Соттардың Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексі 29-тарауының нормаларын қолдануының кейбір мәселелері туралы

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2010 жылғы 24 желтоқсандағы N 20 Нормативтік қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2022 жылғы 29 қыркүйектегі № 8 Нормативтік қаулысымен

      Ескерту. Күші жойылды – ҚР Жоғарғы Сотының 29.09.2022 № 8 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
      ХАБАРЛАНДЫРУЕскерту. Тақырыбында және бүкіл мәтін бойынша "27-тарауының", "27-тарауымен", "27-тарауына", "27-тарауында" деген сөздер тиісінше "29-тарауының", "29-тарауымен", "29-тарауына", "29-тарауында" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      Қазақстан Республикасы Азаматтық процестік кодексінің (бұдан әрі - АПК) 29-тарауымен белгіленген тәртіппен және негіздер бойынша жеке және заңды тұлғалардың арыздарын қарау кезінде соттардың заңнамалық актілерді біркелкі түсінуін және қолдануын қамтамасыз ету мақсатында, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы

      қаулы етеді:

      Ескерту. Кіріспеге өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).
      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "278", "279", "280", "282" деген цифрлар тиісінше "292", "293", "294", "297" деген цифрлармен ауыстырылды;
      "жеке құқықтық актіні", "Жеке құқықтық актілерге", "жеке құқықтық акт", "жеке құқықтық актінің" деген сөздер тиісінше "жеке қолданылатын құқықтық актіні", "Жеке қолданылатын құқықтық актілерге", "жеке қолданылатын құқықтық акт", "жеке қолданылатын құқықтық актінің" деген сөздермен ауыстырылды;
      "АІЖК-нің" деген сөздер "АПК-нің" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      1. АПК-нің 292-бабының бірінші бөлігінде аталған субъектілердің шешімдері, әрекеттері (әрекетсіздігі), егер осы шешімдер мемлекеттік басқарудың тиісті саласында басқару функцияларын жүзеге асырған кезде қабылданса, жасалса, кез келген жеке немесе заңды тұлға (бұдан әрі – арыз беруші) АПК-нің 29-тарауымен белгіленген тәртіппен шешімдерді, әрекеттерді (әрекетсіздікті) даулауға құқылы. Мұндай субъектілерге мемлекеттік органдар жүйесінде айрықша орын алатын органдарды да (мысалы, Бас прокуратура, Орталық сайлау комиссиясы, Ұлттық Банк, Ұлттық қауіпсіздік комитеті, Мемлекеттік күзет қызметі, Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі) жатқызған жөн.

      АПК-нің 29-тарауына қатысты мемлекеттік билік органдары деп Қазақстан Республикасының Конституциясымен, заңдарымен, өзге де нормативтік құқықтық актілерімен әкімшілік-құқықтық қатынастарда мемлекет атынан басқару функцияларын жүзеге асыруға өкілеттік берілген мемлекеттік биліктің атқарушы тармағының орталық және аумақтық органдарын, жергілікті өзін-өзі басқару органдарын (бұдан әрі – мемлекеттік органдарды) түсінген жөн.

      "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы № 148 Заңның 1-бабына сәйкес, жергілікті өзін-өзі басқару органына жергілікті маңызы бар мәселелерді шешу жөніндегі функциялар жүктелген органдар (әкімдік, мәслихат, жергілікті қоғамдастық органы) жатады.

      Заңға сәйкес келмейтін жеке қолданылатын құқықтық актіге, сондай-ақ мемлекеттік органның немесе лауазымды адамның әрекеттеріне наразылықты қабылдамай тастаған жағдайда, прокурор актіні, іс-әрекетті АПК-нің 29-тарауындағы тәртіппен заңсыз деп тану туралы арызбен сотқа жүгінеді.

      Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      2. Егер арыз беруші:

      өзіне тиесілі субъективтік құқықтар, бостандықтар немесе заңды мүдделер бұзылды;

      оның өзінің субъективтік құқықтарын, бостандықтарын немесе заңды мүдделерiн жүзеге асыруға кедергі жасалды;

      оған қандай да бір мiндет заңсыз жүктелді деп есептесе, мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының шешіміне, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің әрекетіне (әрекетсіздігіне) сотқа шағым бере алады.

      Адамды қылмыстық, әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы шешім тиісінше қылмыстық іс жүргізу немесе әкімшілік іс жүргізу заңымен белгіленген тәртіппен, ал материалдық жауапкершілікке тарту туралы шешім талап қою бойынша іс жүргізу тәртібімен даулануы мүмкін.

      Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      3. Егер:

      арыз берушінің жариялы-құқықтық қатынастардағы субъективтік құқықтарын не міндеттерін белгілейтін, өзгертетін немесе бұзатын жеке қолданылатын құқықтық актіні қабылдаумен;

      арыз берушінің ол үшін заңмен белгіленген жалпыға бірдей міндетті мінез-құлық ережелерін сақтауын бақылауды немесе қадағалауды жүзеге асырумен байланысты басқару функцияларын жүзеге асыру кезінде пайда болған әкімшілік-құқықтық қатынастарда шешім қабылданса, әрекет (әрекетсіздік) жасалса, оған мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының шешіміне, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің әрекетіне (әрекетсіздігіне) АПК-нің 29-тарауының тәртібімен шағымдануға жол беріледі.

      Жеке қолданылатын құқықтық актілерге "Құқықтық актілер туралы" Қазақстан Республикасының 2016 жылғы 6 сәуірдегі № 480-V Заңының (бұдан әрі - Құқықтық актілер туралы заң) 63-бабының 1-тармағында көрсетілген талаптарға жауап беретін белгіленген нысандағы жазбаша ресми құжаттар жатады.

      Жеке қолданылатын құқықтық акт барлық жағдайларда мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының құзыреті шегінде қабылдануға, ал әрекет (әрекетсіздік) мемлекеттік басқару саласындағы лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің өкілеттіктері шегінде және қолдануға жататын нормативтік құқықтық актілерге сәйкес жасалуға тиіс.

      Ескерту. 3-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      4. Егер мемлекеттік кәсіпорын, мемлекеттік мекеме, шаруашылық серіктестік, акционерлік қоғам, өндірістік немесе тұтынушы кооператив, қоғамдық бірлестік ұйымдастыру-құқықтық нысан түріндегі заңды тұлғаларға басқарудың тиісті саласында мемлекеттік органның өкілеттіктері заңмен берілген болса, аталған заңды тұлғаның шешіміне АПК-нің 29-тарауында қарастырылған негіздер бойынша шағым беруге болады.

      5. Мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының алқалық немесе жеке шешімі, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің әрекеті (әрекетсіздігі), егер олар бір уақытта мынадай екі белгіге сәйкес келсе:

      мемлекеттік басқару саласындағы жариялы-құқықтық қатынастардан (билік және бағыну қатынастарынан) туындаса;

      арыз беруші үшін АПК-нің 293-бабы 1), 2), 3) тармақшаларында қарастырылған кез келген құқықтық салдарды тудырса, арыз беруші Қазақстан Республикасы Конституциясының (бұдан әрі - Конституция) 76-бабының екінші тармағына, АПК-нің 292 және 293-баптарына сәйкес, оларға шағым беруге құқылы.

      АПК-нің 29-тарауымен көзделген негіздер бойынша, атап айтқанда жергілікті өзін-өзі басқару органының жиналысқа, митингіге, шеруге, тосқауылға немесе демонстрацияға тыйым салу туралы шешіміне; уәкілетті мемлекеттік органның адамды оралман, репатриант, амалсыз қоныс аударушы, босқын деп танудан бас тарту туралы шешіміне; жол полициясы лауазымды адамдарының көлік құралдарының қозғалысын шектеу немесе оған тыйым салу жөніндегі әрекеттеріне шағым беруге болады.

