«Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламентін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 17 шілдедегі № 731 Қаулысы

«Техникалық реттеу туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған «Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті бекітілсін.
2. Осы қаулы алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап алты ай еткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2010 жылғы 17 шілдедегі
№ 731 қаулысымен
бекітілген

«Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік процестерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті 1. Қолданылу саласы

1. Осы «Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті (бұдан әрі - Техникалық регламент) көмірдің және оның қайта өңделген өнімдері мен үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптарды белгілейді.
2. Осы Техникалық регламентте мыналар:
1) тас көмір, лигнит немесе қоңыр көмір (бұдан әрі - көмір), сұрыпталған және байытылған көмір, брикеттер мен агломерацияланған отынның ұқсас түрлері (бұдан әрі - олардың қайта өңделген өнімдері);
2) өнімді өндіру, қайта өңдеу, сақтау, тасымалдау және өткізу үдерістері техникалық реттеу объектілері болып табылады.
Кеден одағының сыртқы экономикалық қызметінің тауар номенклатурасына (бұдан әрі - КО СЭҚ ТН) сәйкес көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің тізбесі осы Техникалық регламентке 1-қосымшада келтірілген.
3. Оларды болдырмау керек болатын негізгі қауіпті факторлар (қауіп-қатерлер) мыналар болып табылады:
1) есту органдарына, нерв жүйесіне, ықыласты аударуға теріс әсер ететін нормативтік мәндерден артық өндірістік шудың болуы;
2) өндірістік үй-жайларда (цехтарда) рұқсат етілген деңгейлерден және адамға әсер ету уақытынан артық жалпы және жергілікті дірілдің болуы;
3) көмірде адам ағзасына жағымсыз әсер етуі мүмкін шекті рұқсат етілген мәндерден артық радиоактивтік сәулелену көздерінің болуы;
4) жұмыс аймағы ауасының тозаңдануы және газдануы;
5) жарылыс-өрт қауіптілігі, оның ішінде көмір мен көмір тозаңының өздігінен жануы;
6) тау-кен қысымының пайда болуы, көмір мен газдың кенеттен шығарындысы;
7) су мен ұлпаның атқылауы;
8) ауа кеңістігінің, беттік және топырақ сулардың ластануы, жер бетінің ластануы мен шөгуі, аудандар мен өңірлердің батпақтануы, жасанды жоғарылатылған сейсмикалықтың болуы, жер құнарлығының нашарлауы.
4. Көмірді және оның қайта өңделген өнімдерін сәйкестендіру дайындаушының құжаттарын (жер қойнауын пайдалану құқығына келісімшарт, қызмет түріне лицензия, жоба, технологиялық регламент, өнімге арналған стандарттау бойынша нормативтік құжат, өндірісті көмір өндіру және қайта өңдеу бойынша дамыту жоспары, қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсат) тексеру және өнім үлгілерін сәйкестендіру көрсеткіштері, жіктелуі, кодталуы: технологиялық маркасы (тобы, кіші тобы), дәрежесі (санаты, кіші санаты), кесектер мөлшері, кодтық саны бойынша сынау жүргізу жолымен жүзеге асырылуға тиіс.

2. Терминдер мен анықтамалар

5. Осы Техникалық регламентте техникалық реттеу, өнеркәсіптік қауіпсіздік, қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнамалық, нормативтік құқықтық және өзге де актілерде белгіленген терминдер мен анықтамалар, сондай-ақ тиісті анықтамалары бар мынадай терминдер пайдаланылады:
1) аварияларды жою жоспары - ұйымның, қауіпті өндірістік объектінің және авариялық-құтқару құрылымының лауазымды тұлғаларын хабардар ету және олардың іс-қимыл тәртібін, адамдардың авариялық және қауіп төндіретін учаскелерден шығу жолдары мен уақытын, адамдарды құтқару және аварияны жою жөніндегі құралдардың болу орындарын анықтайтын, адамдарды құтқару және аварияны жою жөніндегі іс-шаралардың жиынтығы;
2) агломерацияланған отын - жабысуды қамтамасыз ететін немесе онысыз, байланыстырғыш материал қосылған ұсақ бөлшектерді кесектеу үдерістерінде алынған отын;
3) байыту - минералдық шикізатты олардың алғашқы шикізаттағы құрамынан жоғары, шоғырланған пайдалы компоненттердің бөлінуі (ал қажет болғанда олардың өзара бөлінуі) мақсатында, оны өңдеудің әр түрлі технологиялық үдерістерінің жиынтығы;
4) байытылған көмір - ылғал немесе құрғақ көмірді байыту үдерісінде алынған көмір;
5) байытылмаған көмір - елеу немесе ұсату үдерістеріне түскен өндірілген көмір;
6) битуминозды көмір - 0,5 %-ға тең немесе одан астам, бірақ 2,0 %-дан кем витриниттің R_r шағылысу көрсеткіші бар орташа дәрежелі көмір;
7) брикеттеу - кейіннен қоспаны керекті мөлшерлі және пішінді брикеттерге нығыздап басу арқылы байланыстырушы заттарды қосып және
қоспай кесектер (брикеттер) алу үдерісі;
8) газ режимі — метан немесе сутегі бөлінуі бойынша қауіпті көмір кәсіпорындарында енгізілетін тәртіп;
9) дәреже (кіші санат) - көмірдің халықаралық жіктеу жүйесі бойынша генетикалық және физика-химиялық қасиеттерінің негізінде оның жетілгендігін көрсететін генетикалық қатарда орналасуы;
10) еленді — қатардағы көмірден бөлінген және байытуға түспеген, ірілігі 12,5 кем (13,25) миллиметр (бұдан әрі - мм) көмір;
11) електі талдау - көмірдің түйіршік өлшемді құрамын сынаманы електерде елеу жолымен анықтау;
12) жану жылулығы - отын массасы бірлігінің толық жануы кезінде бөлінетін жылудың мөлшері;
13) жоба - объектіні салуды, монтаждауды және пайдалануды жүзеге асыру үшін қажетті техникалық құжаттар кешені;
14) жұмыс аймағы - қызмет көрсетілетін алаң еденінің деңгейінен 2 метр (бұдан әрі - м) биіктіктегі кеңістік;
15) кенеттен шығарынды - жыныстың, көмірдің лақтырысымен, күшейтілген газ бөлінуімен жалғасатын, кен қазбасы забойының жанындағы алап бөлігінің өздігінен лезде бұзылуы;
16) кодтық сан - халықаралық кодтау жүйесі бойынша жіктеме параметрлері мәндерінің негізіндегі көмірдің сандық белгісі;
17) көмір - елеулі дәрежеде органикалық тектес, олардың биохимиялық, физика-химиялық және физикалық өзгерістері нәтижесінде басым бөлігінде қурап қалған өсімдіктерден түзілген қатты жанғыш шөгінді жыныс;
18) көмір және жыныс тозаңы - көмірді өндіру, қайта өңдеу және тасымалдау үдерісінде түзілетін, мөлшері 0,5 мм-ден кем қатты заттардың ұсақ бөлшектері;
19) көмірді өндіру - жер қойнауынан көмірді алу бойынша өндірістік үдерістер кешені;
20) көмірді қайта өңдеу - берілген тұтыну қасиеттерін қамтамасыз ету мақсатында өндірілген көмірді өңдеудің технологиялық үдерісі (аяқталған циклді құрайтын тізбекті технологиялық үдерістердің жиынтығы);
21) көмірді сұрыптау - көмірдің тауарлық сыныптарын алу үшін кесек мөлшерлері бойынша бөлу үдерісі;
22) күлдің химиялық құрамы - күлдің құрамында оксидтерге қайта есептегенде негізгі элементтердің болуы;
23) қатардағы көмір - елеу, ұсату, байыту үдерістеріне түспеген өндірілген көмір;
24) штабель - дұрыс пішінге келтірілген көмір (кесілген (кесілмеген) түрдегі конус, пирамида және тағы басқа);
25) қатты отын - қатты жанғыш шөгінді жыныс (көмір, жанғыш тақта тастар) және оларды қайта өңделу өнімдері (сұрыпталған және байытылған көмір, брикеттер және агломерацияланған отын, кокс, жартылай кокс);
26) қауіпті жүк — кез келген заттар, материалдар, бұйымдар, өндірістік және өзге де қызметтің қалдықтары, олар өздеріне тән қасиеттеріне байланысты тасымалдау, тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізу және сақтау кезінде техникалық құралдардың, құрылғылардың, ғимараттар мен құрылыстардың жарылу, өртену немесе бүліну, сондай-ақ адамдардың, жануарлардың өлім-жітімі, жарақаттану және ауыру себебі болуы, қоршаған табиғи ортаға зиян әкелуі мүмкін;
27) қауіпті қалдықтар — құрамында қауіпті қасиеттерге (уыттылыққа, жарылыс қауіптілікке, радиоактивтілікке, өрт қауіптілікке, жоғары реакциялық қабілеттілікке) ие зиянды заттар болатын және өзі немесе басқа заттармен байланысқа түскенде қоршаған орта және адамның денсаулығы үшін тікелей немесе әлеуеті қауіптілікті білдіруі мүмкін болатын қалдықтар;
28) қауіпті қалдықтар паспорты - қалдықтардың шығу орны бойынша түзілу үдерістерін, олардың сандық және сапалық көрсеткіштерін, олармен жұмыс істеу ережелерін, оларды бақылау әдістерін, бұл қалдықтардың қоршаған ортаға, адамның денсаулығына және (немесе) тұлғалардың мүлкіне зиянды әсер ету түрлерін стандартталған түрде сипаттайтын құжат, қалдықтарды өндірушілер, олардың меншігіндегі өзге де тұлғалар туралы мәліметтер;
29) өзінен-өзі жану - сырттан келетін жылу ағынына қарамастан ауа оттегісімен тотығу реакцияларының үздіксіз дамуы нәтижесінде көмірдің тұтануы;
30) өзінен-өзі тұтану - жалындық жанумен және/немесе жарылыспен жалғасатын экзотермиялық көлемді реакциялар жылдамдығының күрт ұлғаюы;
31) өзінен-өзі тұтану температурасы — қоршаған ортаның ең темен температурасы, ол кезде арнайы сынау жағдайларында заттың өзінен-өзі тұтануы байқалады;
32) өнеркәсіптік өнім - күлдің пайыздық құрамы бойынша көмір мен бос жыныстың арасында аралық болып табылатын көмірді байыту өнімі;
33) өнім сапасының куәлігі (паспорты) — дайындаушы (өнім беруші) жөнелтілген өнім партиясының сапасы мен мөлшерін куәландыратын құжат;
34) өрт-жарылыс қауіпсіздігі - заттардың жанудың пайда болуына және таралуына қабілеттілігін сипаттайтын олардың қасиеттерінің жиынтығы. Жану салдары, оның жүру жылдамдығы мен жағдайына қарсы өрт немесе жарылыс болуы мүмкін;
35) паспорт (тау-кен ісінде) - кен қазбасының параметрлерін көрсете отырып, тау-кен жұмыстарын жүргізу және тау-кен жабдықтарын өзара байланысқан түрде орналастыру тәртібін анықтайтын құжат;
36) сақтау мерзімі - сақтау ережелері сақталған жағдайда көмір өнімінің генетикалық және технологиялық қасиеттері сақталатын уақыт кезеңі;
37) санитарлық-қорғау аймағы - оның шекарасынан тыс әсер ету факторлары белгіленген гигиеналық нормативтерден аспайтын аумақ;
38) стандарттау бойынша нормативтік құжат - стандарттау бойынша қызметтің әр түрлеріне немесе оның нәтижелеріне қатысты нормаларды, ережелерді, сипаттамаларды, қағидаттарды белгілейтін құжат;
39) сұрыпталған көмір - белгілі ірілік сыныбының көмір өнімін алу мақсатында елеу үдерісіне түскен көмір;
40) табиғи радионуклидтердің үлестік белсенділігі - заттағы табиғи радионуклидтер белсенділігінің зат массасына қатынасы;
41) тау-кен бөлінісі - оның шекарасында жер қойнауын пайдаланушы барлауды, пайдалы қазбаларды өндіруді, жер асты құрылыстарын салу мен пайдалануды жүзеге асыруға құқылы болатын жер қойнауының учаскесі;
42) тау-кен қысымы - тау-кен қазбасын қоршаған алапта пайда болатын, тау-кен жұмыстарын жүргізумен байланысты кернеулер, күштер;
43) тау-кен соққысы - көмірдің (жыныстың) жер асты қазбаларына лақтырындысы түрінде көрінетін тау-кен қазбасына жанама тау жыныстары алабының шекті көрнеуленген бөлігінің жылдам болатын бұзылуы;
44) техникалық талдау - құрамында ылғал, күл, ұшпа заттар және байланысқан көміртегі болуы көрсеткіштерінде берілген көмірді талдау;
45) технологиялық марка (топ, кіші топ) - генетикалық белгілері және технологиялық сипаттамалары бойынша жақын көмір түрлерінің шартты белгісі;
46) технологиялық регламент - оңтайлы технологиялық режимді, технологиялық үдеріс операцияларын жүргізу тәртібін айқындайтын, өнімді талап етілетін сапамен шығарылуын, қауіпсіз пайдаланылу шарттарын, қоршаған ортаны қорғау бойынша талаптардың орындалуын қамтамасыз ететін құжат;
47) технологиялық схема - технологиялық операциялар және өндіру және қайта өңдеу өнімдерінің ағындары қозғалысының жалғаспалылығы;
48) тозаңды-газ режимі - газ және жарылғыш тозаң бойынша қауіпті көмір кәсіпорындарында енгізілетін тәртіп;
49) тотыққандық көрсеткіші - көмір затының химиялық өзгерістерін және ыдырауын сипаттайтын көрсеткіш;
50) тұтану - тұтандыру көзінен от алған және оны алып тастағаннан кейін де жалғасатын заттың жалындап жануы;
51) тұтану температурасы - көмір затының ең төмен температурасы, ол кезде арнайы сынау жағдайларында ыстық булар мен газдар оларды тұтату көзі әсер еткенде тұтану байқалатын жылдамдықпен бөлінеді;
52) түйіршік өлшемді құрам - көмір кесектерінің өлшемі бойынша сандық сипаттама;
53) шекті рұқсат берілген шоғырлану (бұдан әрі - ШРШ) — көлем бірлігіндегі зиянды химиялық заттың ең көп мөлшері, ол күнделікті әсер еткен, кезде ұзақ уақыт бойы адам ағзасында зиянды әсер етпейді, қазіргі заманғы зерттеу әдістерімен байқалады; қоршаған ортаның (жұмыс аймағы ауасының, атмосфералық ауаның, су объектілері мен топырақтың) санитарлық-эпидемиологиялық жай-күйін бағалау кезінде генетикалық өлшемдер болып табылады;
54) шлам - көмір байыту фабрикаларының суларында байыту нәтижесінде түзілетін, ірілігі 0,5 (1) мм-ден кем ұсақ бөлшектер;
55) элементтік талдау - құрамында күл, көміртегі, сутегі, азот, күкірт және оттегі болуы көрсеткіштерімен берілген көмірді талдау.

