Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы арасындағы "Тікелей шетелдік инвестициялардың шағын және орта бизнесті дамытуға қатысуы" жобасын іске асыру туралы келісімге қол қою туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 1 тамыздағы № 890 Қаулысы

Қазақстан Республикасының Үкіметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
1. Қоса берiліп отырған Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы арасындағы «Тікелей шетелдік инвестициялардың шағын және орта бизнесті дамытуға қатысуы» жобасын іске асыру туралы келісімнің жобасы мақұлдансын.
2. Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары Ербол Тұрмаханұлы Орынбаевқа қағидаттық сипаты жоқ өзгерiстер мен толықтырулар енгiзуге рұқсат бере отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі атынан Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы арасындағы «Тікелей шетелдік инвестициялардың шағын және орта бизнесті дамытуға қатысуы» жобасын іске асыру туралы келісімге қол қоюға өкiлеттiк берiлсiн.
3. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

жоба

Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Экономикалық
ынтымақтастық және даму ұйымы арасындағы «Тікелей шетелдік
инвестициялардың шағын және орта бизнесті дамытуға қатысуы»
жобасын іске асыру туралы келісімге қол қою туралы» жобасын
іске асыру туралы келісім

Мыналарды:
Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының (бұдан әрі – ЭЫДҰ) осы жұмысты атқаратын халықаралық ұйым ретінде Қаржы және кәсіпкерлік істері директоратының Жұмыстар және Бюджет бағдарламасының бір бөлігі ретінде «Тікелей шетел инвестицияларының кіші және орта бизнесті дамытуға арналған қатысуы» деп аталатын жобасын (бұдан әрі – Жоба) жүзеге асыратынын назарға ала отырып;
Қазақстан Республикасының Үкіметі осы Жобаға қатысуға келісім берді.
Осы Келісімнің 2-бабына сәйкес осы Жоба үшін ЭЫДҰ Еуропалық Одақтың (бұдан әрі ЕО деп аталады) жәрдем беруінде өтінеді.
Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі (бұдан әрі – ҚР ЭДСМ) және ЭЫДҰ төмендегілер туралы келіседі:

1-бап. Жобаның мақсаты мен сатылары

1. Жобаның негізгі мақсаты өңірлік дамуға және Қазақстан Республикасының экономикасын әртараптандыруға, өңірлік деңгейде тікелей шетелдік инвестициялар әлеуетін пайдалану тәсілін қолданып, шағын және орта бизнестің өңірлік мүмкіндіктерін нығайту стратегиясын әзірлеу және іске асыру болып табылады.
2. Жоба 42 ай ішінде үш сатыда жүргізіледі:
1-саты: Өңірлік инвестицияларға жәрдемдесудің жол картасын әзірлеу;
2-саты: Таңдалған үш пилоттық өңірде жол картасын іске асыру;
3-саты: Қазақстанның билік органдарына басқа да барлық өңірлерде өңірлік инвестицияларға жәрдемдесу стратегиясын іске асыруға мүмкіндік беретін сенімді тетік жасау.

2-бап. Бюджет және ресурстар

2.1. Қазақстан Республикасының Үкіметі жобаның барлық үш сатысына да субсидия түрінде екі миллион евро мөлшерінде үлес қосады. ЭЫДҰ-ның Жобаны қаржыландыру үшін жетпей тұрған төрт миллион евро мөлшерінде субсидия беру туралы ЕО-мен жеке Шарт жасау ниеті бар. Осыған байланысты осындай Шартқа қол қойылған жағдайда Жоба орындалуы мүмкін.
2.2. ЭЫДҰ-ның 2012 жылдың шегінен тыс қандайда бір қызмет түрін жалғастыруы қызметтің осы түрін ЭЫДҰ Кеңесінің Жұмыс Бағдарламасына және 2013-2014 жылдарға арналған ЭЫДҰ Бюджетіне енгізу шартына жатады. ЭЫДҰ хатшылығы осы Келісімнің мәні болып табылатын қызметті Жұмыс Бағдарламасына және 2013-2014 жылдарға арналған ЭЫДҰ-ның Бюджетіне енгізу үшін ұсынуға ниеттенiп отыр. Алайда, осы қызмет Жұмыс Бағдарламасына және ЭЫДҰ-ның 2013-2014 жылдарға арналған бюджетіне енгізілмеген жағдайда, ЭЫДҰ осы Келісімді тоқтату құқығын өзінде қалдырады, мұндай жағдайда Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаржыландыру объектісі ЭЫДҰ-ның Келісім күшін тоқтату күніне дейінгі жұмсалған шығыстары ғана болады.

3-бап. Қызметті орындау тәртібі

3.1. ЭЫДҰ осы Келісімнің ажырамас бөлігі болып табылатын қоса беріліп отырған ұсынысқа сәйкес Жобаның орындалуына жауапты болады.
3.2. ЭЫДҰ Қазақстан Республикасының Үкіметіне орындалған жұмыс туралы мәліметтер қамтитын жыл сайынғы қысқаша есептерді және Жобаның аяқталуы бойынша атқарылған жұмыс туралы қорытынды есепті ұсынады. Жоғарыда көрсетілген есептер есептi кезең аяқталғаннан кейiн үш айдан кешіктірілмей ұсынылуы тиіс. ЭЫДҰ сондай-ақ Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақша қаражатының алынғанын растайтын банктік шоттың үзінді көшірмесімен бірге ЭЫДҰ-ның бұғалтірлік бөлімінің басшысы растаған және қол қойған евродағы ақша салымы бойынша қорытынды шығыс ведомосын ұсынады. Бұл есеп Жоба аяқталғаннан кейін алты айдан кешіктірілмей ұсынылады.

4-бап. Қаржыландыру тетіктері

4.1. Қазақстан Республикасының Үкіметі осы Келісімнің 2-бабына сәйкес Жобаға ақша салымын енгізеді. Осы Келiсiмнiң 2-бабына сәйкес осы Жоба үшін ЭЫДҰ ЕО-дан да жәрдем сұрайды.
4.2. Қазақстан Республикасының Үкіметінің 42 ай бойы Жобаның барлық үш сатысын қолдауға арналған жалпы салымы екі миллион евроны құрайды.
4.3. ЕО-дан 42 ай бойы Жобаның барлық үш сатысын қолдауға арналған сұралып отырған салымы төрт миллион евроны құрайды.
4.4. Қазақстан Республикасының Үкіметі екі миллион евроны ЭЫДҰ-ның шотына екі жарнамен төлеуге келісті: бір миллион евро көлеміндегі бірінші салым осы Келісімге қол қойылғаннан кейін және ЭЫДҰ-дан тиісті шот-фактура алғаннан кейін төленетін болады; бір миллион евро көлеміндегі екінші салым бір жылдан кейін осы Келісімге қол қойылғаннан кейін және ЭЫДҰ-дан тиісті шот-фактура алғаннан кейін төленетін болады.
4.5. ЭЫДҰ факторингтік қызмет көрсетілгені үшін ұсыныс сомасының 5,8 % мөлшерінде комиссия алуды қамтамасыз ететін халықаралық жалпыға бірдей қабылданған бухгалтерлік есептің қағидаттары мен қаржылық регламенттерге, сондай-ақ басқа да қолданылатын ережелерге, рәсімдер мен әдістемелерге сәйкес ақша салымын бақылайды және пайдаланғаны үшін есеп береді.

5-бап. Жалпы талаптар

5.1. Жоба бойынша қорытынды есепті пайдалану.
ЭЫДҰ Қазақстан Республикасының Үкіметіне кез-келген мемлекеттік коммерциялық емес мақсатта Жоба бойынша ЭЫДҰ-ның қорытынды есебін пайдалануға, көшіруге және таратуға ерекше емес өтеусіз жаһандық лицензия береді. Қазақстан Республикасының Үкіметі әрқашан ЭЫДҰ-қа қатысты өзінің ілтипатын тиісінше білдіреді және қажет болған жағдайларда ЭЫДҰ-ның авторлық құқығы туралы хабарламаны енгізеді. ЭЫДҰ есепті кез-келген тілде және кез-келген ақпарат құралында алғашқы жариялау құқығын өзінде қалдырады. Есепті қоса алғанда, осы Жобаның шеңберінде орындалған жұмыстың барлық нәтижелері ЭЫДҰ-ға тиесілі.
5.2. Ілтипат.
ЭЫДҰ-ның жарияланымдарға қатысты ережелеріне мен тәртібіне сәйкес ЭЫДҰ-ның қорытынды есебі Қазақстан Республикасы Үкіметінің Жобаға салымы үшін ілтипат білдіруін қамтиды.
5.3. Ақпарат.
Қазақстан Республикасының Үкіметі және ЭЫДҰ бір-біріне өзара көмек және осы Жобаны орындау үшін қажетті ақпарат ұсынады.
5.4. Тараптар арасындағы кез келген хабар:
ҚР ЭДСМ-ге:
010000 Қазақстан, Астана қаласы, Орынбор көшесi, 8 Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және сауда министрлігі, факсі: + 7 (7172) 74-38-24
ОЭСР-ге:
2, rue Andrй-Pascal
75775 Paris Cedex 16
France жіберіледі.
5.5. Келісіміге өзгерістер мен толықтырулар Келісімнің ажырамас бөлігі болып табылатын осы Келісімге жеке жазбаша хаттама жолымен Тараптардың өзара келісімі бойынша енгізіледі.

6-бап. Дауларды шешу тәртібі

Осы Келісімнің әрекеттін, заңдылығын немесе қолданылуын тоқтатуды қоса алғанда, оны түсіндіруден, қолданудан немесе орындаудан туындайтын, бейбіт жолмен реттеу мүмкін болмайтын кез-келген дау, келіспеушілік немесе талаптар осы Келісім күшіне енген сәттен бастап жұмыс істеп тұрған халықаралық ұйымдар мен мемлекеттердің қатысуымен Гаагадағы Төрелік соттың Тұрақты палатасының төрелік ережелеріне сәйкес төрелік сотта шешілетін болады. Жоғарыда аталған ережелерге сәйкес тағайындалатын төрешілер саны - үшеу.
Төрелік Францияда, Парижде қаралады және барлық іс бойынша іс жүргізу және берілетін құжаттар ағылшын тілінде жүргізіледі.

7-бап. Күшіне енуі

Осы Келісім екі Тараптың соңғысы қол қойған сәттен бастап күшіне енеді.
Жобаны іске асыруды бастау 2011 жылдың 1 желтоқсаны белгіленді және Жобаны іске асыру үшін қажетті қаржыландырудың қалған бөлігіне (төрт миллион евро) қатысты ЭЫДҰ мен ЕО арасында қаржы салымы туралы жеке Келісімге алдын-ала қол қою шартына жатқызылады.
Осы Келісімді іске асыру мерзімі 42 айды құрайды немесе оқиғалардың қайсының бұрын болуына байланысты Тараптар осы Келісімдегі барлық міндеттемелерді орындаған сәтке дейін жалғасады.
2011 жылғы «__» ____________ әрқайсысы қазақ, орыс және ағылшын тiлдерiнде екi түпнұсқа данада жасалды, әрі барлық мәтіндердің бірдей күші бар. Осы Келiсiмнің ережелерiн түсіндіру кезiнде келiспеушiлiктер туындаған жағдайда Тараптар ағылшын тiлiндегi мәтiнге жүгiнетiн болады.

Қазақстан Республикасының Экономикалық ынтымақтастық
Үкіметі үшін және даму ұйымы үшін

Қазақстан Республикасының Үкiметi мен
Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы
арасындағы «Тікелей шетелдік инвестициялардың
шағын және орта бизнесті дамытуға қатысуы»
жобасын іске асыру туралы келiсiмге қосымша

Техникалық ерекшлік ЖОБАНЫҢ СИПАТТАМАСЫ

Жобаның атауы	Қазақстан Республикасында тікелей шетелдік инвестицияларға (Бұдан әрі – ТШИ) негізделген шағын және орта бизнесті (Бұдан әрі – ШОБ) өңірлік дамыту тәсілі
Жобаны оқшаулау	Қазақстан Республикасы
Өтініш берушінің атауы	Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (Бұдан әрі – ЭЫДҰ)
Жобаның жалпы ұзақтығы	42 ай

Акцияның құны және мемлекеттік тапсырыс берушіден сұратылатын сома

Жобаның жалпы қолайлы құны (А)	Мемлекеттік тапсырыс берушіден сұралатын сома (В)	Акцияның жалпы қолайлы құнының %-ы (B/Ax100)
EUR 6 000 000	EUR 2 000 000	33,33 %

Жобаның түйіндемесі

Жобаның жалпы ұзақтығы	42 ай
Жобаның мақсаттары	Жалпы мақсат: Өңірлік дамуға және экономиканы әртараптандыруға жәрдемдесу Жеке мақсат: ТШИ мүмкіндіктерін өңірлік деңгейде пайдалану тәсілі негізінде ШОБ-тың өңірлік әлеуетін нығайтуға жәрдемдесу.
Әріптес	Қазақстан Республикасының Үкіметі атынан: Қазақстан Республикасының Экономикалық даму және сауда министрлігі (ЭДСМ), сондай-ақ саяси және экономикалық топтардың өңірлік өкілдері
Мақсатты топ (топтар)	Инвестицияларды тартуға және ШОБ-ты дамытуға жауапты Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары, ішкі жеке сектордың компаниялары мен бизнес-қауымдастықтары, сондай-ақ шетелдік инвесторлар
Түпкілікті бенефициарлар	Қазақстан Республикасының азаматтары
Болжам нәтижелер	Бағдарлама Қазақстанның өңірлерінде бизнес-аудалды жақсартуға бағытталған реформаларды әзірлеу мен іске асыру арқылы инвестицияны әртараптандыруға және жеке сектордың бәсекеге қабiлеттiлігі мен дамуын жақсартуға көмектеседі. Нақтырақ айтсақ: әртүрлі өңірлерге ТШИ тарту өңірлердің, секторлар мен ШОБ-тың барынша жоғары бәсекеге қабілеттілігі және осылайша теңсіздікті азайту теңсіздікті жалпы өңірлік өнім деңгейіне төмендету өңірлік әлеуетті айқындау саяси кедергілерді өңірлік және ұлттық деңгейлерде азайту үшін саяси негізді қамтамасыз етеді.
Негізгі іс-шаралар	1-кезең мыналарға: ТШИ және ШОБ-ты дамыту үшін үш пилоттық өңір мен өңірлерден секторлар іріктеуге; Шетелдік инвесторлар үшін инвестициялық құжаттар әзірлеуге; Инвестицияларға жәрдемдесу агенттігі (Бұдан әрі – ИЖА) желісінің ұйымдастыру жоспарын әзірлеуге; үш пилоттық өңір үшін өзара байланыс стратегиясын әзірлеуге; мониторинг жүйесінің жалпы стратегиясы мен өндірушілер үшін субсидияларға баға әзірлеуді қоса алғанда негізгі көрсеткіштердің тиімділігін анықтауға; қазіргі негізгі өңірлік мүдделі тараптарға негізделетін ақпарат жинауға арналады. 2 және 3-кезеңдер 1-кезең ішінде әзірленген бағдарламаларды, сонымен бір мезгілде негізгі өңірлік қатысушыларды оқытумен және дайындауға салмақ түсіріле отырып, іске асыруға бағытталған: Іріктелген үш пилоттық өңір үшін инвестицияларды ынталандыру бойынша жол карталарын іске асыру (1-кезеңде әзірленген) Өңірлік және сол сияқты ұлттық деңгейлерде ТШИ тарту үшін басқару тетіктерін іске асыру (1-кезеңде әзірленген) Инвестицияларды ынталандырудың жалпы өңірлік стратегиясының мониторинг жүйесін іске асыру (1-кезеңде әзірленген) Өңірлерде ТШИ-ШОБ өзара байланысы бойынша бағдарламаларды іске асыру (1-кезеңде әзірленген) Жобаның негізгі өңірлік қатысушыларын оқыту және тренинг жолымен әлеует құру (1-кезеңде әзірленген).

ЖҰМЫС ТҮЙІНДЕМЕСІ

2010 жылы өзінің жолдауында Қазақстан Республикасының Президенті экономикалық әртараптандыруға бұдан да көбірек жұмылу қажеттігін атап өтті. Ол бұл туралы тіпті Қазақстан үшін «ҚР-ның 2020 жылға дейінгі стратегиясының даму жоспарының неғұрлым маңызды құрауышы» ретінде бұл туралы айта отырып, әртараптандыру үдерісін алға жылжытуға жетекші рөлді өңірлік даму ойнағанын түсіндірді. Кейіннен ол «әртараптандыру үдерісінің негізгі элементі ШОБ-ты дамыту болуы тиіс» екенін нақтылай отырып, осы үдірістегі ШОБ-ның рөлін көрсетті.
2009 жылы Қазақстан Республикасының төрт өңірі еліміздің жалпы өңірлік өнімінің (Бұдан әрі - ЖӨӨ) шамамен жартысын өндірді. Экономиканың секторларында инвестицияларды әртараптандыру шектелген және негізінен еліміздің өнеркәсіптік ЖӨӨ-нің жартысын өндіретін үш өңірде ғана орын алған. Мұндай теңсіздік негізінен бірнеше өңірде шоғырланған тікелей шетелдік инвестицияларға да әсерін тигізуде. Бұл факторлар «Қазақстан Республикасының «ҚР-ның 2020 жылға дейінгі стратегиясының даму жоспарының неғұрлым маңызды құрауышы» әзірлеу кезінде де ескерілген болатын.
Осы себептен де экономиканы әртараптандыру бір жағынан және ТШИ мен өңірлік даму екінші жағынан олардың арасында бұдан әрі байланыс қажет. Сұраныс пен ТШИ-ге негізделген көзқарас ЖӨӨ-нің біркелкі емес проблемаларын шешуде, өңірлік әлеуетті айқындау мен саяси кедергілерді қысқартуға көмек болар еді. Түпкілікті қорыта келгенде бұл өңірлердің, секторлар мен ШОБ-тың неғұрлым жоғары бәсекеге қабілеттілігіне және осылайша экономикалық даму деңгейінде теңсіздікті азайтуға әкеп соғар еді. Бұл тәсіл ЭЫДҰ–ның экономикасы энергетикалық кешенге негізделген бірнеше елінде табысты іске асырылды, мұның нәтижесі неғұрлым тез және негізінен қажеттілікке негізделген өңірлік даму болды.
Ұсынылып отырған тәсіл бес құрамдауышқа негізделген, олар төрт саяси сала және әлеует құру үшін қажетті тренинг элементін қамтиды.
Төрт саяси сала:
- Инвестицияларды ынталандыруды келісу: Инвестицияларды ынталандыру бойынша ұлттық және өңірлік шаралар синергиясын қалай үйлестіруге және қамтамасыз етуге болады.
- Басқару және стратегия: ТШИ тарту үшін басқару және стратегиялық жоспарлаудың тиісті тетіктерін қалай іске қосуға болады.
Іскерлік байланыстар орнату жөніндегі бағдарламалар арқылы кәсіпкерлік әлеуетін күшейту: ТШИ арқасында алынған дағдылар мен білімді беру арқылы, яғни ТШИ-ШОБ өзара байланыс орнату бағдарламалары арқылы өңірлік деңгейде кәсіпкерлік әлеуетін қалай күшейтуге болады.
Тиімділік көрсеткіштері: Стандарттық көрсеткіштерді пайдалана отырып, ТШИ мен ШОБ-ны дамытуды қоса алғанда, өңірлік даму мен бәсекеге қабілеттілікті қалай өлшеуге және немен салыстыруға болады.
Тренинг элементі:
Әлеует құру: жоғарыда аталған төрт құрауышты іске асыру үшін өңірлік саясаткерлер мен бизнес-делдалдарды (мәселен, сауда-өнеркәсіп палаталарының) оқыту мен даярлаудың тиісті деңгейін қалай қамтамасыз етуге болады.
Алдын ала қабылданып жатқан күш-жігер мен іске асырылып жатқан жобаларды толықтыру үшін сарапшылар білімі мен ТШИ көздерін әртараптандыру мақсатында ЭЫДҰ, ЕО және Қазақстан Республикасы жүргізіп жатқан жұмыстарға жүгіну және оларды негіз ретінде пайдалану ұсынылады. Бір мезгілде ұлттық және өңірлік құрауыштарды қамтитын толық жоба шеңберінде Еуразиядағы Бәсекеге қабілеттілік бойынша ЭЫДҰ Бағдарламасы аясында екі әдістемені де салыстыру мақсатында сараптама бағасын алу үшін жұмыс топтарының отырыстары өткізілетін болады.

1. ТҮПМӘТІН: НЕГЕ ТШИ ШОБ-ты ӨҢІРЛІК
ДАМЫТУ ҮШІН ТӘСІЛДІҢ НЕГІЗІ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ?

