ИПС "Әділет"

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 08.09.2015 № 754 қаулысымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

      «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Қазақстан Республикасының Кодексі 6-бабының 2) тармақшасына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
      1. Қоса беріліп отырған «Дезинфекция, дезинсекция мен дератизацияны ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидалары бекітілсін.
      2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі С. Ахметов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2013 жылғы 16 сәуірдегі
№ 364 қаулысымен
бекітілген

«Дезинфекция, дезинсекция мен дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидалары

1. Жалпы ережелер

      1. Осы «Дезинфекция, дезинсекция мен дератизацияны ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) дезинфекция, дезинсекция және дератизацияны ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын талаптарды белгілейді.
      2. Осы Санитариялық қағидаларда мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылды:
      1) ағымдағы дезинфекция – науқас ауру ошағында болған кезде әрбір нозологиялық нысан үшін белгіленген жиілікпен жүргізілетін дезинфекция;
      2) гнус – ашық табиғатта және елді мекендерде адамды шағатын және оның қанын соратын қансорғыш жәндіктердің – масалардың, соналардың, майда шыбындардың, есекқұрттардың, бәкене шыбындардың бірқатар түрлерін қамтитын жиынтық ұғым;
      3) далалық дезинсекция – адамдар болатын жерлерге қорғаныш аймақтарын құру және қансорғыш жәндіктер мен кенелердің санын азайту мақсатында елді мекен шегінде оларды жою;
      4) далалық дератизация – адамдар үшін қауіпті аурулар эпизоотиясын болдырмау және кеміргіштердің санын азайту мақсатында оларды жою;
      5) дезинфекция – инфекциялық және паразиттік аурулардың қоздырғыштарын жою жөніндегі шаралар кешені;
      6) дезинфекциялық жабдық – дезинфекциялау, стерильдеу алдында тазарту, стерильдеу, дезинсекциялау және дератизациялау жүргізуге арналған аппараттар мен қондырғылар;
      7) дезинфекциялық құралдар (бұдан әрі – дезқұралдар) – дезинфекциялау, стерильдеу алдында тазарту, стерильдеу, дезинсекциялау, дератизациялау жүргізуге арналған химиялық, биологиялық құралдар, сондай-ақ репелленттер;
      8) дезинсекция – жәндіктер мен басқа да буынаяқтыларды жою бойынша іс-шаралар кешені;
      9) дератизация – кеміргіштерді жою жөніндегі іс-шаралар кешені;
      10) жоғарғы деңгейдегі дезинфекция – барлық патогенді және шартты патогенді микроағзалар жойылатын, ал споралар саны азаятын дезинфекция;
      11) инсектицидтер (акарицидтер, инсектоакарицидтер) – жәндіктер мен кенелерді жою үшін пайдаланылатын құралдар (препараттар);
      12) имаго – ересек жыныстық жетілген жәндіктер;
      13) камералық дезинфекция – дезинфекциялық камераларда дезинфекциялау және дезинсекциялау;
      14) кенттік дезинсекция – елді мекен шегінде зиянды жәндіктерді, кенелерді және басқа да буынаяқтыларды жою;
      15) кенттік дератизация – тұрғын үй-жайларда (ғимараттарда), қора-қопсы құрылыстарында, мал шаруашылығы, өндірістік үй-жайларда, қойма және басқа да үй-жайларда, сондай-ақ елді мекеннің шегінде ашық аумақта кеміргіштерді жою;
      16) қолдану режимі – препаративті нысанда пайдаланылатын қолданыстағы заттардың шоғырлануын қоса алғанда, дезинфекциялау құралын қолдануды сипаттайтын нормалардың жиынтығы, препараттың шығыны, өңдеу уақыты, өңдеу жиілігі мен ауданы, қосымша заттар мен әдістерді пайдалану;
      17) қорытынды дезинфекция – науқасты емдеуге жатқызғаннан, оқшаулағаннан кейін, ол жазылған соң немесе қайтыс болғаннан кейін ошақта жүргізілетін дезинфекция;
      18) орта деңгейдегі дезинфекция – бактерияларды (оның ішінде туберкулездің микобактерияларын), вирустарды (оның ішінде полиовирустарды), грибоктарды жоятын, бірақ спораларды жоймайтын дезинфекция;
      19) ошақтық дезинфекция – инфекциялық аурулар ошақтарында ағымдағы және қорытынды дезинфекциялау түрінде жүргізілетін дезинфекция;
      20) препаративті нысан – дезинфекциялау құралдарын шығару және/немесе пайдалану нысаны;
      21) профилактикалық дезинфекция – анықталған инфекция көзі болмаған кезде алдын алу мақсатында жүргізілетін іс-шаралар кешені (дезинфекция, дезинсекция мен дератизациялауды қамтиды);
      22) репелленттер – жәндіктерді және басқа да буынаяқтыларды үркіту құралдары;
      23) родентицидтер (ратицидтер) – кеміргіштерді жоюға арналған құралдар (препараттар);
      24) стерилизация – қоздырғыштардың барлық түрін, оның ішінде спораларды физикалық, химиялық, термиялық немесе аралас әдістермен оларға әсер ету арқылы толық жою;
      25) төменгі деңгейдегі дезинфекция – бактерияларды, кейбір грибоктарды, вирустарды жоятын, бірақ туберкулез микобактериялары сияқты төзімді бактерияларға қатысты тиімсіз дезинфекция.
      3. Дезқұралдармен жұмыс істеуге денсаулығының жағдайы бойынша қарсы көрсетілімі жоқ, кәмелет жастағы адамдарға рұқсат етіледі.
      4. Дезқұралдармен жұмыс істеуге тартылатын мамандар (дезинструктор, дезинфектор, дератизатор) әр 5 жыл сайын дезинфекциялау, дезинсекциялау, дератизациялау бойынша кәсіптік даярлықтан және жыл сайын жұмыстарды қауіпсіз жүзеге асыру, дезқұралдармен уланған кезде дәрігер қарағанға дейін алғашқы көмек көрсету мәселелері жөнінде нұсқамадан өтеді.
      5. Дезқұралдарды сақтау және тасымалдау «Профилактикалық (иммундық-биологиялық, диагностикалық, дезинфекциялаушы) препараттарды сақтау, тасымалдау және пайдалану қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 1691 қаулысына сәйкес жүргізіледі.
      6. Дезқұралдар затбелгіде құралдың атауын, жарамдылық мерзімін көрсете отырып, өнім берушінің ыдысында (қаптамада) сақталады. Ыдыстың затбелгісі дезқұралды сақтаудың (пайдаланудың) барлық кезеңінде сақталады.
      7. Дезқұралдардың жұмыс ерітінділерін, улы қармақ жемдерді дайындау, оларды өлшеп-орау сорып-шығаратын желдеткішпен жабдықталған арнайы үй-жайда, арнайы киімді (бұдан әрі – арнайы киім) және жеке қорғаныш құралдарын (қолғаптарды, респираторларды) міндетті түрде пайдалана отырып жүргізіледі. Бұл үй-жайларда бөгде адамдардың болуына, жеке заттарды, тамақ өнімдерін сақтауға, ас ішуге және темекі тартуға жол берілмейді.
      8. Дезинфекциялау, дезинсекциялау мен дератизациялау жүргізу үшін Қазақстан Республикасының және Кеден одағына қатысушы мемлекеттердің аумағында қолдануға рұқсат етілген дезқұралдар қолданылады. Дезқұралдардың қауіптілігі осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшада көрсетілген қауіптілік сыныптауышына сәйкес белгіленеді. Дезқұралдарды қолдану шарттары олардың қауіптілік дәрежесімен айқындалады:
      1) жабық үй-жайларда аса қауіпті құралдарды (1-сынып) пайдалануға рұқсат етілмейді;
      2) балалар, медициналық ұйымдарда, қоғамдық тамақтану объектілерінде және тұрғын үй-жайларда аса қауіпті және жоғары қауіпті құралдарды (1 және 2-сынып) пайдалануға рұқсат етілмейді. Басқа объектілерде кейіннен міндетті түрде желдету және жинау арқылы тек оқытылған персонал ғана оларда адамдар жоқ кезде қолдануына рұқсат етіледі;
      3) орташа қауіпті құралдарды (3-сынып) оқытылған персоналдың кез келген типтегі үй-жайларда және тұрғындардың тұрмыста, бірақ қолдану шарттарының міндетті түрдегі регламенттеуімен (препараттың шығыны, желдету режимі, жинау) пайдалануға рұқсат етіледі;
      4) қауіптілігі аз құралдарды (4-сынып) қолдану саласын шектемей пайдалануға рұқсат етіледі.

2. Дезинфекцияны ұйымдастыру және жүргізу

      9. Тітіркендіргіш әсері және аллергиялық реакциялар тудыратын препараттармен үй-жайларды себелеу, тозаңдату, сүрту әдістерімен дезинфекциялау адамдар болмаған кезде жүргізіледі.
      10. Жекелеген объектілерді зарарсыздандыру кезінде дезқұралдардың шығыны осы Санитариялық қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес есептеледі.
      11. Инфекциялық аурудың ошағында ағымдағы дезинфекция науқасты анықтаған кезден бастап емдеуге жатқызғанға дейінгі кезеңде жүргізіледі, үйде емделген кезде – аурудан жазылғанға дейін, реконвалесценттер мен бактерия тасымалдаушыларда – толық сауыққанға дейін жүргізіледі.
      12. Ағымдағы дезинфекцияны денсаулық сақтау ұйымының медицина қызметкері ұйымдастырады, оны науқасқа күтім жасайтын адам, реконвалесценттің немесе бактерия тасымалдаушының өзі жүргізеді.
      13. Қорытынды дезинфекциялауды дезинфекциялық станциялар немесе санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдарының (ұйымдарының) дезинфекциялық бөлімдері (бөлімшелері), ауылдық жерлерде – медициналық-санитариялық алғашқы көмек ұйымдары жүргізеді.
      14. Қорытынды дезинфекция инфекциялық аурулар ошақтарында науқасты емдеуге жатқызу, оқшаулау, науқастың сауығуы немесе қайтыс болуы кезінен бастап бір тәулік ішінде жүзеге асырылады.
      15. Инфекциялық аурулар ошақтарында қорытынды дезинфекциялауды жүргізуге өтінімді науқасты оқшаулағаннан, емдеуге жатқызғаннан кейін, диагноз өзгертілген соң, науқас қайтыс болғаннан кейін дәрігер-эпидемиолог санитариялық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының бөлімдеріне (бөлімшелеріне), дезинфекциялық станцияларға, обаға қарсы күрес мекемелеріне береді. Қышыма және дерматомикоз ошақтарында қорытынды дезинфекциялау жүргізуге өтінімді емдеуші дәрігер береді.
      16. Денсаулық сақтау ұйымдарында ағымдағы дезинфекциялауды жүргізу үшін дезқұралдардың, дезинфекциялық-стерильдеу жабдығының қажеттілігін есептеу осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
      17. Шоғырлануы ұсынылатын шоғырланудан кемінде 5 %-ға (немесе 0,1-0,2-ге) ауытқитын дезқұралдарды қолдануға жол берілмейді.
      18. Дезинфекциялау режимдерін сақтауды қанағаттанарлық түрде бағалау мынадай көрсеткіштер бойынша айқындалады:
      1) ағымдағы дезинфекциялаудан кейін 50 минуттан кешіктірмей алынған бактериологиялық шайындылардың 3 пайызынан (бұдан әрі – %) аспайтын бақылау объектілерінен патогенді емес микрофлораны себу;
      2) дезинфекциялау ерітінділерінің шоғырлануын азайтуға немесе арттыруға ерітінділердің берілген шоғырлануынан плюс-минус 0,1-0,2 шегінде жол беріледі;
      3) әр түрінің қойылған сынамаларының кемінде 5 %-ын дезинфекциялау заттарының қалдық санына сәйкес келмейтін қанағаттанғысыз экспресс-сынамаларды анықтау;
      4) тестілік бактериологиялық бақылаудың камералық дезинфекциялау режиміне сәйкес келуі;
      5) қанның қалдық санына оң нәтижелі сынамалардың болмауы;
      6) синтетикалық жуу заттарының сілтілік компоненттерінің және майлы дәрі-дәрмектер қалдықтарының қалдық санына оң нәтижелі сынамалардың болмауы;
      7) стерильденбеген материалдың болмауы, стерильдеу режимінің сәйкес келуі.
      19. Ошақтардағы ағымдағы дезинфекциялаудың сапасын бақылауды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының мамандары зертханалық әдістерді ошақтардың кемінде 5 %-ында қолдана отырып, бір ошақтан кемінде 10 бактериологиялық шайынды алу, дезинфекциялау құралының (құрғақ препарат) 1 сынамасын, жұмыс ерітіндісінің 1 сынамасын алу арқылы жүзеге асырады.
      20. Егер патогенді емес микрофлораның болуына оң нәтижелі шайындылардың саны алынған шайындылар санының 3 %-нан аспайтынды, дезинфекциялау препаратының қалдық санының болуына теріс экспресс-сынамалар саны 5 %-дан аспайтынды және дезинфекциялау ерітінділерінің қанағаттанғысыз талдауының саны 5 %-дан аспайтынды құрайтын болса, дезинфекциялау сапасы қанағаттанарлық болып есептеледі.
      21. Қорытынды дезинфекциялау жүргізгеннен кейін патогенді микрофлораны сепкен кезде, соңғысы қанағаттанғысыз болып есептеледі және дезинфекция сапасын кейіннен бақылау арқылы қайта жүргізіледі.
      22. Қорытынды дезинфекциялау бойынша жұмысты ұйымдастыру сапасын бағалау мынадай көрсеткіштер бойынша айқындалады:
      1) қорытынды дезинфекциялауға жататын ошақтар санының ішінде инфекциялық ошақтарды өңдеумен қамту – кемінде 95 %;
      2) науқасты емдеуге жатқызу немесе ұйымдастырылған ұжымнан оқшаулау сәтінен бастап бір тәулік ішінде инфекциялық ошақтарда қорытынды дезинфекциялауды орындау, қорытынды дезинфекциялауды уақтылы жүргізу – кемінде 90 %;
      3) камералық дезинфекциялау жүргізуге жататын ошақтар санының ішінде камералық дезинфекциялау – кемінде 95 %;
      4) ошақтарды қорытынды дезинфекциялау сапасын бақылаумен қамту:
      көзбен тексерген кезде – жүргізілген дезинфекцияның жалпы санының кемінде 10 %-ын (ауылдық жерде – кемінде 5 %);
      зертханалық әдістерді қолдана отырып – дезинфекция аяқталғаннан кейін 1 сағаттан 3 сағатқа дейінгі кезеңде пәтер ошақтарының кемінде 10 %-ын.
      23. Денсаулық сақтау ұйымдарында дезинфекциялау сапасын бағалау үшін мыналар жүргізіледі:
      1) стационарларда бір төсекке 0,3 шайынды есебімен, амбулаториялық-емханалық ұйымдарда бір келуге 0,2 шайынды есебімен заттардан және жабдықтан шайынды алу арқылы дезинфекциялаудың сапасын бактериологиялық бақылау;
      2) бастапқы дезинфектанттардың, дезпрепараттардың жұмыс ерітінділерінің әр түрінің сынамаларының кемінде 2 сынамасын зерттеу. Сынамаларды алу кезінде сынаманың алынған күні, дезинфекциялау ерітіндісінің дайындалған күні, оның шоғырлануы, қолданылу мақсаты белгіленеді;
      3) камераның типі мен көлеміне байланысты дезинфекциялау камераларының жұмысының тиімділігін бақылау камераның үш жазықтығында 5-10 бактериялық (химиялық) тест салу арқылы жүргізіледі. Стерильдеу сапасын бағалау үшін стерильдеу жағдайларына, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен ауа ортасының стерильдігіне бақылау жүргізіледі.
      24. Хирургиялық бейіндегі стационарлардың (бөлімшелердің) үй-жайларындағы ауа мынадай тәсілдермен зарарсыздандырылады:
      1) адамдар болмаған кезде қолданылатын ашық және аралас бактерицидті сәулелегіштер мен жабық сәулелегіштердің, оның ішінде адамдар болған кезде ауаны зарарсыздандыруды жүргізуге мүмкіндік беретін рециркуляторлардың көмегімен ультракүлгін сәулеленумен әсер ету;
      2) қорытынды тип бойынша дезинфекциялау және күрделі жинау жүргізу кезінде адамдар болмағанда арнайы шашатын аппаратураның (аэрозоль генераторлары) көмегімен дезинфекциялау құралдарының аэрозольдерімен әсер ету;
      3) қорытынды дезинфекциялау және күрделі жинау жүргізу кезінде адамдар болмағанда озон генераторлары қондырғыларының көмегімен озонмен әсер ету;
      4) микробтарға қарсы сүзгілерді қолдану.
      25. Пациентті стационардан шығарғаннан кейін төсек-орын жабдығына камералық дезинфекциялау жүргізіледі.
      26. Дезинфекциялау сапасын бактериологиялық бақылауды, стерильдеуді, биологиялық тесттерді дайындауды санитариялық-эпидемиологиялық сараптама орталығы жүзеге асырады.
      27. Денсаулық сақтау ұйымдарында зертханалық әдістерді қолдана отырып, дезинфекциялаудың сапасын бақылау босандыру және балалар ұйымдарында – жылына 3 рет, хирургиялық стационарларда – қоршаған орта объектілерінен шайындылар алу, стерильдікке тексеру үшін материал алу арқылы – жылына 2 рет, өзге де денсаулық сақтау ұйымдарында (амбулаториялық-емханалық мекемелер, диспансерлер) – жылына 1 рет жүргізілуі тиіс. Балалар ұйымдарында (сәбилер үйлері, баспаналар, балабақшалар) бақылау көрсетілген объектілерді мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асыратын бөлімдермен бірлесіп жылына 2 рет жүргізілуі тиіс.

3. Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу алдындағы
тазарту дезинфекциясын және стерильдеуді ұйымдастыру және
жүргізу

