Қазақстан Республикасында өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін құру тұжырымдамасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 18 қыркүйектегі N 857 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 9 қарашадағы № 1179 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2010.11.09 № 1179 Қаулысымен.

Өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін дамыту мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін құру тұжырымдамасы мақұлдансын.
2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2008 жылғы 18 қыркүйектегі
N 857 қаулысымен
мақұлданған

Қазақстан Республикасында өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін құру
тұжырымдамасы 1. Кіріспе

Мемлекет басшысы ел халқына жыл сайынғы жолдауларында мемлекеттік басқару органдарының жеке кәсіпкерлікпен қарым-қатынастарының сапалы жаңа үлгісін қалыптастыру бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі жұмысының маңызды бағытын атап өтеді, кәсіпкерлерді қорғау деңгейін арттыру, әкімшілік тосқауылдарды жою, шағын және орта бизнес үшін бизнес-климатты жақсарту, сондай-ақ сыбайлас жемқорлықтың алдын алу міндеттерін қояды.
Қазақстанның қазіргі даму кезеңі экономикалық дамудың жоғарғы қарқынымен сипатталады. 2007 жылы ел экономикасының өсу қарқыны 8,5%-ды құрады, тұтастай алғанда 2001 жылдан бастап экономика орта есеппен жылына 10% өсті. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіруі бойынша міндеттерді іске асыруда және елді индустрияландыруда жеке кәсіпкерлік субъектілері маңызды рөл атқарады.
Сонымен бірге сандық өсумен қатар терең сапалық өзгерістер болып жатыр, бұлар төтенше жағдайлардың туындау қаупінің елеулі түрде өсуіне жиі алып келеді.
Қазіргі таңда республикадағы өрттердің жалпы саны барлық төтенше табиғи және техногендік авариялардың жартысынан астамын, ал олардан келетін материалдық шығын олардың сексен пайыздан астамын құрайды. Қазақстан Республикасында жыл сайын 19 мыңнан астам өрт тіркеледі, материалдық шығын 3-4 млрд. теңгеге артық, өрттерде бір мыңнан астам адам қаза тауып, түрлі дәрежедегі ауыр жарақат алады.
Өрттердің туындау қаупін тудыруға басты себеп тозған жабдықты пайдалану, технологиялық және өндірістік тәртіптің төмендігі, өрт қауіпсіздігі ережесін сақтамау, ведомствоішілік және өндірістік бақылаудың төмендігі, жұмысшылар мен инженерлік-техникалық жұмыскерлердің біліктілігінің төмендігі, республикаға тозығы жеткен және ескірген жабдықты әкелу болып табылады.
Халықтың басым бөлігі өрттердің шынайы қаупі туралы ойланбайды, мұның нәтижесінде өрт кәсіпкерлердің көпшілігі үшін күмәнді оқиға болып көрініп, соның салдарынан олар өрттен қорғау талаптарын орындамайды.
Сонымен қатар өрттен кейін зардап шеккен жеке кәсіпкерлік субъектілерінің тек шамалы бөлігі ғана оның салдарын бастан өткеріп, өзінің күнелтуін жалғастырады, ал көптеген ұйымдар жабылады.
Экономикалық дамудың нарықтық үлгісіне көшу, мемлекеттік басқару жүйесінің күрделі реформасы өрт қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік бақылау жүйесінің рөлі мен орнын қайта ойластыруды талап етеді. Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің түбегейлі өзге тәсілін қалыптастыруға, мемлекеттік өрт бақылау жүйесін өскелең уақыт талаптарына сәйкес келтіруге аса қажеттілік туындап отыр.
Осыған байланысты Қазақстан Республикасында өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін құру тұжырымдамасында (бұдан әрі - Тұжырымдама) өрттердің алдын алу, олардан келетін материалдық шығындарды төмендету саласындағы қызметті одан әрі дамыту бойынша негізгі идеялар баяндалған.
Республикадағы өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін шешу үшін өрттердің алдын алу мен олардан келетін шығынды төмендетуге бағытталған жиынтық экономикалық, әлеуметтік, ұйымдастырушылық, ғылыми-техникалық және құқықтық шараларды қабылдау қажет.