3. Өнімнің Қазақстан Республикасы нарығында айналым шарттары

6. Көмір және оның қайта өңделген өнімдерін нарықта орналастыру кезінде олар осы Техникалық регламенттің талаптарына сәйкес келуі тиіс.
7. Өткізу нарықтарында айналымға шығарылатын көмір және оның қайта өңделген өнімдері сапа куәлігімен (паспортымен) қамтамасыз етуге тиіс.
8. Өнім сапасы куәлігінің (паспортының) құрамында мынадай ақпарат болуға тиіс:
1) өнімнің атауы және тұтыну түрі;
2) өнімнің дайындалған елі және орны;
3) дайындаушының (жеткізушінің) атауы және заңды мекен-жайы;
4) өнімге арналған нормативтік құжаттың атауы және белгіленуі;
5) партия нөмірі;
6) массасы (брутто);
7) өнімнің дайындалған күні;
8) сақтау мерзімі;
9) КО СЭҚ ТН және Экономикалық қызмет түрлері жөніндегі өнім сыныптаушысы (ЭҚТ ӨС кодтары);
10) технологиялық маркасы (тобы, қосымша тобы);
11) дәрежесі (санаты, кіші санаты);
12) кесектер мөлшері;
13) кодтық саны;
14) сәйкестікті растау құжаты туралы мәліметтер.

4. Көмір және оның қайта өңделген өнімдерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

9. Көмір және оның қайта өңделген өнімдері осы Техникалық регламентке 2-қосымшада көрсетілген қауіпсіздік талаптарына сәйкес келуге тиіс.
10. Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің радиациялық қауіпсіздігінің нормалары осы Техникалық регламентке 3-қосымшада келтірілген.
Көмір және оның қайта өңделген өнімдері радиациялық қауіптіліктің 1-сыныбына жатқызылуға тиіс. Табиғи радионуклидтердің меншікті белсенділігінің ең аз маңызды үлестік белсенділігінің қатынастарының жиынтығы бір бірліктен аспауы тиіс. Табиғи радионуклидтердің үлестік белсенділігінің ең аз маңызды үлестік белсенділікке қатынастарының жиынтығы бір бірліктен артық болатын көмір және оның қайта өңделген өнімдерін шаруашылық қызметінде пайдалануға болмайды.
Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің күлі табиғи радионуклидтердің тиімді үлестік белсенділігіне байланысты әр түрлі бағыттарда пайдаланылуы мүмкін.
11. Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің жанғыштығын және өрт-жарылыс қауіпсіздігін сипаттайтын көрсеткіштер тұтану температурасы және өзінен-өзі тұтану температурасы болып табылады.
Көмір және оның қайта өңделген өнімдері өзінен-өзі жануға, сондай-ақ тұтату көзі әсер еткенде жануға және оны жойған соң өз бетімен жануға қабілетті, «жанғыштар (жанушылар)» тобына жатады.
Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің тұтану температурасы 120 ⁰С-ға болуға тиіс.
Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің өзінен-өзі тұтану температурасы кемінде 50 ⁰С болуға тиіс.
12. Көмір және оның қайта өңделген өнімдері тотығуға және өзінен-өзі жануға бейімділігімен сипатталады.
Көмірді және оның қайта өңделген өнімдерін тотығуға және өзінен-өзі тұтануға бейімділігі бойынша жіктеме және оларды сақтаудың шекті мерзімдері осы Техникалық регламентке 4-қосымшада берілген.
13. Көмір және оның қайта өңделген өнімдері тозаң-ауалық жарылыс қауіпті қоспаларын түзуі мүмкін.
Тозаң-ауа қоспаларының жарылыс қауіптілігі қоспаның ылғалдылығына, тозаңның ірілігіне, отын қабатына ауаның кіруіне, қоршаған ортаның және отынның температурасына, оның табиғи қасиеттеріне байланысты болады.
Құрамында мөлшері 0,2 мм-ден кем көмір бөлшектері бар тозаң-ауа қоспасы аса жарылыс қауіпті болып табылады.
Көмір және оның қайта өңделген өнімдерінің жарылыс қауіптілігін бағалау үшін отынның жарылғыштық өлшемдері мен жарылыс қауіптілігінің топтары 5-қосымшаға сәйкес анықталуы тиіс, онда олар үшін жарылысты ескертудің және жарылыстан қорғаудың қажетті құралдары белгіленген.
Тозаң жарылғыштығының өлшемдерін есептеу үшін бастапқы деректер мыналар болып табылады:
1) көмір мен тозаңды електі талдау;
2) техникалық талдау;
3) элементтік талдау;
4) жану жылулығы.
14. Көмір және оның қайта өңделген өнімдерінің сапасы қоршаған ортаны қорғауға қойылатын талаптарға сәйкес болуға тиіс.
Көмірді өндіру, қайта өңдеу, сақтау, тасымалдау және пайдалану кезінде экологиялық талаптарды орындау, ауадағы ластайтын және зиянды заттардың, парниктік газдар шығарындыларының және қоршаған ортаға эмиссиялардың ШРШ талдау және есептеу үшін бастапқы деректермен қамтамасыз ету үшін кәсіпорындар осы Техникалық регламенттің 14-тармағында көрсетілген көрсеткіштерді (көмір мен тозаңды електі талдау, техникалық талдау, элементтік талдау, жану жылулығы) және күлдің химиялық құрамын анықтауды белгіленген мерзімдерде жүргізу қажет.
15. Көмір және оның қайта өңделген өнімдерінің сапасы тасымалданатын жүктердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тиіс.
Көмір және оның қайта өңделген өнімдері бар жүктердің қауіпсіздігін сипаттайтын көрсеткіштер мыналар болып табылады:
1) сақтау мерзімі;
2) тұтану температурасы;
3) өзінен-өзі тұтану температурасы;
4) жарылыс қауіпі тобы.
Келтірілген көрсеткіштердің мәндері осы Техникалық регламентке 4, 5-қосымшаларда және 12-тармағында көрсетілген талаптарға сәйкес келуге тиіс.

5. Көмірді өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

5.1 Көмірді өндіру мен қайта өңдеудің өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын жалпы талаптар

