"Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 28 маусымдағы № 728 қаулысына өзгеріс енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 22 қаңтардағы № 15 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2018 жылғы 16 қарашадағы № 767 қаулысымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 16.11.2018 № 767 қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. "Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 28 маусымдағы № 728 қаулысына мынадай өзгеріс енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы осы қаулыға қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К.Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 22 қаңтардағы № 15 қаулысына қосымша Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 28 маусымдағы № 728 қаулысымен бекітілген

Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы
1. Бағдарламаның паспорты

Бағдарламаның атауы	Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы
Әзірлеуге негіздеме	Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 21 шілдедегі № 118 Жарлығымен бекітілген Елді аумақтық-кеңістікте дамытудың 2020 жылға дейінгі болжамды схемасы; Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 14 желтоқсандағы "Қазақстан – 2050" стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты Қазақстан халқына Жолдауы; Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 30 желтоқсандағы № 1434 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың бас схемасының негізгі ережелері; Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 11 қарашадағы "Нұрлы жол – болашаққа бастар жол" атты Қазақстан халқына Жолдауы.
Бағдарламаны әзірлеуші	Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі
Бағдарламаның мақсаты	Елдің ұтымды аумақтық ұйымдастырылуын қалыптастыру, экономикалық өсу орталықтарында халықтың және капиталдың шоғырлануын ынталандыру арқылы өңірлердің әлеуметтік-экономикалық әлеуетін дамыту үшін жағдайлар жасау
Іске асыру мерзімдері	2015 – 2019 жылдар

Нысаналы

индикаторлар

Индикатор атауы	2015 жыл	2016 жыл		2017 жыл		2018 жыл		2019 жыл
1. Агломерациялар халқының саны, мың адам
Барлығы	5 894,6	5 999,1		6 106,2		6 215,8		6 328,2
Астана	964,2	992,6		1 021,9		1 052,1		1 083,2
Алматы	2 763,9	2 820,8		2 879,3		2 939,2		3 000,8
Шымкент	1 567,8	1 581,1		1 594,4		1 607,9		1 621,5
Ақтөбе	598,7	604,6		610,6		616,6		622,7
2. Жан басына шаққанда негізгі капиталға инвестициялар (Бағдарлама шеңберінде), мың теңге
"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)	20,7	22,7		25,2		30,2		30,9
"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)	32,4	37,1		36,9		43,0		45,5
"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моно-қалалар)	21,9	23,4		30,3		31,6		33,0
тірек ауылдық елді мекендерді (бұдан-әрі – АЕМ) және шекара маңындағы аумақтарды қоса алғанда, ауылдық аумақтар	24,0	24,2		27,2		30,2		31,2
3. Жаңғыртылған желілердің үлесі, оның ішінде, жылумен, электрмен және газбен жабдықтау, %
"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)
Астана	19,94	20,0		21,05		22,0		22,5
Алматы	0,33	0,45		0,5		0,6		0,7
Шымкент	11,8	12,2		12,9		13,1		14
Ақтөбе	10,1	11		11,9		12,4		13,2
"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары), %	7,8	8,4		9,05		9,9		10,5
"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар), %	5,5	6,1		6,9		7,3		7,9
ауылдық аумақтар, оның ішінде шекара маңындағы аумақтар, %	4,9	5,2		6		6,7		7,15
4. Орталықтандырылған сумен жабдықтауға және су бұруға қолжетімділік, % оның ішінде:
"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар), оның ішінде:
сумен жабдықтау	81		85		87		91	94
қалалар	85		88		92		96	100
АЕМ	51,5		55,5		69		75	80
су бұру	52		57		64		70	77
қалалар	77		82		87		94	100
АЕМ	12		13		15		18	20
"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары
сумен жабдықтау	90		92		94		96	100
су бұру	77		82		87		94	100
"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)
сумен жабдықтау	87		92		94		96	100
су бұру	77		82		87		94	100
тірек АЕМ және шекара маңындағы аумақтарды қоса алғанда, ауылдық аумақтар
сумен жабдықтау	51,5		55,5		69		75	80
су бұру	12		13		15		18	20

Қаржыландыру Бағдарламаны қаржыландыру республикалық және

көздері мен жергілікті бюджеттер, сондай-ақ Қазақстан

көлемдері Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де

көздер есебінен және олардың шегінде жүзеге асырылатын

болады.

Бағдарламаны қаржыландыру көлемі мынаны құрайды:

млн.теңге

		2015 жыл	2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл
	РБ*	367 234	345 469	418 771	494 268	489 014
	ЖБ*	17 219	17 552	18 383	19 006	19 806
	Бюджеттен тыс қаражаттар	199 561	201 839	64 883	68 717	59 599
	Барлық қаражат	584 014	564 860	502 037	581 991	568 419

*Қаражат көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттердің бекітілуі мен нақтылануына қарай нақтыланады.

2. Кіріспе

Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентінің 2012 жылғы 14 желтоқсандағы "Қазақстан – 2050" стратегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру шеңберінде әзірленді.

Бағдарлама Қазақстан Республикасы Президентінің 2011 жылғы 21 шілдедегі № 118 Жарлығымен бекітілген Елді аумақтық-кеңістікте дамытудың 2020 жылға дейінгі болжамды схемасын іске асыру тетіктерінің бірі болып табылады.

Елді аумақтық-кеңістікте дамытудың 2020 жылға дейінгі болжамды схемасы жаңа өңірлік саясаттың "доктринасы" болып табылады, оның мақсаты экономикалық әлеуеттің ұтымды аумақтық ұйымдастырылуын құру және халықтың тыныс-тіршілігі үшін қолайлы жағдай жасау болып табылады.

Мемлекет басшысы қойған жаңа міндеттерді ескере отырып, өңірлік дамытудың барлық жүйесін заманауи қағидаттарға сай жаңғырту қажет. Стратегиялық басқару жүйесін республикаішілік өңіраралық (трансөңірлік) және макроөңірлік деңгейде ұйымдастыру мемлекеттің стратегиялық жоспарлау институттарының, өңірлердің, қоғамдық бірлестіктердің, бизнестің және сарапшылар қоғамдастығының рөлін арттырумен қоса жүргізілуі тиіс.

Өткен жылдары Қазақстанда өңірлерді әлеуметтік-экономикалық дамыту деңгейлерін теңестіруге бағытталған өңірлік саясаттың екі тұжырымдамасы іске асырылды. Бұдан басқа, ауылдық аумақтарды дамытудың 2004 – 2010 жылдарға арналған, шағын қалаларды дамытудың 2004 – 2006 жылдарға арналған, Елді аумақтық дамытудың 2015 жылға дейінгі бағдарламалары іске асырылды. Сонымен қатар, көптеген бағдарламалық құжаттар, оның ішінде әлеуметтік блоктың, үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың мемлекеттік бағдарламалары, салалық бағдарламалар, жұмыспен қамту және басқа да бағдарламалар қабылданды (және қазіргі уақытта қолданыста). Олардың барлығы да реттелетін салалардағы өңірлік дамудың жекелеген аспектілерін белгілі бір шамада қозғайды.

Сонымен бірге, аталған бағдарламалық құжаттар шектеулі ведомстволық тәсілді көздей отырып, Елді аумақтық-кеңістікте дамытудың 2020 жылға дейінгі болжамды схемасында тұжырымдалған мемлекеттік өңірлік саясаттың басымдықтарына әлсіз тоғыстырылғанын мойындаған жөн. Сондай-ақ, қолданыстағы бағдарламалық құжаттарды сыни тұрғыдан талдау оларда көзделген институционалдық және әкімшілік ресурстардың іс жүзінде өзара жеткілікті үйлеспегендігін, көбінесе бір-бірін қайталайтынын анықтады.

Осындай жағдайларда жоғарыда аталған барлық бағдарламалық құжаттардың ережелерін бір өзектің – өңірлерді дамыту немесе өңірлердің экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру төңірегінде біріктіру талабы туындайды.

Өңірлік саясаттың базалық идеологиясы ретінде перспективалық экономикалық өсу орталықтарын басым дамытудың тиімді теңгеріміне және экономикалық әлеуеті төмен өңірлерді (елді мекендер жүйелерінің әртүрлі типтерін) өмір сүру сапасы стандартының ең төменгі жеткілікті деңгейінде ұстап тұруға негізделген теңгерімді даму стратегиясы ұсынылады. Бұл ретте осындай бірыңғай Бағдарлама жекелеген өңірлер, сондай-ақ тұтастай ел шеңберінде экономикалық өсу орталықтарын қалыптастыру басымдықтарына сәйкес өңірлердің дамуына мемлекеттік қолдау көрсетудің нақты және түсінікті құралдарын қамтитын болады.

Осы Бағдарлама мынадай бағдарламалардың негізінде әзірленді: "Өңірлерді дамыту", "Моноқалаларды дамытудың 2012 – 2020 жылдарға арналған бағдарламасы", "Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғыртудың 2011 – 2020 жылдарға арналған бағдарламасы", "2011 – 2020 жылдарға арналған "Ақбұлақ", "Қолжетімді тұрғын үй – 2020".

Бағдарлама халықтың өмір сүру сапасын арттыруға (тыныс-тіршілікті қамтамасыз ететін инфрақұрылымды – энергия және жылу көздерін, газбен, жылумен, электрмен, сумен жабдықтауды, су бұруды дамытуға), өңірлердің экономикалық әлеуетін дамытуға, сондай-ақ өңірлерді функционалдық типологиясына және экономикалық әлеуетіне сәйкес дамытуға бағытталған, олардың нарықтық бастамада ішкі шоғырлануына, өзін-өзі ұйымдастыруға және өзін-өзі дамытуға көшуіне ықпал ететін әкімшілік-құқықтық және экономикалық сипаттағы шараларды айқындайды.

Бұл ретте Бағдарламаның бағыттары қабылданған мемлекеттік және салалық бағдарламаларда, әсіресе "Су ресурстарын басқару", "Бизнестің жол картасы 2020", "Жұмыспен қамтудың жол картасы 2020", "Агробизнес – 2020" сияқты бағдарламаларда белгіленген негізгі салалық басымдықтармен тікелей байланысты.

Тұтастай алғанда, республика бойынша жыл сайын республикалық бюджет есебінен өңірлерге инженерлік инфрақұрылымды дамытуға шамамен 300 млрд. теңге бөлінеді.

Осыған орай, инженерлік инфрақұрылымды дамыту жөніндегі барлық жобаларды өңірлерді дамыту жөніндегі уәкілетті орган арқылы орталықтандырылған түрде қарау қажет.

Жобалар мемлекеттік органдардың қолданыстағы салалық және бюджеттік бағдарламалары шеңберінде, өңірлерді дамыту жөніндегі уәкілетті органның келісімімен, оның ішінде материалдардың, жабдықтар мен технологиялардың қолданылуы тұрғысында іске асырылатын болады.

Осы құжаттармен бір кешенде Бағдарлама 2020 жылға дейін өңірлерді дамыту бойынша бірыңғай мемлекеттік саясатты іске асырады.

Мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, міндеттерге (бағыттарға), нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін жауапты мемлекеттік органдар мен өзге де ұйымдар, сондай-ақ Бағдарламада қолданылатын терминдер:

1) агломерация – өзара тұрақты өндірістік, мәдени-тұрмыстық және өзге байланыстармен біріккен, сондай-ақ аумақтық бірігу үрдісі бір (моноорталықты) немесе бірнеше (көпорталықты) орталық-қалалардың айналасында жақын орналасқан елді мекендердің урбанизациялық топталуы.

Қазақстандағы агломерацияларды айқындаудың негізгі критерийлері мыналар болып табылады:

орталық-қаланың (астана, республикалық маңызы бар қала) әкімшілік мәртебесі бюджеттік ресурстарды бақылауды көздейтіндіктен, оның Қазақстан жағдайында маңызы зор;

өңір халқының тығыз орналасуын, көші-қон ағынын, ресурстық базаны (жер, су, азық-түлік ресурстарын) қамтитын демографиялық сыйымдылық;

ыңғайлы географиялық орналасуын, халықаралық көлік дәліздерінің өтуін, көлік торабы мен инфрақұрылымның болуын білдіретін логистикалық әлеует;

экономикалық әлеует, яғни орталық-қаланың дамуы (өнеркәсіптік, сервистік, еңбек, қаржы, ғылыми әлеует);

2) моноқала – бұл өнеркәсіп өндірісінің және еңбекке жарамды халықтың негізгі бөлігі (20 % және одан астамы) бір немесе бірнеше (көп емес) қала құраушы, бір бейінді және шикізаттық бағыттағы (монобейінді), қалада болып жатқан барлық экономикалық және әлеуметтік процестерді айқындайтын кәсіпорындарда шоғырланған қала.

Моноқалалар санатына тұрғындарының саны 10 мыңнан 200 мыңға дейін адамы бар мына критерийлердің бірімен сипатталатын:

Қаланың негізінен өңдеу секторының қала құраушы кәсіпорындарының өнеркәсіптік өндірісінің көлемі жалпы қалалық өндіріс көлемінің 20 %-нан астамын құрайтын (мономамандану);

қаланың қала құраушы кәсіпорындарында жұмыспен қамтылған халықтың 20 %-дан астамы жұмыс істейтін;

қала құраушы кәсіпорындары ішінара істейтін немесе қызметін тоқтатқан қалалар кіреді.

Бұл ретте көптеген моноқалаларға қаламен экономикалық тығыз байланыстағы қала маңындағы кенттер мен ауылдық елді мекендер әкімшілік бағыныста болады;

3) шағын қала – халқының саны 50 мың адамға дейінгі қала;

4) тірек ауылдық елді мекен – абаттандырылған елді мекен, онда сол жерде тұратын халыққа және іргелес орналасқан аумақтардың тұрғындарына қажетті әлеуметтік стандарттарды қамтамасыз ету үшін өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымдар құрылатын болады;

5) шекара маңындағы аумақтар – Мемлекеттік шекарадан 50 километрге дейінгі арақашықтықта орналасқан әкімшілік-аумақтық бірліктердің және елді мекендердің аумақтары;

6) экономикалық өсу орталықтары – елдің немесе өңірдің экономикасында инновация мен прогресс көздерінің функциясын орындайтын, "ауқым әсерінің" арқасында өндіріс факторларының тартылыс полюстері (шоғырлануы) болып табылатын, сондай-ақ жаңа тауарлар шығаратын және қызметтер көрсететін қарқынды дамып жатқан салалардың кәсіпорындары орналасқан нақты аумақтар (елді мекендер).

Осы Бағдарламада экономикалық даму орталықтарының қатарына:

ел ауқымында – "бірінші деңгейдегі" қалалар (Астана, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерациялар), "екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары);

өңір ауқымында – "үшінші деңгейдегі" қалалар (перспективалы шағын және моноқалалар), аудан орталықтары, ауылдық елді мекендер (бұдан әрі – АЕМ), оның ішінде тірек ауылдық елді мекендер, шекара маңындағы аумақтар енгізілген;

7) "бірінші деңгейдегі" қалалар – Астана, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерациялар;

8) "екінші деңгейдегі" қалалар – дамыған өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылымы бар, ірі экономикалық және мәдени орталық болып табылатын облыс орталықтары, сондай-ақ Семей және Түркістан қалалары;

9) "үшінші деңгейдегі" қалалар – экономикалық даму және халық санының өсу перспективалары бар шағын және моноқалалар;

10) депрессивті өңір – өндірістің ұзақ (бес және одан да көп жыл) құлдырауы, төмен инфрақұрылымдық қамтамасыз ету (жолдар, телефон байланысы, энергиямен жабдықтау, жылумен жабдықтау) салдарынан жұмыспен қамту, экология, әлеуметтік көрсетілетін қызметтер саласында жағымсыз үрдістердің болуымен сипатталатын әкімшілік-аумақтық бірлік;

11) уәкілетті орган – өңірлік даму саласында басшылықты, сондай-ақ салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы;

12) Бағдарламаның жергілікті деңгейдегі үйлестірушісі – Бағдарламаны жергілікті жерде іске асыру үшін жауапты облыстың, Астана және Алматы қалаларының әкімі айқындайтын, жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы орган;

13) өңірлік саясат мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссия (бұдан әрі – ВАК) – Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы өңірлік саясат мәселелері жөніндегі консультативтік-кеңесші орган;

14) "зәкірлік" инвестициялық жоба – Қазақстан экономикасының шикізаттық емес салаларында іске асырылатын және шағын немесе моноқаланың экономикасын әртараптандыруға бағытталған, кемінде 50 тұрақты жұмыс орнын ашу көзделген орташа инвестициялық жоба.

3. Ағымдағы ахуалды талдау

Қазіргі кезеңде Қазақстанның өңірлік саясаты ұлттық экономиканың маңызды экономикалық өсу нүктелері болып табылатын урбандалу және агломерациялар процестерін ынталандыруды және реттелетін дамытуды, экономикалық және демографиялық әлеуеті бар перспективалы елді мекендерді дамытуды және қолдауды қамтитын ұтымды аумақтық ұйымдастыруды қалыптастыруды қамтамасыз етуге арналған, бұл урбандалу процестерін дамытудың және өңірлік дамудың әлемдік үрдістеріне сәйкес келеді.

Статистика комитетінің және Дүниежүзілік банктің деректері бойынша Қазақстанда урбандалу коэффициенті шамамен 54 – 55 %-ды құрайды, бұл Орта Азия елдері үшін ең жоғары болып табылады, алайда дамыған елдерден тым кейіндеп қалуда. Аустралия, Канада және АҚШ сияқты елдердің осы әдістемені ескере отырып айқындалған урбандалу коэффициенттері 70 – 80 % аралығында.

Өсіп келе жатқан қалалар, халықтың артып келе жатқан ұтқырлығы және өндірісті мамандандыруды арттыру дамудың ажырамас серіктестері болып табылады. Бұл өзгерістер, әсіресе, Солтүстік Америкада, Батыс Еуропада және Солтүстік Шығыс Азияда да байқалады. Алайда Шығыс және Оңтүстік Азия және Шығыс Еуропа елдерінде де ауқымы мен қарқыны бойынша ұқсас өзгерістер орын алуда.

Қазіргі уақытта Қазақстанның аумақтық ұйымдастырылуы жетілдіріліп жатқандығын атап өткен жөн. Бұл, ең алдымен, ірі қалалар – агломерациялардың үдемелі өсуімен айқындалады.

Қазіргі заманғы Қазақстанда қалалық агломерацияларды қалыптастырудың негізгі үрдістерін қарай отырып, аумақтардың анық көрінетін табиғи аймақтарына және жоспарлы экономикадан қалған қоныстандыру ерекшеліктеріне байланысты олардың әркелкі екендігін атап өткен жөн.

Экономикалық даму орталықтары арасында орналасқан, көліктік байланысты қамтамасыз ететін аумақтар жүк ағындарын көбейту, инновацияларды тарату, инфрақұрылымдарды дамыту арқасында қосымша серпін алады. Сондықтан олар "өсу полюстерімен" бірге тұтастай өңірдің немесе елдің экономикалық дамуының кеңістіктегі қаңқасын анықтайтын даму осьтеріне (дәлізге) айналады.

Екінші жағынан алғанда, жоспарлы экономикадағы қалыптасқан орталықтардың, мысалы перспективасыз моноқалалардың, шағын қалалардың, АЕМ ыдырауы депрессивті аумақтардың пайда болуына әкелді және қоғамда күрделі әлеуметтік процестерді (көші-қон, инфрақұрылымның құлдырауы, жұмыссыздық, әлеуметтік маргиналдану) туғызды.

Елдің аумақтық ұйымдастырылуындағы жүргізіліп жатқан процестерге қарамастан, өңірлік саясатта, әсіресе өңірлерді қаржыландыру мәселелерінде (бюджет саясаты) бұрынғы тәсілдер сақталуда. Осылайша, бюджет қаражатын экономикалық өсу перспективалары мен тиісті демографиялық әлеуеті жоқ жекелеген елді мекендерді дамытуға жұмсау практикасы жалғасуда.

Осыған байланысты, мемлекет ресурстарын өңірлердегі шын мәнінде қажетті және перспективалы жобаларға шоғырландыру қажет. Бұл түпкі нәтижесінде бюджет шығыстарының жоғары тиімділігіне әкеледі. Бұдан басқа, жобаларды айқындаған кезде инновациялық технологияларды қолданатын жобаларға басымдық берілетін болады.

Жаңа өңірлік саясатқа сәйкес экономикалық аумақтарды санаттарға жіктеу – "бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар), "екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары), "үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар), тірек ауылдық елді мекендер, шекара маңындағы аумақтар.

"Бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)

Қалалық агломерациялар әлемнің көптеген елдерінде қазіргі заманауи қоныстанудың объективті түрде басты нысандары болуда, олардың қалыптасуы жаңа урбанистік өткелді білдіреді.

АҚШ-та бүкіл халықтың 76 %-дан астамы агломерацияларда тұрып жатыр, олардың ең ірісі Нью-Йорк (11,3 мың шаршы км, 23,3 млн. адам) және Лос-Анджелес (5,8 мың шаршы км, 18,6 млн. адам) агломерациялары.

Еуропада әлемдік деңгейдегі агломерациялар Лондон (11 мың шаршы км, 13,4 млн. адам) және Париж (12 мың шаршы км, 12 млн. адамнан астам) агломерациялары.

Қытайда – Шанхай (7,1 мың шаршы км, 18,6 млн. адам), Бразилияда – Рио-де-Жанейро (4,6 мың шаршы км, 12,1 млн. адам), Аргентинада – Буэнос-Айрес (2,7 мың шаршы км, 14,6 млн. адам), Үндістанда – Колката (1,8 мың шаршы км, 15,6 млн. адам) және басқа дамып келе жатқан елдерде урбандалған аумақтар жылдам қарқынмен қалыптасып жатыр.

Дамып келе жатқан елдерде агломерациялардың дамуы өзіндік ерекшелікке ие. Оларға кейбір жетекші және ірі орталықтарда халық пен экономиканың барлық салаларының өсіп келе жатқан шоғырлану үлгісі тән. Халықтың ауылдық жерден ірі және аса ірі орталықтарға келуі жоғары қарқынмен жалғасатын болады.

Егер қалалық орталықтардың дамуы "өз бетінше" жүзеге асырылса, ауылдық жерден халықтың бақыланбайтын көші-қон процестері тұрғын үй-коммуналдық инфрақұрылымға шамадан тыс жүктемені қалыптастыруға, шеткері қала қоныстарында әлеуметтік-экономикалық маргиналдану аймақтарының пайда болуына әкеп соғуы мүмкін, өңіраралық үйлеспеушілікті одан әрі нығайтуға ықпал етуі және экономиканы әртараптандыруға кедергі болуы мүмкін.

Экономикалық артта қалушылық пен теңдессіздікті консервациялауға және әлеуметтік тұрақсыздыққа ықпал ете отырып, осындай үрдістер Латын Америкасы мен Африка елдеріндегі көптеген қалалық агломерацияларға тән.

Олардың көбіндегі аяқталмаған демографиялық өткел агломерациялар халқының статистикалық белгіленген санының өсуі үшін қосымша жағдайлар жасайды. Ірі қалалық кезеңде осындай "жалған урбандалу" қаупі шамадан тыс жүктелген қалаларды және шын мәнінде нақты қалалық экономика болмағанда ауылдық тыныс-тіршілікті сақтайтын халқы көп қала маңы аймағын қалыптастыруға негізделген.

Қытай Халық Республикасы Ғылым академиясының География ғылымдары мен табиғи ресурстар институты ұсынған "Қытайдың қалалық агломерацияларын дамыту – 2010" баяндамасына сәйкес Қытай 23 қалалық агломерация құрады.

Қалалық агломерациялар Қытайдың экономикалық дамуының болашақ құрылымында ең перспективалық аудандары болып табылады. 10 – 20 жылдан кейін Қытай әлемдік деңгейдегі ең бәсекеге қабілетті және инновациялық ілгерілетілген агломерациялардың топтарын құруға тиіс, ал әрбіреуінің халқының саны кемінде 20 млн. адам болуға тиіс.

Қазіргі уақытта Қазақстанда бірінші деңгейдегі агломерацияларға жататын Астана, Алматы және Шымкент қалаларында орталықтары бар және екінші деңгейдегі агломерацияға (перспективалық агломерацияға) жататын Ақтөбе қаласында орталығы бар агломерациялар "бірінші деңгейдегі" қалалар болып белгіленді, себебі қалыптасып жатқан қалалық агломерациялар елдің барлық халқының үштен бір бөлігінен астамын шоғырландырады.

Олардың ішінде барынша ауқымдысы (халық санын және қала маңымен бірге орталық-қаланы қамтитын агломерациялар құрылымының күрделілігін ескере отырып) Алматы мен Шымкент айналасында дамып келеді. Қарқынды өсуі қоныстандыру жүйесіндегі жаңа елорданың рөлін арттыруға бағытталған мемлекеттің заманауи саясатына негізделген Астана әлі дамыған қала маңы аймағын қалыптастырып үлгерген жоқ. Республиканың батысында Ақтөбе қаласында орталығы бар агломерация перспективалы болып табылады.

Бұл ретте Астана агломерациясының құрамына бірыңғай агломерациялық құрылым жасауға қабілетті Қарағанды қаласы және оның маңындағы елді мекендер (серіктес қалалар, кенттер) тартылады.

Екінші деңгейдегі (Ақтөбе) агломерациялардың толыққанды дамуы тек ұзақ мерзімді перспективада, шамамен 2017 жылдан кейінгі мерзімде болжанады.

Қазақстанда агломерациялар қалалық агломерацияларды қалыптастыру және дамытудың негізгі критерийлері бойынша айқындалады:

1) демографиялық сыйымдылық, өңір халқының жоғары тығыздығын, көші-қон ағынын, ресурстық базаны (жер, су, азық-түлік ресурстарын) қамтиды (1-кесте).

1-кесте. Агломерациялардың 2012 жылдың басындағы саны мен демографиялық сыйымдылығы бойынша ақпарат

Р/с №	Атауы	Халық саны				Демографиялық сыйымдылық (орталықтың халық тығыздығы), мың адам
		агломерациялар		қалалар
		мың адам	үлесі, %	мың адам	үлесі, %
1.	Астана	859,2	5,2	742,9	8,2	2 460
2.	Алматы	2500	15	1450,3	15,9	10 087
3.	Шымкент	1400	8,4	1025,5	11,3	4 074
4.	Ақтөбе	525,8	3,2	415,8	4,6	1 331
	Барлығы	5285	31,7	3634,5	39,9
	Қазақстан Республикасы бойынша	16675,4	100	9114,6	100

2012 жылы "бірінші деңгейдегі" қалалар халқының саны 5554,5 мың адамды құрады, бұл Қазақстан Республикасы жалпы халқы санының 33,3 %-ын немесе елдің қала халқының санынан 41,8 %-дан астамын құрайды. Бұл ретте Астана, Алматы және Шымкент қалалары халқының саны Қазақстанның жағдайында агломерациялық әсер (500 мың адам) іске асырылатын деңгейден жоғары, ал Ақтөбе қаласы халқының саны осы деңгейге әзірше жеткен жоқ.

Қазақстан Республикасында агломерациялық даму проблемасына қатысты орталық қалаларда халық санының бақылаусыз өсуін шектеу мәселесі маңызды болып табылады, бұл қалалық инфрақұрылымға ауыртпалық салады;

2) логистикалық әлеует, бұл ыңғайлы географиялық орналасуды, халықаралық көліктік дәліздердің өтуін, көлік торабы мен инфрақұрылымның болуын білдіреді;

қазіргі уақытта агломерациялардың және агломерациялардың ықпал ету аймағына кіретін (серіктес қалаларды, көршілес қалаларды, кенттерді, ауылдарды қоса алғанда) елді мекендердің шекаралары белгіленді. Агломерация ареалын делимитациялау (шекара белгілеу) үшін изохрон әдісі пайдаланылды, ол агломерация орталығына бару үшін қажет уақыт шығыны негізінде агломерация шекарасын анықтаудан тұрады. Агломерация шекарасы ретінде бірінші деңгейдегі агломерациялар үшін 1,5 сағаттық изохрона және екінші деңгейдегі агломерациялар үшін 1,0 сағаттық изохрона қабылданды. Аталған әдістің көмегімен агломерация аумағының шегінде елді мекендер сәйкестендірілген:

Астана агломерациясының көлік жетімділігінің 1,5-сағаттық изохронасына Ақмола облысының Аршалы, Целиноград және Шортанды аудандары кіреді;

Алматы агломерациясының ықпал ету аймағына: орталық – Алматы қаласы, Алматы облысының бес әкімшілік ауданы: Қарасай, Талғар, Іле, Еңбекшіқазақ, Жамбыл, сондай-ақ Қапшағай қалалық әкімшілік аумағы жатады. Ықпал ету аймағы қала мен қала маңының тығыз байланысының негізінде (күнделікті еңбек маятниктік көші-қоны шамамен 250 мың адамды құрайды¹) анықталды және Қапшағай, Қаскелең, Талғар, Есік қалыптасқан серіктес қалаларының, Ұзынағаш ауылының және Gate City (қаржы орталығы), Golden City (мәдени орталық), Growing City (өнеркәсіптік орталық), Green City (туристік орталық) төрт жаңа серіктес қалалардың орналасуын ескереді;

Шымкент агломерациясының ықпал ету аймағына: орталық – Шымкент қаласы, Арыс қаласы, Бәйдібек, Түлкібас, Қазығұрт, Төлеби, Ордабасы және Сайрам аудандары кіреді;

перспективалы Ақтөбе агломерациясының көліктік қолжетімділігінің 1,0 сағаттық изохронасына орталық – Ақтөбе қаласы, Хромтау, Алға, Қандыағаш қалалары, Алға, Қарғалы, Мартөк, Мұғалжар, Қобда мен Хромтау аудандарының бірқатар ауылдық елді мекендері кіреді;

Алматы, Шымкент, Ақтөбе², Астана қалалары арқылы өтетін халықаралық көлік дәліздерін салуға байланысты агломерациялардағы логистикалық әлеуетті ұлғайту ұсынылып отыр.

Сонымен бірге, бүгінгі күні жолаушылар айналымы бойынша статистикалық деректердің болмауы орталық қала мен серіктес қалалардың арасындағы көліктік қолжетімділікті анықтауды қиындатады;

3) экономикалық әлеует, яғни орталық қаланың дамығандығы (өнеркәсіптік, сервистік, еңбек, қаржылық, ғылыми әлеует).

Астана – республиканың астанасы, елді әлеуметтік-экономика дамыту көшбасшыларының бірі болып табылатын қала. Астананы көшіру туралы шешім қаланың, жақын орналасқан облыстардың және жалпы елдің кеңістік құрылымының серпінді дамуына бірден-бір ықпалын тигізді. Тиімді экономикалық-географиялық орналасу мен көп көлемді материалдық, қаржылық және еңбек ресурстарының агломерациялық даму әлеуеті әлі іске асырылмаған Астана қаласын агломерация орталығы ретінде қалыптастыру үшін зор маңызы бар.

Республикалық көлемдегі қаланың жалпы өңірлік өнімінің (бұдан әрі – ЖӨӨ) үлесі 8,5 %-ды құрайды (2012 жылғы деректер). Қала экономикасының негізін мыналар құрайды: өзге қызметтер (26,9 %), көтерме және бөлшек сауда (22,7 %), көлік және байланыс (14,7 %), құрылыс (12,3 %).

Астана қаласы халқының өмір сүру деңгейін талдау барлық қарастырылатын көрсеткіштер бойынша оң серпінді анықтады. Астана қаласының экономикалық тұрғыдан белсенді халқының саны 2012 жылы 417,6 мың адамды құрады және 2000 – 2012 жылдар аралығында 2,3 есе өсті.

Алматы – агломерациялық орталық ретінде белсенді қалыптасып келе жатқан елдің ең ірі мегаполисі. Алматы қаласының тартылыс аймағына Талғар, Есік, Қаскелең, Қапшағай қалалары және тығыз экономикалық, еңбек және әлеуметтік байланыстары бар жанында орналасқан кенттер мен ауылдар жатады. Алматы қаласы ұлттық және әлемдік нарықтармен байланысты қамтамасыз ететін адами, қаржылық ресурстардың, білім беру және ғылыми әлеуеттің, дамыған инфрақұрылымның жоғары шоғырлануымен ерекшеленеді.

Алматы қаласы ЖӨӨ-сінің салалық құрылымын талдау ол қаланың экономикалық базасын көрсетілетін қызметтер секторы құрайтынын көрсетеді (жылжымайтын мүлікпен жасалатын операцияларды, қаржыны, білімді, денсаулық сақтауды және сауда мен жөндеуден басқа өзге қызметтерді қоса алғанда – 45,5 %). Үлестік салмақ бойынша екінші позиция бөлшек/көтерме саудаға тиесілі – 33,9 %, одан кейін көлік пен байланыс – 15,0 %, өнеркәсіп – 5,6 %, құрылыс – 3,2 %.

Қаланың экономикалық белсенді халқы 2012 жылы 774,7 мың адамды құрады және 2008 – 2012 жылдар кезеңінде 9,8 %-ға өсті.

Қазіргі уақытта Алматы қаласының қала маңындағы аймағын дамыту Алматы қаласының қала маңындағы аймағының аумақтарын дамытудың қала құрылысы жоспарлаудың қабылданған кешенді жобасы шеңберінде жүзеге асырылады.

Шымкент – Оңтүстік Қазақстан облысының әкімшілік, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми, білім беру және мәдени орталығы. Бұл ретте экономикалық әлеуеті бар қала елдің оңтүстігінің агломерациялық орталығы бола алады. Сонымен қатар, оның "жалған урбанизация" үлгісінде дамуына жол бермеу мақсатында аталған процесті реттеу қажет.

2008 – 2012 жылдар аралығында Шымкент қаласы халқының саны орта есеппен 2,1 %-ға артып отырғаны байқалған.

Ақтөбе қаласы Ақтөбе облысының әкімшілік орталығы болып табылады. Ақтөбе қаласының аумағы, әкімшілік тұрғыдан бағынысты бес ауылдық округті қоса алғанда (Благодарный, Қарғалы, Құрайлы, Новый, Сазды) 2,3 мың шаршы км тең. Облыстық көлемдегі өнеркәсіптік өндірістің үлесі 17,7 пайызды, яғни 232,7 млрд. теңгені құрайды (2012 жылғы деректер бойынша). Негізгі үлестік салмақ өңдеу өнеркәсібіне тиесілі – 77 пайыз;

4) орталық қаланың (астана, республикалық маңызы бар қала) әкімшілік мәртебесі, бұл Қазақстанның жағдайында маңызды, себебі бюджеттік ресурстарды бақылауды көздейді.

Қазіргі уақытта республикада өңірлерді қаржыландыру қалыптасқан бюджетаралық қатынастар жүйесі шеңберінде іске асырылады, ол донор өңірлерден реципиент өңірлерге (экономикалық тұрғыдан артта қалушы облыстарға бюджеттік субвенциялар беру) бюджет қаражатын қайта бөлуге негізделген. Республикадағы осындай бюджетаралық қатынастар жүйесі өздерінің аумақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуының өсу қарқынын ұлғайтуға жергілікті атқарушы органдарды (донор өңірлерді де, сондай-ақ реципиент өңірлерді де) қажетті жағдайда ынталандырмайды.

Қазақстанда агломерациялар дамуының SWOT-талдауы

Мықты тұстары	Әлсіз тұстары
білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет және бос уақыт салаларында қызмет көрсетудің жоғары деңгейі (елдің басқа өңірлерімен салыстырғанда); халықтың табиғи және көші-қон арқылы өсуінің оң көрсеткіштері; шағын және орта бизнесті дамыту үшін қолайлы жағдайлар; кадрлық базаның болуы	қоныстанудың төмен тығыздығы, 2 млн. адамнан астам халқы бар орталық-қалалардың болмауы; орталық қалалардың және іргелес аумақтардың (елді мекен жүйелерінің) ортақ жүйелі инфрақұрылымының болмауы; орталық-қалалар ішінде тиімсіз көліктік инфрақұрылым (көлік кептелістері); ірі қалалардағы жағымсыз экологиялық жағдай (газдану, "жасыл экономиканың" смарт-технологияларын қолданбау, қоғамдық көліктің дамымауы, қалалардың ішінде экологиялық емес және энергияны қажетсінетін өндірістердің болуы); қалаларда рекреация және жасыл аймақтардың жеткіліксіз дамуы; елдің ірі қалаларында тартымды брендттердің (танымал халықаралық имидждің) болмауы; елдің ірі қалаларының жаһандық және өңірлік нарықтардағы төмен бәсекеге қабілеттілігі; орталық қала мен қала маңындағы елді мекендердің бірыңғай заманауи қала құрылысы құжаттамасының болмауы
Мүмкіндіктер	Қатерлер
экономиканың толық қайта құрылуы (индустрияланудан кейінгі даму); көптеген және әртараптандырылған еңбек нарығының қалыптасуы; тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өткізудің сыйымды нарығының тартымдылығын арттыру; "инфрақұрылымдық әсер" құру (қуатты көлік кешендері, мультимодальды тораптар, ақпараттық коммуникациялар); ірі орталықпен көрші болу әсері, яғни барлық агломерация тұрғындарының агломерациялардың әртүрлі аймақтарының еңбек, білім беру, сауда, мәдени және басқа да мүмкіндіктерге толық көлемде қол жеткізуі	біліктілігі төмен еңбек ресурстарының бақылаусыз жаппай келуінің салдарынан "жалған урбанизация"; тұрғын үй тапшылығы; жоғары жұмыссыздық; қалалық әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымға шамадан тыс салмақ салу; қала шетінде ретсіз құрылыс салу; келетін халықтың маргиналдануы мен асоциализациясы (қылмыстың көбеюі)

_________

¹ Дереккөз: "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ және жергілікті атқарушы органдар.

² "Батыс Еуропа - Батыс Қытай" жобасы.

"Екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)

Қазіргі уақытта Қазақстанда "екінші деңгейдегі" қалаларға 14 қала жатады, оның ішінде қала 12 облыстың әкімшілік орталықтары болып табылады (Көкшетау, Талдықорған, Атырау, Орал, Тараз, Қарағанды, Қостанай, Қызылорда, Павлодар, Петропавл, Өскемен, Ақтау), 2-еуі облыстық маңызы бар қала (Семей, Түркістан) болып табылады.

"Екінші деңгейдегі" қалалардағы халық саны 2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 3594,4 мың адамды құрады, бұл республикада жалпы халық санының 21,3 %-ын немесе елдің қала халқы санының шамамен 40 %-ын құрайды. Қаралып отырған кезеңде барлық екінші деңгейдегі қалаларда халық санының өсуі байқалады, бұл халықтың табиғи өсуінің оң мәндерімен және қалыптасқан халық көші-қонының оң сальдосымен байланысты.

Осы қалалардың әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіштерін салыстырмалы талдау көптеген қалалар өз өңірлерінде өндірістік, қаржылық және еңбек ресурстарының тартылыс және шоғырлану орталықтары болып табылатынын көрсетті.

2-кесте. "Екінші деңгейдегі" қалалардың 2012 жылғы негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері

Р/с №	Қалалық әкімшіліктің атауы	Халық саны (жыл соңында)		Нақты жалақы		Өнеркәсіптік өнімнің көлемі
		мың адам	үлес, %	мың тг	облыс бойынша орташа, мың тг.	млн. тг.	үлес, %
1.	Көкшетау	152,0	20,7	79,7	67,8	55 751,2	20,6
2.	Талдықорған	156,2	8,0	77,1	77,3	40 203,5	7,8
3.	Атырау	272,1	49,0	200,1	180,4	134 031,0	3,2
4.	Орал	265,9	43,4	73,5	87,5	89 321,7	5,5
5.	Тараз	343,3	32,1	76,3	72,3	131 018,4	63,3
6.	Қарағанды	479,2	35,2	96,3	92,4	259 481,2	19,4
7.	Қостанай	219,2	24,9	81,2	76,6	117 589,0	23,4
8.	Қызылорда	254,0	35,0	103,4	93,4	1 048 776,0	94,5
9.	Павлодар	345,8	46,2	88,0	85,8	627 740,0	52,2
10.	Петропавл	206,0	35,5	82,9	68,9	82 467,3	65,5
11.	Өскемен	321,2	23,0	96,2	84,9	620 125,9	64,2
12.	Семей	335,4	24,1	78,3	84,8	126 873,4	13,1
13.	Түркістан	244,1	9,1	68,8	75,5	7 153,1	1,4

Р/с №	Қалалық әкімшіліктің атауы	Бөлшек сауда		Негізгі капиталға инвестиция		Тұрғын үйлердің жалпы алаңын пайдалануға беру
		млн. тг.	үлес, %	млн. тг.	үлес, %	шаршы метр	үлес, %
1.	Көкшетау	65 223,5	51,1	33 154,6	23,1	60 576,0	24,3
2.	Талдықорған	29 472,3	13,4	30 375,0	7,9	36 733,0	4,3
3.	Атырау	136 968,0	83,8	675 130,0	65,3	301230,0	58,8
4.	Орал	115 463,5	84,7	42 761,5	26,0	169 397,0	69,4
5.	Тараз	95 016,3	79,4	52 569,0	34,5	79 666,0	35,3
6.	Қарағанды	341 128,3	76,6	69 331,0	21,4	124 471,0	46,2
7.	Қостанай	97 999,1	61,3	42 774,0	26,1	119 137,0	58,2
8.	Қызылорда	94 845,3	79,5	195 144,0	76,2	174 052,0	59,3
9.	Павлодар	131 104,3	66,1	73 634,0	27,9	78 141,0	63,2
10.	Петропавл	72 447,2	59,4	32 378,7	33,0	54 261,0	53,9
11.	Өскемен	215 439,8	51,6	94 154,0	35,4	91 612,0	37,5
12.	Семей	99 893,7	23,9	39 524,0	14,8	75 679,0	31,0
13.	Түркістан	12 285,3	5,2	31 282,0	9,8	32 254,0	9,2

"Екінші деңгейдегі" қалалардағы өнеркәсіптік өндірістің көлемі 2012 жылы 3,33 трлн. теңгені құрады, бұл өнеркәсіптік өндірістің жалпы республикалық көлемінің шамамен 20 %-ын құрайды. 2008 – 2012 жылдары екінші деңгейдегі қалалардағы өнеркәсіптік өндірістің жалпы көлемі 30,5 %-ға ұлғайды.

Екінші деңгейдегі қалаларда өңдеуші өнеркәсіп салалары жақсы дамыған. Айталық, осы қалалардың өнеркәсіптік өндірістің құрылымын талдау көбінесе өңдеуші өнеркәсіптің үлесі өнеркәсіптік өндірістің жалпы көлемінде 70 %-дан артатындығын көрсетті. Атырау, Қарағанды және Ақтау қалаларында 2012 жылы өнеркәсіптік өндірістің жалпы көлемінде өңдеуші саланың үлестік салмағы 46 – 50 %-ды құрады.

Су құбыры, кәріз, жылу және электр желілерінің, автомобиль жолдарының тозу дәрежесінің жоғары болуы "екінші деңгейдегі" қалалардың инженерлік инфрақұрылымының негізгі проблемалары болып табылады.

3-кесте. Коммуналдық инфрақұрылымның тозу дәрежесі

Р/с №	Қалалардың атауы	Су құбыры желісі, %	Кәріз желілері, %	Жылу желілері, %	Электр желілері, %	Автомобиль жолдары (қанағаттанарлықсыз жағдайда), %
1.	Көкшетау	45	15	53	62	31
2.	Талдықорған	60	72	65	60	50
3.	Атырау	31	38,5	74	30	28,1
4.	Орал	69	67	55	95	41
5.	Тараз	68	74	70,9	72	25
6.	Қарағанды	78	74	75	60	73
7.	Қостанай	63,3	73,2	51	73	42
8.	Қызылорда	54	60	62	70	68
9.	Павлодар	46,4	41,6	71,2	53	29
10.	Петропавл	81,3	63,6	71	68,5	48
11.	Өскемен	72	75	59	61	27
12.	Семей	77	75	77	66	47
13.	Түркістан	92	40	75	61	67,4

"Үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)

Қазіргі уақытта Қазақстанда 41 шағын қала бар, олардағы халық саны 2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша 904,2 мың адамды құрайды. 33 шағын қала тиісті ауылдық аудандардың әкімшілік орталықтары болып табылады. 8 шағын қала ауылдық аудандардың орталықтары болып табылмайды. Географиялық орналасу бойынша қалалардың мынадай типтерін бөліп көрсетуге болады:

1) агломерациялардың ықпал ету аймағында – Ақкөл, Алға, Қандыағаш, Есік, Қапшағай, Қаскелең, Талғар, Леңгір;

2) республикалық және халықаралық маңызы бар автомобиль және теміржол магистральдары бойында – Ақкөл, Атбасар, Ерейментау, Есіл, Макинск, Щучинск, Алға, Қандыағаш, Шалқар, Жаркент, Қапшағай, Қаскелең, Сарқанд, Аягөз, Шу, Приозерск, Арал, Ембі, Үшарал, Үштөбе, Зайсан, Шар, Шемонаиха, Арыс, Сарыағаш, Булаево, Мамлютка, Тайынша;

3) шекара маңындағы аумақтарда Жаркент, Үшарал, Зайсан, Сарыағаш, Шардара, Шар, Шемонаиха, Мамлютка, Булаево.

Моноқалалардың тізбесіне 27 қала енгізілген, олардағы халық саны 1,53 млн. адамды немесе елдің қала халқының 16,8 %-ын құрайды, оның ішінде 16 қала тиісті аудандардың әкімшілік орталығы болып табылады. Моноқалаларда Қазақстанның өнеркәсіптік әлеуетінің³ басым бөлігі шоғырланған.

Көліктік орналасу бойынша моноқалаларды екі топқа бөлуге болады: теміржол желілерінің бойында орналасқан қалалар (20 қала) және теміржолдан алыс не теміржол тұйығында орналасқан қалалар (7 қала).

Елдің 27 моноқаласының ішінде 7 қала – халықаралық маңызы бар автомобиль жолдары бойында, 14 қала – республикалық маңызы бар, 7 қала – жергілікті маңызы бар жолдардың бойында орналасқан.

1999 жылғы көрсеткіштермен салыстырғанда 41 шағын қаладағы халықтың жалпы санының өсуіне қарамастан (14,3 %-ға), көптеген шағын қалаларда халық саны азайды. Сондай-ақ, он жылдық кезеңде моноқалалардағы халықтың жалпы өсуіне (4 %-ға) қарамастан, олардың 11-інде халық санының 11,8 %-ға⁴ қысқаруы болды.

Шағын қалалар халқының жан басына шаққандағы ақшалай табысы орташа республикалық деңгейдің 65 %-ын ғана құрайды, ал көптеген моноқалалардың жан басына шаққандағы кірістері орташа облыстық деңгейге жетпейді. Айталық, Арқалық, Кентау, Балқаш, Саран қалаларында жан басына шаққандағы орташа ақшалай кірісі орташа облыстық деңгейдің 80-85 %-ын құрады. Моноқала халқы кірістерінің негізгі көзі кәсіпорындар мен ұйымдардағы (негізінен бюджеттік) жалақы болып табылады, олардың үлесі кірістердің жалпы сомасының 50 – 60 %-ы, кірістердің 20 – 30 %-ы зейнетақылар, стипендиялар, әртүрлі жәрдемақылар, 10 – 15 %-ы қосалқы шаруашылықтан түсетін түсім, қалғаны – жақындар мен достарының көмегі құрайды.

Шағын қалалардың өнеркәсіптік өндірісінің жалпы көлемі 2012 жылы 719 311 млн. теңге болды, бұл өнеркәсіптік өндірістің жалпы республикалық көлемінің 4,26 %-ын құрады. Шағын және моноқалалардағы өнеркәсіптік өндіріс бір-екі саланың ерекше мамандандырылуымен сипатталады, ал басқа салалар шамалы дамыған немесе өнеркәсіптік кәсіпорындар мүлде жоқ.

Елдің көптеген шағын және моноқалаларында негізінен бұрынғы қала құраушы кәсіпорындардың немесе басым саланың жағдайына байланысты проблемалар кешені пайда болды.

Проблемалардың бірі – инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымның қанағаттанарлықсыз жағдайы. Су құбыры, кәріз, жылу және электр желілерінің жоғары дәрежеде тозуы айтарлықтай қаржылық салымды қажет етеді. Мәселен, моноқалалардың жартысында (14 қалада) электр желілерінің тозуы 70 %-ға дейін жетті.

Шағын және моноқалалардың дамуын тежейтін негізгі проблемалардың бірі – өндірістік инфрақұрылымның қанағаттанғысыз жағдайы болып табылады. Әсіресе көлік алыстығы және автомобиль жолдарының нашар жағдайының проблемасы өте өзекті.

4-кесте. Шағын/моноқалалар арасындағы аса сыни көрсеткіштер бойынша ақпарат

	Шағын қалалар	Моноқалалар
Электр желілерінің тозуы, %	Степногорск (85), Шемонаиха (87), Приозерск (82)	Ақсай (94), Риддер (82), Жітіқара (81,3), Зыряновск (82)
Жылу желілерінің тозуы, %	Степногорск (80), Приозерск (80), Лисаковск (70,6), Текелі (80)	Ақсай (95), Текелі (80), Зыряновск (80), Серебрянск (78), Курчатов (68)
Су құбыры желілерінің тозуы, %	Атбасар (82), Макинск (80), Щучинск (64), Талғар (75), Қарқаралы (50), Приозерск (79), Леңгір (70)	Жаңатас (95 %), Зыряновск (82 %), Серебрянск (75 %), Курчатов (74 %), Қаратау (60 %), Кентау (60 %)
Үйлердің авариялылығы, %	Қазалы (21), Зайсан (19), Приозерск (10,8), Шар (9), Есіл (6)	Арқалық (84,7), Абай (36,7), Жаңаөзен (10,9), Қаратау (8,4), Жаңатас (7,1)
Халық санының азаюы, %	Ерейментау (28,3), Степняк (24), Державинск (20,6), Сергеевка (22,5), Мамлютка (19,3), Булаево (18,9), Шар (16,7)	Арқалық (33,5), Қаражал (19,5), Абай (19,3), Жаңатас (18,2), Серебрянск (16,3)

Қазақстанның шағын және моноқалаларын дамыту бойынша тиімді шараларды әзірлеу үшін ұқсас елді мекендерді дамытуда шет елдердің табысты мысалдары зерттелді.

Шағын қалаларда қалыптасқан жағдайдың сипаты мен ерекшеліктерін ескере отырып, Қазақстан үшін АҚШ, Швеция, сондай-ақ тұтас Еуропалық одақ (бұдан әрі – ЕО) тәжірибелерін бейімдеуге және қолдануға болады.

Мысалға, көмірді өндіруді және тоқыма өнеркәсібі өндірісінің көлемін төмендету нәтижесінде БигСтоунГэп (АҚШ) қаласы күрделі әлеуметтік-экономикалық жағдайға тап болды. Қала экономикасын қайта құру және табиғат пен рекреакциялық орындарға жақындығы артықшылықтарын пайдалану арқасында, жұмыссыздық деңгейін тұрақтандыруға және қала халқының санын ұлғайтуға қол жеткізілді.

Тағы бір мысал: Фармвилль қаласының темекі саласына тәуелдігі шағын және орта бизнесті (бұдан әрі – ШОБ) белсенді қолдау жолымен қаланың экономикасын әртараптандыру және "бизнесті" үлкен қаладан "тарту" арқылы жойылған болатын. Бұл жерде үлкен қаланың, 2 теміржол желісі мен тас жолға жақындығының артықшылықтары пайдаланылды.

Кемшіліктерді артықшылықтарға айналдырудың табысты мысалдарының бірі Кируна (Швеция) қаласы болды. Темір өндіру көлемін азайту және жұмыспен қамтылғандарды қысқарту нәтижесінде қала банкротқа ұшырау алдында тұрды. Қала экономикасын әртараптандыру үшін қала құраушы кәсіпорын ғылыми-зерттеу тәжірибе-конструкторлық жаңалықтарды (бұдан әрі – ҒЗТКЖ), аэроғарыштық саланы және туристік индустрияны дамытуға ауқымды инвестициялар салды.

Технологиялық құрылыстың ауысуы өнеркәсіптің дәстүрлі салаларында жұмыспен қамтылғандарды жаппай қысқартуға (тоқыма өнеркәсібінде – жартысынан көбін, металл өңдеу саласында – үштен бірін) және Хелмонд (Нидерланды) қаласында жұмыссыздықтың 27 %-на әкеп соқты. Билік қабылдаған шаралардың нәтижесінде "пулмен", халықаралық нарықта белсенді жұмыс істейтін ғылыми-техникалық прогресті кеңінен қолдануға және кәсіпкерлікке бағдарланған технологиялық жаңалықтармен сипатталатын көптеген отандық және шетелдік компаниялар тартылды. Қала саны 48-ден 70 мың адамға дейін өсті, ал жұмыссыздық 27-ден 6,8%-ға дейін қысқарды.

Польшада шағын қалаларды дамыту саясаты халық сауаттылығын жоғарылату және адами капиталды дамыту мақсатын көздеген. Осыған байланысты көлік инфрақұрылымын дамыту, энергияның балама көздерін, ақпараттық қоғамды дамыту, қоршаған ортаны жақсарту, білім беруді жақсарту жөніндегі жобалар іске асырылды.

Әртүрлі елдер өздерінің моноқалаларының проблемаларын шешу үшін әртүрлі жолдарды таңдады. Германия, Аустралия, Жапония және АҚШ сияқты елдер моноқалаларының проблемалары біздің проблемаларға аса жақын.

Мысалы, Германияда Рур бассейнінің көмір өнеркәсібіндегі құлдырауға байланысты пайда болған проблемаларды шешу үшін мемлекет көмір саласын субсидиялауға "көмір пфенингі" салығын енгізді.

Моноқалаларды дамытудың әлемдік тәжірибесінде Теннант-Крик қаласы (Аустралия) тәжірибесінің орны ерекше. Қаланың көмір шахталары сарқылғаннан кейін жұмыспен қамту деңгейін сақтау үшін мемлекет және қала құраушы кәсіпорын мамандар мен шахтерларды басқа кен орындарына көшіруді ұйымдастырды, бұл жұмыс орындарын және кадр әлеуетін сақтап қалуға да мүмкіндік берді.

Жапонияда да моноқалалардың проблемаларын шешуді мемлекет пен қалақұраушы кәсіпорын бірлесіп жүзеге асырды. Бұл жерде қызметкерлердің бір бөлігін компанияның басқа қалалардағы өндірістік қуаттарына ауыстыру ұйымдастырылды. Бұл ретте қала құраушы кәсіпорын экономиканың әртүрлі салаларында жаңа шағын кәсіпорындар құрды (электроника және ақпараттық жүйелер, өмірге қажетті тауарлар мен азық-түлік өндіру, технопарк құру).

Бирмингем қаласының (АҚШ) тәжірибесі моноқаланың экономикасын әртараптандырудың табысты мысалдарының бірі ретінде саналады. Қаланың табиғи артықшылықтарын және инвестициялар тарту бойынша үкіметтің ойластырылған саясатын (мысалы, шағын өндірушілерге бос өндіріс алаңдарын беру, жоғары білім инфрақұрылымын дамыту және басқа шаралар) пайдалана отырып, қала металлургиялық қала құраушы кәсіпорындарының жабылуына байланысты проблемаларды шеше алды.

Әлемдік тәжірибе көрсеткеніндей, мемлекет тарапынан да, қала құраушы кәсіпорын тарапынан да бірлескен жоғары мүдделілік болған қалалар өздерінің проблемаларын шешуде неғұрлым табысты болды.

Қайта даярлау курстарын, бизнес-инкубаторларды ұйымдастыру, қалақұраушы кәсіпорынның жаңа өндірістерді құруы, салық жеңілдіктері сияқты негізгі күштер кәсіпкерлікті ынталандыруға бағытталған моноқалаларда едәуір алға басу байқалады.

Қазақстандағы шағын және моноқалалар дамуының SWOT-талдауы

Мықты тұстары	Әлсіз тұстары
өндіріс және көлік инфрақұрылымының болуы; перспективалы қалалардағы халықтың табиғи өсуінің оң көрсеткіштері; шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту үшін қолайлы жағдай; кадр базасының болуы; жаңа өндірістік қуаттарды орналастыру үшін бос аумақтардың болуы	өнеркәсіпті әртараптандырудың төмен деңгейі; шығарылатын өнімдер бәсекеге қабілетті болмауына байланысты қолда бар өндірістік қуаттарды жүктеудің толық болмауы; өнеркәсіптік кәсіпорындардағы (моноқалаларда – шикізат нарықтарындағы жағдайға байланысты) өндірістің төмендеуі, шығарылған өнімдердің сұранысқа ие болмауы; экономикалық жағынан белсенді халық үлесінің төмен болуы; еңбек ету орындарының болмауы; халықты қолайлы өңірлерге кетуі; халықтың өмір сүру деңгейі көрсеткіштерінің төмен болуы; халықтың әлеуметтік мекемелер қызметтерімен әлсіз қамтамасыз етілуі; инженерлік, әлеуметтік және тұрғын үй-коммуналдық инфрақұрылымның, қалаішілік жолдардың жоғары дәрежеде тозуы
Мүмкіндіктер	Қатерлер
экономиканы толық қайта құру, маркетинг және қалалардың әлеуетті брендтерін табу; экономиканы әртараптандыру және жаңа мамандықтарды меңгеру; жұмыс істейтін кәсіпорындарды жаңғырту, жаңаларын (стратегиялық, "зәкірлі" инвесторларды) тарту, аутсорсинг; білікті мамандарды тарту, жергілікті кадрларды даярлау және қайта даярлау; халықтың өмір сүру деңгейін арттыру; өнеркәсіп, құрылыс, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу, көлік, туризм және рекреация саласындағы шағын және орта бизнесті дамыту; мемлекеттік-жекешелік әріптестікті (бұдан әрі –МЖӘ) дамыту	қала құраушы кәсіпорындардың тоқтауына байланысты жаппай жұмыссыздық; өнеркәсіптік кәсіпорындардың технологиялық артта қалуы, бұл шығарылатын өнімдердің бәсекеге қабілеттілігін азайтады; қалалардың депопуляциясы; инвестициялық тартымдылықтың төмендеуі

__________

³ Ақтөбе облысы Хромтау қаласының аумағында Қазақстандағы хром кенінің барлық көлемі және ТМД-дағы хром кенінің 95 %-ы өндіріледі, Степногорск қаласы Ақмола облысының өнеркәсіптік өндірісі жалпы көлемінің қомақты үлесін алатын өнеркәсіптік өндірісінің орталығы болып табылады.

⁴ Дереккөз: шағын және моноқалалар бойынша деректерді "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ және жергілікті атқарушы органдар ұсынған.

Ауылдық аумақтар

Әлеуметтік-экономикалық даму мониторингінің қорытындылары бойынша 6838 АЕМ бар, онда 7,7 млн. адам тұрады. АЕМ жалпы санының 1080 – жоғары, 5293 – орташа, ал 465 – төмен даму әлеуетіне сәйкес келеді. Бұл ретте АЕМ-нің жартысынан көбінде халық саны аз және онда ауыл халқының небәрі 9,3 % тұрады.

Орталықтандырылған сумен қамтамасыз етуге ауыл халқының 74 %-ы қол жеткізген, ал жергілікті маңызы бар автомобиль жолдарының 23 %-ы күрделі жөндеуді қажет етеді.

Ауылдық аумақтарды дамыту мәселелерін шешу әртүрлі бағдарламалық құжаттарда көзделген, алайда осы бағытта кешенді тәсілдің болмауы күтілетін нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік бермейді.

Сонымен, мемлекеттік қолдауға қарамастан, ауыл халқы көші-қонының оң сальдосы тек қана Алматы мен Маңғыстау екі облыста ғана бар, бұл ауылдық елді мекендер бойынша өңірлік саясатта жеткілікті жұмыстың болмауына байланысты.

Ауылдардан халықтың кетуі негізінен аграрлық өңірлерде (Батыс Қазақстан, Шығыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан, Қостанай облыстарында) байқалады.

Көші-қон арқылы ауыл тұрғындары санының өсуі/азаюы

(2011 – 2013 жылдары)

Осыған байланысты, ауылдық аумақтарды дамытудың ортақ проблемаларын шешумен қатар, ауыл халқының анағұрлым жоғары өмір сүру деңгейін қамтамасыз ете отырып, тірек АЕМ-ді кешенді дамытудың жаңа кезеңін бастау қажет.

Тірек ауылдарды дамыту үшін Беларусь Республикасының ауылдық аумақтарының даму тәжірибесі зерделенді.

Беларусь Республикасында Ауылды жаңғырту мен дамытудың 2005 – 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы іске асырылды, ол ауылды басым әлеуметтік-экономикалық дамыту және агроөнеркәсіптік кешен жұмысының тиімділігін арттыру үшін жағдай жасауға бағытталған.

Осы Мемлекеттік бағдарламаның басты мақсаттары мен міндеттері мыналар болды:

1) Беларусь ауылдарының әлеуметтік және өндірістік саласын жаңғырту және дамыту, ауыл шаруашылығы өндірісін орнықты жүргізу үшін жағдайларды қамтамасыз ету;

2) ауыл халқының табысын жоғарылату, ауылдық жерде тұру беделдігі және ауылда демографиялық жағдайды жақсарту үшін негіздер құру;

3) ауыл шаруашылығы өнімін және азық-түлігін ішкі нарыққа және экспорттық ресурстарды қалыптастыру үшін жеткілікті көлемде тиімді өндіруді қамтамасыз ету.

Агроқалашықтар ауылдағы әлеуметтік стандарттардың жүргізушілері болып айқындалды.

Осы құжатта агроқалашық ауыл кенттерінің сапалы түрде жаңа түрі ретінде айқындалған: агроқалашық – халқының саны, әдетте, мың адамнан аз абаттандырылған елді мекен, онда тұрып жатқан халықты және іргелес аумақтардың тұрғындарын әлеуметтік стандарттармен қамтамасыз ету үшін өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылым құралатын болады.

Агроқалашықтар аумағы тарихи қалыптасқан әкімшілік құрылым болып табылатын базалық деңгейдегі әкімшілік-аумақтық бірліктердің негізінде құралады. Бағдарламаны іске асыру барысында агроқалашықтар екі топқа бөлінген. Біріншісі – толыққанды қонысты құру бағыты алынып, бұрыннан және жүйелі түрде іске асырылып жатқан қоныстар. Бұл жерде әртүрлі түрлендіру мен жетілдіру жоспарлы сипатқа ие және төтенше, радикалды болып қабылданбайды. Агроқалашық мәртебесіне ие болу үшін басқа қоныстар көптеген тұрғыдан айтарлықтай өзгеруі тиіс. Бұл жағдайда елеулі қаржылай салымды талап ететін айқын көрінетін және түбегейлі жаңалықтар қажет.

Беларусь Республикасында қол жеткізілген оң нәтижелер Қазақстан Республикасының жаңа өңірлік саясатын іске асыру шеңберінде тірек АЕМ-ді дамытуда ұқсас тәсілдер мен құралдарды қолдануды өзекті етеді.

Шекара маңындағы аумақтар

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасының құрлықтағы жалпы ұзақтығы 13394 км құрайды. Республикада 12 шекара маңындағы облыс, 62 шекара маңындағы аудан және олардың аумақтарында орналасқан 1297 елді мекен бар.

Бұл мән-жайлар даму және осындай жағдайға байланысты барлық артықшылықтарды пайдалану өзектілігінің жоғары деңгейін және осыдан туындайтын кемшіліктерді ескеру және нивелирлеу қажеттілігін болжайды.

Еліміздің оңтүстік өңірлерінде іргелес елдердің шекара маңы аумақтарының қалың қоныстануына, сондай-ақ дамыған инфрақұрылымның көліктік қолжетімділік пен шекара маңы саудасының болуына байланысты елді мекендердің әлеуметтік-экономикалық әлеуетінің серпінді өсуі үшін барлық алғышарттар бар.

Экономикасы өтпелі елдер үшін олардың шекара маңында орналасуы "әлеуеттер әртүрлілігі" жағдайында – ең арзан жұмыс күші және көліктік шығындары төмен кезінде инфрақұрылым сияқты бәсекелі артықшылықтары бар аумаққа өндірісті көшіруге мүдделі анағұрлым дамыған көршімен шекаралас орналасуы (мысалы, АҚШ шекарасындағы Мексиканың Сонора штаты, Чехия, Мажарстан шекаралары ЕО ескі елдерімен) экономикалық тұрғыдан өте тиімді. Алайда дамыған елдермен шекаралас болғанның өзінде егер институционалдық орта инвестициялар үшін қолайсыз болса, шекара маңы әсері нашар болады (мысалы, Ресейдің солтүстік-батыс шекарасы және ЕО).

Қазақстан мен Ресей шекарасында "әлеуеттің әртүрлілігі" жоқ, Ресейдің көршілес өңірлерінде де Қазақстан өңірлері сияқты дамудың анық артықшылығы жоқ. Қазақстанның батыс облыстарында және Тюмень облысында жан басына шаққандағы жоғары ЖӨӨ статистикалық көлем болып қалуда, мұнай-газ табыстарының басым бөлігі орталық бюджетке орталықтандырылады, бұл жылдам дамуға және өңірлерде жаңа жұмыс орындарын құруға кедергі жасайды. Орташа немесе нашар дамыған өңірлердің шекара маңы өзара іс-қимылы көп емес немесе алмасудың аз номенклатурасына, көлеңкелі сауданың қомақты үлесіне ие.

Еліміздің оңтүстік-шығысындағы шекара маңындағы өңірлерінде көршілес мемлекеттер экономикасының қарқынды өсуі, халықтың қалаларға кетуі және елеулі аумақтардың депопуляциясы, көршілес мемлекеттердің тарапынан шекара маңындағы өңірлерге демографиялық қысым сияқты жағымсыз факторларды күшейтті.

Айталық, 2000 жылы Қытайда "Батысты кең ауқымды дамыту стратегиясы" бағдарламасы қабылданды. Қытайдың алдағы жылдарға экономикалық дамуының ресми ұраны "Тұрақты Шығыс, дамып келе жатқан Батыс" деп жария етілді. 2000 – 2009 жылдары Батыс Қытайда жалпы ішкі өнім (бұдан әрі – ЖІӨ) жыл сайын орташа есеппен 11,9 %-ға өсті, бұл ел бойынша орташа деңгейден артты. 2009 жылы ел әлемдік қаржылық дағдарыс кезінде қиын кезеңдерді бастан өткізгеннің өзінде мемлекетте қарқынды даму үрдісі сақталды. Батыс Қытайда елдің шығыс бөлігіне⁵ қарағанда, ЖІӨ 2,8 %-ға жоғары болды. Бұл ретте, Шығыс Қазақстан облысында халық санының депопуляциясы байқалады, 2003 жылы 1466 мың адамды құраса, 2013 жылы халық саны 1394 мыңға дейін төмендеді.

Сонымен қатар, Қытаймен серпінді дамып келе жатқан тауар айналымы, халықаралық шекара маңындағы сауда орталықтарын құру, басқа елдерге шығумен республика аумақтарының ішіне қарай көлік байланыстарын дамыту жөнінде қабылданған шаралар, үлкен туристік әлеует осы өңірлердің экономикасын дамыту үшін алғышарттар жасайды.

Көліктік қолжетімділік жоғары болғандықтан, Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясының 12 ресейлік және 7 қазақстандық өңір орналасқан шекара маңындағы аумақтарының жоғары ықпалдасуы байқалады.

Әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі бойынша даму деңгейі жоғары шекара маңындағы өңірлерге Шығыс Қазақстан (шекара маңындағы ресейлік аймақ) және Атырау облыстары, дамыған өңірлерге – Оңтүстік Қазақстан облысы, орташа дамыған өңірлерге – Ақтөбе, Алматы, Шығыс Қазақстан (шекара маңындағы қытайлық аймақ), Жамбыл, Батыс Қазақстан, Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Павлодар облыстары, даму деңгейі төмен өңірлерге – Қызылорда облысы жатады.

Осыған байланысты, ауылдық аумақтарды дамытудың жалпы проблемаларын шешумен қатар, әлеуметтік-экономикалық дамудың кешенділігі мен үйлесімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін шекара маңындағы аумақтарды кешенді дамытудың жаңа кезеңін бастау қажет.

________

⁵ Елдің батысын игеру стратегиясы шегінде мына мегажобалар ең маңызды болып саналады: су ресурстарын оңтүстіктен солтүстікке қарай бұру; Цинхай-Тибет теміржолы; "Батыс-Шығыс" газ құбыры; батыс және шығыс өңірлері арасындағы электр беру желісі. Сондай-ақ Қытайдың батыс өңірлерінің топырақ құнарлығы қалпына келтіріліп жатқан егін егетін жерлерінің орман-шөп жамылғысын қалпына келтіруді көздейтін кең ауқымды және қымбат тұратын экологиялық жоба жүзеге асырылып жатыр.

4. Бағдарламаны іске асыру мақсаты, міндеттері, нысаналы индикаторлары мен іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері
4.1. Бағдарламаның мақсаты

Елдің ұтымды аумақтық ұйымдастырылуын қалыптастыру, экономикалық өсу орталықтарында халықтың және капиталдың шоғырлануын ынталандыру арқылы өңірлердің әлеуметтік-экономикалық әлеуетін дамыту үшін жағдайлар жасау.