1.1 Өңірлік саясат: негізгі ұлттық басымдық
1. Қазақстан Республикасы Президентінің халыққа таяудағы жолдауында 2020 жылға дейінгі елдің экономикалық саясатының негізгі ережелері белгіленді және «жаңа өңірлік саясат «ҚР-ның 2020 жылға дейінгі стратегиясының даму жоспарының неғұрлым маңызды құрауышы» маңызды бөлігі болып табылатыны» атап көрсетілді.
2. «Бизнестің жол картасы 2020» кәсіпкерлікті дамытуға, өңірлерде шағын және орта кәсіпорындарды қолдауға және құруға бағытталған. Бағдарламаның мақсаты «өңiрлердегі әлеуітін қолдау жолымен жаңа қазiргi тұрақты жұмыс орындарын сақтап қалу және жаңаларын құру» болып табылады.
3. «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасын іске асыру мынадай бағыттарда іске асырылуда:
ЭДСМ әрбір өңір үшін қаржыландыру лимиті туралы шешім қабылдайды
- Қаржыландыру лимиті туралы шешім:
1) халықтың жалпы санындағы өңірдің үлесі;
2) жалпы өңірлік өнімнің шикізаттық емес үлесі негізінде қабылданады.
ЭДСМ-нен келісім алғаннан кейін өңірлік және жергілікті атқарушы органдар әрбір бағдарлама үшін қаржыландыру лимиті туралы шешім қабылдайды
- жаңа және қолданыстағы жобаларды iске асыру үшiн пайыздық ставканы субсидиялау
- жаңа жобалар үшін кредиттерге iшiнара кепiлдiк беру схемасы;
- өнеркәсіп инфрақұрылымын дамыту;
- кәсіпкерлерді сервистiк қолдау;
- мыналарға бағытылған кәсіпкерлік әлеуметті күшейту:
Жұмысын жаңа бастаған кәсіпкерлерді қолдау (старт-ап-жобалары);
қолданыстағы бизнестi жүргiзудi сервистiк қолдау;
шағын және орта бизнестің топ-менеджментін оқыту;
шетелдік әріптестермен іскерлік байланыстар орнату жолымен өндірісті жаңғырту және кеңейту (бұдан әрі – «Іскерлік байланыстар» жобасы);
еңбек нарығында талап етілетін мамандықтар бойынша кадрларды даярлау және қайта даярлау.
4. Осы жаңа Бағдарламаға байланысты қаржы қаражаты кредиттер бойынша пайыздық ставканы субсидиялау, кредиттерге iшiнара кепiлдiк беру, жетіспейтін инфрақұрылымды жеткізу, кәсіпкерлерді сервистiк қолдау, сондай-ақ кәсіпкерлік әлеуетін күшейтуді қоса алғанда, «Бизнестің Жол картасы - 2020» бағдарламасы шеңберінде ШОБ-ты қолдауға бағытталатын болады. Жергiлiктi атқарушы орган бағдарламаның үйлестіруші болады, ол Бағдарлама шеңберінде жобаларды іріктеу және мониторинг жүргізетін болады, қаржыландыру республикалық бюджеттен жүргізіледі. 1-иллюстрация Бағдарламаның негізгі қағидаттарын көрсетеді.

1-иллюстрация.
Өңірлік даму бағдарламасының негізгі принциптері
_____________________________________
Кәcіпкерлер
Жан-жақты қолдаудан пайдалана алады
- жеңілдікті кредиттер мен кредиттерді
кепілдендіру схемасы
_____________________________________
________________________________ ______________________________
Өңірлік, жергілікті билік Банктер, қаржы ұйымдары
Пайыздың төмендетілген Жаңа және қолданыстағы
(субсидияланатын) ставкасы жобаларды қаржыландыру
туралы шешімдер қабылдайды немесе қайта қаржыландыру
немесе кредиттерді ішінара туралы шешім қабылдайды
кепілдендіру схемасын ұсынады
________________________________ ______________________________

Дереккөздер: «Бизнестің Жол картасы - 2020» – Қазақстанның Ұлттық талдау орталығы

1.2 Өңірлік дамудың мақсаттарын толықтыру үшін біріктірілген және сұрау салуға негізделген тәсілдің қажеттігі

1.2.1 ТШИ-ді әртараптандырудың бұлтартпайтын қажеттілігі
5. 2000 жылдан бастап 2008 жыл арасындағы кезеңде Қазақстан Республикасының экономикасы (нақты жалпы ішкі өнім) жылына орта қарқынмен 9%-дан аса өсіп отырды, бұл әлемдегі ең жоғарғы көрсеткіштердің бірі болып табылады. 2007 жылдың аяғында жалпы ұлттық кіріс халықтың жан басына шаққанда 5 000 АҚШ долларынан асты, бұл 2001 жылдың¹ көрсеткішіне қарағанда 3,7 есе жоғары, алайда 2009 жылы өсу қарқыны біраз төмендейді деп күтіледі (0,3%²).
6. Елдің экономикалық көрсеткіштері мұнай мен газды өндіру мен экспорттаудың жоғары деңгейіне байланысты, мысалы, 2008 жылы мұнай өндіру күніне³ шикі мұнайдың 1,45 миллион баррелі деңгейінде болды, кейінгі 10 жылда өндіруді үш есе көбейте отырып, - 85% экспортталды. Тұрақты түрдегі жоғарғы қарқын ТШИ-дің елеулі ағымымен байланысты болды. 1989 жылдан бастап 2008 жылдар арасындағы кезеңде ТШИ-дің кумулятивтік ағымы 48,4 миллиард АҚШ долларына дейін жетті; 2008 жылы ТШИ-дің ағымы рекордтық деңгейге – 10,7 миллиард АҚШ долларынан⁴ жетті.
7. Тікелей шетелдік инвестициялар 1990 жылдардан бастап тұрақты түрде өсіп отырды. 2009 жылы, АҚШ, Ұлыбритания, Италия, Франция мен Нидерланды – ең ірі мұнай компанияларының дәстүрлі түрде штаб-пәтерлері тұратын елдер тарапынан комақты инвестициялар салынған кезде Қазақстанға ТШИ-дің жалпы ағымында ЭЫДҰ елдерінің үлесі 70%-ды құрады. ТШИ-дің 70%-дан астамы көлік, қызметтер, инфрақұрылым және инженерлік – техникалық жұмыстар үшін жабдықтар сияқты мұнай және газ салаларын жабдықтаумен байланысты қызмет түрлерінің кең спектрін қоса алғанда, мұнай және газ саласына түседі.
8. Салалық әртараптандыру проблемаларын шешуде ЭЫДҰ-ЕО-Қазақстан бірлескен жобасын қоса алғанда, бірнеше бастама жұмыс істеді, алайда, өңірлік деңгейде ТШИ-ді одан әрі әртараптандыру үшін өңірлік дамумен көбірек байланыс қажет болады.
__________________________________
¹ Дүниежүзілік Банк (Atlas әдісін пайдалана отырып)
² 2008 жылдағы “Transition Report” есебінде EBRD бағалау
³ ОББ-ның әлем елдері бойынша Анықтамалық, 2009
⁴ 2008 жылдағы “Transition Report” есебінде EBRD бағалау

1.2.2 ТШИ-ді әртараптандыру және өңірлік экономикалық даму арасындағы байланыс
9. Қазақстан 14 өңірге бөлінген. Екі қала, Астана және Алматы қалалары ерекше әкімшілік мәртебеге ие.
10. 2009 жылы Қазақстан Республикасының төрт өңірі, негізінен, мұнай мен газ өндірісінің арқасында елдің жалпы өңірлік өнімінің жартысына жуығын өндірді (2-иллюстрацияны қараңыз), алайда, экономиканың секторлары бойынша инвестицияларды әртараптандыру елдің жалпы өңірлік өнімінің жартысын өндіретін үш өңірмен шектелген.

2-иллюстрация. Қазіргі уақытта мұнай мен газдың өндіріліп жатқан ең ірі кен орындары үш өңірде: Батыс Қазақстан, Атырау және Маңғыстауда орналасқан
Қазақстан картасы

11. Мұнай мен газ қорларының орналасуы жалпы ішкі өнімнің (Бұдан әрі - ЖІӨ) өңірлер бойынша бөлінуіне едәуір әсер етеді. Мысалы, көрсеткіштері ең жоғары Атырау өңірінде жалпы өңірлік өнім жан басына шаққанда, көрсеткіштері ең төмен Оңтүстік Қазақстан өңіріндегі жан басына шаққандағы ЖІӨ-ге қарағанда он еседен аса жоғары. Бес өңірдегі: мұнай мен газ қорлары орналасқан Атырау, Маңғыстау және Батыс Қазақстан мен елдің саяси және экономикалық астаналары Астана және Алматы қалаларында жан басына шаққандағы ЖІӨ Қазақстан бойынша орташа көрсеткіштен асады.
12. Мұндай теңсіздік негізінен бірнеше өңірде шоғырланған ТШИ-ға да таралады, мысалы, жоғарыда аталған үш өңірге тіркелген активтерге шетелдік инвестициялардың 70%-ы (3-иллюстрацияны қараңыз) тиісілі.
13. Бұдан басқа, тіркелген активтерге салынған шетелдік инвестициялар мен еңбек өнімділігінің арасындағы ауқымды алшақтық жергілікті бәсекеге қабілеттіліктің деңгейін көрсететін түйінді өлшем ретіндем(R² 0,7-ден асады). атап көрсетеді. Бұл алшақтық әртүрлі өңірлік сипаттамаларға сүйене отырып, түсіндірілуі мүмкін:
- Біріншіден, экономикасы энергетикаға негізделген, ТШИ-дің, еңбек өнімділігі мен жалпы өңірлік өнімнің (ЖӨӨ) деңгейі салыстырмалы жоғары, өнеркәсібі дамыған өңірлер.
- Екіншіден, еңбек өнімділігі мен ЖӨӨ жоғары, бірақ шетелдік инвестициялар деңгейі салыстырмалы төмен экономикалық орталықтар (Астана және Алматы).
- Үшіншіден, экономикасы энергетикаға негізделмеген, өнеркәсібі дамыған, өнімділігі орташа ұлттық деңгейдегі өңірлер (өнеркәсіптік ЖӨӨ ұлттық деңгейден 33%-дан жоғары).
- Ең соңында, шетелдік инвестициялар деңгейі мен өнімділігі орташа ұлттық деңгейге қарағанда неғұрлым төмен өңірлер.
14. Осылайша, 3-иллюстрация Қазақстандағы шетелдік инвестициялар мен өңірлік бәсекеге қабілеттілік арасындағы әлеуетті өзара байланысты көрсетеді. Бұл өзара байланыс бұдан әрі өңірлік экономика мен ШОБ-ны дамыту үшін пайдаланылуға тиіс. ЭЫДҰ елдерінің тәжірибесі осындай өзара байланыстың барлығын растайды.

3-иллюстрация ТШИ аймақтық диспропорциялар және өнiмдiлiк - еңбек өнiмдiлiктiң көрсеткiштерi бойынша Қазақстан өлкелерiнiң ұсынысы, бекiтiлген капиталға шетелдiк инвестициялары және ЖІӨ еншiсi

Ұзақ мерзімді активтер
түрінде шетел
инвестициялары,
АҚШ млн. доллар

1-қосымша. Польшаның мысалы: ТШИ арқылы өңірлік
теңсіздіктер проблемаларын шешу

Польша 1990 жылдардың ортасынан бастап өсімнің жоғары деңгейін ұстап тұра алды, ал 2006-07 жылдары ол ЭЫДҰ экономикасы ішінде тиімділік көрсеткіштері бойынша екінші орында болды, алайда, аумақтық теңсіздіктер, әсіресе ірі қала және ауылдық аумақтар арасында орын алған және ұлғайып келеді.

Польшаның мысалы: 2008 жылғы ТШИ арқылы өңірлік теңсіздіктер проблемаларын шешу

Варшава ТШИ Тарту бойынша Польшадағы көшбасшы қала болып табылады. Польшаның ең ірі қалаларының ішінде Варшава 1995 жылдан бастап 2004 жылдар арасындағы кезеңде өсудің ең жоғары қарқынын (орташа ұлттық көрсеткіштің 151,4%-ы) және жан басына шаққанда ең жоғарғы ЖІӨ-ні (2005 жылғы орташа 263%) көрсете білді, бұл елдің қалған бөлігімен айырмашылықтың ұлғайюына әкеп соқты. ЖІӨ-нің орташа өсу қарқыны 2000-04 жылдар кезеңінде жан басына шаққанда 7,3% деңгейінде болған. 1998 жылдан бастап 2003 жылдар арасындағы кезеңде Варшаваның көрсеткіші ЭЫДҰ астаналық өңірлерінің ішінде ең жоғарғыларының бірі болды. Варшавадағы өсім көп дәрежеде қызмет көрсету саласында жұмыспен қамтудың 1995 жылдағы 49,2%-дан 2005 жылғы 63,2%-ға дейін өсуіне байланысты болды (негізінен, сауда, телекоммуникация, қаржы қызметтері, сақтандыру және т.б.). Польшаның ең ірі 100 компаниясының 43-і Варшавада орналасқан. Бұдан басқа, Варшава Орталық Еуропадағы ең ірі инвестициялық алаңдардың біріне айналды және 1995 жылдан бері Польшадағы жаңа кәсіпорындарға ТШИ-дің ең жоғары үлесін тартты.
Сондай-ақ Польшаның басқа да ірі қалалары ТШИ тартуда көп табысқа жетті, бұл өңірлік ЖІӨ-нің жан басына шаққандағы күрт өсуіне әкеп соқты. Варшава жан басына шаққандағы ЖІӨ көрсеткіші бойынша әлі де басқа қалалардан анағұрлым алда болса да, Варшава мен Польшаның басқа қалалары, атап айтқанда, Познань, Вроцлав және Краков қалаларымен арасындағы айырмашылық жойылып бара жатқаны көрініп тұр. Бұл Варшавамен қатарда басқа да қалаларға (жаңа кәсіпорындарға) ТШИ-дің өсіп келе жатқан үлесіне негізделуі мүмкін. 1996 жылы Варшава жаңа кәсіпорындарға 40% инвестиция тартқан, ал 2001 жылы оның үлесі 17%-ға дейін құлдырады. Варшава әлі де болса жинақталған инвестициялары бойынша көшбасшы болып табылады, оның үлесі жалпы көлемнің жартысын көбін құрайды, алайда, польшалық Нарықтық экономиканы зерттеу институтының бағасы бойынша Вроцлав, Катовице және Познань қалалары 2005-6 жылдары жоғарғы технологиялар салалары, сонымен бірге, қызмет көрсету салаларының арқасында ТШИ ағымы үшін анағұрлым тартымды қалалар болды. Катовице мен Рыбник – Ястржебьені қамтитын Силезия өңірі өнеркәсіптік өндіріспен байланысқан ТШИ үшін анағұрлым тартымды өңір болып табылады, ал Еленя-Гура-Валбжих (Төменгі Силезия) үшінші орынды алады. Лодзи қаласында да ТШИ-дің едәуір өсімі байқалды.
Вроцлав қаласы өте әсерлі мысал болды. Вроцлав – Польшаның анағұрлым қарқынды дамып келе жатқан қалаларының бірі. Оның тарихы әртүрлі мәдениеттермен байланысты, ашықтық дәстүрі оған тән ерекшелік болып табылады. Оның халқы 630 000 тұрғынды құрайды, ал агломерацияны ескере отырып – 1,1 миллионнан асады. Бұл Польшаның оңтүстік батысында тез өсіп келе жатқан Төменгі Силезия астанасы. 2005 жылы Төменгі Силезияның ЖІӨ-сі жан басына шаққанда ЕО –ның 25 елі бойынша орташа есептің 53%-ын құрады, бұл Польшадағы орташа көрсеткіштен біршама жоғары (103,3%) – 16 польшалық өңірдің ішінде төртінші орынды алады. Өңірдегі экономикалық белсенділіктің негізі өнеркәсіп (32,8% қамтылған) және неғұрлым көбі көрсетілетін қызмет (57% қамтылған) болып табылады. Ауылшаруашылық секторы басқа польшалық өңірлермен салыстырғанда нашар дамыған (10,2% қамтылған). Төменгі Силезия аумағында елдегі анағұрлым тығыз көлік инфрақұрылымының, сондай-ақ өздерінің неміс және чех көршілерімен жақсы трансшекаралық ынтымақтастық иесі Вроцлав үш халықаралық бағыттың қиылысында орналасқан, екі ең ірі темір жол станциясы, екі теңіз порты және халықаралық әуежайы бар өте маңызды көлік торабы болып табылады. Ол іс жүзінде Берлин, Прага және Варшава қалаларынан тең алшақтықта тұр. Өзінің сауда жолдары, сонымен бірге жуық арадағы өткен шетелдік инвестициялар толқынына да қолайлы географиялық ораласуының арқасында (әсіресе АТ секторы) Вроцлав экономикалық дамудың көшбасшысы болды. Оның Вроцлавты Германиямен және Польшаның екі ірі қалалық агломераттарымен (Катовице және Краков) байланыстыратын A4 тас жолында орналасуы маңызды рөл ойнады.
Вроцлав бірқатар көшбасшы трансұлттық компанияларды (Volvo, LG, Toyota, Wabco, Whirpool, Electrolux, и т.д.) тартты және олардың кейбіреулері осында өздерінің зерттеу және сервистік орталықтарының негізін қалау туралы шешім қабылдады (Siemens, Capgemini, Hewlett-Packard, Macopharma). Вроцлавта тіркелген 92 954 фирмадан (2006 жылдың деректері) 27%-ға жуығы шетелдік капиталы бар компаниялар болып табылады. Бұдан басқа, Вроцлаваның агломерациясы инвестициясының көлемі бойынша Варшавадан кейінгі екінші орынды алады. Бұл сондай-ақ Польшадағы екінші ең ірі қаржылық қызмет көрсету орталық, көптеген көшбасшы ұлттық АТ фирмалар осында, бұл инвесторлар үшін оның тартымдылығын одан да арттыра түседі. Польша 2004 жылы ЕО-ға қосылғаннан бері Вроцлав 5 миллиард евроға жуық инвестиция тартты, ал 2007 жылғы қазанда жұмыссыздық деңгейі 14%-дан 5,1%-ға дейін төмендейді. Соңғы жылдарда 120 000-нан астам жұмыс орны құрылды.
1.2.3 ЭЫДҰ-ның ТШИ мен инвестицияларды ынталандыру саясатының өңірлік дамуды қолдау үшін зор маңызын атап көрсететін мәндік зерттеулері
1.2.3.1 ЭЫДҰ-ның өңірлік бәсекеге қабілеттілік саясатындағы басқа да сабақтары: бірінші кезекте өңірлік бәсекеге қабілеттілікке назар салу қажеттілігі⁵.
______________________________________
⁵ ЭЫДҰ-ның бәсекеге қабілетті өңірлер құрғаны туралы есебі, 2005

1. Аумақтық деңгейдегі саясаткерлер үшін шақырылым әртүрлі өңірлік түпмәтіндер үшін тиімді және барабар саясат әзірлеуден тұрады. Соңғы жылдары ЭЫДҰ елдеріндегі аумақтық саясаттың негізгі құпиясы салыстырмалы құлдырауға байланысты қабылданған шаралар арқылы ғана емес, сонымен қатар өңірлік бәсекеге қабілеттілігін арттыру арқылы да қол жеткізіп отырған орнықты өсімі болып отыр. Бұл ұлттық активтерге екпін қоя отырып, жеке сектордың инвестициялар өнімділігі мен оларды көтермелеу бойынша шаралардың пайдасына артта қалған өңірлер үшін қайта бөлулер мен субсидиялардан бас тартуды көздеген.
2. Фирмалар үшін саясат инновацияларды ынталандырушы шараларға одан сайын шоғырландырыла түсуде, бірақ осы мақсаттарға қол жеткізу үшін пайдаланылатын қаражат сонда да анағұрлым дамыған өңірлерге басымдық беріп жатқандай көрінеді. ЭЫДҰ елдеріндегі ұлттық және өңірлік үкіметтер негізгі экономика ойыншылары арасындағы жүйелік алмасу мен өзара іс-қимылға ықпал етудегі жария саясаттың рөлін айқындай түсу үшін өз саясаттарын қайта бағдарлайды. Мұндай бағдардың негізінде білім жасауға және осы білімдермен алмасу жүргізуге көмектесетін жүйе өңірлік түпмәтіндегі өнімділіктің ең маңызды айқындаушы факторы болып табылады деген фактіні мойындау жатын. Саяси шаралардың үш негізгі санаты бар: a) ғылыми парктер, технополистер сияқты, тіркелген активтерге негізделген жобалар; b) технология «жүйелерін» жылжыту үшін зерттеу саласы мен өнеркәсіпті байланыстырып тұрған кластерлік типтегі саяси шаралар; c) инновациялар және инновацияларды ең үздік коммерциялық пайдалану.
3. Басқа өңірлер үшін саяси шараларды іске асыру қаражаттары бейімделген болуға тиіс. Осы саяси шаралар басқа типтегі өңірлердегі жағдайларға әсер етуі үшін олар еңбекақы төлемі жоғары «озық» жоғары технологиясы бар өңірлердегіге қарағанда әсер қабылдауы төменірек орта үшін едәуір бейімделуге тиіс. Мысалы, кластерлік саяси шаралар, көріп тұрғанымыздай, орта деңгейдегі өңірлерде және ауылдық, яғни салалық маманданған, қоғамдастықтар мәдениеті және т.б. өңірлерде ешқандай жағдайда да әмбебап болып табылмайтын факторлардың болуына қарайды.
4. ЭЫДҰ-ның жаңа өңірлік саясаты қазіргі уақытта ТШИ-ді пайдалану кезінде бәсекеге қабілеттілікті нығайтуға шоғырланады. Қазіргі уақытта өңірлік саясат, аталмыш «қолайлы жағдай» жасау, яғни өңірді тұтас тартымды ету үшін сол жергілікті жерге тән сыртқы тәртіп факторларын пайдалануға екпін жасауды үрдіске айналдырған. Өңірге салынатын инвестициялардың осы өңірде орын алған осындай факторларды жандандыру мақсаты болуға тиіс, бұл өз кезегінде, анағұрлым тиімді экономикалық қызметтің нәтижесінде өсу әсерін шақыруға тиіс. Проблема осындай сыртқы тәртіп факторларының әлеуетті көздерін әрбір өңірде таба білуде болып тұр.
1.2.3.2 Еуропалық Одақ елдерінің сабақтары⁶: ТШИ саласындағы саяси шаралар өңірлерде жаңа жұмыс орындарын ашуға және экономикалық өсуді ынталандыруға бағытталған өсудің өңірлік саясатының ажырамас бөлігі болуға тиіс.
_________________________________________
⁶ ТШИ және өңірлік даму бойынша ЕО-дағы зерттеулер, ЕО және Копенгаген университеті.