2. Халықаралық тәжірибе

Еуропа, Америка Құрама Штаттары және Канада елдерінде сақтандыру ұйымдарының дамыған желісінің негізгі құрамдас бөлігі болып табылатын өрт қауіп-қатерлерін бағалаудың әдістемелері бар. Бұл елдерде сақтандырылмаған объектіде өрт болған жағдайда өртке қарсы қызметке оны сөндіргені үшін шығындарды өтеу сомалары сақтандыру төлемдерінің мөлшерінен елеулі түрде асып түсетін болғандықтан, өрттен сақтандыру азаматтар мен кәсіпкерлер үшін міндетті болып табылады. Қазіргі уақытта Ресей Федерациясында Азаматтық қорғаныс, халық пен аумақтарды төтенше жағдайлардан қорғау және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін құру тұжырымдамасы әзірленді. Көрсетілген құжатта қызметі үшінші тұлғаларға зиян келтіру қаупімен байланысты объектілер иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті түрде сақтандыруды енгізу көзделген.
Қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалауды жүзеге асыру тетіктерін практикалық сынақтан өткізу экперимент ретінде Краснодар өңірінің, Владимир, Волгоград, Нижегородск облыстарының аумақтарында орналасқан "Лукойл" ашық акционерлік қоғамының ведомстволық бағынысты компанияларында (420 объектіде) жүргізілді. Осыған ұқсас тәжірибе Удмурт Республикасында және Хакасия Республикасында, Мәскеу және Санкт-Петербург қалаларында өңірлік деңгейде жүргізілуде.
ТМД-ның басқа елдерінің аумағында бұған ұқсас жүйелер жоқ.

3. Ө рт қ ауіпсіздігі саласында ғ ы мемлекеттік
ба қ ылау ж ү йесіні ң қ азіргі жай-к ү йі

Елді мекендерді салу кезінде қала құрылысы нормаларын сақтамау, өрт қауіпсіздігі нормаларын сақтамай ғимараттар мен құрылыстарды (әсіресе, тұрғын үйлерді) қайта жабдықтау, қайта жаңарту, техникалық қайта жарақтандыру, өртке қарсы су құбырларын техникалық ақаусыз күйге келтіру шараларын қолданбау, ғимараттарды салу және өңдеу кезінде жанғыш және уытты материалдарды пайдалану өрттердің құбандары мен олардан келетін материалдық шығын санын арттырады.
Өрттердің көбеюі және олардан болатын салдардың - тікелей және жанама шығындардың ұлғаюы, адамдардың өлімі мемлекеттік органдардың, коммерциялық ұйымдардың қызметін жетілдіруге арналған жаңа әдістерді іздеуге мәжбүр етеді.
Мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдары жүзеге асыратын өрт қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік бақылау жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының өрт қауіпсіздігі саласындағы заңнамасының талаптарын сақтауы мақсатында жүргізілетін тексерістер түрінде орындалады.
Қазақстан Республикасында мемлекеттік өрт бақылауы 92700 шаруашылық жүргізу субъектілерінде жүзеге асырылады және бақыланатын объектілер саны жыл сайын артып отырады. Сондай-ақ бақылау қызметкерлерінің саны соңғы бес жыл ішінде өзгеріссіз қалып отыр және бір мың адамнан аспайды.
Мемлекеттік өртке қарсы қызмет қызметкерлері тарапынан бақылаудың жеткіліксіздігі республикада жаңа объектілерді салу, қолданыстағы объектілерді қайта жаңарту және пайдалану кезінде өртке қарсы іс-шараларды қамтамасыз ету қиындығын тудырып отыр.
Өрттердің алдын алу және өрт бақылауын жүзеге асыру проблемасы мемлекеттік өртке қарсы қызмет қызметкерлерінің сыбайлас жемқорлық пен қызметтік жағдайын теріс пайдалану фактілерімен шиеленісіп отыр.
Мемлекеттік деңгейдегі мұндай келеңсіз құбылыстардың алдын алу ретінде мемлекеттік бақылауды өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерді бағалау жөніндегі тәуелсіз сарапшылардың қызметімен ішінара ауыстыруға және өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді бағалау негізінде жеке кәсіпкерлік субъектілерін өрт болған жағдайдағы шығыннан сақтандырған кезде мемлекеттік органның олардың өртке қарсы жай-күйін жоспарлы тексеруді толығымен алып тастауға болады.
"Сақтандыру қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 18 желтоқсандағы Заңының 6-бабына сәйкес өрт шығынынан сақтандыру сияқты мұндай сақтандыру сыныбы бар, алайда сақтандыру ұйымдарында өрттердің туындау мүмкіндігін сандық бағалаудың ғылыми негізделген әдістемесі, сондай-ақ мамандандырылған сараптау ұйымдары жоқ.

4. Өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін құрудың мақсаттары мен міндеттері

1. Тұжырымдаманың негізгі мақсаттары халықты, заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер мүлкінің қауіпсіздік жай-күйін бағалау саласына мемлекеттік бақылау органдарымен қатар тәуелсіз сараптау ұйымдары мен қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жөніндегі сарапшыларды қосу жолымен оларды қорғау деңгейін арттыру, сондай-ақ мемлекеттік өрт бақылау органдары жүзеге асыратын тексерістердің санын қысқарту есебінен, сондай-ақ бақылау қызметінің нысандары мен әдістерін өзгерту есебінен қорғау объектілеріне әкімшілік жүктемені төмендету болып табылады.
2. Көрсетілген мақсаттарға жету үшін мынадай міндеттерді шешуге тура келеді:
1) кәсіпкерлік қызмет субъектілерін мемлекеттік бақылау органы қызмет көрсететін саладан шығару нәтижесінде оларға әкімшілік жүктемені төмендету;
2) мемлекеттік өрт бақылау органдарын адамдар жаппай жиналатын
объектілерді (мәдени ойын-сауық, көңіл көтеретін, спорттық, сауда
мақсатындағы, емдеу мекемелері мен бір мезгілде 100 және одан астам адам жиналатын оқу орындары), тіршілікті қамтамасыз ету объектілерін
(пайдалануды тоқтату (тоқтата тұру) елді мекендер мен аумақтардың
әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымдары қызметінің бұзылуына әкеп
соқтыратын денсаулық сақтау, телекоммуникациялар, байланыс, газбен,
электрмен, жылумен, сумен жабдықтау және су бұру, өндіріс және тұтыну
қалдықтарын жинау және пайдаға асыру) және мемлекеттік меншік
объектілерін тексеруді қоспағанда, жеке кәсіпкерлік субъектілерін тексеруді жүргізуден босату;
3) сақтандыру алымдарының сомасын тағайындау кезінде қауіп-қатерлерді бағалау нәтижелерін есепке алу және объектіні өрттен қорғау деңгейіне байланысты оларды саралау;
4) мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру рәсімдерінің ашықтығын қамтамасыз ету, осы қызмет саласындағы сыбайлас жемқорлық көріністерінің алдын алу;
5) қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалаудың әдіснамалық және құқықтық негіздерін жетілдіру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру және жүргізу.

5. Өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін құру қағидаттары

Өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау жүйесін құрудың негізін қалаушы қағидаттар:
1) еріктілік;
2) қауіп-қатерлерді бағалау жүргізу нәтижелеріне қызығушылық танытқан, мұндай бағалау рәсімдерін мойындайтын және орындайтын әр түрлі ұйымдардың қатысуы үшін жүйенің ашықтығы және сараптау ұйымдарын аккредиттеу тәртібі;
3) Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің сараптау ұйымдарын олардың қауіп-қатерлерді бағалау саласындағы жұмысты орындауға құзыреттілігі мәніне аккредиттеуі;
4) сараптау ұйымдары мен сарапшылардың қауіп-қатерлерді бағалау жүргізілетін объектілерден тәуелсіз болуы;
5) қауіп-қатерлерді бағалауды әр түрлі объектілердің (жобалау, салу, пайдалану және пайдаға асыру) тіршілік циклының барлық сатысында жүргізу;
6) мемлекеттік өрт бақылау органдарының қауіп-қатерлерді бағалау бойынша сараптау қорытындыларын мойындауы және мұндай бағалау негізінде өрт нәтижесінде болатын шығыннан сақтандырылған объектілерді бақылау жөніндегі іс-шаралар жоспарларына қоспау болып табылады.

6. Тұжырымдаманың мақсаттарына жету және міндеттерін орындау жөніндегі шаралар

Кәсіпкерлерді қорғау деңгейін арттыру, шағын және орта бизнес үшін әкімшілік тосқауылдарды жою және бизнес-климатты жақсарту, сондай-ақ сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында мемлекеттік басқару органдарының жеке кәсіпкерлікпен қарым-қатынасының жаңа үлгісін енгізу ұсынылады.
Өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалауға тапсырыс берушілер, оның ішінде сақтандыру және жобалау ұйымдары, белгіленген тәртіппен аккредиттелген тәуелсіз сараптау ұйымдары мен аттестаттаудан өткен сарапшылар, сондай-ақ мемлекеттік өрт бақылау органдары жүйеге қатысушылар болады.
Тұжырымдаманы іске асыру шеңберінде "Өрт қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) Қазақстан Республикасының Үкіметіне тәуелсіз сараптау ұйымдарын аккредиттеу тәртібін анықтау жөніндегі өкілеттіктерді беру, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі саласындағы уәкілетті органның құзыретіне өрт шығу қауіп-қатерлерін тәуелсіз бағалау жүйесіне қатысушылар мен оның объектілерінің мемлекеттік тізілімін жүргізуді жатқызу бөлігінде толықтырулар мен өзгерістер енгізу талап етіледі.
Бұдан басқа, жоғарыда көрсетілген Заңға жүргізілген қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау негізінде кәсіпкерлік субъектілерінде олар өрт болған жағдайдағы шығыннан мүлікті сақтандырған, сондай-ақ адамдар жаппай жиналатын объектілердің өлшемдерін анықтаған кезде өрт қауіпсіздігі талаптарының орындалуын мемлекеттік бақылау жөніндегі жоспарлы іс-шараларды алып тастау туралы норма енгізілетін болады.
Тұжырымдаманы іске асыру нәтижесінде мемлекеттік өрт бақылау адамдар жаппай жиналатын, тіршілікті қамтамасыз ету және мемлекеттік меншік объектілерінде міндетті түрде сақталады.

7. Қорытынды

Тәжірибе көрсетіп отырғандай, жаңа жүйені өте жылдам енгізу шаруашылық жүргізу субъектілерінің өрт қауіпсіздігі деңгейінің нашарлауына, өрт қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік әкімшілік ету жүйесінің қисынсыз күрделенуіне әкелуі мүмкін. Осы жүйеде көзделген әдістер мен рәсімдер іс жүзінде меңгеруді талап етеді. Бұдан басқа, осы Тұжырымдамада көзделген ұсыныстарды іске асыру мемлекеттік өрт бақылаудың жұмыс істеу негіздерін қамтиды және елеулі заңнамалық өзгерістер енгізуді талап етеді.
Осыған байланысты "Өрт қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заң жобасына және өрт қауіпсіздігі саласындағы қауіп-қатерлерді тәуелсіз бағалау әдістемесін әзірлеуге бастамашылық етіледі.
Осы Тұжырымдамада көзделген ережелерді іске асыру халықты, заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлердің мүлкін өрттердің салдарынан қорғау деңгейін арттыруға, сондай-ақ жеке кәсіпкерлік субъектілеріне әкімшілік жүктемені төмендетуге мүмкіндік береді.

