Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 21 қыркүйектегі N 895 қаулысына өзгеріс енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 19 маусымдағы N 950 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14 сәуірдегі № 302 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2010.04.14 № 302 Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған Бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 21 қыркүйектегі N 895 қаулысына (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2006 ж., N 35, 383-құжат) мынадай өзгеріс енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған бағдарламасы осы қаулыға қосымшаға сәйкес жазылсын.
2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2009 жылғы 19 маусымдағы
N 950 қаулысына
қосымша

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2006 жылғы 21 қыркүйектегі
N 895 қаулысымен
бекітілген

"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың
2007 - 2015 жылдарға арналған бағдарламасы Мазмұны

1. Бағдарламаның паспорты
2. Кіріспе
3. Саланың қазіргі заманғы жай-күйін талдау
3.1. Мақта өндіру, тоқыма өнеркәсібінің шикізаттық әлеуеті
3.2. Мақта талшығын өндіру және тұтыну
3.3. Қазақстанның тоқыма саласының өнеркәсіптік әлеуеті
3.4. Иірімжіпті өндіру
3.5. Мақта-мата өндіру
3.6. Маталарды өңдеу
3.7. Дайын тоқыма бұйымдарын өндіру
3.8. Оңтүстік Қазақстан облысының тоқыма өндірісі
3.9. Өндірістік шарттар
3.10. Жібек маталар мен оның негізіндегі бұйымдар өндірісі
3.10.1. Жібек өндірісіне арналған шикізат әлеуеті
3.10.2. Қазақстандағы салалардың жай-күйі
3.11. Матадан жасалмаған тоқыма материалдары мен олардан жасалған бұйымдар өндірісі
3.11.1. Техникалық тоқыманың жіктемесі туралы. Техникалық маталар мен матадан жасалмаған материалдар
3.12. Кілемдер, кілем бұйымдары мен гобелендер өндірісі
3.12.1. Кілем өндірісі. Кілем өнеркәсібінің шикізат әлеуеті
3.12.2. Кілем бұйымдарын өндіру және тұтыну
3.12.3. Қазақстанның кілем саласының өнеркәсіптік әлеуеті
3.13. Мақта целлюлозасы мен мақта шикізатынан жасалған оның туындылары және жоғары сапалы қағаз өндірісі
3.13.1. Қағаз өндірісі. Шикізат әлеуеті
3.13.2. Қағазды өндіру және тұтыну
3.13.3. Қазақстан қағаз саласының өнеркәсіптік әлеуеті
3.13.4. Сүрек массасы мен целлюлоза, қағаз және картон өндірісі
3.13.5. Өндірістік шарттар
3.14. Былғарыдан жасалған бұйымдар өндірісі
3.14.1. Шикізат базасы
3.14.2. Былғарыны өндіру және тұтыну
3.14.3. Қазақстан былғары саласының өнеркәсіптік әлеуеті
3.15. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын құру мен дамытуды SWOT талдау
4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері
5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары және тетіктері
5.1. Бірінші кезең (2007 - 2009 жылдар) - "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының инфрақұрылымын салу
5.1.1. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының инфрақұрылымын
дамыту
5.1.2. Коммуникациялық инфрақұрылымды салу және қайта жаңарту
5.1.3. Ықтимал инвесторлардың "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының мүмкіндіктері және басымдықтарымен танысуына бағытталған тұсаукесер және өзге де жарнама іс-шараларын өткізу
5.2. Екінші кезең (2010 - 2012 жылдар) - "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының аумағында кәсіпорындар салу және "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының ықпалдасқан сервистік-технологиялық орталығын құру
5.2.1. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын құру мақсаттарына жауап беретін инвестициялық жобаларды іріктеу
5.2.2. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының аумағында кәсіпорындар салу
5.2.3. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының ықпалдасқан сервистік-технологиялық орталығын құру
5.3. Үшінші кезең (2013 - 2015 жылдар) - өндірістерді кеңейту және одан әрі дамыту, тоқыма өнімінің әлемдік нарыққа шығуы
5.3.1. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының аумағында өндірілген тоқыма тауарларын әлемдік тауар нарықтарына жылжытуға жәрдемдесу
5.3.2. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының аумағында тоқыма кәсіпорындарын қолдауға бағытталған шараларды жүзеге асыру
5.3.3. Кадрларды даярлау және қайта даярлау жүйесін ұйымдастыру
6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері
7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер
8. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары
8.1. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған бағдарламасын іске асырудың 2007 - 2009 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары
8.2. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған бағдарламасын іске асырудың 2007 - 2012 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары

1. Бағдарламаның паспорты

Атауы "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын
дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған
бағдарламасы

Әзірлеу үшін "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын құру
негіздеме туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің
2005 жылғы 6 шілдедегі N 1605 Жарлығы ;
"Экономикалық басым секторларында пилоттық
кластерлерді құру мен дамыту жөніндегі
жоспарларды бекіту туралы" Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 25
маусымдағы N 633 қаулысы ;
"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын құру
жөніндегі шұғыл шаралар туралы" Қазақстан
Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 22 шілдедегі
N 770 қаулысы

Әзірлеуші Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда
министрлігі, Оңтүстік Қазақстан облысының
әкімдігі

Мақсаты Тоқыма өнеркәсібін дамыту және оның бәсекеге
қабілеттілігін арттыру арқылы Қазақстанның
әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің
қатарына кіруіне алғы шарттар жасауға мүмкіндік
беру

Міндеттері Тоқыма кәсіпорындарының аумақта ресурстарды
(электр энергиясы, газ, су) тиімді пайдалануға
ықпал ететін жеткізу инженерлік желілерін салу;
коммуникациялық инфрақұрылымдарды (автомобиль
жолдарын, темір жолды, телефон желілерін) салу,
қайта жаңарту;
"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының
мүмкіндіктері мен басымдықтарын ықтимал
инвесторларға таныстыруға бағытталған тұсау
кесер және өзге де жарнамалық іс-шаралар
жүргізу;
"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын құру
мақсаттарына жауап беретін инвестициялық
жобаларды іріктеу өлшемдерін қалыптастыру;
тігінен біріктірілген, жоғары технологиялы және
экспортқа бағдарланған өндірістер құрылысын
қамтамасыз ету;
"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының
аумағында өндірілген тоқыма тауарларын әлемдік
тауар нарықтарына жылжытуға жәрдемдесу;
"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының
аумағында тоқыма кәсіпорындарын қолдауға
бағытталған шараларды жүзеге асыру;
кадрларды даярлау және қайта даярлау жүйесін
ұйымдастыру

Іске асыру Бірінші кезең: 2007 - 2009 жылдар;
мерзімі Екінші кезең: 2010 - 2012 жылдар;
Үшінші кезең: 2013 - 2015 жылдар

Қажетті Бірінші кезең (2007 - 2009 жылдар). 2007 жылдан
ресурстар және бастап 2008 жылды қоса алғандағы кезеңде
қаржыландыру "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының
көздері инфрақұрылымын салу республикалық бюджеттің
есебінен жоспарланып отыр, шығындардың жалпы
сомасы 7 068,023 млн. теңге:
2007 жылғы объектілердің жалпы сомасы 2 970,546
млн.теңге;
2008 жылғы объектілердің жалпы сомасы 1 992,936
млн. теңге.
2009 жылғы объектілердің жалпы сомасы 2 104,541
млн. теңге.
Екінші кезең (2010 - 2012 жылдар). Тоқыма
өнеркәсібі кәсіпорнын салуға шетелдік және
отандық инвесторлардың салған инвестицияларының
болжамды сомасы 65 миллиард теңгені құрайды.
Сол сияқты "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат
қоры" АҚ қаражаты мен Оңтүстік Қазақстан
облыстық бюджетінің қаражаты қолданылатын
болады.
Үшінші кезең (2013 - 2015 жылдар) Маркетингтік
шығыстарға бірінші кезекте инвесторлардың жеке
қаражаты жұмсалады, "Оңтүстік" арнайы
экономикалық аймақ аумағындағы кәсіпорындарды
қолдауға бағытталған іс-шараларды жүргізуге
"Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" АҚ
қаражаты мен Оңтүстік Қазақстан облыстық
бюджетінің қаражаты қолданылады.
Бағдарламаны іске асыру үшін қажетті бюджет
қаражатының көлемі тиісті қаржы жылына арналған
республикалық бюджетті қалыптастыру кезінде
нақтыланатын болады.

Күтілетін Бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар кезеңі) нәтижелер мыналар:
осы мақсаттарға республикалық бюджеттен
бөлінген 7 068,023 млн. теңгені игере отырып,
"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының
заманға сай инфрақұрылымының құрылысын
аяқталады;
тоқыма өнеркәсібін дамытуға инвестиция салуға
ниеттенген отандық және шетелдік компаниялар
тартылатын болады.
Екінші кезеңде (2010 - 2012 жылдар) мыналар:
15 тоқыма саласы кәсіпорынының құрылысын
аяқтауға шамамен 65 млрд. теңге сомасында
отандық және шетелдік инвестициялар тарту;
шамамен 11 мың жаңа жұмыс орнын құру;
мақта талшығының жыл сайын 100 мың тоннаға
дейін импортын ескере отырып, мақта талшығының
ішкі тұтыну көлемін арттыру;
мақта егу алаңын 90 мың га-ға арттыру;
өндірістің жалпы көлемінің 30 %-ына дейін ішкі
нарықта мақта талшығын тұтыну үлесін арттыру
күтіліп отыр.
Үшінші кезеңде (2013 - 2015 жылдар аралығында)
мыналар күтілуде:
Қазақстанның тоқыма өнеркәсібін әлемдік
нарыққа біріктіру;
"Қазақстан тоқымасы" сауда маркасын (бренд)
құру және жылжыту.

2. Кіріспе

"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағы "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын құру туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2005 жылғы 6 шілдедегі N 1605 Жарлығымен құрылды және Оңтүстік Қазақстан облысында мақта-мата иірімжіптері мен мата өндірісі жөніндегі пилоттық кластерінің жүйе құраушы компоненті болып табылады. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағы (бұдан әрі - "Оңтүстік" АЭА) өңір және тұтастай алғанда Қазақстан үшін перспективалы тоқыма секторына инвесторларды тарту үшін құрылды.
Бағдарламаны әзірлеу үшін негіздеме жоғарыда аталған Жарлық және "Экономикалық басым секторларында пилоттық кластерлерді жасау мен дамыту жөніндегі жоспарларды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 25 маусымдағы N 633 қаулысы болып табылады.
Тоқыма жабдығын тиісінше жаңғыртқан кезде Қазақстанның халықаралық сапа стандарттарына сәйкес келетін өнім шығаратын жағдайда. Осы мақсатқа жету үшін тоқыма өнеркәсібін дамытуда мүлдем жаңа көзқарас қажет. Әлемдік тоқыма өнеркәсібі өндірістің сапа жағынан өзге деңгейіне ауысуына байланысты отандық тоқыма өнеркәсібін жаңарту емес, озық технологияларды енгізе отырып, қайта құру қажеттілігі туындайды.
Тоқыма өнеркәсібі капиталды қажетсінетін, ал тоқыма жабдығы - ең қымбат тұратын құралдардың бірі болып табылады. Өзінің ерекшелігіне қарай салынып жатқан тоқыма кәсіпорны инвестициялар салғаннан кейін бесінші жылы ғана жобалық қуатқа шығатынына орай, неғұрлым ұзақ кезеңге, бұл жағдайда 2030 жылға дейін жеңілдікті шаралар қажет.
Оңтүстік Қазақстан облысында (бұдан әрі - ОҚО) "Оңтүстік" АЭА инфрақұрылымын дамыту және құру үшін Сайрам ауданында орналасқан алаңы 200 га жер учаскесі бөлінген. Таңдалған жергілікті жердің қасынан темір жол, ЛЭП ВЛ-220 желісі, бес километрде жоғары қысымды газ құбыры өтеді. "Оңтүстік" АЭА атқарушы органы ОҚО әкімдігі құрған "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" мемлекеттік мекемесі болып табылады. Оңтүстік Қазақстан тоқыма өнеркәсібі үшін негізгі шикізат болып табылатын мақта өсетін Қазақстанның жалғыз өңірі болып табылады. Табиғи-климаттық жағдайларға ыңғайлы мақтаның рентабельділігі егіс алаңдарын кеңейтуге және шығымын арттыруға ынталандырады.
Шетел инвестицияларын тарту "Оңтүстік" АЭА-ны дамыту бағдарламасының басым бағыттарының бірі болып табылады, мұнда отандық және шетелдік инвестицияларды тарту үшін жеңілдікті шаралар құрылады.
Бағдарлама халықаралық тоқыма нарығының өзгергіштігін ескере отырып, инвестициялық ұсыныстарды, инфрақұрылымның дамуын, отандық компаниялар мен шетелдік инвесторларға рұқсат берген кезде басымдықтарын анықтауды және бағалау өлшемдерін бағалауда стратегиялық көзқарасты анықтайды.

3. Саланың қазіргі заманғы жай-күйін талдау

3.1. Мақта өндіру, тоқыма өнеркәсібінің шикізаттық әлеуеті

Қазақстанда мақта Оңтүстік Қазақстан облысында ғана өсіріледі, өйткені мұнда ғана оны өңдеу үшін қажетті климаттық жағдай бар: күн сәулесінің көптігі, құнарлы суармалы жердің, сондай-ақ ағын су мен еңбек ресурстарының болуы. Мақта өндіру рентабельділігі кейбір басқа дақылдарға қарағанда жоғары екендігін ескеру қажет.
Егер соңғы 14 жылда ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы егін алаңдарының төмендеу үрдісі болса, ал мақтаға қатысты керісінше жағдай байқалып отыр, олардың алаңы 1991 жылдан басталған кезең ішінде 116 мың га көрсеткіштен 80 %-ға ұлғайып (88 мың га), 2005 жылғы жағдай бойынша 204 мың га құрады.
Мақта облыстың 15 ауданы мен қалаларының ішінен 8 ауданында және 2 қаласында өсіріледі. Мақтаның негізгі алаңдары ОҚО-ның Мақтаарал ауданында орналасқан, оның үлесіне жалпы облыстық егістердің 65-тен 75 %-ға дейін тиесілі, мұнда су ресурстарымен қамтамасыз етілуі неғұрлым жоғары, мақта өсірудегі табиғи жағдайлар неғұрлым жоғары, мақта тазалау зауыттарының шоғырлануы жоғары, мақта егуге берілген алаң 2005 жылғы жағдай бойынша 117,8 мың га құрады.
2005 жылы облыста шитті-мақта өнімін жалпы жинау 23,1 ц/га орташа шығымдылық кезінде 464 мың тоннаны құрады, бұл 2004 жылғы 466 мың тонна көрсеткішке ауытқиды және жалпы жинау 2003 жыл бойынша 360 мың тонна болып, 104 мың тоннаға артады. Тұтастай алғанда 2000 жылдан бастап 2005 жылға дейінгі кезеңі ішінде шитті-мақтаны жалпы жинау көлемі өсу үрдісін сақтады, жалпы жинау көрсеткіштері 2000 жылы - 287 мың тоннаны, 2001 жылы - 402 мың тоннаны, 2002 жылы - 416 мың тоннаны, 2003 жылы - 360 мың тоннаны, 2004 жылы - 466 мың тоннаны, 2005 жылы - 464 мың тоннаны құрады.
Мақтаның шығымдылығына көптеген факторлар әсер етеді, олар: топырақтық-климаттық жағдайлар; ұтымды су режимі; өсімдіктердің жұқпалы ауруларымен, арам шептермен және зиянкестермен күресу құралдарының пайдаланылатын тетіктері; жүргізілетін суару жұмыстарының кешені және сапасы; минералдық қорек деңгейі, еселігі және теңгерімдігі; пайдаланылатын агрохимиялық тәсілдер; топырақты өңдеу, жинау және жинаудан кейін жаңарту технологиясының негізгі талаптарын сақтау.
Өсімдік шаруашылығының жалпы өнім көлемінде шитті-мақта 50 пайыздан астамын құрайды. Қазақстанда мақтаның біршама тез пісетін сұрыптары өндіріледі, олар: "С-4727", "С-6524", "Юлдуз". Сол сияқты "Мақтаарал-3044" пен "Мақтаарал-3031" жаңа сұрыптары аудандастырылған және енгізілген. Осы сұрыптардың тұқымдарынан түсетін шығым 36 %-ға жетеді, қорапшаның массасы 6,5 - 6,8 грамм. Облыста мақтаның асыл тұқымды шаруашылығымен 6 қожалық айналысады.
Қазақстанда алынатын мақта орташа талшықты мақта талшығы түрлеріне жатады. Жалпы шитті-мақта жинаудың 80 %-ы шаруа қожалықтарына тиесілі. Мақта талшығынан басқа, тұқым (май, шрот, қабық алынады), линт, мақта мамығы шитті-мақтаны қайта өңдеу өнімдері болып табылады. Мақтаның сабақтары мен жармалары отын ретінде пайдаланылады. Мақта-тоқыма секторының ілеспелі салаларын май шығарғыш, целлюлозалық, азық-түлік, құрама жем және өзге де өнеркәсіп субъектілері ұсынуы мүмкін.
Сол сияқты шикізат базасын кеңейтудің аса маңызды факторы Қызылқұм алқабы алаңдарын мақта егуге бейімдеу болып табылады, шамамен 90 мың га жерді игеру ұйғарылып отыр.

3.2. Мақта талшығын өндіру және тұтыну

ОҚО-да мақта талшығын өндіретін 21 зауыт бар, зауыттардың қайта өңдеу жиынтық жобалық қуаты 770 мың тонна шитті-мақтаны құрайды, олардың 12-сі ОҚО-ның негізгі мақта өңірі - Мақтаарал ауданында, қалғандары - Шымкент, Түркістан қалаларында, Шардара, Сарыағаш, Ордабасы және Отырар аудандарында орналасқан. Орташа жылдық қуаттылығын пайдалану 40 - 45 мың тонна шитті-мақтаға жетеді. Мақта зауыттарының қуаттылықтары 60 %-ға ғана жүктелген, бұл шикізат базасын кеңейткен кезде қосымша қайта өңдеу қуаттылықтарын салмастан мақта өндірісі көлемін өсіруге мүмкіндік береді.
Ішкі нарықтағы баға мақтаның әлемдік нарықтағы баға жағдаятына байланысты, мақтаға әлемдік бағаның барометрі Соttоn Оutlook LТD агенттігі (Ұлыбритания, Ливерпуль) жариялайтын индекс бағаламасы болып табылады. Өнім жинауды жүзеге асырған немесе оған дейінгі кезеңде индекс бағаламасының ауытқуы ішкі нарықта мақтаның нарықтық бағасына әсер етеді.
Шитті-мақтаны қайта өңдеу процесінде джинирлеу (мақтаны тазалау) және грединг (талшықты сорттау және бағалау) жүзеге асырылады. Джинирлеу және грединг процестерінің бүгінгі жағдайы өңдеудің жеткіліксіз деңгейін көрсетеді. Кәсіпорындар пайдаланатын жабдықтар тұрақты техникалық қолдауды талап етеді (көбісі 1970 - 1980 жылдары салынған). Мақта өндіру өнімділігі мен жылдамдығы төмен. Грединг талшық мақта өндірісінде негізгілердің бірі болып табылады, өйткені бұл процесті жүргізген кезде мақтаның сапасын (ұзындығы, салмағы, тығыздығы, талшықтың түсі және қоқыстың болуы және қысқа талшықты) және тиісінше оның бағасын бағалау жүзеге асады. Мақта саласын дамыту үшін грединг процесінің стандарттарын, оның әлемдік нарықта бәсекелесу қабілетін арттыру қажеттілігі туындайды, бұл сапасы бойынша талшық мақта сапасын бағалау жөнінде қазіргі заманғы техникамен жарақталған заманауи зертханалар желісін салу қажеттігімен шарттасады.
Қазақстанның мақта талшығын әлемдік өндіру көлеміндегі үлесі 2003 жылғы жағдай бойынша жалпы әлемдік өндірістің 20,5 млн. тоннасынан 0,65 %-ды, 2005 жылғы жағдай бойынша Қазақстанның мақта талшығын әлемдік өндіру көлеміндегі үлесі 0,75 %-ға дейін құрады.
Талшықты әлемдік тұтыну көлемінің өсуі екі негізгі фактормен: әлемдік экономиканың өсуімен және халықтың өсуімен анықталады.
Талшықты түрлері бойынша тұтынуын талдау кезінде оның екі негізгі түрінің басымдығы көрінеді: талшық мақта және синтетикалық талшық. Түкті целлюлозды талшықтарды тұтыну өзгерген жоқ, болашақта да негізінен мақта мен синтетиканың бағаларымен салыстырғанда бағаның жоғары деңгейі себепті өсуі күтілмейді.
Сол сияқты мұнайға әлемдік бағаның өсуіне байланысты синтетикалық талшықтарды өндіру үшін шикізат та үздіксіз қымбаттайтын болады, бұл талшық мақтаның бәсекелестік басымдықтарының өсуіне және талшық мақта мен талшықты тұтынудың жалпы салмағындағы оның үлестерінің өсуіне әкеп соқтырады.
Мақта талшығы облыс экономикасының негізгі экспорттық өнімі болып табылады. Облыстың экспортында мақта талшығының үлесі жылдан жылға артып, соңғы жылдардың қорытындылары бойынша 45 - 49 %-ды құрады. Мақта талшығын жиналған орнында өңдеу мен түпкілікті өнімді алған кезде экономика тиімдірек болады.
2005 жылғы бағалармен есептегенде:
1) 330 тонна тазартылмаған мақтадан 100 тонна мақта талшығы алынады, 100 тонна мақта талшығының құны 120 мың АҚШ долларын құрайды;
2) 100 тонна мақта талшығынан 90 тонна кардалық иірімжіп алынады, 90 тонна иірімжіптің құны 211 мың АҚШ долларын құрайды;
3) 90 тонна кардалық иірімжіптен 600 мың м ² мата алынады, 600 мың м ² матаның құны (текше метрінің өлшемі 1 х 1,4 болған кезде) 634 мың АҚШ долларын құрайды;
4) 600 мың м ² матадан 170 мың тігін өнімі алынады, 170 мың тігін өнімінің құны 952 мың АҚШ долларын құрайды.

3.3. Қазақстанның тоқыма саласының өнеркәсіптік әлеуеті

Қазақстан Республикасының тоқыма өнеркәсібі табиғи және синтетикалық талшықтарды иірімжіп пен матаға қайта өңдеумен айналысатын кәсіпорындардың тобын білдіреді. Қазақстан Республикасы Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішіне (ЭҚЖЖ) сәйкес тоқыма өндірісі экономикалық қызметтің 7 түрімен және 20 кіші түрімен ұсынылуы тиіс. Саланың құлдырауына байланысты көптеген өндірістік бағыттар жұмысын тоқтатып, жабылды. Мысалға, тігін жіптерді шығару, талшықтар мен иірімжіптерді бояу, маталарды ағарту, баспасуреттеу мен өңдеу, трикотаж жаймасын өндіру және басқалары сияқты қызмет бағыттары жоқ.

Қазақстан Республикасының тоқыма, трикотаж және былғары
өнеркәсібі саласындағы экономикалық қызмет түрлері

Экономикалық қызмет түрі	Экономикалық қызметтің кіші түрі		Өндірістің жағдайы
			Өндіріс бар	Өндіріс жоқ
1	2	3	4	5
1. Иіру, тігу және өңдеу өндірісі	1.1. Бөлшектеп сату үшін өлшеніп оралмаған, жібек иірімжіп және жібек қалдықтарынан иірілген иірімжіп	Бөлшектеп сату үшін өлшеніп оралмаған, жібек иірімжіп және жібек қалдықтарынан иірілген иірімжіп		+
	1.2. Бөлшектеп сату үшін өлшеніп оралған немесе өлшеніп оралмаған жүннен иірілген иірімжіп; жануарлардың жұқа немесе қатты қылынан немесе жылқының қылынан жасалған иірімжіп	Бөлшектеп сату үшін өлшеніп оралған немесе өлшеніп оралмаған жүннен иірілген иірімжіп; жануарлардың жұқа немесе қатты қылынан немесе жылқының қылынан жасалған иірімжіп		+
	1.3. Бөлшектеп сату үшін өлшеніп оралмаған, тарақпен таралған немесе таралмаған талшықтардан жасалған, мақта-мата иірімжіп; мақта-мата тігін жіптері	Мақта-мата тігін жіптері		+
	1.4. Мақтадан басқа (зығыр, кендір, кокос талшықтарын, қарапайым сораны қоса алғанда), өсімдіктен алынған тоқыма талшықтардан иірілген иірімжіп; қағаз иірімжіп	Бөлшектеп сату үшін өлшеніп оралмаған, зығырдан иірілген иірімжіп		+
		Кендірден немесе өзге де қабықтың тоқыма талшығынан жасалған иірімжіп, өзге де өсімдіктен алынған тоқыма талшықтардан жасалған иірімжіп және қағаз иірімжіп		+
	1.5. Тоқыма иірімжіп және химиялық немесе штапель талшықтарынан жасалған жіптер	Бірнеше рет немесе бір рет ширатылған (тігін жіптерден, полиамидті, полиэфирлі немесе вискозды беріктігі жоғары жіптерден басқа) бөлшектеп сату үшін өлшеніп оралмаған жасанды талшықтардан жасалған жіптер; өлшеніп оралған жасанды талшықтардан жасалған жіптер (тігін жіптерден басқа)		+
		Осындай талшықтардың салмағы бойынша кемінде 85 %-ды құрайтын, тігін жіптерден басқа, синтетикалық штапель талшықтарына жасалған иірімжіп		+
		Осындай талшықтардың салмағы бойынша кемінде 85 %-ды құрайтын, тігін жіптерден басқа синтетикалық штапель талшықтарына жасалған иірімжіп		+
		Бөлшектеп сату үшін өлшеніп оралмаған, тігін жіптерден басқа, жасанды штапель талшықтарына жасалған иірімжіп		+
		Жасанды және синтетикалық талшықтардан және жіптерден жасалған тігін жіптері мен иірімжіп		+
		Тоқыма иірімжібін және жіптерді жасау саласындағы қызметтер	+
2. Тоқыма бұйымдарын шығару	2.1. Мақтадан басқа, табиғи талшықтардан жасалған маталар (арнайы маталардан басқа)	Жібектен немесе жібек қалдықтарына жасалған маталар		+
		Кардо таралған немесе тарақпен таралған жүннен жасалған немесе малдың қатты қылынан не жылқы қылынан жасалған маталар		+
		Зығырдан жасалған маталар		+
		Кендірден және өзге де (зығырдан, қарапайым кендірден және рамадан басқа) өсімдік талшығынан алынған тоқыма талшықтардан жасалған маталар	+
		Өзге де өсімдіктен алынған тоқыма талшықтардан жасалған маталар; қағаз иірімжіптен жасалған маталар		+
	2.2. Мақта маталар	Мақта маталар	+
	2.3. Жасанды және штапель талшықтарынан жасалған маталар (арнайы маталардан басқа)	Синтетикалық және жасанды кешенді жіптерден жасалған маталар		+
		Синтетикалық штапель талшықтарынан жасалған маталар		+
		Жасанды штапель талшықтарынан жасалған маталар		+
	2.4. Бүрлі маталар, түкті маталар және өзге де арнайы маталар	Бүрлі маталар және шашақты маталар (түкті маталардан және енсіз маталардан басқа)	+
		Сүлгілік түкті маталар және мақтадан жасалған ұқсас түкті маталар (енсіз маталардан басқа)	+
		Сүлгілік түкті маталар және өзге де ұқсас түкті маталар (енсіз маталардан басқа)	+
		Дәке (енсіз маталардан басқа)	+
	2.5. Маталар өнеркәсібі саласындағы қызметтер		+
3. Дайын тоқыма бұйымдарын шығару	3.1. Тоқыманы өңдеу жөніндегі қызметтер	Талшықтар мен иірімжіптерді ағарту, бояу жөніндегі қызметтер	+
		Маталарды және тоқыма бұйымдарын (киімді қоса алғанда) ағарту жөніндегі қызметтер	+
		Маталарды және тоқыма бұйымдарын (киімді қоса алғанда) бояу жөніндегі қызметтер	+
		Маталарды және тоқыма бұйымдарын (киімді қоса алғанда) өрнектеу жөніндегі қызметтер	+
		Маталарды және тоқыма бұйымдарын (киімді қоса алғанда) өңдеу жөніндегі қызметтер	+
4. Трикотаж жайма тігу	4.1. Трикотаж және тоқылған маталар	Машинамен немесе қолмен тоқылатын қылшықты трикотаж жайма		+
		Жасанды үлбірді қоса алғанда, машинамен немесе қолмен тоқылатын өзге де трикотаж жайма		+
	4.2. Машинамен немесе қолмен тоқылатын трикотаж жайма тігу саласындағы қызметтер			+
5 . Киімнен басқа, дайын тоқыма бұйымдарын тігу	5.1. Үй шаруашылығына арналған киімнен басқа, дайын тоқыма бұйымдары	Жолға арналған көрпелер (электр көрпелерден басқа) мен жапқыштар	+
		Төсек-орындар	+
		Асханалық жаймалар		+
		Дәретханаға төсеніштер мен ас үй жаймалары		+
		Интерьерге арналған портьерлерді қоса алғанда, перделер; керуетке арналған шымылдықтар мен шашақты әдіптер;		+
		Басқа топтамаларға енгізілмеген, өзге де жиһаздық-сән бұйымдары; маталардың жинақтары және жапқыштарды, драптан тігілген маталарды және т.б. дайындауға арналған иірімжіптер		+
	5.2. Өзге де дайын тоқыма бұйымдары	Буып-түйетін қаптар мен пакеттер		+
		Қайықтарға, желкенді қайықтарға немесе десантты жүзетін құралдарға арналған брезенттер, желкендер; кемпингтерге арналған төбелік қалқалар, маркизалар, тенттер мен жабдықтар (үрленетін матрастарды қоса алғанда)		+
		Парашюттер (дирижабльдерге арналған парашюттерді қоса алғанда) және айналмалы парашюттер (ротошюттер) олардың бөлшектері		+
		Сырылған көрпелер, мамық көрпелер, диван жастықтары, пуфтар, жастықтар, ұйықтауға арналған қаптар және кез келген материалдан немесе жұмсақ резеңкеден немесе кеуекті (жұмсақ) пластмассадан толтырылған ұқсас бұйымдар		+
		Едендерді, ыдыстарды жууға, шаң сүртуге арналған шүберектерді қоса алғанда, өзге де дайын тоқыма бұйымдары мен тазалауға арналған өзге де керек-жарақтар, құтқару күртелері және белдіктері		+
	5.3. Киімнен басқа, дайын тоқыма бұйымдарын тігу саласындағы қызметтер			+
6. Кілемдер мен кілем бұйымдарын тігу	6.1. Кілемдер мен кілем бұйымдары	Кілемдер және өзге де еденге төсейтін түйіншекті тоқыма төсеніштер	+
		Кілемдер және өзге де матадан жасалған, еденге төсейтін тафтингтелмеген және флокталмаған тоқыма төсеніштер	+
		Кілемдер және өзге де тафтингті, еденге төсейтін тоқыма төсеніштер	+
		Кілемдер және киізді қоса алғанда, өзге де еденге төсейтін тоқыма төсеніштер		+
	6.2. Кілемдер мен кілем бұйымдарын тігу саласындағы қызметтер		+
7. Арқандар, шынжыр арқандар, жіңішке арқандар, баулар, пілтелер жасау және ау тоқу	7.1. Қалдықтардан басқа, шынжыр арқанды-арқанды бұйымдар, тростар, шынжыр арқандар, шпагат және аулар	Өсімдіктен алынған тоқыма талшықтардан жасалған шынжыр арқанды-арқанды бұйымдар, шынжыр арқандар, тростар мен шпагат		+
		Шпагаттан, шынжыр арқандардан, шынжырдан немесе тростардан өрілген торлар, тоқыма материалдардан тігілген дайын торлар; басқа топтамаларға енгізілмеген иірімжіптен, лентадан жасалған бұйымдар		+
	7.2. Шынжыр арқанды-арқанды бұйымдарды, тростарды, шынжыр арқандарды, шпагаттарды және торларды жасау саласындағы қызметтер			+
8. Киімді қоспағанда, матадан жасалмаған бұйымдар жасау	8.1. Матадан жасалмаған материалдар және киімнен басқа, мата емес материалдардан жасалған бұйымдар			+
	8.2. Матадан жасалмаған материалдар және киімнен басқа, матадан жасалмаған материалдардан жасалған бұйымдар жасау саласындағы қызметтер			+
9. Басқа санаттарға кірмеген өзге де тоқыма бұйымдарын жасау	9.1. Тюль, шілтер және кестелер; гипюр иірімжіп пен жолақтар; шашақты иірімжіп; ілмекті пішімді иірімжіп	Тюль және маталардан басқа, өзге де тор маталар, машинамен немесе қолмен тоқылған тоқыма жайма; жолақ немесе шілтерлі әшекейлер нысанындағы кесек шілтерлер		+
		Кесектегі, лентадағы немесе жекелеген кесте түріндегі кестелер		+
		Фетр және киіз, оның ішінде боялған, сіңдірілген немесе ламинантталған		+
		Ұзындығы 5 мм-ден аспайтын тоқыма талшық (түбіт); тоқыма тозаңы;		+
		Гипюрлі иірімжіп пен жолақтар; шашақты иірімжіп; ілмекті үлгі иірімжіп		+
10. Былғарыдан киім тігу	10.1. Былғарыдан немесе құрақ былғарыдан тігілген киім			+
	10.2. Былғары киімдер тігу саласындағы қызметтер			+
11. Арнайы киімдерді тігу	11.1. Ерлердің жұмыс киімі	Ерлерге немесе ұл балаларға арналған жиынтықтар, күртелер және жұмыс пиджактар	+
		Ерлерге немесе ұл балаларға арналған шалбарлар кеудешелері және баулары бар комбинезондар, жұмыс бриджилер	+
	11.2. Әйелдердің жұмыс киімі	Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған жинақтар, күртелер және жұмыс пиджактар	+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған шалбарлар, кеудешелер және баулары бар комбинезондар, жұмыс бриджилер	+
	11.3. Өзге де жұмыс киім		+
	11.4. Жұмыс киімін тігу саласындағы қызметтер		+
12. Сырт киімді тігу	12.1. Машинамен немесе қолмен тоқылған тоқыма сырт киім	Ерлерге немесе ұл балаларға арналған пальтолар, плащтар, капюшоны бар плащтар, жылы күртелер (шаңғы тебуге арналғандарды қоса алғанда), жұқа күртелер, қалың күртелер және ұқсас трикотаж бұйымдар		+
		Ерлерге немесе ұл балаларға арналған трикотаж костюмдер, жинақтар, пенжектер, шалбарлар, кеудешелері және баулары бар комбинезондар, бриджилер мен шорттар (суға түсетіндерден басқа)	+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған пальтолар, плащтар, капюшоны бар плащтар, жылы күртелер (шаңғы тебуге арналғандарды қоса алғанда), трикотаж жұқа күртелер, қалың күртелер		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаж костюмдер, жинақтар, жакеттер, блейзерлер, көйлектер, юбкалар, шалбар-юбкалар, шалбарлар, кеудешелері және баулары бар комбинезондар, бриджилер мен шорттар (суға түсетіндерден басқа)
	12.2. Ерлерге немесе ұл балаларға арналған трикотаждан басқа, өзге де сырт киім	Ерлерге немесе ұл балаларға арналған пальтолар, плащтар, капюшоны бар плащтар, жылы күртелер (шаңғы тебуге арналғандарды қоса алғанда), жұқа күртелер, жылы күртелер және трикотаждан басқа ұқсас бұйымдар		+
		Ерлерге немесе ұл балаларға арналған, трикотаждан басқа, костюмдер және жинақтар	+
		Ерлерге немесе ұл балаларға арналған, трикотаждан басқа пиджактар және блейзерлер, жакеттер, пиджактар түріндегі күртелер		+
		Ерлерге немесе ұл балаларға арналған, трикотаждан басқа, шалбарлар, кеудешелер және баулары бар комбинезондар, бриджилер және шорттар (суға түсетіндерден басқа)		+
	12.3. Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаждан басқа, өзге де сырт киім	Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған пальтолар, плащтар, капюшоны бар плащтар, жылы күртелер (шаңғы тебуге арналғандарды қоса алғанда), жұқа күртелер, жылы күртелер және трикотаждан басқа ұқсас бұйымдар		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаждан басқа, костюмдер және жинақтар	+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаждан басқа, жакеттер және блейзерлер, пиджактар, пиджак тәрізді күртелер		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаждан басқа, көйлектер, юбкалар, шалбар-юбкалар		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған шалбарлар, кеудешелері және баулары бар комбинезондар, бриджилер мен шорттар (суға түсуге арналған киімдерден басқа)		+
	12.4. Сырт киімдерді тігу саласындағы қызметтер
13. Іш киім тігу	13.1. Машинамен немесе қолмен тоқылған трикотажды іш киім	Ерлерге немесе ұл балаларға арналған трикотаж көйлектер және жейделер		+
		Ерлерге немесе ұл балаларға арналған кальсондар, трусилер, түнгі жейделер, пижамалар, халаттар және ұқсас бұйымдар		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған, машинамен немесе қолмен тоқылған трикотаж блузкалар, көйлектер және батниктер		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаж комбинациялар, ішкі юбкалар, трусилер, дамбалдар, түнгі жейделер, пижамалар, пеньюарлар, халаттар және ұқсас бұйымдар		+
	13.2. Трикотаждан басқа өзге де іш киімдер	Ерлерге немесе ұл балаларға арналған трикотаждан басқа көйлектер және жейделер		+
		Ерлерге немесе ұл балаларға арналған трикотаждан басқа, майкалар және өзге де ішінен киетін фуфайкалар, трусилер, кальсондар, түнгі жейделер, пижамалар, халаттар және ұқсас бұйымдар		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаждан басқа, блузкалар, көйлектер және батниктер		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаждан басқа, майкалар және өзге де ішінен киетін фуфайкалар, комбинациялар, ішкі юбкалар, трусилер, дамбалдар, түнгі жейделер, пижамалар, халаттар және ұқсас бұйымдар		+
		Әйелдерге немесе қыз балаларға арналған трикотаж немесе трикотаж емес бюстгальтерлер, корсеттер, белдіктер, аспа баулар, байлам жіптер және ұқсас бұйымдар және олардың бөліктері		+
	13.3. Трикотаж теннискалар, шортысы бар майкалар, фуфайкалар және ұқсас бұйымдар			+
	13.4. Іш киімдер тігу саласындағы қызметтер			+
14. Киімдердің және аксессуарлардың өзге де түрлерін тігу	14.1. Машинамен немесе қолмен тоқылған, емшектегі балаларға арналған трикотаж киімдер, қыдыруға киетін және өзге де киімдер, аксессуарлар мен киім бөлшектері	Емшектегі балаларға арналған трикотаж киімдер және киім аксессуарлар		+
		Спорттық, шаңғы тебетін және суға түсетін өзге де трикотаж костюмдер		+
		Трикотаж қолғаптар, биялайлар және митенкілер		+
		Өзге де киім аксессуарлары және киім бөлшектері немесе трикотаж киім аксессуарлар		+
	14.2. Емшектегі балаларға арналған трикотаждан басқа киімдер, өзге де киімдер және өзге де киім аксессуарлары	Емшектегі балаларға арналған киімдер және трикотаждан басқа киім аксессуарлары		+
		Спорттық, шаңғы тебетін және суға түсетін костюмдер; трикотаждан басқа, өзге де киімдер		+
		Қол орамалдар, шәлі, бөкебайлар, бет перделер, галстуктер, мойын бөкебайы, қолғаптар және өзге де дайын киім-кешектер; басқа топтамаларға енгізілмеген, трикотаждан басқа, тоқыма материалдардан жасалған киімдердің бөлшектері немесе киім аксессуарлары		+
	14.3. Киімдердің былғары аксессуарлары; фетрдан немесе матадан жасалмаған материалдардан тігілген киім; тоқыма материалдардан жасалған дайын киім	Спорттық қолғаптардан басқа, киімдердің былғары аксессуарлары		+
		Фетрден, киізден немесе матадан жасалмаған материалдардан тігілген киім		+
	14.4. Шляпалар және бас киімдер	Фетрлі шляпалы қалыптар, тульдер мен қалпақтар; қалпақты дайындамалар және фетрлі қалпақтар; өрілген немесе әртүрлі материалдардан жасалған жолақтарды қосу жолымен дайындалған қалпақты жартылай фабрикаттар		+
		Шілтерден немесе өзге де бір кесекті тоқыма материалдардан дайындалған, машинамен немесе қолмен тоқылған, әртүрлі трикотаж материалдардан жолақтарды қосу жолымен өрілген немесе жасалған өзге де фетрлі шляпалар және бас киімдер; шашқа арналған торлар		+
		Резеңкеден немесе пластиктен жасалған бас киімдерден, қорғаушы бас киімдерден және астбестен жасалған бас киімдерден басқа, өзге де бас киімдер; басқа киімге арналған таспалар, астарлар және бас киім қаптары, қалпақ қаңқасы және негіздері, бас киімдерге арналған күн қағарлар және баулар		+
	14.5. Басқа топтамаларға енгізілмеген, өзге де киімдерді және аксессуарлар тігу саласындағы қызметтер			+
15. Тоқылған және трикотаж шұлық бұйымдарын тігу	15.1. Колготкилер, рейтуздар, ұзын шұлықтар, шұлықтар және машинамен немесе қолмен тоқылған өзге де трикотаж шұлық бұйымдар		+
	15.2. Машинамен немесе қолмен тоқылған трикотаж ұзын шұлық бұйымдарын тігу саласындағы қызметтер		+
16. Өзге де тоқылған және трикотаж бұйымдарын тігу	16.1. Свитерлер, джемпрлер, пуловерлер, кардигандар, жилеттер және машинамен немесе қолмен тоқылған ұқсас трикотаж бұйымдары			+
	16.2. Машинамен немесе қолмен тоқылған, өзге де трикотаж киімдер тігу саласындағы қызметтер			+
17. Жүк сөмкелерін, әйелдерге арналған сөмкелер және т.с.с, қайыс бұйымдар мен әбзел жасау	17.1. Қайыс-ер бұйымдары; шабадандар; саквояждар, сөмкелер, портфельдер және ұқсас бұйымдар, өзге былғары бұйымдары	Әртүрлі материалдардан жасалған кез келген жануарларға арналған қайыс-ер бұйымдары мен әбзелдер		+
		Шабадандар, саквояждар, сөмкелер, портфельдер, былғары галантериялы ұсақ және табиғи былғарыға ұқсас немесе композициялы бұйымдар, пластмассалар, тоқыма материалдар, вулканизацияланған және картон талшықтары; жеке гигиенаға, тігуге немесе тазартуға арналған жол жинақтары		+
		Қол сағаттарға арналған, металл емес баулар, ленталар мен білезіктер және олардың бөліктері		+
		Басқа топтамаларға енгізілмеген , машиналарда және механикалық қондырғыларда немесе өзге техникалық мақсаттар үшін қолданылатын, табиғи немесе композициялы былғарыдан жасалған өзге де бұйымдар		+
	17.2. Шабадандар, саквояждар, сөмкелер, портфельдер және ұқсас бұйымдар, қайыс-ер жасайтын бұйымдар мен өзге де былғары бұйымдар жасау саласындағы қызметтер			+
18. Аяқ киім тігу	18.1. Спорттық әрі қорғайтын және ортопедиялықтардан басқа, аяқ киім	Тұмсығын қорғайтын металдан жасалған аяқ киімдерден басқа, табаны бар және үсті резеңке немесе полимер материалдардан жасалған су өткізбейтін аяқ киім		+
		Су өткізбейтін немесе спорттық аяқ киімдерден басқа, табаны бар және үсті резеңке немесе полимер материалдардан жасалған аяқ киім		+
		Спорттық аяқ киімнен басқа, үсті былғарыдан жасалған аяқ киім, тұмсығын қорғайтын металдан жасалған аяқ киім және әртүрлі арнайы аяқ киім		+
		Спорттық аяқ киімнен басқа, үсті тоқыма материалдардан жасалған аяқ киім		+
	18.2. Спорттық аяқ киім	Тенниске, баскетболға, гимнастикаға, жаттығуларға арналған және ұқсас аяқ киім		+
		Шаңғы және коньки бәтеңкелерінен басқа, өзге де спорттық аяқ киімдер		+
	18.3. Басқа топтамаларға енгізілмеген, қорғағыш және өзге де аяқ киімдер	Қорғағыш металдан жасалған аяқ киім		+
		Басқа топтамаларға енгізілмеген, ағаш, әртүрлі арнайы және өзге аяқ киімдер		+
	18.4. Былғары аяқ киімнің бөлшектері; алынатын ұлтарақтар, өкшенің астына салатын жастықшалар және ұқсас бұйымдар; гетрлар, гамаштар және ұқсас бұйымдар мен олардың құрамдастары		+
	18.5. Аяқ киім тігу саласындағы қызметтер			+