      "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 30 маусымдағы № 81-VI Заңының (бұдан әрі - Прокуратура туралы заң) 34-бабының ережелерін негізге ала отырып, АПК-нің 29-тарауының тәртібімен прокурордың әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) және актілеріне, егер арыз беруші үшін АПК-нің 293-бабы бірінші бөлігінің 1), 2), 3) тармақшаларында көзделген кез келген құқықтық салдарды тудырса және қолданыстағы заңнамада оларға шағым жасаудың өзге тәртібі көзделмесе, шағымдануға болады.

      Конституцияның 47-бабының екінші тармағына сәйкес, Қазақстан Республикасы Президентінің шешімдеріне және әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) АПК-нің 29-тарауымен көзделген сот тәртібімен шағым беруге болмайды.

      Ескерту. 5-тармаққа өзгерістер енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 11.12.2020 № 6 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.

      6. АПК-нің 29-тарауының тәртібімен шағым беруге болатын әрекетке лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің шешім нысанына келтірілмеген, бірақ арыз беруші үшін АПК-нің 293-бабының бірінші бөлігімен қарастырылған кез келген құқықтық салдарға әкеп соқтырған билік талабы жатады.

      Әрекеттерге, атап айтқанда, атқарушы-өкімдік функцияларды, билік өкілі функцияларын, мемлекеттік қадағалауды немесе бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің ауызша түрде айтылған талаптары жатады.

      7. АПК-нің 29-тарауының тәртібімен шағым берілуі мүмкін әрекетсіздікке лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің оған нормативтік құқықтық актілермен (лауазымдық нұсқаулықтар, ережелер, регламенттер, бұйрықтар) жүктелген міндеттерді орындамауы жатады. Әрекетсіздікке, атап айтқанда, азаматтың немесе заңды тұлғаның өтінішін толығымен немесе ішінара қараусыз қалдыруды, егер өтінішті қарау лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің құзыретіне жатса, арыз берушіге жауапты осы өтініштің мәні бойынша бермеуді жатқызған жөн.

      8. Әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) АПК-нің 29-тарауында белгіленген тәртіппен шағымдануға болатын лауазымды адамдарға "Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 23 қарашадағы № 416-V Заңының (бұдан әрі – Мемлекеттік қызмет туралы заң) 1-бабында және "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 18 қарашадағы № 410-V Заңының 1-бабында көрсетілген адамдар жатады.

      Мемлекеттік қызметші деп Мемлекеттік қызмет туралы заңның 1-бабында көрсетілген адам түсініледі.

      Ескерту. 8-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      9. АПК-нің 29-тарауының тәртібімен берілген арыздар бойынша азаматтық істер жариялы құқықтық қатынастардан туындайды және тек талап қою бойынша іс жүргізу тәртібімен қаралатын заттық және міндеттемелік құқықтық қатынастардан туындайтын істерді қоспағанда, ерекше талап қою бойынша іс жүргізу тәртібімен қаралады.

      Ерекше талап қою бойынша іс жүргізу талап қою бойынша іс жүргізудің бір түрі болып табылады, оның мынадай ерекшеліктері бар:

      дау АПК-нің 292-бабының бірінші бөлігінде көрсетілген субъектілердің азаматтар мен заңды тұлғалардың құқықтарын, бостандықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін бұзған шешімдеріне, әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым беру арқылы шешіледі;

      іс сырттай іс жүргізу, сонымен қатар оңайлатылған (жазбаша) іс жүргізу тәртібімен қарауға жатпайды;

      істі бітімгершілік келісіммен дауды медиация және партисипативтік рәсіммен реттеп аяқтауға болмайды;

      аталған санаттағы істер бойынша сотқа жүгіну, істерді сот талқылауына дайындау және істерді қарау үшін қысқартылған мерзімдер белгіленген.

      Ерекше талап қою бойынша іс жүргізу талап қою бойынша іс жүргізудің бір түрі болғандықтан, осы санаттағы істерді қарау АПК-нің 14, 23, 24 және 25-тарауларының нормалары сақтала отырып, талап қою бойынша іс жүргізу тәртібімен жүргізіледі.

      Ескерту. 9-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      10. АПК-нің нормаларымен қараудың өзге рәсімдері белгіленген мына істер:

      АПК-нің 31-ден бастап 49-ды қоса алған тарауларында белгіленген ерекше жүргізілетін істер;

      АПК-нің 27, 28, 30-тарауларымен белгіленген ерекше талап қою бойынша жүргізілетін істер;

      тиісті іс жүргізу заңымен қараудың өзге сот тәртібі белгіленген соттың, судьяның, прокурордың, тергеушінің, анықтаушының шешімдері мен әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым беру туралы істер үшін АПК-нің 29-тарауының ережелері қолдануға жатпайды.

      Ескерту. 10-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      11. Құқықтық актілер туралы заңның 65-бабына сәйкес, егер мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының жеке қолданылатын құқықтық акт түріндегі шешімі онда көрсетілген тапсырмалардың (талаптардың) орындалуына байланысты қолданысын тоқтатпаса, осындай актіге шағым берілуі мүмкін.

      Егер жеке қолданылатын құқықтық акт негізінде азаматтық-құқықтық мәміле жасалса, онда талап қою бойынша іс жүргізу тәртібімен шағымдануға дауланып отырған мәміле, мысалы, конкурс (тендер) қорытындылары бойынша жұмыстарды (қызметтерді) орындауға арналған мердігерлік шарт жатады. Мәміле оның заң талаптарына сәйкес келмеу себептері бойынша жарамсыз деп танылған кезде, дауланып отырған мәмілені жасасу үшін негіз болған шешімнің заңсыздығы туралы соттың тұжырымдары шешімнің дәлелдеу бөлігінде келтірілуге тиіс.

      Ескерту. 11-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      12. Мемлекеттік қызмет туралы заңның 9 және 10-баптарының және "Әкімшілік рәсімдер туралы" Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 27 қарашадағы № 107 Заңының 1-бабының ережелерінің негізінде мемлекеттік басқару саласындағы лауазымды адам мен мемлекеттік қызметші өздеріне жүктелген функцияларды тиісті мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының атынан жүзеге асырады.

      Құқықтық актілер туралы заңның 65-бабында жоғары тұрған органның немесе лауазымды адамның төмен тұрған органның шешімін, егер мұндай шешім заң бұзылып, оның ішінде өкілеттіктерді асыра отырып қабылданса, күшін жою құқығы көзделген.

      Жоғары тұрған лауазымды адам төмен тұрған лауазымды адамнан немесе мемлекеттік қызметшіден арыз берушінің бұзылған құқықтары мен бостандықтарын, заңды мүдделерін қалпына келтіруге бағытталған әрекеттерді лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің өкілеттіктері шегінде жасауды талап етуге құқылы.

      Ескерту. 12-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      13. АПК-нің 57-бабына сәйкес, сотта мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының ісін өзіне заңмен, өзге де нормативтік құқықтық актілермен немесе құрылтайшылық құжаттармен берілген өкілеттіктердің шегінде әрекет ететін басшы жүргізеді. Басшы сотқа оның қызметтік жағдайын немесе өкілеттіктерін куәландыратын құжаттарды ұсынады. Сотта істі аталған органның басшысымен қатар тапсырма бойынша өкіл де жүргізе алады.