О Концепции создания системы независимой оценки рисков в области пожарной безопасности в Республике Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 18 сентября 2008 года № 857. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 ноября 2010 года № 1179

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 09.11.2010 N 1179.

В целях развития системы независимой оценки рисков в области пожарной безопасности Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Одобрить прилагаемую Концепцию создания системы независимой оценки рисков в области пожарной безопасности в Республике Казахстан.
2. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Одобрена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 18 сентября 2008 года № 857

Концепция
создания системы независимой оценки рисков в области
пожарной безопасности в Республике Казахстан

1. Введение

В ежегодных посланиях народу страны Глава государства отмечает важное направление работы Правительства Республики Казахстан по выстраиванию качественно новой модели отношений органов государственного управления с частным предпринимательством, ставит задачи по повышению уровня защищенности предпринимателей, устранению административных барьеров и улучшению бизнес-климата для малого и среднего бизнеса, а также предупреждения коррупции.
Современный этап развития Казахстана характеризуется высокими темпами экономического развития. В 2007 году темпы роста экономики страны составили 8,5 %, а в целом с 2001 года экономика росла в среднем по 10 % в год. Важную роль в реализации задач по вхождению Казахстана в число 50-ти конкурентоспособных стран мира и индустриализации страны играют субъекты частного предпринимательства.
Вместе с тем, наряду с количественным ростом, происходят глубокие качественные изменения, которые нередко приводят к существенному повышению опасности возникновения чрезвычайных ситуаций.
В настоящее время общее количество пожаров в республике составляет более половины от всех чрезвычайных природных и техногенных аварий, а материальные убытки более восьмидесяти процентов от них. Ежегодно в Республике Казахстан регистрируется более 19 тысяч пожаров, материальные убытки превышают 3-4 млрд. тенге, на пожарах гибнут и получают травмы различной степени тяжести более одной тысячи человек.
Главными причинами, создающими угрозу возникновения пожаров, являются эксплуатация изношенного оборудования, низкая технологическая и производственная дисциплина, несоблюдение правил пожарной безопасности, слабый внутриведомственный и производственный контроль, низкая квалификация рабочих и инженерно-технических работников, ввоз в республику физически изношенного и морально устаревшего оборудования.
Подавляющая часть населения не имеет четкого представления о реальной опасности пожаров, в результате чего для большинства предпринимателей пожар представляется маловероятным событием, вследствие этого ими игнорируются противопожарные требования.
В тоже время, после пожара только незначительная часть пострадавших субъектов частного предпринимательства переносят его последствия и продолжают свое существование, большинство же организаций закрываются.
Переход к рыночной модели экономического развития, глубокая реформа системы государственного управления требуют переосмысления роли и места системы государственного контроля в области пожарной безопасности. Возникла настоятельная необходимость в формировании принципиально иного подхода в обеспечении пожарной безопасности, приведении системы государственного пожарного контроля в соответствие с возросшими требованиями времени.
В связи с этим в Концепции создания системы независимой оценки рисков в области пожарной безопасности в Республике Казахстан (далее - Концепция) изложены основные идеи по дальнейшему развитию деятельности в области предупреждения пожаров, снижения материальных потерь от них.
Для решения вопросов обеспечения пожарной безопасности в республике необходимо принятие совокупных экономических, социальных, организационных, научно-технических и правовых мер, направленных на предотвращение пожаров и снижения ущерба от них.