("Маркетинг және талдамалық зерттеулер орталығы" АҚ және "Қазконсалтгрупп" ЖШС мәліметтері бойынша)
Қазақстанның тоқыма өнеркәсібіне мыналар тән:
саланың кеңес уақытында салынған тоқыма тігін кәсіпорындармен ұсынылуы;
кәсіпорындардың техникалық жабдықталуының төменгі деңгейі;
саланың жаңартылуы мен өсуі: соңғы 2-3 жылда қазіргі заманның кәсіпорындары "Қазақ Орыс Тоқыма Альянсы" ЖШС; "Меланж" АҚ; "Ютекс" АҚ; "Нимекс Текстайл" ЖШС салынды.
Қазіргі күнгі кезеңде елдің жалпы өндірісінің жалпы көлеміндегі тоқыма және тігін өнеркәсібінің үлес салмағы 0,4 %-ды, өнеркәсіптік өндіріс көлемінде 1,3 %-ды құрап отыр.
Германия, Франция және Америка Құрама Штаттары (бұдан әрі - АҚШ) секілді дамыған елдерде өнеркәсіптік өндіріс көлеміндегі тоқыма және жеңіл өнеркәсібінің үлесі 6-8 %-ға, Италияда 12 %-ға тең. Мұның өзі оларға бюджеттің 20 %-ын қалыптастыруға, сондай-ақ, өздері шығарған өніммен ішкі нарықты 75 - 85 %-ға толтыруды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасының тоқыма және тігін өнеркәсібі ішкі нарық қажеттілігінің 10 %-ын ғана өтейді. Елдің экономикалық қауіпсіздігін қалыптастыру үшін ішкі өндіріс көлемі кем дегенде ішкі сұраныстың 30 %-ын қанағаттандыруы тиіс.
Қазақстанның тоқыма индустриясын дамытуға, сол сияқты өңірдің мақта-тоқыма өнеркәсібінің жеке секторы үшін де нарықтық мүмкіндіктерінің жақсы ауқымы бар.

3.4. Иірімжіп өндіру

Мақта жөніндегі Халықаралық Консультативтік Комитет талдамашыларының болжамы бойынша 2008 жылы мақта-мата және химиялық иірімжіптерін өндірудегі дамушы елдердің үлесі 80 %-ға дейін өседі. Дамушы елдердің арасындағы әлем өндірісінің ең көп үлесі - 25,28 %-ы Қытайдың үлесінде.
Қазақстанда өндірілетін мақта талшығының барлық көлемі (90 %-дан астамы) экспортқа бағытталған. Мақтаның 10 %-ы иірімжіптердің сұрыптық түрлері мен маталарды өндіруде "Ақ жіп" ААҚ, "Аlmaty Соtton Рlаnt" ЖШС, "Қазақ Орыс Тоқыма Альянсы" ЖШС, "Меланж" АҚ, "Ютекс" АҚ секілді мақта иіретін кәсіпорындар пайдаланады.
Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары қауымдастығының деректері бойынша Қазақстан Республикасында иірімжіп өндірудің өсу серпіні байқалып отыр. Мәселен, 2000 жылы 1 мың тонна мақта иірімжібі, ал 2005 жылы - 4,5 мың тонна өндірілді.
Мақта талшығынан орташа есеппен иірімжіп шығуы 88 %-ды құрайды, қалған 12 %-ы қалдықтар (тозаң - 7 %, қайтарымды қалдықтар - 5 %). Иірімжіптің негізгі қолданылу саласы маталарды, трикотаж және шұлық бұйымдарын өндіру. Анағұрлым жіңішке иірімжіпті өндіру үшін ұзын талшықты мақта қажет.
Иірімжіптің 97 - 99 %-ы тоқыма өнеркәсібінің кәсіпорындарында маталарды өндіруде пайдалану үшін арналған. Иірімжіптің 1 - 3 %-ы басқа өнеркәсіптердің кәсіпорындарында пайдаланылады.

3.5. Мақта мата өндіру

Мақта маталардың нарығында Азия, Латын Америкасы елдерінде, сондай-ақ ТМД елдерінде өндірістің өсуі болды. Сонымен бір мезгілде Орталық және Шығыс Еуропа елдерінде және Африканың дамушы елдерінде өндірістің құлдырауы байқалды.
Қазақстанда табиғи және химиялық талшықтардан маталарды өндірудің көлеміндегі мақта маталардың үлесі 80 %-дан астамын құрайды. Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары қауымдастығының деректері бойынша мақта маталарды өндірудің өсу серпіні байқалып отыр. Мәселен, республикада 2000 жылы 6,8 млн. м ² , ал 2005 жылы - 19,1 млн. м ² мақта-мата өндірілді.
Мыналар:
бетінің тығыздығы 200 г/ш.м. аспайтын сұрыптық ағартылмаған мақта-мата;
медициналық дәке;
бетінің тығыздығы 200 г/ш.м. асатын ағартылған маталар;
бетінің тығыздығы 200 г/ш.м. асатын басқа да маталар (әртүрлі түсті иірімжіптен жасалған маталардан басқа) номенклатураны құрайды.
Маталардың импорт көлемі айтарлықтай болуда, шамамен маталардың 71 %-ы Ресейден әкелінеді.
Қазақстан Республикасында бүгінгі күні өндіріс тізбегінің осы бөлігі нашар дамыған. Мақта-маталарды шығарумен айналысатын тек қана үш компания бар "Аlmaty Соtton Рlаnt" ЖШС, "Қазақ Орыс Тоқыма Альянсы" ЖШС, "Меланж" АҚ. Қазіргі бар компаниялардың мамандандыру сегменттері айқындалмаған. Мата өндіруге арналған тоқыма жабдықтары онша икемді емес және оны қайта жасап құру да ауыр, сондықтан нарықтың өзгеру үрдістерін түсіну және осыған байланысты сегментті және нарықты айқындау өте маңызды.

3.6. Маталарды өңдеу

Маталарды өңдеуді жүзеге асыратын кәсіпорындардың секторы нашар дамыған. Соған қарамастан, мақта-маталарды өндіруді дамытумен бірге елдің мақта-тоқыма саласының осы сегменті де қалпына келеді. Алдын ала берілген баға бойынша осы сегмент едәуір пайдалы болуы мүмкін және жабдықтарға мұндай үлкен инвестицияларды талап етпейді. Бәсекеге барынша қабілетті тоқыма саласын құру үшін осы сегментті дамытудың маңызы зор. Шри-Ланканың тоқыма өнеркәсібі өндіріс тізбегінің дәл осы сегментін дамыта отырып, үлкен жетістіктерге жетті. Жеткілікті түрде дамыған тоқыма өнеркәсібі болмай, Шри-Ланка кластер жасауды бояуға, басуға және өңдеуге шоғырландырды. Сапа, дизайн және бояу, басу мен өңдеу шапшаңдығы жағынан жоғары нәтижелерге қол жеткізіп, Шри-Ланканың тоқыма кластері әлем нарығында бәсекеге қабілетті болды.
Шри-Ланканың және кластерді дамытудың осы жолын қолданған басқа да елдердің тәжірибесі инвестициялық жобаларды таңдау және "Оңтүстік" АЭА аумағында тоқыма өнеркәсібінің кәсіпорындарын салу процесінде қолданылатын болады.

3.7. Дайын тоқыма бұйымдарын өндіру

Дайын бұйымдар нарығы іш киімдердің, трикотаж бұйымдарының, киімдердің, кілем бұйымдарының және күнделікті сұранысқа, маусымдық сұранысқа ие немесе ұзақ мерзім пайдаланылатын басқа да тауарлардың түр-түрімен ұсынылуы мүмкін. Әрине, мақта шикізат элементі ретінде түпкілікті сұраныс өнімдерінде ұсынылуы мүмкін. Қазақстанда түпкілікті пайдаланатын дайын тоқыма бұйымдарын өндіруде пайдаланылатын маталарды өндірудің толық айналымының болмауы, дайын тоқыма бұйымдарын өндірудің төмендеуіне, олардың өзіндік құнының жоғары болуына және импорт көлемінің өсуіне әкеп соқтырады. Осылайша, ағымдағы тұтыну көлеміндегі көрпелер мен пледтер импортының үлесі жекелеген жылдары 90 %-ға (оның ішінде қытайдың өндіргені - 53 %, ресейдікі - 10 %), свитерлер мен жемпірлер — 83 %-ға, трикотаж жаймасынан жасалған киімдер - 46 %-ға, кілемдер - 97 %-ға, төсек орын - 12%-ға жетті.
Қазақстанның тоқыма және тігін өнеркәсібі кәсіпорындарының 70 - 80 %-ы киім нарығында жұмыс істейді, негізінен өздерінің ассортиментін күш құрылымдарының мұқтаждықтарына және арнайы киім шығаруға бағыттаған.
ОҚО-да өндіріс тізбегінің осы сегменті дамымаған. Облыста "Восход" компаниясы бар, ол бұрын матадан дайын бұйымдарды шығаратын ірі өндіруші болды, қазіргі уақытта кәсіпорын тек мемлекеттік тапсырыс бойынша жұмыс істейді, сондай-ақ мұнай газ компаниялары үшін бір үлгідегі киім мен арнайы киім шығарады.
Сегментке мынадай проблемалар тән: ескірген жабдық, әлемдік үрдістерді білмеу, кәсіби кадрлардың жетіспеуі, дайын өнімді жасырын және жарияламай импорттау, өндірілетін өнім сапасының төмендігі.

3.8. Оңтүстік Қазақстан облысының тоқыма өндірісі

Қазіргі уақытта Оңтүстік Қазақстан облысында қаражатты тоқыма өндірісін жаңғыртуға және жаңаларын салуға жұмсаған бірнеше жаңа кәсіпорын жұмыс істейді.
"Қазақ Орыс Тоқыма Альянсы" ЖШС - бірлескен кәсіпорын, оның құрамына қазақстанның мақта компаниясы "Мырзакент" ЖШС және "Орыс Тоқымасы" ресей корпорациясы (Ресейдің ірі тоқыма холдингі) кіреді. Жаңа өндірістің жоба бойынша белгіленген қуаты жылына 15 млн. шаршы метр деңгейінде жоспарланып отыр.
"Ютекс" АҚ - мақта талшығын қайта өңдейтін кәсіпорын, жоспарланған қуаты жылына шамамен 6 мың тонна мақта иірімжібін шығару, ол Украинаға, Ресейге және жергілікті нарыққа сатылады.
"Меланж" АҚ - жергілікті шикізатты пайдалана отырып мақта иірімжібін шығаратын мақта иіретін фабрика. Кәсіпорынның өндірістік қуаты жылына орташа есеппен 2,5 мың тонна иірімжіп шығару деп бағаланады. Өнім Қазақстан, Ресей, Түркия бойынша сатылады.

3.9. Өндірістік шарттар

Өндірістік шығындардың төмендігін, шикізатты өңірлердің жақындығын (Қазақстанның оңтүстік өңірі, Өзбекстан, Түркіменстан, Тәжікстан), тоқыма өнімін өткізудің ықтимал нарықтарының жақындығын (Батыс, Шығыс Еуропа, Азия тынық мұхиты өңірінің, Таяу Шығыс елдерінің, ТМД елдерінің де) ескере отырып, Қазақстанның тоқыма өнеркәсібінде одан әрі даму үшін жақсы негіз бар.
Тоқыма өнеркәсібіндегі жұмыс күшіне жұмсалатын шығындар Қазақстанның оңтүстігінде оператор жұмысының бір сағаты үшін 0,94 АҚШ долларына жуық. Мұның өзі Түркиядағы шығындардан төмен, бірақ Қытайдағыдан, Үндістандағыдан, Пәкістандағыдан жоғары.
Қосалқы шикізатқа және ресурстарға жұмсалатын негізгі шығындар тоқыма мен киім бойынша негізгі бәсекелес елдерден төмен.
Ресурс қағидаты өңірде мыналардың:
өндіріске арналған шикізаттың;
өңірдің жедел экономикалық дамуына байланысты көліктік және өндірістік инфрақұрылымды дамыту перспективаларының;
еңбек ресурстары молдығының бар болуымен іске асырылады.

3.10. Жібек мата өндірісі мен одан жасалатын бұйымдар

3.10.1. Жібек өндірісінің шикізат әлеуеті

Қазақстанның Оңтүстік бөлігінің табиғаты мен топырағы әрі климаттық жағдайы жібек құртының негізгі азық көзі болып табылатын тұт ағашын өсіру үшін қолайлы жағдай жасайды. Мамандандырылған жібек құртын өсіру жөніндегі кешендерде 500 га жаңа құнарлы екпежерлерге тұт ағаштарын отырғызған жағдайда, үшінші жылы 250 тоннаға дейін шикі піллә алуға болады.
Жергілікті елді мекендерде тұт ағашы отырғызылған жағдайда, көгалдандыру бойынша іс-шаралар қолға алынады, жұмыс күшіне сұраныс пайда болады, ауылдық жерлердің экономикалық және әлеуметтік маңызы арта түседі, өйткені бұл жағдай тез арада жұмыс орындарын құруға мүмкіндік жасайды әрі жастардың қалаға кетуіне тұсау болады.
Сарыағаш ауданының аумағында орналасқан "А.Л.М." ЖШС-і 2001 жылдан бастап тұт ағашын өсірумен айналысып келеді, жібек құртының дернәсілін қоректендіру және жібек құрттарын өңдеу жөніндегі жұмыстар басталып кеткен, сонымен қатар жібек құрт өндірісі мен жібек өндіру ісін қайта жаңғырту және дамытумен айналысуда.
Қазіргі таңда Оңтүстік Қазақстан және Жамбыл облыстарында 200 мыңнан астам тұт ағашының көшеттері отырғызылған және 1,2 миллион көшеттерді отырғызуға толық мүмкіндік бар.

3.10.2. Саланың Қазақстандағы жағдайы

Орталық Азияда жібек құртын қоректендірумен айналысуды өнеркәсіптік негізде жүзеге асыруға алғашқы қадамдар жасалып, арнайы типтік құрт шаруашылықтары салынды. Алайда тұрғындар жібек құртын өздерінің тұрғын үйлерінде қоректендіруге машықтанғандықтан және нәтижесінде жақсы пайда түсіріп отырғандықтан, тұрғындардың арасында жібек құртын өсіруге аса қызығушылық туындады. Жібек құртын орталықтандырылған құрт шаруашылықтарында қоректендіру соншалықты кең сұранысқа ие болмады; ал піллә өндірісінің азаюы төменде көрсетілген себептер бойынша орын алған:
1. КСРО-ның ыдырауына байланысты серіктестерден айырылу,
2. өсірілген піллә үшін төменгі мөлшердегі ақыны уақтылы төлемеу.
01.01.1990 жылғы көрсеткіш бойынша, Қазақстанның Оңтүстік облыстарында 61 шаруа қожалығы жібек шаруашылығымен айналысқан, оның ішінде жалпы аумағы 1862,9 га жерді құрайтын екпежерлері және 2095,4 мың тұт ағашы бар 37 колхоз және 24 совхоз болған. Шикі пілләның жалпы жиынтығы 280 тоннаны құраған.
Өзбекстанда жібек құртының дернәсілін өсіру және олардың өндірісі жөніндегі ғылыми-зерттеу және сұрыптау жұмыстары жүргізілген.
Қазақстанға жібек құртының дернәсілдері Өзбекстаннан 29 грамдық қорапшалармен жеткізіліп отырған, мұнда 24-30 күн бойы оларды өсіру және қоректендіру жөніндегі ең көп еңбек сіңіруді талап ететін жұмыстар жүргізіліп отырған. Осы процестің нәтижесінде алынған піллә орталықтандырған түрде Тәжікстанға жіберіліп, ол жерде жіптерді қайта орап, содан кейін жібек матасын тоқу үшін Мәскеу және Черкасс қалаларына жөнелтілген.
Қазіргі таңда Қазақстанда жібек және химиялық талшықтар өндірісі жоқ, алайда тоқыма кәсіпорындары жұмыс жасауда. Аталған кәсіпорындардың өнімдері (негізінен техникалық мақсаттағы маталар, тоқылмайтын материалдар, кілемдер және басқа тоқыма өнімдері) синтетикалық және жасанды жіптер мен талшықтардан дайындалады.
Қазақстандағы мата нарығының мүмкіндігін 841,8 миллион шаршы метрге бағалауға болады.
Мата түрлері бойынша нарық мүмкіндігі төмендегідей:
мақта мата - 590,6 миллион шаршы метр;
жүн мата - 47,8 миллион шаршы метр;
жібек мата - 145,0 миллион шаршы метр;
зығыр мата - 58,3 миллион шаршы метр.

Қазақстан Республикасындағы мата нарығының әлеуетін бағалау

Мата түрлері	1 тұрғынға шаққандағы тиісті тұтыну нормасы, шаршы метр 1	Нарық мүмкіндігінің нақты көрсеткіші, мың шаршы метр 2	Орташа бағасы, теңге/шаршы метр	Нарық мүмкіндігінің құндық көрсеткіші, млн. теңге
мақта мата	39,5	590576,4	215	126973,9
жүн мата		47844,16	680	32534,0
жібек мата	3,2	145027,6	154	22334,3
зығыр мата	9,7	58310,07	450	26239,5
Барлығы	-	841758,23	-	208081,7

1. Ресей Федерациясында бекітілген және Қазақстан Республикасында пайдалануға қолданылады.
2. Тиісті тұтыну нормасы Қазақстан Республикасының жалпы тұрғындарының санына көбейту арқылы есептеледі.
Жібек шаруашылығының негізгі орталықтары - Қытай, Жапония, Үндістан, Корея, Таиланд, Иран және Түркия. Аталған елдерде бірнеше миллиондаған жібек құрттары өсіріледі. Олар өздерінің меншікті жаңадан жұлынған ақ тұт ағашының (Моrus аlbа) жапырақтарымен қоректенеді. 3 кг жібек жібін алу үшін дернәсілдерді шамамен 30 тұт ағашының жапырақтарымен қоректендіру қажет.
Жібек тұтты жібек құртының протеиндерінен тұрады. Жоғарғы коммерциялық маңыздылыққа ие негізгі 5 жібек түрі бар. Аталған жібек түрлері әртүрлі жібек құрттарынан алынады. Жібектің негізгі түрлері - бұл малбери, дубты жібек жібінен туссар, муга және әри. Малбери немесе тұт ағашынан алынатын жібек түріне қарама-қарсы басқа жібек түрлерін әдетте жалпылама түрде жібектің тұт емес түрлері деп атайды.
Жібектің қасиеті: жібек жіптер жоғарғы деңгейлі серпімділігімен, қыртыстанбайтындығымен, сипаған кезде жұмсақтылығымен және жібектей сусығыштығымен, әрі тез арада дымқылды сіңіріп алғыштығымен ерекшеленеді.
Дүние жүзінде жібекті өндіру басқа талшықтармен салыстырғанда тіптен аз және жылына тек 60 мың тоннаны ғана құрайды. Ежелгі дәуірден бері жібекті алу үшін негізгі шикізат көзі ретінде табиғи жібек болып келген. Оны тұт ағашының жібек құртынан алып отырған. Жібектің отаны - Қытай. Қытай қазіргі кездің өзінде жібек шикізатын жалпы жинау жөнінде бірінші орынға ие болып отыр. Кеңес Үкіметі үшінші орынды иеленген. ТМД аумағында жібек шаруашылығымен айналысатын негізгі өңірлер: Орталық Азия, Кавказ маңы, Молдавия және Украина.
Тұт ағашының жібек құртының ең бағалы жібегінің үлесі барлық әлемдік табиғи жібек өндірісінің 90 %-ына тең келеді.
Қазіргі уақытта жібек өнеркәсібінің қорындағы табиғи жібек үлесі төмендеп кеткен және кемінде 3 % құрайды. Жібек өнеркәсібіндегі ең алдыңғы орынды жасанды және синтетикалық талшықтардан өндірілетін маталар алады.
Азия Жібек индустриясында әлемдік көшбасшы болып табылады, яғни осы өңірде әлемдік жібек өнімінің 90 %-ы өндіріледі. 40-тан астам ел жібек өндірісімен айналысса да, өнімнің ең көп көлемі Қытайға және Үндістанға тиесілі. Аталған елдерден кейінгі орында Жапония, Бразилия және Корея тұр.

3.11. Матадан жасалмаған тоқыма материалдары мен олардан жасалған бұйымдар

Матадан жасалмаған материалдар - кенеп мата және иіру мен тоқу әдістерін қолданбастан талшықтан, жіптен немесе (және) материалдардың басқа түрлерінен (тоқыма және олардың тоқыма емес материалдармен үйлесуі, мысалы, үлдірлермен) жасалатын бұйымдар.
Матадан жасалмаған материалдар табиғи (мақта, зығыр, жүн) және химиялық (мысалы, вискозалы, полиэфирлі, полиамидті, полиакрилонитрильді, полипропиленді) талшықтардан, сонымен қатар қайта өңделген талшықты шикізаттан (кесінді қиықтардан және шүберектерден өңделген талшықтар) және химиялық және басқа өнеркәсіп салаларының қысқа-талшықты қалдықтарынан өңделіп жасалады.
Матадан жасалмаған материалдарды маталардың (сырмалы, инемен тесуге болатын, желімделген, құрамдастырылған) және мақталы (сырмалы, инемен тесуге болатын, желімделген), сондай-ақ тұрмыстық және техникалық мақсаттардағы түрлері ерекшелендіреді.
Кез келген матадан жасалмаған тоқыма материал өндірісінің технологиясы шикізатты дайындаудан бастап, матадан жасалмайтын материалдарды қосымша өңдей отырып аяқтауға дейінгі бірнеше кезеңдерді қамтиды. Екі міндетті кезең - кенеп матаның пішінін келтіру және оның құрамдас бөлігі болып табылатын талшықтарды кейіннен қыстыру болып табылады. Төртінші кезең - арнайы құрамдас заттарды сіңіруді, бояуды және т.б. қамтуы мүмкін.
Матадан жасалмаған материалдардың өндірісі - соңғы жылдар ішінде өндірістің бір қалыпты өсу жылдамдығын сақтап келе жатқан азғантай жеңіл өнеркәсіптері салаларының бірі болып есептеледі. Ресейдің тігін өнеркәсібінің кейінгі кездегі дамуымен және жоғарғы сапалы тігін бұйымдарын шығарудың артуымен әртүрлі қолөнер бұйымдарына және матадан жасалмаған материалдардан жасалған жылытқыштарға деген сұраныс артуда. Қазіргі кезде тігін өнеркәсібі үшін матадан жасалмаған инемен тесуге болатын кенеп маталар, желімделген көлемді жылытқыштар шығаруда. Жоғарғы температурадан қорғауды талап ететін жағдайларда жұмыс жасайтын қызметкерлердің арнайы киімдері, өрт сөндірушілердің киімдері үшін жапсырмалы мата ретінде пайдаланылатын матадан жасалмаған материалдар, бу мен байытылған қышқылдардың ұсақ тамшылары мен қатты әсер ететін улы заттардың тамшыларынан қорғайтын арнайы киімдерді тігуге арналған қышқылдан қорғайтын матадан жасалмаған материалдар дайындалды.
1997 жылдан бастап тұрмыстық сүрткіш кенеп маталар секторындағы матадан жасалмаған материалдардың әлемдік нарығының өсуі байқалады.
Матадан жасалмаған материалдар өндірісінің көлемі тоқыма өнеркәсібінің басқа секторларындағы өндіріс көлеміне қарағанда аса жоғарғы жылдамдықпен өсіп келеді және бұл ретте одан әрі өсу үшін тұрақты үрдісті сақтап отыр. Матадан жасалмаған материалдардың ерекше қасиеті оларды тек қана кейбір маталардың орнын ауыстыратын маталар ретінде ғана емес, сонымен қатар тоқыма өнімдерінің өндірісіндегі классикалық тәсілдермен қамтамасыз етілуі мүмкін емес қағидатты түрде жаңа пайдалану қасиеттеріне ие материалдар жасауға мүмкіндік береді.
Қазіргі кезде матадан жасалмаған материалдар тоқыма өнімдерінің ең маңызды және ең келешегі зор түрлерінің бірі болып есептеледі. Олардың өндірісінің көлемі бүкіл дүние жүзінде тоқыма өндірісінің дәстүрлі салаларындағы өндіріс көлеміне қарағанда айтарлықтай тез жылдамдықпен дамып келеді, сонымен қатар келешекте өсу үшін тұрақты даму үрдісін сақтап отыр. Осылайша, соңғы 10 жылдың ішінде, әлемде матадан жасалмаған материалдарды шығару 2 еседен астам көлемге өсіп отыр. Бұл талшықты шикізатты алудан бастап тоқыманың классикалық түрлерін өңдеу технологиясынан бірнеше есе азырақ дайын бұйымдарды шығаруға дейінгі матадан жасалмаған материалдардың айналымына байланысты әрі айтарлықтай көп мөлшердегі ақша қаражатын талап етпейді. Олардың кей жағдайлардағы сан алуан ерекше қасиеті алуан түрлі адам қызметінің салаларында қолдануға мүмкіндік береді. Осы жерде хрестоматиялық мысал келтіре кетейік, ол маталар мен матадан жасалмаған материалдарды өндіру тиімділігін салыстыруға мүмкіндік береді. Байка түріндегі матадан жасалмаған кенеп мата тоқылатын кенеп матаға қарағанда 1,5 есе арзан, ал оны алу кезіндегі еңбек өнімділігі 3 есе артық. Тоқыма станогының орташа өнімділігі - 5, ал матадан жасалмаған кенеп маталарды өңдеуге арналған қазіргі заманғы кейбір құрал-жабдықтарда ол - сағатына 300 текше метрден астам. Матамен және трикотажбен салыстырмалы түрде алғанда, тоқылмайтын кенеп маталардың ең төменгі өзіндік құнын анықтайтын маңызды факторлардың бірі - оларды өндірудегі қысқа (2-10 мм), иіруге жарамсыз талшықтарды, сонымен қатар иіру өндірісінің қалдықтарын пайдалану мүмкіндігі болып табылады. Бір мезетте ерекше қасиет беру арқылы матадан жасалмаған материалдарды өндірудің жоғары өнімділік технологиясын құру және олардың экономиканың әртүрлі салаларында тұрақты түрде сұранысқа ие болуы да осы саланың тез арада дамуына әсер етеді. Қазіргі таңда бір реттік қолдануға арналған, сонымен қатар бірнеше реттік қолдануға арналған тоқылмайтын материалдар шығарылуда. Олар созылғыштыққа, жұмсақтыққа және беріктікке ие; кәріз, мембранды және сүзгіш материалдар ретінде қолданыла береді. Оларға су өткізбейтін (немесе, керісінше, аса жоғарғы сіңіру қабілетіне ие), жанбайтын, бактериостатикалық және т.б. қасиеттерді беруге болады.
Әлемдегі матадан жасалмаған материалдар өндірісі.
Соңғы уақытқа дейін тоқылмайтын кенеп маталардың өндірісі негізінен АҚШ, Батыс Еуропа және Жапония елдеріне шоғырланған болатын. ХХ-ғасырдың соңында бұл тізімді Азия елдері толтырды, әрі бұл елдердегі өндірістің даму жылдамдығы айтарлықтай жоғары қарқынмен дамып келе жатыр. Егер өнімнің өсу деңгейі өнеркәсібі дамыған елдерде орташа алғанда 5-7 %-ды құраса, Азия елдерінде - 10 %-ға жетіп отыр, ал Орта Шығыс елдерінде бұл көрсеткіш 16 %-ға дейін жеткен. "Техstil-press/Легпром" (Украина) мәліметтеріне сүйенетін болсақ, ХХІ-ғасырдың басында тоқылмайтын материалдардың дүниежүзілік өндірісінің шамамен 90 %-ы 17 елдің тарапынан қамтамасыз етіліп, әлемдік жалпы әлеуметтік кірістің 90 %-ын да осылар толтырып отыр. Талдаушылар 2006 жылы матадан жасалмаған материалдардың өндірісі 5,23 миллион тоннаға дейін жетеді деген болжам жасауда. Матадан жасалмаған материалдарды негізгі өндірушілердің әлемдік нарықта үлесі мынадай түрде таратылады: АҚШ-та - 36 %, Еуропада - 34 %, Азияда - 21 %. Еуропа одағы елдерінің арасында матадан жасалмаған материалдарды шығару көлемі 50 %-ға дейін жетіп отырған Қытайда матадан жасалмаған материалдар өндірісі ерекше қарқынмен дамып келе жатыр. Экономистердің болжамына сәйкес, Қытайда 2010 жылға қарай тоқылмайтын материалдарды шығару кемінде 1 миллион тоннаға дейін жететін болады. Мұндай өсудің жоғары қарқыны ең алдымен, Қытайға Батыс Еуропадан жеткізілетін жоғары өнімділікті жабдықтың арқасында болып отыр.
Матадан жасалмаған материалдардың ресейлік нарығы КСРО-да матадан жасалмаған материалдарды кеңінен өндіру 1960 - 1970 жылдардан бастау алады. Алғашқы матадан жасалмаған материалдар жүн-киіз басу, тоқымалы-сырмалы және жапсырмалы әдістер арқылы өндіріліп отырған. Аталған тәсілдер, басты түрде тігін өнеркәсібіне арналған және тұрмыстық мақсаттағы бұйымдарды жасау кезінде қолданылып отырған. Отандық жабдықтардан бөлек, кеңестік кәсіпорындар социалистік елдерде шығарылған алдыңғы қатарлы озық технологияға сүйене отырып жасалған мынадай елдердің өндіруші машиналарын (негізінен механикалық өндіру тәсілдеріне арналған) да қолданған: "Малимо", "Маливатт", "Малиполь" (ГДР), "Арахне" (Чехословакия), "Бефама" (ПХР), "Аралине" (КСРО-Чехословакия). 1980 жылдарда және 1990 жылдардың басында бұл сала қарқынды дами бастады. Матадан жасалмаған материалдардың жалпы өндіріс көлемі 1990 жылдарға қарай шамамен 1315 миллион м ² құраған. Статистиктер 1995 жылы өндірістің рекордты көлемін анықтаған: 3000 м ² . Алайда, өндірістің соншалықты қарқынды өсуі - өмір сүру жағдайының жақсарғандығынан болған жоқ: 1970 жылдары мақта-маталарының жетіспеушілігінен, техникалық мақсаттарға пайдаланылатын тоқылатын кенеп маталарды матадан жасалмаған материалдармен ауыстыруға тура келді. Бұл уақытта олардың әртүрлілігі химиялық талшықтарды пайдалану, оларды қалыптастырудың жаңа тәсілдерін енгізудің есебінен кеңейтілген. Ал оларды қолдану салаларына автокөлік жасау, геотоқыма, медицина, тағам өнеркәсібі сияқты салалар жатады. Матадан жасалмаған материалдардың өндірісі тоқыма кәсіпорындарының шарттарында емес, бүкіл КСРО аумағында жаңадан құрылған жылына әрқайсысы 100 млн. м ² өнімділікке ие мамандандырылған фабрикаларда (Бориславск, Сыктывкар, Қызылорда, Туймазинск, Кишинев, Масис және т.б.) жүзеге асырылып отырған. Осы кәсіпорындарда матадан жасалмаған кенеп маталар желімдеу тәсілімен жүзеге асырылады. Жаңадан құрылған фабрикалар алдыңғы қатарлы батыс еуропалық "Брюкнер", "Хергет", "Кюстерс", "Асслен" және т.б. фирмалардың импортты жабдықтарымен жасақталған. КСРО тарағаннан кейін, өндірістің күрт құлдырауы болды: матадан жасалмаған материалдардың өндірісі шамамен 15 есеге қысқарып кетті. Алайда бұл кезең салыстырмалы түрде алғанда ұзаққа созылмады.
Өндіріс деңгейі бойынша бірінші орында полимерлі жабындылардың (линолеум, асхана дастарханы, жұмсақ шатыр, түсқағаз, сүртіп тазартатын материалдар, тігін өнеркәсібіне арналған кенеп матадан жасалған аралық қабат) астындағы негіз ретінде пайдаланылатын матадан жасалмаған материалдар тұр. Екінші орында - геотоқыма және агротоқыма. Үшінші орынды автокөліктерге, құбыр жүйелеріне, өндірістік құрылыстар мен тұрғын үй ғимараттарына арналған жылу және дыбыс өткізбейтін материалдар алады. Сүзгіш, медициналық, санитарлық гигиеналық бұйымдардың үлесі жалпы алғанда 20 %-дан аспайды. Шетелдің емдеу тәжірибесінде кеңінен пайдаланылатын және дәстүрлі жара таңғыш пен мақтаны ығыстырған медициналық мақсаттағы матадан жасалмаған бұйымдарды шығару біздің елімізде әлі күнге дейін тым аз.

