Соттардың қылмысқа қатыстылық пен қылмыстық құқық бұзушылыққа дем берушілік үшін жауаптылық туралы заңнаманы қолдануының кейбір мәселелері туралы

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2016 жылғы 22 желтоқсандағы № 14 Нормативтік қаулысы.

Қылмысқа қатыстылық пен қылмыстық құқық бұзушылыққа дем берушілік үшін жауаптылық туралы заңнаманы қолданудың бірдей сот практикасын және оның дұрыс қолданылуын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы

қаулы етеді:

1. Қылмысқа қатыстылық қылмысқа қатыстылықтың ерекше нысаны болып танылатыны түсіндірілсін, ол жасалған қылмысқа сыбайлас қатысу болып табылмайды және онымен себептік байланыста болмайды, ал қылмысты анықтауға және оны жасаған адамды әшкерелеуге кедергі келтіретін, қоғамға қасақана қауіп төндіретін іс-әрекет түсіндіріледі.

Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде (бұдан әрі – ҚК) жауаптылық көзделген сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмысты не кәмелетке толмаған адамның жыныстық тиіспеушілігіне қарсы қылмысты күні бұрын уәделеспей жасырып қалу (ҚК-нің 432-бабы) және кәмелетке толмаған адамның жыныстық тиіспеушілігіне қарсы ауыр қылмыс дайындалып жатқаны немесе жасалғаны анық белгiлi аса ауыр қылмыс не дайындалып жатқаны анық белгілі терроризм актісі туралы хабарламау (ҚК-нің 434-бабы) қылмысқа қатыстылықтың негізгі түрлері болып табылады. Бұл ретте Қазақстан Республикасының Конституциясына және қылмыстық заңға сәйкес хабарламағаны үшін қылмыс жасаған адамның жұбайы (зайыбы) немесе жақын туысы, сондай-ақ өздеріне сеніп сырын ашқан адамдардың жасаған қылмыстары туралы хабарламағаны үшін діни қызметшілер қылмыстық жауаптылыққа жатпайды. ҚК-нің 432-бабы бойынша жұбайы (зайыбы) немесе жақын туысы жасаған қылмысты күні бұрын уәделеспей жасырып қалғаны үшiн адам қылмыстық жауаптылыққа жатқызылмайды.

Қылмыстық сот ісін жүргізуде Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің (бұдан әрі – ҚПК) 7-бабының 11 тармағына сәйкес ата-аналар, балалар, асырап алушылар, асырап алынғандар, ата-анасы бір және ата-анасы бөлек ағалы-iнiлер мен апалы-сiңлiлер, ата, әже, немерелер жақын туыстар деп танылады. Осы жақын туыстардың тізбесі толық болып табылады және кеңейтіп түсіндіруге жатпайды.

Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 11.12.2020 № 6 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

2. Қылмыс туралы хабарламау әрбір адамның дайындалып жатқаны немесе жасалғаны анық белгiлi кәмелетке толмаған адамның жыныстық тиіспеушілігіне қарсы ауыр қылмыс, аса ауыр қылмыс не дайындалып жатқаны анық белгілі терроризм актісі туралы тиісті мемлекеттік органдардың назарына жеткізуге қасақана әрекет жасамауына, заңда көзделген құқықтық міндетті орындамауын білдіреді.

ҚК-нің 434-бабында көрсетілмеген дайындалып жатқаны немесе жасалғаны анық белгілі өзге де құқық бұзушылықтар туралы хабарламау қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқпайды. Сонымен қатар, осындай фактілер анықталған кезде мемлекеттің құқықтық саясатын және құқық бұзушылықтарға мүлдем төзбеушілік қағидатын қамтамасыз ету мақсатында соттар жеке қаулы шығару арқылы адамның өз азаматтық және моральдық борышын орындамау фактісі туралы тиісті ұйымдардың назарына жеткізуге құқылы. Осы мақсаттар үшін дайындалып жатқаны немесе жасалғаны анық белгілі қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы уақтылы хабарлау арқылы сот төрелігіне адам көмек көрсеткен барлық жағдайларда соттардың жеке қаулымен тиісті ұйымдардың алдында осы адамды көтермелеу қажеттілігі туралы мәселені қойғаны жөн.

Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 11.12.2020 № 6 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

3. Дайындалып жатқаны немесе жасалған қылмыс туралы хабарлаған адамға не оның отбасының мүшелері мен жақын туыстарына қатысты күш қолдану немесе заңда тыйым салынған өзге де іс-әрекеттер қаупі туралы деректер болған кезде сотқа дейінгі тергеп-тексеру органдары ҚПК-нің 97-бабының тәртібімен осы адамға қатысты қауіпсіздік шараларын, оның ішінде бұл адам туралы мәлiметтерге қолжетімділікті шектеу, оларды негiзгi iс жүргiзуден бөлек сақтау, адамның бүркеншiк атты пайдалануы туралы шараларды қолдануға міндетті.

4. Адам басқа адамның жасаған қылмысы туралы хабарламағаны үшін, егер олардың екеуі де осы уақыт кезеңінде жасалған басқа қылмыстық құқық бұзушылыққа сыбайлас қатысушылар болса, егер бұл ретте жасалған қылмыс туралы өзінің хабарламасымен өзін өзі әшкерелейтін болса, қылмыстық жауаптылыққа тартылуы мүмкін емес.

5. ҚПК-нің 70-бабы бесінші бөлігінің талаптарына сәйкес заң көмегін көрсететін адвокат өзiнiң қорғауындағы адамның мүдделерiне қарсы қандай да бір әрекеттер жасауға және оған тиесiлi құқықтарды жүзеге асыруына кедергi келтіруге, сондай-ақ қорғауындағы адамның ұстанымына қарамастан, оның қылмыстық құқық бұзушылыққа қатыстылығын және оны жасауда кiнәлi екенін мойындауға құқылы емес. Адвокат "Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы" 2018 жылғы 5 шілдедегі № 176-VI Қазақстан Республикасы Заңының 33-бабы 3-тармағының 9) тармақшасына сәйкес заң көмегiн көрсетуге байланысты өзiне мәлiм болған мәлiметтердi құпия сақтауға және көмек сұрап өтiнiш жасаған адамның келiсiмiнсiз оларды жария етпеуге міндетті. Осыған байланысты адвокат оған заң көмегін көрсету кезінде белгілі болған өзінің қорғауындағы адам жасаған басқа қылмыс фактісі туралы хабарламағаны үшін қылмыстық жауаптылыққа тартылуы мүмкін емес.

Адвокат қаржы мониторингінің субъектісі ретінде "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 28 тамыздағы № 191-ІV Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес шараларды қабылдауға тиіс. Бұл ретте Заңның 10-бабы 3-тармағы 1) тармақшасының талаптарына сәйкес адвокат бұл мәлiметтер мен ақпарат анықтау, алдын ала тергеу органдарында, соттарда жеке және заңды тұлғалардың атынан өкiлдiк ету және оларды қорғау мәселелерi бойынша заң көмегiн көрсетуге байланысты, сондай-ақ шешілуі кәсіптік заң білімін, талап арыздар, шағымдар және құқықтық сипаттағы басқа да құжаттарды жазуды талап ететін мәселелер бойынша олардың консультациялар, түсіндірулер, кеңестер және жазбаша қорытындылар түріндегі заң көмегін көрсетуі кезінде алынған жағдайда ғана қаржы мониторингiне жататын операция туралы мәлiметтер мен ақпаратты бермеуге құқылы. Заңда көзделген барлық өзге де жағдайларда адвокат оның клиентінің қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) немесе терроризмді не өзге де қылмыстық әрекетті қаржыландыруға бағытталуы мүмкін күдікті операциялары туралы мәлімет пен ақпаратты қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға беруге міндетті.