      28. Медициналық жабдық пен медициналық мақсаттағы бұйымдар (бұдан әрі – ММБ) адам ағзасымен жанасу дәрежесіне және пациенттің жұқтыру қаупіне қарай үш топқа бөлінеді:
      1) сыни ММБ – адамның тіндерімен, ағза қуыстарымен немесе қан жүретін жолдармен тікелей жанасатын құрал-саймандар мен жабдық;
      2) жартылай сыни ММБ – зақымданбаған сілемейлі қабықтармен жанасатын құрал-саймандар мен жабдық;
      3) сыни емес ММБ – зақымданбаған тері жамылғымен жанасатын құрал-саймандар, жабдық пен күтім жасау заттары.
      Сыни ММБ міндетті стерильдеуге, жартылай сыни ММБ – жоғарғы және орта деңгейдегі дезинфекциялауға, сыни емес ММБ орта және төмен деңгейдегі дезинфекциялауға жатады.
      29. ММБ-ны дезинфекциялау және стерильдеу алдында тазарту осы Санитариялық қағидаларға 4, 5-қосымшаларға сәйкес жүргізіледі.
      30. Денсаулық сақтау ұйымдарында стерильді түрде шығарылатын тігіс материалы пайдаланылады. Тігіс материалын этил спиртімен өңдеуге және сақтауға қатаң тыйым салынады.
      31. Наркозды-тыныс алу аппаратурасын пайдалануға дайындау кезінде аталған аппаратураны жарақтандыруға арналған арнайы бактериялық сүзгілер пайдаланылады. Сүзгілерді орнату және алмастыру нақты сүзгіні қолдану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылады. Ылғандандырғыш резервуарларды толтыру үшін стерильді дистильденген су пайдаланылады. Аппараттардың алмалы-салмалы бөлшектері тиісті материалдардан жасалған ММБ сияқты дезинфекцияланады.
      32. Пациенттерге күтім жасау заттарын мынадай тәсілдермен дезинфекциялайды:
      1) төсеме клеенкалар, алжапқыштар, полимерлі үлдірден және клеенкадан жасалған матрастардың тыстары – дезқұралдың ерітіндісіне малынған мата сулықпен сүрту тәсілімен;
      2) оттекті бетперделер, оттекті жастықтар ұштары, электр/вакуумды сорғыштар шлангілері, медициналық термометрлер, дәретке отыратын ыдыстар, несепсауыттар, эмальданған легендер, клизмалардың ұштықтары, резеңке клизмалар – кейіннен сумен шая отырып, дезқұрал ерітіндісіне батыру тәсілімен;
      3) пациенттерге күтім жасау (оларға белгі қойылмаған) заттарын өңдеу үшін белгіленген тәртіппен қолдануға рұқсат берілген жуу-дезинфекциялау қондырғыларын пайдалануға болады.
      33. ММБ-ны стерильдеу ыстық-ауа стерилизаторларында, автоклавтарда, спороцидті әсер ететін стерильдеу құралдарының ерітінділеріне салып өңдеу (жоғары деңгейдегі дезинфекция) жолымен осы Санитариялық қағидаларға 6-қосымшада белгіленген әдістерге сәйкес жүргізіледі.
      34. ММБ-ны стерильдеу сапасын бақылау осы Санитариялық қағидаларға 7-қосымшада белгіленген әдістерге сәйкес жүргізіледі.
      35. ММБ-ны дезинфекциялау, стерильдеу алдында тазарту және химиялық заттардың ерітінділерімен стерильдеу кезінде оларды каналдары мен қуыстарын толтырып, дезқұралдардың жұмыс ерітіндісіне (бұдан әрі – «ерітіндіге») батырады. Алмалы-салмалы бұйымдар бөлшектелген түрінде батырады, құлыпталатын бөлшектері бар құрал-саймандар ерітіндіде бірнеше жұмыс әрекетін жасап, ашылып батырылады.
      36. Өңдеу жүргізуге арналған ерітіндінің мөлшері ММБ толық батырылуын қамтамасыз ету үшін жеткілікті болуы тиіс, бұл ретте ерітіндінің мөлшері бұйымдардан кемінде бір сантиметрге (бұдан әрі – см) жоғары болуы тиіс.
      37. Сүрту тәсілімен дезинфекциялауға пациентпен тікелей жанаспайтын немесе конструкциялық ерекшеліктері ерітіндіге батыру тәсілін қолдануға мүмкіндік бермейтін ММБ үшін қолдануға жол беріледі.
      38. Көп рет қолданылатын ММБ-ны дезинфекциялағаннан кейін оны қолдану жөніндегі нұсқаулыққа (әдістемелік ұсынымдарға) сәйкес дезинфекциялау құралдарының қалдықтарынан тазартып жуылады.
      39. Стерильдеу алдында тазарту сапасын бақылау күн сайын жүргізіледі. Бақылауға мыналар жатады: стерильдеу бөлімшесінде – ауысымда өңделген бұйымдардың әрбір атауының 1 %-ы; орталықтандырылмаған өңдеу кезінде – әрбір атаудың бір уақытта өңделген бұйымдардың 1 %-ы, бірақ кемінде үш бірлік. Бақылау нәтижелері журналда тіркеледі.
      40. Жараның бетімен, қанмен (пациенттің ағзасындағы немесе оған енгізілетін) және/немесе инъекциялық препараттармен жанасатын барлық ММБ, сондай-ақ пайдалану үдерісінде сілемейлі қабықшамен жанасатын және оны зақымдауы мүмкін медициналық құрал-саймандардың жекелеген түрлері стерильдеуге жатады.
      41. Булау әдісімен ММБ-ны, аспаптардың, тоттануға берік металл аппараттардың бөлшектерін, әйнекті, киім-кешекті, таңу материалын, резеңкеден, латекстен және пластмассаның жекелеген түрлерінен жасалған бұйымдарды стерильдейді.
      42. Ауа әдісімен ММБ-ны, аспаптар мен аппараттардың, оның ішінде тоттануға берік емес металдан жасалған бөлшектерін, силиконды резеңкеден жасалған бұйымдарды стерильдейді. Ауа әдісімен стерильдеу алдында бұйымдарды стерильдеу алдындағы тазартудан кейін кептіру шкафында 85 Цельсий градус (бұдан әрі – ⁰С) температурада көзге көрінетін ылғалы кеткенге дейін міндетті түрде кептіреді. Ауа әдісімен стерильдеу үшін кептіру шкафтарын (ШСС түрін) пайдалануға тыйым салынады.
      43. Химиялық құралдардың ерітінділерін қолдана отырып, химиялық стерильдеу әдісі басқа стерильдеу әдістерін пайдалануға мүмкіндік бермейтін, термолабильді материалдар пайдаланылған құрылымдағы бұйымдарды стерильдеу үшін қолданылады.
      Жұмыс ерітінділерінің сұйытылуын болдырмау үшін оларға батырылған ММБ құрғақ болуы тиіс.
      Химиялық құралдардың ерітінділерімен стерильдеу кезінде барлық манипуляциялар асептика қағидаларын қатаң сақтай отырып жүргізіледі: стерильдеу үшін стерильді ыдыстар және химиялық заттардың қалдықтарынан жуып шаю үшін стерильді су пайдаланылады.
      44. Газды әдіспен стерильдеу құралы ретінде этилен тотығын, формальдегидті, озонды пайдалана отырып, әртүрлі, оның ішінде термолабильді материалдардан жасалған бұйымдарды стерильдейді. Газды әдіспен стерильдеу алдында стерильдеу алдындағы тазартудан кейін бұйымдарда көрінетін ылғалды құрғатады. Стерильдеу бұйымдардың нақты топтарын стерильдеуге арналған құралдарды қолдану режимдеріне сәйкес, сондай-ақ стерилизаторларды пайдалану жөніндегі нұсқаулықтарға сәйкес жүзеге асырылады.
      45. Плазмалық стерилизаторларда сутегі тотығы негізінде стерильдеу құралдарын қолданып, плазмалық әдіспен хирургиялық, эндоскопиялық құрал-саймандарды, эндоскоптарды, оптикалық құрылғылар мен құрал-жабдықтарды, талшықты жарық өткізгіш кәбілдерді, зондтар мен датчиктерді, электр сымдары мен кәбілдерді және металдардан, латекстен, пластмассадан, әйнектен және кремнийден жасалған бұйымдарды стерильдейді.
      46. Стоматологиялық ұйымдарда (кабинеттерде) бордың әр түрін және басқа да ұсақ құралдарды қыздырылған әйнек шарлардың ішіне толық батырып стерильдейтін гласперленді стерилизаторларды қолдануға жол беріледі. Бұл әдісті қыздырылған әйнек шарлардың ішіне толық батыру мүмкін емес үлкен стоматологиялық құрал-саймандарды стерильдеу үшін пайдалану ұсынылмайды.
      47. Металдан жасалған стоматологиялық құрал-саймандарды инфрақызыл әдіспен стерильдейді.
      48. Булау, ауа, газды және плазмалы әдістерді қолдану кезінде қағаз, аралас және пластикті қаптама стерильдеу материалдарын, сондай-ақ пергамент пен бөзді (стерильдеу әдісіне байланысты) пайдалана отырып, бұйымдарды оралған күйінде стерильдейді. Қаптама материалдары бір рет пайдаланылады.
      Булау әдісін қолданған кезде одан басқа сүзгілері бар стерильдеу қораптарын пайдаланады.
      Ауа және инфрақызыл әдістерін қолдану кезінде бұйымдарды қапталмаған күйде (ашық астаушаларда) стерильдеуге жол беріледі, одан кейін оларды мақсаты бойынша дереу пайдаланады.
      49. Қапталған күйде стерильденген бұйымдарды сақтау шкафтарда, жұмыс үстелдерінде жүзеге асырылады. Сақтау мерзімі қаптамада көрсетіледі және оны қолдану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес қаптама материалының түрімен айқындалады.
      50. Қапталмаған күйде бұйымдарды стерильдеуге орталықтандырылмаған өңдеу жүйесі кезінде ғана мынадай жағдайларда жол беріледі:
      1) ММБ-ны химиялық заттардың ерітінділерімен стерильдеу кезінде;
      2) металдан жасалған құрал-саймандарды портативті стерилизаторларда термикалық (гласперленді, инфрақызыл, ауа, булау) әдістерімен стерильдеу кезінде.
      Қапталмаған күйде стерильденген барлық бұйымдарды мақсаты бойынша дереу пайдаланған орынды. Оларды кабинеттен кабинетке тасымалдауға тыйым салынады.
      51. Қажет болған жағдайда термикалық әдістердің бірімен қапталмаған күйде стерильденген құрал-саймандарды стерильдеуден кейін жабдықты пайдалану жөніндегі нұсқаулықта көрсетілген мерзім ішінде бактерицидті (ультракүлгін шамдармен жабдықталған) камераларда сақтауға, мұндай камералар болмаған жағдайда, стерильденген үстелде 6 сағаттан асырмай сақтауға жол беріледі.
      52. Стерильденген қораптарда стерильденген ММБ-ны оларды ашқаннан кейін 6 сағаттан асырмай пайдалануға жол беріледі.
      53. Ультракүлгін шамдармен жабдықталған бактерицидті камераларды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес олардың микроағзалармен екінші рет ластануын азайту үшін құрал-саймандарды сақтау мақсатында ғана қолданылады. Бұйымдарды дезинфекциялау немесе стерильдеу мақсатында мұндай жабдықты қолдануға қатаң тыйым салынады.
      54. Қапталмаған күйде бұйымдарды ауа әдісімен стерильдеу кезінде ауа стерилизаторында стерильденген бұйымдарды сақтауға және стерильденгеннен кейін оларды келесі күні пайдалануға жол берілмейді.
      55. Химиялық заттардың ерітінділерін қолдана отырып, химиялық әдіспен стерильдеу кезінде стерильді сумен жуылған, стерильденген бұйымдарды мақсаты бойынша дереу қолданады немесе стерильденген жайма төселген, сүзгісі бар стерильді стерильденген қорапқа 3 тәуліктен аспайтын мерзімге сақтауға қояды.
      56. Стерильденген үстелдің үстін жаю бойынша барлық манипуляциялар стерильденген халатта, бетпердеде және қолғаптарда стерильденген жаймаларды пайдалана отырып жүргізіледі. Стерильденген үстелді жаю күні мен уақыты туралы белгі міндетті түрде қойылады. Стерильденген үстелді 6 сағатқа жаяды. Стерильді үстелде осы уақыт ішінде пайдаланылмаған материалдар мен құрал-саймандарды қайта стерильдеуге жібереді.
      57. Стерильдеуден кейін сақтау мерзімі өткен стерильденген ММБ-ны пайдалануға жол берілмейді.
      58. Стерильдеуді бақылау стерилизаторлардың жұмысын бақылауды, стерильдеу режимдері параметрлерінің мәндерін тексеруді және оның тиімділігін бағалауды қамтиды.
      Стерилизаторлардың жұмысын бақылау физикалық (бақылау-өлшеу аспаптарын пайдалана отырып), химиялық (химиялық индикаторларды пайдалана отырып) және бактериологиялық (биологиялық индикаторларды пайдалана отырып) әдістермен жүргізіледі. Стерильдеу режимдерінің параметрлерін физикалық және химиялық әдістермен бақылайды.
      Стерильдеу тиімділігін ММБ стерильділігін бақылау кезінде бактериологиялық зерттеулердің нәтижелері негізінде бағалайды.
      59. Стерилизаторлар оларды орнатқаннан (жөндегеннен) кейін, сондай-ақ пайдалану барысында өндірістік бақылау тәртібімен жылына кемінде екі рет бактериологиялық бақылауға жатады.
      60. Стерилизаторларға техникалық қызмет көрсетуді, оларды кепілді және ағымдағы жөндеуді сервистік қызметтердің мамандары жүзеге асырады.
      61. Булау мен ауа стерилизаторларының жұмысын бақылау химиялық және биологиялық тестілерді, термохимиялық индикаторларды пайдалана отырып, физикалық, химиялық және бактериологиялық әдістермен жүзеге асырылады.
      62. Физикалық және химиялық әдістермен стерильдеу циклі үдерісінде бу және ауа стерилизаторларының жұмысы режимінің параметрлерін бақылау жүзеге асырылады, бактериологиялық әдіспен стерилизатор жұмысының тиімділігі бағаланады.
      63. Стерилизаторлардың жұмысын бақылауды оларды әр толтырған кезде денсаулық сақтау ұйымдарының мамандары жүргізеді.
      64. Стерильдеу жабдығын өлшеу құралдары Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен тексеруге жатады.
      65. Аумақтық мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдары стерилизаторлар жұмысының тиімділігіне іріктеп бақылауды жүзеге асырады.
      66. Стерилизатордың температурасын бақылауды жүргізу кезінде тестілерді (химиялық тестілер, термохимиялық индикаторлар мен биологиялық тестілер) стерильдеу материалы бар қаптама қағаздан жасалған пакеттерге орайды және осы Санитариялық қағидаларға 8-қосымшаға сәйкес стерилизатордың бақылау нүктелеріне орналастырады.
      67. Стерильденетін материалдың әр партиясы осы Санитариялық қағидаларға 9-қосымшаға сәйкес белгіленген нысандағы медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеуді есепке алу журналында тіркеледі. Стерилизатордың паспорты, стерилизаторлардың техникалық жай-күйі мен стерильдеу тиімділігін тексеру туралы актілер мен хаттамалар денсаулық сақтау ұйымындағы жауапты адамда сақталады.
      68. Стерильденбеген эндоскопиялық манипуляциялар кезінде (жеке микробтық көрінісі бар ағза қуыстарына табиғи жолдар арқылы эндоскоп енгізілген кезде) пайдаланылатын эндоскоптар тікелей қолданылып болғаннан кейін алдын ала тазартуға, соңғы тазартуға, жоғары деңгейдегі дезинфекциялауға және микроағзалармен екінші рет ластануды болдырмайтын жағдайларда сақтауға жатады.
      Стерильді эндоскопиялық манипуляциялар кезінде (хирургиялық араласулар кезінде пайдаланылатын олардың каналдары арқылы стерильденген құрал-саймандарды енгізу, эндоскоптарды стерильденген қуыстарға енгізу, жарамен, қанмен жанасу) пайдаланылатын эндоскоптар қолданылып болғаннан кейін алдын ала тазартуға, стерильдеу алдында тазартуға, стерильдеуге және микроағзалармен екінші рет ластануды болдырмайтын жағдайларда сақтауға жатады.
      Эндоскоптар мен олардың құрал-саймандарын дезинфекциялау және стерильдеу осы Санитариялық қағидаларға 10-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.
      69. ММБ-ны стерильдеуді ұйымдастыру және оның сапасы үшін жауапкершілік денсаулық сақтау ұйымының басшысына жүктеледі.
      70. Стерилизаторлар жұмысын бақылаудың физикалық әдісін температураны (термометр, максимальды термометр), қысымды (манометр) өлшеу құралдарының көмегімен және стерильдеу уақытын есепке алу арқылы жүзеге асырылады. Стерилизатордың жұмыс режимдерінің параметрлерін аппараттың паспортына сәйкес жүргізілетін стерильдеудің барлық циклінде тексеру керек.
      71. Бақылаудың химиялық әдісі химиялық тестілердің және термохимиялық индикаторлардың көмегімен жүзеге асырылады. Стерильдеудің аяқталуы индикаторлардың түсінің өзгеруі бойынша көзбен айқындалады.
      72. Бақылаудың бактериологиялық әдісі микробтар спораларының дозаланған санын қамтитын биологиялық тестілердің көмегімен жүзеге асырылады. Биологиялық тестілерді санитариялық-эпидемиологиялық сараптама орталықтарының бактериологиялық зертханалары дайындайды.
      73. Стерильдеу аяқталғаннан кейін биологиялық тестілер полиэтиленді пакетке салынады және сол күні қоса жүретін бланкімен бірге бактериологиялық зертханаға жеткізіледі.
      74. Булау стерилизаторларымен жұмыс істеуге жасы он сегізден асқан, булау стерилизаторына қызмет көрсету бойынша техникалық минимумды тапсырғаны туралы куәлігі бар адамдар жіберіледі.
      75. Булау стерилизаторы қабырғалардан 0,8 метр (бұдан әрі – м), шкаф стерилизаторлары 1,5 м қашықтықта орнатылады. Үй-жайдағы еденге ток өткізбейтін материал төселеді.
      76. Әрбір электр стерилизаторы электр желісіне ажыратқыш немесе автоматты ажыратқыш арқылы қосылады. Булау стерилизаторын штепсельді розеткаға қосуға тыйым салынады. Ажыратқыш немесе автоматты ажыратқыш еденнен 1,6 м және булау стерилизаторынан 1 м-ден қашық емес қашықтықта орнатылады. Осы ажыратқышқа немесе автоматты ажыратқышқа электр энергиясының басқа да тұтынушыларын қосуға тыйым салынады.
      77. Жерге тұйықтау ретінде орталық жылу жүйелерінің су құбырларын, кәріздеу құбырларын, жанатын немесе жарылғыш заттар құбырларын, жайтартқыштардың жерге тұйықтағыштарын пайдалануға тыйым салынады.
      78. Булау стерилизаторларына арналған үй-жайда өрт қауіпсіздігінің қағидалары сақталуы тиіс. Стерилизаторларда медициналық бұйымдарды стерильдеумен байланысы жоқ қандай да бір жұмыстар жүргізуге, сондай-ақ үй-жайда жүруге кедергі келтіретін және ластайтын бөгде заттарды сақтауға тыйым салынады.
      79. Стерилизаторлар жұмыс істеп тұрған кезде қызмет көрсететін персоналға және стерилизаторлардың пайдаланылуын бақылауды жүзеге асыратын адамдарға ғана үй-жайға кіруге рұқсат етіледі.
      80. Стерильдеу аппаратурасы орнатылған әрбір үй-жайда көрінетін жерде аппаратураны пайдалану жөніндегі қағидалар орналастырылады.
      81. Булау стерилизаторына берілетін дайындаушы зауыттың паспорты булау стерилизаторының жай-күйі мен қауіпсіздігіне жауапты адамда сақталады.
      82. Автоклав үй-жайы табиғи жарықтандырумен, сорып-шығаратын желдеткішпен, фрамугалармен немесе желкөздермен қамтамасыз етіледі. Стерилизатор жұмыс істеп тұрған кезде үй-жайда есік бекітілмейді.
      83. Булау стерилизаторының әрқайсысы сақтандырғыш қақпақпен және дәлдік сыныбы кемінде екі жарым болатын және жұмыс қысымын өлшеу шегі шәкілінің үштен екісінде болатындай осындай шәкілі бар пломбаланған жарамды манометрмен жабдықталады.
      84. Таңбасына пломба қойылмаған, тексеру мерзімі өткен, әйнегі сынған немесе басқа да зақымданулары болған кезде, оны ажыратқан кезде көрсеткіш тілі нөлге қайта келмеген жағдайда, манометрді қолдануға жол берілмейді.
      85. Сақтандырғыш қақпақ стерилизатордағы сиретілген қысымға байланысты реттелуі тиіс.
      86. Қызмет көрсететін персонал булау стерилизаторларының жұмыс режимі мен қауіпсіз қызмет көрсету бойынша талаптарды орындайды, бақылау-өлшеу аспаптары мен сақтандыру құрылғыларының жарамдылығын уақтылы тексереді.
      87. Булау стерилизаторларын жөндеуді тиісті рұқсаты бар мамандар жүргізеді.

4. Дезинсекцияны ұйымдастыру және жүргізу

      88. Кенттік дезинсекция кезінде объектілердегі жұмыс оларда жәндіктердің болуына алдын ала тексеру жүргізуден, түрлерін айқындаудан, олардың саны мен қоныстану орындарын анықтаудан басталады. Одан әрі іріктеп бақылауды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдары жүзеге асырады.
      89. Өңдеу жиілігі нысаналы түрлердің экологиясына және биологиялық ерекшеліктеріне, объектілердің санитариялық жағдайына және оларға жәндіктердің орналасу деңгейіне, қолданылатын дезқұралдардың сипаттарына қарай айқындалады.
      90. Өңдеуді жәндіктердің ұрықтануы (ұшар) алдында тікелей не содан кейін дереу жүргізу қажет.
      91. Кенттік дезинсекция тиімділігінің негізгі көрсеткіші жәндіктерден тазартылған ауданның артуы, шыбындарға қарсы күрес кезінде – дернәсілдердің, қуыршақтардың болмауы және олардың сандарының азаюы болып есептеледі.
      92. Жәндіктерге және басқа да буынаяқтыларға қарсы өңдеудің үш түрі қолданылады:
      1) жаппай өңдеу – жәндіктердің нысаналы түрлері орналасқан барлық үй-жайларда және оларға іргелес аумақтарда кенттік дезинсекция кезінде жүргізіледі;
      2) кедергілік өңдеу – белгілі бір аумақтың айналасына қорғаныш аймақтарын құру. Белгілі бір аумаққа жәндіктердің кіруіне кедергі келтіретін кедергіні құру қажет болған жағдайда жүргізіледі. Бұл ретте, ашық стациялардағы, кеміргіштердің індеріндегі, ашық су қоймаларындағы және т.б. өсімдіктер өңделуі мүмкін. Кедергілік аймақтың ені нысаналы түрлердің экологиясы мен қауіпті нозологияның ерекшеліктерімен, сондай-ақ тұрғындардың жаппай көшуінің алыстығына байланысты айқындалады;
      3) микроошақтық өңдеу – инфекциялық аурулардың ошағындағы және оған іргелес аумақтағы дезинсекциялау. Таралуына жәндіктер қатысу мүмкін инфекциялық аурулар тіркелген кезде жүргізіледі.
      93. Бақылап тексеру кезінде егер, жәндіктер бір ай ішінде үй-жайлардың бірінен де байқалмаса, объектіні «жәндіктерден тазартылғандар» қатарына жатқызады. Тірі бірен-саран жәндіктер табылған кезде объект «қоныстанған» санатына ауыстырылады және қайта өңдеу жүргізіледі.
      94. Егер объекті ауданының кемінде 20 %-ында жекелеген жәндіктер мен олардың жиналуы анықталған болса, ғимараттарға (немесе жапсарлас салынған объектілерге) жәндіктердің орналасуы жоғары деңгейде деп есептеледі.
      95. Өңдеулердің тиімсіздігі анықталған жағдайда, олар орындаушының есебінен қайта жүргізіледі.
      96. Масаларға қарсы өңдеу олар қыстақтан ұшуы алдында немесе алғашқы генерациясы алдында тікелей жүргізіледі, жылытылатын жертөле үй-жайларында өңдеу жыл бойы жүргізіледі.
      97. Шыбындарға қарсы күресте негізгі іс-шаралар олардың көбею орындарын өңдеу болып табылады. Шыбындардың дернәсілдері мен қуыршақтарын жою үшін топырақ қоқысжинағыштардың, кәріз жүргізілмеген дәретханалардың, санитариялық-аула қондырғылар айналасындағы асфальт төселген алаңдардың, қи үйінділерінің жиегінен 30-50 см және 80 см-ден астам қашықтықта ларвицидтермен өңделеді.
      98. Жүйелі деларвациялық (шыбындардың дернәсілдері мен қуыршақтарына қарсы бағытталған) жұмыстар дернәсілдердің алғашқы жазғы генерациясының І және ІІ сатыларының пайда болуы кезінде көктемде басталады және ол жазғы кезең бойы жалғасады. Қоқыстағы, қидағы, топырақтағы шыбын дернәсілдері мен қуыршақтарын жою үшін инсектицидтер субстраттың тереңдігіне ену үшін әдетте, ерітінділер, эмульсиялар түрінде қолданылады.
      99. Гнус компоненттеріне, экзофильді түрлерге қарсы ашық аймақтарды өңдеу жүргізу кезінде жағалауға жақын барлық су қоймаларына, қорғалатын объекті аумағындағы (елді мекен, адамдардың үлкен ұжымы жұмыс істейтін орын), сонымен қатар оның айналасындағы (қорғаныш аймағы) жаппай көбею орындарына деларвация жүргізіледі. Ландшафтқа, аумақта өсімдіктің көп шығуына, гнустың ұшу қашықтығына байланысты қорғаныш аймағының ені 1 км-ден 6 км-ге дейін және одан да астам радиуста болады.
      100. Шыбындарға қарсы орындалған іс-шаралардың тиімділігін бағалау өлшемі шыбындардың бөлме және экзофильді түрлері санының маусымдық көрсеткіші болып табылады. Қалаларда бөлме шыбындары санының қанағаттанарлық маусымдық көрсеткіші бір жабысқақ стандарт параққа (тәулігіне) бір данадан, экзофильді шыбындар – бір шыбын ұстағышқа 3-5 данадан, ал ауылдық жерлер үшін – тиісінше 5 және 20 данадан келеді.
      101. Санын есепке алу шыбындардың белсенділік кезеңінде 3-10 күнде бір рет тәулік ішінде жүргізіледі, үй-жайларда 20 шаршы метрге (бұдан әрі – м²) 1 жолақ есебімен жабысқақ жолақтар көмегімен, көбею орындарында торлы шыбынұстағышпен аулау көмегімен жүргізіледі. Тиімділік қанатты шыбындар болмаған кезде (бір тәулікте), 1 стандарт жабысқақ қағазға орташа алғанда саны 1 данадан аспаған кезде қанағаттанарлық деп есептеледі. Кәріз жүргізілмеген жеке құрылыстар басым учаскелер мен ауылдық жерлер үшін – 3-5 данадан.
      102. Объектілердегі дезинсекциялау іс-шараларының тиімділігін бақылауды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет мамандары жүзеге асырады.
      103. Іс-шаралардың тиімділігін айқындау қанатты шыбындардың, сондай-ақ көбею орындарындағы дернәсілдер мен қуыршақтардың санын есепке алу арқылы жүргізіледі. Елді мекендегі қызмет көрсететін объектілердің кемінде 5 %-ы есепке алынуға жатады.
      104. Егер өңдеуден кейін барлық әдістермен бақылау жүргізу кезінде бір ай ішінде жәндіктер табылмаса, жою іс-шараларын жүргізу тоқтатылады.
      105. Объектілерде масаларға қарсы дезинсекциялық іс-шаралардың тиімділігін бақылау пайдаланылатын дезқұралмен, өңделетін бетінің типімен айқындалатын мерзімде жүзеге асырылады. Тиімділік бірен-саран даналар тіркелген кезде қанағаттанарлық деп саналады, есепке алу «ашық қол әдісімен» 20 минут ішінде жүргізіледі.
      106. Дернәсілдерге қарсы іс-шаралар тиімділігінің негізгі көрсеткіші қорғалған объектілердегі қанатты масалардың саны болып табылады, масалардың дернәсілдері мен имагосын өңдеуден кейін 5-7 тәулік ішінде анықталуы жертөленің 1 м² шаққанда қанатты масалардың 1 дарақтан аспауы тиіс.
      107. Қорғаныш аймақтарын құру кезінде ашық аумақтарда, кеміргіштердің індерін өңдеуде жүргізілген гнустерге және кенелерге қарсы іс-шаралардың тиімділігін бағалау өлшемі дезинсекциялауға (деакаризацияға) жататын аумақты 100 % қамтыған кезде өңдеуден кейін бір тәулік өткен соң жәндіктердің (кенелердің) кемінде 80 %-ы қырылуы болып табылады.
      108. Жертөледегі масаларға қатысты дезинсекция тиімділігінің көрсеткіші сынамаларда тірі дернәсілдерді өңдегеннен кейін 3-5 тәулікте болмауы және қанатты масалардың орта есеппен 1 м² шаққанда 1 дарағының болуы болып саналады.
      109. Үй-жайларда бүргелерді жою жөніндегі іс-шаралардың тиімділігін бағалау кезінде еденнің үстіне 10 м²-қа 2 қағаз есебімен жабысқақ қағаздар (20х30 сантиметр) пайдаланылады. Егер тәулік ішінде 1 қағазға екі бүргеден артық түспесе, жәндіктер «бірен-саран» болып есептеледі, 3-тен 10-ға дейін кездессе, «бүрге көп», ал 10-нан артық бүрге кездессе, «бүрге өте көп» деп саналады.
      110. Төсек қандалаларын жою жөніндегі іс-шаралардың тиімділігін бағалау кезінде олардың неғұрлым болуы мүмкін жерлері қаралады, қарау нәтижелері мынадай болып жазылады: «бірен-саран жәндік», «жәндіктердің жиналуы» деген жазбалар, ал қандалалар болмаған жағдайда «жәндіктер анықталмады».
      111. Педикулезге қарсы іс-шаралардың тиімділігін бағалау кезінде өңдеуден кейін жәндіктер мен сіркелердің мүлдем болмауы қанағаттанарлық көрсеткіш болып саналады.

5. Дератизацияны ұйымдастыру және жүргізу

      112. Дератизациялау кеміргіштерді жою және кеміргіштер қоныстанған объектілерді олардан тазарту мақсатында немесе инфекциялық аурулардың кеңінен таралуын және экономикалық жағынан шығынды болдырмауды қамтамасыз ететін кеміргіштердің санын ең төменгі деңгейде тұрақты ұстап тұру үшін жүзеге асырылады.
      113. Кенттік дератизациялау мынадай типтерге бөлінеді:
      1) жаппай дератизациялау – елді мекеннің шегінде ашық тіршілік ету орындарын қоса алғанда, барлық елді мекеннің аумағында жылына 2 реттен сиретпей жүргізіледі;
      2) ошақтық дератизациялау – инфекциялық аурулардың ошағындағы және оған іргелес аумақтағы дератизациялау. Таралуына кеміргіштер қатысуы мүмкін инфекциялық аурулар тіркелген кезде жүргізіледі;
      3) іріктеп дератизациялау – жекелеген учаскелерде немесе құрылыстарда, негізінен эпидемиялық маңызы бар объектілерде: ет- және балық комбинаттарында, тоңазытқыштарда, элеваторларда, азық-түлік қоймаларында, емдеу және балалар мекемелерінде, мал шаруашылығы фермаларында кеміргіштерді жою қажет болған жағдайда жүргізіледі.
      114. Дератизациялау улы қармақжемдерді қою, тозаңдату, газдау әдістерімен физикалық, механикалық, химиялық әдістермен жүргізіледі. Дератизациялау тәсілі мен әдісін таңдау өңделетін объектінің ерекшеліктерімен, нысаналы кеміргіштердің экологиясымен және дератизациялау құралдарының қасиеттерімен айқындалады.
      115. Денсаулық сақтау ұйымдарының, балалар ұйымдарының, қоғамдық тамақтану, азық-түлік саудасы объектілерінің құрылыстары мен аумақтарының барлық ауданы тоқсанына бір рет кеміргіштердің болуына тексеруге жатады.
      116. Профилактикалық дератизациялау жұмыстарының тиімділігін қамтамасыз ету үшін өңдеулердің белгілі бір жиілігін сақтау көзделеді. Егер пайдаланылатын препаратты қолдану жөніндегі нұсқаулықта өзгесі ұсынылмаса, онда үй-жайларды дератизациялау 2-3 айда 1 рет, аумақты дератизациялау жылына 4-6 рет жүргізіледі. Үй-жайларда кеміргіштер ұзақ уақыт болмаған кезде өңдеу жүргізілмейді, ал аумақты өңдеу саны екі есе қысқартылады.
      117. Азық-түлік саудасы, қоғамдық тамақтану объектілерінде, көкөніс сақтау қоймаларында, қоймаларда, тұрғын үй-жайларда және аула ішіндегі құрылыстарда уланған қармақжем дератизациялау құралдарын қолдану жөніндегі нұсқаулықта көзделген қолдану режиміне сәйкес қойылады. Балалар ұйымдарының үй-жайларында балаларға қолжетімді улы қармақжемді қоюға жол берілмейді, ал кеміргіштерді жою тек механикалық әдістермен жүргізіледі.
      118. Дератизациялау құралдарының сыртқы пішінінің тамақ өнімдерінен, мал жемінен, үй заттарынан, дәрілік препараттардан айрықша айырмашылығы болуы тиіс. Қармақжемдердің тағамдық негізі ретінде адамдар қызығатындай ұнтақталмаған күнбағыс дәнін және өзге де өнімдерді пайдалануға тыйым салынады. Қайғылы оқиғаларды болдырмау үшін кеміргіштерге арналған родентицидті қармақжемді ашық түске бояу қажет.
      119. Ашық аумақтарда улы қармақжем тек жасырын қойылады және балаларға, үй жануарлары мен құстарға қолжетімді болмауы тиіс.
      120. Қармақжемдерді дайындау жұмыстары арнайы қоспаларды қолдана отырып барынша механикаландырылуы тиіс. Улы қармақжемдерді дайындау және өлшеп-орау сорып-шығаратын жүйені қолдану және нақты дератизациялау құралдарына арналған тиісті нұсқаулықтарда көрсетілген қауіпсіздік шараларын сақтай отырып жүргізіледі.
      121. Қармақжемдерді дайындайтын жұмыс үй-жайларында ауада родентицидтің әсер ететін заттары болуына мерзімдік бақылау жүргізіледі.
      122. Ыдысқа салынбаған тамақ өнімдері бар үй-жайларда сусымалы (соның ішінде дәнді) улы қармақжемдерді қолдануға және дуст түріндегі дератизациялау құралдарын пайдалануға тыйым салынады.
      123. Адамдар үнемі болатын үй-жайларда дератизациялау аяқталғаннан кейін уы бар қармақжемнің барлық қалдықтары кәдеге жарату мақсатында жиналуы тиіс. Балалардың және үй жануарларының қолжетімсіз орындарында қармақжем қорғалатын объектіде кеміргіштердің қоныстануын болдырмау үшін қалдырылады.
      124. Дератизация тиімділігіне мыналар арқылы қол жеткізіледі:
      1) кеміргіштер қоныстанған барлық үй-жайларды жаппай өңдеу жүргізу үшін объектіде санитариялық күнді өткізу;
      2) қармақжемді қолдану жөніндегі нұсқаулықта көзделген қармақжемді қою технологиясын сақтау;
      3) қойма үй-жайларында дератизациялауды жүргізетін адамдар үшін ені кемінде 70 см қабырғалар бойымен өтетін құрылғылар арқылы қабырғаларға, бұрыштарға және техникалық жүйелерге тұрақты түрде кедергісіз жетуді қамтамасыз ету;
      4) әртүрлі материалдарды сақтайтын барлық орындарда еденнен кемінде 15 см биіктікте тұратын стеллаждармен жабдықтау;
      5) азық-түлікті және су қорын оларға кеміргіштердің кіру мүмкіндігін барынша қиындататын жағдайда сақтау;
      6) профилактикалық өңдеу жүргізу үшін қармақжемді қойғанға дейін дератизациялауды жүргізетін адамдардың барлық үй-жайларға кедергісіз кіруін қамтамасыз ету;
      7) ғимараттар мен үй-жайларға кеміргіштерді кіргізбеу қағидаларын сақтау;
      8) барлық үй-жайлар мен оларға іргелес аумақты тұрақты тазалау және белгіленген мерзімде қоқысты шығару.
      125. Елді мекенде жаппай дератизациялау жүргізген кезде бұл туралы оның тұрғындары міндетті түрде бұқаралық ақпарат құралы арқылы хабарланады.
      126. Елді мекенді немесе оның бір бөлігін нөмірленетін және сызба картаға түсірілетін учаскелерге бөледі. Учаскенің көлемін жұмыс көлеміне қарай айқындайды. Әрбір учаске нақты дератизаторға бекітіледі.
      127. Кеміргіштер мекендейтін құрылыстарды дератизатор айына екі рет немесе нақты жағдайларға байланысты одан да жиі аралайды. Дератизациялау тиімділігінің артуына қарай дератизатордың кеміргіштерден таза құрылыстарды тексеру жиілігі азаяды.
      128. Кеміргіштермен байланысты инфекциялық аурулар пайда болған кезде жоғарыда санамаланған шараларды жүзеге асырудан бөлек шұғыл профилактиканың типі бойынша дератизациялау іс-шаралары жүргізіледі: атграктант ретінде құрамында өсімдік майы бар улы тағамдық қармақжемдерде қатты әсер ететін ратицидтер қолданылады.
      129. Синантропты кеміргіштерге қарсы күрестің неғұрлым тиімді әдістемесінің негізгі қағидаты кеміргіштер мекендейтін барлық жерде оларға қарсы күрес құралдарды қолдану және осы әсердің үздіксіздігі болып табылады.
      130. Күресудің негізгі құралы ретінде антикоагулянттары бар ұзақ сақталатын қармақжемдерді, ал қатты әсер ететін уы бар қармақжемдерді кеміргіштер санының күздік шегіне жетуі және көктемде көбеюі кезінде жылына екі рет, сондай-ақ эпидкөрсеткіштер бойынша қолдану қажет.
      131. Қыспаларды, қақпандарды және басқа да тұзақтарды дератизациялаудың қосымша әдісі ретінде жекелеген объектілерде қолдану ұсынылады.
      132. Кеміргіштердің індерін және жүретін жолдарын тозаңдауға арналған уларды аз мөлшерде қолдану керек, себебі бұл тәсіл қоршаған ортаның пестицидтермен қатты ластануына әкеп соқтырады және өңдеу жүргізілген үй-жайда үнемі болатын адамдар үшін жүргізілетін жұмыстардың қауіптілігін арттырады.
      133. Кеміргіштерге қарсы қолданылатын бактериялық препараттар елді мекендерде аумақтық мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органының рұқсаты бойынша ғана қолданылады.
      134. Кеміргіштер оңай кіретін және қайтадан қоныстанатын құрылыстарды жүйелі түрде өңдеу кезінде антикоагулянттары бар құрғақ қармақжемдерді қолдануға ерекше назар аударылады. Мұндай объектілерде құрғақ қармақжемдер үнемі болады.
      135. Сапалы дератизация жүргізудің маңызды шарты улы қармақжемдерге кеміргіштерді қызықтыратын түрлі азық-түлік өнімдерін: ұнды, дәнді, жарманы, қантты, өсімдік майын; сирек жағдайда нанды, көкөністі, ет пен балық қалдықтарын пайдалану болып табылады.
      136. Дератизациялау іс-шараларының барысын бақылауды мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының мамандары жүзеге асырады.
      137. Дератизациялау сапасының көрсеткіші дератизация жүргізгеннен кейін 15-45 күннен соң (пайдаланылған құралдарға байланысты) жүргізілетін аулау құралын қолдана отырып кеміргіштердің санын есепке алу болып табылады. Өңделген объектінің 1-5 %-ы қамтуға жатады.
      138. Елді мекендегі дератизациялау кеміргіштердің кемінде 80 %-ы қырылған кезде тиімді болып танылады.