16. Көмірді өндіру және қайта өңдеу үдерістері жобаларға, технологиялық регламенттерге және паспорттарға сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.
Жобалардың құрамында құрылыстардың жер үстіне орналастыру; көмірді өндірудің және қайта өңдеудің технологиялық үдерістерін, технологиялық жабдықтарды, желдету, өндірістік үдерістерді механикаландыру, автоматтандыру құралдарын қолдану; өндіріс қалдықтарын қоймаландыру; жоспарланатын қызметтің қоршаған ортаға әсер ету қауіпсіздігін қамтамасыз ететін талаптар болуға тиіс.
17. Көмірді өндіру және қайта өңдеу кәсіпорындарында адамдарды құтқару және авариялардың пайда болуының бастапқы кезеңінде оны жою үшін қолда бар барлық қажетті күштер мен құралдарды дереу іске қосуды көздейтін аварияларды жою жоспары жасалуға тиіс.
18. Көмір кәсіпорындарында қолданылатын технологиялық жабдықтар және техникалық құрылғылар адам өмірінің, денсаулығының қауіпсіздігін және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етуге тиіс.
19. Жабдықтардың функционалдық мақсатына орай қоршалуы мүмкін емес болатын бөліктерін қоспағанда, олардың қозғалатын, айналатын бөліктерінің қорғаныш қоршауы болуға тиіс.
20. Қолданылатын электр жабдықтары, кабельдер және электрмен жабдықтау жүйелері жұмыс істеушілердің электр қауіпсіздігін, сондай-ақ жарылыс және өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тиіс.
21. Жұмыс орындарындағы шу деңгейлері осы Техникалық регламентке 6-қосымшада келтірілген шекті рұқсат етілген мәндерден артық болмауға тиіс.
22. Жұмыс орындарындағы діріл деңгейлері жабдықтар жұмыс істеген кезде осы Техникалық регламентке 7-қосымшада келтірілген шекті рұқсат етілген мәндерден артық болмауға тиіс.
23. Кәсіпорындарда кешенді тозаңсыздандыру көзделуге тиіс.
Технологиялық жабдықтар және техникалық құрылғылар тозаң-жарылыстан қорғау жабындарымен және тозаңды басу құралдарымен жарақталуға тиіс.
24. Тозаң немесе газ жарылыстары бойынша қауіпті көмірді өндіру және қайта өңдеу кәсіпорындарында тозаң-газ режимі белгіленуге тиіс.
Газ тозаңды режим еденнің, қабырғаның және жабдықтардың бетінде өлшенген күйінде ауада жарылыс қауіпті шоғырлану тудыруы мүмкін көмір тозаңының шегуін болдырмайтын, сондай-ақ метан мен зиянды газдар жиналуын, жабдықтардың ішінде жарылыс және үй-жайда жарылыс өнімдерінің шығарындысы пайда болуын ескертетін талаптардың орындалуын көздеуі тиіс.
25. Адам ағзасына әсер ету дәрежесі бойынша жұмыс аймағының ауасындағы тозаң мөлшерінің шекті рұқсат берілген шоғырлануы (ШРШ) осы Техникалық регламентке 8-қосымшада келтірілген. Жұмыс аймағындағы тозаңның мөлшері қауіптіліктің 3-сыныбынан (орташа қауіпті) немесе қауіптіліктің 4-сыныбынан (аз қауіпті) жоғары болмауы тиісті емес.
26. Жұмыс аймағының ауасындағы зиянды заттардың мөлшері осы Техникалық регламентке берілген 9-қосымшада келтірілген ШРШ аспауы тиіс.
27. Көмірдің радиоактивтілігін алдын ала бағалау кен орнын барлау сатысында ашық карьер, ұңғыма забойындағы қабатқа арналған гамма-каротаж немесе беттік түсіру материалдары бойынша анықталатын гамма-сәуле шығарудың балама мөлшерінің қуаты мәндерінің негізінде жүргізіледі.
Жеке жылдық тиімді мөлшер - 10 микрозиверттен, ал ұжымдық тиімді жылдық мөлшер 1 адам-зиверттен артып кетпеуі тиіс.
Гамма-сәуле шығарудың балама мөлшерінің қуатын анықтау нәтижелері бойынша тексерілетін объект біртекті учаскелерге бөлінеді.
Егер гамма-сәуле шығарудың балама мөлшерінің қуатын өлшеу нәтижелері оның барлық беті бойында орташадан 30%-ға артық емес болса, кенорны, қабат табиғи радионуклидтердің мөлшері бойынша біртекті болып саналады.
Табиғи радионуклидтердің мөлшері бойынша біртексіз учаскелерді айқындаған кезде, кенорнын игеру және пайдалану арнайы әзірленген жоба бойынша іріктеп алу ескере жүргізіледі.
Кен орындарының табиғи радионуклидтердің мөлшері бойынша біртекті аудандары шаруашылық жүргізуші субъектілердің жобалық және нормативтік құжаттарында көрсетілуі тиіс жеке учаскелерге жиектеледі.

5.2 Көмірді жер асты тәсілімен өндіру

28. Көмірді жер асты тәсілімен ендіру үңгілеу, алу учаскелерінде, жерасты қазбаларын жүргізу және бекіту, бұрғылау-жару жұмыстарын орындау, шахталарды желдету, кен массасын тасымалдау және адамдарды тасу кезінде қауіпсіздік талаптарын сақтау арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
29. Лақтырынды қауіпті және соққы қауіпті қабаттарды, сондай-ақ лақтырынды қауіпті жыныстары бар қойнауқаттарды өңдеу кезінде көмірдің, жыныстың және газдың оқыс лақтырындыларын және тау соққыларын болдырмау бойынша талаптар орындалуы тиіс.
30. Қауіпті және лақтырындылары мен тау соққылары бойынша қауіп төндірілетін қойнауқаттарды ашуға, тазарту және дайындық жұмыстарын забой лақтырынды қауіпті емес және соққы қауіпті емес күйде болған немесе оған келтірілгенде жағдайда жүргізуге рұқсат етіледі.
31. Өзінен-өзі жануға бейімді көмір қабаттарын қазатын шахталарда көмірдің өзінен-өзі қызуының (өзінен-өзі жануының) ерте белгілерін бақылау ұйымдастырылуы тиіс.
32. Жерасты қазбаларында және шахта үстіндегі ғимараттарда оңай тұтанатын материалдарды қолдануға және сақтауға тыйым салынады.
33. Өрт белгілері байқалған кезде апаттарды жою жоспары қолданысқа енгізілуі тиіс.
34. Өрт пайда болған сәттен бастап және оны сөндіру аяқталғанға дейін шахта атмосферасының құрамын тексеру және кен-құтқару жұмыстарын жүргізу орындарында температураны бақылау жүзеге асырылуы тиіс.
35. Шахталар тұрақты және сенімді желдеткішпен жабдықталуы тиіс.
36. Қолданыстағы кен қазбаларының ауасындағы оттегінің мөлшері кемінде 20%-ды (көлемі бойынша) құрауы тиіс.
37. Кеніш ауасындағы метанның мөлшері осы Техникалық регламентке 10-қосымшада келтірілген нормаларға сәйкес келуі тиіс.
38. Дегенмен бір жерінде метан байқалған шахталар газ бойынша қауіпті шахтаға жатады. Оларда метан бөлінетін (бөлінген) шахталар толығымен газ режиміне ауыстырылуы тиіс.
Көмір шахталарында метанның шоғырлануын бақылау метан бөлінетін немесе жинақталатын қазбалардың барлығында жүзеге асырылуы тиіс.
39. Желдету құралдарымен ауадағы метанның мөлшерін белгіленген нормалар шегінде қамтамасыз ету мүмкін болмайтын газ шахталарында газсыздандыру жүзеге асырылуы тиіс.
40. Кеніш ауасындағы көмірқышқыл газының мөлшерін жұмыс орындарында және алу бөліктері мен тұйық қазбалардың шығатын ағыстарында - 0,5 %-дан артық болмауы, қабаттың және тұтас алғанда шахтаның, қанаттың шығатын ағысы бар қазбаларда - 0,75 %-дан артық емес, үйінді бойынша қазбаларды жүргізу және қалпына келтіру кезінде 1 %-дан артық болмауы тиіс.
41. Қолданыстағы жерасты қазбаларының ауасында зиянды газдардың (булардың) мөлшері осы Техникалық регламентке 11-қосымшада көрсетілген шекті рұқсат берілген шоғырланудан аспауы тиіс.
42. Шахталарды желдету кезіндегі ауа жылдамдығы кемінде:
барлық шахталардың тазарту қазбаларының забой жанындағы кеңістіктерінде, газ шахталарының тұйық қазбаларында және жалпы шахталық тоқырау есебінен желдетілетін шахтаның қалған қазбаларында - 0,25 метр бөлінген секунд (бұдан әрі - м/с);
метан бойынша III санатты және одан жоғары шахталарда, көмір және аралас забойлар бойынша, сондай-ақ қазылған кеңістікпен байланысы бар барлық жүргізілетін кен қазбаларында және жойылатын қазбаларда - 0,5 м/с;
оқпандар мен шурфтарды үңгілеу және тереңдету кезінде, газдық емес шахталардың тұйық қазбаларында - 0,15 м/с болуы тиіс.
43. Тұрақты жұмыс орындарындағы және шахталардың жерасты қазбаларындағы ауа температурасы + 16 ⁰С-дан кем емес және +26^оС-дан көп емес болуы тиіс.
44. Әрбір шахтада ауаны тозаңсыздандыру бойынша талаптар орындалуы тиіс.
45. Кен массасын уатуға және тасымалдауға арналған тау-кен машиналары барынша аз тозаң түзілуін қамтамасыз етуі тиіс.
46. Тазарту жұмыстарын жүргізу кезінде, сондай-ақ орташа қуатты және қалың қабаттар бойынша таңдау әрекетті комбайндармен қазу жұмыстарын жүргізу кезінде алаптағы көмірді алдын ала ылғалдандыру қолданылуы тиіс.
47. Қабылдау бункерлері, төңкергіштер, скиптерді түсіруге және тиеуге арналған құрылғылар кен массасының төгілуін болдырмау және одан тозаңды үрлеу құрылғыларымен жабдықталуы тиіс.
48. Тозаң жарылыстары бойынша қауіпті қабаттарды қазатын шахталарда инертті тозаңды (тақта тасты тозаң-жарылыстан қорғау), суды (су-тозаң-жарылыстан қорғау) немесе суды және инертті тозаңды (аралас тозаң-жарылыстан қорғау) қолдануға негізделген көмір тозаңының жарылыстарын ескерту және жайылтпау бойынша талаптар орындалуы тиіс.
49. Судың бұзып өтуі бойынша қауіпті аймақтардағы тау-кен жұмыстары су мен зиянды газдардың қолданыстағы қазбаларды бұзуын болдырмау бойынша шараларды көздейтін жобаға сәйкес жүргізілуі тиіс.
50. Қауіпті аймақтардың шекараларын шахтаның маркшейдерлік және геологиялық қызметтері жасауы тиіс, олар қауіпті аймақтарды дер кезінде анықтайды, есепке алады және маркшейдерлік құжаттамаға түсіреді.
51. Адамдарды тасымалдау, кен массасын және жүктерді тасымалдау көлік және көтеретін техникалық құралдарды, технологияларды қолдану және апаттардың пайда болуын болдырмайтын жұмыстарды ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
52. Адамдар мен жүктерді тік және көлбеу қазбалар бойымен көтеру мен түсірудің барынша үлкен жылдамдықтары осы Техникалық регламентке берілгөн 12-қосымшада келтірілген шамалардан аспауы тиіс.

5.3 Көмірді ашық тәсілмен өндіру

53. Көмірді ашық тәсілмен өндіру аршу және өндіру жұмыстары, тау-кен жабдықтары және көлік құралдарын пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын сақтау арқылы жүзеге асырылуы тиіс.
54. Тау-кен жұмыстарын жүргізу кезінде тау жыныстарының таралу шекараларын және деформацияларының түрін белгілеу, деформацияның жылдамдығы мен шамасын анықтау, ығысудың ауыспалы шамасын анықтау мақсатында ернеулердің, орлардың, кертпештердің, беткейлер мен үйінділердің жағдайын маркшейдерлік және геофизикалық бақылау жүзеге асырылуы тиіс.
55. Көшкін қауіпті және сел қауіпті аймақтарда жұмыс жүргізген кезде қар көшкіндерінен және су тасқындарынан қорғау бойынша шаралар жүзеге асырылуы тиіс.
56. Гидротехникалық ғимараттар (бөгеттер, арнаны қайтаратын және ордегі орлар, платиналар) тасқын және нөсер суларын өткізуді қамтамасыз етуі тиіс.
57. Кен қазбалары беткейлерінің және үйінділерінің тұрақтылығын қамтамасыз ету, көмір мен қазылатын жыныстардың ылғалдылығын төмендету, кен-көлік жабдықтарының жұмысына қауіпсіз жағдайларын жасау үшін суды құрғату жүйесінің әсер ету аймағынан тысқары жерге суды бұруға арналған құрылыстар көзделуі тиіс.
58. Разрездерде бұрғылау-жару жұмыстары жұмыстарды ұйымдастыру және зарядтарды қоздыру тәсілдері, зарядтарды, оқ-дәрілерді және жарылғыш материалдарды пайдалану, қауіпті аймақты анықтау, жарылыс жұмыстары ауданын желдету бойынша қауіпсіздік талаптарын сақтау арқылы жүргізілуі тиіс.