      Шағым берілген әрекетті (әрекетсіздікті) жасаған лауазымды адам немесе мемлекеттік қызметші, егер істі қарау сәтінде шағым берілген әрекетті (әрекетсіздікті) жасаған кездегі қызметте болса, іске тартылып, оған сот отырысының уақыты мен орны туралы хабарланады. Егер аталған адам заңда көзделген негіздер бойынша мемлекеттік органмен немесе жергілікті өзін-өзі басқару органымен еңбек қатынастарын тоқтатса, онда тиісті мемлекеттік орган немесе жергілікті өзін-өзі басқару органы ғана іске қатысуға тартылады.

      Ескерту. 13-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      14. Арызды азаматтық іс жүргізу әрекет қабілеттілігі бар арыз беруші бере алады.

      АПК-нің 54-бабының үшінші бөлігіне сәйкес, прокурор заңда көрсетілген азаматтар санаттарының мүддесін көздеп, мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы, лауазымды адам немесе мемлекеттік қызметші басқару функцияларын жүзеге асыру кезінде бұзған субъективтік құқықтар мен бостандықтарды қорғау туралы арыз бере алады.

      АПК-нің 293-бабының бірінші бөлігімен көзделген негіздер бойынша әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі жеке тұлғаның құқықтары мен бостандықтарын қорғап, арызды аталған адамның заңды өкілі (ата-ана, қамқоршы, қорғаншы) бере алады.

      Ескерту. 14-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      15. Жоғары тұрған лауазымды адамға немесе жоғары тұрған мемлекеттік органға, жергілікті өзін-өзі басқару органына арыз беру арызды сот өндірісіне қабылдаудан бас тарту үшін негіз болып табылмайды.

      Арыз беруші жоғары тұрған мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының немесе жоғары тұрған лауазымды адамның шешімімен келіспеген жағдайда, жоғары тұрған мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының немесе жоғары тұрған лауазымды адамның шешімі де, сондай-ақ төмен тұрған мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының шешімі, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің әрекеті (әрекетсіздігі) де сот тәртібімен шағымдануға жатады.

      Егер заңда өтінішті жоғары тұрған органның, ұйымның, лауазымды адамның, комиссиялардың немесе омбудсменнің міндетті түрде қарауы белгіленсе, азаматтың немесе заңды тұлғаның арызы сотқа өтініш ұсынудың осындай тәртібі сақталғаннан кейін беріледі. Аталған тәртіп сақталмаған жағдайда, арыз АПК-нің 152-бабына сәйкес қайтаруға немесе АПК-нің 279-бабына сәйкес қараусыз қалдыруға жатады.

      Ескерту. 15-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      16. Жоғары тұрған мемлекеттік органға немесе жоғары тұрған лауазымды адамға не сотқа арыз беру Құқықтық актілер туралы заңның 65-бабының төртінші тармағына сәйкес тиісті шешім қабылданғанға дейін жеке қолданылатын құқықтық актінің (шешімнің) күшін тоқтата тұрады.

      Сот Прокуратура туралы заңның 34-бабына сәйкес прокурордың әрекеттеріне немесе актілеріне арыз (шағым) бойынша шешім шығарылғанға дейін олардың қолданысын тоқтата тұра алады.

      Ескерту. 16-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      17. АПК-нің 294-бабының бірінші бөлігіне сәйкес, арыз беруші шешімге, әрекетке (әрекетсіздікке) ол субъективтік құқықтарының, бостандықтарының немесе заңды мүдделерiнiң бұзылғаны туралы өзіне белгілі болған күннен бастап үш ай iшiнде шағым бере алады. Прокурор наразылықты қараудың нәтижелері туралы хабарламаны алған кезден бастап он күн мерзім ішінде немесе оны қарау үшін заңда белгіленген мерзім өткеннен кейін сотқа жүгінуге құқылы.

      Арыз берушіге оның құқықтары, бостандықтары мен заңды мүдделері бұзылғандығы туралы мәлім болған уақытты дәлелдеу міндеті жүктеледі.

      Ескерту. 17-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      18. Сотқа арызбен жүгінуге берілген үш айлық мерзімді өткізіп алу соттың арызды қабылдаудан бас тартуына негіз болып табылмайды.

      Сотқа жүгінудің дәлелді себептермен өткізіп алынған мерзімін сот қалпына келтіруі мүмкін, ол туралы сот шешімде көрсетуге міндетті. Егер мерзім қалпына келтірілмесе, сот арызды қанағаттандырудан бас тарту туралы шешім шығарады, бұл ретте істің өзге нақты мән-жайлары зерттелмейді, шешімде бас тарту үшін негіз болып сотқа дәлелді себептерсіз жүгіну мерзімін өткізіп алғаны ғана көрсетіледі. Мұндай шешім алдын ала сот отырысында немесе сот талқылауының қорытындылары бойынша қабылданады.

      Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      19. АПК-нің 292-бабының үшінші бөлігіне және 26, 27, 29-баптарына сәйкес шешімге, әрекетке (әрекетсіздікке) шағымдану туралы арыз мынадай соттылық ережелері сақтала отырып, сотқа беріледі:

      шешімге, әрекетке (әрекетсіздікке) шағымдану туралы жеке тұлғаның арызы немесе оның мүддесін білдіретін арыз арыз берушінің таңдауы бойынша арыз берушінің тұрғылықты жеріндегі немесе шешіміне шағым берілетін мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы орналасқан жердегі аудандық (қалалық сотқа) беріледі.

      Лауазымды адам немесе мемлекеттік қызметші мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының атынан жариялы-құқықтық қарым-қатынас жасайтындықтан, шағым беріліп отырған әрекетті (әрекетсіздікті) солардың атынан жасаған лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің орналасқан жері деп мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының орналасқан жері түсініледі.

      АПК-нің 292-бабының төртінші бөлігіне сәйкес мемлекеттік құпияны құрайтын мәліметті сақтаушы болып табылатын Қазақстан Республикасы азаматының шетелге кетуіне рұқсат беруден бас тарту туралы мемлекеттік органның шешіміне шағым беру туралы арыз кетуді құптамау туралы шешім қабылдаған орган орналасқан жердегі аудандық (қалалық) сотқа берілуі мүмкін;

      әскери қызметшінің немесе әскери жиынды атқарып жатқан азаматтың әскери басқару органының шешімін немесе лауазымды адамның әрекеттін (әрекетсіздігін) даулау туралы арызы әскери бөлім, әскери басқару органы орналасқан жердегі тиісті гарнизонның әскери сотына берілуі мүмкін.

      "Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы" Қазақстан Респуликасының 2012 жылғы 16 ақпандағы № 561-IV Заңының 1-бабына сәйкес, әскери қызметшілер деп шақыру бойынша, келісім-шарт бойынша Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда әскери қызметте тұрған Қазақстан Республикасының азаматтары, сондай-ақ кадрлық офицерлер түсініледі. Азамат тиісті әскери бөлімнің тізімдерінен шығарылған күннен бастап әскери қызметші мәртебесінен айырылады;

      заңды тұлғаны құрмай, жеке кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын азаматтың, сол сияқты заңды тұлғаның мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының, қоғамдық бірлестіктің, ұйымның, лауазымды адамның, мемлекеттік қызметшінің шешіміне шағымдану туралы арызы АПК-нің 27-бабының 1-бөлігіне сәйкес, мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы орналасқан жердегі мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотқа беріледі;

      АПК-нің 30 және 31-баптарында көзделген ерекше немесе шарттық соттылық туралы ереже АПК-нің 29-тарауымен көзделген істерге қолданылмайды.

      Ескерту. 19-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      20. Шешімге, әрекетке (әрекетсіздікке) шағымдану туралы арыз АПК-нің 148, 149 және 293-баптарында көзделген талаптарға сәйкес келуге тиіс.