1. Қабылдаушы өңірдегі өнімділікке қатысты ТШИ-дің жанама нәтижелері ЕО елдерінде оңтайлы және маңызды болып табылады. Өңірге шетелдік инвестициялар нәтижесінде жергілікті фирмалар өздерінің өнімділігін арттырады. Жергілікті фирмалардың ең жоғары әлеуеті деп өнімділігіндегі 40%-ға дейінгі ұтысын айтуға болады. Жанама нәтиже ретінде өнімділіктің өсу коэффициенті өнеркәсіптің тоғыз саласы үшін өңірлердің төрт тобында талданды (барлығы болып талдаудың 36 нұсқасы). Едәуір оң жанама нәтиже 36 неғұрлым дәл бағаның ішінде 24-інде табылды және тек екі жағдайда ғана едәуір келеңсіз нәтижелер болды. Он жағдайда жанама нәтижелер елеусіз болды. Бұл нәтиже тексерілді және өзінің орнықтылығын әртүрлі моделдердің кең спектрінде дәлелдеді.
2. ТШИ өңірлік саясат факторларының арқасында тартылады. Көптеген өңірлер ТШИ үшін өздерінің тартымдылықтарын арттырулары мүмкін.
ТШИ-ді жергіліктендіру моделін талдау еуропалық өңірлерде ТШИ-ді тартатын бірқатар мынадай елеулі өңірлік факторларды көрсетті: инфрақұрылым және қолжетімділік, жоғары білімді жұмыс күші және ғылыми-зерттеу жұмыстарына шығыстардың жоғары деңгейі. Ақпарат пен коммуникациялық технологиялардың жақсы енуі және тиісті салада бәсекелестердің, клиенттер мен өнім берушілердің санының көптігі де ТШИ-ді тартады. Алайда, өңірлік деңгейде әсер етуі мүмкін болмайтын, фирманың ерекше жағдайлары, ұлттық макро-жағдайлар, нарық көлемі, географиялық орналасуы және тіл сияқты басқа факторлар да осындай немесе бұдан да маңыздырақ.
3. ТШИ-дің ағымдағы моделдері мен қабылдаушы өңірлердегі өнімділіктің артуы түріндегі жанама нәтижелердің деңгейлері өсу мен конвергенцияның қарқынын арттырады. ЕО өңірлерінің екі үлкен тобы халқының өңірлік табыс деңгейі жан басына шаққанда орташадан төмен, атап айтқанда, біріккен өңірлер және Шығыс Еуропа өңірлері, өнімділіктің артуы түріндегі жанама нәтижелердің арқасында ТШМ-ден ұтып шықты, және бұл одан да үлкен конвергенцияға әкеп соқты. Бұл жалпы моделден басқашалар да бар, мысалы, ЕО-ның 15 өңірі (EU15) ТШИ-дің мүмкіндіктерімен пайдалаену үшін қажетті қаржыны игеруге жеткілікті қабілетке ие емес.
4. ТШИ–дің қалай тарту жолдарының жұқалығы шешуші болып табылады. Дәстүрлі өңірлік жеңілдіктер пакетіне негізделген саяси шаралардан бас тарту қажеттігі жоқ емес. Саясатты қалыптастыратындар бәрінен бұрын ақпарат беру және шетелдік инвесторлардың осы өңірдің әлеуетін көруі және өңірге нормативтік кедергілерден өтуге көмек беруі үшін оларға көмек көрсетуге бағытталған өсудің өңірлік стратегияларына заманауи, өңірлік және шетелдік инвестициялық агенттіктерді бірігуді ұсынатын саяси стратегияларға өткендері жөн болады. Шынымен-ақ көптеген бұдан бұрынырақ жүргізілген зерттеулер шетелдік инвесторларды тарту мақсатындағы тікелей субсидиялар (салық демалыстары сияқты) кезінде пайданың және әл-ауқаттың қабылдаушы өңірлерден шетелдік фирмалар мен олар негізделген өңірлерге қарай көшу үрдісі бар. Сондықтан да шетелдік фирмалар үшін тікелей субсидиялар арқылы өңірлік өсуді ынталандыруға бағытталған мемлекеттік қаржы қаражаты мен жеңілдіктер жеме-жемге келгенде артта қалған қабылдаушы өңірлердің өңірлік өсуі үшін кері өнімді болып шығуы және Еуропада өңірлік конвергенция үшін қолайсыз болуы әбден мүмкін.
Жергілікті адамилық капитал ресурстарын жақсарту, инфрақұрылымды және экономикалық өсудің басқа да құрамдастарын жаңғырту жолымен өңір шетелдік фирмалар үшін қабылдаушы өңір ретінде тек тартымды болып қана қоймайды, сонымен бір қатарда жанама нәтижелер тетігінің арқасында шетелдік фирмалардың болуынан пайда алу мүмкіндігі де артады.
5. Қорыта келе, зерттеулер Еуропаның артта қалған өңірлерінің өңірлік өсуінде және дамуында тікелей шетелдік инвестициялардың рөлі өте маңызды болғанын күрделі түрде, барынша жауапкершілікпен дәлелдейді, сондай-ақ шетелдік инвесторларды тартуға жасалған жұқа саяси шаралардың да маңызы зор екеніне де тоқталады.

4-иллюстрация. Салалық ТШИ-лардың Шығыс Еуропадағы экономикалық жанама нәтижелері

Ескертпе: иллюстрация әрбір өңірдегі жанама нәтижелердің болжанатын көлемін көрсетеді. Күрең жасыл - жанама нәтижелердің әсер етуінің жоғары деңгейін білдіреді. Әсер ету деңгейі жанама нәтижелердің агрегирленген өңірлік әсер етуіне ТШИ секторы мен жанама нәтижелердің коэффициент нәтижелерін өлшеу арқылы есептелді.

1.2.3.3 Ирланд сабағы: өңірлік дамуда Инвестицияларға ықпал ету бойынша агенттіктердің маңызды рөлі
1. Ирландия өңірлерінің мысалдарын Инвестицияларға ықпал ету жөніндегі агенттіктер ұлттық және өңірлік деңгейде қалай жұмыс істейтінін көрсетеді: адамилық капиталмен байланысты әлеует осы өңірлерге ТШИ тартуда және одан кейінгі өңірлер дамуындағы ең негізгі фактор болды.
2. ТШИ Ирландияның оңтүстік және шығыс өңірлерінде өмір сүру деңгейінің артуына ықпал етті. 1950 жылдардың екінші жартысындағы экономикалық коллапс Ирландияны бүкіл елдегі іргелі және алысқа баратын саяси өзгерістерге әкеп соқтырды. Еркін сауда заңдастырылды, ал Ирландияда әрекет ететін фирмаларға қатысты шетелдік құқық меншігіне тыйым салудың орнына ТШИ-ді жүйелі түрде көтермелейтін саясат келді. 1990 жылдардың ішінде экономиканы жандандыру тәсілінде - өңдеуші өнеркәсіптен халықаралық қызметтерге және жоғары технологиялы өнімдерге қарай маңызды өзгеріс болды. Бұл стратегиямен басқа Ирландия 1960 жылдарда басқа елдерден едәуір артта қалған адамилық капиталды жетілдіруге күрделі назар қойды, ал қазір Еуропадағы ең білімді елдердің бірі болып табылады.
3. Тікелей нәтиже – Ирландияға әсіресе оның оңтүстік және шығыс өңірлеріне ТШИ-дің үлкен ағымы болды, осының арқасында ел бүгінде әлемдегі ТШИ алушылардың тізімінде жетінші (елдің мөлшерінен келіп шыққанда күтуге болатын орындардан неғұрлым жоғары орын) болып табылады. Соңғы он жылдықтағы ТШИ тартудағы табыстарды ескере отырып, байқаушылар мынадай тұжырымға келді: «... әлеуетті дамыту және жасаудың шамамен 40 жылынан кейін [оңтүстік және шығыс Ирландия] өмір сүру сапасын арттыру кезеңіне өтуге дайын». Ирландия өсуге ықпал ететін экономикалық саясатқа берілгендік ұзақ мерзімді тұрғыда қалай сыйақыланатынын айқын көрсетті. Өсуге ықпал ететін мұндай саясатқа: қаржылық ойламдылық, еңбек нарығының ыңғайлылығын сақтап қалу, адамилық капиталдың ғылыми-бағдарланған қалыптасуындағы құпия.
4. Адами капитал мен Инвестицияларға ықпал ету жөніндегі агенттіктер осы өңірлерге ТШИ тартудағы екі түйінді факторлар болды Іс жүзінде, 2002-2005 жылдары шетелдік инвесторлар арасында өткізілген зерттеу білім беру факторы көріп отырғанымыздай, бизнес басшылары үшін Ирландияға инвестиция салу үшін неғұрлым маңызды себеп болып табылады. Басқа маңызды факторлар Ирландияның шетелдік инвестициялар жөніндегі агенттігі ИЖА) және нормативтік база. Бизнес басшылары, көптеген байқаушылардың пікірлері бойынша салық ставкасының деңгейі негізгі рөлді атқаратын Ирландияда корпорациялардың табыстарына төмен ставка салуға неғұрлым аз мүдделі екенін атап өткен жөн.

2. ЖОБАНЫҢ СИПАТТАМАСЫ: ШОБ-НЫ ҚОЛДАУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДА
ИНВЕСТИЦИЯЛАРҒА ЫҚПАЛ ЕТУ БОЙЫНША ӨҢІРЛІК ӘЛЕУЕТ ҚҰРУ

2.1 Мақсаттары
Бұл тәсілдің негізгі мақсаты инвестицияларды ынталандыру бойынша ұлттық және өңірлік күш-жігерлерді біріктіру болып табылады.

2.2 Жалпы тәсіл
15. Жалпы ұсынылатын тәсіл саясаттың төрт саласынан және әлеует құру үшін қажетті бір тренинг элементінен тұратын бес құрамдауышты қамтиды:
Төрт саяси сала:
1. Инвестицияларды ынталандырудың өңірлік жоспарлары: Ұлттық және халықаралық күш-жігерлерді қалай байланыстыруға және инвестицияларды ынталандыру үшін олардың шоғырын қалай қамтамасыз етуге болады.
2. Басқару және стратегия: ТШИ тарту үшін тиісті басқару және стратегиялық жоспарлау тетіктерін қалай тартуға болады.
3. Іскерлік байланыстар орнату жөніндегі бағдарламалар арқылы кәсіпкерлік әлеуетін күшейту: ТШИ арқасында алынған дағдылар мен білімді беру арқылы, яғни ТШИ-ШОБ өзара байланыс орнату бағдарламалары арқылы өңірлік деңгейде кәсіпкерлік әлеуетін қалай күшейтуге болады.
4. Тиімділік көрсеткіштері: Стандарттық көрсеткіштерді пайдалана отырып, ТШИ мен ШОБ-ты дамытуды қоса алғанда, өңірлік даму мен бәсекеге қабілеттілікті қалай өлшеуге және немен салыстыруға болады.
Тренинг элементі:
5. Әлеуетті құру: жоғарыда аталған төрт құрамдауышты іске асыру үшін өңірлік саясаткерлер мен бизнес-делдалдарды (мәселен, сауда-өнеркәсіп палаталарының) оқыту мен дайындаудың тиісті деңгейін қалай қамтамасыз етуге болады.

2.2.1 1-құрамдауыш: Өңірлік инвестицияларды ынталандыру бойынша жол карталарын әзірлеу

16. ЭЫДҰ-ның Қазақстан Республикасына жан-жақты аумақтық шолуы. ЭЫДҰ аумақтық шолуы өңірлік даму саясаты үшін әртүрлі шақырулар мен мүмкіндіктерін қарайды және басқарушылық міндеттерге ерекше назар қоя отырып, саясат саласында шаралар кешенін қалайша неғұрлым жақсы әзірлеу және іске асыру туралы ұсынымдар береді. Таяудағы ұлттық аумақтық шолулар Канада, Чехия Республикасы, Финляндия, Венгрия, Италия, Жапония, Корея, Мексика, Польша және Швейцария сияқты елдерде орындалған болатын. ЭЫДҰ аумақтық шолуы Қазақстанның ЭЫДҰ-ның аумақтық даму жөніндегі комитетінде қатысуын нәтиже ретінде қабылдайды.
17. ЭЫДҰ-ның Қазақстан Республикасына аумақтық шолуы негізінде бәсекеге қабілеттіліктің өңірлік көздері бойынша тереңдетілген жұмыс жүргізілетін болады. Ол іріктеліп алынған үш пилоттық өңірдің әрқайсысында жоғары әлеуеті бар өнеркәсіп салаларындағы ұсыныс-сұранысты талдауды, сондай-ақ табыстың негізгі факторларын анықтауды қамтитын болады.
18. 1-кезеңнің аяқталу нәтижесі Инвестицияларды ынталандыру жөніндегі өңірлік жоспарда баяндалатын ұсынымдар болады. Ұсынымдар
2 және 3-кезеңдерде де іске асырылатын болады. Жоспар содан кейін оның бәсекелес артықшылықтары негізінде әрбір өңірге инвестиция тартуға ықпал ету мақсаттары үшін пайдаланылатын болады.

2.2.2 2-құрамдауыш: Өңірлік деңгейде сияқты ұлттық деңгейде де ТШИ-ді тарту үшін тиісінше басқару тетігін дамыту

19. ЭЫДҰ ТШИ тарту мақсатында тиісінше басқару мен стратегиялық жоспарлаудың тиісті тетіктерін құру үшін Инвестицияларға ықпал ету бойынша орталық агенттікке есеп беретін Инвестицияларға жәрдемдесу жөніндегі агенттіктер (ИЖА) тұжырымдамасын әзірлеуді және желісін құруды қолдайды.
20. Желі құру жоспары 1-кезең ішінде әзірленетін болады, ал оны үш пилоттық өңірде іске асыру 2-кезең ішінде жүзеге асырылатын болады. 3-кезең басқару схемасының басқа да өңірлерге таратылуында Қазақстан биліктеріне көмек көрсетуді көздейді. Бағдарламаның табысты орындалуын қамтамасыз ету үшін соңғы кезеңде Әкімдіктермен ынтымақтасып жұмыс істеу айрықша маңызды болып табылады.

2.2.3 3-құрамдауыш: ТШИ-ШОБ өзара байланыс бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру

21. Жеткізулердің ғаламдық тізбесінің фрагменттелуі шағын және орта кәсіпорындар үшін (ШОК) бірігу және осылайша технологиялар, дағдылар мен ноу-хау берудің оңтайлы жанама нәтижелерін пайдалану мүмкіндігі болып табылады. Алайда, дамушы нарықтық экономикада өзара байланыс кенет туындамауы да мүмкін, өйткені жергілікті ШОК-тар шетелдік әріптестердің талаптарына сәйкес болу үшін күрделі технологиялық жетілдіруге мұқтаж болып отыр. Мұндай жағдайларда ұлттық және өңірлік деңгейлерде әрекет ететін жария саясаткерлер не инвестицияларды ынталандыру бойынша мамандар араласуы және трансұлттық компаниялар (ТҰК) мен ШОБ арасында байланыс құруды қолдаулары мүмкін. Мұндай қолдау «ТШИ-ШОБ өзара байланыс бағдарламалары» деп аталады. ЭЫДҰ Қазақстан өңірлеріне Қазақстанның АТ секторы үшін қазіргі уақытта орындалып жатқан жұмысты негізге ала отырып, бағдарламаларды әзірлеуде және іске қосуда қолдау көрсете алады.

5-Иллюстрация. Байланыс түрлері

Байланыстың қандай типтері бар?
Тип	Анықтама	Нәтижелер
Өнім берушілермен байланыс	Шетелдік инвесторлар құрамдауыштарды, материалдар мен қызметтерді жергілікті жерде сатып алады	Жергілікті фирмалар үшін жаңа нарықтық мүмкіндіктер
Сатып алушылармен байланыс	МНК брендтік өнімді таратуды тапсырады	Жергілікті ШОБ–пен төмендеп кеткен өзара қарым-қатынасты дамытуға бастайды (франчайзинг)
	МНК жергілікті фирмалар олармен бәсекеге түсуі тиіс жаңа стандарттарды белгілейді	Түпкілікті өнім және көрсетілетін қызметтің өнімділігі мен сапасын арттырады
Технология бойынша әріптестермен байланыс	МНК ШОБ-тан әріптестерімен бірге бірлескен жобаға бастамашылық етеді (БК, лицензияланған және стратегиялық альянстар)	Қабылдаушы экономика компаниясы үшін жаңа технологиялар көзі
Басқа да әсерлер	Шетелдік инвесторлар жергілікті фирмаларға жұмыс істеудің жаңа әдістерін көрсетеді	Адамзат капиталы үшін инновацияларды және жанама нәтижелерді ынталандырады

2.2.4 4-құрамдауыш: инвестицияларды ынталандырудың жалпы өңірлік стратегиясының мониторингі
22. Бақылау көрсеткіштері инвестицияларды ынталандырудың өңірлік стратегияларын бағалауға және түзетуге, сондай-ақ олардың әсерін өлшеуге көмек береді. Мониторинг инвестицияларды ынталандыру бойынша шаралардың негізділігін, ШОБ-ты дамытуға бағытталған саясатты және ТШИ-ШОБ-тың өзара байланысы бойынша бағдарламалардың тиімділігін қамтамасыз ететін көп шаралы және кешенді іс-шара болып табылады. Бұдан басқа, көрсеткіштер жүйесі қосарланған болып табылады, өйткені ұлттық көрсеткіштер ұлттық деңгей үшін аударылады және бейімделеді.
6-иллюстрация инвестицияларды ынталандыру бойынша шараларды бағалау тұрғысынан өңірлік және ұлттық көрсеткіштердің айырмашылықтарын көрсетеді. Бұл құрамдауыш өндірушілер үшін субсидиялар бағасының дамуын қамтуға тиіс.

6-иллюстрация. Ұлттық және өңірлік деңгейлерге инвестицияларды ынталандыру көрсеткіштерінің мысалы

Ұлттық және өңірлік көрсеткіштер едәуір өзгеше болуы мүмкін – инвестицияларды ынталандыру жөніндегі шаралар жақсы мысал болып табылады
Институционалдық базаны бағалау	Ұлттық деңгейдегі көрсеткіштер Мониторинг және бағалау деңгейі Стратегия Іске асыру жөніндегі агенттік	Өңірлік деңгейдегі көрсеткіштер Мониторинг және бағалау деңгейі Іс-қимылдар жоспары Институционалдық қолдау (нақты өңір үшін ерекшелігі бар көрсеткіштер)
Операциялық қызметтер мен іс-қимылдарды бағалау	ТШИ – ШОБ-тың байланыстары Бір терезе принципі Тұтынушылармен байланысты басқару Саясатты насихаттау Кейіннен көрсетілетін қызметтер	Жергілікті әкімшілік реттейтін инвестициялық жеңілдіктер Титулдар және Кадастр Индустриалдық парктар/еркін аймақтар Байланыс бағдарламасы Бір терезе принципі Тұтынушылармен байланысты басқару Саясатты насихаттау Кейіннен көрсетілетін қызметтер

Нақты өңір үшін ерекшелігі бар инвестицияларды ынталандыру жөніндегі саясаттың төрт көрсеткішінің егжей-тегжейлі мысалы
	1-деңгей	2-деңгей	3-деңгей	4-деңгей	5-деңгей
Іс-қимылдар жоспары	Инвестицияларды ынталандыру және жеңілдету (ИЫЖ) бойынша іс-қимылдар жоспары жоқ	Әзірлеу сатысындағы ИЫЖ-ның іс-қимылдар жоспары	ИЫЖ-ның іс-қимылдар жоспарын агенттік бекітеді және онда өңірдің айқын көрінісі; бәсекелесу саласының дәл анықтамасы; бәсекелесу және мақсатқа қол жеткізу жоспары қамтылады. Жоспарда ол көрсететін қызметтердің анықтамасы сияқты оның операцияларға бөлінуінің негізгі тетіктері қамтылмайды.	3-деңгей плюс ИЫЖ-ның жоспары басымдықтарды іске асыру және мақсатқа қол жеткізу үшін ұйымдастыру құрылымының схемасын қамтиды. Ұйымдастыру құрылымы жоғарғы басшылықтан бастап, енгізу бөліміне дейінгі міндеттердің сипаттамасын қамтиды .	4-деңгей плюс персоналда нақты қажеттіліктер мен қаржылық мұқтаждықтар туралы нақты мәліметтерді береді. Жоспарда жан-жақты қарау үшін мезгілдік кесте қамтылады.
Институционалдық қолдау	Инвестицияларды ынталандыру жөніндегі шаралар бүкіл өңірде келісілместен қабылданады.	Агенттік инвестицияларды жылжыту бойынша бөлім құрады. Бөлімнің құрылымы бойынша шешім қабылданды, ол инвестицияларды ынталандыру жөніндегі қызметке ресми мандат алады.	2-деңгей плюс бөлімнің ішкі ұйымдастырылуы анықталған. Бөлімді әртүрлі тілдерде сөйлейтін жеке және жария секторлардан персонал жинақтады.	3-деңгей плюс бөлімге, басқаларды қоспағанда, жолқұжат шығыстарына, барлық қызметкерлердің жалақысына, жол шығыстарына, АТ және т.б. жабуға жылдық бюджет беріледі.	4-деңгей плюс бөлімде осы бөлім жұмысының тиімділігін қолдаушы ішкі жоспарлау тетігі бар. Тетік оқиғалар күнтізбесінен және орындау мерзімдерінен, статистикалық бақылау тетіктерінен, ішкі ережелер мен персонал үшін рәсімдерден және жеткілікті АТ ресурстарынан тұрады.