5.4 Көмірді аралас тәсілмен өндіру

59. Көмірді аралас тәсілмен өндіру өзара келісілген көмір разрездері мен шахталардың жобалары және тау-кен жұмыстарын ашық және жерасты өндіру жоспары бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
Көмір кен орнын аралас тәсілімен қазу кезінде жерасты және ашық тәсілмен өндіру үдерістеріне жататын қауіпсіздік талаптары орындалуы тиіс.
60. Тау-кен жұмыстарын жүргізу шебі мына бағыттарда орналасуы тиіс:
ашық жұмыстар кезінде - жерасты тазарту жұмыстарын дамыту шебіне қарсы;
жерасты тазарту жұмыстары кезінде - алаптан разрезге.
61. Кен орнын ашық және жерасты тәсілдерімен аралас қазуды жүргізетін кәсіпорындар Авариялық құтқару қызметімен бірлесіп, оларға газдардың өтуі, судың бұзуы, кен алабының түрін өзгертуі мүмкін қауіпті аймақтардың шекараларындағы тау-кен жұмыстары учаскелерін (орындарын) анықтауы және көрсетілген учаскелердегі жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін іс-шаралар әзірлеуге тиіс.
62. Жерасты қазбаларының немесе карстарының болуы себепті, ықтимал опырылып құлау немесе құлаған жердің аймақтарында шахталар мен разрездердің маркшейдерлік қызметтері карьер ернеулері мен топырағының жай күйіне аспаптық бақылау жүргізуі тиіс.
63. Ашық және жерасты тау-кен жұмыстары арасындағы сақтандырғыш кен діңгекті қазу карьердің кендіңгегінен ернеулердің құлауын болдырмайтын және жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шараларды орындау кезінде жүзеге асырылуы тиіс.

5.5 Көмірді қайта өңдеу

64. Көмірді қайта өңдейтін кәсіпорындарда (сорттау, байыту, брикеттеу) тозаң-газ режимі белгіленуге тиіс.
65. Кәсіпорындарда:
үй-жайлардың ауасындағы метанның мөлшерін;
үй-жайлардың ауасындағы және атмосфераға шығарындыларда тозаңның мөлшерін;
үй-жайлардың ауасындағы (СО және СО₂) мөлшерін;
үй-жайларда тозаңның шөгуіне бақылау ұйымдастырылуы тиіс.
66. Көмірді қабылдау, көмірді дайындау, дайын өнімді кептіру және тиеу, көмірді байытудың алдында пневматикалық айыру, құрғақ жіктеу және тозаңсыздандыру учаскелерінде жұмыс аймағының ауасындағы тозаңның шоғырлануы 8-қосымшаға сәйкес ШРШ деңгейінде сақталуы тиіс.
67. Шикізатты және дайын өнімді ұсатқыштарда, транспортер таспаларында, електерде тиеу, түсіру және қайта төгу орындары аспирациялық жабындармен және тозаңсыздандыру жүйелерімен жабдықталуы тиіс.
68. Аспирациялық жүйелермен жабдықталған барлық құрылыстардың кірме ағындық желдеткіші болуы тиіс.
69. Үй-жайлардың ауасындағы метанның мөлшері 2 %-дан көп болмауы тиіс.
70. Көмірді қайта өңдеу кезінде пайдаланылатын реагенттер жабық қоймаларда металл резервуарларда және тікелей күн сәулесінен және атмосфералық жауын-шашыннан қорғайтын қалқаның астында цистерналарда сақталуы тиіс.
71. Түйіспелік күбілерге, флотациялық машиналарға және басқа агрегаттарға реагенттерді беру реагенттердің еденге, топыраққа түсуін болдырмайтын жабық коммуникациялар бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
72. Реагенттерді тұтыну орнына жеткізу және түсіру механикаландырылған болуы тиіс.
73. Електеу, ұсату және центрифугаларда шламды құрғату учаскелерінде шудан қорғау үшін дыбысты оқшаулау кабиналарынан технологиялық үдерістің барысын қашықтан бақылауды жүзеге асыру мүмкіндігі қамтамасыз етілуі тиіс, қызмет көрсететін жұмысшылар есту органын жеке қорғау құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.
74. Вакууммен жұмыс істейтін жабдықтар (вакуум-сорғылар, ресиверлер, торлар, үлестіру бастиегі, ысырмалар, магистральдық желілер) тұмшалануы тиіс.
75. Қысымның астында болатын құбырлар мен ыдыстарда қысымды бақылау аспаптары және сақтандыру клапандары орнатылуы тиіс.
76. Сыртқы тұндырғыштар құрылғысы жұмыс істеп тұрған немесе жобаланатын өнеркәсіптік ұйымдар мен елді мекендер орналасқан ауданда ауа бассейнінің тазалығын, сондай-ақ ашық су айдындарына төгілетін өндірістік сулардың тазалығын қамтамасыз етуі тиіс.
77. Қалдық қоймасының үстіңгі қабатының тозаңдануын болдырмау үшін оның бекіту бойынша шаралар жүзеге асырылуы тиіс: қабық түзетін заттарды салу, шөптер, өсімдіктер егу және т.б.
78. Кептіру жолдарының тозаң шөгіп қалатындай учаскелері, қаптары және тұйықталған жерлері болмауы тиіс.
79. Газ жолдарының қабатқа көлбеу бұрышы кемінде 45 болуы тиіс.
80. Кептіру қондырғысының жолында және кептірілген көмір конвейерлерінде жану ошақтары табылған кезде буды беру не автоматты өрт сөндіру жүйесін қосу ие қолда бар өрт сөндіру құралдарымен люктер арқылы жану және бықсу ошақтарын сөндіру қажет.

5.6 Көмірді сақтау және тасымалдау қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

81. Көмірді және оның қайта өңделген өнімдерін сақтау өрттер мен жарылыстардың пайда болуын, қоршаған ортаның ластануы мен зақымдалуын болдырмайтын шараларды сақтап, суландыруға ұшырамаған, арнайы жабдықталған қоймалар мен құрғақ алаңдарда жүзеге асырылуы тиіс.
82. Өзінен-өзі тұтанатын көмірді сақтауға арналған қоймалар мен алаңдар жанатын құрылыстардан кемінде 8 м қашықтықта орналасуы тиіс.
83. Қойма шаруашылығын орналастыру мен тасымалдау операцияларын ұйымдастыру ауа бассейні мен өндірістік алаңның ластануын болдырмайтын тәсілдер мен құрылғыларды пайдаланып, механикаландырылған беруді, тиеуді және түсіруді қамтамасыз етуі тиіс.
84. Түсірілген көмірдің пішінсіз үймелерде және үйіндімен 2 тәуліктен көп емес қауіпсіз сақтауға рұқсат етіледі.
85. Көмірдің ұзақ сақталу кезеңінде кәсіпорын штабельдің температуралық күйіне бақылау жүргізуі тиіс. Температураны өлшеу жиілігі көмірдің өзінен-өзі жануға бейімділігіне байланысты.
Штабельде көмір аумалы температурадан 2 ⁰С-дан артық қызған кезде өзінен-өзі жану ошақтарын жою үшін шаралар қабылдануы тиіс.
86. Көмірді қоймаға бергенде, штабельге салғанда және кері бергенде көмірдің ұсақталуын азайту және оның тозаңдануын болдырмау бойынша шаралар көзделуі тиіс.
87. Көмірдің штабельде қызуын және өзінен-өзі тұтануының алдын-алу үшін:
1) алдын ала көмірді тұтынушыларға штабельдің жаңартылатын бөлігінен ескі көмірді толық тиеп беріп, штабельдегі ескі көмірді жаңа өндірілген көмірмен дүркін-дүркін ауыстыру;
2) кейіннен көмірді қабаттық және беттік тығыздау арқылы штабельді қабаттық қалыптастыру кезінде тотығуға және өзінен-өзі жануға бейім көмірдегі тотығу үдерістерін және онымен байланысты зиянды газдардың бөлінуін баяулатуды оларға ерітінділер, су эмульсиялары, суспензиялар немесе құрғақ реагенттер түріндегі ингибитор-антитотықтырғыштарды енгізу жолымен жүзеге асыру.
3) көмірді штабельді салу кезінде көмірдің салмағына суспензияның 3 салмақтық пайызы есебінен сөндірілген әктастың 2-3 %-дық сулы суспензиясымен біркелкі дымқылдандыру. (Бұл ретте күлділік 0,06 %-дан көп аспауы тиіс).
88. Көмір штабельдерінде пайда болған температурасы 35^оС-дан жоғары көмірдің өзінен-өзі қызу ошақтары табылған кезде қызған көмір штабельден темір жол вагондарына және басқа көлік құралдарына дереу тиеледі. Мұндай тиеу мүмкін болмаған кезде қызу ошақтары ауданында көмір қосымша тығыздалады.
89. Көмірдің температурасы жоғарылуын жалғастырып, 50^оС-ға жеткен жағдайда, бүкіл қызған көмірді бос орында биіктігі 1,5 м-ден көп емес жеке штабельдерге салып, оны штабельден жоюға дереу кірісу қажет.
90. Газ бойынша қауіпті көмірге арналған жабық қоймаларды пайдаланған кезде жерасты бөлігінде метанға ауысым сайын бақылау жүргізу қажет.
91. Жыныстардың өзінен-өзі жануы мүмкін ошақтарын табу және өзінен-өзі жануының алдын-алу бойынша шараларды дер кезінде қабылдау мақсатында үйінділердің жылулық күйін бақылау жүргізілуі тиіс.
Температураны өлшеу жер бетінен 0,5 м тереңдікте жүргізіледі.
92. Агломерацияланған отын салқындатылған (45 ^оС көп емес), мұздатылмаған түрде тасымалдануы, бір-бірінен оңай бөлінуі, үгітілмеуі тиіс.
93. Көмірді төменгі түсіру люктері бар жартылай вагондарға тиеудің алдында бар саңылауларды, оның ішінде олар арқылы тасымалдау кезінде сыныбы 13 мм-ден кем көмірдің төгілуі мүмкін болатын конструкциялық саңылауларды тығыздау бойынша шаралар қабылдау қажет.
94. Көмірді және оның қайта өңделген өнімдерін көліктің әр алуан түрлерімен тасымалдау қауіпсіз болуы және осы Техникалық регламенттің 15-тармағының талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.
95. Олардың қызмет ету үдерісінде қалдықтар түзілетін көмірді өндіретін және қайта өңдейтін кәсіпорындар, олармен қауіпсіз жұмыс істеу шараларын ескеруі, экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық талаптарды сақтауы және оларды кәдеге жарату бойынша іс-шараларды орындауы тиіс.

6. Өнімнің сәйкестігін растау

96. Өнімнің сәйкестігін растау Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 4 ақпандағы № 90 қаулысымен бекітілген, «Сәйкестікті растау тәртіптері» Техникалық регламентінің талаптарына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс. Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерін сәйкестендіру және сәйкестігін растау стандарттау бойынша нормативтік құжаттарға сәйкес аккредиттелген сынау зертханаларында үлгілерді сынау нәтижелерінің негізінде жүргізілуі тиіс.