      Арызда мыналар:

      шағымданып отырған шешімді қандай мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының және қашан қабылдағаны, шағымданып отырған әрекетті (әрекетсіздікті) қандай лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің қашан жасағаны;

      шағымданып отырған шешімнің, әрекеттің (әрекетсіздіктің) мазмұны;

      арыз берушінің пікірі бойынша қандай құқықтардың, бостандықтардың немесе заңды мүдделердің бұзылғаны;

      арыз берушінің пікірі бойынша құқықтарды, бостандықтарды немесе заңды мүдделерді жүзеге асыру үшін қандай кедергілердің жасалғаны;

      арыз берушінің пікірі бойынша оған қандай мiндеттің заңсыз жүктелгені;

      арыз берушінің талабының мәні міндетті түрде көрсетілуге тиіс.

      Ескерту. 20-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      21. АПК-нің 29-тарауының тәртібімен берілетін арызға "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (Салық кодексі) Қазақстан Республикасы Заңының 610-бабы 1-тармағының 2), 3) және 4) тармақшаларымен тиісті арыз беруші үшін көзделген мөлшерде мемлекеттік баж төленуге жатады.

      Ерекше талап қою бойынша іс жүргізудің өзге де санаттары бойынша сотқа берілетін арыздарға Салық кодексінің 610-бабы 1-тармағының 8) тармақшасында белгіленген мөлшерде мемлекеттік баж төленуге жатады.

      Салық кодексінің 616-бабымен көзделген жағдайларда арыз беруші мемлекеттік баж төлеуден босатылуға жатады.

      Ескерту. 21-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      22. Егер арыз беруші істі қарау үшін қажетті материалдарды арызға қоса бермесе, онда судья АПК-нің 163 және 165-баптарына сәйкес, істі сот талқылауына дайындау кезінде мемлекеттік органнан, жергілікті өзін-өзі басқару органынан:

      мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының құзыретін белгілейтін нормативтік құқықтық актінің мәтінін (тиісті заңды, ережені, жарғыны, құрылтайшылық құжаттарды);

      мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы арыз берушінің туындаған жариялы-құқықтық қатынастағы субъективтік құқықтары мен міндеттерін белгілеген, өзгерткен немесе тоқтатқан жеке қолданылатын құқықтық актінің мәтінін;

      егер лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағым берілсе, олардың өкілеттіктерінің көлемі белгіленген нормативтік құқықтық актіні (ережені, қағиданы, қызметтік нұсқаулықты);

      шағымданып отырған шешімді шығару, әрекетті (әрекетсіздікті) жасау үшін негіз болған материалдарды талап етеді.

      Ескерту. 22-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      23. Арызда көрсетілген мән-жайларды ескере келе, судья істі мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы басшысының, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің қатысуымен қарау мақсатында сот отырысына олардың міндетті түрде келуі туралы ұйғарым шығаруға құқылы.

      Істің қаралатын уақыты мен орны туралы тиісті түрде хабарланған мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы басшысының, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің келмеуі, сол сияқты аталған адамдардың өкілдерінің келмеуі, егер судья аталған адамдар сот отырысына міндетті түрде қатысуға тиіс деп таппаса, істі қарауды кейінге қалдыру үшін негіз болып табылмайды.

      Істің қаралатын уақыты мен орны туралы тиісті түрде хабарланбаған мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы басшысының, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің, сол сияқты аталған адамдардың өкілдерінің сотқа келмеуі АПК-нің 196-бабының екінші бөлігіне сәйкес, істі қарауды кейінге қалдыру үшін негіз болып табылады. Істі талқылау кейінге қалдырылған кезде, ол АПК-нің нормаларымен тиісті санаттағы ерекше талап қою бойынша істі жүргізу үшін белгіленген процессуалдық мерзім шегінде қаралуға тиіс.

      Мемлекеттік орган, жергілікті өзін-өзі басқару органы басшысының, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің сотқа келмеуі, сот мұндай келуді міндетті деп тапқан жағдайда, аталған адамдарды әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы заңнамалық актіге сәйкес әкімшілік жауаптылыққа тартуға әкеп соқтыруға тиіс.

      Ескерту. 23-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      24. АПК-нің 15 және 72-баптарына сәйкес, арыз беруші айтысу принципін сақтай отырып, АПК-нің 293-бабы бірінші бөлігінің 1), 2) немесе 3) тармақшаларында көрсетілген мән-жайлардың кез келгенінің болуы туралы өз пікірін негіздеуге міндетті. Сот отырысына қатысушы мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының басшысы немесе оның өкілі, лауазымды адам немесе мемлекеттік қызметші шағымданып отырған шешімнің, жасалған әрекеттің (әрекетсіздіктің) заңға сәйкестігін дәлелдеуге міндетті.

      АПК-нің 72-бабында белгіленген дәлелдеу ауыртпалығын бөлу туралы ереже істі апелляциялық сатыдағы сотта қарау кезінде де қолданылады, бұл ретте АПК-нің 413-бабында белгіленген ережелер сақталуы керек.

      Ескерту. 24-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      25. АПК-нің 29-тарауымен көзделген істі сот отырысында қарау кезінде сот өз бастамасы бойынша мемлекеттік органнан, жергілікті өзін-өзі басқару органынан шағымданып отырған шешімді қабылдауы, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің әрекетті (әрекетсіздікті) жасауы үшін негіз болған материалдарды қосымша талап етуге құқылы.

      Талап етілген материалдарды сотқа ұсынбау АПК-нің 73-бабының тоғызыншы бөлігінде көзделген құқықтық салдарға әкеп соқтырады.

      Соттың материалдарды ұсыну туралы талабын орындамаған адам сотты құрметтемегені үшін әкімшілік жауаптылыққа тартылуға жатады. Әкімшілік жаза қолдану сот талап еткен дәлелдемені иеленген тұлғаны дәлелдемені сотқа ұсыну міндетінен босатпайды. Соттың талабын қаскөйлікпен орындамаған жағдайда көрсетілген тұлғалар қылмыстық жауаптылыққа тартылады.

      Ескерту. 25-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      26. Шағымданып отырған шешімнің, әрекеттің (әрекетсіздіктің) заңдылығы оның нормативтік құқықтық актілерге сәйкес, мемлекеттік органның немесе жергілікті өзін-өзі басқару органының құзыреті, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің өкілеттігі шегінде қабылданғанын (жасалғанын) білдіреді.

      Шағымданып отырған шешімнің, әрекеттің (әрекетсіздіктің) заңдылығын тани отырып, сот АПК-нің 227-бабының екінші бөлігіне сәйкес, арызды қанағаттандырусыз қалдыру туралы шешім шығарады.

      Ескерту. 26-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      27. Сот істі қарау кезінде, егер қабылданған шешімнің, жасалған әрекеттің (әрекетсіздіктің) мәнісі мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің нормативтік құқықтық актілерде көзделген өкілеттіктерінен туындаса, қабылданған шешімнің, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің жасаған әрекетінің (әрекетсіздігінің) орындылығын бағалауға құқылы емес.

      28. Егер сот мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының шағымданып отырған шешімін, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің шағымданып отырған әрекетін (әрекетсіздігін) заңсыз деп таныса, онда сот шешімінде:

      осы шешімнің, әрекеттің (әрекетсіздіктің) қандай нормативтік құқықтық актілерге сәйкес келмейтіні;

      арыз берушінің қандай құқықтары мен бостандықтарының, заңды мүдделерiнің бұзылғаны;

      арыз берушінің құқықтарын, бостандықтарын немесе заңды мүдделерін іске асыруы үшін қандай кедергілердің жасалғаны;

      арыз берушіге қандай мiндет заңсыз жүктелгені көрсетілуге тиіс.