3.11.1. Техникалық тоқыманың жіктемесі туралы

Техникалық маталар және матадан жасалмаған материалдар

Қазіргі уақытқа тән өнеркәсіп салаларының жылдам дамуы техникалық мақсаттарға арналған тоқыма материалдарының қолданылу аясын кеңейтеді.
Техникалық тоқыма (матадан жасалмайтын материалдар мен техникалық маталар) мынадай өнеркәсіптің стратегиялық маңызды салаларының тіршілігін қамтамасыз етеді: қара және түсті металлургия, құрылыс индустриясы, автомобиль және тағам өнеркәсібі, әуе-ғарыш кешені, мұнай және газ өңдеу өнеркәсібі, тігін және аяқ киім саласы, одан басқа ол медицина, гигиена және экология салаларына арналған бұйымдарда таптырмайтын материал болып табылады.
Техникалық тоқыманың маңыздылығын асыра бағалау қиынға түседі, себебі оның қолданылу аясы шексіз.
Алайда, техникалық тоқыманы одан әрі дамыту, оны тереңірек зерделеу, осы кіші саланың материалдары мен өнімдерінің сапасы мен қасиеттерін бағалау жөніндегі жұмыстарды біріздендіру үшін нақты жіктеменің болуы маңызды.
Қазіргі кезге дейін әлемде техникалық тоқыма мен матадан жасалмаған материалдар жіктемесінің жалпы қабылданған жүйесі болмаған еді.
Аталған жіктеменің қағидаттарының бірі ретінде оларды құрамы бойынша бөлуді есептеуге болады, яғни табиғи немесе химиялық талшықтардан материал жасалды. Басқа бір қағидатты осы тақырып бойынша аса ірі халықаралық көрменің ұйымдастырушылары "Мессе Франкфурт" ұсынды. Бұл жағдайда негіз ретінде материалдың немесе бұйымның түрі емес, оның қолдану аясы алынады. Осылайша, бір материал бірнеше негізгі қарапайым және техникалық тоқыманың қолдану аясына жатқызылуы мүмкін.
Техникалық тоқыма - барлық әлемдегі тоқыма өнеркәсібінің анағұрлым карқынды дамитын кіші саласы. Алайда, әрбір елдің техникалық тоқымаға не жататыны бойынша өзіндік тәсіл қолданылады. Батыс Еуропа елдерінде 1993 жылға дейін техникалық тоқыманың бірыңғай жіктемесі болмаған. Еуропаны біріктірумен қатар, техникалық тоқымаға жатқызылатын өнімді жіктеу және есепке алудың бірыңғай жүйесін құру бойынша жұмыстар айтарлықтай жандандырылды.
Қазіргі таңда Еуропа одағы елдерінде және (АҚШ-та) техникалық тоқыма ұғымына тұрмыстық мақсаттағы киімдерді, төсек жаймалары мен интерьер заттарын өндіру үшін пайдаланылатын өнімдерге тікелей қатысы жоқ өнімдердің бәрін жатқызады.
Ресейде КСРО кезінен бері техникалық тоқымаға тек қана ауыр техникалық маталар, сиса, техникалық жібек, техникалық шұға мен техникалық зығыр маталар жатқызылған.
КСРО-да (Ресейде) ешқашан техникалық тоқымаға қарулы күштерге арналған нысанды киімдерді және әскери қызметшінің қаруы мен киімінен басқа керек-жарақтарды өндіруге арналған өнімдерді, қорғаныс және спорттық киімдер және көптеген тағы сол сияқты заттарды жатқызбаған. Осындай есепке алу қағидаттары Ресейде әлі күнге дейін сақталып отыр.
Егер техникалық тоқыманың батыстық жіктемесін қолданатын болсақ, онда Ресейде шығарылатын тоқыма өнімдерінің жалпы көлемінде оның үлесі сараптама сауалнамасына сәйкес 25 - 30 %-ды құрайтын болады.
Жіктеменің үстемдік әдісіне сәйкес Ресейде бүгінгі күні техникалық тоқымаға бұрынғыдай: ауыр техникалық маталар мен техникалық жібекті жатқызады.

3.12. Кілемдер, кілем бұйымдарын және гобелендер өндірісі

3.12.1. Кілем өндірісі. Кілем өнеркәсібінің шикізат әлеуеті

Кез келген тоқыма бұйымына қажетті негізгі материал талшық болып табылады. Барлық талшықтарды екі топқа бөлуге болады: табиғи (табиғатта осы немесе өзге түрде кездесетін) және синтетикалық (адамның қолымен жасалған).
1. Табиғи талшықтар
жануарлардан алынған (жүн, жібек)
өсімдіктерден алынған (мақта, кендір, кокос)
минералды (бұрын тыйым салынған материал - асбест)
2. Синтетикалық талшықтар
өсімдік шикізатының негізінде (вискоза, резеңке)
минералды шикізаттың негізінде (шыны талшығы, метал талшығы)
синтетикалық (полиамидті, полипропиленді, полиэфирлі, полиакрилді ацетатты талшықтар).
Қазіргі таңда кілем тоқу үшін полиамидті талшық (РА) немесе нейлон, полипропиленді талшық (РР), сонымен қатар жүн кеңінен пайдаланылады. Мақта, полиакрил (РАС), полиэфир, немесе оны жиі полиэстр (РЕS) деп атайды, және вискоза айтарлықтай аз мөлшерде қолданылады.
Кілем өндірісіндегі негізгі тоқыма шикізаты жүн болып табылады. Алайда, қой шаруашылығы мен жүн өндірісі апатты жағдайда тұр. Республикамыздағы қой шаруашылығын дамыту үшін жағымды әсер ететін қолайлы жағдайларға (табиғи жайылымдар 180 миллион гектардан астам жерлерді құрайды), сонымен қатар осы саланы дамыту жөніндегі мемлекеттік бағдарламаның қабылдануына қарамастан, 1992 жылы басталған құлдырау әлсіреген жоқ.
Осылайша, 1992 - 2006 жылдардың арасындағы мерзімде республикамызда қой басы 39,6 миллионнан 12,35 миллионға дейін қысқарды. Бұл ретте жыл сайынғы жүн алу 25-тен 7,09 мың тоннаға дейін азайды.
Бүгінгі күні асыл тұқымды қойлардың жалпы қой басынан алғандағы үлесі тек қана 4,5 пайызды құрайды. Бұл ретте етті және қаракөл бағытындағы қойлардың саны басым.
Шикізатты өңдеу саласында жағдай одан да нашар. Мәселен, республикамызда жүн мен терінің 3 пайыздан аспайтын көлемі ғана өңделеді; аталған шикізаттың 97 пайызы шетелге, көбіне Қытайға жіберіледі. Соның нәтижесінде, қазіргі таңда Қазақстандағы аяқ киім өндірісі 1992 жылмен салыстырғанда шамамен 220 есеге, яғни жылына 54 миллион жұптан 250 мың жұпқа дейін азайып кетті.

Жуылған, майы алынған, карбонизацияланбаған, түтілмеген немесе тарақпен таралмаған жүн (қой жүні) өндірісі, тоннамен

	2003	2004	2005	2006	2007
Қазақстан Республикасы	6027	3195	1227	2668	2880
Алматы	564	349	44	50	164
Шығыс Қазақстан	1255	874	956	1091	877
Жамбыл	3502	1569	82	1506	1839
Оңтүстік Қазақстан	706	403	145	21	-

Жүннен иірілген жіпті қолдану аясы
(диаграмманы қағаз мәтініне қараңыз)

3.12.2. Кілем бұйымдарын өндіру және оларды тұтыну

Кілем бұйымдарының өндірісі Қазақстанда 1936 жылдың шілде айында басталған. Алматыда облыстық өнеркәсіптік одақ жанынан қолдан тоқылған кілемдер мен қайып тігілген бұйымдарды өңдеуге арналған "Ковровщица" кәсіптік бірлестігі ұйымдастырылған болатын.
1992 жылы кілем фабрикасы "Алматы кілем" акционерлік қоғамы ретінде қайта құрылған болатын.
Қазіргі таңда "Алматы Кілем" АҚ - Қазақстандағы бірден-бір кілем және кілем бұйымдарын өндіру бойынша ірі өндіруші болып табылады. Өзінің 72 жылдық қызметінің ішінде компания үш рет жаңғыртылды. Кәсіпорын мынадай толық өндірістік айналым асырады: жүннен иірілген жіпті шығару, иірілген жіпті тоқуға дайындау, дайын өнімді тоқу және безендіріп әшекейлеуді жүзеге асырады. Негізгі шығарылатын өнім түрлері мынадай - табиғи шикізаттардан тоқылатын кілемдер: жүн, мақта, зығыр және кендір, үстіңгі бетінің қалындығы 1 метр арқауға 260,400-ден 500,000-ға шалуға дейін.
Кілем тоқу үшін табиғи талшықтар пайдаланылады. Акрилді иірілген жіпті қолдана отырып, үстіңгі қабатының түгі жоғарғы қалыңдыққа ие кілемдерді тоқу меңгерілген.
Алдыңғы жылдармен салыстырғанда бұйымдардың түрлері қатты өзгерген: қазіргі кезде кілемдер кішкентай кәдесыйға арналған кілемшелерден үлкен көлемді еденге төсейтін кілемдерге дейінгі сан алуан түсті, салынатын суреттері жиі өзгеріп отыратын әртүрлі кілемдер.

Кілем мен кілем бұйымдарын өндіру, мың шаршы метр

	2003	2004	2005	2006	2007
Қазақстан Республикасы	98,9	99,1	105,6	101,5	36,1
Алматы	0,1	0,1	-	-	-
Жамбыл	-	-	0,2	-	-
Қызылорда	-	-	-	-	-
Маңғыстау	-	-	-	0,6	-
Солтүстік Қазақстан	-	-	-	0,6	-
Оңтүстік Қазақстан	3,5	3,5	-	0,1	-
Алматы қаласы	95,3	95,5	105,4	100,2	36,1

3.12.3. Қазақстанның кілем саласының өнеркәсіптік әлеуеті

Кілем тоқитын бірнеше кәсіпорындар бар. Қазіргі таңда "Алматы Кілем" АҚ - Қазақстандағы кілем және кілем бұйымдарын өндіретін бірден-бір ірі өндірушілердің бірі. Бұрын табиғи өнімдерден жасалған кілемдер мен маталарға сұраныс үлкен болды. Бірақ қазіргі кезде оларға сұраныс айтарлықтай төмендеді, себебі олардың құны қымбат және нарықта көршілес елдерден әкелінетін синтетикалық қоспалармен жартылай жүннен жасалған анағұрлым арзан кілемдер пайда болды.
Осыған байланысты, "Алматы Кілем" АҚ соңғы жылдары өндірісін 100 мың шаршы метрге дейін қысқартуға мәжбүр болды, ал импорт көлемдері 7 млн. шаршы метрге дейін жетті.
Кілем бұйымдарын отандық өндірушілердің негізгі проблемасы ішкі нарықта орын алған жоғары бәсекелестік себебі бойынша бәсекеге қабілетсіздік болып табылады. Яғни, нарық сұранысы мен қажеттілігін қанағаттандыру үшін Қазақстан Республикасының аумағында 7 түрлі кілем комбинаттарын салуға болар еді, алайда, өндірісті демпингтік импорт басып тастады.
Осылайша, қазіргі таңда Қазақстанға әкелінетін кілемдердің 89 %-ы Бішкек арқылы тастамалы бағамен жеткізіліп отыр.

3.13. Мақта целлюлозасы мен мақта шикізатынан жасалған оның туындылары және жоғары сапалы қағаз өндірісі

3.13.1. Қағаз өндірісі. Шикізат әлеуеті

Кез келген қағаздың негізін целлюлоза талшығы құрайды. Осы талшықтар мынадай әртүрлі шикізат көздерінен, атап айтқанда - сүрек, сабан, мақта немесе сол қағаздың өзінен алынуы мүмкін.
Қазіргі таңда пайдаланылатын қағаздың басым көпшілігі шикізат ретінде сүректі қажетсінеді. Сонымен қатар осы шикізат көзін алудың басқа баламалы тәсілдері де бар. Мәселен, жоғарғы сапалы қағазды дайындау үшін мақта талшығын және сүректі араластыра отырып немесе тек қана мақта талшығының өзін пайдаланады. Мақтадан өте ұзын әрі берік талшық алуға болады, нәтижесінде олардан ең жоғарғы сапалы қағаз дайындалады.
Қазақстанда мақта егісі тек Оңтүстік Қазақстан облысында ғана өсіріледі, өйткені тек осы өңірде ғана мақтаны күтіп-баптауға арналған қажетті мынадай климаттық жағдайлар: мол күн сәулесі, құнарлы суарылатын жер, сонымен қатар суаруға ыңғайлы су мен еңбек ресурсы бар. Кейбір басқа дақылдармен салыстырғанда, мақта өндірісінің рентабельділігі артық екенін айта кету қажет.
2005 жылғы облысымыздағы шиітті мақта өнімділігінің жалпы көлемі 1 гектардан орташа өнім деңгейі бойынша 23,1 центнерден ала отырып, 464 мың тоннаны құрады, бұл көрсеткіш 466 мың тоннаны құрайтын 2004 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда шамалы ауытқиды және 2003 жылғы көрсеткішпен салыстырмалы түрде алғанда жалпы жинаудың 104 мың тоннаға артық, өйткені 2003 жылы жалпы өнім 360 мың тоннаны құраған болатын. Жалпы алғанда 2000 жылдан 2005 жылға дейінгі аралықта шиітті мақта жинаудың жалпы көлемі өсу үрдісін сақтап отырған, яғни жалпы өнім көрсеткіші 2000 жылы - 287 мың тоннаны құраса, 2001 жылы - 402 мың тоннаны, 2002 жылы - 416 мың тоннаны құраған, ал 2003 жылы 360 мың тоннаға дейін жетсе, 2004 жылы 466 мың тоннаны, ал 2005 жылы 464 мың тоннаны құраған.
Мақта целлюлозасы қағаз, химия және басқа өнеркәсіптер үшін негізгі шикізат көзі болып есептеледі. Мақта целлюлозасы - мақта мамығын техникалық содамен, кейіннен сутегі қышқылымен ағарта отырып және кептіре отырып қайта өңделетін өнім. Мақта целлюлозасын пайдалана отырып 120-дан астам тауар түрлерін дайындап шығаруға болады. Олардың ішінен: микрокристалды целлюлозаны (МКЦ), карбоксиметилцеллюлозаны (КМЦ), жарылғыш дәріні, коллоксилинді, лак, бояу, пластмассаны, жоғары сапалы қағаз түрін, әуе /кеме/ зымыран жасауда қолданылатын пластикалық материалды және көптеген тағы басқа заттарды атап кетуге болады.
Қағаз өнеркәсібінде мақта целлюлозасы мынадай бұйымдарды жасау барысында шикізат ретінде пайдаланылады:
сүзгілер (автокөліктік, зертханалық, өнеркәсіптік),
жазу-сызуға арналған қажетті заттар,
жоғары сапалы қағаз, фирмалық мөрқағаздар,
ақша,
бір реттік жаялықтар,
әйел гигиенасына қажетті заттар,
тұрмысқа қажетті сіңіретін майлықтар, еден жуатын құралдар,
балалар сулығы,
жоғары сапалы әжетханаға арналған қағаз.

3.13.2. Қағаз өндіру және тұтыну

Қазіргі таңда Қазақстанда мақта шикізатынан дайындалатын қағаз жоқ. Алайда, Оңтүстік Қазақстан облысында, атап айтқанда, Шардара ауданында қағаз өндірісі жөніндегі зауыттың құрылысы жоспарлануда. Оған шикізат көзі ретінде қамыс пен мақта мамығы пайдаланылатын болады. Мақта мен қамыстан қағаз шығару өндірісін Алматылық "Ақ терек" ЖШС жүзеге асыратын болады. Аталған жоба $500 миллионға бағаланып отыр. Сонымен қатар, қазіргі таңда "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының аумағында целлюлоза мен карбоксиметилцеллюлоза өндірісі жөніндегі "Хлопкопром-целлюлоза" ЖШС зауытының құрылысы жүргізілуде. Аталған кәсіпорын алдыңғы қатарлы жоғарғы технологиялы жабдықтармен жасақталатын болады. Бұл жерде алғаш рет мұнай химиясында, лак және бояу өндіруде, целлофан және басқа процестерде кеңінен қолданылатын мақтадан жасалған целлюлозаны шығару қолға алынады. Зауыттың толық өндірістік қуаты:
ылғал жұтқыш мақта жылына 2500 тонна
мақта целлюлозасы жылына 2500 тонна
техникалық карбоксиметилцеллюлоза жылына 6250 тонна.

3.13.3. Қазақстандағы қағаз өндіру саласының өнеркәсіптік әлеуеті

Қазақстан Республикасындағы Экономикалық қызмет түрлерінің Жалпы Жіктеуішіне(ЭҚТЖ) сәйкес, қағаз өндірісі экономикалық қызметтің 1 түрі және 2-кіші түрі бойынша ұсынылуы тиіс.

Қазақстан Республикасындағы қағаз өнеркәсібі саласындағы экономикалық қызметтің түрлері

Экономикалық қызмет түрі	Экономикалық қызметтің кіші түрі		Өндірістің жай-күйі
			Өндіріс бар	Өндіріс жоқ
1	2	3	4	5
1. Сүрек массасы мен целлюлозалар, қағаз және картон шығару	1.1. Сүрек немесе өзге де талшықты материалдардан жасалған целлюлоза	Ерігіш сұрыпты сүректі целлюлоза	+
		Ерігіш сұрыптарынан басқа, натронды немесе сульфатты сүректі целлюлоза		+
		Сульфитті, сүректі целлюлоза (ерігіш сұрыптарынан басқа)	+
		Механикалық тәсілмен алынатын сүректі целлюлоза (масса); жартылай целлюлоза; өзге де талшықты материалдардан (сүректен басқа) жасалған, целлюлоза (масса)	+
	1.2. Целлюлоза өндірісі саласындағы қызметтер			+
2. Қағаз және картон өндірісі	2.1. Газет қағазы, графикалық мақсаттар үшін қолмен құятын борланбаған қағаз және картон		+
	2.2. Дәретханалық немесе гигиеналық қағаз, сүлгілер немесе қағаз майлықтар, целлюлозды мақта, целлюлоза талшықтарынан жасалған жайма	Дәретханалық немесе гигиеналық қағаз, сүлгілер немесе қағаз майлықтар, целлюлозды мақта, целлюлоза талшықтарынан жасалған жайма	+
		Каолинмен немесе өзге де органикалық емес заттармен қапталған, хат, баспа графикалық немесе өзге мақсаттар үшін пайдаланылатын борланған қағаз және картон	+
		Ені 36 см-ден астам парақтағы көшіру, өзін-өзі көшіру немесе орамдағы ауыстырмалы немесе көшіру қағазы	+
		Қағаз, картон, целлюлозды мақта және жабыны немесе сіңдіргіші бар, боялған немесе баспа суреттері бар орамдағы немесе парақтардағы целлюлозды талшықтардан жасалған жайма	+
	2.3. Қағаз және картон өндірісі		+
3. Жазу қағазы бұйымдарын өндіру	3.1. Кеңсе қағазы керек-жарақтары	Көшіру қағазы; ені 36 см-ден аспайтын өзге де өздігінен көшіру және көшіру немесе ауыстырмалы қағаз; көшіру аппараттарына арналған трафареттер және офсеттік қағаздан жасалған нысандар; жабысқақ немесе гуммирленген қағаз		+

3.13.4. Сүрек массасы мен целлюлоза, қағаз және картон өндірісі

Қағаздан жасалған бұйымдар нарқын сан алуан түрлі төсек жаймалар, трикотажды бұйымдар, киімдер, кілем бұйымдары және басқа күнделікті, маусымдық сұранысқа ие немесе ұзақ уақыт пайдаланылатын тауарлар арқылы таныстыруға болады. Әрине, мақта шикізат элементі ретінде соңғы сұранысқа ие өнімдерде ұсынылуы мүмкін. Қазақстан Республикасының аумағында түпкілікті тұтынуға арналған дайын тоқыма бұйымдарын шығаруда қолданылатын мата өндірісінің толық айналымының болмауы, дайын тоқыма бұйымдарының жоғарғы өзіндік құны және шетелден әкелінген тауарлар көлемінің артуы - дайын тоқыма бұйымдарын өндірудің азаюына әкеп соқтырады. Осылайша, кейбір жылдардағы тұтыну көлеміне сәйкес, көрпе мен шашақты қалың төсек-орын жапқыштардың шетелден әкелінетін үлесі 90 %-ға (оның ішінде Қытайдан 53 %, Ресейден 10 %), свитерлер мен жемпірлер - 83 %-ға, кілем - 97 %-ға, трикотажды матадан тігілген киім - 46 %-ға, төсек жаймалар - 12 %-ға жетіп отырған.
Оңтүстік Қазақстан облысында аталған өндірістік тізбек саласы тіптен дамымай қалған. Облысымызда қағаз өндірісі, шикізат көзі ретінде қамыс пен мақта мамығы жөніндегі зауыттың құрылысы жоспарлануда. Қағаз шығаруды Алматылық "Ақ терек" ЖШС жүзеге асыратын болады. Сонымен қатар, қазіргі таңда "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының аумағында целлюлоза мен карбоксиметилцеллюлоза өндірісі жөніндегі "Хлопкопром-целлюлоза" ЖШС зауытының құрылысы жүргізілуде. Бұрынғы кезде матадан дайын өнімдерді жасау жөніндегі ірі өндіруші компания ретінде танымал болған "Восход" компаниясы бар, кәсіпорын қазіргі таңда тек қана мемлекеттік тапсырыстар бойынша ғана жұмыс жасайды, сонымен қатар мұнай-газ компаниялары үшін нысанды киім мен арнайы киімдер тігеді.
Аталған саланың дамуында әлемдік даму бағыттарын білмеу, осы саланың маңыздылығын түсінбеу, ақша қаражаттарының жетіспеушілігі сияқты проблемалар кедергі жасайды.

3.13.5. Өндірістік жағдайлар

Қазақстандағы қағаз өнеркәсібі одан әрі даму үшін жақсы базаға ие:
төменгі өндірістік шығындарды ескере отырып;
шикізат өңірлерінің жақын жерде орналасуы (Қазақстанның Оңтүстік өңірі, Өзбекстан, Түркіменстан, Тәжікстан);
тоқыма бұйымдарын өткізуге арналған әлеуетті нарықтардың жақын жерде орналасуы (Батыс, Шығыс Еуропа, Азия-Тынық мұхит өңірі, Жақын шығыс елдер, сонымен қатар ТМД елдері);
жеткілікті деңгейдегі адам ресурстарының базасы.

3.14. Былғарыдан жасалған бұйымдар өндірісі 3.14.1. Шикізат базасы

Соңғы жылдары мал басының көбеюіне байланысты былғары шикізаты мен жүн өндірісінің барлық түрі артуда.

2003, 2006 - 2007 жылдардағы Қазақстан Республикасындағы мал саны, мың бас
(диаграмманы қағаз мәтініне қараңыз)

2008 жылдың 1 қаңтарындағы мәліметке сәйкес, республика бойынша жалпы алғанда мүйізді ірі қара басының саны 5 853 мың басты құраған. 2003 жылмен салыстырғанда мал басы санының өсуі 20,2 %-ды құраса, 2006 жылмен салыстырғанда 3,4 %-ды құрайды. Мүйізді ірі қара басының басым көпшілігі - 3935,4 мың бас (83,7 %) тұрғындардың шаруашылықтарында шоғырланған. Шаруа (фермерлік) қожалықтарының үлесі - 636,5 мың басты (10,9 %) құрайды. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы мал саны 319,2 мың басты (5,4 %) құрайды.
2008 жылдың 1 қаңтарындағы мәліметке сәйкес, жылқы малының басы жалпы алғанда республика бойынша 1289,6 мың басты құраған. 2003 жылмен салыстырғанда мал басы санының өсуі 21,2 %-ды құраса, 2006 жылмен салыстырғанда 4,4 %-ды құрайды. Жылқы санының айтарлықтай бөлігі - 964,4 мың бас (74,8 %) тұрғындардың шаруа қожалықтарында өсіріледі. Шаруа (фермерлік) қожалықтарының үлесі - 255,2 мың басты (19,8 %) құрайды. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарындағы мал басы 70,0 мың басты (5,4 %) құрайды.
Жалпы алғанда республика бойынша 2008 жылдың 1 қаңтарындағы мәліметке сәйкес, түйе саны 143,7 мың басты құраған. 2003 жылмен салыстырғанда мал басы санының өсуі 25,1 %-ды құраса, 2006 жылмен салыстырғанда 3,7 %-ды құрайды. Түйе санының айтарлықтай бөлігі - 100,8 мың бас (70,1 %) тұрғындардың шаруа қожалықтарында өсіріледі. Шаруа (фермерлік) қожалықтардың үлесі - 28,2 мың басты (19,6 %) құрайды. Ауыл шаруашылық кәсіпорындарындағы мал басы 14,7 мың басты (10,2 %) құрайды.
2008 жылдың 1 қаңтарындағы мәліметке сәйкес, республика бойынша жалпы алғанда қой мен ешкі саны 16151,7 мың басты құрады. 2003 жылмен салыстырғанда мал басы санының өсуі 32,2 %-ды құраса, 2006 жылмен салыстырмалы түрде алғанда 5,2 %-ды құрайды.
Қой мен ешкі санының басым бөлігі - 9 694,8 мың бас (71,5 %) тұрғындардың шаруа қожалықтарында өсіріледі. Шаруа (фермерлік) қожалықтарының үлесі - 3732,5 мың басты (23,1 %) құрайды. Ауыл шаруашылық кәсіпорындарындағы мал басы 870,9 мың басты (5,4 %) құрайды.
Мал басын облыстар бойынша үлестіргендегі көрсеткіш мынадай: Шығыс Қазақстан облысы - 767,6 мың бас (13,1 %); Алматы - 762,4 мың бас (13 %); Оңтүстік Қазақстан облысы - 689,5 мың бас (11,8 %); Қостанай - 530,5 мың бас (9,1 %); Ақмола - 396,5 мың бас (6,8 %); Батыс Қазақстан облысы - 433,4 мың бас (7,4 %); Қарағанды - 460,5 мың бас (6,9 %); Ақтөбе - 435,5 мың бас (7,4 %); Солтүстік Қазақстан облысы - 346,9 мың бас (5,9 %); Павлодар - 354,1 мың бас (6 %); Жамбыл - 316,7 мың бас (5,4 %); Қызылорда - 238,4 мың бас (4,1 %); Атырау - 165,4 мың бас (2,8 %); Маңғыстау - 9,6 мың бас (0,2 %).
Қазақстан Республикасының оңтүстік өңіріндегі мүйізді ірі қара саны 2007 жылы 1245 мың басты құраған немесе республика бойынша жалпы мал басының 21 %-ын құрап отыр. Бұл көрсеткіш тұрақты шикізат көзімен қамтамасыз етуге негіз бола алады.
Облыстар бойынша мал басын үлестіру көрсеткіші төмендегідей: Алматыда - 206 мың бас (16 %); Шығыс Қазақстан облысында - 178,8 мың бас (13,3 %); Оңтүстік Қазақстан облысында - 133,9 мың бас (10,4 %); Қарағандыда - 122,8 мың бас (9,5); Ақмолада - 89 мың бас (6,9 %); Солтүстік Қазақстан облысында - 82,2 мың бас (6 %); Жамбылда - 80,8 мың бас (6,3 %); Қостанайда - 74,9 мың бас (5,8 %); Ақтөбеде - 66,4 мың бас (5,1 %); Павлодарда - 69,9 мың бас (5,4 %); Қызылордада - 57,6 мың бас (4,5 %); Батыс Қазақстан облысында - 56,9 мың бас (4,4 %); Атырауда - 40,8 мың бас (3,2 %); Маңғыстау облысында - 36,2 мың бас (2,8 %).
Қазақстан Республикасының оңтүстік өңіріндегі жылқы саны 2007 жылы 272 мың басты құраған немесе республика бойынша жалпы мал басының 20 %-ын құрап отыр. Бұл көрсеткіш тұрақты шикізат көзімен қамтамасыз етуге негіз бола алады.
Жекелеген облыстар бойынша мал басының саны төмендегі көрсеткішпен беріледі: Маңғыстау облысы - 40,1 мың бас (27,9 %); Атырау - 29 мың бас (20,2 %); Қызылорда - 26,9 мың бас (18,7 %); Ақтөбе - 16 мың бас (11,1 %); Оңтүстік Қазақстан облысы - 15,6 мың бас (10,9 %); басқа облыстар - 16,1 мың бас (11,2 %).
Қазақстан Республикасының оңтүстік өңіріндегі түйе саны 2007 жылы 47,6 мың басты құраған республика бойынша жалпы мал басының 33 %-ын құрап отыр, бұл көрсеткіш тұрақты шикізат көзімен қамтамасыз етуге негіз бола алады.
2007 жылғы мәліметтер бойынша, қой мен ешкінің ең жиі шоғырлануы (10 356,1 мың бас немесе республикадағы қой мен ешкінің жалпы санының 64,1 %-ы) келесі төрт облыста: Оңтүстік Қазақстан облысында - 3305,2 мың бас (20,5 %), Алматыда - 2830,8 мың бас (17,5 %), Жамбылда - 2162,0 мың бас (13,4 %), Шығыс Қазақстан облысында - 2058,1 мың бас (12,7 %). Басқа он облыстарда - 5795,6 мың бас немесе қой мен ешкінің жалпы санының 35,9 %-ы.
Қазақстан Республикасының оңтүстік өңіріндегі қой мен ешкі саны 2007 жылы 6208 мың басты құраған республика бойынша жалпы мал басының 38 %-ын құрап отыр. Бұл көрсеткіш тұрақты шикізат көзімен қамтамасыз етуге негіз бола алады.

3.14.2. Былғары өндірісі және оны тұтыну

Өңделетін былғары шикізатының өндірістік мақсатына байланысты мал терілері ұсақ және ірі былғары шикізаттарына бөлінеді. Ұсақ былғары шикізатына салмағы 10 кг-ға дейінгі бұзаулардың, құлындардың, боталардың терісі, ал ірі былғары шикізатына салмағы 10 кг-нан астам мал терілері жатады. Қой мен ешкінің терісі ұсақ былғары шикізатына жатады.
Шошқа өсіру шаруашылығында басқа мал түрлерімен салыстырғанда тері алу айтарлықтай аз мөлшерге ие, өйткені шошқаны терісін ажыратып алмастан пайдаланады.

2003, 2005 - 2007 жылдардағы былғары шикізатын өндіру қарқыны, мың дана
(диаграмманы қағаз мәтініне қараңыз)

2007 жылы ірі мал терісінен былғары шикізатын өндіру 2555,5 мың дананы құраған, 2003 жылмен салыстырғанда өндірістің өсу қарқыны 22,8 %-ды, 2006 жылмен салыстырғанда - 5,0 %-ды құраған.
Шаруашылық түрлері бойынша өнім өндіруді тарату мынадай көрсеткішті құрап отыр: тұрғындардың шаруашылығы - 2278,0 мың дана (89,1 %), шаруа (фермерлік) қожалықтар - 236,4 мың дана (9,3 %), ауыл шаруашылық кәсіпорындары - 41,1 мың дана (1,6 %).
Ұсақ мал терісінен былғары шикізатын өндіру 2007 жылы 7136,1 мың дананы құраған, 2003 жылмен салыстырғанда өндірістің өсу қарқыны 20,7 %-ды, 2006 жылмен салыстырғанда - 3,5 %-ды құраған.
Шаруашылық түрлері бойынша өнім өндіруді үлестіру мынадай көрсеткішке ие болып отыр: тұрғындардың шаруашылығы - 5843,9 мың дана (81,9 %), шаруа (фермерлік) қожалықтар - 1166,7 мың дана (16,3 %), ауыл шаруашылық кәсіпорындары - 125,5 мың дана (1,8 % ).
Ірі қара малдың терісінен былғары шикізатын өндіру 2007 жылғы көрсеткіш бойынша облыстарға шаққандағы үлесі мынадай: Шығыс Қазақстан облысы - 358,2 мың дана (14 %), Қостанай - 231,5 мың дана (9,1 %), Алматы - 209,4 мың дана (8,2 %), Оңтүстік Қазақстан облысы - 255,8 мың дана (10 %), Ақмола - 229,2 мың дана (8,9 %), Солтүстік Қазақстан облысы - 179,9 мың дана (7 %), Жамбыл - 130,6 мың дана (5,1 %), Қарағанды - 237,8 мың дана (9,3 %), Ақтөбе - 193,7 мың дана (7,6 %), Батыс Қазақстан облысы - 170,6 мың дана (6,7 %), Павлодар - 168,5 мың дана (6,6 %), Атырау - 101,8 мың дана (4,0 %), Қызылорда - 76,0 мың дана (3 %), Маңғыстау - 12,5 мың дана (0,5 %).
Қазақстан Республикасының оңтүстік өңіріндегі ірі малдың терісінен былғары шикізатын өндіру 2007 жылы 463 мың дананы құраған немесе жалпы республикалық өндірістің 18 %-ын құрап отыр, бұл көрсеткіш тұрақты шикізат көзімен қамтамасыз етуге негіз бола алады.
Ұсақ мал терісінен былғары шикізатын өндірудің облыстар бойынша көрсеткіші: Алматы - 1475,9 мың дана (20,7 %), Оңтүстік Қазақстан облысы - 1452,0 мың дана (20,3 %), Жамбыл - 675,9 мың дана (9,5 %), Шығыс Қазақстан облысы - 968,0 мың дана (13,6 %), Қарағанды - 532,7 мың дана (7,5 %), Ақтөбе - 430,0 мың дана (6 %), Батыс Қазақстан облысы - 364,2 мың дана (5,1 %), Қызылорда - 262,8 мың дана (3,7 %), Атырау - 299,7 мың дана (4,2 %), Маңғыстау - 101,0 мың дана (1,4 %), Павлодар - 182,4 мың дана (2,6 %), Ақмола - 179,1 мың дана (2,5 %), Қостанай - 91,6 мың дана (1,3 %), Солтүстік Қазақстан облысы - 120,8 мың дана (1,7 %).
Қазақстан Республикасының оңтүстік өңіріндегі ұсақ малдың терісінен былғары шикізатын өндіру 2007 жылы 2391 мың дананы құраған немесе жалпы республикалық өндірістің 33 %-ын құрап отыр, бұл көрсеткіш тұрақты шикізат көзімен қамтамасыз етуге негіз бола алады.
Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасының оңтүстік өңірі былғары бұйымдарының өндірісі жөніндегі кәсіпорындарды шикізатпен тұрақты түрде қамтамасыз ету үшін жеткілікті шикізат (тері) базасына ие.

3.14.3. Қазақстанның былғары саласының өнеркәсіптік әлеуеті

Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі Агенттігінің (бұдан әрі - Агенттік) деректеріне сәйкес, 2006 жылы "Былғары, былғарыдан жасалған бұйымдарды өндіру және аяқ киім өндірісі" саласы бойынша 47 кәсіпорын есеп берген.
Теріні алғашқы өңдеуді (илеуді) жүзеге асыратын кәсіпорындар саны - шамамен 30 дана. Аталған кәсіпорындардың орташа жылдық қуаттылығы 2006 жылы мына көрсеткішке жетті:
мүйізді ірі қара мал немесе қылшықсыз немесе түксіз жылқы тұқымдастарының терісінен былғары өндіру бойынша - 328667,0 мың дм ² , оның 35,1 %-ы қолданылған;
қылшықсыз немесе түксіз қой, ешкі және шошқа терілерінен былғары өндіру бойынша - 69026,8 мың дм ² , оның 1,6 %-ы қолданылады.
Негізгі былғары шикізатын тұтынушылар ретінде "Семей былғары-тері комбинаты" ЖШС (Шығыс Қазақстан облысы), "Петропавл былғары зауыты" (Солтүстік Қазақстан облысы), "Рудный былғары зауыты" ЖШС (Қостанай облысы), "Тараз былғары аяқ киім" ЖШС (Жамбыл облысы), "Алматы былғары зауыты" ЖШС және өнімділігі азырақ бірқатар басқа кәсіпорындар, "Шымкент былғары аяқ киім зауыты" ЖШС (Оңтүстік Қазақстан облысы).