4.2. Бағдарламаның нысаналы индикаторлары

Индикатор атауы	2015 жыл		2016 жыл	2017 жыл		2018 жыл		2019 жыл
1. Агломерациялар халқының саны, мың адам
Барлығы	5 894,6		5 999,1	6 106,2		6 215,8		6 328,2
Астана	964,2		992,6	1 021,9		1 052,1		1 083,2
Алматы	2 763,9		2 820,8	2 879,3		2 939,2		3 000,8
Шымкент	1 567,8		1 581,1	1 594,4		1 607,9		1 621,5
Ақтөбе	598,7		604,6	610,6		616,6		622,7
2. Жан басына шаққанда негізгі капиталға инвестициялар (Бағдарлама шеңберінде), мың теңге
"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)	20,7		22,7	25,2		30,2		30,9
"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)	32,4		37,1	36,9		43,0		45,5
"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)	21,9		23,4	30,3		31,6		33,0
тірек АЕМ және шекара маңындағы аумақтарды қоса алғанда, ауылдық аумақтар	24,0		24,2	27,2		30,2		31,2
3. Жаңғыртылған желілердің үлесі, оның ішінде, жылумен, электрмен және газбен жабдықтау (%), оның ішінде:
"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)
Астана	19,94	20,0			21,05		22,0	22,5
Алматы	0,33	0,45			0,5		0,6	0,7
Шымкент	11,8	12,2			12,9		13,1	14
Ақтөбе	10,1	11			11,9		12,4	13,2
"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)	7,8	8,4			9,05		9,9	10,5
"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)	5,5	6,1			6,9		7,3	7,9
ауылдық аумақтар, оның ішінде шекара маңындағы аумақтар	4,9	5,2			6		6,7	7,15
4. Орталықтандырылған сумен жабдықтауға және су бұруға қолжетімділік (%)
"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар), оның ішінде:
сумен жабдықтау	81	85			87		91	94
қалалар	85	88			92		96	100
АЕМ	51,5	55,5			69		75	80
су бұру	52	57			64		70	77
қалалар	77	82			87		94	100
АЕМ	12	13			15		18	20
"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)
сумен жабдықтау	90	92			94		96	100
су бұру	77	82			87		94	100
"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)
сумен жабдықтау	87	92			94		96	100
су бұру	77	82			87		94	100
Тірек АЕМ және шекара маңындағы аумақтарды қоса алғанда, ауылдық аумақтар
сумен жабдықтау	51,5	55,5			69		75	80
су бұру	12	13			15		18	20

4.3. Міндеттер

Бағдарламаның 2020 жылға дейінгі алдағы кезеңге арналған мақсаттарына қол жеткізу мынадай міндеттерді шешу арқылы жүзеге асырылатын болады:

1) елдің аумақтық дамуын жетілдіру;

2) қоршаған ортаның жай-күйін, тұрғын үй қорын, коммуналдық және көлік инфрақұрылымын жақсартуды қоса алғанда, халықтың тұруына қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету;

3) халықты ауыз сумен және су бұру қызметтерімен тиімді және ұтымды қамтамасыз ету;

4) халық үшін тұрғын үй қолжетімділігін одан әрі арттыруды қамтамасыз ететін тұрғын үй құрылысын дамыту проблемаларын кешенді шешу.

4.4. Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде өңірлік дамуға және әлеуетті өсуді жандандыру бойынша өңірлік бастамаларды ілгерілетуді қаржылай қолдауды ұлғайту көзделіп отыр.

"Бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)

Көрсеткіштің атауы	2015 жыл	2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл
1. Жаңғыртылған желілердің ұзындығы (км), оның ішінде
1) жылумен жабдықтау, барлығы	161,2	98,1	18,1	19,2	21,5
Астана	77,2	1,3	3,5	3,7	4
Алматы	75,93	84,22	5,7	6,1	6,7
Шымкент	5,2	5,1	5	5,3	6,5
Ақтөбе	2,91	7,48	3,9	4,1	4,3
2) электрмен жабдықтау, барлығы	1345,3	1128,1	1185,3	1199,0	1080,0
Астана	125	129	212	200	150
Алматы	320	350	382	320	320
Шымкент	631,3	297,12	195,3	269	200
Ақтөбе	269	352	396	410	410
3) газбен жабдықтау, барлығы	2165,0	1365,0	1422,0	1421,0	1405,0
Астана	-	-	-	-	-
Алматы	425	365	315	400	400
Шымкент	1115	468	849	700	700
Ақтөбе	625	532	258	321	305
4) сумен жабдықтау, барлығы	399,0	428,0	548,0	605,0	591,0
Астана	102	95	138	162	164
Алматы	219	230	284	248	264
Шымкент	0	0	0	80	46
Ақтөбе	78	103	126	115	117
5) су бұру, барлығы	127,0	137,0	155,0	177,0	176,0
Астана	42	27	45	59	68
Алматы	48	51	63	74	72
Шымкент	0	16	20	16	12
Ақтөбе	37	43	27	28	24
2. Қалалық сумен жабдықтау және су бұру желілеріндегі авариялылықты азайту, желілердің 1 километріне есептегенде авариялар саны, оның ішінде:
1) сумен жабдықтау, барлығы	0,39	0,35	0,31	0,28	0,24
Астана	0,8	0,7	0,6	0,5	0,4
Алматы	0,24	0,22	0,21	0,2	0,2
Шымкент	0,17	0,17	0,16	0,15	0,15
Ақтөбе	0,35	0,3	0,275	0,25	0,2
2) су бұру, барлығы	0,21	0,20	0,19	0,17	0,16
Астана	0,16	0,15	0,14	0,13	0,12
Алматы	0,14	0,13	0,13	0,12	0,11
Шымкент	0,14	0,13	0,12	0,11	0,11
Ақтөбе	0,40	0,38	0,35	0,33	0,30
3. Қалаларда су қоймаларына ағызу кезінде нормативтік тазартылған ағын судың үлесі (%), оның ішінде:
Астана	100	100	100	100	100
Алматы	71,4	73,95	76,5	79,05	81,65
Шымкент	89	89	89,5	92	92
Ақтөбе	76,5	79	80	82,5	84,5
4. Агломерацияларда тұрғын үйді іске қосу (оның қала маңындағы аймағын қоса алғанда)*, (мың шаршы м.)
барлығы, оның ішінде:	3 238,5	3 275,8	3 118,4	3 084,1	3 322,4
Астана	1 294,4	1 310,1	1 285,7	1 310,7	1 329,4
Алматы	981,0	988,4	938,7	904,3	1 011,7
Шымкент	449,0	463,3	425,1	414,9	436,1
Ақтөбе	514,2	514,0	468,9	454,2	545,2
*тұрғын үй-құрылыс бағыты бөлігінде тұрғын үйді іске қосу көрсеткіштері осы Бағдарламаға 3-қосымшада көрсетілген
5. Агломерацияларда күрделі жөндеуді қажет ететін кондоминиум объектілерінің үлесін азайту (%), оның ішінде:	13,5	13,5	12,5	10,5	9
Астана	6	6	4	1	0
Алматы	56	56	54	50	47
Шымкент	49	49	47	43	40
Ақтөбе	28	28	26	22	20
6. Экономиканың әртүрлі салалары объектілерінің құрылысы үшін жаңа технологиялар және үлгілік жобаларға технологиялық карталарды, сметалық-нормативтік базаны, нормативтік-техникалық құжаттарды, қала құрылысы құжаттамасын жетілдіру (бірлік), оның ішінде:
1) Қазақстан Республикасын аумақтық дамытудың өңіраралық схемалары		2	1
2) агломерациялар аумағын дамытудың өңіраралық схемалары	2		2
3) агломерациялардың орталық қалаларының бас жоспарлары	3	-	-	1	-
4) шағын қалалардың бас жоспарлары	-	3	2	4	-
5) АЕМ бас жоспарлары мен құрылыс салу схемалары	116	65	66	69	55
6) сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы сметалық-нормативтік құжаттарды әзірлеу*	45	48	45	42	42
7) құрылыс өндірісінің жаңа технологиялары бойынша технологиялық карталарды әзірлеу*	20	40	40	40	40
8) үлгілік жобаларды әзірлеу*	83	49	-	-	-
9) нормативтік-техникалық құжаттамаларды әзірлеу және қайта өңдеу*	49	-	-	-	-
*әзірленген құжаттамалар бойынша көрсеткіштер "екінші деңгейдегі", "үшінші деңгейдегі" қалаларға, ауылдық және шекара маңындағы аумақтарға бірыңғай
7. Аумақтарды дамыту және ұтымды жайластыру
Жобаларды әзірлеу және іске асыру (бірлік)	8	11	11	25	21

"Екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)

Көрсеткіштің атауы	2015 жыл	2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл
1. Жаңғыртылған желілердің ұзындығы (км), оның ішінде:
1) жылумен жабдықтау	95,5	101,7	72,2	67	67
2) электрмен жабдықтау	854,4	873,1	774,4	228,0	230,0
3) газбен жабдықтау	216,4	172,2	45	45	45
4) сумен жабдықтау	371	334	346	352	355
5) су бұру	67	103	127	234	236
2. Қалалық сумен жабдықтау және су бұру желілеріндегі авариялықты азайту, желілердің 1 километріне авариялар саны (коэффициент), оның ішінде:
1) сумен жабдықтау	0,475	0,45	0,425	0,40	0,375
2) су бұру	0,32	0,30	0,275	0,235	0,20
3. Қалаларда су қоймаларына ағызу кезінде нормативтік тазартылған ағын сулардың үлесі, %	57	68	75	85	93
4. Тұрғын үйді іске қосу, барлығы (мың шаршы м.), барлығы:	2404,6	2532,0	2873,8	3060,4	3489,1
*тұрғын үй-құрылыс бағыты бөлігінде тұрғын үйді іске қосу көрсеткіштері осы Бағдарламаға 3-қосымшада көрсетілген
5. Күрделі жөндеуді қажет ететін кондоминиум объектілерінің үлесін азайту (%)	7,6	7,6	7	5,9	5
6. Экономиканың әртүрлі салалары объектілерінің құрылысы үшін жаңа технологиялар және үлгілік жобаларға технологиялық карталарды, сметалық-нормативтік базаны, нормативтік-техникалық құжаттарды, қала құрылысы құжаттамасын жетілдіру (бірлік), оның ішінде:
1) облыс аумақтарының қала құрылысын жоспарлаудың кешенді схемалары	-	3	7	3	1
2) екінші деңгейдегі қалалардың бас жоспарлары	3	1	3	3	2
7. Аумақтарды дамыту және ұтымды жайластыру
Жобаларды әзірлеу және іске асыру (бірлік)	21	12	15	34	34

"Үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)

Көрсеткіш атауы	2015 жыл	2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл
1. Жаңғыртылған желілердің ұзындығы (км), оның ішінде:
1) жылумен жабдықтау	138,53	93,1	110,4	68	68
2) электрмен жабдықтау	504,7	522,0	377,0	173,6	181,0
3) газбен жабдықтау	126,7	177,0	433,0	126,0	126,0
4) сумен жабдықтау	208	225	230	236	239 239239
5) су бұру	45	71	83	113	159 159
2. Қалалық сумен жабдықтау және су бұру желілеріндегі авариялықты азайту, желілердің 1 километріне авариялар саны (коэффициент), оның ішінде:
1) сумен жабдықтау	0,4	0,375	0,35	0,325	0,3
2) су бұру	0,45	0,4	0,35	0,3	0,25
3. Қалаларда су қоймаларына ағызу кезінде нормативтік тазартылған ағын сулардың үлесі (%)	75	79	83	87	94
4. Тұрғын үйді іске қосу, барлығы (мың шаршы м.), барлығы:	1158	1190	1203	1244	1344
*тұрғын үй-құрылыс бағыты бөлігінде тұрғын үйді іске қосу көрсеткіштері осы Бағдарламаға 3-қосымшада көрсетілген
5. Күрделі жөндеуді қажет ететін кондоминиум объектілерінің үлесін азайту (%)	4,6	4,6	4,2	3,6	3,1
6. Экономиканың әртүрлі салалары объектілерінің құрылысы үшін жаңа технологиялар және үлгілік жобаларға технологиялық карталарды, сметалық-нормативтік базаны, нормативтік-техникалық құжаттарды, қала құрылысы құжаттамасын жетілдіру (бірлік), оның ішінде:
1) шағын қалалар	-	3	2	4	-
2) моноқалалар	-	-	-	-	-
7. Аумақтарды дамыту және ұтымды жайластыру
Жобаларды әзірлеу және іске асыру (бірлік)	72	52	10	56	56

Ауылдық аумақтар

Көрсеткіш атауы	2015 жыл	2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл
1. Тірек АЕМ халық саны, мың адам	952,8	971,5	990,2	1008,9	1027,5
2. Жаңғыртылған желілердің ұзындығы (км), оның ішінде:
1) жылумен жабдықтау	21,65	56,2	35,1	11	11
2) электрмен жабдықтау	1232,3	1309,1	1278,1	990,0	1000
3) газбен жабдықтау	656,3	1004,0	487,4	200	200
4) сумен жабдықтау	3354	3200	3200	3200	3200
5) су бұру	31	45	60	45	45
3. Тұрғын үйді пайдалануға беру (мың шаршы м.), барлығы:	299	303	305	312	344
*тұрғын үй-құрылыс бағыты бөлігінде тұрғын үйді іске қосу көрсеткіштері осы Бағдарламаға 3-қосымшада көрсетілген
4. Күрделі жөндеуді қажет ететін кондоминиум объектілерінің үлесін азайту (%)	1,4	1,4	1,3	1,1	0,9
5. Аумақтарды дамыту және ұтымды жайластыру
Жобаларды әзірлеу және іске асыру (бірлік)	6	9	1	10	10

Шекара маңындағы аумақтар

2020 жылға қарай шекара маңындағы аумақтарда орналасқан тірек АЕМ-дегі халық санының өсуі 5 %-ға артады (2013 жылғы факті – 175,2 мың адам)

2015 жыл	2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл
177,0	178,7	180,5	182,2	184,0

Мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, міндеттерге, нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізу үшін жауапты мемлекеттік органдар: ҰЭМ, Қаржымині, ИДМ, АШМ, облыстардың, Алматы және Астана қалаларының ЖАО.

5. Бағдарламаны iске асыру кезеңдерi

Бағдарлама кезеңдерге бөлінбей 2015 – 2019 жылдары іске асырылатын болады. Бағдарлама шеңберінде:

1) елдің аумақтық дамуын жетілдіру;

2) қоршаған ортаның жай-күйін, тұрғын үй қорын, коммуналдық және көлік инфрақұрылымын жақсартуды қоса алғанда, халықтың тұруына қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету;

3) халықты ауыз сумен және су бұру қызметтерімен тиімді және ұтымды қамтамасыз ету;

4) халық үшін тұрғын үй қолжетімділігін одан әрі арттыруды қамтамасыз ететін тұрғын үй құрылысын дамыту проблемаларын кешенді шешу бойынша міндеттерді шешу көзделген.

Өңірлердің әлеуметтік-экономикалық әлеуетін дамытуды қамтамасыз ететін жағдайларды жасауға бағытталған осы міндеттер жоғары деңгейде урбандалған аймақтарды қарқынды дамытудың, халықтың тіршілігі үшін қолайлы ортаны қамтамасыз етудің, экономиканың әртүрлі салалары объектілерінің құрылысы үшін жаңа технологиялар және үлгілік жобаларға нормативтік-техникалық құжаттарды, сметалық-нормативтік базаны, технологиялық карталарды әзірлеудің адамдар мен капиталдың перспективалық аудандар мен:

1) "бірінші деңгейдегі" қалалардың (орталықтары Астана, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларындағы агломерациялардың);

2) "екінші деңгейдегі" қалалардың (облыс орталықтарының, Семей және Түркістан қалаларының);

3) "үшінші деңгейдегі" қалалардың (шағын және моноқалалардың);

4) тірек ауылдық елді мекендерді қоса алғанда, ауылдық аумақтардың;

5) шекара маңындағы аумақтардың экономикалық өсу орталықтарында аумақтық шоғырлануын қамтамасыз ету негізінде жүзеге асырылатын болады.

Бағдарламада көзделген міндеттерді шешуге бағытталған жобаларды іске асыру үшін жобаларды қайтарымды қаржыландыру, оның ішінде қолданыстағы заңнамаға сәйкес "Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын дамыту қоры" акционерлік қоғамы арқылы қайтарымды қаржыландыру тетіктері қолданылатын болады.

1. "Бірінші деңгейдегі" қалаларды (орталықтары Астана, Алматы,

Шымкент және Ақтөбе қалаларындағы агломерацияларды) дамыту

Қалалық агломерацияларды дамыту бойынша міндеттерді іске асыру:

1) республикалық және өңірлік нарықтарда қалалық агломерацияларды экономикалық позициялау;

2) инновациялық технологияларды пайдалана отырып, қалалық агломерациялар инфрақұрылымдарын үйлестіре дамыту;

3) қалалық агломерацияларды дамытудың аумақтық, қала құрылысы және институционалдық саясатын жетілдіру бағыттары бойынша жүзеге асырылады.

1. Республикалық және өңірлік нарықтарда қалалық агломерацияларды экономикалық позициялау.

Осы бағыт шеңберінде әлемдік бизнес үшін олардың тартымдылығын қамтамасыз ету мақсатында Астана, Алматы, Шымкент және Ақтөбе қалаларының кәсіпкерлік ахуалын жақсартудың және имиджін жаңартудың нысаналы саясаты жүзеге асырылатын болады.

Осы агломерациялардың жоғары ұйымдастырылған шоғырлану ортасын құру және олардың жаңа рөлде қалыптасуы үшін:

1) агломерацияларда және оларға жақын аумақтарда:

жалпыұлттық және перспективада, Орталық Азиялық дистрибуцияның (сауда және көрсетілетін қызметтер);

перспективада өңірдегі ең ірі сауда-логистикалық орталықтарды (мысалы, Сингапур, Гонконг), авиатранзит орталықтарын ("хабтар") қалыптастыра отырып, көлік-логистикалық және процессинг қызметтерінің;

технологиялық трансферттер: жалпы стандартты технологиялардың импорты, ішкі және сыртқы нарықтарға бағдарланған жетекші шетел компанияларының процессинг орталықтарын ашудың (филиалдар, бірлескен ұйымдар);

инновациялық дамудың (Алматы қаласындағы "Инновациялық технологиялар паркі" мысалында), яғни қалалық агломерациялардың белгілі бір экономикалық мамандандырылуы шеңберінде арнайы экономикалық аймақтарды, индустриялық парктерді, инновациялық өсу аймақтарын, өнеркәсіптік алаңдарды, технологияларды коммерцияландыру орталықтарын қалыптастырудың;

туристiк, рекреациялық және спорттық қызмет көрсету, ойын-сауық және бос уақыт қызметін көрсету орталығының;

азық-түліктік мамандандырылудың (азық-түлік белдеуі);

халықаралық қаржы орталығының көп функционалдық аймақтарын қалыптастыру көзделген;

2) ірі мемлекеттік жобаларды, оның ішінде қалалық агломерациялардың белгілі бір экономикалық мамандандырылуы шеңберінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік (бұдан әрі – МЖӘ) тетігі арқылы (мысалы, "Назарбаев Университетінің", "Қорғас" шекара маңы ынтымақтастығы халықаралық орталығының, G4 City серіктес қалаларының, "Батыс Еуропа – Батыс Қытай" автомобиль жолының құрылысы сияқты және басқа да жобалар) іске асыру;

3) халықаралық ұйымдардың өкілдіктері мен кеңселерін, ең ірі трансұлттық компаниялардың филиалдарын қалалық агломерациялар орталықтарында орналастыруды ынталандыру;

4) мемлекеттік және салалық бағдарламаларда көзделген құралдарды қолдану ("Бизнестің жол картасы 2020", "Жұмыспен қамту 2020 жол картасы", туризмді, көлік және коммуникацияны және басқаларды дамыту).

Белгіленген іс-шараларды іске асыру агломерациялар аймағына кіретін әкімшілік аумақтарды қамтуды көздейді, ол бір жағынан оларды дамытуға импульс болады, екінші жағынан басқаруды үйлестіру (өңірліктен жоғары реттеу), сабақтас өңірлердің біріккен іс-шараларын өткізу (кооперативтік жобалар) қажеттілігіне алып келеді.

2. Инновациялық технологияларды пайдалана отырып, қалалық агломерациялар инфрақұрылымдарын үйлестіре отырып дамыту

Осы бағыт шеңберінде оларды дамытудың негізгі тетіктерінің бірі ретінде агломерацияларды инфрақұрылымдық қамтамасыз ету жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

Қалалық агломерациялардың инфрақұрылымын (ұзақ мерзімді жоспарлау арқылы) үйлестіре отырып дамытуда:

1) мыналарды:

көліктің жаңа жүрдек түрлерін (жүрдек рельсті көлік) енгізу;

қоғамдық көлікті басымдық дамыта отырып, агломерациялар шегінде қаламаңы және қалаішілік қатынас жүйелерін реконструкциялау арқылы ықпалдастырылған көлік жүйесі;

2) өндiрiстiк, энергетикалық, инженерлiк-коммуналдық, су шарушылық және озық инновациялық және технологиялық шешiмдерді қолдана отырып (әлемдiк үрдiстердi ескере отырып) әлеуметтiк инфрақұрылымды дамыту арқылы ықпалдастырылған көлік жүйесі;

3) мыналарды:

кең жолақты (цифрлық тепе-теңдік) қолжетімділіктің енгізілуін жоғары дәрежеде қамтамасыз ету;

желілердің (сымсыз технологиялар) таратылу және ауысуы мүмкіндігін қамтамасыз ету арқылы ақпараттық коммуникацияны;

4) мыналарды:

энергия және ресурстарды үнемдеуді қамтамасыз ету;

"жасыл белдеулер" және саябақ аймақтарын дамыту;

экологиялық таза көлікті пайдалану;

өндірістерді қаладан тыс жерлерге шығару арқылы "жасыл экономиканы" құру;

5) тасқындарға, селдерге, көшкiндерге, жер сiлкiнiстерiне қарсы әрекет ету инфрақұрылымын сондай-ақ агломерациялардың өртке қарсы қорғанысын дамыту көзделетін болады.

3. Қалалық агломерацияларды дамытудың аумақтық, қала құрылысы және институционалдық саясатын жетілдіру.

Агломерацияларды үйлесімді дамыту үшін агломерациялық дамытуды әкімшілік-аумақтық басқару құралдарын жетілдіру жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

Қазақстан Республикасының агломерациялық құрылымдарының әртүрлі әкімшілік-аумақтық ұйымдастырылуына байланысты, олар мемлекеттік басқару субъектілері арасындағы қатынастарды құрудың сараланған моделін талап етеді. Бұл ретте агломерацияны басқару модельдерін қалыптастырудың маңызы зор. Осыған байланысты:

1) Астана және Алматы агломерацияларына қатысты Астана, Алматы қалалары, Ақмола және Алматы облыстары әкімдіктерінің арасындағы шарттық қатынастардың негізінде, сондай-ақ Үкімет жанынан осы агломерациялардың дамуына жауапты комиссия құру арқылы басқаруды жүзеге асыру;

2) Шымкент, Ақтөбе агломерацияларына қатысты облыс әкімдіктері деңгейінде, сондай-ақ арнайы облыстық комиссия құру арқылы басқаруды жүзеге асыру көзделеді.

Агломерацияларды дамыту үшін:

1) тұжырымдамалық-әдіснамалық негіздерін әзірлей отырып, өңірлердің біріктірілген үш орталығы бойынша (орталық, оңтүстік, батыс) Қазақстан Республикасын аумақтық дамытудың өңіраралық схемаларын;

2) мыналарды:

агломерацияны дамытуда өңіраралық және салааралық мүдделерді үйлестіруді (өйткені, бұл бірнеше әкімшілік-аумақтық бірлікке қатысты);

агломерация аумағын неғұрлым нақты функционалдық аймақтарға бөлуді;

жерлерге түгендеу жүргізу, агломерацияны дамыту мақсатында аумақтарды резервте қалдыру арқылы ерекше қала құрылысын реттеу аймақтарын белгілеуді (тұрғын үй құрылысы, өнеркәсіптік алаңдар, магистральді инфрақұрылым, рекреация аймақтары, жасыл белдеулер және басқалар);

орталық-қаланың, қала маңының, тартылу аймақтарының инфрақұрылымдарын дамытуды үйлестіруді қамтамасыз етеді;

3) Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қала құрылысы кадастрының бiрыңғай жүйесін;

4) Үкіметтің қаулыларымен (Астана және Алматы агломерациялары бойынша) және облыстық мәслихаттардың шешімдерімен (Шымкент, Ақтөбе агломерациялары бойынша) бекітілетін агломерацияларды дамыту жөніндегі ұзақ мерзімді іс-шаралар жоспарларын әзірлеу көзделіп отыр.

Қала құрылысы саясатын жетілдіру бос аумақтарды игеру, сондай-ақ қазіргі алғышарттар (экономикалық-географиялық жағдай және табиғи-ресурстық әлеует) негізінде агломерациялардың тірек қаңқасын айқындау есебінен агломерациялар өзегінің аумақтық кеңістігінің өзгеруін ескере отырып, қалалардың және оның маңындағы елді мекендердің бас жоспарларын қайта қарауды көздейді.

2. "Екінші деңгейдегі" қалаларды (облыс орталықтарын, Семей және

Түркістан қалаларын) дамыту

"Екінші деңгейдегі" қалаларды (облыс орталықтарын, Семей және Түркістан қалаларын) дамыту оларды дамыту бағдарламалары шеңберінде мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

1) Кеден одағы мен Орталық Азия нарықтарында экономикалық позициялау;

2) инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымын тиімді дамыту;

3) аумағын тиімді қала құрылыстық жоспарлау.

1. "Екінші деңгейдегі" қалаларды (облыс орталықтарын, Семей мен Түркістан қалаларын) Кеден одағы мен Орталық Азия нарықтарында экономикалық позициялау.

Жергілікті атқарушы органдар облыстардың ғылыми қоғамдастығымен бірлесіп, шеңберінде перспективалы экономикалық мамандандырулар анықталатын екінші деңгейдегі қалаларды брендингтеу бойынша маркетингтік зерттеулер жүргізетін болады.

"Екінші деңгейдегі" қалаларда жоғары ұйымдастырылған урбанистік өмір сүру ортасын құру және оларды жаңа рөлде қалыптастыру үшін:

1) екінші деңгейдегі қалаларда және оларға жақын аумақтарда:

өңіраралық дистрибуцияның (сауда және қызмет көрсету);

өңіраралық сауда-логистикалық орталықтарды қалыптастыра отырып, сауда-логистикалық және процессингтік қызметтердің;

инновациялық даму, яғни арнайы экономикалық аймақтарды, индустриялық парктерді, инновациялық өсу аймақтарын, өнеркәсіптік алаңдарды, "екінші деңгейдегі" қалаларды арнайы экономикалық мамандандыру аясында технологияларды коммерцияландыру орталықтарының;

туристік, рекреациялық және спорттық қызмет көрсету, ойын сауық және бос уақытқа қызмет көрсету орталықтарының ("екінші деңгейдегі" қалалардың брендингі бойынша маркетингтік зерттеулер қорытындылары және жергілікті шарттарға байланысты);

азық-түліктік мамандандырудың (азық-түліктік белдеу) көп функционалдық аумақтарын құру;

2) "екінші деңгейдегі" қалаларды белгілі экономикалық мамандандыру аясында мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігі арқылы жобаларды іске асыру;

3) салалық және мемлекеттік бағдарламаларда көзделген құралдарды қолдану ("Бизнестің жол картасы 2020", "Жұмыспен қамту 2020", туризмді, көлік пен коммуникацияларды және басқаларды дамыту) көзделетін болады.

2. "Екінші деңгейдегі" қалалардың (облыс орталықтарының, Семей және Түркістан қалаларының) инженерлік және әлеуметтік инфрақұрылымын кешенді дамыту.

"Екінші деңгейдегі" қалалардың инфрақұрылымын кешенді дамыту:

1) Қазақстан Республикасы көлік жүйесінің инфрақұрылымын дамытудың және ықпалдастырудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасын іске асыру аясында тиімді көлік жүйесін;

2) озық инновациялық және технологиялық шешімдерді (озық үрдістерді ескере отырып) қолдана отырып өндірістік, энергетикалық, инженерлік-коммуникациялық, су шаруашылығы және әлеуметтік инфрақұрылымдарды дамытуды;

3) энергия тиімді экономиканы:

энергия және ресурстарды үнемдеуді қамтамасыз ету;

"жасыл белдеулер" мен орман-саябақ аймақтарын дамыту;

экологиялық таза көліктерді пайдалану;

экологиялық зиянды өндірістерді қала сыртына шығару арқылы құруды;

4) агломерацияларды тасқындарға, селдерге, көшкіндерге, қар көшкіндеріне, жер сілкіністеріне, сондай-ақ өртке қарсы қорғау инфрақұрылымдарын дамытуды көздейтін болады.

3. "Екінші деңгейдегі" қалалардың (облыс орталықтарының, Семей және Түркістан қалаларының) аумақтарын тиімді қала құрылыстық жоспарлау.

"Екінші деңгейдегі" қалаларды әлеуметтік-экономикалық дамыту оларға іргелес елді мекендерді дамытумен үйлестірілетін болады.

"Екінші деңгейдегі" қалаларды дамыту үшін:

1) облыстардың аумақтарын қала құрылыстық жоспарлаудың кешенді схемаларын әзірлеу;

2) Қазақстан Республикасының мемлекеттік қала құрылысы кадастрының бірыңғай жүйесінің облыстық және базалық деңгейлерін әзірлеу;

3) Семей және Түркістан қалаларын дамыту бойынша бағдарламалық шараларды тиісті облыстардың бесжылдық кезеңге арналған даму бағдарламаларына енгізу көзделеді.

3. "Үшінші деңгейдегі" қалаларды (шағын және моноқалаларды) дамыту

Бағдарлама шеңберінде шағын және моноқалаларды дамыту бойынша міндетті шешу үш бағыт:

1) шағын және моноқалалардың брендингі, олардың кешенді дамыту жоспарларын әзірлеу;

2) шағын және моноқалаларда экономиканы әртараптандыру және кәсіпкерлікті дамыту бағдарламалары аясында шағын және орта бизнесті дамыту;

3) шағын және моноқалалардың инфрақұрылымын дамыту бойынша жүзеге асырылатын болады.

Осы бағыттарды іске асыру үшін уәкілетті орган нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру, орталық мемлекеттік органдар мен басқа ұйымдар тарапынан шағын және моноқалаларды дамытуды қолдауды үйлестіру бойынша шаралар қабылдайтын болады.

Уәкілетті орган мен облыс әкімдерінің арасында Бағдарламада айқындалған шағын және моноқалаларды дамыту бойынша бірлескен шаралар туралы келісімдер жасалады.

Бағдарламаны іске асыру шеңберінде жергілікті атқарушы органдар уәкілетті органның ұсынымдарына сәйкес шағын және моноқалаларды экономикалық әлеуеті жоғары, орташа және төмен қалаларға топтастыруды жүргізетін болады ("Қазақстан Республикасының шағын және моноқалаларының тізбесі" деген 1-қосымша).

Бұл ретте мемлекеттік қолдау саясатының тетіктері моноқаланың әлеуетіне қарай әртараптандырылатын болады.

Экономикалық әлеуеті төмен шағын және моноқалаларға инфрақұрылымды өмір сүру сапасының ең аз қажетті деңгейінде ұстау үшін Бағдарламаның ағымдағы бюджеті шеңберінде қолдау көрсетіледі.

Әлеуеті орташа және жоғары шағын және моноқалаларға олардың әлеуетін жоғарылату мақсатында даму Бағдарламаның даму бюджеті аясында нысаналы қолдау көрсетілетін болады.

Бұдан басқа, агломерациялардың ықпал ету аймағына кіретін шағын және моноқалаларға, сондай-ақ шекара маңындағы аумақта орналасқандарға әлеуметтік-экономикалық әлеуетті дамыту бойынша ерекше қолдау көрсетілетін болады.

1. Шағын және моноқалалардың брендингі, олардың кешенді даму жоспарларын (бұдан әрі – КДЖ) әзірлеу.

Осы Бағдарламада "шағын және моноқала брендингі" деген шағын және моноқаланың аумағында қалыптастыру үшін әлеуетті ықтимал табысты және тиімді қызмет түрлерін анықтау құралдарын білдіреді.

Аталған бағыт шеңберінде жергілікті атқарушы органдар университеттерді не өзге ғылыми-зерттеу институттарын және орталықтарды тарта отырып, әрбір шағын қаланың даму перспективалары бойынша жүйелі диагностика мен маркетингтік зерттеулер жүргізеді, оның аясында экономиканың перспективалы жаңа мамандануы анықталады, имиджді жақсарту бойынша шаралар белгіленеді, экономикалық проблемаларды шешуде жеке және қоғамдық секторлардың күштері үйлестіріледі, қала брендін тұтынушылардың аса маңызды нысаналы топтары және сыртқы нарықтары және басқалар бағаланады.

Жүргізілген маркетингтік зерттеулер және қалалардың жүйелік диагностикалары негізінде жергілікті атқарушы органдар шағын және моноқалалардың КДЖ әзірлейтін болады.

КДЖ шағын қалалардың даму перспективаларын, халықтың болжамды санын және жаңа мамандануын (брендтерін) анықтаумен ұзақ мерзімде кезеңге әзірленеді.

КДЖ жоспарлы кезеңде республикалық және жергілікті бюджеттерден әрбір шағын және моноқаланы қаржыландыру көлемін анықтау үшін негіз болып табылады.

Шағын және моноқалалардың әлеуметтік, тұрғын үй және инфрақұрылымын дамыту бойынша КДЖ іс-шаралары халықтың перспективалы санына сүйене отырып және тұрақты жұмыс істейтін кәсіпорындардың өндірістік сыйымдылығына байланысты әзірленуі тиіс.

Шағын қалалардың КДЖ-ын әзірлеу мынадай алгоритм бойынша жүргізіледі:

1) облыстардың әкімдіктері университеттерді немесе басқа да ғылыми-зерттеу институттары мен орталықтарын тартумен шағын қала брендингінің перспективалары бойынша (әлеуметтік сауалнаманы өткізу арқылы) жүйелі диагностика мен маркетингтік зерттеу жүргізеді, олардың шеңберінде экономикалық әлеует, оның дамуына оң және кері әсерін тигізетін факторлар, сондай-ақ перспективалық жаңа мамандану анықталатын болады;

2) облыстардың әкімдіктері уәкілетті орган ұсынысының, брендинг перспективалары бойынша жүргізілген жүйелі диагностикасы мен маркетингтік зерттеулердің негізінде ұзақ мерзімді кезеңге әрбір шағын қаланың КДЖ-сын әзірлейді.

Шағын және моноқалалардың КДЖ-сын әзірлеу мерзімі – КДЖ-ны іске асырудың жоспарланған кезеңінің алдындағы жылдың 1 шілдесіне дейін;

3) КДЖ-ды уәкілетті орган жанынан құрылған жұмыс тобы қарайды.

Жұмыс тобы әрбір КДЖ-ды егжей-тегжейлі зерделейді, пысықтау бойынша ұсынымдар береді және мемлекеттік қолдау шараларын көрсету және кейін ВАК-тың қарауына енгізу үшін инвестициялық жобаларды іріктейді;

4) ВАК жұмыс тобының ұсыныстарын ескере отырып, ДБЖ-ды, сондай-ақ республикалық бюджет, даму институттары мен ұлттық компаниялар есебінен іске асыру үшін инвестициялық жобаларды мақұлдайды;

5) ВАК мақұлдаған КДЖ облыстық мәслихаттардың шешімдерімен бекітіледі.

2. Кәсіпкерлікті дамыту бағдарламалары шеңберінде шағын қалалар мен моноқалаларда экономиканы әртараптандыру және шағын және орта бизнесті дамыту.

Осы бағыт шеңберінде шағын және моноқалалардың экономикасын ұзақ мерзімді әртараптандыру үшін "зәкірлі" инвестициялық жобалар (индустрияландыру бағдарламалары құралдарын қоса алғанда) іске асырылатын болады.

Жергілікті атқарушы органдар индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп әрбір шағын және моноқалада іске асыру үшін 1-3 "зәкірлі" инвестициялық жобаларды іріктейді.

Шағын және моноқалалардың экономикалық әлеуетін дамыту мынадай бағыттар бойынша іске асырылатын болады:

1) шағын және моноқалаларда олардың ерекшелігін ескере отырып, ұлттық холдингтердің қосалқы және қызмет көрсететін өндірістерін, тапсырыстарын орналастыруы.

"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ, "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ жобаның қаржылық-экономикалық және өндірістік орындылығын, компанияның ерекшелігін ескере отырып, инвестициялық жобаларды шағын және моноқалаларда ықтимал іске асыру бойынша шаралар қабылдайды;

2) шағын және моноқалалардың ерекшеліктерін ескере отырып, қала құраушы кәсіпорындардың қосалқы және қызмет көрсету өндірістерін, тапсырыстарын орналастыруы.

Жергілікті атқарушы органдар қала құраушы кәсіпорындармен бірлесіп, әрбір шағын және моноқалада оның мамандануына сәйкес кемінде бір инвестициялық жобаны іске асыру бойынша шаралар қабылдайды;

3) мына:

қолданыстағы мамандандыруды жаңғырту не жаңа мамандандыруды құру үшін стратегиялық инвесторды тарту арқылы шағын және моноқалаларда бұрынғы мамандандыруды қалпына келтіру.

Бағдарлама шеңберінде стратегиялық инвесторды тарту үшін индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау саласындағы уәкілетті орган Инвестицияларды тарту жөніндегі ұлттық жоспар шеңберінде мемлекеттік қолдау көрсету шараларын қабылдайтын болады.

Бұдан басқа, әлеуеті төмен және орташа шағын және моноқалаларда инвестициялық стратегиялық жобаларды іске асыратын заңды тұлғаларға газға, электр энергиясына, жер учаскесін сатып алуға және ғимараттарды, құрылыстарды сатып алуға (салуға) жұмсалатын шығындардың орнын толтыру немесе бір бөлігін төлеу арқылы өнеркәсіптік жеңілдіктер ұсынылатын болады.

Сондай-ақ, жер қойнауын пайдалану саласындағы уәкілетті органмен тікелей келіссөздер жүргізудің негізінде пайдалы қазбалардың игерілетін кен орнын пайдалану мерзімі шектеулі кәсіпорындарға жер қойнауын пайдалану құқығын беру:

1) шағын және моноқалаларға жақын орналасқан пайдалы қазбалардың перспективалы кен орындарын "Қазгеология" ҰК" АҚ-ның немесе кәсіпорынның шикізат базасын кеңейтуге мүдделі жеке инвесторлардың қатысуымен жете барлау бойынша шараларды айқындай отырып анықтау;

2) "тұйыққа тірелу" проблемаларын шешу, шағын және моноқалалардың транзиттік әлеуетін дамыту мүмкіндіктері қаралатын болады.

Жергілікті атқарушы органдар, көлік саласындағы уәкілетті орган "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ-мен бірлесе отырып, тұйыққа тірелу проблемасын шешу үшін көлік инфрақұрылымын дамыту бойынша шаралар қабылдайтын болады.

3. Шағын және моноқалалардың инфрақұрылымын дамыту

Бюджет шығыстарының тиімділігін арттыру мақсатында шағын және моноқалалардың инфрақұрылымын дамыту қалаларды дамыту әлеуетінің дәрежесіне байланысты оларды дамытудың ұзақ мерзімді перспективалары ескеріле отырып жүзеге асырылады.

Осы бағыт шеңберінде агломерациялардың ықпал ету аймағындағы, сондай-ақ өңдеу өнеркәсібінің орталықтары, көліктік-өнеркәсіптік орталықтар (тораптар) болып табылатын немесе туристік-рекреациялық әлеуеті бар әлеуеті жоғары және орташа шағын және моноқалалар халқының оңтайландырылған санына шаққанда тыныс-тіршілікті қамтамасыз ету инфрақұрылымын салуды және (немесе) реконструкциялауды басым қаржыландыру жүзеге асырылатын болады.

ВАК одан әрі дамыту бойынша шешім қабылдаған әлеуеті жоғары және орташа шағын және моноқалалар бойынша инвестициялық жобалар бюджет заңнамасында бекітілген тәртіппен қаржыландырылады.

Бұл ретте, бірінші кезекте қала тыныс-тіршілігінің неғұрлым өткір мәселелері шешіледі (жылумен, сумен, электрмен, газбен жабдықтау, жолдар, авариялық және тозығы жеткен тұрғын үйлерді бұзу, абаттандыру және экология).

Моноқалаларда мемлекеттің мұқтаждықтары үшін жер учаскелерінің алып қойылуына байланысты, жер учаскелері мен өзге де жылжымайтын мүліктер мәжбүрлеп алынған жағдайларда, Өңірлік саясат мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның шешімі бойынша қоныс аударуға жататын азаматтар үшін тұрғын үй салу көзделеді.

Бұдан басқа, осы бағыт шеңберінде республикалық бюджеттен ағымдағы нысаналы трансферттер есебінен мынадай іс-шаралар қаржыландырылатын болады:

1) көлік инфрақұрылымын жөндеу (қалаішілік жолдар, бөгеттер, дамбалар мен көпірлер);

2) коммуналдық шаруашылық: тұрғын үйлер қорын сақтау және қоқыс шығару, рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын жерлерді жою, иесіз қалған объектілерді бұзу, қатты тұрмыстық қалдықтар және мал қорымдары полигондарын жайластыру, жылыту жүйелерін жөндеу, балалардың аула ойын алаңдарын орнату;

3) елді мекендерді абаттандыру жөніндегі іс-шаралар.

4. Тірек ауылдық елді мекендерді қоса алғанда, ауылдық аумақтарды дамыту

Ауылдық аумақтарды дамыту бойынша қойылған міндетке қол жеткізу мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

1) аудан орталықтары мен тірек АЕМ-ді дамыту;

2) ауылдық округтердің орталықтарын, ауылдар мен кенттерді дамыту;

3) даму әлеуеті жоғарғы және орташа басқа АЕМ-ді дамыту;

4) ауылдық жердің кадрлық әлеуетін арттыру;

5) жергілікті өзін-өзі басқаруды қаржылай қолдау.

Өңірлік даму саласындағы уәкілетті орган әзірлеген және бекіткен әлеуметтік-экономикалық даму әлеуеті төмен, орташа және жоғары елді мекендерді айқындау критерийлеріне сәйкес ауылдық аумақтардың ағымдағы жағдайын бағалау үшін жергілікті атқарушы органдар АЕМ-нің өндірістік, әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымына мониторингті жүзеге асырады және оның негізінде олардың даму әлеуеті айқындалатын болады.

Тірек АЕМ тізбесін өңірлік даму мәселелері жөніндегі орталық уәкілетті орган бекіткен тірек ауылдық елді мекендерді айқындау әдістемесіне сәйкес жергілікті атқарушы органдар айқындайды.

1. Тірек АЕМ-ді және аудан орталықтарын дамыту жеке кешенді даму жоспарларының негізінде жүзеге асырылады, оларда мынадай құрамдауыштар ескеріледі:

1) тірек АЕМ-дегі экономикалық қызметті дамыту.

Бұл құрамдауыш тірек АЕМ-де өндірістік саланы дамытуға, ауыл шаруашылығы және өнеркәсіптік өндірісті тұрақты жүргізу үшін жағдайлар жасауды қамтамасыз етуге, ауыл халқының табысын арттыруға бағытталған.

Бірінші құрамдауыш шеңберінде міндеттерді шешу қала құраушы кәсіпорындарды қалыптастыру, жұмыс істеп тұрған өндірісті кеңейту және жаңғырту, шағын және орта бизнесті дамыту үшін инвестициялық жобаларды іске асыру есебінен жүзеге асырылады.

Инвестициялық жобаларды енгізу базалық қала құраушы өндірісті құруға мүмкіндік береді, ол тірек АЕМ-нің өндірістік әлеуетін дамытудың негізгі тетігі болып табылады, экономиканы көтеруге, экспорттық әлеуетті ұлғайтуға, қосымша жұмыс орындарын құруға ықпал етеді.

Шағын және орта бизнесті дамыту үшін тірек АЕМ-де ісін жаңадан бастайтын кәсіпкерлерге құқықтық, қаржылық және басқа да қызметтерді көрсету үшін кәсіпкерлікті қолдау орталықтары ашылатын болады;

2) тірек АЕМ-нің әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымын дамыту.

Бұл құрамдауыш тұтастай алғанда, тірек АЕМ-де инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру арқылы ауылдық жерлерде тұратын халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған.

Инфрақұрылымдық жобалар мыналарды қамтиды:

тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерін (сумен жабдықтау, кәріз, газбен, жылумен, электрмен жабдықтау жүйелерінің объектілері) салу, күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу;

инженерлік-көліктік инфрақұрылымды (кентішілік және ауылішілік жолдар, кіреберіс жолдар, бөгеттер, тоғандар және көпірлер) салу, күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу;

тұрғын үйлер салу және күрделі жөндеу, авариялық үйлерді бұзу;

елді мекендерді абаттандыру (көшелерді, саябақтарды, гүлзарларды жарықтандыру мен көгалдандыру, иесіз объектілерді бұзу, қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарын, шағын сәулет нысандарын, қоршауларды, балалардың ойын алаңдары мен спорт алаңдарын жайластыру);

3) тірек АЕМ-де көліктік қолжетімділікті дамыту.

Үшінші құрамдауыш өткізу және жабдықтау нарықтарына көліктік қолжетімділікті қамтамасыз ететін облыстық және аудандық маңызы бар, тірек ауылдар мен тірек АЕМ-нің тартылыс аймағына кіретін басқа да елді мекендердің арасындағы жолдарды дамытуға бағытталған.

Жергілікті маңызы бар автомобиль жолдарының желісін дамыту халықтың ұтқырлығы мен материалдық ресурстарға қолжетімділікті қамтамасыз етеді, көліктік шығындарды төмендету мен тасымалдауға кететін уақытты азайту есебінен ауыл экономикасының өндірістік мүмкіндіктерін кеңейтуге мүмкіндік береді.

Облыстық және аудандық маңызы бар автомобиль жолдарын дамыту және олардың техникалық жағдайын нормативтік талаптарға сәйкес келетін деңгейге жеткізу мақсатында мынадай жұмыс түрлері іске асырылатын болады:

салу және реконструкциялау;

күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу.

Бұл құрамдауыш іске асырылған жағдайда, инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыру тірек АЕМ-нің қызмет көрсету аясының оңтайлы шеңберінің аймағына кіретін елді мекендердің көліктік қолжетімділігін жақсартуға ғана бағытталатын болады;

4) мемлекеттік және коммерциялық қызмет көрсету орталықтарын дамыту және құру.

Бүгінгі күні мемлекеттік және коммерциялық қызмет көрсету орталықтары негізінен аудан орталықтары мен қалаларда орналасқан, бұл ауыл халқына, әсіресе шалғай аумақтарда қажетті көрсетілетін қызметтерді алуда қиындықтар туғызуда.

Бұл құрамдауышты іске асыру республикалық және жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде, сондай-ақ басқа да көздердің есебінен тірек АЕМ-де кепілдендірілген мемлекеттік, әлеуметтік және коммерциялық қызметтерге қолжетімділік мәселесін шешуге мүмкіндік береді, олар өз кезегінде ауылдық елді мекендердің белгілі бір тобына қызмет көрсететін болады.

Бұл құрауышты іске асыру:

1) халыққа қызмет көрсету орталықтарының бөлімдерін, полицияның, азаматтық хал актілерін тіркеудің тірек пункттерін және басқаларын ашу арқылы мемлекеттік қызметтерді көрсету орталықтарын дамыту және құру;

2) екінші деңгейдегі банктердің, микрокредиттік ұйымдардың, ауылдық кредиттік серіктестіктердің, сақтандыру компанияларының, нотариустардың, сервистік-дайындау орталықтарының, техникалық қызмет станцияларының және басқалардың бөлімшелерін ашу есебінен қаржыландыру жеке инвесторлардың және басқа да көздердің есебінен жүзеге асырылатын коммерциялық қызметтерді көрсету орталықтарын дамыту және құру арқылы жүзеге асырылатын болады.

2. Ауылдық округтердің орталықтарын, ауылдарды және кенттерді дамыту.

Осы бағытты іске асыру үшін облыстық іс-шаралар жоспарлары әзірленеді, оларда жұмыс істейтін кәсіпорындарды қолдау және кеңейту, орта және ірі ауыл шаруашылығы кәсіпорындарын құру, шағын және орта бизнесті, ауылдық инфрақұрылымдарды дамыту, тұрғын үй салу бойынша шаралар көзделетін болады.

Ауылдық округтердің орталықтарын, ауылдар мен кенттерді дамыту бойынша облыстық іс-шаралар жоспарын әзірлеу кезінде табиғи-климаттық жағдайлар, АЕМ экономикалық бағыты, ауыл шаруашылығы өндірісінің мамандандырылуы, ауылдық инфрақұрылымның дамығандығы және басқалары ескерілетін болады.

Бұдан басқа, жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен бас жоспарларды әзірлеу немесе түзету қажет, олардың стратегиясы орта және ұзақ мерзімді перспективада болжанатын халық санын ескере отырып, әлеуметтік, тұрғын үй және инженерлік инфрақұрылымды дамытуға бағытталатын болады.

Агломерацияның аймағына кіретін АЕМ-нің бас жоспарларын және құрылыс салу схемаларын әзірлеу және түзету міндеттерін іске асыру оның стратегиясына сәйкес Қазақстан Республикасын аумақтық дамытудың өңіраралық схемаларын әзірлеумен қатар жүзеге асырылатын болады.

3. Даму әлеуеті жоғары және орташа басқа АЕМ-ді дамыту үшін аудандық іс-шаралар жоспарлары әзірленеді, оларда жұмыс істейтін кәсіпорындарды қолдау және дамыту, ұсақ тауарлы өндірістерді орта және ірі ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына біріктіру, шағын және орта бизнесті дамыту, әлеуметтік инфрақұрылымның объектілерін нормативтік қамтамасыз етілуге жеткізу, ауылдық инфрақұрылымды қалыпты жағдайда ұстап тұру бойынша шаралар көзделетін болады.

Тірек АЕМ-ді және аудан орталықтарын кешенді дамыту жоспарларын өңірлік даму саласындағы уәкілетті органмен және басқа да мүдделі орталық мемлекеттік органдармен келіскеннен кейін облыстық мәслихаттар бекітетін болады.

Ауылдық округтердің орталықтарын, ауылдар мен кенттерді дамыту жөніндегі облыстық іс-шаралар жоспарларын облыстық мәслихаттар бекітеді, ал даму әлеуеті жоғары және орташа басқа АЕМ-ді дамыту жөніндегі аудандық іс-шаралар жоспарларын облыстардың және аудандардың аумақтарын дамыту бағдарламаларына өзгерістер енгізу арқылы аудандық (қалалық) мәслихаттар бекітетін болады.

4. Ауылдық жерлердің кадрлық әлеуетін жоғарылату ауылдық жерлердің кадрлық әлеуетін дамытуға бағдарланған және ауылдық жерлерге жұмыс істеуге және тұруға келген әлеуметтік сала агроөнеркәсіптік кешен мамандарына көтерме жәрдемақы төлеу және тұрғын үймен қамтамасыз ету түрінде мемлекеттік қолдауды көздейді.

Осы бағытты мемлекеттік қолдау "Дипломмен ауылға" жобасының және облыстардың аумақтарын дамыту бағдарламаларының шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

5. Жергілікті өзін-өзі басқаруды қаржылай қолдау АЕМ-ді дамытуға және ауыл халқының тыныс-тіршілігін жақсартуға бағытталған іс-шараларды айқындау бойынша ұсыныстар әзірлеуге халықтың өзін тартуға бағытталған.

Іс-шараларды іске асыру жергілікті өзін-өзі басқарудың қаржылық қолдауы шеңберінде әлеуметтік-экономикалық дамудың экономикалық әлеуеті жоғары және орташа АЕМ-де ғана жүзеге асырылады.

Ауылдың, кенттің, ауылдық округтің әкімдері жергілікті қоғамдастықтың жиналыстарын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді, онда бірінші кезектілігі мен өзектілігі негізге алына отырып (іс-шараларды "төменнен жоғары қарай" іріктеу қағидаты), іс-шараларды іріктеу бойынша ұсыныстар талқыланады және шешімдер қабылданады.

Жергілікті өзін-өзі басқаруды қаржылық қолдау мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылатын болады:

1) білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, спорт, сумен жабдықтау, газбен жабдықтау объектілерін күрделі және ағымдағы жөндеу;

2) коммуналдық шаруашылық: көшелерді жарықтандыру және көгалдандыру, иесіз қалған объектілерді бұзу, қатты тұрмыстық қалдықтар және мал қорымдары полигондарын жайластыру, жылу жүйелерін жөндеу, балалардың аула ойын алаңдарын орнату;

3) көлік коммуникациялары: кентішілік жолдарды және көпірлерді күрделі, орташа және ағымдағы жөндеу, бағдаршамдар орнату;

4) ауыл шаруашылығы: су қоймаларын тазарту, иесіз қалған су техникалық құрылыстарын қалпына келтіру.

5) елді мекендерді абаттандыру жөніндегі іс-шаралар.

Ауылдық аумақтарды дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспарларын қаржыландыру кезінде қолданыстағы мемлекеттік және салалық бағдарламаларды, облыстар мен аудандардың аумақтарын дамыту бағдарламаларын қаржыландыру тетіктері пайдаланылатын болады. Бұл ретте ауылдық аумақтарды дамыту бойынша барлық бюджеттік инвестициялық жобалар (бұдан әрі – БИЖ) кешенді дамыту жоспарлары мен іс-шаралар жоспарларына сәйкестігі тұрғысынан өңірлік даму саласындағы орталық уәкілетті органмен және басқа мүдделі орталық мемлекеттік органдармен келісілуі тиіс.

5. Шекара маңындағы аумақтарды дамыту

Қойылған міндетке қол жеткізу мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

1) шекара маңындағы аудандардың ірі қоныстарының әкімшілік маңыздылығын арттыру;

2) перспективалы елді мекендерді – шекара маңы ынтымақтастығының тораптық нүктелерін және оларды дамыту бойынша шараларды айқындау;

3) шекара маңы ынтымақтастығы елді мекендерінің инфрақұрылымын дамыту және жайластыру;

4) шекара маңындағы аумақтардың экономикасын әртараптандыру және шағын және орта бизнесті дамыту.

Аталған бағыттарды іске асыру республикалық және жергілікті бюджеттердің қаражаты есебінен шекара маңындағы ынтымақтастықтың инфрақұрылымын дамыту, өндірісті әртараптандыруды жүзеге асыру, шағын бизнестің қалыптасуын ынталандыру, жергілікті инвестициялық климатты жақсарту және әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымды дамыту арқылы бекітілген мемлекеттік және салалық бағдарламаларға, облыстардың аумақтарын дамыту бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады.

1. Шекара маңындағы аудандардың ірі қоныстарының әкімшілік маңыздылығын арттыру.

Шекара маңындағы аумақтардың ірі қоныстарының әкімшілік маңыздылығын арттыру мақсатында:

1) көліктік-логистикалық инфрақұрылымды дамыту, бар көліктік және транзиттік дәліздер арқылы жүк ағындарын ұлғайту;

2) туристік-рекреациялық объектілерді туристік инфрақұрылымды салу (реконструкциялау) және пайдалану бойынша бірлескен кәсіпорындарды құру, туризм саласындағы өңірлік және шекара маңындағы ақпараттық жүйелерді дамыту және өзара іс-қимыл жасау;

3) өнеркәсіпті, жаңа технологияларға негізделген экспортқа бағдарланған және импорт алмастырушы өндірістерді дамыту, сауда және экспорт көлемдерін ұлғайту, озық басқарушылық тәжірибені енгізу бойынша шаралар қабылданатын болады.

2. Перспективалы елді мекендерді – шекара маңы ынтымақтастығының тораптық нүктелерін және оларды дамыту бойынша шараларды айқындау.

Осы елді мекендерде жаңа өндірістерді, тиісті көліктік инфрақұрылымды құру, әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымды дамыту үшін жағдайлар жасалады.

Перспективалы елді мекендердің – шекара маңы ынтымақтастығының тораптық нүктелерінің тізбесін облыс әкімдіктері айқындайды және өңірлік даму саласындағы уәкілетті органмен келіскеннен кейін жергілікті атқарушы орган бекітеді.

Перспективалы елді мекендерді дамыту бойынша шаралар экономикалық белсенділіктің өсуін және ивестициялық тартымдылықты ынталандырудың әртүрлі тетіктері арқылы, оның ішінде қамтамасыз ететін инфрақұрылымды дамытуға арналған мемлекеттік инвестициялар есебінен жүзеге асырылатын болады.

Перспективалы елді мекендерді – шекара маңы ынтымақтастығының тораптық нүктелерін дамыту мақсатында:

1) Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттеріне және басқа елді мекендерге еркін және жылдам жүруге мүмкіндік беретін шекара маңындағы жолдар торабын құру;

2) пайдалы қазбалардың трансшекаралық кен орындарын бірлесіп пайдалану, халықты жұмыспен қамту үшін жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың бар өндірістік қуаттарының жүктемесін арттыру;

3) перспективалы елді мекендердің – шекара маңы ынтымақтастығының тораптық нүктелерінің осы елді мекендердің әлеуметтік сыйымдылығын арттыру мақсатында әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымын дамыту бойынша шаралар қабылданатын болады.

3. Шекара маңы ынтымақтастығы пункттерінің инфрақұрылымын дамыту және жайластыру.

Осы бағыт шеңберінде дамыту көршілес мемлекеттермен шекара маңы ынтымақтастығының инфрақұрылымын бірлесіп салу және пайдалану жөніндегі шараларды қоса алғанда, оларды дамыту (шекарадан өту орындарын, бақылау-өткізу және кеден бекеттері және басқалар) жөніндегі шаралар қабылданатын болады.

Шекара маңы ынтымақтастығы пункттерінің инфрақұрылымын дамыту және жайластыру мақсатында:

1) кедендік және шекаралық инфрақұрылымды дамыту, шекарадан өту орындарын, бақылау-өткізу және кедендік бекеттерді, санитариялық-карантиндік, ветеринариялық, фитосанитариялық және басқа бақылау органдарын материалдық-техникалық жарақтандыру деңгейін арттыру;

2) шекаралық, кедендік, иммиграциялық, экологиялық, фитосанитариялық және бақылаудың өзге түрлерінің рәсімдерін жетілдіру;

3) өткізу қабілетін арттыру мақсатында Мемлекеттік шекарадан өткізуді ұйымдастырудың технологиялық схемасын жетілдіру;

4) экспорттық және импорттық операцияларды ресімдеу мерзімдерін қысқартуға ықпал ететін жағдайлар жасау, Мемлекеттік шекара арқылы өткізу пункттерін электрондық құжат айналымы жүйесімен және автоматты сәйкестендіру жүйесімен жайластыру, кеден қоймалары мен терминалдарын жаңғырту бойынша шаралар қабылданатын болады.

4. Шекара маңындағы аумақтардың экономикасын әртараптандыру және шағын және орта бизнесті дамыту.

Шекара маңындағы аумақтардың экономикасын әртараптандыру мақсатында:

1) шекара маңындағы аумақтарда бар резервтер мен пайдаланылмайтын шаруашылық активтерді (айналымнан шығарылған тоқтап тұрған өндірістерді және басқаларды), пайдалы қазбаларды экономикалық айналымға тарту және бар инженерлік және көліктік инфрақұрылымды тиімді пайдалану;

2) өңірлерде бар ауыл шаруашылығы мақсатындағы пайдаланылмайтын жерлерді (егістіктер, оның ішінде суармалы, жайылымдар, шабындық, көпжылдық екпелер, тыңайған жерлер) экономикалық айналымға тарту;

3) мал шаруашылығы және өсімдік шаруашылығы саласындағы ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісінің өсуіне, оны дайындауды және сақтауды ұйымдастыруға бағытталған нақты жобаларды іске асыру;

4) халықты жұмыспен қамту үшін жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың бар өндірістік қуаттарының жүктемесін арттыру;

5) шекара маңындағы аумақтардың шаруашылық субъектілері арасындағы өңіраралық өзара тиімді байланыстарды белгілеу, өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы кооперациясы, құрылыс, қаржы, технологиялармен алмасу салаларына және заңнамаға және іргелес мемлекеттердің шекара маңындағы аумақтарының режимдеріне қайшы келмейтін басқа салаларға инвестициялар тарту мақсатында шарттар жасасу;

6) іргелес елдердің озық технологияларын, заманауи машиналары мен жабдықтарын пайдалану арқылы шекара маңындағы сауданы, шағын және орта бизнесті дамыту бойынша шаралар қабылданатын болады.

Іс-шараларды қаржыландыру көзделген бағдарламалық құжаттар шеңберінде республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаты есебінен, сондай-ақ жеке инвестицияларды тарту есебінен жүзеге асырылады.

Көрсетілген бағыттар бойынша шекара маңын дамытуды мемлекеттік қолдау мемлекеттік және салалық бағдарламалар, сондай-ақ облыс аумақтарын дамыту бағдарламалары шеңберінде жүзеге асырылатын болады.

Экономикалық өсу орталықтарын дамыту жөніндегі іс-шараларды мемлекеттік қолдау басымдықтары

1-басымдық. Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту (электрмен, жылумен, газбен, сумен жабдықтау және су бұру жүйелері)

Қаржыландыру басымдығы уәкілетті органда іріктеуден өткен инженерлік инфрақұрылымдар объектілерін салу және реконструкциялау бойынша БИЖ Бағдарлама шеңберінде қаржыландыруға жатады.

Осы басымдық бойынша газбен, жылумен, электрмен, сумен жабдықтау және су бұру желілерін дамыту тетіктері осы Бағдарламаға 2-қосымшада көрсетілген.

2-басымдық. Қолжетімді тұрғын үй салу

Бағдарлама шеңберінде мынадай негізгі бағыттар көзделген:

1) Жергілікті атқарушы органдарда кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй.

2) ҚТҮҚЖБ желісі бойынша тұрғын үй:

халықтың барлық санаттары үшін;

жас отбасылар үшін.

3) "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның тұрғын үйі.

4) "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ-ның тұрғын үйі.

5) Авариялық тұрғын үйлерді бұзу бойынша пилоттық жобалар шеңберіндегі тұрғын үй.

6) Инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым салу.

Аталған басымдықтың тұрғын үй құрылысын жүзеге асыру тетіктері осы Бағдарламаға 3-қосымшада көрсетілген.

3-басымдық. Тұрғын үй қорын жаңғырту (терможаңғырту)

Тұрғын үй қорын жаңғырту тетігі осы Бағдарламаға 4-қосымшада көрсетілген.

4-басымдық. Ірі өңірлік индустрияландыру жобаларына, АӨК-ке, туризм саласының және энергияның балама көздеріне арналған инфрақұрылымды дамыту

Аталған басымдық шеңберінде Бағдарлама қаражаты есебінен қаржылық қолдау көрсетудегі артықшылық республика және өңірлер үшін ең жоғарғы мультипликативтік әсерге қол жеткізуге мүмкіндік беретін БИЖ-ге беріледі.

Ірі бизнес-жобаларды іске асыру үшін инженерлік-көліктік инфрақұрылымды (жолдарды, кәріздерді, газдандыру, жылумен жабдықтау, су құбырларын, теміржол тұйығын, қосалқы электр станцияларын, электр желілерін, жер суландыру жүйелерін) салу және жеткізу бойынша БИЖ-дер қаржыландыруға жатады.

Инфрақұрылымды салу және жеткізу бірнеше бизнес-жобаны қамтамасыз етуге бағытталуы мүмкін.

Бағдарлама шеңберінде балама энергия көздерінің инфрақұрылымын дамытуға қаржы бөлу электр және/немесе жылу энергиясын жаңғыртылатын энергия көздерінен (су ағыны, жел, күн энергиясы және басқалар) гибридті қондырғыларды қоса алғанда, өндіру үшін қондырғылар алуға және құруға бағытталатын болады, олар:

1) шаруа қожалықтарына - коммуналдық және өндірістік мақсаттар үшін электр және жылу энергиясымен қамтамасыз ету мақсатында;

2) агломерация аймағындағы АЕМ-ге негізгі және/немесе резервтік энергия көзі ретінде;

3) вахталық (уақытша) кенттерге;

4) туристік-рекреациялық әлеуеті бар жерлерге арналған.

5-басымдық. Қоршаған ортаның жай-күйін жақсарту

Аталған басымдық бойынша қаржы бөлу қоршаған ортаның жағдайын жақсартуға және энергия тиімділігін арттыруға арналған, оның ішінде:

1) қалдықтарды тиімді кәдеге жарату бойынша;

2) атмосфералық ауаның жағдайын жақсарту бойынша;

3) энергия үнемдеу және экологиялық (жасыл) кешенді технологияларды салынып жатқан және қолданыстағы коммуналдық тұрғын үй қорына енгізу бойынша БИЖ-ге бағытталатын болады.

Бұл ретте БИЖ-ді іріктеу осы Бағдарламаның, сондай-ақ қолданыстағы үдемелі индустриялық-инновациялық даму, су ресурстарын дамыту бағдарламаларының, Индустрияландыру картасының, қалалар мен елді мекендердің бас жоспарларының, "жасыл экономика" Тұжырымдамасының ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.

6-басымдық. Көлікке қолжетімділікті арттыру және агломерацияларда тиімді жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету үшін жағдай жасау

Агломерацияларда іске асырылатын мынадай:

1) агломерациялық құрылым ішіндегі жол торабын дамыту бойынша;

2) облысішілік көліктік коммуникацияны салу және жаңғырту бойынша БИЖ қаржыландыруға жатады.

Бұл ретте БИЖ-ді іріктеу осы Бағдарламаның, сондай-ақ қолданыстағы үдемелі индустриялық-инновациялық даму, су ресурстарын дамыту бағдарламаларының, Индустрияландыру картасының, қалалар мен елді мекендердің бас жоспарларының ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.

7-басымдық. Ауылдық жерлердің кадрлық әлеуетін дамыту

Ауылдық жерлердің кадрлық әлеуетін дамыту жөніндегі іс-шараларды қаржыландыру ауылдық елдi мекендерге жұмыс iстеу және тұру үшiн келген денсаулық сақтау, бiлiм беру, әлеуметтiк қамсыздандыру, мәдениет, спорт және агроөнеркәсіптік кешен мамандарына әлеуметтiк қолдау шараларын ұсыну қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

8-басымдық. Жергілікті өзін-өзі басқаруды қаржылай қолдау

Жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту жөніндегі іс-шараларды қаржыландыру Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасының негізінде жергілікті бюджеттің шығыстар базасына енгізілген жалпы сипаттағы трансферттер шеңберінде жүзеге асырылады.

Осы басымдық бойынша қаржыландыру тетігі мен қатысушылардың өзара іс-қимылы осы Бағдарламаға 5-қосымшада көрсетілген.

Жергілікті атқарушы органдар ұсынған жоғарыда көрсетілген басымдықтар шеңберінде іс-шараларды іске асыру бойынша БИЖ-ді жұмыс органы қараған кезде артықшылық жобаға мынадай критерийлер негізінде беріледі:

1) БИЖ-ді іске асырудан бюджеттік инвестициялар бірлігіне шаққандағы жиынтық әлеуметтік-экономикалық тиімділіктің мыналарда көрсетілген мөлшері:

өңірде құрылған уақытша/тұрақты жұмыс орындарының саны;

өндіріс көлемінің өсуі (өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, көрсетілетін қызметтер);

өңірлік бюджетке салықтық түсімдердің ұлғаюы;

БИЖ-ді іске асырудан пайда алушылардың саны;

коммуналдық, инженерлік және рекреациялық инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу деңгейінің артуы;

қозғалыс жылдамдығының ұлғаюы және жол жүру уақытының азаю;

2) жобаны іске асырудан жиынтық экологиялық тиімділіктің мыналарда көрсетілген мөлшері:

зиянды заттарды атмосфераға шығаруды азайту;

ластағыш заттарды төгу деңгейін азайту;

өңделетін қалдықтардың үлесін арттыру;

энергия үнемдейтін технологияларды енгізу;

3) БИЖ-ді іске асыруға бағытталған бөлінетін бюджет қаражаты көлемінің коммерциялық жобаны іске асыруға бағытталған жеке инвестициялар көлеміне қатынасы;

4) жергілікті бюджеттен қоса қаржыландыру үлестері.

6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері

Бағдарламаны қаржыландыру республикалық және жергілікті бюджеттер қаражаттары, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер есебінен және олардың шегінде жүзеге асырылатын болады.

млн. теңге

	2015 жыл	2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл
РБ*	367 234	345 469	418 771	494 268	489 014
ЖБ*	17 219	17 552	18 383	19 006	19 806
Бюджеттен тыс қаражат	199 561	201 839	64 883	68 717	59 599
Барлық қаражат	584 014	564 860	502 037	581 991	568 419

Ескертпе:

*Қаражат көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттердің бекітілуі мен нақтылануына қарай нақтыланатын болды.

Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

Р/с №		Атауы	Өлшем бірлігі	Орындау мерзімдері	Аяқтау нысаны	Орындауға жауаптылар		Оның ішінде жылдар бойынша								Қаржыландыру көздері
								2015 жыл			2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл	Барлығы
1		2	3	4	5	6		7			8	9	10	11	12	13
		Мақсаты: Елдің ұтымды аумақтық ұйымдастырылуын қалыптастыру, экономикалық өсу орталықтарында халықтың және капиталдың шоғырлануын ынталандыру арқылы өңірлердің әлеуметтік-экономикалық әлеуетін дамыту үшін жағдайлар жасау
		Нысаналы индикатор:
1)		Агломерациялар халқының саны	мың адам	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, Шымкент, Ақтөбе облыстарының, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		5 894,6			5 999,1	6 106,2	6 215,8	6 328,2
2)		Жан басына шаққанда негізгі капиталға инвестициялар (Бағдарлама шеңберінде)	мың теңге	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО
		"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)						20,7			22,7	25,2	30,2	30,9
		"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)						32,4			37,1	36,9	43,0	45,5
		"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)						21,9			23,4	30,3	31,6	33,0
		тірек АЕМ және шекара маңындағы аумақтарды қоса алғанда, ауылдық аумақтар						24,0			24,2	27,2	30,2	31,2
3)		Жаңғыртылған желілердің, оның ішінде, электрмен және газбен жабдықтау желілерінің үлесі	%	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО
		"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)
		Астана						19,94			20,0	21,05	22,0	22,5
		Алматы						0,33			0,45	0,5	0,6	0,7
		Шымкент						11,8			12,2	12,9	13,1	14
		Ақтөбе						10,1			11	11,9	12,4	13,2
		"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)						7,8			8,4	9,05	9,9	10,5
		"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)						5,5			6,1	6,9	7,3	7,9
		ауылдық аумақтар, оның ішінде шекара маңындағы аумақтар						4,9			5,2	6	6,7	7,15
4)		Орталықтандырылған сумен жабдықтауға және су бұруға қолжетімділік	%	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО
		"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)
		сумен жабдықтау						81			85	87	91	94
		су бұру						52			57	64	70	77
		"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)
		сумен жабдықтау						90			92	94	96	100
		су бұру						77			82	87	94	100
		"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)
		сумен жабдықтау						87			92	94	96	100
		су бұру						77			82	87	94	100
		ауылдық аумақтар, оның ішінде шекара маңындағы аумақтар
		сумен жабдықтау						51,5			55,5	69	75	80
		су бұру						12			13	15	18	20
		1-міндет: Елдің аумақтық дамуын жетілдіру
1.		Нәтижелер көрсеткіші** Аумақтарды ұтымды жайластыру және дамыту, оның ішінде:
		"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)	бірлік	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, ИДМ, облыстардың, Астана және		8			11	11	25	21
		"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)						21			12	15	34	34
		"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)				Алматы қалаларының ЖАО		72			52	10	56	56
		ауылдық аумақтар, оның ішінде шекара маңындағы аумақтар						6			9	1	10	10
Іс-шаралар
1)	Ірі инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру		млн.теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		15000,0			15000,0	15000,0	15000,0	15000,0	75000,0	РБ*
								1500,0			1500,0	1500,0	1500,0	1500,0	7500,0	ЖБ*
2)	Алматы қаласының серіктес қалаларының инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын салу жөніндегі жобаларды іске асыру (G4 City, "Алтын Сай")		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	Алматы облысының ЖАО		9300,0			9100,0	9700,0	13700,0	11200,0	53000,0	РБ*
3)	Қалалар мен елді мекендерді абаттандыру жөніндегі жобаларды іске асыру		млн. теңге	2015 – 2016 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		5000,0			5000,0	-	-	-	10000,0	РБ*
4)	Моноқалалардың инженерлік инфрақұрылымын халықтың оңтайлы санын есепке ала отырып дамыту		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		12583,0			12583,0	12583,0	12583,0	12583,0	62915,0	РБ*
								1258,3			1258,3	1258,3	1258,3	1258,3	6291,5	ЖБ*
5)	Моноқалаларды жайластыру жөніндегі шараларды іске асыру		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		7000,0			7000,0	7000,0	7000,0	7000,0	35000,0	РБ*
								700,0			700,0	700,0	700,0	700,0	3500,0	ЖБ*
6)	Әлеуеті жоғары және орташа шағын қалалардың инженерлік инфрақұрылымын халықтың оңтайлы санын есепке ала отырып дамыту		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың ЖАО2		*			*	11844,9	11844,9	11844,9	35534,7	РБ*
7)	Шағын қалаларды жайластыру жөніндегі шараларды іске асыру		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың ЖАО2		*			*	9000,0	9000,0	9000,0	27000,0	РБ*
8)	Уәкілетті орган әзірлеген құрылымға сәйкес әлеуеті жоғары және орташа шағын қалаларды ұзақ мерзімді кезеңде дамытудың кешенді жоспарларын әзірлеу және бекіту (ВАК-та келісуді ескере отырып)		-	2015 жылғы 2-тоқсан	облыстық мәслихаттар сессияларының шешімдері	Облыстардың ЖАО2		-			-	-	-	-	-	талап етілмейді
9)	Жоспарлардың аясын 2030 жылға дейін кеңейтуді көздей отырып, Шымкент және Ақтөбе агломерацияларын дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспарларына өзгерістер мен толықтырулар енгізу		-	2015 жылғы 2-тоқсан	облыстық мәслихаттар сессияларының шешімдері	Оңтүстік Қазақстан, Ақтөбе облыстарының ЖАО		-			-	-	-	-	-	талап етілмейді
10)	Шымкент, Ақтөбе қалаларында орталықтары бар агломерацияларды дамытудың нысаналы индикаторлары бойынша ақпаратты жыл сайын ұсынуды қамтамасыз ету		-	жыл сайын шілде	ҰЭМ-ге ақпарат	Оңтүстік Қазақстан, Ақтөбе облыстарының ЖАО		-			-	-	-	-	-	талап етілмейді
11)	Шымкент және Ақтөбе агломерацияларында ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өңдеу бойынша жобаларды іріктеу және іске асыру		-	2015 – 2019 жылдар*Қаражат көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттердің бекітілуі мен нақтылануына қарай нақтыланады.дағы қаңтар, шілде	ҰЭМ-ге ақпарат	Оңтүстік Қазақстан, Ақтөбе облыстарының ЖАО		-			-	-	-	-	жобалау құжаттамасында көзделген қаражат шегінде	кәсіпорындар мен ұйымдардың қаражаты
12)	Шымкент және Ақтөбе агломерацияларында инвесторларды тарту және перспективалы инвестициялық жобаларды іске асыру арқылы индустриялық аймақтарды, технологиялық парктерді одан әрі дамыту бойынша шаралар қабылдау		-	2015 – 2019 жылдар	ҰЭМ-ге ақпарат	Оңтүстік Қазақстан, Ақтөбе облыстарының ЖАО		-			-	-	-	-	-	талап етілмейді
13)	Қала құраушы кәсіпорындардың шағын және моноқалаларда қосалқы және қызмет көрсету өндірістерін, тапсырыстарды олардың өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып орналастыру (кемінде 1 жобадан)		-	2015 – 2019 жылдар	ҰЭМ-ге ақпарат	облыстардың ЖАО		-			-	-	-	-	-	талап етілмейді
14)	Шағын және моноқалалардың экономикаларын ұзақ мерзімді әртараптандыру үшін "зәкірлі" инвестициялық жобаларды іске асыру (шикізаттық емес салаларда)		-	2015 – 2019 жылдар	ҰЭМ-ге ақпарат	ИДМ, облыстардың ЖАО		-			-	-	-	-	талап етіледі	бюджеттен тыс қара-жат
15)	Шағын және моноқалаларда ұлттық холдингтер мен компаниялар үшін тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алуды көздейтін өндірістерді ұйымдастыру		-	2015 – 2019 жылдар	ҰЭМ-ге ақпарат	ИДМ, облыстардың ЖАО, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша) "ҚазАгро" ҰБХ" АҚ (келісім бойынша)		-			-	-	-	-	-	талап етілмейді
16)	Шағын және моноқалалардың маңында орналасқан пайдалы қазбалардың перспективалы кен орындарын "Қазгеология" ҰК" АҚ немесе кәсіпорындардың шикізат базасын кеңейтуге мүдделі жеке инвесторлардың қатысуымен жете барлау бойынша шараларды айқындай отырып анықтау		-	2015 – 2019 жылдардағы қаңтар, шілде	ҰЭМ-ге ақпарат	ИДМ, "Қазгеология" ҰК" АҚ (келісім бойынша, "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ (келісім бойынша)		-			-	-	-	-	-	талап етілмейді
2.	Нәтижелер көрсеткіші** Экономиканың әртүрлі салалары объектілерінің құрылысы үшін жаңа технологиялар мен үлгілік жобаларға қала құрылысы құжаттамасын, нормативтік-техникалық құжаттарды, технологиялық карталарды, сметалық-нормативтік базаны, жетілдіру, оның ішінде:
	"Бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)		бірлік	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО
	1) Қазақстан Республикасын аумақтық дамытудың өңіраралық схемалары										2	1
	2) агломерацияларды аумақтық дамытудың өңіраралық схемалары							2				2
	3) агломерациялардың орталық қалаларының бас жоспарлары							3			-	-	1	-
	4) шағын қалалардың бас жоспарлары							-			3	2	4	-
	5) АЕМ бас жоспарлары мен құрылыс салу схемалары							116			65	66	69	55
	6) сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы сметалық-нормативтік құжаттарды әзірлеу1							45			48	45	42	42
	7) құрылыс өндірісінің жаңа технологиялары бойынша технологиялық карталарды әзірлеу1							20			40	40	40	40
	8) үлгілік жобаларды әзірлеу1							83			49	-	-	-
	9) нормативтік-техникалық құжаттарды әзірлеу және қайта өңдеу1							49			**	**	**	**
	"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)							3			4	10	6	3
	1) облыс аумақтарының қала құрылысын жоспарлаудың кешенді схемалары							-			3	7	3	1
	2) екінші деңгейдегі қалалардың бас жоспарлары							3			1	3	3	2
	"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)							-			3	2	4	-
	1) шағын қалалар							-			3	2	4	-
	2) моноқалалар							-			-	-	-	-
	Іс-шаралар
1)	Астана, Алматы, агломерацияларының аумақтық дамытудың өңіраралық схемаларын әзірлеу		млн. теңге	2015 – 2017 жылдар	Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары		ҰЭМ, қалалардың және облыстардың ЖАО	*			*	*	-	-	*	РБ*
2)	Шымкент және Ақтөбе агломерацияларының аумақтық дамытудың өңіраралық схемаларын әзірлеу		млн. теңге	2015 – 2017 жылдар	мәслихаттар сессияларының шешімдері		ҰЭМ, қалалардың және облыстардың ЖАО	*			*	*	-	-	*	РБ*
3)	Жем, Темір, Шалқар, Талғар, Зайсан, Булаево, Мамлютка, Сергеевка, Тайынша қалаларының қала құрылысы құжаттамасын олардың ұзақ мерзімді (25 – 30 жыл) кезеңге арналған даму перспективаларын ескере отырып әзірлеу немесе түзету		млн. теңге	2015 – 2017 жылдардағы қаңтар	мәслихаттар сессияларының шешімдері		облыстардың ЖАО2	-			-	-	-	-	жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде	ЖБ*
4)	Облыстар аумақтарының қала құрылысын жоспарлаудың кешендi схемаларын әзiрлеу		млн. теңге	2015 – 2017 жылдар	мәслихаттар сессияларының шешімдері		облыстардың ЖАО	-			-	-	-	-	жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде	ЖБ*
5)	Өңірлерді аумақтық дамытудың өңіраралық схемаларын әзірлеу (Орталық, Оңтүстік, Батыс)		млн. теңге	2015 – 2017 жылдар	Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары		ҰЭМ, қалалардың және облыстардың ЖАО	972,3			701,4	-	-	-	1 673,7	РБ*
6)	Қазақстан Республикасының аумағын ұйымдастырудың бас схемасын "Қазақстан – 2050" стратегиясын ескере отырып түзету (өзектілендіру)		млн. теңге	2015 – 2016 жылдар	ТКШжЖРБК бұйрығы		ҰЭМ,облыстардың, Астана қаласының ЖАО	*			*	-	-	-	*	РБ*
7)	Мемлекеттік қала құрылысы кадастрының бірыңғай жүйесін құру және қалыптастыру		млн. теңге	2015 – 2017 жылдар	Қазақстан Республикасының Үкіметіне ақпарат		ҰЭМ	*			*	*	-	-	*	РБ*
8)	Құрылыс өндірісінің жаңа технологиялары және материалы бойынша технологиялық карталар әзірлеу		млн. теңге	2015 жыл	ТКШжЖРБК бұйрығы		ҰЭМ ТКШжЖРБК	*			-	-	-	-	*	РБ*
9)	Үлгілік жобаларды әзірлеу		млн. теңге	2015 – 2016 жылдар	ТКШжЖРБК бұйрығы		ҰЭМ ТКШжЖРБК	*			*	-	-	-	*	РБ*
10)	Қазақстан Республикасының сметалық-нормативтік базасы, құрылыс саласындағы экономикалық нормативтер мен әдіснама		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	ТКШжЖРБК бұйрығы		ҰЭМ ТКШжЖРБК	395,7			362,5	*	*	*	758,2	РБ*
11)	Сәулет, қала құрлысы және құрылыс саласындағы нормативтік-техникалық құжаттады әзірлеу және қайта өңдеу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	ТКШжЖРБК бұйрығы		ҰЭМ ТКШжЖРБК	*			*	*	*	*
3.	Нәтижелер көрсеткіші Ауылдық және шекара маңындағы аумақтардағы халық санының өсуі, оның ішінде:
	тірек АЕМ-де		мың адам	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың ЖАО		952,8			971,5	990,2	1008,9	1027,5
	шекара маңындағы аумақтарда							177,0			178,7	180,5	182,2	184,0
Іс-шаралар
1)	Облыстық бюджеттерге "Дипломмен ауылға" жобасы шеңберінде ауылдық жерлерге келетін әлеуметтік сала және ветеринария мамандарына тұрғын үй салуға және сатып алуға кредит беру		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	бюджеттік кредит-тер беру	ҰЭМ, облыстардың ЖАО		8558,1			8669,7	11473,2	12276,3	13135,7	54113,0	РБ*
2)	Жергілікті өзін-өзі басқаруды қаржылық қолдау шеңберінде жобаларды (іс-шараларды) іске асыру		млн. теңге	жыл сайын ақпан, шілде	ҰЭМ-ге ақпарат	облыстардың ЖАО		6918,4			6918,4	-	-	-	13836,8	жалпы сипаттағы трансферттер
3)	АЕМ-нің әлеуметтік-экономикалық дамуына мониторинг жүргізу		-	жыл сайын 1-тоқсан	ҰЭМ-ге ақпарат	облыстардың ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
4)	АЕМ-нің әлеуметтік-экономикалық даму әлеуетін айқындау		-	жыл сайын 2-тоқсан	ҰЭМ-ге ақпарат	облыстардың ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
5)	Аудан орталықтарының және тірек АЕМ-нің кешенді жоспарларын, ауылдық округтердің, ауылдар мен кенттердің орталықтарын дамытудың кешенді жоспарларын іске асыру		-	жыл сайын қаңтар	ҰЭМ-ге ақпарат	облыстардың ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
6)	Облыстардың шекара маңындағы аудандарын дамыту жөніндегі іс-шаралар жоспарын іске асыру		-	жыл сайын қаңтар	ҰЭМ-ге ақпарат	шекара маңындағы облыстардың ЖАО3		-			-	-	-	-	талап етілмейді
7)	*Қаражат көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттердің бекітілуі мен нақтылануына қарай нақтыланады.		-	жыл сайын 10 қаңтарға қарай	ҰЭМ-ге ақпарат	ИДМ, Қаржыминінің МКК, ҰҚК (келісім бойынша), шекара маңындағы облыстардың әкімдіктері3		-			-	-	-	-	талап етілмейді
8)	Шекара маңындағы аумақтарға орналасқан тірек АЕМ-де халықты шоғырландыру бойынша шаралар қабылдау		-	жыл сайын ақпан	ҰЭМ-ге ақпарат	шекара маңындағы облыстардың ЖАО3		-			-	-	-	-	талап етілмейді
9)	Шекара маңындағы аумақтарда орналасқан жер учаскелерін экономикалық айналымға тарту бойынша шаралар қабылдау		-	жыл сайын ақпан, шілде	ҰЭМ-ге ақпарат	шекара маңындағы облыстардың ЖАО3		-			-	-	-	-	талап етілмейді
	2-міндет: Қоршаған ортаның жай-күйін, тұрғын үй қорын, коммуналдық және көлік инфрақұрылымын жақсартуды қоса алғанда, халықтың тұруына қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету
1.	Нәтижелер көрсеткіші** Жаңғыртылған желілердің ұзындығы, оның ішінде:
	"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)		км	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстар, Астана және Алматы қалаларының ЖАО
	1) жылумен жабдықтау							161,2			98,1	18,1	19,2	21,5
	2) электрмен жабдықтау							1345,3			1128,1	1185,3	1199,0	1080,0
	3) газбен жабдықтау							2165,0			1365,0	1422,0	1421,0	1405,0
	4) сумен жабдықтау							399,0			428,0	548,0	605,0	591,0
	5) су бұру							127,0			137,0	155,0	177,0	176,0
	"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)
	1) жылумен жабдықтау							95,5			101,7	72,2	67,0	67,0
	2) электрмен жабдықтау							854,4			873,1	774,4	228,0	230,0
	3) газбен жабдықтау							216,4			172,2	45	45	45
	4) сумен жабдықтау							371			334	346	352	355
	5) су бұру							67			103	127	234	236
	"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)
	1) жылумен жабдықтау							138,53			93,1	110,4	68,0	68,0
	2) электрмен жабдықтау							504,7			522,02	377,0	173,6	181,0
	3) газбен жабдықтау							126,7			177,0	433,0	126,0	126,0
	4) сумен жабдықтау							208			225	230	236	239 239239
	5) су бұру							45			71	83	113	159 159
	ауылдық аумақтар, оның ішінде шекара маңындағы аумақтар
	1) жылумен жабдықтау							21,7			56,2	35,1	11	11
	2) электрмен жабдықтау							1232,3			1309,1	1278,1	990,0	1000
	3) газбен жабдықтау							656,3			1004,0	487,4	200	200
	4) сумен жабдықтау							3354			3200	3200	3200	3200
	5) су бұру							31			45	60	45	45
Іс-шаралар
1)	Жылумен жабдықтау, газбен жабдықтау, электрмен жабдықтау жүйелерін жаңғырту және реконструкциялау жөніндегі жобаларды іске асыру		млн. теңге	2015 – 2019 жылдардағы желтоқсан	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		15000,1			15000,0	20100,1	21199,9	24299,9	95600,0	РБ*
								1500,0			1500,0	2010,0	2120,0	2430,0	9560,0	ЖБ*
								4930,0			6290,0	7750,0	9900,0	13200,0	42070,0	бюджеттен тыс қара-жат
2)	100 Гкал /сағатқа дейін қазандықтар бойынша басқару компаниясын құру		-	2015 жыл	әкімдіктердің қаулылары	облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
3)	Сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін салу және реконструкциялау		млн. теңге	жыл сайын 2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО
	қалалық жерде							50383,0			50383,0	50383,0	50383,1	50383,0	251915,1	РБ*
								7123,0			7022,0	7023,0	7023,0	7022,0	35213,0	ЖБ*
	ауылдық жерде							37000,0			37000,0	37932,0	37932,0	37932,0	187796,0	РБ*
								5238,0			5572,0	5892,0	6405,0	6896,0	30 003,0	ЖБ*
4)	Бюджеттік кредиттеу тетігі арқылы жылумен, сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін жаңғырту		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, "ТКШ ҚазОрталығы" АҚ (келісім бойынша)		60000,0			100000,0	-	-	-	160000,0	ҰҚ қаражаты
2.	Нәтижелер көрсеткіші ** Күрделі жөндеуді талап ететін кондоминиум объектілерінің үлесін азайту,оның ішінде:
	"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)		%	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО				13,5	13,5	12,5	10,5	9
	"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)									7,6	7,6	7	5,9	5
	"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)									4,6	4,6	4,2	3,6	3,1
	ауылдық аумақтар, оның ішінде шекара маңындағы аумақтар									1,4	1,4	1,3	1,1	0,9
Іс-шаралар
1)	Кондоминиум объектілерінің ортақ мүлкін жөндеуді қамтамасыз ету		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	орындалған жұмыстар	облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО			4000,0		*	8000,0	27000,0	12610,0	51610,0	РБ*
2)	Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласын нормативтік реттеу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдардағы желтоқсан	нормативтік-техникалық базаны жетілдіру	ҰЭМ			100,0		*	100,0	100,0	100,0	400,0	РБ*
3)	Энергия үнемдеу саясатын насихаттау		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	халық арасында ақпараттық-түсіндіру жұмысы	ҰЭМ, "ТКШ ҚазОрталығы" АҚ (келісім бойынша)			150,0		150,0	150,0	150,0	150,0	750,0	РБ*
4)	Көппәтерлi тұрғын үйлерге энергетикалық аудит жүргізу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	тұрғын үйлердiң энергетикалық аудитiнiң паспорты	облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО			210,0		210,0	210,0	210,0	210,0	1050,0	РБ*
5)	Тұрғын үй шаруашылығы саласы мамандарының біліктілігін жоғарлату		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	тұрғын үй шаруашылығы саласы мамандарының кадрлық әлеуетін жоғарылату	ҰЭМ			150,0		150,0	*	*	*	300,0	РБ*
	3-міндет: Халықты ауыз сумен және су бұру қызметтерімен тиімді және ұтымды қамтамасыз ету
1.	Нәтижелер көрсеткіші ** Қалалық желілердегі авариялықты азайту
	сумен жабдықтау, оның ішінде:		желілердің 1 километріне шаққанда авариялар саны	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО, ИДМ, АШМ
	"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)								0,39		0,35	0,31	0,28	0,24
	"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)								0,48		0,45	0,43	0,40	0,38
	"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)								0,40		0,375	0,35	0,325	0,3
	Су бұру, оның ішінде:
	"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)								0,21		0,20	0,19	0,17	0,16
	"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)								0,32		0,30	0,28	0,24	0,20
	"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)								0,45		0,4	0,35	0,3	0,25
2.	Нәтижелер көрсеткіші ** Қалаларда су қоймаларына ағызу кезінде нормативтік тазартылған ағын сулардың үлесі
	"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)		%	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО, ИДМ, АШМ			84		85,4	86,5	88,3	89,5
	"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)								57		68	75	85	93
	"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)								75		79	83	87	94
Іс-шаралар
1)	Инженерлік желілердің техникалық жай-күйін бағалау		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	инженерлік желілердің техникалық жай-күйі туралы есеп	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО, "ТКШ ҚазОрталығы" АҚ (келісім бойынша)		*			*	250,0	250,0	250,0	750,0	РБ*
2)	ЖАО мәлімдеген жергілікті сумен жабдықтау және су бұру желілерін салу және реконструкциялау жобаларын басымдылығы және қаржыландырудың орындылығы тұрғысынан қарау		-	жыл сайын 1-тоқсан	ҰЭМ-де таныстыру	облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
3)	Қазақстан Республикасы қалаларының сумен жабдықтау және су бұру жүйелерінің инвестициялық негіздемелерін әзірлеу		-	2015 жыл	мемлекеттік сараптаманың қорытындысы	ҰЭМ, "Қазақ суарнажоба" АҚ (келісім бойынша)		*			-	-	-	-	*	РБ*
4)	Қалалық/ауылдық жерде сумен жабдықтау және су бұру жобаларының бірыңғай тізбесін қалыптастыру (инвестицияларды негіздеу бойынша жұмыстар аяқталғаннан кейін)		-	жыл сайын, жоспарланған қаржы жылының алдындағы жылдың 15 наурызына қарай	ВАК үшін жобалардың тізбесі	ҰЭМ, ИДМ, облыстардың ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
5)	Қалалық/ауылдық елді жерде, топтық су құбырларын, сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін салу және реконструкциялау жобаларын ВАК-та қарау		-	жыл сайын, жоспарланған қаржы жылының алдындағы жылдың 15 мамырына қарай	ВАК хаттамасы	ҰЭМ, ИДМ, АШМ		-			-	-	-	-	талап етілмейді
6)	Сумен жабдықтау және су бұру секторын дамытудың өңірлік іс-шаралар жоспарларын әзірлеу және бекіту		-	жыл сайын, 15 наурызға дейін	келісілген және бекітілген өңірлік жоспарлар	облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО, ҰЭМ, АШМ		-			-	-	-	-	талап етілмейді
7)	Топтық су құбырларын салу және реконструкциялау		млн. теңге	2015 – 2019 жылдардағы желтоқсан	пайдалануға беру актісі	АШМ		14930,0			14993,0	7745,0	7745,0	7745,0	53158,0	РБ*
8)	2603 АЕМ-ді жерасты су қорымен қамтамасыз ету үшін іздестіру – барлау жұмыстарын жүргізу, оның ішінде 2015 жылы – 744; 2016 жылы – 480; 2017 жылы – 480; 2018 жылы – 480; 2019 жылы – 419; қалалар және ірі елді мекендер үшін қорды қайта бағалау мақсатында 115 жерасты суларының кен орнын жете барлау, оның ішінде: 2015 жылы – 40; 2016 жылы – 35; 2017 жылы – 35; 2018 жылы – 5		млн. теңге	2015 – 2019 жылдардағы желтоқсан	пайдалануға беру актісі	ИДМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		9877,0			8019,0	8000,0	7100,0	2600,0	35596,0	РБ*
9)	Энергия мен суды үнемдейтін технологияларды қолдануды көздейтін сумен жабдықтау және су бұру саласындағы нормативтік-техникалық құжаттаманы әзірлеу және қайта өңдеу		млн. теңге	2015 – 2018 жылдар	мемлекеттік нормативтер	ҰЭМ		*			*	*	*	-	*	РБ*
10)	Сумен жабдықтау және су бұру кәсіпорындарында МЖӘ пилоттық жобаларын іске асыру		-	2016 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
11)	Сумен жабдықтау және су бұру саласындағы МЖӘ пилоттық жобаларының тәжірибесін тарату		-	2015 жылғы 1-тоқсан	ҰЭМ-ге ақпарат	облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
12)	Сумен жабдықтау және су бұру секторындағы мамандар үшін біліктілікті жоғарлату және кадрларды қайта даярлау бойынша ұсыныстар енгізу		-	2015 – 2019 жылдар	БҒМ-ге ұсыныстар	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		-			-	-	-	-	талап етілмейді
	4-міндет: Халық үшін тұрғын үйдің қолжетімділігін одан әрі арттыруды қамтамасыз ететін тұрғын үй құрылысын дамыту проблемаларын кешенді шешу
1.	Нәтижелер көрсеткіші ** Тұрғын үйді пайдалануға беру
	"бірінші деңгейдегі" қалалар (агломерациялар)		мың шаршы метр	2015 – 2019 жылдар		ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ, Жылжымайтын мүлік қоры		3238,5			3275,8	3118,4	3084,1	3322,4
	"екінші деңгейдегі" қалалар (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары)							2404,6			2532,0	2873,8	3060,4	3489,1
	"үшінші деңгейдегі" қалалар (шағын және моноқалалар)							1158,0			1190,0	1203,0	1244,0	1344,0
	ауылдық аумақтар, оның ішінде шекара маңындағы аумақтар							298,5			302,6	304,9	312,0	344,1
Іс-шаралар
1)	ҚТҚЖБ желісі бойынша азаматтардың барлық санаттары үшін тұрғын үй салу және (немесе) сатып алу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		37 000,0			40000,0	46200,0	52200,0	56900,0	232300,0	РБ*
2)	ЖАО кезекте тұрған азаматтар үшін тұрғын үй салу және (немесе) сатып алу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		27000,0			30000,0	31000,0	33000,0	35000,0	156000,0	РБ*
3)	ҚТҚЖБ желісі бойынша жас отбасылар үшін тұрғын үй салу және (немесе) сатып алу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		23000,1			23999,9	28600,0	31900,1	34300,0	141800,1	РБ*
4)	Астана қаласында авариялық тұрғын үйді бұзу бойынша пилоттық жобаны іске асыру		млн. теңге	2015 жыл	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, Астана қаласының ЖАО		20000,0			-	-	-	-	20000,0	РБ*
5)	"ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйін салу және (немесе) сатып алу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ, "ҚИК" ИҰ" АҚ		92500,0			52500,0	30000,0	30000,0	15800,0	220800,0	ҰҚ қарыз қаражаты және "ҚИК" ИҰ" АҚ қарыз қаражаты
6)	"Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйін салу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	Жылжымайтын мүлік қоры		24631,0			25549,0	27133,0	28817,0	30599,0	136729,0	"Са-мұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ меншікті қаражаты және ҰҚ қаражаты
7)	оның ішінде Астана мен Алматы серіктес қалаларында инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалау, дамыту, жайластыру		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		62706,0			60229,2	103500,0	143694,0	146770,8	516900,0	РБ*
8)	"ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйін салу (сатып алу) аудандарында инженерлік желілерді жобалау және салу		млн. теңге	2015 – 2019 жылдар	пайдалануға беру актісі	ҰЭМ, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының ЖАО		17500,0			17500,0	-	-	-	35000,0	ҰҚ қаражаты

Ескертпе:

*қаражат көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіткен кезде айқындалады;

**көрсеткіштерді орындау Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылдарына қаржыландыру көлемінен шыға отырып айқындалады;

¹ әзірленген құжаттама бойынша көрсеткіштер "екінші деңгейдегі", "үшінші деңгейдегі" қалаларға, ауылдық және шекара маңындағы аумақтарға бірыңғай;

² облыстардың ЖАО – Ақмола, Ақтөбе, Алматы, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Қарағанды, Қызылорда, Маңғыстау, Солтүстік Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан облыстарының әкімдіктері;

³ шекара маңындағы облыстардың ЖАО – Ақтөбе, Алматы, Атырау, Шығыс Қазақстан, Жамбыл, Батыс Қазақстан, Қостанай, Қызылорда, Маңғыстау, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан облыстарының әкімдіктері.

Аббревиатуралардың толық жазылуы:

ҰЭМ	–	Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі
ИДМ	–	Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігі
Қаржымині	–	Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі
АШМ	–	Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі
БҒМ	–	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
ҰҚК	–	Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті
Қаржымині МКК	–	Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттiк кiрiстер комитеті
ҚТҮКШ ж ЖРБК		Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Құрылыс, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері және жер ресурстарын басқару комитеті
ЖАО	–	жергілікті атқарушы органдар
"Бәйтерек" ҰБХ" АҚ	–	"Бәйтерек" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамы
"ҚИК" ИҰ" АҚ	–	"Қазақстан ипотекалық компаниясы" ипотекалық ұйымы" акционерлік қоғамы
"Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ	–	"Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамы
"ҚазАгро"ҰБХ"АҚ Жылжымайтын мүлік қоры	–	"ҚазАгро" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамы "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" акционерлік қоғамы
"ТКШ Қазорталығы" АҚ	–	"Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғырту мен дамытудың қазақстандық орталығы" акционерлік қоғамы
"ҚазақСуарнажоба" АҚ	–	"ҚазақСуарнажоба" акционерлік қоғамы
ҚТҚЖБ	–	"Қазақстанның тұрғын үй құрылыс жинақ банкі" акционерлік қоғамы
ӘКК	–	әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар
РБ	–	республикалық бюджет
ЖБ	–	жергілікті бюджет
ҰҚ	–	Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры

Өңірлерді дамытудың 2020 дейінгі бағдарламасына 1-қосымша

Қазақстан Республикасы
шағын және моноқалаларының тізбесі

Р/с №	Атауы	Мәртебесі	2014 жылғы 1 қаңтарға халық саны, мың адам	Мамандандыру (орналасуы)	Экономикалық даму әлеуеті
1	2	3	4	5	6
Ақмола облысы
1	Ақкөл қ.	шағын қала	13,7	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (агломерация аймағы)	жоғары
2	Атбасар қ.		29,7	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (магистраль бойы)	орташа
3	Державинск қ.		6,3		төмен
4	Есіл қ.		10,9	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (магистраль бойы)	орташа
5	Ерейментау қ.		10,4	өңдеу өнеркәсібі (магистраль бойы)	орташа
6	Макинск қ.		17,1	өңдеу өнеркәсібі (магистраль бойы)	орташа
7	Степняк қ.		3,8		төмен
8	Щучинск қ.		45,9	туризм, рекреация (магистраль бойы)	жоғары
9	Степногорск қ.	моно қала	66,7	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	орташа
Ақтөбе облысы
1	Алға қ.	шағын қала	19,9	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (агломерация аймағы)	орташа
2	Жем қ.		1,9		төмен
3	Қандыағаш қ.		31,9	көлік торабы	жоғары
4	Темір қ.		2,5		төмен
5	Шалқар қ.		27,7	көлік торабы	орташа
6	Ембі қ.		11,7	көлік торабы	орташа
7	Хромтау қ.	моно қала	25,2	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	жоғары
Алматы облысы
1	Есік қ.	шағын қала	38,2	туризм (агломерация аймағы)	жоғары
2	Жаркент қ.		42,7	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (шекаралас)	орташа
3	Қаскелең қ.		64,4	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (агломерация аймағы)	жоғары
4	Қапшағай қ.		43,5	рекреация (агломерация аймағы)	жоғары
5	Сарқант қ.		13,9	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (магистраль бойы)	орташа
6	Талғар қ.		48,1	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (агломерация аймағы)	жоғары
7	Үшарал қ.		17,3	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (шекаралас)	орташа
8	Үштөбе қ.		24,8	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (магистраль бойы)	орташа
9	Текелі қ.	моно қала	30,8	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	орташа
	Атырау облысы
1	Құлсары қ.	моно қала	55,5	өңдеу өнеркәсібі	орташа
Шығыс Қазақстан облысы
1	Аягөз қ.	шағын қала	37,3	көлік торабы	орташа
2	Зайсан қ.		15,6	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (шекаралас)	орташа
3	Шар қ.		7,7	көлік торабы	орташа
4	Шемонаиха қ.		18,2	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (шекаралас)	орташа
5	Зыряновск қ.	моно қала	37,9	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	орташа
6	Курчатов қ.		11,7		орташа
7	Риддер қ.		58,0		жоғары
8	Серебрянск қ.		9,1		орташа
Жамбыл облысы
1	Шу қ.	шағын қала	35,9	көлік торабы	жоғары
2	Жаңатас қ.	моно қала	21,6	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	төмен
3	Қаратау қ.		27,6		орташа
Батыс Қазақстан облысы
1	Ақсай қ.	моно қала	33,6	кен өндіру өнеркәсібі	орташа
Қарағанды облысы
1	Қарқаралы қ.	шағын қала	8,7	рекреация (туризм)	орташа
2	Приозерск қ.		13,3	рекреация (магистраль бойы)	орташа
3	Балқаш қ.	моно қала	78,0	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	орташа
4	Жезқазған қ.		89,0
5	Қаражал қ.		19,2
6	Саран қ.		51,4
7	Сәтпаев қ.		70,2
8	Теміртау қ.		182,6		жоғары
9	Шахтинск қ.		57,3		орташа
10	Абай қ.		27,9
Қостанай облысы
1	Арқалық қ.	моно қала	41,7	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	төмен
2	Жітіқара қ.		35,2		орташа
3	Лисаковск қ.		41,2		орташа
4	Рудный қ.		128,3		жоғары
Қызылорда облысы
1	Арал қ.	шағын қала	31,7	өңдеу өнеркәсібі (магистраль бойы)	орташа
2	Қазалы қ.		7,2	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (магистраль бойы)	орташа
Маңғыстау облысы
1	Форт-Шевченко қ.	шағын қала	5,3	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (агломерация аймағы)	орташа
2	Жаңаөзен қ.	моно қала	130,6	кен өндіру өнеркәсібі	орташа
Павлодар облысы
1	Ақсу қ.	моно қала	69,4	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	жоғары
2	Екібастұз қ.		149,1
Солтүстік Қазақстан облысы
1	Булаево қ.	шағын қала	7,8	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (шекаралас)	орташа
2	Мамлютка қ.		7,3		орташа
3	Сергеевка қ.		7,4	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу	төмен
4	Тайынша қ.		11,5	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (магистраль бойы)	орташа
Оңтүстік Қазақстан облысы
1	Арыс қ.	шағын қала	41,9	көлік торабы	орташа
2	Жетісай қ.		29,9	ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу (шекаралас)	орташа
3	Леңгір қ.		24,7	өңдеу өнеркәсібі (агломерация аймағы)	жоғары
4	Сарыағаш қ.		39,9	рекреация (шекаралас)	орташа
5	Шардара қ.		30,9	электр энергиясы өндірісі шекаралас)	орташа
6	Кентау қ.	моно қала	90,7	кен өндіру және өңдеу өнеркәсібі	орташа
			2548

Әлеуметтік-экономикалық әлеуеті жоғары, орташа және төмен шағын

және моноқалаларды айқындау критерийлері

Р/с №	Шағын және моноқала перспективалылығының критерийлері	Шағын және моноқала перспективасыздығының критерийлері
1.	Қаржылық-шаруашылық қызметінің оң көрсеткіші, тұрақты табиғи-шикізат факторы бар (кен базасының сарқылу қаупі жоқ, шығарылатын өнімге тұрақты сұраныс және т.б.) ірі немесе негізгі (қала құраушы) кәсіпорынның болуы: өндірудің ағымдағы деңгейінде келешекте 25-30 жылғы перспективада пайдалы қазбалар қорларының болуы; ірі не негізгі (қала құраушы) кәсіпорынның өніміне тұрақты сұраныстың болуы және өндіріс көлемін төмендететін факторлардың болмауы	Қаланың ірі не негізгі (қала құраушы) кәсіпорнында өндіріс көлемінің азаюы және оның өнімінің бәсекеге қабілетсіздігі: ірі немесе негізгі (қала құраушы) кәсіпорында өндіріс көлемінің соңғы 10 жылда айтарлықтай азаюы
2.	Қаланың облыстық немесе республикалық маңызы бар ірі қалаға жақын, агломерация құрамында, сондай-ақ шекара маңындағы аумақта (мемлекеттік шекара сызығына тікелей жақын) орналасуы	Ірі қалалардан, агломерациялардың ықпал ететін аймағынан және халықаралық және республикалық деңгейдегі негізгі көліктік дәліздерден алыс орналасуы (радиусы 75 км алыс немесе 1-сағаттық қолжетімділікте): шағын қаланың тұйықта орналасуы (республикалық маңызы бар автомобиль жолдарының және темір жолдардың болмауы); қаланы басқа қалалармен және өңірлермен байланыстыратын көліктік инфрақұрылым өте тозған күйде
3.	Қаланың логистикалық инфрақұрылымды (теміржол станциялары, қоймалар) ұйымдастыру мүмкіндігі бар ірі көліктік дәліздердің қиылысында (республикалық маңызы бар темір және автомобиль жолдары бойында) орналасуы
4.	Қалада бірегей әлеуеттің (табиғи-ресурсты, географиялық, тарихи): қалаға тікелей жақын орналасқан, игеру мен қайта өңдеуге перспективасы бар пайдалы қазбалар қорларының; басқа әлеуеттердің (туристік, рекреациялық, бірегей қорық аймақтарының), ғылыми және инновациялық әлеуеттің болуы	Қорлары сарқылған минералды-шикізаттық база: кенде пайдалы құрамдауыштың төмендеуі; соңғы 10 жылда қала құраушы кәсіпорындағы өндіріс көлемінің едәуір қысқаруы
5.	Дамыған әлеуметтік-инженерлік инфрақұрылым болған кезде қаланың мемлекеттік, білім беру, медициналық, инфрақұрылымдық, көліктік-логистикалық, қаржы-делдалдық, мәдени-бос уақыт, дене шынықтыру-спорттық және өзге сервистік қызметтерді, оның ішінде іргелес ауылдық аумақтарға көрсету қабілеті	Әлеуметтік-инженерлік инфрақұрылымның авариялық тозуы: авариялық тұрғын үйлердің жоғары үлесі; су, электр, жылу инфрақұрылымының тозуы 80 %-дан асады
6.	Белсенді жұмыс істейтін шағын кәсіпорындардың үлесі: қалада дамыған шағын және орта кәсіпкерліктің болуы (қызмет көрсету саласында, өңдеу өнеркәсібінде және басқалары)
7.	Кадрлық әлеует: қалада жоғары білікті техникалық, оның ішінде қала құраушы кәсіпорында, оның ішінде ірі немесе негізгі (қала құраушы) кәсіпорында жұмыс істеп жатқан мамандардың болуы	Қала халқының тұрақты кетуі (санының азаюы): соңғы 10 жылдағы көші-қон сальдосының теріс серпіні (халық санының азаюы негізінен жоғары білікті еңбекке қабілетті халық есебінен іске асады)
8.	Жағымды экологиялық жағдай: - экологиялық апат аймақтарынан тыс экологиялық нормалардан жоғары асатын ластану көздерінің болмауы	Қолайсыз экологиялық жағдай: қала аумағының экологиялық апат аймағында орналасуы және экологиялық нормалардан жоғары ластағыш көздердің болуы
9.	Қала халқының жалақысы республикалық деңгейден төмен емес	Халықтың жалақысы орташа облыстық көрсеткіштерден төмен

Өңірлерді дамытудың 2020 дейінгі бағдарламасына 2-қосымша

Электрмен, жылумен, газбен, сумен жабдықтау
және су бұру желілерін дамыту тетіктері
1. Электрмен, жылумен, газбен жабдықтау желілерін және сағатына
100 Гкал дейінгі қазандықтарды қаржыландыру тетігі

Жылумен, электрмен, газбен жабдықтау желілерін және сағатына 100 Гкал дейінгі қазандықтарды салу және реконструкциялау бойынша жобаларды қаржыландыру басымдығы тұрғысынан іріктеу критерийлері.

1. Әлеуметтік фактор

Халықтың сапалы коммуналдық қызметтермен қамтамасыз етілуі (халықтың санына байланысты), халық көп қамтылатын жоба қаржыландырылады.

2. Заманауи энергия үнемдейтін материалдарды, жабдықтар мен технологияларды қолдану

Нұсқаларды салыстыру арқылы ең сапалы материалдарға басымдық беріледі. Көрсеткіштер бірдей болған жағдайда қазақстандық өндірушіге артықшылық беріледі.

3. Жылу көздері:

1) жылумен жабдықтау схемасының болуы;

2) блокты-модульді қазандықтарды пайдалану;

3) өз ресурсы сарқылған қазандықтарды пайдалы әрекет коэффициенті (бұдан әрі – ПӘК) жоғары жаңаларына ауыстыру;

4) когенерациялық жүйелерді қолдану;

5) химиялық су дайындауды міндетті енгізу;

6) калориялылығы кемінде 4 мың ккал көмір қазандықтарын сатып алуды және жеткізуді пайдалану.

4. Жылумен жабдықтау желілері

Қолданыстағы жылу магистральдарының жылу құбырларын жедел диспетчерлік басқаруға арналған мәліметтерді жинау және бақылау жүйелерімен жарақтандырылған тиімділігі жоғары жылу оқшаулайтын құбырларға ғана ауыстыру;

құбыр жолының мақсаты (магистральдық, орамішілік).

5. Газбен жабдықтау желілері

Құбыр жолының мақсаты (магистральдық, орамішілік).

6. Электрмен жабдықтау желілері

АОС қолдану.

7. ТКШ бағдарламасында көзделген нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу

Жаңғыртылған желілердің ұзақтық индикаторын барынша ұлғайтатын жобаларға басымдық беріледі (желілердің тозу деңгейін төмендету).

8. Ауыспалы жобаларды аяқтау.

Облыс бойынша бірінші кезекте ауыспалы жобалар қаржыландырылады.

9. Жоғарыда көрсетілген критерийлерге сәйкес келген жағдайда жоғары тұрған мемлекеттік органдардың тапсырмасы бойынша жобалар

Мемлекет басшысының, Қазақстан Республикасы Үкіметінің тапсырмалары, Парламент депутаттарының сауалдары.

10. Жобаның құны

Өңірлерде қаржылық мүмкіндіктердің жоқ екенін ескере отырып, неғұрлым ірі жобаға басымдық беріледі.

Жобаларды таңдаудың балдық жүйесі

Р/с №	Критерий атауы	Ескертпе	Балдар	Критерийлер
1	2	3	4	5
1.	Әлеуметтік фактор	халықтың сапалы коммуналдық қызметтермен қамтамасыз етілуі (халықтың санына байланысты), яғни халық көп қамтылатын жоба қаржыландырылады	1	20 мың адамнан астам
			0,75	5 мың адамнан 20 мыңға дейін
			0,5	5 мың адамнан аз
2.	Заманауи энергия үнемдеу материалдарын, жабдықтар мен технологияларды қолдану	нұсқаларды салыстыру арқылы ең сапалы материалдарға басымдық беріледі. Көрсеткіштері бірдей болған жағдайда қазақстандық өндірушілерге артықшылық беріледі.	1	сапалы, қазақстандық өндіріс
			0,5	сапалы, импорттық өндіріс
1)	жылумен жабдықтау бойынша:
	Қазандықтар	жылумен жабдықтау схемасының болуы;	1	жылу көздері бойынша барлық жобалар үшін міндетті талаптар, схемасы болмаған жағдайда қаржыландырылмайды
			0	схема жоқ
		блокты-модульді қазандықтарды қолдану;	1	жылу жүктемесі сағатына 5 Гкал дейін болған кезде қолданылады
			0,5
		өз ресурсы сарқылған қазандықтарды ПӘК-і жоғары жаңаларына ауыстыру	1	ПӘК 85 %-дан астам
			0,5	ПӘК 85 %-дан аз
		когенерациялық жүйелерді пайдалану	1	когенерацияны енгізу жағдайында
			0,5	когенерация болмаған жағдайда
		химиялық су дайындауды міндетті түрде енгізу	1	бар
			0,5	жоқ
		калориялылығы кемінде 4 мың ккал көмір қазандықтарын сатып алуды және жеткізуді пайдалану	1	калориялылығы 4 мың ккал асатын көмір
			0,75	жоба бойынша
			0,5	4 мың ккал төмен
	жылу желілері	қолданыстағы жылу магистральдарының құбырларын жедел диспетчерлік басқаруға арналған мәліметтерді жинау және бақылау жүйелерімен жарақтандырылған тиімділігі жоғары жылу оқшаулайтын құбырларға ғана ауыстыру	1	алдын ала оқшауланған құбыр
			0,5	алдын ала оқшауланбаған құбыр
		құбырдың мақсаты	1	магистральдық орамішілік
			0,5	орамішілік
2)	газбен жабдықтау бойынша	-
3)	электрмен жабдықтау бойынша	АОС-ті қолдану	1	АОС-ті қолдану кезінде
3.	ТКШ бағдарламасында көзделген нысаналы индикаторларға қол жеткізу	көрсеткіштерін ең көп ұлғайтатын жобаларға басымдық беріледі		жаңғыртылған желілердің ұзақтығы
		жылумен жабдықтау бойынша	1	5 км астам
			0,75	2-ден 5 км дейін
			0,5	2 км дейін
		газбен жабдықтау бойынша	1	15 км астам
			0,75	5-тен 15 км дейін
			0,5	5 км дейін
		электрмен жабдықтау бойынша	1	15 км астам
			0,75	5-тен 15 км дейін
			0,5	5 км дейін
4.	Ауыспалы жобаларды аяқтау	облыс бойынша бірінші кезекте ауыспалы жобалар қаржыландырылады	1	ауыспалы
			0,75	жаңа
5.	Жоғарыда көрсетілген критерийлерге сәйкес келген жағдайда жоғары тұрған мемлекеттік органдардың тапсырмасы бойынша жобалар	Мемлекет басшысының,	1	тапсырмалар болған жағдайда
		Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Парламент депутаттарының тапсырмалары	0,5
6.	Жобаның құны	өңірлерде қаржылық мүмкіндіктердің жоқ екенін ескере отырып, неғұрлым ірі жобаға басымдық беріледі	1	2 млрд. теңгеден астам
			0,75	500 млрд. теңгеден 2 млрд. теңгеге дейін
			0,5	100 млн. теңгеден 500 млн. теңгеге дейін
			0 (жергілікті бюджет есебінен қаржыландырылады)	кемінде 100 млн. теңге

Жылумен, сумен жабдықтау және су бұру желілерін жылдам жаңғырту мақсатында жобаларды қаржыландыру 160 млрд. теңге, оның ішінде 2015 жылы – 60 млрд. теңге және 2016 жылы – 100 млрд. теңге көлемінде Ұлттық қордан бөлінетін нысаналы трансферт қаражаты есебінен республикалық бюджетке қосымша жүзеге асырылатын болады.

Халықаралық қаржы институттарының қаражатын тарту бойынша жергілікті атқарушы органдарды (бұдан әрі – ЖАО) ынталандыру, сондай-ақ бюджет қаражатын тиімді пайдалану үшін бюджеттік кредиттеу арқылы нысаналы трансферттер есебінен 2016 жылы іске асыру жоспарланған жаңа жобаларды қаржыландыру мүмкіндігі туралы мәселе пысықталатын болады.

Осы Бағдарлама шеңберінде жылудың ысырап болуын қысқарту мақсатында көппәтерлі тұрғын үйлерде терможаңғырту жүргізу және автоматты жылу пункттерін, жылуды есептеу аспаптарын орнатуды уәкілетті ұйым "ТКШ ҚазОрталығы" АҚ кең ауқымда жүргізу, сондай-ақ қуаты сағатына 100 Гкал дейінгі қазандықтар бойынша, оның ішінде әлеуметтік сала объектілері үшін өңірлерде басқарушы компаниялар (бірыңғай оператор) құру мәселесін пысықтау қажет.

2. Сумен жабдықтау және су бұру жүйесін дамыту тетіктері

Халықты сапалы ауыз сумен және су бұру қызметтерімен қамтамасыз ету өңірлердің негізгі даму факторларының бірі болып табылады.

Ауыз сумен қамтамасыз етудің белгілі бір дәрежеде жақсарғанына қарамастан, бүгінгі таңда республика халқының едәуір бөлігі әлі де тиісті сападағы сумен және толық көлемде қамтамасыз етілмей отыр. Көптеген тазарту құрылыстары өзінің пайдалану ресурстарын сарқыған және жөндеуді талап етеді, басқалары – артық жүктемемен жұмыс істейді, бұл сарқынды суларды тазалау технологияларының жобалық деректеріне сәйкес келмеуіне әкеп соқтырады.

Ауылдық елді мекендердегі сумен жабдықтау және су бұру секторы проблемалар кешенімен сипатталады.

Осыған орай сумен жабдықтау және су бұру секторында елді мекендерде сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін пайдалану, жобалау, салу және реконструкциялау жөніндегі бірыңғай операторды құру мәселесі қаралатын болады.

Елді мекендерде сумен жабдықтау көздері жерүсті, жерасты сулары болып табылады.

Бағдарлама шеңберінде жерасты суларының әлеуетін барынша пайдалану үшін жоғары сапалы ауызсудың барынша қорғалған және сенімді көзі ретінде жерасты тұщы суларының кен орындарын шаруашылық айналымға тарту бойынша жұмыс жандандырылатын болады.

Геологиялық-барлау жұмыстарының талап етілетін көлемі сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту мен жаңғырту бойынша талап етілетін жұмыс көлемін негізге ала отырып, жерасты сулары бөлігінде жер қойнауын пайдалануды мемлекеттік басқару саласындағы уәкілетті орган коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органмен және су ресурстарын басқару саласындағы уәкілетті органымен бірлесіп жыл сайын айқындайтын болады.

Жер асты сулары бөлігінде жер қойнауын пайдалануды мемлекеттік басқару саласындағы уәкілетті орган пайдалану мерзімі аяқталған қолданыстағы су жинағыштар бойынша жер асты сулардың қорының болуы туралы уақытша қорытындылар беретін болады.

Сумен жабдықтаудың жерасты көздері жоқ жерлерде сумен жабдықтаудың жерүсті көздері пайдаланылатын болады.

Су ресурстарын басқару саласындағы уәкілетті орган топтық су құбырларын салу және реконструкциялау жөніндегі іс-шараларды жүргізетін болады.

Сондай-ақ, ауылдық сумен жабдықтау секторында жергілікті сумен жабдықтау көздерін барынша пайдалану, блокты тазарту құрылыстарын қолдана отырып, үлгі жобаларды әзірлеу және халық саны аз елді мекендерде қолдану қажет.

Бюджет қаражатын тиімсіз және ұтымсыз пайдалану фактілерін болдырмау, 2020 жылға дейінгі алдағы кезеңге арналған халықты ауызсумен және су бұрумен қамтамасыз ету бойынша баламалы және үнемді шешімдерді іздеуді кеңейту мақсатында сумен жабдықтау мен су бұру секторын дамыту мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады:

1) сумен жабдықтау мен су бұрудың жаңа объектілерін салу және қолданыстағыларын реконструкциялау кезінде жүйелі тәсілді енгізу;

2) сумен жабдықтау және су бұру су шаруашылығы секторының инвестициялық тартымдылығын арттыру және сумен жабдықтау мен су бұру объектілерін қаржыландыруға жеке капиталды барынша тарту. Қалалық және ауылдық жерлердегі сумен жабдықтау және су бұру кәсіпорындарын мемлекеттік-жекешелік әріптестік үлгісіне кезең-кезеңмен көшіру;

3) сумен жабдықтау мен су бұру саласында нормативтік құқықтық және нормативтік-техникалық базаны жетілдіру, үлгі жобаларды және үлгі жобалық шешімдерді әзірлеу, сумен жабдықтау мен су бұру жүйелерін құрудың және пайдаланудың бірыңғай техникалық саясатын енгізу;

4) халықты ауыз сумен қамтамасыз ету үшін жерасты суларының әлеуетін барынша пайдалану;

5) сумен жабдықтау мен су бұру жүйелерін жобалау сапасын арттыру және сумен жабдықтау мен су бұру саласында қазақстандық үлесті дамыту;

6) саланы кадрлық қамтамасыз ету.

Сумен жабдықтау және су бұру жүйелерін дамыту кезінде Бағдарламаның міндеттерінде көрсетілген басымдықтар (агломерацияларды, "екінші деңгейдегі" қалаларды, "үшінші деңгейдегі" қалаларды, ауылдық аумақтарды, шекара маңындағы аумақтарды дамыту) және Бағдарламаның негізгі ережелері қабылданады.

1. Қалалық жерлерде жүйелі тәсіл мынаны көздейді:

1) коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органның сумен жабдықтау және су бұру желілерін салуды және реконструкциялауды қажет ететін елді мекендердің алдын ала тізімін қалыптастыруы;

2) 53 қалалық сумен жабдықтау және су бұру жүйелерінің инвестициялар негіздемелерін әзірлеуді аяқтау (басталуы 2011 жылдың екінші жарты жылдығында және аяқталуы 2014 жылы).

Қалаларды дамытудың перспективалық көрсеткіштері (халық саны, өнеркәсіп және т.б.) сумен жабдықтау және су бұру жүйелеріне инвестициялардың негіздемелерін әзірлеу үшін негіз болып табылады, олардың негізінде тиісті деректер қалыптастырылады (су тұтынудың және су бұрудың жалпы көлемі, сарқындының сапалық және сандық сипаттамалары болжанады және т.б.).

Жергілікті атқарушы органдар бекіткен бас жоспарлары жоқ қалалар бойынша инвестициялардың негіздемелерін бекіту кемінде 2020 жылға дейін есептелген мерзімге арналған қалаларды дамытудың перспективалық көрсеткіштерінің негізінде жүргізіледі;

3) ЖАО-ның жобалау-сметалық құжаттама (бұдан әрі – ЖСҚ) әзірлеу жоспарланып отырған объектілердің тізбесін Бағдарлама басымдықтарының деңгейлеріне сәйкес коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органмен және су ресурстарын басқару саласындағы уәкілетті органмен келісуі;

4) коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органның сумен жабдықтау және су бұру жобаларының бірыңғай тізбесін қалалық сумен жабдықтау және су бұру жүйелері инвестицияларының негіздемесіне сәйкес қалыптастыруы;

5) сумен жабдықтау және су бұру жобаларының алдын ала тізбесін өңірлік саясат мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссиямен (бұдан әрі – ВАК) келісу. ВАК келіскен сумен жабдықтау және су бұру жобаларының тізбесіне қаржы жылының ішінде өзгерістер мен толықтырулар енгізілген жағдайда, нақтыланған тізбені ВАК-ға келісуге енгізу қажет.

Сумен жабдықтау және су бұру жобаларының алдын тізбесін қалыптастыруды коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті орган ЖАО-ның жоспарланған қаржы жылының алдындағы жылдың бірінші тоқсанында алдағы қаржы жылына арналған бюджеттік өтінімдерінің негізінде жүзеге асырады.

Бұл ретте, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен ЖАО тарапынан міндетті қоса қаржыландыру ескерілуі тиіс. ЖАО тарапынан қоса қаржыландыру деңгейі ВАК-та әрбір өңір бойынша жеке, оның ішінде алдағы жоспарланған бюджеттік кезеңге капиталды көп қажет ететін объектілер бойынша жыл сайын қаралатын болады.

Мынадай құжаттары бар жобаларды қаржыландыруға рұқсат етіледі:

1) электрондық және қағаз жеткізгіштерде ЖСҚ-ның болуы;

2) санитариялық-эпидемиологиялық және экологиялық сараптаманың болуы;

3) жерасты сулары бөлігінде жер қойнауын пайдалану жөніндегі мемлекеттік басқару саласындағы уәкілетті органның келісімі, оның ішінде пайдалану мерзімі аяқталған қолданыстағы сумен жабдықтау көздері бойынша уақытша қорытынды;

4) жоба ЖСҚ-сының мемлекеттік сараптамасының қорытындысы;

5) салалық мемлекеттік органның салалық сараптамасы;

6) түсіндірме жазба;

7) жобаны бекіту туралы бұйрық;

8) пайдаланушы кәсіпорынның болуы туралы кепіл хат.

Басым бюджеттік инвестициялық жобаларды (бұдан әрі – БИЖ) іріктеу мынадай критерийлер бойынша жүзеге асырылатын болады:

1) пайдалану кезінде сенімділік, жөндеуге жарамдылық, техникалық және экономикалық тиімділік талаптарына сәйкес келетін заманауи материалдарды, жабдықтарды және технологияларды қолдану көзделген жобалар;

2) аяқталмаған (ауыспалы) сумен жабдықтау және су бұру жобалары.

Уақтылы пайдалануға беру, сумен жабдықтау және су бұру жобаларының қымбаттауын болдырмау мақсатында аяқталмаған (ауыспалы) жобаларды міндетті қаржыландыруды қамтамасыз ету қажет;

3) Мемлекет басшысының және Үкіметтің тапсырмалары бар қалаларды және елді мекендерді дамытудың кешенді жоспарларына енгізілген жобалар;

4) жаңа сумен жабдықтау жүйелерін салуға бағытталған жобалар;

5) қалалық сумен жабдықтау және су бұру жүйелерінің аса авариялық учаскелерін реконструкциялау және жаңғырту жөніндегі жобалар;

6) құрылыс құны 100 млн. теңгеден аз, өңірдің жергілікті проблемаларын шешуге бағытталған, Бағдарламада көзделген жалпы өңір бойынша индикаторлар мен көрсеткіштерге қол жеткізуге елеулі әсер етпейтін жобалар жергілікті бюджеттердің есебінен қаржыландырылады.

Сумен жабдықтау және су бұру жүйелерінің инвестиция негіздемелерін әзірлеу кезеңінде (2011 – 2014 жылдар) қалалық жерлердегі сумен жабдықтау және су бұру жобаларының бірыңғай тізбесіне жобаларды іріктеу жоғарыда көрсетілген критерийлерге сәйкес жүзеге асырылатын болады.

Кейін қалалық жерлердегі сумен жабдықтау және су бұру жобаларының бірыңғай тізбесін қалыптастыру қалалық сумен жабдықтау және су бұру жүйелерінің инвестиция негіздемелеріне сәйкес жүзеге асырылатын болады.

2. Ауылдық сумен жабдықтау және су бұру объектілері үшін жүйелі тәсіл:

1) коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органның Бағдарламаның басымдықтарына сәйкес сумен жабдықтау және су бұру желілерін салуды және реконструкциялауды талап ететін елді мекендердің алдын ала тізімін қалыптастыруы;

2) ЖАО-ның Бағдарлама басымдықтарының деңгейлеріне сәйкес ЖСҚ әзірлеу жоспарланып отырған объектілердің тізбесін коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органмен және су ресурстарын басқару саласындағы уәкілетті органмен келісуі;

3) коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органның мынадай критерийлер бойынша сумен жабдықтау және су бұру жобаларының бірыңғай тізбесін қалыптастыруы:

пайдалану кезеңінде сенімділік, жөндеуге жарамдылық, техникалық және экономикалық тиімділік талаптарына жауап беретін заманауи материалдар, жабдықтар және технологиялар салынған жобалар;

аяқталмаған сумен жабдықтау және су бұру (ауыспалы) жобалары;

уақтылы пайдалануға беру, сумен жабдықтау жобаларының қымбаттауына жол бермеу мақсатында аяқталмаған (ауыспалы) жобаларды міндетті қаржыландыруды қамтамасыз ету қажет;

ауылдық елді мекендерді, әсіресе суды шеттен тасып әкелетін елді мекендерді орталықтандырылған сумен жабдықтау және су бұрумен қамтамасыз етуге бағытталған жобалар;

бұл ретте, осы мақсатқа аса тиімді қол жеткізу үшін халықтың барынша көп санын орталықтандырылған сумен жабдықтауды қамтамасыз ету қажет. Осыған байланысты, халқының саны жоғары, орта деңгейдегі елді мекендердің әлеуметтік-экономикалық даму әлеуетіне ерекше мән беріледі;

аса авариялық учаскелерді реконструкциялауға бағытталған жобалар;

жалпы өңір бойынша жергілікті бюджеттер есебінен қаржыландырылатын Бағдарламада көзделген индикаторлар мен көрсеткіштерге қол жеткізуге елеулі әсер етпейтін өңірдің жергілікті проблемаларын шешуге бағытталған, құрылыс құны кемінде 100 млн. теңге болатын жобалар.

Бұл ретте Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жергілікті атқарушы органдар тарапынан міндетті бірлесіп қаржыландыру ескерілуі тиіс. ЖАО тарапынан бірлесіп қаржыландыру деңгейі ВАК-та жыл сайын жеке әрбір өңір бойынша, оның ішінде капиталды көп қажет ететін объект бойынша қаралатын болады.

Жобаларды іріктеу кезінде мынадай құжаттардың болуы қажет:

1) электрондық және қағаз жеткізгіштердегі ЖСҚ;

2) экологиялық сараптама;

3) бекітілген сумен жабдықтау көзі не жер қойнауын мемлекеттік басқару саласындағы уәкілетті органның келісімі, оның ішінде пайдалану мерзімі аяқталған қолданыстағы сумен жабдықтау көздері бойынша уақытша қорытынды;

4) жоба ЖСҚ-сының мемлекеттік сараптамасының қорытындысы;

5) салалық мемлекеттік органның салалық сараптамасы;

6) түсіндірме жазба;

7) жобаны бекіту туралы бұйрық;

8) пайдаланушы кәсіпорынның болуы туралы кепіл хат.

Өңірлерді дамытудың 2020 дейінгі бағдарламасына 3-қосымша

Тұрғын үй құрылысын жүзеге асыру тетігі
1. Мемлекеттік қолдау шаралары

Тұрғын үй құрылысы мемлекеттік қолдаудың мынадай шараларымен қамтамасыз етіледі:

1) елді мекендердің бас жоспарларына, егжей-тегжейлі жоспарлаудың жобалары мен құрылыс салу қағидаларына сәйкес дайындалған жер учаскелерін бөлу;

2) құрылыс салу жоспарланған учаскелерге мақсатты түрде жылумен, сумен, газбен және электрмен жабдықтаудың, телефондандырудың инженерлік желілерін, су бұруды (кәрізді), инженерлік құрылыстарды қамтитын инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жеткізу;

3) озық технологияларды қолдану негізінде құрылыс көлемінің өсуін және мерзімін қысқартуды, өзіндік құнын төмендетуді қамтамасыз ететін құрылысты индустрияландыру.

Жер ресурстарының қолжетімділігін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар туралы

Тұрғын үй құрылысына бөлінген жер учаскелерінің болуы тұрғын үйдің қолжетімділігінің құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады.

Осы мақсат үшін жергілікті атқарушы органдар (бұдан әрі – ЖАО):

1) жаппай құрылыс салуға жарамды жер учаскелеріне тексеру жүргізуі;

2) бекітілген бас жоспарларға, егжей-тегжейлі жоспарлау жобаларына және елді мекендерде құрылыс салу қағидаларына сәйкес жаппай тұрғын үйлер салынатын басым аудандарды айқындауы;

3) жер учаскелерін дайындау бойынша алдын ала жұмыстар жүргізуі;

4) бос жер учаскелерінің болуы туралы ақпаратқа еркін қол жеткізуді қамтамасыз етуі;

5) құрылыс салушыға жер учаскелерін қолданыстағы заңнамаға сәйкес беруді қамтамасыз етуі қажет.

Жаппай құрылыс салуға бөлінген алаптар тұрғын үй құрылысы басталғанға дейін жылумен, сумен, газбен және электрмен жабдықтаудың, телефондандырудың инженерлік желілерін, су бұруды (кәрізді), инженерлік құрылыстарды қамтитын инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылыммен (бұдан әрі – ИКИ) қамтамасыз етілуі тиіс.

Тұрғын үй құрылысы салынатын аудандарда инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылым салу жөніндегі шаралар туралы

Салынып жатқан тұрғын үйді уақтылы пайдалануға беру мақсатында тұрғын үй құрылысы салынатын аудандар ИКИ-мен қамтамасыз етілуі қажет.

ИКИ-ді жобалау, дамыту және салу, сондай-ақ жеке құрылыс салушылардан ИКИ-ді сатып алу (сыртқы, ішкі кварталдық және магистралдық желілерге қосылу нүктелеріне дейінгі тұрғын объектінің ішкі желілерінен тыс алаңішілік аумақтарды абаттандыруды қоспағанда) республикалық және жергілікті бюджет қаражатының есебінен жүзеге асырылады.

Бұл ретте жеке құрылыс салушылар ИКИ құрылысының сметалық құны бойынша тиісті мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысын алуға тиіс.

ИКИ құрылысының іске асырылып жатқан ірі инвестициялық жобаларының бірі Алматы облысындағы ИКИ-ді дамытуды қолдау болып табылады, оның ішінде "G4 City" төрт серіктес қалалар мен "Алтын сай" серіктес қала. ИКИ салу жобаларын қаржыландыру Алматы облысының уәкілетті ұйымы "Алатау" акционерлік қоғамын капиталдандыру арқылы жүзеге асырылады.

Құрылыс индустриясын және индустриялық үй
құрылысын дамыту жөніндегі шаралар туралы

Құрылыс материалдарының өнеркәсібі экономиканың ірі құрамдас бөлігі болып табылады және құрылыс үшін материалдық негіз бола отырып, экономиканың басқа салаларындағы өсу қарқынына және тұтастай алғанда, қоғамның әлеуметтік жағдайына айтарлықтай әсер етеді.

Құрылыс индустриясын дамыту жөніндегі бағдарламада жиналмалы-қаңқалы үй құрылысынан басқа тұрғын үй құрылысының мерзімдерін қысқарту және құнын төмендету мақсатында басымдық ретінде ірі панельді үй құрылысын дамыту көзделген.

Өңірлерде мемлекеттің қаражаты есебінен тұрғын үйлерді іске қосу көлемдерін негізге ала отырып, осы Бағдарламаны іске асыру шеңберінде үй салу комбинаттарының оңтайлы саны, өте тиімді технология, өндірістің қуаты, қаржыландыру схемасы мен құрылымы, оның ішінде "Өнімділік 2020" бағдарламасының құралдары немесе әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялардың (бұдан әрі – ӘКК) жарғылық капиталына кіру есебінен қаржыландыру айқындалатын болады.

Тұрғын үй құрылысының бағыттары

Бағдарлама аясында тұрғын үй құрылысының мынадай негізгі бағыттары көзделеді:

1. ЖАО-да кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй

2. ҚТҚЖБ желісі бойынша тұрғын үй:

1) халықтың барлық санаты үшін;

2) жас отбасылар үшін.

3. "Қазақстан ипотекалық компаниясы" ипотекалық ұйымы" акционерлік қоғамы (бұдан әрі – "ҚИК" ИҰ" АҚ) тұрғын үйі:

1) сатып алу құқығымен жалға берілетін тұрғын үй;

2) сатып алу құқығынсыз жалға берілетін тұрғын үй.

4. "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" акционерлік қоғамы (бұдан әрі – "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ) тұрғын үйі.

5. Авариялық тұрғын үйді бұзу жөніндегі пилоттық жобалар шеңберіндегі тұрғын үй.

6. Жеке меншік тұрғын үй.

Бағыттар бойынша тұрғын үй құрылысын іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

мың шаршы метр

Тұрғын үйді іске қосу	2015 жыл	2016 жыл	2017 жыл	2018 жыл	2019 жыл
1. "Бірінші деңгейдегі" қалаларда (агломерациялар, оның қала маңындағы аймағын қоса алғанда) барлығы, оның ішінде:	3238,5	3275,8	3118,4	3084,1	3322,4
1) ҚТҚЖБ желісі бойынша халықтың барлық санаттарына арналған тұрғын үй	118	120,6	130,9	137,9	137,5
2) ЖАО кезекте тұрғандарға арналған тұрғын үй	62,5	65,7	72,4	16,6	76,4
3) ҚТҚЖБ желісі бойынша жас отбасыларға арналған тұрғын үй	77,8	86	84	82,7	81,5
4) "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның тұрғын үйі	264	231	125	83	98
5) "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ-ның тұрғын үйі	84,0	84,0	84,0	84,0	84,0
6) Астана қаласында авариялық тұрғын үйді бұзу жөніндегі пилоттық жобалар шеңберіндегі тұрғын үй	25,0	30,0	40,0	40,0	40,0
7) жеке меншік тұрғын үй	2 607	2 658,5	2 582,0	2 639,9	2 805,0
2. "Екінші деңгейдегі" қалаларда (облыс орталықтары, Семей және Түркістан қалалары) барлығы, оның ішінде:	2404,6	2532,0	2873,8	3060,4	3489,1
1) ҚТҚЖБ желісі бойынша халықтың барлық санаттарына арналған тұрғын үй	183,1	192,1	214,4	234,2	250,8
2) ЖАО кезекте тұрғандарға арналған тұрғын үй	91,9	86,9	101,4	157,8	112,5
3) ҚТҚЖБ желісі бойынша жас отбасыларға арналған тұрғын үй	99,8	101,6	100,3	101,7	103,7
4) "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның тұрғын үйі	210,0	177,0	95,0	63,0	76,0
5) "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ-ның тұрғын үйі	66,0	66,0	66,0	66,0	66,0
6) жеке меншік тұрғын үй	1 753,8	1908,5	2 296,7	2 437,5	2 880,1
3. "Үшінші деңгейдегі" қалаларда (шағын және моноқалаларда) барлығы, оның ішінде:	1 158	1 190	1 203	1 244	1 344
1) ЖАО кезекте тұрғандарға арналған тұрғын үй	59,8	66,9	66,0	66,5	67,6
2) ҚТҚЖБ желісі бойынша жас отбасыларға арналған тұрғын үй	37,3	37,6	43,3	68,1	48,2
3) "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның тұрғын үйі	10,0	17,0	9,0	6,0	7,0
4) жеке меншік тұрғын үй	1 051	1 068	1 085	1 103	1 222
4. Ауылдық, оның шекара маңындағы аумақтарда барлығы, оның ішінде:	298,5	302,6	304,9	312,0	344,1
1) ЖАО кезекте тұрғандарға арналған тұрғын үй	21,6	20,4	20,2	23,6	23,9
2) "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның тұрғын үйі	3,0	4,0	2,0	1,0	2,0
3) жеке меншік тұрғын үй	273,9	278,2	282,7	287,4	318,2

Осы қосымшада мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) өтініш беруші (үміткер) – тұрғын үй алу үшін (жеке меншікке, жалға алуға, кейіннен сатып алу құқығымен жалға алуға) Бағдарламаға қатысуға өтініш берген тұлға;

2) Бағдарламаға қатысушы – қаржы институты белгілеген тәртіппен төлем қабілеттілігін растаған және тұрғын үйді бөлу рәсімінен өткен тұлға;

3) тұрғын үй құрылысының мемлекеттік және салалық бағдарламалары:

Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 11 маусымдағы № 1388 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасында тұрғын үй құрылысын дамытудың 2005 – 2007 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы;

Қазақстан Республикасы Президентінің 2007 жылғы 20 тамыздағы № 383 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысының 2008 – 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі – 2008 – 2010 жылдарға арналған Мембағдарлама);

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 31 наурыздағы № 329 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысының 2011 – 2014 жылдарға арналған бағдарламасы;

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 21 маусымдағы № 821 қаулысымен бекітілген "Қолжетімді тұрғын үй – 2020" бағдарламасы;

4) төлем қабілетін бағалау – өтініш берушінің мүмкіндігін бағалау үшін жүргізілетін шаралар кешені, тұрғын үй сатып алуға берілетін қарызға уақтылы және толықтай қызмет көрсету және өтеу, тұрғын үйді кейіннен сатып алу құқығымен жалға алу кезінде тұрғын үй-жинақ шотында ақша жинау, жалдау төлемін төлеу;

5) тұрғын үйге мұқтаж адамдарды есепке алу – "Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 71-бабына сәйкес мемлекеттік тұрғын үй қорынан және жеке меншік тұрғын үй қорынан жергілікті атқарушы органдар жалға алған тұрғын үйге мұқтаж Қазақстан Республикасының азаматтарын есепке алу;

6) ЖАО-ның кезегінде тұрғандар – жергілікті атқарушы органдарда тұрғын үйге мұқтаж адамдардың есебінде тұрғандар;

7) тұрғын үйді өткізетін операторлар – ЖАО, ҚТҚЖБ, Жылжымайтын мүлік қоры;

8) тұрғын үй құрылысының (сатып алудың) операторлары – ЖАО, "ҚИК" ИҰ" АҚ, "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" акционерлік қоғамы (бұдан әрі – Жылжымайтын мүлік қоры).