      Шешімнің қарар бөлігінде сот арыз берушінің құқықтарының, бостандықтарының немесе заңды мүдделерінің орын алған бұзылуын жоюға міндетті мемлекеттік органды, жергілікті өзін-өзі басқару органын, сондай-ақ жол берілген бұзушылықтар жойылуға жататын мерзімді көрсетуге міндетті. Жол берілген бұзушылықтарды жою мерзімін сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап есептеу керек.

      Сот мәлімделген талаптарға қатысты шешім шығарған кезде дау айтылған актіні заңсыз деп танумен шектелуі мүмкін. Бұл жағдайда актіні заңсыз деп тану туралы сот шешімін шығару оның қабылданған сәттен бастап заңсыздығын білдіреді.

      Сот қандай да бір әрекет жасаудан бас тартуды (мысалы, көлік құралын тіркеуден бас тартуды) заңсыз деп тани отырып, органға немесе лауазымды адамға сот белгілеген мерзім ішінде арыз берушіге қатысты нақты әрекеттер жасау (мысалы көлік құралын тіркеу) міндетін жүктейді.

      Сот органның немесе лауазымды адамның арыз берушінің өтінішін қараудан бас тартқан әрекетсіздігін заңсыз деп тани отырып, орган қабылдауы тиіс сол шешімнің мазмұнын көрсетпестен сол органға немесе лауазымды адамға арыз берушінің өтінішін сот белгілеген мерзімде қарауды міндеттейді.

      Ескерту. 28-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      29. Сот шешімі заңды күшіне енген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірілмей оның көшірмесі АПК-нің 297-бабының екінші бөлігіне сәйкес, сот шешімін жүктелген мемлекеттік органға, жергілікті өзін-өзі басқару органына орындауға жіберілуге жатады.

      Сот шешімінің көшірмесі жоғары тұрған мемлекеттік органға немесе жоғары тұрған лауазымды адамға жіберіледі.

      Сот шешімін сот белгілеген мерзімде орындамаған адам сот актісін орындамағаны үшін әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы заңнамалық актімен көзделген негіздер мен тәртіп бойынша әкімшілік жауаптылыққа тартылуға жатады. Адамды тәртіптік немесе әкімшілік жауаптылыққа тарту осы адамды сот шешімін орындау міндетінен босатпайды.

      Сот белгіленген мерзімде сот шешімінің орындалуын, сондай-ақ шешімнің орындалғаны туралы хабарламаның АПК-нің 297-бабының үшінші бөлігімен белгіленген мерзімде келіп түсуін бақылауға міндетті.

      Ескерту. 29-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      30. Сот шешім шығарған кезде АПК-нің 109 және 113-баптарына сәйкес, сот шығыстарын тараптар арасында бөлуге міндетті.

      Ескерту. 30-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      31. АПК-нің 270-бабында көзделген негіздер болған кезде, соттың мемлекеттік органның, жергілікті өзін-өзі басқару органының, лауазымды адамның немесе мемлекеттік қызметшінің қызметінде заңдылықты бұзуға ықпал еткен себептер мен жағдайларды жою туралы жеке ұйғарым шығарғаны жөн.

      Ескерту. 31-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      32. Осы нормативтік қаулының қабылдануына байланысты "Соттардың мемлекеттік өкімет, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, қоғамдық бірлестіктердің, ұйымдардың, лауазымды адамдар мен мемлекеттік қызметшілердің шешімдері мен әрекеттеріне (немесе әрекетсіздігіне) дау айту жөніндегі заңнаманы қолдануы туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 19 желтоқсандағы № 10 нормативтік қаулысының күші жойылды деп танылсын.

      33. Конституцияның 4-бабына сәйкес, осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, сондай-ақ жалпыға бірдей міндетті болып табылады және ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Ескерту. 33-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 19.01.2018 № 2 нормативтік қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

Қазақстан Республикасы


Жоғарғы Сотының Төрағасы

М. Әлімбеков

Қазақстан Республикасы


Жоғарғы Сотының судьясы,


жалпы отырыс хатшысы

Ж. Бәйішев


О некоторых вопросах применения судами норм главы 29 Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан

Нормативное постановление Верховного Суда Республики Казахстан от 24 декабря 2010 года № 20. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда Республики Казахстан от 29 сентября 2022 года № 8.

      Сноска. Утратило силу нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.09.2022 № 8 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).
      Сноска. Заголовок с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).
      Сноска. По всему тексту:
      слова "главы 27", "главой 27", "главе 27" заменены соответственно словами "главы 29", "главой 29", "главе 29";
      цифры "278", "279", "280", "282" заменены соответственно цифрами "292", "293", "294", "297";
      слова "индивидуального правового акта", "Индивидуальный правовой акт", "индивидуальный правовой акт" заменены соответственно словами "правового акта индивидуального применения", "Правовой акт индивидуального применения", "правовой акт индивидуального применения" в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).


      ОБЪЯВЛЕНИЕ

      В целях обеспечения единообразного понимания и применения судами законодательных актов при рассмотрении заявлений физических и юридических лиц в порядке и по основаниям, установленным главой 29 Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан (далее – ГПК), пленарное заседание Верховного суда Республики Казахстан

      постановляет:

      Сноска. Преамбула с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      1. В порядке, установленном главой 29 ГПК, любое физическое или юридическое лицо (далее - заявитель) вправе оспорить решения, действия (бездействие) названных в части первой статьи 292 ГПК субъектов, если эти решения приняты, действия (бездействие) совершены при осуществлении управленческих функций в соответствующей сфере государственного управления. К таким субъектам следует относить и органы, занимающие обособленное положение в системе государственных органов (например, Генеральная прокуратура, Центральная избирательная комиссия, Национальный банк, Комитет Национальной Безопасности, Служба государственной охраны, Комитет государственного имущества и приватизации Министерства финансов, Агентство Республики Казахстан по делам государственной службы и противодействию коррупции).

      Применительно к главе 29 ГПК под органами государственной власти следует понимать центральные и территориальные органы исполнительной ветви государственной власти, органы местного самоуправления, уполномоченные Конституцией, законами, иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан на осуществление от имени государства управленческих функций в административно-правовых отношениях (далее - государственный орган).

      В соответствии со статьей 1 Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года № 148 "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" к органам местного самоуправления относятся органы, на которые возложены функции по решению вопросов местного значения (акимат, маслихат, орган местного сообщества).

      Прокурор в случае отклонения протеста на несоответствующий закону правовой акт индивидуального применения, а также на действия государственного органа или должностного лица обращается в суд с заявлением о признании акта, действия незаконными в порядке главы 29 ГПК.

      Сноска. Пункт 1 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      2. Решение государственного органа, органа местного самоуправления, действие (бездействие) должностного лица или государственного служащего может быть обжаловано в суде, если заявитель полагает, что:

      нарушены принадлежащие ему субъективные права, свободы или законные интересы;

      созданы препятствия к осуществлению им своих субъективных прав, свобод или законных интересов;

      на него незаконно наложена какая-либо обязанность.

      Решение о привлечении лица к уголовной, административной ответственности может быть оспорено в порядке, установленном соответственно уголовно-процессуальным или административно-процессуальным законом, а к материальной ответственности - в порядке искового производства.

      Сноска. Пункт 2 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      3. Обжалование решения государственного органа, органа местного самоуправления, действия (бездействия) должностного лица или государственного служащего в порядке главы 29 ГПК допускается, если решение принято, действие (бездействие) совершено в возникших административно-правовых отношениях при осуществлении управленческих функций в связи с:

      принятием правового акта индивидуального применения, которым устанавливаются, изменяются или прекращаются субъективные права либо обязанности заявителя в публично-правовых отношениях;

      осуществлением контроля или надзора за соблюдением заявителем установленных для него законом общеобязательных правил поведения.