2.2.5 5-құрамдауыш: жобаның қатысушыларына оқу, бизнес-тренингтер, тағылымдамалар ұйымдастыру арқылы ШОБ-тың кәсіпкерлік әлеуетін күшейту
23. Оқу, бизнес-тренингтер, жобаның қатысушыларына тағылымдамалар ұйымдастыру ШОБ-тың дамыту саласында инвестиция мен саясатты ынталандыру бойынша қызметтің жеткілікті түрдегі негізділігін қамтамасыз ететін кешенді шара болып табылады.
24. Осы жобаның жетістігі – оның тиісінше іске асырылуы және нәтижесінің орнықтылығы – көбіне негізгі өңірлік қатысушылардың инвестицияны ынталандыру және ШОБ-ты дамыту бойынша жаңа саяси шаралар әзірлеу және енгізу қабілеттерінен тәуелді болады. Негізгі өңірлік қатысушылардың қатарына: өңірлік саясаткерлер, бизнес-делдалдар (сауда палаталары), сондай-ақ өңірлік даму мәселелерімен шұғылданып жүрген ұлттық деңгейдегі саясаткерлер кіруі мүмкін.
25. Негізгі назар инвестицияларды ынталандыру бойынша, ТШИ-ШОБ өзара байланыс бағдарламалары бойынша шараларға, ШОБ-ты дамытуға бағытталған саясатқа және мониторинг мүмкіндіктеріне аударылатын болады. ЭЫДҰ-ның «жіңішке жерлерді» анықтау бойынша кең таралған тәжірибесі бар. Өз күш-жігерін осы салаларда шоғырландыра отырып, жақсаруға қол жеткізу және негізгі өңірлік ойыншыларға ноу-хау беру мақсатында ЭЫДҰ оңтайлы нәтиже үшін Қазақстанда өңірлік деңгейде ШОБ-тың кәсіпкерлік әлеуетін күшейтуді қолдайтын болады.

7-иллюстрация. ШОБ-ты дамытуды ынталандыру саясатындағы типтік салалар мен жақсартуға мұқтаж инвестициялар

Дереккөзі: ЭЫДҰ

ШОБ-ты дамыту саясатының индексін өлшеу 1. Кәсіпкерлік бойынша оқу және тренингтер 2. Неғұрлым бағасы төмен және тез бастама 3. Үздік заңнама және реттеу 4. Дағдылар қолжетімділігі 5. Онлайн қолжетімділігін жақсарту 6. Бірыңғай нарықтан көбірек пайда алу 7. Салық салу және қаржыландыруды беру 8. ШОБ-ның технологиялық әлеуетін нығайту 9. е-бизнестің табысты үлгілері және жоғары сыныпты бизнес-қолдау Шағын кәсіпорындардың мүдделі, неғұрлым күрделі, тиімді өкілдігін дамыту

Инвестициялау үшін саяси негіз Инвестициялық саясат Инвестицияны ынталандыру және жеңілдету Сауда саясаты Бәсекеге қабілеттілік саласындағы саясат Салық саясаты Бизнестің жауапты іс-әрекетін қолдаушы саясат Кадрлық ресурстарды дамыту Инфрақұрылым және қаржы секторын дамыту Жария басқару

3. ӘДІСНАМА: КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕЛЕР ЖӘНЕ НЕГІЗГІ
ІС-ШАРАЛАР

3.1 ҮШ КЕЗЕҢНЕН ТҰРАТЫН ТӘСІЛ
26. Өңірлік ТШИ-лерді әртараптандыру бойынша Қазақстанның күш жігерін қолдау мақсатында ЭЫДҰ бұдан бұрын айқындалған құрауыштарды қамтитын үш кезеңді тәсілді ұсынады.
1-кезең. ШОБ-тың кәсіпкерлік әлеуетін күшейтуге екпін қоя отырып, өңірлік инвестициялық жол картасын әзірлеу
2-кезең. Іріктелген пилотты үш өңірде жобаны (жол картасын) іске асыру
3-кезең. Қазақстанның билігінде өзге өңірлерде де инвестицияларды ынталандыру өңірлік стратегияларын іске асыруға мүмкіндік беретін орнықты тетік құру.
Бір мезгілде ұлттық және өңірлік құрамдауыштарды қамтитын толық жоба шеңберінде Еуразиядағы Бәсекеге қабілеттілік бойынша ЭЫДҰ Бағдарламасы аясында екі әдісті салыстыру мақсатында сарапшы бағасын алу үшін жұмыс тобының отырысы өткізілетін болады.

3.2 Әдіснама 1-кезең: күтілетін нәтижелер мен негізгі іс-шаралар

3.2.1. 1-кезең – 1-құрамдауыш – Әдіснама
27. Күтілетін нәтижелер
R.1.1. ЭЫДҰ-ның аумақтық шолуын жариялау, онда өңірлік саясат үшін шақырулар мен мүмкіндіктер қаралады және атап айтқанда, басқару саласындағы шақыруларға қатысты ұсынымдар беріледі.
R.1.2. Өңірлік жоспарларды іске асыру үшін үш пилоттық өңірді іріктеу.
R.1.3. Экономикалық белсенділіктің әлеуетті инвесторлар мен ШОБ үшін қызығушылық танытатын түрлері қаралатын және олардың әлеуетін іске асыру бойынша ұсынымдар қалыптастырылатын елордалық қалаларды қоспағанда, әрбір өңір үшін бір-біреуден үш өңірлік жоспар.
R.1.4. Әлеуетті шетелдік инвесторларға таныстыру үшін инвестицияларды ынталандыруға қатысты үш құжат.
28. Іс-шаралар
R.1.1. бойынша негізгі іс-шаралар
- Төмендететін тәсіл: сапа және сандық деректерді жинау, мысалы, Қазақстанның ағымдағы өңірлік саясаты немесе осы өңір үшін үйреншікті экономикалық көрсеткіштер туралы.
- Жоғарылайтын тәсіл: премьер-министр кабинеті немесе президент әкімшілігі, өңірлік атқарушы биліктер, орталық және өңірлік деңгейлердегі жеке сектордың негізгі өкілдері сияқты негізгі мүдделі тараптармен консультациялар.
- Салыстырылатын елдердің, мысалы, польшалық мамандардың қатысуымен сараптау бағасы.
- Негізгі мүдделі тараптармен ұлттық және өңірлік деңгейлерде келісілген тұжырымдар мен ұсынымдар қалыптастыру.
- Негізгі мүдделі тараптармен ынтымақтастықпен ресми жарияланым.
R.1.2. бойынша негізгі іс-шаралар
- Ұлттық үкіметтермен консультациялар.
- Өңірлік үкіметтермен консультациялар және әкімдіктер тарапынан қолдау көрсетілуін талдау.
- Күш-жігерлерді біріктіру және ішінара сәйкестікті болдырмау үшін басқа ұйымдармен және әріптестермен (ЕО, Дүниежүзілік Банк, USAID, GTZ, AFD және т.б.) бірлесіп қазіргі уақытта іске асырылып жатқан жобаларды мұқият тексеру.
- Қандай өңірлер пилоттық болуына қатысты келісу.
R.1.3. бойынша негізгі іс-шаралар
- Өңірдің күшті және әлсіз тараптарын, мүмкіндіктері мен қаупін анықтау үшін ЭЫДҰ-ның аумақтық шолу нәтижелерін пайдалану.
- Жоғарылайтын тәсіл: инвестициялар үшін әрбір өңір қайда және қалай бесекелесе алатынын анықтау үшін негізгі өңірлік мүдделі тараптармен, сыртқы және ішкі жеке сектормен консультациялар.
- ТШИ тарту мен ШОБ-ты дамытуды қолдау әлеуеті бар өңір секторларының түпкілікті тізбесін аяқтау.
- Осы сектордың әлеуетін іске асыру үшін ұлттық және өңірлік деңгейлерде келісілген нақты секторлар үшін ұсынымдар қалыптастыру.
R.1.4. бойынша негізгі іс-шаралар
- Нақты секторлардың өңірлік талдауын инвестицияларды ынталандыру бойынша материалдарға трансформациялау мақсатында бірлескен жұмыс тобы мен Инвестицияларға жәрдемдесу жөніндегі агенттіктің күш-жігерін біріктіру.

3.2.2 1-кезең – 2-құрауыш - Әдіснама
29. Күтілетін нәтижелер
R.2.1. Күш-жігерлердің келісілуі мен жалпы схеманың тиімділігін қамтамасыз ету үшін өңірлік ИЖА желісін ұйымдастыру құрылымы: өңірлік деңгейге жатқызылған рөлдер мен функцияларды анықтау; өңірлік ИЖА мен ұлттық ИЖА арасындағы өзара байланыс пен ақпарат ағымын анықтау; өңірлік және ұлттық үкіметтермен өзара іс-қимылдар және есептілік типтерін анықтау.
R.2.2. Өңірлік ИЖА–лардың ішкі ұйымдастырылу жобасы: есеп беру тәртібі, басқару схемасы, бизнес-үдерістер мен ақпараттық ағымдар, тиімділіктің негізгі көрсеткіштері мен сыртқы коммуникация саясаты.
30. Іс-шаралар
R.2.1. бойынша негізгі іс-шаралар
- ЭЫДҰ-ның өңірлік ИЖА желісін басқарудағы озат ұйымдастыру тәжірибесіне шолу, мысалы: ирландиялық мысал.
- Үздік тәжірибелердің типологиясын құру: әрбір типтің негіздемесі, артықшылықтары және кемшіліктері.
- Қазақстанның ерекшелігін және ресурстық жіңішке жерлерін түсіну мақсатында негізгі өңірлік мүдделі тараптармен консультациялар.
- Халықаралық үздік тәжірибемен, сол сияқты Қазақстанның ұлттық және өңірлік ерекшелігімен нығайтылған схема бойынша келісу.
R.2.2. бойынша негізгі іс-шаралар
- ЭЫДҰ-ның ішкі жұмыс істеу және өңірлік ИЖА ұйымдастыру саласындағы үздік тәжірибесіне шолу: есеп беру тәртібі, менеджмент, бизнес-процестер, тиімділіктің стандартталған нәтижелері мен негізгі көрсеткіштері.
- Үздік тәжірибелердің типологиясын құру: әрбір типтің негіздемесі, артықшылықтары және кемшіліктері.
- Қазақстанның ерекшелігін және ресурстық жіңішке жерлерін түсіну мақсатында негізгі өңірлік мүдделі тараптармен консультациялар: мысалы, сапалы семинарлар мен зерттеулер арқылы.
- Халықаралық үздік тәжірибемен сол сияқты Қазақстанның ұлттық және өңірлік ерекшелігімен нығайтылған схема бойынша келісу.
R.2.3. бойынша негізгі іс-шаралар
- ЭЫДҰ-ға Инвестициялық саясат жөніндегі агенттік өкілдерін, өңірлер өкілдерін және өңірлік ИЖА ұйымдастыру бойынша ЭЫДҰ мамандарын қамтитын басшылық комитетін құруда күрделі қолдау көрсету.
- II кезең бойында жүйелі түрде жиналып тұратын басшылық комитетінің негізгі функциялары: өңірлік ИЖА-ларды қаржыландыру схемасын (өңірлік немесе ұлттық қаржыландыру көздері) анықтау, өңірлік ИЖА-лерді құру үшін өңірлік және ұлттық заңдар немесе нормативтік актілер жасау.
- ЭЫДҰ-ны операциялық және өңірлік деңгейлерде күрделі қолдау, мысалы, өңірлік ИЖА-лар құру, үй-жай алу, персонал жалдау және т.б.
R.2.4. бойынша негізгі іс-шаралар
- R.2.3. сипатталған жалпы көзқарасқа сүйене отырып, ИЖА желілерін құру үшін қалған 11 өңірдегі тиісті органдарды қолдау.
- Тәжірибе алмасу және өзара сабақ алмасуды ынталандыру үшін үш пилоттық өңірмен қалған 11 өңірдің арасындағы «әкімшілік әріптестікті» қолдау.

3.2.3 1-кезең – 3-құрауыш – Әдіснама
31. Күтілетін нәтижелер
R.3.1. Әрбір өңірдің ерекшелігіне қарай үш пилоттық өңір үшін өзара байланыс құру стратегиясын анықтау.
32. Іс-шаралар
R.3.1. бойынша негізгі іс-шаралар
- ЭЫДҰ-ның арнаулы, ШОБ саласындағы саясат индексі сияқты құралдарын пайдалана отырып, ШОБ саласындағы өңірлік саяси стратегиялардың қазіргі уақытта қолданылатын ағымдағы мәртебесін бағалау және өңірлік инвестициялық жоспарлар әзірлеу кезінде айқындалған экономиканың басым секторларындағы негізгі өңірлік мүдделі қатысушылар арасында сауалнама жүргізу жоғардағы R.1.2-ні қараңыз.
- ТШИ-ШОБ өзара байланыс бағдарламасының көмегімен қол жеткізілуі тиіс, оның ішінде, жергілікті фирмалар үшін жаңа нарықтық мүмкіндіктерді, өнімділікті арттыру және технология берудің басым мақсаттарын анықтауға негізгі өңірлік мүдделі тараптарды тарту.
3.2.4 1-кезең – 4-құрауыш – Әдіснама
33. Күтілетін нәтижелер
R.4.1. Мониторинг жүйесінің жалпы стратегиясын анықтау.
R.4.2. Стратегиялық ретінде анықталған саясаттың әрбір саласы үшін тиімділіктің негізгі көрсеткіштерін (ТНК) әзірлеу, мысалы, инвестицияларды ынталандыру саясаты, ТШИ-ШОБ өзара байланыс бағдарламасы, ШОБ-ты дамыту.
R.4.3. Өндірушілер үшін субсидиялар бағасын әзірлеу (PSE).
34. Іс-шаралар
R.4.1. бойынша негізгі іс-шаралар
- Мониторинг жүйесінің жалпы, айрықша, жүйелі түрде бағалауға мұқтаж мақсаттарын анықтау: инвестицияларды ынталандыру саясаты, ТШИ-ШОБ өзара байланысы саласындағы прогресс және ШОБ-ты дамыту.
- Бұл мақсаттарды қалайша ұлттық деңгейден өңірлік деңгейге көшіруге болатынын анықтау.
R.4.2. бойынша негізгі іс-шаралар
- ТНК-тің жұмыс жүйесі саласында қызметтің іріктелген шешуші түрлері үшін ЭЫДҰ-ның озат тәжірибесіне шолу.
- Қазақстанның ерекшеліктері туралы мәліметтер алу мақсатында шешуші мүдделі тараптармен консультациялар.
- ЭЫДҰ-ның озат тәжірибесі мен Қазақстанның ерекшелігін ескере отырып, сол сияқты ұлттық және өңірлік деңгейде ТНК-тің жұмыс жүйесі бойынша келісім.

3.2.5 1-кезең 5-құрамдауыш - Әдіснама
35. Күтілетін нәтижелер
R.5.1. Саясаттың төрт саласында қолданылатын негізгі мүдделі тараптары: инвестициялық саясат, ИЖА-ды басқару, ТШИ-ШОБ өзара байланысы бағдарламалары, ШОБ-ты дамыту саласындағы саясат, сондай-ақ мониторинг схемалары сияқты салаларда жұмыс істейтін шешуші мүдделі тараптар.
36. Іс-шаралар
R.5.1. бойынша негізгі іс-шаралар
- Әртүрлі шешуші ойыншылар үшін: өңірлік деңгейде саясатты айқындайтындар, сауда-өнеркәсіптік палаталар, ШОБ өкілдері үшін төрт саяси саладағы басым кажеттілікті айқындауға арналған стратегиялық аудит.
- ЭЫДҰ-ның ішкі және сыртқы сараптау қоғамдастықтарын пайдалану.
- ШОБ басшылары мен ЭЫДҰ елдерінің мемлекеттік органдарының өкілдері үшін Біріккен Вена институты сияқты танымал абыройлы жоғары оқу орындарында оқыту. Сондай-ақ іріктелген оқу мекемелерімен ұзақ мерзімді әріптестіктер көзделуі де әбден мүмкін. Тренинг және сарапшылардың ұсынымдарын ЭЫДҰ–ның аталған саяси салаларда терең тәжірибе мен білімге ие меншікті маманы қамтамасыз ететін болады.

3.3 2 және 3-кезеңдердің әдіснамасы: күтілетін нәтижелер мен негізгі іс-шаралар
3.3.1 2 және 3-кезеңдер 1-құрамдауыш - Әдіснама
38. Күтілетін нәтижелер
2-кезең – үш пилоттық өңірдің әрқайсысы үшін
- R.1.5. Шетелдік инвестициялар мен ШОБ-ты дамыту үшін әлеуеті жоғары экономиканың секторларынан екі шешуші секторын таңдау.
- R.1.7.Әлеуеті жоғары осы екі секторды дамытуға кедергі болатын саяси кедергілерді жою.
- R.1.8. Әлеуетті шетелдік инвесторлардың шешуші секторлардың екеуіне де қатысты жақсы хабардар болу.
3-кезең қалған 11 өңір үшін
- R.1.8 Үлкен әлеуеті бар ретінде анықталған экономикалық қызмет салаларында реформаларды жүзеге асыру және саяси кедергілерді жоюда саясатты айқындайтын өңірлік қайраткерлерді қолдау.
39. 2-кезеңдегі іс-шаралар, үш пилоттық өңірдің әрқайсысы үшін
R.1.5. бойынша негізгі іс-шаралар
- Күш жігерді шоғырландыратын бұдан бұрын анықталған секторлардың түпкілікті тізімінен іріктелген екі секторын келісу мақсатында өңірлік үкіметтер мен консультация. (R.1.2.).
R.1.6. бойынша негізгі іс-шаралар.
- Әрбір сектор үшін жұмыс тобы арқылы іріктелген екі секторға арналған мемлекет және жеке сектордың арасында диалог құруға бастамашылық ету. Бұл топтарға жеке сектордың, өңірлік үкіметтің, мүмкін, ұлттық үкіметтің, сондай-ақ ЭЫДҰ-ның және шет елдердің салалық сарапшылар өкілдері кіреді.
- Жұмыс топтары нақты сектор үшін ұсынымдарды қайта өңдейді (R.1.2.), мысалы, ШОБ-ты дамытуға және кедергі болатын ТШИ –дің және іріктелген салаларға ағымы үшін өңірлердің бәсекеге қабілеттілігің, арттыруға тосқауыл болатын саяси кедерлегірлерді жоюға бағытталған өңірлік немесе ұлттық деңгейдегі іске асырылатын шараларды заңдар/нормативтік құжаттар бағатарының нақты секторын ұсыныстарды әзірлейді.
R.1.7. бойынша негізгі іс-шаралар
- ЭЫДҰ-ны қолдау (мысалы, оның сараптау қоғамдастығын пайдалану арқылы) және нақты секторлардың және өңірлердің проблемалары бойынша конференцияларға не инвестициялық мүмкіндіктер туралы әлеуетті ішкі және шетелдік инвесторлардың хабардарлығын арттыруға бағытталған таныстырылымдарда қатысу.
40. 3-кезеңдегі іс-шаралар қалған 11 өңір үшін
R.1.8. бойынша негізгі іс-шаралар
- ЭЫДҰ-ны өңірлік шешуші секторларын таңдауда іске асырылатын шараларда нақты сектор үшін ұсынымдарды трансформациялау үшін жұмыс топтарын құруда және осы тетіктің орнықтылығын қамтамасыз ету үшін өнірлік шешуші мүдделі тараптарды қолдау.
- Тәжірибе мен алынған сабақтарымен алмасуды ынталандыру, сондай-ақ реформаларды табысты жүзеге асыру бойынша ноу-хау беруді марапаттау үшін үш пилоттық өңірмен және қалған 11 өңірдің арасында «әкімшілік әріптестікті» қолдау.