7. Техникалық регламенттің күшіне ену мерзімдері және шарттары

97. Осы Техникалық регламент қолданысқа енгізілген сәттен бастап Қазақстан Республикасының аумағында қолданыстағы нормативтік актілер Техникалық регламентіне сәйкес келтірілгенге дейін Техникалық регламентке қайшы келмейтін бөлігінде қолданылады.
98. Осы Техникалық регламенттің талаптарын орындау үшін қолданылатын стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттар және мемлекеттік органдардың құзыреті шегінде қалыптастырылатын өзге де құжаттар Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген тәртіппен үйлестірілуге жатады.
99. Орталық және жергілікті атқарушы органдар өздерінің нормативтік құқықтық актілерін осы Техникалық регламентке сәйкес келтіруді, сондай-ақ оларды бейімдеп енгізуді қамтамасыз етсін.
100. Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 2012.10.16 № 1317 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
101. Осы Техникалық регламент алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
1-қосымша

«Көмірдің және оны өндірудің, қайта өңдеудің, сақтаудың және тасымалдаудың өндірістік үдерістерінің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламенті талаптары қолданылатын көмір тізбесі

КО СЭҚ ТН коды	Позиция атауы	Өнім атауы
2701	Тас көмір; тас көмірден алынған брикеттер, шекем тастар және қатты отынның ұқсас түрлері: тозаң түрдегі немесе тозаң түріндегі емес, бірақ агломерацияланбаған тас көмір	Тас көмір брикеттер, шекем тастар және қатты отынның ұқсас түрлері; тозаң түріндегі немесе тозаң түріндегі емес, агломерацияланбаған тас көмір
2701 12	битумды көмір	тас көмір битумды көмір кокстелетін көмір қатардағы көмір байытылмаған көмір сұрыпталған көмір байытылған көмір концентрат өнеркәсіптік өнім шлам еленді
2701 12 100 0	кокстелген көмір
2701 12 900 0	басқа
2701 19 000 0	басқа да көмір
2701 20 000 0	брикеттер, шекем тастар және тас көмірден алынған қатты отынның ұқсас түрлері	брикеттер, шекем тастар және тас көмірден алынған агломерацияланған отынның ұқсас түрлері
2702	гагаттан басқа лигнит немесе, агломерацияланған немесе агломерацияланбаған қоңыр көмір	агломерацияланған немесе агломерацияланбаған лигнит немесе қоңыр көмір
2702 10 000 0	тозаң түріндегі немесе тозаң түріндегі емес, бірақ агломерацияланбаған лигнит немесе қоңыр көмір	лигнит немесе қоңыр көмір қатардағы көмір байытылмаған көмір сұрыпталған көмір байытылған көмір еленді
2702 20 000 0	агломерацияланған лигнит немесе қоңыр көмір	брикеттер, шекем тастар және лигниттен немесе қоңыр көмірден алынған агломерацияланған отынның ұқсас түрлері

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
2-қосымша

Көмірдің және оның қайта өңделген өнімдерінің қауіпсіздігін сипаттайтын көрсеткіштердің нормалары

Ескерту. 2-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.10.16 № 1317 (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

Өнім көрсеткішінің атауы	Өнімге арналған норма
1. Аd күлділігі, %, артық емес	45,0
2. Жалпы күкірттің массалық үлесі Sdt,%, артық емес	3,0
3. Хлордың массалық үлесі C1d, %, артық емес	0,4
4. Күшәннің массалық үлесі Аsd, %, артық емес	0,01

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
3-қосымша

Қатты отынның радиациялық қауіптілігінің нормалары

Қатты отынның радиациялық қауіптілігі сыныбы	Қатты отындағы табиғи радионуклидтердің меншікті белсенділігінің ең аз мәнді меншікті белсенділігіне - қатынастарының сомасы, (МММБ,Сқ.0Т., бірл.)	Қатты отынды қауіпсіз пайдалану шарттары
I	<1	Қатты отынды шаруашылық қызметте пайдалануға ешқандай шектеулер енгізілмейді
II	>1	Қатты отынды шаруашылық қызметте пайдалануға тыйым салынған

Қатты отын күлінің радиациялық қауіптілігінің нормалары

Күлдің радиациялық қауіптілігінің сыныбы	Күлдегі табиғи радионуклидтердің тиімді меншікті белсенділігі А күл тиімді(А күл тиімд. болж.),Бк/кг	Күлді қауіпсіз пайдалану шарттары
I	370-ке дейін	Күл салынып жатқан және қайта салынатын тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда пайдаланылуы мүмкін
II	370-тен 740-қа дейін	Күл елді мекендер аумағының және перспективалы құрылыс аймақтарының шегінде жол құрылысында, сондай-ақ өндірістік ғимараттарды тұрғызғанда пайдаланылуы мүмкін
III	740-тан 1500-ге дейін	Күл елді мекендерден тыс жол құрылысында пайдаланылуы мүмкін
IV	1500-ден артық 4000-ға дейін	Күлді пайдалану мәселесі Қазақстан Республикасының мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызметінің аумақтық органдарымен келісім бойынша әрбір жағдайда жеке шешіледі

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
4-қосымша

Көмірдің тотығуға және өздігінен жануға бейімділігі бойынша топтары

Топ нөмірі	Топтың атауы	Көмірдің атауы, технологиялық маркасы	Тотыққандық көрсеткіші ОКр, %, артық емес	Сақтау мерзімі, ай, артық емес
1	Тотығуға барынша тұрақты	Антрациттер, жартылай антрациттер	-	36
2	Тотығуға тұрақты	Ж, КЖ, К, КО, КСН, КС, ОС маркалы тас көмірлер Байытылмаған, сұрыпталған, байытылған көмір	50	18
3	Тотығуға орташа тұрақты	ДГ, Г, ГЖО, ГЖ маркалы тас көмір Байытылмаған, сұрыпталған, байытылған көмір	50	12
4	Тотығуға тұрақсыз	Тас көмір, лигнит және қоңыр көмір Д маркасы Б маркасы Байытылмаған, сұрыпталған, байытылған көмір	55 60	6 3

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
5-қосымша

Көмір және оның қайта өңделген өнімдері тозаңының жарылыс қауіптілігі топтары

Жарылыс қауіптілігі тобы	Жарылғыштық өлшемі	Тозаңның жарылыс қауіптілігі
1	Кт<1,0	Аз
2	1,0<Кт<1,5	Орташа
3	1,5<Кт<3,5	Орташа жоғары
4	Кт>3,5	Жоғары

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
6-қосымша

Жабдықтар жұмыс істеген кезде жұмыс орындарындағы шу деңгейлері

Жұмыс орындары және жұмыстардың түрлері	Шу деңгейі, децибел (бұдан әрі - дБ), артық емес
Тау-кен қазбалары, өндірістік жайлар, үстіңгі бет аумағы	80
Бақылау және қашықтан басқару кабиналары: телефон бойынша резервтік байланыссыз телефон бойынша сөйлесу байланысымен	80 65
Ықыластылықты және назар аударуды талап ететін жоғары білікті жұмыстар	60

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне 7-қосымша

Көмір кәсіпорындарының жабдықтары жұмыс істеген кезде жұмыс орындарындағы дірілдің деңгейлері

Діріл түрі	Діріл санаты (машиналар мен жабдықтардың түрі)	Жиілігі бойынша түзету және діріл үдеуінің балама түзетілген мәндері, дБ
		діріл үдеуі	діріл жылдамдығы
Жергілікті	Уатқыш балғалар, бұрғылар, перфораторлар	126	112
Жалпы	1. Көліктік (өздігінен жүретін шахта көлігі)	112	116
	2. Көліктік-технологиялық (тау-кен комбайндары, шахталық тиеу машиналары, өздігінен жүретін бұрғылау қондырғылары)	109	101
	3. Технологиялық (сорғылар, желдеткіштер, көтергіш машиналар, компрессорлар және т.б.)	100	92

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
8-қосымша

Жұмыс аймағы ауасындағы тозаңның шекті-рұқсатталған шоғырлануы (ШРШ)

Заттың атауы	Кремнийдің бос қос тотығының мөлшері, %	ШРШ шамасы, миллиграмм бөлінген текшеметр (бұдан әрі - мг/м3)	Қауіптілік сыныбы
Жыныстық көмір тозаңы	70-тен артық	1	3
	10-70	2	4
	2-10	4	4
	2-ден кем	10	4

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
9-қосымша

Жұмыс аймағы ауасындағы зиянды заттардың шекті-рұқсатталған шоғырлануы (ШРШ)

Заттың атауы	Кремнийдің бос қос тотығының мөлшері, %	ШРШ шамасы, мг/м3	Өндіріс жағдайларындағы басым агрегаттық күй	Қауіптілік сыныбы	Ағзаға әсер ету ерекшеліктері
Антрацит	5-тен кем	6	а	4	ф
Көмір және жыныстық көмір тозаңы	5-тен кем	10	а	4	ф
	5-тен 10-ға дейін	4	а	3	ф
Шартты белгілер: а - аэрозоль; ф - басым көпшілігінде фиброгендік әрекет аэрозолі

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар» техникалық
регламентіне
10-қосымша

Жерасты қазбалары атмосферасындағы метан мөлшерінің нормалары

Желдетпе ағыс, құбыр жол	Метанның шоғырлануы, % көлемі бойынша, артық емес
Тазартпа немесе тұйық қазбадан, камерадан, қазба учаскесінен, тірелетін қазбадан шығатын	1
Шахтаның шығатын қанаты	0,75
Қазба учаскесінде, тазартпа қазбаларға, тұйық қазбалардың забойларына және камераларға түсетін	0,5
Метанның тазартпа, тұйық және басқа қазбалардағы жергілікті жиналуы	2
Араластырғыш камералардан шыға берістегі	2
Желдеткіштің (эжекторлардың) көмегімен метанды оқшауланған бұруға арналған құбыр жолдар	3,5

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
11-қосымша

Жұмыс істеп тұрған жерасты қазбаларының ауасында зиянды газдардың шоғырлануы

Зиянды газдар	Шахталардың жұмыс істеп тұрған қазбаларында газдың шоғырлануы
	% көлемі бойынша	мг/м3
Көміртегі оксиді (СО)	0,00170	20
Азот оксидтері (NO2ге қайта есептегеңде)	0,00025	5
Азот диоксиді (NO2)	0,00010	2
Күкіртті ангидрид (SO2)	0,00038	10
Күкіртті сутек (H2S)	0,00070	10

«Көмірдің және оны өндірудің,
қайта өңдеудің, сақтаудың және
тасымалдаудың өндірістік
үдерістерінің қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар»
техникалық регламентіне
12-қосымша

Адамдар мен жүктерді тік және көлбеу қазбалар бойымен көтеру
мен түсірудің ең жоғары жылдамдықтары

Қазбалар атауы	Көтеру мен түсірудің ең жоғары жылдамдығы, м/с
	адамдарды	жүктерді
Тік қазбалар:		жобада айқындалады
клетьтермен	12
скиптермен жабдықталған	-
Келбеу қазбалар:
скиптермен	-	7
вагонеткалармен жабдықталған	5	5
Үңгілеудегі тік қазбалар (бағыттаушылар бойьшша) қауғалармен (бағыттаушыларсыз) аспалы үңгілеу жабдықтарымен құтқару сатыларымен жабдықталған	8 2 - 0,35	12 2 0,2 -
Ауқымсыз жүктерді тік және көлбеу қазбалар бойымен түсіру		осы көтеруге арналған номиналды жылдамдық 1/3

On approval of Technical Regulation "Safety requirements for coal and industrial processes of their mining, processing, storage and transportation"

Resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated July 17, 2010 № 731

Unofficial translation

In accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated November 9, 2004 "On Technical Regulation", the Government of the Republic of Kazakhstan hereby RESOLVED as follows:

1. To approve the attached Technical Regulation "Safety requirements for coal and industrial processes of their mining, processing, storage and transportation"

2. This resolution shall be enforced upon expiry of six months after the date of its first official publication.

Prime Minister of the Republic of Kazakhstan

K. Massimov

Approved by resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated July 17, 2010 № 731

Technical regulations
"Safety requirements for coal and industrial processes of their mining, processing, storage and transportation"

1. Scope

1. This Technical Regulation "Safety requirements for coal and industrial processes of their mining, processing, storage and transportation" (hereinafter referred to as the Technical Regulation) shall establish requirements to safety of coal and products of their processing and processes.