      К правовым актам индивидуального применения относятся письменные официальные документы установленной формы, которые отвечают требованиям, указанным в пункте 1 статьи 63 Закона Республики Казахстан от 6 апреля 2016 года № 480-V "О правовых актах" (далее – Закон о правовых актах).

      Правовой акт индивидуального применения во всех случаях должен приниматься в пределах компетенции государственного органа, органа местного самоуправления, а действие (бездействие) должно совершаться в пределах полномочий должностного лица или государственного служащего в сфере государственного управления и в соответствии с подлежащими применению нормативными правовыми актами.

      Сноска. Пункт 3 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      4. Решение юридического лица в организационно-правовой форме государственного предприятия, государственного учреждения, хозяйственного товарищества, акционерного общества, производственного или потребительского кооператива, общественного объединения может быть обжаловано по основаниям, предусмотренным главой 29 ГПК, если названным юридическим лицам законом делегированы полномочия государственного органа в соответствующей сфере управления.

      5. В соответствии с пунктом вторым статьи 76 Конституции Республики Казахстан (далее – Конституция), статьями 292 и 293 ГПК заявитель вправе обжаловать коллегиальное или единоличное решение государственного органа, органа местного самоуправления, действие (бездействие) должностного лица или государственного служащего, если они отвечают одновременно двум критериям:

      вытекают из публично-правовых отношений (отношений власти и подчинения) в сфере государственного управления;

      порождают для заявителя любое предусмотренное подпунктами 1), 2), 3) части первой статьи 293 ГПК правовое последствие.

      По основаниям, предусмотренным главой 29 ГПК, может быть обжаловано, в частности, решение органа местного самоуправления о запрещении собрания, митинга, шествия, пикетирования или демонстрации; решение уполномоченного государственного органа об отказе в признании лица оралманом, репатриантом, вынужденным переселенцем, беженцем; действия должностных лиц дорожной полиции по ограничению или запрещению движения транспортных средств.

      Исходя из положений статьи 34 Закона Республики Казахстан от 30 июня 2017 года № 81-VI "О прокуратуре" (далее – Закон о прокуратуре), в порядке главы 29 ГПК могут быть обжалованы действия (бездействие) и акты прокурора, если они порождают для заявителя любое предусмотренное подпунктами 1), 2), 3) части первой статьи 293 ГПК правовое последствие и действующим законодательством не предусмотрен иной порядок их обжалования.

      В соответствии с пунктом вторым статьи 47 Конституции в судебном порядке, предусмотренном главой 29 ГПК, не могут быть обжалованы решения и действия (бездействие) Президента Республики Казахстан.

      Сноска. Пункт 5 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 11.12.2020 № 6 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      6. К действию, которое может быть обжаловано в порядке главы 29 ГПК, относится властное требование должностного лица или государственного служащего, которое не облечено в форму решения, но повлекло для заявителя любое из правовых последствий, предусмотренных частью первой статьи 293 ГПК.

      К действиям, в частности, относятся выраженные в устной форме требования должностного лица или государственного служащего при осуществлении им исполнительно-распорядительных функций, функций представителя власти, государственного надзора или контроля.

      7. К бездействию, которое может быть обжаловано в порядке главы 29 ГПК, относится неисполнение должностным лицом или государственным служащим обязанностей, возложенных на него нормативными правовыми актами (должностными инструкциями, положениями, регламентами, приказами). К бездействию, в частности, следует относить оставление обращения гражданина или юридического лица без рассмотрения полностью или частично, дачу ответа заявителю не по существу обращения, если рассмотрение этого обращения относится к компетенции должностного лица или государственного служащего.

      8. Под должностными лицами, действия (бездействие) которых могут быть обжалованы в порядке, установленном главой 29 ГПК, понимаются лица, указанные в статье 1 Закона Республики Казахстан от 23 ноября 2015 года № 416-V "О государственной службе Республики Казахстан" (далее – Закон о государственной службе) и в статье 1 Закона Республики Казахстан от 18 ноября 2015 года № 410-V "О противодействии коррупции".

      Под государственным служащим понимается лицо, указанное в статье 1 Закона о государственной службе.

      Сноска. Пункт 8 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      9. Гражданские дела по заявлениям, поданным в порядке главы 29 ГПК, вытекают из публичных правоотношений и рассматриваются в порядке особого искового производства, за исключением дел, возникших из вещных и обязательственных правоотношений, которые рассматриваются только в порядке искового производства.

      Особое исковое производство является разновидностью искового производства, имеющее особенности:

      спор разрешается путем обжалования решений, действий (бездействия) субъектов, перечисленных в части первой статьи 292 ГПК, которыми нарушены права, свободы и охраняемые законом интересы граждан и юридических лиц;

      дело не подлежит рассмотрению в порядке заочного производства, а также упрощенного (письменного) производства;

      дело не может быть окончено мировым соглашением, урегулированием спора в порядке медиации и партисипативной процедуры;

      по делам указанной категории установлены сокращенные сроки для обращения в суд, подготовки дел к судебному разбирательству и рассмотрения дел;

      Поскольку особое исковое производство является разновидностью искового производства, рассмотрение дел данной категории производится в порядке искового производства с соблюдением норм глав 14, 23, 24 и 25 ГПК.

      Сноска. Пункт 9 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      10. Не подлежат применению нормы главы 29 ГПК к делам, для которых нормами ГПК установлены иные процедуры рассмотрения:

      дела особого производства, предусмотренные главами с 31 по 49 ГПК;

      дела особого искового производства, предусмотренные главами 27, 28, 30 ГПК;

      дела об обжаловании решений и действий (бездействия) суда, судьи, прокурора, следователя, дознавателя, в отношении которых соответствующим процессуальным законом установлен иной судебный порядок рассмотрения.

      Сноска. Пункт 10 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      11. В соответствии со статьей 65 Закона о правовых актах решение государственного органа, органа местного самоуправления в форме правового акта индивидуального применения может быть обжаловано, если такой акт не прекратил свое действие в связи с исполнением содержащихся в нем поручений (требований).

      Если на основании правового акта индивидуального применения заключена гражданско-правовая сделка, то обжалованию в порядке искового производства подлежит оспоримая сделка, например, договор подряда на выполнение работ (услуг) по итогам конкурса (тендера). При признании сделки недействительной по мотивам несоответствия ее требованиям закона в мотивировочной части решения должны быть указаны выводы суда о незаконности решения, послужившего основанием для заключения оспоримой сделки.

      Сноска. Пункт 11 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      12. Исходя из положений статей 9 и 10 Закона о государственной службе и статьи 1 Закона Республики Казахстан от 27 ноября 2000 года № 107 "Об административных процедурах" должностное лицо и государственный служащий в сфере государственного управления осуществляют возложенные на них функции от имени соответствующего органа власти, органа местного самоуправления.

      Статьей 65 Закона о правовых актах предусмотрено право вышестоящего органа или должностного лица отменить решение нижестоящего органа, если такое решение принято с нарушением закона, в том числе с превышением полномочий.

      Вышестоящее должностное лицо вправе потребовать от нижестоящего должностного лица или государственного служащего принятия таких действий в пределах полномочий должностного лица или государственного служащего, которые направлены на восстановление нарушенных прав и свобод, законных интересов заявителя.

      Сноска. Пункт 12 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      13. В соответствии со статьей 57 ГПК в суде дело государственного органа, органа местного самоуправления ведет руководитель, действующий в пределах полномочий, предоставленных ему законом, иными нормативными правовыми актами или учредительными документами. Руководитель представляет суду документы, удостоверяющие его служебное положение или полномочия. Наряду с руководителем названного органа в суде дело может вести и представитель по поручению.