3.3.2 2 және 3-кезеңдер 2 құрамдауыш – Әдіснама
41. Күтілетін нәтижелер
2-кезең – үш пилоттық өңірдің әрқайсысы үшін
- R.2.3. Басқарудың тиімді және әрекет ететін ИЖА-ның өңірлік желілерін құру: үш өңірлік ұлттық ИЖА-мен өзара байланыста болады.
3-кезең қалған 11 өңір үшін
- R.2.4. ЭЫДҰ-ның қолдауы және басшылығымен елдің барлық жерлерінде өңірлік саясаткерлердің ИЖА-ның өңірлік тұтас желілерін құруы.
41. 2-кезеңдегі іс-шаралар үш пилоттық өңірдің әрқайсысы үшін
R.2.3 бойынша негізгі іс-шаралар
- ЭЫДҰ-ға Инвестициялық саясат жөніндегі агенттік өкілдерін, өңірлер өкілдерін және өңірлік ИЖА-ларды ұйымдастыру бойынша ЭЫДҰ мамандарын қамтитын басшылық комитет құруда қолдау көрсету.
- II кезең ішінде жүйелі түрде жиналып тұратын басшылық комитетінің негізгі функциялары: өңірлік ИЖА-ларды қаржыландыру схемасын (өңірлік немесе ұлттық қаржыландыру көздері) анықтау, өңірлік ИЖА-ларды құру үшін өңірлік және ұлттық заңдар немесе нормативтік актілер жасау.
- ЭЫДҰ-ны операциялық және өңірлік деңгейлерде қолдау, мысалы, кадрлық қажеттіліктерді дәл анықтауда көмек көрсету.
43. 3-кезеңдегі іс-шаралар қалған 11 өңір үшін
R.2.4. бойынша негізгі іс-шаралар
- R.2.3. сипатталған жалпы көзқарасқа сүйене отырып, ИЖА желілерін кұру мақсатында қалған 11 өңірдегі тиісті органдарды қолдау.
- Тәжірибе алмасу мен өзара оқытуды ынталандыру үшін үш пилоттық өңір мен қалған 11 өңір арасында «әкімшілік әріптестік» орнату.

3.3.3 2 және 3-кезеңдер – 3-құрамдауыш әдіснама
44. 2-кезеңдегі күтілетін нәтижелер үш пилоттық өңірдің әрқайсысы үшін
R.3.2. ШОБ-ТШИ бағдарламасын әзірлеу және ұйымдастыру.
R.3.3. ШОБ-ТШИ бағдарламасын әзірлеу және іске қосу
45. 3-кезеңдегі күтілетін нәтижелері қалған 11 өңір үшін
R.3.4. ШОБ-ТШИ бағдарламасын әзірлеу және іске қосу. Бұларды ЭЫДҰ-ның қолдауымен өңірлік үкіметтер іске асыруы тиіс.
46. 2-кезеңдегі іс-шаралар үш пилоттық өңірдің әрқайсысы үшін
R.3.2 бойынша негізгі іс-шаралар
- ТШИ тарту және ШОБ-ты дамытудың жоғары әлеуеті бар экономиканың шешуші екі сектор таңдау, өңірлік инвестициялық жоспарлардың деректерін пайдалану (R.1.5).
- Шешуші өңірлік мүдделі тараптармен бірлесіп зерттеу арқылы өңірлік үйлестіру комитетінің әлеуетті жергілікті және шетелдік (трансұлттық компаниялар және жергілікті ШОБ) қатысушыларын анықтау, мысалы, сауда-өнеркәсіп палаталары.
- Екі өңірлік үйлестіру комитетінің өңірлік өкілдерді, өңірлік бизнес делдалдарды, шетелдік компаниялар мен ЭЫДҰ сарапшыларын қамтитын іріктелген секторларының әрқайсысы үшін бір-бірден жұмысты бастауы. Комитеттер әрбір секторда ШОБ-ТШИ өзара байланысы бойынша бағдарламаны іске қосуды бақылау үшін жұмыс топтары ретінде жұмыс істейтін болады.
- Осындай бағдарлама, оның ішінде кадрлық ресурстар және әртүрлі шығыстар үшін қажетті ресурстарға байланысты, өңірлік үйлестіру комитетіне бюджеттік бағдарламаны құруды аяқтауға көмек көрсету мақсатында озат тәжірибе туралы ақпарат беру.
- Жобаның және бизнес-байланыстар орталығының (орталықтарының) жұмыс кеңселерін тиімді құруды қолдау (таңдалған екі секторға байланысты 1 немесе 2 орталық қажет болуы мүмкін).
- Әлеуетті шетелдік инвесторлар пайдалана алатын жергілікті ШОБ-тардың жалпы қамтитын деректер базасын құру үшін бағдарламаның оперативтік топтарына қолдау көрсету.
R.3.3. бойынша негізгі іс-шаралар
- Әлеуеті жоғары шешуші екі секторларда тиісті шетелдік компанияларға жүгінуде бағдарламаның оперативтік топтарына қолдау көрсету.
- Өңірдің әлеуетін және ШОБ дамыту мүмкіндіктерін арттыру мақсатында шетелдік компанияларға қатысты дұрыс стратегия дайындауда бағдарламаның оперативтік топтарына қолдау көрсету.
- Басқа да коммуникациялық: форумдар, БАҚ-тағы кампаниялар, ТШИ қажеттіліктері мен ШОБ-тың өңірлік әлеуетін байланыстыру үшін деректердің интерактивті базалары іс-шараларында бағдарламаның оперативтік топтарына қолдау көрсету.
47. 3-кезеңдегі іс-шаралары қалған 11 өңір үшін
R.3.4. бойынша негізгі іс-шаралар
- R.3.3. сипатталған жалпы көзқарасқа сүйене отырып, мониторинг бағдарламасын іске қосу мақсатында қалған 11 өңірдегі тиісті органдарды қолдау.
- Тәжірибе алмасу мен өзара оқытуды ынталандыру үшін үш пилоттық өңір мен қалған 11 өңір арасында «әкімшілік әріптестік» орнату.

3.3.4 4-құрамдауыш – әдіснама - 2 және 3-кезеңдер
48. 2-кезеңдегі күтілетін нәтижелер - үш пилоттық өңірдің әрқайсысы үшін
- R.4.3. Өңірлік және ұлттық деңгейде ТНК-ның жұмыс жүйесін әзірлеу.
49. қалған 11 өңірде – 3-кезеңде күтілетін нәтижелер
R.4.4. Мониторинг жүйесін іске қосу. Бұларды ЭЫДҰ қолдауымен өңірлік үкіметтер іске асыруы тиіс.
50. 2-кезеңде – үш пилоттық өңірдің әрқайсысы үшін іс-шаралар
R.4.3. бойынша негізгі іс-шаралар
- Іріктелген іс-шаралардың әрқайсысы үшін өңірлік және ұлттық деңгейде де мониторинг, есеп беру тәртібі мен коммуникациялық ағымдар бойынша міндеттерін анықтау. (инвестицияларды ынталандыру саясаты, ТШИ-ШОБ өзара байланысы бағдарламалары, ШОБ-ны дамыту)
- Іріктелген іс-шараларды бағалау және мониторингпен шұғылданатын персонал тізімі жасалғаннан кейін кадрлардағы қажеттілікке қатысты салдарларына бағалау жүргізу.
- Қаржыландыру туралы келісімдерге қол жеткізу үшін және нормативтік базамен байланысты мәселелер бойынша шешуші өңірлік мүдделі тараптармен консультациялар.
- Мониторинг бойынша топтар құруға қолдау көрсету.
51. Қалған 11 өңірде 3-кезең іс-шаралары
R.4.4. бойынша негізгі іс-шаралар
- R.4.3.Сипатталған жалпы көзқарасқа сүйене отырып, мониторинг бағдарламасын іске қосу мақсатында қалған 11 өңірдегі тиісті органдарды қолдау.
- Тәжірибе алмасу мен өзара оқытуды ынталандыру үшін үш пилоттық өңір мен қалған 11 өңір арасында «әкімшілік әріптестік» орнату.

3.3.5 5-құрамдуыш - әдіснама 2 және 3-кезеңдер
52. Күтілетін нәтижелер
R.5.2. Саясаттың төрт саласында қолданылатын негізгі мүдделі тараптар: инвестициялық саясат, ИЖА-ны басқару, ТШИ-ШОБ өзара байланыс бағдарламалары, ШОБ-ты дамыту саласындағы саясат пен мониторинг схемалары.
53. Іс-шаралар
R.5.2. бойынша негізгі іс-шаралар
- өңірлік деңгейде саясатты сауда-өнеркәсіптік палаталарды, ШОБ өкілдерін айқындайтын әртүрлі шешуші ойыншылар үшін төрт саяси саладағы басым қажеттілікті анықтау үшін стратегиялық аудит.
- ЭЫДҰ-ның ішкі және сыртқы сараптау қоғамдастықтарын пайдалану.
- ШОБ басшылары мен ЭЫДҰ елдерінің мемлекеттік органдарының өкілдері үшін Біріккен Вена институты сияқты танымал абыройлы жоғары оқу орындарында оқыту. Сондай-ақ іріктелген оқу мекемелерімен ұзақ мерзімді әріптестіктер көзделуі де әбден мүмкін. Тренинг және сарапшылардың ұсынымдарын ЭЫДҰ–ның аталған саяси салаларда терең тәжірибе мен білімге ие меншікті маманы қамтамасыз ететін болады.

4. ЖОБАНЫ іске асыру үшін іс-қимылдардың
ұзақтығы мен индикативтік жоспары

4.1 Жобаның болжанатын ұзақтығы
54. Жобаның болжанатын ұзақтығы, 42 айды құрайды және 3 кезеңді қамтиды (1 және 2-кезеңдер ішінара сәйкес келеді) былайша:
1-кезең: 18 ай
2-кезең: 18 ай
3-кезең: 12 ай
4.2 Іс-қимылдардың алдын ала жоспары

4.3 Бюджетке жалпы шолу
55. 1-қосымшаны қараңыз

4.4 Жарияланым және басқа да нәтижелер
Жиынтық есеп I Кезеңнің аяғында жарияланатын болады, онда барлық жиналған ақпарат пен Қазақстанды аумақтық шолудың негізгі деректері жарияланатын болады.
Мыналарды:
- Әрбір өңірдің өсуі үшін әлеуеті ең жоғары секторларда мыналарды:
- секторлық серпінді талдауды;
- SWOT талдауды;
- табыстың шешуші факторларын негізге ала отырып, инвестицияларды ынталандырудың өңірлік стратегиясын және Қазақстан өңірлері үшін тиісті іс-қимылдар жоспарларын әзірлеу.
қажет болса нақты өңір сектор үшін әзірленген инвестицияларды ынталандыру жөніндегі іс-шаралар.
56. Жұмыстардың нақты нәтижелері мен 2 және 3-кезеңдердің есептік материалдары 1-кезең бойынша Жиынтық есепте егжей-тегжейлі сипатталатын болады.

1-ҚОСЫМША. БЮДЖЕТ ЖОБАСЫНА ШОЛУ

Ұстаным	Бірлік	Бір бірлігінің үшін құны	Бірлік	Бар лық жылдар	Бірлік	1 жыл	Бірлік	2 жыл	Бірлік	3 жыл	Бір лік	3 жыл (6 ай)
ЭЫДҰ персоналмен және консалтингке шығындар 1. Кадрлар 1.1. Техникалық персоналының жалақысы 1.2. Әкімшілік персонал жалақысы 2. Консультанттар 2.1. Жергілікті консультанттар (3) 2.2. Халықаралық консультанттар (3) 3.Кеңсе және басқа да шығындар 3.1. Орталықтандырылған қызметтер	Бір күнде Бір күнде Бір күнде	300 600 1 325	225 146 2325 250 371	2 452 888 935 390 697 500 150 000 492 241	57 40 400 40 97	612 130 250 920 120 000 24 000 129 169	64 46 800 85 130	905 565 290 271 240 000 51 000 172 260	56 40 750 85 96	619 320 261 060 225 000 51 000 127 208	28 20 375 40 48	315854 133 139 112 500 24 000 63 604
Аралық қорытынды: ЭЫДҰ персоналы мен консалтингке				4 728 000	1 136 219	1 659 096	1 283 588		649 097
Конференциялар мен іссапар бойынша шығындар
1. Конференциялар 1.1. Инвестицияларға ықпал ету бойынша іс-шара 1.2. Семинар 1.3. Есеп шығару 2. Миссиялар 2.1. (ЭЫДҰ) еліндегі миссиялар 2.2. Үйлестіру жөніндегі миссиялар	Кездесу үшін Кездесу үшін Миссия үшін Миссия үшін	30 000 20 000 25 000 4 000 1 500	2 10 2 118 40	60000 200 000 50000 472 000 60000	0 3 0 30 10	- 60 000 - 120 000 15 000	1 2 1 35 10	30 000 40 000 25 000 140 000 15 000	- 3 - 35 10	- 60 000 - 140 000 15 000	1 2 1 18 10	30000 40000 25000 72000 15000
Аралық қорытынды: Конференциялар мен іссапар бойынша шығындар
Жарияланымдар мен бойынша шығатын шығындар 1. Жарияланымдар 2. Аудармалар	Жариялау үшін Бір бет үшін
Аралық қорытынды: Жарияланымдар мен аудармалар бойынша шығындар
Жанама шығындар 1. Жанама және әкімшілік шығыстар (5,8%)
Аралық қорытынды: Жанама шығындар
Бюджет Жиыны

(1) Еңбекақы төлеуге арналған ай сайынғы шығындар әртүрлі санаттар үшін орташа болып табылады және сондықтан тек индикативтік болып табылады. Айлық жалақы мөлшері ЭЫДҰ-2010 қосу 2011, 2012, 2013 және 2014 жылдарға жоспарланатын ұлғайтулардың ставкасы шәкіліне негізделген.
(2) Жеке келісімшарттың іс жүзіндегі құны консультанттың құзыреті саласы мен тәжірибесіне қарай құбылуы мүмкін.
(3) Орталықтандырылған қызметтер кеңсе, жиһаз, негізгі АТ қызметтер, халықаралық телефон байланысы мен жобаның қолданылу уақыты ішінде ЭЫДҰ персоналы жасайтын тренинг (?) үшін төленетін ақы төлемдерін қамтиды.
(4) ЭЫДҰ персоналы, сол сияқты сыртқы консультанттар жүзеге асыратын миссиялармен байланысты жол шығыстары. Үйлестіру жөніндегі миссиялар Брюссельге және ЭЫДҰ-ның басқа да бағыттарына жасалады. Шығындар ЭЫДҰ персоналы бойынша нұсқаулықтар мен нормативтерге сәйкес ЭЫДҰ миссияларын авторизациялау жүйесі бойынша есептелетін болады.

О подписании Соглашения между Правительством Республики Казахстан и Организацией экономического сотрудничества и развития о реализации проекта "Участие прямых иностранных инвестиций в развитии малого и среднего бизнеса"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 1 августа 2011 года № 890

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Одобрить прилагаемый проект Соглашения между Правительством Республики Казахстан и Организацией экономического сотрудничества и развития о реализации проекта "Участие прямых иностранных инвестиций в развитии малого и среднего бизнеса".
2. Уполномочить Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан Орынбаева Ербола Турмахановича подписать от имени Правительства Республики Казахстан Соглашение между Правительством Республики Казахстан и Организацией экономического сотрудничества и развития о реализации проекта "Участие прямых иностранных инвестиций в развитии малого и среднего бизнеса", разрешив вносить в него изменения и дополнения, не имеющие принципиального характера.
3. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Одобрен
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 1 августа 2011 года № 890

проект

Соглашение
между Правительством Республики Казахстан и Организацией
экономического сотрудничества и развития о реализации проекта
"Участие прямых иностранных инвестиций в развитии малого и
среднего бизнеса"

Принимая во внимание, что
Организация экономического сотрудничества и развития (далее - ОЭСР) осуществляет проект, именуемый "Участие прямых иностранных инвестиций в развитии малого и среднего бизнеса" (далее - Проект) как часть Программы работ и Бюджета Директората по делам финансов и предпринимательства в качестве международной организации, исполняющей настоящую работу;
Правительство Республики Казахстан выразило согласие принять участие в Проекте.
Для настоящего Проекта ОЭСР также обращается за содействием к Европейскому Союзу (далее именуемому как ЕС), в соответствии со статьей 2 настоящего Соглашения.
Правительство Республики Казахстан в лице Министерства экономического развития и торговли Республики Казахстан (далее - МЭРТ РК) и ОЭСР, согласились о нижеследующем:

1. Цель и стадии проекта

1.1. Основной целью Проекта является содействие региональному развитию и диверсификация экономики Республики Казахстан, разработка и реализация стратегии укрепления региональных возможностей малого и среднего бизнеса с применением подхода, использующего потенциал прямых иностранных инвестиций на региональном уровне.
1.2. Проект проводится в три стадии в течение 42 месяцев:
Стадия 1: Разработка дорожной карты содействия региональным инвестициям;
Стадия 2: Реализация дорожной карты в трех выбранных пилотных регионах;
Стадия 3: Создание надежного механизма, позволяющего казахстанским органам власти реализовывать стратегию содействия региональным инвестициям во всех других регионах.

2. Бюджет и ресурсы

2.1. Правительство Республики Казахстан вносит вклад во все три стадии Проекта в виде субсидии в размере двух миллионов евро. ОЭСР намеревается заключить отдельный Договор с ЕС о предоставлении субсидии в размере четыре миллиона евро недостающего финансирования для Проекта. В связи с этим исполнение Проекта возможно при условии подписания такого Договора.
2.2. Продолжение какого-либо вида деятельности ОЭСР за пределами 2012 года подлежит условию включения данного вида деятельности Советом ОЭСР в Рабочую Программу и Бюджет ОЭСР на 2013-2014 годы. Секретариат ОЭСР намеревается предложить деятельность, являющуюся предметом настоящего Соглашения, для включения в Рабочую Программу и Бюджет ОЭСР на 2013-2014 годы. Однако в том случае, если эта деятельность не окажется включенной в Рабочую Программу и Бюджет ОЭСР на 2013-2014 годы, ОЭСР оставляет за собой право прекратить настоящее Соглашение, в случае чего объектом финансирования Правительством Республики Казахстан будут только расходы, понесенные ОЭСР до даты прекращения Соглашения.

3. Порядок выполнения деятельности

3.1. ОЭСР несет ответственность за исполнение Проекта в соответствии с приложенным предложением, являющимся неотъемлемой частью настоящего Соглашения.
3.2. ОЭСР предоставляет Правительству Республики Казахстан ежегодные краткие отчеты о проделанной работе, содержащие сведения о выполненной деятельности, и итоговый отчет о проделанной работе по окончанию Проекта. Вышеуказанные отчеты должны быть предоставлены не позднее трех месяцев по истечении отчетного периода. ОЭСР также предоставляет Правительству Республики Казахстан итоговую расходную ведомость по его денежному вкладу, в евро, заверенную и подписанную главой бухгалтерского отдела ОЭСР, вместе с копией выписки с банковского счета, подтверждающей получение денежных средств. Этот отчет предоставляется не позднее шести месяцев по окончании Проекта.

4. Механизмы финансирования

4.1. Правительство Республики Казахстан вносит денежный вклад в Проект согласно статье 2 настоящего Соглашения. Для настоящего Проекта ОЭСР также обращается к ЕС за содействием, согласно статье 2 настоящего Соглашения.
4.2. Общая сумма вклада со стороны Правительства Республики Казахстан составляет два миллиона евро, предназначенных для поддержки всех трех стадий Проекта в течение 42 месяцев.
4.3. Содействие, запрашиваемое у ЕС, составляет четыре миллиона евро, предназначенных для поддержки всех трех стадий Проекта в течение 42 месяцев.
4.4. Правительство Республики Казахстан согласно выплатить на счет ОЭСР два миллиона евро, двумя взносами: первый взнос в размере одного миллиона евро будет уплачен по подписании настоящего Соглашения и получении соответствующего счета-фактуры от ОЭСР; второй взнос в размере одного миллиона евро будет уплачен год спустя после подписания настоящего договора и по получении соответствующего счета-фактуры от ОЭСР.
4.5. ОЭСР контролирует и отчитывается за использование денежного вклада в соответствии, как с международными общепринятыми принципами бухгалтерского учета, так и с его финансовым регламентом, а также другими применимыми правилами, процедурами и методиками, которые обеспечивают получение комиссии за факторинговое обслуживание в размере 5,8 % от суммы предложения.

5. Общие условия

5.1. Использование итогового отчета по Проекту.
ОЭСР предоставляет Правительству Республики Казахстан неисключительную безвозвратную глобальную лицензию на использование, копирование и распространение итогового отчета ОЭСР по Проекту с любой государственной некоммерческой целью. Правительство Республики Казахстан всегда должным образом выказывает признательность по отношению к ОЭСР и включает уведомление об авторском праве ОЭСР в необходимых случаях. ОЭСР оставляет за собой право первой публикации отчета на любом языке и в любом средстве информации. Все результаты работы, выполненной в рамках настоящего проекта, включая отчет, принадлежат ОЭСР.
5.2. Признательность.
В соответствии с правилами и порядком ОЭСР в отношении публикаций, итоговый отчет ОЭСР содержит выражение признательности за вклад Правительства Республики Казахстан в Проект.
5.3. Информация.
Правительство Республики Казахстан и ОЭСР предоставляют друг другу взаимопомощь и информацию, необходимую для исполнения настоящего Проекта.
5.4. Любые сообщения между Сторонами адресуются:
в МЭРТ РК:
010000 Казахстан, г. Астана, ул. Орынбор, 8, Министерство экономического развития и торговли Республики Казахстан, факс: +7 (7172) 74-38-24.
в ОЭСР:
2, rue Andre-Pascal
75775 Paris Cedex 16
France
5.5. Изменения и дополнения к Соглашению вносятся по совместному согласию Сторон путем отдельного письменного протокола, являющегося неотъемлемой частью настоящего Соглашения.

6. Порядок разрешения споров

Любые споры, разногласия или претензии, вытекающие из или связанные с толкованием, применением или исполнением Соглашения, включая его существование, законность или прекращение действия, которые не могут быть урегулированы мирным путем, урегулируются окончательным и обязательным арбитражным решением в соответствии с Диспозитивными нормами арбитража Постоянного арбитражного суда в Гааге с привлечением международных организаций и государств, в соответствии с действием на момент настоящего Соглашения. Количество судей арбитражного суда, назначаемых в соответствии с вышеуказанными правилами, равно трем.
Арбитраж проводится в Париже, Франции, и все производство по делу и предоставляемая документация ведется на английском языке.