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
1-қосымша

Дезинфекция құралдарының қауіптілігін сыныптау

1-кесте

Қауіптілік сыныбы	Уыттың қатты әсер ету аймағы: қатты әсер ету деңгейінің шығын нормасына қатынасы	Қолданылуға ұсынылатын шарттар
1-сынып - өте қауіпті	1-ден кем	Экстремалды жағдайларда (эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша) арнайы костюмдерде және газқағарларда пайдаланылады
2-сынып – қауіптілігі жоғары	1-3	Тыныс алу органдарын, көзді, теріні қорғайтын құралдармен адамдар болмаған кезде пайдаланылады
3-сынып - қауіптілігі орташа	3,1-10	Тыныс алу органдарын және көзді қорғайтын құралдарсыз, бірақ адамдар болмаған кезде пайдаланылады
4-сынып - қауіптілігі аз	10-нан артық	Қолдану аясын шектемей пайдаланылады

Дезинсекция құралдарының қауіптілігін сыныптау

2-кесте

Қауіптілік сыныбы	Биоцидті әсер ету аймағы		Дезинфекциялауда препараттарды қолдану мүмкіндігі және саласы туралы қорытынды
	күшті	күштілігі аз
	шығын нормасы	шығын нормасы
1-сынып - өте қауіпті	< 10	< 1	Пайдалануға ұсынылмайды
2-сынып - қауіптілігі жоғары	10-30	1-5	Регламенттелген қолдану шарттарын (құрал шығыны, желдету және ылғалды жинау) сақтай отырып, адамдар болмаған кезде тыныс алу органдарын, көзді, теріні қорғайтын құралдары бар кәсіби контингенттің қана қолдануы үшін ұсынылады
3-сынып - қауіптілігі орташа	31-100	5,1-10	Кез келген типтегі үй-жайларда регламенттелген қолдану шарттарын (құрал шығыны, желдету режимі, жинау) сақтай отырып, кәсіби контингент пен тұрғындардың тұрмыста пайдалануы үшін ұсынылады
4-сынып - қауіптілігі аз	> 100	> 10	Қолдану аясын шектемей пайдаланылады

Родентицидтердің қауіптілігін сыныптау

3-кесте

Лимиттеуші қабілеттері	Көрсеткіштері	Қауіптілік сыныптары
		1-сынып – өте қауіпті		2-сынып – қауіптілігі жоғары	3-сынып – қауіптілігі орташа	4-сынып – қауіптілігі аз
		«А»	«Б»	2-сынып – қауіптілігі жоғары	3-сынып – қауіптілігі орташа	4-сынып – қауіптілігі аз
Күшті уыттылық (ықтимал қауіпті жолдарға арналған)	ЛД50 асқазанға енгізген кезде, мг/кг	< 2	2,1-14	15-150	151-5000	> 5000
	ТL50. d cen	< 1	> 1	> 1	> 1	> 1
	Антитод	-	+	+	+	+
	ЛД50 теріге енгізген кезде, мг/кг	< 100		100-500	501-2500	> 2500
	ЛС50 ингаляция кезінде, мг/кг	< 500		500-5000	5001-50000	> 50000
	С20 (ауаға ұшып кету дәрежесі бойынша) фумиганттар үшін	Өлім-жітім мүмкіндігі бар қатты улану		Қатты әсер ету шегінен жоғары улану	Қатты әсер ету шегінің деңгейіндегі улану	Уланудың болмауы
Таңдамалы уыттылық (ТУ)	ЛД50 жануарлардың мақсатты емес түріне арналған (мысық, ит, шошқа, тауық) ЛД50 жануарлардың арнайы түріне (кеміргіштер)	< 3		3,1-2	9,1-37	> 27
Кумулятивті әсер	ЛД50ⁿ Ккум = ЛД50¹	< 1		1-3	3,5-5	> 5
Тұрақтылық (топырақ)	Уытты емес компоненттерге ыдырау уақыты (Т1/2), ай	> 12		6-12	1-6,1	< 1

      Ескертпе:
      (+) – антидоттың болуы, (-) – антидоттың болмауы;
      ЛД50 – орташа өлім-жітім дозасы;
      ТL50 – жануарлардың 50 %-ы өлген уақыт ішіндегі эксперименттік әсер ету сәтінен бастап өткен уақыт;
      С20 – 20 Цельсий градус температурасы кезінде ауадағы заттар буының шоғырлануы;
      Ккум – кумуляция коэффициенті;
      ЛД50ⁿ – жиынтық енгізу кезіндегі орташа өлім-жітім дозасы;
      ЛД50¹ – бір рет енгізу кезіндегі орташа өлім-жітім дозасы;
      Т1/2 – ыдыраудың жартылай кезеңі.

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
2-қосымша

Жекелеген объектілерді зарарсыздандыру кезінде дезинфекциялық
ерітінділердің жұмсалу нормалары

1-кесте

Зарарсыздандыру объектісі	Өлшем бірлігі	Дезинфекциялау құралының орташа саны	Ескертпе
Тұрғын үй-жайлардағы бет	еденнің 1 м² ауданы	Препаратты қолдану жөніндегі нұсқаулыққа (әдістемелік нұсқауларға) сәйкес	Күйдіргі ошағында екі рет өңдеуді есепке ала отырып нормасы 2 литр
Киім-кешек	1 кг	Жұмыс ерітіндісінің 4 - 5 литрі
Ыдыс-аяқ және өзгелер	1 жиынтық	Жұмыс ерітіндісінің 2 - 3 литрі
Топырақ беті, қалдықтар	1 м²	Жұмыс ерітіндісінің 2 литрі	Күйдіргі кезінде 8 - 10 литр
Бөлінділер	1 кг немесе л	Препаратты қолдану жөніндегі нұсқаулыққа (әдістемелік нұсқауларға) сәйкес	Күйдіргі кезінде 0,5 литр
Тамақ қалдықтары	1 кг	0,1 кг

Ескертпе: ошақтарда қорытынды және ағымдағы дезинфекцияны жүргізу бойынша дезинфекциялық құралдардың жұмсалу нормаларын есептеу үшін жұмыстардың түрлерін есепке ала отырып соңғы екі жылда орындалған дезинфекциялар саны туралы орташа деректерді басшылыққа алу қажет. Ыдыс-аяқ жиынтығына мыналар кіреді: 2 тәрелке, стақан және табақшасымен шыны аяқ, 2 қасық, шанышқы және пышақ.

Инфекциялық аурулар ошақтарындағы қорытынды және ағымдағы
дезинфекцияның орташа көлемдері

2-кесте

Объекті	Негізгі объектілерді зарарсыздандыруға арналған жұмыстың орташа көлемі
Объекті	Үй-жай еден ауданы бойынша м²	Киім-кешек килограммен (бұдан әрі – кг)	Ыдыс-аяқ жиынтығымен	Төсек қажеттіліктері кг-мен
Үй ошағы	50	5	3	30
Ұйымдастырылған ұжым (білім беру ұйымы, қарттар, мүгедектер үйі және басқалары)	150	50	30	75

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
3-қосымша

Денсаулық сақтау ұйымдарының дезинфекциялау құралдарына
қажеттілігін есептеу

1. Үй-жайларға, жабдықтарға ағымдағы дезинфекция жүргізу үшін денсаулық сақтау ұйымдарының дезинфекциялық құралдарына қажеттілігін есептеудің мынадай формуласы пайдаланылады:

                 NK
      X₁ = Q ---------- (S₁ + S₂ + S₃), мұндағы
                100

      Х₁ – ұйымдардың дезинфекциялық құралдарға жылдық қажеттілігі (килограмммен немесе литрмен);
      Q – дезинфекция саны (жұмыс күндерінің санына және дезинфекция жүргізу жиілігіне негізделе отырып);
      N – дезинфекциялық құралдың жұмсалу нормасы (бір литрге бір шаршы метр);
      K – дезинфекциялық ерітіндінің шоғырлануы (пайызбен);
      S₁ – дезинфекциялануға тиісті үй-жайдың ауданы (шаршы метрмен);
      S₂ – дезинфекциялануға тиісті жабдықтың ауданы (санитариялық-техникалық жабдықтардың әр бірлігінің ауданы бір шаршы метрге, ванналар – үш шаршы метрге қабылданады);
      S₃ – дезинфекциялануға тиісті басқа да объектілердің ауданы (шаршы метрмен).
      2. Емшара бөлмесінде, таңып-байлау бөлмесінде, операциялық, босандыру залдарында қорытынды дезинфекция жүргізу үшін денсаулық сақтау ұйымдарының дезинфекциялық құралдарға қажеттілігін есептеудің мынадай формуласы қолданылады:

                  NK
      Х₂ = 52 ---------- S₄, мұндағы
                 100

      Х₂ – күрделі жинау жүргізу үшін ұйымдардың дезинфекциялық құралдарға жылдық қажеттілігі;
      52 – күрделі жинау саны (аптасына бір рет есебімен);
      N – бір шаршы метрге дезинфекциялық құралдың жұмсалу нормасы;
      K – дезинфекциялық ерітіндінің шоғырлануы;
      S₄ – ауқымды жиналуға тиісті оралымды аудан.
      3. Денсаулық сақтау ұйымдарын дезинфекциялау-стерильдеу жабдықтарымен қамтамасыз ету үшін мынадай қажеттілік есебі қолданылады:
      1) дезинфекциялау-стерильдеу жабдықтарына (автоклавтар, механикалық және ультрадыбысты жуғыштар, бикстер) қажеттіліктер стерильденуге тиісті жұмсақ материалдың (таңып байлау), хирургиялық киім-кешектің, жаялықтардың, медициналық құрал-саймандардың, тиісті стерильдеу режимі бар бұйымдардың көлеміне қарай айқындалады;
      2) бикстер мен автоклавтар, стерилизаторлар көлемінің үштен екісіне толтырылуы тиіс. Бикстерге біркелкі материал салынады;
      3) автоклавтарға материалдарды (бикстерді) салу жиілігі тәулігіне 5 (бестен) аспауы, құрғақ қыздыратын шкафтарда 8 (сегізден) аспауы тиіс;
      4) қажетті жабдықтар саны ауысымына салу жиілігіне салу көлемін көбейтуге байланысты айқындалады;
      5) стерильдеу қораптарының саны 1-типтегі стерилизаторлар үшін ауысымына 20 бикстен артық емес, 2-типтегі стерилизаторлар үшін 5-8 бикске бір рет салған кезде ауысымына 40 бикстен артық емес, 3-типтегі стерилизаторлар үшін ауысымына 25 бикс, 4-типтегі стерилизаторлар үшін ауысымына 65 бикс болып айқындалады.

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
4-қосымша

Медициналық мақсаттағы бұйымдарды дезинфекциялау

Дезинфекциялау әдісі	Дезинфекция режимі			Қолданылуы	Дезинфекциялау шарттары
Дезинфекциялау әдісі	Температура, Цельсий градуспен (бұдан әрі - ⁰С)	Шоғырлану, пайызбен (бұдан әрі - %)	Дезинфекциялау уақыты, минутпен	Қолданылуы	Дезинфекциялау шарттары
Қайнату: дистильденген суда; Дистильденген сумен қоса екі көмір қышқылды натрий (ас содасы)	98	2,0	30 15	Шыныдан, металдан, термиялық тұрақты полимерлі материалдардан, резеңкеден жасалған бұйымдар үшін	Суға толық батыру
Булау: Булау стерилизаторында немесе дезинфекциялау камерасында жүргізіледі	110		20	Шыныдан, металдан, резеңкеден, латекстен, термиялық тұрақты полимерлерден жасалған бұйымдар үшін	Стерильдеу қораптарына салынады
Ауамен: Құрғақ ыстық ауамен ауа стерилизаторында жүргізіледі	120		45	Шыныдан және металдан жасалған бұйымдар үшін	Науаларда орамасыз жүргізіледі
Химиялық: Шыны, пластмасса немесе эмальды ыдыста жүргізіледі	Препаратты қолдану жөніндегі нұсқаулыққа (әдістемелік нұсқауларға) сәйкес			Шыныдан, тоттануға төзімді материалдан, полимерлі материалдардан, резеңкеден жасалған бұйымдар үшін	Ерітіндіге толық батыру

      Ескертпе:
      Химиялық тәсілмен дезинфекциялаудан кейін бұйымдар дезинфекциялық құралдың иісі толық кеткенге дейін ағынды сумен жуылуы тиіс.
      Қайнату және булау әдісімен дезинфекциялау кезінде полимерлі материалдардан жасалған бұйымдар дәкеге оралуы тиіс.

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
5-қосымша

Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу алдында өңдеу

№ 1 кесте

Өңдеу жүргізу кезіндегі процестер	Ерітіндінің бастапқы температурасы ⁰С	Ұстау уақыты, минутпен
1. Дезинфекциялау аяқталған соң ММБ-ы ағынды сумен шайылады		0,5
одан кейін: жуу заты ерітінділерінің біріне толық батырылған кезде малынады	20 – 50	15
2. Жөкенің немесе мақталы-дәке тампонының көмегімен әр бұйымды жуу ерітіндісімен жуу		0,5
3. Ағынды сумен шаю		10,0
4. Тазартылған сумен шаю		0,5
5. Кептіру шкафында ыстық ауамен кептіру	85	Ылғал толық кеткенге дейін

Жуу ерітіндісін дайындау

№ 2 кесте

Компоненттердің атауы	Дайындауға арналған компоненттер саны	Қолданылуы
1. Жуу заты Ауыз су	3 грамм (бұдан әрі – гр) 1 литрге дейін	Механикаландырылған тазалау кезінде (ағынды әдіс, жөкемен жуу, ультрадыбысты пайдалану) қолданылады
2. Жуу заты Ауыз су	1,5 гр 1 литрге дейін	Механикаландырылған тазалау кезінде ротациялау әдісімен қолданылады
3. Жуу заты Ауыз су	5 гр 1 литрге дейін	Қолмен тазалау кезінде қолданылады
4. Сутегі тотығы ерітіндісі 27,5%. Жуу заты Ауыз су	17 гр 5 гр 1 литрге дейін	Механикаландырылған тазалау кезінде (ағынды әдіс, жөкемен жуу, ультрадыбысты пайдалану) және қолмен тазалау кезінде қолданылады
5. Жуу заты 0,8%. Ауыз су Жуу заты 1,6 % Ауыз су	8 миллилитр (бұдан әрі – мл) концентрат 1 литрге дейін 16 мл концентрат 1 литрге дейін	Қолмен тазалау кезінде қолданылады

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
6-қосымша

Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу әдістері

Химиялық стерильдеу әдісі
(химиялық препараттардың ерітінділері)

№ 1 кесте

Стерильдеу агенті	Стерильдеу режимі (температура, ұстау уақыты)	Бұйымдардың атауы	Стерильдеу жүргізу шарттары
Дезқұралдың ерітіндісі	Препаратты қолдану жөніндегі нұсқаулыққа (әдістемелік нұсқауларға) сәйкес	Полимерлі материалдардан, резеңкеден, шынылардан, тоттануға төзімді металдардан жасалған бұйымдар үшін ұсынылады	Бұйымды ерітіндіге толық батырған кезде жүргізіледі, содан кейін бұйым стерильді сумен жуылады. Стерильденген жаймалар төселген стерильді ыдыстағы стерильденген бұйымды сақтау мерзімі – 3 тәулік

1. Стерильдеу процесінде ерітінділердің температурасы ұсталмайды.
2. Дезинфекциялау ерітіндісіне бұйымдарды батыру үшін шыныдан, пластмассадан жасалған немесе эмальмен қапталған ыдыстар пайдаланылуы тиіс.

Бумен стерильдеу әдісі
(жоғары қысымдағы қаныққан сулы бу)

№ 2 кесте

Стерильдеу режимі			Қолданылуы
Стерильдеу камерасындағы будың қысымы, кг/см²	Стерильдеу камерасындағы температура, ⁰С	Ұстау уақыты, минутпен
Номинальды мәні	Номинальды мәні	Қолмен, жартылай автоматты және автоматты басқару кезінде
0,20 шекті ауытқу 0,02 (2,0 ауытқу плюс-минус 0,2)	132 плюс-минус 2	20	Тоттануға төзімді металдардан, шыныдан, резеңкеден жасалған бұйымдар үшін ұсынылады
0,11 шекті ауытқу 0,02 (1,1 ауытқу – плюс-минус 0,2)	120 плюс 2	45	Резеңкеден, латекстен және жекелеген полимерлі материалдардан жасалған (тығыздылығы жоғары полиэтилен, поливинилхлорид - пластикаттар) бұйымдар үшін ұсынылады

1. Стерильдеуді сүзгісіз стерильдеу қораптарында немесе сүзгісі бар стерильдеу қораптарында немесе бөзден не пергаменттен, қаптама қағаздан, ылғалға төзімді сіңдірілмеген қаптама қағаздан, Е маркалы автоматтардағы өнімдерді орауға арналған қағаздан, булау стерилизаторында бекемделген қағаздан жасалған екі қабатты жұмсақ орамада жүргізеді.
2. Сүзгісі бар қораптарда стерильденген бұйымдарды сақтау мерзімі – жиырма тәулік, қалған орамада – үш тәулік.

Ауамен стерильдеу әдісі
(құрғақ ыстық ауа)

№ 3 кесте

Стерильдеу режимі		Қолданылуы
Стерильдеу камерасындағы жұмыс температурасы, ⁰С, номинальды мәні	Стерильдеуде ұстау уақыты, минутпен, номинальды мәні
180 (плюс 2; минус 10)	60 (плюс 5)	Металдардан, шыныдан және силикон резеңкеден жасалған бұйымдар үшін ұсынылады
160 (плюс 2; минус 10)	150

1. Стерильдеуге құрғақ бұйымдар жатады. Стерильдеуді сіңдірілмеген қаптама қағаздан, ылғалға төзімді қаптама қағаздан, Е маркалы автоматтардағы өнімдерді орауға арналған қағаздан, аса берік орама қағаздан, бекемделген қағаздан, бекемделген екі қабатты қағаздан жасалған орамада немесе ауа стерилизаторында ашық ыдыста орамасыз жүргізеді.
2. Орамасыз стерильденген бұйымдар стерильдеуден кейін тікелей, оралған түрінде үш тәулік ішінде пайдаланылады.

Бромды метил (бұдан әрі – БТ) бар этилен тотығы қоспасымен және
этилен тотығымен, формальдегид ерітіндісінің буларымен химиялық
(газбен) стерильдеу әдісі

№ 4 кесте

Стерильдеу агенті	Газ дозасы, миллиграмммен	Стерильдеу режимі			Ылғалдылығы	Экспозиция уақыты	Бұйымдар
		плюс 18⁰ температурадағы газ қысымы		Стерильдеу температурасы, ⁰С
		см² секундта килограммен	Сынап бағанасының миллиметрі	Стерильдеу температурасы, ⁰С
1	2	3	4	5	6	7	8
Салмағы бойынша 1:2,5 ара қатынасындағы БТ қоспасы	2000	0,65	490	35 плюс-минус 5	Кемінде 80 %	240 плюс-минус 5	Оптика, кардиостимуляторлар үшін
	2000	0,65	490	55 плюс-минус 5		240 плюс-минус 5	Полимерлі материалдардан, шыныдан, металдан жасалған бұйымдар үшін
	2000	0,65	490	55 плюс-минус 5		360 плюс-минус 5	Тігу аппараты бар пластмасса магазиндері үшін
Этилен тотығы	1000	0,55	412	кемінде 18		960 плюс-минус 5	Полимерлі материалдардан, шыныдан, металдан, жасалған бұйымдар үшін
(формальдегид) бойынша ерітінді 16 % формалин				75 плюс-минус 5	96 %	300 плюс-минус 5	Резеңкеден, полимерлі материалдардан, металдан, шыныдан жасалған бұйымдар үшін
Аппаратта формальдегидтің шоғырлануы бар этил спиртіндегі формальдегид ерітіндісінің 40 % буы – дециметрге шаққанда 150 миллиграмм (бұдан әрі - мг/дм)				80 плюс-минус 5 80 плюс-минус 5		180 плюс-минус 5 120 плюс-минус 5	Полимерлі материалдардан, резеңкеден, пластмассадан жасалған бұйымдар үшін. Металдан және шыныдан жасалған бұйымдар үшін

      1. Стерильдеуді қалыңдығы 0,06 – 0,2 миллиметр екі қабатты полиэтилен пленкадан жасалған орамада, пергаментте, сіңдірілмеген қаптама қағазда, ылғалға төзімді қаптама қағазда, Е маркалы автоматтардағы өнімдерді орауға арналған қағазда, бекемделген орама қағазда, стационарлық газ стерилизаторларында екі қабатты бекемделген қағазда, микроанаэростатта, портативті аппаратта жүргізеді.
      2. Полиэтилен үлдірден жасалған орамадағы стерильді бұйымдарды сақталу мерзімі – бес жыл, қалған орамада – жиырма күн.
      3. Стерильдеуден кейін бұйымдарды желдетілетін үй-жайда шыны мен металдан жасалған бұйымдар үшін бір тәулік ішінде, резеңке мен пластмассадан жасалған бұйымдар үшін – бес-он үш тәулік, сілемейлі қабықшалармен, тіндермен, қанмен жанасатын (отыз минуттан артық) бұйымдар үшін – он төрт тәулік, балалар үшін пайдаланылатын полимерлі материалдардан жасалған бұйымдар үшін – жиырма бір тәулік ұстап тұру тиіс.
      4. Формалин буымен стерильдеу стационарлық арнайы стерилизаторларда жүргізіледі. Стерильдеу режимі аяқталуы бойынша формалин қалдықтарын бейтараптандыру уақытын алпыс минут уақытқа ұстай отырып аммиакпен бейтараптандыру жүргізілуі тиіс.

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
7-қосымша

Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу сапасын бақылау

Р/с №	Бақылау бағыты	Бақылау түрлері
Р/с №	Бақылау бағыты	Ұйымның персоналы жүзеге асыратын өзін-өзі бақылау	Метрологиялық және технологиялық бақылау	Мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органы жүзеге асыратын
1	Стерильдеу шарттарын бақылау: Стерилизаторлардың жұмысы, режимі, орау мен салу	Әр циклді көзбен шолу және Қазақстан Республикасында бекітілген тестілерді пайдалана отырып бақылау, бақылау-өлшеу аспаптарының (бұдан әрі – БӨА) жарамдылығын қадағалау	Шарттарға сәйкес, сондай-ақ монтаждаудан және жөндеуден кейін стерилизатордың, БӨА-ның техникалық жарамдылығын бақылау	Бактериологиялық тесттерді, температураны өлшеу құралдарын пайдалана отырып және көзбен шолып тоқсанына 1 рет стерилизатордың жұмысына бақылау жүргізу. Бір жылдың ішінде, сондай-ақ эталонды салу арқылы монтаждаудан және жөндеуден кейінгі көрсеткіштер бойынша барлық аппараттардың кемінде 25 %-ы бақылауға жатады
2	ММБ стерильділігін бақылау	Бактериологиялық бақылау – аптасына бір рет		Бактериологиялық бақылау - тоқсанына 1 реттен сиретпей
3	Орталықтандырылған стерилизациялық бөлімшелерде ауа ортасын бақылау	Күн сайын – желдетуді, желдету жүйелерінің, ауа баптағыштардың, бактерицидті шамдардың жұмысын бақылау. Ауа сынамаларын алу - айына 1 рет	Бактерицидті шамдардың техникалық жағдайын бақылау	Бактериологиялық бақылау - стерильді аймақта тоқсанына 1 рет
4	Жасырын қанның және сілтілі компоненттер қалдығының болуын бақылау (азопирамдық және фенолфталеиндік сынамалар)	Күн сайын бір уақытта өңделген бұйымдардың 1 %-ын, бірақ әр партиядан кемінде 3-5 бірлікті		Көзбен шолып бақылауды қолдана отырып, әр тексеру кезінде іріктеу

Ескертпе: орталық стерилизациялық бөлімшенің санитариялық жағдайын бақылау кезінде әр тексеру кезінде стерильді аймақта кемінде 10 бактериологиялық шайынды алу жүргізіледі.
Алынған шайындылардың жалпы санының 1 %-нан асырмай санитариялық-көрсеткіштік микрофлораны себуге жол беріледі.