      Должностное лицо или государственный служащий, совершивший обжалуемое действие (бездействие), привлекается к участию в деле и извещается о времени и месте судебного заседания, если к моменту рассмотрения дела продолжает занимать должность, при состоянии в которой им совершено обжалуемое действие (бездействие). Если названное лицо по предусмотренным законом основаниям прекратило трудовые отношения с государственным органом или органом местного самоуправления, то к участию в деле привлекается только соответствующий государственный орган или орган местного самоуправления.

      Сноска. Пункт 13 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      14. Заявление может быть подано в суд заявителем, обладающим гражданской процессуальной дееспособностью.

      В соответствии с частью третьей статьи 54 ГПК прокурор вправе в интересах указанных в законе категорий граждан подать в суд заявление о защите субъективных прав и свобод, нарушенных государственным органом, органом местного самоуправления, должностным лицом или государственным служащим при осуществлении управленческих функций.

      По предусмотренным частью первой статьи 293 ГПК основаниям заявление в защиту прав и свобод недееспособного или ограниченно дееспособного физического лица может быть подано законным представителем названного лица (родители, опекун, попечитель).

      Сноска. Пункт 14 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      15. Подача заявления вышестоящему должностному лицу или в вышестоящий государственный орган, орган местного самоуправления не является основанием для отказа в принятии заявления в производство суда.

      При несогласии заявителя с решением вышестоящего государственного органа, органа местного самоуправления или вышестоящего должностного лица обжалованию в судебном порядке подлежит как решение вышестоящего государственного органа, органа местного самоуправления или вышестоящего должностного лица, так и решение нижестоящего государственного органа, органа местного самоуправления, действие (бездействие) должностного лица или государственного служащего.

      Если законом установлено обязательное рассмотрение обращения вышестоящим органом, организацией, должностным лицом, комиссиями или омбудсменом, заявление гражданина или юридического лица подается в суд после соблюдения такого порядка обращения. В случае несоблюдения такого порядка заявление подлежит возвращению в соответствии со статьей 152 ГПК или оставлению без рассмотрения в соответствии со статьей 279 ГПК.

      Сноска. Пункт 15 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      16. Подача заявления в вышестоящий государственный орган или вышестоящему должностному лицу либо в суд в соответствии с пунктом четвертым статьи 65 Закона о правовых актах приостанавливает действие правового акта индивидуального применения (решения) до принятия соответствующего решения.

      Суд в соответствии со статьей 34 Закона о прокуратуре может до вынесения решения по заявлению (жалобе) на действия или акты прокурора приостановить их действие.

      Сноска. Пункт 16 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      17. В соответствии с частью первой статьи 294 ГПК заявитель вправе обжаловать решение, действие (бездействие) в течение трех месяцев со дня, когда заявителю стало известно о нарушении его субъективных прав, свобод или законных интересов. Прокурор вправе обратиться в суд в десятидневный срок с момента получения сообщения о результатах рассмотрения протеста или по истечении установленного законом срока для его рассмотрения.

      Обязанность доказывания времени, когда заявителю стало известно о нарушении его прав, свобод и законных интересов, возлагается на заявителя.

      Сноска. Пункт 17 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      18. Пропуск трехмесячного срока для обращения с заявлением в суд не является основанием для суда к отказу в принятии заявления.

      Срок для обращения в суд, пропущенный по уважительным причинам, может быть восстановлен судом, о чем суд обязан указать в решении. Если срок не восстановлен, суд выносит решение об отказе в удовлетворении заявления, при этом иные фактические обстоятельства дела не исследуются, в качестве основания для отказа в решении указывается лишь пропуск срока обращения в суд без уважительных причин. Такое решение принимается в предварительном судебном заседании или по итогам судебного разбирательства.

      Сноска. Пункт 18 в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      19. В соответствии с частью третьей статьи 292 и статьями 26, 27, 29 ГПК заявление об обжаловании решения, действия (бездействия) подается в суд с соблюдением правил подсудности:

      заявление физического лица или заявление в его интересах об обжаловании решения, действия (бездействия) подается в районный (городской) суд по выбору заявителя: по месту жительства заявителя или по месту нахождения государственного органа, органа местного самоуправления, решение которого обжалуется.

      Поскольку должностное лицо или государственный служащий в публично-правовых отношениях выступает от имени государственного органа, органа местного самоуправления, то под местом нахождения должностного лица или государственного служащего понимается место нахождения государственного органа, органа местного самоуправления, от имени которого названное лицо совершило обжалуемое действие (бездействие);

      в соответствии с частью четвертой статьи 292 ГПК заявление об обжаловании решения государственного органа об отказе в разрешении на выезд за границу гражданина Республики Казахстан, который является носителем сведений, составляющих государственную тайну, может быть подано в районный (городской) суд по месту нахождения органа, принявшего решение об отказе в выезде;

      заявление военнослужащего или гражданина, проходящего военные сборы, об оспаривании решения органа военного управления или действия (бездействия) должностного лица может быть подано в военный суд соответствующего гарнизона по месту расположения воинской части, органа военного управления.

      В соответствии со статьей 1 Закона Республики Казахстан от 16 февраля 2012 года № 561-IV "О воинской службе и статусе военнослужащих" под военнослужащими понимаются граждане Республики Казахстан, состоящие на воинской службе в Вооруженных силах, других войсках и воинских формированиях Республики Казахстан по призыву, по контракту, а также кадровые офицеры. Гражданин утрачивает статус военнослужащего со дня исключения его из списков соответствующей воинской части;

      заявление гражданина, осуществляющего индивидуальную предпринимательскую деятельность без образования юридического лица, а равно юридического лица об обжаловании решения государственного органа, органа местного самоуправления, общественного объединения, организации, должностного лица, государственного служащего в соответствии с частью 1 статьи 27 ГПК подается в специализированный межрайонный экономический суд по месту нахождения государственного органа, органа местного самоуправления, общественного объединения, организации, должностного лица, государственного служащего;

      Предусмотренные статьями 30 и 31 ГПК правила об исключительной или договорной подсудности к делам, предусмотренным главой 29 ГПК, не применяются.

      Сноска. Пункт 19 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      20. Заявление об обжаловании решения, действия (бездействия) должно соответствовать требованиям, предусмотренным статьями 148, 149 и 293 ГПК.

      В заявлении обязательно должно быть указано:

      когда и каким государственным органом, органом местного самоуправления принято обжалуемое решение, каким должностным лицом или государственным служащим и когда совершено обжалуемое действие (бездействие);

      содержание обжалуемого решения, действия (бездействия);

      какие, по мнению заявителя, права, свободы или законные интересы нарушены;

      какие, по мнению заявителя, созданы препятствия для осуществления прав и свобод или законных интересов;

      какая, по мнению заявителя, обязанность незаконно на него наложена;

      существо требования заявителя.

      Сноска. Пункт 20 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      21. Заявление, подаваемое в порядке главы 29 ГПК, подлежит оплате государственной пошлиной в размере, предусмотренном для соответствующего заявителя подпунктами 2), 3) и 4) пункта 1 статьи 610 Кодекса Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (Налоговый кодекс).

      Заявления, подаваемые в суд по иным категориям дел особого искового производства, подлежат оплате государственной пошлиной в размере, установленном подпунктом 8) пункта 1 статьи 610 Налогового кодекса.

      В случаях, предусмотренных статьей 616 Налогового кодекса, заявитель подлежит освобождению от уплаты государственной пошлины.

