ИПС "Әділет"

Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң кейбiр шешiмдерiне мынадай өзгерiстер мен толықтырулар енгiзілсін:

1) күші жойылды - ҚР Үкіметінің 02.06.2022 № 355 қаулысымен.

2) "Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеудің 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 18 сәуірдегі № 380 қаулысында (Қазақстан Республикасының ПҮАЖ-ы, 2002 ж., № 44, 443-құжат):

көрсетiлген қаулымен бекiтiлген Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеудің 2020 жылға дейінгі тұжырымдамасында:

"Қазақстанда кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеуді дамыту пайымы" деген 1-бөлімде:

"Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің реттелуін талдау" деген кіші бөлімде:

он жетінші бөлік мынадай мазмұндағы 6) тармақшамен толықтырылсын:

"6) ақпараттық құралдар – ақпараттық құралдар санының бақылаусыз өсуі, ақпарат жинауға біркелкі тәсілдің болмауы, ақпараттық құралдардың және оларды орындау мерзімдерінің қайталануы. Тиісті заңнамалық актілерде тізбесі белгіленетін рұқсаттарға және мемлекеттік бақылау салаларына қарағанда ақпараттық құралдардың бірыңғай тізбесі жоқ. Ақпараттық құралдар заңдық, сол сияқты заңға тәуелді түрлі деңгейдегі нормативтік құқықтық актілерде бар.";

жиырмасыншы бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"2015 жылғы 29 қазанда қабылданған Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексі кәсіпкерлік саласындағы, оның ішінде кәсіпкерлер мен мемлекеттің өзара іс-қимылымен байланысты пайда болатын қоғамдық қатынастардың, мемлекеттік реттеу және кәсіпкерлікті қолдау мәселелерінің кешенді реттелуін қамтамасыз етеді. Ол бұл ретте бірыңғай қағидаттарды, жеке кәсіпкерлікті, агроөнеркәсіптік кешенді, индустриялық-инновациялық, инвестициялық қызметті, арнайы экономикалық аймақтарды мемлекеттік қолдау шараларын бекіте отырып, тиісті заңдардың ережелерін біртектілік қағидаты бойынша жүйелендірді.";

мынадай мазмұндағы жиырма бірінші – жиырма жетінші бөліктермен толықтырылсын:

"Бұрын жүргізілген рұқсат беру жүйесін және мемлекеттік бақылау мен қадағалауды реформалау тиісті реттегіш құралдарды түгендеуді және заңдардың тиісті тізбелеріне енбеген барлық өзге де рұқсаттар мен бақылау функцияларын заңсыз деп тану арқылы оларды заңдар деңгейінде ғана бекітуді қамтамасыз етті.

Мұндай тәсіл бір жағынан кәсіпкерлер үшін заңға тәуелді, оның ішінде ведомстволық актілер деңгейінде ауыртпалық салатын жаңа реттегіш құралдарды еркін енгізуден кепілдікті қамтамасыз етті.

Қолданыстағы заңнаманы талдау барлық қажетті нормативтік құқықтық базаның заңнамалық деңгейде бар екенін көрсетті.

Сонымен бірге, ақпараттық құралдардың бір бөлігі болып табылатын хабарламалар түгенделіп, "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында бекітілген.

Хабарламалар кең тараған ақпараттық құрал болып табылады және әдетте, мемлекет оларды қауіптіліктің төмен деңгейімен байланысты, бірақ мемлекеттік органдардың қызметтің осындай түрлерін жүзеге асыратын субъектілерге қатысты жүзеге асыру үшін қызметтің немесе іс-қимылдың осындай түрлерінің басталуы немесе тоқтатылуы туралы ақпарат алуын талап ететін қызметтің немесе іс-қимылдың түрлеріне, мемлекеттік бақылау мен қадағалауға қатысты қолданады.

Алайда хабарламалар ақпараттық құралдардың тек шағын бөлігі ғана болып табылады, ал осы Тұжырымдамаға сәйкес оларды одан әрі жүйелендіру мен оңтайландыру тәсілдері айқындалатын болады.

Енгізілетін және қолданыстағы реттегіш құралдардың реттеушілік әсерін талдау мәлімделген мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізудің негізгі құралы болып табылады. Өз кезегінде реттеушілік әсерді талдау мемлекеттік реттеу проблемаларын шешудің неғұрлым тиімді тәсілдерін таңдауға және қолданыстағы реттеудің тиімділігін бағалауға мүмкіндік беретін талдаушылық рәсім болып табылады.";

"Әлемдік тәжірибе мен күшті және әлсіз жақтарды елдік салыстырмалы талдау" деген кіші бөлім мынадай мазмұндағы он тоғызыншы – отыз алтыншы бөліктермен толықтырылсын:

"Ақпараттық құралдарды пайдалану кәсіпкерлік қызметке мемлекеттің араласуының неғұрлым жеңіл нұсқаларының бірі болып табылады.