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
8-қосымша

Булау стерилизаторларына бақылау нүктелерін орналастыру

№ 1 кесте

Стерилизатор камерасының сыйымдылығы, текше дециметрмен	Бақылау нүктелерінің саны	Бақылау нүктелерінің орналасуы
100-ге дейін	5	Тік бұрышты стерилизаторлар үшін: біріншісі – жүк тиейтін есіктің жанында; екіншісі – қарама-қарсы қабырғаның (жүк түсіретін есіктің) жанында; үшіншісі, төртіншісі, бесіншісі – ортада
100-ден жоғары 750-ге дейінгіні қоса алғанда	11	Тік шеңберлі стерилизаторлар үшін: біріншісі – камераның жоғары бөлігінде; екіншісі – камераның төменгі бөлігінде; үшіншіден он біріншіге дейін – ортада
750-ден жоғары	13	Көлденең шеңберлі стерилизаторлар үшін: біріншісі – жүк тиейтін есіктің жанында; екіншісі – қарама-қарсы қабырғаның (жүк түсіретін есіктің) жанында; үшіншіден он үшіншіге дейін – стерилизациялық қораптарының ортасында немесе әртүрлі деңгейлерде орналастырылған стерильденетін орамалардың ішінде

Ауа стерилизаторларында бақылау нүктелерін орналастыру

№ 2 кесте

Стерилизатор камерасының сыйымдылығы, текше дециметрмен	Бақылау нүктелерінің саны	Бақылау нүктелерінің орналасуы
80-ге дейін	5	біріншісі – камераның ортасында; екіншісі, үшіншісі – камераның төменгі бөлігінде есіктің оң және сол жағында; төртіншісі, бесіншісі – камераның төменгі бөлігінде артқы қабырғасының оң және сол жағында
80-нен жоғары	15	Бірінші, екіншісі, үшіншісі – сағат тіліне қарама-қарсы орналастырып, камераның ортасында жоғарыдан төмен үш деңгейде; төртіншіден он бесіншіге дейін – үш деңгейде бұрыштар бойынша (төртіншіден жетіншіге дейін – төменде; сегізіншіден он біріншіге дейін – ортасында; он екіншіден он бесіншіге дейін - жоғарыда)
80-нен жоғары екі камералы	30	Әрбір камера үшін ұқсас үлгімен

Ескертпе: Бақылау тестілері стерилизатор қабырғаларынан кемінде бес сантиметр қашықтықта орналастырылады.

Булау стерилизаторларының жұмыс режимінің температуралық
параметрлерін бақылауға арналған химиялық тестілердің
рецептурасы

№ 3 кесте

Заттардың атауы	Кристалдардың түсі, пішіні, иісі	Бақылауға жататын температуралық параметр
Заттардың атауы	Кристалдардың түсі, пішіні, иісі	110	120	132
1. Бояғышы бар антипирин	Түссіз кристалдар немесе иіссіз ақ ұнтақ	+	-	-
2. Қарапайым күкірт	Сары кристалдар	-	+	-
3. Бояғышы бар резорцин	Ақ немесе сарғыш кристалдар	+	-	-
4. Бояғышы бар бензой қышқылы	Инелі түссіз кристалдар немесе ақ ұнтақ	-	+	-
5. Бояғышы бар никотинамид	Әлсіз иісі бар ақ кристалды ұнтақ	-	-	+
6. Бояғышы бар несепнәр	Түссіз кристалдар	-	-	+

Ескертпе: Бояғыштар ретінде мыналар пайдаланылады: қышқыл фуксин, фенолды қызыл, бромбимол көк және геанцитокүлгін.

Ауа стерилизаторларының жұмыс режимінің температуралық
параметрлерін бақылауға арналған химиялық тестілер

№ 4 кесте

Химиялық қоспаның атауы	Кристалдардың түсі, пішіні, иісі	Бақылауға жататын температуралық параметр
Химиялық қоспаның атауы	Кристалдардың түсі, пішіні, иісі	160⁰С	180⁰С
1. Левомицетин	Ақ немесе әлсіз сарғыш-жасыл рең беретін ақ ұнтақ	+	-
2. Шарап қышқылы	Ақ түсті немесе түссіз мөлдір кристалдар	-	+
3. Гидрохинон	Түссіз немесе күміс тәрізді ақшыл-сұр кристалдар	-	+
4. Тионесепнәр	Жалтыраған түссіз кристалдар	-	+
5. Янтарь қышқылы	Түссіз кристалдар	-	+

Ауа стерилизаторларының жұмысын бақылау үшін пайдаланылатын химиялық тестілердің құрамына бояғыш қоспайды, себебі көрсетілген химиялық қоспалар балқыту температурасына жеткен кезде өзінің түсін өзгертеді.

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
9-қосымша

Медициналық бұйымдарды стерильдеу бойынша жұмысты есепке алу
журналы

Күні

Стерилизатордың маркасы, нөмірі

Бөлімше, бұйымдар, саны

Орама

Стерильдеу уақыты

Режим

Тест-бақылау нәтижелері

Стерильдеуді жүргізген адамның қолы

Химиялық

Бактериологиялық

басталуы

соңы

қысым

температурасы

Индикаторлардың саны

түсін өзгерткен индикаторлардың саны

Индикаторлардың саны

Микроағзалары өскен индикаторлардың саны

1. Химиялық, термохимиялық индикаторларды қолдана отырып, стерилизаторлардың жұмысын химиялық әдіспен бақылау нәтижелерін бағалау кезінде қанағаттанғысыз нәтижелердің санын 10-бағанда көрсету керек.
2. Биологиялық тестілерді қолдана отырып, стерилизаторлардың жұмысын бактериологиялық әдіспен бақылау нәтижелерін бағалау кезінде қанағаттанғысыз нәтижелердің санын 12-бағанда көрсету керек.

«Дезинфекция, дезинсекция мен
дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидаларына
10-қосымша

Эндоскоптар мен олардың құрал-саймандарын дезинфекциялау,
стерильдеу алдында тазарту және стерильдеу

      Стерильді емес эндоскопиялық манипуляциялар кезінде (өзінің микробтық көрінісі бар ағза қуысына табиғи жолдар арқылы эндоскоп енгізілген кезде) пайдаланылатын эндоскоптар үшін өңдеу кезеңдері алдын ала тазартуды, соңғы тазартуды, жоғары деңгейдегі дезинфекцияны және микроағзалармен екінші рет ластануды болдырмайтын жағдайларда сақтауды қамтиды.
      Стерильді эндоскопиялық манипуляциялар кезінде (хирургиялық араласулар кезінде пайдаланылатын стерильді құрал-саймандарды олардың каналдары арқылы енгізу, эндоскоптарды стерильді қуыстарға енгізу, жарамен, қанмен жанасу) пайдаланылатын эндоскоптар пайдаланылғаннан кейін алдын ала тазартуға, стерильдеу алдында тазартуға, стерильдеуге және микроағзалармен екінші рет ластануды болдырмайтын жағдайларда тікелей сақтауға жатады.
      Эндоскопиялық манипуляциялар кезінде пайдаланылатын эндоскоптардың құрал-саймандары барлық жағдайларда алдын ала тазартуға, стерильдеу алдында тазартуға, стерильдеуге және микроағзалармен екінші рет ластануды болдырмайтын жағдайларда сақтауға жатады.
      Аспаптар мен құрал-саймандар әрбір зерттеуден кейін бөлшектеледі, қаннан, сілемейден және басқа да қоспалардан щеткамен тазартылады және дезинфекциялау ерітінділерімен өңделеді.
      Инфекциялық аурулармен ауыратын науқастарға пайдаланылатын эндоскоптар мен олардың құрал-саймандары тиісті инфекция кезінде және нақты препаратты қолдану жөніндегі әдістемелік нұсқауларда ұсынылған режимдер бойынша соңғы немесе стерильдеу алдындағы тазарту алдында алдын ала тазартудан кейін қосымша дезинфекцияға жатады. Қолданылатын дезинфекциялау құралдары органикалық ластануды бекітетін әсерге ие болмауы тиіс. Эндоскоптар мен олардың құрал-саймандарын өңдеуді орындайтын медицина қызметкері міндетті түрде жеке халат киюі және инфекция жұқтырылған материал мен дезинфекциялау құралдарының теріге түсуін болдырмайтын жеке қорғаныш құралдарын (қолғаптарды, бетперделерді, көзілдірікті немесе қалқаншаларды) пайдалануы тиіс.
      1. Алдын ала тазарту.
      Бұл емшара аяқталғаннан кейін дереу орындалатын өңдеудің ең бірінші кезеңі – пациенттің денесінен эндоскопты алып тастау. Оның басты міндеті эндоскоптың беттерінде және каналдарында жаппай ластануларды болдырмаудан тұрады. Алдын ала тазарту емшара орындалған сол үй-жайда жүргізіледі; эндоскоп жарық көзіне және эндоскопиялық сорғыға қосылған күйінде қалады. Алдын ала тазарту қол тәсілімен жүзеге асырылады. Бұл кезең эндоскоптың жұмыс бөлігін (ластануды бекітпейтін) жуу құралының ерітіндісіне батырылған сулықпен (басқару блогынан бастап шеткі ұшына қарай бағытта) сүртумен, эндоскоп каналдары арқылы жуу құралын айдаумен аяқталады. Эндоскоптарды алдын ала тазарту үшін медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу алдында тазартуға рұқсат етілген құралдар белгіленген тәртіппен қолданылуы тиіс. Құрамында ферменттер бар жуу құралдары эндоскопиялық аппаратураны тазарту үшін қолайлы құралдар болып табылады.
      Сулықтар пайдаланылғаннан кейін неғұрлым төзімді қоздырғыштың режимі бойынша вирустарға, бактерияларға (туберкулездің микобактерияларын қоса алғанда) және Кандида грибоктарына қатысты тиімді құралдармен дезинфекцияланады.
      Алдын ала тазарту аяқталғаннан кейін жуу ерітіндісіне батыру алдында эндоскоптың герметикалығын тексеру міндетті түрде жүргізіледі. Бұл рәсім су ағатын жерді іздейтін арнайы құрылғының көмегімен жабдықты өндірушінің ұсынымдарына сәйкес орындалады. Ағатын жер анықталған кезде эндоскоп дезинфекциялауға жатады және жөндеуге тапсырылады.
      Эндоскопты және оның құрал-саймандарын алдын ала тазарту эпидемияға қарсы қауіпсіздік шараларын сақтай отырып, жүргізілуі тиіс.
      2. Соңғы тазарту.
      Жарық көзінен және сорғыдан ажыратылған эндоскопты одан әрі өңдеуді жүргізілетін жеке үй-жайға ауыстырады. Осы жерде жуу және дезинфекциялау ерітінділері бар ыдыстар мен жуу-дезинфекциялау жабдығы болады. Осы бөлмеде кемінде үш раковина болуы тиіс: олардың біреуін персоналдың қолын жууға бөлу және оны басқа мақсатта (эндоскопты жуу, ерітіндіні төгу және т.б.) пайдаланбау керек. Жұмыс істейтін персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін үй-жай желдеткішпен (жақсысы сорып-шығаратын) жарақталуы тиіс. Бұл әсіресе, егер эндоскоптарды өңдеу кезінде құрамында альдегидтер (атап айтқанда глутарлы) бар және олардың булануы салдарынан тыныс алу жолдарына айқын әсер ететін құралдарды пайдаланған болса, өзекті болады.
      Соңғы тазартуды және өңдеудің кейінгі кезеңдерін орындау кезінде медицина қызметкері су өткізбейтін халат немесе алжапқыш, зақымдалмаған қолғаптар, бетперде, көзілдірік немесе қалқанша киеді.
      Эндоскопты жуу ерітіндісіне батыру алдында эндоскоптан барлық алмалы-салмалы бөлшектер мен элементтер (клапандар, бітеуіштер және басқалар) ажыратылады және оларды жуу құралының ерітіндісіне батырады, жуу ерітіндісіне батырып қояды және арнайы немесе жұмсақ щеткалармен тазалайды.
      Толық тазартуды орындау үшін эндоскопты жуу ерітіндісіне толық батыру қажет. Ерітіндіге батыруға жатпайтын эндоскоптарды айналыстан алып тастау керек: бұл үлгілер барабар өңдеу жүргізуге мүмкіндік бермейді және пациенттерге инфекция жұқтыру тәуекелін тудырады.
      Эндоскоп жуу ерітіндісіне батырылғаннан кейін оның сыртқы беттерін сулықтың көмегімен мұқият тазалайды. Содан кейін каналдың диаметріне дәл сәйкес келетін (эндоскоптың құрамына кіретін) арнайы щеткалардың көмегімен каналдардың ластануын кетіреді. Бұл ретте щеткаларды басқару блогында орналасқан каналдардың кіру жолына енгізеді және бір қозғалыспен каналдың барлық ұзындығы бойымен жүргізеді. Каналдың қарама-қарсы ұшынан көрінген кезде щетканы мұқият тазалайды және тек тазартып болғаннан кейін ғана щетка каналдан шығарылады. Каналды тазарту каналдың шығу жолынан көрінетін щетка таза болғанға дейін жалғасады. Бұдан әрі каналдарды толтыру үшін адаптерлерді (тазалауға арналған адаптерлерді) каналға жалғайды және толық батырылған эндоскоптың каналдары арқылы каналдар ластанудан жуылғанға дейін жуу ерітіндісін өткізеді.
      Щеткалар жуу құралының сол ерітіндісінде тазартуға жатады.
      Соңғы тазарту кезеңі дұрысында стерильдеу алдындағы тазартуға ұқсас және осы мақсатта рұқсат етілген құралдарды пайдалану болжанады. Оны орындаудың мұқияттылығы жоғары деңгейдегі кейінгі дезинфекцияның тиімділігінің кепілі болып табылады.
      3. Стерильдеу алдындағы тазарту.
      Эндоскоптар мен олардың құрал-саймандары стерильдеу алдында (соңғы тазарту бөлімінде көрсетілгендей) қолмен немесе белгіленген тәртіппен қолдануға рұқсат етілген қондырғыларды, жуғыш машиналарды пайдалана отырып тазартуға жатуы мүмкін. Ыдыстарға эндоскопты және тескіш-кескіш құрал-саймандарды бір мезгілде батыру ұсынылмайды, себебі бұл эндоскоптың жұмыс бөлігін зақымдауды болдыруы мүмкін.
      Ферментативті жуу құралдарын пайдалану эндоскоптарды тазартудың жоғары сапасын қамтамасыз етеді. Ферменттер ластануды, оның ішінде кепкен және бекітілген ластануды белсенді түрде ыдыратады, сондай-ақ биоқабыршақты (эндоскоптар каналдарында дамитын және сыртқы әсерлерге өте төзімді микроағзалар колонияларын) жояды. Ферменттерді пайдалану щеткалармен механикалық тазартуды айтарлықтай жеңілдетеді, ал қол жетуі қиын аймақтарда оны алмастырады. Ферментативті жуу құралының ерітінділерін қолдану алдында тікелей дайындау және бір рет пайдалану керек. Бұл олардың ең жоғары белсенділігін қамтамасыз етеді.
      Тазарту кезеңі эндоскоптың сыртқы бетін, каналдарын және алмалы-салмалы элементтерін ауыз сумен жуумен аяқталады. Бұл рәсімнің мақсаты – дезинфекциялау ерітіндісінің ластануын және оның тиімділігінің төмендеуін болдырмау үшін эндоскоп пен оның каналдарынан жуу құралының қалдықтарын толығымен шығару. Эндоскопты және алмалы-салмалы элементтерді жуу ыдыстарда да сол сияқты ағынды судың астында жүргізілуі мүмкін. Осы рәсім жүргізілетін раковина медицина персоналының қол жууы немесе дезинфекцияланған эндоскоптарды жуу үшін пайдаланылмауы тиіс.
      Эндоскопты дистилденген сумен жуу аяқталғаннан кейін аспаптың барлық каналдарына (шприцтің немесе арнайы құрылғының көмегімен) қысыммен ауа үрлейді, ал эндоскоптың сыртқы бетін сулықпен құрғатады. Суды кетіру дезинфекциялау құралының сұйытылуын болдырмау үшін қажет.
      Эндоскоптарды тазарту алгоритмі:
      1) басқару блогынан шеткі ұшына қарай қозғала отырып, эндоскоптың енгізетін бөлігін және басқару блогын сүрту;
      2) «су/ауа» каналын сумен жуу, содан кейін 10 секунд ішінде ауамен үрлеу;
      3) биопсиялық/аспирациялық каналдар арқылы дезинфекциялау құралын аспирациялау;
      4) барлық клапандарды ағытып алу және оларды бөлек тазарту;
      5) арнайы щетканы пайдалана отырып, шығу жолын, биопсиялық/аспирациялық каналдың шығу жолын тазарту. Содан кейін эндоскоптың шеткі ұшын абайлап тазарту;
      6) каналдарды тазарту үшін щетканы мыналар:
      енгізілетін бөліктің биопсиялық шығу жолы,
      аспирациялық шығу жолы және одан әрі әрбір енгізу алдында жалғастырғыш кәбіл (щетканы тазарту) арқылы өткізу.
      Эндоскоптарды жуу алгоритмі:
      1) ыдысқа эндоскопты батыру және каналдарды (каналдық суландырғыштың (С-3) немесе оған ұқсас құралдардың көмегімен) жуу:
      жуу ерітіндісімен, содан кейін
      дистилденген сумен жуу;
      2) барлық каналдардан қалған сұйықтықты шығару, «су-ауа» каналдары арқылы ауа үрлеу;
      3) аспирациялық, биопсиялық/аспирациялық каналдар арқылы ауаны аспирациялау. Жуғыш машинаны пайдалану ұсынылады.
      4. Жоғары деңгейдегі дезинфекция.
      Эндоскопты ерітіндіге батыру алдында қолданылатын дезинфекциялық ерітіндінің пайдалануға жарамдылығына (ерітіндінің дайындалған күнін, сыртқы түрін тексеру) көзбен қарап көз жеткізу қажет. Ластанған, түсі мен мөлдірлігін өзгерткен ерітінділер пайдалануға жатпайды. Дезинфекциялау ерітіндісіндегі әсер ететін заттың шоғырлануын бақылау және ол жоғары деңгейдегі дезинфекцияны жүргізу үшін жеткілікті екендігіне көз жеткізген орынды. Бұл ретте әдістемелік нұсқауларда көрсетілген химиялық әдістер, экспресс-бақылау үшін әзірленген индикаторлық тестілер пайдаланылуы мүмкін. Егер бақылау нәтижелері әсер ететін заттың шоғырлануының төмендегені туралы куәландырса, ерітінді одан әрі пайдалануға жатпайды және көп рет пайдаланудың рұқсат етілген көлемі өткенге дейін төгілуі тиіс.
      Тазартылған және кептірілген эндоскоп пен алмалы-салмалы бөлшектер (эндоскопқа жалғамастан) дезинфекциялау құралының ерітіндісіне оның барлық элементтерін толығымен жауып тұратындай етіп батырады. Эндоскоптың ең шығыңқы бөлшегінің үстіндегі дезинфекциялау ерітіндісінің қалыңдық қабаты 1 см кем болмауы тиіс. Адаптерді пайдалана отырып, барлық каналдарды дезинфекциялау құралымен толтырады. Егер каналдардан ауа көпіршіктерінің пайда болуы тоқтаса, ерітіндіні айдауды тоқтатуға болады. Жоғары деңгейдегі дезинфекция уақытын каналдарды толтыру аяқталуы бойынша есептейді.
      Жоғары деңгейдегі дезинфекция нақты дезинфекциялау құралын қолдану жөніндегі әдістемелік нұсқауларда көрсетілген режимдерге сәйкес жүргізіледі. Дыбыстық сигналы бар таймерді пайдалану экспозициялық ұстауды бақылауды жеңілдетеді.
      Жоғары деңгейдегі дезинфекция үшін спороцидті әсері бар және эндоскопиялық жабдықты өңдеуге рұқсат етілген құралдар қолданылады. Химиялық ерітінділермен стерильдеу режимімен салыстырғанда жоғары деңгейдегі дезинфекция кезінде тек экспозициялық ұстау уақыты ғана қысқартылады. Ерітіндінің шоғырлануы, оның температурасы және басқа да параметрлер ерітінді стерильдеу үшін пайдаланылатын жағдайдағыдай болып қалады. Жоғары деңгейдегі дезинфекция, сондай-ақ химиялық стерильдеу үшін ерітіндіде концентраттарды емес, дайын ерітінділер түрінде шығарылатын құралдарды пайдаланған артығырақ. Бұл қажетті шоғырланудағы ерітіндіні дайындау кезінде өз кезегінде тиімсіз өңдеуге әкеп соқтыратын қателіктер мен сәйкессіздіктерді болдырмауға көмектеседі.
      Эндоскоптарды дезинфекциялау жүргізілетін ерітінділері бар ыдыстардың тығыз жабылатын қақпағы болуы және эндоскопты батырғаннан кейін және каналдар толтырылғаннан кейін дереу жабылуы тиіс. Өңдеу рәсімдерінің арасында сол сияқты ыдыстар дезинфекциялау ерітіндісінің булануы мен ластануын болдырмау үшін қақпақтармен жабылуы тиіс.
      Глутарлы альдегид негізіндегі құралдар жоғары деңгейдегі дезинфекция үшін неғұрлым кеңінен қолданылады. Эндоскоптарды ыдысқа батыру арқылы қолмен өңдеуді орындау кезінде құрамында глутарлы альдегид бар құралдың температурасы бөлме температурасындай (20-25⁰С) болуы тиіс. Оны қыздыру кезінде альдегидтің ауаға көп мөлшерде бөлінуі болады, бұл адамның ағзасына кері әсер етеді. Қазіргі уақытта жоғары деңгейдегі дезинфекция үшін әсер ететін басқа заттардың, мысалы орто-фтальді альдегид және сірке су қышқылы негізіндегі дезинфекциялау құралдары әзірленеді және қолданылады. Орто-фтальді альдегидтің глутарлы альдегидпен салыстырғанда айтарлықтай ықтимал басымдығы болады. Ол рН кең диапазонында өте тұрақты, микробтық белсенділігі өте жоғары ғана емес, сонымен қатар көзге және мұрын жолдарына тітіркендіргіш әсер етпейді. Бұдан басқа, орто-фтальді альдегид қолдану алдында белсендіруді қажет етпейді.
      Экспозициялық ұстау аяқталуы бойынша эндоскоптың барлық беттері мен каналдары және алмалы-салмалы элементтер дезинфекциялау құралының барлық іздерін кетіру үшін сумен мұқият жуылады. Бронхоскоптар дистилденген сумен жуылады. Гастродуоденоскоптарды, ларингоскоптарды, колоноскоптарды және ректоскоптарды ауыз сумен, оның ішінде микробиологиялық көрсеткіштері бойынша ауыз суға сәйкес келетін болса, құбыр суымен жууға болады. Жоғары деңгейдегі дезинфекциядан кейін эндоскоптарды жуу үшін пайдаланылатын судың сапасын микробиологиялық бақылау жүйелі жүргізілуі тиіс.
      Эндоскопты жуғаннан кейін барлық каналдарға қысыммен ауа жіберу арқылы олардан суды шығарады. Жақсылап кептіру және микроағзалардың көбеюуінің алдын алу үшін каналдарды 70⁰-тық спиртпен жуады. Спиртпен өңдеу дезинфекциялауды алмастырмайды, тек ылғалды толық кетіруге мүмкіндік береді. Эндоскоптың сыртқы беті мен алмалы-салмалы элементтер таза сүлгілердің немесе дәке сулықтардың көмегімен кептіріледі. Егер эндоскоп жуық арада 3 және одан көп сағат ішінде пайдаланылмаса, каналдарды спиртпен жуу және ылғалды толық кетіру ерекше маңызды.
      Тазарту және дезинфекциялау кезінде пайдаланылатын керек-жарақтарды (щеткаларды, жалғастырғыштарды, ерітінділерге арналған ыдыстарды) өңдеудің дұрыстығы эндоскоптардың деконтаминациясының тиімділігіне айтарлықтай әсер ету мүмкіндігін ескеруі қажет. Каналдарға және алмалы-салмалы элементтерге арналған щеткаларды әрбір пайдаланғаннан кейін тазарту және дезинфекциялау керек. Бұл үшін эндоскоптарға пайдаланылған құралдарды пайдалануға болады. Жуу және дезинфекциялау құралдарының жұмыс ерітінділері бар ыдыстар да сол сияқты жаңа ерітіндімен толтыру алдында өңделуге жатады.
      Дезинфекциялаудан кейін эндоскоптарды жууға арналған суы бар ыдыстарға ерекше назар аудару керек, себебі олар пациенттің инфекция жұқтыруына әкеп соқтыратын микроағзалармен ластануы мүмкін. Бұл ыдыстар (жұмыс ауысымы аяқталуы бойынша) дезинфекциялауға жүйелі түрде жатуы тиіс.
      Эндоскоптың каналдарын жуу және дезинфекциялау ерітінділермен, сондай-ақ сумен толтыруды жеңілдету үшін эндоскоптарға қоса берілетін арнайы құрылғыларды (каналдар ирригаторлары, тазалауға арналған адаптерлер және т.б.) пайдалану керек. Егер осы мақсат үшін шприц пайдаланылса, онда ол эндоскоппен бір мезгілде өңдеудің барлық кезеңінен өтуі тиіс. Егер осы шприц эндоскоппен бір мезгілде дезинфекциялау құралының ерітіндісіне батырылмаған болса, жоғары деңгейдегі дезинфекциядан кейін эндоскопты соңғы жуу үшін каналдарын жуу ерітіндісімен және сумен толтыру үшін сол бір шприцті қолдануға болмайды. Бұл эндоскоптың ластануына және кейіннен пациенттің инфекция жұқтыруына алып келеді.
      5. Стерильдеу.
      Стерильді эндоскопиялық манипуляциялар кезінде пайдаланылатын құрал-саймандарды өңдеу кезеңдері жоғары деңгейдегі дезинфекция кезіндегідей сақталады, бірақ соңғы тазартудың орнына стерильдеу алдындағы тазарту жүргізіледі.
      Эндоскопиялық аппаратураны стерильдеу құралдары мен әдістерін таңдау кезінде эндоскоптар мен құрал-саймандарды өндіретін компанияның ұсынымдарын назарға алу керек. Бұл жабдықтың сақталуын қамтамасыз етеді. Әртүрлі үлгілер мен маркалардағы эндоскоптарды өңдеу технологиясының кейбір ерекшеліктері болуы мүмкін, бірақ жоғарыда көрсетілген кезеңдердің жүйелілігін сақтау және олардың әрқайсысын кез келген эндоскоптар үшін орындау міндетті.
      Егер құрал-саймандар жоғары температурада өңдеуге төзімді болса, онда стерильдеу алдындағы тазарту, кейіннен ағынды және дистилденген сумен жуу, кептіру және тиісті қаптамалаудан кейін оларды булау әдісімен стерильдейді, содан кейін хирургиялық құрал-саймандар сияқты сақтайды.
      Эндоскопия кезінде қолданылатын эндоскоптар мен құрал-саймандар автоклавтауға жатпайтын жағдайларда, олар төменгі температурада стерильденеді. Бұл үшін белгіленген тәртіппен қолдануға рұқсат етілген химиялық құралдардың ерітінділері, газдық әдіс және төменгі температуралы плазма қолданылуы мүмкін.
      Эндоскопиялық жабдықты химиялық құралдардың ерітінділерімен сапалы стерильдеу үшін нақты препараттарды қолдану жөніндегі әдістемелік нұсқаулармен регламенттелген өңдеу режимдерін қатаң сақтау керек.
      Химиялық құралдардың ерітінділерімен стерильдеу жүргізу кезінде эндоскоптарды, клапандарды, бітеуіштерді, құрал-саймандарды, щеткаларды ерітіндіге толық батырады. Эндоскоптың қаптамасы бетіндегі ауа көпіршіктерін стерильді сулықпен шығарады. Эндоскоптың барлық каналдарын ауа тығындарын болдырмай, ерітіндімен мәжбүрлеп (стерильді шприц немесе басқа да керек-жарақтардың көмегімен) толтырады.
      Эндоскоптар мен олардың құрал-саймандарын химиялық құралдар ерітінділерінің көмегімен стерильдеуді стерильді эмальданған (эмалін зақымдамай) немесе жабылатын қақпақтары бар пластмассалы ыдыстарда жүргізу керек.
      Ерітінділермен стерильдеуді жүргізу кезінде барлық манипуляцияларды асептикалық жағдайларда жүзеге асыру керек. Стерильдеу үшін және стерильді бұйымдарды құралдардың қалдықтарынан жуу кезінде пайдаланылатын ыдыстарды булау әдісімен алдын ала стерильдейді. Жууға арналған суды булау әдісімен стерильдейді. Бұйымдарды ерітіндіден алу үшін стерильді корнцангтар, пинцеттер, каналдардан стерильдеу ерітіндісі мен суды шығару үшін стерильді шприцтер пайдаланылады. Персонал стерильді қолғаптармен жұмыс істейді.
      Құрал-саймандарды орамада төменгі температурада стерильдеуге болады, ол бұйымдардың стерильділігін (сақтау мерзімі орамаға байланысты) ұзақ уақыт сақтауға мүмкіндік береді. Бұл үшін сутегі асқын тотығының төменгі температурадағы плазмасымен немесе этиленнің газ тәріздес тотығымен стерильдеуге арналған арнайы технологиялар мен жабдық пайданылуы мүмкін. Газдық стерильдеу 1-2 сағат бойы 20-25⁰С температурада және 70 % жуық ылғалдылықта формалин буында зарарсыздандыру жүргізілетін арнайы камерада жүргізіледі. Бактерияның споралары 48 сағатқа дейінгі экспозиция кезінде жойылады. Стерильдеу алдындағы тазартудан кейін кептірілген құрал-саймандарды қағаз пакеттерге орайды және мұқият тұмшалайды. Құрал-саймандарды 150 мг/дм³ дозада этиль спиртіндегі формальдегид ерітіндісінің буымен стерильдеу осы қосымшаға 9-тармақта көрсетілген әдістемеге сәйкес дайындалған этиль спиртіндегі формальдегидтің дайын ерітіндісімен жүргізіледі. Стерильдеуге ұстау аяқталуы бойынша формальдегидтің қалдығын аммиактың 23 %-дық сулы ерітіндісімен бейтараптандырады. Параформалинді камералар металл керек-жарақтарды өңдеу кезінде тиімді. Формальдегидтің аппараттардың поликомпозитті қабықшаларымен, эндоскоптарды дайындау кезінде қолданылатын синтетикалық шайырлармен ұзақ уақыт жанасуы кезінде олардың құрылымы өзгереді, бұл олардың кейіннен бұзылуына алып келеді. Фиброэндоскоптар мен құрал-жабдықтарды газдық стерильдеудің неғұрлым тиімді тәсілі этилен тотығын пайдалану болып табылады. Этилен оксидімен стерильдеу 38-60 ⁰С температурада, атмосфераның 25-50 % ылғалдылығында және газдың 450-670 мг/мл шоғырлануында арнайы тұмшаланған камерада жүргізіледі. 6-10 сағатты алатын экспозиция кезінде вегетацияланатын микроағзалар да, сол сияқты құрал-саймандардың бетіндегі және эндоскоптардың каналдарының саңылауындағы олардың споралары толық ыдырайды. Бірақ фиброэндоскоптардың құрамына кіретін полимерлердің газ сіңіру және оны ұзақ уақыт ұстау мүмкіндігі бұл әдістің тәжірибеде кеңінен қолданылуын айтарлықтай шектейді.
      Автоклавтау – құрал-саймандарды 120-140⁰С температурада және 2 атмосфераға дейінгі қысымда 30-40 минут бойы стерильдеуді қамтамасыз ететін тәсіл. Бұл стерильдеу әдісі кезінде барлық бактериялар, грибоктардың мицелиялары ғана емес, сонымен қатар микроағзалардың споралары да жойылады. Автоклавтаумен өздерінің технологиялық сипаттамалары бойынша жоғары температураға төзімді құрал-саймандар мен керек-жарақтарды ғана (магнитті экстракторлар, фогрцепттер мен автоклавтауға арналған сабы бар басқа да құрылғылар) өңдеуге болады. Автоклавтауға болатын керек-жарақтардың әдетте арнайы таңбасы және ең жоғары рұқсат етілген температураның индикациясы болады. Өзінің құрамында көп резеңке және полимерлік бөлшектері бар фиброэндоскоптар автоклавтаумен стерильдеуге бейімделмеген.
      Ультрадыбыстық стерильдеу – керек-жарақтар мен қосымша эндоскопиялық құрал-саймандарды өңдеудің жоғары тиімді әдісі. Микрокавитацияның көмегімен ультрадыбыстық стерильдеу кезінде 10-40 секунд ішінде форцепттерді, диатермиялық ілмектерді, коагуляторларды сыртқы ластан, қаннан, қатып қалған тіндердің фрагменттерінен тазалап қана қоймай, сонымен қатар стерильділікке қол жеткізуге болады. Бұл тәсіл, әсіресе, ұзақ эндоскопиялық операциялар (полипэкгомия, папиллосфинктеротомия және т.б.) үдерісінде жиі пайдаланылатын құрал-саймандарды тез тазарту және стерильдеу үшін пайдалану кезінде тиімді. Фиброэндоскоптарды ультрадыбыспен өңдеу кезінде соңғылары резонанстық тербелістердің әсерінен бұзылады, сондықтан бұл тәсілді күрделі және мұқият пайдаланатын техника үшін қолдануға болмайды.
      Салқын химиялық дезинфекциялау (стерильдеу). Құрал-саймандарды, сол сияқты фиброэндоскоптарды өңдеудің бұл тәсілі қазіргі кезде неғұрлым кең таралған. Бұл өңдеудің салыстырмалы қарапайымдылығына, экспозицияның аз мерзіміне (дезинфекциялауды жүргізу үшін 10-20 минут және стерильдеу үшін 10 сағат), әдістің қолжетімділігіне байланысты. Өңдеуді бактериостатикалық және бактерицидті сұйықтықтардың ерітінділеріне эндоскоптарды (аппараттың техникалық ерекшеліктеріне байланысты) ішінара немесе толық батыру арқылы жүргізіледі. Белсенді зат ретінде катионды үстіңгі-белсенді заттар мен органикалық емес буферлі жүйелері бар қоспадағы глютаральдегидтердің немесе калий персульфаттардың ерітінділері неғұрлым жиі пайдаланылады. Дезинфекциялау препараттарын дезактивациялау үшін этанолдың 70 %-дық ерітіндісі қолданылады. Химиялық ерітінділермен және этиленнің газ тәріздес тотығымен салыстырғанда сутек асқын тотығының төменгі температурадағы плазмасымен стерильдеу циклінің ұзақтығы айтарлықтай қысқа (1 сағатқа жуық), ал процестің өзі персонал мен қоршаған орта үшін қауіпсіз болады.
      Эндоскоптарды стерильдеу алгоритмі:
      1) стерильдеу үшін ерітіндіге эндоскопты батыру;
      2) стерильдеуге қажетті экспозицияны ұстау;
      3) эндоскопты ыдысқа батыру және каналдарды стерильді сумен жуу;
      4) эндоскопты кептіру;
      5) эндоскоптарды бөзден жасалған стерильді қапқа салу.
      6. Сақтау.
      Жоғары деңгейдегі дезинфекция немесе стерильдеу аяқталғаннан кейін эндоскоптар эндоскопиялық манипуляциялар жүргізу үшін дереу пайдаланылуы мүмкін. Егер мұндай қажеттілік болмаса, онда олар стерильді мата тыстарда тігінен ілінген күйінде ілгіштерде немесе осы мақсат үшін арнайы жасалған желдетілетін шкафтарда сақталады. Тек осындай күй эндоскоптың каналдарында микроағзалардың өсуі мен көбеюіне жағдай жасайтын ылғалдың жиналуына мүмкіндік бермейді. Сондай-ақ, эндоскоптарды сақтау үшін екі қабатты стерильді жаймаға немесе стерильді жаймалар төселген бикстерге орауға болады. Мұндай күйде олар 3 тәулік бойы сақталады. Эндоскоптың жұмыс бөлігіне зақым келтіретін шектен тыс бұралуы және иілу мүмкіндігі болатындықтан, эндоскопты биксте немесе сөреде жиналған күйде сақтамаған жөн. Қайта ластану тәуекелі болғандықтан, эндоскопты тасымалдауға арналған чемоданда сақтамау керек. Сақтау кезінде алмалы-салмалы элементтер біріктірілмейді және жеке сақталады. Ұзақ (3 тәуліктен астам) сақтаудан кейін эндоскопты қолдану алдында қайта өңдеу (жоғары деңгейдегі дезинфекция немесе стерильдеу) керек.
      Эндоскоптарды өңдеу бойынша жұмыстар аяқталғаннан кейін осы мақсаттар үшін рұқсат етілген кез келген жуу дезинфекциялау құралын пайдалана отырып, үй-жайды ылғалды жинау жүргізу, содан кейін үй-жайды желдету, ал персонал қолына гигиеналық өңдеу жүргізуі қажет.
      7. Эндоскоптарды соңғы/стерильдеу алдында тазарту сапасын бақылау.
      Денсаулық сақтау ұйымдарында өзін-өзі бақылау аптасына 1 реттен сиретпей жүргізіледі, журналға тіркей отырып бөлімшенің аға мейіргері ұйымдастырады. Соңғы стерильдеу алдында тазартудың сапасын бақылау үшін қанның қалдық саны бар болуына азопирамдық сынаманы, жуу құралының сілтілі компоненттерінің қалдық санының бар болуына фенолфтолеинді сынаманы пайдаланады.
      Тазалау сапасын тексеруге құрал-саймандық канал және жұмыс бөлігінің иілгіш сыртқы беті жатады. Жұмыс бөлігінің иілгіш сыртқы беті азопирам ерітіндісіне батырылған дәке сулықпен сүртіледі. Құрал-саймандық каналдың «кіру» және «шығу» саңылауларына реактивке батырылған мақта таяқшаларын аздаған тереңдікте енгізеді және каналда 1 минутқа қалдырады, содан кейін шығарып алады.
      Қатты эндоскоптар мен функционалды каналдары жоқ құрал-саймандардың тазалығын жұмыс бөлігін реактивке батырылған дәке сулықпен сүртіп немесе тамшуырдың көмегімен реактивтің 3-4 тамшысын жұмыс бетіне тамызу арқылы тексереді.
      Функционалдық каналдары бар құрал-саймандардың тазалығы сапасын тексеруді реактив бар түтікке құрал-сайманның жұмыс бөлігін батыру, каналға шприцтің көмегімен 0,5-1,0 мл реактивті енгізу және оны дәке сулыққа немесе мақта тампонына сығу арқылы жүргізіледі.
      Қанға немесе жуу құралдарының сілтілі компоненттерінің қалдық санына реактиві бар оң сынама болған жағдайда, бақылаудағы бұйымдар теріс нәтиже алғанға дейін қайта өңдеуге жатады.
      8. Эндоскоптарды жоғары деңгейдегі дезинфекция және стерильдеу сапасын бақылау.
      Денсаулық сақтау ұйымдарының бактериологиялық зертханасы бақылауды айына бір рет жүргізеді. Мұндай зертханалар болмаған жағдайда, бақылауды зерттеудің осы түрлері үшін аккредиттелген кез келген басқа зертханалар жүзеге асыруы мүмкін. Бір уақытта жоғары деңгейдегі дезинфекцияға жатқызылған немесе бір әдіспен стерильденген эндоскоптардың 1 %-ы (бірақ әр атаудың кемінде 1 эндоскопы) бақылауға жатады.
      Құрал-саймандарды жоғары деңгейдегі дезинфекция және химиялық (ерітінділермен немесе газдық) әдіспен стерильдеу сапасын бақылау құрал-саймандарды жуғаннан немесе бейтараптандыру үдерісі аяқталғаннан кейін жүргізіледі.
      Құрал-саймандарды жоғары деңгейдегі дезинфекция және стерильдеу сапасын бақылау үшін сынамаларды жинау асептика қағидаларын сақтай отырып, шайынды алу әдісімен жүргізіледі. Ішкі каналдары бар құрал-саймандарды жұмыс бөлігі жағымен стерильді суы немесе изотонды ерітіндісі бар түтікке салады және стерильді шприцтің көмегімен каналды стерильді ерітіндімен 4-5 рет жуады. Эндоскоптар мен құрал-саймандардың сыртқы жұмыс бетінен шайынды натрий хлоридінің 0,9 %-дық ерітіндісімен немесе стерильді сумен ылғалданған стерильді дәке сулықтармен алынады. Әрбір сулықты қоректік ортасы бар жеке түтікке салады.
      Жоғары деңгейдегі дезинфекция және стерильдеу ішек таяқшасының тобы бактерияларының, алтын түстес стафилококк, көк ірінді таяқша, Кандида тұқымдас грибоктар мен басқа да шартты-патогенді және патогенді микроағзалардың өсуі болмаған кезде тиімді деп саналады. Микроазалардың өсуі болған кезде, жоғары деңгейдегі дезинфекция мен стерильдеу қанағаттанғысыз деп саналады және дезинфекциялау мен стерильдеу қайталанады.
      Микрофлораға сынамаларды мынадай жерлерден алған орынды:
      1) эндоскоптың енгізілетін бөлігі;
      2) биопсиялық қысқаштар, басқа да құрал-саймандар;
      3) ерін тіреуіш;
      4) сору клапандары, «су-ауа»;
      5) биопсиялық канал;
      6) эндоскоптың оптикалық бөлігі;
      7) жоғары деңгейдегі дезинфекциядан және стерильдеуден кейін жууға арналған ыдыс;
      8) кіші жұмыс үстелі;
      9) шаю ерітінділеріне арналған ыдыс;
      10) медицина қызметкерінің қолғабы;
      11) стерильді жаймалар, халаттар, сулықтар;
      12) персоналдың антисептикалық өңдеуден кейінгі қолы.
      9. Этил спиртінде формальдегид ерітіндісін дайындау.
      Этил спиртінде формальдегид ерітіндісін дайындау үшін параформ мен ректификат этил спирті пайдаланылады.
      1 кг (1,25 дм³) ерітіндіні дайындау үшін техникалық таразыға (10 мг дейінгі дәлдікте) 400 г параформды және 600 г этил спиртін (760 см³) өлшейді. Апараформ бөлігін шлиф бар колбаға салады және этил спиртін құяды. Колбаны кері тоңазытқышпен жалғайды және ішіндегіні параформ толық ерігенге дейін (5-6 сағат) қайнатады. Дайындалған ерітіндіні сүзгіден өткізеді және талдау жасайды.