2. Objects of technical regulation in this Technical Regulation shall be:

1) coal, lignite or brown coal (hereinafter referred to as the coals), the coal sorted and clean, briquettes and similar types of the agglomerated fuel (hereinafter referred to as the products of their processing);

2) mining, processing, storage, transportation and sales processes.

The list of coals and products of their processing according to the Foreign Economic Activity Commodity Nomenclature of the Customs Union (hereinafter referred to as FEACN of the CU) shall be given in the Annex 1 to this Technical Regulation.

3. The main hazards (risks) to be avoided shall be:

1) production noise availability, exceeding the regulatory values, having a negative effect on hearing organs, nervous system, concentration of attention;

2) common and local vibration availability in premises (workshops) above permissible levels and time of action per person;

3) availability of radioactive radiation sources in coal exceeding the maximum permissible values, which may have a negative impact on the human body;

4) dust and gas content of air in the working area;

5) explosion and fire hazard, including self-combustion of coal and coal dust;

6) development of mountain pressure, sudden release of coal and gas;

7) water and pulp breakouts;

8) pollution of airspace, surface and ground waters, pollution and sedimentation of the earth's surface, waterlogging of areas and regions, creation of artificially increased seismicity, deterioration of land fertility.

4. The identification of coal and its processing products should be carried out by verifying the documents of the manufacturer (contract for the right of subsoil use, license for the type of activity, project, technological regulation, regulatory document on standardization for products, plan for the development of coal mining and processing, permission for emission into the environment) and testing of samples of products according to the indicators of identification, classification, codification: technological brand (group, subgroup), rank (category, subcategory), piece size, code number.

2. Terms and definitions

5. This Technical Regulation shall use terms and definitions established by legislative, regulatory and other acts in the field of technical regulation, industrial safety, environmental protection, as well as the following terms used with corresponding definitions:

1) an emergency response plan - a set of measures to save people and eliminate the accident, determining the procedure of warning and actions of officials of the organization, a hazardous production facility and survival and safety formation, the way and time of people leaving emergency and threatened areas, the location of means to save people and eliminate the accident;

2) agglomerated fuel - fuel obtained in the process of fine particles pelletizing with addition of binding material ensuring adhesion or without it;

3) enrichment - a set of different technological processes of processing mineral raw materials with the purpose of mining of useful components from it (and if necessary, their mutual separation) with concentration exceeding their content in the raw materials;

4) enriched coal - coal obtained in the process of coal enrichment, wet or dry;

5) raw coal - extracted coal subjected to screening or crushing processes;

6) bituminous coal - middle-rank coal having vitrinite reflection index Rr equal to or more than 0.5%, but less than 2.0%;

7) briquetting - a process of producing pieces (briquettes) with and without adding binders, followed by pressing the mixture into briquettes of the desired size and shape;

8) gas mode - procedure introduced at coal-fired plants hazardous for methane or hydrogen release;

9) rank (subcategory) - the location of coal in the genetic series showing its maturity based on genetic and physical-chemical properties under the international classification system;

10) screening - coal separated from coal and not enriched, with size less than 12.5 (13; 25) millimeters (hereinafter referred to as mm);

11) sieve analysis - determination of grain size distribution of coal by sampling on sieves;

12) combustion heat - the amount of heat released at complete combustion of a unit of fuel mass;

13) the project - a set of technical documents necessary for the construction, installation and operation of the facility;

14) working area - space with height of 2 meters (hereinafter referred to as m) above the floor level of the service platform;

15) sudden release - spontaneous instantaneous destruction of a part of the massif near the mine face, accompanied by waste of rock, coal, reinforced by gas release;

16) code number - numerical designation of coals on the basis of values of classification parameters according to the international codification system;

17) coal - a solid combustible sedimentary rock, largely of organic origin, formed mainly from dead plants as a result of their biochemical, physical-chemical and physical changes;

18) coal and rock dust - tiny particles of solid substances with size less than 0.5 mm, formed during coal mining, processing and transportation;

19) coal mining - a complex of production processes for coal mining from subsoil;

20) coal processing - a technological process (a set of successive technological processes that make up a complete cycle) of processing the mined coal in order to provide the specified consumer properties;

21) coal sorting - the process of sizing the pieces to produce commercial classes of coal;

22) chemical composition of ash - content of main elements in ash in terms of oxides;

23) raw coal - extracted coal, not subjected to screening, crushing, enrichment processes;

24) the stack - coal folded into a regular shape (cone, pyramid in (non) truncated form, etc.);

25) solid fuel - solid combustible sedimentary rock (coal, combustible shale) and products of their processing (sorted and enriched coal, briquettes and agglomerated fuel, coke, semi-coke);

26) hazardous cargo - any substances, materials, articles, wastes of industrial and other activities which, due to their inherent properties, may cause explosion, fire or damage to technical means, devices, buildings and structures, as well as death, injury and disease of people, animals, during transportation, loading and discharge and storage;

27) hazardous waste - wastes that contain hazardous substances with hazardous properties (toxicity, explosion, radioactivity, fire hazard, high reactivity) and may pose an immediate or potential danger to the environment and human health by themselves or when in contact with other substances;

28) a hazardous waste passport - a document containing a standardized description of waste generation processes at the place of their origin, their quantitative and qualitative indicators, rules of their handling, methods of their control, types of harmful impact of these wastes on the environment, human health and (or) property of persons, information about waste producers, other persons who own them;

29) self-combustion - ignition of coal as a result of continuously developing oxidative reactions with air oxygen regardless of heat inflow from outside;

30) self-ignition - a sharp increase in the rate of exothermic volumetric reactions accompanied by flame burning and/or explosion;

31) self-ignition temperature - the lowest ambient temperature at which under the conditions of special tests self-ignition of the substance shall be observed;

32) industrial product - a product of coal enrichment, which by percentage of ash shall be intermediate between coal and empty rock;

33) product quality certificate (passport) - a document to which the manufacturer (supplier) shall certify the quality and quantity of the shipped batch of products;

34) fire and explosion hazard - a set of properties of substances characterizing their ability to create and spread combustion. The effect of combustion, depending on its velocity and flowing conditions, may be fire or explosion;

35) passport (in mining) - a document defining the procedure of mining operations with indication of parameters of mining work and interlinked arrangement of mining equipment;

36) shelf life - the period of time during which the genetic and technological properties of coal products shall be preserved, provided that the storage rules shall be observed;

37) sanitary-protective zone - territory beyond which impact factors do not exceed the established hygienic standards;

38) regulatory document on standardization - a document establishing standards, rules, characteristics, principles concerning different types of standardization activities or its results;

39) sorted coal - coal subjected to screening process, in order to produce coal products of certain size class;

40) specific activity of natural radionuclides - ratio of activity of natural radionuclides in substance to mass of substance;

41) mining branch - subsoil area, within the boundaries of which subsoil user shall have the right to carry out exploration, mining, construction and operation of underground structures;

42) mountain pressure - stresses, forces arising in the mass surrounding the mining mine due to mining operations;

43) rock impact - fast-flowing destruction of the extremely stressed part of the rock mass adjacent to the mine, manifested in the form of coal (rock) release into underground mines;

44) technical analysis - coal analysis presented in terms of moisture, ash, volatile substances and bound carbon content;

45) technological brand (group, subgroup) - symbol of coal variety close to genetic characteristics and technological characteristics;

46) technological regulation - a document defining the optimal technological mode, procedure for carrying out technological operations, ensuring the output of products of the required quality, safe operating conditions, compliance with environmental protection requirements;

47) technological diagram - sequence of technological operations and movements of production and processing products flows;

48) dust-and-gas mode – a procedure introduced at coal-fired enterprises, hazardous by gas and by explosive dust;

49) oxidation index - indicator reflecting chemical changes and decomposition of coal substance;

50) ignition - flame burning of the substance initiated by the ignition source and continued after its removal;

51) ignition temperature - the lowest temperature of the coal substance, at which under conditions of special tests combustible vapors and gases shall be released at such a rate that when they are exposed to the ignition source, ignition is observed;

52) granulometric composition - quantitative characteristic of coal by size of pieces;

53) maximum permissible concentrations (hereinafter referred to as MPC) - the maximum amount of harmful chemical in a unit volume, detected by modern methods of research, which with daily exposure for a long time has no harmful effect on the human body; is a genetic criterion in assessing the sanitary and epidemiological state of the environment (working zone air, atmospheric air, water bodies and soil);

54) sludge - fine particles with size less than 0.5 (1) mm, formed in waters of coal-heating factories as a result of enrichment;

55) elemental analysis - coal analysis presented in terms of ash, carbon, hydrogen, nitrogen, sulphur and oxygen content.

3. Conditions of products circulation on the market of the Republic of Kazakhstan

6. Coals and products of their processing when placed on the market shall comply with the requirements of this Technical Regulation.

7. Coal and its processing products issued to the markets must be accompanied by a quality certificate (passport).

8. The product quality certificate (passport) shall contain the following information:

1) product name and type of consumption;

2) country and place of manufacture of products;

3) name and legal address of the manufacturer (supplier);

4) name and designation of the regulatory document for the products;

5) lot number;

6) weight (gross);

7) date of manufacture of the products;

8) period of storage;

9) FEACN of the CU and Classification of products by economic activity (СPEA);

10) technological brand (group, subgroup);

11) rank (category, subcategory);

12) size of pieces;

13) code number;

14) information on the compliance document.

4. Safety requirements for coals and processing products

9. Coals and their products shall comply with the safety requirements specified in Annex 2 to this Technical Regulation.

10. Standards of radiation safety of coals and products of their processing shall be given in Annex 3 to this Technical Regulation.

Coals and products of their processing shall belong to the 1 class of radiation hazard. The sum of relations of specific activity of natural radionuclides to minimum significant specific activity should not exceed one. Coals and products of their processing, having the sum of ratios of specific activity of natural radionuclides to minimum significant specific activity of more than one unit, cannot be used in economic activity.

Ash of coals and products of their processing can be used in different directions depending on effective specific activity of natural radionuclides.

11. Indicators characterizing fuel and fire and explosion hazard of coals and products of their processing shall be ignition temperature and self-ignition temperature.

Coals and products of their processing shall belong to group "combustible (combustible)", capable to ignite spontaneously and also to flare up at influence of a source of ignition and to burn independently after its removal.

The ignition temperature of the coals and their products shall be not less than 120 °С.

The temperature of self-ignition of coals and products of their processing shall not be less than 50 °С.

12. Coals and products of their processing shall be characterized by tendency to oxidation and self-combustion.

Classification of coals and products of their processing by tendency to oxidation and self-combustion and limit storage terms shall be presented in Annex 4 to this Technical Regulation.

13. Coals and their products can form dust-air explosive mixtures.

The explosive nature of dust-air mixtures shall depend on the humidity of the mixture, the size of the dust, the access of air to the layer of fuel, the temperature of the environment and fuel, its natural properties.

The most explosive shall be a dust-air mixture with a coal particle content of less than 0.2 mm.

In order to assess the explosion hazard of coal dust and its products, the explosion criteria and fuel explosion groups shall be determined in accordance with Annex 5, for which the necessary explosion and explosion protection equipment shall be installed.

The initial data for calculation of dust explosion criterion shall be:

1) sieve analysis of coal and dust;

2) technical analysis;

3) element analysis;

4) heat of combustion.