Қылмыс жасаған адамды, қылмыс құралдары мен қаруларын, қылмыстың іздерін және өзге де дәлелдемелерді жасырған кезде адвокат күні бұрын уәде бермей немесе күні бұрын уәде беріп жасырып қалғаны үшін жалпы негіздермен жауаптылықта болады.

Адвокат өзінің қорғауындағы адамның тарапынан жаңа қылмыстық құқық бұзушылық дайындалып жатқанын біле тұра, оған кеңес берген немесе ойластырған әрекетіне өзге де құқықтық көмек көрсеткен жағдайларда, онда ол (адвокат) өзінің қорғауындағы адамның жасаған іс-әрекетіне сыбайлас қатысушы (көмектесуші) ретінде жауаптылыққа тартылуға жатады.

Ескерту. 5-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 11.12.2020 № 6 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

6. Қылмысты жасырып қалу қылмыскерді, қылмыс жасау қаруы мен құралдарын, қылмыс іздері мен дәлелдемелерді жасырып қалуды (жасыруды) білдіреді.

Қылмыс жасаған адамды жасыру оған пана, көлік, жалған құжаттар беру, сыртқы келбетін өзгерту және ол жасырына алатын басқа да әрекеттер арқылы жасалуы мүмкін.

Қылмыс құралдары мен қаруларын жасыру оларды жоюды, түрін өзгертуді, табылуы мүмкін емес жерге жасыруды білдіруі мүмкін.

Қылмыстың іздерін және басқа да дәлелдемелерді жасыру әрекеттеріне қылмыстың іздері (мысалы, қан, саусақ таңбалары мен өзге де іздер) сақталған киімді және заттарды жою (жуу, тазарту), хаттар мен басқа да құжаттарды, электрондық хаттарды, электрондық-цифрлық құжаттарды, хат алмасуларды, файлдарды, сондай-ақ электрондық-цифрлық ақпарат тасығыштарын жою, қағып кеткеннен кейін автокөліктің майысуларын жою мен фараның шынысын ауыстыру және тағы басқалары жатқызылуы мүмкін.

7. Басқа адамның (орындаушының) жасаған ауыр немесе аса ауыр қылмысты күні бұрын уәделеспей жасырып қалғаны үшін жауаптылық, егер орындаушының ауыр немесе аса ауыр қылмысты жасау кінәсі бір іс жүргізуде осы қылмыстық іс бойынша соттың процестік шешімді қабылдауымен дәлелденген не қылмыстық процесті жүргізетін органның ақталмайтын негіздер бойынша қылмыстық істі тоқтату туралы қаулысымен немесе соттың заңды күшіне енген айыптау үкімімен анықталған жағдайда ғана орын алуы мүмкін.

8. Жасырып қалу құрамының белгілерінде қамтылмаған әрекеттерді жасау арқылы сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмысты не кәмелетке толмаған адамның жыныстық тиіспеушілігіне қарсы қылмысты күні бұрын уәделеспей жасырып қалу ҚК-нің 432-бабының жиынтығы және нақты қылмыстық іс үшін жауаптылықты көздейтін ҚК-нің тиісті бабы бойынша жауаптылыққа әкеп соғады. Қылмыстық құқық бұзушылықтардың мұндай жиынтығы: бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдiру (ҚК-нің 202-бабы); лауазымдық өкiлеттiктерді теріс пайдалану (ҚК-нің 361-бабы); билiктi немесе лауазымдық өкiлеттiктерді асыра пайдалану (ҚК-нің 362-бабы); қызметтiк жалғандық жасау (ҚК-нің 369-бабы) және басқа жолмен жасырып қалу кезінде орын алуы мүмкін.

Жасалған іс-әрекеттердің барлық белгілері неғұрлым қатаң жазаны көздейтін ҚК-нің бір нормасында қамтылатын жағдайларда жиынтық болмайды және жасалған іс-әрекет қылмыстық заңның осы нормасымен ғана саралануға жатады (мысалы, аса ірі мөлшердегі есірткі заттардың заңсыз айналымын оларды сақтау жолымен жасырып қалу).