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 08.09.2015 № 754 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ!
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 27 января 2015 года № 48.

      В соответствии с подпунктом 2) статьи 6 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года «О здоровье народа и системе здравоохранения» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
      1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению дезинфекции, дезинсекции и дератизации».
      2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан С. Ахметов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 16 апреля 2013 года № 364

Санитарные правила
«Санитарно-эпидемиологические требования к организации
и проведению дезинфекции, дезинсекции и дератизации»

1. Общие положения

      1. Настоящие санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению дезинфекции, дезинсекции и дератизации» (далее – Санитарные правила) устанавливают требования к организации и проведению дезинфекции, дезинсекции и дератизации.
      2. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие термины и определения:
      1) текущая дезинфекция – дезинфекция, которая проводится с установленной для каждой нозологической формы регулярностью, пока больной находится в очаге заболевания;
      2) гнус – понятие собирательное, включающее ряд видов кровососущих насекомых – комаров, слепней, мошек, мокрецов, москитов, нападающих на человека и питающихся его кровью в открытой природе и населенных пунктах;
      3) полевая дезинсекция – уничтожение кровососущих насекомых и клещей за пределами населенного пункта с целью общего снижения их численности или создания защитных зон вокруг мест пребывания людей;
      4) полевая дератизация – уничтожение грызунов с целью снижения их численности и предотвращения развития эпизоотий опасных для людей заболеваний;
      5) дезинфекция – комплекс мер по уничтожению возбудителей инфекционных и паразитарных заболеваний;
      6) дезинфекционное оборудование – аппараты и установки, предназначенные для проведения дезинфекции, предстерилизационной очистки, стерилизации, дезинсекции и дератизации;
      7) дезинфекционные средства (далее – дезсредства) – химические, биологические средства, предназначенные для проведения дезинфекции, предстерилизационной очистки, стерилизации, дезинсекции, дератизации, а также репелленты;
      8) дезинсекция – комплекс мероприятий по уничтожению насекомых и других членистоногих;
      9) дератизация – комплекс мероприятий по истреблению грызунов;
      10) дезинфекция высокого уровня – дезинфекция, при которой уничтожаются все патогенные и условно-патогенные микроорганизмы, а количество спор снижается;
      11) инсектициды (акарициды, инсектоакарициды) – средства (препараты), используемые для уничтожения насекомых и клещей;
      12) имаго – взрослые половозрелые насекомые;
      13) камерная дезинфекция – дезинфекция и дезинсекция в дезинфекционных камерах;
      14) поселковая дезинсекция – уничтожение вредных насекомых, клещей и других членистоногих в пределах населенного пункта;
      15) поселковая дератизация – уничтожение грызунов в жилых помещениях (зданиях), надворных постройках, животноводческих, производственных, складских и прочих помещениях, а также на открытой территории в пределах населенного пункта;
      16) режим применения – совокупность норм, характеризующих применение дезинфекционного средства, включая концентрацию действующего вещества в используемой препаративной форме, расход препарата, время обработки, кратность и площадь обработок, использование вспомогательных веществ и методов;
      17) заключительная дезинфекция – дезинфекция, которая проводится в очаге после госпитализации, изоляции, выздоровления или смерти больного;
      18) дезинфекция среднего уровня – дезинфекция, при которой происходит уничтожение бактерий (в том числе микобактерии туберкулеза), вирусов (в том числе полиовирусов), грибов, но не происходит уничтожение спор;
      19) очаговая дезинфекция – дезинфекция, которая проводится в очагах инфекционных заболеваний в виде текущей и заключительной дезинфекции;
      20) препаративная форма – форма выпуска и/или использования дезинфекционных средств;
      21) профилактическая дезинфекция – комплекс мероприятий, проводимый с профилактической целью при отсутствии выявленного источника инфекции (включает дезинфекцию, дезинсекцию и дератизацию);
      22) репелленты – средства, отпугивающие насекомых и других членистоногих;
      23) родентициды (ратициды) – средства (препараты), предназначенные для уничтожения грызунов;
      24) стерилизация – полное уничтожение всех видов возбудителей, в том числе спор, путем воздействия на них физическим, химическим, термическим или смешанными способами;
      25) дезинфекция низкого уровня – дезинфекция, при которой происходит уничтожение бактерий, некоторых грибов, вирусов, но не эффективная в отношении таких устойчивых бактерий, как микобактерии туберкулеза.
      3. К работе с дезсредствами допускаются совершеннолетние лица, не имеющие противопоказаний по состоянию здоровья.
      4. Специалисты, привлекаемые к работе с дезсредствами (дезинструктор, дезинфектор, дератизатор), каждые 5 лет проходят профессиональную подготовку по дезинфекции, дезинсекции, дератизации и ежегодно - инструктаж по вопросам безопасного осуществления работ, оказания первой доврачебной помощи при отравлении дезсредствами.
      5. Хранение и транспортировка дезсредств проводятся согласно постановлению Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2011 года № 1691 «Об утверждении Правил хранения, транспортировки и использования профилактических (иммунобиологических, диагностических, дезинфицирующих) препаратов».
      6. Дезсредства хранятся в таре (упаковке) поставщика с указанием названия средства, срока годности на этикетке. Тарная этикетка сохраняется в течение всего периода хранения (использования) дезсредства.
      7. Приготовление рабочих растворов дезсредств, отравленных приманок, их расфасовка проводятся в специальном помещении, оборудованном приточно-вытяжной вентиляцией, с обязательным использованием специальной одежды (далее – спецодежда) и индивидуальных средств защиты (перчатки, респираторы). В этих помещениях не допускаются присутствие посторонних лиц, хранение личных вещей, пищевых продуктов, прием пищи, курение.
      8. Для проведения дезинфекции, дезинсекции и дератизации применяются дезсредства, разрешенные к применению на территории Республики Казахстан и государств-участников Таможенного союза. Опасность дезсредств устанавливается согласно классификации опасности, указанной в приложении 1 к настоящим Санитарным правилам. Условия применения дезсредств определяются степенью их опасности:
      1) не допускается использование в закрытых помещениях чрезвычайно опасных средств (1 класс);
      2) не допускается использовать в детских организациях, организациях здравоохранения, на объектах общественного питания и в жилых помещениях чрезвычайно опасные и высокоопасные средства (1 и 2 класс). На других объектах допускается их применение только обученным персоналом в отсутствии людей с последующим обязательным проветриванием и уборкой;
      3) умеренно опасные средства (3 класс) допускаются для использования обученным персоналом в помещениях любого типа и населением в быту, но с обязательной регламентацией условий применения (расход препарата, режим проветривания, уборка);
      4) мало опасные средства (4 класс) разрешаются для использования без ограничения сфер применения.

2. Организация и проведение дезинфекции

      9. Дезинфекция в помещениях методами орошения, опыливания, протирания препаратами, обладающими раздражающим действием и вызывающими аллергические реакции, проводится при отсутствии людей.
      10. Расход дезсредств при обеззараживании отдельных объектов рассчитывается согласно приложению 2 к настоящим Санитарным правилам.
      11. Текущая дезинфекция в очаге инфекционного заболевания проводится в период с момента выявления больного до госпитализации, при лечении на дому - до выздоровления, у реконвалесцентов и бактерионосителей - до полной санации.
      12. Текущую дезинфекцию организует медицинский работник организации здравоохранения, а проводят - лицо, ухаживающее за больным, сам реконвалесцент или бактерионоситель.
      13. Заключительную дезинфекцию проводят дезинфекционные станции или дезинфекционные отделы (отделения) органов (организаций) санитарно–эпидемиологической службы, в сельской местности – организации первичной медико-санитарной помощи.
      14. Заключительная дезинфекция осуществляется в очагах инфекционных заболеваний в течение суток с момента госпитализации, изоляции, выздоровления или смерти больного.
      15. Заявка на проведение заключительной дезинфекции в очагах инфекционных заболеваний подается врачом-эпидемиологом в отделы (отделения) центров санитарно-эпидемиологической экспертизы, дезинфекционные станции, противочумные учреждения после изоляции, госпитализации больного, изменения диагноза, смерти. В очагах чесотки и дерматомикозов заявка на проведение заключительной дезинфекции подается лечащим врачом.
      16. Расчет потребности дезсредств, дезинфекционно-стерилизационного оборудования для проведения текущей дезинфекции в организациях здравоохранения проводится согласно приложению 3 к настоящим Санитарным правилам.
      17. Применение дезсредств, концентрация которых отклоняется от рекомендуемой более, чем на 5 процента (или 0,1-0,2), не допускается.
      18. Удовлетворительная оценка соблюдения режимов дезинфекции определяется по следующим показателям:
      1) высев непатогенной микрофлоры с объектов контроля не более чем 3 процента (далее – %) отобранных бактериологических смывов, взятых не позже 50 минут после текущей дезинфекции;
      2) занижение или превышение концентрации дезинфицирующих растворов допускаются в пределах плюс-минус 0,1-0,2 % от заданной концентрации раствора;
      3) выявление неудовлетворительных экспресс-проб на остаточное количество дезинфицирующих веществ не более чем в 5 % от числа поставленных проб каждого вида;
      4) соответствие тестового бактериологического контроля режиму камерной дезинфекции;
      5) отсутствие положительных проб на остаточное количество крови;
      6) отсутствие положительных проб на остаточное количество щелочных компонентов синтетических моющих веществ и остатков масляных лекарственных средств;
      7) отсутствие нестерильного материала, соответствие режима стерилизации.
      19. Контроль качества текущей дезинфекции в очагах осуществляется специалистами органов государственного санитарно-эпидемиологического надзора с применением лабораторных методов не менее чем в 5 % очагов, забором не менее 10 бактериологических смывов из одного очага, 1 пробы дезинфицирующего средства (сухой препарат), 1 пробы рабочего раствора дезсредства.
      20. Качество дезинфекции считается удовлетворительным, если количество положительных смывов на наличие непатогенной микрофлоры составляет не более 3 % от числа отобранных смывов, количество отрицательных экспресс-проб на наличие остаточного количества дезинфицирующего препарата составляет не более 5 %, и число неудовлетворительных анализов дезинфицирующих растворов составляет не выше 5 % от числа отобранных проб.
      21. При высеве патогенной микрофлоры после проведения заключительной дезинфекции, последняя считается неудовлетворительной и проводится повторно с последующим контролем качества дезинфекции.
      22. Оценка качества организации работы по заключительной дезинфекции определяется по следующим показателям:
      1) охват обработкой инфекционных очагов от числа подлежащих заключительной дезинфекции – не менее 95 %;
      2) выполнение заключительной дезинфекции в инфекционных очагах в течение суток с момента госпитализации или изоляции больного из организованного коллектива, своевременность проведения заключительной дезинфекции - не менее 90 %;
      3) проведение камерной дезинфекции от числа подлежащих очагов – не менее 95 %;
      4) охват очагов контролем качества заключительной дезинфекции:
      при визуальном осмотре – не менее 10 % от общего количества проведенных дезинфекций (в сельской местности - не менее 5 %);
      с применением лабораторных методов – не менее чем в 10 % квартирных очагов в период от 1 до 3 часов после окончания дезинфекции.
      23. Для оценки качества дезинфекции в организациях здравоохранения проводятся:
      1) бактериологический контроль качества дезинфекции путем отбора смывов с предметов и оборудования в стационарах из расчета 0,3 смыва на одну койку, в амбулаторно-поликлинических организациях из расчета 0,2 смыва на одно посещение;
      2) исследование проб исходных дезинфектантов, рабочих растворов дезпрепаратов не менее 2 проб разного вида. При отборе проб отмечаются дата взятия пробы, дата приготовления дезинфицирующего раствора, его концентрация, цель применения;
      3) контроль эффективности работы дезинфекционных камер путем закладки в трех плоскостях камеры по 5-10 бактериальных (химических) тестов в зависимости от ее типа и объема. Для оценки качества стерилизации проводится контроль условий стерилизации, стерильности изделий медицинского назначения и воздушной среды.
      24. Воздух в помещениях стационаров (отделений) хирургического профиля обеззараживается следующими способами:
      1) воздействие ультрафиолетовым излучением с помощью открытых и комбинированных бактерицидных облучателей, применяемых при отсутствии людей, и закрытых облучателей, в том числе рециркуляторов, позволяющих проводить обеззараживание воздуха в присутствии людей;
      2) воздействие аэрозолями дезинфицирующих средств в отсутствие людей с помощью специальной распыляющей аппаратуры (генераторы аэрозолей) при проведении дезинфекции по типу заключительной и генеральных уборок;
      3) воздействие озоном с помощью установок – генераторов озона в отсутствие людей при проведении заключительной дезинфекции и генеральных уборок;
      4) применение антимикробных фильтров.
      25. После выписки пациента из стационара проводится камерная дезинфекция постельных принадлежностей.
      26. Бактериологический контроль качества дезинфекции, стерилизации, подготовка биологических тестов осуществляются центром санитарно-эпидемиологической экспертизы.
      27. Контроль качества дезинфекции с применением лабораторных методов в организациях здравоохранения должен проводиться в организациях родовспоможения и детства – 3 раза в год, хирургических стационарах – 2 раза в год со взятием смывов с объектов внешней среды, забором материала на стерильность, прочих организациях здравоохранения (амбулаторно-поликлинические учреждения, диспансеры) – 1 раз в год. В детских организациях (дома ребенка, приюты, детские сады) контроль должен проводиться 2 раза в год совместно с отделами, осуществляющими государственный санитарно-эпидемиологический надзор за указанными объектами.