Сонымен бірге, әлемнің көптеген дамыған елдерінде ақпараттық міндеттемелер деп аталатын дәл осы ақпараттық құралдар реттеушілік реформалар шеңберінде көп жағдайда реформалаудың объектілері болып табылады. Ақпараттық міндеттемелердің шығасылары бизнестің әкімшілік шығасыларының құрылымында негізгілері болып табылады.

Мұндай шығасылардың салмағын есептеу үшін кейбір дамыған елдер стандартты шығындардың голландық моделін пайдаланады. Аталған модель ел заңнамасына талдау жүргізу және кейіннен реттеу субъектілеріне сауалнама жүргізу арқылы нақты реттеуші актілерден туындайтын уақыт және қаржы шығындарының нақты құнын айқындауға мүмкіндік береді.

Әдетте, шығындарды есептеу реформаларды жүргізгенге дейін және одан кейін шығасыларды салыстыру арқылы нақты салалардағы реформалардың тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді. Бұл ретте барлық реттеу субъектілерінің (кәсіпкерлер, әлеуметтік топтар және т.б.) де, сол сияқты мемлекеттің де шығындарын бағалауға болады.

Голландық модель өзінің өміршеңдігін көрсетті және Германия, Дания, АҚШ сияқты елдерде, Нидерландының өзінде және басқа да көптеген елдерде реформалар жүргізу кезінде пайдаланылды.

Қазақстанда бұл модель бизнестің операциялық шығасыларын бағалау үшін Президенттің оларды 2011 жылмен салыстырғанда 2015 жылға қарай 30%-ға қысқарту жөніндегі тапсырмасына сәйкес 2010 – 2014 жылдары енгізіліп, сыналды.

Зерттеуді Ұлттық экономика министрлігінің тапсырмасы бойынша Ұлттық талдау орталығы жүргізді.

Бұл модельді ақпараттық құралдар реформасының тиімділігін бағалау үшін де қолдануға болады.

Өз кезегінде ақпараттық құралдарды реттеушілік мақсаттарда қолдану мемлекеттік органдардан авторизациялауды (санкциялауды) қажет етпейтіндігі және көп жағдайда ешқандай қосымша күрделі салымдарды талап етпейтіндігі біріктіреді. Ақпараттық құралдарды пайдалану ақпаратты дұрыс жинаудан (алудан), ұйымдастырудан және беру бойынша талаптарды орындаудан тұрады. Мұндай әрекеттер, негізінен реттеу субъектісінің жұмыс уақытының шығасыларына әкеп соғады.

Нысандарды толтыру, есептілік деректерін ұйымдастыру, дұрыстығын тексеру, мониторинг үшін ашық құжат айналымы нақ осы кәсіпкерлік субъектілері басшыларының пропорционалды тұрғыдан көп уақытын алады. Бұл уақыт өндірісті басқаруға, персоналмен жұмыс істеуге немесе басқа да өнімді мақсаттарға емес, билік органдарының талаптарымен жұмыс істеуге жұмсалады. Дәл сондықтан ақпараттық құралдармен байланысты шығасыларды әкімшілік шығасылар деп жиі атайды.

Дүниежүзілік банктің ақпараты бойынша халықаралық практикада ақпараттық құралдармен жұмыс істеудің ең алғашқы, әрі пысықталған терең нұсқаларының бірі АҚШ-та 1980 жылы қабылданған Қағаз айналымын азайту туралы актіні орындау практикасы (Paper Reduction Act) болып табылады.

Ақпарат жинау осы актінің назар аударатын объектісі болып табылады. Ақпарат жинау былай айқындалады: "Алу, алуға себептер жасау, сұрау салулар, үшінші тұлғаларға ақпарат немесе жұртшылыққа біртекті мәселелерді қою ретінде нысанына немесе форматына қарамастан кез келген ұйымның фактілерін, көзқарастарын ашуға қойылатын талаптар немесе АҚШ-тың ведомстволарынан, ұйымдарынан немесе федералдық үкімет қызметшілерінен басқа, он не одан көп адамнан ақпараттың немесе есептіліктің біртекті типін талап ету.";

Осы анықтамадан көрініп тұрғандай, осы Акті қолданылатын субъектілер тек кәсіпкерлік субъектілері ғана емес, басқа да азаматтар және өңірлік билік пен жергілікті өзін-өзі басқару органдарын қоса алғанда, басқа да ұйымдар болып табылады.