Ескерту. 8-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 11.12.2020 № 6 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

9. Уәкілетті лауазымды адамның анық дайындалып жатқан немесе жасалған қылмыстық теріс қылық немесе қылмыс туралы адамның хабарламасын немесе арызын тіркемеу не аталған адамның өтінішін кез келген өзге тәсілмен жою немесе жасыру арқылы қылмыстық құқық бұзушылықты қасақана жасыруы ҚК-нің 433-бабының тиісті бөлігі бойынша, яғни қылмыстық заңның арнайы нормасы бойынша жауаптылыққа әкеп соғады.

10. Қылмысты күні бұрын уәделеспей жасырып қалудан қылмыстық құқық бұзушылықты күні бұрын уәделесіп жасырып қалуды ажырату қажет, ол қылмыстық заңға сәйкес қылмыстық құқық бұзушылыққа дем берушілік түрінде сыбайлас қатысу деп танылады және ҚК-нің 28-бабының бесінші бөлігіне сілтеме жасалып, нақты қылмыстық құқық бұзушылық үшін жауаптылықты көздейтін ҚК-нің тиісті бабы бойынша сараланады.

Жұбайы (зайыбы) немесе жақын туысы қылмыстық құқық бұзушылықты күні бұрын уәделесіп жасырып қалу арқылы дем берушілікті жасаған кезде оған ҚК-нің 432-бабына Ескертпенің ережелері қолданылмайды. Осыған байланысты, бұл адам қылмыстық құқық бұзушылыққа сыбайлас қатысушы (көмектесуші) ретінде жалпы негіздермен қылмыстық жауаптылықта болады.

11. Қылмыстық құқық бұзушылыққа дем берушіліктің саралануы жалпы ҚК-нің 28-бабының бесінші бөлігінің нормасына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс, оған сәйкес кеңестерiмен, нұсқауларымен, ақпарат, осы іс-әрекетті жасауға қару немесе құралдарды беруімен не оны жасау үшін кедергiлердi жоюымен қылмыстық құқық бұзушылықтың жасалуына жәрдемдескен адам, сондай-ақ орындаушыны, қылмыстық құқық бұзушылық жасау қаруын немесе өзге де құралдарын, осы іс-әрекеттің iзін не құқыққа қарсы жолмен қол жеткізілген заттарды жасыруға күні бұрын уәде берген адам, сол сияқты мұндай заттарды иемденуге немесе өткiзуге күні бұрын уәде берген адам көмектесуші деп танылады.

12. Дем берушілікке қатысты кеңестер мен нұсқаулар деп қылмыстық құқық бұзушылықты неғұрлым нәтижелі немесе қауіпсіз дайындау, оны қандай жолмен жасау орынды екендігі, ойластырғанның жүзеге асырылуын қай уақытта бастаған ыңғайлы болатыны, сыбайласып қатысуға кімді тарту және тағы басқалары туралы ауызша немесе жазбаша ұсынымдар мен түсіндірмелерді ұғыну керек.

Қылмыстық құқық бұзушылықты ойдағыдай жасау үшін қажетті жағдайларды жасау (мысалы, электр желісін ажырату, дабылдағышты бұзу, күзеттің назарын басқаға аудару, күзетші итті уландыру, жалған шақыру, есептік құжаттаманы жою және тағы басқалары) бойынша көмектесушінің кез келген әрекеттерін қылмыстық құқық бұзушылықты жасауға келтіретін кедергіні жою деп түсіну қажет.

13. Қылмыстық құқық бұзушылықты жасырып қалу, егер кінәлінің жасаған әрекеттері жөнінде орындаушымен қылмыстық құқық бұзушылықты жасағанға дейін немесе жасау кезінде уәделескен болса не басқа себептермен орындаушының мұндай жәрдемнің көрсетілетініне көрінеу әрі толықтай сенуіне негіздер берсе (мысалы, мынадай мән-жайларға қарай: бірнеше рет жасырып қалу не қылмыстық жолмен көрінеу алынған мүлікті иелену немесе өткізу; бұдан бұрын басқа қылмыстық құқық бұзушылықты орындаушымен сыбайлас қатысып жасау; қылмыстық топтың, оның ішінде қылмыстық ұйымның, террористік топтың, экстремистік топтың, банданың және заңсыз әскерилендірілген құралымның идеялары мен мақсаттарын көрінеу мақұлдау немесе олармен келісу және тағы басқалары), дем берушілік түрінде сыбайлас қатысу болып танылады.