2. Тұрғын үйді өткізу тетігі
1. Бағдарламаға қатысушылар

"ЖАО кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй" бағыты бойынша "Тұрғын үй қатынастары туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 67-бабының 1-тармағында көрсетілген ЖАО-да кезекте тұрған тұлғалар қатысады.

ЖАО кезекте тұрғандар Бағдарламаның мынадай бағыттары: ҚТҚЖБ желісі бойынша "Халықтық барлық санаты үшін", "ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйі", "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйі" бойынша I топ қатысушысы не өтініш берген және Бағдарламаның белгіленген талаптарына сәйкес келген жағдайда II немесе III топ қатысушылары ретінде қатыса алады.

Топтар қатысушыларына қойылатын талаптар мен критерийлер және қалыптастыру тәртібі осы бөлімнің ережелерінде көзделеді.

ЖАО кезекте тұрғандар Бағдарламаның аталған бағыттарының шеңберінде тұрғын үйді жеке меншікке немесе сатып алу құқығымен жалға алған жағдайда тұрғын үйге мұқтаждар есебінен алынып тасталады.

Бағдарламаның "ҚТҚЖБ желісі бойынша тұрғын үй", "ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйі", "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ-ның тұрғын үйі" бағыттары бойынша мынадай қатысушылар көзделеді:

1) I топ, оның ішінде:

"ҚТҚЖБ желісі бойынша "Халықтың барлық санатына арналған тұрғын үй", "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша – Заңның 68-бабының 2), 4), 10) тармақшаларын қоспағанда, Заңның 67-бабының 1-тармағының 1-1), 2), 3) тармақшаларында көзделген адамдар санатына жататын ЖАО-да кезекте тұрғандар;

"ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша – ЖАО-да кезекте тұрғандар, Заңның 67-бабының 1-тармағының 1-1), 2), 3) тармақшаларында көрсетілген тұлғалар санатына жататындар, атап айтқанда:

көп балалы отбасылар;

толық емес отбасылар;

мүгедек балалары бар немесе тәрбиелеп отырған отбасылар;

жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар.

оралмандар;

мемлекеттiк қызметшiлер, әскери қызметшілер, арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері, бюджеттiк ұйымдардың қызметкерлерi.

Аталған бағыттың қатысушыларын қалыптастыру мынадай кіші топтар мен критерийлер бойынша жүргізіледі:

1-кіші топ – ЖАО-да осы санатта кезекте тұрғандар, кемінде 3 жыл некеде тұрған, балалары (баласы) бар және жұбайлардың екеуінің де жасы 35 жасқа толмаған (Бағдарламаға қатысуға өтініш беру сәтінде), сондай-ақ балаларды (баласы) жасы 35-ке толмаған, оның ішінде ажырасқан, жесір/тұл қалған ата-ананың бірі ғана тәрбиелеп отырған толық емес отбасы;

2-кіші топ – 1-кіші топқа кірмейтін, көрсетілген санаттағы ЖАО-да кезекте тұрғандар.

Мемлекеттік мекемелер мен қазыналық кәсіпорындар шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорынға қайта ұйымдастырылған жағдайда, аталған санат бойынша тұрғын үйге мұқтаждар есебінде тұрған адамдар "Бюджеттік ұйымдардың қызметкерлері" санатына теңестіріледі;

2) II топ: ҚТҚЖБ желісі бойынша "Халықтың барлық санатына арналған тұрғын үй" бағытына қатысушы халықтың барлық санаты;

3) III топ: мынадай талаптарға сәйкес келетін тұлғалар санаты:

кемінде екі жыл некеде тұрған жас отбасы, жұбайлардың екеуінің де жасы 29-дан аспауы қажет (Бағдарламаға қатысуға өтініш беру сәтінде), сондай-ақ балаларды (баласы) жасы 29-ға толмаған, оның ішінде ажырасқан, жесір/тұл қалған ата-ананың бірі ғана тәрбиелеп отырған толық емес отбасы.

Кемінде екі жыл тіркелген некеде тұру кезеңі "үшінші деңгейдегі" қалаларда (шағын және моноқалаларда) немесе АЕМ тұрғын үй алуға үміткер жас отбасыларға қатысты болмайды. Қазақстан Республикасы шағын және моноқалаларының тізбесі осы Бағдарламаға 1-қосымшада көрсетілген.

ІІІ топқа жататын адамдар санаты ҚТҚЖБ желісі бойынша "Жас отбасыларға арналған тұрғын үй" бағытына қатысады.

4) IV топ:

"ҚИК" ИҰ" АҚ келісімдер/меморандумдар жасаған мемлекеттік заңды тұлғалардың қызметкерлері;

"ҚИК" ИҰ" АҚ, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаты негізінде келісімдер/меморандумдар жасаған моноқалаларға немесе тірек ауылдық елді мекендерге көшуді ынталандыру және кадрлардың кетуін төмендету мақсатында өз қызметкерлеріне тұрғын үй салуды және/немесе сатып алуды ұйымдастыратын мемлекеттік емес заңды тұлғалардың қызметкерлері. Бұл ретте көрсетілген заңды тұлғалардың, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаттарында тұрғын үй салуды және/немесе сатып алуды ұйымдастыруға құқығы бар.

Өтініш берушілер Бағдарлама талаптарына сәйкес келгенде және Бағдарламаның 3-кіші бөлімінің 2-тармағында көзделген талаптарды сақтаған жағдайда топтардың біріне қатысушысы ретінде қатыса алады.

2. Бағдарламаға қатысушыларға қойылатын негізгі талаптар

1. I топқа қойылатын негізгі талаптар:

1) Заңға сәйкес тұрғын үйге мұқтаждар есебіне тұрғанын және тұрғын үйге мұқтаж мәртебесін растау;

2) 3-кіші бөлімнің 1-тармағында көрсетілген тұрғын үйді сату талаптары бойынша міндеттемелерді тиісті кірістермен орындау мүмкіндіктерін растау.

Адам басына пайдалы алаңының көлемі кемінде он бес шаршы метр және он сегіз шаршы метрден аспайтын, бірақ кемінде бір бөлмелі пәтер немесе жатақханадағы бөлме болған кезде тұрғын үй жағдайын жақсарту мақсатымен тұрғын үйге мұқтаждар есебінде тұрған адамдар І топ ретінде Бағдарламаға қатысуға жіберілмейді.

2. ІІ және ІІІ топтарға қойылатын негізгі талаптар:

1) Қазақстан Республикасы азаматтығының немесе оралман мәртебесінің болуы;

2) өтініш берген күнге соңғы екі және одан да көп жыл тіркеуде болуы ескерілетін Астана және Алматы қалаларын қоспағанда, тұру мерзіміне қарамастан, тұрғын үй алуға үміттенген елді мекенде тұрақты тіркеуде болуы.

Астана және Алматы қалалары бойынша жоғарыда көрсетілген тәртіпті қоспағанда, ҚТҚЖБ желісі бойынша "Халықтың барлық санаттары үшін тұрғын үй" бағыты бойынша қатысқан кезде өтініш беруші тұрғын үй алуға үміттенген елді мекенде тұрғылықты жері бойынша тіркеуде болуы талап етілмейді;

3) Бағдарламаға қатысушының және онымен бірге тұратын отбасы мүшелерінің (жұбайының, кәмелет жасына жетпеген балаларының), сондай-ақ өтініште көрсетілген отбасы құрамына кіргізілген өзге де отбасы мүшелерінің:

әрбір отбасы мүшесіне ауданы 15 шаршы метрден аз болатын жатақханадағы бөлменің болуын;

осы тұрғын үйдің орналасқан жері бойынша ЖАО-ның тиісті анықтамасымен расталатын құлайын деп тұрған апатты жағдайдағы балшықтан құйылған және қаңқалы-қамысты тұрғын үйді қоспағанда, Қазақстан Республикасының аумағында меншік құқығында жеке меншік үйінің немесе кейіннен сатып алу құқығымен жалға алынған тұрғын үйінің жоқтығы (ортақ бірлескен меншігі, осы тармақта көрсетілген өзге отбасы мүшелерімен үлестік меншіктің үлесі, тұрғын үй бірлігі).

4) Бағдарламаға қатысушыда және онымен үнемі бірге тұратын отбасы мүшелерінің (жұбайының (зайыбының), кәмелетке толмаған балаларының), сондай-ақ отбасы құрамына енгізілген және өтініште көрсетілген отбасының басқа мүшелерінің Қазақстан Республикасының аумағы бойынша соңғы 5 жыл ішінде тұрғын үйді ауыстыру немесе өзіне меншік құқығында тиесілі тұрғын үйді иеліктен шығару арқылы тұрғын үй жағдайларын әдейі нашарлатуы фактілерінің болмауы;

5) 3-кіші бөлімнің 1-тармағында көрсетілген тұрғын үйді сату шарттары бойынша тиісті кірістермен міндеттемелерді орындау мүмкіндіктерін растау.

IV топтың Бағдарламаға қатысушыларына қойылатын шарттары, тәртібі мен талаптары "Бәйтерек" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамымен (бұдан әрі – "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ) келісім бойынша келісімдермен/меморандумдармен және "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның ішкі құжаттарымен анықталады.

3. Бағдарламаға қатысушыларға тұрғын үйді өткізу шарттары

1. Тиісті табыс деңгейі болған кезде Бағдарлама қатысушысына тұрғын үй:

1) ҚТҚЖБ желісі бойынша "Халықтың барлық санаттары үшін тұрғын үй" және "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйі" бағыттары бойынша жеке меншікке немесе сатып алу құқығымен жалға алуға;

2) ҚТҚЖБ желісі бойынша "Жас отбасылар үшін тұрғын үй" бағыты бойынша сатып алу құқығымен жалға алуға;

3) "ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша сатып алу құқығымен және сатып алу құқығынсыз жалға алуға өткізіледі.

2-кіші бөлімнің 1-тармағының 2) тармақшасында, 2-тармағының 5) тармақшасында көзделген талаптарды орындау мақсатында өтініш берушілер ҚТҚЖБ, "ҚИК" ИҰ" АҚ және "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ-ның ішкі талаптарына сәйкес тиісті табысты (төлем қабілеттілігін бағалау) растайды.

ҚТҚЖБ желісі бойынша "ҚТҚЖБ барлық санаттағы тұрғындар үшін" бағыты бойынша өтініш беруші бастапқы кезде тұрғын үйді сатып алушы ретінде төлем қабілеттілігін растайды.

Төлем қабілеттілігі шегін растамаған жағдайда, ай сайынғы жиынтық (отбасылық) табысының ең жоғарғы деңгейі ең төменгі күнкөріс деңгейінің 20 еселенген мөлшерінен аспаған кезде тұрғын үйді жалға алушы ретінде қаралады.

Жиынтық (отбасылық) табысқа (зейнетақы аударымдарын, жеке табыс салығы мен өзге де шегерімдерді, соның ішінде отбасының әрбір мүшесін асырауға кететін шығындардың белгіленген ең аз деңгейін есепке алғанда) қатысты мәліметтер болған жағдайда, үміткерлер жалдау төлемінің ең жоғары сомасын есептеу бойынша "ҚИК" ИҰ" АҚ және "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ-ның автоматтандырылған бағдарламасы арқылы табыстың тиісті деңгейіне алдын ала талдау (төлем қабілеттілігін бағалау) жүргізуге құқылы.

2. Бағдарлама аясында Бағдарламаның барлық бағыттары және Қазақстанның барлық өңірлері бойынша 1 бірліктен аспайтын тұрғын үйді жеке меншікке сатып алуға немесе жалға алуға рұқсат етіледі.

Аталған талаптың орындалуына бақылау тұрғын үйді өткізу операторларына жүктеледі.

Бағдарламаға қатысушы жалдау шарттарын жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу жөніндегі уәкілетті органда міндетті мемлекеттік тіркеуге тиіс.

Бағдарлама аясында:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен соттан тыс тәртіппен мәжбүрлі немесе соттың шешімі бойынша кепілдікке алынған тұрғын үйді сату жағдайларын қоспағанда, Бағдарламаға қатысушының сатып алу-сату шартымен меншікке сатып алған тұрғын үйді сатып алған күнінен бастап екі жыл ішінде;

2) Бағдарламаға қатысушы жалға алған тұрғын үйді жалға алған күнінен бастап 10 жылдық мерзім ішінде меншікке сатып алған жағдайда үш жылдық кезең ішінде;

3) Бағдарламаға қатысушының жалға алған тұрғын үйді меншікке сатып алған жағдайда сатып алу құқығымен жалға алу мерзімінің өтуі бойынша екі жылдық кезең ішінде тұрғын үйді иеліктен шығаруға жол берілмейді.

Бағдарламаға қатысушының жалға алынған тұрғын үйді қосымша жалға беруіне, жалға алушылардың жалға беру келісімшартын қайта табыстау жолымен сыйлыққа беруіне немесе айырбастауына тыйым салынады.

3. 1, 2-кіші бөлімдердің талаптарына сәйкес келетін І және ІІІ топтардан үміткерлер Бағдарламаның белгілі бір бағыты бойынша ЖАО хабарландыруларды және тұрғын үйді жүзеге асыру тәсілдерін (пәтерлер саны мен түрлері, жүзеге асыру тәсілдері – сату, сатып алу құқығымен жалға беру, сатып алу құқығынсыз жалға беру) жариялаған жағдайда пәтердің белгілі бір түріне өтініш (бұдан әрі – өтініш) пен мынадай құжаттарды тапсырады:

1) өтініш беруші мен оның отбасы мүшелерінің жеке басын куәландыратын құжат;

2) неке қию (некені бұзу), жұбайының/зайыбының қайтыс болуы туралы, балаларының туу туралы куәліктері, өтініш берушінің некеде тұрмайтындығы туралы өтініш;

3) өтініш берушінің және онымен үнемі бірге тұратын отбасы мүшелерінің Қазақстан Республикасының аумағы бойынша меншік құқығы бар үйінің немесе кейіннен сатып алу құқығымен жалға берілетін тұрғын үйдің болуы немесе болмауы туралы анықтама;

4) өтініш берушінің және онымен үнемі бірге тұратын отбасы мүшелерінің тиісті елді мекенде тұратынын растайтын тұрғылықты жері бойынша тіркелгені туралы мекенжай анықтамасы;

5) өтініш берушінің (Заңның 67-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген тұлғалар санаттарының I тобы үшін) және жұбайының (ІІІ топтың өтініш берушісі үшін) жұмыс орнынан анықтамасы;

6) отбасы мүшелерінің мүгедектігін немесе кейбір созылмалы аурулардың ауыр түрінің болуын растайтын анықтама;

7) тұрғын үйдің техникалық жағдайы туралы (III топтың өтініш берушісі үшін) қорытынды;

8) Бағдарламаға қатысуға өтініш берген сәтте кезектілік нөмірін көрсете отырып, тұрғын үйге мұқтаждардың есебіне қою туралы анықтама (І топ үшін);

9) "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша өз қаражаты және (немесе) қарыз қаражаты есебінен тұрғын үйді сатып алуға әзірлігі туралы өтініш (І топ үшін);

10) өтініш иесінің табыстар алғанын растайтын анықтама.

Аудан орталықтарында, қалаларда, республикалық маңызы бар қалада, облыстық маңызы бар қалаларда, астанада үміткерлерден өтініштер мен құжаттар "электрондық үкімет" веб-порталы арқылы қабылданады, ауылдық елді мекендерде – қағаз жеткізгіште ауылдық округтің (ауылдың, кенттің) әкімдері қабылдайды.

4. Бөлінетін тұрғын үй нормалары және
Бағдарлама бағыттарының операторлары

1. Тұрғын үй мынадай мөлшерде және тәртіппен бөлінеді:

1) "ЖАО-да кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй" бағыты бойынша мемлекеттік (коммуналдық) жалға берілетін тұрғын үй Заңның 74-бабына сәйкес ЖАО толық көлемде кезекте тұрғандарға бөледі;

2) "ҚТҚЖБ желісі бойынша "Халықтың барлық санаты үшін тұрғын үй" бағыты бойынша:

5-кіші бөлімге сәйкес ЖАО қалыптастыратын I топ пулына қатысушылар арасында – 50 %;

6-кіші бөлімге сәйкес ҚТҚЖБ қалыптастыратын II топ пулына қатысушылар арасында – 50 %.

Топтардың арасында тұрғын үй тепе-тең мөлшерде және бірдей пәтерлер түрімен бөлінеді.

ЖАО мен ҚТҚЖБ арасында пәтерлерді бөлу тәртібі әрбір құрылыс объектісі бойынша ынтымақтастық туралы тиісті шартта айқындалады. Құрылыс объектісінде пәтер саны тақ болған жағдайда, бұл қалдық ҚТҚЖБ-ға бекітіледі.

I топтан Бағдарламаға қатысушылар пулын қалыптастыру кезінде өтініш берушінің табысы (қажет болған кезде) тиісті деңгейде расталмаған жағдайда, ЖАО екі реттен асырмай алдын ала тізімдегі кейінгі өтініш берушілерден іріктеу жүргізуге құқылы. Өтініш берушілер болмаған жағдайда, ЖАО бөлінбеген пәтерлерді ҚТҚЖБ-ға береді.

ІI топтан тұрғын үй алуға үміткерлер болмаған жағдайда, ҚТҚЖБ бөлінбеген пәтерлерді ЖАО-ға береді.

І және ІІ топтан өтініш берушілер болмаған жағдайда, ҚТҚЖБ 6-кіші бөлімде көзделген тәртіпке сәйкес Астана және Алматы қалалары үшін 2-кіші бөлімнің 2-тармағы 2) тармақшасының және басқа өңірлер үшін 3), 4) тармақшаларының талаптарына сәйкес келмейтін ҚТҚЖБ салымшылары арасында тұрғын үйлерді бөледі;

3) ҚТҚЖБ желісі бойынша "Жас отбасы үшін тұрғын үй" бағыты бойынша 5-кіші бөлімге сәйкес ЖАО қалыптастыратын III тобы пулына қатысушылардың арасында жалға берілетін тұрғын үй толық көлемде бөлінеді;

4) "ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша 5-кіші бөлімге сәйкес ЖАО қалыптастыратын I топтың пулына қатысушылар арасында жалға берілетін тұрғын үй мынадай мөлшерде бөлінеді;

1-кіші топ қатысушылары үшін 50%;

2-кіші топ қатысушылары үшін 50 %;

Бұл ретте, тұрғын үй әртүрлі санаттағы ЖАО-да кезекте тұрғандар арасында есепке алудың жеке тізімдеріне сәйкес тең мөлшерде бөлінеді.

Кіші топтардың бірінен тұрғын үй алуға үміткерлер жетіспеген жағдайда, тұрғын үй үміткерлер арасында осы қосымшада белгіленген тәртіппен басқа кіші топ үміткерлері арасында бөлінеді немесе өтініштерді қайта қабылдауға болады.

Мемлекеттік және мемлекеттік емес заңды тұлғалар үшін (ІV топтар) жалға берілетін тұрғын үйдің көлемі "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ келісімі бойынша "ҚИК" ИҰ" АҚ-мен жасалған келісімдерге/меморандумдарға сәйкес анықталады;

5) "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша 5-кіші бөлімге сәйкес ЖАО қалыптастыратын I топтың пулы үшін тұрғын үйді ЖОА арқылы сатуға Жылжымайтын мүлік қоры айқындағанның 100 %-ы.

I топтан тұрғын үй алуға үміткерлер болмаған жағдайда, Жылжымайтын мүлік қоры 8-кіші бөлімге сәйкес үміткерлерді іріктеуге және тұрғын үйді бөлуге байланысты іс-шаралар жүргізеді.

2. Тұрғын үйді сату операторлары тұрғын үйлерді бөлу рәсімдерінің ашықтығын, пәтерлерді бөлу туралы шешім қабылданғанға дейін өтініштер берілген сәттен бастап қатысушылардың өтініштерін қарауды қамтамасыз етеді, өздерінің интернет-ресурстарында:

1) үміткерлердің алдын ала тізімін және бас тарту бойынша себептері көрсетілген өтініш берушілердің тізімін;

2) Бағдарламаға қатысушылардың түпкілікті тізімін жариялайды (Бағдарламаға қатысушының балы, санаты және Бағдарламада көзделген өзге талаптары көрсетіледі).

5. I және III топтардың Бағдарламаға қатысушылары үшін тұрғын үйді өткізу рәсімдері

1. ЖАО функциялары:

1) жергілікті атқарушы және өкілетті органдардың, қоғамдық ұйымдардың, бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдерінің қатысуымен тұрғын үй комиссиясының жұмыс істеу тәртібін белгілеу;

2) ҚТҚЖБ, "ҚИК ИҰ" АҚ, "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ өзара іс-қимылы тәртібін белгілеу;

3) бұқаралық ақпарат құралдарында және өздерінің интернет-ресурстарында Бағдарламаның негізгі бағыттарын кеңінен насихаттауды, сондай-ақ халық арасында түсініктеме жұмыстарын жүргізуді қамтамасыз ету;

4) бұқаралық ақпарат құралдарында және интернет-ресурстар арқылы "ҚИК" ИҰ" АҚ-тан, жылжымайтын мүлік қорынан алынған ақпараттың және ҚТҚЖБ-мен жасалған келісімдердің негізінде Бағдарламаны іске асыру бағыттарын, азаматтардың санаттарын көрсете отырып, тұрғын үйді сату шарттары, тұрғын үйдің сипаттамалары, құжаттарды қабылдау орындары, құжаттарды қабылдау басталатын және аяқталатын күні туралы хабарландыру жариялауды қамтамасыз ету;

5) ҚТҚЖБ, "ҚИК ИҰ" АҚ, "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ-мен жасалған келісімдерде анықталатын мерзімдерде I және III топтардың қатысушылары бойынша пулдарды қалыптастыруын, бірақ бағытын көрсете отырып, тұрғын үйді сату шарттары туралы ақпаратты және 4-кіші бөлімнің 2-тармағына сәйкес Бағдарламаға қатысушылардың тізімдері жарияланған күнінен бастап 6 (алты) айдан кешіктірмей, қамтамасыз ету;

6) 3-кіші бөлімнің 2-тармағында көзделген талаптарды сақтау мақсатында өңірлерге және Бағдарламаның барлық бағыттары бойынша I және III топ үміткерлерінің қатысуына мониторинг жүргізу;

7) Бағдарлама бағыттары шегінде сатып алу немесе сатып алу құқығымен жалға алу арқылы тұрғын үй алған Бағдарламаға қатысушыларды тұрғын үйге мұқтаждар есебінен алып тастау.

2. I топ үшін тұрғын үйді сату рәсімдері

I топтың қатысушылары арасында тұрғын үйді сату ҚТҚЖБ желісі бойынша "Халықтың барлық санаты үшін тұрғын үй", "ҚИК ИҰ" АҚ тұрғын үйі", "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша пулдарды қалыптастыру арқылы жүзеге асырылады.

Бағдарламаға қатысушыларды іріктеу сатылатын пәтерлердің санына және пәтерлердің түрлеріне сәйкес мынадай тәртіппен жүргізіледі:

1) үміткерлерден өтініштер мен құжаттарды қабылдау, өтініш берушілерді Бағдарламаның талаптарына сәйкестігіне тексеру және тұрғын үйге мұқтаждар есебіне қою тізіміне және осы есепке қою күніне сәйкес үміткерлердің алдын ала тізбесін және бас тарту бойынша себептері бар өтініш берушілердің тізбесін қалыптастыру;

2) төлем қабілеттілігін бағалауға жолдама алу үшін кейінгі алдын ала тізімге енгізілген өтініш берушілердің келуін көрсетіп, тізімді және хабарландыруды жариялау.

Өтініш берушінің тиісті табысы расталмаған жағдайда, Бағдарламаның тиісті бағытындағы алдын ала тізімнен келесі өтініш берушілерден іріктеу жүргізіледі;

3) өтініш берушінің және жұбайының (зайыбының) жеке сәйкестендіру нөмірін көрсете отырып, тұрғын үй комиссиясының шешімімен Бағдарламаға қатысушылардың, сондай-ақ "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша тұрғын үйді тікелей сатып алуға өтініш білдіргендердің түпкілікті тізімін бекіту;

4) іріктелген Бағдарламаға қатысушыларды хабардар ету және бекітілген тізімдерді:

ҚТҚЖБ-ға Бағдарламаға қатысушылармен тұрғын үй құрылыс жинақтары туралы шарттарға қосымша келісімдер жасау және 6-кіші бөлімге сәйкес одан әрі іс-шаралар үшін;

"ҚИК" ИҰ" АҚ-ға 7-кіші бөлімге сәйкес Бағдарламаға қатысушылар арасында тұрғын үйді бөлу үшін;

Жылжымайтын мүлік қорына 8-кіші бөлімге сәйкес Бағдарламаға қатысушылар арасында тұрғын үйді бөлу үшін жіберу.

3. ІІІ топ үшін тұрғын үйді сату рәсімі

Бағдарламаға қатысушыны іріктеу сатылатын тұрғын үйлер саны және тұрғын үйлер үлгісіне сәйкес мынадай тәртіппен жүргізіледі:

1) үміткерлерден өтініштер мен құжаттарды қабылдау, өтініш берушілерді Бағдарламаның талаптарына сәйкестігін тексеру және балдық жүйені ескере отырып, үміткерлердің алдын ала тізімін құру (балдың ең көп саны бойынша):

бірінші бала үшін – 20 балл, келесі екінші және кейінгі балалар үшін 30 балл;

мүгедек болып табылатын және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен тізбеге сәйкес кейбір созылмалы аурулардың ауыр түрлерімен ауыратын отбасының әрбір мүшесі үшін – 10 балл;

тұрғын үй құрылысындағы мемлекеттік және салалық бағдарламалар шеңберінде өткен іріктеу кезінде салынған тұрғын үйдің тізіміне қосылмаған үміткерлер үшін – қосымша 5 балл;

кәмелетке толғанға дейін ата-аналарынан айырылған, жиырма тоғыз жасқа толмаған, жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың санатына жататын ерлі-зайыптылардың әрқайсысы үшін – 10 балл.

Жалға берілетін тұрғын үйді бөлу кезектілігі жиналған балл санымен айқындалады. Үміткерлерде балл саны тең болған жағдайда, отбасындағы ерлі-зайыптылардың біреуі мемлекеттік қызметкер немесе бюджеттік ұйымның және білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, спорт және халықты әлеуметтік қорғау саласындағы мемлекеттік кәсіпорынның қызметкері болған отбасыларға басымдық беріледі. Тізімге енгізу туралы шешімді ЖАО тұрғын үй комиссиясы көпшілік дауыспен шешеді;

2) төлем қабілеттілігін бағалауға жолдама алу үшін алдын ала тізімге енгізілген өтініш берушілердің келуін көрсетіп, тізімді және хабарландыруды жариялау;

Өтініш берушінің тиісті табысы расталмаған жағдайда, Бағдарламаның тиісті бағытындағы алдын ала тізімнен келесі өтініш берушілерден іріктеу жүргізіледі;

3) өтініш берушінің және жұбайының жеке сәйкестендіру нөмірін көрсете отырып, тұрғын үй комиссиясының шешімімен Бағдарламаға қатысушылардың түпкілікті тізімін бекіту;

4) Бағдарламаның іріктелген қатысушыларын хабардар ету, ҚТҚЖБ-ға бекітілген тізімдерді жіберу және 6-кіші бөлімнің 3-тармағына сәйкес Бағдарламаға қатысушылармен жалға беру шарттарын жасасу.

6. "ҚТҚЖБ тұрғын үй желісі" (жас отбасылар және халықтың барлық
санаты үшін тұрғын үй) бағыты бойынша тұрғын үйді өткізу
рәсімдері

1. ҚТҚЖБ желісі бойынша тұрғын үйді өткізу тәртібі

Тұрғын үйді сату мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

1) "Жас отбасылар үшін тұрғын үй" бағытына қатысушылар үшін 5-кіші бөлімінің 3-тармағына сәйкес;

2) "Халықтың барлық санаты үшін тұрғын үй" бағытына қатысушылар үшін:

І топ бойынша 5-кіші бөлімінің 2-тармағына сәйкес;

ІІ топ бойынша осы Бағдарламаның талаптарына және ҚТҚЖБ-ның ішкі құжаттарына сәйкес.

ҚТҚЖБ ЖАО-мен жасалған келісімде көрсетілген құрылыс аяқталатын күнге дейін 6 (алты) айдан аспайтын мерзімде бұқаралық ақпарат құралдарында және интернет ресурстары арқылы ІІ топ үшін тұрғын үйді өткізу шарттары, тұрғын үйдің сипаттамалары, құжаттарды қабылдау орындары, құжаттарды қабылдау басталатын және аяқталатын күн туралы хабарлама жариялайды.

Белгіленген мерзім ішінде ҚТҚЖБ мынадай талаптар бойынша ІІ топ бойынша тұрғын үйді сатып алушылар мен жалға алушылардың пулдарын қалыптастыру жөніндегі іс-шараларды жүзеге асырады:

1) пулдар Бағдарламаға қатысу үшін берілген өтініштердің негізінде ҚТҚЖБ салымшыларының қатарынан қалыптастырылады;

2) пулдарды қалыптастырған кезде пулға қосудың басым құқығы пулға қатысушы салымшының тұрғын үй құрылыс жинақтары туралы шартының бағалау көрсеткіші және/немесе өзге сапалық сипаттамасына қарай ҚТҚЖБ анықтайтын ең жоғары балл жинаған ҚТҚЖБ салымшыларында болады;

3) өтініш берушілердің осы қосымшаның 1, 2-кіші бөлімдерінде, 3-кіші бөлімінің 1, 2-тармақтарында белгіленген Бағдарламаның талаптары мен шарттарына сәйкестігі тексеріледі;

4) пулға қосу үшін басымдық қатысушылар арасында мынадай ретпен айқындалады:

тұрғын үйді ҚТҚЖБ қарыздары, тұрғын үй құрылыс жинақтары және меншікті қаражат есебінен алатын сатып алушылар;

кейіннен сатып алу құқығымен тұрғын үйді жалдаушылар.

Осы тармақшада айқындалған топтар ішінде пулдарға қатысушылар арасында тұрғын үйді бөлу кезінде таңдау басымдығы пулдарды қалыптастыру кезінде жинақталған балл санымен айқындалады.

2. Тұрғын үйді сатып алу тәртібі

"Халықтың барлық санаттары үшін тұрғын үй" бағыты бойынша Бағдарламаға қатысушылар тұрғын үй құрылысы аяқталғаннан кейін тұрғын үйді:

1) тұрғын үй, алдын ала және аралық тұрғын үй қарыздары, жинақталған тұрғын үй құрылыс жинақтары және меншікті қаражат есебінен жеке меншікке;

2) тұрғын үй қарыздары, жинақталған тұрғын үй құрылыс жинақтары мен меншікті қаражат есебінен кейіннен сатып ала отырып, тұрғын үйді жалдау арқылы сатып алуды жүзеге асырады.

ҚТҚЖБ қарыздары, Бағдарламаға қатысушылардың меншікті қаражаты және жинақталған жинақтар сомаларының арақатынасы ҚТҚЖБ-ның ішкі құжаттарында айқындалады.

Пулға қатысушыларға қарыз беру ҚТҚЖБ ішкі талаптары бойынша және сатып алынатын пәтерлерді ҚТҚЖБ-ға кепілге беру арқылы жүргізіледі.

Тұрғын үй объектісі пайдалануға енгізілгеннен кейін ЖАО пулға қатысушылармен сатып алу-сату (немесе тұрғын үйді жалдау) шарттарын жасайды, тұрғын үйге деген меншік құқығын ресімдеу мен тіркеуді немесе Бағдарламаға қатысушының қаражаты есебінен жылжымайтын мүлік құқығын тіркеу жөніндегі уәкілетті органда тұрғын үйге меншік құқығын немесе жалға алу шартын ресімдеу мен тіркеуді қамтамасыз етеді.

Бағдарламаға қатысушының тұрғын үй қарыздарын алуы үшін негізгі критерийлер:

1) "Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылысы жинақ ақшасы туралы" 2000 жылғы 7 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының нормаларын, қарыз алу үшін тұрғын үй құрылыс жинақтары туралы шарттың талаптарын және ҚТҚЖБ-ның ішкі құжаттарын орындау;

2) ҚТҚЖБ талаптарына сәйкес қарызға қызмет көрсету үшін төлем қабілеттілігін растау;

3) сатып алынатын тұрғын үйді немесе сатып алынатын жалдамалы тұрғын үйді ҚТҚЖБ ішкі талаптарына сәйкес кепілге беру.

Азаматтардың барлық санаттары және жас отбасылар үшін ҚТҚЖБ салымшыларының тарифтік бағдарламасына байланысты тұрғын үй қарыздары бойынша сыйақылар мөлшерлемелері белгіленеді.

3. Жалдау шарттарын жасасу тәртібі және жалдау талаптары

Жалдаудың ең ұзақ мерзімі тұрғын үй пайдалануға берілген күннен бастап 8 жылдан артық болмауға тиіс. Сатып алу құқығымен жалға алу шарты жылжымайтын мүлікке құқықты тіркеу жөніндегі уәкілетті органда міндетті түрде тіркелуі тиіс.

ЖАО салған және тұрғын үй құрылыс жинақ жүйесі арқылы сатылатын тұрғын үйді кейін сатып алу құқығымен жалға берудің ерекшелігі:

1) ЖАО "ҚТҚЖБ желісі бойынша тұрғын үй" бағытының тұрғын үйін жалға алушылар тізімін қалыптастырады;

2) ЖАО Бағдарламаға қатысушылармен жалдау шартын жасасады, оның ішінде мыналар көзделеді:

8 жылдан аспайтын кезеңге жалдау төлемін төлеу:

жас отбасылар үшін – нөлдік мөлшерлеме бойынша;

халықтың барлық санаттары үшін – Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігінің 2011 жылғы 26 тамыздағы № 306 бұйрығымен бекітілген мемлекеттік жалдау үйлеріне төленетін жалдау төлемін есептеу әдістемесіне сәйкес, бірақ 1 ш.м. үшін 100 теңгеден аспайтын жалдау төлемін төлеу;

коммуналдық қызметтерді (электр қуаты, су, жылу) және өзге пайдалану шығыстарын жалға алушының есебінен төлеу;

жалға алушының жалға берілетін тұрғын үйді сатып алу үшін және тұрғын үй құрылыс жинақ туралы шартқа сәйкес жалдау шарты жасалған күннен бастап 8 жылға дейінгі мерзім ішінде тұрғын үй құрылыс жинақтарына жарналар жинақтау бойынша міндеттемесі;

ҚТҚЖБ-дан 3 ай ішінде тұрғын үй құрылыс жинақтарына жарналарды жинақтау бойынша төлемдердің болмауы туралы ақпарат түскен кезде ЖАО-ның жалдаушыны және оның отбасы мүшелерін жалға берілген тұрғын үйден шығару тәртібі.

Бұл жағдайда ЖАО жалға алушыны пәтерден шығарады.

Жалдаушы шарт міндеттерін орындамаған немесе ол ерікті түрде шыққан кезде ҚТҚЖБ ЖАО оның жалдамалы тұрғын үйде нақты тұрғаны үшін жалға алушы жинақтаған тұрғын үй құрылыс жинақтарынан және/немесе кепілдік жарнадан өтемақы аударады. Өтемақы сомасы жалға алу шарты жасалған күннен бастап тұрған әрбір ай үшін 8 жыл ішінде жинақ жинақтаудың стандартты талаптарында есептелген салымға ай сайынғы жарна көлемінің бір еселік мөлшерінде есептеледі.

ЖАО жалдаушыны тұрғын үйден шығару немесе оның шығуы туралы, оның ішінде өтемақыны ЖАО аудару үшін тұрған ай саны туралы ақпаратты ҚТҚЖБ-ға береді.

Жалдамалы тұрғын үйде тұру тәртібі мен талаптары және өзге қажетті шарттар.

Жалдау шартының және/немесе тұрғын үй құрылыс жинақ шартының талаптарын орындамаған жағдайда Бағдарламаға қатысушыны жалдамалы тұрғын үйден шығару рәсімін ЖАО жүзеге асырады.

ЖАО жасалған тұрғын үйді жалдау шарттарының көшірмелерін ҚТҚЖБ-ға береді;

3) ҚТҚЖБ-ның Бағдарламаға қатысушылармен кейін сатып алу құқығымен тұрғын үй жалдау, жарналар жинақтау бойынша төлемдер жасалмаған жағдайда, жалға алушыдан тұрғын үй құрылыс жинағын жинақтау бойынша 6 еселік ай сайынғы жарна көлемінде кепілді жарна қабылдау талаптарын қамтитын тұрғын үй құрылыс жинақ шарттарына қосымша келісімдер жасау.

Бағдарламаға қатысушыда кепілдік жарнаның мөлшеріне тең немесе одан асатын мөлшерде жинақталған тұрғын үй құрылыс жинақтары сомасы болған кезде кепілдік жарнаны төлеу талап етілмейді;

4) жалға алушының пәтерге кіруі, жасалған тұрғын үй құрылыс жинақ шартына сай тұрғын үй құрылыс жинағын жинақтауды жүзеге асыруы;

5) алдыңғы жалдаушы шарттық міндеттемелерді орындамауына немесе өз еркімен шығуына байланысты кейінгі жалдаушыны іріктеу 5-кіші бөлімде белгіленген тәртіппен жүргізіледі.

ЖАО кейінгі жалға алушы үшін тұрғын үй құнын алдыңғы жалға алушының нақты тұрғаны үшін алынған өтемақы мөлшеріне азайтады;

6) мерзімі аяқталғаны және жалға берілетін тұрғын үйді сатып алу үшін тұрғын үй құрылыс жинақтау шарттары орындалуы бойынша жалға берілетін пәтерлерге сатып алу-сату шарттарын жасау үшін ҚТҚЖБ тізімді ЖАО-ға жібереді;

7) ЖАО-ның Бағдарламаға қатысушылармен сатып алу-сату шарттарын ресімдеуі және қол қоюы, банктік қарыз және кепіл шарттарын рәсімдеу үшін оларды ҚТҚЖБ-ға беруі.

7. "ҚИК" ИҰ" АҚ-тың тұрғын үйі" бағыты бойынша тұрғын үйлерді өткізу рәсімдері

1. Тұрғын үйлерді өткізу тәртібі.

"ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйлерін сату сатып алу құқығымен жалға беру және сатып алу құқығынсыз жалға беру арқылы мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

1) ЖАО арқылы тұрғын үйлерді өткізу:

ЖАО-мен тұрғын үйлерді бөлу бойынша ынтымақтастық туралы үлгі келісім жасасу;

тұрғын үйді салған жағдайда, құрылыс аяқталатын күнге дейін кемінде 6 (алты) ай бұрын сату бойынша сипаттамалары (саны мен алаңы, ай сайынғы жалдау төлемінің мөлшері және әрбір пәтер үлгісі бойынша сату тәсілдері) туралы ақпаратпен "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның ішкі құжаттарына сәйкес ЖАО арқылы сатуға белгіленген тұрғын үй-жайлардың тізімдерін ЖАО-ға жіберу;

5-кіші бөлімге сәйкес келісімдерде көзделетін мерзімде ЖАО-дан Бағдарламаның іріктеп алынған үміткерлерінің бекітілген тізімдерін алу;

ЖАО ұсынған тізімдердегі реттік нөмірмен айқындалатын кезектілікке сәйкес үміткерлерге пәтер таңдау мүмкіндігін, оның ішінде еншілес ұйымдардың беруі, оларға тұрғын үйлерді бекітіп беру және шарттары "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның ішкі қағидаларында айқындалатын сатып алу құқығымен жалдау немесе сатып алу құқығынсыз жалдау шарттарын жасасу;

2) мемлекеттік және мемлекеттік емес заңды тұлғалармен жасалған келісімдер/ меморандумдар аясында тұрғын үйлерді сату.

Жалға беру төлемінің мөлшері "ҚИК" ИҰ" АҚ-тың ішкі құжаттарында құрылысты қаржыландыруға бөлінген қаражатты қайтару қағидаттары негізге алына отырып айқындалады.

2. Жалдау шартын жасау тәртібі мен жалға беру шарттары.

5-кіші бөлімге сәйкес іріктеуден өткен әлеуетті жалдаушылармен жалға берілетін тұрғын үйдің түрлері бойынша мынадай негізгі шарттар қамтылған жалдау шарттары жасалады:

1) Сатып алу құқығымен жалдау мынаны көздейді:

жалдау мерзімі – 20 жылға дейін, табыс жеткіліксіз болған жекелеген жағдайларда жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, жиырма тоғыз жасқа толмаған және (немесе) кәмелет жасына толғанға дейін ата-анасынан айырылған балалар үшін жалдау шартының мерзімі 30 жылға дейін ұзартылуы мүмкін;

жалға алушының жалдау төлемін және мүлікті күтіп-ұстау шығыстарын, оның ішінде мүлік салығын, жер салығын, коммуналдық және басқа пайдалану шығыстарын төлеуі;

5 жыл жалдау мерзімі өткеннен кейін жалға берілген тұрғын үйді "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның ішкі құжаттарында белгіленген шарттарымен сатып алу мүмкіндігі туралы шарт;

5 жыл жалдау мерзімі өткеннен кейін кемінде 6 айлық жалға алу төлемі мөлшерінде ішінара мерзімінен бұрын төлеу мүмкіндігі туралы шарт;

жалға алушының табысы жеткіліксіз болған жағдайда жалдау төлемін енгізу бойынша кепіл берушілерді тарту мүмкіндігі туралы шарт;

жалға алушының жалға беру шарты бойынша міндеттері тиісті түрде және толық орындалған кезде тұрғын үйді меншігіне беру туралы шарт;

жалдау төлемдері енгізілмеген, сондай-ақ жалдау шарты бойынша міндеттемелер орындалмаған жағдайда, жалға алушыны және оның отбасы мүшелерін жалға берілген тұрғын үйден шығару тәртібі;

жалға алушының жалға берілген тұрғын үйді жөндеуі туралы шарт.

2) Сатып алу құқығынсыз жалға беру мынаны көздейді:

Бағдарламаға қатысушы еңбек ету қабілетін жоғалтқан жағдайда, сондай-ақ көп балалы отбасыларға және тұрғын үй комиссиясы дербес қарайтын өзге жағдайларда кейіннен 5 жылға мерзімін ұзарту мүмкіндігімен жалға беру мерзімі – 10 жылға дейін;

индекстеу кезіндегі инфляция коэффициентіне сәйкес жалдау төлемдерін үш жылда 1 (бір) рет индекстеу;

жалдаушының жалдау төлемін және мүлікті күтіп-ұстау шығыстарын, оның ішінде мүлік салығын, жер салығын, коммуналдық және басқа да пайдалану шығыстарды төлеуі;

жалға алушының табысы жеткіліксіз болған жағдайда, жалдау төлемін енгізу бойынша кепіл берушілерді тарту мүмкіндігі туралы шарт;

жалға алушының жалға берілген тұрғын үйді жөндеуі туралы шарт;

жалға алушының тұрған жерінен көшуі, тұрғын үй сатып алуы, коммуналдық тұрғын үй немесе сатып алу құқығымен жалға берілетін тұрғын үй алуы туралы ақпарат түскен жағдайда, тұрғын үйге мұқтаждар есебінен алып тасталған, жалдау төлемдерін жасамаған және шарт бойынша міндеттемелерді орындамаған жағдайларда жалға алушыны және оның отбасы мүшелерін жалға берілетін тұрғын үйден шығару тәртібі.

"ҚИК" ИҰ" АҚ жалға беру мерзімі аяқталғанға дейін 2 (екі) ай қалғанда жалға алушы ұсынған тұрғын үйге мұқтаждығын растайтын құжаттардың және/немесе шешім қабылданған күннен бастап бір ай ішінде жалға алушының коммуналдық тұрғын үй қорынан тұрғын үй алғаны туралы ЖАО ақпаратының негізінде жалға алу шартын ұзартудың тәртібі мен шарттарын айқындайды.

Мемлекеттік және мемлекеттік емес заңды тұлғалардың жұмыскерлері үшін (IV топқа қатысушы) жалдау шарттарын жасасу тәртібі және жалдау шарттары "ҚИК" ИҰ" АҚ-мен жасасқан келісімдерге/меморандумдарға сәйкес айқындалады.

3. "ҚИК"ИҰ" АҚ.

1) Бағдарламаға қатысушылармен (жалға алушылармен) жалдау шартын жасайды;

2) тұрғын үйді жалға береді;

3) ай сайынғы жалдау төлемдерін қабылдауды және оларға мониторингті жүзеге асырады;

4) жалға алушы сатып алу құқығымен жалға алу шарты бойынша өз міндеттемелерін тиісінше орындаған жағдайда жалға берілетін тұрғын үйді оның меншігіне береді;

5) Қазақстан Республикасының заңнамасына, "ҚИК"ИҰ" АҚ-ның ішкі құжаттары мен жалдау шартына сәйкес өзге де іс-шараларды жүзеге асырады.

4. Бағдарламаға қатысушылар:

1) әлеуетті жалға алушылар тізіміне енгізілген кезде "ҚИК"ИҰ" АҚ-мен тиісті жалдау шарттарын жасасады;

2) жылжымайтын мүлік құқығын тіркеу жөніндегі уәкілетті органда жалдау шартын міндетті мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етеді;

3) тұрғын үйді жалға алады;

4) ай сайынғы жалдау төлемін, мүлікті күтіп-ұстау шығыстарын, оның ішінде мүлік салығын, жер салығын, коммуналдық және басқа пайдалану шығыстарын төлеуді жүзеге асырады;

5) "ҚИК"ИҰ" АҚ-ның ішкі құжаттарына және жалдау шартына сәйкес өзге де міндеттемелерді орындайды.

8. "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ тұрғын үйі" бағыты бойынша тұрғын үйді өткізу рәсімдері

Жылжымайтын мүлік қоры тұрғын үйлерді және коммерциялық (тұрғын емес) үй-жайларды өткізуді жалға беру, сатып алу құқығымен жалға беру және тікелей сату арқылы мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

1. Жылжымайтын мүлік қорының тұрғын үйлерді ЖАО арқылы өткізуді:

1) ЖАО-мен тұрғын үйлерді бөлу жөніндегі ынтымақтастық туралы үлгі келісімге қол қою;

2) құрылыс аяқталатын күнге дейін кемінде 6 (алты) ай бұрын сату бойынша сипаттамалары (саны мен алаңы, ай сайынғы жалдау төлемінің мөлшері және әрбір пәтер үлгісі бойынша өткізуді тәсілдері) туралы ақпаратпен Жылжымайтын мүлік қорының ішкі құжаттарына сәйкес ЖАО арқылы өткізу белгіленген тұрғын үй-жайлардың тізімдерін ЖАО-ға жіберу;

3) тиісті қаржы институттарына Жылжымайтын мүлік қорының ішкі қағидаларында айқындалатын жалдау төлемдерінің ең жоғары сомасын есептеу әдістемесін жіберу;

4) 5-кіші бөлімде көзделген мерзімде және тәртіппен Бағдарламаның іріктелген үміткерлерінің бекітілген тізімдерін ЖАО-дан алу;

5) ЖАО ұсынған тізімдердегі реттік нөмірімен айқындалатын кезектілікке сәйкес үміткерлерге пәтер таңдау мүмкіндігін, оның ішінде аффилиирленген компаниялардың беруі, оларға тұрғын үйлерді бекітіп беру және шарттары Жылжымайтын мүлік қорының ішкі қағидаларында айқындалатын сатып алу құқығымен жалдау немесе сатып алу құқығынсыз жалдау шарттарын жасасу.

2. Жылжымайтын мүлік қоры (аффилиирленген компания) тұрғын үй-жайларды бөлуде ЖАО пулынан жеке тұлғаға:

1) ай сайынғы жалдау төлемдерін төлеу үшін төлем қабілеттілігі жетіспеген;

2) сатып алу құқығымен жалдау шартын жасасқан кезде кепілді жарнаның қажетті сомасын немесе сатып алу-сату шартын жасау үшін қажетті қаражат сомасын төлемеген;

3) ЖАО тізімі бекітілген күннен бастап күнтізбелік 40 (қырық) күн мерзімде талап етілген құжаттарды ұсынбаған жағдайда бас тартуға құқылы.

Жылжымайтын мүлік қоры ЖАО сатып алу-сату немесе жалдау шарттарын жасасудан бас тартылған адамдар туралы тиісті ақпаратты жібереді;

3. Жылжымайтын мүлік қорының ЖАО арқылы сатуға белгіленбеген тұрғын үйі, сондай-ақ осы кіші бөлімнің 1) тармақшасына сәйкес бөлінбеген және коммерциялық (тұрғын емес) үй-жайлар Жылжымайтын мүлік қорының ішкі қағидаларына сәйкес өткізілуге жатады.

Сатып алу құқығымен жалға берілетін тұрғын үйді бөлу тұрғын үйі жоқ немесе тұрғын үй жағдайларын жақсартуға мұқтаж адамдарға басым құқық беру қағидаты сақтала отырып жүргізіледі.

4. Жалға беру төлемінің мөлшері Жылжымайтын мүлік қорының құрылысын қаржыландыруға және қаржылық орнықтылығына бөлінген қаражаттың қайтарымдылығы қағидаттарын негізге ала отырып айқындалады.

Жылжымайтын мүлік қоры (Жылжымайтын мүлік қорының аффилиирленген компаниясы) мен жалға алушының арасында сатып алу құқығымен жалдау шарты жасалады. Бұл ретте сатып алу құқығымен жалдау шартында жалға алушының үй-жайды мерзімінен бұрын жеке меншігіне сатып алу құқығы көзделуі мүмкін.

Жеке тұлғалар өздерінің тұрғын үй-жайды сатып алу, оның ішінде сатып алу құқығымен жалдау шартымен сатып алу құқығын бір реттен асырмай қолдана алады.

Жылжымайтын мүлік қорының сатып алу құқығымен тұрғын үй-жайларды сатуы 15 жылға дейін жүзеге асырылады. Жалға алушыны сатып алу құқығымен тұрғын үйді жалдау шарты бойынша өзінің міндеттемелерін толық орындағаннан кейін Жылжымайтын мүлік қоры тұрғын үй-жайды жалға алушының жеке меншігіне беретін болады.

3. Тұрғын үй құрылысының тетіктері
1. ЖАО-ның "ЖАО кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй" және "ҚТҚЖБ
желісі бойынша тұрғын үй" бағыттары бойынша тұрғын үй
салу тетіктері

1. Тұрғын үй құрылысын қаржыландыру шарттары:

1) Қазақстан Республикасының Үкіметі республикалық бюджеттен ЖАО-ға:

ҚТҚЖБ желісі бойынша "Халықтың барлық санаттары үшін тұрғын үй" бағытын іске асыру үшін жылдық 0,01% мөлшерлемемен кредиттер;

ҚТҚЖБ желісі бойынша "ЖАО кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй" және "Жас отбасылар үшін тұрғын үй" бағыттарын іске асыру үшін нысаналы трансферттер;

инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымды жобалауға, дамытуға, жайластыруға және сатып алуға нысаналы трансферттер бөледі;

2) кредит беру шарттарына сәйкес ЖАО "Халықтың барлық санатына арналған тұрғын үй" бағыты бойынша бюджеттік кредитті өтейді;

3) тұрғын үй және ИКИ құрылысы кезінде ЖАО әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды (бұдан әрі – ӘКК) тарта алады. Жобалар ӘКК арқылы іске асырылған жағдайда ЖАО бағыттарға байланысты тиісінше тұрғын үй құрылысын жүзеге асыру үшін ӘКК-ке бюджеттік кредит немесе нысаналы трансферт бөледі.

2. ЖАО-ның тұрғын үй салу тетігі:

"ЖАО кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй" бағыты бойынша жобалау, салу, реконструкциялау және (немесе) жеке құрылыс салушылардан дайын тұрғын үйді сатып алу;

ынтымақтастық жөніндегі ниеттер туралы жасалған келісімдер шеңберінде "ҚТҚЖБ желісі бойынша тұрғын үй" бағыты бойынша жобалау, салу, реконструкциялау және (немесе) жеке құрылыс салушылардан дайын тұрғын үйді сатып алу. ЖАО мен ҚТҚЖБ-ның өзара іс-қимыл жасау тәртібі осы бөлімнің 2-кіші бөлімінің 1-тармағында көрсетілген;

ИКИ жобалау, дамыту және жайластыру, сондай-ақ жеке құрылыс салушылардан ИКИ сатып алу (тұрғын үй объектісінің сыртқы желілерге, кварталішілік және магистральдық жүйелерге қосылу нүктесіне дейін тұрғын үй объектісінің ішкі желілерін, ауланың ішіндегі аумақты абаттандыруды қоспағанда);

бекітілген бас жоспарларға, егжей-тегжейлі жоспарлау жобаларына және елді мекендерде құрылыс салу қағидаларына сәйкес құрылысқа берілген жер учаскелерін айқындау және оларға ИКИ жүргізу.

3. Жобаларға қойылатын талаптар және бағалық бағдарлар.

1) Жайлылық деңгейі бойынша тұрғын үйлер:

"ЖАО кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй" бағыты бойынша – 4-сыныпты;

"ҚТҚЖБ желісі бойынша тұрғын үй" бағыты бойынша – 3 және 4-сыныпты болуға тиіс.

Тұрғын үйлердің алаңы 35-тен 75 шаршы метрге дейін болуға тиіс.

2) Құрылыстың бағалық параметрлері.

"ЖАО кезекте тұрғандар үшін тұрғын үй" бағыты бойынша жайлылығы 4-сыныпты тұрғын үйдің 1 шаршы метрін салудың және (немесе) жеке құрылыс салушылардан сатып алудың құны өңірлерде 90 мың теңгеден аспайды (инженерлік желілердің құнын және өңірдің сейсмикалығын есептемегенде) және Астана мен Алматы қалаларында 120 мың теңгеге дейін (инженерлік желілердің құнын есептемегенде) болады.

"ҚТҚЖБ желісі бойынша тұрғын үй" бағыты бойынша таза әрленген тұрғын үйдің 1 шаршы метрі үшін сату бағасы:

жайлылығы 4-сыныпты тұрғын үй – Астана және Алматы қалаларында – 120 мың теңгеге дейін (инженерлік желілердің құнын есептемегенде), Атырау, Өскемен және Ақтау қалаларында – 110 мың теңгеге дейін (инженерлік желілердің құнын есептемегенде), қалған өңірлерде – 90 мың теңгеге дейін (инженерлік желілердің құнын есептемегенде және өңірдің сейсмикалығын есептемегенде);

жайлылығы 3-сыныпты тұрғын үй – Астана және Алматы қалаларында – 142,5 мың теңгеге дейін (инженерлік желілердің құнын есептемегенде), Атырау, Өскемен және Ақтау қалаларында – 115 мың теңгеге дейін (инженерлік желілердің құнын есептемегенде), қалған өңірлерде (инженерлік желілердің құнын есептемегенде және өңірдің сейсмикалығын есептемегенде) – 100 мың теңгеге дейін құрайтын болады;

Алматы қаласының шекарасына іргелес Алматы облысының аумағында қала құрылысын ерекше реттеу аймағында таза әрленген тұрғын үйдің бір шаршы метрі үшін баға Алматы қаласы бойынша жайлылығы 3 және 4-сыныпты тұрғын үйдің бағасы сияқты көзделеді. Қала құрылысын ерекше реттеу аймағы "Алматы қаласының қала маңы аймағының бас жоспары туралы (Аумақтардың қала құрылысын жоспарлаудың кешенді схемасы)" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 22 қазандағы № 1097 қаулысында айқындалған.

Жоғары сейсмикалы аудандар үшін тұрғын үйдің бір шаршы метрін салу құнына мынадай түзету коэффициенттері рұқсат етіледі:

10 балл – 1,27;

9 балл – 1,22;

8 балл – 1,16;

7 балл – 1,1.

Тұрғын үй құрылысы ауданының сейсмикалығы "Сейсмикалық аудандардағы құрылыс" Қазақстан Республикасының 2.03-30-2006 ҚНжЕ-ге сәйкес айқындалады.

Өңірлер бойынша тұрғын үйдің жалпы алаңының бір шаршы метрінің түпкілікті құны тұрғын үйлердің жобалау-сметалық құжаттамасына (бұдан әрі – ЖСҚ) мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысының негізінде айқындалады.

Өңірлер бойынша тұрғын үйдің жалпы алаңының бір шаршы метрінің түпкілікті құны сейсмикалық түзету коэффициенттерін ескере отырып, осы кіші бөлімде көрсетілген бағалық параметрлерден аспауға тиіс.

Тұрғын үй құрылысының құнынан асатын шығындар жергілікті бюджет қаражаты есебінен жүргізіледі. 2015 жылдан бастап құрылыстың құнына инфляция коэффициентін қолдануды ескере отырып, тұрғын үй салуға қаражат бөлу көзделіп отыр.

3) Тұрғын үйді реконструкциялау мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысының негізінде ЖСҚ-да белгіленген қаражат шегінде жүзеге асырылады. Тұрғын үйді реконструкциялаған жағдайда бір шаршы метрдің құны Бағдарлама шеңберіндегі жаңа тұрғын үй құрылысы құнының 60 %-ынан аспауға тиіс.

4) Бағдарлама бойынша тұрғын үйдің 1 шаршы метрін салудың баға параметрлерін сақтау және тұрғын үй құрылысы көлемін ұлғайту мақсатында мердігерлік құрылыс ұйымдарымен мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаттарын пайдалануға болады.

Осыған байланысты, ЖАО объектілерді жобалау кезінде жапсарлас салынған сауда және кеңсе алаңдарын және/немесе қосымша қабаттарды көздей алады, олардың құрылысын қаржыландыруды мердігерлік құрылыс ұйымдары өз бетінше жүзеге асырады және кейін сатуға құқылы.

Мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидатын іске асырған кезде ЖАО алаңдарды және мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен салынып жатқан үй-жайлардың құнын меншікті қаражат есебінен салынып жатқан үй-жайлардан бөле отырып, мемлекеттік сараптаманың қорытындыларын ресімдейді, сондай-ақ конкурс шарттарында мердігерлік құрылыс ұйымдарының сауда және кеңсе алаңдары, қосымша қабаттар бөлігінде жобалауға арналған шығындарды өтеуін, тұрғын, сауда және кеңсе алаңдарын пайдалануға жеке енгізуін көздейді.

Бұл ретте, ЖАО және мердігерлік құрылыс ұйымдары бекітілген және келісілген жұмыстар жүргізу кестесіне сәйкес құрылысты қаржыландыруды жүзеге асырады.

2. ҚТҚЖБ желісі бойынша тұрғын үй

1. ЖАО мен ҚТҚЖБ арасындағы өзара іс-қимыл жасау тәртібі.

1) ЖАО мен ҚТҚЖБ құрылыстың әрбір объектісі және Бағдарламаның бағыты, оның ішінде "Халықтың барлық санатына арналған тұрғын үй" бағыты бойынша пулдарды қалыптастыруға қатысты ынтымақтастық туралы шартқа қол қояды, атап айтқанда:

құрылыс аяқталғанға дейін 3 (үш) айдан кешіктірмей І топтың өтініш берушілерінің тізімін ұсыну мерзімі бойынша;

алдын ала тізімнен кейінгі үміткерлерді ұсыну рәсімдері және үміткерлердің төлем қабілеттілігіне бағалау жүргізу мерзімі бойынша;

құрылыс объектісіндегі бөлінбеген пәтерлерді беру тәртібі бойынша;

Бағдарламаның басқа бағыттарының тізіміне енгізілген қатысушылар бойынша ақпарат алу және алмасу;

тұрғын үйді сатып алу-сату және сатып алу құқығымен жалға беру шарттарының үлгі нысандарын келісу;

ҚТҚЖБ объектілерді салу барысын мониторингтеуі;

ЖАО-ның тұрғын үйдің пайдалануға берілуін қамтамасыз етуі;

тұрғын үй құрылысы объектілерінің пайдалануға беруге дайындығы туралы ҚТҚЖБ-ге хабарлау және салынған тұрғын үй объектілерін пайдалануға қабылдауда ҚТҚЖБ-ның қатысуы;

2) ҚТҚЖБ II топтағы қатысушылар арасында сатып алушылар мен жалға алушылардың пулдарын қалыптастырады, ЖАО I және III топтағы қатысушылар арасында сатып алушылар мен жалға алушылардың пулдарын қалыптастырады;

3) ЖАО тұрғын үйді салуды және пайдалануға беруді қамтамасыз етеді;

4) ҚТҚЖБ сатып алынатын пәтерлердің төлемі есебінен I, II және III топтардағы қатысушылардан Бағдарламаға қатысушылардың жинаған және/немесе меншікті қаражатынан қарыз сомасын ЖАО-ға аударуды жүзеге асырады.

2. ҚТҚЖБ қаражатын Бағдарламаға қатысушыларға қарыз беру үшін пайдалану.

2011 жылы ҚТҚЖБ жарғылық капиталы 57 млрд. теңге сомаға ұлғайтылып, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 24 мамырдағы № 672 қаулысымен мынадай бағыттарға қайта бөлінеді:

1) екінші деңгейдегі банктерде (бұдан әрі – ЕДБ) шартты депозиттер орналастыруға – 6 млрд. теңге;

2) 2008 – 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаға қатысушылардың тұрғын үй сатып алуы үшін жылдық 4 % сыйақы мөлшерлемесі бойынша алдын ала және аралық тұрғын үй қарыздарын беруге – 26 млрд. теңге;

3) алдын ала және аралық тұрғын үй қарыздары бойынша сыйақы мөлшерлемесін төмендетуге – 25 млрд. теңге.

Сондай-ақ, 2012 жылы "Халықтың барлық санаттары үшін тұрғын үй" бағыты бойынша Бағдарламаға қатысушыларға алдын ала және аралық тұрғын үй қарыздарын беру үшін ҚТҚЖБ-ге 12,2 млрд. теңге сомасында бюджеттік кредит бөлінді.

3. Тұрғын үй құрылысының жобаларын шартты депозит арқылы іске асыру.

Тұрғын үй құрылысына жеке меншік инвестициялар тартуды ынталандыру мақсатында түпкілікті қарыз алушы үшін тиімді сыйақы мөлшерлемесін жылдық 7 %-дан асырмау талабымен, мемлекеттік сараптама қорытындысымен расталған құрылыс құнының 100 %-ына дейінгі мөлшерде жылдық 3 % сыйақы мөлшерлемесі бойынша 5 жылға дейінгі мерзімге шартты депозиттерді орналастыру жолымен құрылыс салушыларға кредит беру үшін ЕДБ-ні қорландыру жүзеге асырылатын болады.

Осы тетікті іске асыру үшін бос қаражатты, оның ішінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 24 мамырдағы № 672 қаулысымен айқындалған іс-шараларды қаржыландыруға арналған жарғылық капиталдың қаражатын пайдалану мүмкіндігі болған жағдайда 20 млрд. теңгеге дейінгі мөлшердегі ҚТҚЖБ қаражатын жұмсау жоспарланып отыр. Осы тетікті іске асыру үшін белгіленген тәртіппен ҚТҚЖБ-ның жарғылық капиталынын қаражатын қайта бөлу қажет.

Шартты депозиттерді орналастыру арқылы тұрғын үй құрылысы жобаларын іске асыру тетігі, шарттары және тәртібі ҚТҚЖБ-ның ішкі құжаттарымен регламенттеледі.

3. "ҚИК" ИҰ" АҚ тұрғын үйі

"ҚИК" ИҰ" АҚ жалға берілетін тұрғын үйлер құрылысын ұйымдастыруды жүргізеді және/немесе үшінші тұлғалардан тұрғын үй құрылыс объектілерін (салынып жатқан, құрылысы аяқталмаған, салынған және пайдалануға берілмеген, салынған және пайдалануға берілген (дайын тұрғын үй) тұрғын үй объектілерін) сатып алады.

"ҚИК" ИҰ" АҚ жалға берілетін тұрғын үйлерді екі бағыт бойынша іске асырады:

1) сатып алу құқығымен жалға берілетін тұрғын үй;

2) сатып алу құқығынсыз жалға берілетін тұрғын үй.

1. Құрылысты қаржыландыру тетігі.

Жалға берілетін тұрғын үйлер құрылысын (сатып алуды) қаржыландыру Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қаражаты, "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның меншікті қаражаты есебінен және мынадай тәртіппен жүзеге асырылады:

1) Қазақстан Республикасының Үкіметі:

Қазақстан Республикасы Ұлттық қорынан "ҚИК" ИҰ" АҚ-тың жалға берілетін тұрғын үйін салу (сатып алу) аудандарында ИКИ-ді жобалауға, дамытуға және (немесе) жайластыруға облыстық бюджеттерге, Астана және Алматы қалаларының бюджеттеріне 35 млрд. теңге мөлшеріндегі нысаналы даму трансферттерін, оның ішінде 2015 жылы – 17,5 млрд. теңге және 2016 жылы – 17,5 млрд. теңге;

Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қаражатынан жалға берілетін тұрғын үйлерді салуды (сатып алуды) қаржыландыру үшін "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ-ға 145 млрд. теңге сомасында облигациялық қарыз бөледі;

2) "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ "ҚИК" ИҰ" АҚ-ға 145 млрд. теңге, оның ішінде 2015 жылы – 92,5 млрд. теңге, 2016 жылы – 52,5 млрд. теңге мөлшерінде қарыз қаражатын береді.

Тұтастай алғанда, жалға берілетін тұрғын үйлер салуды (сатып алуды) қаржыландыруға 250 млрд. теңге бөлу жоспарланып отыр, оның ішінде:

1) Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының 145 млрд. теңге мөлшеріндегі қаражаты;

2) 2017 – 2019 жылдары облигацияларды орналастырудан түскен "ҚИК" ИҰ" АҚ қаражаты – 50 млрд. теңге дейін;

3) басқа көздер, оның ішінде 2017 – 2019 жылдары бөлінген 25,8 млрд. теңге мөлшеріндегі қаражатты, сондай-ақ жалдау ақысын өтеуден және қаржыландырудың өзге көздерінен алынған қаражатты қайта пайдалану;

4) "Қолжетімді тұрғын үй – 2020" бағдарламасы шеңберінде республикалық бюджеттен бөлінген 29,2 млрд. теңге мөлшеріндегі қаражат.

"Қолжетімді тұрғын үй – 2020" бағдарламасы шеңберінде салынған (салынып жатқан) тұрғын үйлерді салуды және сатуды "ҚИК" ИҰ" АҚ осы Бағдарламада көзделген тәртіппен және шарттарда жүзеге асырады. Осы мақсатта "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның жарғылық капиталын ұлғайтудың қаржы-экономикалық негіздемесіне тиісті түзетулер енгізілетін болады.

Жалға берілетін тұрғын үй салуға (сатып алуға) қаражат мынадай тәртіппен:

1) сатып алу құқығымен жалға берілетін тұрғын үйге 210 млрд. теңгеге дейін, оның ішінде:

мемлекеттік және мемлекеттік емес заңды тұлғалармен жасалған келісімдер/меморандумдар шеңберінде 45 млрд. теңгеге дейін, оның ішінде:

8 млрд. теңгеге дейінгісі моноқалаға;

2 млрд. теңгеге дейінгісі ауылдық жерлерге инвестицияланады;

2) жекелеген келісімдермен/меморандумдармен бекітілген ЖАО-ның келісімі болған жағдайда, сатып алу құқығынсыз берілетін тұрғын үйге 40 млрд. теңгеге дейін бөлінеді.

Жер учаскесінің, ЖСҚ, ИКИ болуына қарай және дайын тұрғын үй объектілерін сату туралы ұсыныстарды ескере отырып, Бағдарламаны іске асыру процесінде жалға берілетін тұрғын үйді салуға (сатып алуға) бөлінген қаражатты қайта бөлуге рұқсат етіледі.

2. ЖАО-ның жер учаскелерінде тұрғын үй салуға қойылатын шарттар мен талаптар:

1) ЖАО "ҚИК" ИҰ" АҚ-ға жалға берілетін тұрғын үйлер салу үшін ИКИ және қайта қолдану үшін ЖСҚ (бар болса) бар жер учаскелерін береді;

2) "ҚИК" ИҰ" АҚ ЖАО-мен әрбір құрылыс объектісі бойынша ынтымақтастық туралы жеке келісім жасасады, ол келісімде ИКИ жүргізу және жайластыру мерзімдері, Бағдарлама қатысушыларын іріктеудің және есепке алудың шарттары жалға берілетін (сатып алумен және сатып алусыз) тұрғын үйлерді беру тетіктері көрсетіледі.