Ақпараттық құралдардан түсетін пайданы мойындай отырып, осы Акт ақпараттық құралдармен байланысты шығасыларға айқын анықтама береді. Шығасылар "субъектілер нұсқаулықтарды зерделеу (А) үшін ресурстарды қоса алғанда, федералдық үкіметтің кез келген агенттігіне ақпаратты дайындау, қолдау немесе ұсыну үшін бөлетін уақыт, күш-жігер немесе қаржылық ресурстар; технологиялар мен жүйелерді сатып алу, орнату және пайдалану (Б); бұрыннан бар нұсқаулықтар мен талаптарды орындаудың қолданыстағы әдістерін өзгерту (В); дереккөздерді іздеу (Г); ақпарат толтыру және оның жиналуын қайта қарау (Д); және ақпарат беру (Е)" ретінде айқындалады.

АҚШ-та ақпараттық құралдардың шығасылары олардың себептері бойынша сыныпталады. Айталық, осындай себептердің төрт санаты айқындалған, атап айтқанда: (1) заңнаманың жаңа талаптары; (2) үкімет агенттіктерінің іс-қимылдары; (3) субъектілер санындағы немесе ақпарат жинау әдістеріндегі өзгерістердің салдарынан өзгерістер немесе қайта есептеулер; (4) қателіктер немесе талаптардың орындалмауы, сондай-ақ тоқтау мен қайта бастау.

АҚШ-та ақпараттық құралдар шығасыларының өлшем бірлігі ретінде жұмсалған уақыт сағаттары алынады. Мысалы, АҚШ-тың Басқару және Бюджет Офисінің 2011 қаржы жылындағы есебінде бүкіл халық ақпараттық талаптарды орындауға 9.14 миллиард сағат жұмсағаны айқындалған, ол 2010 қаржы жылында жұмсалған 8.78 миллиард сағаттан 355 миллион сағатқа немесе 4%-ға көп.

Қазақстанда АҚШ-тың осы тәжірибесін барлық ақпараттық құралдарды жүйелендіру және оларды кейіннен оңтайландыру қажеттілігі тұрғысынан қолдануға болады.

Бүгінгі күні Қазақстанда мемлекеттік реттеудің айтарлықтай реформалары жүргізілді, бірақ әлі де болса әкімшілік реттеудің жоғары ауыртпалығы сақталып отыр.";

"Осы тұжырымдаманың мақсаттары мен міндеттері" деген кіші бөлімде:

екінші бөлік мынадай мазмұндағы 7) және 8) тармақшалармен толықтырылсын:

"7) кәсіпкерлерді мемлекеттік реттеу ауыртпалығын төмендету;

8) ақпараттық құралдарды жүйелендіру және оңтайландыру.";

мынадай мазмұндағы үшінші бөлікпен толықтырылсын:

"Ақпараттық құралдарды реформалаудың басты мақсаты ақпараттық міндеттемелердің санын азайту, ақпарат жинау әдістерін оңтайландыру, жеке ақпараттық құралдарды сапалы жақсарту арқылы бизнестің осы құралдармен байланысты шығасыларын төмендету болып табылады. Мұндай реформалау:

ақпараттық міндеттемелерді олармен байланысты шығасылардың жақсы өлшенетін индикаторларын пайдалану арқылы мониторингтеу жүйесі жасалған;

ақпараттық құралдарды оңтайландыруға жүйелі тәсілді енгізген жағдайда мүмкін болады.";

"Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу саясатын енгізу кезеңдері" деген кіші бөлімде:

төртінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"Қазақстан Республикасында реттегіш құралдарды реформалау қазірдің өзінде жүргізілуде. Бірінші кезеңді аяқтау үшін бақылау мен қадағалау жүйесін реформалауды аяқтау, мүмкін болатын жерде өзін-өзі реттеу жүйесін әзірлеу және оны енгізу, сондай-ақ ақпараттық құралдарды реформалауды жүргізу қажет.";

мынадай мазмұндағы он бесінші – жиырма бірінші бөліктермен толықтырылсын:

"Жоғарыда көрсетілген кезеңдер мен іс-қимылдардың жүйелілігі шеңберінде ақпараттық құралдардың реформасына қатысты оның кезеңдерінің мынадай реттілігі ұсынылады.

1-кезең. 2016 – 2017 жылдар.

Бірінші кезеңде Қазақстанда бар және пайдаланылатын барлық ақпараттық құралдарға түгендеу жүргізу қажет.