7. Вступление в силу.

Настоящее Соглашение вступает в силу в момент его подписания последней из двух Сторон.
Начало реализации Проекта назначено на 1 декабря 2011 г. и подлежит условию предварительного подписания отдельного Соглашения о денежном вкладе между ОЭСР и ЕС относительно остающейся части финансирования, необходимой для реализации Проекта (четыре миллиона евро).
Срок реализации настоящего Соглашения составляет 42 месяца либо продолжается до того момента, когда Сторонами будут исполнены все обязательства, содержащиеся в настоящем Соглашении, в зависимости от того какое из событий наступит раньше.
Совершено "___" ____________ 2011 года в двух экземплярах, каждый на казахском, русском и английском языках, причем все тексты имеют одинаковую силу. В случае возникновения разногласий при толковании положений настоящего Соглашения, Стороны обращаются к тексту на английском языке.

За Правительство За Организацию экономического
Республики Казахстан сотрудничества и развития

Приложение
к Соглашению между Правительством
Республики Казахстан и Организацией
экономического сотрудничества и развития
о реализации проекта "Участие прямых
иностранных инвестиций в развитии малого
и среднего бизнеса"

Техническая спецификация

ОПИСАНИЕ ПРОЕКТА

Общая информация

Наименование проекта	Подход к региональному развитию малого и среднего бизнеса (далее – МСБ), основанный на прямых иностранных инвестициях (далее – ПИИ), в Республике Казахстан
Локализация проекта	Республика Казахстан
Название заявителя	Организация по экономическому сотрудничеству и развитию (далее – ОЭСР)
Общая продолжительность проекта	42 месяца

Стоимость акции и сумма, запрашиваемая у государственного заказчика

Общая приемлемая стоимость проекта (A)	Сумма, запрашиваемая у государственного заказчика (B)	% от общей приемлемой стоимости акции (B/Ax100)
6 000 000 Евро	2 000 000 Евро	33,33 %

Резюме проекта

Общая продолжительность проекта	42 месяца
Цели проекта	Общая цель: Содействие региональному развитию и диверсификация экономики Частная цель: Содействие укреплению регионального потенциала МСБ на основании подхода, использующего возможности ПИИ на региональном уровне.
Партнер	Правительство Республики Казахстан: в лице Министерства экономического развития и торговли Республики Казахстан (далее – МЭРТ), а также региональные представители политических и экономических кругов.
Целевая группа (группы)	Государственные органы Республики Казахстан, ответственные за привлечение инвестиций и развитие МСБ, компании и бизнес-ассоциации внутреннего частного сектора, а также иностранные инвесторы.
Конечные бенефициары	Граждане Республики Казахстан
Предполагаемые результаты	Программа поможет диверсифицировать инвестиции и улучшить конкурентоспособность и развитие частного сектора в регионах Казахстана через разработку и реализацию реформ, направленных на улучшение бизнес-климата. В более конкретном плане, проект обеспечит политическую основу для: привлечения ПИИ в различные регионы более высокой конкурентоспособности регионов, секторов и МСБ, и таким образом, уменьшения неравенства снижения неравенства в уровне валового регионального продукта выявления регионального потенциала уменьшения политических барьеров на региональном и национальном уровнях
Основные мероприятия	Этап 1 посвящен сбору информации, на которой будут основываться: отбор трех пилотных регионов и секторов в регионах для ПИИ и развития МСБ; выработка инвестиционных документов для иностранных инвесторов; разработка организационного плана сети Агентства содействия инвестициям (далее – АСИ); разработка стратегии взаимосвязи для трех пилотных регионов; определение общей стратегии системы мониторинга и ключевых показателей эффективности, включая разработку оценки субсидий для производителей; действующие ключевые региональные заинтересованные стороны. Этапы 2 и 3 направлены на реализацию программ, разработанных в течение Этапа 1, в то же время с сохранением фокуса на обучении и подготовке ключевых региональных участников: 1. Реализация дорожных карт по стимулированию инвестиций для трех отобранных пилотных регионов (разработаны на Этапе 1) 2. Реализация механизмов управления для привлечения ПИИ, как на региональном, так и на национальном уровне (разработаны на Этапе 1) 3. Реализация системы мониторинга общей региональной стратегии стимулирования инвестиций (разработана на Этапе 1) 4. Реализация программ по взаимосвязи ПИИ-МСБ в регионах (разработаны на Этапе 1) 5. Создание потенциала путем обучения и тренинга ключевых региональных участников проекта (разработаны на Этапе 1)

РАБОЧЕЕ РЕЗЮМЕ

В 2010 году, в своем ежегодном обращении Президент Республики Казахстан подчеркнул необходимость еще большей концентрации на экономической диверсификации. Он пояснил, что в продвижении вперед процесса диверсификации ведущую роль сыграло региональное развитие, говоря об этом даже как о "наиболее важном компоненте Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2020 года" для Казахстана. Затем он указал на роль МСБ в этом процессе, подчеркнув, что "развитие МСБ должно стать ключевым элементом процесса диверсификации".
В 2009 году четыре региона Республики Казахстан произвели примерно половину валового регионального продукта (далее - ВРП) страны. Диверсификация инвестиций по секторам экономики ограничена и в основном имеет место в трех регионах, которые производят половину промышленного ВРП страны. Аналогичная диспропорция распространяется и на прямые иностранные инвестиции, которые сконцентрированы, главным образом, в нескольких регионах. Данные факторы были учтены при разработке "Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2020 года".
По этим причинам, необходимы дальнейшие увязки между диверсификацией экономики с одной стороны, и ПИИ и региональным развитием с другой стороны. Подход, основанный на спросе и ПИИ, мог бы помочь в решении проблемы неравномерности ВРП, выявить региональный потенциал и сократить политические барьеры. В конечном итоге, это бы привело к более высокой конкурентоспособности регионов, секторов и МСБ, и таким образом, к снижению неравенства в уровне экономического развития. Этот подход уже был успешно реализован в нескольких странах ОЭСР, экономика которых основана на энергетическом комплексе, результатом чего стало более быстрое и в большей степени основанное на потребностях региональное развитие.
Предлагаемый подход основан на пяти компонентах, которые включают четыре политические сферы и элемент тренинга, необходимого для создания потенциала:
Четыре политические сферы:
- Согласованность стимулирования инвестиций: Как скоординировать и обеспечить синергию национальных и региональных мер по стимулированию инвестиций.
- Управление и стратегия: Как задействовать соответствующие механизмы управления и стратегического планирования для привлечения ПИИ.
- Усиление предпринимательского потенциала посредством программ по созданию деловых связей: как усилить предпринимательский потенциал на региональном уровне посредством передачи навыков и знаний, полученных благодаря ПИИ, то есть через программы установления связей ПИИ-МСБ.
- Показатели эффективности: Как измерить и с чем сравнивать региональное развитие и конкурентоспособность, используя стандартные показатели, включая развитие ПИИ и МСБ.
Элемент тренинга:
- Создание потенциала: Как обеспечить должный уровень обучения и подготовки региональных политиков и бизнес-посредников (например, торгово-промышленных палат) для реализации четырех вышеназванных компонентов.
- Чтобы дополнить уже предпринимаемые усилия и реализуемые проекты, предлагается обратиться к экспертным знаниям и работе, проводимой с ОЭСР, Европейским союзом (далее - ЕС) и Республикой Казахстан в целях диверсификации источников ПИИ, и использовать их как основу. В рамках полного проекта, включающего одновременно национальные и региональные компоненты, будут проведены заседания рабочих групп для получения экспертной оценки, в целях сравнить обе методики в свете Программы ОЭСР по Конкурентоспособности в Евразии.

1. КОНТЕКСТ: ПОЧЕМУ ПИИ ЯВЛЯЮТСЯ ОСНОВОЙ ПОДХОДА К
РЕГИОНАЛЬНОМУ РАЗВИТИЮ МСБ?

1.1 Региональная политика: ключевой национальный приоритет
1. В недавнем обращении к народу Президента Республики Казахстан были очерчены основные положения экономической политики страны вплоть до 2020 года, и было подчеркнуто, что "новая региональная политика является наиболее важной частью "Стратегического плана развития Республики Казахстан до 2020 года".
2. "Дорожная карта бизнеса 2020" направлена на развитие предпринимательства, поддержку и создание малых и средних предприятий в регионах. Целью Программы является "сохранение и создание новых постоянных рабочих мест путем поддержания предпринимательского потенциала в регионах".
3. Программа "Дорожная карта бизнеса 2020" реализуется в следующих направлениях:
- МЭРТ принимает решения о лимитах финансирования для каждого региона
- Решение о лимите финансирования принимается на основании:
1) доли региона в общей численности населения
2) несырьевой доле валового регионального продукта
- Региональные и местные исполнительные органы принимают решение о лимитах финансирования для каждой подпрограммы, после получения согласия от МЭРТ
- Субсидирование процентных ставок по кредитам для новых и действующих проектов
- Схема частичного гарантирования кредитов для новых проектов
- Развитие промышленной инфраструктуры
- Сервисная поддержка предпринимателей
- Усиление предпринимательского потенциала (начиная с 2011 года), направленную на:
поддержку начинающих предпринимателей (старт-ап проекты);
сервисную поддержку ведения действующего бизнеса;
обучение топ-менеджмента малого и среднего бизнеса;
модернизацию и расширение производств путем установления деловых связей с иностранными партнерами (далее - проект "Деловые связи");
подготовку и переподготовку кадров по востребованным на рынке труда специальностям.
4. Финансовые средства, связанные с данной новой Программой, будут направляться на поддержку МСБ в рамках Программы "Дорожная карта бизнеса 2020", включая субсидирование процентов по кредитам, частичное гарантирование кредитов, подведение недостающей инфраструктуры, сервисную поддержку предпринимателей, а также на усиление предпринимательского потенциала. Координатором Программы будет местный исполнительный орган, который будет проводить отбор и мониторинг проектов в рамках Программы, финансирование будет производиться из республиканского бюджета. Иллюстрация 1 отображает основные принципы Программы.

Иллюстрация 1. Основные принципы Программы регионального развития

Источник: «Дорожная карта бизнеса 2020» – Национальный аналитический центр Казахстана

1.2 Необходимость в интегрированном и основанном на
запросе подходе для дополнения целей регионального развития
1.2.1 Настоятельная необходимость диверсификации ПИИ
5. В период с 2000 по 2008 г.г., экономика Республики Казахстан (реальный валовой внутренний продукт) росла со среднегодовыми темпами более 9 %, что является одним из самых высоких мировых показателей.
К концу 2007 года валовой национальный доход на душу населения превысил 5 000 долларов США, что в 3,7 раз выше показателя 2001 года¹, однако ожидается, что в 2009 году темп роста будет намного ниже (0,3 %²).
6. Экономические показатели страны связаны с высоким уровнем добычи и экспорта нефти и газа, например, в 2008 году добыча нефти была на уровне 1,45 миллиона баррелей сырой нефти в день³, с перспективой утроения добычи в следующие 10 лет, - 85 % было экспортировано. Стабильно высокие темпы роста связаны со значительным притоком ПИИ. В период с 1989 по 2008 г.г. кумулятивный приток ПИИ достиг 48,4 миллиардов долларов США; в 2008 году приток ПИИ достиг рекордного уровня в 10,7 миллиардов долларов США⁴.
7. Прямые иностранные инвестиции стабильно росли с начала 1990-х. В 2009 году, доля стран ОЭСР в общем притоке ПИИ в Казахстан составила 70 %, при значительных инвестициях со стороны США, Великобритании, Италии, Франции и Нидерландов – стран, где традиционно находятся штаб-квартиры крупнейших нефтяных компаний. Более 70 % ПИИ поступает в нефтяную и газовую отрасли, включая широкий спектр видов деятельности, связанных со снабжением нефтяной и газовой отраслей, таких как транспорт, услуги, оборудование для инфраструктуры и инженерно-технические работы.
8. В решении проблемы отраслевой диверсификации задействованы несколько инициатив, включая совместный проект ОЭСР – ЕС – Казахстана, однако, для дальнейшей диверсификации ПИИ на региональном уровне, необходимо больше связей с региональным развитием.
1.2.2 Связь между диверсификацией ПИИ и региональным
экономическим развитием
9. Казахстан разделен на 14 регионов. Два города, Астана и Алматы, имеют особый административный статус.
10. В 2009 году четыре региона Республики Казахстан произвели около половины валового регионального продукта страны, в основном, благодаря добыче нефти и газа (см. Иллюстрацию 2), однако, диверсификация инвестиций по секторам экономики ограничена тремя регионами, производящими половину промышленного валового регионального продукта страны.
_______________________

¹ Мировой Банк (используя метод Atlas)
² Оценка EBRD в отчете «Transition Report» за 2008 год
³ Справочник Центрального разведывательного управления США по странам мира, 2009
⁴ Оценка EBRD в отчете «Transition Report» за 2008 год

Иллюстрация 2. Крупнейшие разрабатываемые в настоящее время
месторождения нефти и газа расположены в трех регионах:
Западный Казахстан, Атырау и Мангистау

11. Расположение залежей нефти и газа значительно влияет на распределение валового внутреннего продукта (далее – ВВП) по регионам. Например, валовой региональный продукт на душу населения в Атырау, регионе с самыми высокими показателями, более чем в десять раз выше, чем ВВП на душу населения в Южном Казахстане, регионе с самыми низкими показателями. В пяти регионах ВВП на душу населения превышает средний показатель по Казахстану: Атырау, Мангистау и Западный Казахстан, где расположены залежи нефти и газа, и Астана и Алматы, политическая и экономическая столицы страны.
12. Та же диспропорция распространяется и на ПИИ, которые, в основном, сконцентрированы в нескольких регионах, например, на три вышеназванных региона приходится 70 % иностранных инвестиций в фиксированные активы (см. Иллюстрацию 3).
13. Кроме того, подчеркиваем сильную корреляцию между иностранными инвестициями в фиксированные активы и производительностью труда, ключевым критерием, отражающим уровень местной конкурентоспособности (R2 превышает 0,7). Эта корреляция может быть проинтерпретирована исходя из различных региональных характеристик:
- Во-первых, регионы с развитой промышленностью, экономика которых основана на энергетике, со сравнительно высоким уровнем ПИИ, производительности труда и валового регионального продукта (ВРП).
- Во-вторых, экономические центры (Астана и Алматы) с высокой производительностью труда и ВРП, но сравнительно низким уровнем иностранных инвестиций.
- В-третьих, регионы с развитой промышленностью, экономика которых не основана на энергетике (промышленный ВРП выше национального уровня в 33 %) со средней производительностью на уровне средней национальной.
- Наконец, регионы с более низким уровнем иностранных инвестиций и производительности, чем средний национальный уровень.
14. Таким образом, Иллюстрация 3 отражает потенциальную взаимосвязь между иностранными инвестициями и региональной конкурентоспособностью в Казахстане. Эта взаимосвязь должна быть далее использована для развития региональных экономик и МСБ. Опыт стран ОЭСР подтверждает наличие такой взаимосвязи.

Иллюстрация 3. Региональные диспропорции ПИИ и
производительности – представление регионов Казахстана по
показателям производительности труда, иностранных инвестиций в
фиксированный капитал и доли в ВВП

Методологическое примечание: Производительность определяется как производительность труда на основании прироста стоимости; уровень регионального присутствия иностранных инвесторов приближенно приравнен к инвестициям иностранных инвесторов в фиксированные активы; промышленно развитые регионы с экономикой, не основанной на нефти и газе, определены как регионы с валовым региональным продуктом выше, чем производственная доля ВВП Казахстана, 33 %.

Вставка 1. Пример Польши: решение проблемы
региональных диспропорций посредством ПИИ

Польше удалось поддерживать высокие уровни роста с середины 1990-х, а в 2006-07 г.г. она находилась на втором месте по показателям эффективности среди экономик ОЭСР, однако, территориальные диспропорции существуют и увеличиваются, особенно между крупными городскими и сельскими территориями.

Варшава является лидирующим городом по привлечению ПИИ в Польше. Среди крупнейших городов Польши Варшава демонстрировала самые высокие темпы роста в период с 1995 по 2004 г.г. (151,4 % среднего национального показателя) и самый высокий ВВП на душу населения (на 263 % среднего в 2005 году), что вело к увеличению разрыва с остальной частью страны. Средние темпы роста ВВП на душу населения находились на уровне 7,3 % в 2000-04 г.г. В период с 1998 по 2003 г.г. у Варшавы был один из самых высоких показателей роста среди столичных регионов ОЭСР. Рост в Варшаве был в большой степени обусловлен ростом занятости в сфере обслуживания (главным образом, торговля, телекоммуникации, финансовые услуги, страхование и ИТ), с 49,2 % в 1995 году до 63,2 % в 2005. 43 из 100 крупнейших польских компаний находятся в Варшаве. Кроме того, Варшава стала одной из крупнейших инвестиционных площадок в Центральной Европе и привлекла самую высокую долю ПИИ в новые предприятия в Польше с 1995 года.
Другие крупные города Польши также добились успехов в привлечении ПИИ, что привело к резкому росту регионального ВВП на душу населения. Хотя Варшава все еще намного опережает другие города по показателю ВВП на душу населения, разрыв между Варшавой и другими большими польскими городами, в частности, Познанью, Вроцлавом и Краковом, по-видимому, ликвидируется. Возможно, это обусловлено растущей долей ПИИ (в новые предприятия), поступающих в другие города, помимо Варшавы. В 1996 году, Варшава привлекла 40 % инвестиций в новые предприятия, а в 2001 году ее доля упала до 17 %. Варшава все еще является лидером по накопленным инвестициям, ее доля составляет более половины общего объема, однако по оценке польского Института исследований рыночной экономики, Вроцлав, Катовице, и Познань в 2005-2006 г.г. стали наиболее привлекательными городами для притока ПИИ, благодаря как отрасли высоких технологий, так и отрасли услуг. Регион Силезия, который включает Катовице и Рыбник- Ястржебье, является наиболее привлекательным регионом для ПИИ, связанных с промышленным производством, а Еленя-Гура-Валбжих (Нижняя Силезия) занимают третье место. В Лодзи также был отмечен значительный рост ПИИ.
Город Вроцлав представляет собой впечатляющий пример. Вроцлав - один из наиболее динамично развивающихся городов Польши. Его история связана разными культурами, его характерной особенностью является традиция открытости. Его население составляет 630 000 жителей, а с учетом агломерации - более 1,1 миллиона. Это столица Нижней Силезии, быстро растущего региона на юго-западе Польши. В 2005 году ВВП на душу населения в Нижней Силезии составил 53 % от среднего по 25 странам ЕС, немного выше среднего показателя по Польше (103,3 %) - четвертое место из 16 польских регионов. Основой экономической активности в регионе является промышленность (32,8 % занятых) и, во все большей мере, услуги (57 % занятых). Сельскохозяйственный сектор развит относительно слабо, в сравнении с другими польскими регионами (10,2 % занятых). На территории Нижней Силезии, обладающей наиболее плотной транспортной инфраструктурой в стране, а также хорошим трансграничным сотрудничеством со своими немецкими и чешскими соседями, Вроцлав является важным транспортным узлом, находящимся на пересечении трех международных направлений, с двумя крупнейшими железнодорожными станциями, двумя речными портами и международным аэропортом. Он находится практически на равном расстоянии от Берлина, Праги и Варшавы. Благодаря как своему благоприятному географическому положению на пересечении торговых путей, так и недавней волне иностранных инвестиций (особенно в сектор ИТ), Вроцлав стал лидером экономического развития. Его расположение на трассе A4, связывающей Вроцлав с Германией и двумя другими крупнейшими городскими агломератами Польши (Катовице и Краковом) сыграло в этом важнейшую роль.
Вроцлав привлек ряд лидирующих транснациональных компаний (Volvo, LG, Toyota, Wabco, Whirpool, Electrolux, и т.д.), и некоторые из них решили основать здесь свои исследовательские и сервисные центры (Siemens, Capgemini, Hewlett-Packard, Macopharma). Около 27 % из 92 954 зарегистрированных во Вроцлаве фирм (данные 2006 года) являются компаниями с иностранным капиталом. Кроме того, агломерация Вроцлава занимает второе после Варшавы место по объему инвестиций. Это также второй крупнейший центр финансовых услуг в Польше, многие лидирующие национальные ИТ фирмы находятся здесь, что еще более повышает его привлекательность для инвесторов. С тех пор как Польша присоединилась к ЕС в 2004 году, Вроцлав привлек около 5 миллиардов евро инвестиций, а уровень безработицы снизился с почти 14 % до 5,1 % в октябре 2007 года. За последние годы было создано более 120 000 рабочих мест.