3. "ҚИК" ИҰ" АҚ осы кіші бөлімнің 5-тармағының талаптарына және "ҚИК" ИҰ" АҚ-ның ішкі құжаттарында белгіленген талаптарға сәйкес келетін тұрғын үй объектілерінің құрылысын ұйымдастырады, оның ішінде:

1) ЖСҚ-ны әзірлеуге тендер өткізеді және мемлекеттік сараптама жүргізуді қамтамасыз етеді;

2) құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізуге, мердігерлік құрылыс-монтаждау ұйымдарын (бұдан әрі – мердігер) айқындауға тендер өткізеді;

3) өткізілген тендерлердің қорытындылары бойынша мердігерлермен тиісті шарттар жасасады;

4) жалға беруге жататын тұрғын үйдің құрылысын қаржыландырады;

5) жалға беруге жататын тұрғын үй құрылысының процесін және кезеңдерін бақылайды;

6) құрылыстың барлық кезеңдерінде техникалық қадағалауды қамтамасыз етеді;

7) жалға беруге жататын тұрғын үйлердің құрылысы аяқталғаннан және белгіленген тәртіппен құқық белгілейтін құжаттары ресімделгеннен кейін мердігерлер пайдалануға берген объектілерді қабылдауды қамтамасыз етеді;

8) Бағдарламаны іске асыру барысында туындайтын өзге іс-шараларды жүзеге асырады.

"ҚИК" ИҰ" АҚ Бағдарламаны табысты іске асыру мақсатында "Бәйтерек" ҰБХ" АҚ-ның еншілес ұйымдарына құрылысты ұйымдастыру және/немесе тұрғын үй құрылысының объектілерін (салынып жатқан, құрылысы аяқталмаған, салынған және пайдалануға берілмеген, салынған және пайдалануға берілген (дайын үйлер) тұрғын үй объектілерін) сатып алу функцияларын, оның ішінде ЖСҚ әзірлеу мен түзетуді ұйымдастыру, құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізуді ұйымдастыру, құрылыстың барлық кезеңіндегі техникалық қадағалауды жүргізу, жалға берілетін тұрғын үйлерді пайдалануға қабылдау мен беру, тұрғын үйді "ҚИК" ИҰ" АҚ меншігіне беру қызметтерін ұсынуға құқығы бар.

"ҚИК" ИҰ" АҚ-ның жеке инвесторлармен бірлесіп Бағдарламаның талаптарына сәйкес келетін, оның ішінде Қазақстан Республикасының заңнамасына және "ҚИК" ИҰ" АҚ ішкі құжаттарына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестік қағидаты негізінде, сондай-ақ екінші деңгейдегі банктерге шартты депозит орналастыру арқылы қаржыландыру жолымен тұрғын үйлер құрылысына (бірлесіп қаржыландыруға) қатысуға құқығы бар.

4. "ҚИК" ИҰ" АҚ үшінші тұлғалардан, оның ішінде инвестициялық стратегиялық жобалар (стратегиялық жобалар) шеңберінде осы кіші бөлімнің 5-тармағында белгіленген жобаларға қойылатын талаптарға және "ҚИК" ИҰ" АҚ ішкі құжаттарымен белгіленген талаптарға сәйкес келетін тұрғын үй құрылысының объектілерін (салынып жатқан, құрылысы аяқталмаған, салынған және пайдалануға берілмеген, салынған және пайдалануға берілген (дайын үйлер) тұрғын үй объектілерін, оның ішінде жапсарлас салынған коммерциялық алаңдар мен қосымша қабаттарды) сатып алуға құқығы бар.

5. Жобалар мынадай талаптарға сәйкес келуге тиіс:

1) сатып алу құқығымен жалға берілетін тұрғын үйдің (пәтердің және (немесе) бір қабатты жеке тұрғын үйдің) жалпы алаңы 80 шаршы метрден аспауға тиіс, 5%-дан аспайтын ауытқуға жол беріледі.

10 %-дан аспайтын ауытқуға жол берілетін сатып алу құқығынсыз жалға берілетін тұрғын үйдің жалпы алаңы:

бір бөлмелі пәтер бойынша – 20 шаршы метрден;

екі бөлмелі пәтер бойынша – 30 шаршы метрден;

үш бөлмелі пәтер бойынша – 45 шаршы метрден аспауға тиіс.

2015 жылы "ҚИК" ИҰ" АҚ белгіленген шектердің жалпы алаңнан ауытқуы 20 %-дан аспайтын салынып жатқан, сатып алу құқығымен жалға берілетін құрылысы аяқталмаған, салынған және пайдалануға берілмеген, салынған және пайдалануға берілген (дайын тұрғын үйлер) тұрғын үй объектілерін сатып алуға Ұлттық қордан бөлінетін қаражаттың 30 %-ынан аспайтын көлемін жұмсайды;

2) таза әрленген тұрғын үйді салудың және (немесе) сатып алудың баға параметрлері.

Таза әрленген тұрғын үйдің (пәтердің және (немесе) бір қабатты жеке тұрғын үйдің) жалпы алаңының 1 шаршы метрін салудың базалық құны Астана және Алматы қалаларында 185 мың теңгеге дейін (ИКИ құнын есептемегенде), қалған өңірлерде 150 мың теңгеге дейін (ИКИ құнын есептемегенде) құрайды, бағасы 2015 жылдан бастап жыл сайын инфляция коэффициентіне және (немесе) құрылыстағы баға индексінің өзгеруіне сәйкес түзетілетін болады.

Таза әрленген тұрғын үйді (пәтердің және (немесе) жеке тұрғын үйді) салудың құны тұрғын үйлердің ЖСҚ-на жасалған мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысының негізінде және (немесе) тиісті аттестаты бар сарапшылардың қорытындысының негізінде айқындалатын болады.

Таза әрленген тұрғын үйдің (пәтердің және (немесе) бір қабатты жеке тұрғын үйдің) жалпы алаңының 1 шаршы метрін сатып алудың (сатып алынатын) базалық құны Астана және Алматы қалаларында 200 мың теңгеге дейін (ИКИ құнын есептемегенде), қалған өңірлерде 165 мың теңгеге дейін (ИКИ құнын есептемегенде) құрайды, бағасы 2015 жылдан бастап жыл сайын инфляция коэффициентіне және (немесе) құрылыстағы баға индексінің өзгеруіне сәйкес түзетілетін болады.

Астана қаласының серіктес қаласы ретінде Қосшы ауылында таза әрленген тұрғын үйдің (пәтердің және (немесе) бір қабатты жеке тұрғын үйдің) 1 шаршы метрін салудың және/немесе сатып алудың (сатып алынатын) базалық құны Астана қаласы бойынша тұрғын үйдің бағасына ұқсас белгіленеді.

Алматы қаласының шекарасына іргелес Алматы облысының аумағында қала құрылысын ерекше реттеу аймағында таза әрленген тұрғын үйдің (пәтердің және (немесе) бір қабатты жеке тұрғын үйдің) 1 шаршы метрін салудың және/немесе сатып алудың (сатып алынатын) базалық құны Алматы қаласы бойынша тұрғын үйдің бағасына сәйкес белгіленеді. Қала құрылысын ерекше реттеу аймағы "Алматы қаласының қала маңы аймағының Бас жоспары туралы (Аумақтардың қала құрылысын жоспарлаудың кешенді схемасы)" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 22 қазандағы № 1097 қаулысында айқындалған.

6. "ҚИК"ИҰ" АҚ-ның Бағдарлама шеңберінде қойылған міндеттерді іске асыру үшін еншілес ұйымдар құруға құқығы бар. Бұл ретте "ҚИК" ИҰ" АҚ мен оның еншілес ұйымдарының арасындағы өзара қарым-қатынастар жекелеген келісімдермен/шарттармен регламенттеледі.

4. "Самұрық-Қазына" жылжымайтын мүлік қоры" АҚ-ның тұрғын үйі

Осы бағыт бойынша тұрғын үй құрылысын жүзеге асыру үшін "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ-ның меншікті қаражаты, Қазақстан Республикасы Ұлттық қорының қаражаты пайдаланылатын болады.

Тұрғын үй объектілерін салу тетіктері:

1. Жеке құрылыс салушылардың (инвесторлардың) инвестициялық өтінімдері бойынша құрылысты ұйымдастыру.

Жылжымайтын мүлік қоры ішкі рәсімдерге сәйкес жеке құрылыс салушылар (инвесторлар) ұсынған тұрғын үй объектілерін салу жөніндегі жобаларды (бұдан әрі – жобалар) іріктейді және қарайды.

Жобалар мынадай талаптарға сәйкес келуі тиіс:

1) ауыртпалықтан бос, инфрақұрылымды дамыту жоспарларына сәйкес ЖАО тиісті ИКИ-мен қамтамасыз еткен немесе қамтамасыз етуді жоспарлаған жер учаскесінің болуы;

2) мемлекеттік сараптаманың қорытындысы бар ЖСҚ-ның болуы;

3) тұрғын үйдің жайлылық сыныбы – "Тұрғын үй ғимараттары" Қазақстан Республикасының ҚНжЕ 3.02-43-2007 бойынша 3-сыныптан жоғары емес. Жылжымайтын мүлік қорының бір пәтерінің жалпы ауданы 120 шаршы метрден және/немесе бір пәтерлі аз қабатты үйдің (коттедждің) жалпы ауданы 200 шаршы метрден аспауға, Қазақстан Республикасының ҚНжЕ талаптарына сәйкес коммерциялық үй-жайлар және машина орындары болуға тиіс. Тұрғын үйдің (пәтердің) жалпы алаңының 1 шаршы метрін салудың базалық құны 2012 жылғы бағамен Астана, Алматы, Атырау, Ақтау қалалары мен олардың қала маңы аймақтарында – 150 000 теңгеден, Қазақстан Республикасының басқа өңірлерінде – 120 000 теңгеден аспауға тиіс. Келесі жылдары тұрғын үйдің (пәтердің) жалпы алаңының 1 шаршы метрін салу құны құрылыстағы баға индексінің өзгеруі ескеріле отырып түзетілетін болады;

4) құрылыс салушының (инвестордың) жобаға қатысу үлесі жер учаскесін (кадастрлық құны бойынша) сатып алуға, ЖСҚ әзірлеуге және мемлекеттік сараптама жүргізуге жұмсалған шығындарды және/немесе объектінің құрылысы аяқталғанға дейінгі мерзімге берілген тиісті кепілдіктермен не қаржыландырудың расталған көздерімен қамтамасыз етілген ақшалай қаражатты және/немесе жобаны Жылжымайтын мүлік қорының қатысуымен іске асыру басталған сәтке дейін объектіде орындалған құрылыс-монтаждау жұмыстарының көлемі бойынша жасалған техникалық аудит қорытындысымен расталған аяқталмаған құрылысты қоса алғанда, жоба құнының 20 %-ынан кем болмауға тиіс.

Іріктеу кезінде құрылыс салушының (инвестордың) қаржыландырудағы үлесі көбірек болған жобаларға басымдық беріледі.

2. ЖАО-ның жер учаскелерінде Жылжымайтын мүлік қорының жобаларын іске асыруы.

ЖАО Жылжымайтын мүлік қорына тиісті инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылыммен қамтамасыз етілген немесе қамтамасыз ету жоспарланған жер учаскелерін берген жағдайда, Жылжымайтын мүлік қоры жобаларды іске асыруға қатысу үшін құрылыс компанияларын (инвесторларды) тарта отырып, осы кіші бөлімнің 1-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген талаптарға сәйкес келетін тұрғын үй салуды ұйымдастырады. Бұл ретте Жылжымайтын мүлік қоры құрылыс компанияларын инвесторлар және/немесе жоба бойынша бас мердігерлер ретінде тартуы мүмкін.

3. Жобаларды нысаналы депозит арқылы іске асыру.

Құрылысты қаржыландыру үшін Жылжымайтын мүлік қоры нысаналы жедел банк салымдары туралы шарттар жасасу арқылы екінші деңгейдегі банктерге нысаналы депозиттер орналастырады, осыған сәйкес екінші деңгейдегі банктер нысаналы салымның қаражаты есебінен тұрғын үй объектілерін салу үшін құрылыс салушыларға кредит беруді жүзеге асырады.

Нысаналы депозиттің сомасын өтеу есебінен Жылжымайтын мүлік қорының меншігіне берілетін тұрғын үй осы кіші бөлімнің 1-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген талаптарға сәйкес келуге тиіс.

Жылжымайтын мүлік қорының екінші деңгейдегі банктерге нысаналы депозиттер орналастыру шарттары мен тәртібі Жылжымайтын мүлік қорының ішкі құжаттамасымен регламенттеледі.

4. Жылжымайтын мүлік қорының салынып жатқан жылжымайтын мүлік объектілерінде осы кіші бөлімнің 1-тармағының 1-3) тармақшаларында көрсетілген тиісті тұрғын және тұрғын емес ғимараттарды сатып алуды қамтамасыз етуге құқығы бар.

5. Құрылыс аяқталып, объектілер пайдалануға берілгеннен кейін үй-жайлар жобаға қатысу үлесіне сәйкес бөлінеді.

Сонымен бірге, құрылыс салушыға (инвесторға) Жылжымайтын мүлік қоры қаржыландырған үй-жайларды еркін бағамен, бірақ жалпы алаңның 50 %-ынан аспайтындай етіп өткізу құқығы берілуі мүмкін, бұл ретте Жылжымайтын мүлік қорына үй-жайдың құны және тиісті шарт жасалған кездегі Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген қайта қаржыландырудың қолданыстағы мөлшерлемесінен кем болмайтын мөлшерде сыйақы төленеді.

Жылжымайтын мүлік қоры салынған инвестицияның сақталуы мен қайтарымдылығы қағидаттарын басшылыққа ала отырып, объекті құрылысының барысына тұрақты мониторингті жүзеге асырады.

6. Тұрғын үйдің (пәтердің) жалпы алаңының 1 шаршы метрін тікелей сатудың базалық құны Жылжымайтын мүлік қоры өткізетін алғашқы жылы Астана, Алматы, Атырау, Ақтау қалаларында және олардың қала маңы аймақтарында 180 мың теңгеден аспайды, Қазақстан Республикасының басқа өңірлерінде 144 мың теңгеден аспайды. Одан кейінгі жылдары тікелей сатудың құны тұрғын үйдің (пәтердің) жалпы алаңының 1 шаршы метрін салу құнының өзгеруі ескеріле отырып нақтыланатын болады.

5. Астана қаласындағы авариялық тұрғын үйді бұзу жөніндегі пилоттық жоба шеңберіндегі тұрғын үй

1. Астана қаласы бойынша пилоттық жобаның жалпы сипаттамасы.

Аталған бағытты әзірлеу кезінде Анкара қаласының авариялық және тозған тұрғын үйді бұза отырып, әлеуметтік тұрғын үй салуға негізделген "ТОКІ" мемлекеттік кәсіпорнының қатысуымен қалалық ортаны жаңарту бағдарламасын іске асыру бойынша тәжірибесі қолданылды.

Астана қаласының қалыптасқан бөлігінде алаңы 588 мың шаршы метр 2978 үй немесе 11264 пәтер реконструкциялауды және бұзуды талап етеді, олар реконструкцияланатын 42 ауданға, 315,6 га аумаққа бөлінген. Оның ішінде:

1) 5 қабатты – 66 үй;

2) 4 қабатты – 13 үй;

3) 3 қабатты – 19 үй;

4) 2 қабатты – 174 үй;

5) 1 қабатты (барак) – 127 үй;

6) усадьбалық типтегі үйлер – 2579 үй.

Бұзылатын тұрғын үйдің орнына жобаланатын тұрғын үй алаңы 3,1 млн. шаршы метрді құрайды.

2. Пилоттық жобаны іске асыру:

2017 жылдың соңына қарай алаңы 150,0 мың шаршы метр 228 авариялық үйді бұзу және 3519 отбасын көшіру іс-шараларын орындауды;

тұрғын және тұрғын емес үй-жайларды нарық бағалары бойынша сатудан және жобаны іске асыру барысында ілеспелі қызметтерді көрсетуден түскен қаражатты қайта инвестициялау есебінен авариялық үй құрылыстарының меншік иелерін көшіру үшін тұрғын үй салу бойынша жергілікті бюджетке түсетін жүктемені төмендетуді;

коммуналдық тұрғын үй қорын, 2018 жылдан бастап іске асырылатын жобаның 10 %-ын коммуналдық тұрғын үй қорына және 90 %-ын – жеке меншікке сату үлесімен толықтыруды;

астана мәртебесіне сәйкес келетін сәулеттің қазіргі заманғы келбетін жасай отырып, астананың "ескі" кварталдарын кешенді қайта жаңартуды қамтамасыз етеді.

3. Авариялық тұрғын үйді бұзу және азаматтарды көшіру тетігін іске асыру.

Астана қаласының әкімдігі:

1) Астана қаласының қалалық ортасын реконструкциялау жобасын, авариялық тұрғын үйді бұзуды және тұрғын үй қорын салуды іске асыру үшін уәкілетті ұйымды құрады;

2) үй құрылыстарын комиссиямен тексеріп қарауды жүргізеді, оның нәтижелері бойынша олардың табиғи тозуын көрсетіп және тұрғын үйді авариялық деп тану үшін негіздерді белгілей отырып, техникалық тексеріп қарау актілері жасалады;

3) заңнамада белгіленген тәртіппен жергілікті ауқымдағы төтенше жағдай шеңберінде жер учаскелерін алып қоюды және босатуды жүргізеді;

4) реконструкциялау аудандарын айқындайды, құрылысты жүзеге асыру үшін жер учаскелерін бөледі;

5) магистральдық инженерлік желілердің құрылысын және абаттандыруды қамтамасыз етеді;

6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес авариялық үй құрылыстарының иелерін қолданыстағы және кейін уәкілетті ұйым коммуналдық тұрғын үй қорынан берген үлестер есебінен қалыптастырылатын тұрғын үймен қамтамасыз етуді ұйымдастырады;

7) авариялық тұрғын үйлердің меншік иелеріне бұзылатын тұрғын үйлердің орнына алаңы бойынша тең келетін, бірақ бір бөлмелі пәтерден кем емес жаңа пәтерлер береді;

8) авариялық тұрғын үйлерде тұрғын емес үй-жайлардың меншік иелеріне реквизицияланатын мүліктің құнын өтеуді ұйымдастырады. Авариялық тұрғын үйде орналасқан тұрғын емес үй-жайдың меншік иесі келіскен жағдайда, реквизицияланатын мүлік үшін өтемақы Бағдарламаның осы бағыты бойынша салынып жатқан объектілердегі тұрғын емес үй-жайлардың алаңы бойынша тепе-тең көлемде тұрғын емес үй-жайлар беру арқылы қамтамасыз етілуі мүмкін.

Уәкілетті ұйым (Астана қаласы әкімдігінің 100 % қатысуымен):

1) тұрғын үйлерді жобалайды және салуды жүзеге асырады;

2) авариялық үй құрылыстарының меншік иелерін көшіру үшін коммуналдық тұрғын үй қорына салынған тұрғын үйдің үлесін тапсыруды қамтамасыз етеді;

3) тұрғын және тұрғын емес үй-жайлардың бір бөлігін нарықта сатады;

4) тұрғын және тұрғын емес үй-жайларды сатудан түскен табыстарды қайта инвестициялау есебінен және жобаны іске асыру барысында ілеспелі қызметтерді көрсету арқылы одан кейінгі құрылысты ұйымдастырады.

Пилоттық жоба шеңберінде жобаны қайта инвестициялау мақсатында нарықта сату үшін жайлылығы 3-4-сыныптағы тұрғын үй және элиталық және бизнес сыныпты кеңсе үй-жайлары мен паркингтері бар коммерциялық тұрғын үй салу көзделіп отыр.

Тұрғын үйдің жалпы алаңының бір шаршы метрі құрылысының құны тұрғын үйлердің ЖСҚ-сына мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысының негізінде айқындалады.

Тұрғын үйдің жалпы алаңының 1 шаршы метрін сату құны 192 400 теңгеден төмен емес деп көзделетін болады, бұл ретте сату бағасы салынып жатқан тұрғын үйдің жайлылық деңгейіне және сатылатын сәтте жылжымайтын мүлік нарығының қалыптасқан конъюнктурасына байланысты болады.

4. Қаржыландыру тетігін іске асыру:

1) "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ "Қолжетімді тұрғын үй – 2020" бағдарламасының шеңберінде Астана қаласы әкімдігінің уәкілетті ұйымына 40 млрд. теңге, оның ішінде 2012 жылы – 20 млрд. теңге, 2014 жылы – 20 млрд. теңге мөлшерінде кредиттік қаражат береді;

2) Қазақстан Республикасының Үкіметі Астана қаласы әкімдігінің уәкілетті ұйымының "Самұрық-Қазына" ҰӘҚ" АҚ бұдан бұрын қабылдаған міндеттемелерін өтеуі үшін республикалық бюджеттен 40 млрд. теңге, оның ішінде 2013 жылы – 20 млрд. теңге, 2015 жылы – 20 млрд. теңге мөлшерінде нысаналы ағымдағы трансферт бөледі;

3) одан әрі жобаны қаржыландыру басқа көздердің есебінен жүзеге асырылады: жеке инвестицияларды тарту, ЕДБ-ден қарыз алу, уәкілетті ұйымның жарғылық капиталын толықтыру үшін республикалық және жергілікті бюджеттен бөлінетін нысаналы трансферттер, тұрғын және тұрғын емес үй-жайларды сатудан және жобаны іске асыру барысында ілеспелі қызметтерді көрсетуден түскен кіріс.

6. Жеке меншік тұрғын үй

Қазақстанда тұрғын үй құрылысының жалпы көлеміндегі негізгі үлесті (50 % – 60 %-ға дейін) жеке тұрғын үй құрылысы (бұдан әрі – ЖТҚ) алады.

ЖТҚ-ны ынталандыру үшін мыналарды көздеу қажет:

1) аз қабатты тұрғын үйлер салудың үлгі жобаларын тарату бойынша ЖАО қызметін ұйымдастыру. Бұл жобалар азаматтарға тегін берілуі тиіс;

2) ЖАО ЖТҚ-ға арналған алаңдарды бекітілген бас жоспарларға, егжей-тегжейлі жоспарлау жобаларына және елді мекендерде құрылыс салу қағидаларына сәйкес алаптармен бөлуге тиіс;

3) ЖТҚ-ға бөлінген алаптар тұрғын үйлердің құрылысы басталғанға дейін ИКИ-мен қамтамасыз етілуге тиіс;

4) ЖАО-ның азаматтарға жер учаскелерін заңнамада белгіленген тәртіппен беруі.

Тұрғын үйдің қолжетімділігі деңгейін арттыру және тұрғын үй құрылысының көлемін ұлғайту үшін қосымша ынталандыру шараларын жасау жөніндегі жоғарыда көрсетілген іс-шаралармен қатар ЖАО тұрғын үй проблемасын дербес шешетін азаматтардың бастамаларына жәрдем көрсетуі керек.

Осы бағытта тәуекел деңгейі үлестік құрылысқа қарағанда мейлінше төмен тұрғын үй құрылыс кооперативтері (бұдан әрі – ТҚК) өздерін оң жағынан танытты. Мемлекеттің меншігіндегі және жер пайдалануға берілмеген жер учаскесін құрылыс үшін бөлу ТҚК құрудың міндетті шарты болуға тиіс. Бұл ретте құрылыс салынатын учаскеге ЖАО қажетті инженерлік желілер мен коммуникациялар жүргізуге тиіс. ТҚК-ның меншігіне жер учаскесін ресімдеу тұрғын үй пайдалануға берілгеннен кейін жүзеге асырылуға тиіс.

Өңірлерді дамытудың 2020 дейінгі бағдарламасына 4-қосымша

Тұрғын үй қорын жаңғырту тетігі

Бағдарлама аясында кондоминиум объектілерінің ортақ мүлкін күрделі жөндеу (бұдан әрі – жөндеу) ғана жүзеге асырылатын болады.

Терможаңғырту элементтерімен күрделі жөндеуді жүргізу нәтижесінде жылу тұтынуды үнемдеу 30 пайызға дейін жетеді.

Ағымдағы жөндеуді үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінің қайтарымды қаражаты есебінен жүргізуге рұқсат етіледі.

Ғимаратты (объектіні) күрделі жөндеу – қажет болған жағдайда конструкциялық элементтері мен инженерлік жабдық жүйелерін ауыстыра отырып, оның ресурсын қалпына келтіру, сондай-ақ пайдалану көрсеткіштерін жақсарту мақсатында ғимаратты жөндеу.

Тұрғын ғимараттарды күрделі жөндеу ұйымдастыру-технологиялық жобалау құжаттамасына – жобаға (жұмыс жобасына), күрделі жөндеуді ұйымдастыру жобасына және жұмыстарды жүргізу жобаларына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.

Үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелері келісімдерінің және жөндеу жүргізу туралы шешім қабылдаған үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінің барлығы қол қойған шарттардың болуы көп пәтерлі тұрғын үйде жөндеу жүргізу үшін негіз қалаушы факторлардың бірі болып табылады.

Ортақ мүлікті жөндеу жұмыстары мыналарды көздейді:

1) жұмыс түрлерінің ең аз жиынтығы – бұл тұрғын үйдің шатырын, кіреберісін және жертөлесін жөндеу (жылылау) (бұл ретте жұмыс түрлерінің ең көп жиынтығында көзделген бір элемент басқа элементпен ауыстырылуы мүмкін);

2) жұмыс түрлерінің ең көп жиынтығы – бұл шатырды, кіреберісті, жертөлені, қасбетті, лифтіні (бар болса) жөндеу (жылылау).

Үйдің шатырын, қасбетін және кіреберісін жөндеу талап етілмеген жағдайда жертөлені (инженерлік желілерді қоса алғанда) жөндеу жоғарыда баяндалғанға жатпайды.

Ғимаратты терможаңғырту жөнiндегi кешендi жұмыстар кезiнде тұтынылатын жылуды реттеудiң автоматтандырылған жүйесi (орталықтандырылған жылу жүйесіне қосылған) және үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспаптары орнатылады, оларды қаржыландыру республикалық бюджет қаражаты есебінен жүргізілетін болады.

Кондоминиум объектілерінің ортақ мүлкіне жөндеу жүргізу тетігі республикалық бюджеттен жергілікті атқарушы органдар (бұдан әрі – ЖАО) бюджетіне жарғылық капиталында мемлекет қатысатын мамандандырылған уәкілетті ұйымдарды капиталдандыруға бағытталатын нысаналы трансферттер бөлуді көздейді.

Мамандандырылған уәкілетті ұйымды капиталдандыру үшін бюджеттік өтінімді қалыптастыру экономикалық сараптаманың қорытындысы мен кондоминиум объектілерінің ортақ мүлкін техникалық тексеру актілерін қоса берілген қаржы-экономикалық негіздеменің (бұдан әрі – ҚЭН) негізінде жүргізіледі.

Кондоминиум объектілерінің ортақ мүлкін жөндеуге қаржы қаражатын бөлген кезде жеке өңірлердің ортақ тұрғын үй қорында күрделі жөндеу жүргізуді қажет ететін көппәтерлі тұрғын үйлердің үлесі ескерілетін болады.

ЖАО қажет болған жағдайда аталған тетікті жүзеге асыру үшін жергілікті бюджет қаражатын пайдаланады.

Кондоминиум объектісін басқару органы мен оператор (бас мердігер) болып табылатын мамандандырылған уәкілетті ұйым және үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелері арасында кондоминиум объектілерінің ортақ мүлкін жөндеуге шарт жасалады.

Мамандандырылған уәкілетті ұйым қосалқы мердігерлерді тарту мүмкіндігімен ортақ мүлікке жөндеу жүргізеді.

Кондоминиум объектісін басқару органының әрбір кондоминиум объектісіне екінші деңгейдегі банктерде (бұдан әрі – ЕДБ) ашылған жинақ есепшоты болады.

Шартта белгіленген мерзім ішінде үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелері ЕДБ-дегі жинақ есепшотына ай сайынғы жарналарды төлейді.

Жинақталған қаражат ЕДБ-дегі есепшоттан мамандандырылған уәкілетті ұйымға орындалған жұмыстар үшін бөліп ақы төлеу ретінде аударылады.

Тұрғындар қайтарған соманы мамандандырылған уәкілетті ұйым кондоминиумның басқа объектілерін жөндеуге жұмсайды.

Бұл тетікті жүзеге асыру үшін оның қатысушылары мынадай іс-әрекеттерді орындайды.

ЖАО:

1) үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінің өтінімдері бойынша жөнделуі тиіс үйлердің тізбесін қалыптастырады;

2) тұрғын үй инспекцияларының тиісті актілерді беруімен кондоминиум объектісінің ортақ мүлкіне техникалық тексеру жүргізуді ұйымдастырады;

3) тұрғын үйге энергетикалық аудит жүргізуді ұйымдастырады;

4) мамандандырылған уәкілетті ұйымның жарғылық капиталын ұлғайту үшін ҚЭН әзірлейді;

5) ҚЭН-ге экономикалық сараптама жүргізуді қамтамасыз етеді;

6) тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы уәкілетті органға растау құжаттарын қоса бере отырып бюджеттік өтінімді жолдайды;

7) үйге ортақ жылу энергиясын есепке алу аспабын және жылу тұтынуды реттеудің автоматтандырылған жүйесін міндетті түрде орната отырып, жөндеу жүргізуді ұйымдастырады. Кондоминиум объектісі ортақ мүлікке жөндеу жүргізуді қажет етпеген жағдайда, жөндеу жүргізбей не инженерлік желілерді қоса алғанда (қажет болған жағдайда), жертөле жайларын жөндей отырып, аталған жабдықты орнату ғана жүргізіледі;

8) жөндеу жұмыстарының жүргізілу барысын бақылауды және үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінен орындалған жұмыстар үшін қаражаттың қайтарылуына мониторингті қамтамасыз етеді;

9) аз қамтамасыз етілген отбасыларға (азаматтарға) тұрғын үй көмегін төлеуді ұйымдастырады;

10) кондоминиум объектілері басқару органдарымен және үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерімен жөндеу жұмыстарын орындауға шарттар жасаған кезде үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінің 8-ден 15 жылға дейін (күрделі жөндеу жұмыстары түрлеріне байланысты) қаражатты қайтару мерзімін сақтауын қамтамасыз етеді.

Бұл ретте жөндеу үшін қаражатты одан әрі пайдалануды болжауға мүмкіндік беретін қаражатты қайтару кестелерін жасау қажет.

Мамандандырылған уәкілетті ұйым:

1) кондоминиум объектілерін басқару органдарымен және үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерімен жөндеу жұмыстарын орындауға шарт жасасуды;

2) шартқа сәйкес жөндеу жұмыстарын орындауды;

3) қажет болған жағдайда, қосалқы мердігерлік ұйымдармен шарттар жасасуды;

4) жөндеу жұмыстарын жүргізу барысында жіберілген кемшіліктерді жою бойынша шаралар қабылдауды;

5) үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінен – шартқа қатысушылардан берешектерді сот тәртібімен өндіріп алуды ұйымдастыруды;

6) кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін жөндеуге жобалау-сметалық құжаттаманы (бұдан әрі – ЖСҚ) және шығыстар сметасын әзірлеуді қамтамасыз етуді және оны үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерімен келісуді жүзеге асырады.

Кондоминиум объектісін басқару органы:

1) кондоминиум объектісін тіркеуді жүзеге асырады;

2) екінші деңгейдегі банктерде кондоминиум объектісіне ағымдағы және жинақ есепшоттарының ашылуын қамтамасыз етеді;

3) мамандандырылған уәкілетті ұйым әзірлеген ЖСҚ, шығыстар сметасының, ақаулар ведомостерінің келісілуін ұйымдастырады;

4) мамандандырылған уәкілетті ұйыммен жасалған шартқа қол қоюды қамтамасыз етеді;

5) орындалған жұмыстарды қабылдауға қатысады;

6) жалпы жиналыстың шешімін орындаудан бас тартқан және шартқа қатыспайтын үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінен берешекті өндіріп алу туралы талап арыз беруді жүзеге асырады.

Үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінің жалпы жиналысы:

1) кондоминиум объектісінің ортақ мүлкіне жөндеу жүргізу туралы шешім қабылдайды;

2) қосалқы мердігер ұйымды таңдауды келісуді жүзеге асырады (оны тарту қажет болған кезде);

3) ЖСҚ немесе кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін жөндеуге шығыстар сметасын келіседі;

4) әрбір пәтерге (үй-жайға) жүктелетін кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін жөндеуге жұмсалатын шығындар сомасын бекітеді, ол жеке (бөлек) меншіктегі тұрғын және (немесе) тұрғын емес алаңдардың пайдалы алаңының осы кондоминиум объектісіндегі үй-жайлардың барлық тұрғын және тұрғын емес алаңдарының пайдалы алаңдарының сомасына қатынасы бойынша айқындалады;

5) орындалған жұмыстарды қабылдауға қатысу үшін үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелері қатарынан өкілдерді таңдауды жүзеге асырады.

Орындалған жұмыстарды қабылдауға тұрғын үй инспекциялары, кондоминиум объектісін басқару органдары, жөнделетін объектілердің үй-жайлары (пәтерлері) меншік иелерінің өкілдері және мемлекеттік сәулет-құрылыс бақылау органдары қатысады.

Сондай-ақ, 2014 жылдан бастап ЖАО-ға кейіннен жөндеу жұмыстары жүргізілетін үйлерде энергетикалық аудит жүргізуге трансферттер бөлінеді.

Кондоминиум объектiлерiнiң ортақ мүлкiн жөндеу аяқталып, жылыту маусымы өткеннен кейін жергілікті атқарушы органдар осы жөндеудің энергия тиімділігін бағалау үшін қайта энергетикалық аудит жүргізеді.

Кондоминиум объектілерінің ортақ мүлкін жөндеу жөніндегі жобаларды іске асыру сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтік құжаттарға сәйкес жүргізілуге тиіс.

Секторды технологиялық дамыту үшін кемінде 5-10 жылда бір рет барлық нормативтік-техникалық құжаттаманы қайта қарау қажет, бұл осы саладағы қолданыстағы нормативтік-техникалық құжаттарды қайта қарауды, бекітуді және жаңаларын әзірлеуді көздейді.

Аз қамтамасыз етілген отбасыларға (азаматтарға) жергілікті бюджет қаражаты есебінен Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 30 желтоқсандағы № 2314 қаулысымен бекітілген Тұрғын үй көмегін көрсету ережесіне сәйкес тұрғын үйді (тұрғын ғимаратты) күтіп ұстауға жұмсалатын шығындарды төлеу үшін тұрғын үй көмегі көрсетіледі.

Пәтерлердің (үй-жайлардың) меншік иелерін тұрғын үй қорын терможаңғырту процесіне тарту мақсатында халық арасында энергия үнемдеуді насихаттау шараларын жүргізу қажет. Халықтың қалың бұқарасына, кондоминиум объектілерін басқару органдарына, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық (бұдан әрі – ТКШ) мамандарына және білім алушы жастарға энергия үнемдеу саясатын насихаттау бойынша қызметтер көрсетілетін болады. Энергия үнемдеуді насихаттау жөніндегі іс-шаралармен қамтылған қала халқының үлесі іс-шараларды жүргізу нәтижесінде жыл сайын ұлғаятын болады.

Халық арасында энергия үнемдеуді насихаттау Бағдарламаны табысты іске асырудың негізі болып табылады және мынадай негізгі іс-шараларды қамтиды: ағартушылық және арнайы әдебиетті тираждау және тарату, өңірлік семинарлар, көрмелер және конференциялар ұйымдастыру, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы қоғамдық акциялар мен жарнамалық науқандар өткізу.

Саланы кадрлық қамтамасыз ету шеңберінде практикалық оқыту үлесін ұлғайту, ТКШ саласы үшін ғылыми кадрлар даярлау, ТКШ саласы мамандарының біліктілігі мен құзыретін арттыру жүйесін дамыту арқылы жоғарғы, техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орындарында кадрлар даярлау жүйесін жетілдіру қажет.

Нәтижесінде көп қабатты тұрғын үйге өзінің жеке меншік тұрғын үй ретіндегі иелік ету қатынасы және энергияны үнемдеу қалыптасуға тиіс, жалпы осы іс-шаралардың барлығы тиімді меншік иесін қалыптастыруға және үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінің энергияны тұтынуын азайтуға бағытталатын болады.

Терможаңғырту бірінші кезекте осы қалалар халқының қолайлы өмір сүру жағдайларын қамтамасыз етуге бағытталады.

Бағдарлама шеңберінде күрделі жөндеуді қажет ететін көппәтерлі тұрғын үйлер көрсеткіштерінің тұрақты мониторингі жүзеге асырылады, бұл жерде респонденттер ретінде жергілікті атқарушы органдар болуы мүмкін, ал кейін респонденттер ретінде кондоминиум объектісін басқару органдарын және сервистік қызмет субъектілерін тарту шаралары қаралатын болады.

Бұрын 2011 – 2012 жылдары Бағдарламаны іске асыру бойынша оператордың бірі әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар (бұдан әрі – ӘКК) болып табылған. Оларда үй-жайлардың (пәтерлердің) меншік иелерінің қайтарымды қаражатын жинау әлі де жүзеге асырылатын ӘКК рөлін ескере отырып, жөндеу жүргізу үшін ӘКК-ге қайтарылатын ақша қаражатын пайдалану бойынша жұмысты жалғастыру, сондай-ақ осы қаражатты мамандандырылған уәкілетті ұйымдар арқылы тікелей пайдалану тетіктерін қарау қажет.

Перспективада мамандандырылған уәкілетті ұйымның рөлін кәсіпкерлік құрылымдар, ал оларды қаржыландыруды мамандандырылған қаржы институттары (агенттіктер) және ЕДБ өзіне алады.

Өңірлерді дамытудың 2020 дейінгі бағдарламасына 5-қосымша

"Жергілікті өзін-өзі басқаруды қаржылай қолдау" басымдығы бойынша Бағдарламаны іске асыру кезінде қаржыландырудың және қатысушылардың өзара іс-қимыл жасауының тетігі

1. Қаржыландыру лимитін бөлу:

1) облыс әкімі әрбір ауданға және облыстық маңызы бар қалаға қаржыландыру лимитін ауылдық округтерде, сондай-ақ ауылдық округтің құрамына кірмейтін ауылдарда және кенттерде тұратын халықтың санына байланысты жеткізеді;

2) аудан әкімі және облыстық маңызы бар қала әкімі әрбір ауылдық округке қаржыландыру лимитін әлеуметтік-экономикалық даму әлеуеті жоғары және орташа әр ауылдық округте, сондай-ақ ауылдық округтің құрамына кірмейтін ауылда, кентте тұратын халықтың санына байланысты жеткізеді.

Бұл ретте аудан әкімі және облыстық маңызы бар қала әкімі қаржыландыру лимитін бөлген кезде ауылдық округтің құрамына кірмейтін даму әлеуеті төмен ауылдар мен кенттерді алып тастайды және оны ауылдық округтерге, әлеуметтік-экономикалық даму әлеуеті жоғары және орташа ауылдық округтің құрамына кірмейтін ауылдарға және кенттерге қайта бөледі;

3) ауыл, кент, ауылдық округ әкімдері барлық ауылдарға, кенттерге және ауылдық округтерге есептелген қаражат көлемін жергілікті қоғамдастық жиынының шешіміне сәйкес бөледі.

2. Іріктеу рәсімі:

1) жергілікті қоғамдастықтың жиналысында аудан әкімі, облыстық маңызы бар қала әкімі жеткізген қаражат көлемінің шеңберінде іс-шаралар айқындалады және жергілікті қоғамдастық жиналысының шешімімен ресімделеді;

2) мақұлданған іс-шаралар бойынша ұсыныс (жергілікті қоғамдастық жиналысының шешімі) ауылдық округтің әкіміне, сондай-ақ ауылдық округтің құрамына кірмейтін ауылдың және кенттің әкімдеріне түседі;

3) ауылдық округтің әкімі, ауылдық округтің құрамына кірмейтін ауылдың және кенттің әкімдері мақұлданған іс-шаралар бойынша ұсыныстарды (жергілікті қоғамдастық жиналысының шешімін) аудан және облыстық маңызы бар қала әкімдігіне жібереді;

4) аудан, облыстық маңызы бар қала әкімдігі бағытты ескере отырып, ұсынылған іс-шаралардың тізбесін қалыптастырады және Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес әзірленген құжаттарды қоса бере отырып, Бағдарламаның үйлестірушісіне жібереді;

5) Бағдарламаның үйлестірушісі іс-шаралар бойынша ұсынылған құжаттарды қарайды және олар бойынша қорытынды қалыптастырады;

6) Бағдарламаның үйлестірушісі іс-шараларға берілген қорытындылардың нәтижесін аудан, облыстық маңызы бар қала әкімдігіне жолдайды.

Өз кезегінде аудан, облыстық маңызы бар қала әкімдігі Бағдарлама үйлестірушісінің қорытындысын ауылдық округтердің, сондай-ақ ауылдық округтің құрамына кірмейтін ауылдардың және кенттердің әкімдеріне жібереді.

Ауылдық округтердің, сондай-ақ ауылдық округтердің құрамына кірмейтін ауылдардың, кенттердің әкімдері жергілікті қоғамдастықтың жиналыстарында қолдау көрсетілген және қолдау көрсетілмеген іс-шаралар туралы ақпаратты жеткізеді.

3. Бағдарлама үйлестірушісі Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында белгіленген мерзімдерде бюджеттік жоспарлау саласындағы жергілікті уәкілетті органға бюджеттік өтінімді ұсынады.

4. Бюджет қаражатын пайдаланудың мониторингі бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган бекіткен жергілікті маңызы бар мәселелерді шешуге бөлінген бюджет қаражатын және жергілікті өзін-өзі басқарудың кіріс көздерін пайдалану мониторингін жүргізу әдістемесіне сәйкес жүргізіледі.

О внесении изменения в постановление Правительства Республики Казахстан от 28 июня 2014 года № 728 "Об утверждении Программы развития регионов до 2020 года"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 22 января 2015 года № 15. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 16 ноября 2018 года № 767

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 16.11.2018 № 767.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести в постановление Правительства Республики Казахстан от 28 июня 2014 года № 728 "Об утверждении Программы развития регионов до 2020 года" следующее изменение:

Программу развития регионов до 2020 года, утвержденную указанным постановлением, изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему постановлению.

2. Настоящее постановление вводится в действие со дня его подписания.

Премьер-Министр Республики Казахстан	К. Масимов

Приложение к постановлению Правительства Республики Казахстан от 22 января 2015 года № 15 Утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 28 июня 2014 года № 728

Программа развития регионов до 2020 года
1. Паспорт Программы

Наименование Программы	Программа развития регионов до 2020 года
Основания для разработки	Прогнозная схема территориально-пространственного развития страны до 2020 года, утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 21 июля 2011 года № 118; Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана "Стратегия "Казахстан – 2050": новый политический курс состоявшегося государства" от 14 декабря 2012 года; основные положения Генеральной схемы организации территории Республики Казахстан, утвержденной постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2013 года № 1434; Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана "Нұрлы жол - путь в будущее" от 11 ноября 2011 года.
Разработчик Программы	Министерство национальной экономики Республики Казахстан
Цель Программы	Создание условий для развития социально-экономического потенциала регионов через формирование рациональной территориальной организации страны, стимулирование концентрации населения и капитала в центрах экономического роста
Сроки реализации	2015 – 2019 годы
Целевые индикаторы	Наименование индикатора 2015 год 2016 год 2017 год 2018 год 2019 год 1. Численность населения агломераций, тыс. человек Всего 5 894,6 5 999,1 6 106,2 6 215,8 6 328,2 Астанинская 964,2 992,6 1 021,9 1 052,1 1 083,2 Алматинская 2 763,9 2 820,8 2 879,3 2 939,2 3 000,8 Шымкентская 1 567,8 1 581,1 1 594,4 1 607,9 1 621,5 Актюбинская 598,7 604,6 610,6 616,6 622,7 2. Инвестиции в основной капитал на душу населения (в рамках Программы), тыс. тенге города "первого уровня" (агломерации) 20,7 22,7 25,2 30,2 30,9 города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан) 32,4 37,1 36,9 43,0 45,5 города "третьего уровня" (малые и моногорода) 21,9 23,4 30,3 31,6 33,0 сельские территории, включая опорные сельские населенные пункты (далее – СНП) и приграничные территории 24,0 24,2 27,2 30,2 31,2 3. Доля модернизированных сетей, в том числе тепло-, электро- и газоснабжения, % города "первого уровня" (агломерации) Астанинская 19,94 20,0 21,05 22,0 22,5 Алматинская 0,33 0,45 0,5 0,6 0,7 Шымкентская 11,8 12,2 12,9 13,1 14 Актюбинская 10,1 11 11,9 12,4 13,2 города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан) 7,8 8,4 9,05 9,9 10,5 города "третьего уровня" (малые и моногорода) 5,5 6,1 6,9 7,3 7,9 сельские территории, в том числе приграничные территории 4,9 5,2 6 6,7 7,15 4. Доступ к централизованному водоснабжению и водоотведению, % города "первого уровня" (агломерации), в том числе: водоснабжение: 81 85 87 91 94 города 85 88 92 96 100 СНП 51,5 55,5 69 75 80 водоотведение 52 57 64 70 77 города 77 82 87 94 100 СНП 12 13 15 18 20 города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан) водоснабжение 90 92 94 96 100 водоотведение 77 82 87 94 100 города "третьего уровня" (малые и моногорода) водоснабжение 87 92 94 96 100 водоотведение 77 82 87 94 100 сельские территории, включая опорные СНП и приграничные территории водоснабжение 51,5 55,5 69 75 80 водоотведение 12 13 15 18 20
Источники и объемы финансирования	Финансирование Программы будет осуществляться за счет и в пределах средств республиканского и местных бюджетов, а также иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан. Объемы финансирования Программы составляют: млн. тенге 2015 год 2016 год 2017 год 2018 год 2019 год РБ* 367 234 345 469 418 771 494 268 489 014 МБ* 17 219 17 552 18 383 19 006 19 806 Внебюджетные средства 199 561 201 839 64 883 68 717 59 599 Все средства 584 014 564 860 502 037 581 991 568 419 *Объем средств будет уточняться по мере утверждения и уточнения республиканского и местных бюджетов на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

2. Введение

Программа развития регионов до 2020 года (далее – Программа) разработана в рамках реализации Послания Президента Республики Казахстан народу Казахстана "Стратегия "Казахстан – 2050": новый политический курс состоявшегося государства" от 14 декабря 2012 года.

Программа является одним из механизмов реализации Прогнозной схемы территориально-пространственного развития страны до 2020 года, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 21 июля 2011 года № 118.

Прогнозная схема территориально-пространственного развития страны до 2020 года является "доктриной" новой региональной политики, целью которой является создание рациональной территориальной организации экономического потенциала и благоприятных условий для жизнедеятельности населения.

С учетом новых задач, поставленных Главой государства, необходимо модернизировать всю систему регионального развития на современных принципах. Организация системы стратегического управления на внутриреспубликанском межрегиональном (трансрегиональном) и макрорегиональном уровнях должна сопровождаться повышением роли институтов стратегического планирования государства, регионов, общественных объединений, бизнеса и экспертного сообщества.

За истекшие годы в Казахстане реализованы две Концепции региональной политики, направленные на выравнивание уровней социально-экономического развития регионов. Кроме этого, осуществлялась реализация программ развития сельских территорий на 2004 – 2010 годы, развития малых городов на 2004 – 2006 годы, Стратегии территориального развития страны до 2015 года. Также было принято (и в настоящее время действует) множество программных документов, в том числе государственные программы социального блока, форсированного индустриально-инновационного развития, отраслевые программы, программа занятости и другие. Все они в той или иной мере затрагивают отдельные аспекты регионального развития в регулируемых сферах.

Вместе с тем следует признать, что, преследуя узковедомственный подход, указанные программные документы слабо сфокусированы на приоритетах государственной региональной политики, сформулированной в Прогнозной схеме территориально-пространственного развития страны до 2020 годы. Более того, критический анализ действующих программных документов выявил, что предусмотренные в них институциональные и административные ресурсы на практике оказались недостаточно скоординированными между собой, а зачастую – и дублирующими друг друга.

В таких условиях объективно возникает требование объединения положений всех вышеуказанных программных документов вокруг одного стержня – развития регионов, или формирования центров экономического роста регионов.

В качестве базовой идеологии региональной политики предлагается стратегия сбалансированного развития, основанная на рациональном балансе приоритетного развития перспективных центров экономического роста и поддержании регионов (различных типов систем населенных мест) с низким экономическим потенциалом на минимально достаточном уровне стандарта качества жизни. При этом такая единая Программа будет содержать конкретные и понятные инструменты государственной поддержки развития регионов согласно приоритетам формирования центров экономического роста как в рамках отдельных регионов, так и страны в целом.

Настоящая Программа разработана на основании следующих программ: "Развитие регионов", "Программы развития моногородов на 2012 – 2020 годы", "Модернизации жилищно-коммунального хозяйства на 2011– 2020 годы", "Ақбұлақ на 2011 – 2020 годы", "Доступное жилье – 2020".

Программа направлена на повышение качества жизни населения (развитие инфраструктуры жизнеобеспечения – энерго- и теплоисточники, системы газо-, тепло-, электроснабжения, водоснабжения и водоотведения), развитие экономического потенциала регионов, а также на развитие регионов в соответствии с их функциональной типологией и экономическим потенциалом, определяет меры административно-правового и экономического характера, способствующие переходу их к внутренней консолидации, самоорганизации и саморазвитию на рыночных началах.

При этом направления Программы напрямую связаны с основными отраслевыми приоритетами, обозначенными в принятых государственных и отраслевых программах, особенно в таких как "Управление водными ресурсами", "Дорожная карта бизнеса 2020", "Дорожная карта занятости 2020", "Агробизнес – 2020".

В целом по республике за счет республиканского бюджета регионам выделяется ежегодно порядка 300 млрд. тенге на развитие инженерной инфраструктуры.

В этой связи все проекты по развитию инженерной инфраструктуры необходимо рассматривать централизованно через уполномоченный орган по развитию регионов.

Проекты будут реализовываться в рамках существующих отраслевых и бюджетных программ государственных органов с согласованием уполномоченного органа по развитию регионов, в том числе на предмет применения материалов, оборудований и технологий.

В комплексе с данными документами Программа реализует единую государственную политику по развитию регионов до 2020 года.

Государственные органы и иные организации, ответственные за достижение цели, целевых индикаторов, задач (направлений), показателей результатов, а также термины, употребляемые в Программе:

1) агломерация – урбанизированное скопление близко расположенных населенных пунктов вокруг одного (моноцентрическая) или нескольких (полицентрическая) городов-ядер, объединенных между собой постоянными производственными, культурно-бытовыми и иными связями, а также имеющих тенденцию к территориальному слиянию.

Основными критериями определения агломераций в Казахстане являются:

административный статус города-центра (столица, город республиканского значения), что немаловажно в условиях Казахстана, поскольку предполагает контроль бюджетных ресурсов;

демографическая емкость, что включает в себя высокую плотность населения региона, миграционный приток, ресурсную базу (земельные, водные, продовольственные ресурсы);

логистический потенциал, что означает удобное географическое расположение, прохождение международных транспортных коридоров, наличие транспортного узла и инфраструктуры;

экономический потенциал, то есть развитость города-центра (промышленный, сервисный, трудовой, финансовый, научный потенциал);

2) моногород – город, где основная часть (20 % и более) промышленного производства и трудоспособного населения сосредоточена на одном или нескольких (немногих) градообразующих предприятиях, как правило, одного профиля и сырьевой направленности (моноспециализация), которые при этом определяют все экономические и социальные процессы, происходящие в городе.

В категорию моногородов включены города с численностью населения от 10 до 200 тыс. человек, характеризующихся одним из следующих критериев:

объем промышленного производства градообразующих предприятий города в основном добывающего сектора составляет более 20 % от общегородского объема производства (моноспециализация);

на градообразующих предприятиях города занято более 20 % от общей численности занятого населения;

города, в которых градообразующие предприятия частично работают или приостановили деятельность.

При этом ко многим моногородам административно подчинены пригородные поселки и сельские населенные пункты, экономически тесно связанные с городом;

3) малый город – город с численностью населения до 50 тысяч человек;

4) опорный сельский населенный пункт – благоустроенный сельский населенный пункт, в котором будут созданы производственная и социальная инфраструктура для обеспечения необходимых социальных стандартов проживающему в нем населению и жителям прилегающих территорий;

5) приграничные территории – территории административно-территориальных образований и населенных пунктов, расположенных на расстоянии до 50 км от Государственной границы;

6) центры экономического роста – конкретные территории (населенные пункты), выполняющие в экономике страны или региона функцию источника инноваций и прогресса, являющиеся благодаря "эффекту масштаба" полюсами притяжения (концентрации) факторов производства, а также где размещаются предприятия динамично развивающихся отраслей, производящие новые товары и услуги.

В настоящей Программе в число центров экономического роста включены:

в масштабах страны – города "первого уровня" (агломерации с центрами в городах Астане, Алматы, Шымкенте и Актобе) и города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан);

в масштабах региона – города "третьего уровня" (перспективные малые и моногорода), районные центры, сельские населенные пункты (далее – СНП), в том числе опорные, приграничные территории;

7) города "первого уровня" – агломерации с центрами в городах Астане, Алматы, Шымкенте и Актобе;

8) города "второго уровня" – областные центры, а также города Семей и Туркестан, являющиеся крупными экономическими и культурными центрами, имеющие развитую производственную и социальную инфраструктуру;

9) города "третьего уровня" – малые и моногорода, имеющие перспективы экономического развития и роста численности населения;

10) депрессивный регион – административно-территориальная единица, характеризующаяся наличием негативных тенденций в сфере занятости, экологии, предоставления социальных услуг в результате длительного (пять и более лет) спада производства, низкого инфраструктурного обеспечения (дороги, телефонная связь, энергоснабжение, теплоснабжение);

11) уполномоченный орган – центральный исполнительный орган Республики Казахстан, осуществляющий руководство, а также межотраслевую координацию в сфере регионального развития;

12) координатор Программы на местном уровне – исполнительный орган, финансируемый из местного бюджета, определяемый акимом области, городов Астаны и Алматы, ответственный за реализацию Программы на местах;

13) межведомственная комиссия по вопросам региональной политики – консультативно-совещательный орган при Правительстве Республики Казахстан по вопросам региональной политики (далее – МВК);

14) "якорный" инвестиционный проект – средний инвестиционный проект, реализуемый в несырьевых секторах экономики Казахстана и направленный на диверсификацию экономики малого или моногорода, на котором планируется создание не менее 50 постоянных рабочих мест.

3. Анализ текущей ситуации

На современном этапе региональная политика Казахстана призвана обеспечить формирование рациональной территориальной организации, которая включает стимулирование и регулируемое развитие процессов урбанизации и агломераций, являющихся важнейшими точками экономического роста национальной экономики, развитие и поддержку перспективных населенных пунктов, обладающих экономическим и демографическим потенциалами, что соответствует мировым тенденциям развития процессов урбанизации и регионального развития.

По данным Комитета по статистике и Всемирного банка коэффициент урбанизации в Казахстане составляет около 54 – 55 %, что является самым большим коэффициентом для стран Центральной Азии, но сильно отстает от развитых стран. Коэффициенты урбанизации таких стран как Австралия, Канада и США, определенные с учетом данного метода находятся в диапазоне 70 – 80 %.

Растущие города, возрастающая мобильность населения и повышение специализации производства являются неотъемлемыми спутниками развития. Эти изменения особенно заметны в Северной Америке, Западной Европе и Северо-Восточной Азии. Однако и в странах Восточной и Южной Азии и Восточной Европы сегодня происходят аналогичные по своим масштабам и темпам перемены.

Следует отметить, что в настоящее время совершенствуется территориальная организация Казахстана. Это выражается, в первую очередь, в опережающем росте крупных городов – агломераций.

Рассматривая основные тенденции формирования городских агломераций в современном Казахстане, следует отметить их неоднородность, связанную с выраженной природной зональностью территории и унаследованными от плановой экономики особенностями расселения.

Территории, расположенные между центрами экономического роста и обеспечивающие транспортную связь, получат дополнительные импульсы роста благодаря увеличению грузопотоков, распространению инноваций, развитию инфраструктуры. Поэтому они превращаются в оси (коридоры) развития, определяющие вместе с "полюсами роста" пространственный каркас экономического роста всего региона или страны.

С другой стороны, слом сложившихся в плановой экономике центров, например, неперспективных моногородов, малых городов и СНП, привел к появлению зон депрессивности и вызвал болезненные социальные процессы в обществе (эмиграция населения, деградация инфраструктуры, рост безработицы, социальная маргинализация).

Несмотря на происходящие процессы в территориальной организации страны, в региональной политике сохраняются прежние подходы, в частности в вопросах финансирования регионов (бюджетная политика). Так, продолжается практика направления бюджетных средств на развитие отдельных населенных пунктов, не имеющих перспектив экономического роста и соответствующего демографического потенциала.

В этой связи следует концентрировать ресурсы государства на действительно необходимых и перспективных проектах в регионах. Это в конечном итоге приведет к высокой эффективности бюджетных расходов. Кроме того, при определении проектов приоритеты будут отдаваться проектам, применяющих инновационные технологии.

Категоризация экономических территорий согласно новой региональной политике – города "первого уровня" (агломерации), города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан), города "третьего уровня" (малые и моногорода), опорные населенные сельские пункты, приграничные территории.

Города "первого уровня" (агломерации)

Городские агломерации объективно становятся ключевыми формами современного расселения в большинстве стран мира, их формирование знаменует новый урбанистический переход.

В США более 76 % всего населения проживает в агломерациях, крупнейшими из которых являются Нью-Йоркская (11,3 тыс. кв. км, 23,3 млн. человек) и Лос-Анджелесская (5,8 тыс. кв. км, 18,6 млн. человек) агломерации.

Агломерациями мирового уровня в Европе являются Лондонская (11 тыс. кв. км, 13,4 млн. человек) и Парижская (12 тыс. кв. км, более 12 млн. человек).

Быстрыми темпами формируются урбанизированные территории в Китае – Шанхай (7,1 тыс. кв. км, 18,6 млн. человек), Бразилии – Рио-де-Жанейро (4,6 тыс. кв. км, 12,1 млн. человек), Аргентине – Буэнос-Айрес (2,7 тыс. кв. км, 14,6 млн. человек), Индии – Колката (1,8 тыс. кв. км, 15,6 млн. человек) и других развивающихся странах.

Свою специфику имеет развитие агломераций в развивающихся странах. Для них характерна модель растущего сосредоточения населения и всех сфер экономики в немногих ведущих и крупнейших центрах. Переток населения из сельской местности в крупные и крупнейшие центры будет продолжаться высокими темпами.

Если развитие городских центров "пускается на самотек", неконтролируемые процессы миграции населения из сельской местности могут вести к формированию чрезмерной нагрузки на мощности жилищно-коммунальной инфраструктуры, возникновению на периферии городских поселений зон социально-экономической маргинализации, содействовать дальнейшему закреплению межрегиональных диспропорций и служить препятствием для диверсификации экономики.

Подобные тенденции характерны для многих городских агломераций в странах Латинской Америки и Африки, способствуя консервации не только экономической отсталости и неравенства, но и социальной нестабильности.

Незавершенный демографический переход в большинстве из них создает дополнительные условия для роста статистически фиксируемой численности населения агломераций. Опасность такой "ложной урбанизации" на крупногородской стадии заключается в формировании перегруженных городов и перенаселенной пригородной зоны, по сути сохраняющей сельский уклад жизнедеятельности в отсутствие выраженной городской экономики.

Согласно докладу "Развитие городских агломераций Китая – 2010", представленному Институтом географических наук и природных ресурсов Академии наук Китайской Народной Республики, Китай создает 23 городские агломерации.

Городские агломерации являются самыми перспективными районами в будущей структуре экономического развития Китая. Через 10-20 лет Китай должен создать группы самых конкурентоспособных и инновационно продвинутых агломераций мирового уровня, а численность населения каждой должна быть не менее 20 млн. человек.

В настоящее время в Казахстане городами "первого уровня" определены агломерации с центрами в городах Астане, Алматы и Шымкенте, которые относятся к агломерациям первого уровня и с центром в городе Актобе, который относится к агломерации второго уровня (перспективная агломерация), так как формирующиеся городские агломерации концентрируют более трети всего населения страны.

Наиболее масштабные из них (с учетом численности населения и сложности структуры агломерации, включающей город-центр с пригородами) развиваются вокруг Алматы и Шымкента. Астана, стремительный рост которой обусловлен современной политикой государства, направленной на повышение роли новой столицы в системе расселения, еще не успела сформировать развитую пригородную зону. На западе республики перспективным является будущая агломерация с центром в городе Актобе.

При этом в состав Астанинской агломерации тяготеют город Караганда и прилегающие к нему населенные пункты (города-спутники, поселки), способные образовать единое агломерационное образование.

Полноценное развитие агломераций второго уровня (Актобе) прогнозируется лишь в долгосрочной перспективе, ориентировочно не ранее 2017 года.

Агломерации в Казахстане определены по основным критериям формирования и развития городских агломераций:

1) демографическая емкость, что включает в себя высокую плотность населения региона, миграционный приток, ресурсную базу (земельные, водные, продовольственные ресурсы) (таблица 1).

Таблица 1. Информация по численности и демографической емкости агломераций на начало 2012 года

№ п/п	Наименование	Численность населения				Демографическая емкость (людность центра), тыс. чел.
		агломерации		города
		тыс. чел.	доля, %	тыс. чел.	доля, %
1.	Астана	859,2	5,2	742,9	8,2	2 460
2.	Алматы	2 500	15	1 450,3	15,9	10 087
3.	Шымкент	1 400	8,4	1 025,5	11,3	4 074
4.	Актобе	525,8	3,2	415,8	4,6	1 331
	Всего	5 285	31,7	3 634,5	39,9
	по Республике Казахстан	16 675,4	100	9 114,6	100

В 2012 году численность населения городов "первого уровня" составила 5 554,5 тыс. человек, что составляет 33,3 % от общей численности населения Республики Казахстан, или более 41,8 % от городского населения страны. При этом численность населения городов Астаны, Алматы и Шымкента превышает уровень, за которым в условиях Казахстана реализуются агломерационные эффекты (500 тыс. человек), тогда как численность населения города Актобе пока не достигает этого уровня.

Применительно к проблеме агломерационного развития в Республике Казахстан важным является вопрос ограничения неконтролируемого роста численности населения в городах-центрах, что загружает городскую инфраструктуру.

2) логистический потенциал, что означает удобное географическое расположение, прохождение международных транспортных коридоров, наличие транспортного узла и инфраструктуры;

в настоящее время определены границы агломераций и населенных пунктов, входящих в зону влияния агломераций (включая города-спутники, соседние города, поселки, села). Для делимитации (установления границ) агломерационного ареала использован метод изохрон, заключающийся в определении границ агломерации, исходя из затрат времени, необходимого для поездки в центр агломерации. В качестве границы агломерации принята 1,5-часовая изохрона для агломераций первого уровня и 1,0-часовая изохрона для агломераций второго уровня. При помощи данного метода идентифицированы поселения в пределах территории агломерации:

в 1,5-часовую изохрону транспортной доступности Астанинской агломерации входят Аршалынский, Целиноградский и Шортандинский районы Акмолинской области;

в зону влияния Алматинской агломерации входят: центр (центр) – город Алматы, населенные пункты пригородной зоны, к которым относятся пять административных районов Алматинской области: Карасайский, Талгарский, Илийский, Енбекшиказахский, Жамбылский, а также территория Капшагайской городской администрации. Территория зоны влияния определена, исходя из наиболее тесных связей города и пригородов (ежедневная трудовая маятниковая миграция составляет порядка 250 тыс. человек¹), и учитывает размещение сложившихся городов-спутников Капшагай, Каскелен, Талгар, Есик, села Узынагаш и четырех новых городов-спутников Gate City (финансовый центр), Golden City (культурный центр), Growing City (промышленный центр), Green City (туристический центр);

_________________________

¹Источник: АО "Институт экономических исследований и местные исполнительные органы."

в зону влияния Шымкентской агломерации входят: центр – город Шымкент, город Арысь, Байдибекский, Тюлькубасский, Казыгуртский, Толебийский, Ордабасынский и Сайрамский районы;

в 1,0-часовую изохрону транспортной доступности перспективной Актюбинской агломерации входят центр – город Актобе, города Хромтау, Алга, Кандыагаш, ряд сельских населенных пунктов Алгинского, Каргалинского, Мартукского, Мугалжарского, Хобдинского и Хромтауского районов.

Предполагается увеличение логистического потенциала в агломерациях в связи со строительством международных транспортных коридоров, которые проходят через города Алматы, Шымкент, Актобе², Астана.

Вместе с тем, на сегодняшний день отсутствуют статистические данные по пассажирскому обороту, что затрудняет определение транспортной доступности между городом-центром и городами-спутниками;

3) экономический потенциал, то есть развитость города-центра (промышленный, сервисный, трудовой, финансовый, научный потенциал).

Астана – столица республики, город, являющийся одним из лидеров социально-экономического развития страны. Определяющее воздействие на динамичное развитие города, близлежащих областей и пространственной структуры страны в целом оказало решение о переносе столицы. Выгодное экономико-географическое расположение в сочетании с большим объемом материальных, финансовых и трудовых ресурсов имеет первостепенное значение для формирования города Астаны в качестве центра агломерации, агломерационный потенциал развития которого еще не реализован.

Доля валового регионального продукта (далее – ВРП) города в республиканском объеме составляет 8,5 % (данные за 2012 год). Основу экономики города составляют: прочие услуги (26,9 %), оптовая и розничная торговля (22,7 %), транспорт и связь (14,7 %), строительство (12,3 %).

Анализ уровня жизни населения города выявил положительную динамику практически по всем рассматриваемым показателям. Экономически активное население города Астаны составило в 2012 году 417,6 тыс. человек и за период 2000 – 2012 годов выросло в 2,3 раза.

Алматы – крупнейший мегаполис страны, активно формирующийся как агломерационный центр. В зону притяжения города Алматы входят города Талгар, Есик, Каскелен, Капшагай и прилегающие к ним поселки и села с тесными экономическими, трудовыми и социальными связями. Город Алматы отличается высокой концентрацией человеческих, финансовых ресурсов, образовательного и научного потенциала, развитой инфраструктурой, обеспечивающей связь с национальным и мировым рынками.

______________________________

²Проект "Западная Европа - Западный Китай"

Анализ отраслевой структуры ВРП города Алматы показывает, что экономическую базу города составляет сектор услуг (включая операции с недвижимым имуществом, финансы, образование, здравоохранение и прочие услуги, кроме торговли и ремонта – 45,5 %). Вторая позиция по удельному весу приходится на оптовую/розничную торговлю – 33,9 %, затем следуют транспорт и связь – 15,0 %, промышленность – 5,6 %, строительство – 3,2 %.

Экономически активное население города составило в 2012 году 774,7 тыс. человек и за период 2008 – 2012 годов выросло на 9,8 %.

В настоящее время развитие пригородной зоны города Алматы осуществляется в рамках принятой Комплексной схемы градостроительного планирования территорий пригородной зоны города Алматы.

Шымкент – административный, социально-экономический, научный, образовательный и культурный центр Южно-Казахстанской области. При этом город с его экономическим потенциалом может стать агломерационным центром юга страны. Вместе с тем необходимо регулирование данного процесса с целью недопущения его развития в формате "ложной урбанизации".

В период 2008 – 2012 годов наблюдался ежегодный прирост численности населения города Шымкента в среднем на 2,1 %.

Город Актобе является административным центром Актюбинской области. Территория города Актобе, включая административно подчиненные пять сельских округов (Благодарный, Каргалинский, Курайлинский, Новый, Саздинский), равна 2,3 тыс. кв. км. Доля промышленного производства в областном объеме составляет 17,7 процентов, то есть 232,7 млрд. тенге (по данным за 2012 год). Основной удельный вес приходится на обрабатывающую промышленность – 77 процентов;

4) административный статус города-центра (столица, город республиканского значения), что немаловажно в условиях Казахстана, поскольку предполагает контроль бюджетных ресурсов.

В настоящее время финансирование регионов в республике происходит в рамках сложившейся системы межбюджетных отношений, которая основана на перераспределении бюджетных средств из регионов-доноров в регионы-реципиенты (предоставление бюджетных субвенций отстающим в экономическом плане областям).

Такая система межбюджетных отношений в республике в недостаточной мере стимулирует местные исполнительные органы (как регионов-доноров, так и регионов-реципиентов) к увеличению темпов роста социально-экономического развития своих территорий.

SWOT-анализ развития агломераций в Казахстане

Сильные стороны	Слабые стороны
высокий (в сравнении с другими регионами страны) уровень предоставления услуг в сферах образования, здравоохранения, культуры и досуга; положительные показатели естественного и миграционного прироста населения; благоприятные условия для развития малого и среднего бизнеса; наличие кадровой базы	низкая плотность расселения, отсутствие городов-ядер с населением более 2 млн. чел; отсутствие общей системной инфраструктуры городов-центров и прилегающих территорий (систем населенных мест); неэффективная транспортная инфраструктура внутри городов-центров (транспортные пробки); негативная экологическая ситуация в крупных городах (загазованность, неприменение смарт-технологий "зеленой экономики", неразвитость общественного транспорта, наличие неэкологичных и энергоемких производств внутри городов); недостаточная развитость зон рекреации и зеленых зон в городах; отсутствие у крупных городов страны привлекательных брендов (узнаваемого международного имиджа); низкая конкурентоспособность крупных городов страны на глобальном и региональном рынках; отсутствие единой современной градостроительной документации города-центра и пригородных населенных пунктов
Возможности	Угрозы
полная реструктуризация экономики (постиндустриальное развитие); формирование многочисленного и диверсифицированного рынка труда; повышение привлекательности как емкого рынка сбыта товаров и услуг; создание "инфраструктурного эффекта" (мощные транспортные комплексы, мультимодальные узлы, информационные коммуникации); эффекты соседства с крупным центром, то есть предоставление жителям всей агломерации доступа к трудовым, торговым и другим возможностям разных зон агломерации в полном масштабе	"ложная урбанизация" вследствие неконтролируемого массового наплыва низкоквалифицированных трудовых ресурсов; дефицит жилья; высокая безработица; чрезмерная нагрузка на городскую социальную и инженерную инфраструктуру; хаотичная застройка окраин города; маргинализация и асоциализация прибывающего населения (увеличение преступности)

Города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)

В настоящее время в Казахстане к городам "второго уровня" относятся 14 городов, из них 12 городов являются административными центрами 12 областей (города Кокшетау, Талдыкорган, Атырау, Уральск, Тараз, Караганды, Костанай, Кызылорда, Павлодар, Петропавловск, Усть-Каменогорск, Актау), 2 города являются городами областного значения (Семей, Туркестан).

Численность населения городов "второго уровня" на 1 января 2013 года составила 3 594,4 тыс. человек, что составляет 21,3 % от общей численности населения в республике, или порядка 40 % от городского населения страны. За рассматриваемый период во всех городах второго уровня наблюдается рост численности населения, что связано как с положительными значениями естественного прироста населения, так и сложившимся положительным сальдо миграции населения.