2. Международный опыт

В странах Европы, Соединенных штатах Америки и Канады существуют методики оценки пожарных рисков, являющиеся основными составляющими развитой сети страховых организаций. Необходимо отметить, что страхование от пожара в данных странах является для граждан и предпринимателей обязательным, так как в случае пожара на незастрахованном объекте, суммы возмещения затрат на его тушение противопожарной службе значительно превышают размеры страховых выплат. В настоящее время в Российской Федерации разработана Концепция создания системы независимой оценки рисков в области гражданской обороны, защиты населения и территорий от чрезвычайных ситуаций и обеспечения пожарной безопасности. Указанным документом предусмотрено введение обязательного страхования гражданско-правовой ответственности владельцев объектов, деятельность которых связана с опасностью причинения вреда третьим лицам.
Практическая апробация механизмов осуществления независимой оценки рисков в порядке эксперимента прошла на подведомственных компаниях открытого акционерного общества "Лукойл" (420 объектах), расположенных на территориях Краснодарского края, Владимирской, Волгоградской, Нижегородской областей. Аналогичный эксперимент отрабатывается на региональном уровне в Удмуртской Республике и Республике Хакасия, в городах Москве и Санкт-Петербурге.
На территории других стран СНГ аналогичные системы отсутствуют.

3. Современное состояние системы
государственного контроля в области пожарной безопасности

Несоблюдение градостроительных норм при застройке населенных пунктов, переоборудование, реконструкция, техническое перевооружение зданий и сооружений (особенно жилых домов) без соблюдения норм пожарной безопасности, непринятие мер по приведению в технически исправное состояние противопожарных водопроводов, применение при строительстве и отделке зданий горючих и токсичных материалов увеличивают количество жертв и материальный ущерб от пожаров.
Рост пожаров и усугубление последствий от них - прямых и косвенных убытков, гибель людей заставляет искать новые подходы к совершенствованию деятельности государственных органов, коммерческих организаций.
Государственный контроль в области пожарной безопасности, осуществляемый органами государственной противопожарной службы, выполняется в виде проверок, проводимых в целях соблюдения индивидуальными предпринимателями и юридическими лицами требований законодательства Республики Казахстан в области пожарной безопасности.
В Республике Казахстан государственный пожарный контроль осуществляется на 92700 субъектах хозяйствования и количество подконтрольных объектов ежегодно увеличивается. В тоже время численность сотрудников контроля на протяжении последних пяти лет остается неизменной и не превышает одной тысячи человек.
Недостаточный контроль со стороны сотрудников государственной противопожарной службы обуславливает сложность обеспечения противопожарных мероприятий при строительстве новых, реконструкции и эксплуатации действующих объектов республики.
Проблема предупреждения пожаров и осуществления пожарного контроля усугубляется фактами коррупции и злоупотребления служебным положением сотрудников государственной противопожарной службы.
В качестве профилактики таких негативных явлений на государственном уровне возможна частичная замена государственного контроля деятельностью независимых экспертов по оценки рисков в области пожарной безопасности и полное исключение плановых проверок противопожарного состояния субъектов частного предпринимательства государственным органом при страховании ими от ущерба в случае пожара, на основе оценки рисков в области пожарной безопасности.
В соответствии со статьей 6 Закона Республики Казахстан от 18 декабря 2000 года "О страховой деятельности" такой класс страхования, как страхование ущерба от пожара уже существует, однако у страховых организаций отсутствуют научно-обоснованные методики количественной оценки вероятности возникновения пожаров, а также специализированные экспертные организации.

4. Цели и задачи создания системы независимой оценки рисков в
области пожарной безопасности

1. Основными целями Концепции являются повышение уровня защищенности населения, имущества юридических лиц и индивидуальных предпринимателей путем включения в сферу оценки состояния их безопасности наряду с органами государственного контроля независимых экспертных организаций и экспертов по независимой оценке рисков, а также снижение административной нагрузки на объекты защиты за счет сокращения количества проверок, осуществляемых органами государственного пожарного контроля, а также за счет изменения форм и методов контрольной деятельности.
2. Для достижения указанных целей предстоит решить следующие задачи:
1) снижение административной нагрузки на субъекты предпринимательской деятельности в результате вывода их из сферы обслуживания государственного контрольного органа;
2) освобождение органов государственного пожарного контроля от проведения проверок субъектов частного предпринимательства, за исключением проверок объектов с массовым пребыванием людей (культурно-зрелищные, развлекательные, спортивные, торгового назначения, лечебные учреждения и учебные заведения с одновременным пребыванием 100 и более человек), объектов жизнеобеспечения (здравоохранения, телекоммуникаций, связи, газо-, электро-, тепло, водоснабжения и водоотведения, сбора и утилизации отходов производства и потребления, прекращение (приостановка) эксплуатации которых влечет за собой нарушение деятельности социальной и инженерной инфраструктур населенных пунктов и территорий) и объектов государственной собственности;
3) учет результатов оценки рисков при назначении сумм страховых сборов и их дифференсация в зависимости от уровня пожарной защищенности объекта;
4) обеспечение прозрачности процедур осуществления государственного контроля, предупреждение проявлений коррупции в этой сфере деятельности;
5) организация и проведение работ по совершенствованию методологических и правовых основ независимой оценки рисков.