14. Күні бұрын уәделесіп жасырып қалған адам күрделі сыбайлас қатысуда көмектесуші болып табылады, осыған байланысты оның әрекеттері ҚК-нің 28-бабының бесінші бөлігіне сілтеме жасалып, алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобы жасаған қылмыстық құқық бұзушылық белгісі бойынша ҚК-нің Ерекше бөлігінің тиісті бабымен саралануға жатады.

15. Күні бұрын уәделеспей жасырып қалу не көмектесуші немесе қылмысқа өзге де сыбайлас қатысушы болып табылатын адамның тарапынан хабарланбау ҚК-нің 432-бабы немесе 434-бабы бойынша қосымша саралауды талап етпейді, өйткені мұндай жағдайда хабарламау не күні бұрын уәделеспей жасырып қалу аса ауыр қылмыстың бөлігі болады және сыбайлас қатысып жасалған қылмыс үшін жауаптылықты көздейтін ҚК-нің бабымен қамтылады.

16. Көрiнеу қылмыстық жолмен табылған мүлiктi иемдену немесе өткізу қылмыстық құқық бұзушылықтың дербес құрамы болып табылады және ҚК-нің 196-бабымен, яғни қылмыстық заңның арнайы нормасы бойынша жауаптылыққа әкеп соғады.

Қылмыстық жолмен табылған мүлiктi күні бұрын уәделесіп иемдену немесе өткізу, сол сияқты күні бұрын уәделесіп жасырып қалу дем берушілік түрінде қылмыстық құқық бұзушылыққа сыбайлас қатысу деп танылады.

17. Орындаушыда қылмыстық құқық бұзушылықты жасауға жасырын ниетті туындататын және осылайша оны қылмыстық құқық бұзушылық жасауға көндіретін жағдайларда, көрiнеу қылмыстық жолмен табылған мүлiктi иемденуге немесе өткізуге күні бұрын берілген уәдені дем берушілік деп емес ҚК-нің 28-бабының төртінші бөлігіне сілтеме жасай отырып, кінәлінің әрекеттерін нақты қылмыстық құқық бұзушылық үшін жауаптылықты көздейтін ҚК-нің тиісті бабы бойынша саралап, айдап салу деп тану қажет.

18. Қылмыстық заң сыбайлас қатысудың басқа түрлерімен салыстырғанда дем берушілік қауіптілігінің кем дәрежесін белгілемейді. Көмектесушінің қоғамдық қауіптілігінің көрінісі ол қылмыстық құқық бұзушылыққа тікелей қатыспаса да, өзінің әрекеттерімен орындаушының қылмыстық құқық бұзушылықты жасауға шешімін нығайтады және оны жасауды едәуір жеңілдетеді. Осыған байланысты, көмектесуші ҚК-нің 52-бабының ережелері ескеріле отырып, жауаптылыққа және қылмыстық құқық бұзушылықтың басқа сыбайлас қатысушыларымен қатар жазалануға жатады. Бұл ретте сот істің мән-жайларын ескере отырып, көмектесушіге басқа сыбайлас қатысушыларға қарағанда онша қатаң емес, сонымен қатар неғұрлым қатаң жазаны тағайындауы мүмкін.

19. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабының сәйкес, осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, жалпыға бірдей міндетті болып табылады және алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының Төрағасы	Қ.МӘМИ
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының судьясы,
жалпы отырыс хатшысы	Қ.ШАУХАРОВ

On some issues of applying by courts of the legislation on liability for implication in a crime and complicity in a criminal offense

Normative decision of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2016 № 14.