Сравнительный анализ основных показателей социально-экономического развития этих городов показал, что большинство городов являются центрами притяжения и концентрации производственных, финансовых и трудовых ресурсов в своих регионах.

Таблица 2. Основные социально-экономические показатели городов "второго уровня" за 2012 год

№ п/п	Наименование городской администрации	Численность населения (на конец года)		Реальная заработная плата		Объем промышленной продукции
		тыс. чел.	доля, %	тыс. тг.	в среднем по области, тыс. тг.	млн. тг.	доля, %
1	Кокшетау	152,0	20,7	79,7	67,8	55 751,2	20,6
2	Талдыкорган	156,2	8,0	77,1	77,3	40 203,5	7,8
3	Атырау	272,1	49,0	200,1	180,4	134 031,0	3,2
4	Уральск	265,9	43,4	73,5	87,5	89 321,7	5,5
5	Тараз	343,3	32,1	76,3	72,3	131 018,4	63,3
6	Караганда	479,2	35,2	96,3	92,4	259 481,2	19,4
7	Костанай	219,2	24,9	81,2	76,6	117 589,0	23,4
8	Кызылорда	254,0	35,0	103,4	93,4	1 048 776,0	94,5
9	Павлодар	345,8	46,2	88,0	85,8	627 740,0	52,2
10	Петропавловск	206,0	35,5	82,9	68,9	82 467,3	65,5
11	Усть-Каменогорск	321,2	23,0	96,2	84,9	620 125,9	64,2
12	Семей	335,4	24,1	78,3	84,8	126 873,4	13,1
13	Туркестан	244,1	9,1	68,8	75,5	7 153,1	1,4

№ п/п	Наименование городской администрации	Розничная торговля		Инвестиции в основной капитал		Ввод в действие общей площади жилых домов
		млн. тг.	доля, %	млн. тг.	доля, %	кв. метров	доля, %
1	Кокшетау	65 223,5	51,1	33 154,6	23,1	60 576,0	24,3
2	Талдыкорган	29 472,3	13,4	30 375,0	7,9	36 733,0	4,3
3	Атырау	136 968,0	83,8	675 130,0	65,3	301 230,0	58,8
4	Уральск	115 463,5	84,7	42 761,5	26,0	169 397,0	69,4
5	Тараз	95 016,3	79,4	52 569,0	34,5	79 666,0	35,3
6	Караганда	341 128,3	76,6	69 331,0	21,4	124 471,0	46,2
7	Костанай	97 999,1	61,3	42 774,0	26,1	119 137,0	58,2
8	Кызылорда	94 845,3	79,5	195 144,0	76,2	174 052,0	59,3
9	Павлодар	131 104,3	66,1	73 634,0	27,9	78 141,0	63,2
10	Петропавловск	72 447,2	59,4	32 378,7	33,0	54 261,0	53,9
11	Усть-Каменогорск	215 439,8	51,6	94 154,0	35,4	91 612,0	37,5
12	Семей	99 893,7	23,9	39 524,0	14,8	75 679,0	31,0
13	Туркестан	12 285,3	5,2	31 282,0	9,8	32 254,0	9,2

Объем промышленного производства городов "второго уровня" в 2012 году составил 3,33 трлн. тенге, что составляет порядка 20 % от общереспубликанского объема промышленного производства.

За 2008 – 2012 годы общий объем промышленного производства городов второго уровня увеличился на 30,5 %.

В городах второго уровня хорошо развиты отрасли обрабатывающей промышленности. Так, анализ структуры промышленного производства этих городов показал, что в большинстве доля обрабатывающей промышленности в общем объеме промышленного производства превышает 70 %.

В городах Атырау, Караганде и Актау удельный вес обрабатывающей отрасли в общем объеме промышленного производства в 2012 году составлял 46 – 50 %.

Основными проблемами инженерной инфраструктуры городов "второго уровня" являются высокий износ водопроводных, канализационных, тепловых и электрических сетей, автомобильных дорог.

Таблица 3. Степень износа коммунальной инфраструктуры

№ п/п	Наименование городов	Водопроводные сети, %	Канализационные сети, %	Тепловые сети, %	Электрические сети, %	Автомобильные дороги (в неудовлетворительном состоянии), %
1	Кокшетау	45	15	53	62	31
2	Талдыкорган	60	72	65	60	50
3	Атырау	31	38,5	74	30	28,1
4	Уральск	69	67	55	95	41
5	Тараз	68	74	70,9	72	25
6	Караганда	78	74	75	60	73
7	Костанай	63,3	73,2	51	73	42
8	Кызылорда	54	60	62	70	68
9	Павлодар	46,4	41,6	71,2	53	29
10	Петропавловск	81,3	63,6	71	68,5	48
11	Усть-Каменогорск	72	75	59	61	27
12	Семей	77	75	77	66	47
13	Туркестан	92	40	75	61	67,4

Города "третьего уровня" (малые и моногорода)

В настоящее время в Казахстане насчитывается 41 малый город, численность населения, которых по состоянию на 1 января 2013 года составляет 904,2 тыс. человек. 33 малых города являются административными центрами соответствующих сельских районов. 8 малых городов не являются центрами сельских районов. По географическому месторасположению можно выделить следующие типы городов:

1) в зоне влияния агломераций – Акколь, Алга, Кандыагаш, Есик, Капшагай, Каскелен, Талгар, Ленгер;

2) вдоль автомобильных и железнодорожных магистралей республиканского и международного значения – Акколь, Атбасар, Ерейментау, Есиль, Макинск, Щучинск, Алга, Кандыагаш, Шалкар, Жаркент, Капшагай, Каскелен, Сарканд, Аягоз, Шу, Приозерск, Аральск, Эмба, Ушарал, Уштобе, Зайсан, Шар, Шемонаиха, Арысь, Сарыагаш, Булаево, Мамлютка, Тайынша;

3) на приграничных территориях – Жаркент, Ушарал, Зайсан, Сарыагаш, Шардара, Шар, Шемонаиха, Мамлютка, Булаево.

Перечень моногородов включает 27 городов, численность населения которых составляет 1,53 млн. человек, или 16,8 % городского населения страны, из них 16 городов являются административными центрами соответствующих районов. В моногородах сосредоточена значительная часть промышленного потенциала Казахстана³.

________________________

³На территории г. Хромтау Актюбинской области добывается весь объем хромовой руды в Казахстане и 95 % хромовых руд в СНГ, г. Степногорск является центром промышленного производства, занимающим значительную долю в общем объеме промышленного производства Акмолинской области.

По транспортному расположению моногорода можно разделить на две группы: города, находящиеся вдоль железнодорожных линий (20 городов), и города, находящиеся в отдалении от железных дорог либо в железнодорожном тупике (7 городов).

Из 27 моногородов страны вдоль автомобильных дорог международного значения находятся 7 городов, республиканского значения – 14, местного значения – 7.

Несмотря на общий рост населения в 41 малом городе в сравнении с показателями 1999 года (на 14,3 %), в большинстве малых городов численность населения снизилась. Также, несмотря на общий рост населения в моногородах за десятилетний период (на 4 %), в 11 из них произошло сокращение численности населения на 11,8 %⁴.

________________________

⁴Источник: данные по малым и моногородам представлены АО "Институт экономических исследований" и местными исполнительными органами.

Среднедушевые денежные доходы населения малых городов составляют лишь 65 % от среднереспубликанского уровня, тогда как среднедушевые доходы большинства моногородов не достигают среднеобластного уровня. Так, в городах Аркалык, Кентау, Балхаш, Сарань среднедушевые денежные доходы составили 80 – 85 % к среднеобластному уровню. Основными источниками доходов населения моногородов являются заработная плата на предприятиях и организациях (в основном бюджетных), доля которой составляет в общей сумме доходов 50 – 60 %, пенсии, стипендии, различные пособия составляют до 20 – 30 % доходов, поступления от подсобного хозяйства – 10 – 15 %, остальное – помощь близких и друзей.

Общий объем промышленного производства малых городов в 2012 году составил 719 311 млн. тенге, что составляет 4,26 % от общереспубликанского объема промышленной продукции. Промышленное производство в малых и моногородах характеризуется выраженной специализацией на одной-двух отраслях, а другие отрасли развиты незначительно, либо промышленные предприятия вообще отсутствуют.

В большинстве малых и моногородов страны образовался комплекс проблем, в основном связанных с состоянием бывших градообразующих предприятий или доминирующей отрасли.

Одна из проблем – неудовлетворительное состояние инженерной и социальной инфраструктуры. Высокий износ водопроводных, канализационных, тепловых и электрических сетей требует значительных финансовых вложений. Так, в половине моногородов (14 городов) износ электрических сетей достигает 70 %.

Неудовлетворительное состояние производственной инфраструктуры является одной из ключевых проблем, сдерживающих развитие малых и моногородов. Особенно остро стоит проблема транспортной удаленности и плохого состояния автомобильных дорог.

Таблица 4. Информация по наиболее критичным показателям

среди малых/моногородов

	Малые города	Моногорода
Износ электрических сетей, %	Степногорск (85), Шемонаиха (87), Приозерск (82)	Аксай (94), Риддер (82), Житикара (81,3) Зыряновск (82)
Износ тепловых сетей, %	Степногорск (80), Приозерск (80), Лисаковск (70,6), Текели (80)	Аксай (95), Текели (80), Зыряновск (80), Серебрянск (78), Курчатов (68)
Износ водопроводных сетей, %	Атбасар (82), Макинск (80), Щучинск (64), Талгар (75), Каркаралинск (50), Приозерск (79), Ленгер (70)	Жанатас (95), Зыряновск (82), Серебрянск (75), Курчатов (74), Каратау (60), Кентау (60)
Аварийность домов, %	Казалинск (21), Зайсан (19), Приозерск (10,8), Шар (9 %), Есиль (6)	Аркалык (84,7), Абай (36,7), Жанаозен (10,9), Каратау (8,4), Жанатас (7,1)
Убыль численности населения, %	Ерейментау (на 28,3), Степняк (на 24,0), Державинск (на 20,6), Сергеевка (на 22,5), Мамлютка (на 19,3), Булаево (на 18,9), Шар (на 16,7)	Аркалык (на 33,5), Каражал (на 19,5), Абай (на 19,3), Жанатас (на 18,2), Серебрянск (на 16,3)

Для разработки эффективных мер по развитию малых и моногородов Казахстана изучались успешные примеры зарубежных стран в развитии подобных населенных пунктов.

Учитывая характер и специфику сложившейся ситуации в малых городах, для Казахстана возможна адаптация и применение опыта таких стран, как США, Швеции, а также в целом Европейского союза (далее – ЕС).

К примеру, в результате снижения добычи угля и объемов производства текстильной промышленности город Биг Стоун Гэп (США) оказался в тяжелой социально-экономической ситуации. Благодаря реструктуризации экономики города и использованию преимущества близости к природе и рекреационным местам удалось стабилизировать уровень безработицы и увеличить численность населения города.

Другой пример: зависимость города Фармвилль от табачной отрасли была ликвидирована через диверсификацию экономики города путем агрессивной поддержки малого и среднего бизнеса (далее – МСБ) и "переманивания" бизнеса из большого города. Здесь были использованы преимущества близости большого города, 2-х железнодорожных линий и шоссе.

Одним из успешных примеров превращения недостатков в преимущества служит город Кируна (Швеция). В результате снижения объемов добычи железа и сокращения занятых город оказался на грани банкротства. Для диверсификации экономики города градообразующее предприятие вложило масштабные инвестиции в развитие научно-иследовательских опытно-конструкторских разработок (далее – НИОКР), аэрокосмической отрасли и туристской индустрии.

Смена технологических укладов привела к тотальному сокращению занятых в традиционных отраслях промышленности (в текстильной промышленности – более чем на половину, в металлообработке – на треть) и безработице в 27 % в городе Хелмонд (Нидерланды). В результате принятых мер властями в город были привлечены многочисленные отечественные и иностранные компании, характеризующиеся "пулом", технологическими новациями, ориентированные на широкое использование научно-технического прогресса и предпринимательство, активно действующие на международном рынке. Численность города возросла с 48 до 70 тыс. человек, а безработица сократилась с 27 до 6,8 %.

В Польше политика развития малых городов преследовала цель повышения грамотности населения и развития человеческого капитала. В связи с этим были реализованы проекты по развитию транспортной инфраструктуры, альтернативных источников энергии, информационного общества, улучшению окружающей среды, образования.

Разные страны выбирали разные пути для решения проблем своих моногородов. Наиболее близки к нашим проблемы моногородов таких стран, как Германия, Австралия, Япония и США.

Например, в Германии для решения проблем, возникших в связи со спадом в угольной промышленности Рурского бассейна, государством был введен налог – "угольный пфеннинг" для субсидирования угольной отрасли.

Примечателен в мировой практике развития моногородов опыт города Теннант-Крик (Австралия). После истощения угольных шахт города для сохранения уровня занятости государством и градообразующим предприятием был организован переезд специалистов и шахтеров на другие месторождения, что позволило сохранить не только рабочие места, но и кадровый потенциал.

В Японии решение проблем моногородов также осуществлялось совместно государством и градообразующим предприятием. Здесь был организован перевод части сотрудников на производственные мощности компании в других городах.

При этом градообразующим предприятием были созданы новые малые предприятия в различных сферах экономики (электроника и информационные системы, производство товаров для жизни и продуктов питания, создание технопарка).

Одним из успешных примеров диверсификации экономики моногорода считается опыт города Бирмингем (США). Используя естественные преимущества города и продуманную политику правительства по привлечению инвестиций (например, мелких производителей на свободные производственные площади, развитие инфраструктуры высшего образования и другие меры), город смог решить проблемы, связанные с закрытием градообразующих металлургических предприятий.

Как видно из мировой практики наиболее успешными в решении своих проблем оказались города, в которых прослеживалась высокая совместная заинтересованность как со стороны государства, так и со стороны градообразующего предприятия.

Значительный прогресс наблюдается в тех городах, где основные усилия были направлены на стимулирование предпринимательства – курсы переподготовки, организация бизнес-инкубаторов, создание новых производств градообразующим предприятием, налоговые льготы.

SWOT-анализ развития малых и моногородов в Казахстане:

Сильные стороны	Слабые стороны
наличие производственной и транспортной инфраструктуры; положительные показатели естественного прироста населения в перспективных городах; благоприятные условия для развития малого и среднего предпринимательства; наличие кадровой базы; наличие свободных территорий для размещения новых производственных мощностей	низкий уровень диверсификации промышленности; неполная загрузка имеющихся производственных мощностей ввиду неконкурентоспособности производимой продукции; спад производства на промышленных предприятиях (в моногородах – в зависимости от ситуации на сырьевых рынках), невостребованность производимой продукции; низкая доля экономически активного населения; отсутствие мест приложения труда; отток населения в благополучные регионы; низкие показатели уровня жизни населения; слабая обеспеченность населения услугами социальных учреждений; высокая изношенность инженерной, социальной и жилищно-коммунальной инфраструктуры, внутригородских дорог
Возможности	Угрозы
полная реструктуризация экономики, маркетинг и выявление потенциальных брендов городов; диверсификация экономики и освоение новых специализаций; модернизация действующих предприятий, привлечение новых (стратегических, "якорных" инвесторов), аутсорсинг; привлечение квалифицированных кадров, подготовка и переподготовка местных кадров; повышение уровня жизни населения; развитие малого и среднего бизнеса в сфере промышленности, строительства, переработки сельскохозяйственной продукции, транспорта, туризма и рекреации; развитие государственно-частного партнерства (далее – ГЧП)	массовая безработица в связи с остановкой градообразующих предприятий; технологическая отсталость промышленных предприятий, что снижает конкурентоспособность производимой продукции; депопуляция городов; снижение инвестиционной привлекательности

Сельские территории

По итогам мониторинга социально-экономического развития насчитывается 6 838 СНП, в которых проживает 7,7 млн. человек. Из общего количества СНП 1 080 соответствует высокому, 5 293 – среднему, а 465 – низкому потенциалу развития. При этом более половины СНП являются малочисленными и в них проживает всего 9,3 % сельских жителей.

Доступ к централизованному водоснабжению имеют 74 % сельского населения, а 23 % автомобильных дорог местного значения требуют капитального ремонта.

Решение вопросов развития сельских территорий предусмотрено в рамках различных программных документов, однако отсутствие комплексного подхода в данном направлении не позволяют достичь желаемых результатов.

Так, несмотря на государственную поддержку положительное сальдо миграции сельского населения только в двух областях – Алматинской и Мангистауской, что связано с отсутствием достаточной работы в региональной политике по сельским населенным пунктам.

Отток населения из сел наблюдается в основном в аграрных регионах (Западно-Казахстанская, Восточно-Казахстанская, Северо-Казахстанская, Южно-Казахстанская, Костанайская области).

Прирост/убыль сельчан за счет миграции (2011 – 2013 годы)

Весь объем государственной поддержки в регион в денежном выражении

В связи с этим, наряду с решением общих проблем развития сельских территорий, необходимо приступить к новому этапу комплексного развития опорных СНП с обеспечением более высокого уровня жизни сельского населения.

Для развития опорных сел был изучен опыт развития сельских территорий Республики Беларусь.

В Республике Беларусь реализовывалась Государственная программа возрождения и развития села на 2005 – 2010 годы, которая была направлена на создание условий для приоритетного социально-экономического развития села и повышения эффективности работы агропромышленного комплекса.

Основными целями и задачами этой Государственной программы являлись:

1) возрождение и развитие социальной и производственной сфер белорусского села, обеспечение условий для устойчивого ведения сельскохозяйственного производства;

2) повышение доходов сельского населения, создание основ для престижности проживания в сельской местности и улучшения демографической ситуации на селе;

3) обеспечение эффективного производства сельскохозяйственной продукции и продовольствия в объемах, достаточных для внутреннего рынка и формирования экспортных ресурсов.

Проводниками социальных стандартов на селе были определены агрогородки.

В этом документе агрогородок определяется как качественно новый тип сельских поселков: агрогородок – благоустроенный населенный пункт с численностью населения, как правило, менее тысячи человек, в котором будут созданы производственная и социальная инфраструктуры для обеспечения социальных стандартов проживающему в нем населению и жителям прилегающих территорий.

Агрогородки создаются на основе административно-территориальных единиц базового уровня, территории которых является исторически устоявшимися административными образованиями. При реализации Программы агрогородки были подразделены на две группы. Первая – это селения, где курс на создание полноценного поселения был взят и реализуется давно и последовательно. Здесь различная модификация и совершенствование имеют планомерный характер и не воспринимаются чем-то чрезвычайным, радикальным. Другие поселения, чтобы обрести статус агрогородка должны значительно преобразиться по многим аспектам. В этом случае требуются вполне заметные и кардинальные новшества, требующие значительных финансовых вливаний.

Достигнутые позитивные результаты в Республике Беларусь делают актуальным применение подобных подходов и инструментов в развитии опорных СНП в рамках реализации новой региональной политики Республики Казахстан.

Приграничные территории

Общая протяженность Государственной границы Республики Казахстан по суше составляет 13 394 км. В республике насчитывается 12 приграничных областей, 62 приграничных района и 1 297 населенных пунктов, расположенных на их территории.

Это обстоятельство предопределяет высокую степень актуальности развития и использования всех преимуществ, связанных с подобным положением и одновременно необходимость учета и нивелирования вытекающих из этого недостатков.

В южных регионах страны в силу густозаселенности приграничных территорий сопредельных стран, а также наличия развитой инфраструктуры, транспортной доступности и приграничной торговли имеются все предпосылки для динамичного роста социально-экономического потенциала населенных пунктов.

Для стран с переходной экономикой приграничное положение наиболее экономически выгодно в случае "разности потенциалов" – когда за границей расположен более развитый сосед, заинтересованный в переносе части производства на территорию с конкурентными преимуществами: более дешевой рабочей силой и инфраструктурой при низких транспортных издержках (пример штата Сонора в Мексике на границе с США, границы Чехии, Венгрии со старыми странами ЕС). Но даже при соседстве с развитыми странами приграничный эффект проявляется слабо, если институциональная среда остается неблагоприятной для инвестиций (например северо-западная граница России и ЕС).

На границе Казахстана и России "разности потенциалов" нет, соседние регионы России не имеют явного преимущества в развитии, как и регионы Казахстана. Высокий душевой ВРП в западных областях Казахстана и Тюменской области остается статистической величиной, большая часть нефтегазовых доходов централизуется в центральный бюджет, что препятствует ускоренному развитию и созданию новых рабочих мест в самих регионах. Приграничное взаимодействие средне- или слаборазвитых регионов невелико или имеет узкую номенклатуру обмена, значительную долю теневой торговли.

В юго-восточных приграничных регионах страны усиливаются такие негативные факторы, как быстрый темп роста экономики соседних государств, отток населения в города и депопуляция значительных территорий, демографическое давление на приграничные регионы страны со стороны соседних государств.

Так, в 2000 году в Китае принята программа "Стратегия широкомасштабного развития Запада". На ближайшие годы официальным лозунгом экономического развития Китая провозглашен "Стабильный Восток, развивающийся Запад". В 2000 – 2009 годы валовый внутренний продукт (далее – ВВП) Западного Китая ежегодно увеличивался в среднем на 11,9 %, что превысило средний уровень по стране. Тенденция быстрого роста сохранялась и в 2009 году, когда страна переживала не самые лучшие времена в условиях мирового финансового кризиса. Темп роста ВВП в Западном Китае оказался на 2,8 % выше, чем в восточной части страны⁵. При этом наблюдается депопуляция численности населения Восточно-Казахстанской области, если в 2003 году она составляла 1 466 тыс. человек, то к 2013 году снизилась до 1 394 тыс. человек.

___________________________

⁵В рамках стратегии освоения запада страны наиболее важными считаются следующие мегапроекты: отведение водных ресурсов с юга на север; Цинхай-Тибетская железная дорога; газопровод "Запад-Восток"; линия электропередачи между западным и восточным регионами. Осуществляется также крупномасшабный и дорогостоящий экологический проект, предусматривающий восстановление лесо-травяного покрова на рекультивируемых пахотных угодьях западных районах Китая.

Вместе с тем, динамично развивающийся товарооборот с Китаем, создание международных центров приграничной торговли, принятые меры по развитию транспортных сообщений вглубь территорий республики с выходом в другие страны, огромный туристический потенциал создают предпосылки для развития экономики этих регионов.

За счет высокой транспортной доступности наблюдается высокая интеграция приграничных территорий Республики Казахстан и Российской Федерации, где расположены 12 российских и 7 казахстанских регионов.

По уровню социально-экономического развития к высокоразвитым приграничным регионам относятся Восточно-Казахстанская (российская зона приграничья) и Атырауская области, развитым – Южно-Казахстанская область, среднеразвитым – Актюбинская, Алматинская, Восточно-Казахстанская (китайская зона приграничья), Жамбылская, Западно-Казахстанская, Северо-Казахстанская, Костанайская, Павлодарская области, низкоразвитым – Кызылординская область.

В связи с этим, наряду с решением общих проблем развития сельских территорий, необходимо приступить к новому этапу комплексного развития приграничных территорий, позволяющему обеспечить комплексность и гармоничность социально-экономического развития.

4. Цель, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов
реализации Программы
4.1. Цель Программы

Создание условий для развития социально-экономического потенциала регионов через формирование рациональной территориальной организации страны, стимулирование концентрации населения и капитала в центрах экономического роста.

4.2. Целевые индикаторы Программы

Наименование индикатора	2015 год	2016 год	2017 год	2018 год	2019 год
1. Численность населения агломераций, тыс. человек
Всего	5 894,6	5 999,1	6 106,2	6 215,8	6 328,2
Астанинская	964,2	992,6	1 021,9	1 052,1	1 083,2
Алматинская	2 763,9	2 820,8	2 879,3	2 939,2	3 000,8
Шымкентская	1 567,8	1 581,1	1 594,4	1 607,9	1 621,5
Актюбинская	598,7	604,6	610,6	616,6	622,7
2. Инвестиции в основной капитал на душу населения (в рамках Программы), тыс. тенге
города "первого уровня" (агломерации)	20,7	22,7	25,2	30,2	30,9
города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)	32,4	37,1	36,9	43,0	45,5
города "третьего уровня" (малые и моногорода)	21,9	23,4	30,3	31,6	33,0
сельские территории, включая опорные СНП и приграничные территории	24,0	24,2	27,2	30,2	31,2
3. Доля модернизированных сетей, в том числе тепло-, электро- и газоснабжения, %, в том числе:
города "первого уровня" (агломерации)
Астанинская	19,94	20,0	21,05	22,0	22,5
Алматинская	0,33	0,45	0,5	0,6	0,7
Шымкентская	11,8	12,2	12,9	13,1	14
Актюбинская	10,1	11	11,9	12,4	13,2
города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)	7,8	8,4	9,05	9,9	10,5
города "третьего уровня" (малые и моногорода)	5,5	6,1	6,9	7,3	7,9
сельские территории, в том числе приграничные территории	4,9	5,2	6	6,7	7,15
4. Доступ к централизованному водоснабжению и водоотведению, %
города "первого уровня" (агломерации), в том числе:
водоснабжение:	81	85	87	91	94
города	85	88	92	96	100
СНП	51,5	55,5	69	75	80
водоотведение	52	57	64	70	77
города	77	82	87	94	100
СНП	12	13	15	18	20
города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)
водоснабжение	90	92	94	96	100
водоотведение	77	82	87	94	100
города "третьего уровня" (малые и моногорода)
водоснабжение	87	92	94	96	100
водоотведение	77	82	87	94	100
сельские территории, включая опорные СНП и приграничные территории
водоснабжение	51,5	55,5	69	75	80
водоотведение	12	13	15	18	20

4.3. Задачи

Достижение цели Программы на предстоящий период до 2020 года будет осуществляться решением следующих задач:

1) совершенствование территориального развития страны;

2) обеспечение комфортных условий проживания населения, включая улучшение состояния окружающей среды, жилищного фонда, коммунальной и транспортной инфраструктуры;

3) эффективное и рациональное обеспечение населения питьевой водой и услугами водоотведения;

4) комплексное решение проблем развития жилищного строительства, обеспечивающее дальнейшее повышение доступности жилья для населения.

4.4. Показатели результатов реализации Программы

В результате реализации Программы предусматривается увеличение финансовой поддержки региональному развитию и продвижению региональных инициатив по активизации потенциала роста.

Города "первого уровня" (агломерации)

Наименование показателя	2015 год	2016 год	2017 год	2018 год	2019 год
1. Протяженность модернизированных сетей (км), в том числе:
1) теплоснабжение, всего	161,2	98,1	18,1	19,2	21,5
Астанинская	77,2	1,3	3,5	3,7	4
Алматинская	75,93	84,22	5,7	6,1	6,7
Шымкентская	5,2	5,1	5	5,3	6,5
Актюбинская	2,91	7,48	3,9	4,1	4,3
2) электроснабжение, всего	1 345,3	1 128,1	1 185,3	1 199,0	1 080,0
Астанинская	125	129	212	200	150
Алматинская	320	350	382	320	320
Шымкентская	631,3	297,1	195,3	269	200
Актюбинская	269	352	396	410	410
3) газоснабжение, всего	2 165,0	1 365,0	1 422,0	1 421,0	1 405,0
Астанинская	-	-	-	-	-
Алматинская	425	365	315	400	400
Шымкентская	1 115	468	849	700	700
Актюбинская	625	532	258	321	305
4) водоснабжение, всего	399,0	428,0	548,0	605,0	591,0
Астанинская	102	95	138	162	164
Алматинская	219	230	284	248	264
Шымкентская	0	0	0	80	46
Актюбинская	78	103	126	115	117
5) водоотведение, всего	127,0	137,0	155,0	177,0	176,0
Астанинская	42	27	45	59	68
Алматинская	48	51	63	74	72
Шымкентская	0	16	20	16	12
Актюбинская	37	43	27	28	24
2. Снижение аварийности на городских сетях водоснабжения и водоотведения, число аварий на 1 километр сетей (коэффициент), в том числе:
1) водоснабжение, всего	0,39	0,35	0,31	0,28	0,24
Астанинская	0,8	0,7	0,6	0,5	0,4
Алматинская	0,24	0,22	0,21	0,2	0,2
Шымкентская	0,17	0,17	0,16	0,15	0,15
Актюбинская	0,35	0,3	0,275	0,25	0,2
2) водоотведение, всего	0,21	0,20	0,19	0,17	0,16
Астанинская	0,16	0,15	0,14	0,13	0,12
Алматинская	0,14	0,13	0,13	0,12	0,11
Шымкентская	0,14	0,13	0,12	0,11	0,11
Актюбинская	0,4	0,375	0,35	0,325	0,3
3. Доля нормативно очищенных сточных вод в городах при сбросах в водоемы (%)
Астанинская	100	100	100	100	100
Алматинская	71,4	73,95	76,5	79,05	81,65
Шымкентская	89	89	89,5	92	92
Актюбинская	76,5	79	80	82,5	84,5
4. Ввод жилья в агломерации (включая их пригородную зону)* (тыс. кв. м.)
всего, в том числе:	3 238,5	3 275,8	3 118,4	3 084,1	3 322,4
Астанинская	1 294,4	1 310,1	1 285,7	1 310,7	1 329,4
Алматинская	981,0	988,4	938,7	904,3	1 011,7
Шымкентская	449,0	463,3	425,1	414,9	436,1
Актюбинская	514,2	514,0	468,9	454,2	545,2
*показатели ввода жилья в разрезе направлений жилищного строительства указаны в приложении 3 к настоящей Программе
5. Снижение доли объектов кондоминиума, требующих капитального ремонта (%), в том числе:	13,5	13,5	12,5	10,5	9
Астанинская	6	6	4	1	0
Алматинская	56	56	54	50	47
Шымкентская	49	49	47	43	40
Актюбинская	28	28	26	22	20
6. Совершенствование градостроительной документации, нормативно-технических документов, сметно-нормативной базы, технологических карт на новые технологии и типовых проектов для строительства объектов различных сфер экономики (единиц), в том числе:
1) межрегиональные схемы территориального развития Республики Казахстан		2	1
2) межрегиональные схемы территориального развития агломерации	2		2
3) генеральные планы городов-центров агломерации	3	-	-	1	-
4) генеральные планы малых городов	-	3	2	4	-
5) генеральные планы и схемы застройки СНП	116	65	66	69	55
6) разработка сметно-нормативных документов в сфере архитектуры, градостроительства и строительства*	45	48	45	42	42
7) разработка технологических карт по новым технологиям строительного производства*	20	40	40	40	40
8) разработка типовых проектов*	83	49	-	-	-
9) разработка и переработка нормативно-технических документов*	49	-	-	-	-
*показатели по разработанной документации едины для городов "второго уровня", "третьего уровня", сельских и приграничных территорий
7. Рациональное обустройство и развитие территорий
Разработка и реализация проектов (единиц)	8	11	11	25	21

Города "второго уровня" (областные центры,
города Семей и Туркестан)

Наименование показателя	2015 год	2016 год	2017 год	2018 год	2019 год
1. Протяженность модернизированных сетей (км), в том числе:
1) теплоснабжения	95,5	101,7	72,2	67	67
2) электроснабжения	854,4	873,1	774,4	228,0	230,0
3) газоснабжения	216,4	172,2	45	45	45
4) водоснабжения	371	334	346	352	355
5) водоотведения	67	103	127	234	236
2. Снижение аварийности на городских сетях водоснабжения и водоотведения, число аварий на 1 километр сетей (коэффициент), в том числе:
1) водоснабжение	0,475	0,45	0,425	0,4	0,375
2) водоотведение	0,315	0,3	0,275	0,235	0,2
3. Доля нормативно очищенных сточных вод в городах при сбросах в водоемы (%)	57	68	75	85	93
4. Ввод жилья* (тыс. кв. м.), всего	2 404,6	2 532,0	2 873,8	3 060,4	3 489,1
*показатели ввода жилья в разрезе направлений жилищного строительства указаны в приложении 3 к настоящей Программе
5. Снижение доли объектов кондоминиума, требующих капитального ремонта (%)	7,6	7,6	7	5,9	5
6. Совершенствование градостроительной документации, нормативно-технических документов, сметно-нормативной базы, технологических карт на новые технологии и типовых проектов для строительства объектов различных сфер экономики (единиц), в том числе:
1) комплексные схемы градостроительного планирования территорий областей	-	3	7	3	1
2) генеральные планы городов второго уровня	3	1	3	3	2
7. Рациональное обустройство и развитие территорий
Разработка и реализация проектов (единиц)	21	12	15	34	34

Города "третьего уровня" (малые и моногорода)

Наименование показателя	2015 год	2016 год	2017 год	2018 год	2019 год
1. Протяженность модернизированных сетей (км),в том числе:
1) теплоснабжения	138,53	93,1	110,4	68	68
2) электроснабжения	504,7	522,02	377,0	173,6	181,0
3) газоснабжения	126,7	177,0	433,0	126,0	126,0
4) водоснабжения	208	225	230	236	239
5) водоотведения	45	71	83	113	159
2. Снижение аварийности на городских сетях водоснабжения и водоотведения, число аварий на 1 километр сетей (коэффициент), в том числе:
1) водоснабжение	0,4	0,375	0,35	0,325	0,3
2) водоотведение	0,45	0,4	0,35	0,3	0,25
3. Доля нормативно очищенных сточных вод в городах при сбросах в водоемы (%)	75	79	83	87	94
4. Ввод жилья* (тыс. кв. м.), всего	1 158	1 190	1 203	1 244	1 344
*показатели ввода жилья в разрезе направлений жилищного строительства указаны в приложении 3 к настоящей Программе
5. Снижение доли объектов кондоминиума, требующих капитального ремонта (%)	4,6	4,6	4,2	3,6	3,1
6. Совершенствование градостроительной документации, нормативно-технических документов, сметно-нормативной базы, технологических карт на новые технологии и типовых проектов для строительства объектов различных сфер экономики (единиц):
1) малые города	-	3	2	4	-
2) моногорода	-	-	-	-	-
7. Рациональное обустройство и развитие территорий
Разработка и реализация проектов, единиц	72	52	10	56	56

Сельские территории

Наименование показателя	2015 год	2016 год	2017 год	2018 год	2019 год
1. Численность населения в опорных СНП	952,8	971,5	990,2	1 008,9	1 027,5
2. Протяженность модернизированных сетей (км), в том числе:
1) теплоснабжения	21,65	56,2	35,1	11	11
2) электроснабжения	1 232,3	1 309,1	1 278,1	990,0	1 000
газоснабжения	656,3	1 004,0	487,4	200	200
4) водоснабжения	3 354	3 200	3 200	3 200	3 200
5) водоотведения	31	45	60	45	45
3. Ввод жилья* (тыс. кв. м.), всего	299	303	305	312	344
*показатели ввода жилья в разрезе направлений жилищного строительства указаны в приложении 3 к настоящей Программе
4. Снижение доли объектов кондоминиума, требующих капитального ремонта (%)	1,4	1,4	1,3	1,1	0,9
5. Рациональное обустройство и развитие территорий
Разработка и реализация проектов ( единиц)	6	9	1	10	10

Приграничные территории

К 2020 году рост численности населения в опорных СНП, расположенных на приграничных территориях, увеличится на 5 % (факт 2013 года – 175.2 тыс. чел.).

2015 год	2016 год	2017 год	2018 год	2019 год
177,0	178,7	180,5	182,2	184,0

Государственные органы, ответственные за достижение целей, целевых индикаторов, задач, показателей результатов: МНЭ, МФ, МИР, МСХ, МИО областей, городов Алматы и Астаны.

5. Этапы реализации Программы

Программа будет реализовываться в 2015 – 2019 годах без разбивки на этапы. В рамках Программы предусматривается решение задач по:

1) совершенствованию территориального развития страны;

2) обеспечению комфортных условий проживания населения, включая улучшение состояния окружающей среды, жилищного фонда, коммунальной и транспортной инфраструктуры;

3) эффективному и рациональному обеспечению населения питьевой водой и услугами водоотведения;

4) комплексному решению проблем развития жилищного строительства, обеспечивающему дальнейшее повышение доступности жилья для населения.

Данные задачи, направленные на создание условий, обеспечивающих развитие социально-экономического потенциала регионов, будут осуществляться на основе интенсивного развития высокоурбанизированных зон, обеспечения благоприятной среды для жизни населения, разработки нормативно-технических документов, сметно-нормативной базы, технологических карт на новые технологии и разработки типовых проектов для строительства объектов различных сфер экономики, территориальной концентрации людей и капитала в перспективных районах и центрах экономического роста:

1) городов "первого уровня" (агломераций с центрами в городах Астане, Алматы, Шымкенте и Актобе);

2) городов "второго уровня" (областных центров, городов Семей и Туркестан);

3) городов "третьего уровня" (малых и моногородов);

4) сельских территорий, включая опорные сельские населенные пункты;

5) приграничных территорий.

Для реализации проектов, направленных на решение задач, предусмотренных Программой, будут использованы механизмы возвратного финансирования проектов, в том числе через акционерное общество "Фонд развития жилищно-коммунального хозяйства" в соответствии с действующим законодательством.

1. Развитие городов "первого уровня" (агломераций с центрами в

городах Астане, Алматы, Шымкенте и Актобе)

Реализация задачи по развитию городских агломераций будет осуществляться по следующим направлениям:

1) экономическое позиционирование городских агломераций на республиканском и региональном рынках;

2) скоординированное развитие инфраструктуры городских агломераций с применением инновационных технологий;

3) совершенствование территориальной, градостроительной и институциональной политики развития городских агломераций.

1. Экономическое позиционирование городских агломераций на республиканском и региональном рынках.

В рамках данного направления будет осуществляться целенаправленная политика улучшения предпринимательского климата и обновления имиджа городов Астаны, Алматы, Шымкента и Актобе в целях обеспечения их привлекательности для мирового бизнеса.

Для создания высокоорганизованной урбанистической среды жизни этих агломераций и становления их в новой роли будут предусмотрены:

1) формирование в агломерациях и на тяготеющих к ним территориях полифункциональных зон:

общенациональной и, в перспективе, центрально-азиатской дистрибуции (торговля и услуги);

транспортно-логистических и процессинговых услуг с формированием в перспективе крупнейших в регионе торгово-логистических центров (на примере Сингапура, Гонконга), центров авиатранзита ("хабов");

технологического трансферта: импорт массовых стандартных технологий, разворачивание процессинговых центров ведущих иностранных компаний (филиалы, совместные предприятия), ориентированных на внутренний и внешний рынки;

инновационного развития (на примере "Парк инновационных технологий" в городе Алматы), то есть формирование специальных экономических зон, индустриальных парков, зон инновационного роста, промышленных площадок, центров коммерциализации технологий в рамках определенных экономических специализаций городских агломераций;

центра туристских, рекреационных и спортивных услуг, развлекательного и досугового обслуживания;

продовольственной специализации (продовольственный пояс);

международного финансового центра;

2) реализация крупных государственных проектов, в том числе через механизм ГЧП, в рамках определенных экономических специализаций городских агломераций (на примере таких проектов, как строительство "Назарбаев Университет", Международного центра приграничного сотрудничества "Хоргос", городов-спутников G4 City, автомобильной дороги "Западная Европа – Западный Китай" и других);

3) стимулирование дислокации в центрах городских агломераций представительств и офисов международных организаций, филиалов крупнейших транснациональных компаний;

4) применение инструментов, предусмотренных в государственных и отраслевых программах (таких как "Дорожная карта бизнеса 2020", "Дорожная карта занятости 2020", развития туризма, транспорта и коммуникаций и других).

Реализация намечаемых мероприятий предусматривает охват административных территорий, входящих в зону агломераций, что, с одной стороны, станет импульсом для их развития, а с другой стороны вызовет необходимость координации управления (надрегиональное регулирование), проведения совместных мероприятий смежных регионов (кооперативные проекты).

2. Скоординированное развитие инфраструктуры городских агломераций с применением инновационных технологий.

В рамках данного направления будут приняты меры по инфраструктурному обеспечению агломераций, как одному из основных механизмов их развития.

Скоординированное (через долгосрочное планирование) развитие инфраструктуры городских агломераций будет предусматривать:

1) интегрированную транспортную систему путем:

внедрения новых экспрессных видов транспорта (скоростнорельсовый транспорт);

реконструкции систем пригородного и внутригородского сообщения в пределах агломераций, с приоритетным развитием общественного транспорта;

2) развитие производственной, энергетической, инженерно-коммунальной, водохозяйственной и социальной инфраструктур с применением передовых инновационных и технологических решений (с учетом мировых тенденций);

3) инфокоммуникации путем:

обеспечения высокой степени проникновения широкополосного доступа (цифровое равенство);

обеспечения возможности быстрого развертывания и перемещения сети (беспроводные технологии);

4) построение "зеленой экономики" путем:

обеспечения энерго- и ресурсосбережения;

развития "зеленых поясов" и парковых зон;

использования экологически чистого транспорта;

выноса производств за пределы городов;

5) развитие инфраструктуры противодействия паводкам, селям, оползням, лавинам, землетрясениям, а также противопожарной защиты агломераций.

3. Совершенствование территориальной, градостроительной и институциональной политики развития городских агломераций.

Для гармоничного развития агломераций будут приняты меры по совершенствованию инструментов административно-территориального управления агломерационным развитием.

В связи с тем, что агломерационные образования Республики Казахстан имеют различную административно-территориальную организацию, они требуют дифференцированной модели построения отношений между субъектами государственного управления. При этом важное значение имеет формирование модели управления агломерацией. В этой связи предусматривается:

1) применительно к Астанинской и Алматинской агломерациям осуществлять управление на основе договорных отношений между акиматами городов Астаны, Алматы, Акмолинской и Алматинской областей, а также через создание комиссии при Правительстве, отвечающей непосредственно за развитие этих агломераций;

2) применительно к Шымкентской, Актюбинской агломерациям осуществлять управление на уровне областных акиматов, а также через создание специальной областной комиссии.

Для развития агломераций предусматривается разработка:

1) межрегиональных схем территориального развития Республики Казахстан по трем объединенным центрам регионов (центральный, южный, западный) с разработкой его концептуально-методологических основ;

2) межрегиональных схем территориального развития агломераций на долгосрочный период, которые должны обеспечить:

координацию межрегиональных и межотраслевых интересов в развитии агломерации (так как это касается нескольких административно-территориальных единиц);

более четкое функциональное зонирование территории агломерации;

установление зон особого градостроительного регулирования с проведением инвентаризации земель, резервирования территорий для целей развития агломерации (жилая постройка, промышленные площадки, магистральная инфраструктура, зоны рекреации, зеленые пояса и другие);

скоординированное развитие инфраструктуры города-центра, пригородов, зон притяжения;

3) единой системы государственного градостроительного кадастра Республики Казахстан;

4) долгосрочных планов формирования и развития агломераций, утверждаемых постановлениями Правительства (по Астанинской и Алматинской агломерациям) и решениями областных маслихатов (по Шымкентской и Актюбинской агломерациям).

Совершенствование градостроительной политики предусматривает пересмотр градостроительной документации городов и населенных пунктов прилегающих территорий с учетом изменения территориального пространства городов-центров агломераций за счет освоения имеющихся свободных территорий, а также определения опорного каркаса агломераций на основе существующих предпосылок (экономико-географического положения и природно-ресурсного потенциала).

2. Развитие городов "второго уровня" (областных центров,

городов Семей и Туркестан)

Реализация задачи по развитию городов "второго уровня" (областных центров, городов Семей и Туркестан) будет осуществляться по следующим направлениям в рамках программ их развития:

1) экономическое позиционирование на рынках Таможенного Союза и Центральной Азии;

2) эффективное развитие инженерной и социальной инфраструктур;

3) эффективное градостроительное планирование территорий.

1. Экономическое позиционирование городов "второго уровня" (областных центров, городов Семей и Туркестан) на рынках Таможенного Союза и Центральной Азии.

Местными исполнительными органами совместно с научным сообществом областей будут проведены маркетинговые исследования по брендингу городов "второго уровня", в рамках которых будут выявлены перспективные экономические специализации.

Для создания высокоорганизованной урбанистической среды жизни городов "второго уровня" и становления их в новой роли будут предусмотрены:

1) формирование в городах второго уровня и на тяготеющих к ним территориях полифункциональных зон:

межрегиональной дистрибуции (торговля и услуги);

транспортно-логистических и процессинговых услуг с формированием межрегиональных торгово-логистических центров;

инновационного развития, то есть формирование специальных экономических зон, индустриальных парков, зон инновационного роста, промышленных площадок, центров коммерциализации технологий в рамках определенных экономических специализаций городов "второго уровня";

центра туристских, рекреационных и спортивных услуг, развлекательного и досугового обслуживания (в зависимости от местных условий и результатов маркетинговых исследований по брендингу городов "второго уровня");

продовольственной специализации (продовольственный пояс);

2) реализация проектов через механизм государственно-частного партнерства в рамках определенных экономических специализаций городов "второго уровня";

3) применение инструментов, предусмотренных в государственных и отраслевых программах (таких как "Дорожная карта бизнеса 2020", "Дорожная карта занятости 2020", развития туризма, транспорта и коммуникаций и других).

2. Комплексное развитие инженерной и социальной инфраструктуры городов "второго уровня" (областных центров, городов Семей и Туркестан)

Комплексное развитие инфраструктуры городов "второго уровня" будет предусматривать:

1) эффективную транспортную систему в рамках реализации Государственной программы развития и интеграции инфраструктур транспортной системы Республики Казахстан до 2020 года;

2) развитие производственной, энергетической, инженерно-коммунальной, водохозяйственной и социальной инфраструктур с применением передовых инновационных и технологических решений (с учетом передовых тенденций);

3) построение энергоэффективной экономики путем:

обеспечения энерго- и ресурсосбережения;

развития "зеленых поясов" и лесопарковых зон;

использования экологически чистого транспорта;

выноса экологически вредных производств за пределы городов;

4) развитие инфраструктуры противодействия паводкам, селям, оползням, лавинам, землетрясениям, а также противопожарной защиты агломераций.

3. Эффективное градостроительное планирование территории городов "второго уровня" (областных центров, городов Семей и Туркестан).

Социально-экономическое развитие городов "второго уровня" будет скоординировано с развитием прилегающих к ним населенных пунктов.

Для развития городов "второго уровня" предусматриваются:

1) разработка комплексных схем градостроительного планирования территорий областей;

2) разработка областного и базового уровней единой системы государственного градостроительного кадастра Республики Казахстан;

3) включение программных мер по развитию городов Семей и Туркестан в программы развития соответствующих областей на пятилетний период.

3. Развитие городов "третьего уровня" (малых и моногородов)

Решение задачи по развитию малых и моногородов в рамках реализации Программы будет осуществляться по трем направлениям:

1) брендинг малых и моногородов, разработка их комплексных планов развития;

2) диверсификация экономики и развитие малого и среднего бизнеса в малых и моногородах в рамках программ развития предпринимательства;

3) развитие инфраструктуры малых и моногородов.

Для реализации данных направлений уполномоченным органом будут приняты меры по совершенствованию нормативной правовой базы, координации поддержки развития малых и моногородов со стороны центральных государственных органов и других организаций.

Между уполномоченным органом и акимами областей будут заключаться соглашения о совместных мерах по развитию малых и моногородов, определенных Программой.

В рамках реализации Программы местными исполнительными органами в соответствии с рекомендациями уполномоченного органа будет проведена группировка малых и моногородов на города с высоким, средним и низким экономическим потенциалом (приложение 1 "Перечень малых и моногородов Республики Казахстан").

При этом механизмы государственной политики поддержки будут дифференцированы в зависимости от потенциала малого и моногорода.

Малым и моногородам с низким экономическим потенциалом будет оказана поддержка в рамках текущего бюджета Программы для поддержания инфраструктуры на минимально необходимом уровне стандарта качества жизни.

Малым и моногородам со средним и высоким потенциалом будет оказана целевая поддержка в рамках бюджета развития Программы с целью повышению их потенциала.

Кроме этого, будет оказана особая поддержка малым и моногородам, входящим в зону влияния агломераций, а также расположенным на приграничной территории, по развитию социально-экономического потенциала.

1. Брендинг малых и моногородов, разработка их комплексных планов развития (далее – КПР).

В настоящей Программе под "брендингом малого и моногорода" понимается инструментарий для выявления успешных и эффективных видов деятельности, потенциально возможных для формирования на территории малого и моногорода.

В рамках данного направления местные исполнительные органы с привлечением университетов либо иных научно-исследовательских институтов и центров проведут системную диагностику и маркетинговые исследования по перспективам развития каждого малого и моногорода, в рамках которых будут выявлены перспективные новые специализации экономики, определены меры по улучшению имиджа, консолидации сил частного и общественного секторов в решении экономических проблем, оценены наиболее значимые внешние рынки и целевые группы потребителей бренда города и другие.

На основе проведенных маркетинговых исследований и системной диагностики городов местными исполнительными органами будут разработаны КПР малых и моногородов.

КПР разрабатываются на долгосрочный период с определением перспектив развития, прогнозируемой численности населения и новых специализаций (брендов) городов.

КПР будут являться основанием для определения объема финансирования каждого малого и моногорода из республиканского и местных бюджетов на планируемый период.

Мероприятия КПР по развитию социальной, жилищной и инженерной инфраструктуры малых и моногородов должны разрабатываться исходя из перспективной численности населения и в зависимости от производственной емкости стабильно работающих предприятий.

Разработка КПР города проводится по следующему алгоритму:

1) акиматы областей с привлечением университетов либо иных научно-исследовательских институтов и центров проводят за счет средств местных бюджетов системную диагностику и маркетинговые исследования по перспективам брендинга каждого города (с проведением социологического опроса), в рамках которых будут выявлены экономический потенциал, факторы, оказывающие позитивное и негативное влияние на его развитие, а также перспективные новые специализации;

2) акиматы областей на основании рекомендаций уполномоченного органа, проведенной системной диагностики и маркетинговых исследований по перспективам брендинга разрабатывают КПР каждого города на долгосрочный период.

Срок разработки КПР малых и моногородов – до 1 июля года, предшествующего планируемому периоду реализации КПР;

3) КПР рассматриваются рабочей группой, созданной при уполномоченном органе.

Рабочая группа детально изучает каждый КПР, дает рекомендации по доработке и отбирает инвестиционные проекты для оказания мер государственной поддержки и последующего внесения на рассмотрение МВК;

4) МВК с учетом предложений рабочей группы одобряет КПР, а также инвестиционные проекты для реализации за счет республиканского бюджета, институтов развития и национальных компаний;

5) КПР, одобренные МВК, утверждаются решениями областных маслихатов.

2. Диверсификация экономики и развитие малого и среднего бизнеса в малых и моногородах в рамках программ развития предпринимательства.

В рамках данного направления будет осуществляться реализация "якорных" инвестиционных проектов (включая инструменты программ индустриализации) для долгосрочной диверсификации экономики малых и моногородов.

Местными исполнительными органами совместно с уполномоченным органом в области государственной поддержки индустриально-инновационной деятельности будут отобраны 1–3 "якорных" инвестиционных проектов для реализации в каждом малом и моногороде.

Развитие экономического потенциала малых и моногородов будет осуществляться по следующим направлениям:

1) размещение национальными холдингами вспомогательных и обслуживающих производств, заказов в малых и моногородах с учетом их специфики.

АО "ФНБ "Самрук-Казына", АО "НУХ "КазАгро" будут приняты меры по возможной реализации инвестиционных проектов в малых и моногородах, исходя из специфики компании, финансово-экономической и производственной целесообразности проекта;

2) размещение градообразующими предприятиями вспомогательных и обслуживающих производств, заказов в малых и моногородах с учетом их специфики.

Местными исполнительными органами совместно с градообразующими предприятиями будут приняты меры по реализации не менее одного инвестиционного проекта в каждом малом и моногороде в соответствии с его специализацией;

3) восстановление прежней специализации в малых и моногородах путем:

привлечения стратегического инвестора для модернизации действующей либо создания новой специализации.

Для привлечения стратегического инвестора в рамках Программы уполномоченным органом в области государственной поддержки индустриально-инновационной деятельности будут приняты меры по оказанию государственной поддержки в рамках Национального плана по привлечению инвестиций.

Кроме того, юридическим лицам, реализующим инвестиционные стратегические проекты в малых и моногородах с низким и средним потенциалом, будут предоставляться промышленные льготы путем возмещения или оплаты части их затрат на газ, электроэнергию, приобретение земельного участка и приобретение (строительство) зданий, сооружений.

Также будут рассмотрены возможности предоставления права недропользования на основе прямых переговоров с уполномоченным органом в сфере недропользования для предприятий с ограниченным сроком эксплуатации отрабатываемого месторождения полезных ископаемых:

1) выявление перспективных месторождений полезных ископаемых, находящихся вблизи малых и моногородов, с определением мер по их доразведке с участием АО "НК "Казгеология" или частных инвесторов, заинтересованных в расширении сырьевой базы предприятий;

2) решение проблем "тупиковости" и развитие транзитного потенциала малых и моногородов.

Местными исполнительными органами, уполномоченным органом в сфере транспорта совместно с АО "ФНБ "Самрук-Казына" для решения проблем тупиковости будут приняты меры по развитию транспортной инфраструктуры.

3. Развитие инфраструктуры малых и моногородов

В целях повышения эффективности бюджетных расходов развитие инфраструктуры малых и моногородов будет осуществляться с учетом долгосрочных перспектив их развития в зависимости от степени потенциала развития городов.

В рамках данного направления будет осуществляться преимущественное финансирование строительства и (или) реконструкции инфраструктуры жизнеобеспечения на оптимальную численность населения малых и моногородов с высоким и средним потенциалом, находящихся в зоне влияния агломераций, а также являющихся центрами обрабатывающей промышленности, транспортно-промышленными центрами (узлами) или обладающих туристско-рекреационных потенциалом.

По малым и моногородам с высоким и средним потенциалом, по которым МВК принято решение по дальнейшему развитию, инвестиционные проекты финансируются в порядке, утвержденном бюджетным законодательством.

При этом в первоочередном порядке решаются наиболее острые вопросы жизнеобеспечения города (тепло-, водо -, электро-, газоснабжение, дороги, снос аварийного и ветхого жилья, благоустройство и экология).

В случаях принудительного отчуждения земельных участков и иного недвижимого имущества в связи с изъятием земельных участков для государственных нужд в моногородах по решению МВК по вопросам региональной политики предусматривается строительство жилья для граждан, подлежащих переселению.

Кроме того, в рамках данного направления за счет текущих целевых трансфертов из республиканского бюджета будут профинансированы следующие мероприятия:

1) ремонт транспортной инфраструктуры (внутригородские дороги, плотины, дамбы и мосты);

2) коммунальное хозяйство: сохранение фонда жилых домов и вывоз мусора, ликвидация несанкционированных свалок, снос бесхозных объектов, обустройство имеющихся полигонов твердых бытовых отходов и скотомогильников, ремонт отопительной системы, установка дворовых детских игровых площадок;

3) мероприятия по благоустройству населенных пунктов.

4. Развитие сельских территорий, включая опорные

сельские населенные пункты

Достижение поставленной задачи по развитию сельских территорий будет осуществляться по следующим направлениям:

1) развитие районных центров и опорных СНП;

2) развитие центров сельских округов, сел и поселков;

3) развитие других СНП с высоким и средним потенциалом развития;

4) повышение кадрового потенциала сельской местности;

5) финансовая поддержка местного самоуправления.

Для оценки текущего состояния сельских территорий местными исполнительными органами будет осуществлен мониторинг производственной, социальной и инженерной инфраструктур СНП и на его основе будет определен потенциал их развития в соответствии с критериями для определения населенных пунктов с низким, средним и высоким потенциалами социально-экономического развития, разработанных и утвержденных уполномоченным органом в области регионального развития.

Перечень опорных СНП определяется местными исполнительными органами в соответствии с методикой определения опорных сельских населенных пунктов, утвержденной центральным уполномоченным органом по вопросам регионального развития.

1. Развитие опорных СНП и районных центров будет осуществляться на основании индивидуальных планов комплексного развития, в которых будут учтены следующие компоненты:

1) развитие экономической деятельности в опорных СНП.

Данный компонент нацелен на развитие производственной сферы в опорных СНП, обеспечение условий для устойчивого ведения сельскохозяйственного и промышленного производства, повышение доходов сельского населения.

Решение задач в рамках первого компонента осуществляется за счет реализации инвестиционных проектов для формирования градообразующих предприятий, расширения и модернизации действующего производства, развития малого и среднего бизнеса.

Внедрение инвестиционных проектов позволит создать базовое градообразующее производство, которое будет являться основным инструментом развития производственного потенциала опорных СНП, способствовать поднятию экономики, повышению экспортного потенциала, созданию дополнительных рабочих мест.

Для развития малого и среднего бизнеса в опорных СНП будут открываться центры поддержки предпринимательства для оказания юридических, финансовых и других услуг начинающим предпринимателям;

2) развитие социальной и инженерной инфраструктуры в опорных СНП.

Данный компонент в целом ориентирован на улучшение качества жизни населения, проживающего в сельской местности путем реализации инфраструктурных проектов в опорных СНП.

Инфраструктурные проекты включают:

строительство, капитальный, средний и текущий ремонт объектов жилищно-коммунального хозяйства (объекты водоснабжения, канализации, системы газо-, тепло-, электроснабжения);

строительство, капитальный, средний и текущий ремонт инженерно-транспортной инфраструктуры (внутрипоселковые и внутрисельские дороги, подъездные дороги, плотины, дамбы и мосты);

строительство и капитальный ремонт жилья, снос аварийного жилья;

благоустройство населенных пунктов (освещение и озеленение улиц, парков, скверов, снос бесхозных объектов, обустройство полигонов твердых бытовых отходов, малых архитектурных форм, ограждений, детских игровых и спортивных площадок);

3) Развитие транспортной доступности в опорных СНП.

Третий компонент нацелен на развитие дорог областного и районного значения, обеспечивающих транспортную доступность до рынков сбыта и снабжения, между опорными селами и другими населенными пунктами, входящих в зону притяжения опорных СНП.

Развитие сети автомобильных дорог местного значения обеспечивает мобильность населения и доступ к материальным ресурсам, позволяет расширить производственные возможности экономики села за счет снижения транспортных издержек и затрат времени на перевозки.

В целях развития и доведения технического состояния автомобильных дорог областного и районного значения до уровня, соответствующего нормативным требованиям, будут реализоваться следующие виды работ:

строительство и реконструкция;

капитальный, средний и текущий ремонт.

При реализации данного компонента осуществление инфраструктурных проектов будет ориентировано исключительно на улучшение транспортной доступности населенных пунктов, входящих в зону оптимального радиуса обслуживания опорных СНП;

4) Развитие и создание центров оказания государственных и коммерческих услуг.

На сегодня центры оказания государственных и коммерческих услуг в основном расположены в районных центрах и городах, что затрудняет доступ сельского населения к получению необходимых услуг, особенно в отдаленных территориях.

Реализация данного компонента позволит решить проблемы доступности к гарантированным государственным, социальным и коммерческим услугам в опорных СНП, которые в свою очередь будут оказывать услуги определенной группе сельских населенных пунктов, в пределах средств, предусмотренных в республиканском и местном бюджетах, а также за счет других источников.

Реализация данного компонента будет осуществляться путем:

1) развития и создания центров оказания государственных услуг за счет открытия отделов центров обслуживания населения, опорных пунктов полиции, регистрации актов гражданского состояния и других;

2) развития и создания центров оказания коммерческих услуг за счет открытия отделений банков второго уровня, микрокредитных организаций, сельских кредитных товариществ, страховых компаний, нотариусов, сервисно-заготовительных центров, станций технического обслуживания и других, финансирование которых будет осуществляться за счет частных инвесторов и других источников.

2. Развитие центров сельских округов, сел и поселков.

Для реализации данного направления будут разработаны областные планы мероприятий, в которых будут предусмотрены меры по поддержке и расширению действующих предприятий, образованию средних и крупных сельхозпредприятий, развитию малого и среднего бизнеса, развитию сельской инфраструктуры, строительству жилья.

При разработке областных планов мероприятий по развитию центров сельских округов, сел и поселков будут учтены природно-климатические условия, экономическая направленность СНП, специализация сельскохозяйственного производства, развитость сельской инфраструктуры и другие.

Кроме этого, необходимо разработать или откорректировать генеральные планы за счет средств местных бюджетов, стратегия которых будет направлена на развитие и модернизацию социальной, жилищной и инженерной инфраструктур с учетом прогнозируемой в средне- и долгосрочной перспективе численности населения.

Реализация задачи разработки или корректировки генеральных планов и схем застроек СНП, входящих в зону агломерации, будет осуществляться параллельно с разработкой межрегиональных схем территориального развития Республики Казахстан в соответствии с его стратегией.

3. Для развития других СНП с высоким и средним потенциалом развития будут разработаны районные планы мероприятий, в которых будут предусмотрены меры по поддержке и развитию действующих предприятий, объединению мелкотоварных производств в средние и крупные сельхозпредприятия, развитию малого и среднего бизнеса, доведению до нормативной обеспеченности объектами социальной инфраструктуры, поддержке в нормальном состоянии сельской инфраструктуры.

Планы комплексного развития опорных СНП и районных центров после согласования с уполномоченным органом в области регионального развития и другими заинтересованными центральными государственными органами будут утверждаться областными маслихатами.

Областные планы мероприятий по развитию центров сельских округов, сел и поселков утверждаются областными маслихатами, а районные планы мероприятий по развитию других СНП с высоким и средним потенциалом развития будут утверждаться районными (городскими) маслихатами путем внесения изменений в программы развития территорий областей и районов.

4. Повышение кадрового потенциала в сельской местности предусматривает государственную поддержку специалистов социальной сферы и агропромышленного комплекса, прибывших для работы и проживания в сельской местности, в виде выплаты подъемного пособия и обеспечения жильем.

Государственная поддержка данного направления будет осуществляться в рамках проекта "С дипломом в село" и программ развития территорий областей.

5. Финансовая поддержка местного самоуправления направлена на привлечение населения к выработке предложений по определению мероприятий по развитию СНП и улучшению жизнеобеспечения сельского населения.

Реализация мероприятий будет осуществляться только в СНП с высоким и средним экономическим потенциалом социально-экономического развития в рамках финансовой поддержки местного самоуправления.

Акимы села, поселка, сельского округа обеспечивают организацию собраний местного сообщества, на которых будут обсуждаться предложения и приниматься решения по отбору мероприятий, исходя из первоочередности и актуальности (принцип отбора мероприятий "снизу вверх").

Финансовая поддержка местного самоуправления будет осуществляться по следующим направлениям:

1) капитальный и текущий ремонт: объектов образования, здравоохранения, культуры, спорта, водоснабжения, газоснабжения;

2) коммунальное хозяйство: освещение и озеленение улиц, снос бесхозных объектов, обустройство имеющихся полигонов твердых бытовых отходов и скотомогильников, ремонт отопительной системы, установка дворовых детских игровых площадок;

3) транспортные коммуникации: капитальный, средний и текущий ремонт внутрипоселковых дорог и мостов, установка светофоров;

4) сельское хозяйство: очистка водоемов, восстановление бесхозных гидротехнических сооружений;

5) мероприятия по благоустройству населенных пунктов.

При финансировании мероприятий по развитию сельских территорий будут использованы механизмы финансирования действующих государственных и отраслевых программ, программ развития территорий областей и районов. При этом все бюджетные инвестиционные проекты (далее – БИП) по развитию сельских территорий должны быть согласованы с центральным уполномоченным органом в области регионального развития и другими заинтересованными центральными государственными органами на соответствие планам комплексного развития и планам мероприятий.

5. Развитие приграничных территорий

Достижение поставленной задачи будет осуществляться по следующим направлениям:

1) повышение административной значимости крупных поселений приграничных районов;

2) определение перспективных населенных пунктов – узловых точек приграничного сотрудничества и мер по их развитию;

3) развитие и обустройство инфраструктуры пунктов приграничного сотрудничества;

4) диверсификация экономики приграничных территорий и развитие малого и среднего бизнеса.

Реализация указанных направлений будет осуществляться в соответствии с утвержденными государственными и отраслевыми программами, программами развития территорий областей путем развития инфраструктуры приграничного сотрудничества, осуществления диверсификации производства, стимулирования становления малого бизнеса, улучшения местного инвестиционного климата и развития социальной и инженерной инфраструктуры за счет средств республиканского и местного бюджетов.

1. Повышение административной значимости крупных поселений приграничных районов.

В целях повышения административной значимости крупных поселений приграничных территорий будут приняты меры по:

1) развитию транспортно-логистической инфраструктуры, увеличению грузопотоков через имеющиеся транспортные и транзитные коридоры;

2) созданию совместных предприятий по строительству (реконструкции) и эксплуатации туристско-рекреационных объектов, туристской инфраструктуры, развитию и взаимодействию региональных и приграничных информационных систем в сфере туризма;

3) развитию промышленности, экспортоориентированных и импортозамещающих производств, основанных на новых технологиях, расширению объемов торговли и экспорта, внедрению передового управленческого опыта.

2. Определение перспективных населенных пунктов – узловых точек приграничного сотрудничества и мер по их развитию.

В данных населенных пунктах будут созданы условия для создания новых производств, соответствующей транспортной инфраструктуры, развитию социальной и инженерной инфраструктуры.

Перечень перспективных населенных пунктов – узловых точек приграничного сотрудничества будет определен акиматами областей и после согласования с уполномоченным органом в области регионального развития утверждается местным исполнительным органом.

Меры по развитию перспективных населенных пунктов будут осуществляться через различные механизмы стимулирования роста экономической активности и инвестиционной привлекательности, в том числе за счет государственных инвестиций на развитие обеспечивающей инфраструктуры.

В целях развития перспективных населенных пунктов – узловых точек приграничного сотрудничества будут приняты меры по:

1) созданию сети приграничных дорог, способствующих свободному и скоростному передвижению к пунктам пропуска через Государственную границу и другим населенным пунктам;

2) совместному использованию трансграничных месторождений полезных ископаемых, повышению загрузки имеющихся производственных мощностей действующих предприятий для обеспечения занятости населения;

3) развитию социальной и инженерной инфраструктуры перспективных населенных пунктов – узловых точек приграничного сотрудничества с целью повышения потенциальной емкости данных населенных пунктов.

3. Развитие и обустройство инфраструктуры пунктов приграничного сотрудничества.

В рамках данного направления будут приняты меры по развитию инфраструктуры приграничного сотрудничества (пограничные переходы, контрольно-пропускные и таможенные посты и другие), включая меры по их совместному с соседними государствами строительству и использованию.

В целях развития и обустройства инфраструктуры пунктов приграничного сотрудничества будут приняты меры по:

1) развитию таможенной и пограничной инфраструктуры, повышению уровня материально-технической оснащенности пограничных переходов, контрольно-пропускных и таможенных постов, санитарно-карантинного, ветеринарного, фитосанитарного и других органов контроля;

2) совершенствованию процедур пограничного, таможенного, иммиграционного, экологического, фитосанитарного и иных видов контроля;

3) совершенствованию технологической схемы организации пропуска через Государственную границу, с целью увеличения их пропускной способности;

4) созданию условий, способствующих сокращению сроков оформления экспортных и импортных операций, обустройству пунктов пропуска через государственную границу системой электронного документооборота и автоматической идентификации, модернизации таможенных складов и терминалов.

4. Диверсификация экономики приграничных территорий и развитие малого и среднего бизнеса.

В целях диверсификации экономики приграничных территорий будут приняты меры по:

1) вовлечению в экономический оборот имеющихся в приграничных территориях резервов и неиспользуемых хозяйственных активов (простаивающих производств, выведенных из оборота и другие), полезных ископаемых и эффективного использования имеющейся инженерной и транспортной инфраструктуры;

2) вовлечению в экономический оборот имеющихся в регионах неиспользуемых земель сельскохозяйственного назначения (пашни, в том числе поливные, пастбища, сенокосы, многолетние насаждения, залежи);

3) реализации конкретных проектов в сфере животноводства и растениеводства, направленных на рост производства сельскохозяйственной продукции, организацию ее заготовки и хранения;

4) повышению загрузки имеющихся производственных мощностей действующих предприятий для обеспечения занятости населения;

5) установлению межрегиональных взаимовыгодных связей между хозяйствующими субъектами приграничных территорий, заключению договоров в целях привлечения инвестиций в сферу промышленной и сельскохозяйственной кооперации, строительства, финансов, обмена технологиями и другие сферы, не противоречащие законодательству и режимам приграничных территорий сопредельных государств;

6) развитию приграничной торговли, малого и среднего бизнеса путем использования передовых технологий, современных машин и оборудования сопредельных стран.

Финансирование мероприятий будет осуществляться за счет средств республиканского и местного бюджетов в рамках предусмотренных программных документов, а также за счет привлечения частных инвестиций.

Государственная поддержка развития приграничных территорий по указанным направлениям будут осуществляться в рамках государственных и отраслевых программ, а также программ развития территорий областей.

Приоритеты государственной поддержки мероприятий по развитию центров экономического роста

Приоритет 1. Развитие инженерно-коммуникационной инфраструктуры (электро-, тепло-, газо-, водоснабжения и водоотведения)

Финансированию в рамках Программы подлежат БИП по строительству и реконструкции объектов инженерной инфраструктуры, прошедших отбор на приоритетность финансирования в уполномоченном органе.

Механизмы развития сетей электро-, тепло-, газо-, водоснабженияи водоотведения по данному приоритету указан в приложении 2 к настоящей Программе.

Приоритет 2. Строительство доступного жилья

В рамках Программы предусматриваются следующие основные направления:

1) Жилье для очередников местных исполнительных органов.

2) Жилье по линии ЖССБК:

для всех категорий населения;

для молодых семей.

3) Жилье АО "ИО "КИК".

4) Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Казына".

5) Жилье в рамках пилотных проектов по сносу аварийного жилья.

6) Строительство инженерно-коммуникационной инфраструктуры.

Механизмы осуществления жилищного строительства данного приоритета указаны в приложении 3 к настоящей Программе.

Приоритет 3. Модернизация жилищного фонда (термомодернизация)

Механизм модернизации жилищного фонда указан в приложении 4 к настоящей Программе.

Приоритет 4. Развитие инфраструктуры для крупных региональных проектов индустриализации, агропромышленного комплекса, в сфере туризма и альтернативных источников энергии

В рамках данного приоритета предпочтение в оказании финансовой поддержки за счет средств Программы будет отдаваться БИП, которые позволят добиться максимального мультипликативного эффекта для республики и регионов.

Финансированию подлежат БИП по строительству и подведению инженерно-транспортной инфраструктуры (строительство и реконструкция инфраструктуры: дорог, канализации, газификации, теплоснабжения, водопроводов, железнодорожных тупиков, электрических подстанций, линий электропередач и ирригационных систем) для реализации крупных бизнес-проектов.