Түгендеу жүргізу процесінде мемлекеттік органдар ақпараттық құрал арқылы жиналатын ақпараттың пайдаланылуын айқындағаны жөн.

2-кезең. 2018 – 2019 жылдар.

Түгендеу жүргізгеннен кейін барлық ақпараттық құралдарға ұлттық дерекқорларда жиналған ақпараттың қайталануы мен талап етілуі тұрғысынан орталықтандырылған талдау жүргізу қажет. Тиісті оңтайландыруды барлық ақпараттық құралдар бойынша бір мезгілде жүргізу қажет.

Алдыңғы кезеңдер орындалғаннан кейін сақталатын барлық ақпараттық құралдар ақпараттық құралдардың (талаптардың) бірыңғай тізбесінде жинақталатын болады.";

"Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу саласының негізгі қағидаттары мен жалпы тәсілдері" деген 2-бөлімде:

тоғызыншы бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу саясаты осы құралдарды қолданудың құрамы мен рәсімдерін және олардың өміршеңдік циклін регламенттейді, реттеу құралдарының сыныптамасын белгілейді, жаңа құралдардың пайда болуының қажетті жағдайларын, оларды негіздеу мен келісу, жария талқылау рәсімін белгілейді, оларды пайдалану мақсаттарына қол жеткізуге, оларды жою немесе ауыстыру рәсіміне мониторинг жүргізілетін тәуекелдер мен параметрлерді талдау нәтижелерін пайдалану арқылы қолданылатын құралдарды таңдаудың барабарлығын белгілейді.";

жетпіс үшінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"Қазақстан Республикасы Үкіметінің заң жобалау жұмыстарының 2015 – 2016 жылдарға арналған перспективалық жоспарына сәйкес "Өзін-өзі реттеу туралы" Қазақстан Республикасының Заңы әзірленіп, 2015 жылғы 12 қарашада қабылдануы қамтамасыз етілді.";

сексен сегізінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"Мұндай комиссиялардың құрамына консультативтік-кеңесші органның, реттеушілік функцияларды орындауға талдау жүргізілетін мемлекеттік органның, Ұлттық кәсіпкерлер палатасының, Қаржы және Ұлттық экономика министрліктерінің өкілдері енгізілуге тиіс.";

тоқсан сегізінші бөлік мынадай редакцияда жазылсын:

"Консультативтік-кеңесші органды Премьер-Министрдің бірінші орынбасары төрағалық ететін, жұмыс істейтін Кәсіпкерлік қызметті реттеу мәселелері жөніндегі ведомствоаралық комиссияның базасында құру көзделеді, оның мүшелері мемлекеттік органдардың бірінші басшыларының орынбасарлары деңгейіндегі мемлекеттік органдардың, ұлттық кәсіпкерлер қауымдастықтарының, тұтынушылардың, сондай-ақ басқа да мүдделі органдар мен ұйымдардың өкілдері болып табылады.";

бір жүз отыз бірінші бөлікте:

1) тармақша мынадай редакцияда жазылсын:

"1) тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті орган жұмысының негізгі екпіндерінің бірі ретінде өңірлік деңгейде тұтынушылар шағымдарын қарауды айқындау. Ол үшін барлық өңірлерде тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті органның құрылымдық бөлімшелеріне тиісті өкілеттіктер беру қажет. Бұл адам өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға зиян келтірудің нақты фактілері бойынша неғұрлым жедел және уақтылы ден қоюға мүмкіндік береді, сондай-ақ халықтың көрсетілген уәкілетті органның қызметіне сенімін арттырады.

Сонымен бірге, тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті органға тұтынушылардың құқықтарын бұзудан туындайтын дауларды сотқа дейін реттеу құқығын беру мәселесін қарау ұсынылады. Осылайша, тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті орган кәсіпкерлер мен құқықтары бұзылған тұтынушылар арасында бітімгершілік келісімдерді бекіте алған болар еді;";

7) және 8) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:

"7) тұтынушылардың құқықтық сауаттылығы деңгейін арттыру үшін бұқаралық ақпарат құралдарында және қоғамдық орындарда (кинотеатрлар, телевизия, қоғамдық көлік) осы бағыттағы мемлекет саясатын және тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті органның жұмысын кеңінен жариялау қажет;

8) жалған жарнаманы (әсіресе интернет желісінде) анықтау және онымен күресу де тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті органның және жетекшілік ететін бағыттар бойынша барлық басқа да мемлекеттік органдар жұмысының басымдықтары болуға тиіс.";

мынадай мазмұндағы кіші бөліммен толықтырылсын:

"Ақпараттық құралдар реформасының тәсілдері.