1.2.3 Предметные исследования ОЭСР, подчеркивающие важность ПИИ и политики стимулирования инвестиций для поддержки регионального развития
1.2.3.1 Другие уроки ОЭСР в политике региональной конкурентоспособности: необходимость сконцентрироваться в первую очередь на региональной конкурентоспособности⁵
1. Вызов для политиков территориального уровня состоит в выработке политики, эффективной и адекватной для различных региональных контекстов. В последние годы основным фокусом территориальной политики в странах ОЭСР был устойчивый рост, достигаемый не только через принятие мер в связи с относительным спадом, но и через повышение конкурентоспособности регионов. Это предусматривало отказ от перераспределения и субсидий для отстающих регионов в пользу мер по повышению производительности и поощрению инвестиций частного сектора, с упором на национальные активы.
2. Политика для фирм все больше фокусируется на мерах, стимулирующих инновации, но используемые средства достижения этих целей, по-видимому, отдают предпочтение более развитым регионам. Национальные и региональные правительства в странах ОЭСР переориентируют свою политику, чтобы подчеркнуть роль публичной политики в содействии систематическому обмену и взаимодействию между ключевыми экономическими игроками. В основе такой ориентации лежит признание того факта, что система, с помощью которой создаются знания и происходит обмен этими знаниями, является важным определяющим фактором производительности в региональном контексте. Есть три основные категории политических мер: a) проекты, базирующиеся на фиксированных активах, такие как научные парки или технополисы; b) политические меры кластерного типа, связывающие исследовательскую сферу и промышленность для продвижения "систем" технологии; c) инновации и лучшее коммерческое использование инноваций.
3. Для других регионов, средства реализации политических мер должны быть адаптированы. Чтобы эти политические меры повлияли на ситуацию в регионах другого типа, они должны быть существенно адаптированы для менее восприимчивой среды, чем та, которая существует в "передовых" высокотехнологичных, с высокой оплатой труда регионах. Например, кластерные политические меры, по-видимому, зависят от наличия факторов, которые никоим образом не являются универсальными в регионах среднего уровня и в сельских регионах, т.е. отраслевой специализации, культуры сообществ, и т.д.
4. Новая региональная политика ОЭСР в настоящее время фокусируется на укреплении конкурентоспособности при использовании ПИИ. Региональная политика в настоящее время имеет тенденцию к упору на использовании факторов внешнего порядка, присущих данной местности, для создания так называемых "благоприятных условий", т.е. привлекательности региона в целом. Инвестиции в регион должны иметь целью активизацию этих существующих в регионе факторов, что, в свою очередь, должно вызвать эффект роста в результате более эффективной экономической деятельности. Проблема состоит в нахождении таких потенциальных источников факторов внешнего порядка в каждом регионе.

1.2.3.2 Уроки стран Европейского Союза⁶: Политические меры в сфере ПИИ должны быть неотъемлемой частью региональной политики роста, направленной на создание новых рабочих мест и стимулирование экономического роста в регионах.
1. Побочные результаты ПИИ в отношении производительности в принимающем регионе являются позитивными и значимыми в странах ЕС. Местные фирмы повышают свою производительность в результате иностранных инвестиций в регион. Максимально возможным потенциалом можно считать выигрыш местных фирм в производительности до 40 %. Коэффициенты роста производительности в качестве побочного результата были проанализированы в четырех группах регионов для девяти отраслей промышленности (всего 36 вариантов анализа). Значительные положительные побочные результаты были обнаружены в 24 из 36 наиболее точных оценок, и только в двух случаях были значительные негативные побочные результаты. В десяти случаях побочные результаты были незначительны. Этот результат был проверен и доказал свою устойчивость в широком спектре различных моделей.
2. ПИИ привлекаются благодаря факторам региональной политики. Большинство регионов могут повысить свою привлекательность для ПИИ. Анализ модели локализации ПИИ в европейских регионах продемонстрировал ряд значимых региональных факторов, которые привлекают ПИИ: хорошая инфраструктура и доступность, высокообразованная рабочая сила и высокий уровень расходов на научно-исследовательские работы. Хорошее проникновение информации и коммуникационных технологий и большое число конкурентов, клиентов и поставщиков в соответствующей отрасли также привлекают ПИИ. Однако, другие факторы, на которые невозможно повлиять на региональном уровне, такие как особые условия фирмы, национальные макро-условия, объем рынка, географическое расположение и язык, также или более важны.
3. Текущие модели ПИИ и уровни побочных результатов в виде повышения производительности в принимающих регионах интенсифицируют рост и конвергенцию. Две большие группы регионов ЕС с региональным уровнем дохода на душу населения ниже среднего, а именно, объединенные регионы и регионы Восточной Европы, выиграли от ПИИ, благодаря побочным результатам повышения производительности, и это привело к большей конвергенции. Существуют исключения из этой общей модели, например, регионы ЕС 15 (EU15) не имеют достаточной способности к освоению средств, необходимой, чтобы воспользоваться преимуществами ПИИ.
4. Именно тонкости того, как привлекаются ПИИ, являются решающими. Существует необходимость отказа от политических мер, основанных на традиционных региональных пакетах льгот. Тем, кто формирует политику, скорее следует переходить к политическим стратегиям, рекомендующим интеграцию современных, региональных и иностранных инвестиционных агентств в региональные стратегии роста, направленные на предоставление информации и помощи иностранным инвесторам в том, чтобы увидеть потенциал данного региона и помочь региону в преодолении нормативных барьеров. Действительно, множество более ранних исследований указывали на тот факт, что при прямых субсидиях в целях привлечения иностранных инвесторов (таких как налоговые каникулы) имеется тенденция к уходу прибылей и благосостояния из принимающих регионов в иностранные фирмы и регионы их базирования. Поэтому, государственные финансовые средства и льготы, направляемые на стимулирование регионального роста через прямые субсидии для иностранных фирм, могут быть на самом деле контрпродуктивными для регионального роста в отстающих принимающих регионах, и не благоприятствующими региональной конвергенции в Европе. Путем улучшения местных ресурсов человеческого капитала, модернизации инфраструктуры и других фундаментальных составляющих экономического роста, регион не только становится более привлекательным в качестве принимающего региона для иностранных фирм, но также повышается вероятность выгоды от присутствия иностранных фирм благодаря механизмам побочных результатов.
5. В заключение, исследования демонстрируют серьезные эмпирические подтверждения важнейшей роли прямых иностранных инвестиций в региональном росте и развитии отстающих регионов Европы, а также указывают на то, что тонкости политических мер, направленных на привлечение иностранных инвесторов, также имеют значение.
_______________________

⁵ Отчет ОЭСР о создании конкурентоспособных регионов, 2005
⁶ Исследование по ПИИ и региональному развитию в ЕС, ЕС и Копенгагенский Университет.

Иллюстрация 4. Экономические побочные результаты
отраслевых ПИИ в Восточной Европе

Примечание: иллюстрация демонстрирует предполагаемую величину побочных результатов в каждом регионе. Более темным цветом показывается высокий уровень воздействия побочных результатов. Уровень воздействия рассчитывался путем взвешивания результатов коэффициента побочных результатов и ПИИ сектора к агрегированному региональному воздействию побочных результатов.

1.2.3.3 Ирландский урок: важная роль Агентств по содействию инвестициям в региональном развитии
1. Пример ирландских регионов демонстрирует, как Агентства по содействию инвестициям работают на национальном и региональном уровнях: потенциал, связанный с человеческим капиталом был важнейшим фактором привлечения ПИИ и последовавшего развития регионов.
2. ПИИ способствовали повышению уровня жизни в южных и восточных регионах Ирландии. Экономический коллапс Ирландии во второй поливе 1950-х привел к фундаментальным и далеко идущим политическим изменениям во всей стране. Была узаконена свободная торговля, а на смену запрету на иностранное право собственности в отношении фирм, действующих в Ирландии, пришла политика, систематически поощрявшая ПИИ. В течение 1990-х произошло важное изменение в фокусе политики активизации экономики - от обрабатывающей промышленности к международным услугам и высокотехнологичным продуктам. Помимо этой стратегии, Ирландия сделала серьезный акцент на совершенствовании человеческого капитала, который в 1960-х значительно отставал от других стран, а сейчас является одним из самых образованных в Европе.
3. Прямым результатом стал большой приток ПИИ в Ирландию, особенно в ее южные и восточные регионы, благодаря чему сегодня страна является седьмой в списке мировых получателей ПИИ (гораздо более высокое место, чем можно было бы ожидать исходя из размеров страны). С учетом успехов в привлечении ПИИ за последние десятилетия, наблюдатели делают вывод: "…примерно после 40 лет развития и создания потенциала (южная и восточная Ирландия (готова перейти к этапу повышения качества жизни". Ирландия ясно продемонстрировала, как приверженность экономической политике, способствующей росту, вознаграждается в долгосрочном плане. Примерами такой политики, способствующей росту, являются: финансовое благоразумие, сохранение гибкости рынка труда, фокус на научно-ориентированном формировании человеческого капитала.
4. Человеческий капитал и Агентства по содействию инвестициям были двумя ключевыми факторами в привлечении ПИИ в эти регионы. Фактически, исследование, проведенное среди иностранных инвесторов в 2002-2005 годах, показывает, что фактор образования, по-видимому, является наиболее важной причиной для руководителей бизнеса инвестировать в Ирландию. Другими значимыми факторами являются поддержка Ирландского агентства по иностранным инвестициям и нормативная база. Следует отметить, что руководители бизнеса намного меньше заинтересованы в низкой ставке налога на доходы корпораций в Ирландии, уровень которой, по мнению многих наблюдателей, играет основную роль.

2. ОПИСАНИЕ ПРОЕКТА: СОЗДАНИЕ РЕГИОНАЛЬНОГО ПОТЕНЦИАЛА ПО
СОДЕЙСТВИЮ ИНВЕСТИЦИЯМ В ЦЕЛЯХ ПОДДЕРЖКИ И РАЗВИТИЯ МCБ

2.1 Цели

Основной целью данного подхода является дальнейшая интеграция национальных и международных усилий по стимулированию инвестиций.

2.2 Общий подход

15. Общий предлагаемый подход включает пять компонентов, состоящих из четырех сфер политики и одного элемента тренинга, необходимого для создания потенциала:
Четыре политические сферы:
1. Региональные планы стимулирования инвестиций: как связать национальные и международные усилия и обеспечить их синергию для стимулирования инвестиций.
2. Управление и стратегия: как задействовать соответствующие механизмы управления и стратегического планирования для привлечения ПИИ.
3. Усиление предпринимательского потенциала посредством программ по созданию деловых связей: как усилить предпринимательский потенциал на региональном уровне посредством передачи навыков и знаний, полученных благодаря ПИИ, то есть через программы установления связей ПИИ-МСБ.
4. Показатели эффективности: Как измерить и с чем сравнивать региональное развитие и конкурентоспособность, используя стандартные показатели, включая развитие ПИИ и МСБ.
Элемент тренинга:
5. Создание потенциала: Как обеспечить должный уровень обучения и подготовки региональных политиков и бизнес-посредников (например, торгово-промышленных палат) для реализации четырех вышеназванных компонентов.
2.2.1 Компонент 1: разработка дорожных карт по региональному стимулированию инвестиций
16. Всесторонний территориальный обзор Республики Казахстан ОЭСР. Территориальный обзор ОЭСР рассматривает разнообразные вызовы и возможности для политики регионального развития и предоставляет рекомендации о том, как наилучшим образом разработать и реализовать комплекс мер в области политики, с особым вниманием к управленческим задачам. Недавние национальные территориальные обзоры были выполнены по таким странам как Канада, Республика Чехия, Финляндия, Венгрия, Италия, Япония, Корея, Мексика, Польша и Швейцария. Территориальный обзор ОЭСР также будет иметь результатом участие Казахстана в Комитете по территориальному развитию ОЭСР.
17. Будет проведена углубленная работа по региональным источникам конкурентоспособности, на базе территориального обзора Казахстана ОЭСР. Она будет включать анализ предложение-спрос в отраслях промышленности, обладающих высоким потенциалом, в каждом из трех отобранных пилотных регионов, а также определении ключевых факторов успеха.
18. Результатом по окончании Этапа 1 будут рекомендации, изложенные в региональном Плане по стимулированию инвестиций. Рекомендации также будут реализовываться на Этапах 2 и 3. План затем будет использоваться для целей содействия привлечению инвестиций в каждый регион на основании его конкурентных преимуществ.
2.2.2 Компонент 2: развитие механизма надлежащего управления для привлечения ПИИ, как на региональном, так и на национальном уровнях
19. ОЭСР поддержит разработку концепции и создание сети региональных агентств по содействию инвестициям, подконтрольных центральному агентству по содействию инвестициям (АСИ), для создания соответствующих механизмов надлежащего управления и стратегического планирования в целях привлечения ПИИ.
20. План создания сети будет разработан в течение Этапа 1, а его реализация в трех пилотных регионах будет осуществляться на Этапе 2. Этап 3 предусматривает помощь властям Казахстана в распространении схемы управления на все другие регионы. Особенно важным является сотрудничество с акиматами на последнем этапе, для обеспечения успешного выполнения Программы.
2.2.3 Компонент 3: разработка и реализация программ взаимосвязи ПИИ-МСБ
21. Фрагментация глобальных цепочек поставок является возможностью для МСБ интегрироваться и таким образом воспользоваться позитивными побочными результатами передачи технологий, навыков и ноу-хау. Однако, в развивающихся рыночных экономиках взаимосвязи могут не возникать спонтанно, так как местные МСБ нуждаются в более серьезном технологическом усовершенствовании, чтобы соответствовать требованиям иностранных партнеров. В таких случаях публичные политики, действующие на национальном или региональном уровнях, либо специалисты по стимулированию инвестиций могут вмешаться и поддержать создание связей между транснациональными компаниями (ТНК) и МСБ. Такая поддержка называется "Программы по взаимосвязи ПИИ-МСБ". ОЭСР может оказать поддержку регионам Казахстана в разработке и запуске таких программ, основываясь на работе, в настоящее время выполняемой для сектора информационные-технологии (далее - ИТ) Казахстана.

Иллюстрация 5. Виды связей

Какие типы связей существуют?
Тип	Определение	Результаты
Связи с поставщиками	Иностранные инвесторы приобретают компоненты, материалы и услуги на месте	Новые рыночные возможности для местных фирм
Связи с покупателями	МНК поручают распространение брендовой продукции	Ведет к развитию нисходящих взаимоотношений с местными МСБ (франчайзинг)
Связи с конкурентами	МНК устанавливают новые стандарты с которыми должны конкурировать местные фирмы	Повышает производительность и качество конечного продукта и услуг
Связи с партнерами по технологии	МНК инициируют совместные проекты с партнерами из МСБ (СП, лицензионные и стратегические альянсы)	Источник новых технологий для компаний принимающей экономики
Прочие эффекты	Иностранные инвесторы демонстрируют новые методы работы местным фирмам	Стимулирует инновации и побочные результаты для человеческого капитала

2.2.4 Компонент 4: мониторинг общей региональной стратегии стимулирования инвестиций
22. Контрольные показатели помогают оценить и скорректировать региональные стратегии стимулирования инвестиций и измерить их воздействие. Мониторинг является многомерным и комплексным мероприятием, обеспечивающим обоснованность мер по стимулированию инвестиций, политики, направленной на развитие МСБ и эффективности программ по взаимосвязи ПИИ-МСБ. Кроме того, система показателей является двойной, поскольку национальные показатели переводятся и адаптируются для национального уровня. Иллюстрация 6 демонстрирует, как могут различаться региональные и национальные показатели в плане оценки мер по стимулированию инвестиций. Этот компонент должен включать развитие оценки субсидий для производителей.

Иллюстрация 6. Пример показателей стимулирования инвестиций
на национальном и региональном уровнях

Национальные и региональные показатели могут значительно различаться – меры по стимулированию инвестиций являются хорошим примером
Оценка институциональной базы	Показатели на национальном уровне Уровень мониторинга и оценки Стратегия Агентство по реализации	Показатели на региональном уровне Уровень мониторинга и оценки План действий Институциональная поддержка (показатели, специфичные для конкретного региона)
Оценка операционных услуг и действий	Связи ПИИ-МСБ Принцип единого окна Управление связями с потребителями Пропаганда политики Последующие услуги	Инвестиционные льготы, регулируемые местной администрацией Титулы и кадастр Индустриальные парки/свободные зоны Программы связи Принцип единого окна Управление связями с потребителями Пропаганда политики Последующие услуги

Подробный пример четырех показателей политики по стимулированию инвестиций, специфичных для конкретного региона
	Уровень 1	Уровень 2	Уровень 3	Уровень 4	Уровень 5
План действий	Нет плана действий по стимулированию и облегчению инвестиций (СОИ)	План действий СОИ в стадии разработки	План действий СОИ утверждается агентством и содержит четкое видение региона; точное определение сферы конкурирования; план конкурирования и достижения целей. План не содержит ключевые механизмы его операционали- зации, как и определения услуг, которые он предоставляет.	Уровень 3 плюс план СОИ содержит схему организационной структуры для реализации приоритетов и достижения целей. Организационная структура содержит описание обязанностей от высшего руководства до отдела по внедрению.	Уровень 4 плюс план предоставляет детали о конкретных потребностях в персонале и финансовых нуждах. План содержит временной график для всестороннего рассмотрения.
Институ- циональ- ная поддерж- ка	Меры по стимулирова- нию инвестиций предприни- маются несогласованно во всем регионе	Агентство создает отдел по продвиже- нию инвестиций. Принято решение по структуре отдела, он получает официаль- ный мандат на деятель- ность по стимулиро- ванию инвестиций	Уровень 2 плюс внутренняя организация отдела определены. Отдел укомплектован персоналом из частного и публичного секторов, говорящим на разных языках.	Уровень 3 плюс отделу дается годовой бюджет для покрытия, кроме прочего, накладных расходов, зарплат всех работников, дорожных расходов, ИТ, и т.д.	Уровень 4 плюс у отдела имеется механизм внутреннего планирования, поддерживающий рабочую эффективность отдела. Механизм состоит из календаря событий и сроков исполнения, механизмов статистичес- кого отслеживания, внутренних правил и процедур для персонала, и достаточных ИТ ресурсов.

2.2.5 Компонент 5: усиление предпринимательского потенциала МСБ через организацию обучения, бизнес - тренингов, стажировок участников проекта
23. Организация обучения, бизнес - тренингов, стажировок участников проекта является комплексной мерой, обеспечивающей достаточную обоснованность деятельности по стимулированию инвестиций и политики в сфере развития МСБ.
24. Достижения данного проекта – его надлежащая реализация и устойчивость результата – в большой мере зависят от способности ключевых региональных участников разрабатывать и внедрять новые политические меры по стимулированию инвестиций и развитию МСБ. В число ключевых региональных участников могут входить: региональные политики, бизнес-посредники (торговые палаты), а также политики национального уровня, занимающиеся вопросами регионального развития.
25. Особое внимание будет уделяться мерам по стимулированию инвестиций, программам по взаимосвязи ПИИ-МСБ, политике, направленной на развитие МСБ и возможностям мониторинга. ОЭСР обладает обширным опытом в определении «узких мест». Фокусируя свои усилия на этих сферах в целях достижения улучшений и передачи ноу-хау ключевым региональным игрокам, ОЭСР будет поддерживать усиление предпринимательского потенциала МСБ на региональном уровне в Казахстане для оптимального результата.

Иллюстрация 7. Типичные сферы в политике стимулирования
развития МСБ и инвестиций, нуждающиеся в улучшении

Источник: ОЭСР

Измерения индекса политики развития МСБ	Политическая основа для инвестирования
1. Обучение и тренинги по предпринимательству	Инвестиционная политика
2. Менее дорогостоящее и быстрое начало	Стимулирование и облегчение инвестиции
3. Лучшее законодательство и регулирование	Торговая политика
4. Доступность навыков	Политика в сфере конкуренции
5. Улучшение доступа он-лайн	Налоговая политика
6. Получение большей пользы от единого рынка	Политика, поддерживающая ответственное поведение бизнеса
7. Налогообложение и предоставление финансирования	Развитие кадровых ресурсов
8. Укрепление технологического потенциала МСБ	Инфраструктура и развитие финансового сектора
9. Успешные модели е-бизнеса и бизнес-поддержка высшего класса Развитие более серьезного, эффективного представительства интересов малых предприятий	Публичное управление

3. МЕТОДОЛОГИЯ: ОЖИДАЕМЫЕ РЕЗУЛЬТАТЫ И ОСНОВНЫЕ мероприятия

3.1 Подход из трех этапов

26. В целях поддержки усилий Казахстана по диверсификации региональных ПИИ, ОЭСР предлагает трехэтапный подход, охватывающий пять ранее определенных компонентов:
Этап 1. Разработка региональной инвестиционной дорожной карты с акцентом на усиление предпринимательского потенциала МСБ
Этап 2. Реализация плана (дорожной карты) в трех отобранных пилотных регионах
Этап.3 Создание устойчивого механизма, позволяющего властям Казахстана реализовывать региональные стратегии стимулирования инвестиций в других регионах
В рамках полного проекта, включающего одновременно национальные и региональные компоненты, будут проведены заседания рабочих групп для получения экспертной оценки, в целях сопоставить обе методики в свете Программы ОЭСР по Конкурентоспособности в Евразии.