3. Организация и проведение дезинфекции предстерилизационной
очистки и стерилизации изделий медицинского назначения

      28. Медицинское оборудование и изделия медицинского назначения (далее – ИМН) по степени контакта с организмом человека и риска инфицирования пациента подразделяются на три группы:
      1) критические ИМН – инструменты и оборудование, непосредственно контактирующие с тканями, полостями или кровеносным руслом человека;
      2) полукритические ИМН – инструменты и оборудование, контактирующие с неповрежденными слизистыми оболочками;
      3) некритические ИМН – инструменты, оборудование и предметы ухода, контактирующие с интактным кожным покровом.
      Критические ИМН подвергаются обязательной стерилизации, полукритические – дезинфекции высокого и среднего уровней, некритические – дезинфекции среднего и низкого уровней.
      29. Дезинфекция и предстерилизационная очистка ИМН проводятся согласно приложениям 4, 5 к настоящим Санитарным правилам.
      30. В организациях здравоохранения используется шовный материал, выпускаемый в стерильном виде. Категорически запрещено обрабатывать и хранить шовный материал в этиловом спирте.
      31. При подготовке к использованию наркозно-дыхательной аппаратуры используют специальные бактериальные фильтры, предназначенные для оснащения указанной аппаратуры. Установку и замену фильтров осуществляют в соответствии с инструкцией по применению конкретного фильтра. Для заполнения резервуаров увлажнителей используется стерильная дистиллированная вода. Съемные детали аппаратов дезинфицируют так же, как ИМН из соответствующих материалов.
      32. Предметы ухода за пациентами дезинфицируют следующими способами:
      1) подкладные клеенки, фартуки, чехлы матрасов из полимерной пленки и клеенки - способом протирания тканевой салфеткой, смоченной раствором дезсредства;
      2) кислородные маски, рожки от кислородной подушки, шланги электро/вакуум отсосов, медицинские термометры, судна, мочеприемники, тазики эмалированные, наконечники для клизм, резиновые клизмы – способом погружения в раствор дезсредства с последующим промыванием водой;
      3) для обработки предметов ухода (без их маркировки) за пациентами возможно использование моющих дезинфицирующих установок, разрешенных для применения в установленном порядке.
      33. Стерилизация ИМН проводится путем обработки в горяче-воздушных стерилизаторах, автоклавах, погружения в растворы стерилизующих средств со спороцидным действием (дезинфекция высокого уровня) согласно методам, установленным в приложении 6 к настоящим Санитарным правилам.
      34. Контроль качества стерилизации ИМН проводится согласно методам, установленным в приложении 7 к настоящим Санитарным правилам.
      35. При проведении дезинфекции, предстерилизационной очистки и стерилизации растворами химических средств ИМН погружают в рабочий раствор дезсредства (далее – «раствор») с заполнением каналов и полостей. Разъемные изделия погружают в разобранном виде, инструменты с замковыми частями замачивают раскрытыми, сделав этими инструментами в растворе несколько рабочих движений.
      36. Объем раствора для проведения обработки должен быть достаточным для обеспечения полного погружения ИМН, при этом объем раствора над изделиями должен быть не менее одного сантиметра (далее – см).
      37. Дезинфекцию способом протирания допускается применять для тех ИМН, которые не соприкасаются непосредственно с пациентом или конструкционные особенности которых не позволяют применять способ погружения.
      38. После дезинфекции ИМН многократного применения отмываются от остатков дезинфицирующего средства в соответствии с инструкцией (методическими рекомендациями) по его применению.
      39. Контроль качества предстерилизационной очистки проводят ежедневно. Контролю подлежат: в стерилизационном отделении – 1 % от каждого наименования изделий, обработанных за смену; при децентрализованной обработке – 1 % одновременно обработанных изделий каждого наименования, но не менее трех единиц. Результаты контроля регистрируют в журнале.
      40. Стерилизации подвергают все ИМН, контактирующие с раневой поверхностью, кровью (в организме пациента или вводимой в него) и/или инъекционными препаратами, а также отдельные виды медицинских инструментов, которые в процессе эксплуатации соприкасаются со слизистой оболочкой и могут вызвать ее повреждение.
      41. Паровым методом стерилизуют ИМН, детали приборов, аппаратов из коррозионностойких металлов, стекла, белье, перевязочный материал, изделия из резины, латекса и отдельных видов пластмасс.
      42. Воздушным методом стерилизуют ИМН, детали приборов и аппаратов, в том числе изготовленные из коррозионно-нестойких металлов, изделия из силиконовой резины. Перед стерилизацией воздушным методом изделия после предстерилизационной очистки обязательно высушивают в сушильном шкафу при температуре 85 градусов Цельсия (далее - ^оС) до исчезновения видимой влаги. Использование сушильных шкафов (типа ШСС) для стерилизации воздушным методом запрещается.
      43. Химический метод стерилизации с применением растворов химических средств применяют для стерилизации изделий, в конструкции которых использованы термолабильные материалы, не позволяющие использовать другие методы стерилизации.
      Во избежание разбавления рабочих растворов погружаемые в них ИМН должны быть сухими.
      При стерилизации растворами химических средств все манипуляции проводят строго соблюдая правила асептики: используют стерильные емкости для стерилизации и стерильную воду для отмывания изделий от остатков химических средств.
      44. Газовым методом стерилизуют изделия из различных, в том числе термолабильных материалов, используя в качестве стерилизующих средств окись этилена, формальдегид, озон. Перед стерилизацией газовым методом с изделий после предстерилизационной очистки удаляют видимую влагу. Стерилизацию осуществляют в соответствии с режимами применения средств для стерилизации конкретных групп изделий, а также согласно инструкциям по эксплуатации стерилизаторов.
      45. Плазменным методом, используя стерилизующие средства на основе перекиси водорода в плазменных стерилизаторах, стерилизуют хирургические, эндоскопические инструменты, эндоскопы, оптические устройства и приспособления, волоконные световодные кабели, зонды и датчики, электропроводные шнуры и кабели, другие изделия из металлов, латекса, пластмасс, стекла и кремния.
      46. В стоматологических организациях (кабинетах) допускается применять гласперленовые стерилизаторы, в которых стерилизуют боры различного вида и другие мелкие инструменты при полном погружении их в среду нагретых стеклянных шариков. Не рекомендуется использовать данный метод для стерилизации рабочих частей более крупных стоматологических инструментов, которые невозможно полностью погрузить в среду нагретых стеклянных шариков.
      47. Инфракрасным методом стерилизуют стоматологические инструменты из металла.
      48. При паровом, воздушном, газовом и плазменном методах изделия стерилизуют в упакованном виде, используя бумажные, комбинированные и пластиковые стерилизационные упаковочные материалы, а также пергамент и бязь (в зависимости от метода стерилизации). Упаковочные материалы используются однократно.
      При паровом методе, кроме того, используют стерилизационные коробки с фильтрами.
      При воздушном и инфракрасном методах допускается стерилизация инструментов в неупакованном виде (в открытых лотках), после чего их сразу используют по назначению.
      49. Хранение изделий, простерилизованных в упакованном виде, осуществляют в шкафах, рабочих столах. Сроки хранения указываются на упаковке и определяются видом упаковочного материала согласно инструкции по его применению.
      50. Стерилизация изделий в неупакованном виде допускается только при децентрализованной системе обработки в следующих случаях:
      1) при стерилизации ИМН растворами химических средств;
      2) при стерилизации металлических инструментов термическими методами (гласперленовый, инфракрасный, воздушный, паровой) в портативных стерилизаторах.
      Все изделия, простерилизованные в неупакованном виде, целесообразно сразу использовать по назначению. Запрещается перенос их из кабинета в кабинет.
      51. При необходимости инструменты, простерилизованные в неупакованном виде одним из термических методов, после стерилизации допускается хранить в бактерицидных (оснащенных ультрафиолетовыми лампами) камерах в течение срока, указанного в руководстве по эксплуатации оборудования, а в случае отсутствия таких камер - на стерильном столе не более 6 часов.
      52. ИМН, простерилизованные в стерилизационных коробках, допускается использовать не более чем в течение 6 часов после их вскрытия.
      53. Бактерицидные камеры, оснащенные ультрафиолетовыми лампами, применяются только с целью хранения инструментов для снижения риска их вторичной контаминации микроорганизмами в соответствии с инструкцией по эксплуатации. Категорически запрещается применять такое оборудование с целью дезинфекции или стерилизации изделий.
      54. При стерилизации изделий в неупакованном виде воздушным методом не допускаются хранение простерилизованных изделий в воздушном стерилизаторе и их использование на следующий день после стерилизации.
      55. При стерилизации химическим методом с применением растворов химических средств отмытые стерильной водой простерилизованные изделия используют сразу по назначению или помещают на хранение в стерильную стерилизационную коробку с фильтром, выложенную стерильной простыней, на срок не более 3 суток.
      56. Все манипуляции по накрытию стерильного стола проводят в стерильном халате, маске и перчатках с использованием стерильных простыней. Обязательно делают отметку о дате и времени накрытия стерильного стола. Стерильный стол накрывают на 6 часов. Не использованные в течение этого срока материалы и инструменты со стерильного стола направляют на повторную стерилизацию.
      57. Не допускается использование простерилизованных ИМН с истекшим сроком хранения после стерилизации.
      58. Контроль стерилизации включает контроль работы стерилизаторов, проверку значений параметров режимов стерилизации и оценку ее эффективности.
      Контроль работы стерилизаторов проводят физическим (с использованием контрольно-измерительных приборов), химическим (с использованием химических индикаторов) и бактериологическим (с использованием биологических индикаторов) методами. Параметры режимов стерилизации контролируют физическим и химическим методами.
      Эффективность стерилизации оценивают на основании результатов бактериологических исследований при контроле стерильности ИМН.
      59. Стерилизаторы подлежат бактериологическому контролю после их установки (ремонта), а также в ходе эксплуатации не реже двух раз в год в порядке производственного контроля.
      60. Техническое обслуживание, гарантийный и текущий ремонт стерилизаторов осуществляют специалисты сервисных служб.
      61. Контроль работы паровых и воздушных стерилизаторов осуществляется физическими, химическими и бактериологическими методами с использованием химических и биологических тестов, термохимических индикаторов.
      62. Физическим и химическим методами осуществляется контроль параметров режима работы паровых и воздушных стерилизаторов в процессе стерилизационного цикла, бактериологическим методом оценивается эффективность работы стерилизатора.
      63. Контроль работы стерилизаторов проводится специалистами организации здравоохранения при каждой его загрузке.
      64. Средства измерений стерилизационного оборудования подвергаются поверке в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
      65. Территориальными органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора осуществляется выборочный контроль эффективности работы стерилизаторов.
      66. При проведении контроля температуры стерилизатора, тесты (химические тесты, термохимические индикаторы и биологические тесты) упаковывают в пакеты из упаковочной бумаги со стерилизуемым материалом и размещают в контрольных точках стерилизатора согласно приложению 8 к настоящим Санитарным правилам.
      67. Каждая партия стерилизуемого материала регистрируется в журнале учета стерилизации изделий медицинского назначения установленной формы согласно приложению 9 к настоящим Санитарным правилам. Паспорт стерилизатора, акты, протоколы проверки технического состояния стерилизаторов и эффективности стерилизации хранятся у ответственного лица в организации здравоохранения.
      68. Эндоскопы, используемые при нестерильных эндоскопических манипуляциях (введение эндоскопов через естественные пути в полости организма, имеющие собственный микробный пейзаж), непосредственно после использования подлежат предварительной очистке, окончательной очистке, дезинфекции высокого уровня и хранению в условиях, исключающих вторичную контаминацию микроорганизмами.
      Эндоскопы, используемые при стерильных эндоскопических манипуляциях (введение через их каналы стерильных инструментов, используемых при хирургических вмешательствах, введение эндоскопов в стерильные полости, контакт с раневой поверхностью, кровью), непосредственно после использования подлежат предварительной очистке, предстерилизационной очистке, стерилизации и хранению в условиях, исключающих вторичную контаминацию микроорганизмами.
      Дезинфекция и стерилизация эндоскопов и инструментов к ним проводятся согласно приложению 10 к настоящим Санитарным правилам.
      69. Ответственность за организацию и качество стерилизации ИМН возлагается на руководителя организации здравоохранения.
      70. Физический метод контроля работы стерилизаторов осуществляют с помощью средств измерения температуры (термометр, термометр максимальный), давления (манометр) и учета времени стерилизации. Параметры режима работы стерилизатора следует проверять в течение всего цикла стерилизации, проводимой в соответствии с паспортом аппарата.
      71. Химический метод контроля осуществляют с помощью химических тестов и термохимических индикаторов. Окончание стерилизации визуально определяется по изменению цвета индикаторов.
      72. Бактериологический метод контроля осуществляют с помощью биологических тестов, содержащих дозированное количество спор микробов. Биологические тесты готовятся бактериологическими лабораториями центров санитарно-эпидемиологической экспертизы.
      73. По окончании стерилизации биологические тесты помещают в полиэтиленовый пакет и в тот же день доставляют в бактериологическую лабораторию с сопроводительным бланком.
      74. К работе с паровыми стерилизаторами допускаются лица старше восемнадцати лет, имеющие удостоверение о сдаче технического минимума по обслуживанию паровых стерилизаторов.
      75. Паровой стерилизатор устанавливается на расстоянии 0,8 метра (далее – м) от стен, шкафные стерилизаторы - на расстоянии 1,5 м. Пол в помещении покрывается материалом, не проводящим ток.
      76. Каждый электрический стерилизатор присоединяется к электросети через рубильник или автоматический выключатель. Включение парового стерилизатора в штепсельную розетку запрещается. Рубильник или автоматический выключатель устанавливаются на расстоянии 1,6 м от пола и не далее 1 м от парового стерилизатора. Запрещается подключение к этому рубильнику или автоматическому выключателю других потребителей электроэнергии.
      77. Запрещается использовать в качестве заземления водопроводные трубы сети центрального отопления, канализации, трубопроводы горючих или взрывчатых веществ, заземлители молниеотводов.
      78. В помещении для паровых стерилизаторов должны соблюдаться правила пожарной безопасности. Запрещаются проведение в стерилизаторах каких-либо работ, не связанных со стерилизацией медицинских изделий, а также хранение в помещении посторонних предметов, загромождающих и загрязняющих помещение.
      79. Вход в помещение во время работы стерилизаторов разрешается только обслуживающему персоналу и лицам, осуществляющим контроль за эксплуатацией стерилизаторов.
      80. В каждом помещении, где установлена стерилизационная аппаратура, на видном месте располагаются правила по ее эксплуатации.
      81. Паспорт завода-изготовителя на паровой стерилизатор хранится у лица, ответственного за состояние и безопасность парового стерилизатора.
      82. Помещение автоклавной обеспечивается естественным освещением, приточно-вытяжной вентиляцией, фрамугами или форточками. Дверь в помещение во время работы стерилизатора не запирается.
      83. Каждый паровой стерилизатор оснащается предохранительным клапаном и исправным запломбированным манометром, имеющим класс точности не менее двух с половиной и такую шкалу, чтобы предел измерения рабочего давления находился во второй трети шкалы.
      84. Не допускается к применению манометр при отсутствии пломбы на клейме, просроченном сроке поверки, разбитом стекле или других повреждениях, в случае, когда стрелка манометра при его выключении не возвращается на нулевую отметку.
      85. Предохранительный клапан должен быть отрегулирован на разряженное давление в стерилизаторе.
      86. Обслуживающий персонал выполняет требования по режиму работы и безопасному обслуживанию паровых стерилизаторов, своевременно проверяет исправность контрольно-измерительных приборов и предохранительных устройств.
      87. Ремонт паровых стерилизаторов проводится специалистами, имеющими соответствующее разрешение.

4. Организация и проведение дезинсекции

      88. При поселковой дезинсекции работа на объектах начинается с их предварительного обследования на наличие насекомых, определения видов, выявления мест заселенности и численности. Выборочный контроль в дальнейшем осуществляют государственные органы санитарно-эпидемиологической службы.
      89. Кратность обработок определяется особенностями биологии и экологией целевых видов, санитарным состоянием объектов и уровнем их заселенности насекомыми, характеристиками применяемых дезсредств.
      90. Обработку необходимо проводить либо непосредственно перед выплодом (вылетом) насекомых, либо сразу после него.
      91. Основным показателем эффективности поселковой дезинсекции считается прирост освобожденной от насекомых площади, а при борьбе с мухами – отсутствие личинок, куколок и снижение численности.
      92. Применяются три типа обработки против насекомых и других членистоногих:
      1) сплошная обработка – проводится при поселковой дезинсекции во всех заселенных целевыми видами насекомых помещениях и на прилегающих территориях;
      2) барьерная обработка – создание защитных зон вокруг определенной территории. Проводится когда необходимо создать барьер, препятствующий проникновению насекомых на определенную территорию. При этом могут обрабатываться растительность в открытых стациях, норы грызунов, открытые водоемы и т. д. Ширина барьерной зоны определяется особенностями экологии целевых видов и угрожающей нозологии, а также дальностью массовых перемещений населения;
      3) микроочаговая обработка – дезинсекция в очаге инфекционных заболеваний и на прилегающей к нему территории. Проводится при регистрации инфекционного заболевания, в распространении которого могут принимать участие насекомые.
      93. При контрольном обследовании объект относят к «освобожденным от насекомых», если насекомые не наблюдаются в течение месяца ни в одном из помещений. При обнаружении даже единичных живых насекомых объект переводится в категорию «заселенных» и проводится повторная обработка.
      94. Заселенность насекомыми зданий (или встроенных объектов) считается высокой, если отдельные насекомые и их скопления обнаружены более чем, на 20 % площади объекта. В этом случае обязательна сплошная обработка помещений.
      95. В случае выявления неэффективности обработок, они проводятся повторно за счет исполнителя.
      96. Обработка против комаров проводится непосредственно перед их вылетом с зимовок или перед вылетом первой генерации, в отапливаемых подвальных помещениях обработка проводится круглогодично.
      97. Основным мероприятием в борьбе с мухами является обработка мест их выплода. Для уничтожения личинок и куколок мух почва обрабатывается ларвицидами на расстоянии 30-50 см и более до 80 см от краев мусоросборников, не канализованных уборных, асфальтированных площадок, окружающих санитарно-дворовые установки, скоплений навоза.
      98. Регулярные деларвационные (направленные против личинок и куколок мух) работы начинаются весной при появлении личинок I и II стадий первой летней генерации и продолжаются в течение всего летнего периода. Для уничтожения личинок и куколок мух в мусоре, навозе, почве инсектициды используются, как правило, в виде растворов, эмульсий для лучшего проникновения их в обрабатываемый субстрат.
      99. При проведении обработок открытых территорий против экзофильных видов, компонентов гнуса проводится деларвация всех прибрежных водоемов, мест массового выплода как на территории защищаемого объекта (населенный пункт, место работы большого коллектива людей), так и вокруг него (защитная зона). Ширина защитной зоны в зависимости от ландшафта, зарастаемости территории растительностью, дальности разлета гнуса имеет радиус от 1 до 6 км и более.
      100. Критерием оценки эффективности выполненных противомушиных мероприятий является сезонный показатель численности комнатных и экзофильных видов мух. В городах удовлетворительным сезонным показателем численности комнатных мух является один экземпляр на 1 липкий стандартный лист (в сутки), экзофильных мух – 3-5 экземпляров на одну мухоловку; для сельской местности – 5 и 20 соответственно.
      101. Учет численности проводится один раз в 3-10 дней в течение суток в период активности мух, в помещениях он должен проводится с помощью липких лент из расчета 1 на 20 квадратных метра (далее – м²), в местах выплода – выловом в сетчатые мухоловки. Эффективность считается удовлетворительной при отсутствии окрыленных мух, при численности в среднем не более 1 экземпляра на 1 стандартный липкий лист (за сутки). Для участков с преобладающей индивидуальной застройкой при отсутствии канализации и для сельской местности – 3-5 экземпляров.
      102. Контроль эффективности дезинсекционных мероприятий на объектах осуществляется специалистами государственной санитарно-эпидемиологической службы.
      103. Определение эффективности мероприятий проводят путем учета численности окрыленных мух, а также личинок и куколок в местах выплода. Учету подлежит не менее 5 % обслуживаемых объектов в населенном пункте.
      104. Истребительные мероприятия прекращаются, если насекомых не обнаруживают при контролях всеми методами в течение месяца после обработок.
      105. Контроль эффективности дезинсекционных мероприятий на объектах от комаров осуществляется в сроки, определяемые используемым дезсредством, типом обрабатываемых поверхностей. Эффективность считается удовлетворительной при регистрации единичных экземпляров, учет ведется в течение 20 минут «методом открытых рук».
      106. Основным показателем эффективности противоличиночных мероприятий является численность окрыленных комаров в защищенных объектах, обнаружение на 5-7 сутки после обработок личинок и комаров имаго должно быть не более 1 особи окрыленных комаров на 1 м² подвала.
      107. Критерием оценки эффективности противогнусовых и противоклещевых мероприятий на открытых территориях, обработки нор грызунов при создании защитных зон является гибель не менее 80 % насекомых (клещей) через сутки после обработки при 100 % охвате территории, подлежащей дезинсекции (деакаризации).
      108. Показателем эффективности дезинсекции в отношении подвальных комаров являются отсутствие на 3-5 сутки после обработок живых личинок в пробах и наличие в среднем не более 1 особи окрыленных комаров на 1 м².
      109. При оценке эффективности мероприятий по уничтожению блох в помещениях используются липкие листы (20Ч30 см) из расчета 2 листа на 10 м² поверхности пола. Если на 1 лист в течение суток попало не более 2 блох, считают, что насекомые «единичные», от 3 до 10 – «блох много», более 10 – «очень много».
      110. При оценке эффективности мероприятий по уничтожению постельных клопов осматриваются наиболее вероятные места их нахождения, результаты осмотра записываются следующим образом: «единичные насекомые», «скопления насекомых», а при отсутствии клопов – «насекомые не обнаружены».
      111. При оценке эффективности противопедикулезных мероприятий удовлетворительным ее показателем считается полное отсутствие насекомых и гнид после обработки.

5. Организация и проведение дератизации

      112. Дератизация осуществляется с целью уничтожения грызунов и освобождения от них заселенных объектов или для постоянного поддержания их численности на минимальном уровне, обеспечивающем предотвращение широкого распространения инфекционных болезней и существенного экономического ущерба.
      113. Поселковая дератизация подразделяется на следующие типы:
      1) сплошная дератизация – проводится на территории всего населенного пункта, включая открытые места обитания в его пределах, не реже 2 раз в год;
      2) очаговая дератизация – дератизация в очаге инфекционных заболеваний и на прилегающей к нему территории. Проводится при регистрации инфекционного заболевания, в распространении которого могут принимать участие грызуны;
      3) выборочная дератизация – проводится, когда необходимо провести уничтожение грызунов на отдельных участках или строениях, в основном на эпидемически значимых объектах: мясо- и рыбокомбинатах, холодильниках, элеваторах, продовольственных складах, в лечебных и детских учреждениях, на животноводческих фермах.
      114. Дератизацию проводят физическими, механическими, химическими способами, методами раскладки отравленных приманок, опыливания, газации. Выбор способа и метода дератизации определяется особенностями обрабатываемого объекта, экологией целевых грызунов и свойствами дератизационных средств.
      115. Обследованию на наличие грызунов подлежит вся площадь строений и территорий организаций здравоохранения, детских организаций, объектов общественного питания, продовольственной торговли один раз в квартал.
      116. Для обеспечения эффективности профилактических дератизационных работ предусматривается соблюдение определенной кратности обработок. Если инструкцией по применению используемого препарата не рекомендуется иное, то дератизацию помещений проводят 1 раз в 2-3 месяца, дератизацию территории – 4-6 раз в год. При длительном отсутствии грызунов помещения исключают из обработки, а количество обработок территории сокращают вдвое.
      117. Отравленная приманка на объектах продовольственной торговли, общественного питания, овощехранилищах, складах, жилых помещениях и надворных постройках раскладывается в соответствии с режимом применения, предусмотренным в инструкциях по использованию дератизационных средств. В помещениях детских организаций, в которые имеют доступ дети, раскладка отравленной приманки не допускается, а уничтожение грызунов производится исключительно механическими методами.
      118. Средства дератизации должны внешне резко отличаться от пищевых продуктов, фуража, предметов домашнего обихода, лекарственных препаратов. В качестве пищевой основы приманок запрещается использовать недробленые семена подсолнуха и иные продукты, имеющие привлекательный для людей вид. Во избежание несчастных случаев родентицидную приманку для грызунов необходимо окрашивать в яркий цвет.
      119. Отравленная приманка на открытых территориях раскладывается только скрытно и должна быть недоступна детям, домашним животным и птицам.
      120. Работы по приготовлению приманок должны быть максимально механизированы с применением специальных смесителей. Приготовление и фасовка отравленных приманок должны проводиться под вытяжкой и с соблюдением мер безопасности, указанных в соответствующих инструкциях на конкретные дератизационные средства.
      121. В рабочих помещениях по приготовлению приманок проводится периодический контроль воздуха на содержание действующего вещества родентицида.
      122. В помещениях, где имеются незатаренные пищевые продукты, запрещается применять сыпучие (в том числе зерновые) отравленные приманки и использовать средства дератизации в форме дустов.
      123. В помещениях, где постоянно бывают люди, после завершения дератизации все остатки приманки с ядом должны быть собраны с целью утилизации. В местах, недоступных детям и домашним животным, приманка оставляется для предотвращения вселения грызунов на защищаемый объект.
      124. Эффективность дератизации достигается:
      1) проведением на объекте санитарного дня для проведения сплошной обработки всех заселенных грызунами помещений;
      2) соблюдением технологии раскладки приманки, предусмотренной инструкцией по ее применению;
      3) обеспечением в складских помещениях постоянного доступа к стенам, углам и техническим вводам для лиц, проводящих дератизацию, путем устройства прохода вдоль стен шириной не менее 70 см;
      4) оборудованием стеллажей, отстоящих от пола не менее чем на 15 см во всех местах хранения различных материалов;
      5) хранением продуктов и запасов воды в условиях, максимально затруднявших доступ грызунов к ним;
      6) обеспечением доступа для лиц, проводящих дератизацию, во все помещения до их загрузки для проведения профилактической обработки;
      7) соблюдением правил грызунонепроницаемости зданий и помещений;
      8) проведением регулярной уборки во всех помещениях и на прилегающей к ним территории и вывозом мусора в установленные сроки.
      125. При проведении сплошной дератизации в населенном пункте его население обязательно оповещается об этом через средства массовой информации.
      126. Населенный пункт или его часть делят на участки, которые нумеруют и наносят на схематическую карту. Размеры участка определяют, исходя из объема работ. Каждый участок закрепляют за конкретным дератизатором.
      127. Заселенные грызунами строения дератизатор посещает два раза в месяц или чаще, исходя из конкретных условий. По мере повышения эффективности дератизации кратность посещения дератизатором свободных от грызунов строений уменьшают.
      128. При появлении инфекционного заболевания, связанного с грызунами, помимо осуществления перечисленных выше мер проводят дератизационные мероприятия по типу экстренной профилактики: применяют остродействующие ратициды в составе отравленных пищевых приманок, содержащих растительное масло в качестве атграктанта.
      129. Основным принципом наиболее эффективной методики борьбы с синантропными грызунами являются применение средств борьбы во всех без исключения местах обитания грызунов и непрерывность этого воздействия.
      130. В качестве основного средства борьбы необходимо применять долго сохраняющиеся приманки с антикоагулянтами, а приманки с остродействующими ядами не чаще двух раз в год в период осеннего пика численности и весеннего размножения грызунов, а также по эпидпоказаниям.
      131. Давилки, капканы и другие ловушки рекомендуется применять на отдельных объектах в качестве дополнительного метода дератизации.
      132. Применять яды для опыливания нор и троп грызунов следует в небольшом объеме, так как этот способ приводит к сильному загрязнению пестицидами окружающей среды и повышает опасность проводимых работ для лиц, постоянно находящихся в обработанном помещении.
      133. Бактериальные препараты против грызунов в населенных пунктах применяются только по разрешению территориального органа государственного санитарно-эпидемиологического надзора.
      134. Особое внимание уделяется применению сухих приманок с антикоагулянтами при систематической обработке строений, легко доступных для грызунов и повторно заселяемых ими. На таких объектах сухие приманки находятся постоянно.
      135. Важным условием проведения качественной дератизации является использование в отравленных приманках разных привлекательных для грызунов продуктов: муки, зерна, крупы, сахара, растительного масла, реже хлеба, овощей, мясных и рыбных отходов.
      136. Контроль за ходом дератизационных мероприятий осуществляется специалистами органов государственного санитарно-эпидемиологического надзора.
      137. Показателем качества дератизации является учет численности грызунов с применением орудий лова, который проводится через 15-45 дней (в зависимости от использованных средств) после проведения дератизации. Охвату подлежит 1-5 % обработанных объектов.
      138. Дератизация в населенном пункте признается эффективной при гибели не менее 80 % грызунов.