Мемлекеттік реттеушілік саясат шеңберінде ақпараттық құралдармен жұмыстың мақсаты кәсіпкерлік субъектілерінің ақпараттық міндеттемелерімен байланысты шығасыларды қысқарту, ақпаратты жинау мен өңдеуді оңтайландыру, мемлекеттік билік органдарының үздік ақпараттандырылуы болып табылады. Ол үшін осы жұмыстың мынадай басым бағыттарын айқындау ұсынылады:

1) ақпараттық құралдарды пайдалануда тәртіп орнату және қайталануды болдырмау үшін олардың айқын функционалдық сыныптамасын жүргізу;

2) ақпараттық құралдарды пайдалану жүйесін әзірлеу, олардың тиімді жұмыс істеуі мен мақсаттарға қол жеткізу шекарасын айқындау;

3) кәсіпкерлік субъектілерінің орындауы үшін қажетті ақпараттық талаптар мен ақпараттық құралдардың шығасыларын қысқарту және оңтайландыру;

4) ақпараттық талаптарды орындауға байланысты бизнестің әкімшілік шығасыларын бағалау.

Ақпараттық құралдарды реформалау қажетті институционалдық және әдіснамалық базаны құруды болжайды.

Барлық ақпараттық құралдарды толық қамту, сыныптау және олардың тізбесін сапалы қалыптастыру үшін консультативтік-кеңесші органның жанында мемлекеттік органдар мен бизнес-қоғамдастық өкілдерінен сарапшылық топ құрылады.

Мемлекеттік органдар ақпараттық міндеттемелерге түгендеу жүргізеді, ол үшін осы құралдың тобын, ұсынылатын ақпараттың пайдаланылуын, индикативтік шығасыларды айқындау арқылы ақпараттық құралды орындау кезеңдері бойынша әрбір ақпараттық құралды (талапты) талдау жүзеге асырылады.

Мемлекеттік органдар ақпараттық міндеттемелердің мынадай элементтерін (кезеңдерін) орындауға жұмсалатын жұмыс уақытының мыналар сияқты индикаторлық мәнін анықтауы керек:

1) нұсқаулықтарды зерделеу;

2) технологиялар мен жүйелерді сатып алу, орнату және пайдалану;

3) дереккөздерді іздеу;

4) ақпарат толтыру және оны жинауды қайта қарау;

5) ақпарат беру.

Түгендеу қорытындысын сарапшылық топ қарайды және талқылаудың қорытындысы бойынша қойылған мақсаттарға қол жеткізу тиімділігіне қарай әрбір ақпараттық құралды жою немесе қайта қарау туралы шешім қабылданады.

Түгендеу қорытындысы бойынша оларды функционалдық белгісі бойынша сыныптау ұсынылады.

Ол үшін мынадай топтарға бөлуді пайдалану ұсынылады:

1) үшінші тұлғалар алдында заңнама талаптарының орындалуы. Мысалы, таңбалау, декларациялау, міндетті нұсқаулықтар, қызмет көрсету қағидалары, тұтынушыларға міндетті түрде берілуі тиіс өзге де ақпарат, банкроттық рәсімдер шеңберіндегі, меншік құрылымының өзгеруі туралы ақпарат, үшінші тұлғаларға міндетті түрде берілуі тиіс жеке кәсіпкерлік субъектілері туралы өзге де ақпарат;

2) мемлекеттік билік органдарына тұрақты берілетін міндетті есептілік (салықтық, статистикалық және қаржылық мерзімді есептілікті қоспағанда);

3) мемлекеттік органдарға бір реттік ақпарат беру (тіркеу, рұқсат беру рәсімдері немесе мемлекеттік органдарға өзге де өтініш білдіру шеңберінде мемлекеттік органдарға ұсынылатын нысандар, үзінділер, декларациялар, хабарламалар, жеке кәсіпкерлік субъектілері толтыратын өзге де құжаттар).

Аталған санатқа тізбесі "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына қосымшада бекітілген кәсіпкерлік қызметтің басталғаны немесе тоқтатылғаны туралы хабарламалар да жатады.

Ақпараттық құралдардың қорытынды тізбесі консультативтік-кеңесші органның қарауына шығарылады.