Unofficial translation

In order to establish a uniform judicial practice and correct application of the legislation on liability for implication in a crime and complicity in a criminal offense, the plenary session of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan

resolves:

1. To clarify that implication in a crime shall be understood as a special form of involvement in a crime, which is not a complicity in a perpetrated crime and is not causally connected with it, but is a deliberate socially dangerous act preventing detection of the crime and exposure of the person who committed it.

The principal offences for which the Criminal Code of the Republic of Kazakhstan (hereinafter the CC) provides liability shall be the premeditated concealment of a corruption offence, a grave or particularly grave crime, or a crime against the sexual inviolability of a minor (Article 432 of the Criminal Code) and failure to report a known grave crime against the sexual inviolability of a minor, a particularly grave crime or a known act of terrorism, which is being prepared or committed (Article 434 of the Criminal Code). Moreover, under the Constitution of the Republic of Kazakhstan and the criminal law, the spouse or a close relative of the perpetrator shall not be criminally liable for failure to report an offence, nor shall clergymen be liable for failure to report an offence committed by persons who have confided in them in the confessional. A person shall not be criminally liable under Article 432 of the Criminal Code for the advance concealment of an offence committed by his/her spouse or a close relative.

In criminal proceedings in accordance with paragraph 11 of Article 7 of the Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the CPC), close relatives are parents, children, adoptive parents, adopted persons, full and half brothers and sisters, grandparents, grandchildren. This list of close relatives is exhaustive and shall not be subject to extensive interpretation.

Footnote. Paragraph 1 as amended by Regulatory Resolution of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan No. 6 of 11.12.2020 (shall become effective on the date of its first official publication).

2. Failure to report an offence shall consist in deliberate omission to fulfil the legal obligation, stipulated by law, of every person to report to the appropriate public authorities the known grave offence against the sexual inviolability of a minor, a particularly grave offence or a known act of terrorism that is being prepared or is being committed.

Failure to report other, not specified in article 434 of the PC, reliably known planned or committed offenses shall not entail criminal liability. At the same time, when revealing such facts, in pursuance of the legal policy of the state and the principle of zero tolerance for offenses, the courts shall be entitled to inform the relevant organizations of the fact of non-fulfillment by a person of his/her civil and moral duty by issuing a private ruling. For the same purposes, in all the instances of assistance to justice by a person by timely reporting the conclusive knowledge of planned or committed criminal offenses, the courts should, by a private decree, advise the relevant organizations to encourage this person.

Footnote. Paragraph 2 as amended by Regulatory Resolution of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan No. 6 of 11.12.2020 (shall come into force from the date of its first official publication).

3. If there is evidence of a threat of violence or any other act prohibited by law with respect to a person who reports a planned or committed crime, or members of his family and close relatives, pre-trial investigation bodies shall be required by article 97 of the CPC to apply security measures to this person, including restriction of access to information about this person, storing it separately from the information on the main case, use of an alias by a person.

4. A person shall not be prosecuted for failure to report a crime committed by another person if they are both accomplices of another criminal offense committed by them in the same period of time, if the person can expose himself by reporting the crime.

5. Under part five of Article 70 of the Code of Criminal Procedure, a lawyer providing legal assistance may not act against the interests of his or her client, prevent the client from exercising his or her rights or admit that he or she was involved in a criminal offence or that he or she was guilty of it, contrary to the client's position. Pursuant to sub-paragraph 9) of paragraph 3 of Article 33 of Law of the Republic of Kazakhstan No. 176-VI of July 5, 2018 “On Advocacy and Legal Aid”, a lawyer must keep secret the data that he/she becomes aware of in relation to rendering legal aid and not disclose them without the consent of the person who applied for assistance. Therefore, a lawyer may not be held criminally liable for failing to report another crime committed by his or her client that has come to the lawyer's attention in the course of providing legal assistance.