3.2 Методологи Этапа 1: ожидаемые результаты и основные мероприятия
3.2.1 Этап 1 – Компонент 1 - Методология
27. Ожидаемые результаты⁷
- R.1.1. Публикация территориального обзора ОЭСР, в котором рассматриваются вызовы и возможности для региональной политики и предоставляются рекомендации, касающиеся, в частности, вызовов в сфере управления.
- R.1.2. Отбор трех пилотных регионов для реализации региональных планов.
- R.1.3. Три региональных плана, по одному для каждого региона, исключая столичные города, где рассматривается, какие виды экономической активности представляют интерес для потенциальных инвесторов и МСБ, и формулируются рекомендации по реализации их потенциала.
- R.1.4. Три документа, касающиеся стимулирования инвестиций для представления потенциальным иностранным инвесторам.
28. Мероприятия
- Основные мероприятия по R.1.1.
- Нисходящий подход: сбор качественных и количественных данных, напр. о текущей региональной политике Казахстана, или ключевых экономических показателях, характерных для данного региона.
- Восходящий подход: консультации с ключевыми заинтересованными сторонами, такими как кабинет премьер-министра или президентская администрация, региональные исполнительные власти, ключевые представители частного сектора на центральном и региональном уровнях.
- Экспертная оценка с участием специалистов из сопоставимых стран, напр. Польши.
- Формулирование выводов и рекомендаций, согласованных на национальном и региональном уровнях с основными заинтересованными сторонами.
- Официальная публикация в сотрудничестве с основными заинтересованными сторонами.
- Основные мероприятия по R.1.2.
- Консультации с национальными правительствами.
- Консультации с региональными правительствами и анализ поддержки со стороны акиматов.
- Тщательная проверка проектов, реализуемых в настоящее время совместно с другими организациями и партнерами (напр. ЕС, Всемирный Банк, USAID, GTZ, AFD, и т.д.) для объединения усилий и во избежание частичного совпадения.
- Согласие относительно того, какие регионы будут пилотными.
- Основные мероприятия по R.1.3.
- Использование результатов Территориального обзора ОЭСР для определения сильных и слабых сторон региона, возможностей и угроз.
- Восходящий подход: консультации с ключевыми региональными заинтересованными сторонами, внутренним и внешним частным сектором для определения того, где и как каждый регион может конкурировать за инвестиции.
- Завершение окончательного перечня секторов региона, обладающих потенциалом привлечения ПИИ и поддержки развития МСБ.
- Формулирование рекомендаций для конкретных секторов, согласованных на региональном и национальном уровнях, для реализации потенциала этих секторов.
- Основные мероприятия по R.1.4.
- Совместная рабочая группа и объединение усилий Агентством по содействию инвестициям в целях трансформации регионального анализа конкретных секторов в материалы по стимулированию инвестиций.
_______________________

⁷ Результат (R) номер (у) компонента номер (х) обозначается как R.x.y

3.2.2 Этап 1 - Компонент 2 - Методология
29. Ожидаемые результаты
- R.2.1. Организационная структура сети региональных АСИ для обеспечения согласованности усилий и эффективности общей схемы: определение ролей и функций, отнесенных к региональному уровню; определение взаимодействия и потоков информации между региональными АСИ и национальными АСИ; определение взаимодействия с региональными и национальными правительствами и типов отчетности.
- R.2.2. Проект внутренней организации региональных АСИ: определение порядка подотчетности, схемы управления, бизнес-процессов и информационных потоков, ключевых показателей эффективности и политики внешней коммуникации.
30. Мероприятия
- Основные мероприятия по R.2.1
- Обзор передовых организационных практик ОЭСР в управлении региональной сетью АСИ, напр. ирландский пример.
- Создание типологии передовых практик: обоснование, преимущества и недостатки каждого типа.
- Консультации с ключевыми региональными заинтересованными сторонами в целях понимания специфики Казахстана и ресурсных узких мест.
- Соглашение по схеме, подкрепленной как международными лучшими практиками, так и спецификой Казахстана.
- Основные мероприятия по R.2.2
- Обзор передовых практик ОЭСР в сфере внутреннего функционирования и организации региональных АСИ: порядок подотчетности, менеджмент, бизнес-процессы, стандартизованные результаты и ключевые показатели эффективности.
- Создание типологии передовых практик: обоснование, преимущества и недостатки каждого типа.
- Консультации с ключевыми региональными заинтересованными сторонами в целях понимания специфики Казахстана и ресурсных узких мест, напр. через качественные исследования и семинары.
- Соглашение по схеме, подкрепленной как международными лучшими практиками, так и национальной и региональной спецификой Казахстана.
- Основные мероприятия по R.2.3.
- Серьезная поддержка ОЭСР в создании руководящего комитета, включающего национальных представителей Агентства по инвестиционной политике, представителей регионов, стран ОЭСР и специалистов по организации региональных АСИ.
- Основные функции руководящего комитета, который будет регулярно собираться в течение Этапа II: определение схем финансирования (региональные или национальные источники финансирования) региональных АСИ, издание региональных и национальных законов или нормативных актов для создания региональных АСИ.
- Серьезная поддержка ОЭСР на операционном и региональном уровнях, напр. учреждение региональных АСИ, получение помещений, наем персонала, и т.д.
- Основные мероприятия по R.2.4.
- Поддержка соответствующих органов в остальных 11 регионах для создания сети АСИ, придерживаясь общего подхода, описанного в R.2.3. выше.
- Поощрение «административного партнерства» между тремя пилотными регионами и остальными 11 регионами для стимулирования обмена опытом и взаимного обучения.
3.2.3 Этап 1 - Компонент 3 - Методология
31. Ожидаемые результаты
- R.3.1. Определение стратегии создания взаимосвязей для трех пилотных регионов, в зависимости от специфики каждого региона.
32. Мероприятия
- Основные мероприятия по R.3.1.
- Оценить текущий статус действующих в настоящее время региональных политических стратегий в сфере МСБ, используя специальные инструменты ОЭСР, такие как индекс политики в сфере МСБ и проведение опросов среди ключевых региональных заинтересованных участников в приоритетных секторах экономики, определенных во время разработки региональных инвестиционных планов, см. R.1.2 выше.
- Вовлечь ключевых региональных заинтересованных участников в определение приоритетных целей, которые должны быть достигнуты с помощью программ по взаимосвязи ПИИ-МСБ, в том числе новые рыночные возможности для местных фирм, повышение производительности и передача технологий.
3.2.4 Этап 1- Компонент 4 - Методология
33. Ожидаемые результаты
- R.4.1. Определение общей стратегии системы мониторинга.
- R.4.2. Разработка ключевых показателей эффективности (КПЭ) для каждой сферы политики, определенной в качестве стратегической, напр. политики стимулирования инвестиций, программ по взаимосвязи ПИИ-МСБ, развития МСБ.
R.4.3. Разработка оценки субсидий для производителей. (PSE)
34. Мероприятия
- Основные мероприятия по R.4.1.
- Определить общие цели системы мониторинга, особенно в отношении тех видов деятельности, которые нуждаются в регулярной оценке: политика стимулирования инвестиций, прогресс в сфере взаимосвязи ПИИ-МСБ и развитие МСБ.
- Определить каким образом эти цели могут быть перенесены с национального уровня на региональный уровень.
- Основные мероприятия по R.4.2.
- Обзор передовых практик ОЭСР в области систем КПЭ для отобранных ключевых видов деятельности.
- Консультации с ключевыми заинтересованными сторонами, в целях получения представления об особенностях Казахстана.
- Соглашение по системе КПЭ как на национальном, так и на региональном уровнях, с учетом передовых практик ОЭСР и специфики Казахстана.
3.2.5 Этап 1 - Компонент 5 - Методология
35. Ожидаемые результаты
- R.5.1. Действующие ключевые заинтересованные стороны в таких сферах политики как инвестиционная политика, управление АСИ, программы по взаимосвязи ПИИ-МСБ / политика в сфере развития МСБ, а также схемы мониторинга.
36. Мероприятия
- Основные мероприятия по R.5.1.
- Стратегический аудит для определения приоритетных нужд в четырех политических сферах для различных ключевых игроков: тех, кто определяет политику на региональном уровне, торгово-промышленных палат, представителей МСБ.
- Использование внутренних и внешних экспертных сообществ ОЭСР.
- Обучение в высших учебных заведениях с признанной репутацией, таких как Объединенный Венский институт для руководителей МСБ и представителей государственных органов стран ОЭСР. Также может быть предусмотрено долгосрочное партнерство с отобранными учебными учреждениями. Тренинг и экспертные рекомендации будут обеспечиваться собственным специалистом ОЭСР, обладающим глубоким опытом и знаниями в четырех политических сферах.
3.3 Методология этапов 2 и 3: ожидаемые результаты и основные мероприятия
3.3.1 Этапы 2 и 3 - Компонент 1 - Методология
37. Ожидаемые результаты
- Этап 2 – для каждого из трех пилотных регионов
- R.1.5.⁸ Выбор двух ключевых секторов экономики с высоким потенциалом для иностранных инвестиций и развития МСБ.
- R.1.7. Устранение политических барьеров, препятствующих развитию этих двух секторов с высоким потенциалом.
- R.1.8. Лучшая информированность потенциальных иностранных инвесторов в отношении обоих ключевых секторов.
- Этап 3 – для остальных 11 регионов
- R.1.8. Поддержка региональных деятелей, определяющих политику, в осуществлении реформ и устранении политических барьеров в сферах экономической деятельности, определенных как имеющие большой потенциал.
38. Мероприятия на Этапе 2 – для каждого из трех пилотных регионов
- Основные мероприятия по R.1.5.
- Консультации с региональными правительствами в целях согласования двух секторов, отобранных из окончательного списка ранее определенных секторов, на которых будут сфокусированы усилия, (см. R.1.2.).
- Основные мероприятия по R.1.6.
- Инициирование диалога между государством и частным сектором для двух отобранных секторов через рабочие группы для каждого сектора. В эти группы войдут представители частного сектора, регионального правительства, возможно, национального правительства, а также отраслевые эксперты из ОЭСР и зарубежных стран.
- Рабочие группы перерабатывают рекомендации для конкретного сектора (см. R.1.2.) в реализуемые меры, напр. законы/нормативные документы на региональном или национальном уровне, направленные на устранение политических барьеров, препятствующих развитию МСБ и повышение конкурентоспособности региона для притока ПИИ в отобранные отрасли.
- Основные мероприятия по R.1.7.
- Поддержка ОЭСР (напр. через использование ее экспертного сообщества) и участие в конференциях по проблемам конкретных секторов и регионов, либо в презентациях, направленных на повышение информированности потенциальных внутренних и иностранных инвесторов об инвестиционных возможностях.
39. Мероприятия на Этапе 3 – для остальных 11 регионов
- Основные мероприятия по R.1.8.
- Поддержка ОЭСР региональных ключевых заинтересованных сторон в выборе ключевых секторов, создании рабочих групп для трансформации рекомендаций для конкретного сектора в реализуемые меры, и обеспечение устойчивости этого механизма.
- Поддержка «административного партнерства» между тремя пилотными регионами и остальными 11 регионами для стимулирования обмена опытом и извлеченными уроками, а также поощрение передачи ноу-хау по успешному осуществлению реформ.
_______________________

⁸ Результат (R) номер (у) компонента номер (х) обозначается как R.x.y

3.3.2 Этапы 2 и 3 - Компонент 2 - Методология
40. Ожидаемые результаты
- Этап 2 - для каждого из трех пилотных регионов
- R.2.3. Создание сети региональных АСИ с эффективной и действенной схемой управления: три региональных АСИ взаимодействуют с национальным АСИ.
- Этап 3 – для остальных 11 регионов
- R.2.4. Создание региональными политиками целой сети региональных АСИ по всей стране, при поддержке и наставничестве ОЭСР.
41. Мероприятия на Этапе 2 – для каждого из трех пилотных регионов
- Основные мероприятия по R.2.3
- Поддержка ОЭСР в создании руководящего комитета, включающего представителей Агентства по инвестиционной политике, представителей регионов, и специалистов ОЭСР по организации региональных АСИ.
- Основные функции руководящего комитета, который будет регулярно собираться в течение Этапа II: определение схем финансирования (региональные или национальные источники финансирования) региональных АСИ, создание региональных и национальных законов или нормативных актов для учреждения региональных АСИ.
- Поддержка ОЭСР на операционном и региональном уровнях, напр. помощь в точном определении кадровых потребностей.
42. Мероприятия на Этапе 3 – для остальных 11 регионов
- Основные мероприятия по R.2.4.
- Поддержка соответствующих органов в остальных 11 регионах в целях создания сети АСИ, следуя общему подходу, описанному в R.2.3. выше.
- Установление «административного партнерства» между тремя пилотными регионами и остальными 11 регионами для стимулирования обмена опытом и взаимного обучения.
3.3.3 Этапы 2 и 3 - Компонент 3 - Методология
43. Ожидаемые результаты Этапа 2 – для каждого из трех пилотных регионов
- R.3.2. Проект базовой структуры и организации программы по взаимосвязи МСБ-ПИИ.
- R.3.3. Разработка и запуск программы ПИИ-МСБ.
44. Ожидаемые результаты Этапа 3 – для остальных 11 регионов
- R.3.4. Разработка и запуск программы ПИИ-МСБ. Это должно быть реализовано региональными правительствами при поддержке ОЭСР.
45. Мероприятия на Этапе 2 – для каждого из трех пилотных регионов
- Основные мероприятия по R.3.2
- Выбор двух ключевых секторов экономики с высоким потенциалом привлечения ПИИ и развития МСБ, использование данных из региональных инвестиционных планов (см. R.1.5).
- Определение потенциальных местных и иностранных участников регионального координационного комитета (транснациональные компании и местный МСБ) посредством совместных исследований с ключевыми региональными заинтересованными сторонами, напр. торгово-промышленными палатами.
- Начало работы двух региональных координационных комитетов, по одному для каждого из отобранных секторов, включающих региональных представителей, региональных бизнес-посредников, иностранные компании и экспертов ОЭСР. Комитеты будут функционировать как рабочие группы для контроля за запуском программ по взаимосвязи МСБПИИ в каждом секторе.
- Предоставление информации о передовых практиках в связи с ресурсами, необходимыми для такой программы, в том числе кадровыми ресурсами и разнообразными расходами, в целях оказания помощи региональному координационному комитету завершить составление бюджета программы.
- Поддержка эффективного учреждения рабочих офисов проекта и центра (центров) бизнес-связей (могут быть необходимы один или два центра в зависимости от двух выбранных секторов).
- Оказание поддержки оперативным группам программы для создания всеобъемлющих баз данных местных МСП, которые могут использоваться потенциальными иностранными инвесторами.
- Основные мероприятия по R.3.3.
- Оказание поддержки оперативным группам программы в обращении к соответствующим иностранным компаниями в обоих ключевых секторах с высоким потенциалом.
- Оказание поддержки оперативным группам программы в выработке правильной стратегии в отношении иностранных компаний в целях повышения потенциала региона и возможностей развития МСБ.
- Оказание поддержки оперативным группам в других коммуникационных мероприятиях: форумы, кампании в СМИ, интерактивные базы данных для увязки потребностей в ПИИ и регионального потенциала МСБ.
46. Мероприятия на Этапе 3 – для остальных 11 регионов
- Основные мероприятия по R.3.4.
- Поддержка соответствующих органов в остальных 11 регионах в целях разработки и запуска программ МСБПИИ, следуя общему подходу, описанному в R.3.3.
- Установление «административного партнерства» между тремя пилотными регионами и остальными 11 регионами для стимулирования обмена опытом и взаимного обучения.
3.3.4 Этапы 2 и 3 - Компонент 4 - Методология
47. Ожидаемые результаты Этапа 2 – для каждого из трех пилотных регионов
- R.4.3. Разработка рабочей системы КПЭ как на региональном, так и на национальном уровне.
48. Ожидаемые результаты Этапа 3 – в остальных 11 регионах
- R.4.4. Запуск системы мониторинга. Это должно быть реализовано региональными правительствами при поддержке ОЭСР.
49. Мероприятия на Этапе 2 – для каждого из трех пилотных регионов
- Основные мероприятия по R.4.3.
- Определение обязанностей по мониторингу, порядка подотчетности и коммуникационных потоков для каждого из отобранных мероприятий (политика стимулирования инвестиций, программы по взаимосвязи ПИИМСБ, развитие МСБ) как на региональном, так и на национальном уровне.
- Проведение оценки последствий в отношении потребностей в кадрах, после составления списка персонала, занятого оценкой и мониторингом отобранных мероприятий.
- Консультации с ключевыми региональными заинтересованными сторонами для достижения соглашения о финансировании, и по вопросам, связанным с нормативной базой.
- Оказание поддержки в создании групп по мониторингу.
50. Мероприятия на Этапе 3 – в остальных 11 регионах
- Основные мероприятия по R.4.4.
- Поддержка соответствующих органов в остальных 11 регионах в целях запуска программ мониторинга, следуя общему подходу, описанному в R.4.3.
- Установление «административного партнерства» между тремя пилотными регионами и остальными 11 регионами для стимулирования обмена опытом и взаимного обучения.
3.3.5 Этапы 2 & 3 - Компонент 5 - Методология
51. Ожидаемые результаты
- R.5.2. Действующие ключевые заинтересованные стороны в четырех сферах политики: инвестиционная политика, управление АСИ, программы по взаимосвязи ПИИ-МСБ, политика в сфере развития МСБ и схемы мониторинга.
52. Мероприятия
- Основные мероприятия по R.5.2.
- Стратегический аудит для определения приоритетных нужд в четырех политических сферах для различных ключевых игроков: тех, кто определяет политику на региональном уровне, торгово-промышленных палат, представителей МСБ.
- Использование внутренних и внешних экспертных сообществ ОЭСР.
- Обучение в высших учебных заведениях с признанной репутацией, таких как Объединенный Венский институт для руководителей МСБ и представителей государственных органов стран ОЭСР. Также может быть предусмотрено долгосрочное партнерство с отобранными учебными учреждениями. Тренинг и экспертные рекомендации будут обеспечиваться собственным специалистом ОЭСР, обладающим глубоким опытом и знаниями в названных четырех политических сферах.

4. ПРОДОЛЖИТЕЛЬНОСТЬ И ИНДИКАТИВНЫЙ ПЛАН ДЕЙСТВИЯ
ДЛЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОЕКТА

4.1 Предполагаемая продолжительность проекта

53. Предполагаемая продолжительность проекта составляет 42 месяца и включает 3 этапа (этапы 1 и 2 частично совпадают), следующим образом:
- Этап 1: 18 месяцев
- Этап 2: 18 месяцев
- Этап 3: 12 месяцев

4.2. Предварительный план действий

4.3 Общий обзор бюджета

54. См. Приложение 1.

4.4 Публикации и другие результаты

- Сводный отчет будет опубликован в конце Этапа I, в нем будет содержаться вся собранная информация и основные данные из Территориального обзора Казахстана.
- Разработка региональной Стратегии стимулирования инвестиций и соответствующих планов действий для регионов Казахстана, базируясь на:
- секторах с самым высоким потенциалом для роста каждого региона;
- анализе секторной динамики;
- анализе SWOT;
- ключевых факторах успеха.
- Мероприятия по стимулированию инвестиций, разработанные для конкретного региона/сектора, при необходимости.
55. Точные результаты работ и отчетные материалы Этапов 2 и 3 будут подробно описаны в Сводном отчете по Этапу 1.

Приложение 1. обзор проекта бюджета

Позиция	Еди- ница	Стои- мость за еди- ницу	Еди- ниц	Все годы	Еди- ниц	Год 1	Еди- ниц	Год 2	Еди- ниц	Год 3	Еди- ниц	Год 3 (6 мес.)
Затраты на персонал и консалтинг ОЭСР 1. Кадры 1.1. Зарплата техничес- кого персонала			225	2452888	57	612130	64	905565	56	619320	28	315854
1.2. Зарплата администра- тивного персонала	За день		146	935390	40	250920	46	290271	40	261060	20	133139
2. Консуль- танты	За день
2.1. Местные консуль- танты (3)	За день
2.2. Междуна- родные консультан- ты (3)		300	2325	697500	400	120000	800	240000	750	225000	375	112500
3. Офис и другие затраты		600	250	150000	40	24000	85	51000	85	51000	40	2400
3.1. Централи- зованные услуги		1 325	371	492241	97	129169	130	172260	96	127208	48	63604
Промежу- точный итог: затраты на персонал и консалтинг ОЭСР				4728000	1136219		1659096		1283588			649097
Затраты по конферен- циям и командиро- вочным
1. Конференции	За вс- тре- чу	30000	2	60000	0	-	1	30000	-	-	1	30000
1.1. Мероприя- тие по содействию инвестиции- ям	За вс- тре- чу	20000	10	200000	3	60000	2	40000	3	60000	2	40000
1.2. Семинар
1.3. Выпуск отчета		25000	2	50000	0	-	1	25000	-	-	1	25000
2. Миссии
2.1. Миссии в стране (ОЭСР)	За мис- сию	4000	118	472000	30	120000	35	140000	35	140000	18	72000
2.2. Миссии по координации	За мис- сию	1500	40	60000	10	15000	10	15000	10	15000	10	15000
Промежу- точный итог: Затраты по конферен- циям и команди- ровочным
Затраты по публикациям и переводу 1. Публикации	за пуб- лика- цию
2. Переводы	за стр.
Промежу- точный итог: Затраты по публикациям и переводу
Косвенные затраты 1. Косвенные и админис- тративные расходы (5,8 %)
Промежу- точный итог: Косвенные затраты
Итого Бюджет

(1) Ежемесячные затраты на оплату труда являются средними для различных категорий, и потому является только индикативной. Размер зарплат базируется на шкале ставок ОЭСР-2010 плюс планируемые повышения в 2011, 2012, 2013 и 2014
(2) Фактическая стоимость индивидуального контракта может варьировать в зависимости от сферы компетенции и опыта консультанта
(3) Централизованные услуги включают оплату офиса, мебель, основные ИТ услуги, международную телефонную связь и тренинг (?), создаваемые персоналом ОЭСР в течение действия проекта
(4) Дорожные расходы связаны с миссиями, осуществляемыми как персоналом ОЭСР, так и внешними консультантами. Миссии по координации совершаются в Брюссель и другие направления ОЭСР. Затраты рассчитываются по системе авторизации миссий ОЭСР, в соответствии с инструкциями и нормативами по персоналу ОЭСР.