Ақпараттық құралдарды пайдалануды нақты талаптарға немесе ақпараттық міндеттемелерге егжей-тегжейлі талдау жүргізу кезінде одан әрі оңтайландыруға болады. Осындай талдаудың басты өлшемшарты ұсынылатын ақпаратты оның реципиентінің (әдетте, мемлекеттік орган) пайдалануы болып табылады. Кейде жеке кәсіпкерлік субъектілері мүлдем қолданылмайтын немесе оны пайдаланудың пайдалылығы шектеулі болып табылатын ақпаратты ұсынады. Ақпараттың осындай типтерінен тұратын ақпараттық талаптар бірінші кезекте қайта қаралуға тиіс.

Көптеген елдерде, оның ішінде Қазақстанда да бизнес субъектілерінің интеграцияланған дерекқорлары құрылған немесе құрылуда. Осындай дерекқорларды пайдалану жеке кәсіпкерлік субъектілерінен талап етілетін ақпарат санын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді, өйткені тұрақты және тарихи ақпараттың бірқатары осы дерекқорларда бар болады және осы базаларды түрлі мемлекеттік органдардың талаптарымен интеграциялау жеке кәсіпкерлік субъектілерінің талаптарды ұсынуының қайталануын болдырмауға мүмкіндік береді.

Бұл жағдай ақпараттық құралдарға түгендеу жүргізу және оларды одан әрі оңтайландыру кезінде ескерілуге тиіс.

Ақпараттық құралдарды оңтайландыру бойынша жоғарыда баяндалған қадамдар толық енгізілген жағдайда жеке кәсіпкерлік субъектілері үшін ақпараттық талаптардың санын қысқартуға әкеледі.

Келесі қадам шығасыларды қысқарту тұрғысынан ақпараттық міндеттемелерді қайта қарау болып табылады.

Халықаралық тәжірибе мен Қазақстан тәжірибесі мемлекеттің саяси басшылығы осындай қысқартудың белгілі бір сандық мақсаттарын қойған жағдайларда осындай қысқарту мүмкін әрі нәтижелі болатынын көрсетіп отыр.

Мысалы, қалған ақпараттық құралдарды сандық қысқартудан және оларға түгендеу жүргізілгеннен кейін жеке кәсіпкерлік субъектілерінің уақыт шығасыларын және тиісінше қаржылық шығындарын қысқарту мақсатын айқындауға болады.";

Тұжырымдаманы іске асыру болжанатын нормативтік құқықтық актілердің тізбесі мынадай редакцияда жазылсын:

"Тұжырымдаманы іске асыру болжанатын нормативтік құқықтық актілердің тізбесі

Тұжырымдаманы мынадай нормативтік құқықтық актілер арқылы іске асыру болжанады:

1. "Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" 2014 жылғы 5 шілдедегі Қазақстан Республикасының Кодексі.

2. 2015 жылғы 29 қазандағы Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексі.

3. "Қоғамдық бірлестіктер туралы" 1996 жылғы 31 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңы.

4. "Әкімшілік рәсімдер туралы" 2000 жылғы 27 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы.

5. "Техникалық реттеу туралы" 2004 жылғы 9 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы.

6. "Өзін-өзі реттеу туралы" 2015 жылғы 12 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы

7. "Құқықтық актілер туралы" 2016 жылғы 6 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңы.

Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 02.06.2022 № 355 қаулысымен.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	Б.Сағынтаев

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести в некоторые решения Правительства Республики Казахстан следующие изменения и дополнения:

1) Утратил силу постановлением Правительства РК от 02.06.2022 № 355.

2) в постановлении Правительства Республики Казахстан от 18 апреля 2014 года № 380 "Об утверждении Концепции государственного регулирования предпринимательской деятельности до 2020 года" (САПП Республики Казахстан, 2002 г., № 44, ст. 443):

в Концепции государственного регулирования предпринимательской деятельности до 2020 года, утвержденной указанным постановлением:

в разделе 1 "Видение развития государственного регулирования предпринимательской деятельности в Казахстане":

в подразделе "Анализ регулирования предпринимательской деятельности в Казахстане":

часть семнадцатую дополнить подпунктом 6) следующего содержания:

"6) информационные инструменты – неконтролируемый рост числа информационных инструментов, отсутствие единообразного подхода к сбору информации, дублирование информационных инструментов и сроков их исполнения. В отличие от разрешений и сфер государственного контроля, перечень которых устанавливается в соответствующих законодательных актах, единого перечня информационных инструментов не существует. Информационные инструменты существуют в нормативных правовых актах различного уровня, как на законодательном, так и на подзаконном уровне.";

часть двадцатую изложить в следующей редакции:

"Предпринимательский кодекс Республики Казахстан, принятый 29 октября 2015 года, обеспечивает комплексное регулирование общественных отношений в сфере предпринимательства, в том числе возникающих в связи с взаимодействием предпринимателей и государства, вопросов государственного регулирования и поддержки предпринимательства. Он систематизировал положения соответствующих законов по принципу однородности, закрепив при этом единые принципы, меры государственной поддержки частного предпринимательства, агропромышленного комплекса, индустриально-инновационной, инвестиционной деятельности, специальных экономических зон.";

дополнить частями двадцать первой – двадцать седьмой следующего содержания:

"Ранее проведенные реформы разрешительной системы и государственного контроля и надзора обеспечили инвентаризацию соответствующих регуляторных инструментов и утверждение их лишь на уровне законов с признанием нелегитимными всех иных разрешений и контрольных функций, не вошедших в соответствующие перечни законов.

Такой подход с одной стороны обеспечил гарантию для предпринимателей от произвольного введения новых обременительных регуляторных инструментов на уровне подзаконных, в том числе ведомственных, актов.

Анализ действующего законодательства показывает, что вся необходимая нормативная правовая база на законодательном уровне уже существует.

Вместе с тем, уведомления, являющиеся частью информационных инструментов, уже были проинвентаризированы и закреплены в Законе Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях".

Уведомления являются очень распространенным информационным инструментом и, как правило, применяются государством в отношении видов деятельности или действий, связанных с низким уровнем опасности, но требующих получения государственными органами информации о начале или прекращении таких видов деятельности или действий для осуществления в отношении субъектов, осуществляющих такие виды деятельности, государственного контроля и надзора.

Однако уведомления являются лишь небольшой частью информационных инструментов, а в соответствии с настоящей Концепцией будут определены подходы к их дальнейшей систематизации и оптимизации.

Основным инструментом достижения заявленных целей и задач является анализ регуляторного воздействия вводимых и действующих регуляторных инструментов. В свою очередь, анализ регуляторного воздействия является аналитической процедурой, позволяющей выбирать наиболее эффективные способы решения проблем государственного регулирования и оценивать эффективность существующего регулирования.";

подраздел "Мировой опыт и сравнительный страновый анализ сильных и слабых сторон" дополнить частями девятнадцатой – тридцать шестой следующего содержания:

"Одним из наиболее мягких вариантов государственного вмешательства в предпринимательскую деятельность является использование информационных инструментов.

Вместе с тем, во многих развитых странах мира именно информационные инструменты, которые называют информационными обязательствами, часто являются объектами реформирования в рамках регуляторных реформ. Издержки информационных обязательств являются основными в структуре административных издержек бизнеса.

Для расчета тяжести таких издержек некоторыми развитыми странами используется голландская модель стандартных затрат. Данная модель позволяет путем проведения анализа законодательства страны и последующего опроса субъектов регулирования определить реальную стоимость временных и финансовых затрат, вызываемых конкретными регуляторными актами.

Как правило, расчет затрат позволяет оценивать эффективность реформ в конкретных сферах путем сопоставления издержек до проведения реформ и после. При этом могут оцениваться затраты как всех субъектов регулирования (предприниматели, социальные группы и т.п.), так и государства.

Голландская модель показала свою жизнеспособность и была использована при проведении реформ в таких странах, как Германия, Дания, США, самих Нидерландах и многих других странах.

В Казахстане данная модель была внедрена и апробирована в 2010 – 2014 годах для оценки операционных издержек бизнеса в соответствии с поручением Президента об их сокращении к 2015 году на 30 % по сравнению с 2011 годом.

Исследование проводилось Национальным аналитическим центром по заданию Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

Данную модель можно использовать и для оценки эффективности реформы информационных инструментов.

В свою очередь, информационные инструменты объединяет то, что их использование в регуляторных целях не требует авторизации (санкционирования) от государственных органов, и в большинстве своем они также не требуют никаких дополнительных капитальных вложений. Использование информационных инструментов сводится к исполнению требований по правильному сбору (получению), организации и передаче информации. Такие действия несут в основном издержки рабочего времени субъекта регулирования.

Заполнение форм, организация данных отчетности, проверки правильности, весь открытый для мониторинга документооборот занимают пропорционально большое количество времени именно у руководителей субъектов предпринимательства. Это время тратится не на управление производством, работу с персоналом или другие продуктивные цели, а на работу с требованиями органов власти. Именно поэтому издержки, связанные с информационными инструментами, часто называют административными издержками.

По информации Всемирного Банка в международной практике одним из самых первых и, наверное, самым отработанным и глубоким вариантом работы с информационными инструментами является практика исполнения Акта об уменьшении бумажного оборота (Paper Reduction Act) от 1980 года, принятого в США.