Приложение 1
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Классификация опасности средств дезинфекции

Таблица 1

Класс опасности	Зона острого токсического действия: отношение порога острого действия к норме расхода	Рекомендуемые условия применения
1 класс - чрезвычайно опасные	Менее 1	Используются в экстремальных ситуациях (по эпидемиологическим показаниям) в специальных костюмах и противогазах
2 класс – высоко-опасные	1-3	Используются в отсутствии людей с применением средств защиты органов дыхания, глаз, кожи
3 класс - умеренно опасные	3,1-10	Используются без средств защиты органов дыхания и глаз, но в отсутствие людей
4 класс - малоопасные	Более 10	Используются без ограничения сфер применения

Классификация опасности средств дезинсекции

Таблица 2

Класс опасности	Зона биоцидного действия		Заключение о возможности и сфере применения препаратов в дезинфекции
	острого	подострого
	норма расхода	норма расхода
1 класс – чрезвычайно опасные	< 10	< 1	Не рекомендуются для применения
2 класс - высоко-опасные	10-30	1-5	Рекомендуются для применения только профконтингентом со средствами защиты органов дыхания, глаз, кожи в отсутствии людей с регламентированными условиями применения (расход средства, проветривание и влажная уборка).
3 класс - умеренно опасные	31-100	5,1-10	Рекомендуется для использования профконтингентом и населением в быту с регламентированными условиями применения (расход средств, режим проветривания, уборка) в помещениях любого типа
4 класс – малоопасные	> 100	> 10	Используются без ограничения сфер применения

Классификация опасности родентицидов

Таблица 3

Лимитирующие свойства	Показатели	Классы опасности
		1 класс – чрезвычайно опасные		2 класс – высоко опасные	3 класс – умеренно опасные	4 класс – малоопасные
		«А»	«Б»	2 класс – высоко опасные	3 класс – умеренно опасные	4 класс – малоопасные
Острая токсичность (для потенциально опасных путей)	ЛД50 при введении в желудок, мг/кг	< 2	2,1-14	15-150	151-5000	>5000
	ТL50	< 1	>1	>1	>1	>1
	Антидот	-	+	+	+	+
	ЛД50 при нанесении на кожу, мг/кг	< 100		100-500	501-2500	>2500
	ЛС50 при ингаляции, мг/кг	< 500		500-5000	5001-50000	>50000
	С20 (по степени летучести) для фумигантов	Тяжелое отравление с возможным летальным исходом		Отравление выше порога острого действия	Отравление на уровне порога острого действия	Отсутствие отравления
Избирательная токсичность (ИТ)	ЛД50 для нецелевого вида животных (кошка, собака, свинья, курица) ЛД50 для целевого вида животных (грызуны)	< 3		3,1-2	9,1-37	>27
Кумулятивный эффект	ЛД50ⁿ Ккум= -------- ЛД50ⁱ	< 1		1-3	3,5-5	>5
Стабильность (почва)	Время разложения на нетоксичные компоненты (Т1/2), мес.	>12		6-12	1-6,1	< 1

      Примечание:
      (+) – наличие антидота, (-) – отсутствие антидота;
      ЛД50 – средняя смертельная доза;
      ТL50 – время, прошедшее от момента экспериментального воздействия, в течение которого погибло 50 % животных;
      С20 – концентрация паров вещества в воздухе при температуре 20 градусов Цельсия;
      Ккум – коэффициент кумуляции;
     ЛД50ⁿ – средняя смертельная доза при суммарном введении;
      ЛД50ⁱ – средняя смертельная доза при однократном введении;
      Т1/2 – полупериод распада.

Приложение 2
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Нормы расхода дезинфицирующих растворов
при обеззараживании отдельных объектов

Таблица 1

Объект обеззараживания	Единица измерения	Среднее количество дезинфицирующего средства	Примечание
Поверхность в жилых помещениях	1м² площади пола	В соответствии с инструкцией (методическими указаниями) по применению препарата	В очаге сибирской язвы норма 2 литра с учетом двукратной обработки
Белье	1 кг	4-5 литров рабочего раствора
Посуда и прочие	1 комплект	2-3 литра рабочего раствора
Поверхность почвы, отбросы	1 м²	2 литра рабочего раствора	При сибирской язве 8-10 литров
Выделения	1 кг или л	В соответствии с инструкцией (методическими указаниями) по применению препарата	При сибирской язве 0,5 литра
Остатки пищи	1 кг	0,1 кг

Примечание: для расчета норм расхода дезинфицирующих средств по проведению заключительной и текущей дезинфекции в очагах необходимо руководствоваться средними данными о количестве выполненных за последние два года дезинфекций с учетом видов работ. В комплект посуды входят: 2 тарелки, стакан и чашка с блюдцем, 2 ложки, вилка и нож.

Средние объемы заключительной и текущей
дезинфекции в очагах инфекционных заболеваний

Таблица 2

Объект	Средний объем работы для основных объектов обеззараживания
Объект	Помещение в м² по площади пола	Белье в килограммах (далее - кг)	Посуда в комплектах	Постельные принадлежности в кг
Домашний очаг	50	5	3	30
Организованный коллектив (организация образования, дом престарелых, инвалидов и др.)	150	50	30	75

Приложение 3
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Расчет потребности организаций здравоохранения
в дезинфицирующих средствах

1. Для проведения текущей дезинфекции помещения, оборудования используют следующую формулу расчета потребности организаций здравоохранения в дезинфицирующих средствах:

NK
      X1 = Q ---------- (S₁ + S₂ +S₃), где
100

      Х1 – годовая потребность организации в дезинфицирующих средствах (в килограммах или литрах);
      Q – число дезинфекций (исходя из числа рабочих дней и кратности проведения дезинфекции);
      N – норма расхода дезинфицирующего средства (один квадратный метр на литр);
      K – концентрация дезинфицирующего раствора (в процентах);
      S₁ – площадь помещения, подлежащего дезинфекции (в квадратных метрах);
      S₂ – площадь оборудования, подлежащего дезинфекции (площадь каждой единицы санитарно-технического оборудования принимается за один квадратный метр, ванны – три квадратных метра);
      S₃ – площадь прочих объектов, подлежащих дезинфекции (в квадратных метрах).
      2. Для проведения заключительной дезинфекции в процедурных, перевязочных, операционных, родильных залах используют следующую формулу расчета потребности организаций здравоохранения в дезинфицирующих средствах:

NK
Х₂ = 52 ---------- S₄, где
100

      Х₂ - годовая потребность организации в дезинфицирующих средствах на проведение генеральных уборок;
      52 - число генеральных уборок (из расчета один раз в неделю);
      N - норма расхода дезинфицирующего средства на один квадратный метр;
      K - концентрация дезинфицирующего раствора;
      S₄ - оперативная площадь, подлежащая генеральной уборке.
      3. Для обеспечения организаций здравоохранения дезинфекционно-стерилизационным оборудованием используют следующий расчет потребности:
      1) потребности в дезинфекционно-стерилизационном оборудовании (автоклавы, механические и ультразвуковые мойки, биксы) определяются из объема подлежащих стерилизации мягкого материала (перевязочного), хирургического белья, пеленок, медицинских инструментария, изделий с соответствующим режимом стерилизации;
      2) биксы и автоклавы, стерилизаторы должны заполняться на две трети объема. В биксы закладывается однородный материал;
      3) кратность закладки материалов (биксов) в автоклавы составляет не более 5 (пяти) в сутки, в сухожаровые шкафы – не более 8 (восьми);
      4) количество необходимого оборудования определяется исходя из произведения объема загрузок на кратность загрузок в смену;
      5) количество стерилизационных коробок определяется для стерилизаторов 1 типа не более 20 биксов в смену, для стерилизаторов 2 типа при разовой закладке 5-8 биксов не более 40 биксов в смену, для стерилизаторов 3 типа – 25 биксов в смену, для стерилизаторов 4 типа – 65 биксов.

Приложение 4
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Дезинфекция изделий медицинского назначения

Метод дезинфекции	Режим дезинфекции			Применяемость	Условия дезинфекции
Метод дезинфекции	Температура в градусах Цельсия (далее - ^оС)	Концентрация, в процентах (далее - %)	Время дезинфекции, в минутах	Применяемость	Условия дезинфекции
Кипячение: в дистиллированной воде; дистиллированная вода плюс натрий двууглекислый (питьевая сода)	98	2,0	30 15	Для изделий из стекла, металла, термостойких полимерных материалов, резины	Полное погружение в воду
Паровой: проводится в паровом стерилизаторе или дезинфекционной камере	110		20	Для изделий из стекла, металла, резины, латекса, термостойких полимеров	Закладываются в стерилизационные коробки
Воздушный: проводится в воздушном стерилизаторе сухим горячим воздухом	120		45	Для изделий из стекла и металла	Проводится без упаковки в лотках
Химический: проводится в емкости из стекла, пластмассы или в эмалированной емкости	В соответствии с инструкцией (методическими указаниями) по применению препарата			Для изделий из стекла, коррозийностойкого материла полимерных материалов, резины	Полное погружение в раствор

      Примечание:
      после дезинфекции химическим способом изделия должны быть промыты в проточной воде до полного удаления запаха дезинфицирующего средства;
      при дезинфекции кипячением и паровым методом изделия из полимерных материалов должны быть упакованы в марлю.

Приложение 5
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Предстерилизационная обработка изделий
медицинского назначения

Таблица № 1

Процессы при проведении обработки	Первоначальная температура раствора в ^оС	Время выдержки в минутах
1. По завершению дезинфекции ИМН ополаскиваются проточной водой		0,5
затем: замачиваются при полном погружении в один из растворов моющего средства	20 – 25	15
2. Мытье каждого изделия в моющем растворе при помощи ерша или ватно-марлевого тампона		0,5
3. Ополаскивание проточной водой		10,0
4. Ополаскивание дистиллированной водой		0,5
5. Сушка горячим воздухом в сушильном шкафу	85	До полного исчезновения влаги

Приготовление моющего раствора

Таблица № 2

Наименование компонентов	Количество компонентов для приготовления	Применяемость
1. Моющее средство Вода питьевая	3 грамма (далее – гр) до 1 литра	Применяется при механизированной очистке (струйный метод, ершевание, использование ультразвука)
2. Моющее средство Вода питьевая	1,5 гр до 1 литра	Применяется при механизированной очистке ротационным методом
3. Моющее средство Вода питьевая	5 гр до 1 литра	Применяется при ручной очистке
4. Раствор перекиси водорода 27,5%. Моющее средство Вода питьевая	17 гр 5 гр до 1 литра	Применяется при механизированной (струйный метод, ершевание, использование ультразвука) и ручной очистке
5. Моющее средство 0,8%. Вода питьевая Моющее средство 1,6 % Вода питьевая	8 миллилитров (далее – мл) концентрата до 1 литра 16 мл концентрата до 1 литра	Применяется при ручной очистке

Приложение 6
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Методы стерилизации изделий медицинского назначения

Химический метод стерилизации
(растворы химических препаратов)

Таблица № 1

Стерилизующий агент	Режим стерилизации (температура, время выдержки)	Наименование изделий	Условия проведения стерилизации
Раствор дезсредства	В соответствии с инструкцией (методическими указаниями) по применению препарата	Рекомендуется для изделий из полимерных материалов, резины, стекла, коррозийностойких металлов	Проводится при полном погружении изделия в раствор, после чего изделие промывается стерильной водой. Срок хранения стерильного изделия в стерильной емкости, выложенной стерильной простыней – 3 суток.

1. Температура растворов в процессе стерилизации не поддерживается.
2. Для погружения изделий в дезинфицирующий раствор должны использоваться емкости из стекла, пластмассы или покрытые эмалью.

Паровой метод стерилизации
(водяной насыщенный пар под избыточным давлением)

Таблица № 2

Режим стерилизации			Применяемость
Давление пара в стерилизационной камере в кг/см²	Температура в стерилизационной камере в ^оС	Время выдержки, в минутах
Номинальное значение	Номинальное значение	При ручном, полуавтоматическом и автоматическом управлении
0,20 предельное отклонение 0,02 (2,0 отклонение плюс-минус 0,2)	132 плюс-минус 2	20	Рекомендуется для изделий из коррозийностойких металлов, стекла, изделий из резины
0,11 предельное отклонение 0,02 (1,1 отклонение – плюс-минус 0,2)	120 плюс-минус 2	45	Рекомендуется для изделий из резины, латекса и отдельных полимерных материалов (полиэтилен высокой плотности, поливинилхлорид – пластикаты)

1. Стерилизацию проводят в стерилизационных коробках без фильтров или в стерилизационных коробках с фильтром или в двойной мягкой упаковке из бязи или пергамента, бумаги мешочной, непропитанной бумаги мешочной влагопрочной, бумаги для упаковки продуктов на автоматах марки Е, бумаги крепированной в паровом стерилизаторе.
2. Срок хранения изделий, простерилизованных в коробках с фильтром, – двадцать суток, в остальной упаковке – трое суток.

Воздушный метод стерилизации (сухой горячий воздух)

Таблица № 3

Режим стерилизации		Применяемость
Рабочая температура в стерилизационной камере, в ^оС, номинальное значение	Время стерилизационной выдержки в минутах, номинальное значение
180 (плюс 2; минус 10)	60 (плюс 5)	Рекомендуется для изделий из металлов, стекла и силиконовой резины
160 (плюс 2; минус 10)	150

1. Стерилизации подвергаются сухие изделия. Стерилизацию проводят в упаковке из бумаги мешочной непропитанной, бумаги мешочной влагопрочной, бумаги для упаковки продуктов на автоматах марки Е, бумаги упаковочной высокопрочной, бумаги крепированной, бумаги двухслойной крепированной или без упаковки в открытой емкости в воздушном стерилизаторе.
2. Изделия простерилизованные без упаковки используются непосредственно после стерилизации, в упакованном виде - в течение трех суток.

                 Химический метод стерилизации (газовый)
         смесью ОБ (далее - окись этилена с бромистым метилом)
            и окисью этилена, парами раствора формальдегида

Таблица № 4

Стерилизующий агент	Доза газа в миллиграммах	Режим стерилизации			Влажность	Время экспозиции	Изделия
		Давление газа при температуре плюс 18 ^оС		Температура стерилизации, в ^оС
		В килограммах в секунду на см²	Миллиметр ртутного столба	Температура стерилизации, в ^оС
1	2	3	4	5	6	7	8
Смесь ОБ в соотношении 1:2,5 по весу	2000	0,65	490	35 плюс-минус 5	не менее 80%	240 плюс-минус 5	Для оптики, кардиостимуляторов
	2000	0,65	490	55 плюс-минус 5		240 плюс-минус 5	Для изделий из полимерных материалов, стекла, металла
	2000	0,65	490	55 плюс-минус 5		360 плюс-минус 5	Для пластмассовых магазинов к сшивающим аппаратам
Окись этилена	1000	0,55	412	Не менее 18		960 плюс-минус 5	Для изделий из полимерных материалов, стекла, металлов
Формалин 16 % раствор по (формальдегиду)				75 плюс-минус 5	96%	300 плюс-минус 5	Для изделий из резины, полимерных материалов, металла, стекла
Пары 40 % раствора формальдегида в этиловом спирте с концентрацией формальдегида в аппарате - 150 миллиграмм на дециметр (далее - мг/дм)				80 плюс-минус 5 80 плюс-минус 5		180 плюс-минус 5 120 плюс-минус 5	Для изделий из полимерных материалов, резины, пластмасс Для изделий из металла и стекла

      1. Стерилизацию проводят в упаковке из двух слоев полиэтиленовой пленки толщиной 0,06 – 0,2 миллиметра, пергаменте, бумаге мешочной непропитанной, бумаге мешочной влагопрочной, бумаге для упаковки продуктов на автоматах марки Е, бумаге упаковочной крепированной, бумаге двухслойной крепированной в стационарном газовом стерилизаторе, микроанаэростате, портативном аппарате.
      2. Срок хранения стерильных изделий в упаковке из полиэтиленовой пленки – пять лет, в остальной упаковке – двадцать дней.
      3. Изделия после стерилизации должны быть выдержаны в вентилируемом помещении в течение одних суток – для изделий из стекла и металла, пять-тринадцать суток – для изделий пластмассы и резин, четырнадцать суток – для всех изделий, имеющих контакт (свыше тридцати минут) со слизистыми оболочками, тканями, кровью, двадцать один суток – для изделий из полимерных материалов, использующих для детей.
      4. Стерилизация парами формалина проводится в стационарных специальных стерилизаторах. По завершению режима стерилизации должна проводиться нейтрализация остатков формалина, аммиаком с выдержкой времени нейтрализации – шестьдесят минут.

Приложение 7
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Контроль качества стерилизации изделий
медицинского назначения

№ п/п	Направление контроля	Виды контроля
№ п/п	Направление контроля	Самоконтроль, осуществляемый персоналом организации	Метрологический и технологический контроль	Осуществляемый государственным органом санитарно-эпидемиологической службы
1	Контроль условий стерилизации: работа стерилизаторов, режим, упаковка и загрузка	Визуальный контроль каждого цикла и с использованием утвержденных в Республике Казахстан тестов, наблюдение за исправностью контрольно- измерительных приборов (далее – КИП)	Контроль за технической исправностью стерилизаторов, КИПов в соответствии с договорами, а также после монтажа и ремонта	Контроль работы стерилизаторов 1 раз в квартал визуально и с использованием бактериологических тестов, средств измерения температуры. Контролю подлежат не менее 25 % аппаратов с охватом всех аппаратов в течение года, а также по показаниям после монтажа и ремонта с эталонной загрузкой
2	Контроль стерильности ИМН	Бактериологический контроль - 1 раз в неделю.		Бактериологический контроль - не реже 1 раза в квартал
3	Контроль за воздушной средой в централизованных стерилизационных отделениях	Ежедневно - за проветриванием, работой вентиляционных систем, кондиционеров, бактерицидных ламп. Отбор проб воздуха - 1 раз в месяц	Контроль за техническим состоянием бактерицидных ламп	Бактериологический контроль – 1 раз в квартал в стерильной зоне
4	Контроль на наличие скрытой крови и остаток щелочных компонентов (азопирамовый и фенолфталеиновый пробы)	Ежедневно 1 % от одновременно обработанных изделий, но не менее 3-5 единиц от каждой партии		Выборочно при каждом обследовании с применением визуального контроля.

Примечание: при контроле санитарного состояния центрального стерилизационного отделения производится забор не менее 10 бактериологических смывов в стерильной зоне при каждом обследовании.
Допускается высев санитарно-показательной микрофлоры не более 1 % от общего числа отобранных смывов.

Приложение 8
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Расположение контрольных точек
в паровых стерилизаторах

Таблица № 1

Емкость камеры стерилизатора в кубических дециметрах	Число контрольных точек	Расположение контрольных точек
до 100	5	Для стерилизаторов прямоугольных: один – у загрузочной двери; две – у противоположной стенки (разгрузочной двери); три, четыре, пять – в центре.
свыше 100 до 750 включительно	11	Для стерилизаторов круглых вертикальных: один – в верхней части камеры; две – в нижней части камеры; с трех по одиннадцати - в центре.
свыше 750	13	Для стерилизаторов круглых горизонтальных: один – у загрузочной двери; две – у противоположной стенки (разгрузочной двери); с трех по тринадцать – в центре стерилизационных коробок или внутри стерилизуемых упаковок, размещенных на разных уровнях

Расположение контрольных точек
в воздушных стерилизаторах

Таблица № 2

Емкость камеры стерилизатора в кубических дециметрах	Число контрольных точек	Расположение контрольных точек
до 80	5	первая - в центре камеры; вторая, третья – в нижней части камеры справа и слева у двери; четвертая, пятая – в нижней части камеры у задней стенки слева и справа.
свыше 80	15	первая, вторая, третья – в центре камеры на трех уровнях сверху вниз; с четвертой по пятнадцатую - по углам на трех уровнях (с четвертой по седьмую – низ; с восьмой по одиннадцатую – середина; с двенадцатой по пятнадцатую - верх) размещая против часовой стрелки
свыше 80 двухкамерные	30	Аналогичным образом для каждой камеры

Примечание:
контрольные тесты помещают на расстоянии не менее пяти сантиметров от стенок стерилизатора.

            Рецептура химических тестов для контроля
              температурных параметров режима работы
                    паровых стерилизаторов

Таблица № 3

Наименование вещества	Цвет, форма кристаллов, запах	Температурный параметр, подлежащий контролю:
Наименование вещества	Цвет, форма кристаллов, запах	110 ^оС	120 ^оС	132 ^оС
1. Антипирин с красителем	Бесцветные кристаллы или белый порошок без запаха	+	-	-
2. Сера элементарная	Желтые кристаллы	-	+	-
3. Резорцин с красителем	Белые или слабо-желтые кристаллы	+	-	-
4. Кислота бензойная с красителем	Бесцветные игольчатые кристаллы или белый порошок	-	+	-
5. Никотинамид с красителем	Белый кристаллический порошок со слабым запахом	-	-	+
6. Мочевина с красителем	Бесцветные кристаллы	-	-	+

Примечание: в качестве красителя используют: фуксин кислый, феноловый красный, бромбимоловый синий и геанцитофиолетовый.

                Химические тесты для контроля
           температурных параметров режима работы
                воздушных стерилизаторов

Таблица № 4

Наименование химического соединения	Цвет, форма кристаллов, запах	Температурный параметр, подлежащий контролю
Наименование химического соединения	Цвет, форма кристаллов, запах	160⁰ С	180⁰ С
1. Левомицетин	Белый или белый порошок со слабым желтовато-зеленоватым оттенком	+	-
2. Кислота винная	Белого цвета или прозрачные бесцветные кристаллы	-	+
3. Гидрохинон	Бесцветные или светло-серые серебристые кристаллы	-	+
4. Тиомочевина	Блестящие бесцветные кристаллы	-	+
5. Янтарная кислота	Бесцветные кристаллы	-	+

В состав химических тестов, используемых для контроля работы воздушных стерилизаторов, краситель не добавляют, так как указанные химические соединения изменяют свой цвет при достижении температуры плавления.

Приложение 9
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Журнал учета работы по стерилизации медицинских изделий

Дата

Марка,
номер
стерилизатора

Отделение,
изделия,
количество

Упаковка

Время
стерилизации

Режим

Результаты
тест–контроля

Подпись,
проводившего
стерилизацию

Химический

Бактериологический

начало

конец

давление

температура

количество
индикаторов

количество
индикаторов,
изменивших
цвет

количество
индикаторов

количество
индикаторов,
давших
рост
микроорганизмов

1. При оценке результатов химического метода контроля работы стерилизаторов с применением химических, термохимических индикаторов в графе 10 следует указывать количество неудовлетворительных результатов.
2. При оценке результатов бактериологического метода контроля работы стерилизаторов с применением биологических тестов в графе 12 следует указывать количество неудовлетворительных результатов.