14. The quality of coals and their processing products shall comply with environmental protection requirements.

In order to meet environmental requirements in mining, processing, storage, transportation, use of coal, provision of initial data for analysis and calculation of MPC of polluting and harmful substances in the air, emissions of greenhouse gases and emissions to the environment, enterprises need to determine within the specified time limits the indicators specified in paragraph 14 of this Technical Regulation (sieve analysis of coal and dust, technical analysis, elemental analysis, heat of combustion), and ash chemistry.

15. The quality of coal and its processing products shall correspond to the safety of the goods carried.

Indicators characterizing the safety of cargoes with coal and products of their processing shall be:

1) period of storage;

2) ignition temperature;

3) spontaneous ignition temperature;

4) group of potential of explosion.

The values of the given indicators shall comply with the requirements specified in paragraph 12 of Annexes 4, 5 of this Technical Regulation.

5. Safety requirements for coal and industrial processes of their mining, processing, storage and transportation

5.1 General requirements for safety of production processes coal mining and processing

16. Coal mining and coal processing shall be carried out in accordance with projects, technological regulations and certificates of enterprises.

Projects shall contain requirements ensuring safety: location of ground structures; implementation of technological processes of coal mining and processing, technological equipment, ventilation, mechanization, automation of production processes; storage and transportation of products; storage of production wastes; environmental impacts of the proposed activity.

17. At coal mining and processing plants, an accident management plan should be drawn up, providing for the immediate implementation of all the necessary forces and facilities available to save people and eliminate accidents during the initial period of its occurrence.

18. Technological equipment and technical devices used in coal-fired enterprises should ensure the safety of life, human health and environmental protection.

19. Moving, rotating parts of the equipment shall have protective fences, except for parts which cannot be protected due to their functional purpose.

20. The applied electrical equipment, cables and power supply systems should ensure electrical safety of operating, as well as explosion and fire safety.

21. Noise levels at workplaces should not exceed the limits given in Annex 6 to this Technical Regulation.

22. Vibration levels at workplaces during equipment operation should not exceed the maximum permissible values given in Annex 7 to this Technical Regulation.

23. Complex dust removal should be provided at the enterprises.

Process equipment and technical devices should be equipped with dust protection shelters and dust suppression facilities.

24. At coal mining and processing plants classified as hazardous by dust and gas explosions, dust and gas mode should be established.

The dust and gas mode should provide for compliance with requirements excluding deposition of coal dust on the surface of floors, walls and equipment, which in a buoyancy state can create explosive concentration in the air, as well as preventive accumulations of methane and harmful gases, explosion within the equipment and emission of explosion products into the premises.

25. MPC of dust in the air of the working zone by the degree of impact on the human body shall be given in Annex 8 to this Technical Regulation. Dust content in the working area should not exceed 3 hazard class (moderately hazardous) or 4 hazard class (low hazardous).

26. The content of harmful substances in the air of the working area should not exceed the MPC given in Annex 9 to this Technical Regulation.

27. Preliminary assessment of coal radioactivity shall be carried out at the stage of exploration of field on the basis of values of rate of equivalent dose of gamma-radiation determined from materials of gamma-ray logging or surface survey for open pit, formation in well bottom.

The individual annual effective dose should not exceed 10 microsieverts, and the collective effective annual dose - not more than one person-sieverts.

Based on the results of determining the rate of equivalent gamma radiation dose, the examined object shall be divided into homogeneous sections.

Coalfield, formation shall be considered homogeneous in terms of content of natural radionuclides, if results of measurements of rate of equivalent dose of gamma-radiation on its whole surface differ from average by not more than 30%.

When identifying areas that are not uniform in the content of natural radionuclides, the development and operation of the coalfield is carried out according to a specially developed project, with the provision of selective mining.

Areas of coalfield homogeneous in content of natural radionuclides shall be contoured into separate areas, which should be reflected in design and regulatory documents of economic entities.

5.2 Underground coal mining

28. Mining of coal by underground method should be carried out in compliance with safety requirements at passage and mining areas, during underground workings and attachment, drilling and blasting works, ventilation of mines, transportation of rock mass and transportation of people.

29. When working horizons with emission-hazardous and impact-hazardous formations, as well as with emission-hazardous rocks, the requirements to prevent sudden emissions of coal, rock and gas and mining impacts should be met.

30. Opening of formations, cleaning and preparatory works on hazardous and threatened by emissions and rock impacts of formations shall be permitted in case the bottom hole is in non-hazardous and non-hazardous condition.

31. In mines that develop formations of coal prone to self-combustion, the authorized service should monitor the early signs of self-heating (self-combustion) of coal.

32. It shall be prohibited to use and store flammable materials in underground workings and over-the-top buildings.

33. If fire signs are detected, the emergency response plan shall be put into effect.

34. From the moment of fire occurrence till the end of fire extinguishing it should be necessary to check the composition of mine atmosphere and control the temperature in the places of mining operations.

35. The mines shall be equipped with stable and reliable ventilation.

36. Oxygen content in the air of active mine workings shall be not less than 20% (by volume).

37. Methane content in mine air shall comply with the standards given in Annex 10 to this Technical Regulation.

38. Mines in which methane have been found in at least one mine shall be considered dangerous in gas. Mines in which it shall be allocated methane (was emitted), have to be completely transferred to the gas mode.

Methane concentration in coal mines should be monitored in all mines where methane is released or accumulated.

39. Degassing should be carried out in gas mines where it shall not be possible by means of ventilation to ensure methane content in the air within the limits of the established standards.

40. Carbon dioxide content in mine air at workplaces and in outgoing jets of excavation sections and dead-end workings should be not more than 0.5%, in workings with outgoing jet of wing, horizon and mine as a whole not more than 0.75%, at carrying out and restoration of workings by debris not more than 1%.

41. In the air of existing underground workings, the content of harmful gases (vapors) should not exceed the maximum permissible concentration specified in Annex 11 to this Technical Regulation.

42. Air velocity at ventilation of mines must not be less than:

0.25 meters per second (hereinafter referred to as m/s) - in the bottom-hole spaces of the treatment workings of all mines, dead-end workings of gas mines and other workings of the mine ventilated due to the general machine depression;

0.5 m/s - at mines of III category on methane and higher, in all carried out mining workings on coal and mixed bottoms, as well as having connection with worked space and extinguished workings;

0.15 m/s - at sinking of well bore and holes, in dead-end workings of non-gas mines.

43. Air temperature at permanent working places and underground mine workings should be not less than 16 оС and not more than 26 оС.

44. Each mine should meet the air-dust requirements.

45. Mining machines for breaking and transporting mining mass should provide minimum dust formation.

46. In the course of cleaning works, as well as in the course of workings by harvesters of selective action on formations of medium capacity and powerful, preliminary moistening of coal in the massif should be used.

47. Receiving bins, tilters, skips unloading and loading devices should be equipped with devices to prevent spillage of rock mass and dust blowing out of it.

48. Coal dust explosion prevention and containment requirements based on the use of inert dust (shale dust explosion protection), water (hydro dust explosion protection) or water and inert dust (combined dust explosion protection) should be met at mines that develop dust-hazardous formations.

49. Mining operations in areas dangerous by water breakouts should be carried out in accordance with the project providing measures to prevent water and harmful gases from breaking into the existing workings.

50. Geological and surveying service of the mine should identify, take into account and enter in the surveying documentation the boundaries of hazardous areas in a timely manner.

51. Transportation of people, rock and cargo should be carried out with the use of transport and lifting equipment, technology and organization of works excluding the occurrence of accidents.

52. The maximum speeds of lifting and lowering of persons and goods along vertical and inclined workings should not exceed the values given in Annex 12 to this Technical Regulation.

5.3 Open coal mining

53. Mining of coal by open method should be carried out in compliance with safety requirements during opening and mining operations, the use of mining equipment and vehicles.

54. During mining operations, special observation stations should carry out geological and surveying service of the condition of sides, trenches, ledges, slopes and dumps in order to establish the boundaries of propagation and the type of deformation of rocks, to determine the speed and values of deformations and the critical value of displacements.

55. Measures to protect against snow avalanches and sill flows should be taken in the conduct of work in avalanche and selenium areas.

56. Hydro technical structures (dams, stream diversion and catch water drains, spillovers) should ensure the passage of flood and storm waters.

57. In order to ensure the stability of mine workings and dumps slopes, reduce the moisture content of coal and open rocks, create safe operating conditions of mining and transport equipment, structures for water removal beyond the limits of the zone of impact of the drainage system should be provided.

58. Drilling and blasting works on sections should be carried out in accordance with safety requirements on organization of works and methods of initiation of charges, use of charges, fighters and explosive materials, identification of dangerous area, ventilation of the area of explosive works.

5.4 Coal mining by combined method

59. Coal mining in a combined way should be carried out according to agreed projects of coal cut and mine and plans of mining works of open and underground mining.

In the combined method of coal deposit development, safety requirements related to underground and open mining processes must be fulfilled.

60. The mining front should be located in the direction of:

during open works - towards the front of underground treatment works development;

during underground cleaning works - from mass to section.

61. Enterprises engaged in the combined development of the deposit by open and underground methods, together with the Emergency and Rescue Services, should determine the areas (places) of mining operations within the boundaries of hazardous zones, into which gas penetration, water penetration, deformation of the mining massif shall be possible, and shall develop measures to ensure the safety of works at these areas.

62. During works in areas of possible collapse or failure, due to the presence of underground workings or karst, the surveying service of mines and cuts should carry out instrumental observations of the condition of the sides and soil of the quarry.

63. Development of safety pillar between open and underground mining works should be carried out during implementation of measures excluding collapse of pillar and quarry sides and ensuring safety of works.

5.5 Processing of coals

64. At coal processing plants (sorting, enrichment, briquetting) dust and gas mode should be installed.

65. Enterprises should monitor:

methane content in indoor air;

dust content in the air of rooms and at emissions into the atmosphere;

content (CO and СО2) in indoor air;

dust deposition in the rooms.

66. In the areas of coal removal, coal preparation, drying and loading of the finished product, pneumatic separation, dry classification and dusting of coal before enrichment, the concentration of dust in the air of the working zone should be maintained at the level of MPC in accordance with Annex 8.

67. Places of loading, unloading and transfer of raw materials and finished product on crusher, conveyor belts, screens, to ensure achievement of MPC, should be equipped with aspiration shelters and dust removal systems.

68. All rooms equipped with aspiration systems should have plenum ventilation.

69. Methane content in indoor air should not exceed 2%.

70. Reagents used in coal processing must be stored in closed warehouses in metal tanks and tanks under a canopy protecting against direct sunlight and atmospheric precipitation.

71. Reagents supply to contact tanks, flotation machines and other units should be carried out via closed communications preventing reagents ingress to the floor, soil.

72. Delivery of reagents to the place of consumption and unloading should be mechanized.

73. In order to protect against noise at the areas of screening, crushing and dewatering of sludge in centrifuges, it should be possible to remotely monitor the process from sound-insulating cabins, service workers should be provided with means of individual protection of the hearing organ.

74. Vacuum equipment (vacuum pumps, receivers, traps, distribution head, gate valves, main lines) shall be sealed.

75. Pressure monitoring instruments and safety valves should be installed on pressurized pipelines and tanks.

76. The arrangement of external settling tanks should ensure the cleanliness of the air basin in the area of existing or designed industrial organizations and settlements, as well as the cleanliness of discharged production water into open water bodies.

77. In order to prevent dusting of the surface layer of the tailings storage facility, measures must be taken to secure it: application of film-forming substances, planting of herbs, plants, etc.