5. Принципы создания системы независимой оценки рисков в
области пожарной безопасности

Основополагающими принципами создания системы независимой оценки рисков в области пожарной безопасности являются:
1) добровольность;
2) открытость системы для участия различных организаций, заинтересованных в результатах проведения оценки рисков, признающих и выполняющих процедуры такой оценки и порядок аккредитации экспертных организаций;
3) аккредитация Министерством по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан экспертных организаций на предмет их компетентности выполнять работы в области оценки рисков;
4) независимость экспертных организаций и экспертов от объектов, на которых проводится оценка рисков;
5) проведение оценки рисков на всех стадиях жизненного цикла различных объектов (проектирование, строительство, эксплуатация и утилизация);
6) признание органами государственного пожарного контроля экспертных заключений по оценке рисков и не включение в планы мероприятий по контролю объектов, которые застрахованы от ущерба в результате пожара, на основе такой оценки.

6. Меры по достижению целей и выполнению задач Концепции

В целях повышения уровня защищенности предпринимателей, устранению административных барьеров и улучшению бизнес-климата для малого и среднего бизнеса, а также предупреждения коррупции предлагается внедрить новую модель отношений органов государственного управления с частным предпринимательством.
Участниками системы станут заказчики независимой оценки рисков в области пожарной безопасности, в том числе страховые и проектные организации, аккредитованные в установленном порядке независимые экспертные организации и аттестованные эксперты, а также органы государственного пожарного контроля.
В рамках реализации Концепции потребуется внесение дополнений и изменений в Закон Республики Казахстан "О пожарной безопасности" (далее - Закон) в части наделения Правительства Республики Казахстан полномочиями по определению порядка аккредитации независимых экспертных организаций, а также отнесения к компетенции уполномоченного органа в области пожарной безопасности ведения государственного реестра участников и объектов системы независимой оценки пожарных рисков.
Кроме того, в вышеуказанный Закон будет внесена норма об исключении плановых мероприятий по государственному контролю за выполнением требований пожарной безопасности на субъектах предпринимательства при страховании ими имущества от ущерба в случае пожара, на основе, проведенной независимой оценки рисков, а также определении критериев объектов с массовым пребыванием людей.
В результате реализации Концепции в обязательном порядке государственный пожарный контроль сохранится на объектах с массовым пребыванием людей, жизнеобеспечения и государственной собственности.

7. Заключение

Как показывает опыт, слишком быстрое внедрение новой системы может привести к ослаблению уровня пожарной безопасности субъектов хозяйствования, неоправданному усложнению системы государственного администрирования в области пожарной безопасности. Предусмотренные этой системой методы и процедуры требуют практической отработки. Кроме того, реализация предложений, предусмотренных настоящей Концепцией, затрагивает основы функционирования государственного пожарного контроля и требует внесения существенных законодательных изменений.
В связи с этим будет инициирован законопроект "О внесении изменении и дополнений в Закон Республики Казахстан "О пожарной безопасности" и разработка методики независимой оценки рисков в области пожарной безопасности.
Реализация предусмотренных данной Концепцией положений позволит повысить уровень защищенности от последствий пожаров населения, имущества юридических лиц и индивидуальных предпринимателей, а также снизить административную нагрузку на субъекты частного предпринимательства.