Приложение 10
к Санитарным правилам
«Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению дезинфекции,
дезинсекции и дератизации»

Дезинфекция, предстерилизационная очистка
и стерилизация эндоскопов и инструментов к ним

      Для эндоскопов, используемых при нестерильных эндоскопических манипуляциях (когда эндоскоп вводится через естественные пути в полости организма, имеющие собственный микробный пейзаж), этапы обработки включают предварительную очистку, окончательную очистку, дезинфекцию высокого уровня и хранение в условиях, исключающих вторичную контаминацию микроорганизмами.
      Эндоскопы, используемые при стерильных эндоскопических манипуляциях (введение через их каналы стерильных инструментов, используемых при хирургических вмешательствах, введение эндоскопов в стерильные полости, контакт с раневой поверхностью, кровью), непосредственно после использования подлежат предварительной очистке, предстерилизационной очистке, стерилизации и хранению в условиях, исключающих вторичную контаминацию микроорганизмами.
      Инструменты к эндоскопам, используемым при эндоскопических манипуляциях, во всех случаях подлежат предварительной очистке, предстерилизационной очистке, стерилизации и хранению в условиях, исключающих вторичную контаминацию микроорганизмами.
      Приборы и инструменты после каждого исследования разбирают, очищают от крови, слизи и других примесей щетками и обрабатывают дезинфицирующими растворами.
      Эндоскопы и инструменты к ним, используемые у больных инфекционными заболеваниями, дополнительно подлежат дезинфекции после предварительной очистки перед окончательной или предстерилизационной очисткой по режимам, рекомендованным при соответствующей инфекции и в методических указаниях по применению конкретного препарата. Применяемые дезинфицирующие средства не должны обладать фиксирующим органические загрязнения эффектом. Медицинский работник, выполняющий обработку эндоскопов и инструментов к ним, должен обязательно надевать отдельный халат и использовать средства индивидуальной защиты (перчатки, лицевые маски, очки или щитки), предотвращающие попадание инфицированного материала и дезинфицирующих средств на кожу.
      1. Предварительная очистка.
      Это самый первый этап обработки, выполняющийся немедленно после окончания процедуры – извлечения эндоскопа из тела пациента. Его главная задача состоит в предотвращении массивных загрязнений на поверхности и в каналах эндоскопа. Предварительная очистка проводится в том же помещении, где выполнялась процедура; эндоскоп остается присоединенным к источнику света и эндоскопическому насосу. Предварительная очистка осуществляется ручным способом. Этот этап заключается в протирании рабочей части эндоскопа (в направлении от блока управления к дистальному концу) салфеткой, смоченной раствором моющего средства (не фиксирующим загрязнения), прокачивании моющего раствора через каналы эндоскопа. Для предварительной очистки эндоскопов должны применяться средства, разрешенные для предстерилизационной очистки изделий медицинского назначения в установленном порядке. Оптимальными средствами для очистки эндоскопической аппаратуры являются моющие средства, содержащие ферменты.
      Салфетки после использования дезинфицируют средствами, эффективными в отношении вирусов, бактерий (включая микобактерии туберкулеза) и грибов Кандида по режиму более устойчивого возбудителя.
      По окончании предварительной очистки, перед погружением в моющий раствор обязательно проводят проверку герметичности эндоскопа. Эта процедура выполняется в соответствии с рекомендациями производителя оборудования при помощи специального устройства - искателя течи. При обнаружении протечки эндоскоп подвергается дезинфекции и сдается в ремонт.
      Предварительная очистка эндоскопа и инструментов к ним должна проводиться с соблюдением мер противоэпидемической безопасности.
      2. Окончательная очистка.
      Отсоединенный от источника света и отсоса эндоскоп переносят в отдельное помещение, где производят его дальнейшую обработку. Здесь же находятся емкости с моющими и дезинфицирующими растворами и моечно-дезинфицирующее оборудование. В этой же комнате должно быть не менее трех раковин: одну из них следует выделить для мытья рук персонала и не использовать для других целей (отмыв эндоскопа, слив растворов и т.д.). Для обеспечения безопасности работающего персонала помещение должно быть снабжено вентиляцией (лучше приточно-вытяжной). Это особенно актуально, если при обработке эндоскопов используются средства, содержащие альдегиды (в частности глутаровый) и обладающие выраженным действием на дыхательные пути вследствие их испарения.
      При выполнении окончательной очистки и последующих этапов обработки медицинский работник надевает водонепроницаемый халат или фартук, неповрежденные перчатки, маску, очки или щиток.
      Перед погружением эндоскопа в моющий раствор от эндоскопа отсоединяют все съемные части и элементы (клапаны, заглушки и другие) и погружают в раствор моющего средства, замачивают их в моющем растворе и чистят специальными или мягкими щетками.
      Для выполнения полноценной очистки эндоскоп необходимо полностью погрузить в моющий раствор. Эндоскопы, не подлежащие погружению в раствор, следует изъять из обращения: эти модели не позволяют провести адекватную обработку и несут риск инфицирования пациентов.
      После погружения эндоскопа в моющий раствор его наружные поверхности тщательно очищают при помощи салфеток. Затем при помощи специальных щеток (входящих в состав эндоскопа), точно соответствующих диаметру канала, удаляют загрязнения из каналов. При этом щетки вводятся во входы каналов, расположенные на блоке управления, и одним движением проводятся по всей длине канала. При появлении из противоположного конца канала щетку тщательно очищают, и только после очистки щетка выводится из канала. Очистка канала продолжается до тех пор, пока щетка, появляющаяся из выхода канала, не будет чистой. Далее к каналу присоединяют адаптеры для заполнения каналов (адаптеры для очистки) и пропускают моющий раствор через каналы полностью погруженного эндоскопа до тех пор, пока загрязнения не перестанут вымываться из каналов.
      Щетки подвергаются очистке в том же растворе моющего средства.
      Этап окончательной очистки по сущности аналогичен предстерилизационной очистке и предполагает использование разрешенных для этих целей средств. Тщательность ее выполнения является залогом эффективности последующей дезинфекции высокого уровня.
      3. Предстерилизационная очистка.
      Эндоскопы и инструменты к ним могут подвергаться вручную предстерлизационной очистке (как это было указано в разделе окончательная очистка) или с использованием установок, моечных машин, разрешенных к применению в установленном порядке. Не рекомендуется одновременное погружение эндоскопа и колюще-режущих инструментов в емкости, так как это может вызвать повреждение рабочей части эндоскопа.
      Использование ферментативных моющих средств обеспечивает высокое качество очистки эндоскопов. Ферменты активно разрушают загрязнения, в том числе засохшие и фиксированные, а также удаляют биопленку (колонии микроорганизмов, развивающиеся в каналах эндоскопов и чрезвычайно устойчивые к внешним воздействиям). Использование ферментов значительно облегчает механическую очистку щетками, а в труднодоступных зонах заменяет ее. Растворы ферментативного моющего средства следует готовить непосредственно перед применением и использовать однократно. Это обеспечивает их максимальную активность.
      Этап очистки завершается промыванием питьевой водой наружной поверхности, каналов и съемных элементов эндоскопа. Цель этой процедуры – полное удаление остатков моющего средства с эндоскопа и его каналов для предотвращения загрязнения дезинфицирующего раствора и снижения его эффективности. Отмыв эндоскопа и съемных элементов может проводиться как в емкости, так и под проточной водой. Раковина, в которой производится эта процедура, не должна использоваться для мытья рук медицинского персонала или отмывания продезинфицированных эндоскопов.
      После окончания отмывания эндоскопа дистиллированной водой все каналы прибора продувают воздухом под давлением (при помощи шприца или специального устройства), а наружную поверхность эндоскопа просушивают салфетками. Удаление воды необходимо для предотвращения разбавлением дезинфицирующего средства.
      Алгоритм проведения очистки эндоскопов:
      1) протереть вводимую часть эндоскопа и блоки управления, двигаясь от блока управления к дистальному концу;
      2) промыть канал «вода/воздух» водой, а затем продуть воздухом в течение 10 секунд;
      3) аспирировать дезинфицирующее средство через биопсийный/аспирационный каналы;
      4) снять все клапаны и очистить их отдельно;
      5) используя специальную щетку, очистить выходы, очистить выходы биопсийного/аспирационного канала, затем осторожно очистить дистальный конец эндоскопа;
      6) пропустить щетку для очистки каналов через:
      биопсийный выход вводимой части,
      аспирационный выход и далее по соединительному кабелю (очищать щетку) перед каждым введением.
      Алгоритм проведения промывания эндоскопов:
      1) погрузить эндоскоп в емкость и промыть каналы (с помощью канального оросителя (С -3) или его аналогов:
      моющим раствором, затем
      дистиллированной водой;
      2) устранить оставшуюся жидкость из всех каналов, продуть воздух через каналы «вода-воздух»;
      3) аспировать воздух через аспирационный, биопсийный/аспирационный каналы. Рекомендуется использование моечной машины.
      4. Дезинфекция высокого уровня.
      Перед погружением эндоскопа необходимо визуально убедиться в том, что применяемый дезинфицирующий раствор пригоден к использованию (проверить дату приготовления, внешний вид раствора). Загрязненные, изменившие цвет и прозрачность растворы использованию не подлежат. Целесообразно проконтролировать концентрацию действующего вещества в дезинфицирующем растворе и убедиться, что она достаточна для проведения дезинфекции высокого уровня. При этом могут быть использованы химические методы, указанные в методических указаниях, разработанные индикаторные тесты для экспресс-контроля. Если результаты контроля свидетельствуют о снижении концентрации действующего вещества, раствор не подлежит дальнейшему использованию и должен быть слит даже до истечения допустимого периода многократного использования.
      Очищенные и просушенные эндоскоп и съемные детали (без подсоединения к эндоскопу) погружают в раствор дезинфицирующего средства таким образом, чтобы все элементы были полностью им закрыты. Толщина слоя дезинфицирующего раствора над самой выступающей деталью эндоскопа не должна быть менее 1 см. Используя адаптер, все каналы заполняют дезинфицирующим средством. Нагнетание раствора можно прекратить, если из каналов перестали появляться пузырьки воздуха. Время дезинфекции высокого уровня начинают отчитывать по окончании заполнения каналов.
      Дезинфекцию высокого уровня проводят в соответствии с режимами, указанными в методических указаниях по применению конкретного дезинфицирующего средства. Использование таймера со звуковым сигналом облегчает контроль экспозиционной выдержки.
      Для дезинфекции высокого уровня применяют средства, обладающие спороцидным действием и разрешенные для обработки эндоскопического оборудования. По сравнению с режимом стерилизации химическими растворами при дезинфекции высокого уровня сокращается лишь время экспозиционной выдержки. Концентрация раствора, его температура и все другие параметры остаются теми же, что и в ситуации, когда раствор используется для стерилизации. Для дезинфекции высокого уровня, также как для химической стерилизации в растворе предпочтительнее использовать средства, выпускаемые в виде готовых растворов, а не концентратов. Это поможет исключить ошибки и неточности при приготовлении раствора необходимой концентрации, что в свою очередь приведет к неэффективной обработке.
      Емкости с растворами, в которых производится дезинфекция эндоскопов, должны иметь плотно прилегающие крышки и закрываться сразу после окончания погружения эндоскопа и заполнения каналов. Между процедурами обработки емкости также должны быть закрыты крышками для предотвращения испарения и загрязнения дезинфицирующего раствора.
      Средства на основе глутарового альдегида наиболее широко применяются для дезинфекции высокого уровня. При выполнении обработки вручную путем погружения эндоскопов в емкость температура средства, содержащего глутаровый альдегид, должна быть комнатной (20-25⁰С). При его подогреве происходит массивное выделение альдегида в воздух, что оказывает негативное действие на организм человека. В настоящее время для дезинфекции высокого уровня разработаны и применяются дезинфицирующие средства на основе других действующих веществ, например, орто-фталевого альдегида и надуксусной кислоты. Орто-фталевый альдегид имеет значительные потенциальные преимущества в сравнении с глутаровым альдегидом. Он не только имеет отличную стабильность в широком диапазоне рН, более высокую микробную активность, но не оказывает раздражающего действия на глаза и носовые ходы. Кроме того, орто-фталевый альдегид не требует активации перед применением.
      По окончании экспозиционной выдержки все поверхности и каналы эндоскопа и съемных элементов тщательно промывают водой для удаления всех следов дезинфицирующего средства. Бронхоскопы отмывают дистиллированной водой. Допустимо промывание гастродуоденоскопов, ларингоскопов, колоноскопов и ректоскопов питьевой водой, в том числе водопроводной, если она по своим микробиологическим показателям соответствует питьевой воде. Микробиологический контроль качества воды, использующейся для отмыва эндоскопов после дезинфекции высокого уровня, должен проводиться регулярно.
      После отмывания эндоскопа из всех каналов удаляют воду, пропуская через них воздух под давлением. Для лучшего высушивания и предотвращения роста микроорганизмов каналы промывают 70^о спиртом. Обработка спиртом не заменяет дезинфекцию, а только способствует полному удалению влаги. Наружные поверхности эндоскопа и съемные элементы просушивают при помощи чистых полотенец или марлевых салфеток. Промывание каналов спиртом и полное удаление влаги особенно важно, если эндоскоп не будет использоваться в течение ближайших 3 часов и более.
      Необходимо помнить, что правильность обработки принадлежностей, используемых при очистке и дезинфекции (щеток, переходников, емкостей для растворов), может серьезно повлиять на эффективность деконтаминации эндоскопов. Щетки для каналов и съемных элементов после каждого использования следует очищать и дезинфицировать. Для этого могут быть использованы те же средства, что и для эндоскопов. Емкости, в которых находятся рабочие растворы моющих и дезинфицирующих средств, также подлежат обработке перед заполнением новым раствором.
      Особое внимание следует обращать на емкости, в которых находится вода для отмывания эндоскопов после дезинфекции, так как возможна их контаминация микроорганизмами, что может привести к инфицированию пациента. Эти емкости должны регулярно (по окончании рабочей смены) подвергаться дезинфекции.
      Для облегчения заполнения каналов эндоскопа моющими и дезинфицирующими растворами, а также водой, следует использовать прилагающиеся к эндоскопам, специальные устройства (ирригаторы каналов, адаптеры для очистки и т.д.). Если для этой цели используется шприц, то он должен проходить все этапы обработки одновременно с эндоскопом. Недопустимо использование одного и того же шприца для заполнения каналов моющим раствором и водой для окончательного отмыва эндоскопа после дезинфекции высокого уровня, если этот шприц не погружался в раствор дезинфицирующего средства одновременно с эндоскопом. Это неизбежно приведет к контаминации эндоскопа и последующему инфицированию пациента.
      5. Стерилизация.
      Этапы обработки инструментов, используемых при стерильных эндоскопических манипуляциях, сохраняются те же, что и при дезинфекции высокого уровня, однако вместо окончательной очистки проводится предстерилизационная очистка.
      При выборе средств и методов стерилизации эндоскопической аппаратуры обязательно следует принимать во внимание рекомендации компании производителя эндоскопов и инструментов. Это обеспечит сохранность оборудования. Технология обработки эндоскопов различных моделей и марок может иметь некоторые нюансы, однако соблюдение последовательности указанных выше этапов и выполнение каждого из них обязательны для любых эндоскопов.
      Если инструменты выдерживают высокотемпературную обработку, то после предстерилизационной очистки, последующего промывания проточной и дистиллированной водой, сушки и надлежащей упаковки их стерилизуют паровым методом, а затем хранят как хирургические инструменты.
      В тех случаях, когда эндоскопы и инструменты, применяющиеся при эндоскопии, не подлежат автоклавированию, они подвергаются низкотемпературной стерилизации. Для этого могут быть применены растворы химических средств, разрешенных к применению в установленном порядке, газовый метод и низкотемпературная плазма.
      Для качественной стерилизации эндоскопического оборудования растворами химических средств следует строго соблюдать режимы обработки, регламентированные методическими указаниями по применению конкретных препаратов.
      При проведении стерилизации растворами химических средств эндоскопы, клапаны, заглушки, инструменты, щетки полностью погружают в раствор. Пузырьки воздуха на поверхности рубашки эндоскопа удаляют стерильной салфеткой. Все каналы эндоскопа принудительно (с помощью стерильного шприца или другого приспособления) заполняют раствором, избегая образования воздушных пробок.
      Стерилизацию эндоскопов и инструментов к ним с помощью растворов химических средств ручным способом следует проводить в стерильных эмалированных (без повреждения эмали) или пластмассовых емкостях с закрывающимися крышками.
      При проведении стерилизации растворами все манипуляции следует осуществлять в асептических условиях. Емкости, используемые для стерилизации и при отмыве стерильных изделий от остатков средства, предварительно стерилизуют паровым методом. Воду для отмыва стерилизуют паровым методом. Для извлечения изделий из раствора используют стерильные корнцанги, пинцеты, для удаления стерилизующего раствора и воды из каналов -стерильные шприцы. Персонал работает в стерильных перчатках.
      Возможна низкотемпературная стерилизация инструментов в упаковке, что позволяет сохранять стерильность изделий продолжительное время (срок хранения зависит от упаковки). Для этого могут быть использованы специальные технологии и оборудование для стерилизации низкотемпературной плазмой перекиси водорода или газообразной окисью этилена. Газовая стерилизация проводится в специальной камере, в которой обеззараживание происходит в парах формалина течение 1-2 часов при температуре 20-25⁰С и влажности около 70 %. Споры бактерий уничтожаются при экспозиции до 48 часов. Высушенные после предстерилизационной очистки инструменты упаковывают в бумажные пакеты и тщательно герметизируют. Стерилизацию инструментов парами раствора формальдегида в этиловом спирте в дозе 150 мг/дм³ проводят в готовом растворе формальдегида в этиловом спирте, приготовленном в соответствии методикой, указанной в пункте 9 настоящего приложения. По окончании стерилизационной выдержки остатки формальдегида нейтрализуют 23 % водным раствором аммиака. Параформалиновые камеры эффективны при обработке металлических приспособлений. При длительном контакте формальдегида с поликомпозитными оболочками аппаратов, синтетическими смолами, применяющимися при изготовлении эндоскопов, происходит изменение их структур, что приводит к последующему разрушению. Наиболее эффективным способом газовой стерилизации фиброэндоскопов и приспособлений является использование окиси этилена. Стерилизация этиленоксидом проводится в специальной герметичной камере при температуре 38-60⁰С, влажности атмосферы 25-50 % и концентрации газа 450-670 мг/мл. При экспозиции, занимающей 6-10 часов, достигается полное разрушение как вегетирующих микроорганизмов, так и их спор на поверхности инструментария и в просвете каналов эндоскопов. Однако способность полимеров, входящих в состав фиброэндоскопов, абсорбировать газ и удерживать его продолжительное время значительно ограничивает применение этого метода в широкой практике.
      Автоклавирование – способ, обеспечивающий стерилизацию инструментария при температуре 120-140⁰С и давлении до 2 атмосфер в течение 30-40 минут. При этом методе стерилизации уничтожаются не только все бактерии, мицелии грибов, но даже споры микроорганизмов. Автоклавированием можно обрабатывать только те инструменты и приспособления, которые по своим технологическим характеристикам могут выдержать высокие температуры (магнитные экстракторы. фогрцепты и другие приспособления с рукоятками, предназначенными для автоклавирования). Приспособления, которые можно автоклавировать, обычно имеют специальную маркировку и индикацию максимально разрешенной температуры. Фиброэндоскопы, имеющие в своем составе много резиновых и полимерных деталей, не приспособлены для стерилизации автоклавированием.
      Ультразвуковая стерилизация - высокоэффективный метод обработки приспособлений и дополнительного эндоскопического инструментария. При ультразвуковой стерилизации с помощью микрокавитации удается в течение 10-40 секунд не только очистить форцепты, диатермические петли, коагуляторы от внешних наложений, крови, фрагментов запекшейся ткани, но и добиться стерильности. Этот способ особенно эффективен при использовании в процессе продолжительных эндоскопических операций (полипэкгомии, папиллосфинктеротомии и пр.) для быстрой очистки и стерилизации часто используемого инструментария. При обработке ультразвуком фиброэндоскопов происходит разрушение последних под воздействием резонансных колебаний и поэтому такой способ нельзя применять для сложной и деликатной техники.
      Холодная химическая дезинфекция (стерилизация). Этот способ обработки как инструментария, так и самих фиброэндоскопов получил в настоящее время наибольшее распространение. Это связано с относительной простотой обработки, небольшим сроком экспозиции (10-20 мин. для проведения дезинфекции и 10 часов для стерилизации), доступностью метода. Обработку производят путем частичного или полного погружения эндоскопов (в зависимости от технических особенностей аппарата) в растворы бактериостатических и бактерицидных жидкостей. В качестве активного вещества используются наиболее часто растворы глютаральдегидов или персульфата калия в смеси с катионными поверхностно-активными веществами и неорганическими буферными системами. Для дезактивации дезинфицирующих препаратов применяется 70 % раствор этанола. По сравнению с химическими растворами и газообразной окисью этилена продолжительность цикла стерилизации низкотемпературной плазмой перекиси водорода значительно короче (около 1 часа), а сам процесс безопаснее для персонала и окружающей среды.
      Алгоритм стерилизации эндоскопов:
      1) погрузить эндоскоп в раствор для стерилизации;
      2) выдержать необходимую экспозицию стерилизации;
      3) погрузить эндоскоп в емкость и промыть каналы стерильной водой;
      4) высушить эндоскоп;
      5) поместить эндоскопы в стерильный бязевый мешок.
      6. Хранение.
      По окончании дезинфекции высокого уровня или стерилизации эндоскопы могут быть использованы сразу для проведения эндоскопических манипуляций. Если такая потребность отсутствует, то они хранятся вертикально подвешенными на вешалках в стерильных матерчатых чехлах или в вентилируемых шкафах, специально созданных для этой цели. Именно такое положение не позволяет скапливаться в каналах эндоскопа влаге, способствующей росту и размножению микроорганизмов. Также эндоскопы могут упаковывать для хранения в двухслойную стерильную простынь или биксы, выложенные стерильной простыней. В таком виде они хранятся в течение 3-х суток. Хранение эндоскопа в биксе или на полке в свернутом виде нежелательно из-за возможности чрезмерного скручивания и изгибания, которые вызывают повреждения рабочей части эндоскопа. Из-за риска повторной контаминации не следует хранить эндоскоп в чемодане, предназначенном для транспортировки. Съемные элементы на время хранения не подсоединяются и хранятся отдельно. После длительного хранения (более 3 суток) перед применением эндоскоп следует повторно обработать (дезинфекция высокого уровня или стерилизация).
      После завершения работ по обработке эндоскопов необходимо провести влажную уборку помещения с использованием любого разрешенного для этих целей моющего дезинфицирующего средства, затем проветрить помещение, а персоналу провести гигиеническую обработку рук.
      7. Контроль качества окончательной/предстерилизационной очистки эндоскопов.
      Самоконтроль в организациях здравоохранения проводится не реже 1 раза в неделю, организуется старшей сестрой отделения с регистрацией в журнале. Для контроля качества окончательной предстерилизационной очистки используют азопирамовую пробу на наличие остаточного количества крови, фенолфталеиновую пробу на наличие остаточного количества щелочных компонентов моющего средства.
      Проверке качества очистки подлежит инструментальный канал и наружная поверхность гибкой рабочей части. Наружная поверхность гибкой рабочей части протирается марлевой салфеткой, смоченной раствором азопирама. В отверстия «вход» и «выход» инструментального канала вводят на небольшую глубину ватные жгутики, смоченные реактивом, и оставляют в канале на 1 мин. и затем вынимают.
      Очистку жестких эндоскопов и инструментов, не имеющих функциональных каналов, проверяют протиранием рабочей части марлевой салфеткой, смоченной реактивом, или путем нанесения на рабочую поверхность 3-4 капель реактива с помощью пипетки.
      Проверку качества очистки инструментов, имеющих функциональные каналы, проводят путем погружения рабочей части инструмента в пробирку с реактивом, введения в канал с помощью шприца 0,5-1,0 мл реактива и выдавливания его на марлевую салфетку или ватный тампон.
      При наличии положительной пробы с реактивом на кровь или остаточные количества щелочных компонентов моющих средств контролируемые изделия подвергаются повторной обработке до получения отрицательного результата.
      8. Контроль качества дезинфекции высокого уровня и стерилизации эндоскопов.
      Контроль проводит бактериологическая лаборатория организации здравоохранения раз в месяц. При отсутствии такой лаборатории контроль может осуществляться любой другой лабораторией, аккредитованной для данных видов исследований. Контролю подлежит 1 % эндоскопов (но не менее 1 эндоскопа каждого наименования), одновременно подвергшихся дезинфекции высокого уровня или простерилизованных одним методом.
      Контроль качества дезинфекции высокого уровня и стерилизации инструментов химическим методом (растворами или газовым) проводится после отмыва инструментов или после окончания процесса нейтрализации.
      Забор проб для контроля качества дезинфекции высокого уровня и стерилизации инструментов проводят методом смыва, соблюдая правила асептики. Инструменты, имеющие внутренние каналы, рабочим концом опускают в пробирку со стерильной водой или изотоническим раствором и с помощью стерильного шприца 4-5 раз промывают канал стерильным раствором. С наружной рабочей поверхности эндоскопов и инструментов смывы берут стерильными марлевыми салфетками, увлажненными 0,9 % раствором хлорида натрия или стерильной водой. Каждую салфетку помещают в отдельную пробирку с питательной средой.
      Дезинфекция высокого уровня и стерилизация считаются эффективными при отсутствии роста бактерий группы кишечной палочки, золотистого стафилококка, синегнойной палочки, грибов рода Кандида и других условно-патогенных и патогенных микроорганизмов. При наличии роста микроорганизмов дезинфекция высокого уровня и стерилизация считаются неудовлетворительными и дезинфекцию и стерилизацию повторяют.
      Целесообразно проводить отбор проб на микрофлору со следующих мест:
      1) вводимая часть эндоскопа;
      2) биопсийные щипцы, другие инструменты;
      3) загубник;
      4) клапаны отсоса, «вода-воздух»;
      5) биопсийный канал;
      6) оптическая часть эндоскопа;
      7) емкости для отмывки после дезинфекции высокого уровня и стерилизации;
      8) рабочий столик;
      9) емкости для орошающих растворов;
      10) перчатки медперсонала;
      11) стерильные простыни, халаты, салфетки;
      12) руки персонала после антисептической обработки.
      9. Приготовление раствора формальдегида в этиловом спирте.
      Для приготовления раствора формальдегида в этиловом спирте используют параформ и этиловый спирт ректификат.
      Для приготовления 1 кг (1,25 дм³) раствора взвешивают на технических весах (с точностью до 10мг) 400 г параформа и 600 г (760 см³) этилового спирта. Навеску апараформа помещают в колбу со шлифом и наливают этиловый спирт. Соединяют колбу с обратным холодильником и содержимое кипятят до полного растворения параформа (5-6 часов). Приготовленный раствор фильтруют и анализируют.

«Дезинфекция, дезинсекция мен дератизацияны ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидалары

1. Жалпы ережелер

2. Дезинфекцияны ұйымдастыру және жүргізу

3. Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу алдындағы тазарту дезинфекциясын және стерильдеуді ұйымдастыру және жүргізу

4. Дезинсекцияны ұйымдастыру және жүргізу

5. Дератизацияны ұйымдастыру және жүргізу

Дезинфекция құралдарының қауіптілігін сыныптау

Дезинсекция құралдарының қауіптілігін сыныптау

Родентицидтердің қауіптілігін сыныптау

Жекелеген объектілерді зарарсыздандыру кезінде дезинфекциялық ерітінділердің жұмсалу нормалары

Инфекциялық аурулар ошақтарындағы қорытынды және ағымдағы дезинфекцияның орташа көлемдері

Денсаулық сақтау ұйымдарының дезинфекциялау құралдарына қажеттілігін есептеу

Медициналық мақсаттағы бұйымдарды дезинфекциялау

Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу алдында өңдеу

Жуу ерітіндісін дайындау

Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу әдістері

Химиялық стерильдеу әдісі (химиялық препараттардың ерітінділері)

Бумен стерильдеу әдісі (жоғары қысымдағы қаныққан сулы бу)

Ауамен стерильдеу әдісі (құрғақ ыстық ауа)

Бромды метил (бұдан әрі – БТ) бар этилен тотығы қоспасымен және этилен тотығымен, формальдегид ерітіндісінің буларымен химиялық (газбен) стерильдеу әдісі

Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу сапасын бақылау

Булау стерилизаторларына бақылау нүктелерін орналастыру

Ауа стерилизаторларында бақылау нүктелерін орналастыру

Булау стерилизаторларының жұмыс режимінің температуралық параметрлерін бақылауға арналған химиялық тестілердің рецептурасы

Ауа стерилизаторларының жұмыс режимінің температуралық параметрлерін бақылауға арналған химиялық тестілер

Медициналық бұйымдарды стерильдеу бойынша жұмысты есепке алу журналы

Эндоскоптар мен олардың құрал-саймандарын дезинфекциялау, стерильдеу алдында тазарту және стерильдеу

Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению дезинфекции, дезинсекции и дератизации"

Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению дезинфекции, дезинсекции и дератизации»

1. Общие положения

2. Организация и проведение дезинфекции

3. Организация и проведение дезинфекции предстерилизационной очистки и стерилизации изделий медицинского назначения

4. Организация и проведение дезинсекции

5. Организация и проведение дератизации

Расчет потребности организаций здравоохранения в дезинфицирующих средствах

Дезинфекция, предстерилизационная очистка и стерилизация эндоскопов и инструментов к ним

«Дезинфекция, дезинсекция мен дератизацияны ұйымдастыруға және
жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар»
санитариялық қағидалары

3. Медициналық мақсаттағы бұйымдарды стерильдеу алдындағы
тазарту дезинфекциясын және стерильдеуді ұйымдастыру және
жүргізу

Жекелеген объектілерді зарарсыздандыру кезінде дезинфекциялық
ерітінділердің жұмсалу нормалары

Инфекциялық аурулар ошақтарындағы қорытынды және ағымдағы
дезинфекцияның орташа көлемдері

Денсаулық сақтау ұйымдарының дезинфекциялау құралдарына
қажеттілігін есептеу

Химиялық стерильдеу әдісі
(химиялық препараттардың ерітінділері)

Бумен стерильдеу әдісі
(жоғары қысымдағы қаныққан сулы бу)

Ауамен стерильдеу әдісі
(құрғақ ыстық ауа)

Бромды метил (бұдан әрі – БТ) бар этилен тотығы қоспасымен және
этилен тотығымен, формальдегид ерітіндісінің буларымен химиялық
(газбен) стерильдеу әдісі

Булау стерилизаторларының жұмыс режимінің температуралық
параметрлерін бақылауға арналған химиялық тестілердің
рецептурасы

Ауа стерилизаторларының жұмыс режимінің температуралық
параметрлерін бақылауға арналған химиялық тестілер

Медициналық бұйымдарды стерильдеу бойынша жұмысты есепке алу
журналы

Эндоскоптар мен олардың құрал-саймандарын дезинфекциялау,
стерильдеу алдында тазарту және стерильдеу

Санитарные правила
«Санитарно-эпидемиологические требования к организации
и проведению дезинфекции, дезинсекции и дератизации»

3. Организация и проведение дезинфекции предстерилизационной
очистки и стерилизации изделий медицинского назначения

Расчет потребности организаций здравоохранения
в дезинфицирующих средствах

Дезинфекция, предстерилизационная очистка
и стерилизация эндоскопов и инструментов к ним