Строительство и подведение инфраструктуры могут быть направлены на обеспечение нескольких бизнес-проектов.

Выделение средств по проектам развития инфраструктуры альтернативных источников энергии в рамках Программы будет направлено на приобретение и монтаж установок для производства электрической и/или тепловой энергии из возобновляемых источников энергии (энергия водного потока, ветра, солнца и другие), включая гибридные установки, для:

1) фермерских хозяйств в целях обеспечения электрической и тепловой энергией для коммунальных и производственных целей;

2) СНП в зоне влияния агломерации – в качестве основного и/или резервного источника энергоснабжения;

3) вахтовых (временных) поселков;

4) мест, имеющих туристско-рекреационный потенциал.

Приоритет 5. Улучшение состояния окружающей среды

Выделение средств по данному приоритету будет направлено на БИП по улучшению состояния окружающей среды и повышению энергоэффективности, в том числе по:

1) эффективной утилизации отходов;

2) улучшению состояния атмосферного воздуха;

3) внедрению в строящемся и существующем коммунальном жилом фонде комплексных энергосберегающих и экологичных ("зеленых") технологий.

При этом отбор БИП будет осуществляться в соответствии с положениями настоящей Программы, а также других действующих программ по форсированному индустриально-инновационному развитию, развитию водных ресуров, Карты индустриализации, генеральных планов городов и населенных пунктов, Концепции "зеленой экономики".

Приоритет 6. Повышение транспортной доступности и создание условий для обеспечению эффективной занятости в агломерациях

Финансированию подлежат БИП, реализуемые в агломерациях по:

1) развитию дорожной сети внутри агломерационных образований;

2) строительству и модернизации внутриобластных транспортных коммуникаций.

При этом отбор БИП будет осуществляться в соответствии с положениями настоящей Программы, а также других действующих программ по форсированному индустриально-инновационному развитию, развитию транспортной инфраструктуры, Карты индустриализации, генеральных планов городов и населенных пунктов.

Приоритет 7. Развитие кадрового потенциала сельской местности

Финансирование мероприятий по развитию кадрового потенциала сельской местности будет осуществлятся в соответствии с Правилами предоставления мер социальной поддержки специалистам здравоохранения, образования, социального обеспечения, культуры, спорта и агропромышленного комплекса, прибывшим для работы и проживания в сельские населенные пункты.

Приоритет 8. Финансовая поддержка местного самоуправления

Финансирование мероприятий по развитию местного самоуправления будет осуществляться в рамках трансфертов общего характера, включенных в базу расходов местного бюджета на основе бюджетного законодательства Республики Казахстан.

Механизм финансирования и взаимодействие участников при реализации Программы по данному приоритету указан в приложении 5 к настоящей Программе.

При рассмотрении рабочим органом представленных местными исполнительными органами БИП по реализации мероприятий в рамках вышеуказанных приоритетов предпочтение будет отдаваться проекту, исходя из критериев:

1) размера совокупного социально-экономического эффекта от реализации БИП на единицу бюджетных инвестиций, выраженного в:

количестве созданных временных/постоянных рабочих мест в регионе;

росте объемов производства (промышленность, сельское хозяйство, услуги);

увеличении налоговых поступлений в бюджет региона;

количестве выгодополучателей от реализации БИП;

повышении уровня обеспеченности объектами коммунальной, инженерной и рекреационной инфраструктуры;

увеличении скорости движения и сокращении времени проезда;

2) размера совокупного экологического эффекта от реализации проекта, выраженного в:

снижении выбросов в атмосферу вредных веществ;

снижении уровня сбросов загрязняющих веществ;

увеличении доли переработки отходов;

внедрении энергосберегающих технологий;

3) соотношения объема выделяемых бюджетных средств, направленных на реализацию БИП, к объему частных инвестиций, направленных на реализацию коммерческого проекта;

4) доли софинансирования из местного бюджета.

6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

Финансирование Программы будет осуществляться за счет и в пределах средств республиканского и местных бюджетов, а также иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

млн. тенге

	2015 год	2016 год	2017 год	2018 год	2019 год
РБ*	367 234	345 469	418 771	494 268	489 014
МБ*	17 219	17 552	18 383	19 006	19 806
Внебюджетные средства	199 561	201 839	64 883	68 717	59 599
Все средства	584 014	564 860	502 037	581 991	568 419

Примечание:

*Объемы средств будут уточняться по мере утверждения и уточнения республиканского и местных бюджетов на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

План мероприятий
по реализации Программы развития регионов до 2020 года

№ п/п

Наименование

Ед. измерения

Сроки исполнения

Форма завершения

Ответственные за исполнение

В том числе по годам

Источники финансирования

2015 год

2016 год

2017 год

2018 год

2019 год

Всего

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13
	Цель: Создание условий для развития социально-экономического потенциала регионов через формирование рациональной территориальной организации страны, стимулирование концентрации населения и капитала в центрах экономического роста
	Целевой индикатор:
1)	Численность населения агломераций	тыс. чел.	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО Шымкентской, Актюбинской областей, городов Астаны и Алматы	5 894,6	5 999,1	6 106,2	6 215,8	6 328,2
2)	Инвестиции в основной капитал на душу населения (в рамках Программы)	тыс. тенге	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы
	города "первого уровня" (агломерации)					20,7	22,7	25,2	30,2	30,9
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					32,4	37,1	36,9	43,0	45,5
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					21,9	23,4	30,3	31,6	33,0
	сельские территории, включая опорные СНП и приграничные территории					24,0	24,2	27,2	30,2	31,2
3)	Доля модернизированных сетей, в том числе тепло-, электро- и газоснабжения	%	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы
	города "первого уровня" (агломерации)
	Астанинская					19,94	20,0	21,05	22,0	22,5
	Алматинская					0,33	0,45	0,5	0,6	0,7
	Шымкентская					11,8	12,2	12,9	13,1	14
	Актюбинская					10,1	11	11,9	12,4	13,2
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					7,8	8,4	9,05	9,9	10,5
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					5,5	6,1	6,9	7,3	7,9
	сельские территории, в том числе приграничные территории					4,9	5,2	6	6,7	7,15
4)	Доступ к централизованному водоснабжению и водоотведению	%	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы
	города "первого уровня" (агломерации)
	водоснабжение:					81	85	87	91	94
	водоотведение:					52	57	64	70	77
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)
	водоснабжение					90	92	94	96	100
	водоотведение					77	82	87	94	100
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)
	водоснабжение					87	92	94	96	100
	водоотведение					77	82	87	94	100
	сельские территории, в том числе приграничные территории
	водоснабжение					51,5	55,5	69	75	80
	водоотведение					12	13	15	18	20
	Задача 1: Совершенствование территориального развития страны
1.	Показатель результатов** Рациональное обустройство и развитие территорий, в том числе:
	города "первого уровня" (агломерации)	ед.	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИР, МИО областей, городов Астаны и Алматы	8	11	11	25	21
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					21	12	15	34	34
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					72	52	10	56	56
	сельские территории, в том числе приграничные территории					6	9	1	10	10
Мероприятия
1)	Реализация крупных инфраструктурных проектов	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	15 000,0	15 000,0	15 000,0	15 000,0	15 000,0	75 000,0	РБ*
						1 500,0	1 500,0	1 500,0	1 500,0	1 500,0	7 500,0	МБ*
2)	Реализация проектов по строительству инженерно-коммуникационной инфраструктуры городов-спутников города Алматы (G4 City, "Алтын Сай")	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МИО Алматинской области	9 300,0	9 100,0	9 700,0	13 700,0	11 200,0	53 000,0	РБ*
3)	Реализация проектов по благоустройству городов и населенных пунктов	млн. тенге	2015 – 2016 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	5 000,0	5 000,0	-	-	-	10 000,0	РБ*
4)	Развитие инженерной инфраструктуры моногородов в расчете на оптимальную численность населения	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	12 583,0	12 583,0	12 583,0	12 583,0	12 583,0	62 915,0	РБ*
						1 258,3	1 258,3	1 258,3	1 258,3	1 258,3	6 291,5	МБ*
5)	Реализация мер по обустройству моногородов	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	7 000,0	7 000,0	7 000,0	7 000,0	7 000,0	35 000,0	РБ*
						700,0	700,0	700,0	700,0	700,0	3 500,0	МБ*
6)	Развитие инженерной инфраструктуры малых городов с высоким и средним потенциалом в расчете на оптимальную численность населения	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей2	*	*	11 844,9	11 844,9	11 844,9	35 534,7	РБ*
7)	Реализация мер по обустройству малых городов	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуа тацию	МНЭ, МИО областей2	*	*	9 000,0	9 000,0	9 000,0	27 000,0	РБ*
8)	Разработка и утверждение (с учетом согласования на МВК) комплексных планов развития малых городов с высоким и средним потенциалом на долгосрочный период согласно структуре, разработанной уполномоченным органом	-	2 квартал 2015 года	решения сессий областных маслихатов	МИО областей2	-	-	-	-	-	-	не требуется
9)	Внесение изменений и дополнений в планы мероприятий по развитию Шымкентской и Актюбинской агломераций, предусмотрев расширение горизонтов планов до 2030 года	-	2 квартал 2015 года	решения сессий областных маслихатов	МИО Южно-Казахстанской, Актюбинской областей	-	-	-	-	-	-	не требуется
10)	Обеспечение ежегодного представления информации по целевым индикаторам развития агломераций с центрами в городах Шымкенте, Актобе	-	июль, ежегодно	информация в МНЭ	МИО Актюбинской, Южно-Казахстанской областей	-	-	-	-	-	-	не требуется
11)	Отбор и реализация проектов по производству и переработке сельскохозяйственной продукции в Шымкентской и Актюбинской агломерациях	-	январь, июль 2016 – 2019 годы	информация в МНЭ	МИО Южно-Казахстанской, Актюбинской областей	-	-	-	-	-	в пределах средств, предусмотренных в проектной документации	средства предприятий и организаций
12)	Принятие мер по дальнейшему развитию индустриальных зон, технологических парков путем привлечения инвесторов и реализации перспективных инвестиционных проектов в Шымкентской и Актюбинской агломерациях	-	2015 – 2019 годы	информация в МНЭ	МИО Актюбинской, Южно-Казахстанской областей	-	-	-	-	-	-	не требуется
13)	Размещение градообразующими предприятиями вспомогательных и обслуживающих производств, заказов в малых и моногородах с учетом их специфики (не менее 1 проекта)	-	2015 – 2019 годы	информация в МНЭ	МИО областей	-	-	-	-	-	-	не требуется
14)	Реализация "якорных" инвестиционных проектов (в несырьевых секторах) для долгосрочной диверсификации экономики малых и моногородов	-	2015 – 2019 годы	информация в МНЭ	МИР, МИО областей	-	-	-	-	-	требуется	внебюджетные средства
15)	Организация производств в малых и моногородах, предусматривающих закупки товаров, работ и услуг для национальных холдингов и компаний	-	2015 – 2019 годы	информация в МНЭ	МИР, МИО областей, АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию), АО "НУХ "КазАгро" (по согласованию)	-	-	-	-	-	-	не требуется
16)	Выявление перспективных месторождений полезных ископаемых, находящихся вблизи малых и моногородов, с определением мер по их доразведке с участием АО "НК "Казгеология" или частных инвесторов, заинтересованных в расширении сырьевой базы предприятий	-	январь, июль 2016 – 2019 годы	информация в МНЭ	МИР, АО "НК "Казгеология" (по согласованию), АО "ФНБ "Самрук-Казына" (по согласованию)	-	-	-	-	-	-	не требуется
2.	Показатель результатов** Совершенствование градостроительной документации, нормативно-технических документов, сметно-нормативной базы, технологических карт на новые технологии и типовых проектов для строительства объектов различных сфер экономики, в том числе:
	города "первого уровня" (агломерации)	ед.	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы
	1) межрегиональные схемы территориального развития Республики Казахстан						2	1
	2) межрегиональные схемы территориального развития агломерации					2		2
	3) генеральные планы городов-центров агломерации					3	-	-	1	-
	4) генеральные планы малых городов					-	3	2	4	-
	5) генеральные планы и схемы застройки СНП					116	65	66	69	55
	6) разработка сметно-нормативных документов в сфере архитектуры, градостроительства и строительства1					45	48	45	42	42
	7) разработка технологических карт по новым технологиям строительного производства1					20	40	40	40	40
	8) разработка типовых проектов1					83	49	**	**	**
	9) разработка и переработка нормативно-технических документов1					49	**	**	**	**
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					3	4	10	6	3
	1) комплексные схемы градостроительного планирования территорий областей					-	3	7	3	1
	2) генеральные планы городов второго уровня					3	1	3	3	2
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					-	3	2	4	-
	1) малые города					-	3	2	4	-
	2) моногорода					-	-	-	-	-
	Мероприятия
1)	Разработка межрегиональных схем территориального развития Астанинской, Алматинской агломераций	млн. тенге	2015 – 2017 годы	постановление Правительства Республики Казахстан	МНЭ, МИО городов и областей	*	*	*	-	-	*	РБ*
2)	Разработка межрегиональных схем территориального развития Шымкентской и Актюбинской агломераций	млн. тенге	январь 2015–2017 годы	решения сессий маслихатов	МНЭ, МИО городов и областей	*	*	*	-	-	*	РБ*
3)	Разработка или корректировка градостроительной документации городов Жем, Темир, Шалкар, Талгар, Зайсан, Булаево, Мамлютка, Сергеевка, Тайынша с учетом их перспектив развития на долгосрочный период (25-30 лет)	-	2015 – 2017 годы	решения сессий маслихатов	МИО областей2	-	-	-	-	-	в пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах	МБ*
4)	Разработка комплексных схем градостроительного планирования территорий областей	-	2015 –2017 годы	решения сессий областных маслихатов	МИО областей	-	-	-	-	-	в пределах средств, предусмотренных в местных бюджетах	МБ*
5)	Разработка межрегиональных схем территориального развития регионов (Центрального, Южного, Западного)	млн. тенге	2015 – 2017 годы	постановление Правительства Республики Казахстан	МНЭ, МИО городов и областей	972,3	701,4	*	-	-	1 673,7	РБ*
6)	Корректировка (актуализация) Генеральной схемы организации территории Республики Казахстан с учетом Стратегии "Казахстан – 2050"	млн. тенге	2015 – 2016 годы	приказ КДСЖКХиУЗР	МНЭ, МИО областей, города Астаны	*	*	-	-	-	*	РБ*
7)	Создание и формирование единой системы государственного градостроительного кадастра	млн. тенге	2015 – 2017 годы	информация в Правительство Республики Казахстан	МНЭ	*	*	*	-	-	*	РБ*
8)	Разработка технологических карт по новым технологиям строительного производства и материала	млн. тенге	2015 – 2019 годы	приказ КДСЖКХиУЗР	КДСЖКХиУЗР МНЭ	*	*	-	-	-	*	РБ*
9)	Разработка типовых проектов	млн. тенге	2015 – 2016 годы	приказ КДСЖКХиУЗР	КДСЖКХиУЗР МНЭ	*	*	-	-	-	*	РБ*
10)	Сметно-нормативная база Республики Казахстан, экономические нормативы и методология в области строительства	млн. тенге	2015 – 2019 годы	приказ КДСЖКХиУЗР	КДСЖКХиУЗР МНЭ	395,7	362,5	*	*	*	758,2	РБ*
11)	Разработка и переработка нормативно-технических документов в области архитектуры, градостроительства и строительства	млн. тенге	2015 – 2019 годы	приказ КДСЖКХиУЗР	КДСЖКХиУЗР МНЭ	*	*	*	*	*	*	РБ*
3.	Показатель результатов Рост численности населения в сельских и приграничных террирориях, в том числе:
	в опорных СНП	тыс. чел.	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей	952,8	971,5	990,2	1 008,9	1 027,5
	в приграничных территориях					177,0	178,7	180,5	182,2	184,0
Мероприятия
1)	Кредитование областных бюджетов на строительство и приобретение жилья специалистам социальной сферы и ветеринарии, прибывающим в сельскую местность в рамках проекта "С дипломом в село"	млн. тенге	2015 – 2019 годы	предоставление бюджетных кредитов	МНЭ, МИО областей	8 558,1	8 669,7	11 473,2	12 276,3	13 135,7	54 113,0	РБ*
2)	Реализация проектов (мероприятий) в рамках финансовой поддержки местного самоуправления	млн. тенге	ежегодно февраль, июль	информация в МНЭ	МИО областей	6 918,4	6 918,4	-	-	-	13 836,8	трансферты общего характера
3)	Проведение мониторинга социально-экономического развития СНП	-	ежегодно 1 квартал	информация в МНЭ	МИО областей	-	-	-	-	-	не требуется
4)	Определение потенциала социально-экономического развития СНП	-	ежегодно 2 квартал	информация в МНЭ	МИО областей	-	-	-	-	-	не требуется
5)	Реализация комплексных планов районных центров и опорных СНП, планов мероприятий по развитию центров сельских округов, сел и поселков	-	ежегодно январь	информация в МНЭ	МИО областей	-	-	-	-	-	не требуется
6)	Реализация планов мероприятий по развитию приграничных районов областей	-	ежегодно январь	информация в МНЭ	МИО приграничных областей3	-	-	-	-	-	не требуется
7)	Принятие мер по открытию новых и обустройству действующих пунктов пропуска, совершенствованию пограничного контроля при переезде границы железнодорожным транспортом	-	ежегодно к 10 января	информация в МНЭ	МИР, КГД МФ, КНБ (по согласованию), МИО приграничных областей3	-	-	-	-	-	не требуется
8)	Принятие мер по концентрации населения в опорных СНП, расположенных на приграничных территориях	-	ежегодно февраль	информация в МНЭ	МИО приграничных областей3	-	-	-	-	-	не требуется
9)	Принятие мер по вовлечению в экономический оборот земельных участков, расположенных на приграничных территориях	-	ежегодно февраль, июль	информация в МНЭ	МИО приграничных областей3	-	-	-	-	-	не требуется
	Задача 2: Обеспечение комфортных условий проживания населения, включая улучшение состояния окружающей среды, жилищного фонда, коммунальной и транспортной инфраструктуры
1.	Показатель результатов** Протяженность модернизированных сетей, в том числе:
	города "первого уровня" (агломерации)	км.	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы
	1) теплоснабжение					161,2	98,1	18,1	19,2	21,5
	2) электроснабжение					1 345,3	1 128,1	1 185,3	1 199,0	1 080,0
	3) газоснабжение					2 165,0	1 365,0	1 422,0	1 421,0	1 405,0
	4) водоснабжение					399,0	428,0	548,0	605,0	591,0
	5) водоотведение					127,0	137,0	155,0	177,0	176,0
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)
	1) теплоснабжение					95,5	101,7	72,2	67,0	67,0
	2) электроснабжение					854,4	873,1	774,4	228,0	230,0
	3) газоснабжение					216,4	172,2	45	45	45
	4) водоснабжение					371	334	346	352	355
	5) водоотведение					67	103	127	234	236
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)
	1) теплоснабжение					138,53	93,1	110,4	68,0	68,0
	2) электроснабжение					504,7	522,02	377,0	173,6	181,0
	3) газоснабжение					126,7	177,0	433,0	126,0	126,0
	4) водоснабжение					208	225	230	236	239
	5) водоотведение					45	71	83	113	159
	сельские территории, в том числе приграничные территории
	1) теплоснабжение					21,7	56,2	35,1	11	11
	2) электроснабжение					1 232,3	1 309,1	1 278,1	990,0	1 000
	3) газоснабжение					656,3	1 004,0	487,4	200	200
	4) водоснабжение					3 354	3 200	3 200	3 200	3 200
	5) водоотведение					31	45	60	45	45
Мероприятия
1)	Реализация проектов по модернизации и реконструкции систем теплоснабжения, газоснабжения, электроснабжения	млн. тенге	декабрь 2015 – 2019 годов	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	15 000,1	15 000,0	20 100,1	21 199,9	24 299,9	95 600,0	РБ*
						1 500,0	1 500,0	2 010,0	2 120,0	2 430,0	9 560,0	МБ*
						4 930,0	6 290,0	7 750,0	9 900,0	13 200,0	42 070,0	внебюджетные средства
2)	Создание управляющей компании по котельным до 100 Гкал/час	-	2015 год	постановления акиматов	МИО областей, городов Астаны и Алматы	-	-	-	-	-	не требуется
3)	Строительство и реконструкция систем водоснабжения и водоотведения	млн. тенге	ежегодно 2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МИО областей, городов Астаны и Алматы
	в городской местности					50 383,0	50 383,0	50 383,0	50 383,1	50 383,0	251 915,1	РБ*
						7 123,0	7 022,0	7 023,0	7 023,0	7 022,0	35 213,0	МБ*
	в сельской местности					37 000,0	37 000,0	37 932,0	37 932,0	37 932,0	187 796,0	РБ*
						5 238,0	5 572,0	5 892,0	6 405,0	6 896,0	30 003,0	МБ*
4)	Модернизация систем тепло-, водоснабжения и водоотведения через механизм бюджетного кредитования	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, АО "КазЦентрЖКХ" (по согласованию)	60 000,0	100 000,0	-	-	-	160 000,0	средства НФ
2.	Показатель результатов** Снижение доли объектов кондоминиума, требующих капитального ремонта
	города "первого уровня" (агломерации)	%	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	13,5	13,5	12,5	10,5	9
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					7,6	7,6	7	5,9	5
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					4,6	4,6	4,2	3,6	3,1
	сельские территории, в том числе приграничные территории					1,4	1,4	1,3	1,1	0,9
Мероприятия
1)	Обеспечение ремонта общего имущества объектов кондоминиума	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт выполненных работ	МИО областей, городов Астаны и Алматы	4 000,0	*	8 000,0	27 000,0	12 610,0	51 610,0	РБ*
2)	Нормативное регулирование сферы жилищно-коммунального хозяйства	млн. тенге	декабрь 2015 – 2019 годов	совершенствование нормативно-технической базы	МНЭ	100,0	*	100,0	100,0	100,0	400,0	РБ*
3)	Пропаганда политики энергосбережения	млн. тенге	2015 – 2019 годы	информационно-разъяснительная работа среди населения	МНЭ, АО "КазЦентрЖКХ" (по согласованию)	150,0	150,0	150,0	150,0	150,0	750,0	РБ*
4)	Проведение энергетического аудита многоквартирных жилых домов	млн. тенге	2015 – 2019 годы	паспорт энергетического аудита жилых домов	МИО областей, городов Астаны и Алматы	210,0	210,0	210,0	210,0	210,0	1 050,0	РБ*
5)	Повышение квалификации специалистов сферы жилищного хозяйства	млн. тенге	2015 – 2019 годы	повышение кадрового потенциала специалистов сферы жилищного хозяйства	МНЭ	150,0	150,0	*	*	*	300,0	РБ*
	Задача 3: Эффективное и рациональное обеспечение населения питьевой водой и услугами водоотведения
1.	Показатель результатов** Снижение аварийности на городских сетях
	водоснабжение, в том числе:	число аварий на 1 километр сетей	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы, МИР, МСХ
	города "первого уровня" (агломерации)					0,39	0,35	0,31	0,28	0,24
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					0,48	0,45	0,43	0,40	0,38
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					0,40	0,375	0,35	0,325	0,3
	водоотведение, в том числе:
	города "первого уровня" (агломерации)					0,21	0,20	0,19	0,17	0,16
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					0,32	0,30	0,28	0,24	0,20
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					0,45	0,4	0,35	0,3	0,25
2.	Показатель результатов** Доля нормативно очищенных сточных вод в городах при сбросах в водоемы
	города "первого уровня" (агломерации)	%	2015 –2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы, МИР, МСХ	84	85,4	86,5	88,3	89,5
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					57	68	75	85	93
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					75	79	83	87	94
Мероприятия
1)	Оценка технического состояния инженерных сетей	млн. тенге	2015 – 2019 годы	отчет о техническом состоянии инженерных сетей	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы, АО "КазЦентрЖКХ" (по согласованию)	*	*	250,0	250,0	250,0	750,0	РБ*
2)	Рассмотрение проектов по строительству и реконструкции локальных систем водоснабжения и водоотведения, заявляемых МИО, на предмет приоритетности и целесообразности финансирования	-	1 квартал ежегодно	презентация в МНЭ	МИО областей, городов Астаны и Алматы	-	-	-	-	-	не требуется
3)	Разработка обоснований инвестиций систем водоснабжения и водоотведения городов Республики Казахстан	-	2015 год	заключение государственной экспертизы	МНЭ, АО "Казахский водоканалпроект" (по согласованию)	*	-	-	-	-	*	РБ*
4)	Формирование единого перечня проектов водоснабжения и водоотведения в городской/сельской местности (после завершения работ по обоснованию инвестиций)	-	ежегодно к 15 марта года, предшествующего планируемому финансовому году	перечень проектов для МВК	МНЭ, МИР, МИО областей	-	-	-	-	-	не требует ся
5)	Рассмотрение МВК проектов строительства и реконструкции групповых водоводов, систем водоснабжения и водоотведения в городской/сельской местности	-	ежегодно к 15 мая года, предшествующего планируемому финансовому году	протоколМВК	МНЭ, МИР, МСХ	-	-	-	-	-	не требуется
6)	Разработка и утверждение региональных планов мероприятий развития сектора водоснабжении и водоотведения	-	ежегодно до 15 марта	согласованные и утвержденные региональные планы	МИО областей, городов Астаны и Алматы, МНЭ, МСХ	-	-	-	-	-	не требуется
7)	Строительство и реконструкция групповых водоводов	млн. тенге	декабрь 2015 – 2019 годов	акт ввода в эксплуатацию	МСХ	14 930,0	14 993,0	7 745,0	7 745,0	7 745,0	53 158,0	РБ*
8)	Проведение поисково-разведочных работ для обеспечения запасами подземных вод 2603 СНП, в том числе: в 2015 году – 744; в 2016 году – 480; в 2017 году – 480; в 2018 году – 480; в 2019 году – 419; доразведки 115 месторождений подземных вод с целью переоценки запасов для городов и крупных населенных пунктов, в том числе: в 2015 году – 40; в 2016 году – 35; в 2017 году – 35; в 2018 году – 5	млн. тенге	декабрь 2015 – 2019 годов	акт выполненных работ	МИР, МИО областей, городов Астаны и Алматы	9 877,0	8 019,0	8 000,0	7 100,0	2 600,0	35 596,0	РБ*
9)	Разработка и переработка нормативно-технической документации в области водоснабжения и водоотведения, предусматривающих применение энерго- и водосберегающих технологий	млн. тенге	2015 – 2018 годы	государственные нормативы	МНЭ	*	*	*	*	-	*	РБ*
10)	Реализация пилотных проектов ГЧП на предприятиях водоснабжения и водоотведения	-	2016 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	-	-	-	-	-	не требуется
11)	Распространение опыта пилотных проектов ГЧП в сфере водоснабжения и водоотведения	-	1 квартал 2015 года	информация в МНЭ	МИО областей, городов Астаны и Алматы	-	-	-	-	-	не требуется
12)	Внесение предложений по повышению квалификации и переподготовке кадров для специалистов сектора водоснабжения и водоотведения	-	2015 – 2019 годы	предложения в МОН	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	-	-	-	-	-	не требуется
	Задача 4: Комплексное решение проблем развития жилищного строительства, обеспечивающее дальнейшее повышение доступности жилья для населения
1.	Показатель результатов** Ввод жилья
	города "первого уровня" (агломерации)	тыс.кв. метров	2015 – 2019 годы		МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы, АО "НУХ "Байтерек", Фонд недвижимости	3 238,5	3 275,8	3 118,4	3 084,1	3 322,4
	города "второго уровня" (областные центры, города Семей и Туркестан)					2 404,6	2 532,0	2 873,8	3 060,4	3 489,1
	города "третьего уровня" (малые и моногорода)					1 158,0	1 190,0	1 203,0	1 244,0	1 344,0
	сельские территории, в том числе приграничные территории					298,5	302,6	304,9	312,0	344,1
Мероприятия
1)	Строительство и (или) приобретение жилья для всех категорий граждан по линии ЖССБК	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	37 000,0	40 000,0	46 200,0	52 200,0	56 900,0	232 300,0	РБ*
2)	Строительство и (или) приобретение жилья для граждан, состоящих в очередях МИО	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	27 000,0	30 000,0	31 000,0	33 000,0	35 000,0	156 000,0	РБ*
3)	Строительство и (или) приобретение жилья для молодых семей по линии ЖССБК	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	23 000,1	23 999,9	28 600,0	31 900,1	34 300,0	141 800,1	РБ*
4)	Реализация пилотного проекта сноса аварийного жилья в городе Астане	млн. тенге	2015 год	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО города Астаны	20 000,0	-	-	-	-	20 000,0	РБ*
5)	Строительство и (или) приобретение жилья АО "ИО "КИК"	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, АО "НУХ "Байтерек", АО "ИО "КИК"	9 2500,0	52 500,0	30 000,0	30 000,0	15 800,0	220 800,0	заемные средства НФ и заемные средства АО "ИО "КИК"
6)	Строительство жилья АО "Фонд недвижимости "Самрук-Казына"	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	Фонд недвижимости	24 631,0	25 549,0	27 133,0	28 817,0	30 599,0	136 729,0	собственные средства АО "ФНБ "Самрук-Қазына" и средства НФ
7)	Проектирование, развитие, обустройство инженерно-коммуникационной инфраструктуры, в том числе городов - спутников Астаны и Алматы	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	62 706,0	60 229,2	103 500,0	143 694,0	146 770,8	516 900,0	РБ*
8)	Проектирование и строительство инженерных сетей в районах застройки (приобретения) жилья АО "ИО "КИК"	млн. тенге	2015 – 2019 годы	акт ввода в эксплуатацию	МНЭ, МИО областей, городов Астаны и Алматы	17 500,0	17 500,0	-	-	-	35 000,0	средства НФ

Примечание:

* объем средств будет определен при утверждении республиканского и местных бюджетов на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

** выполнение показателей определяется от объемов финансирования на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

¹ показатели по разработанной документации едины для городов "второго уровня", "третьего уровня", сельских и приграничных территорий;

² МИО областей – акиматы Акмолинской, Актюбинской, Алматинской, Восточно-Казахстанской, Жамбылской, Карагандинской, Кызылординской, Мангистауской, Северо-Казахстанской, Южно-Казахстанской областей;

³ МИО приграничных областей – акиматы Актюбинской, Алматинской, Атырауской, Восточно-Казахстанской, Жамбылской, Западно-Казахстанской, Костанайской, Кызылординской, Мангистауской, Павлодарской, Северо-Казахстанской, Южно-Казахстанской областей.

Расшифровка аббревиатур:

МНЭ	–	Министерство национальной экономики Республики Казахстан
МИР	–	Министерство по инвестициям и развитию Республики Казахстан
МФ	–	Министерство финансов Республики Казахстан
МСХ	–	Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан
МОН	–	Министерство образования и науки Республики Казахстан
КНБ	–	Комитет национальной безопасности Республики Казахстан
КГД МФ	–	Комитет государственных доходов Министерства финансов Республики Казахстан
КДСЖКХиУЗР	–	Комитет по делам строительства, жилищно-коммунального хозяйства и управления земельными ресурсами Министерства национальной экономики
МИО	–	местные исполнительные органы
АО "НУХ "Байтерек"	–	акционерное общество "Национальный управляющий холдинг "Байтерек"
АО "ИО "КИК"	–	акционерное общество "Ипотечная организация "Казахстанская ипотечная компания"
АО "ФНБ "Самрук-Қазына"	–	акционерное общество "Фонд национального благосостояния "Самрук-Қазына"
АО "НУХ "КазАгро"	–	акционерное общество "Национальный управляющий холдинг "КазАгро"
Фонд недвижимости	–	акционерное общество "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына"
АО "КазЦентрЖКХ"	–	акционерное общество "Казахстанский Центр модернизации и развития жилищно-коммунального хозяйства"
АО "КазВодоканалпроект"	–	акционерное общество "Казахский Водоканалпроект"
ЖССБК	–	акционерное общество "Жилищный строительный сберегательный банк Казахстана"
СПК	–	социально–предпринимательские корпорации
РБ	–	республиканский бюджет
МБ	–	местный бюджет
НФ	–	Национальный фонд Республики Казахстан

Приложение 1 к Программе развития регионов до 2020 года

Перечень малых и моногородов
Республики Казахстан

№ п/п

Наименование

Статус

Численность населения на 1 янв. 2014 года, тыс. чел.

Специализация (расположение)

Потенциал экономического развития

1	2	3	4			5	6
Акмолинская область
1	г. Акколь	малый город	13,7			переработка сельхозпродукции (зона агломерации)	высокий
2	г. Атбасар		29,7			переработка сельхозпродукции (вдоль магистрали)	средний
3	г. Державинск		6,3				низкий
4	г. Есил		10,9			переработка сельхозпродукции (вдоль магистрали)	средний
5	г. Ерейментау		10,4			обрабатывающая промышленность (вдоль магистрали)	средний
6	г. Макинск		17,1			обрабатывающая промышленность (вдоль магистрали)	средний
7	г. Степняк		3,8				низкий
8	г. Щучинск		45,9			туризм, рекреация (вдоль магистрали)	высокий
9	г. Степногорск	моногород	66,7			горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	средний
Актюбинская область
1	г. Алга	малый город	19,9			переработка сельхозпродукции (зона агломерации)	средний
2	г. Жем		1,9				низкий
3	г. Кандыагаш		31,9			транспортный узел	высокий
4	г. Темир		2,5				низкий
5	г. Шалкар		27,7			транспортный узел	средний
6	г. Эмба		11,7			транспортный узел	средний
7	г. Хромтау	моногород	25,2			горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	высокий
Алматинская область
1	г. Есик	малый город	38,2			туризм (зона агломерации)	высокий
2	г. Жаркент		42,7			переработка сельхозпродукции (приграничье)	средний
3	г. Каскелен		64,4			переработка сельхозпродукции (зона агломерации)	высокий
4	г. Капшагай		43,5			рекреация (зона агломерации)	высокий
5	г. Сарканд		13,9			переработка сельхозпродукции (вдоль магистрали)	средний
6	г. Талгар		48,1			переработка сельхозпродукции (зона агломерации)	высокий
7	г. Ушарал		17,3			переработка сельхозпродукции (приграничье)	средний
8	г. Уштобе		24,8			переработка сельхозпродукции (вдоль магистрали)	средний
9	г. Текели	моногород	30,8			горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	средний
	Атырауская область
1	г. Кульсары	моногород	55,5			обрабатывающая промышленность	средний
Восточно-Казахстанская область
1	г. Аягоз	малый город	37,3			транспортный узел	средний
2	г. Зайсан		15,6			переработка сельхозпродукции (приграничье)	средний
3	г. Шар		7,7			транспортный узел	средний
4	г. Шемонаиха		18,2			переработка сельхозпродукции (приграничье)	средний
5	г. Зыряновск	моногород	37,9			горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	средний
6	г. Курчатов		11,7				средний
7	г. Риддер		58,0				высокий
8	г. Серебрянск		9,1				средний
Жамбылская область
1	г. Шу	малый город	35,9			транспортный узел	высокий
2	г. Жанатас	моногород	21,6			горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	низкий
3	г. Каратау		27,6				средний
Западно-Казахстанская область
1	г. Аксай	моногород	33,6			горнодобывающая промышленность	средний
Карагандинская область
1	г. Каркаралинск	малый город	8,7			рекреация (туризм)	средний
2	г. Приозерск		13,3			рекреация (вдоль магистрали)	средний
3	г. Балхаш	моногород	78,0			горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	средний
4	г. Жезказган		89,0
5	г. Каражал		19,2
6	г. Сарань		51,4
7	г. Сатпаев		70,2
8	г. Темиртау		182,6				высокий
9	г. Шахтинск		57,3				средний
10	г. Абай		27,9
Костанайская область
1	г. Аркалык	моногород	41,7			горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	низкий
2	г. Житикара		35,2				средний
3	г. Лисаковск		41,2				средний
4	г. Рудный		128,3				высокий
Кызылординская область
1	г. Аральск	малый город			31,7	обрабатывающая промышленность (вдоль магистрали)	средний
2	г. Казалинск				7,2	переработка сельхозпродукции (вдоль магистрали)	средний
Мангистауская область
1	г. Форт-Шевченко	малый город		5,3		переработка сельхозпродукции (зона агломерации)	средний
2	г. Жанаозен	моногород		130,6		горнодобывающая промышленность	средний
Павлодарская область
1	г. Аксу	моногород			69,4	горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	высокий
2	г. Экибастуз				149,1
Северо-Казахстанская область
1	г. Булаево	малый город			7,8	переработка сельхозпродукции (приграничье)	средний
2	г. Мамлютка				7,3		средний
3	г. Сергеевка				7,4	переработка сельхозпродукции	низкий
4	г. Тайынша				11,5	переработка сельхозпродукции (вдоль магистрали)	средний
Южно-Казахстанская область
1	г. Арысь	малый город			41,9	транспортный узел	средний
2	г. Жетысай				29,9	переработка сельхозпродукции (приграничье)	средний
3	г. Ленгер				24,7	обрабатывающая промышленность (зона агломерации)	высокий
4	г. Сарыагаш				39,9	рекреация (приграничье)	средний
5	г. Шардара				30,9	производство электроэнергии (приграничье)	средний
6	г. Кентау	моногород			90,7	горнодобывающая и обрабатывающая промышленность	средний
					2 548

Критерии для определения малых и моногородов с высоким,
средним и низким потенциалом социально-экономического развития

№ п/п	Критерии перспективности малого и моногорода	Критерии неперспективности малого и моногорода
1.	Наличие крупного либо основного (градообразующего) предприятия с положительным показателем финансово-хозяйственной деятельности, стабильным природно-сырьевым фактором (отсутствие риска истощения рудной базы, стабильный спрос на производимую продукцию и т.д.): при текущем уровне добычи наличие запасов полезных ископаемых в перспективе на 25 – 30 лет; устойчивый спрос на продукцию крупного либо основного (градообразующего) предприятия и отсутствие факторов, способных снизить объем производства.	Падение объема производства в крупном либо основном (градообразующем) предприятии города и неконкурентоспособность его продукции: значительное сокращение за последние 10 лет объема производства на крупном либо основном (градообразующем) предприятии города.
2.	Расположение города в непосредственной близости от крупного города областного или республиканского значения, в составе агломерации, а также на приграничной территории (в непосредственной близости от линии Государственной границы).	Отдаленность от крупных городов, зоны влияния агломераций и основных транспортных коридоров международного и республиканского уровня (далее радиуса 75 км или 1-часовой доступности): тупиковое месторасположение малого города (отсутствие автомобильных дорог республиканского значения и железнодорожных путей); транспортная инфраструктура, соединяющая город с другими городами и регионами, находится в крайне изношенном состоянии.
3.	Расположение города на пересечении крупных транспортных коридоров (вдоль железнодорожных путей и автомобильных дорог республиканского значения) с возможностью организации логистической инфраструктуры (железнодорожные станции, склады).
4.	Наличие в городе уникального потенциала (природно-ресурсного, географического, исторического): запасов полезных ископаемых, перспективных к разработке и переработке, в непосредственной близости к городу; других видов потенциалов (туристских, рекреационных, уникальных заповедных зон), научного и инновационного потенциала.	Истощенная минерально-сырьевая база: снижение полезного компонента в руде; наличие запасов сырья, при сохранении текущих темпов добычи, не более 10 лет.
5.	Способность города при развитой социально-инженерной инфраструктуре оказывать широкий спектр государственных, инфраструктурных, транспортно-логистических, финансово-посреднических и иных сервисных услуг, в том числе прилегающим сельским территориям.	Катастрофический износ социально-инженерной инфраструктуры: высокая доля аварийного жилья; износ водо-, электро-, тепло- инфраструктуры превышает 80 %.
6.	Доля активно действующих малых предприятий: наличие в городе развитого малого и среднего предпринимательства (в сфере оказания услуг, обрабатывающей промышленности и другие), что отражается стабильным увеличением его доли в доходах бюджета города.
7.	Кадровый потенциал: наличие в городе высококвалифицированных технических специалистов, в том числе занятых на крупном либо основном (градообразующем) предприятии.	Постоянный отток населения города (сокращение численности): отрицательная динамика сальдо миграции за последние 10 лет (сокращение численности населения идет в основном за счет вымывания из города высококвалифицированного трудоспособного населения).
8.	Благоприятная экологическая ситуация: отсутствие источников загрязнения с высоким превышением экологических норм вне зон экологического бедствия.	Неблагоприятная экологическая ситуация: расположение территории города в зоне экологического бедствия и наличие источников загрязнения с высоким превышением экологических норм.
9.	Заработная плата населения города не меньше среднереспубликанского уровня.	Заработная плата населения меньше среднеобластных показателей.

Приложение 2 к Программе развития регионов до 2020 года

Механизмы развития сетей электро-, тепло-, газо-,
водоснабжения и водоотведения
1. Механизм финансирования сетей электро-, тепло-,
газоснабжения и котельных до 100 Гкал/час

Критерии отбора проектов по строительству и реконструкции сетей тепло-, электро-, газоснабжения и котельных до 100 Гкал/час на приоритетность финансирования.

1. Социальный фактор

Обеспеченность населения качественными коммунальными услугами (в зависимости от количества населения), финансируется проект с большим охватом населения.

2. Применение современных энергосберегающих материалов, оборудований и технологий

Приоритет отдается более качественным материалам путем сравнения вариантов. В случае одинаковых показателей предпочтение отдается казахстанскому производителю.

3. Теплоисточники:

1) наличие схемы теплоснабжения;

2) использование блочно-модульных котельных;

3) замена отработавших свой ресурс котлов на новые с высокими коэффицентами полезности действий (далее – КПД);

4) использование когенерационных систем;

5) обязательное внедрение химводоподготовки;

6) использование закупки и поставки на котельные угля с калорийностью не менее 4 тыс. ккал.

4. Сети теплоснабжения

Замена трубопроводов существующих тепломагистралей только на трубы с эффективной теплоизоляцией, оснащенной системами контроля и сбора данных для оперативного диспетчерского управления;

назначение трубопровода (магистральные, внутриквартальные).

5. Сети газоснабжения

Назначение трубопровода (магистральные, внутриквартальные).

6. Сети электроснабжения

Использование СИП.

7. Достижение целевых индикаторов, предусмотренные программой ЖКХ

Приоритет отдается проектам, которые максимально увеличивают индикатор протяженности модернизированных сетей (снижение уровня износа сетей).

8. Завершение переходящих проектов

По области финансируются в первую очередь переходящие проекты.

9. Проекты по поручению вышестоящих государственных органов в случае соответствия вышеуказанным критериям

Поручения Главы государства, Правительства Республики Казахстан, запросы депутатов Парламента.

10. Стоимость проекта

Приоритет отдается более крупному проекту, учитывая отсутствие финансовых возможностей у регионов.

Бальная система выбора проектов

№ п/п

Наименование критерия

Примечание

Баллы

Критерии

1	2	3	4	5
1.	Социальный фактор	обеспеченность населения качественными коммунальными услугами (в зависимости от количества населения), то есть финансируется проект с большим охватом населения	1	свыше 20 тыс. чел
			0,75	от 5 тыс. до 20 тыс. чел.
			0,5	менее 5 тыс. чел
2.	Применение современных энергосберегающих материалов, оборудований и технологий	Приоритет отдается более качественным материалам путем сравнения вариантов. В случае одинаковых показателей предпочтение отдается казахстанскому производителю.	1	качественный, казахстанского производства
			0,5	качественный, импортного производства
1)	по теплоснабжению:
	Котельные	наличие схемы теплоснабжения;	1	обязательное требование для всех проектов по теплоисточникам, не финансируется в случае отсутствия схемы
			0	отсутствует схема
		использование блочно-модульных котельных;	1	применяется при тепловой нагрузке до 5 Гкал/ч
			0,5
		замена отработавших свой ресурс котлов на новые с высоким КПД	1	КПД свыше 85 %
			0,5	КПД менее 85 %
		использование когенерационных систем;	1	в случае внедрения когенерации
			0,5	в случае отсутствия когенерации
		обязательное внедрение химводоподготовки;	1	наличие
			0,5	отсутствие
		использование закупки и поставки на котельные угля с калорийностью не менее 4 тыс. ккал	1	уголь калорийностью свыше 4 тыс. ккал
			0,75	по проекту
			0,5	ниже 4 тыс. ккал
	тепловые сети	замена трубопроводов существующих тепломагистралей только на трубы с эффективной теплоизоляцией, оснащенной системами контроля и сбора данных для оперативного диспетчерского управления	1	предизолированная труба
			0,5	не предизолированная труба
		назначение трубопровода	1	магистральные
			0,5	внутриквартальные
2)	по газоснабжению	-
3)	по электроснабжению	использование СИП	1	при использовании СИП
3.	Достижение целевых индикаторов, предусмотренных программой ЖКХ	приоритет отдается проектам, которые максимально увеличивают индикатор		протяженность модернизированных сетей
		по теплоснабжению	1	свыше 5 км
			0,75	от 2 до 5 км
			0,5	до 2 км
		по газоснабжению	1	свыше 15 км
			0,75	от 5 до 15 км
			0,5	до 5 км
		по электроснабжению	1	свыше 15 км
			0,75	от 5 до 15 км
			0,5	до 5 км
4.	Завершение переходящих проектов	по области финансируются в первую очередь переходящие проекты	1	переходящий
			0,75	новый
5.	Проекты по поручению вышестоящих государственных органов в случае соответствия вышеуказанным критериям	поручения Главы государства,	1	в случае наличия поручения
		Правительства Республики Казахстан, депутатов Парламента	0,5
6.	Стоимость проекта	приоритет отдается более крупному проекту, учитывая отсуствие финансовых возможностей у регионов	1	свыше 2 млрд. тенге
			0,75	от 500 до 2 млрд. тенге
			0,5	от 100 до 500 млн. тенге
			0 (финансируется за счет средств местного бюджета)	менее 100 млн. тенге

В целях ускоренной модернизации сетей тепло-, водоснабжения и водоотведения финансирование будет осуществляться дополнительно за счет средств целевого трансферта из Национального фонда в республиканский бюджет в размере 160 млрд. тенге, в том числе в 2015 году – 60 млрд. тенге и 2016 году – 100 млрд. тенге.

Для стимулирования местными исполнительными органами (далее – МИО) по привлечению средств международных финансовых организаций, а также эффективного использования бюджетных средств будет проработан вопрос о возможности финансирования новых проектов, планируемых к реализации в 2016 году за счет целевых трансфертов, через механизм бюджетного кредитования.

В целях сокращения теплопотерь в рамках настоящей Программы необходимо провести термомодернизацию многоквартирных жилых домов и произвести широкомасштабную установку автоматических тепловых пунктов, приборов учета тепла уполномоченной организацией АО "КазЦентрЖКХ", а также проработать вопрос по созданию в регионах управляющих компании (единых операторов) по котельным мощностью до 100 Гкал/час, в том числе для объектов социальной сферы.

2. Механизм развития системы водоснабжения и водоотведения

Одним из основных факторов развития регионов является обеспеченность населения качественной питьевой водой и услугами водоотведения.

Несмотря на определенные улучшения в обеспечении питьевой водой, на сегодняшний день значительная часть населения республики все еще не обеспечена водой соответствующего качества и в полном объеме. Многие очистные сооружения выработали свои эксплуатационные ресурсы и требуют ремонта, другие – работают с перегрузкой, что приводит к несоответствию технологии очистки сточных вод проектным данным.

Сектор водоснабжения и водоотведения в сельских населенных пунктах характеризуется комплексом проблем.

В этой связи в секторе водоснабжения и водоотведения будет рассмотрен вопрос о создании единого оператора по эксплуатации, проектированию, строительству и реконструкции систем водоснабжения и водоотведения в населенных пунктах.

Источниками водоснабжения в населенных пунктах являются поверхностные, подземные воды.

Для максимального использования потенциала подземных вод в рамках Программы будет активизирована работа по вовлечению в хозяйственный оборот месторождений пресных подземных вод, как наиболее защищенного и надежного источника питьевой воды высокого качества.

Требуемый объем геолого-разведочных работ будет ежегодно определяться уполномоченным органом в области государственного управления недропользованием в части подземных вод совместно с уполномоченным органом в сфере коммунального хозяйства и уполнолномоченным органом в сфере управления водными ресурсами, исходя из требуемого объема работ по развитию и модернизации систем водоснабжения и водоотведения.

Уполномоченный орган в области государственного управления недропользованием в части подземных вод будет выдавать временные заключения о наличии запасов подземных вод по действующим водозаборам, срок эксплуатации которых истек.

Поверхностные источники водоснабжения будут использоваться там, где отсутствуют подземные источники водоснабжения.

Уполнолномоченный орган в сфере управления водными ресурсами будет проводить мероприятия по строительству и реконструкции групповых водоводов.

Также в секторе сельского водоснабжения необходимо максимально использовать локальные источники водоснабжения, разработать и широко применить типовые проекты в населенных пунктах с малым количеством населения с применением блочных очистных сооружений.

С целью недопущения фактов неэффективного и нерационального использования бюджетных средств, расширения поиска альтернативных и экономичных решений по обеспечению населения питьевой водой и водоотведением на предстоящий период до 2020 года развитие сектора водоснабжения и водоотведения будет осуществляться по следующим направлениям:

1) внедрение системного подхода при строительстве новых объектов водоснабжения и водоотведения и реконструкции действующих;

2) повышение инвестиционной привлекательности водохозяйственного сектора водоснабжения и водоотведения и максимальное вовлечение частного капитала в финансирование объектов водоснабжения и водоотведения. Поэтапный перевод предприятий водоснабжения и водоотведения в городской и сельской местности на модели государственно-частного партнерства;

3) совершенствование нормативной правовой и нормативно-технической базы в сфере водоснабжения и водоотведения, разработка типовых проектов и типовых проектных решений, внедрение единой технической политики создания и эксплуатации систем водоснабжения и водоотведения;

4) максимальное использование потенциала подземных вод для обеспечения населения питьевой водой;

5) повышение качества проектирования системы водоснабжения и водоотведения и развитие казахстанского содержания в отрасли водоснабжения и водоотведения;

6) кадровое обеспечение отрасли.

При развитии систем водоснабжения и водоотведения будут приниматься приоритеты, указанные в задачах Программы (развитие агломераций, городов "второго уровня", городов "третьего уровня", сельских территорий, приграничных территорий), и основные положения Программы.

1. Системный подход в городской местности предполагает следующее:

1) формирование уполномоченным органом в сфере коммунального хозяйства предварительного списка населенных пунктов, требующих строительства и реконструкции сетей водоснабжения и водоотведения;

2) завершение разработки обоснований инвестиций 53 городских систем водоснабжения и водоотведения (начало во втором полугодии 2011 года и завершение в 2014 году).

Основой для разработки обоснований инвестиций систем водоснабжения и водоотведения являются перспективные показатели развития городов (численность населения, промышленность и т.п.), на основе которых формируются соответствующие данные (общий объем водопотребления и водоотведения, прогнозируются качественные и количественные характеристики стоков и т.п.).

Утверждение местными исполнительными органами обоснований инвестиций по городам, не имеющим генеральных планов, производится на основании перспективных показателей развития городов на срок не менее расчетного 2020 года.

3) согласование МИО перечня объектов, по которым планируется разработка проектно-сметной документации (далее – ПСД) с уполномоченным органом в сфере коммунального хозяйства и с уполномоченным органом в сфере управления водными ресурсами согласно уровням приоритетов Программы;

4) формирование уполномоченным органом в сфере коммунального хозяйства единого перечня проектов водоснабжения и водоотведения в соответствии с обоснованием инвестиций городских систем водоснабжения и водоотведения;

5) согласование предварительного перечня проектов водоснабжения и водоотведения на межведомственной комиссии по вопросам региональной политики (далее – МВК). В случае внесения изменений и дополнений в течение финансового года в согласованный МВК перечень проектов водоснабжения и водоотведения, уточненный перечень необходимо внести на согласование МВК.

Формирование предварительного перечня проектов водоснабжения и водоотведения будет осуществлено уполномоченным органом в сфере коммунального хозяйства на основе бюджетных заявок МИО на предстоящий финансовый год в первом квартале года, предшествующего планируемому финансовому году.

При этом должно быть учтено обязательное софинансирование со стороны МИО в установленном законодательством Республики Казахстан порядке. Уровень софинансирования со стороны МИО будет рассматриваться ежегодно на МВК индивидуально по каждому региону, в том числе по капиталоемким объектам на предстоящий планируемый бюджетный период.

К финансированию допускаются проекты с наличием следующих документов:

1) ПСД на электронном и бумажных носителях;

2) санитарно-эпидемиологической и экологической экспертизы;

3) согласования уполномоченного органа в области государственного управления недропользованием в части подземных вод, в том числе временного заключения по действующим источникам водоснабжения, срок эксплуатации которых истек;

4) заключения государственной экспертизы ПСД проекта;

5) отраслевого заключения отраслевого государственного органа;

6) пояснительной записки;

7) приказа об утверждении проекта;

8) гарантийного письма о наличия эксплуатирующего предприятия.

Отбор приоритетных бюджетных инвестиционных проектов (далее – БИП) будет осуществляться по следующим критериям:

1) проекты, в которых предусмотрено применение современных материалов, оборудования и технологий, отвечающих требованиям надежности, ремонтопригодности, технической и экономической эффективности в период эксплуатации;

2) незавершенные (переходящие) проекты водоснабжения и водоотведения.

В целях своевременного ввода в эксплуатацию, недопущения удорожания проектов водоснабжения и водоотведения необходимо обеспечить обязательное финансирование незавершенных (переходящих) проектов;

3) проекты, вошедшие в комплексные планы развития городов и населенных пунктов, по которым имеются поручения Главы государства и Правительства;

4) проекты, направленные на строительство новых систем водоснабжения;

5) проекты по реконструкции и модернизации наиболее аварийных участков городских систем водоснабжения и водоотведения;

6) проекты, стоимостью строительства менее 100 млн. тенге, направленные на решение локальных проблем региона, которые не оказывают значительного влияния на достижение индикаторов и показателей, предусмотренных Программой в целом по региону, финансируются за счет местных бюджетов.

В период разработки обоснований инвестиций систем водоснабжения и водоотведения (2011 – 2014 годы) отбор проектов в единый перечень проектов водоснабжения и водоотведения в городской местности будет осуществляться в соответствии с вышеуказанными критериями.

В последующем формирование единого перечня проектов водоснабжения и водоотведения в городской местности будет осуществляться в соответствии с обоснованием инвестиций городских систем водоснабжения и водоотведения.

2. Системный подход для объектов сельского водоснабжения и водоотведения:

1) формирование уполномоченным органом в сфере коммунального хозяйства предварительного списка населенных пунктов, требующих строительства и реконструкции сетей водоснабжения и водоотведения в соответствии с приоритетами Программы;

2) согласование МИО перечня объектов, по которым планируется разработка ПСД с уполномоченным органом в сфере коммунального хозяйства и уполнолномоченным органом в сфере управления водными ресурсами согласно уровням приоритетов Программы;

3) формирование уполномоченным органом в сфере коммунального хозяйства единого перечня проектов водоснабжения и водоотведения согласно следующим критериям:

проекты, в которых заложены современные материалы, оборудования и технологии, отвечающие требованиям надежности, ремонтопригодности, технической и экономической эффективности в период эксплуатации;

незавершенные (переходящие) проекты водоснабжения и водоотведения;

в целях своевременного ввода в эксплуатацию, недопущения удорожания проектов водоснабжения необходимо обеспечить обязательное финансирование незавершенных (переходящих) проектов;

проекты, направленные на обеспечение централизованным водоснабжением и водоотведением сельских населенных пунктов, преимущественно населенных пунктов с привозной водой;

при этом для более эффективного достижения данной цели необходимо обеспечение наибольшего количества населения централизованным водоснабжением. В этой связи особое значение придается потенциалу социально-экономического развития населенных пунктов с высоким, средним уровнем и численности населения;

проекты, направленные на реконструкцию наиболее аварийных участков;

проекты, стоимостью строительства менее 100 млн. тенге, направленные на решение локальных проблем региона которые не оказывают значительного влияния на достижение индикаторов и показателей, предусмотренных Программой в целом по региону, финансируются за счет местных бюджетов.

При этом должно быть учтено обязательное софинансирование со стороны МИО в установленном законодательством Республики Казахстан порядке. Уровень софинансирования со стороны местных исполнительных органов будет рассматриваться ежегодно на МВК индивидуально по каждому региону, в том числе по капиталоемким объектам.

При отборе проектов необходимо наличие следующих документов:

1) ПСД на электронном и бумажных носителях;

2) экологической экспертизы;

3) утвержденного источника водоснабжения либо согласования уполномоченного органа в области государственного управления недропользованием, в том числе временного заключения по действующим источникам водоснабжения, срок эксплуатации которых истек;

4) заключения государственной экспертизы ПСД проекта;

5) отраслевого заключения отраслевого государственного органа;

6) пояснительной записки;

7) приказа об утверждении проекта;

8) гарантийного письма о наличия эксплуатирующего предприятия.

Приложение 3 к Программе развития регионов до 2020 года

Механизм осуществления жилищного строительства
1. Меры государственной поддержки

Жилищное строительство обеспечивается следующими мерами государственной поддержки:

1) выделением подготовленных земельных участков в соответствии с генеральными планами, проектами детальной планировки и правилами застройки населенных пунктов;

2) целенаправленным подведением к запланированным участкам застройки инженерно-коммуникационной инфраструктуры, включающей инженерные сети тепло-, водо-, газо- и электроснабжения, телефонизации, водоотведения (канализации), инженерные сооружения;

3) индустриализацией строительства, которая обеспечит рост объемов и уменьшение сроков строительства, снижение себестоимости на основе применения передовых технологий.

О мерах по обеспечению доступности земельных ресурсов

Одним из составляющих доступности жилья является наличие земельных участков под жилищную застройку.

Для этих целей местным исполнительным органам (далее – МИО) необходимо:

1) провести ревизию имеющихся земельных участков, пригодных под массовую застройку;

2) определить приоритетные районы массовой застройки жилыми домами в соответствии с утвержденными генеральными планами, проектами детальной планировки и правилами застройки населенных пунктов;

3) провести предварительные работы по подготовке земельных участков;

4) обеспечить свободный доступ к информации о наличии свободных земельных участков;

5) обеспечить предоставление земельных участков застройщику в соответствии с действующим законодательством.

Отведенные под застройку массивы до начала строительства жилых домов должны быть обеспечены инженерно-коммуникационной инфраструктурой, включающей инженерные сети тепло-, водо-, газо- и электроснабжения, телефонизации, водоотведения (канализации), инженерные сооружения (далее – ИКИ).

О мерах по строительству инженерно-коммуникационной инфраструктуры районов жилищной застройки

В целях своевременного ввода строящегося жилья в эксплуатацию необходимо обеспечение районов жилищной застройки соответствующей ИКИ.

Проектирование, развитие и обустройство ИКИ, а также приобретение у частных застройщиков ИКИ (за исключением внутренних сетей жилого объекта до точек подключения к наружным, внутриквартальным и магистральным сетям, благоустройства внутридворовых территорий) осуществляется за счет средств республиканского и местных бюджетов.

При этом частные застройщики должны получить соответствующее положительное заключение государственной экспертизы по сметной стоимости строительства ИКИ.

Одним из крупных реализуемых инвестиционных проектов строительства ИКИ является поддержка развития ИКИ в Алматинской области, в том числе четырех городов-спутников "G4 City" и города-спутника "Алтын Сай". Финансирование проектов строительства ИКИ осуществляется посредством капитализации уполномоченной организации Алматинской области – акционерного общества "Алатау".

О мерах по развитию стройиндустрии и индустриального домостроения

Промышленность строительных материалов является крупной составляющей экономики и, являясь основной материальной базой для строительства, существенно влияет на темпы роста в других отраслях экономики и социальное состояние общества в целом.

В Программе по развитию стройиндустрии помимо сборно-каркасного домостроения в целях ускорения сроков и снижения стоимости строительства жилья в качестве приоритета предусматривается развитие крупнопанельного домостроения.

Исходя из объемов ввода жилья по регионам за счет государственных средств, в рамках реализации данной Программы определены оптимальное количество домостроительных комбинатов, наиболее подходящая технология, мощность производства, схема и структура финансирования, в том числе за счет инструментов программы "Производительность 2020" или вхождения в уставной капитал социально-предпринимательской корпорации (далее – СПК).

Направления жилищного строительства

В рамках Программы предусматриваются следующие основные направления строительства жилья:

1. Жилье для очередников МИО.

2. Жилье по линии ЖССБК:

1) для всех категорий населения;

2) для молодых семей.

3. Жилье акционерного общества "Ипотечная организация "Казахстанская ипотечная компания" (далее – АО "ИО "КИК"):

1) арендное жилье с выкупом;

2) арендное жилье без выкупа.

4. Жилье акционерного общества "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына" (далее - АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына").

5. Жилье в рамках пилотного проекта по сносу аварийного жилья.

6. Жилье частной собственности.

Показатели результатов реализации жилищного строительства в разрезе направлений тыс. кв. метров

Ввод жилья	2015 год	2016 год	2017 год	2018 год	2019 год
1. Всего в городах "первого уровня" (агломерации, включая их пригородную зону), в том числе:	3 238,5	3 275,8	3 118,4	3 084,1	3 322,4
1) жилье для всех категорий населения по линии ЖССБК	118	120,6	130,9	137,9	137,5
2) жилье для молодых семей по линии ЖССБК	62,5	65,7	72,4	16,6	76,4
3) жилье для очередников МИО	77,8	86	84	82,7	81,5
4) жилье АО "ИО "КИК"	264	231	125	83	98
5) жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Казына"	84,0	84,0	84,0	84,0	84,0
6) жилье в рамках пилотных проектов по сносу аварийного жилья в городе Астане	25,0	30,0	40,0	40,0	40,0
7) жилье частной собственности	2 607	2 658,5	2 582,0	2 639,9	2 805,0
2. Всего в городах "второго уровня" (областных центрах, городах Семей и Туркестан), в том числе:	2 404,6	2 532,0	2 873,8	3 060,4	3 489,1
1) жилье для всех категорий населения по линии ЖССБК	183,1	192,1	214,4	234,4	250,8
2) жилье для молодых семей по линии ЖССБК	91,9	86,9	101,4	157,8	112,5
3) жилье для очередников МИО	99,8	101,6	100,3	101,7	103,7
1) жилье АО "ИО "КИК"	210,0	177,0	95,0	63,0	76,0
5) жилье АО "Фонд недвижимости"	66,0	66,0	66,0	66,0	66,0
2) жилье частной собственности	1 753,8	1 908,5	2 296,7	2 437,5	2 880,1
3. Всего в городах "третьего уровня" (в малых и моногородах), в том числе:	1 158	1 190	1 203	1 244	1 344
1) жилье для очередников МИО	59,8	66,9	66,0	66,5	67,6
2) жилье для молодых семей по линии ЖССБК	37,3	37,6	43,3	68,1	48,2
4) жилье АО "ИО "КИК"	10,0	17,0	9,0	6,0	7,0
3) жилье частной собственности	1 051	1 068	1 085	1 103	1 222
4. Всего в сельских территориях, включая опорные СНП и приграничные территории, в том числе:	298,5	302,6	304,9	312,0	344,1
1) жилье для очередников МИО	21,6	20,4	20,2	23,6	23,9
2) жилье АО "ИО "КИК"	3,0	4,0	2,0	1,0	2,0
3) жилье частной собственности	273,9	278,2	282,7	287,4	318,2

В настоящем приложении используются следующие основные понятия:

1) заявитель (претендент) – лицо, подающее заявление на участие в Программе на получение жилья (в собственность, аренду, аренду с выкупом);

2) участник Программы – лицо, подтвердившее платежеспособность в установленном финансовыми институтами порядке, и прошедшее процедуру распределения жилья;

3) государственные и отраслевые программы жилищного строительства:

Государственная программа развития жилищного строительства на 2005 – 2007 годы, утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 11 июня 2004 года № 1388;

Государственная программа жилищного строительства в Республике Казахстан на 2008 – 2010 годы, утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 20 августа 2007 года № 383 (далее – Госпрограмма 2008 – 2010 годов);

Программа жилищного строительства в Республике Казахстан на 2011 – 2014 годы, утвержденная постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 марта 2011 года № 329;

Программа "Доступное жилье – 2020", утвержденная постановлением Правительства Республики Казахстан от 21 июня 2012 года № 821;

4) оценка платежеспособности – комплекс мероприятий, проводимый для оценки возможности заявителя своевременно и полностью обслуживать и погашать предполагаемый заем на приобретение жилья, вносить накопления на жилищно-сберегательные счета при аренде жилья с выкупом, оплачивать арендные платежи;

5) учет нуждающихся в жилище – учет граждан Республики Казахстан, нуждающихся в жилище из государственного жилищного фонда или жилище, арендованном местным исполнительным органом в частном жилищном фонде в соответствии со статьей 71 Закона Республики Казахстан "О жилищных отношениях";

6) очередники МИО – лица, состоящие на учете нуждающихся в жилище в местных исполнительных органах;

7) операторы реализации жилья – МИО, ЖССБК, Фонд недвижимости;

8) операторы строительства (приобретения) жилья – МИО, АО "ИО "КИК", АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына" (далее – Фонд недвижимости).

2. Механизмы реализации жилья
1. Участники Программы

По направлению "Жилье для очередников МИО" участвуют очередники МИО, указанные в пункте 1 статьи 67 Закона Республики Казахстан "О жилищных отношениях" (далее – Закон), состоящие на учете нуждающихся в жилище.

Очередники МИО вправе участвовать как участники группы I по направлениям Программы: "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК, "Жилье АО "ИО "КИК", "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына" либо как участники группы II или III в случае подачи заявлений и соответствия установленным требованиям Программы.

Требования и критерии к участникам групп и порядок формирования предусматриваются положениями настоящего раздела.

Очередник МИО исключается из учета нуждающихся в жилище в случае получения жилья в собственность или аренду с выкупом в рамках указанных направлений Программы.

По направлениям Программы "Жилье по линии ЖССБК", "Жилье АО "ИО "КИК", "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына" предусматриваются следующие участники:

1) I группа, из них:

по направлениям "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК, "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына" – очередники МИО, относящиеся к категории лиц, указанных в подпунктах 1-1), 2), 3) пункта 1 статьи 67 Закона, за исключением подпунктов 2), 4), 10) статьи 68 Закона;

по направлению "Жилье АО "ИО "КИК" – очередники МИО, относящиеся к категории лиц, указанных в подпунктах 1-1), 2), 3) пункта 1 статьи 67 Закона, а именно:

многодетные семьи;

неполные семьи;

семьи, имеющие или воспитывающие детей-инвалидов;

дети-сироты, дети, оставшиеся без попечения родителей;

оралманы;

государственные служащие, военнослужащие, сотрудники специальных государственных органов, работники бюджетных организаций.

Формирование участников данного направления будет производиться по подгруппам и следующим критериям:

подгруппа 1 – очередники МИО указанных категорий, состоящие в браке не менее 3-х лет, имеющие детей (ребенка), и возраст обоих супругов не достиг 35 лет (на момент подачи заявления на участие в Программе), а также неполная семья, в которой детей (ребенка) воспитывает один из родителей, не достигший возраста 35 лет, в том числе разведенный, вдовый;

подгруппа 2 – очередники МИО указанных категорий, не входящие в подгруппу 1.

К категории "работники бюджетных организаций" приравниваются лица, состоящие на учете нуждающихся в жилище по данной категории, в случае реорганизации государственных учреждений и казенных предприятий в государственные предприятия на праве хозяйственного ведения;

2) II группа: все категории населения, участвующие в направлении "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК;

3) III группа: категория лиц, соответствующая следующим требованиям: молодая семья, состоящая в браке не менее двух лет, и возраст обоих супругов не достиг 29 лет (на момент подачи заявления на участие в Программе), а также неполная семья, в которой детей (ребенка) воспитывает один из родителей, не достигший возраста 29 лет, в том числе разведенный, вдовый.

Период зарегистрированного брака не менее двух лет не распространяется на молодые семьи, претендующие получить жилье в городах "третьего уровня" (малые и моногорода) или СНП. Перечень малых и моногородов Республики Казахстан указан в приложении 1 к настоящей Программе.

Категория лиц, относящихся к группе III, участвует в направлении "Жилье для молодых семей" по линии ЖССБК;

4) IV группа:

работники государственных юридических лиц, с которыми АО "ИО "КИК" заключены соглашения/меморандумы;

работники негосударственных юридических лиц, организующих строительство и/или приобретение жилья для своих работников, в том числе в целях минимизации оттока кадров и стимулирования переезда в моногорода и сельские населенные пункты, с которыми АО "ИО "КИК" заключены соглашения/меморандумы. При этом указанные юридические лица вправе организовывать строительство и/или приобретать жилье, в том числе на принципах государственно-частного партнерства.

Заявители могут участвовать как участники одной из групп при соответствии требованиям Программы и соблюдения условия Программы, предусмотренного пунктом 2 подраздела 3.

2. Основные требования, предъявляемые к участникам Программы

1. Основные требования, предъявляемые к группе I:

1) подтверждение постановки на учет нуждающихся в жилище и статуса нуждающегося в жилище в соответствии с Законом;

2) подтверждение возможности исполнения обязательств соответствующими доходами по условиям реализации жилья, указанным в пункте 1 подраздела 3.

Не допускаются к участию в Программе как группа I лица, состоящие на учете нуждающихся в жилище с целью улучшения жилищных условий при наличии жилья в размере не менее пятнадцати квадратных метров и не более восемнадцати квадратных метров полезной площади на человека, но не менее однокомнатной квартиры или комнаты в общежитии.

2. Основные требования, предъявляемые к группам II и III:

1) наличие гражданства Республики Казахстан или статуса оралмана;

2) наличие постоянной регистрации по месту жительства в населенном пункте, в котором участник претендует получить жилье независимо от срока проживания, за исключением городов Астаны и Алматы, в которых учитываются сроки регистрации двух последних и более лет на дату подачи заявления.