78. Drying paths should not have areas, bags and dead ends where dust may be deposited.

79. The angle of inclination of the gas ducts to the horizon should be not less than 45 degrees.

80. In case of detection of combustion centers in the path of the drying plant and on the conveyors of dried coal, it is necessary to supply steam or to turn on the automatic fire-extinguishing system, or to extinguish the combustion and melting centers through the hatches by manual fire-extinguishing means.

5.6 Requirements for safety of coal storage and transportation

81. Storage of coal and its processing products should be carried out in specially equipped warehouses and dry areas, which shall not be subject to watering, with compliance with measures preventing the fires and explosions, pollution and contamination of the environment.

82. Warehouses and sites for storage of self-ignited coal should be located at a distance from the burned buildings not less than 8 m.

83. Storage location and organization of transport operations should provide mechanized supply, unloading and loading using pollution prevention methods and devices, air basin and industrial site.

84. Safe storage of unloaded coal in formless heaps and in bulk shall be permitted for not more than 2 days.

85. During the period of long-term storage of coal, the enterprise should monitor the temperature condition of the stack. The frequency of temperature measurement shall depend on the tendency of coal to self-burn.

When heating coal in the stack above the critical temperature of more than 2 оС, measures should be taken to eliminate the areas of self-ignition.

86. When supplying coal to the warehouse, stacking and return feeding, measures should be provided to reduce the grinding of coal and prevent its spraying.

87. In order to prevent heating and self-burning of coal in the stack during long-term storage, it shall be necessary to perform the following:

1) periodic replacement of old coal from the stack with coal of fresh production with preliminary complete shipment of old coal to consumers from the refreshable part of the stack;

2) deceleration of oxidation processes in coal prone to oxidation and self-combustion and associated release of harmful gases by addition of anti-oxidant inhibitors in the form of solutions, aqueous emulsions, suspensions or dry reagents at layer-by-layer formation of a stack with subsequent layer-by-layer and surface compaction of coal;

3) uniform wetting of coal at its stacking with water suspension of slaked lime of concentration not more than 3%. Ash content should increase by not more than 0.06%.

88. In case of detection of coal self-heating centers with temperature exceeding 35 оС appearing in coal stacks, immediate shipment from heated coal stack to railway cars and other vehicles shall be performed. If such shipment is impossible, coal shall be further compacted in the area of heating sites.

89. When the temperature of the coal continues to rise and reaches 50 °C, it shall be necessary to immediately start removing all heated coal from the stack, storing it in a free place in separate stacks with a height of not more than 1.5 m.

90. When using sheltered warehouses for coal, dangerous by gas, in the underground part it is necessary to carry out daily methane control.

91. In order to detect possible areas of self-ignition of coal rocks and to take timely measures to prevent self-ignition, the thermal condition of dumps should be monitored by the enterprise.

Temperature measurements shall be carried out at a depth of not less than 0.5 m from the surface.

92. Agglomerated fuel shall be transported in cooled form (not more than 45 оС), unfrozen, easily separated from each other, not dispersed.

93. Before loading the coal into gondola cars with lower discharge hatches, it shall be necessary to take measures to seal the existing gaps, including the number of structural ones, through which during transportation it shall be possible to drain the coal of classes less than 13 mm.

94. The transport of coal and its processed products by different modes of transport should be safe and shall be carried out in accordance with the requirements of paragraph 15 of this Technical Regulation.

95. Coal mining and processing plants that generate waste must provide for safe management measures, comply with environmental, sanitary and epidemiological requirements and implement disposal measures.

6. Confirmation of products compliance

96. Confirmation of products compliance should be carried out in accordance with the requirements of the Technical Regulation "Compliance confirmation procedures" approved by the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated February 4, 2008 No. 90. Identification and compliance confirmation of coals and products of their processing shall be carried out on the basis of test results of samples in accredited testing laboratories in accordance with regulatory documents on standardization.

7. Terms and conditions for the implementation of the Technical Regulation

97. From the moment this Technical Regulation shall be enforced, the regulatory legal acts being in force on the territory of the Republic of Kazakhstan until they are put into effect in accordance with the Technical Regulation shall be applied in the part not contrary to the Technical Regulation.

98. Regulatory documents for standardization and other documents of state bodies, which shall be formed within the limits of their competence, shall be harmonized in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of technical regulation.

99. The central and local executive bodies shall ensure the alignment of their regulatory legal acts in accordance with these Technical Regulations, as well as their adapted implementation.

100. Excluded by the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated 16.10.2012 № 1317 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

101. This Technical Regulation shall be enforced upon expiry of six months after the day of its first official publication.

Annex 1 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

List
of coals subject to the requirements of the Technical Regulation "Safety requirements for coal
and industrial processes of their mining, processing, storage and transportation "

Code of FEACN of the CU	Name of position	Name of the product
2701	Hard coal; briquettes, pellets and similar types of solid fuel derived from hard coal: hard coal, pulverized or not dust-like, but not agglomerated	Hard coal briquettes, pellets and similar types of solid fuel; hard coal dust-like or not dust-like, not agglomerated
2701 12	bituminous coal	coal bituminous coal coking coal ordinary coal coal raw coal sorted coal enriched coal concentrate mid-coal slack coal screening
2701 12 100 0	coking coal
2701 12 900 0	other
2707 19 000 0	other coal
2701 20 000 0	briquettes, pellets and similar types of solid fuel, produced from hard coal	briquettes, pellets and similar types of agglomerated fuels produced from hard coal
2702	lignite or brown coal, agglomerated or not agglomerated except gagate	lignite or brown coal agglomerated or not agglomerated
2702 10 000 0	Lignite or brown coal Dust-like or non-dust-like, but not agglomerated	lignite or brown coal ordinary coal raw coal sorted coal enriched coal screening
2702 20 000 0	lignite or brown coal, agglomerated	briquettes, pellets and similar types of agglomerated fuel produced from lignite or brown coal

Annex 2 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Standards
of the indicators characterizing safety coals and products of their processing

Footnote. Annex 2 as amended by the resolution of the Government of the Republic of Kazakhstan dated 16.10.2012 № 1317 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Name of the indicator of products	Standards for products
1. Ash content Ad %, maximum	45,0
2. Mass fraction of total sulphur Sdt %, not more than	3,0
3. Mass fraction of chlorine Cld %, maximum	0,4
4. Mass fraction of arsenic Asd %, max.	0,01

Annex 3 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Standards for radiation hazard of solid fuel

Class radiation hazard of solid fuels	Amount of the relations specific activity natural radionuclides in solid fuel to least significant specific activities (LSSA, Stv. t., unit)	Safe condition uses of solid fuel
I	<1	For solid fuel use in economic activity restriction shall not be introduced
II	>1	Use of solid fuel in economic activity shall be forbidden

Standards for radiation hazard of solid fuel ash

Class of radiation hazard of ashes	Effective specific activity of natural radionuclides in sol A-ash eff. (A –ash eff.progn.), Bekkeler for kilogram (Bq/kg)	Conditions for safe ash uses
I	till 370	Ashes can be used in constructed and reconstructed inhabited and public buildings
II	от 370 до 740	Ashes can to be used in road construction within the territory settlements and zones of perspective construction, as well as during construction production structures
III	от 740 до 1500	Ashes can be used in road construction out of settlements
IV	более 1500 до 4000	Issues of use ash shall be solved in each case separately on to coordination with territorial bodies state sanitary epidemiological service of the Republic of Kazakhstan

Annex 4 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Coal groups by tendency to oxidation and self-combustion

Number of the group	Name of the group	Name of the coals, technological brand	Indicator oxidation Ox %, no more	Term of storage, month, no more
1	Most steady to to oxidation	Anthracites, semi-anthracites	-	36
2	steady to to oxidation	hard coals of marks Zh, Kzh, K, KO, KSN, KS, OS raw coal, sorted, enriched coal	50	18
3	Average steady to to oxidation	Coals stone marks DG, G, GZhO, Gzh raw coals, sorted coals, enriched coals	50	12
4	Unstable to oxidation	Hard coals, lignite and brown coals brand D brand B raw coals, sorted coals, enriched coals	55 60	6 3

Annex 5 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Groups of dust explosion hazards of coal and products of their processing

Group potential of explosion hazards	Criterion of explosibility Кт	Potential of dust explosion hazards
1	Кт < 1,0	small
2	1,0 < Кт < 1,5	medium
3	1,5 < Кт < 3,5	medium-to-high
4	Кт > 3,5	high

Annex 6 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Noise levels at workplaces during equipment operation

Workplaces and types of work	Noise level, Decibel (hereinafter referred to as dB), no more
Mine workings, industrial premises, territory of a surface	80
Observation and remote control cabins: without back-up telephone communication with voice communication by telephone	80 65
The highly skilled works demanding concentration and attentiveness	60

Annex 7 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Vibration levels at workplaces during equipment operation of coal enterprises

Type of vibrations	Category of vibrations (type of machines and equipment)	Correcting on frequency and equivalent the corrected values vibration accelerations, dB
		vibration accelerations	vibration speeds
Local	picks, drills, punchers	126	112
General	1. Transport (self-propelled mine transport) 2. Transport technological- (mining machines, mine loaders, self-propelled drill) 3. Technological (pumps, air propeller, lifting machines, compressors, etc.)	112 109 100	116 101 92

Annex 8 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Maximum permissible concentrations (MPC)
dust in the air of the working area

Name of the substances	Content of free silicon dioxide, %	Size of MPC, milligram on cubic meter (hereinafter referred to as mg/m3)	Class hazards
Dust coal, rocky	more than 70	1	3
	from 10 to 70	2	4
	from 2 to 10	4	4
	less than 2	10	4

Annex 9 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Maximum permissible concentrations (MPC) of harmful substances in
the air of the working zone

Name of the substances	Content of free silicon dioxide %	Size MPC, mg/m3	Mainly aggregate state in conditions of production	Class hazards	Features of effect on an organism
Anthracite	less than 5	6	а	4	f
Coals and rocky coal dust	less than 5	10	а	4	f
	from 5 to 10	4	а	3	f
Symbols: a - aerosol; F-aerosol of mainly fibrogenic effect

Annex 10 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Standards of methane content in underground workings atmosphere

Ventilation stream, pipeline	Concentration Methane, % on volume, not more than
Coming from cleaning or dead end workings, chamber, recess section supported by workings	1
Outgoing covered mines	0,75
Supplied to the mining section, cleaning workings, to bottoms of dead-end workings and to chambers	0,5
Local methane accumulations in treatment, dead end and other workings	2
At the outlet of mixing chambers	2
Pipelines for isolated methane removal with help of the air propeller (ejectors)	3,5

Annex 11 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Concentration of harmful gases in the air of operating underground workings

Harmful gases	Concentration of gas in the operating workings of mines, no more
	% on volume	mg/m3
Carbon oxide (SO)	0,00170	20
Nitrogen oxides (in terms of NО2)	0,00025	5
Dioxide of nitrogen (NО2)	0,00010	2
Sulphurous anhydride (SО2)	0,00038	10
hydrogen sulphide (H2S)	0,00070	10

Annex 12 to Technical Regulation “Safety requirements for coal and, industrial processes of their mining, processing, storage and transportation”

Maximum speed of lifting and lowering of people and cargo by
vertical and inclined workings

Name of workings	Maximum speed of lifting and descent, m/s
	persons	cargoes
The vertical workings equipped: cages skips	12 -	defined by projects
The inclined workings equipped: skips trolleys	- 5	7 5
Vertical workings in the penetration, equipped: tubs (on guides) tubs (without guides) suspended driving equipment fire escapes	8 2 - 0,35	12 2 0,2 -
Descent of oversize along vertical and to inclined workings		1/3 nominal speeds for this rise