2003, 2006 - 2007 жылдардағы былғары өндірісінің қарқыны, мың дм ²
(диаграмманы қағаз мәтініне қараңыз)

Мүйізді ірі қара мал немесе жылқы тұқымдас малдар терісінен жасалған былғары өндіру 2007 жылы республика бойынша 171569,2 мың шаршы дцм құраған; қой, ешкі және шошқа терісінен жасалған былғары өндіру - 295,4 мың шаршы дцм-ді құраған. Мүйізді ірі қара мал терісінен жасалған былғары өндіру қарқыны 2007 жылы 2003 жылмен салыстырғанда - 72 %-ға, 2006 жылмен салыстырғанда - 49 %-ға құраған. Ұсақ малдың терісінен жасалған былғары өндіру қарқынының әлсіреуі 2007 жылы 2003 жылмен салыстырғанда 109 есеге, 2006 жылмен салыстырғанда - 3,7 есеге азайған.
Мүйізді ірі қара мал немесе жылқы тұқымдас малдар терісінен жасалған былғары өндірудің 2007 жылғы көрсеткіші облыстар бойынша мынадай: Солтүстік Қазақстан облысы - 62 378 мың дм ² (36,4 %), Алматы - 58890,0 мың дм ² (34,3 %), Қостанай - 33128,2 мың дм ² (19,3 %), Жамбыл - 5946 мың дм ² (3,5 %), Шығыс Қазақстан облысы - 7838,4 мың дм ² (4,6 %), Оңтүстік Қазақстан облысы - 3204,8 мың дм ² (1,8 %), Қарағанды - 183,8 мың дм ² (0,1 %) .
2007 жылы Алматы облысында жаңа "Алматы былғары зауыты" ЖШС кәсіпорнын іске қосумен байланысты былғары өндірісі алға қойылды.
2007 жылы қой, ешкі және шошқа терісінен жасалған былғары өндіру бойынша көрсеткіш облыстары бойынша мынадай: Шығыс Қазақстан облысы - 162,8 мың дм ² (55,1 %), Батыс Қазақстан облысы - 112,8 мың дм ² (38,2 %), Оңтүстік Қазақстан облысы - 19,8 мың дм ² (6,7 %).
Үлбірлі, иленген немесе өңделген тері өндірісі 2007 жылы республика бойынша 2517,6 мың дм ² , оның ішінде облыстар бойынша: Қарағанды - 70,8 мың дм ² (2,8 %), Алматы - 1 418,3 мың дм ² (56,3 %), Жамбыл - 473 мың дм ² (18,8 %). Жалпы алғанда, 2007 жылғы өндіріс 2003 жылғы өндіріспен салыстырғанда 4 %-ға, төмендеген 2006 жылмен салыстырғанда - 64,7 %-ға артқан.
Қазақстан Республикасындағы негізгі үлбірлі, иленген немесе өңделген тері өндірушілер ретінде "Тuransking" ЖШС, "Тараз былғары аяқ киім" ЖШС, "Алматы былғары зауыты" ЖШС, "Шымкент былғары аяқ киім зауыты" ЖШС болып табылады. Алайда, басқа өндірушілерге қарағанда, "Шымкент былғары аяқ киім зауыты" ЖШС қазіргі заманғы итальяндық құрал-саймандармен жабдықталған әрі экспортқа бағытталған жоғары сапалы өндіріс технологиясына ие. Өндірісте бәсекелестерге қарағанда неғұрлым жоғары сапалы химиялық заттар қолданылады, бұл сапалы өнімді шығаруға мүмкіндік береді. "Тuransking" ЖШС, "Тараз былғары аяқ киім" ЖШС, "Алматы былғары зауыты" ЖШС кәсіпорындарында қазіргі заманғы талаптарға сәйкес келмейтін кеңес дәуіріндегі (қытай технологиясы бойынша) ескі әрі тозығы жеткен жабдықтар қолданылады. Аталған салада жоғары білікті кадрлардың жетіспеушілігі байқалып отыр.

3.15. "Оңтүстік" АЭА құру мен дамытуды SWOT талдау

Күшті жақтары

1. Тұрақтылық. Соңғы жылдары Қазақстанда экономиканың өсуі, қаржы жүйесінің нығаюы, басым салаларды дамыту үрдісі қалыптасты, шетелдік капиталды, оның ішінде тоқыма өнеркәсібіне қауіпсіз тартуға құқықтық база мен шарттар құрылды.
2. Тұрақты ұлттық валюта.
3. Шикізат:
а) Мақта. Жергілікті жерде өндірілген мақта-талшыққа кең ауқымды ұсыныс бар, сондай-ақ қазіргі бар егін алқаптарынан шикізат мақтаның көлемі мен одан да көп өңдеуге қабілетті қуаты көп өңдейтін кәсіпорындардың жеткілікті саны бар. Мақтаны егуге арналған игерілмеген егін алқаптары бар. Қазіргі уақытта қазақстан мақтасының 90 %-дан астамы экспортқа кетеді. Қосылған құнды арттыру процестерінде жергілікті мақтаны тұтыну мүмкіндігі бар. Мақта шаруашылығының ғылыми-зерттеу институтын құру, сондай-ақ мақта-тоқыма кластерін дамыту бағдарламасында көзделген мақта-талшық сапасын сатып алу бағасы бойынша қазіргі заманғы зертханалар желісін құру үшін халықаралық танылған компанияларды тарту Қазақстанда мақтаның сапасы мен егістігін арттыруға елеулі әсерін тигізеді.
б) Жүн және тері. Соңғы жылдары мал басы санының өсуіне байланысты тері өнімдерін және жүннің барлық түрлерін өндіру ұлғаюда. Мал басы санының динамикасы өсу үрдісін сақтап отыр.
4. Шикізат импорты:
а) Мақтаның импорты. Мақтаға әлемдік бағамен шамамен салыстырғанда 15 % құндық басымдығы бар көршілес Өзбекстаннан, Қырғызстаннан, Тәжікстаннан, Түркіменстаннан әкелінетін мақтаны да "Оңтүстік" АЭА аумағында тоқыма кәсіпорындары тұтына алады. 5 үлгідегі мақтаға баға бір килограмм үшін 1,1 АҚШ долларын құрайды. Салыстыру үшін - ұқсас сападағы қытай мақтасына баға бір килограмм үшін шамамен 1,75 АҚШ доллары. Баға басымдығы орасан пайда болып табылады. Өзбекстан, Тәжікстан мен Түркіменстан сияқты тоқыма жіптің жоғары нөмірлерін өндіру үшін жұқа талшықтың неғұрлым бағалы сапалы мақта-талшықты өндіруге қабілетті.
б) Тазартылмаған жібек көрші елдерден: Өзбекстан, Тәжікстан және Түркіменстаннан импортталады. Өзбекстан әлемдегі Қытай мен Үндістаннан кейінгі жібек құртын өндіруші ірі елдің бірі болып табылады. Жалпы жібек өндірісінің көлемі бойынша ТМД елдері арасындағы республика үлесі 80 %-дан жоғары. Өзбекстанның меншікті өндірісінің ірі шикізаттық қоры бар. Сонымен қатар жыл сайын бір тоннаға жуық тазартылмаған жібек өндіріледі. Еліміз әлемнің төрт ірі жібек өндірушілерінің қатарына кіреді.
5. Электр энергиясы бойынша шығындар. Мемлекеттік электр энергиясы жүйесіне тікелей қатынаған кезде баға кВТ үшін 0,029 АҚШ долларына жетеді. Салыстыру үшін: Қытайда кВТ үшін 0,07 АҚШ доллары, Түркияда 0,089 АҚШ доллары туралы сөз болмақ. Текше метр үшін 0,07 АҚШ долларымен табиғи газ үшін баға Түркияда төлейтіннің үштен бір бөлігі болып табылады.
6. Жұмыс күшінің болуы. Оңтүстік Қазақстанда еңбек ресурстарының көптігі бар. Сондықтан негізгі міндеттердің бірі еңбек әлеуетін сақтау, жаңа жұмыс орындарын құру болып табылады. Бұған қоса, жалақының орташа деңгейі Қазақстанның басқа өңірлерімен салыстырғанда салыстырмалы төмен, алайда жалпы ел үрдістеріне сәйкес ол өсіп отыр. Жұмыс күшіне шығындар төмен, Қытайдың Шығыс жағалауындағы деңгейінде. Ең төменгі жалақы сағатына 0,44 АҚШ доллары, тігін операторы 0,8 АҚШ доллары және иіруші/тігінші сағатына 1,2 АҚШ доллары.
7. Темір жол желісі. Қазіргі бар темір жол желісі солтүстік бағытта ТМД елдеріне және Балтық жағалауы мемлекеттері арқылы Еуропаға, оңтүстік бағытта Қара теңізге тасымалдауды қамтамасыз етеді. Сондай-ақ тікелей Түркияға жүк тасымалдары мүмкін.
8. Су. Мақта өсетін ОҚО өзен, сондай-ақ жер асты көздерінен шығатын таза су ресурстарына бай. Ірі өзен - Сырдария (Келес, Құрықкелес, Арыс, Бөген және т.б. ағындарымен) облыстың аумағын оңтүстіктен солтүстік-батысқа қиып өтеді.

Әлсіз жақтары

1. Тоқыма саласы өндірісінің құлдырауы. Өз уақытында тоқыма-тігін өнеркәсібі елдің ЖІӨ-нің 35 %-ын құрады. Инфрақұрылымның құлауына байланысты тоқыма-тігін өнеркәсібінің үлесі ЖІӨ-нің 0,5 %-ына азайып кетті. Көптеген кәсіпорындар әлі күнге дейін ескірген жабдықта жұмыс істеуде.
2. Жеткізу уақытының ұзақтығы. Қазақстан мақсатты өткізу нарығынан және жабдықтар мен қосымша бөлшектерді мақсатты жеткізушілерден елеулі қашықтықта болғандығына байланысты, жеткізу мерзімінің ұзақтығы жағынан қолайсыз жағдайда тұр. Мақсатты нарықтарға дейін жеткізу кезеңі 15 күнді құрауы мүмкін Түркияға жеткізуді қоспағанда, шамамен 30 күнді құрайды.
3. Өзбекстанмен бәсекелестік. Көршілес Өзбекстанның Қазақстандағы деңгейден 8 есе асатын мақта егістігі бар. Бұдан басқа, Өзбекстан кейбір ұзынырақ талшықтарды өндіруге де қабілеті бар. Сондай-ақ, мақтаны пайдаланатын және дайын өнімді экспортқа шығаратын Өзбекстандағы компаниялар үшін мақтаға мемлекеттік бағалар субсидиялары бар. Сондай-ақ Өзбекстан жібек кілем өнімдерін өндіру саласында бәсекелес болады. Бұл күшті бәсекелестік жағдай туғызады.
4. Қазақстан белгілі емес. Өндіріс көлемі аз болғандығына және көпшілік өнім Ресейге экспортталатынына байланысты, Қазақстан Еуропа тоқыма және киім индустриясында онша танымал емес.
5. Автомобиль жолдары. Автожол желісі тиімді және баламалы тасымалдау әдісін құру үшін инвестицияға мұқтаж.
6. Еңбек өнімділігі. Сала көнерген жабдықтармен жабдықталғанын ескеретін болсақ, өндіру әдісінде артта қалу, төмен өнімділік деңгейі бар, жаңа кәсіпорындар, жаңа технологиялар еңбек өнімділігінің өсімі үшін жағдай жасау керек болады. Бұл кеңейтілген тренингті және жұмыс күші менталитетінің өзгеруін талап етеді.
7. Оқыған техникалық персоналдың жетіспеушілігі. Тоқыма өнеркәсібі құлдырағаннан бастап, осы саладағы білікті мамандар саны елеулі қысқарды. Техникалық мамандардың жаңа буыны қажет. Тоқымадағы техникалық және инжинирингтік тренинг танымал емес, өйткені индустрия өте шағын. Жаңа компаниялардың үлкен ағымы бастапқы кезеңде шетел мамандарымен қанағаттанатын оқыған персоналға сұраныс туғызады.
8. Маркетинг. Жаңартылған тоқыма өнеркәсібіне ең тиімді Еуропа нарығына кіру үшін маркетингте және сатуда жаңа дағдылар алуы қажет, бұл уақыт пен күшті талап етеді. Бастапқы кезеңде маркетинг шетел мамандарының күштерімен жүргізілетін болады.

Мүмкіндіктер

1. Индустрияның өсуі. Қазақстан үшін негізгі мүмкіндік - жергілікті мақта жеткізуді пайдалана отырып, және қазіргі заманғы алдыңғы қатарлы кәсіпорындар, фабрикалар сала отырып, тоқыма және киім индустриясының мүлде жаңа нысанын құру.
2. Өңірдің орталық пункті. Облыс үшін Қазақстандағы тоқыма технологиясының орталығы болу мүмкіндігі бар. Rieter және Веnnіngеr сияқты тоқыма индустриясымен байланысты көптеген қазіргі заман кәсіпорындары техникалық қызмет көрсету үшін жоғары технологиялық қамтамасыз етумен бірге Шымкентте қосалқы бөлшектерді жеткізу жөнінде орталық құруды ұсынды.

Қатерлер

1. Өзбекстан. Өзбекстан шетелден әкелінген инвестицияларға күшті бәсекелес болады деген мүмкіндік бар. Екінші жағынан, Қазақстан кәсіпорынды жеке иемденуге мүмкіндік береді, ал Өзбекстанда болса, меншік көбіне мемлекеттік.
2. Тоқыманың соңғы 5 жыл ішінде инвестициялармен дүниежүзілік молығуы.
3. Электр тасығыштарға бағанын әлеуетті өсуі.
4. Әлемдегі қаржы-экономикалық дағдарыс. Дүниежүзі бойынша өндіріс қуаты мен инвестициялаудың қысқаруы байқалып отыр.

4. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

Бағдарламаның мақсаты тоқыма өнеркәсібін дамыту және оның бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті елу елдің қатарына кіруіне алғы шарттар жасауға мүмкіндік беру болып табылады.
Бағдарламаның негізгі міндеттері:
аумақта тоқыма кәсіпорындарының ресурстарды (электр энергиясын, газды, суды) тиімді пайдалануға септігін тигізетін инженерлік желілерін салу;
коммуникациялық инфрақұрылымды (автомобиль жолдарын, темір жолдар, телефон желілерін) салу, қайта жаңарту;
әлеуетті инвесторлардың "Оңтүстік" АЭА мүмкіндіктерімен және басымдықтарымен танысуға бағытталған тұсау кесер және өзге де жарнама іс-шаралар өткізу;
"Оңтүстік" АЭА құру мақсаттарына жауап беретін инвестициялық жобаларды іріктеу өлшемдерін қалыптастыру;
"Оңтүстік" АЭА аумағында тігінен біріктірілген, жоғары технологиялық және экспортқа бағдарланған өндіріс салуды қамтамасыз ету;
арнайы экономикалық аймақ аумағында өндірілген тауарларды әлемдік тауар нарықтарына жылжытуға ықпал ету;
"Оңтүстік" АЭА аумағында тоқыма кәсіпорнын қолдауға бағытталған шараларды жүзеге асыру;
кадрлар даярлау және қайта даярлау жүйесін ұйымдастыру болып табылады.

5. Бағдарламаны іске асырудың негізгі бағыттары және тетіктері

"Оңтүстік" АЭА қалыптасуы және дамуы үш орта мерзімді кезеңде өтеді.
Іске асырудың бірінші 2007 - 2009 жылдар кезеңі - "Оңтүстік" АЭА инфрақұрылымын салу, инвестициялар тарту, "Оңтүстік" АЭА аумағында кәсіпорындар құрылысының басталуы.
Іске асырудың екінші 2010 - 2012 жылдар кезеңі - "Оңтүстік" АЭА аумағында кәсіпорындар салу.
Іске асырудың үшінші 2013 - 2015 жылдар кезеңі - өндірісті кеңейту және "Оңтүстік" АЭА одан әрі дамыту, тоқыма өнімінің әлемдік нарығына шығу.

5.1. Бірінші кезең (2007 - 2009 жылдар) - "Оңтүстік" АЭА инфрақұрылымын салу

5.1.1. "Оңтүстік" АЭА инфрақұрылымын дамыту

"Оңтүстік" АЭА құрылысының жобасына (инженерлік іздестірулер, геология, топография, бас жоспары) сәйкес "Оңтүстік" АЭА аумағына бөлінген алаң 200 га құрайды. Ауданның сейсмикалығы - 7 балл, алаңның сейсмикалығы - 8 балл. "Оңтүстік" АЭА алаңының бір бағытта бірден білінген ұзындығы (3500 м) мен елеусіз ені (360 м-ден 710 м-ге дейін) бар, осыны ескере отырып, бірқатар шарттарды орындау көзделеді:
су құбыры құрылысы учаске ұзындығы бойынша қарама-қарсы бетте орналасқан 2 алаңда орналастырылады;
ашық трансформатор кіші стансасы күшті тең бөлу үшін учаске ортасына орналастырылатын болады;
ағынды суларды алдын ала тазалау құрылыстарының кешендері кәсіпорындар топтарына көзделеді және "Оңтүстік" АЭА өнеркәсіп алаңының оңтүстік бөлігінде орналастырылады.
"Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ-нің әкімшілік-тұрмыстық корпустар маңында абаттандыру және көгалдандыру көзделген, сондай-ақ құрылыс жүргізілмейтін барлық бос учаскелер көгалдандырылады.
"Оңтүстік" АЭА кәсіпорындарын электрмен қамтамасыз ету бірнеше өзара байланысқан электр энергиясын жеткізу және бөлу жүйелерін құру арқылы жоспарланады. Бұл "Оңтүстік" АЭА ішкі электрмен қамтамасыз ету және алаң ішінде кәсіпорынды электрмен қамтамасыз ету. "Оңтүстік" АЭА сыртқы электрмен қамтамасыз ету мыналарды:
1) ВЛ 220 кВ жалпы ұзақтығы - 4,5 км, оның ішінде қайта жаңартылатын - 4,2 км (АС 400/51 және АС 500/64 сымы);
2) жалпы ұяшық саны 10 кВ - 54 дана тоқты шектейтін реакторлардың төрт үш фазалы топтары бар 80 ВМ.А-1ПС күші бар екі 220/10 кВ трансформаторы бар 220 кВ кіші стансасын салу;
3) релелік қорғау және желілік желі автоматикасы 220 кВ, диспетчерлік технологиялық басқару. Толық дамуға "Оңтүстік" АЭА болжамды есеп қуаттылығы 90 МВт.
"Оңтүстік" АЭА қажеттілігін қамтамасыз ету үшін газ бөлу пункті (бұдан әрі - ГБП) салынатын және жоғары қысымды газ құбыры жүргізілетін болады. Газ құбыры трассасы электр кіші стансасы ауданында орналасқан ГБП-ден Шымкент қаласының шығыс бөлігінде жоспарлануда. "Оңтүстік" АЭА аумағында табиғи газды жылдық пайдалану 124827,1 мың нм ³ құрайды. Газ құбырында қосу нүктесінде газ қысымы 6-12 кг/см ² . "Оңтүстік" АЭА аумағында желідегі газ қысымын 12-ден 3 кг/см ² дейін төмендететін ГБП орнату қажет.
Сумен қамтамасыз ету және су тарту. Шаруашылық-ауыз су және өндіріс өртке қарсы сумен қамтамасыз ету көзі есебінде қалалық су құбыры пайдаланылады.
"Оңтүстік" АЭА сумен қамтамасыз етуді қосу бірінші көтерілу насос стансасынан көзделген, сутартқыш диаметрі 600 мм екі құбырдан орындалады (сутартқыштың жалпы ұзындығы - 7 км). Бұдан басқа, әрқайсысының көлемі 200 м ³ екі резервуар салу көзделген.
Кәріздік коллектор салу да көзделген (диаметрі 800 мм, ұзындығы 7 км). Шаруашылық-тұрмыстық және өндіріс ағынды сулар қабылдауышы алдын ала тазалаудан кейін қалалық кәріз коллекторына тастау қабылданды.

5.1.2. Коммуникациялық инфрақұрылым салу және қайта жаңарту

Ленгір тас жолынан "Оңтүстік" АЭА-ға дейін "Цемент зауытының саздақ карьеріне кіреберіс" қазіргі автомобиль жолын қайта жаңарту және Бадам өзені арқылы көпірді қайта жаңарту көзделді.
Өнеркәсіп кәсіпорындарына кіреберіс автомобиль жолы кәсіпорын құрылысы кезеңінде толық жобалау қуаттылыққа қол жеткізе отырып жобаланады.
Көпір габариті қоршаулар бар болғанда бөлу жолымен анықталған.
Көпірде сырт жағынан шарбақтармен қоршалған әрбір жағында қызметтік жолдар құрылысы көзделеді. Көпірдің жалпы ені 30,5 м құрайды. Жол жүру бөлігінің ені 2x7,5 м, көпір ұзындығы - 126 м.
Кіреберіс темір жол жолы. Темір жолы кіреберіс жолының түйісуі Текесу стансасында көзделеді. Түйісу орнында қашыртқы шиеленістерді жөндеу көзделеді. "Оңтүстік" АЭА кешенінің вагондарын толықтыру үшін Текесу стансасында әрқайсысының пайдалы ұзындығы 450 м. екі тұйық жол салу көзделген.
Кешен аумағында алаң ішіндегі жол дамыту жүктер түрлерін және мақтаны қайта өңдеу жөніндегі кешеннің технологиялық процесін есепке ала отырып көзделген. Қайта жаңартуды есепке ала отырып, кіреберіс темір жолының жалпы ұзындығы 4 км-ден астамды құрайды.
Кіреберіс темір жолының бір тармағында "Оңтүстік" АЭА кеденінің құрылыс кешені орналастырылатын болады, оған "Оңтүстік" АЭА кәсіпорындарының дайын өнімдерін жіберуге арналған қоймалар блогының және қосалқы-көмекші қызметтер блогының ғимараты енеді. Екінші тармақта келіп түскен шикізатты, химикаттарды, қосалқы материалдарды қабылдап алуға арналған қоймалар блогы орналасады.
Телефондандыру. Телефондандыру желілері "Шымкентмұнайоргсинтез" кәсіпорнының аумағында қазір бар құдыққа қосылады. Байланыс желісі оптика-талшық желісінен орындалады. Желі ұзындығы 2 км.
"Оңтүстік" АЭА аумағында мынадай алаң ішіндегі инженерлік коммуникациялық желілер құрылысы көзделеді:
сумен қамтамасыз ету және су тарту;
электрмен қамтамасыз ету және электр жарығы;
газбен қамтамасыз ету;
телефондандыру;
алаң ішіндегі автомобиль жолы.

5.1.3. Әлеуетті инвесторлардың "Оңтүстік" АЭА мүмкіндіктерімен және басымдықтарымен танысуына бағытталған тұсаукесер және өзге де жарнама іс-шараларын өткізу

Жарнама компаниясы мынадай элементтерден тұратын болады:
"Оңтүстік" АЭА-ны шетел инвесторларына жарнамалайтын Роwerpoint форматында тұсау кесерін дайындау. Тұсау кесерді Германияда, Түркияда, Үндістанда, Пәкістанда және басқа да елдерде өткізу;
жеке тоқыма кәсіпорындарына почта арқылы жіберуге буклеттер шығару;
мекен-жайын бүкіл дүниежүзі бойынша әлеуетті тоқыма инвесторларға жіберуге жататын әзірленген веб-сайттың ресурстарын пайдалану, www.textilezone.kz
халықаралық танысу бағдарламасын жүргізу Werner International халықаралық компаниясының қолдауымен халықаралық танысу бағдарламасы басталады - бүкіл дүниежүзі бойынша ең маңызды тоқыма кәсіпорындарының жоғары басшыларына ақпараттық хатты жіберу. Бұл бағдарлама бүкіл дүниежүзі бойынша 1000-ға жуық тоқыма кәсіпорындарды жабады.
Сондай-ақ, мыналарды:
Қазақстан аумағында тоқыма конференциялар;
халықаралық тоқыма конференцияларында тұсау кесу;
Еуропада және Азияда негізгі тоқыма көрмелерінде стендтер көрсету;
ITMA 2007, тоқыма жабдықтарының ең ірі көрмесіне қатысу болжамдалады.
"Оңтүстік" АЭА информациялық жылжытудың "ROAD SHOW" және т.б. іс шаралары.

5.2. Екінші кезең (2010 - 2012 жылдар) - "Оңтүстік" АЭА аумағында кәсіпорындар салу және "Оңтүстік" АЭА шоғырланған сервистік-технологиялық орталықтың құрылуы

5.2.1. "Оңтүстік" АЭА құру мақсаттарына жауап беретін инвестициялық жобаларды іріктеу

Төменде келтірілген параметрлер Еркін экономикалық аймаққа кіруге сәйкес келетін кәсіпорындардың тамаша мөлшерін, форматын және құрылымын анықтау үшін пайдаланылады. "Оңтүстік" АЭА тоқыма және дайын киім индустриясында жоғары технологияларды қолдану орталығы болады. Төменде келтірілген компанияларды іріктеу принциптері мағыналық тәртібінде орналастырылған.
1. Басым жергілікті өндіріс шикізатын пайдалану.
Компаниялар Қазақстанда өсірілген және өңделген мақтаны пайдалануға ұмтылуы тиіс, осылайша, жергілікті нарықта өсірілген және қайта өңделген мақтаны пайдалануды елеулі арттырады. Көптеген бұйымдар иірімжіптің белгілі сапасын келтіру үшін мақтаның басқа түрлерімен араластыруды талап ететінін ескере отырып, инвестор компанияларға мақта талшығын импорттау мүмкіндігі ұсынылады. Алайда, кәсіпорындар қазақстандық мақтаны кәсіпорында пайдаланылатын мақтаның жалпы санының кемінде 30 % пропорциясында пайдалануға ұмтылуы тиіс. Жергілікті нарықта жоқ шикізаттың қажеттілігі туған жағдайда импортты шикізатты пайдалану мүмкіндігі бар.
2. Өнім/бұйым түрлері.
Компаниялар джинса, төсек жабдығы, сүлгі, мақтадан жасалған ішкі киім, пижамалар, балалар киімдері, футболкалар және басқа сияқты көбінесе мақтадан жасалған өнімді шығаратын болады.
Синтетика мен мақта қоспасынан жасалған бұйымдар жасалатын өнімдер тізбесіне енуі мүмкін. Мұнай-химия өнеркәсібінің өсуіне орай Қазақстанда ұзақ мерзімді болашақта полиэстер немесе нейлон сияқты өнімдерді өндіруге жергілікті шикізатты жеткізу жүзеге асырылатын болады, алайда, бұл бірнеше жылдарды талап етеді. Осылайша, "Оңтүстік" АЭА жергілікті мақтаны пайдалану үшін құрылады.
3. Жоғары сапа өнімі.
Дайын өнімнің сапасы орта және жоғары деңгей арасында болжанады. Мысалы, джинсалар үшін бұйымдарда негізгі күш қазіргі заман стиліне жұмсалатын болады, мата салмағы жағынан жеңіл және өзінің құрамында лайкра болуы тиіс. Төсек жабдығын өндіруде компаниялар орта деңгейдегі өнім өндіруге бәсекелес болады. Мақсаты төмен шығын деңгейі мен іске асыру бағасы бар жаппай өндіріс тауарлары емес, жоғары деңгейдегі өнім болып табылады.
4. Тігінен ықпалдасқан кәсіпорындар.
Тамаша нұсқасында, кәсіпорындар тігінен ықпалдасатын болады, осылайша, тігу бұйымдарын өндіруге дайын өңделген мата өндіруге дейінгі барлық процестерді қамтиды. Тиісінше көптеген тоқыма кәсіпорындардың мынадай бір өндіріс құрылымы болады: тоқу, тігу, бояу/баспа сурет салу/ өңдеу - мысалы, төсек жабдығы, сүлгі, арнайы киім, вельвет және т.б.; иіру, тоқу, бояу/өңдеу - мысалы, ішкі киім, футболкалар; иіру, иірімжіпті бояу, тігу, өңдеу - мысалы, джинса немесе сәнді жейде маталары.
Түсіндіру кезінде басқа құрылым түрлерінің мүмкіндігі жоққа шығарылмайды. Мысалы, матадан жасалмаған материалдар өндірісін пайдаланып, фетр өндіруге мақта қалдықтарын қайта өңдейтін компания да сәйкес келетін кәсіпорын есебінде қарастырылатын болады.
Бояу және өңдеу сервистік немесе комиссиялық негізде құрыла алады және ұқсас кәсіпорындар "Оңтүстік" АЭА аумағында басқа тоқыма кәсіпорындарына қызметтерін ұсынады. Мұндай жағдайда, кәсіпорын тек бояумен/өңдеумен айналысатын болады.
Сондай-ақ, "Оңтүстік" АЭА-дан тысқары кәсіпорындар "Оңтүстік" АЭА-дан тысқары жасалған меншікті маталарын өңдеу үшін "Оңтүстік" АЭА аумағында бояу және өңдеу жөнінде фабрикасын іске қоса алады.
Сондай-ақ, медициналық дәке, мақта және тағы да басқа өндіру жөнінде фабрика құру мүмкіндігі де бар, өйткені олар жергілікті мақта пайдаланатын және дайын бұйымдар өндіретін болады.
5. Қазіргі заман жабдықтары мен технологиялары.
"Оңтүстік" АЭА аумағында құрылған кәсіпорындар ең жақсы технологияларды және қазіргі заман жабдықтарын қолданатын болады. Бұл зертханалар, жабдықтар, компьютерлік технологиялар мен компьютерлік желілер көмегімен дизайн жасаудың технологиялық аспектілеріне де жатады. Алайда, жұмыс күшінің жоғары құнының себебі бойынша ұқсас технология қолданылатын көптеген Еуропа тоқыма кәсіпорындарында кездесетін тек қана автоматтандырылған жабдықтар мен роботтар желілерін пайдалану болжалмайды.
Шындығында, инвесторлар жаңа жабдықтарды әлемдік нарықта танымал жеткізушілерден сатып алуы тиіс. Алайда, бұрын пайдаланылған жабдықтар да, егер қазіргі заманға сай және орнату сәтінде өндіруші кепілдік берген пайдалы қолданудың күтілетін мерзімі кемінде 10 жыл болса, "Оңтүстік" АЭА аумағына орнату үшін қарастырылуы мүмкін. Осы жабдықтар үшін техникалық қызмет көрсету құралдарына қол жеткізу өте маңызды.
6. Күшті маркетингтік жоспар.
Кәсіпорындардың нақты маркетингтік стратегиясы болуы тиіс: өніммен әрбір нарыққа кіру негіздемесін қоса алғанда елдер бөлінісінде сату ұйғарылатын дайын өнімді жеткізу жоспарланатын елдер анықталды. Кәсіпорынның ұзақ мерзімді табысы көбіне жақсы және тұрақты тапсырыс берушілерді тарту және оларға өнімдерді ұстап тұру, сапа, баға мен жеткізу өлшемдері бойынша жоғары деңгейде жеткізу мүмкіндігіне байланысты. Бастапқы компаниялардың нысаналы нарықтары уақыт өте өзгеретін болады деп ұйғарылады. Уақыт өткеннен кейін инвесторларды халықаралық деңгейде тоқыма мен дайын киімде жеткізушілер танитын болады, осы нарықта белгілі және белсенді болады.
7. Өнімдерді дайындау.
Дайын өнімді тігу тігінен біріктірілген кәсіпорындар үшін опционды болуы тиіс. Алайда, тоқу жөніндегі компаниялар (тоқыма) әдетте мақтадан тоқылған ішкі киім, футболкалар мен ұқсас өнімдерді тігу жөніндегі кәсіпорындармен тікелей байланыста болады.
Тігу кәсіпорындары тұтынатын маталардың кемінде 40 %-ы "Оңтүстік" АЭА аумағында өндірілуі тиіс деген шартпен "Оңтүстік" АЭА енгізуге жатады. Дайын бұйымдарды өндіру үшін қажетті өнімнің жетіспеушілігі және "Оңтүстік" АЭА аумағында өндірісі жоқ жағдайында "Оңтүстік" АЭА аумағында өндірілмеген маталарды тұтыну мүмкіндігі шектелмейді.
8. Техникалық ноу-хау мен адамдардың салымы.
Қазақстан тоқыма өнеркәсібі даму сатысында екендігін ескере отырып, Италия, Германия, Түркия сияқты жоғары деңгейде техникалық жағынан дамыған елдерден техникалық ноу-хаудың елеулі салымы болады деп ұйғарылады. Осы елдерден және басқа елдерден инженер мамандардың келуі үш жыл және одан көп кезеңде созылады және осы кезең ішінде олар фабрикаларды жабдықтап және бір уақытта жергілікті техникалық мамандарды оқытатын болады. Біраз уақыт өткеннен кейін жергілікті халық білікті болады және одан әрі қарай адамдар тоқыма технологиялары саласында, станоктарда жұмыс істеуде және өнімнің сапасын бағалауда сарапшылар болады.
Инвестор жақсы техникалық менеджментті жүргізуді, экстенсивті тренингтер жүргізуді және ұзақ мерзімді перспективада компаниялар еңбегінің табысты дамуын және қызметін қамтамасыз ету үшін техникалық ноу-хау беруді қамтамасыз етуі тиіс:
1. Сатуға өндірілген иірімжіп.
Иірудің негізгі мақсаты тоқыма талаптарын қанағаттандыру үшін жіптердің сапасы мен нөмірлерінің дұрыс сәйкес келуін өндіру болып табылады. Иіру технологиялары сақиналы, пневмомеханикалық және вотекс әдісімен иіру болуы тиіс.
Жіптер нөмірлері N 6 мен N 30 ара қашықтығында болуы мүмкін. Алайда барлық өндірілетін иірімжіп тоқыма өндірісінде пайдалануы міндетті емес. Көптеген иіру фабрикалары сатуға да, ішкі тұтынуға да иірімжіп өндіреді.
2. Сервистік кәсіпорындар.
Қызметтің өзге де түрлерін жүзеге асыру үшін рұқсат беру арқылы "Оңтүстік" АЭА енгізілуі мүмкін түрлі сервистік компаниялар мен агенттіктер бар:
бояғыштарды жеткізу және қоймада сақтау;
жабдықтарға қосалқы бөлшектерді жеткізу және жабдықтарға сервистік қызмет көрсету;
жіптерді, түймелерді, сырмалар мен басқа қосымша бөлшектерді өндірушілер;
моторлар мен тұтқаларға сервистік қызмет көрсету;
компьютерлендірілген дизайн жөніндегі қызметтер;
баспа суреттерді салу жөніндегі қызметтер;
иіру мен тоқымада тез тозатын бөлшектерді жөндеу жөніндегі қызметтер;
электр энергиясын жеткізетін, су тазартумен айналысатын және т.с.с. компаниялар;
тоқыма мен киім өндіруге тікелей қатысы жоқ "Оңтүстік" АЭА қажет басқа да қызметтер:
мейрамханалар мен тамақ ішетін орындар;
банктік ЕКБ;
көлік қызметтері (автобустар, таксилер);
медициналық орталық және алғашқы көмек орталығы;
тасымалдау қызметтері.
Компаниялар бар көлік жарақтарын пайдалана отырып, шикізат пен дайын өнімді жеткізуді ұйымдастырады деп ұйғарылады. "Оңтүстік" АЭА жеке тасымалдау жүйесі бар кәсіпорындарды қоспайды.
"Оңтүстік" АЭА аумағында көлік агенттіктері болмайды.
"Оңтүстік" АЭА көлік компанияларын алып тастау себебі, қызметтің өзге де түрлерін жүзеге асыру үшін рұқсат беру арқылы барлық көлік компанияларына адал бәсекелестік шарттарын сақтауға мүмкіндік береді.
Кәсіпорындарды іріктеу үшін де, саудада шектеулердің орындалуын одан әрі бақылау үшін де өлшемдер осы құжатта белгіленген және "Оңтүстік" АЭА құқықтық құрылымының бір бөлігі болып табылады. "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" мемлекеттік мекемесі кезеңдерде кәсіпорындарды инвестициялық жобаларды іріктеу өлшемдерінің негізгі талаптарынан ауытқуы жөнінде шешімдер қабылдайтын болады. Сондай-ақ жоғарыда келтірілген ережелерде белгіленген пайыздық қатынастарды шешетін болады және өндіріс пен сауда жөніндегі деректерді пайдалана отырып кәсіпорындар қызметінің жыл сайынғы мониторингін жүзеге асыратын болады.