An attorney, as a subject of financial monitoring, shall take measures in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated August 28, 2009 No. 191-IV On Counteraction of Legitimization (Laundering) of Incomes Received by Illegal Means, and Financing of Terrorism (hereinafter - the Law). It shall be assumed that, in accordance with the requirements of subparagraph 1) of paragraph 3 of Article 10 of the Law, an attorney has the right not to provide information and data on a transaction subject to financial monitoring only in cases where this information and data were obtained in connection with the provision of legal assistance on the issue of representation and protection of individuals and legal entities in the bodies of inquiry, preliminary investigation, courts, as well as in the provision of legal assistance in the form of legal counseling, clarifications, advice and written conclusions on issues the resolution of which requires professional legal knowledge, drawing up of statements of claim, complaints and other documents of legal nature. In all other cases stipulated by the Law, the attorney shall be obliged to provide information and data to the authorized financial monitoring body on suspicious transactions of his client, which can pursue legalization (laundering) of proceeds from crime, or financing of terrorism or other criminal activities.

When harboring the person who committed a crime, the means and tools of the crime, traces of the crime and other evidence, the attorney shall be held liable for previously unpledged or previously pledged concealment on general grounds.

In cases when the attorney, having learned about a new planned criminal offense of his client, gives him advice or provides other legal assistance in the planned crime, he (the attorney) shall be held liable as an accomplice (aider) of the act committed by his client.

Footnote. Paragraph 5 as amended by Regulatory Resolution of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan No. 6 of 11.12.2020 (shall be promulgated from the date of its first official publication).

6. Concealment of a crime consists in harboring (cover-up) of the person who committed a crime, the means and tools of the crime, traces of the crime and other evidence.

Harboring of the person who committed a crime also consists in providing him with a hiding-place, transport, fake documents, changing his appearance and other actions by which he can hide.

Concealment of funds and instruments of crime may consist in their destruction, change in their appearance, hiding them in a place inaccessible to detection.

The actions to conceal the traces of a crime and other evidence may include destruction (washing, cleaning) of clothes and objects that have traces of the crime (for example, blood, fingerprints and other traces), destruction of letters and other documents, destruction of e-mails, electronic-digital documents, correspondence, files, carriers of electronic digital information, removing dents or replacing glass of headlights on vehicles after a committed run over, collision, etc.

7. Liability of a person for previously unpledged concealment of a grievous or especially grave crime committed by another person (perpetrator) shall be imposed only if the perpetrator’s guilt of committing a grievous or especially grave crime is proved by the court with passing a procedural judgment on this criminal case in one proceeding, or established by a resolution of the body conducting the criminal procedure, on termination of the criminal case for reasons other than exoneration, or enforced conviction verdict of the court.

8. The concealment in advance of a corruption offence, a grave or particularly grave crime, or a crime against the sexual inviolability of a minor, through conduct not covered by the elements of concealment, shall entail liability under the combination of Article 432 of the Criminal Code and the relevant article of the Criminal Code stipulating liability for the specific criminal offence. Such a combination of criminal offences may occur under concealment committed through: intentional destruction or damage to property (Article 202 of the Criminal Code); abuse of power (Article 361 of the Criminal Code); exceeding power or official authority (Article 362 of the Criminal Code); forgery (Article 369 of the Criminal Code); etc.

In the cases when all the constituent elements of the committed acts are covered by one regulation of the PC, which provides for a more stringent penalty, there is no aggregate element, and the deed shall be subject to qualification only under this provision of the penal law (for example, harboring illicit trafficking in narcotic drugs in an especially large amount by storing them).

Footnote. Paragraph 8 as amended by Regulatory Resolution of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan No. 6 of 11.12.2020 (shall be enacted from the date of its first official publication).

9. Intentional concealment by an authorized official of a criminal offense by not registering a report or an application of a person on conclusive knowledge of a planned or committed crime or offence, or destruction or concealment of this person’s application by any means shall entail liability under the relevant part of Article 433 of the PC, i.e. under a special rule of the penal law.

10. The previously unpledged concealment of a crime should be distinguished from the previously pledged concealment of a criminal offense, which in accordance with the penal law is recognized as complicity in the criminal offense in the form of aiding and qualifies under the relevant article of the PC, providing liability for a specific criminal offense, with reference to part 5 of article 28 of the PC.