      Сноска. Пункт 21 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      22. Если заявитель не приложил к заявлению необходимые для рассмотрения дела материалы, то в соответствии со статьями 163 и 165 ГПК при подготовке дела к судебному разбирательству судья истребует от государственного органа, органа местного самоуправления:

      текст нормативного правового акта, устанавливающего компетенцию государственного органа, органа местного самоуправления (соответствующий закон, положение, устав, учредительные документы);

      текст правового акта индивидуального применения, которым государственный орган, орган местного самоуправления установил, изменил или прекратил субъективные права и обязанности заявителя в возникшем публично-правовом отношении;

      нормативный правовой акт, которым установлен объем полномочий должностного лица или государственного служащего (положение, правила, должностная инструкция), если обжалуется действие (бездействие) этого лица;

      материалы, послужившие основанием для вынесения решения, совершения действия (бездействия), которые обжалуются.

      Сноска. Пункт 22 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      23. С учетом обстоятельств, указанных в заявлении, судья вправе вынести определение об обязательной явке в судебное заседание руководителя государственного органа, органа местного самоуправления, должностного лица или государственного служащего в целях рассмотрения дела с их участием.

      Неявка руководителя государственного органа, органа местного самоуправления, должностного лица или государственного служащего, а равно неявка представителя названных лиц, надлежащим образом извещенных о времени и месте рассмотрения дела, если участие названных лиц в судебном заседании не признано судьей обязательным, основанием для отложения рассмотрения дела не является.

      Неявка в суд руководителя государственного органа, органа местного самоуправления, должностного лица или государственного служащего, а равно представителей названных лиц, надлежащим образом не извещенных о времени и месте рассмотрения дела, согласно части второй статьи 196 ГПК является основанием к отложению разбирательства дела. При отложении разбирательства дела оно должно быть рассмотрено в пределах процессуального срока, установленного нормами ГПК для рассмотрения дела особого искового производства соответствующей категории.

      Неявка в суд руководителя государственного органа, органа местного самоуправления, должностного лица или государственного служащего, когда судом такая явка признана обязательной, должна влечь привлечение названных лиц к административной ответственности в соответствии с законодательным актом об административных правонарушениях.

      Сноска. Пункт 23 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      24. В соответствии со статьями 15 и 72 ГПК заявитель с соблюдением принципа состязательности обязан обосновать свое мнение о наличии любого из обстоятельств, указанных в подпунктах 1), 2) или 3) части первой статьи 293 ГПК. Участвующий в судебном заседании руководитель государственного органа, органа местного самоуправления и его представитель, должностное лицо или государственный служащий обязан доказать соответствие закону обжалуемого решения, совершенного действия (бездействия).

      Установленные статьей 72 ГПК правила о распределении бремени доказывания действуют и при рассмотрении дела в суде апелляционной инстанции, но с соблюдением положений, установленных статьей 413 ГПК.

      Сноска. Пункт 24 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      25. При рассмотрении в судебном заседании дела, предусмотренного главой 29 ГПК, суд вправе по своей инициативе истребовать от государственного органа, органа местного самоуправления дополнительно материалы, послужившие основанием для принятия обжалуемого решения, совершения должностным лицом или государственным служащим действия (бездействия).

      Непредставление в суд истребованных материалов влечет правовые последствия, предусмотренные частью девятой статьи 73 ГПК.

      Лицо, не исполнившее требование суда о предоставлении материалов, подлежит привлечению к административной ответственности за проявление неуважения к суду. Наложение административного взыскания не освобождает лицо, владеющее истребуемым судом доказательством, от обязанности его представления суду. В случае злостного неисполнения требования суда указанные лица несут уголовную ответственность.

      Сноска. Пункт 25 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      26. Законность обжалуемого решения, действия (бездействия) означает, что оно принято (совершено) в соответствии с нормативными правовыми актами, в пределах компетенции государственного органа или органа местного самоуправления, полномочий должностного лица или государственного служащего.

      Признав законность обжалованного решения, действия (бездействия), суд в соответствии с частью второй статьи 227 ГПК выносит решение об оставлении заявления без удовлетворения.

      Сноска. Пункт 26 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      27. При рассмотрении дела суд не вправе оценивать целесообразность принятого решения, совершенного должностным лицом или государственным служащим действия (бездействия), если существо принятого решения, совершенного действия (бездействия) вытекает из предусмотренных нормативными правовыми актами полномочий государственного органа, органа местного самоуправления, должностного лица или государственного служащего.

      28. Если суд признает обжалованное решение государственного органа, органа местного самоуправления, действие (бездействие) должностного лица или государственного служащего незаконным, то в решении суда должно быть указано:

      каким нормативным правовым актам это решение, действие (бездействие) не соответствует;

      какие права и свободы, законные интересы заявителя нарушены;

      какие созданы препятствия для реализации прав, свобод или законных интересов заявителя;

      какая обязанность незаконно наложена на заявителя.

      В резолютивной части решения суд обязан указать орган власти, орган местного самоуправления, который обязан устранить допущенные нарушения прав, свобод или законных интересов заявителя, а также срок, в течение которого допущенные нарушения подлежат устранению. Срок устранения допущенных нарушений надлежит исчислять со дня вступления решения суда в законную силу.

      В зависимости от заявленных требований суд при составлении решения может ограничиться признанием оспоренного акта незаконным. В этом случае вынесение судебного решения о признании акта незаконным означает его незаконность с момента принятия.

      Признав незаконным отказ в совершении какого-либо действия (например, отказ в регистрации транспортного средства), суд возлагает на орган или должностное лицо обязанность в течение определенного судом срока совершить в отношении заявителя конкретные действия (например, зарегистрировать транспортное средство).

      Признав незаконным бездействие органа или должностного лица, выразившееся в не рассмотрении обращения заявителя, суд обязывает орган или должностное лицо рассмотреть обращение заявителя в установленный судом срок, не указывая при этом содержание того решения, которое орган должен принять.

      Сноска. Пункт 28 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      29. Не позднее трех рабочих дней со дня вступления решения суда в законную силу его копия в соответствии с частью второй статьи 297 ГПК подлежит направлению на исполнение в государственный орган, орган местного самоуправления, на который возложено исполнение решения суда.

      Копия решения суда направляется в вышестоящий государственный орган или вышестоящему должностному лицу.

      Лицо, не исполнившее решение суда в установленный судом срок, подлежит привлечению к административной ответственности за неисполнение судебного акта по основаниям и в порядке, предусмотренным законодательным актом об административных правонарушениях. Привлечение лица к дисциплинарной или административной ответственности не освобождает это лицо от обязанности исполнить решение суда.

      Суд обязан контролировать исполнение решения суда в установленные сроки, а также поступление в установленные частью третьей статьи 297 ГПК сроки сообщения об исполнении решения.

      Сноска. Пункт 29 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      30. При вынесении решения суд обязан в соответствии со статьями 109 и 113 ГПК распределить между сторонами судебные расходы.

      Сноска. Пункт 30 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      31. При наличии оснований, предусмотренных статьей 270 ГПК, суду следует обсуждать вопрос о вынесении частного определения об устранении причин и условий, способствовавших нарушениям законности в деятельности государственного органа, органа местного самоуправления, должностного лица или государственного служащего.

      Сноска. Пункт 31 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

      32. В связи с принятием настоящего нормативного постановления признать утратившим силу нормативное постановление Верховного суда Республики Казахстан от 19 декабря 2003 года № 10 "О применении судами законодательства об оспаривании решений и действий (или бездействия) органов государственной власти, местного самоуправления, общественных объединений, организаций, должностных лиц и государственных служащих".

      33. Согласно статье 4 Конституции настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, а также является общеобязательным и вводится в действие со дня официального опубликования.

      Сноска. Пункт 33 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 19.01.2018 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

     
      Председатель Верховного суда
Республики Казахстан
М. Алимбеков
      Судья Верховного суда
Республики Казахстан,
секретарь пленарного заседания
Ж. Баишев