5.2.2. "Оңтүстік" АЭА аумағында кәсіпорындар салу

"Оңтүстік" АЭА аумағында өндірістер салу және бизнесті кеңейту кәсіпорындардың белгілі бір экономикалық мақсаттарға қол жеткізуіне байланысты себептермен шарттасқан. "Оңтүстік" АЭА тоқыма бағыттылығының негізгі себептері мыналар болады:
жергілікті шикізатқа қол жеткізу;
өндірістік шығындардың төменгі деңгейі;
қол жетімді логистика;
жергілікті және өңірлік сату нарықтарына қол жеткізу;
жеңілдікті сауда келісімдері;
инвестициялық жеңілдіктер;
сату нарықтарына жақындау;
білікті мамандардың болуы;
тәуекелдерді әртараптандыру.
Бағдарламаға сәйкес "Оңтүстік" АЭА аумағында қызметтің рұқсат етілген негізгі түрлері мыналар болып табылады:
джинсы өнімдерін өндіру: қалың мақта-мата маталарын және джинс өндіру. Өндірістік процестер мыналарды көздейді: иіру (сақиналы және пневмомеханикалық) ағарту, бояу, тігін өндірісі операцияларын қоса алғанда маталарды өңдеу;
түкті өнімдер өндіру: орамалдар, жуыну халаттары мен басқа талшықты өнімдер өндіру. Өндірістік процестер мыналарды көздейді: иіру (сақиналы және пневмомеханикалық), жіпті бояу мен ширату, иірімжіпті тізіпорау мен шлихталау, бояуды, тігу өндірісін қоса алғанда матаны өңдеу;
трикотаж өнімдерін шығару: трикотаж матаны өндіру және ішкі киім, футболкалар, пижама, спорт костюмдері, майкалар және т.б. трикотаж өнімдерін тігу. Өндіріс процестері мыналарды көздейді: сақиналы иіру, тоқу, бояу, тігу өндірісі;
арнайы киімдер мен маталарды өндіру: арнайы киімдерге арналған маталар мен өнімдер - курткалар, шалбарлар, кепкалар, шапкалар, комбинезондар және өзгелер. Өндірістік процестер мыналарды көздейді: сақиналы иіру, тоқыма, бояу, баспа сурет салу, өңдеу, тігу өндірісі;
төсек жабдықтарын өндіру: төсек маталарын және дайын төсек жабдықтарын, жастықтыстар және үй тоқымасының басқа өнімдерін өндіру. Өндірістік процестер мыналарды көздейді: сақиналы иіру, жіпті бояу мен ширату, иірімжіпті тізіпорау мен шлихталау, бояуды, тігу өндірісін қоса алғанда матаны өңдеу;
медициналық және басқа да өнімдерді өндіру, қалдықтарды қайта өңдеу, негізінен қалдықтардан өңделген материалдарды пайдалана отырып, мақта, тампондар, мақта талшықтары және басқа медициналық өнімдерді өндіру;
тоқылмайтын материалдар мен жоғары сапалы қағаз. Тоқылмайтын материалдардың матаға ұқсас (сырмалы, инемен тесуге болатын, желімделген, құрамдастырылған) және мақтаға ұқсас (сырмалы, инемен тесуге болатын, желімделген), сонымен қатар тұрмыстық және техникалық мақсаттардағы түрлері болады. Өндірістік процестер шикізатты дайындау, кенеп матаның пішінін келтіру және оның құрамдас бөлігі болып табылатын талшықтарды кейіннен жапсыру, арнайы құрамдас заттарды сіңірту, бояу және т.б. қарастырады;
жібек мата мен одан жасалған бұйымдар: ішкі киімдер, көйлек және жейделер; майкалар мен күпәйке (сырып тігілген қысқа сыртқы киім), ішкиімдер, түнгі көйлектер, пижама, халаттар және соған ұқсас бұйымдар, блузкалар, ер кісі көйлектері және қайырма жағалы, белі бүрмелі көйлектер. Тоқыма бұйымдар мен киімдердегі жібек үлгісінің мөрін басуға болады. Жібек маталарды табиғи және химиялық жіптерден (жасанды және синтетикалық) тоқиды;
кілемдер, кілем бұйымдары мен түс кілемдер: кілем, алаша және еденге төсегіш төсеніштерді қамтитын тоқыма өнімдерін шығару, киізден басылған өнімдерді жасау. Өнеркәсіптегі ең негізгі тәсілдер инемен тесіп тігу, тафтинг және кілем тәсілдері болып табылады;
мақта целлюлозасы мен одан жасалған бұйымдар: ағаш талшығы немесе басқа талшықты материалдардан целлюлоза өндіру, ерігіш сүрек сұрыптарынан целлюлоза өндіру, ерігіш сұрыптарынан басқа сүрек талшығының натронды және сульфатты целлюлозасы, сүрек талшықты, сульфитті целлюлоза (ерігіш сұрыптарынан басқа), қағаз бен қалың қатырма қағаз өндіру. Өндірістік процестер сүрек талшығынан целлюлоза дайындау (сульфит тәсілі, сульфат тәсілі); целлюлозаны ағарту; хлорлау; сілтілендіру; шүберектің жартылай талшығын, сүрек массасын, қағаз массасын дайындау; целлюлозаны жұмсарту; қағаз бояйтын машиналарда бояу;
былғарыдан жасалған бұйымдар: былғарыдан киімдер тігу, сыртқы киімдерді тігу, тері және оған қатысты өнімдерді дайындау. Өндірістік процестер былғары шикізатын өңдеуді, сіңдіруді, былғарыны жұмсартуды және илеуді қарастырады.
"Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының алаңында 15 кәсіпорын: тоқыма кешені, талшықты маталар, жейде маталарын, костюм маталарын, джинсы маталарын, техникалық маталар, тігін жіптері мен басқаларды өндіру жөніндегі фабрикалар салу жоспарланады.
Өндіріс технологиясын ескере отырып, кәсіпорындарды орналастыру ғимараттар, құрылыстар, жолдар, желілер астында сенімді топырақ негіздер құрылғысын қамтамасыз ету үшін барлық қажетті шараларды қолдана отырып, дербес террасаларда жүзеге асырылатын болады.
Табиғи жағдайларға байланысты, рельеф алаңдары, топырақтардың орнығуы, сондай-ақ кіреберіс теміржол жолдарын орнату, көлік түйісулері, инженерлік желілерді төсеу (су құбыры, кәріз және т.б.) жеңіл өнеркәсіптің, басқару қызметтерінің, кеден және т.б. ұтымды саны көзделді.
"Оңтүстік" АЭА бірлескен сервистік-технологиялық орталығын құру.

5.2.3. "Оңтүстік" АЭА бірлескен сервистік-технологиялық орталығын құру

Кешенді қызмет көрсету технологиялық орталығын құру жөніндегі жобаны жүзеге асыру "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының қызмет көрсету инфрақұрылымын төменде көрсетілгендерді жүзеге асыра отырып, жақсартуға мүмкіндік береді: қазіргі заманғы тігінен ықпалдастырылған құрал-жабдықтармен жарақталған сертификациялық талдамалық зертхана орталығы; орта буындағы мамандарды даярлау мен қайта даярлауға арналған тоқыма жабдықтарының қазіргі заманғы үлгілерімен жабдықталған оқу-ағарту орталығы; арнайы экономикалық аймақ кәсіпорындарының тоқыма өнімдерінің бәсекеге қабілеттігін арттыруға бағытталған тоқыма саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарының мүмкіндіктерін құру.

5.3. Үшінші кезең (2013 - 2015 жылдар) - өндірістерді кеңейту және одан әрі дамыту, тоқыма өнімінің әлемдік нарыққа шығуы

Кәсіпорындар үшінші кезеңде өздерінің жоспарланған өндірістік қуаттылығына шығатын болады, бұған қазіргі заманғы технологияларды қолдану, шикізатқа еркін қол жеткізу, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Салық Кодексімен көзделген жеңілдікті қолдану ықпал ететін болады.
Қазақстандық әріптестермен бірге бірлескен кәсіпорын құру жоспарлануда. "Оңтүстік" АЭА аумағында кейбір кәсіпорындар ішінара немесе толығымен Қазақстанның резиденттеріне тиесілі болады. Жеке меншіктің нақты құрылымы жоғарыда көрсетілгенмен шектелмейді және инвесторлардың жеке артықшылық беруіне тәуелді болады.

5.3.1. "Оңтүстік" АЭА аумағында шығарылған тоқыма тауарларды әлемдік тауар нарықтарына жылжытуға жәрдемдесу

Қазақстан тоқыма және дайын өнімдерді өндірушілер үшін дәстүрлі сату нарықтары Ресей және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының басқа да елдері болды.
Құрылған кәсіпорындар иірім жіптер мен маталарды жеткізуді жүзеге асыра отырып, өнімдерінің негізгі бөлігін Ресейге, Еуропа және Түркияға өткізетін болады.
Жекелеген тігін өндірістері өз өнімдерін Ресей, ТМД-нің басқа елдеріне және Еуропа нарықтарына жеткізетін болады.
Батыс Еуропа елдерінде мақта-мата өнімін өндіру оның импортымен алмастыру үрдісі байқалып отыр, ол иіру фабрикаларының мақта талшығын тұтыну көлемінің азаюына әсерін тигізеді. Тұтынудың негізгі азаюы Италияда, Португалияда және Германияда болды. Батыс Еуропада мақта талшығын өнеркәсіптік тұтынудың көлемі дайын өнім импорты пайдасына қарай азаятын болады деп болжамдалады.
"Оңтүстік" АЭА-да кәсіпорындар салу үшін инвесторлар жеке маркетингтік көзқарастарын алып келеді деп күтілуде, бұл оларға дайын өнімді елеулі сату нарықтарында, негізінен Еуропада сатуға мүмкіндік береді.
Қазақстан резиденттерінің жеке меншігі болып табылатын компаниялар Еуропада биік емес айналым деңгейі бар ресей нарығында сатуды жүзеге асыруға икемделетін болады.
АҚШ нарығына сатулар кішігірім деңгейде болады. Себебі контейнерлерді халықаралық порттарға дейін тасымалдауға қажет қосымша шығындар мен мерзімдерге негізделген.
Қытай, Үндістан, Пәкістан "Оңтүстік" АЭА аумағында өндірілген өнімді сатудың әлеуетті нарықтары бола алмайды. Ұзақ мерзімді перспективада дайын киім өнімдерінің жекелеген түрлері нарықтың жақындығына байланысты Қытайға жеткізілетін болады. Алайда, қытай нарығында бағаның төменгі деңгейі осы өңірді жақын жылдарда сату нарығы ретінде жоққа шығарады.
Қытай, Үндістан, Пәкістан "Оңтүстік" АЭА кәсіпорындары сияқты нарық сегментінде ірі өндірушілер болып табылады. Тиісінше, бір сегментте бәсекелесетін елдер арасында сауда жүзеге асырылады деген шындыққа онша жанасымсыз.
Дайын киім немесе үйге арналған өнім үшін жеке сауда дүкендер желісі немесе кез келген басқа ірі көтерме сатушы үлгілік клиент болып табылады. Арнайы киім жағдайында мемлекеттік мекемелер, әуе желілері, әскери қызмет және т.с.с. клиент бола алады.
Мақта немесе иірімжіпті сатып алушыларға тоқыма өнеркәсібі немесе киім тігу жөніндегі компания болады. Бұл жағдайда, "Оңтүстік" АЭА компаниялары сатуды тікелей тоқыма компанияларына жүзеге асыратын болады.

5.3.2. "Оңтүстік" АЭА аумағында тоқыма кәсіпорындарын қолдауға бағытталған шараларды жүзеге асыру

Саланы бастапқы дамыту сатысында тарифтік және тарифтік емес шектеулер жолымен жеңіл өнеркәсіп тауарларының жекелеген түрлері бойынша ішкі тауар нарығының ашықтығы деңгейін реттеуді жүзеге асыру қажет. Бұл шаралар өндіріс қуатын өсіру сатысында ішкі нарыққа сату жөніндегі тоқыма өнімінің өндірушілеріне қосымша басымдық беретін болады.
"Оңтүстік" АЭА-да тоқыма кәсіпорындарын қолдауға бағытталған мынадай сипаттағы іс-әрекеттер жоспарланады:
инвесторлардың өз жобаларын іске асыру кезінде инвесторларды бағыттау және оларға жәрдем көрсету үшін "Оңтүстік" АЭА-да инвесторлар үшін ақпараттық қызмет орнату. Осы қызмет мыналардан тұрады:
инвестициялық жобалармен тікелей байланысты ережелермен және заңдармен байланысты барлық мәселелер мен сәттерді жою жөніндегі заң көмегі;
лицензиялар, рұқсаттар, кеден рәсімдерін ұйымдастыруда әкімшілік қолдау;
көмекші қызметтер ұсынатын компаниялар қарым-қатынасы парағымен бірге тоқыма маркетингі, көлік, логистика жөніндегі ақпаратпен бірге тоқыма мен киімнің техникалық деректерінің ақпараттық қызметі;
экспортқа көмек қызметін құру. Бұл сараптамалық қызмет экспортты жеңілдету үшін интернет желісінде ұсынылатын қызмет болуы тиіс және мынадай қызметтерді қамтиды: тоқыма өнімдерін импортқа шығару сұранысы туралы ақпарат, тоқыма өнімдеріне салықтар, әртүрлі елдердегі тауар айналымы жөніндегі мәлімет, импорттаушылар және экспорттаушылармен байланыс орнату мүмкіндігін ұсыну;
"Оңтүстік" АЭА аумағында орналасқан тауарларды, сауда-саттық және компанияларды жылжыту үшін интернетте Оңтүстік веб-сайтын орнатудан және қолдауды қаржыландыру.
Консультациялық қызметтер түрінде "Оңтүстік" АЭА аумағында кәсіпорындарға қолдау ұйымдастырылатын болады, бұл тоқыма кластерін құруға көмек беріп қана қоймай, сондай-ақ "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ-ін "Оңтүстік" АЭА аумағында кәсіпорындардың қызметін одан әрі дамыту үшін барлық шығыс деректерімен қамтамасыз етеді.

5.3.3. Кадрларды даярлау және қайта даярлау жүйесін ұйымдастыру

Орта буын білікті кадрлары мен менеджерлеріне белгілі бір жетіспеушілік бар. Осы проблемаларды шешу үшін тоқыма өнеркәсібіне арналған шоғырланған сервистік-технологиялық орталықты қолдау және қаржыландыру ұйғарылады. Тоқыма кәсіпорындарының кадрлық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін Қазақстанда бар тренингтік және білім беру орталықтарын бір жобаға біріктіру қажет.

6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері

Бағдарламаны орындау үшін республикалық бюджеттен қаражат, инвесторлар кәсіпорындарының жеке ресурстары, "Қазына" орнықты даму қоры" АҚ қаражаты, Оңтүстік Қазақстан облыстық бюджетінің қаражаты тартылатын болады.
Бірінші кезең (2007 - 2009 жылдар). 2007 жылдан бастап 2008 жылды қоса алғандағы кезеңде "Оңтүстік" АЭА инфрақұрылымын салу Республикалық бюджет есебінен жоспарланады, шығындардың жалпы сомасы 7 068,023 млн. теңгені құрайды:
2007 жылғы объектілер жалпы сомасы 2 970,546 миллион теңге;
2008 жылғы объектілер жалпы сомасы 1 992,936 миллион теңге;
2009 жылғы объектілер жалпы сомасы 2 104,541 миллион теңге.
Екінші кезең (2010 - 2012 жылдар). Тоқыма өнеркәсібі кәсіпорындарын салуға шетелдік және отандық инвесторлардың салынған инвестицияларының ұйғарылатын сомасы 65 миллиард теңгені құрайды. Сондай-ақ "Самрұқ-Қазына" ұлттық даму қоры" АҚ қаражаты және Оңтүстік Қазақстан облыстық бюджеттің қаражаты тартылатын болады.
Үшінші кезең (2013 - 2015 жылдар). Маркетингтік шығыстарға бірінші кезекте инвесторлардың жеке қаражаты жұмсалатын болады, "Оңтүстік" АЭА аумағында кәсіпорындарды қолдауға бағытталған іс-шараларды жүргізуге "Самрұқ-Қазына" ұлттық даму қоры" АҚ қаражаты және Оңтүстік Қазақстан облыстық бюджетінің қаражаты тартылатын болады.
Бағдарламаны іске асыруға қажет бюджет қаражатының көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджетті қалыптастыру кезінде нақтыланады.

7. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер

Жұмыстарды жүргізу нәтижесінде "Оңтүстік" АЭА тоқыма өнеркәсібінің тігінен біріктірілген құрылымы құрылатын болады.
Бірінші кезеңде (2007 - 2009 жылдар кезеңі):
республикалық бюджеттен осы мақсаттарға бөлінген 7 068,023 мың теңгені игере отырып, "Оңтүстік" АЭА қазіргі заманғы инфрақұрылымын салу аяқталатын;
тоқыма өнеркәсібін дамытуда инвестиция салуға ниет білдірген отандық және шетелдік компаниялар тартылатын болады.
Екінші кезеңде (2010 - 2012 жылдар кезеңі):
15 тоқыма саласы кәсіпорнын салуды аяқтауға шамамен 65 млрд. теңге сомасында инвестициялар тарту;
шамамен 11 мың жаңа жұмыс орнын құру;
жыл сайын 100 мың тоннаға дейін мақта-талшық импортын ескере отырып, мақта-талшықты ішкі тұтыну көлемін арттыру;
мақтаға егу алаңдарын 90 мың га дейін арттыру;
ішкі нарықта мақта-талшықты тұтыну үлесін өндірістің жалпы көлемінің 30 %-ына дейін арттыру көзделеді.
Үшінші кезеңде (2013 - 2015 жылдар кезеңі):
Қазақстанның тоқыма өнеркәсібін әлемдік нарыққа ықпалдастыру;
"Қазақстан тоқымасы" сауда маркасын (брендін) құру және одан әрі ілгерлету көзделеді.

8. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

8.1. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі 2007 - 2009 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары

Р/с N	Іс-шара	Аяқтау нысаны	Орындауға жауаптылар	Орындалу мерзімі	Болжамды шығыстар (млн. теңге)	Қаржыландыру көздері
1	2	3	4	5	6	7
1.	Сумен жабдықтау құрылысы (диаметрі 600 мм, ұзындығы 7 км 2 желі) және кәріз коллекторының құрылысы (диаметрі 800 мм, ұзақтығы 7 км)	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2007 жылғы 25 шілде 2009 жылғы 25 қаңтар	2007 ж. - 951,193 млн. теңге 2008 ж. - 663,000 млн. теңге	Республикалық бюджет
2.	АЭА-ға 200 га ауыл шаруашылығы жерлерін беруден ауыл шаруашылығы өндірісінің шығындарын өтеу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2007 жылғы 25 шілде	2007 ж. - 72,669 млн. теңге	Республикалық бюджет
3.	ПС 220/10 кВ және ВЛ-220 кВ кірісі мен шығысының құрылысы, электрмен жабдықтау желісінің уақытша құрылысы	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2008 жылғы 25 қаңтар	2007 ж. - 1 416,087 млн. теңге 2008 ж. - 905,585 млн. теңге	Республикалық бюджет
4.	"Оңтүстік" АЭА-ға темір жол кіреберіс жолдарын және Текесу станциясында вагондарды жинау үшін екі қосымша жол тұйығын, ОЭ бағыт ауыстырғыштар салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2008 жылғы 25 қаңтар 2009 жылғы 25 қаңтар 2010 жылғы 25 қаңтар	2007 ж. - 96,750 млн. теңге 2008 ж. - 25,750 млн. теңге 2009 ж. - 57,775 млн. теңге	Республикалық бюджет
5.	Бадам өзені арқылы өтетін кіреберіс автомобиль жолдарын және автомобиль көпірін салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2008 жылғы 25 қаңтар 2009 жылғы 25 қаңтар	2007 ж. - 393,631 млн. теңге 2008 ж. - 35,522 млн. теңге	Республикалық бюджет
6.	Кеденге арналған қосымша құрылыстар салу (БӨП, салмақ өлшем, жете тексеру алаңы және бастырма)	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2008 жылғы 25 қаңтар	2007 ж. - 40,216 млн. теңге	Республикалық бюджет
7.	Инновациялық жобалардың 2-ші тоқыма конгресін (мақта/тоқыма саласында үздік зерттеулерді/технологияларды іздеуге тексеру/сараптау) жүргізу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне есеп	ИСМ (жинақтау), БҒМ, ЖӨКҚ, АШМ	2008 жылғы 25 қаңтар	-	-
8.	Алаңішілік инженерлік желілерді (сумен жабдықтау, кәріздеу, электрмен жабдықтау, телефондандыру, газбен жабдықтау) салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2009 жылғы 25 қаңтар 2010 жылғы 25 қаңтар	2008 ж. - 363,079 млн. теңге 2009 ж. - 1 637,700 млн. теңге	Республикалық бюджет
9.	Алаңішілік автомобиль жолдарын салу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2010 жылғы 25 қаңтар	2009 ж. - 169,065 млн. теңге	Республикалық бюджет
10.	"Су ресурстары-маркетинг" ЖШС-дан жабдығымен бірге ұңғыма сатып алу	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2010 жылғы 25 қаңтар	2009 ж. - 240,001 млн. теңге	Республикалық бюджет
11.	"Оңтүстік" АЭА-ның халықаралық конференцияларда, көрмелерде тұсаукесері және "ROAD SHOW" ұйымдастыру және АЭА ақпараттық жылжыту жөніндегі басқа да іс шаралар	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), СІМ, ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ, "Қазына" орнықты даму қоры" АҚ	Жыл сайын 25 қаңтар	-	-
12.	Шетелдік және отандық компаниялардың инвестицияларын тоқыма кәсіпорындарын салуға тарту жөніндегі жұмыстарды жүзеге асыру	ИСМ-ге ақпарат	ОҚО әкімдігі	Жыл сайын 10 қаңтар	-	-
13.	Тоқыма өнеркәсібі кәсіпорындарын "толық аяқтап" салу	ИСМ-ге ақпарат	ОҚО әкімдігі	Жыл сайын 10 қаңтар	-	-

8.2. "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағын дамытудың 2007 - 2015 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі 2010 - 2012 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары

Р/с N	Іс-шара	Аяқтау нысаны	Орындауға жауаптылар	Орындалу мерзімі	Болжамды шығыстар (млн. теңге)	Қаржыландыру көздері
1	2	3	4	5	6	7
1.	"Оңтүстік" АЭА-ның халықаралық конференцияларда, көрмелерде тұсаукесері және "ROAD SHOW" ұйымдастыру және АЭА ақпараттық жылжыту жөніндегі басқа да іс-шаралар.	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат	ИСМ (жинақтау), ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	Жыл сайын 25 қаңтар	-	-
2.	Шетелдік және отандық компаниялардың инвестицияларын тоқыма кәсіпорындарын салуға тарту жөніндегі жұмыстарды жүзеге асыру	ИСМ-ге ақпарат	ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	Жыл сайын 25 қаңтар	-	-
3.	Кілем және жібек бұйымдарын қоса отырып, тоқыма бұйымдары өндірісі, сондай-ақ матадан жасалмаған материалдар, мақта целлюлозасы және оның өнімдері, жоғары сапалы қағаз және "толық аяқталған" былғары бұйымдары өндірісі бойынша кәсіпорындар салу	ИСМ-ге ақпарат	ОҚО әкімдігі	Жыл сайын 25 қаңтар	Бизнес-жоспарға сәйкес	Инвесторлардың өз қаражаттары
4.	"Оңтүстік" АЭА шоғырланған сервистік-технологиялық орталығын салу мәселесі Республикалық бюджеттік комиссия отырысында қарастыру үшін ЭБЖМ-ге өтінім енгізу	Республикалық бюджеттік комиссия шешімі	ИСМ, ОҚО әкімдігі, "Оңтүстік" АЭА дирекциясы" ММ	2010 жыл жылдың 25 шілде	-	-

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

ИСМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда
министрлігі
АШМ - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі
БҒМ - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
СІМ - Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі
ЭБЖМ - Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік
жоспарлау министрлігі
ОҚО - Оңтүстік Қазақстан облысы
"Оңтүстік" АЭА - "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағы
"Оңтүстік" АЭА - "Оңтүстік" арнайы экономикалық аймағының
дирекциясы" ММ дирекциясы" мемлекеттік мекемесі

О внесении изменения в постановление Правительства Республики Казахстан от 21 сентября 2006 года № 895

Постановление Правительства Республики Казахстан от 19 июня 2009 года № 950. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 14 апреля 2010 года № 302

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 14.04.2010 № 302.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ :
1. Внести в постановление Правительства Республики Казахстан от 21 сентября 2006 года № 895 "Об утверждении Программы развития специальной экономической зоны "Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы" (САПП Республики Казахстан, 2006 г., № 35, ст. 383) следующее изменение:
Программу развития специальной экономической зоны "Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы, утвержденную указанным постановлением, изложить согласно приложению к настоящему постановлению.
2. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Приложение
к постановлению Правительства
Республики Казахстан
от 19 июня 2009 года № 950

Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 21 сентября 2006 года № 895

Программа
развития специальной экономической зоны
"Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы

Содержание

1. Паспорт Программы
2. Введение
3. Анализ современного состояния отрасли
3.1. Производство хлопка, сырьевой потенциал текстильной промышленности
3.2. Производство и потребление хлопка-волокна
3.3. Промышленный потенциал текстильной отрасли Казахстана
3.4. Производство пряжи
3.5. Производство хлопчатобумажных тканей
3.6. Отделка тканей
3.7. Производство готовых текстильных изделий
3.8. Текстильное производство Южно-Казахстанской области
3.9. Производственные условия
3.10. Производство шелковых тканей и изделий на ее основе
3.10.1. Сырьевой потенциал для производства шелка
3.10.2 . Состояние отрасли в Казахстане
3.11. Производство нетканых текстильных материалов и изделий из них
3.11.1 . О классификации технического текстиля. Технические ткани и нетканые материалы
3.12 . Производство ковров, ковровых изделий и гобеленов
3.12.1 . Производство ковров. Сырьевой потенциал ковровой промышленности
3.12.2 . Производство и потребление ковровых изделий
3.12.3 . Промышленный потенциал ковровой отрасли Казахстана
3.13 . Производство хлопковой целлюлозы и ее производных и высококачественной бумаги из хлопкового сырья
3.13.1 . Производство бумаги. Сырьевой потенциал
3.13.2 . Производство и потребление бумаги
3.13.3 . Промышленный потенциал бумажной отрасли Казахстана
3.13.4 . Производство древесной массы и целлюлозы, бумаги и картона
3.13.5 . Производственные условия
3.14 . Производство изделий из кожи
3.14.1 . Сырьевая база
3.14.2 . Производство и потребление кожи
3.14.3 . Промышленный потенциал кожевенной отрасли Казахстана
3.15 . SWOT анализ создания и развития специальной экономической зоны "Оңтүстік"
4. Цель и задачи Программы
5. Основные направления и механизмы реализации Программы
5.1 . Первый этап (2007 - 2009 годы) - строительство инфраструктуры специальной экономической зоны "Оңтүстік"
5.1.1 . Развитие инфраструктуры специальной экономической зоны "Оңтүстік"
5.1.2 . Строительство и реконструкция коммуникационной инфраструктуры
5.1.3 . Проведение презентационных и иных рекламных мероприятий, направленных на ознакомления потенциальными инвесторами возможностей и преимуществ специальной экономической зоны "Оңтүстік"
5.2 . Второй этап (2010 - 2012 годы) - строительство предприятий на территории специальной экономической зоны "Оңтүстік" и создание интегрированного сервисно-технологического центра специальной экономической зоны "Оңтүстік"
5.2.1 . Отбор инвестиционных проектов, отвечающих целям создания специальной экономической зоны "Оңтүстік"
5.2.2 . Строительство предприятий на территории специальной экономической зоны "Оңтүстік"
5.2.3 . Создание интегрированного сервисно-технологического центра специальной экономической зоны "Оңтүстік"
5.3 . Третий этап (2013 - 2015 годы) - расширение производств и дальнейшее развитие, выход на мировые рынки текстильной продукции
5.3.1 . Содействие продвижению текстильных товаров, произведенных на территории специальной экономической зоны "Оңтүстік", на мировые товарные рынки
5.3.2 . Осуществление мер, направленных на поддержку текстильных предприятий на территории специальной экономической зоны "Оңтүстік"
5.3.3 . Организация системы подготовки и переподготовки кадров
6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования
7. Ожидаемые результаты от реализации Программы
8. План мероприятий по реализации Программы развития специальной экономической зоны "Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы
8.1 . План мероприятий на 2007 - 2009 годы по реализации Программы развития специальной экономической зоны "Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы
8.2 . План мероприятий на 2010 - 2012 годы по реализации Программы развития специальной экономической зоны "Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы

1. Паспорт Программы

Наименование Программа развития специальной экономической зоны
"Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы.

Основание для Указ Президента Республики Казахстан от 6 июля
разработки 2005 года № 1605 "О создании специальной
экономической зоны "Оңтүстік";
постановление Правительства Республики Казахстан
от 25 июня 2005 года № 633 "Об утверждении планов
по созданию и развитию пилотных кластеров в
приоритетных секторах экономики";
постановление Правительства Республики Казахстан
от 22 июля 2005 года № 770 "О неотложных мерах по
созданию специальной экономической зоны "Оңтүстік"

Разработчик Министерство индустрии и торговли Республики
Казахстан, акимат Южно-Казахстанской области

Цель Развитие текстильной промышленности и
повышение ее конкурентоспособности, позволяющих
создать предпосылки для вхождения Казахстана в
число пятидесяти наиболее конкурентоспособных
стран мира

Задачи Строительство подводящих инженерных сетей,
способствующих эффективному использованию
ресурсов (электроэнергии, газа, воды)
текстильными предприятиями на территории;
строительство, реконструкция коммуникационной
инфраструктуры (автомобильной дороги, железной
дороги, телефонных сетей);
проведение презентационных и иных рекламных
мероприятий, направленных на ознакомление
потенциальными инвесторами возможностей и
преимуществ специальной экономической зоны
"Оңтүстік";
формирование критериев отбора инвестиционных
проектов, отвечающих целям создания специальной
экономической зоны "Оңтүстік";
обеспечение строительства вертикально
интегрированных, высокотехнологичных и
экспортоориентированных производств;
содействие продвижению текстильных товаров
произведенных на территории специальной
экономической зоны "Оңтүстік" на мировые товарные
рынки;
осуществление мер направленных на поддержку
текстильных предприятий на территории специальной
экономической зоны "Оңтүстік";
организация системы подготовки и переподготовки
кадров

Срок реализации Первый этап: 2007 - 2009 годы;
Второй этап: 2010 - 2012 годы;
Третий этап: 2013 - 2015 годы

Необходимые Первый этап (2007 - 2009 годы). Строительство
ресурсы инфраструктуры специальной экономической зоны
и источники "Оңтүстік" на период с 2007 по 2009 года
финансирования планируется за счет республиканского бюджета,
общая сумма затрат составит 7 068,023 млн. тенге:
объекты 2007 года на общую сумму 2 970,546 млн.
тенге;
объекты 2008 года на общую сумму 1 992,936 млн.
тенге;
объекты 2009 года на общую сумму 2 104,541 млн.
тенге.
Второй этап (2010 - 2012 годы). Предполагаемая
сумма вложенных инвестиций иностранными и
отечественными инвесторами на строительство
предприятий текстильной промышленности составит 65
миллиардов тенге. Также будут задействованы
средства АО "Фонд национального благосостояния
"Самрук-Қазына" и средства Южно-Казахстанского
областного бюджета.
Третий этап (2013 - 2015 годы). На маркетинговые
расходы будут в первую очередь затрачены
собственные средства инвесторов, на проведение
мероприятий, направленных на поддержку предприятий
на территории специальной экономической зоны
"Оңтүстік", будут задействованы средства АО "Фонд
национального благосостояния "Самрук-Казына" и
средства Южно-Казахстанского областного бюджета.
Объемы бюджетных средств, необходимых для
реализации Программы, будут уточняться при
формировании республиканского бюджета на
соответствующий финансовый год.

Ожидаемые На первом этапе (период 2007 - 2009 годы) будет
результаты (-ут):
завершено строительство современной инфраструктуры
специальной экономической зоны "Оңтүстік" с
освоением 7068,023 млн. тенге, выделенных на эти
цели из республиканского бюджета;
привлечены отечественные и иностранные компании,
желающие инвестировать развитие текстильной
промышленности.
На втором этапе (период 2010 - 2012 годы)
ожидаются:
привлечение отечественных и иностранных инвестиций
в сумме около 65 млрд. тенге на завершение
строительства 15 предприятий текстильной отрасли;
создание около 11 тысяч новых рабочих мест;
увеличение объема внутреннего потребления
хлопка-волокна с учетом импорта хлопка-волокна до
100 тыс. тонн ежегодно;
увеличение посевных площадей под хлопчатник на 90
тыс. га;
повышение доли потребления хлопка-волокна на
внутреннем рынке до 30 % от общего объема
производства.
На третьем этапе (период 2013 - 2015 годы)
ожидаются:
интегрирование текстильной промышленности
Казахстана в мировой рынок;
создание и продвижение торговой марки (бренда)
"Текстиль Казахстана".

2. Введение

Специальная экономическая зона "Оңтүстік" создана Указом Президента Республики Казахстан от 6 июля 2005 года № 1605 "О создании специальной экономической зоны "Оңтүстік" и является системообразующим компонентом пилотного кластера по производству хлопчатобумажной пряжи и ткани в Южно-Казахстанской области. Специальная экономическая зона "Оңтүстік" (далее - СЭЗ "Оңтүстік") создана для привлечения инвесторов в текстильный сектор, перспективный для региона и в целом для Казахстана.
Основанием для разработки Программы являются вышеназванный Указ и постановление Правительства Республики Казахстан от 25 июня 2005 года № 633 "Об утверждении планов по созданию и развитию пилотных кластеров в приоритетных секторах экономики".
При должной модернизации текстильного оборудования Казахстан в состоянии выпускать продукцию, соответствующую международным стандартам качества. Для достижения этой цели нужны совершенно новые подходы в развитии текстильной промышленности. В связи с тем, что мировая текстильная промышленность перешла на качественно иной уровень производства, возникает необходимость не обновить, а заново воссоздать отечественное текстильное производство, путем внедрения передовых технологий.
Текстильное производство является одним из капиталоемких, а текстильное оборудование - одним из самых дорогостоящих. В силу своей специфики строящееся текстильное предприятие выходит на проектную мощность лишь на пятый год после вложения инвестиций, необходимы льготные условия на более долгий период, в данном случае - до 2030 года.
Для развития инфраструктуры и создания СЭЗ "Оңтүстік" в Южно-Казахстанской области (далее - ЮКО) выделен земельный участок площадью 200 га, расположенный в Сайрамском районе. Рядом с выбранной местностью проходит железная дорога, линия ЛЭП ВЛ-220, в пяти километрах газопровод высокого давления. Исполнительным органом СЭЗ "Оңтүстік" является Государственное учреждение "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік" (далее - ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"), учрежденное акиматом ЮКО. Южный Казахстан является единственным регионом Казахстана, где выращивается хлопок, являющийся основным сырьем для текстильной промышленности. Рентабельность хлопка, подходящие природно-климатические условия являются стимулом расширения посевных площадей и повышения урожайности.
Привлечение иностранных инвестиций является одним из приоритетных направлений программы развития СЭЗ "Оңтүстік", где создаются льготные условия для привлечения отечественных и иностранных инвестиций.
Программа с учетом изменчивости международного текстильного рынка определяет стратегический подход в оценке инвестиционных предложений, развития инфраструктуры, определения приоритетов и оценочных критериев в предоставлении доступа отечественным компаниям и иностранным инвесторам.

3. Анализ современного состояния отрасли

3.1. Производство хлопка. Сырьевой потенциал
текстильной промышленности

В Казахстане хлопчатник выращивается только в Южно-Казахстанской области, так как только здесь имеются необходимые климатические условия для его возделывания: обилие солнечного света, наличие плодородной орошаемой земли, а также поливной воды и трудовых ресурсов. Необходимо отметить, что рентабельность производства хлопка выше, чем по некоторым другим культурам.
Если за последние 14 лет общие посевные площади сельскохозяйственных культур области имели тенденцию снижения, то в отношении хлопчатника наблюдалась противоположная картина, площадь которой за период с 1991 года увеличилась с показателя 116 тыс. га на 80 % (88 тыс. га) и по состоянию на 2005 год составила 204 тыс. га.
Хлопчатник выращивается в 8 районах и 2 городах из 15 районов и городов области. Основные площади хлопчатника размещены в Мактааральском районе ЮКО, на долю которого приходится от 65 до 75 % от общеобластных посевов, где сосредоточено свыше 42 % орошаемой пашни области, намного выше обеспеченность водными ресурсами, значительно лучше природные условия выращивания хлопчатника, большая концентрация хлопкоочистительных заводов, площадь отведенная под хлопчатник, по состоянию на 2005 год составляла 117,8 тыс. га.
В 2005 году валовой сбор урожая хлопка-сырца в области составил 464 тыс. тонн при средней урожайности 23,1 центнера с 1 га, что незначительно отклоняется от показателя 2004 года 466 тыс. тонн и на 104 тыс. тонн превышает валовой сбор по 2003 году в 360 тыс. тонн. В целом за период с 2000 по 2005 года объемы валового сбора хлопка-сырца в целом сохраняли тенденцию роста, показатели валового сбора составили в 2000 году - 287 тыс. тонн, в 2001 году - 402 тыс. тонн, в 2002 году - 416 тыс. тонн, в 2003 году - 360 тыс. тонн, 2004 году - 466 тыс. тонн, в 2005 году - 464 тыс. тонн.
На урожайность хлопчатника оказывают влияние множество факторов: почвенно-климатические условия; рациональный водный режим; используемые механизмы средств борьбы с инфекционными болезнями растений, сорняками и вредителями; комплекс и качество проводимых оросительных работ; уровень, кратность и сбалансированность минерального питания; используемые агрохимические приемы; соблюдение основных требований технологии возделывания, уборки и послеуборочной обработки почвы.
В объеме валовой продукции растениеводства хлопок-сырец составляет более 50 %. В Казахстане возделываются относительно скороспелые сорта хлопчатника: "С-4727", "С-6524", "Юлдуз". Также районированы и внедрены новые сорта "Мактаарал - 3044" и "Мактаарал - 3031". Выход волокна из семян этих сортов достигает 36 %, масса коробочки 6,5 - 6,8 грамм. Элитным семеноводством хлопчатника в области занимается 6 хозяйств.
Получаемый в Казахстане хлопок относится к средневолокнистым видам хлопкового волокна. 80 % валового сбора хлопка-сырца приходится на крестьянские хозяйства. Кроме хлопкового волокна продуктами переработки хлопка-сырца являются семена (получают масло, шрот, шелуху), линт, хлопковый пух. Стебли и створки хлопчатника используются в качестве топлива. Сопутствующие отрасли хлопково-текстильного сектора могут быть представлены субъектами маслобойной, целлюлозной, пищевой, комбикормовой и иных промышленностей.
Также немаловажным фактором расширения сырьевой базы является освоение площадей Кызылкумского массива под посевы хлопчатника, предполагается освоение около 90 тыс. га.