When a spouse or a close relative commits complicity by means of a previously pledged concealment of a criminal offense, the provisions of the Notes to Article 432 of the PC shall not apply to him/her. This person shall be held criminally liable on general grounds as an accomplice (aider) in a criminal offense.

11. Qualification of aiding in a criminal offense as a whole shall correspond to part 5 of Article 28 of the PC, in which an accomplice is qualified as a person who assisted in the perpetration of a criminal offense by advising, instructing, providing information, tools or means to commit this act or removing obstacles to committing it, also a person who promised in advance to hide the perpetrator, the tools or other means of committing a criminal offense, traces of this act or unlawfully obtained objects, as well as a person who promised in advance to purchase or sell such items.

12. Advice and guidance relating to aiding shall be understood as oral or written recommendations and explanations on planning and on committing a criminal offense, on a more expedient way to commit it, time that is best for it, accomplices to be involved, etc.

By removal of obstacles to the perpetration of a criminal offense the court shall understand any actions of an accomplice to create the necessary conditions for a successful perpetration of a criminal offense (for example, power outage, damage to an alarm, distraction of a guard, poisoning of a guard dog, a fake call, destruction of reporting documents, etc.).

13. Concealment of a criminal offense may be recognized as complicity in the form of aiding, if the acts committed by the culprit were promised to the perpetrator before or during the commission of the criminal offense, or for other reasons gave grounds to the perpetrator to knowingly and fully count on such assistance (for example, due to the following circumstances: repeated concealment or acquisition or sale of property knowingly obtained by criminal means; commission of another criminal offense earlier in complicity with the perpetrator, undoubted approval or acceptance of the ideas and goals of the criminal group, including criminal organization, terrorist group, extremist group, gang and illegal paramilitary formation, etc.).

14. The person who committed a pre-pledged concealment shall be regarded as an accomplice of a compound complicity, in connection with which his actions are subject to qualification under the relevant article of the Special Part of the PC as a criminal offense committed by a group of persons by prior conspiracy or by a criminal group, with reference to part 5 of Article 28 of the PC.

15. Previously unpledged concealment or withholding of information by a person who is an aider or other accomplice of a crime shall not require additional qualifications under article 432 or article 434 of the PC, since failure to report or previously unpledged concealment in this case is part of a more serious crime and is covered by the PC article, which provides liability for a crime committed in complicity.

16. Previously unpledged acquisition or sale of property knowingly obtained by criminal means shall be an independent corpus delicti, entailing liability under article 196 of the PC, i.e. under the special rule of the penal law.

Pre-promised acquisition or sale of property obtained by criminal means, as well as pre-promised concealment, shall be recognized as complicity in a criminal offense in the form of aiding.

17. Promise in advance to acquire or sell property, knowingly obtained by criminal means, in cases when it incites criminal intent of the perpetrator and thereby leads him to perpetration of a criminal offense, shall not be recognized as aiding, but as an incitement with qualification of the actions of the culprit according to the relevant PC article, providing for liability for a specific criminal offense, with reference to part 4 of article 28 of the PC.

18. The penal law does not establish a lesser degree of danger of aiding compared to other types of complicity. The public danger of the actions of an accomplice is that, although he does not take a direct part in the commission of the criminal offense, by his actions he strengthens the perpetrator’s determination to commit the criminal offense and substantially facilitates its commission. In this regard, an accomplice shall be held liable and penalized on equal grounds with other participants of the criminal offense, taking account of the provisions of article 52 of the PC. Nevertheless, taking account of the circumstances of the case, the court may impose both a less stringent and a more stringent penalty than to other crime participants.

19. In accordance with Article 4 of the Constitution, this regulatory resolution is included in the law in force, is generally binding and shall be enforced from the day of its first official publication.

Chairman
of the Supreme Court
of the Republic of Kazakhstan	K. MAMI
Judge
of the Supreme Court
of the Republic of Kazakhstan,
secretary of the plenary session