В случае участия в направлении "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК, не требуется наличие регистрации по месту жительства в населенном пункте, в котором заявитель претендует получить жилье, за исключением вышеуказанного порядка по городам Астане и Алматы;

3) отсутствие по территории Республики Казахстан у участника Программы и постоянно совместно проживающих с ним членов его семьи (супруги, несовершеннолетних детей), а также других членов семьи, включенных в состав семьи и указанных в заявлении, арендного жилья с выкупом или жилья на праве собственности (общей совместной собственности, доли в долевой собственности, составляющей общую совместную (долевую) собственность других членов семьи, указанных в настоящем пункте, как единицу жилья), за исключением:

наличия комнат в общежитиях, полезной площадью менее 15 квадратных метров на каждого члена семьи;

жилых домов саманного и каркасно-камышитового типа в аварийном состоянии, грозящего обвалом (обрушением), которое подтверждается соответствующей справкой МИО по месту нахождения данного жилища;

4) отсутствие фактов преднамеренного ухудшения жилищных условий участником Программы и постоянно совместно проживающих с ним членов его семьи (супруг (-а), несовершеннолетних детей), а также других членов семьи, включенных в состав семьи и указанных в заявлении, путем обмена жилого помещения или отчуждения жилища, принадлежащего ему на праве собственности, в течение последних 5 (пяти) лет по территории Республики Казахстан;

5) подтверждение возможности исполнения обязательств соответствующими доходами по условиям реализации жилья, указанным в пункте 2 подраздела 3.

Условия, порядок и требования к участникам Программы группы IV определяются соглашениями/меморандумами и внутренними документами АО "ИО "КИК" по согласованию с акционерным обществом "Национальный управляющий холдинг "Байтерек" (далее – АО "НУХ "Байтерек").

3. Условия реализации жилья участникам Программы

1. При соответствующем уровне дохода участнику Программы жилье реализуется:

1) в собственность или аренду с выкупом по направлениям "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК и "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына";

2) в аренду с выкупом по направлению "Жилье для молодых семей" по линии ЖССБК;

3) в аренду с выкупом и без выкупа по направлению "Жилье "АО "ИО "КИК".

Заявители в целях выполнения требований, предусмотренных подпунктом 2) пункта 1, подпунктом 5) пункта 2 подраздела 2, подтверждают соответствующие доходы (оценка платежеспособности) согласно внутренним требованиям ЖССБК, АО "ИО "КИК" и АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына".

По направлению "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК заявитель подтверждает платежеспособность вначале как покупатель жилья.

В случае неподтверждения им порога платежеспособности, рассматривается как арендатор жилья при не превышении максимального уровня ежемесячного совокупного (семейного) дохода не более 20-кратного размера прожиточного минимума.

По направлениям "Жилье "АО "ИО "КИК" и "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына" претенденты вправе посредством автоматизированной программы по расчету максимальной суммы арендных платежей данных операторов провести предварительный анализ соответствующего дохода (оценка платежеспособности) при наличии сведений по совокупному (семейному) доходу (за минусом пенсионных отчислений, индивидуального подоходного налога и других вычетов, в том числе устанавливаемых нормативов прожиточных минимумов на содержание каждого члена семьи).

2. В рамках Программы допускается приобретение в собственность жилья или аренда с выкупом не более 1 единицы по всем направлениям Программы и по всем регионам Казахстана.

Контроль за исполнением данного требования возлагается на операторов реализации жилья.

Договора аренды подлежат обязательной государственной регистрации участником Программы в уполномоченном органе по регистрации прав на недвижимое имущество.

Не допускается в рамках Программы отчуждение жилья:

1) в течение двух лет со дня его приобретения участником Программы в собственность по договорам купли-продажи, за исключением случаев реализации заложенного жилья в принудительном внесудебном порядке или по решению суда в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан;

2) в течение трех лет в случае выкупа участником Программы в собственность арендного жилья в 10-летний период с даты получения жилья в аренду;

3) в течение двух лет по истечении срока аренды с выкупом в случае выкупа участником Программы в собственность арендного жилья.

Запрещается сдача участником Программы арендного жилья в субаренду, дарение или обмен жилья путем переуступки договора аренды арендаторами.

3. Претенденты из групп I и III, соответствующие требованиям подразделов 1, 2, при публикации МИО объявлений по определенному направлению Программы и характеристиках реализуемого жилья (количество и типы квартир, способы реализации – продажа, аренда с выкупом, аренда без выкупа) подают заявления на определенный тип квартиры (далее – заявление) и следующие документы:

1) документ, удостоверяющий личность заявителя и членов его семьи;

2) свидетельство о заключении брака (расторжении брака), о смерти супруга/супруги, рождении детей, заявление о том, что заявитель в браке не состоит;

3) справка о наличии или отсутствии у заявителя и постоянно проживающих с ним членов семьи жилища, принадлежащего им на праве собственности, или арендного жилья с выкупом по территории Республики Казахстан;

4) адресная справка о регистрации заявителя и постоянно проживающих с ним членов семьи по месту жительства, подтверждающая проживание в соответствующем населенном пункте;

5) справка с места работы заявителя (для группы I категории лиц, указанных в подпунктах 3) пункта 1 статьи 67 Закона) и супруги (-га) (для заявителя группы III);

6) справка, подтверждающая наличие инвалидности или тяжелых форм некоторых хронических заболеваний члена семьи;

7) заключение о техническом состоянии жилища (для заявителя группы III);

8) сведения о постановке на учет нуждающихся в жилище с указанием номера очередности на момент подачи заявления на участие в Программе (для группы I);

9) заявление о готовности выкупить жилье за счет собственных и (или) заемных средств по направлению "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук–Казына" (для группы I);

10) справка, подтверждающая получение заявителем доходов.

В районных центрах, городах, городах республиканского, областного значения, столице заявления и документы от претендентов принимаются через веб-портал "электронного правительства", в сельских населенных пунктах, поселках – на бумажном носителе акимами сельских округов (сел, поселков).

4. Нормы распределяемого жилья и операторы
направлений Программы

1. Жилье распределяется в следующей пропорции и порядке:

1) по направлению "Жилье для очередников МИО" государственное (коммунальное) арендное жилье распределяется МИО в полном объеме очередникам в соответствии со статьей 74 Закона;

2) по направлению "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК":

50 % среди участников пула группы I, формируемого МИО в соответствии с подразделом 5;

50 % среди участников пула группы II, формируемого ЖССБК в соответствии подразделом 6.

Жилье между группами распределяется в равной пропорции и равнозначного типа квартир.

Порядок распределения квартир между МИО и ЖССБК определяется в соответствующем договоре о сотрудничестве по каждому объекту строительства. В случае нечетного количества квартир в объекте строительства, данный остаток закрепляется за ЖССБК.

При формировании пула участников Программы из группы I МИО вправе проводить отборы последующих заявителей из предварительного списка в случае неподтверждения заявителями соответствующего уровня дохода при необходимости не более двух раз. При отсутствии заявителей МИО передает нераспределенные квартиры ЖССБК.

ЖССБК также передает МИО такие квартиры в случае отсутствия претендентов на получение жилья из группы II.

В случае отсутствия заявителей из группы I и II, ЖССБК распределяет жилье среди вкладчиков ЖССБК для городов Астаны и Алматы, не соответствующих требованиям подпункта 2), и для иных регионов подпунктов 3), 4) пункта 2 подраздела 2 в соответствии с порядком, предусмотренным в подразделе 6;

3) по направлению "Жилье для молодых семей" по линии ЖССБК арендное жилье распределяется в полном объеме среди участников пула из группы III, формируемого МИО в соответствии с подразделом 5;

4) по направлению "Жилье АО "ИО "КИК" арендное жилье распределяется в полном объеме среди участников пула группы I, формируемого МИО в соответствии с подразделом 5 в следующей пропорциональности:

50 % для участников подгруппы 1;

50 % для участников подгруппы 2.

При этом жилье между очередниками МИО различных категорий распределяется в равной пропорциональности согласно раздельных списков учета.

В случае недобора претендентов Программы на получение жилья в одной из подгрупп, жилье распределяется среди претендентов другой подгруппы в порядке, установленном настоящим приложением, либо допускается повторный прием заявлений.

Объемы арендного жилья для работников государственных и негосударственных юридических лиц (группы IV) определяются в соответствии с заключаемыми АО "ИО "КИК" соглашениями/меморандумами по согласованию с АО "НУХ "Байтерек";

5) по направлению "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына" 100 % от определенного Фондом недвижимости к реализации жилья через МИО для пула группы I, формируемого МИО в соответствии с подразделом 5.

В случае отсутствия претендентов на получение жилья из группы I, Фонд недвижимости проводит мероприятия, связанные с отбором претендентов и распределением жилья в соответствии с подразделом 8.

2. Операторы реализации жилья обеспечивают прозрачность процедур распределения жилья, рассмотрения заявлений участников с момента их подачи до принятия решения о распределении квартир, публикуя на собственном интернет-ресурсе:

1) предварительные списки претендентов и заявителей, по которым имеются причины по отказу;

2) окончательные списки участников Программы (с указанием баллов, категории участника Программы и иных требований, предусмотренных Программой).

5. Процедуры реализации жилья для участников
Программы группы I и III

1. Функции МИО:

1) определение порядка функционирования жилищной комиссии с участием представителей местных исполнительных и представительных органов, общественных организаций, средств массовой информации;

2) определение порядка взаимодействия с ЖССБК, АО "ИО "КИК", АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына";

3) обеспечение широкого освещения основных направлений Программы в средствах массовой информации и на собственных интернет-ресурсах, а также проведение разъяснительной работы среди населения;

4) обеспечение публикаций в средствах массовой информации и посредством интернет-ресурсов объявлений об условиях реализации жилья с указанием направлений Программы, категорий граждан, характеристиках жилья, местах приема документов, дате начала и завершения приема документов на основании информации, полученной от АО "ИО "КИК", Фонда недвижимости и заключаемых соглашений с ЖССБК;

5) обеспечение формирования пулов по участникам групп I и III в сроки, определяемые в соглашениях с ЖССБК, АО "ИО "КИК" и АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына", но не позднее 6 (шесть) месяцев с даты получения информации об условиях реализации жилья с указанием направления и публикации списков участников Программы в соответствии с пунктом 2 подраздела 4;

6) проведение мониторинга участия претендентов из группы I и III по всем направлениям Программы и регионов в целях соблюдения выполнения условий, предусмотренных пунктом 2 подраздела 3;

7) исключение из учета нуждающихся в жилище участников Программы, получивших жилье в рамках направлений Программы путем выкупа или в аренду с выкупом.

2. Процедуры реализации жилья для группы I.

Реализация жилья среди участников группы I по направлениям "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК, "Жилье АО "ИО "КИК", "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына" осуществляется путем формирования пулов.

Отбор участников Программы производится соответственно количеству реализуемых квартир и типов квартир в следующем порядке:

1) прием заявлений и документов от претендентов, проверка заявителей на соответствие требованиям Программы и формирование согласно спискам учета нуждающихся в жилище и даты постановки на данный учет предварительного списка претендентов и списка заявителей, по которым имеются причины по отказу;

2) размещение списков и объявления с указанием явки заявителей, включенных в последующий предварительный список претендентов для получения направления на оценку платежеспособности.

В случае неподтверждения заявителями соответствующих доходов, производится отбор из последующих заявителей предварительных списков соответствующего направления Программы;

3) утверждение решением жилищной комиссии окончательных списков участников Программы с указанием индивидуального идентификационного номера заявителя и супруги (-га), а также заявивших о своей готовности приобрести жилье через прямую продажу по направлению "Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Казына";

4) уведомление отобранных участников Программы и направление утвержденных списков:

в ЖССБК для последующего заключения с участниками Программы дополнительных соглашений к договорам о жилстройсбережениях и дальнейших мероприятий согласно подразделу 6;

в АО "ИО "КИК" для распределения жилья среди участников Программы согласно подразделу 7;

в Фонд недвижимости для распределения жилья среди участников Программы согласно подразделу 8.

3. Процедуры реализации жилья для группы III.

Отбор участников Программы производится соответственно количеству реализуемых квартир и типов квартир в следующем порядке:

1) прием заявлений и документов от претендентов, проверка заявителей на соответствие требованиям Программыи формирование предварительных списков претендентов с учетом балльной системы (по наибольшему количеству баллов):

за первого ребенка – 20 баллов, за каждого второго и последующего ребенка – 30 баллов;

за каждого из членов семьи, являющегося инвалидом или страдающего тяжелыми формами некоторых хронических заболеваний, согласно перечню утвержденному Правительством Республики Казахстан, – 10 баллов;

претендентам, не включенным в список на построенный дом при предыдущих отборах в рамках государственных и отраслевых программ жилищного строительства, – дополнительно 5 баллов;

за каждого из супругов, относящихся к категории детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, не достигших двадцати девяти лет, потерявших родителей до совершеннолетия, – 10 баллов.

Очередность включения в пулы определяется количеством набранных баллов. При равенстве баллов у заявителей, приоритетом обладают семьи, в которых один из супругов относится к государственным служащим либо работникам бюджетных организаций и государственных предприятий в сфере образования, здравоохранения, культуры, спорта и социальной защиты населения. Решение о включении в список принимается жилищной комиссией МИО большинством голосов;

2) размещение списков и объявления с указанием явки заявителей, включенных в предварительный список претендентов для получения направления на оценку платежеспособности.

В случае неподтверждения заявителями соответствующих доходов, производится отбор из последующих заявителей предварительных списков данного направления Программы;

3) утверждение решением жилищной комиссии окончательных списков участников Программы с указанием индивидуального идентификационного номера заявителя и супруги (-га);

4) уведомление отобранных участников Программы, направление утвержденных списков в ЖССБК и заключение с участниками Программы договоров аренды согласно пункту 3 подраздела 6.

6. Процедуры реализации жилья по направлению "Жилье по линии
ЖССБК" (для всех категорий населения и молодых семей)

1. Порядок реализации жилья по линии ЖССБК.

Реализация жилья осуществляется в следующем порядке:

1) для участников направления "Жилье для молодых семей" в соответствии с пунктом 3 подраздела 5;

2) для участников направления "Жилье для всех категорий населения":

по группе I в соответствии с пунктом 2 подраздела 5;

по группе II в соответствии с тебованиями настоящей Программы и внутренних документов ЖССБК.

ЖССБК в срок не ранее 6 (шесть) месяцев до даты завершения строительства, указанной в соглашении с МИО, публикует в средствах массовой информации и посредством интернет-ресурсов объявление об условиях и характеристиках реализуемого жилья для группы II, местах приема документов, дате начала и завершения приема документов.

В установленный срок ЖССБК осуществляет мероприятия по формированию пулов покупателей и арендаторов жилья по группе II по следующим требованиям:

1) пулы формируются из вкладчиков ЖССБК на основании их заявлений на участие в Программе;

2) при формировании пулов приоритетное право включения в пулы имеют вкладчики ЖССБК, набравшие большее количество баллов, исходя из определяемого ЖССБК оценочного показателя и/или иных качественных характеристик договора о жилстройсбережениях вкладчика, участвующего в пуле;

3) осуществляется проверка соответствия заявителей требованиям и условиям Программы, установленным подразделами 1, 2, пунктами 1, 2 подраздела 3 настоящего приложения;

4) при включении в пул приоритет среди участников определяется в следующей последовательности:

покупатели, приобретающие жилье за счет займов ЖССБК, накопленных жилстройсбережений и/или собственных средств;

арендаторы жилья с выкупом.

Среди участников пулов внутри групп, определенных данным подпунктом, приоритет выбора при распределении жилья определяется количеством баллов, набранных при формировании пулов.

2. Порядок выкупа жилья.

Выкуп жилья осуществляется участником Программы по направлению "Жилье для всех категорий населения" по окончании строительства объекта:

1) в собственность за счет жилищных, предварительных и промежуточных жилищных займов, накопленных жилстройсбережений и/или собственных средств;

2) в аренду с последующим получением жилищных займов за счет накопленных жилстройсбережений и/или собственных средств.

Соотношение сумм займов ЖССБК, собственных средств и накопленных сбережений участников Программы определяется внутренними документами ЖССБК.

Предоставление займов участникам пулов осуществляется в соответствии с внутренними требованиями ЖССБК и предоставлением приобретаемых квартир в залог ЖССБК.

После ввода в эксплуатацию объекта жилья МИО заключают договоры купли-продажи (либо аренды жилья) с участниками пулов, обеспечивают оформление и регистрацию права собственности на жилье или договоров аренды в уполномоченном органе по регистрации прав на недвижимое имущество за счет средств участника Программы.

Основные критерии для получения жилищных займов участником Программы:

1) выполнение норм Закона Республики Казахстана от 7 декабря 2000 года "О жилищных строительных сбережениях в Республике Казахстан", условий договора о жилищных строительных сбережениях для получения займа и внутренних документов ЖССБК;

2) подтверждение платежеспособности для обслуживания займа согласно требованиям ЖССБК;

3) предоставление приобретаемого жилья или выкупаемого арендного жилья в залог в соответствии с внутренними требованиями ЖССБК.

Ставки вознаграждений по жилищным займам для всех категорий граждан и молодых семей устанавливаются в зависимости от тарифной программы вкладчиков ЖССБК.

3. Порядок заключения договоров аренды и условия аренды.

Максимальный срок аренды с выкупом должен составлять не более 8 лет с даты ввода жилья в эксплуатацию. Договора аренды с выкупом подлежат обязательной регистрации в уполномоченном органе по регистрации прав на недвижимое имущество.

Особенности аренды жилья с выкупом, построенного МИО и реализуемого через систему жилстройсбережений:

1) МИО формирует список арендаторов жилья направления "Жилье по линии ЖССБК";

2) МИО заключают с участниками Программы договора аренды, которые в том числе предусматривают:

оплату арендного платежа на период не более 8 лет:

для молодых семей – по нулевой ставке;

для всех категорий населения – в соответствии с методикой расчета арендной платы, взимаемой в государственных арендных домах, утвержденной приказом Агентства Республики Казахстан по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства от 26 августа 2011 года № 306, но не более 100 тенге за 1 кв.м.;

оплату коммунальных услуг (электричество, вода, тепло) и прочих эксплуатационных расходов за счет арендатора;

обязательство арендатора по накоплениям взносов в жилстройсбережения на срок до 8 лет с даты заключения договора аренды для выкупа арендного жилья и в соответствии с договором о жилстройсбережениях;

порядок выселения МИО арендатора и членов его семьи из арендного жилья при поступлении информации из ЖССБК об отсутствии платежей по накоплению взносов в жилстройсбережения в течение 3-х месяцев.

В таком случае МИО выселяет арендатора из квартиры.

При невыполнении арендатором договорных обязательств либо его добровольного выезда ЖССБК перечисляет в МИО компенсацию за его фактическое проживание в арендном жилье из накопленных арендатором жилстройсбережений и/или гарантийного взноса. Сумма компенсации исчисляется в размере однократного размера ежемесячного взноса во вклад, рассчитанного на стандартных условиях накопления сбережений в течение 8 лет, за каждый месяц проживания с даты заключения договора аренды.

Информация о выселении или выезде арендатора из жилья представляется МИО в ЖССБК, в том числе о количестве месяцев проживания для перечисления компенсации в МИО.

Порядок и условия проживания в арендном жилье и прочие необходимые условия.

Процедуры выселения участника Программы из арендного жилья в случае невыполнения условий договора аренды и/или договора о жилстройсбережениях осуществляются МИО.

Копии заключенных договоров аренды жилья представляются МИО в ЖССБК;

3) заключение ЖССБК с участниками Программы дополнительных соглашений к договорам о жилстройсбережениях, содержащим условия аренды жилья с последующим выкупом, прием от арендатора оплаты гарантийного взноса в размере 6-ти кратного ежемесячного взноса по накоплению жилстройсбережений, на случай невнесения платежей по накоплению взносов.

Оплата гарантийного взноса не требуется при наличии у участника Программы суммы накопленных жилстройсбережений в размере равном либо превышающем размер гарантийного взноса;

4) въезд арендатора в квартиру, осуществление накоплений жилстройсбережений согласно заключенному договору о жилстройсбережениях;

5) отбор последующего арендатора в связи с невыполнением предыдущим арендатором договорных обязательств либо его добровольного выезда производится в порядке, установленном подразделом 5.

Для последующего арендатора стоимость жилья будет уменьшена МИО на размер полученной компенсации за фактическое проживание предыдущего арендатора;

6) направление ЖССБК списков в МИО для заключения договоров купли-продажи арендных квартир по истечении срока и выполнения условий накопления жилстройсбережений для получения жилищного займа для выкупа арендного жилья;

7) оформление и подписание МИО с участниками Программы договоров купли-продажи, передача их в ЖССБК для оформления договоров банковского займа и залога.

7. Процедуры реализации жилья по направлению
"Жилье АО "ИО "КИК"

1. Порядок реализации жилья.

Реализация жилья АО "ИО "КИК" осуществляется в аренду с выкупом или аренду без выкупа в следующем порядке:

1) реализация жилья через МИО:

заключение с МИО типового соглашения о сотрудничестве по распределению жилья;

направление в МИО списков жилых помещений, определенных к реализации через МИО, в соответствии с внутренними документами АО "ИО "КИК", с информацией о характеристиках по реализации (количество и площади, размеры ежемесячных арендных платежей и способа реализации по каждому типу квартир), в случае строительства жилья не менее, чем за 6 (шесть) месяцев до даты его завершения;

получение от МИО утвержденных списков отобранных претендентов Программы согласно подразделу 5 в сроки, предусматриваемые соглашениями;

предоставление, в том числе дочерней компанией, претендентам возможности выбора квартир согласно очередности, определяемой порядковым номером в предоставленных списках МИО, закрепление за ними жилья и заключение договоров аренды с выкупом или аренды без выкупа, условия которых определяются внутренними правилами АО "ИО "КИК";

2) реализация жилья в рамках соглашений/ меморандумов, заключаемых с государственными и негосударственными юридическими лицами.

Размер арендной платы определяется внутренними документами АО "ИО "КИК", исходя из принципов возвратности выделенных средств на финансирование строительства.

2. Порядок заключения договоров аренды и условия аренды.

С потенциальными арендаторами, прошедшими отбор согласно подразделу 5, заключаются договоры аренды, включающие следующие основные условия по видам арендного жилья:

1) Аренда с выкупом предусматривает:

срок аренды до 20 лет, в отдельных случаях при недостаточности доходов для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, не достигших двадцати девяти лет и (или) потерявших родителей до совершеннолетия, срок аренды может быть увеличен до 30 лет;

оплату арендатором арендных платежей и расходов за содержание имущества, в том числе налога на имущество, земельного налога, коммунальных и прочих эксплуатационных расходов;

условие о возможном выкупе арендного жилья по истечении 5 лет аренды по стоимости, на условиях определенных внутренними документами АО "ИО "КИК";

условие о возможной частичной досрочной выплате в размере не менее 6 месячных арендных платежей по истечении 5 лет аренды;

условие о возможном привлечении арендатором гарантов по внесению арендных платежей при недостаточности доходов;

условие о передаче жилья в собственность при условии полного и надлежащего выполнения арендатором обязательств по договору аренды;

порядок выселения арендатора и членов его семьи из арендного жилья в случае невнесения арендных платежей, а также неисполнения обязательств по договору аренды;

условие о ремонте арендатором арендного жилья.

2) Аренда без выкупа предусматривает:

срок аренды до 10 лет с возможностью последующей пролонгации на 5 лет в случае потери трудоспособности участником Программы, а также многодетным семьям, и иных случаях, рассматриваемых индивидуально жилищной комиссией;

индексацию арендных платежей в соответствии с коэффициентом инфляции на момент индексации 1 (один) раз в три года;

оплату арендатором арендных платежей и расходов за содержание имущества, в том числе налога на имущество, земельного налога, коммунальных и прочих эксплуатационных расходов;

условие о возможном привлечении арендатором гарантов по внесению арендных платежей при недостаточности доходов;

условие о ремонте арендатором арендного жилья;

порядок выселения арендатора и членов его семьи из арендного жилья в случае поступления информации о выезде арендатора с места жительства, приобретения жилья, получения коммунального жилья или арендного жилья с выкупом, в случае исключения из учета нуждающихся в жилище, невнесения арендных платежей и неисполнения обязательств по договору.

Порядок и условия пролонгации договоров аренды определяются АО "ИО "КИК" за 2 (два) месяца до истечения срока аренды на основании предоставленных арендатором документов, подтверждающих нуждаемость в жилище, и/или информации МИО о получении арендатором жилища из коммунального жилищного фонда, предоставляемого в течение месяца со дня принятия решения.

Порядок заключения договоров аренды и условия аренды для работников государственных и негосударственных юридических лиц (участники группы IV) определяются в соответствии с заключаемыми АО ИО "КИК" соглашениями/меморандумами.

3. АО "ИО "КИК":

1) заключает договоры аренды с участниками (арендаторами) Программы;

2) передает жилье в аренду;

3) осуществляет прием и мониторинг ежемесячных арендных платежей;

4) при условии надлежащего выполнения арендатором обязательств по договору аренды с выкупом передает ему в собственность арендное жилье;

5) осуществляет иные мероприятия в соответствии с законодательством Республики Казахстан, внутренними документами АО "ИО "КИК" и договорами аренды.

4. Участники Программы:

1) при включении в список потенциальных арендаторов заключают с АО "ИО "КИК" соответствующие договоры аренды;

2) обеспечивают обязательную государственную регистрацию договора аренды в уполномоченном органе по регистрации прав на недвижимое имущество;

3) принимает жилье в аренду;

4) осуществляют своевременную оплату ежемесячных арендных платежей, расходов за содержание имущества, в том числе налога на имущество, земельного налога, коммунальных и прочих эксплуатационных расходов;

5) исполняют иные обязательства в соответствии с внутренними документами АО "ИО "КИК" и договорами аренды.

8. Процедуры реализации жилья по направлению
"Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына"

Реализация жилья и коммерческих (нежилых) помещений Фондом недвижимости осуществляется путем аренды, аренды с выкупом и прямой продажи в следующем порядке:

1. Реализация жилья Фонд недвижимости через МИО:

1) подписание с МИО типового соглашения о сотрудничестве по распределению жилья;

2) направление в МИО списков жилых помещений, определенных к реализации через МИО, в соответствии с внутренними документами Фонда недвижимости, с информацией о характеристиках по реализации (количество и площади, размеры ежемесячных арендных платежей, цены продажи, а также способы реализации по каждому типу квартир) не менее чем за 6 (шесть) месяцев до даты завершения строительства;

3) направление соответствующим финансовым институтам методики расчета максимальной суммы арендных платежей, определяемой внутренними правилами Фонда недвижимости;

4) получение от МИО утвержденных списков отобранных претендентов Программы в сроки и порядке, предусмотренном подразделом 5;

5) предоставление, в том числе аффилиированной компанией, претендентам возможности выбора квартир согласно очередности определяемой порядковым номером в предоставленных списках МИО, закрепление за ними жилья и заключение договоров аренды с выкупом или купли-продажи, условия которых определяются внутренними правилами Фонд недвижимости.

2. Фонд недвижимости (аффилиированная компания) имеет право отказать физическому лицу из пула МИО в распределении жилого помещения в случаях:

1) недостаточности платежеспособности для оплаты ежемесячных арендных платежей;

2) неоплаты необходимой суммы гарантийного взноса при заключении договора аренды с выкупом или суммы средств, необходимой для заключения договора купли-продажи;

3) непредставления требуемых документов в срок 40 (сорок) календарных дней, со дня утверждения списка МИО.

Фонд недвижимости направляет в МИО соответствующую информацию о лицах, которым отказано в заключение договоров купли-продажи или аренды.

3. Жилье Фонда недвижимости, не определенное к реализации через МИО, а также жилье, не распределенное в соответствии с подпунктом 1 настоящего подраздела, и коммерческие (нежилые) помещения подлежат реализации в соответствии с внутренними правилами Фонда недвижимости.

Распределение жилья в аренду с выкупом производится с соблюдением принципа предоставления приоритетности лицам, не имеющим жилья или нуждающимся в улучшении жилищных условий.

4. Размер арендной платы определяется, исходя из принципов возвратности выделенных средств на финансирование строительства и финансовой устойчивости Фонда недвижимости.

Между Фондом недвижимости (аффилиированной компанией Фонда недвижимости) и арендатором заключается договор аренды с выкупом. При этом, договором аренды с выкупом может быть предусмотрено право на досрочное приобретение жилых помещений в собственность арендатором.

Физические лица могут реализовать свое право на приобретение жилых помещений, в том числе на условиях аренды с выкупом не более одного раза.

Реализация жилых помещений Фондом недвижимости в аренду с выкупом будет осуществляться до 15 лет. После полного исполнения арендатором своих обязательств по договору аренды жилья с выкупом жилое помещение будет передано Фондом недвижимости в собственность арендатора.

3. Механизмы жилищного строительства
1. Механизмы строительства МИО жилья по направлениям "Жилье для очередников МИО" и "Жилье по линии ЖССБК"

1. Условия финансирования строительства жилья.

1) Правительство Республики Казахстан выделяет из республиканского бюджета МИО:

кредиты для реализации направления "Жилье для всех категорий населения" по линии ЖССБК по ставке 0,01 % годовых;

целевые трансферты для реализации направлений "Жилье для очередников МИО" и "Жилье для молодых семей" по линии ЖССБК;

целевые трансферты для проектирования, развития, обустройства и приобретения инженерно–коммуникационной инфраструктуры.

2) Погашение МИО бюджетного кредита по направлению "Жилье для всех категорий населения" согласно условиям кредитования.

3) При строительстве жилья и ИКИ МИО могут привлекать социально-предпринимательские корпорации (далее – СПК). В случае реализации проектов через СПК, МИО выделяет соответственно в зависимости от направлений бюджетный кредит или целевой трансферт СПК для осуществления строительства жилья.

2. Механизм строительства МИО жилья:

проектирование, строительство, реконструкция и (или) приобретение готового жилья у частных застройщиков по направлению "Жилье для очередников МИО";

проектирование, строительство и (или) приобретение готового жилья у частных застройщиков по направлению "Жилье по линии ЖССБК" в рамках заключенных соглашений о намерениях по сотрудничеству. Порядок взаимодействия МИО и ЖССБК указан в пункте 1 подраздела 2 настоящего раздела;

проектирование, развитие и обустройство ИКИ, а также приобретение у частных застройщиков ИКИ (за исключением внутренних сетей жилого объекта до точек подключения к наружным, внутриквартальным и магистральным сетям, благоустройства внутридворовых территорий);

определение земельных участков под строительство и подведение к ним ИКИ в соответствии с утвержденными генеральными планами, проектами детальной планировки и правилами застройки населенных пунктов.

3. Требования к проектам и ценовые ориентиры.

1) Жилье по уровню комфортности должно быть:

по направлению "Жилье для очередников МИО" – 4-го класса;

по направлению "Жилье по линии ЖССБК" – 3-го и 4-го классов.

Площадь жилищ должна составлять от 35 до 75 кв. метров.

2) Ценовые параметры строительства.

Стоимость строительства и (или) приобретения у частных застройщиков 1 квадратного метра жилища 4 класса комфортности по направлению "Жилье для очередников МИО" не будет превышать 90 тыс. тенге в регионах (без стоимости инженерных сетей и учета сейсмичности региона) и в городах Астане и Алматы – до 120 тыс. тенге (без стоимости инженерных сетей).

Цена реализации жилища за 1 квадратный метр в чистовой отделке по направлению "Жилье по линии ЖССБК" будет составлять:

4 класса комфортности – до 120 тыс. тенге в городах Астане и Алматы (без стоимости инженерных сетей), до 110 тыс. тенге – в городах Атырау, Усть-Каменогорск и Актау (без стоимости инженерных сетей), до 90 тыс. тенге – в остальных регионах (без стоимости инженерных сетей и учета сейсмичности региона);

3 класса комфортности – до 142,5 тыс. тенге в городах Астане и Алматы (без стоимости инженерных сетей), до 115 тыс. тенге – в городах Атырау, Усть-Каменогорск и Актау (без стоимости инженерных сетей), до 100 тыс. тенге – в остальных регионах (без стоимости инженерных сетей и учета сейсмичности региона);

в зоне особого градостроительного регулирования, прилегающих к границе города Алматы территориях Алматинской области, цена реализации за 1 квадратный метр в чистовой отделке предусматривается аналогичной ценам жилья 3-го и 4-го классов комфортности по городу Алматы. Зона особого градостроительного регулирования определена постановлением Правительства Республики Казахстан от 22 октября 2010 года № 1097 "О Генеральном плане пригородной зоны города Алматы (Комплексная схема градостроительного планирования территорий)".

Для районов с повышенной сейсмичностью допускаются поправочные коэффициенты к стоимости строительства одного квадратного метра жилища:

10 баллов – 1,27;

9 баллов – 1,22;

8 баллов – 1,16;

7 баллов – 1,1.

Сейсмичность района жилищного строительства определяется в соответствии со СНиП Республики Казахстан 2.03-30-2006 "Строительство в сейсмических районах".

Окончательная стоимость строительства одного квадратного метра общей площади жилища по регионам определяется на основе положительного заключения государственной экспертизы на проектно-сметную документацию (далее – ПСД) жилых домов.

Окончательная стоимость реализации одного квадратного метра общей площади жилища по регионам не может превышать ценовых параметров, указанных в данном подразделе, с учетом поправочных коэффициентов на сейсмичность.

Затраты, превышающие стоимость строительства жилья, могут быть произведены за счет средств местного бюджета. Предусматривается, начиная с 2015 года, выделять средства на строительство жилья с учетом применения коэффициента инфляции к стоимости строительства.

3) Реконструкция жилья осуществляется в пределах средств, определяемых ПСД на основании положительного заключения государственной экспертизы. В случае реконструкции жилья, стоимость 1 квадратного метра должна быть не выше 60 % стоимости строительства нового жилого дома в рамках Программы.

4) В целях сохранения ценового параметра строительства 1 квадратного метра жилья по Программе и увеличения объемов строительства жилья допускается использование принципов государственно-частного партнерства с подрядными строительными организациями.

В связи с чем, МИО могут предусмотреть при проектировании объектов встроенные торговые и офисные площади и/или дополнительные этажи, финансирование строительства которых подрядные строительные организации осуществляют самостоятельно и вправе в дальнейшем реализовывать.

При реализации принципа государственно-частного партнерства МИО оформляют заключения государственной экспертизы с разделением площадей и стоимости помещений, строящихся за счет государственных или частных средств, а также предусматривают в условиях конкурса возмещение подрядными строительными организациями затрат на проектирование в части торговых и офисных площадей, дополнительных этажей и раздельный ввод в эксплуатацию жилых, торговых и офисных площадей.

При этом МИО и подрядные строительные организации осуществляют финансирование строительства в соответствии с утвержденным и согласованным графиком производства работ.

2. Жилье по линии ЖССБК

1. Порядок взаимодействия между МИО и ЖССБК.

1) МИО и ЖССБК подписывают договор о сотрудничестве по каждому объекту строительства и направления Программы, в том числе касательно формирования пулов по направлению "Жилье для всех категорий населения", а именно по:

срокам предоставления списков заявителей группы I – не позднее 3 (три) месяцев до завершения строительства;

процедурам предоставления последующих заявителей из предварительных списков и срокам проведения оценки платежеспособности претендентов;

порядку передачи нераспределенных квартир в объекте строительства;

получения и обмена информацией по участникам, включенным в списки иных направлений Программы;

согласования типовых форм договоров купли-продажи и аренды жилья с выкупом;

мониторинга ЖССБК за ходом строительства объектов;

обеспечения МИО ввода жилья в эксплуатацию;

уведомления ЖССБК о готовности объекта строительства жилья к вводу в эксплуатацию и принятия участия ЖССБК в приеме построенного объекта жилья в эксплуатацию.

2) ЖССБК формирует пулы покупателей и арендаторов на получение жилья среди участников группы II, МИО формирует пулы покупателей и арендаторов на получение жилья среди участников группы I и III;

3) МИО обеспечивают строительство и ввод жилья в эксплуатацию;

4) ЖССБК осуществляет перечисление в МИО сумм займов, накоплений и/или собственных средств участников Программы из групп I, II и III в счет оплаты приобретаемых квартир.

2. Использование ЖССБК средств для предоставления займов участникам Программы.

В 2011 году уставный капитал ЖССБК был увеличен на сумму 57 млрд. тенге, перераспределенные постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 мая 2012 года № 672 на следующие направления:

1) 6 млрд. тенге – на размещение обусловленных депозитов в банках втрого уровня (далее – БВУ);

2) 26 млрд. тенге – на предоставление предварительных и промежуточных жилищных займов по ставке вознаграждения 4 % годовых для выкупа жилья участниками Госпрограммы 2008 – 2010 годов;

3) 25 млрд. тенге – на снижение ставок вознаграждения по предварительным и промежуточным жилищным займам.

Также в 2012 году ЖССБК выделен бюджетный кредит в сумме 12,2 млрд. тенге для предоставления предварительных и промежуточных жилищных займов участникам Программы направления "Жилье для всех категорий населения".

3. Реализация проектов жилищного строительства через обусловленный депозит.

В целях стимулирования привлечения частных инвестиций в жилищное строительство будет осуществлено фондирование БВУ для последующего кредитования застройщиков путем размещения обусловленных депозитов сроком до 5 лет по ставке вознаграждения 3 % годовых в размере до 100 % от стоимости строительства, подтвержденного заключением государственной экспертизы, с условием, что эффективная ставка вознаграждения для конечного заемщика не будет превышать 7 % годовых.

Для реализации данного механизма планируется направить средства ЖССБК в размере до 20 млрд. тенге, при условии наличия свободных средств, в том числе возможное использование средств уставного капитала, предназначенные для финансирования мероприятий, определенных постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 мая 2012 года № 672. Для реализации данного механизма необходимо перераспределение средств уставного капитала ЖССБК в установленном порядке.

Механизм, условия и порядок реализации проектов жилищного строительства путем размещения обусловленных депозитов регламентируется внутренними документами ЖССБК.

3. Жилье АО "ИО "КИК"

АО "ИО "КИК" осуществляет организацию строительства арендного жилья и/или приобретает (выкупает) у третьих лиц объекты жилищного строительства (строящиеся, незавершенные, построенные и не введенные в эксплуатацию, построенные и введенные в эксплуатацию (готовое жилье) объекты жилья).

АО "ИО "КИК" осуществляет реализацию арендного жилья по двум направлениям:

1) арендное жилье с выкупом;

2) арендное жилье без выкупа.

1. Механизм финансирования строительства.

Финансирование строительства (приобретения) арендного жилья осуществляется за счет средств Национального фонда Республики Казахстан, собственных средств АО "ИО "КИК" и других источников в следующем порядке:

1) Правительство Республики Казахстан выделяет:

целевые трансферты из Национального фонда Республики Казахстан на развитие областным бюджетам, бюджетам городов Астаны и Алматы на проектирование, развитие и (или) обустройство ИКИ в районах застройки (приобретения) арендного жилья АО "ИО "КИК" в размере 35 млрд. тенге, в том числе 17,5 млрд. тенге в 2015 году и 17,5 млрд. тенге в 2016 году;

облигационный заем из средств Национального фонда Республики Казахстан АО "НУХ "Байтерек" на сумму 145 млрд. тенге для финансирования строительства (приобретения) арендного жилья.

2) АО "НУХ "Байтерек" предоставляет заемные средства АО "ИО "КИК" в размере 145 млрд. тенге, в том числе 92,5 млрд. тенге в 2015 году и 52,5 млрд. тенге в 2016 году.

В целом для финансирования строительства (приобретения) арендного жилья планируется направить до 250 млрд. тенге, в том числе:

1) средства Национального Фонда Республики Казахстан в размере 145 млрд. тенге;

2) средства АО "ИО "КИК", привлеченные от размещения облигаций в 2017 - 2019 годах, – до 50 млрд. тенге;

3) другие источники, в том числе повторное использование в 2017 - 2019 годах выделенных средств, в размере 25,8 млрд. тенге, а также средств, полученных от погашения арендной платы и иных источников финансирования;

4) средства, выделенные из республиканского бюджета в рамках Программы "Доступное жилье - 2020", в размере 29,2 млрд. тенге.

Строительство и реализация жилья, построенного (строящегося) в рамках Программы "Доступное жилье 2020", будет осуществляться АО "ИО "КИК" в порядке и на условиях, предусмотренных настоящей Программой. В этих целях будут внесены соответствующие корректировки в финансово-экономическое обоснование увеличения уставного капитала АО "ИО "КИК".

На строительство (приобретение) арендного жилья направляются средства в следующем порядке:

1) на арендное жилье с выкупом до 210 млрд. тенге, из них:

до 45 млрд. тенге в рамках соглашений/меморандумов с государственными и негосударственными юридическими лицами, из которых:

до 8 млрд. тенге инвестируются в моногорода,

до 2 млрд. тенге в сельские населенные пункты;

2) на арендное жилье без выкупа до 40 млрд. тенге в случае наличия согласия МИО, закрепленного отдельными соглашениями/меморандумами.

В процессе реализации Программы допускается перераспределение выделенных средств, направляемых на строительство (приобретение) арендного жилья, в зависимости от наличия земельных участков, ПСД, ИКИ и с учетом предложений о реализации объектов готового жилья.

2. Условия и требования к строительству жилья на земельных участках МИО:

1) МИО предоставляют АО "ИО "КИК" земельные участки для строительства арендного жилья с ИКИ, а также ПСД (при наличии) для повторного применения;

2) АО "ИО "КИК" заключает с МИО отдельные соглашения о сотрудничестве по каждому объекту строительства, с указанием сроков подведения и обустройства ИКИ, условий отбора и учета участников Программы, механизма предоставления арендного жилья (с выкупом или без выкупа).

3. АО "ИО "КИК" организует строительство жилых объектов, соответствующих требованиям пункта 5 настоящего подраздела и требованиям, установленным внутренними документами АО "ИО "КИК", в том числе:

1) проводит тендер на разработку ПСД и обеспечивает проведение государственной экспертизы;

2) проводит тендер на проведение строительно-монтажных работ, определение подрядной строительно-монтажной организации (далее – подрядчики);

3) по итогам проведенных тендеров заключает с подрядчиками соответствующие договоры;

4) финансирует строительство жилья, подлежащего передаче в аренду;

5) контролирует процесс и этапы строительства жилья, подлежащего передаче в аренду;

6) обеспечивает технический надзор на всех этапах строительства;

7) обеспечивает приемку введенных в эксплуатацию подрядчиками объектов по завершении строительства жилья, подлежащего передаче в аренду и оформление правоустанавливающих документов в установленном порядке;

8) осуществляет иные мероприятия, возникающие в ходе реализации Программы.

В целях успешной реализации Программы АО "ИО "КИК" вправе передавать дочерним организациям АО "НУХ "Байтерек" функции по организации строительства и/или приобретения объектов жилищного строительства (строящихся, незавершенных, построенных и не введенных в эксплуатацию, построенных и введенных в эксплуатацию (готовое жилье) объекты жилья), в том числе организации разработки и корректировки ПСД, организации проведения строительно-монтажных работ, технического надзора на всех этапах строительства, приемки и ввода в эксплуатацию арендного жилья, передаче жилья в собственность АО "ИО "КИК".

АО "ИО "КИК" вправе совместно с частными инвесторами принимать участие в строительстве жилья (софинансировании), соответствующего требованиям Программы, в том числе на принципах государственно-частного партнерства в соответствии с законодательством Республики Казахстан и внутренними документами АО "ИО "КИК", а также путем финансирования через размещение обусловленного депозита в банках второго уровня.

4. АО "ИО "КИК" вправе приобретать (выкупать) у третьих лиц, в том числе в рамках инвестиционных стратегических проектов (стратегических проектов), объекты жилищного строительства (строящиеся, незавершенные, построенные и не введенные в эксплуатацию, построенные и введенные в эксплуатацию (готовое жилье) объекты жилья, в том числе со встроенными коммерческими площадями и дополнительными этажами), соответствующие требованиям к проектам, установленным пунктом 5 настоящего подраздела, и требованиям, установленным внутренними документами АО "ИО "КИК".

5. Проекты должны соответствовать следующим требованиям:

1) общая площадь жилища (квартиры и (или) индивидуального одноэтажного жилого дома) в аренду с выкупом не должна превышать 80 квадратных метров с допустимым отклонением не более 5 %.

Общая площадь жилища в аренду без выкупа с допустимым отклонением не более 10 % не должна превышать по:

1 комнатной квартире 20 квадратных метров;

2-х комнатной квартире 30 квадратных метров;

3-х комнатной квартире 45 квадратных метров.

В 2015 году на приобретение АО "ИО "КИК" строящихся, незавершенных, построенных и не введенных в эксплуатацию, построенных и введенных в эксплуатацию (готовое жилье) объектов жилья для аренды с выкупом с допустимым отклонением от общей площади не более 20 % от установленных пределов направляется не более чем 30 % средств из выделяемых с Национального фонда;

2) ценовые параметры строительства и (или) приобретения жилья в чистовой отделке.

Базовая стоимость строительства 1 квадратного метра общей площади жилища (квартиры и (или) индивидуального одноэтажного жилого дома) в чистовой отделке в городах Астане и Алматы составляет до 185 тыс. тенге (без стоимости ИКИ), в остальных регионах составляет до 150 тыс. тенге (без стоимости ИКИ), с ежегодной корректировкой цен, начиная с 2015 года, в соответствии с коэффициентом инфляции и (или) изменением индекса цен в строительстве.

Стоимость строительства жилища (квартиры и (или) индивидуального одноэтажного жилого дома) в чистовой отделке будет определяться на основе положительного заключения государственной экспертизы на ПСД жилых домов и (или) заключений экспертов, имеющих соответствующий аттестат.

Базовая цена приобретаемого (выкупаемого) 1 квадратного метра общей площади жилища (квартиры и (или) индивидуального одноэтажного жилого дома) в чистовой отделке в городах Астане и Алматы составляет до 200 тыс. тенге (без стоимости ИКИ), в остальных регионах составляет до 165 тыс. тенге (без стоимости ИКИ), с ежегодной корректировкой цен, начиная с 2015 года, в соответствии с коэффициентом инфляции и (или) изменением индекса цен в строительстве.

Базовая цена строительства и/или приобретаемого (выкупаемого) 1 квадратного метра жилища (квартиры и (или) индивидуального одноэтажного жилого дома) в чистовой отделке в селе Кощи, как города-спутника города Астаны, устанавливается аналогично ценам жилья по городу Астане.

В зоне особого градостроительного регулирования, прилегающих к границе города Алматы территориях Алматинской области, стоимость строительства или цена приобретения жилища (квартиры и (или) индивидуального одноэтажного жилого дома) в чистовой отделке за 1 квадратный метр определяется аналогично ценам на жилье по городу Алматы. Зона особого градостроительного регулирования определена постановлением Правительства Республики Казахстан от 22 октября 2010 года № 1097 "О Генеральном плане пригородной зоны города Алматы (Комплексная схема градостроительного планирования территорий)".

6. АО "ИО "КИК" для реализации задач, поставленных в рамках Программы, вправе создавать дочерние организации. При этом взаимоотношения между АО "ИО "КИК" и его дочерними организациями регламентируются отдельными соглашениями/договорами.

4. Жилье АО "Фонд недвижимости "Самрук-Қазына"

Для осуществления строительства жилья по данному направлению будут использоваться собственные средства АО "ФНБ "Самрук-Қазына", средства Национального фонда Республики Казахстан.

Механизмы строительства жилых объектов:

1. Организация строительства по инвестиционным заявкам частных застройщиков (инвесторов).

В соответствии с внутренними процедурами Фонд недвижимости проводит отбор и рассмотрение проектов по строительству жилых объектов (далее – проекты), представленных частными застройщиками (инвесторами).

Проекты должны соответствовать следующим требованиям:

1) наличие земельного участка, свободного от обременений, обеспеченного или запланированного МИО к обеспечению соответствующей ИКИ в соответствии с планами развития инфраструктуры;

2) наличие ПСД с заключением государственной экспертизы;

3) класс комфортности жилья – не выше 3 класса по СНиП Республики Казахстан 3.02-43-2007 "Жилые здания". Общая площадь одной квартиры Фонда недвижимости не должна превышать 120 кв. метров и/или одноквартирного малоэтажного дома (коттеджа) – не более 200 кв. метров, наличие коммерческих помещений и машиномест в соответствии с требованиями СНиП Республики Казахстан. Базовая стоимость строительства 1 кв. метра общей площади жилища (квартиры) должна составлять в ценах 2012 года не более 150 тыс. тенге в городах Астане, Алматы, Атырау, Актау и их пригородных зонах, не более 120 тыс. тенге – в других регионах Республики Казахстан. В последующие годы стоимость строительства 1 кв. метра общей площади жилища (квартиры) будет скорректирована с учетом изменения индекса цен в строительстве;

4) доля участия застройщика (инвестора) в проекте должна быть не менее 20 % от стоимости проекта, включая затраты на приобретение земельного участка (по кадастровой стоимости), разработку ПСД и проведение государственной экспертизы, и/или денежные средства, обеспеченные соответствующими гарантиями либо наличием подтвержденных источников финансирования на срок до завершения строительства объекта, и/или незавершенное строительство, подтвержденное заключением технического аудита по выполненному объему строительно-монтажных работ в объекте до момента начала реализации проекта с участием Фонда недвижимости.

При отборе приоритет отдается тем проектам, в которых доля участия застройщика (инвестора) в финансировании больше.

2. Реализация проектов Фондом недвижимости на земельных участках МИО.

В случае предоставления МИО Фонду недвижимости земельных участков, обеспеченных или запланированных к обеспечению соответствующей инженерно-коммуникационной инфраструктурой, Фонд недвижимости организует строительство жилья, соответствующего требованиям, указанным в подпункте 3) пункта 1 данного раздела, с привлечением строительных компаний (инвесторов) для участия в реализации проектов. При этом строительные компании могут привлекаться Фондом недвижимости в качестве инвесторов и/или генеральных подрядчиков по проектам.

3. Реализация проектов через целевой депозит.

Для финансирования строительства жилья Фонд недвижимости размещает целевые депозиты в банках второго уровня путем заключения договора о целевом срочном банковском вкладе, в соответствии с которыми банки второго уровня за счет средств целевого вклада осуществляют кредитование застройщиков для строительства жилых объектов.

Жилье, передаваемое в собственность Фонд недвижимости в счет возмещения суммы целевого депозита, должно соответствовать требованиям, указанным в подпункте 3) пункта 1 данного раздела.

Условия и порядок размещения Фондом недвижимости целевых депозитов в банках второго уровня регламентируется внутренней документацией Фонда недвижимости.

4. Фонд недвижимости имеет право осуществлять выкуп жилых и нежилых помещений, соответствующих требованиям, указанным в подпунктах 1-3) пункта 1 данного раздела, в строящихся объектах недвижимости.

5. После завершения строительства и ввода объекта в эксплуатацию помещения распределяются согласно долям участия в проекте.

Вместе с тем, застройщику (инвестору) может быть предоставлено право реализации профинансированных Фондом недвижимости помещений по свободной цене, но не более 50 % от общей площади с выплатой Фонду недвижимости стоимости помещения и вознаграждения в размере не менее действующей ставки рефинансирования, установленной Национальным Банком Республики Казахстан на момент заключения соответствующего договора.

Фонд недвижимости, руководствуясь принципами сохранности и возвратности вложенных инвестиций, осуществляет постоянный мониторинг за ходом строительства объекта.

6. Базовая цена прямой продажи 1 кв. метра общей площади жилища (квартиры) в первый год реализации Фондом недвижимости составит не более 180 тыс. тенге в городах Астане, Алматы, Атырау, Актау и их пригородных зонах, не более 144 тыс. тенге – в других регионах Республики Казахстан. В последующие годы цена прямой продажи будет уточнена с учетом изменения стоимости строительства 1 кв. метра жилища (квартиры).

5. Жилье в рамках пилотного проекта по сносу аварийного жилья
в городе Астане

1. Общее описание пилотного проекта по городу Астане.

При разработке данного направления был применен опыт города Анкары по реализации Программы регенерации городской среды с участием государственного предприятия "ТOKI", заключающейся в строительстве социального жилья со сносом аварийного и ветхого жилья.

В сложившейся части города Астаны подлежат реконструкции и сносу 2 978 домов, площадью 588 тыс. кв. метров или 11 264 квартиры, которые разделены на 42 района реконструкции, на территории – 315,6 га. Из них:

1) 5-ти этажные – 66 домов;

2) 4-х этажные – 13 домов;

3) 3-х этажные – 19 домов;

4) 2-х этажные – 174 дома;

5) 1-этажные (бараки) – 127 домов;

6) дома усадебного типа – 2 579 домов.

Площадь проектируемого жилья взамен сносимого составит 3,1 млн. кв. метров.

2. Реализация пилотного проекта обеспечит:

1) выполнение к концу 2017 года мероприятий по сносу 228 аварийных домов площадью 150,0 тыс. кв. метров и переселение 3 519 семей;

2) снижение нагрузки на местный бюджет по строительству жилья для переселения собственников аварийных домостроений за счет реинвестируемых средств от продажи жилых и нежилых помещений по рыночным ценам и предоставления сопутствующих услуг в ходе реализации проекта;

3) пополнение коммунального жилого фонда, начиная с 2018 года в пропорции 10 % от реализуемого проекта в коммунальный жилой фонд и 90 % – на реализацию в частную собственность;

4) комплексную реконструкцию "старых" кварталов столицы с созданием современного архитектурного облика, соответствующего статусу столицы.

3. Реализация механизма сноса аварийного жилья и переселения граждан.

Акимат города Астаны:

1) создает уполномоченную организацию для реализации проекта реконструкции городской среды, сноса аварийного жилья и строительства жилого фонда города Астаны;

2) проводит комиссионные обследования домостроений, по результатам которых будут составлены акты технических обследований с указанием их физического износа и установления оснований для признания жилья аварийным;

3) в установленном законодательством порядке в рамках чрезвычайной ситуации местного масштаба производит изъятие и освобождение земельных участков;

4) определяет районы реконструкции, производит отвод земельных участков для осуществления строительства;

5) обеспечивает строительство инженерных сетей и благоустройство;

6) в соответствии с законодательством Республики Казахстан обеспечивает жильем собственников аварийных домостроений из существующего и формируемого в дальнейшем за счет передаваемых уполномоченной организацией долей коммунального жилого фонда;

7) предоставляет собственникам аварийного жилья новые квартиры в равнозначных по площади размерах взамен сносимого жилья, но не менее однокомнатной квартиры;

8) организует возмещение стоимости за реквизируемое имущество собственникам нежилых помещений в аварийных домах. В случае согласия собственника нежилого помещения, находящегося в аварийном доме, возмещение за реквизируемое имущество может быть обеспечено путем предоставления равнозначных по площади нежилых помещений в строящихся объектах по данному направлению Программы.

Уполномоченная организация (со 100 % участием акимата города Астаны):

1) проектирует и осуществляет строительство жилых домов;

2) обеспечивает передачу доли построенного жилья в коммунальный жилой фонд для переселения собственников аварийных домостроений;

3) реализует на рынке часть жилых и нежилых помещений;

4) за счет реинвестирования полученных доходов от продажи жилых и нежилых помещений и предоставления сопутствующих услуг в ходе реализации проекта организует дальнейшее строительство.

В рамках пилотного проекта предусмотрено строительство жилья 3 – 4 классов комфортности и коммерческого жилья с офисными помещениями и паркингами элитного и бизнес-класса для реализации на рынке в целях реинвестирования проекта.

Стоимость строительства 1 кв. метра общей площади жилища определяется на основе положительного заключения государственной экспертизы на ПСД жилых домов.

Стоимость реализации 1 кв. метра общей площади жилища будет предусмотрена не ниже 192 400 тенге, при этом цена продажи будет зависеть от уровня комфортности строящегося жилья и сложившейся конъюнктуры рынка недвижимости на момент реализации.

4. Реализация механизма финансирования:

1) АО "ФНБ "Самрук-Қазына" в рамках Программы "Доступное жилье – 2020" предоставляет уполномоченной организации акимата города Астаны кредитные средства в размере 40 млрд. тенге, в том числе в 2012 году – 20 млрд. тенге, в 2014 году – 20 млрд. тенге;

2) Правительство Республики Казахстан выделяет из республиканского бюджета целевые текущие трансферты на погашение ранее принятых обязательств уполномоченной организацией акимата города Астаны перед АО "ФНБ "Самрук-Қазына" в размере 40 млрд. тенге, в том числе в 2013 году – 20 млрд. тенге, в 2015 году – 20 млрд. тенге;

3) В дальнейшем финансирование проекта осуществляется за счет иных источников: привлечение частных инвестиций, займы БВУ, целевые трансферты из республиканского и местного бюджета на пополнение уставного капитала уполномоченной организации, доходы от продажи жилых и нежилых помещений и предоставления сопутствующих услуг в ходе реализации проекта.

6. Жилье частной собственности

Основную долю (до 50 % – 60 %) в общем объеме жилищного строительства в Казахстане занимает индивидуальное жилищное строительство (далее – ИЖС).

Для стимулирования ИЖС необходимо предусмотреть:

1) организацию работы МИО по распространению типовых проектов строительства малоэтажных жилых домов. Данные проекты должны предоставляться гражданам бесплатно;

2) площадки под ИЖС МИО должны отводиться массивами в соответствии с утвержденными генеральными планами, проектами детальной планировки и правилами застройки населенных пунктов;

3) отведенные под ИЖС массивы до начала строительства жилых домов должны быть обеспечены инженерно-коммуникационной инфраструктурой;

4) предоставление МИО гражданам земельных участков в установленном законодательством порядке.

Наряду с вышеуказанным комплексом мер по повышению уровня доступности жилья и созданию дополнительных стимулов для увеличения объемов жилищного строительства, МИО оказывают содействие инициативам граждан по самостоятельному решению жилищных проблем.

В этом направлении положительно зарекомендовали себя жилищно-строительные кооперативы (далее – ЖСК), степень риска в которых намного меньше, чем при долевом строительстве. Обязательным условием создания ЖСК должно быть выделение под застройку земельного участка, находящегося в государственной собственности и не предоставленного в землепользование. При этом к участку застройки МИО должны подвести необходимые инженерные сети и коммуникации. Оформление в собственность ЖСК земельного участка должно осуществляться после введения в эксплуатацию жилого дома.

Приложение 4 к Программе развития регионов до 2020 года

Механизм модернизации жилищного фонда

В рамках Программы будет осуществляться только капитальный ремонт (далее – ремонт) общего имущества объектов кондоминиума.

В результате проведения капитального ремонта с элементами термомодернизации достигается экономия теплопотребления до 30 процентов.

Проведение текущего ремонта допустимо за счет возвратных средств собственников помещений (квартир).

Капитальный ремонт здания (объекта) – это ремонт здания с целью восстановления его ресурса с заменой при необходимости конструктивных элементов и систем инженерного оборудования, а также улучшения эксплуатационных показателей.

Капитальный ремонт жилых зданий должен осуществляться в соответствии с организационно-технологической проектной документацией – проектом (рабочим проектом), проектом организации капитального ремонта и проектами производства работ.

Одним из основополагающих факторов для проведения ремонта в многоквартирном жилом доме будет являться наличие согласий собственников помещений (квартир) и подписанных договоров со всеми собственниками помещений (квартир), принявших решение о проведении ремонта.

Работы по ремонту общего имущества предусматривают:

1) минимальный вид работ – это ремонт (утепление) кровли, подъезда и подвала жилого дома (при этом возможна замена одного элемента на другой элемент, предусмотренный в максимальном виде работ) ;

2) максимальный вид работ – это ремонт (утепление) кровли, подъезда, подвала, фасада, ремонта лифта (при наличии).

Исключением из вышеизложенного является проведение ремонта подвала (включая инженерные сети) при условии, что проведение ремонта кровли, фасада и подъезда дома не требуется.

При комплексе работ по термомодернизации здания устанавливаются автоматизированные системы регулирования теплопотребления (подключенного к централизованной системе теплоснабжения) и общедомовые приборы учета тепловой энергии, финансирование которых будет производиться за счет средств республиканского бюджета.

Механизм проведения ремонта общего имущества объектов кондоминиума предусматривает выделение из республиканского бюджета целевых трансфертов бюджетам местных исполнительных органов (далее –МИО), которые будут направлены на капитализацию специализированных уполномоченных организаций с участием государства в уставном капитале.

Формирование бюджетной заявки для капитализации специализированной уполномоченной организации производится на основании финансово-экономического обоснования (далее – ФЭО) с приложением заключения экономической экспертизы и актов технического обследования общего имущества объектов кондоминиума.

При распределении финансовых средств на ремонт общего имущества объектов кондоминиума будут учитываться доли многоквартирных жилых домов, требующих проведения капитального ремонта в общем жилищном фонде регионов в отдельности.

МИО при необходимости используют средства местного бюджета для реализации указанного механизма.

Между органом управления объектом кондоминиума, специализированной уполномоченной организацией, которая является оператором (генподрядчиком), и собственниками помещений (квартир) заключается договор на проведение ремонта общего имущества объектов кондоминиума.

Специализированная уполномоченная организация производит ремонт общего имущества с возможностью привлечения субподрядчиков.

Орган управления объектом кондоминиума имеет открытый на каждый объект кондоминиума сберегательный счет в банках второго уровня (далее – БВУ).

В течение срока, установленного договором, собственники помещений (квартир) производят ежемесячные взносы на сберегательный счет в БВУ.

Накопленные средства со счета в БВУ перечисляются в специализированную уполномоченную организацию в качестве оплаты выполненных работ в рассрочку.

Суммы, возвращенные жителями, специализированная уполномоченная организация использует на ремонт других объектов кондоминиума.

Для реализации данного механизма его участники выполняют следующие действия.

МИО:

1) формируют перечень домов, подлежащих ремонту по заявкам собственников помещений (квартир);

2) организуют проведение технического обследования общего имущества объекта кондоминиума с выдачей жилищными инспекциями соответствующих актов;

3) организуют проведение энергетического аудита жилого дома;

4) разрабатывают ФЭО для увеличения уставного капитала специализированной уполномоченной организации;

5) обеспечивают проведение экономической экспертизы ФЭО;

6) направляют бюджетную заявку с подтверждающими документами в уполномоченный орган в области жилищно–коммунального хозяйства;

7) организуют проведение ремонта с обязательной установкой общедомового прибора учета тепловой энергии и автоматизированной системы регулирования теплопотребления. В случае, если объект кондоминиума не требует проведения ремонта общего имущества, проводится только установка указанного оборудования без проведения ремонта либо с ремонтом подвального помещения, включая инженерные сети (при необходимости);

8) обеспечивают контроль за ходом проведения ремонтных работ и мониторинг возврата средств от собственников помещений (квартир) за выполненные работы;

9) организуют выплату жилищной помощи малообеспеченным семьям (гражданам);

10) при заключении договоров с органами управления и собственниками помещений (квартир) объектов кондоминиума на выполнение ремонтных работ обеспечивают соблюдение срока возврата средств собственниками помещений (квартир) от 8 до 15 лет (в зависимости от видов работ капитального ремонта).

При этом необходимо составить графики возврата средств, которые позволят прогнозировать дальнейшее их использование для ремонта.

Специализированная уполномоченная организация осуществляет:

1) заключение договоров с органами управления и собственниками помещений (квартир) объектов кондоминиума на выполнение ремонтных работ;

2) выполнение ремонтных работ в соответствии с договором;

3) при необходимости заключение договоров с субподрядными организациями;

4) принятие мер по устранению недостатков, допущенных в ходе проведения ремонтных работ;

5) организацию судебного взыскания задолженности с собственников помещений (квартир) – участников договора;

6) обеспечение разработки проектно-сметной документации (далее – ПСД) и сметы расходов на проведение ремонта общего имущества объекта кондоминиума и согласование ее с собственниками помещений (квартир);

Орган управления объектом кондоминиума:

1) осуществляет регистрацию объекта кондоминиума;

2) обеспечивает открытие в банках второго уровня текущего и сберегательного счетов на объект кондоминиума;

3) организует согласование разработанных специализированной уполномоченной организацией ПСД, сметы расходов, дефектных ведомостей;

4) обеспечивает подписание договора со специализированной уполномоченной организацией;

5) принимает участие в приемке выполненных работ;

6) осуществляет подачу исковых заявлений о взыскании задолженности с собственников помещений (квартир), отказавшихся от выполнения решения общего собрания и не участвующих в договоре.

Общее собрание собственников помещений (квартир):

1) принимает решение о проведении ремонта общего имущества объекта кондоминиума;

2) осуществляет согласование выбора субподрядной организации (при необходимости ее привлечения);

3) согласовывает ПСД на ремонт общего имущества объекта кондоминиума;

4) утверждает сумму расходов на ремонт общего имущества объекта кондоминиума, возлагаемую на каждую квартиру (помещение), которая определяется отношением полезной площади жилых и (или) нежилых площадей, находящейся в индивидуальной (раздельной) собственности, к сумме полезных площадей всех жилых и нежилых помещений, находящихся в данном объекте кондоминиума;

5) осуществляет выбор представителей из числа собственников помещений (квартир) для участия в приемке выполненных работ.

В приемке выполненных работ принимают участие жилищные инспекции, органы управления объектом кондоминиума, представители собственников помещений (квартир) ремонтируемых объектов и органы государственного архитектурно-строительного контроля.

Также, с 2014 года МИО выделяются трансферты на проведение энергетического аудита в тех домах, в которых в дальнейшем будут производиться ремонтные работы.

После завершения ремонта общего имущества объектов кондоминиума и прохождения отопительного периода местные исполнительные органы проводят повторный энергетический аудит для оценки энергоэффективности данного ремонта.

Реализация проектов по ремонту общего имущества объектов кондоминиума должна производиться в соответствии с государственными нормативными документами в области архитектуры, градостроительства и строительства.

Для технологического развития сектора необходимо не менее одного раза в 5-10 лет пересматривать всю нормативно-техническую документацию, что подразумевает пересмотр, утверждение действующих и разработку новых нормативно-технических документов в данной сфере.

Малообеспеченным семьям (гражданам) за счет средств местного бюджета будет оказана жилищная помощь для оплаты расходов на содержание жилого дома (жилого здания) в соответствии с Правилами предоставления жилищной помощи, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2009 года № 2314.

В целях вовлечения собственников квартир (помещений) в процесс термомодернизации жилищного фонда необходимо проведение мероприятий по пропаганде энергосбережения среди населения. Будут оказаны услуги по пропаганде политики энергосбережения для широких слоев населения, органов управления объектами кондоминиума, специалистов жилищно-коммунального хозяйства (далее – ЖКХ) и обучающейся молодежи. Доля городского населения, охваченного мероприятиями по пропаганде энергосбережения, в результате проведения мероприятий будет ежегодно увеличиваться.

Пропаганда энергосбережения среди населения является основой успешной реализации программы и включает в себя следующие основные мероприятия: тиражирование и распространение просветительской и специальной литературы, организацию в регионах семинаров, выставок и конференций, проведение общественных акций и рекламных компаний через средства массовой информации.

В рамках кадрового обеспечения отрасли необходимо совершенствование системы подготовки кадров в организациях высшего, технического и профессионального образования путем увеличения доли практического обучения, подготовки научных кадров для сферы ЖКХ, развития системы повышения квалификации и компетенции специалистов отрасли ЖКХ.

В результате должно быть сформировано хозяйское отношение к многоквартирному дому как к собственному жилью и бережливое отношение к энергии, в целом все эти мероприятия будут направлены на формирование эффективного собственника и снижение энергопотребления собственниками помещений (квартир).

Термомодернизация будет направлена, в первую очередь, на обеспечение комфортных условий проживания населения этих городов.

В рамках Программы будет осуществляться постоянный мониторинг показателей многоквартирных жилых домов, требующих капитального ремонта, где в качестве респондентов будут выступать местные исполнительные органы, а в последующем будут рассмотрены меры по привлечению в качестве респондентов органов управления объектом кондоминиума и субъектов сервисной деятельности.

Ранее в 2011–2012 годах одним из операторов по реализации Программы являлись социально-предпринимательские корпорации (далее – СПК). Учитывая роль СПК, в которых все еще осуществляется сбор возвратных средств собственников помещений (квартир), необходимо продолжить работу по использованию возвращаемых в СПК денежных средств для проведения ремонта, а также рассмотреть механизмы использования этих средств непосредственно через специализированные уполномоченные организации.

В перспективе роль специализированной уполномоченной организации возьмут на себя также предпринимательские структуры, а их финансирование – специализированные финансовые институты (агентства) и БВУ.

Приложение 5 к Программе развития регионов до 2020 года

Механизм финансирования и взаимодействия участников при
реализации Программы по приоритету "Финансовая поддержка
местного самоуправления"

1. Распределение лимита финансирования:

1) аким области доводит лимит финансирования каждому району и городу областного значения в зависимости от численности населения, проживающего в сельских округах, а также селах и поселках, не входящих в состав сельского округа;

2) аким района и аким города областного значения доводят лимит финансирования каждому сельскому округу в зависимости от численности населения, проживающего в сельском округе, а также селе, поселке, не входящем в состав сельского округа, имеющем высокий и средний потенциалы социально-экономического развития.

При этом аким района и аким города областного значения при распределении лимита финансирования исключают села и поселки с низким потенциалом развития, не входящие в состав сельского округа, и перераспределяют его на сельские округа, а также села и поселки, не входящие в состав сельского округа, с высоким и средним потенциалами социально-экономического развития;

3) акимы села, поселка, сельского округа распределяют объем средств, рассчитанный на все села, поселки и сельские округа в соответствии с решением собрания местного сообщества.

2. Процедура отбора:

1) на собрании местного сообщества определяются мероприятия в рамках доведенного акимом района, города областного значения объема средств и оформляются решением собрания местного сообщества;

2) предложение (решение собрания местного сообщества) по одобренным мероприятиям поступает акиму сельского округа, а также акимам сел и поселков, не входящих в состав сельского округа;

3) аким сельского округа, а также акимы сел, поселков, не входящих в состав сельского округа, направляют предложения (решение собрания местного сообщества) по одобренным мероприятиям в акимат района, города областного значения;

4) акимат района, города областного значения с учетом направления формирует перечень предложенных мероприятий и направляет координатору Программы с приложением документов, разработанных в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан;

5) координатор Программы рассматривает представленную документацию по мероприятиям и формирует заключение по ним;

6) координатор Программы направляет результаты заключений на мероприятия в акимат района, города областного значения.

В свою очередь акимат района, города областного значения направляет заключение координатора Программы акимам сельских округов, а также сел и поселков, не входящих в состав сельского округа.

Акимы сельских округов, а также сел, поселков, не входящих в состав сельского округа, на собраниях местного сообщества доводят информацию о поддержанных и не подержанных мероприятиях.

3. Координатор Программы в сроки, установленные бюджетным законодательством Республики Казахстан, представляет бюджетную заявку в местный уполномоченный орган в области бюджетного планирования.

4. Мониторинг за использованием бюджетных средств проводится в соответствии с методикой по проведению мониторинга за использованием бюджетных средств, выделенных на решение вопросов местного значения, и доходных источников местного самоуправления, утвержденной центральным уполномоченным органом по исполнению бюджета.