3.2. Производство и потребление хлопка-волокна

В ЮКО действует 21 завод, производящий хлопок-волокно, суммарная проектная мощность переработки заводов составляет более 770 тыс. тонн хлопка-сырца, 12 из них расположены в Мактааральском районе основной хлопковой зоне ЮКО, остальные - в гг. Шымкенте и Туркестане, в Шардаринском, Сарыагашском, Ордабасынском и Отырарском районах. Использование среднегодовой мощности достигает 40 - 45 тыс. тонн хлопка-сырца. Мощности хлопкозаводов загружены лишь на 60 %, что дает возможность при расширении сырьевой базы без строительства дополнительных перерабатывающих мощностей переработать прирост объемов производства хлопка-сырца.
Цена на внутреннем рынке зависит от конъюнктуры цен на мировом рынке хлопка, барометром мировых цен на хлопок являются котировки индекса, публикуемые Агентством Cotton Outlook LTD (Великобритания, Ливерпуль). Колебания котировки индекса в период осуществления сбора урожая или до него влияют на рыночную цену хлопка на внутреннем рынке.
В процессе переработки хлопка-сырца осуществляется джинирование (очистка хлопка) и грединг (сортировка и оценка волокна). Сегодняшнее состояние процессов джинирования и грединга отражает недостаточный уровень переработки. Оборудование, используемое предприятиями требует постоянной технической поддержки (большинство было построено в 1970 - 1980-х гг.). Продуктивность и скорость переработки хлопка низкая. Грединг является одним из основных в производстве хлопка-волокна, так как при проведении данного процесса происходит оценка качества хлопка (длина, сила, плотность, цвет волокна, и содержание мусора и короткого волокна) и соответственно его цена. Возникает необходимость повышения стандартов процесса грединга для развития хлопковой отрасли, ее способности конкурировать на мировом рынке, что обуславливает необходимость строительства сети современных лабораторий по качеству, оснащенным современной техникой по оценке качества хлопка-волокна.
Доля Казахстана в объеме мирового производства хлопкового волокна по состоянию на 2003 год составляла 0,65 % от 20,5 млн. тонн общемирового производства, по состоянию на 2005 год доля Казахстана в объеме мирового производства хлопкового волокна выросло до 0,75 %.
Рост объемов мирового потребления волокна определяется двумя основными факторами: ростом мировой экономики и ростом населения.
При анализе потребления волокна по типам, видно преимущество двух основных типов: хлопка-волокна и синтетических волокон. Потребление шерстяных целлюлозных волокон было неизменно, в будущем также не ожидается рост, в основном по причине высокого уровня цен по сравнению с ценами на хлопок и синтетику.
Также необходимо отметить, что в связи с ростом мировых цен на нефть будет неуклонно дорожать и сырье для производства синтетических волокон, что приведет к росту конкурентных преимуществ хлопка-волокна и к росту потребления хлопка-волокна и его доли в общей массе потребления волокон.
Хлопок-волокно является основной экспортной продукцией экономики области. Доля хлопкового волокна в экспорте области из года в год увеличивается, и по итогам последних лет составила 45 - 49 %. Больший эффект экономика приобретает при переработке на месте хлопка-волокна и получения конечной продукции.
По расчетам в ценах 2005 года из:
1) 330 тонн хлопка-сырца получается 100 тонн хлопка-волокна, стоимость 100 тонн хлопка-волокна составляет 120 тыс. долларов США;
2) 100 тонн хлопка-волокна получается 90 тонн кардной пряжи, стоимость 90 тонн пряжи составляет 211 тыс. долларов США;
3) 90 тонн кардной пряжи получается 600 тыс. м ² ткани, стоимость 600 тыс. м ² ткани (при погонном метре размером 1 х 1,4) составляет 634 тыс. долларов США;
4) 600 тыс. м ² ткани получается 170 тыс. швейных изделий, стоимость 170 тыс. швейных изделий составляет 952 тыс. долларов США.

3.3. Промышленный потенциал текстильной отрасли Казахстана

Текстильная промышленность Республики Казахстан представляет собой группу предприятий, занятых переработкой натуральных и синтетических волокон в пряжу и ткани. Согласно Общему Классификатору видов Экономической деятельности Республики Казахстан (ОКЭД), текстильное производство должно быть представлено 7 видами и 20 подвидами экономической деятельности. В связи с упадком отрасли многие производственные направления перестали существовать, закрылись. К примеру, отсутствуют такие направления деятельности как производство швейных ниток, крашение волокон и пряжи, отбеливание, крашение, набивка и отделка тканей, производство трикотажного полотна и прочие.

Виды экономической деятельности в сфере текстильной,
трикотажной и кожевенной промышленности Республики Казахстан

Вид экономической деятельности	Подвид экономической деятельности			Состояние производства
				произ- водство сущест- вует	произ- водство отсутст- вует
1	2	3		4	5
1. Прядильное, ткацкое и отделочное производство	1.1. Пряжа шел- ковая и пряжа из отходов шел- ка, не расфасо- ванная для роз- ничной продажи	Пряжа шелковая и пряжа из отхо- дов шелка, не расфасованная для розничной продажи			+
	1.2. Пряжа шер- стяная расфасо- ванная или не расфасованная для розничной продажи; пряжа из тонкого или грубого волоса животных или конского волоса	Пряжа шерстяная расфасованная или не расфасо- ванная для роз- ничной продажи; пряжа из тонкого или грубого волоса животных или конского волоса			+
	1.3. Пряжа хлопчатобумажная из волокон гребнечесаных и негребнечесаных, не расфасованная для розничной продажи; нитки швейные хлопчатобумажные	Нитки швейные хлопчатобумажные			+
	1.4. Пряжа из волокон текстильных растительных, кроме хлопка (включая лен, джут, кокосовое волокно, коноплю обыкновенную); пряжа бумажная	Пряжа льняная, не расфасованная для розничной продажи			+
		Пряжа из джута или волокон текстиль- ных лубяных про- чих, пряжа из волокон текстиль- ных растительных прочих и пряжа бумажная			+
	1.5. Пряжа текстильная и нити из волокон химических или штапельных	Нити из волокон искусственных, многокруточные или однокруточные (кроме ниток швейных, нитей высокопрочных полиамидных, полиэфирных или вискозных), не расфасованные для розничной продажи; нити из волокон искусст- венных (кроме ниток швейных), расфасованные			+
		Пряжа из волокон синтетических штапельных, кроме ниток швейных, содержащая не менее 85 % по массе таких волокон			+
		Пряжа из волокон синтетических штапельных, кроме ниток швейных, содержащая менее 85 % по массе таких волокон			+
		Пряжа из волокон искусственных штапельных, кроме ниток швейных, не расфасованная для розничной продажи			+
		Нитки швейные и пряжа из волокон и нитей искусст- венных и синтетических			+
		Услуги в области производства пряжи текстильной и ниток		+
2. Производство текстильных изделий	2.1. Ткани (кроме тканей специальных), из волокон натуральных, кроме хлопка	Ткани из шелка или отходов шелка			+
		Ткани из шерсти кардочесаной или гребнечесаной или из волоса животных грубого или волоса конского			+
		Ткани из льна			+
		Ткани из джута и волокон текстиль- ных лубяных прочих (кроме льна, конопли обыкно- венной и рами)		+
		Ткани из волокон текстильных растительных прочих; ткани из пряжи бумажной			+
	2.2. Ткани хлопчатобумажные	Ткани хлопчато- бумажные		+
	2.3. Ткани (кроме тканей специальных), из волокон искусственных и штапельных	Ткани из нитей синтетических и искусственных комплексных			+
		Ткани из волокон синтетических штапельных			+
		Ткани из волокон искусственных штапельных			+
	2.4. Ткани ворсовые, ткани махровые и ткани специальные прочие	Ткани ворсовые и ткани синельные (кроме тканей махровых и тканей узких)		+
		Ткани махровые полотенечные и ткани махровые аналогичные (кроме тканей узких) из хлопка		+
		Ткани махровые полотенечные и ткани махровые аналогичные прочие (кроме тканей узких)		+
		Марля (кроме тканей узких)		+
	2.5. Услуги в области производства тканей			+
3. Производство готовых текстильных изделий	3.1. Услуги по отделке текстиля	Услуги по отбели- ванию, крашению волокон и пряжи		+
		Услуги по отбели- ванию тканей и изделий текстильных (включая одежду)		+
		Услуги по крашению тканей и изделий текстильных (включая одежду)		+
		Услуги по набивке тканей и изделий текстильных (включая одежду)			+
		Услуги по отделке тканей и изделий текстильных прочие (включая одежду)		+
4. Производство трикотажного полотна	4.1. Ткани трикотажные и вязаные	Полотна трикотаж- ные машинного или ручного вязания ворсовые			+
		Полотна трикотаж- ные машинного или ручного вязания прочие, включая искусственный мех			+
	4.2. Услуги в области производства полотен трикотажных машинного или ручного вязания				+
5. Производство готовых текстильных изделий, кроме одежды	5.1. Изделия текстильные готовые, кроме одежды, для домашнего хозяйства	Одеяла (кроме одеял электри- ческих) и пледы дорожные		+
		Белье постельное		+
		Белье столовое			+
		Белье туалетное и белье кухонное			+
		Занавеси, шторы, включая портьеры для интерьеров; занавеси и подзоры для кроватей			+
		Изделия мебельно- декоративные прочие, не вклю- ченные в другие группировки; комплекты тканей и пряжи для изго- товления пледов, драпировочных тканей и т.п.			+
	5.2. Изделия текстильные готовые прочие	Мешки и пакеты упаковочные			+
		Брезенты, паруса для лодок, яхт или средств десантных плавучих; навесы, маркизы, тенты и снаряжение для кемпингов (включая матрасы надувные)			+
		Парашюты (включая парашюты для дирижаблей) и парашюты вращаю- щиеся (ротошюты), их части			+
		Одеяла стеганые, одеяла пуховые, подушки диванные, пуфы, подушки, мешки спальные и изделия анало- гичные с набивкой из любого мате- риала или из губчатой резины или пористых (губчатых) пластмасс			+
		Изделия текстиль- ные готовые прочие, включая тряпки для мытья полов, посуды, удаления пыли и принадлежности прочие для чистки, спасательные куртки и пояса			+
	5.3. Услуги в области производства изделий текстильных готовых, кроме одежды				+
6. Производство ковров и ковровых изделий	6.1. Ковры и изделия ковровые	Ковры и покрытия текстильные напольные прочие узелковые		+
		Ковры и покрытия текстильные напольные прочие тканые, не тафтингованные и не флокированные		+
		Ковры и покрытия текстильные напольные прочие тафтинговые		+
		Ковры и покрытия текстильные напольные прочие, включая войлочные			+
	6.2. Услуги в области производства ковров и ковровых изделий			+
7. Производство веревок, кана- тов, бечевок, шнурков, шнуров и плетение сетей	7.1. Изделия канатно- веревочные, тросы, канаты, шпагат и сети, кроме отходов	Изделия канатно- веревочные, канаты, тросы, и шпагат из волокон текстильных растительных			+
		Сети сплетенные из шпагата, канатов, веревок или тросов, сети готовые из мате- риалов текстиль- ных; изделия из пряжи, лент, не включенные в другие группировки			+
	7.2. Услуги в области производства изделий канатно-веревочных, тросов, канатов, шпагатов и сетей				+
8. Производство нетканых изделий за исключением одежды	8.1. Материалы нетканые и изделия из материалов нетканых, кроме одежды				+
	8.2. Услуги в области производства материалов нетканых и изделий из материалов нетканых, кроме одежды				+
9. Производство прочих текстильных изделий, не вошедших в другие категории	9.1. Тюль, кружева и вышивки; пряжа гипюровая и полоса; пряжа синельная; пряжа петлистая фасонная	Тюль и ткани сетчатые прочие, кроме тканей, полотна трико- тажного машинного или ручного вяза- ния; кружева в кусках, в форме полос или украшений кружевных			+
		Вышивки в куске, лентах или в виде вышивок отдельных			+
		Фетр и войлок, в том числе с покрытием, пропитанный или ламинированный			+
		Волокна текстиль- ные не превышающие по длине 5 мм (пух); пыль текстильная; узелки			+
		Пряжа гипюровая и полоса; пряжа синельная; пряжа петлистая фасонная			+
10. Производст- ве одежды из кожи	10.1. Одежда из кожи или композиционной кожи				+
	10.2. Услуги в области производства одежды кожаной				+
11. Производст- во спецодежды	11.1. Одежда рабочая мужская	Комплекты, куртки и пиджаки рабочие, мужские или для мальчиков		+
		Брюки, комбинезоны с нагрудниками и лямками, бриджи рабочие, мужские или для мальчиков		+
	11.2. Одежда рабочая женская	Комплекты, куртки и пиджаки рабочие, женские или для девочек		+
		Брюки, комбинезоны с нагрудниками и лямками, бриджи рабочие, женские или для девочек		+
	11.3. Одежда рабочая прочая			+
	11.4. Услуги в области производства одежды рабочей			+
12. Производст- во верхней одежды	12.1. Одежда верхняя трикотажная машинного или ручного вязания	Пальто, плащи, плащи с капюшоном, куртки теплые (включая лыжные), ветровки, штор- мовки и изделия аналогичные, трикотажные, мужские или для мальчиков			+
		Костюмы, комплекты, пиджаки, брюки, комбинезоны с нагрудниками и лямками, бриджи и шорты (кроме купальных), трикотажные, мужские или для мальчиков		+
		Пальто, плащи, плащи с капюшоном, куртки теплые (включая лыжные), ветровки, штормов- ки, трикотажные, женские или для девочек			+
		Костюмы, комплекты, жакеты, блейзеры, платья, юбки, юбки-брюки, брюки, комбинезоны с нагрудниками и лямками, бриджи и шорты (кроме купальников), трикотажные, женские или для девочек			+
	12.2. Одежда верхняя прочая, кроме трикотаж- ной, мужская или для мальчиков	Пальто, плащи, плащи с капюшо- нами, куртки теплые (включая лыжные), ветровки, штормовки и изделия аналогич- ные, кроме трикотажных, мужские или для мальчиков			+
		Костюмы и комплекты, кроме трикотажных, мужские или для мальчиков		+
		Пиджаки и блейзеры, жакеты, куртки типа пиджаков, кроме трикотажных, мужские или для мальчиков			+
		Брюки, комбинезоны с нагрудниками и лямками, бриджи и шорты (кроме купальных), кроме трикотажных, мужские или для мальчиков			+
	12.3. Одежда верхняя прочая, кроме трикотажной, женская или для девочек	Пальто, плащи, плащи с капюшо- нами, куртки теплые (включая лыжные), ветровки, штормовки и изделия аналогич- ные, кроме трикотажных, женские или для девочек			+
		Костюмы и комплекты, кроме трикотажных, женские или для девочек		+
		Жакеты и блейзеры, пиджаки, куртки типа пиджаков, кроме трикотажных, женские или для девочек			+
		Платья, юбки и юбки-брюки, кроме трикотажных, женские или для девочек			+
		Брюки, комбинезоны с нагрудниками и лямками, бриджи и шорты (кроме купальников), кроме трикотажных, женские или для девочек			+
	12.4. Услуги в области производства одежды верхней				+
13. Производст- во нижнего белья	13.1. Белье нижнее, трикотажное, машинного или ручного вязания	Сорочки и рубашки трикотажные, мужские или для мальчиков			+
		Кальсоны, трусы, сорочки ночные, пижамы, халаты и изделия аналогичные, трикотажные, мужские или для мальчиков			+
		Блузки, рубашки и батники, трикотажные машинного или ручного вязания, женские или для девочек			+
		Комбинации, юбки нижние, трусы, панталоны, сорочки ночные, пижамы, пеньюары, халаты и изделия аналогичные, трикотажные, женские или для девочек			+
	13.2. Белье нижнее прочее, кроме трикотажного	Сорочки и рубашки, кроме трикотажных, мужские или для мальчиков			+
		Майки и фуфайки нательные прочие, трусы, кальсоны, сорочки ночные, пижамы, халаты и изделия аналогич- ные, кроме трикотажных, мужские или для мальчиков			+
		Блузки, рубашки и батники, кроме трикотажных, женские или для девочек			+
		Майки и фуфайки нательные прочие, комбинации, юбки нижние, трусы, панталоны, рубашки ночные, пижамы, халаты и изделия аналогичные, кроме трикотажных, женские или для девочек			+
		Бюстгальтеры, корсеты, пояса, подтяжки, подвязки и изделия аналогичные и их части, трикотаж- ные или нет, женские или для девочек			+
	13.3. Тенниски, майки с шортами, фуфайки и изделия аналогичные, трикотажные				+
	13.4. Услуги в области производства белья нижнего				+
14. Производст- во прочих видов одежды и аксессуаров	14.1. Одежда для грудных детей, одежда прогулочная и прочая, аксессуары и детали одежды, трикотажные, машинного или ручного вязания	Одежда и аксессуары одежды для грудных детей, трикотажные			+
		Костюмы спортивные, лыжные и купальные и одежда прочая, трикотажные			+
		Перчатки, варежки и митенки, трикотажные			+
		Аксессуары одежды прочие и части одежды или аксессуаров одежды, трикотажные			+
	14.2. Одежда для грудных детей, одежда прочая и аксессуары одежды прочие, кроме трикотажных	Одежда для грудных детей и аксессуары одежды, кроме трикотажных			+
		Костюмы спортивные, лыжные и купальные; одежда прочая, кроме трикотажной			+
		Платки носовые, шали, шарфы, вуали, галстуки, шарфы шейные, перчатки и пред- меты одежды гото- вой прочие; части одежды или аксес- суаров к одежде, из материалов текстильных, кроме трикотажных, не включенные в другие группировки			+
	14.3. Аксессуары одежды кожаные; одежда из фетра или материалов нетканых; одежда готовая из материалов текстильных с покрытием	Аксессуары одежды кожаные, кроме спортивных перчаток			+
		Одежда, изготовленная из фетра, войлока или материалов нетканых			+
	14.4. Шляпы и уборы головные	Болванки, тульи и колпаки шляпные фетровые; заготовки шляпные и колпаки фетровые; полуфабрикаты шляпные, плетеные или изготовленные путем соединения полосок из материалов различных			+
		Шляпы и уборы головные прочие фетровые плетеные или изготовленные путем соединения полосок из материалов различных, трикотажные, ручного или машинного вязания, изготовленные из кружева или материалов текстильных прочих из одного куска; сетки для волос			+
		Уборы головные прочие, кроме уборов головных из резины или пластика, уборов головных защитных и уборов головных из асбеста; ленты, подкладки, чехлы головные, каркасы и основы шляпные, козырьки и ремешки для уборов головных			+
	14.5. Услуги в области производства одежды прочей и аксессуаров, не включенных в другие группировки				+
15. Производст- во вязаных и трикотажных чулочных изделий	15.1. Колготы, рейтузы, чулки, носки и изделия чулочные прочие трикотажные машинного или ручного вязания			+
	15.2. Услуги в области производства изделий чулочных трикотажных машинного или ручного вязания			+
16. Производст- во прочих вязаных и трикотажных изделий	16.1. Свитеры, джемперы, пуловеры, кардиганы, жилеты и изделия аналогичные трикотажные машинного или ручного вязания				+
	16.2. Услуги в области производства одежды трикотажной машинного или ручного вязания прочей				+
17. Производст- во багажных сумок, дамских сумочек и т.п., шорных изделий и сбруи	17.1. Изделия шорно-седельные; чемоданы, саквояжи, сумки, портфели и изделия аналогичные; изделия кожаные прочие	Изделия шорно- седельные и упряжь для животного любого из материалов различных			+
		Чемоданы, саквояжи, сумки, портфели, изделия кожгалантерейные мелкие и аналогич- ные из кожи натуральной или композиционной пластмассы, текстильных материалов, волокна вулканизи- рованного или картона; наборы дорожные для личной гигиены, шитья или чистки			+
		Ремешки, ленты и браслеты для часов наручных и их части, неметаллические			+
		Изделия прочие из кожи натуральной или композиционной используемые в машинах и устройствах механических или для прочих технических целей, не включенные в другие группировки			+
	17.2. Услуги в области производства чемоданов, саквояжей, сумок, портфелей и изделий аналогичных, изделий шорно-седельных и изделий кожаных прочих				+
18. Производст- во обуви	18.1. Обувь, кроме спортивной и защитной и ортопедической		Обувь водонепро- ницаемая с подошвой и верхом из резины или материалов полимерных, кроме обуви с подноском защитным металлическим		+
			Обувь с подошвой и верхом из резины или материалов полимерных, кроме обуви водонепроницаемой или спортивной		+
			Обувь с верхом из кожи, кроме спортивной обуви, обуви с подноском защитным металлическим и обуви специальной разной		+
			Обувь с верхом из материалов текстильных, кроме обуви спортивной		+
	18.2. Обувь спортивная		Обувь для тенниса, баскетбола, гимнастики, тренировок аналогичная		+
			Обувь спортивная прочая, кроме ботинок лыжных и коньков		+
	18.3. Обувь защитная и прочая, не включенная в другие группировки		Обувь с подноском защитным металлическим		+
			Обувь деревянная, различная специальная и прочая, не включенная в другие группировки		+
	18.4. Детали обуви кожаной; стельки вынимаемые, подушечки под пятку и изделия аналогичные; гетры, гамаши и изделия аналогичные и их компоненты			+
	18.5. Услуги в области производства обуви				+

(по данным АО "Центр маркетинга и аналитических исследований" и ТОО "Казконсалтгрупп")
Для текстильной промышленности Казахстана характерно следующее:
отрасль представлена текстильными швейными предприятиями, построенными в советское время;
низкий уровень технической оснащенности предприятий;
обновление и рост отрасли: за последние 2-3 года построены современные предприятия - АО "Меланж"; АО "Ютекс"; ТОО "Альянс Казахский Русский Текстиль"; ТОО "Нимекс Текстайл".
На сегодняшнем этапе, удельный вес текстильной и швейной промышленности в общем объеме валового производства страны - 0,4 %, в объеме промышленного производства - 1,3 %.
В развитых странах, таких как Германия, Франция и Соединенные Штаты Америки (далее - США), доля текстильной и легкой промышленности в объеме промышленного производства равна 6 - 8 %, в Италии - 12 %. Это позволяет им сформировать 20 % бюджета, а также обеспечить наполнение внутреннего рынка на 75 - 85 % продукцией собственного производства.
Текстильная и швейная промышленность Республики Казахстан покрывает лишь 10 % потребности внутреннего рынка. В то время как для формирования экономической безопасности страны объем внутреннего производства должен как минимум удовлетворять 30 % внутреннего спроса.
Казахстан обладает хорошим масштабом рыночных возможностей, как для развития текстильной индустрии, так и отдельно взятого сектора хлопково-текстильной промышленности региона.

3.4. Производство пряжи

По прогнозам аналитиков Международного Консультативного Комитета по Хлопку доля развивающихся стран в производстве хлопчатобумажной и химической пряжи увеличится до 80 % к 2008 году. Среди развивающихся стран на долю Китая приходится львиная доля 25,28 % мирового производства.
Практически весь объем производимого хлопка-волокна в Казахстане (более 90 %) ориентирован на экспорт. Менее 10 % хлопка используется в производстве суровых видов пряжи и тканей такими хлопкопрядильными предприятиями как: ОАО "Ак жіп", ТОО "Almaty Cotton Plant", TOO "Альянс Казахский Русский Текстиль", АО "Меланж", АО "Ютекс".
По данным Ассоциации предприятий легкой промышленности в Республике Казахстан наметилась динамика роста производства пряжи. Так в 2000 году была произведена 1 тыс. тонна хлопчатобумажной пряжи, а в 2005 году 4,5 тыс. тонн.
Средний выход пряжи из хлопка-волокна - 88 %, остальные 12 % - это отходы (угары - 7 %, "обрат" - 5 %). Основная область применения пряжи: производство тканей, трикотажных и чулочно-носочных изделий. Для производства более тонкой пряжи требуется длинноволокнистый хлопок.
97 - 99 % пряжи предназначены для использования в производстве тканей предприятиями текстильной промышленности. 1 - 3 % пряжи используется предприятиями других промышленностей.

3.5. Производство хлопчатобумажных тканей

На рынке хлопчатобумажных тканей произошло увеличение производства в странах Азии, Латинской Америки, а также в странах СНГ. В тоже время спад производства наблюдался в странах Центральной и Восточной Европы и развивающихся странах Африки.
В Казахстане доля хлопчатобумажных тканей в объеме производства тканей из натуральных и химических волокон составляет более 80 %. По данным Ассоциации предприятий легкой промышленности наметилась динамика роста производства хлопчатобумажных тканей. Так в 2000 году в республике было произведено 6,8 млн. м ² хлопчатобумажных тканей, а в 2005 году - 19,1 млн. м ² .
Номенклатуру составляют:
суровые неотбеленные хлопчатобумажные ткани, с поверхностной плотностью не более 200 г/кв. м;
медицинская марля;
отбеленные ткани, с поверхностной плотностью не более 200 г/кв. м;
прочие ткани с поверхностной плотностью более 200 г/кв. м (кроме тканей из пряжи различных цветов).
Объем импорта тканей остается значительным, примерно 71 % тканей завозится из России.
В Республики Казахстан данная часть производственной цепочки на сегодняшний день слабо развита. Присутствуют только три компании, занимающиеся выпуском хлопчатобумажных тканей: ТОО "Almaty Cotton Plant", TOO "Альянс Казахский Русский Текстиль", АО "Меланж". Пока четко не определены сегменты специализации существующих компаний. Текстильное оборудование для производства тканей является не очень гибким и не так легко перестраивается, поэтому очень важно понимание тенденций изменения рынка, и в связи с этим определение сегмента и рынка.

3.6. Отделка тканей

Слабо развит сектор предприятий, осуществлявший отделку тканей. Тем не менее, с развитием производства хлопчатобумажных тканей будет восстановлен и данный сегмент хлопково-текстильной отрасли страны. По предварительным оценкам данный сегмент может быть достаточно прибыльным и не требует таких больших инвестиций в оборудование. Развитие данного сегмента имеет большое значение для создания более конкурентоспособной текстильной отрасли. Текстильная промышленность Шри-Ланки достигла больших успехов, развивая именно этот сегмент производственной цепочки. Не имея достаточно развитой текстильной промышленности, Шри-Ланка сконцентрировала строительство кластера на покраске, печати и отделке. Достигнув высоких результатов в качестве, дизайне и скорости покраски, печати и отделке, текстильный кластер Шри-Ланки стал конкурентоспособен на мировом рынке.
Опыт Шри-Ланки и других стран, применивших данный путь развития кластера, будет применен в процессе отбора инвестиционных проектов и строительства предприятий текстильной промышленности на территории СЭЗ "Оңтүстік".

3.7. Производство готовых текстильных изделий

Рынок готовых изделий может быть представлен широким ассортиментом белья, трикотажных изделий, одежды, ковровых изделий и прочими товарами повседневного спроса, сезонного спроса или длительного использования. Естественно, что хлопок может быть представлен в продуктах конечного спроса как сырьевой элемент. Отсутствие в Казахстане полного цикла производства тканей, используемых в производстве готовых текстильных изделий конечного использования, приводит к снижению производства готовых текстильных изделий, высокой их себестоимости и росту объемов импорта. Так, доля импорта одеял и пледов в объеме текущего потребления в отдельные годы достигает 90 % (из них китайского производства - 53 %, российского - 10 %), свитеров и джемперов - 83 %, ковров - 97 %, одежды из трикотажного полотна - 46 %, белья постельного - 12 %.
70 - 80 % предприятий текстильной и швейной промышленности Казахстана работает на рынке одежды, в основном ориентируя свой ассортимент для нужд силовых структур и выпуска спецодежды.
В ЮКО данный сегмент производственной цепочки не развит. В области существует компания "Восход", которая ранее была крупным производителем готовых изделий из ткани, в настоящее время предприятие работает только по государственным заказам, а также производит униформу и спецодежду для нефтегазовых компаний.
Сегменту присущи такие проблемы, как устарелое оборудование, незнание мировых тенденций, нехватка профессиональных кадров, нелегальный и не декларируемый импорт готовой продукции, низкокачественная производимая продукция.

3.8. Текстильное производство Южно-Казахстанской области

В настоящее время в Южно-Казахстанской области работают несколько новых предприятий, вложивших средства в модернизацию существующих и строительство новых текстильных производств.
ТОО "Альянс Казахский Русский Текстиль" - совместное предприятие, в которое входят казахстанская хлопковая компания ТОО "Мырзакент" и российская корпорация "Русский Текстиль" (крупнейший российский текстильный холдинг). Проектная мощность нового производства планируется на уровне 15 млн. кв. метров ткани в год.
АО "Ютекс" - предприятие по переработке хлопка-волокна, плановая мощность выпуска составляет около 6 тысяч тонн хлопчатобумажной пряжи в год, которая идет на продажу на Украину, Россию и на местный рынок.
АО "Меланж" - хлопкопрядильная фабрика, выпускающая хлопчатобумажную пряжу с использованием местного сырья. Производственная мощность предприятия оценивается, в среднем, в 2,5 тыс. тонн пряжи в год. Продукция продается по Казахстану, России, Турции.

3.9. Производственные условия

Текстильная промышленность Казахстана имеет хорошую базу для дальнейшего развития, учитывая низкие производственные затраты, близость сырьевых регионов (Южный регион Казахстана, Узбекистан, Туркменистан, Таджикистан), близость потенциальных рынков сбыта текстильной продукции (страны Западной, Восточной Европы, Азиатско-тихоокеанского региона, Ближнего востока, также и страны СНГ).
Затраты на рабочую силу в текстильной промышленности на юге Казахстана близки к 0,94 долларов США за час работы оператора. Это ниже, чем затраты в Турции, но выше, чем в Китае, Индии и Пакистане.
Основные затраты на вспомогательное сырье и ресурсы ниже, чем у стран основных конкурентов по текстилю и одежде.
Ресурсный принцип реализуется наличием в регионе:
сырья для производства;
перспективы развития транспортной и производственной инфраструктуры, в связи с ускоренным экономическим развитием региона;
избытка трудовых ресурсов.

3.10. Производство шелковых тканей и изделий на ее основе

3.10.1. Сырьевой потенциал для производства шелка

Природно-почвенные климатические условия Юга Казахстана благоприятствуют для выращивания тутового дерева, основной кормовой базы шелковицы. При закладке 500 га новых более продуктивных плантации в специализированных шелководческих комплексах на третий год можно получать до 250 тонн сырого кокона.
При посадке тутовых деревьев в населенных пунктах пройдет мероприятие по озеленению, появится потребность в рабочей силе, повысятся экономическое и социальное значение сельской местности, поскольку позволяет быстро создать рабочие места, и станет препятствием в оттоке молодежи в город.
ТОО "А.Л.М.", расположенный на территории Сарыагашского района, с 2001 года занимается выращиванием тутовых деревьев, начаты работы по вскармливанию грены, переработки коконов и занято возрождением и развитием шелководческой индустрии и кустарного производства шелка.
На сегодняшний день в Южно-Казахстанской и Жамбылской области посажено более 200 тыс. саженцев тутового дерева, и имеет возможность предоставить 1,2 млн. саженцев.

3.10.2. Состояние отрасли в Казахстане

В Средней Азии пытались заниматься выкормкой шелкопряда на промышленной основе, строили специальные типовые червоводни. Но так как население привыкло выкармливать шелкопряды в своих жилых помещениях и получали хорошие доходы, вследствие чего у населения была большая заинтересованность в их выращивании, выкормка шелкопряда в централизованных червоводнях не получила широкого распространения, а снижение производства коконов происходит по следующим причинам:
1. потеря партнеров в связи с распадом СССР
2. низкая несвоевременная оплата за выращенные коконы
По состоянию на 1.01.1990 года в Южных областях Казахстана шелководством занимались 61 хозяйств, в том числе 37 колхозов и 24 совхоза с общей площадью 1862,9 га, плантации шелковицы и 2095,4 тыс. штук насаждений тутовых деревьев. Валовой сбор сырых коконов составлял 280 тонн.
Научно-исследовательская и селекционно-племенная работа по выращиванию грен и их производство проводилась в Узбекистане.
В Казахстан грены завозились с Узбекистана в коробках по 29 грамм, где проводились самые трудоемкие процессы по выращиванию и откорм их в течений 24 - 30 дней. Полученные коконы централизовано отправлялись в Таджикистан, где они перематывались в нитки, затем в города Москва и Черкасс для дальнейшего получения шелковой ткани.
На сегодняшний день в Казахстане производства шелка и химических волокон нет, но существуют текстильные предприятия, продукция (ткани, в основном технического назначения, нетканые материалы, ковры, и пр. текстильные изделия) которых изготавливается из синтетических и искусственных нитей и волокон.
В Казахстане потенциальную емкость рынка тканей можно оценить в 841,8 млн. кв. м.
Потенциал рынка по видам тканей следующий:
хлопчатобумажные ткани - 590,6 млн. кв. м.;
шерстяные ткани - 47,8 млн. кв. м.;
шелковые ткани - 145,0 млн. кв. м.;
льняные ткани - 58,3 млн. кв. м.

Оценка потенциала рынка тканей Республики Казахстан

Виды тканей	Рациональная норма потребления на 1 душу населения, кв. м. 1	Потенциальная емкость рынка в натуральном выражении, тыс. кв. м 2	Средняя цена, тенге/кв. м	Потенциальная емкость рынка в стоимостном выражении, млн. тенге
хлопчато- бумажные	39,5	590576,4	215	126973,9
шерстяные		47844,16	680	32534,0
шелковые	3,2	145027,6	154	22334,3
льняные	9,7	58310,07	450	26239,5
Итого	-	841758,23	-	208081,7

1. Утверждены в Российской Федерации и используются применительно к Казахстану.
2. Рассчитывается путем умножения рациональной нормы потребления на общую численность населения Республики Казахстан.
Основные центры шелководства - Китай, Япония, Индия, Корея, Таиланд, Иран и Турция. Там выращивают миллионы и миллионы гусениц шелкопряда, которые питаются свежесорванными листьями своего растения-хозяина - белой шелковицы (Morus alba). Для получения 3 кг шелковой нити необходимо скормить гусеницам листву примерно с 30 шелковиц.
Шелк состоит из протеинов тутового шелкопряда. Существует 5 основных видов шелка высокой коммерческой значимости. Эти виды получают от разных видов шелкопрядов. Основные виды шелка - это малбери, туссар из нити дубового шелкопряда, муга и эри. В противовес шелку сорта малбери или тутовому шелку, остальные сорта обычно называют обобщенно - нетутовые сорта шелка.
Достоинства шелка : шелковые нити отличаются высокой упругостью, несминаемостью, мягкие и шелковистые на ощупь, быстро впитывают влагу.
Мировое производство шелка ничтожно мало по сравнению с другими волокнами и составляет всего 60 тысяч тонн в год. Со времен глубокой древности основным сырьем для получения шелка был натуральный шелк. Его получали из кокона тутового шелкопряда. Родина шелка - Китай. Китай и в настоящее время занимает первое место по валовому сбору шелка-сырца. Советский Союз занимал третье место. Основные районы шелководства на территории СНГ: Средняя Азия, Закавказье, Молдова, Украина.
На долю самого ценного шелка тутового шелкопряда приходится 90 % всего мирового производства натурального шелка.
К настоящему времени доля натурального шелка в балансе шелковой промышленности снизилась и составляет менее 3 %. Ведущее место в шелковой промышленности занимают ткани, вырабатываемые из искусственных и синтетических волокон.
Азия является мировым лидером в шелковой индустрии, т.к. в этом регионе производится 90 % мировой шелковой продукции. Хотя более 40 стран имеют шелковое производство, самый большой объем продукции приходится на Китай и Индию, за которыми следуют Япония, Бразилия и Корея.

3.11. Производство нетканых текстильных материалов
и изделий из них

Нетканые материалы - полотна и изделия, изготовляемые из волокон, нитей или (и) других видов материалов (текстильных и сочетаний их с не текстильными, например, пленками) без применения прядения и ткачества.
Нетканые материалы вырабатывают из натуральных (хлопковых, льняных, шерстяных) и химических (например, вискозных, полиэфирных, полиамидных, полиакрилонитрильных, полипропиленовых) волокон, а также вторичного волокнистого сырья (волокна, регенерированные из лоскута и тряпья) и коротко-волокнистых отходов химической и других отраслей промышленности.
Различают нетканые материалы типа тканей (прошивные, иглопробивные, клееные, комбинированные) и ватины (прошивные, иглопробивные, клееные), а также бытового и технического назначения.
Технология производства любого нетканого материала включает в себя несколько этапов, начиная с подготовки сырья и заканчивая дополнительной отделкой нетканых материалов. Два обязательных этапа - формование собственно полотна и последующее скрепление составляющих его волокон. Четвертый этап может включать в себя - пропитку специальными составами, окрашивание и пр.
Производство нетканых материалов - одна из немногих подотраслей легкой промышленности, в течение последних лет сохраняющая положительные темпы производства. При дальнейшем развитии швейной промышленности России и увеличении выпуска высококачественных швейных изделий, увеличивается спрос на разнообразные прикладные изделия и утеплители из нетканых материалов. В настоящее время выпускают нетканые прокладочные иглопробивные полотна для швейной промышленности, клееные объемные утеплители. Разработаны нетканые материалы, используемые в качестве прокладочных для одежды пожарных, спецодежды персонала, работающего в условиях, требующих защиты от повышенных температур, кислотозащитные нетканые материалы для спецодежды, защищающей от паров и мелких капель концентрированных кислот и сильнодействующих ядовитых веществ.
Начиная с 1997 года, отмечается рост мирового рынка нетканых материалов в секторе бытовых протирочных полотен.
Объемы производства нетканых материалов растут гораздо более высокими темпами, чем объемы производства в других секторах текстильной промышленности, и при этом сохраняют устойчивую тенденцию к дальнейшему росту. Специфические свойства нетканых материалов позволяют широко использовать их не только в качестве заменителей некоторых тканей, но и создавать материалы с принципиально новыми эксплуатационными свойствами, которые не могут быть обеспечены классическими способами производства текстильной продукции.
Сегодня нетканые материалы являются одним из важнейших и наиболее перспективных видов текстильной продукции. Объемы их производства во всем мире растут более быстрыми темпами, чем объемы производства в традиционных областях текстильной индустрии и при этом сохраняют устойчивую тенденцию к дальнейшему росту. Так, за последние 10 лет, выпуск нетканых материалов в мире вырос более чем в 2 раза. Это обусловлено тем, что цикл производства нетканых материалов от получения волокнистого сырья до выпуска готовых изделий в несколько раз короче технологии выработки классических видов текстиля и не требует масштабных денежных средств, а широчайшая гамма подчас уникальных свойств позволяет применять их в самых разных сферах человеческой деятельности. Приведем хрестоматийный пример, который позволяет сопоставить эффективность производства тканей и нетканых материалов. Нетканое полотно типа байки в 1,5 раза дешевле тканого полотна, а производительность труда при его получении в 3 раза выше. Средняя производительность ткацкого станка - 5, а у некоторых современных линий для выработки нетканых полотен - более 300 п. м/ч. Немаловажным фактором, определяющим более низкую себестоимость нетканых полотен по сравнению с тканью и трикотажем, является возможность использования для их получения коротких (2 - 10 мм), непригодных для прядения волокон, а также отходов прядильного производства. Создание высокопроизводительных технологий получения нетканых материалов с одновременным приданием специальных свойств и постоянная востребованность их в самых разных сферах экономики также способствует быстрому развитию подотрасли. В настоящее время выпускаются нетканые материалы как одноразового, так и многоразового использования. Они могут сочетать в себе эластичность, мягкость и прочность; служить как дренажные, мембранные и фильтровальные материалы. Им можно придать свойства водонепроницаемости (или, наоборот, повышенной впитывающей способности), негорючести, бактериостатичности и др.
Производство нетканых материалов в мире.
До недавнего времени производство нетканых полотен было сосредоточено в основном в США, Западной Европе и Японии. В конце XX в. этот список пополнился странами Азии, причем развитие производства в них идет намного более быстрыми темпами. Если прирост выпуска продукции в промышленно развитых странах составляет в среднем 5 - 7 %, то в странах Азии - 10 %, а в странах Среднего Востока этот показатель достигает 16 %. По данным "Texstilpress/Легпром" (Украина), в начале XXI в. около 90 % мирового производства нетканых материалов обеспечивают 17 стран. Они же и приносят 90 % мирового валового социального дохода. Аналитики прогнозируют, что в 2006 г. производство нетканых материалов увеличится до 5,23 млн. т. На мировом рынке доли основных производителей нетканых материалов распределяются следующим образом: на США приходится 36 %, на Европу - 34 %, на Азию - 21 %. Особенно динамично развивается производство нетканых материалов в Китае, где объем их выпуска достигает 50 % уровня стран ЕС. По прогнозам экономистов, к 2010 г. выпуск нетканых материалов в Китае составит не менее 1 млн. т. Такие высокие темпы роста достигнуты, прежде всего, благодаря высокопроизводительному оборудованию, ввозимому в Китай из Западной Европы. Российский рынок нетканых материалов Начало широкого производства нетканых материалов в СССР приходится на 1960 - 1970-е гг. Первые нетканые материалы производились валяльно-войлочным, вязально-прошивным и клеевым способом. Предназначались они главным образом для швейной промышленности и применялись при изготовлении изделий бытового назначения. Помимо отечественного оборудования, советские предприятия использовали и более передовые, и производительные машины (в основном для механических способов производства), созданные в странах социалистического лагеря: "Малимо", "Маливатт", "Малиполь" (ГДР), "Арахне" (Чехословакия), "Бефама" (ПНР), "Аралине" (СССР - Чехословакия). На 1980-е и начало 1990-х гг. приходится расцвет отрасли. Общий объем выпуска нетканых материалов к 1990 г. составлял около 1315 млн. м. Рекордный объем производства статистики зафиксировали в 1995 г. - 3000 м ² . Однако столь резкий подъем производства был не от хорошей жизни: с 1970-х гг. из-за дефицита хлопчатобумажных тканей тканые текстильные полотна, применяемые для технических целей, приходилось заменять неткаными материалами. В это время их ассортимент значительно расширился за счет использования химических волокон, внедрения новых способов их формирования, а области применения уже включали автомобилестроение, геотекстиль, медицину, пищевую промышленность. Производство нетканых материалов осуществлялось уже не в условиях текстильных предприятий, а на вновь построенных по всей территории СССР специализированных фабриках (Бориславской, Сыктывкарской, Кзыл-Ординской, Туймазинской, Кишиневской, Масиской и др.) с объемом выпуска по 100 млн. м ² в год каждая. Нетканые полотна на этих предприятиях производились клеевым способом Фабрики-новостройки были оснащены импортным оборудованием ведущих западноевропейских фирм, таких как "Брюкнер", "Хергет", "Кюстерс", "Асслен" и др. С распадом СССР произошел резкий спад производства: выпуск нетканых материалов сократился почти в 15 раз. Однако этот этап длился сравнительно недолго.
На первом месте по уровню производства занимают нетканые материалы, используемые в качестве основы под полимерные покрытия (линолеум, столовую клеенку, мягкую кровлю, обои, протирочные материалы, прокладочные полотна для швейной промышленности). На втором месте - геотекстиль и агротекстиль. Третье место занимают тепло- и звукоизоляционные материалы для автомобилей, трубопроводов, промышленных сооружений и жилых зданий. Доля фильтровальных, медицинских, санитарно-гигиенических изделий в сумме не превышает 20 %. Выпуск нетканых изделий медицинского назначения, широко используемых в зарубежной лечебной практике и вытеснивших традиционные бинты и вату, у нас до сих пор чрезвычайно мал.

3.11.1. О классификации технического текстиля.
Технические ткани и нетканые материалы

Быстрое развитие всех отраслей промышленности, характерное для нашего времени, расширяет границы применения текстильных материалов для технических целей.
Технический текстиль (нетканые материалы и технические ткани) обеспечивает жизнедеятельность стратегически важных отраслей промышленности: черной и цветной металлургии, строительной индустрии, автомобильной и пищевой промышленности, авиакосмического комплекса, нефте- и газоперерабатывающей промышленности, швейной и обувной отраслей, кроме того, он не заменим в изделиях, предназначенных для медицины, гигиены и экологии.
Важность технического текстиля трудно переоценить потому, что области применения его практически безграничны.
Однако для дальнейшего развития технического текстиля, более глубокого его изучения, унификации работ по оценке качества и свойств материалов и продукции данной подотрасли крайне важно наличие четкой классификации.
До сих пор в мире не существовало общепринятой системы классификаций технического текстиля и нетканых материалов.
Одним из принципов классификации можно считать разделение по составу, то есть выработан материал из натуральных или химических волокон. Другой принцип предложили организаторы крупнейших международных выставок по данной тематике - "Мессе Франкфурт". За основу в данном случае берется не тип материала или изделия, а область его применения. Таким образом, один и тот же материал может относиться сразу к нескольким ключевым областям применения обычного и технического текстиля. Технический текстиль - наиболее динамично развивающаяся подотрасль текстильной промышленности во всем мире. Однако в каждой стране существует свой подход к тому, что относить к техническому текстилю. До 1993 года страны Западной Европы не имели единой классификации технического текстиля. С объединением Европы работа по созданию единой системы классификации и учета продукции, относимой к техническому текстилю, заметно активизировалась.
В настоящее время в странах ЕС и (США) в понятие технического текстиля включается все, что не относится напрямую к продукции, используемой для производства одежды бытового назначения, постельного белья и предметов интерьера.
В России же со времен СССР к техническому текстилю относили только тяжелые технические ткани, сита, технический шелк , технические сукна и льняные технические ткани.
В СССР (России) никогда не относили к техническому текстилю продукцию для производства обмундирования и амуниции для силовых структур, защитной и спортивной одежды, а также многое, многое другое. Те же принципы учета сохранились в России и по сей день. Если же использовать западную классификацию технического текстиля, то его доля в общем объеме производимой в России текстильной продукции будет составлять, согласно экспертному опросу, 25 - 30 %.
В соответствии с доминирующим методом классификации сегодня в России к техническому текстилю, как и прежде, относят: тяжелые технические ткани и технический шелк.

3.12. Производство ковров, ковровых изделий и гобеленов

3.12.1. Производство ковров. Сырьевой потенциал ковровой
промышленности

Основным материалом, необходимым для каждого текстильного изделия является волокно. Все волокна можно разделить на две группы - натуральные (встречающиеся в природе в том или ином виде) и синтетические (изготовленные человеком).
1. Природные волокна
животного происхождения (шерсть, шелк)
растительного происхождения (хлопок, джут, кокос)
минеральные (асбест, ныне запрещенный материал)
2. Синтетические волокна
на основе растительного сырья (вискоза, резина)
на основе минерального сырья (стекловолокно, металлическое волокно)
синтетические (полиамидные, полипропиленовые, полиэфирные, полиакриловые ацетатные волокна).
В настоящий момент наиболее широко используются для производства ковров полиамидное волокно (РА) или нейлон, полипропиленовое волокно (РР), а также шерсть. Хлопок, полиакрил (РАС), полиэфир, или как его часто называют, полиэстр (PES), и вискоза используются в значительно меньших объемах.
Основным текстильным сырьем в производстве ковров является шерсть. Однако состояние дел в овцеводстве и производстве шерсти катастрофическое. Несмотря на имеющиеся в республике благоприятные условия для развития овцеводства (естественные, пастбища составляют свыше 180 миллионов гектаров), а также наличие государственной программы по развитию данной отрасли, процесс постепенной деградации, начавшийся в 1992 году, не ослабевает.
Так, за период 1992 - 2006 годов поголовье овец в республике сократилось с 39,6 миллиона до 12,35 миллиона голов. При этом ежегодный выпуск шерсти снизился с 25 до 7,09 тысяч тонн.
На сегодняшний день доля породистых овец от всего поголовья составляет всего лишь 4,5 процента. При этом преобладают овцы мясного и каракульного направления.
В сфере переработки сырья дела обстоят еще хуже. К примеру, в республике перерабатывается не более 3 % шерсти и шкур, в то время как 97 % вышеуказанного сырья вывозится за рубеж, в основном, в Китай. В результате, в настоящее время производство обуви в Казахстане по сравнению с 1992 годом снизилось почти в 220 раз - с 54 миллиона пар до 250 тысяч пар в год.

Производство шерсти (овечья) мытая обезжиренная
некарбонизированная, не подвергнутая кардо- или
гребнечесанию, тонн

	2003	2004	2005	2006	2007
Республика Казахстан	6027	3195	1227	2668	2880
Алматинская	564	349	44	50	164
Восточно-Казахстанская	1255	874	956	1091	877
Жамбылская	3502	1569	82	1506	1839
Южно-Казахстанская	706	403	145	21	-

3.12.2. Производство и потребление ковровых изделий

Промышленное производство ковровых изделий началось в Казахстане в июле 1936 года. В Алма-Ате при облпромсоюзе была организована корпоративно-промысловая артель "Ковровщица" для выработки ручных ковров и строчевышитых изделий.
В 1992 году ковровая фабрика была преобразована в акционерное общество "Алматы Кілем".
На сегодняшний день АО "Алматы Кілем" - единственный крупный производитель ковров и ковровых изделий в Казахстане. За 72 года компания трижды модернизировалась. Предприятие осуществляет полный производственный цикл: производство шерстяной пряжи, подготовка пряжи к ткачеству, ткачество и отделка готовой продукции. Основной ассортимент - ковры из натуральных компонентов: шерсть, хлопок, лен и джут, поверхностной плотностью от 260,400 до 500,000 узлов на 1 м основы.
В производстве ковров используются натуральные волокна. Освоено производство ковров с высокой плотностью ворсовой поверхности с использованием акриловой пряжи.
По сравнению с прошлыми годами очень изменился ассортимент изделий: ковры теперь вырабатываются разных размеров от небольших сувенирных до огромных напольных, варьируется цветовая гамма, оперативно обновляются рисунки.

Производство ковров и ковровых изделий, тыс. кв. м

2003 2004 2005 2006 2007

Республика Казахстан 98,9 99,1 105,6 101,5 36,1
Алматинская 0,1 0,1 - - -
Жамбылская - - 0,2 - -
Кызылординская - - - - -
Мангистауская - - - 0,6 -
Северо-Казахстанская - - - 0,6 -
Южно-Казахстанская 3,5 3,5 - 0,1 -
г. Алматы 95,3 95,5 105,4 100,2 36,1

3.12.3. Промышленный потенциал ковровой отрасли Казахстана

Существует ряд предприятий, производящих ковры. На сегодняшний день АО "Алматы Кілем" - единственный крупный производитель ковров и ковровых изделий в Казахстане. Раньше ковры и ткани, изготовленные из натуральных продуктов пользовались большим спросом. Однако в настоящее время спрос на них значительно упал, по причине их высокой стоимости и появления на рынке более дешевых полушерстяных ковров с синтетическими добавками ввозимых с соседних стран.
В связи с этим, "Алматы Кілем" в последние годы вынужден был сократить производство до 100 тыс. кв. метров, а объемы импорта доходили до 7 млн. кв. метров.
Основной проблемой отечественных производителей ковровых изделий является неконкурентоспособность по причине существующей высокой конкуренции на внутреннем рынке. То есть на территории Казахстан можно было построить 7 различных ковровых комбинатов, чтобы удовлетворить потребности рынка, но фактически производство было задавлено демпинговым импортом.
Таким образом, сегодня 89 % ковров попадает в Казахстан по бросовым ценам через Бишкек.

3.13. Производство хлопковой целлюлозы и ее производных и
высококачественной бумаги из хлопкового сырья

3.13.1. Производство бумаги. Сырьевой потенциал

Основу любой бумаги составляют волокна целлюлозы. Эти волокна могут быть получены из разных источников - древесины, соломы, хлопка или из самой же бумаги.
Подавляющее большинство используемой сегодня бумаги требует в качестве сырья древесину. Существуют также альтернативные способы получения сырья. Например, для изготовления высококачественной бумаги используют смесь волокон хлопка и древесины, или же только волокна хлопка. Хлопок дает очень длинные и прочные волокна, из которых получается бумага высочайшего качества.
В Казахстане хлопчатник выращивается только в Южно-Казахстанской области, так как только здесь имеются необходимые климатические условия для его возделывания: обилие солнечного света, наличие плодородной орошаемой земли, а также поливной воды и трудовых ресурсов. Необходимо отметить, что рентабельность производства хлопка выше, чем по некоторым другим культурам.
В 2005 году валовой сбор урожая хлопка-сырца в области составил 464 тыс. тонн при средней урожайности 23,1 центнерах 1 га, что незначительно отклоняется от показателя 2004 года 466 тыс. тонн и на 104 тыс. тонн превышает валовой сбор по 2003 году в 360 тыс. тонн. В целом за период с 2000 по 2005 года объемы валового сбора хлопка-сырца в целом сохраняли тенденцию роста, показатели валового сбора составили в 2000 году - 287 тыс. тонн, в 2001 году - 402 тыс. тонн, в 2002 году - 416 тыс. тонн, в 2003 году - 360 тыс. тонн, 2004 году - 466 тыс. тонн, в 2005 году - 464 тыс. тонн.
Хлопковая целлюлоза является исходным сырьем для бумажной, химической и других промышленностей. Хлопковая целлюлоза - продукт переработки хлопкового линта технической содой с последующей отбелкой перекисью водорода и сушкой. Применяя хлопковую целлюлозу можно выработать более 120 наименований товаров. Среди них: микрокристаллическая целлюлоза (МКЦ), карбоксиметилцеллюлоза (КМЦ), порох, коллоксилины, лаки, краски, пластмассы, высококачественные сорта бумаги, пластический материал, применяемый в авиа /судо/ ракетостроении и многое другое.
В бумажной промышленности хлопковая целлюлоза используется в качестве сырья при производстве:
фильтров (автомобильных, лабораторных, промышленных),
письменно-бумажных принадлежностей,
бумаги высшего качества, фирменных бланков,
денег,
одноразовых подгузников,
предметов женской гигиены,
бытовых впитывающих салфеток, швабр,
детских салфеток,
высококачественной туалетной бумаги.

3.13.2. Производство и потребление бумаги

На сегодняшний день производство бумаги из хлопкового сырья в Казахстане отсутствует. Но в Южно-Казахстанской области, в Шардаринском районе планируется строительство завода по производству бумаги, сырьем для которой будет камыш и хлопковый линт. Выпуск бумаги из хлопка и камыша будет осуществлять алматинское ТОО "Ак терек". Проект оценивается в 500 млн. долларов США. Так же на данный момент ведется строительство на территории специальной экономической зоны "Оңтүстік" завода ТОО "Хлопкопром-целлюлоза" по выпуску целлюлозы и карбоксиметилцеллюлозы. Предприятие будет оснащено самым современным высокотехнологичным оборудованием. Здесь впервые будет налажен выпуск целлюлозы из хлопка, которая широко используется в нефтехимии, производстве лаков и красок, целлофана и других процессах. Полная производственная мощность завода:
гигроскопическая вата 2500 тонн\год
хлопковая целлюлоза 2500 тонн\год
техническая карбоксиметилцеллюлоза 6250 тонн\год.

3.13.3. Промышленный потенциал бумажной отрасли Казахстана

Согласно Общему Классификатору видов Экономической деятельности Республики Казахстан (ОКЭД), бумажное производство должно быть представлено 1 видом и 2 подвидами экономической деятельности.

Виды экономической деятельности
в сфере бумажной промышленности Республики Казахстан

Вид экономической деятельности	Подвид экономической деятельности		Состояние производства
			произ- водство сущест- вует	произ- водство отсутст- вует
1	2	3	4	5
1. Производство древесной массы и целлюлозы, бумаги и картона	1.1. Целлюлоза из древесины или материалов волокнистых прочих	Целлюлоза древесная растворимых сортов	+
		Целлюлоза древесная натронная или сульфатная, кроме растворимых сортов		+
		Целлюлоза древесная сульфитная (кроме растворимых сортов)	+
		Целлюлоза (масса) древесная, получаемая механическим способом; полуцеллюлоза; целлюлоза (масса) из прочих волокнистых материалов (кроме древесины)	+
	1.2. Услуги в области производства целлюлозы			+
2. Производство бумаги и картона	2.1. Бумага газетная, бумага и картон немелованные ручного отлива для графических целей		+
	2.2. Бумага туалетная или гигиеническая, полотенца или салфетки бумажные, вата целлюлозная, полотно из волокон целлюлозы	Бумага туалетная или гигиеническая, полотенца или салфетки бумажные, вата целлюлозная, полотно из волокон целлюлозы	+
		Бумага и картон мелованные, используемые для письма, печати, графических или прочих целей, с покрытием каолином или веществами неорганическим и прочими	+
		Бумага копиро- вальная, самоко- пировальная или переводная в рулонах или листах шириной более 36 см	+
		Бумага, картон, вата целлюлозная и полотно из волокна целлюлозного с покрытием или пропиткой, окрашенные или с печатным рисунком в рулонах или листах	+
	2.3. Услуги в области производства бумаги и картона		+
3. Производство писчебумажных изделий	3.1. Принадлеж- ности канце- лярские бумажные	Бумага копиро- вальная; бумага самокопироваль- ная и копиро- вальная или переводная прочая шириной не более 36 см; трафареты для аппаратов копировальных и формы из бумаги офсетные; бумага клейкая или гуммированная		+

3.13.4. Производство древесной массы и целлюлозы,
бумаги и картона

Рынок бумажных изделий может быть представлен широким ассортиментом белья, трикотажных изделий, одежды, ковровых изделий и прочими товарами повседневного спроса, сезонного спроса или длительного использования. Естественно, что хлопок может быть представлен в продуктах конечного спроса как сырьевой элемент. Отсутствие в Казахстане полного цикла производства тканей, используемых в производстве готовых текстильных изделий конечного использования, приводит к снижению производства готовых текстильных изделий, высокой их себестоимости и росту объемов импорта. Так, доля импорта одеял и пледов в объеме текущего потребления в отдельные годы достигает 90 % (из них китайского производства - 53 %, российского - 10 %), свитеров и джемперов - 83 %, ковров - 97 %, одежды из трикотажного полотна - 46 %, белья постельного - 12 %.
В ЮКО данный сегмент производственной цепочки совсем не развит. В области планируется строительство завода по производству бумаги, сырьем для которой будет камыш и хлопковый линт. Выпуск бумаги будет осуществлять алматинское ТОО "Ак Терек". А также ведется строительство на территории СЭЗ "Оңтүстік" завода ТОО "Хлопкопром-Целлюлоза" по выпуску целлюлозы и карбоксиметилцеллюлозы, существует компания "Восход", которая ранее была крупным производителем готовых изделий из ткани, в настоящее время предприятие работает только по государственным заказам, а также производит униформу и спецодежду для нефтегазовых компаний.
Развитию данного сегмента присущи такие проблемы, как незнание мировых тенденций, непонимание важности данной отрасли, нехватка финансовых средств.

3.13.5. Производственные условия

Бумажная промышленность Казахстана имеет хорошую базу для дальнейшего развития:
учитывая низкие производственные затраты;
близость сырьевых регионов (Южный регион Казахстана, Узбекистан, Туркменистан, Таджикистан);
близость потенциальных рынков сбыта текстильной продукции (страны Западной, Восточной Европы, Азиатско-тихоокеанского региона, Ближнего востока, также и страны СНГ);
достаточная база человеческих ресурсов.

3.14. Производство изделий из кожи

3.14.1. Сырьевая база

В последние годы увеличивается производство кожевенного сырья и шерсти всех видов, что связано с увеличением поголовья животных.

Численность животных в Республике Казахстан
в 2003, 2006 - 2007 годах, тыс. голов

По состоянию на 1 января 2008 года численность поголовья крупного рогатого скота в целом по республике составила 5853 тыс. голов. Рост поголовья по сравнению к 2003 году составил 20,2 %, к 2006 году - 3,4 %. Подавляющее большинство поголовья КРС - 3 935,4 тыс. голов (83,7 %) сосредоточено в хозяйствах населения. На долю крестьянских (фермерских) хозяйств приходится 636,5 тыс. голов (10,9 %). Поголовье в сельхозпредприятиях составило 319,2 тыс. голов (5,4 %).
Численность поголовья лошадей по состоянию на 1 января 2008 года в целом по республике составила 1 289,6 тыс. голов. Рост поголовья по сравнению к 2003 году составил 21,2 %, к 2006 году 4,4 %. Значительная часть поголовья лошадей - 964,4 тыс. голов (74,8 %) сосредоточено в хозяйствах населения. На долю крестьянских (фермерских) хозяйств приходится 255,2 тыс. голов (19,8 %). Поголовье в сельхозпредприятиях составило 70,0 тыс. голов (5,4 %).
В целом по республике по состоянию на 1 января 2008 года численность верблюдов составила 143,7 тыс. голов. Рост поголовья по сравнению с 2003 годом составил 25,1 %, по сравнению с 2007 годом - 3,7 %. Значительная часть поголовья верблюдов - 100,8 тыс. голов (70,1 %) сосредоточена в хозяйствах населения. На долю крестьянских (фермерских) хозяйств приходится 28,2 тыс. голов (19,6 %). Поголовье в сельхозпредприятиях составило 14,7 тыс. голов (10,2 %).
По состоянию на 1 января 2008 года численность поголовья овец и коз в целом по республике составила 16151,7 тыс. голов. Рост поголовья по сравнению с 2003 годом составил 32,2 %, с 2006 годом - 5,2 %.
Подавляющее большинство поголовья МРС - 9694,8 тыс. голов (71,5 %) сосредоточено в хозяйствах населения. На долю крестьянских (фермерских) хозяйств приходится 3732,5 тыс. голов (23,1 %). Поголовье в сельхозпредприятиях составило 870,9 тыс. голов (5,4 %).
Распределение поголовья в разрезе областей: ВКО - 767,6 тыс. голов (13,1 %); Алматинская - 762,4 тыс. голов (13 %); ЮКО - 689,5 тыс. голов (11,8 %); Костанайская - 530,5 тыс. голов (9,1 %); Акмолинская - 396,5 тыс. голов (6,8 %); ЗКО - 433,4 тыс. голов (7,4 %); Карагандинская - 460,5 тыс. голов (6,9 %); Актюбинская - 435,5 тыс. голов (7,4 %); СКО - 346,9 тыс. голов (5,9 %); Павлодарская - 354,1 тыс. голов (6 %); Жамбылская - 316,7 тыс. голов (5,4 %); Кызылординская - 238,4 тыс. голов (4,1 %); Атырауская - 165,4 тыс. голов (2,8 %); Мангистауская - 9,6 тыс. голов (0,2 %).
Численность поголовья КРС в южном регионе РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН за 2007 год составила 1245 тыс. голов или 21 % от общереспубликанского поголовья, что создает основу для стабильного снабжения сырьем.
Распределение поголовья в разрезе областей сложилось следующим образом: в Алматинской - 206 тыс. голов (16 %); в ВКО - 178,8 тыс. голов (13,3 %); в ЮКО - 133,9 тыс. голов (10,4 %); в Карагандинской - 122,8 тыс. голов (9,5 %); в Акмолинской - 89 тыс. голов (6,9 %); в СКО - 82,2 тыс. голов (6 %); в Жамбылской - 80,8 тыс. голов (6,3 %); в Костанайской - 74,9 тыс. голов (5,8 %); в Актюбинской - 66,4 тыс. голов (5,1 %); в Павлодарской - 69,9 тыс. голов (5,4 %); в Кызылординской - 57,6 тыс. голов (4,5 %); в ЗКО - 56,9 тыс. голов (4,4 %); в Атырауской - 40,8 тыс. голов (3,2 %); в Мангистауской - 36,2 тыс. голов (2,8 %).
Численность поголовья лошадей за 2007 год в южном регионе Республики Казахстан составила 272 тыс. голов или 20 % от общереспубликанского поголовья, что создает основу для стабильного снабжения сырьем.
Поголовье по областям, распределено следующим образом: Мангистауская - 40,1 тыс. голов (27,9 %); Атырауская - 29 тыс. голов (20,2 %); Кызылординская - 26,9 тыс. голов (18,7 %); Актюбинская - 16 тыс. голов (11,1 %); ЮКО - 15,6 тыс. голов (10,9 %); другие области - 16,1 тыс. голов (11,2 %).
Численность поголовья верблюдов за 2007 год в южном регионе Республики Казахстан составила 47,6 тыс. голов или 33 % от общереспубликанского поголовья, что создает основу для стабильного снабжения сырьем.
Наибольшая концентрация поголовья МРС за 2007 год (10 356,1 тыс. голов или 64,1 % от общего поголовья МРС в республике) сосредоточена в следующих четырех областях: в ЮКО - 3305,2 тыс. голов (20,5 %), в Алматинской - 2 830,8 тыс. голов (17,5 %), в Жамбылской - 2162,0 тыс. голов (13,4 %), в ВКО - 2 058,1 тыс. голов (12,7 %). В остальных десяти областях - 5 795,6 тыс. голов, или 35,9 % от общей численности поголовья МРС.
Численность поголовья МРС за 2007 год в южном регионе Республики Казахстан составила 6208 тыс. голов или 38 % от общереспубликанского поголовья, что создает основу для стабильного снабжения сырьем.

3.14.2. Производство и потребление кожи

В связи с производственным назначением перерабатываемого кожсырья шкуры животных подразделяются на мелкое и крупное кожсырье. К мелкому кожсырью относят шкуры телят, жеребят, верблюжат массой до 10 кг, к крупному массой более 10 кг. Шкуры МРС относятся к мелкому кожсырью.
Выход шкур в свиноводстве занимает значительно меньший удельный вес по сравнению с другими видами скота за счет производства части свинины в шкуре.

Динамика производства кожсырья
за 2003, 2005 - 2007 годы, тыс. штук

Производство крупного кожсырья в 2007 году составило 2555,5 тыс. штук, рост производства по сравнению с 2003 годом составил 22,8 %, по сравнению с 2006 годом - 5,0 %.
Распределение производства продукции по формам хозяйств сложилось следующим образом: хозяйства населения - 2278,0 тыс. штук (89,1 %), крестьянские (фермерские) хозяйства - 236,4 тыс. штук (9,3 %), сельхозпредприятия - 41,1 тыс. штук (1,6 %).
Производство мелкого кожсырья в 2007 году составило 7136,1 тыс. штук, рост производства по сравнению с 2003 годом составил 20,7 %, по сравнению с 2006 годом - 3,5 %.
Распределение производства продукции по формам хозяйств сложилось следующим образом: хозяйства населения - 5843,9 тыс. штук (81,9 %), крестьянские (фермерские) хозяйства - 1166,7 тыс. штук (16,3 %), сельхозпредприятия - 125,5 тыс. штук (1,8 %).
Производство крупного кожсырья в 2007 году по областям: ВКО - 358,2 тыс. штук (14 %), Костанайская - 231,5 тыс. штук (9,1 %), Алматинская - 209,4 тыс. штук (8,2 %), ЮКО - 255,8 тыс. штук (10 %), Акмолинская - 229,2 тыс. штук (8,9 %), СКО - 179,9 тыс. штук (7 %), Жамбылская - 130,6 тыс. штук (5,1 %), Карагандинская - 237,8 тыс. штук (9,3 %), Актюбинская - 193,7 тыс. штук (7,6 %), ЗКО - 170,6 тыс. штук (6,7 %), Павлодарская - 168,5 тыс. штук (6,6 %), Атырауская - 101,8 тыс. штук (4,0 %), Кызылординская - 76,0 тыс. штук (3 %), Мангистауская - 12,5 тыс. штук (0,5 %).
Производство крупного кожсырья в 2007 году в южном регионе Республики Казахстан составила 463 тыс. штук или 18 % от общереспубликанского производства, что создает основу для стабильного снабжения сырьем.
Производство мелкого кожсырья по областям: Алматинская - 1475,9 тыс. штук (20,7 %), ЮКО - 1 452,0 тыс. штук (20,3 %), Жамбылская - 675,9 тыс. штук (9,5 %), ВКО - 968,0 тыс. штук (13,6 %), Карагандинская - 532,7 тыс. штук (7,5 %), Актюбинская - 430,0 тыс. штук (6 %), ЗКО - 364,2 тыс. штук (5,1 %), Кызылординская - 262,8 тыс. штук (3,7 %), Атырауская - 299,7 тыс. штук (4,2 %), Мангистауская - 101,0 тыс. штук (1,4 %), Павлодарская - 182,4 тыс. штук (2,6 %), Акмолинская - 179,1 тыс. штук (2,5 %), Костанайская - 91,6 тыс. штук (1,3 %), СКО - 120,8 тыс. штук (1,7 %).
Производство мелкого кожсырья в 2007 году в южном регионе Республики Казахстан составила 2391 тыс. штук или 33 % от общереспубликанского производства, что создает основу для стабильного снабжения сырьем.
В целом южный регион Республики Казахстан обладает достаточной сырьевой базой и объемами производства сырья (шкур) для стабильного снабжения сырьем предприятия по производству кожаных изделий.

3.14.3. Промышленный потенциал кожевенной отрасли Казахстана

По данным Агентства Республики Казахстан по статистике (далее - Агентство) в 2006 году по позиции "Производство кожи, изделий из кожи и производство обуви" в Агентство отчиталось 47 предприятий.
Количество предприятий осуществляющих первичную обработку (дубление) составляет около 30 ед. Среднегодовые мощности их в 2006 году составляли:
по производству кожи из шкур скота крупного рогатого или шкур животных семейства лошадиных без волосяного покрова - 328667,0 тыс. дм2, которые использовались на 35,1 %;
по производству кожи из шкур овечьих, козьих и свиных, без волосяного покрова - 69026,8 тыс. дм2, которые были использованы на 1,6 %.
Основными потребителями кожсырья являются ТОО "Семипалатинский кожевенно-меховой комбинат" (ВКО), ТОО "Петропавловский кожевенный завод" (СКО), ТОО "Рудненский кожевенный завод" (Костанайская область), ТОО "ТаразКожОбувь" (Жамбылская область), ТОО "Алматинский кожевенный завод" и ряд других предприятий с меньшими мощностями, ТОО "Шымкентский кожевенно-обувной завод" (ЮКО).

Динамика производства кожи
за 2003, 2006 - 2007 годы, тыс. дм2

Производство кожи из шкур крупного рогатого скота или шкур семейства лошадиных в 2007 году составило по республике 171569,2 тыс. кв. дцм; кожи из шкур овечьих, козьих и свиных - 295,4 тыс. кв. дцм. Рост производства кожи из крупного кожсырья в 2007 году составил к 2003 году - 72 %, к 2006 году - 49 %. Спад производства кожи из мелкого кожсырья в 2007 году по отношению к 2003 году произошел в 109 раз, по отношению к 2006 году - в 3,7 раза.
Производство кожи из шкур крупного рогатого скота или шкур семейства лошадиных в 2007 году по областям : СКО - 62378 тыс. дм2 (36,4 %), Алматинская - 58890,0 тыс. дм2 (34,3 %), Костанайская - 33128,2 дм2 (19,3 %), Жамбылская - 5946 тыс. дм2 (3,5 %), ВКО - 7838,4 тыс. дм2 (4,6 %), ЮКО - 3204,8 тыс. дм2 (1,8 %), Карагандинская - 183,8 тыс. дм2 (0,1 %).
В 2007 году в Алматинской области отмечено производство кожи ввиду запуска нового предприятия ТОО "Алматинский кожевенный завод".
Производство кожи из шкур овечьих, козьих и свиных в 2007 году по областям: ВКО - 162,8 тыс. дм2 (55,1 %), ЗКО - 112,8 тыс. дм2 (38,2 %), ЮКО - 19,8 тыс. дм2 (6,7 %).
Производство меховых, дубленых или выделанных шкур в 2007 году составило по республике 2517,6 тыс. дм ² , в том числе по областям: Карагандинская - 70,8 тыс. дм ² (2,8 %), Алматинская - 1 418,3 тыс. дм ² (56,3 %), Жамбылская - 473 тыс, дм ² (18,8 %). В общем, производство в 2007 году по сравнению с 2003 годом сократилось на 4 %, по сравнению с 2006 годом - увеличилось на 64,7 %.
Основными производителями меховых, дубленых или выделанных шкур в Республике Казахстан являются ТОО "Turansking", TOO "ТаразКожОбувь", ТОО "Алматинский кожзавод", ТОО "Шымкентский кожевенно-обувной завод". Но в отличии от других производителей ТОО "Шымкентский кожевенно-обувной завод" обладает современным итальянским оборудованием и технологией производства высококачественной экспорто-ориентированной продукцией. В производстве применяются химические вещества более высокого качества, чем у конкурентов, что также позволяет выпускать качественную продукцию. На предприятиях ТОО "Turansking", TOO "ТаразКожОбувь", ТОО "Алматинский кожзавод" используется старое и изношенное оборудование советского производства (по китайской технологи), которое не соответствует современным требованиям. В этой отрасли наблюдается дефицит высококвалифицированных кадров.

3.15. SWOT анализ создания и развития СЭЗ "Оңтүстік"

Сильные стороны
1. Стабильность. За последние годы в Казахстане сложилась тенденция роста экономики, укрепления финансовой системы, развития приоритетных отраслей, создана правовая база и условия для безопасного привлечения иностранного капитала, в том числе в текстильную промышленность.
2. Устойчивая национальная валюта.
3. Сырье:
а) Хлопок. Существует обширное предложение хлопка-волокна местного производства, а также в наличии имеется достаточное количество перерабатывающих предприятий с мощностями, способными переработать объемы хлопка-сырца с существующих посевных площадей и даже больше. Существуют неосвоенные посевные площади под засев хлопчатника. В настоящее время более 90 % казахстанского хлопка идет на экспорт. Существует возможность потреблять местный хлопок в процессах увеличения добавочной стоимости. Создание научно-исследовательского института хлопководства, а также привлечение международно признаваемой компании для создания сети современных лабораторий по покупной оценке качества хлопка-волокна, предусмотренной в программе развития хлопково-текстильного кластера, значительно повлияет на повышение качества и урожайности хлопка в Казахстане.
б) Шерсть и кожа. В последние годы увеличивается производство кожевенного сырья и шерсти всех видов, что связано с увеличением поголовья животных. Динамика численности поголовья животных в последние годы продолжает сохранять тенденцию роста.
4. Импорт сырья:
а) Импорт хлопка. Хлопок из соседнего Узбекистана, Кыргызстана, Таджикистана, Туркменистана, который имеет стоимостное преимущество приблизительно на 15 % по сравнению с мировыми ценами на хлопок, также может быть потреблен текстильными предприятиями на территории СЭЗ "Оңтүстік". Цена на хлопок 5 типа 1,1 долларов США за один килограмм. Для сравнения цена за китайский хлопок, схожего качества, около 1,75 долларов США за один килограмм. Ценовое преимущество является огромным плюсом. Узбекистан, также как и Таджикистан, Туркменистан способны производить хлопок-волокно более ценного качества тонковолокнистый, для производства высоких номеров пряжи.
б) Импорт шелка-сырца из соседних стран: Узбекистана, Таджикистана, Туркменистана. Узбекистан один из крупнейших в мире, после Китая и Индии, производитель коконов шелкопряда. Доля республики среди стран СНГ в общем объеме производства шелка составляет свыше 80 %. В Узбекистане имеется наличие крупных сырьевых ресурсов собственного производства. Так же ежегодно вырабатывается до одной тысячи тонн нитей шелка-сырца. Страна входит в четверку крупнейших производителей шелка в мире.
5. Затраты по электроэнергии. Цена достигает 0,029 долл. США за кВт, при прямом доступе к государственной электроэнергетической системе. Для сравнения: в Китае речь идет о 0,07 долларов США за кВт, в Турции 0,089 долларов США. Цена на природный газ в 0,07 долларов США за кубический метр является одной третьей того, что платят в Турции.
6. Наличие рабочей силы. В Южно-Казахстанской области имеется избыток трудовых ресурсов. Поэтому одной из основных задач является сохранение трудового потенциала, создание новых рабочих мест. Более того, средний уровень заработной платы относительно низок по сравнению с другими регионами Казахстана, хотя в соответствии с общестрановыми тенденциями, он продолжает расти. Затраты на рабочую силу низки, на уровне Восточного побережья Китая. Минимальная заработная плата 0,44 долларов США за час, швейный оператор по 0,8 долларов США и прядильщик/ткач по 1,2 долларов США за час.
7. Железнодорожная сеть. Существующая железнодорожная сеть обеспечивает перевозки в северном направлении, в страны СНГ и в Европу через порты Балтийских государств, в южном направлении к Черному морю. Также возможны грузовые перевозки напрямую в Турцию.
8. Вода. ЮКО, где произрастает хлопчатник богат ресурсами чистой воды, как из речных, так и из подземных источников. Крупная река - Сырдарья (с притоками Келес, Куруккелес, Арысь, Бугунь и др.) пересекает территорию области с юга на северо-запад.
Слабые стороны
1. Спад производства текстильной отрасли. В свое время текстильно-швейная промышленность составляла 35 % ВВП страны. С развалом инфраструктуры доля текстильно-швейной промышленности уменьшилась до 0,5 % от ВВП. Многие предприятия до сих пор работают на устаревшем оборудовании.
2. Длительный период доставки. В виду того, что Казахстан отделен значительным расстоянием от целевых рынков сбыта и от целевых поставщиков оборудования и аксессуаров, страна находится в неблагоприятных условиях по продолжительности сроков доставки. Период доставки до целевых рынков составляет приблизительно 30 дней, за исключением поставок в Турцию, которые могут составить 15 дней.
3. Конкуренция с Узбекистаном. Соседствующий Узбекистан имеет урожай хлопка в 8 раз превышающий уровень в Казахстане. Более того, Узбекистан способен производить некоторые более длинноволокнистые волокна. Также имеются государственные субсидии цен на хлопок для компаний в Узбекистане, которые потребляют хлопок и экспортируют готовую продукцию. А также Узбекистан является конкурентом в производстве шелковых изделий, ковровых изделий. Это создает ситуацию сильной конкуренции.
4. Казахстан не известен. В связи с тем, что объем производства мал и большинство продукции экспортируется в Россию, как текстильная страна, Казахстан слабо известен Европейской индустрии текстиля и одежды.
5. Автомобильные дороги. Автодорожная сеть нуждается в инвестициях для создания эффективного и альтернативного метода транспортировки.
6. Производительность труда. Учитывая, что отрасль оснащена устаревшим оборудованием, присутствует отставание методов производства, низкий уровень производительности, новые предприятия, новейшие технологии должны будут создать условия для роста производительности труда. Это потребует расширенного тренинга и изменения менталитета рабочей силы.
7. Нехватка обученного технического персонала. С приходом в упадок текстильной промышленности значительно сократилось количество квалифицированных специалистов в данной области. Необходимо новое поколение технических специалистов. Технический и инжиниринговый тренинг в текстиле не популярен, так как индустрия слишком мала. Большой приток новых компаний создаст спрос на обученный персонал, который на начальном этапе будет удовлетворен иностранными специалистами.
8. Маркетинг. Обновленной текстильной промышленности необходимо будет получить навыки в маркетинге и продажах для вхождения на более выгодный Европейский рынок, что потребует времени и усилий. На начальной стадии маркетинг будет вестись силами иностранных специалистов.
Возможности
1. Рост индустрии. Основная возможность для Казахстана создание совершенна новой формы индустрии текстиля и одежды, используя местные поставки хлопка и строя современные передовые предприятия, фабрики.
2. Центральный пункт региона. Существует возможность для области стать центром текстильных технологий в Казахстане. Многие современные предприятия, связанные с текстильной индустрией, такие как Rieter и Benninger уже предложили создать центр по поставке запасных частей в Шымкенте, вместе с высокотехнологичным обеспечением для технического обслуживания.
Угрозы
1. Узбекистан. Существует возможность того, что Узбекистан будет сильно конкурировать за инвестиции из-за рубежа. С другой стороны, Казахстан позволяет частное владение предприятием, тогда как в Узбекистане собственность по большей части государственная.
2. Мировая перенасыщенность в инвестициях в текстиль за последние 5 лет.
3. Возможный рост цен на энергоносители.
4. Финансово-экономический кризис в мире. Во всем мире наблюдается сокращение производственных мощностей и инвестирования.

4. Цель и задачи Программы

Целью Программы является развитие текстильной промышленности и повышение ее конкурентоспособности, позволяющих создать предпосылки для вхождения Казахстана в число пятидесяти наиболее конкурентоспособных стран мира.
Основными задачами Программы являются:
строительство подводящих инженерных сетей способствующих эффективному использованию ресурсов (электроэнергии, газа, воды) текстильными предприятиями на территории;
строительство, реконструкция коммуникационной инфраструктуры (автомобильной дороги, железной дороги, телефонных сетей);
проведение презентационных и иных рекламных мероприятий направленных на ознакомления потенциальными инвесторами возможностей и преимуществ СЭЗ "Оңтүстік";
формирование критериев отбора инвестиционных проектов, отвечающих целям создания СЭЗ "Оңтүстік";
обеспечение строительства на территории СЭЗ "Оңтүстік" вертикально интегрированных, высокотехнологичных и экспортоориентированных производств;
содействие продвижению отечественных текстильных товаров произведенных на территории СЭЗ "Оңтүстік" на мировые товарные рынки;
осуществление мер направленных на поддержку текстильных предприятий на территории СЭЗ "Оңтүстік";
организация системы подготовки и переподготовки кадров.

5. Основные направления и механизмы реализации Программы

Становление и развитие СЭЗ "Оңтүстік" пройдет в три среднесрочных этапа.
Первый этап реализации 2007 - 2009 годы - строительство инфраструктуры, привлечение инвестиций, начало строительства предприятий на территории СЭЗ "Оңтүстік".
Второй этап реализации 2010 - 2012 годы - строительство предприятий на территории СЭЗ "Оңтүстік".
Третий этап реализации 2013 - 2015 годы - расширение производств и дальнейшее развитие СЭЗ "Оңтүстік", выход на мировые рынки текстильной продукции.

5.1. Первый этап (2007 - 2009 годы) - строительство
инфраструктуры СЭЗ "Оңтүстік"

5.1.1. Развитие инфраструктуры СЭЗ "Оңтүстік"

В соответствии с проектом застройки СЭЗ "Оңтүстік" (инженерные изыскания, геология, топография, генплан) площадь отведенной территории СЭЗ "Оңтүстік" составляет 200 га. Сейсмичность района - 7 баллов, сейсмичность площадки - 8 баллов. Площадка СЭЗ "Оңтүстік" имеет также резко выраженную протяженность в одном направлении (3500 м) и незначительную ширину (от 360 м до 710 м), учитывая это предусматривается выполнение ряда условий:
водопроводные сооружения будут размещены на двух площадках, расположенных в противоположных сторонах по длине участка;
открытая трансформаторная подстанция будет размещена в середине участка для равномерного распределения нагрузок;
комплексы сооружений предварительной очистки сточных вод предусматриваются для групп предприятий и будут расположены в южной части промышленной площадки СЭЗ "Оңтүстік".
Предусмотрено благоустройство и озеленение возле административно-бытовых корпусов, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік", а также озеленяются все свободные от застройки участки.
Электроснабжение предприятий СЭЗ "Оңтүстік" планируется путем создания нескольких взаимосвязанных систем доставки и распределения электроэнергии: внешнее электроснабжение, внутриплощадочное электроснабжение предприятия. Внешнее электроснабжение СЭЗ "Оңтүстік" включает в себя:
1) ВЛ-220 кВ общей протяженностью 4,5 км, в т.ч. реконструируемых 4,2 км (провод АС 400/51 и АС500/64);
2) строительство подстанции 220 кВ с двумя трансформаторами 220/10 кВ мощностью по 80 ВМА-1ПС с четырьмя трехфазными группами токоограничивающих реакторов, с общим количеством ячеек 10 кВ - 54 шт.;
3) релейная защита и линейная автоматика сети 220 кВ, диспетчерское, технологическое управление. Предполагаемая расчетная мощность СЭЗ "Оңтүстік" на полное развитие - 90 МВт.
Для обеспечения потребностей СЭЗ "Оңтүстік" будет построен газораспределительный пункт и проведен газопровод высокого давления. Трасса газопровода проектируется в восточной части г. Шымкента, от газораспределительного пункта, находящегося в районе электроподстанции. Годовое потребление природного газа на территории СЭЗ "Оңтүстік" составляет 124827,1 тыс. нм ³ . Давление газа в газопроводе в точке подключения 6 - 12 кг/см ² . На территории СЭЗ "Оңтүстік" необходимо установить газораспределительный пункт, понижающий давление газа в сети с 12 до 3 кг/см ² .
Водоснабжение и водоотведение. В качестве источника хозяйственно-питьевого и производственно-противопожарного водоснабжения, принимается городской водопровод.
Подключение водоснабжения СЭЗ "Оңтүстік" предусмотрено от насосной станции первого подъема, водовод выполняется из двух труб диаметром 600 мм. Общая длина водовода - 7 км. Кроме того, предусмотрено строительство двух резервуаров объемом 200 м ³ каждый.
Также предусмотрено строительство канализационного коллектора (диаметром 800 мм, протяженностью 7 км.). Приемником хозяйственно-бытовых и производственных сточных вод после предварительной очистки принят сброс в коллектор городской канализации.

5.1.2. Строительство и реконструкция коммуникационной
инфраструктуры

Предусмотрена реконструкция существующей автомобильной дороги "Подъезд к карьеру суглинка цементного завода" от Ленгерского шоссе до СЭЗ "Оңтүстік" и реконструкция моста через реку Бадам.
Подъездная автомобильная дорога к промышленным предприятиям проектируется с достижением полной проектной мощности в период строительства предприятий.
Габариты моста определены с разделительной полосой при наличии ограждений.
На мосту предусматривается устройство служебных проходов на каждой стороне, ограждаемых с наружной стороны перилами. Общая ширина моста составит 30,5 м. Ширина проезжей части 2 х 7,5 м, длина моста - 126 м.
Подъездной железнодорожный путь. Примыкание железнодорожного подъездного пути предусматривается на станции Текесу. В месте примыкания предусматривается укладка сбрасывающих остряков. Для накопления вагонов комплекса СЭЗ "Оңтүстік" на ст. Текесу предусмотрено строительство двух тупиковых путей полезной длиной 450 м каждый.
Внутриплощадочное путевое развитие на территории комплекса предусмотрено с учетом рода грузов и технологического процесса комплекса по переработке хлопка. Общая длина подъездного железнодорожного пути с учетом реконструкции составляет более 4 км.
На одной ветке подъездных железнодорожных путей будет располагаться комплекс сооружений таможни СЭЗ "Оңтүстік", в который входят здание блока складов для отправки готовой продукции предприятий СЭЗ "Оңтүстік" и блока подсобно-вспомогательных служб. На второй ветке размещается блок складов для приемки поступающего сырья, химикатов, вспомогательных материалов.
Телефонизация. Сети телефонизации подключаются к существующему колодцу на территории предприятия "Шымкентнефтеоргсинтез". Линия связи выполняется из оптико-волоконного кабеля. Протяженность сети 2 км.
На территории СЭЗ "Оңтүстік" предусматривается строительство следующих внутриплощадочных инженерно коммуникационных сетей:
водоснабжение и водоотведение;
электроснабжение и электроосвещение;
газоснабжение;
телефонизация;
внутриплощадочная автомобильная дорога.

5.1.3. Проведение презентационных и иных рекламных мероприятий,
направленных на ознакомления потенциальными инвесторами
возможностей и преимуществ СЭЗ "Оңтүстік"

Рекламная кампания будет состоять из следующих элементов:
подготовки презентации в формате Powerpoint, рекламирующей СЭЗ "Оңтүстік" иностранным инвесторам. Представление презентаций в Германии, Турции, Индии, Пакистане и других странах;
выпуска буклетов для рассылки по почте частным текстильным предприятиям;
использования ресурсов разработанного веб-сайта, адрес которого подлежит рассылке потенциальным текстильным инвесторам по всему миру, www.textilezone.kz
проведения программы международного ознакомления. При содействии международной компании Werner International будет начата программа международного ознакомления - адресация информационного письма высшему руководству наиболее важных текстильных предприятий по всему миру. Эта программа покроет около 1000 текстильных предприятий по всему миру.
Также предполагается проведение:
текстильных конференций на территории Казахстана;
презентации на международных текстильных конференциях;
представлении стендов на основных текстильных выставках в Европе и Азии;
участие в ITMA 2007, крупнейшей выставке текстильного оборудования;
"ROAD SHOW" и других мероприятий по информационному продвижению СЭЗ "Оңтүстік".

5.2. Второй этап (2010 - 2012 годы) - строительство предприятий
на территории СЭЗ "Оңтүстік" и создание интегрированного
сервисно-технологического центра СЭЗ "Оңтүстік"

5.2.1. Отбор инвестиционных проектов, отвечающих целям
создания СЭЗ "Оңтүстік"

Нижеприведенные параметры будут использованы для определения идеального размера, формата и структуры предприятий, подходящих для вхождения в Специальную экономическую зону. СЭЗ "Оңтүстік" станет центром применения высоких технологий в индустрии текстиля и готовой одежды. Принципы отбора компаний, приведенные ниже, расположены в порядке значимости.
1. Использование сырья преимущественно местного производства.
Компании должны стремится потреблять хлопок выращенный и переработанный в Казахстане, таким образом, значительно увеличат потребление хлопка, выращенного и переработанного на местном рынке. Компаниям - инвесторам предоставляется возможность импорта хлопка-волокна, учитывая, что многие изделия требуют смешения с другими видами хлопка для придания определенных качеств пряжи. Однако предприятия должны стремиться использовать казахстанский хлопок в пропорции не менее 30 % от общего количества хлопка, потребляемого на предприятии. При необходимости использования сырья, отсутствующего на местном рынке, допустимо использование экспортного сырья.
2. Виды продукции/изделий.
Компании будут производить продукцию преимущественно из хлопка, такую как джинсы, постельное белье, полотенца, нижнее белье из хлопка, пижамы, детскую одежду, футболки и другое.
Полагается, что изделия, произведенные из смеси синтетики и хлопка могут войти в перечень изготовляемой продукции. Благодаря росту нефтехимической промышленности в Казахстане в долгосрочной перспективе будет осуществляться поставка местного сырья для производства такой продукции как полиэстер или нейлон, однако это займет несколько лет. Тем временем, СЭЗ "Оңтүстік" создается для использования местного хлопка.
3. Продукция высокого качества.
Качество готовой продукции предполагается между средним и высоким уровнями. Например, для джинс, основной упор в изделиях будет сделан на современный стиль, чтобы ткань была легче по весу и имела в своем составе лайкру. В производстве постельного белья компании будут конкурировать за производство продукции среднего уровня. Целью являются не товары массового производства с низким уровнем затрат и цен реализации, а продукция высокого уровня.
4. Вертикально интегрированные предприятия.
В идеальном варианте, предприятия будут вертикально интегрированы, таким образом они будут включать в себя все процессы вплоть до производства отделанной ткани, готовой для производства швейных изделий. Следовательно, большинство текстильных предприятий будут иметь одну из следующих структур производства: прядение, ткачество, крашение/нанесение набивного рисунка/отделка - например постельное белье, полотенца, спец. одежда, вельвет и так далее; прядение, вязание, крашение/отделка - например нижнее белье, футболки; прядение, крашение пряжи, ткачество, отделка - например, джинсы, или модные рубашечные ткани.
При обосновании не исключается возможность других видов структур. Например, компания, которая будет перерабатывать хлопковые отходы для производства фетра, используя производство нетканых материалов, также будет рассматриваться как подходящее предприятие.
Крашение и отделка могут быть созданы на сервисной или комиссионной основе, и подобные предприятия будут предлагать услуги другим текстильным предприятиям на территории СЭЗ "Оңтүстік". В таком случае предприятие будет заниматься только крашением/отделкой.
Также допускается, что существующие предприятия вне СЭЗ "Оңтүстік" могут запустить фабрику по крашению и отделке на территории СЭЗ "Оңтүстік" для переработки собственных тканей, произведенных вне СЭЗ "Оңтүстік".
Также возможно создание фабрик по производству медицинской марли, ваты и так далее, так как они будут потреблять местный хлопок, и производить готовые изделия.
5. Современное оборудование и технологии.
Предполагается, что предприятия, созданные на территории СЭЗ "Оңтүстік", будут применять лучшую технологию и наиболее современное оборудование. Это также относится и к технологическим аспектам лаборатории, оборудования, создания дизайна с помощью компьютерных технологий и компьютерных систем. Однако не предполагается, что будет использовано исключительно полностью автоматизированное оборудование и системы роботов, подобные тем, что встречаются во многих современных Европейских текстильных предприятиях, где применяется подобная технология по причине высокой стоимости рабочей силы.
В идеале, инвесторы должны приобретать новое оборудование у известных на мировом рынке поставщиков. Однако оборудование, бывшее в употреблении, также возможно будет рассматриваться для установки на территории СЭЗ "Оңтүстік", в том случае, если оно очень современное, и если на момент установки, ожидаемый срок полезного использования, гарантированный производителем, не менее 10 лет. Очень важна доступность средств технического обслуживания для данного оборудования.
6. Сильный маркетинговый план.
У предприятий должна быть четкая маркетинговая стратегия, определены страны, в которые планируется поставка готовой продукции, предполагаемые продажи в разрезе стран, включая обоснование вхождения с продукцией на каждый рынок. Долгосрочный успех предприятия во многом зависит от возможности привлечения и удержания хороших и стабильных заказчиков, поставок им на высоком уровне продукции по параметрам качества, цены и доставки. Предполагается, что первоначальные целевые рынки компании будут со временем меняться. По истечении времени инвесторы будут узнаваемыми на международном уровне поставщиками в индустрии текстиля и готовой одежды, известны и активны на этом рынке.
7. Изготовление изделий.
Процесс пошива готовой одежды должен быть опционный для вертикально интегрированных предприятий. Однако компании по вязанию (трикотаж) обычно напрямую связаны с предприятиями по пошиву хлопкового нижнего белья, футболок и подобной продукции.
Швейные предприятия подлежат включению в СЭЗ "Оңтүстік" с условием, что не менее 40 % потребляемых тканей должны быть произведены на территории СЭЗ "Оңтүстік". Не исключается возможность потребления тканей, производимых вне территории СЭЗ "Оңтүстік", в случаях отсутствия их производства на территории СЭЗ, либо производимых в недостаточном объеме необходимом для потребностей производства готовых изделий.
8. Вклад технического ноу-хау и людей.
Учитывая, что текстильная промышленность в Казахстане находится на этапе развития, предполагается, что будет значительный вклад технического ноу-хау из стран с высоким уровнем технического развития, таких как Италия, Германия, Турция. Приезд специалистов инженеров с этих и других стран продлится на период трех лет и более, в течение которого они будут инструктировать фабрики и в то же время обучать местных технических специалистов. Через некоторое время местное население станет более квалифицированным, и в дальнейшем люди станут экспертами в области текстильных технологий и оценки качества продукции.
Инвестор должен обеспечить ведение хорошего технического менеджмента, проведение экстенсивных тренингов и передачу технического ноу-хау для обеспечения успешного развития и деятельности компаний в долгосрочной перспективе:
1. Пряжа, произведенная на продажу.
Основной целью прядения будет производство правильного сочетания качеств и номеров пряжи для удовлетворения требований ткачества. Технологии прядения могут быть кольцевыми, пневмомеханическими или прядение методом вотекс.
Номера пряжи будут вероятнее в интервале от № 6 до № 30. Однако не обязательно, чтобы вся производимая пряжа потреблялась ткацким производством. Многие прядильные фабрики производят пряжу, как на продажу, так и для внутреннего потребления.
2. Сервисные предприятия.
Существуют различные сервисные компании и агентства, которые могут быть включены в СЭЗ "Оңтүстік" для осуществление иных деятельностей:
поставка и складирование красителей;
поставщик запасных частей на оборудование и сервисное обслуживание оборудования;
производители ниток, пуговиц, молний и других аксессуаров;
сервисное обслуживание моторов и рукояток;
услуги по компьютеризированному дизайну;
услуги по нанесению набивного рисунка;
услуги по ремонту быстро изнашиваемых частей в прядении и ткачестве;
компании, поставляющие электроэнергию, газ, занимающиеся водоочисткой и так далее;
другие услуги, которые необходимы в СЭЗ "Оңтүстік", которые не имеют прямого отношения к производству текстиля и одежды:
рестораны, закусочные;
банковские РКО;
услуги транспорта (автобусы, такси);
медицинский центр и центр первой помощи;
услуги транспортировки.
Предполагается, что компании организуют поставку сырья и готовой продукции, используя уже имеющееся транспортное оснащение. СЭЗ "Оңтүстік" не будет включать предприятия с собственной системой транспортировки.
На территории СЭЗ "Оңтүстік" не будет транспортных агентств.
Причина исключения транспортных компаний из СЭЗ "Оңтүстік" заключается в том, чтобы позволить всем транспортным компаниям соблюдать условия честной конкуренции путем предоставления допуска к осуществлению иной деятельности.
Критерии, как для отбора предприятий, так и для последующего контроля за выполнением ограничений в торговле обозначены в настоящем документе и являются частью правовой структуры СЭЗ "Оңтүстік". Уполномоченный акиматом ЮКО орган будет принимать решения по поводу отклонений предприятий от основных требований критериев отбора инвестиционных проектов. Также будет решать процентные соотношения, установленные в вышеприведенных правилах, и будет осуществлять ежегодный мониторинг деятельности предприятий, используя производственные и торговые данные.

5.2.2. Строительство предприятий на территории СЭЗ "Оңтүстік"

Строительство производств или расширение бизнеса на территории СЭЗ "Оңтүстік" обусловлено причинами, связанными с достижением предприятиями определенных экономических целей. Основными причинами текстильной направленности СЭЗ "Оңтүстік" станут:
доступ к местному сырью;
низкий уровень производственных издержек;
доступная логистика;
доступ к местным и региональным рынкам сбыта;
льготные торговые соглашения;
инвестиционные льготы;
приближенность к рынкам сбыта;
наличие квалифицированных кадров;
диверсификация рисков.
Основными допустимыми видами деятельности на территории СЭЗ "Оңтүстік" в соответствии с Программой являются производства:
джинсовых изделий: производство грубой хлопчатобумажной ткани и джинсов. Производственные процессы предусматривают прядение (кольцевое и пневмомеханическое), отделку тканей, включая операции отбеливания, крашения, швейное производство;
махровых изделий: производство полотенец, купальных халатов и других махровых изделий. Производственные процессы предусматривают прядение (кольцевое и пневмомеханическое), крашение и кручение пряжи, снование и шлихтование пряжи, отделку ткани, включая крашение швейное производство;
трикотажных изделий: производство трикотажной ткани и пошив трикотажных изделий, таких как нижнее белье, футболки, пижамы, спортивные костюмы, майки и прочие. Производственные процессы предусматривают прядение кольцевое, вязание, крашение, швейное производство;
спецодежды и тканей: ткани и изделия для спецодежды - куртки, брюки, кепки, шапки, комбинезон и прочие. Производственные процессы предусматривают прядение кольцевое, ткачество, крашение, нанесение набивного рисунка, отделку, швейное производство;
постельного белья: постельных тканей и готового постельного белья, наволочек и других видов продукции домашнего текстиля. Производственные процессы предусматривают прядение кольцевое, кручение, снование и шлихтование пряжи, отделку ткани, включая крашение, нанесение набивного рисунка, швейное производство;
медицинской продукции, переработка отходов: производство ваты, тампонов, ватных палочек и другой медицинской продукции, в основном используя материалы - отходы переработки хлопка волокна;
нетканых материалов и высококачественной бумаги. Различают нетканые материалы типа тканей (прошивные, иглопробивные, клееные, комбинированные) и ватины (прошивные, иглопробивные, клееные), а также бытового и технического назначения. Производственные процессы предусматривают: подготовка сырья, формование собственно полотна и последующее скрепление составляющих его волокон, пропитку специальными составами, окрашивание и пр.;
шелковой ткани и изделий из нее: производство белья нижнего; сорочек и рубашек; маек и фуфаек нательных прочих, трусов, кальсон, сорочек ночных, пижам, халатов и изделий аналогичных, блузок, рубашек и батников. Также возможность шелко-трафаретной печати на текстильных изделиях и одежде. Шелковые ткани вырабатывают из натуральных и химических нитей (искусственных и синтетических);
ковров, ковровых изделий и гобеленов: производство текстильных покрытий, включающих ковры, паласы и половики, напольные покрытия, производство войлочных покрытий. Основными способами при промышленном производстве являются иглопробивной, тафтинговый и ковровый;
хлопковой целлюлозы и ее производных: производство целлюлозы из древесины или материалов волокнистых прочих, целлюлозы древесной растворимых сортов, целлюлозы древесной натронной или сульфатной, кроме растворимых сортов, целлюлозы древесной, сульфитной (кроме растворимых сортов), бумаги и картона. Производственные процессы предусматривают: изготовление древесной целлюлозы (сульфитный способ, сульфатный способ); отбелка целлюлозы; хлорирование; щелочение; изготовление тряпичной полумассы, древесной массы, бумажной массы; массный размол целлюлозы; мелование на бумагокрасильных машинах;
изделий из кожи: производство одежды из кожи, производство верхней одежды, производство кожаной и относящейся к ней продукции. Производственные процессы предусматривают: обработку кожсырья, пропитку, смягчение кожи и дубление.
На площадке СЭЗ "Оңтүстік" планируется строительство 15 предприятий: текстильный комплекс, фабрики по производству махровых, сорочечных, костюмных, джинсовых, технических тканей, швейных ниток и другие.
Учитывая технологию производства, размещение предприятий будет осуществлено на самостоятельных террасах с применением всех необходимых мер для обеспечения устройства надежных грунтовых оснований под здания, сооружения, дороги, сети.
В связи с природными условиями площадки рельеф, просадочность грунтов, а также возможности устройства подъездных железнодорожных путей, транспортных развязок, прокладки инженерных сетей (водопроводных, канализации и т.д.) предусмотрено оптимальное количество предприятий легкой промышленности, управленческих служб, таможни и т.д.

5.2.3. Создание интегрированного сервисно-технологического
центра СЭЗ "Оңтүстік"

Реализация Проекта по созданию ИСТЦ позволит улучшить сервисную инфраструктуру СЭЗ "Оңтүстік" путем создания: Сертификационного аналитического лабораторного центра оснащенного вертикально интегрированным современным оборудованием; Образовательного центра оснащенного современными образцами текстильного оборудования для подготовки и переподготовки специалистов среднего звена; создаст возможности осуществления научно-исследовательских работ в текстильной сфере направленных на повышение конкурентоспособности текстильной продукции предприятий СЭЗ.

5.3. Третий этап (2013 - 2015 годы) - расширение производств
и дальнейшее развитие, выход на мировые рынки
текстильной продукции

Предприятия на третьем этапе выходят на свою запланированную производственную мощность, этому будет способствовать применение современных технологий, свободный доступ к сырью, а также применение льгот, предусмотренных Налоговым кодексом Республики Казахстан.
Планируется создание совместных предприятий с казахстанскими партнерами. Некоторые предприятия на территории СЭЗ "Оңтүстік" будут частично или полностью принадлежать резидентам Казахстана. Фактически структура собственности не ограничивается выше указанным и будет зависеть от индивидуальных предпочтений инвесторов.

5.3.1. Содействие продвижению текстильных товаров,
произведенных на территории СЭЗ "Оңтүстік", на мировые
товарные рынки

Традиционными рынками сбыта для казахстанских производителей текстиля и готовых изделий была Россия и другие страны Содружества Независимых Государств.
Созданные предприятия будут реализовывать основную часть продукции в России, Европе и Турции, осуществляя поставки пряжи и тканей.
Определенные швейные производства будут поставлять свою продукцию на рынки России, другие страны СНГ и Европейские рынки.
В странах Западной Европы наблюдается тенденция замещения производства хлопчатобумажной продукций ее импортом, что сказывается и на снижении объемов потребления хлопкового волокна прядильными фабриками. Основное снижение потребления произошло в Италии, Португалии и Германии. Предполагается, что объем промышленного потребления хлопкового волокна в Западной Европе будет снижаться в пользу импорта готовой продукции.
Ожидается, что для строительства предприятий в СЭЗ "Оңтүстік" Европейские инвесторы привезут собственный маркетинговый подход, который позволит им продавать готовую продукцию на существующие рынки сбыта, в основном в Европу.
Компании, являющиеся собственностью резидентов Казахстана, будут склоняться осуществлять продажи на Российский рынок, с невысоким уровнем оборота в Европе.
Продажи на рынок США будут на незначительном уровне. Причина заключается в дополнительных затратах и сроках, необходимых для транспортировки контейнеров до международных портов.
Китай, Индия, Пакистан не являются потенциальными рынками сбыта продукции, произведенной на территории СЭЗ "Оңтүстік". В долгосрочной перспективе, возможно, что определенные виды изделий готовой одежды могут поставляться в Китай, в связи с приближенностью рынка. Однако, низкий уровень цен на китайском рынке, исключает данный регион как рынок сбыта на ближайшие годы.
Китай, Индия, Пакистан являются крупнейшими производителями в том же сегменте рынка, в котором будут и предприятия СЭЗ "Оңтүстік". Соответственно, маловероятно, что будет осуществляться торговля между странами, конкурирующими в одном сегменте.
Типичными клиентами готовой одежды и домашнего текстиля являются сеть розничных магазинов или любой другой крупный оптовый покупатель. Касательно спецодежды, клиентами могут стать государственные учреждения, авиалинии, военная служба и так далее.
Покупателями ткани и пряжи будут текстильные предприятия или компании по пошиву одежды. В этом случае, компании СЭЗ "Оңтүстік" будут осуществлять продажи напрямую текстильным компаниям.

5.3.2. Осуществление мер направленных на поддержку текстильных
предприятий на территории СЭЗ "Оңтүстік"

На начальных этапах развития отрасли необходимо будет осуществлять регулирование степени открытости внутреннего товарного рынка по отдельным видам товаров легкой промышленности, путем тарифных и нетарифных ограничений. Эти меры будут давать дополнительные преимущества производителям текстильной продукции по продажам на внутренний рынок на стадии наращивания производственных мощностей.
Планируются действия следующего характера, направленные на поддержку текстильных предприятий в СЭЗ "Оңтүстік":
установка Информационной службы для инвесторов в СЭЗ "Оңтүстік" для направления инвесторов и оказания им содействия при реализации их инвестиционных проектов. Данная служба состоит из:
юридической помощи по устранению всех вопросов противоречащих законодательству Республики Казахстан, связанных напрямую с инвестиционным проектом;
административной поддержки в организации получения лицензий, разрешений, прохождения таможенных процедур;
информационной службы технических данных текстиля и одежды с информацией по маркетингу текстиля, транспорту, логистике, с листом контактов компаний, предоставляющих вспомогательные услуги;
создание службы помощи экспорту. Данная экспортная служба должна быть услугой, предоставляемой в сети интернет для облегчения экспорта и представлять собой следующее: предоставление информации о спросе на импорт текстильной продукции, налогообложение текстильной продукции, данные по товарообороту в различных странах; предоставление возможности устанавливать контакты импортерам и экспортерам;
финансирование установки и поддержки веб-сайта "Оңтүстік" в интернете для продвижения товаров, произведенных текстильными предприятиями расположенными на территории СЭЗ "Оңтүстік".
Будет организована поддержка предприятиям на территории СЭЗ "Оңтүстік" в виде консультационных услуг, что поможет не только создать текстильный кластер, но также обеспечит ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік" всеми исходными данными для дальнейшего развития деятельности предприятий на территории СЭЗ "Оңтүстік".

5.3.3. Организация системы подготовки и переподготовки кадров

Существует определенная нехватка квалифицированных кадров и менеджеров среднего звена. Для решения этой проблемы предполагается поддержка и финансирование Итегрированного сервисно-технологического центра для текстильной промышленности. Необходимо интегрировать существующие тренинговые и образовательные центры в Казахстане в один проект для удовлетворения кадровых потребностей текстильных предприятий.

6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

Для выполнения Программы будут привлекаться средства из республиканского бюджета, собственные ресурсы предприятий инвесторов, средства АО "Фонд национального благосостояния "Самрук-Қазына", средства Южно-Казахстанского областного бюджета.
Первый этап (2007 - 2009 годы). Строительство инфраструктуры СЭЗ "Оңтүстік" на период с 2007 по 2009 годы планируется за счет Республиканского бюджета, общая сумма затрат составит 7 068,023 млн. тенге:
объекты 2007 года на общую сумму 2 970,546 млн. тенге;
объекты 2008 года на общую сумму 1 992,936 млн. тенге;
объекты 2009 года на общую сумму 2 104,541 млн. тенге.
Второй этап (2010 - 2012 годы). Предполагаемая сумма вложенных инвестиций иностранными и отечественными инвесторами на строительство предприятий текстильной промышленности составит 65 млрд. тенге. Также будут задействованы средства АО "Фонд национального благосостояния "Самрук-Қазына" и средства Южно-Казахстанского областного бюджета.
Третий этап (2013 - 2015 годы). На маркетинговые расходы будут в первую очередь затрачены собственные средства инвесторов, на проведение мероприятий направленных на поддержку предприятий на территории СЭЗ "Оңтүстік" будут задействованы средства АО "Фонд национального благосостояния "Самрук-Қазына" и средства Южно-Казахстанского областного бюджета.
Объемы бюджетных средств необходимых для реализации Программы будут уточняться при формировании республиканского бюджета на соответствующий финансовый год.

7. Ожидаемые результаты от реализации Программы

В результате проведения работы будет создана вертикально интегрированная структура текстильной промышленности в СЭЗ "Оңтүстік".
На первом этапе (период 2007 - 2009 годы) будет (-ут):
завершение строительства современной инфраструктуры СЭЗ "Оңтүстік" с освоением 7 068,023 млн. тенге выделенных на эти цели из республиканского бюджета;
привлечение отечественных и иностранных компаний желающих инвестировать в развитие текстильной промышленности.
На втором этапе (период 2010 - 2012 годы) ожидаются:
привлечение инвестиций в сумме около 65 млрд. тенге на завершение строительства 15 предприятий текстильной отрасли;
создание около 11 тысяч новых рабочих мест;
увеличение объема внутреннего потребления хлопка-волокна с учетом импорта хлопка-волокна до 100 тысяч тонн ежегодно;
увеличение посевных площадей под хлопчатник на 90 тыс. га;
повышение доли потребления хлопка-волокна на внутреннем рынке до 30 % от общего объема производства.
На третьем этапе (период 2013 - 2015 годы) ожидаются:
интегрирование текстильной промышленности Казахстана в мировой рынок;
создание и продвижение торговой марки (бренда) "Текстиль Казахстана".

8. План мероприятий по реализации Программы развития
специальной экономической зоны "Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы

8.1. План мероприятий на 2007 - 2009 годы по реализации
Программы развития специальной экономической
зоны "Оңтүстік" на 2007 - 2015 годы

№ п/п	Мероприятие	Форма завершения	Ответст- венные за исполнение	Сроки испол- нения	Предпо- лагае- мые расходы	Источники финансиро- вания
1	2	3	4	5	6	7
1.	Строительство подводящих коммуникаций (водоснабжения (2 нити диаметром 600 мм, протяжен- ностью 7 км,) и канализацион- ного коллектора (диаметром 800 мм, протяжен- ность 7 км.)	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 июля 2007 года 25 января 2009 года	2007 г. - 951,193 млн. тенге 2008 г. - 663,000 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
2.	Возмещение потерь сельско- хозяйственного производства от передачи под СЭЗ территории 200 га сельско- хозяйственных земель	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 июля 2007 года	2007 г. - 72,669 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
3.	Строительство ПС 220/10 кВ и заход-выход ВЛ-220 кВ, пусконаладочные работы ПС 220/10 кВ, строительство временной линии электро- снабжения	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января 2008 года 25 января 2009 года	2007 г. - 1416,087 млн. тенге 2008 г. - 905,585 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
4.	Строительство железнодорожных подъездных путей к СЭЗ "Оңтүстік" и двух дополни- тельных тупико- вых путей для накопления вагонов на станции Текесу, ЭЦ стрелочных переводов	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января 2008 года 25 января 2009 года 25 января 2010 года	2007 г. - 96,750 млн. тенге 2008 г. - 25,750 млн. тенге 2009 г. - 57,775 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
5.	Строительство подъездной автомобильной дороги и автомо- бильного моста через р. Бадам	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января 2008 года 25 января 2009 года	2007 г. - 393,631 млн. тенге 2008 г. - 35,522 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
6.	Строительство дополнительных сооружений для таможни (КПП, весовая, досмотровая площадка и навес)	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января 2008 года	2007 г. - 40,216 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
7.	Проведение 2-го текстильного конгресса инновационных проектов (ревизию/ экспертизу на поиск лучших исследований/ технологий в хлопковой/ текстильной отрасли)	Отчет в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), МОН, АПЛП, МСХ	25 января 2008 года	-	-
8.	Строительство внутриплощадоч- ных инженерных сетей (водо- снабжение, канализация, электроснабже- ние, телефони- зация, газо- снабжение)	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января 2009 года 25 января 2010 года	2008 г. - 363,079 млн. тенге 2009 г. - 1637,700 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
9.	Строительство внутриплощадоч- ных автомо- бильных дорог	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января 2010 года	2009 г. - 169,065 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
10.	Выкуп скважины с оборудованием у ТОО «Водные ресурсы- маркетинг»	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января 2010 года	2009 г. - 240,001 млн. тенге	Респуб- ликанский бюджет
11.	Презентация СЭЗ "Оңтүстік" на международных конференциях, выставках, организация «ROAD SHOW» и другие мероприятия по информационному продвижению СЭЗ	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), МИД, акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүс- тік", АО «ФНБ «Самрук- Казына»	25 января еже- годно	-	-
12.	Осуществление работ по привлечению инвестиций иностранных и отечественных компаний на строительство текстильных предприятий	Информация в МИТ	Акимат ЮКО	10 января еже- годно
13.	Строительство предприятий текстильной промышленности "под ключ"	Информация в МИТ	Акимат ЮКО	10 января еже- годно	-	-

8.2. План мероприятий на 2010 - 2012 годы по реализации
Программы развития специальной экономической зоны "Оңтүстік"
на 2007 - 2015 годы

№ п/п	Мероприятие	Форма завершения	Ответст- венные за исполнение	Сроки испол- нения	Предпо- лагаемые расходы	Источники финансиро- вания
1	2	3	4	5	6	7
1.	Презентация СЭЗ "Оңтүстік" на международных конференциях, выставках, организация «ROAD SHOW» и другие мероприятия по информационному продвижению СЭЗ	Информация в Прави- тельство Республики Казахстан	МИТ (созыв), Акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января еже- годно	-
2.	Осуществление работ по привлечению инвестиций иностранных и отечественных компаний на строительство текстильных предприятий	Информация в МИТ	Акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 января еже- годно	-
3.	Строительство предприятий по производству текстильных изделий, включая ковровые и шелковые изде- лия, а также производство нетканых мате- риалов, хлопко- вой целлюлозы и ее производных, высококачествен- ной бумаги и изделий из кожи "под ключ"	Информация в МИТ	Акимат ЮКО,	25 января еже- годно	Согласно бизнес- плану	Собст- венные средства инвесторов
4.	Внесение заявки в МЭБП для рассмотрения на заседании Республиканской бюджетной комиссии вопроса создания интег- рированного сервисно- технологического центра СЭЗ "Оңтүстік"	Решение Республи- канской бюджетной комиссии	МИТ, Акимат ЮКО, ГУ "Дирекция СЭЗ "Оңтүстік"	25 июля 2010 года

Примечание: расшифровка аббревиатур:
МИТ - Министерство индустрии и торговли Республики
Казахстан
МСХ - Министерство сельского хозяйства Республики
Казахстан
МОН - Министерство образования и науки Республики
Казахстан
МИД - Министерство иностранных дел Республики Казахстан
МЭБП - Министерство экономики и бюджетного планирования
Республики Казахстан
ЮКО - Южно-Казахстанская область
СЭЗ "Оңтүстік" - специальная экономическая зона "Оңтүстік"
ГУ "Дирекция
СЭЗ "Оңтүстік" - Государственное учреждение "Дирекция специальной
экономической зоны "Оңтүстік"