Объектом внимания данного Акта является сбор информации. Этот сбор информации определяется так: "Получение, создание причин к получению, запросы, требования к открытию информации третьим лицам или общественности, фактов, точек зрения, любой организации независимо от формы или формата как постановка идентичных вопросов или требование идентичного типа информации или отчетности от десяти или более людей кроме ведомств, организаций или служащих федерального правительства США.".

Как видно из этого определения, субъектами действия данного Акта являются не только субъекты предпринимательства, но и другие граждане и организации, включая органы региональной власти и местного самоуправления.

Признавая пользу от информационных инструментов, этот Акт также дает четкое определение издержек, связанных с информационными инструментами. Издержки определяются как "время, усилия или финансовые ресурсы, выделяемые субъектами для подготовки, поддержания или предоставления информации любому агентству федерального правительства, включая ресурсы для (А) изучения инструкций; (Б) приобретения, установки и использования технологий и систем; (В) изменения существующих методов исполнения уже ранее существовавших инструкций и требований; (Г) поиска источников данных; (Д) заполнения и пересмотра сбора информации; и (Е) передачи информации.".

Издержки информационных инструментов в США классифицируются по их причинам. Так, определены четыре категории таких причин, а именно: (1) новые требования законодательства; (2) действия агентств правительства; (3) изменения или перерасчеты из-за изменений в количестве субъектов или методах сбора информации; (4) ошибки или неисполнение требований, а также остановки и возобновления.

Единицей измерения издержек информационных инструментов в США служат часы затраченного времени. Например, в отчете Офиса управления и бюджета США за 2011 финансовый год определено, что все население потратило 9.14 миллиарда часов на исполнение информационных требований, что на 355 миллионов часов или на 4 % больше, чем 8.78 миллиарда часов, потраченных в 2010 финансовом году.

Применительно к Казахстану данный опыт США применим с точки зрения необходимости систематизации всех информационных инструментов и их последующей оптимизации.

На сегодня в Казахстане проведены значительные реформы государственного регулирования, но все еще сохраняется высокое бремя административного регулирования.";

в подразделе "Цели и задачи настоящей Концепции":

часть вторую дополнить подпунктами 7) и 8) следующего содержания:

"7) снижение бремени государственного регулирования предпринимателей;

8) систематизация и оптимизация информационных инструментов.";

дополнить частью третьей следующего содержания:

"Главной целью реформирования информационных инструментов является уменьшение издержек, связанных с этими инструментами, на бизнес через количественное уменьшение информационных обязательств, оптимизацию методов сбора информации, качественное улучшение индивидуальных информационных инструментов. Такое реформирование возможно при условии:

создания системы мониторинга информационных обязательств с использованием хорошо измеряемых индикаторов издержек, связанных с ними;

внедрения системного подхода к оптимизации информационных инструментов.";

в подразделе "Этапы внедрения политики государственного регулирования предпринимательской деятельности":

часть четвертую изложить в следующей редакции:

"Реформирование регуляторных инструментов уже проводится в Республике Казахстан. Для завершения первого этапа необходимо завершить реформирование системы контроля и надзора, разработать и внедрить систему саморегулирования там, где это возможно, а также провести реформу информационных инструментов.";

дополнить частями пятнадцатой – двадцать первой следующего содержания:

"В рамках вышеуказанных этапов и последовательности действий применительно к реформе информационных инструментов предлагается следующая последовательность ее этапов.

Этап 1. 2016 – 2017 годы.

На первом этапе необходимо провести инвентаризацию всех информационных инструментов, существующих и используемых в Казахстане.

В процессе проведения инвентаризации государственным органам следует определить используемость собираемой посредством информационного инструмента информации.

Этап 2. 2018 – 2019 годы.

После проведения инвентаризации необходимо провести централизованный анализ всех информационных инструментов на предмет дублирования и требования информации, которая уже собрана в национальных базах данных. Соответствующую оптимизацию необходимо провести единовременно по всем информационным инструментам.

Все информационные инструменты, которые сохранятся после исполнения предыдущих этапов, будут аккумулированы в едином перечне информационных инструментов (требований).";

в разделе 2 "Основные принципы и общие подходы к сфере государственного регулирования предпринимательской деятельности":

часть девятую изложить в следующей редакции:

"Политика государственного регулирования предпринимательской деятельности регламентирует состав и процедуры применения этих инструментов и их жизненный цикл, устанавливает классификацию инструментов регулирования, необходимые условия появления новых инструментов, процедуру их обоснования и согласования, публичного обсуждения, устанавливает адекватность выбора применяемых инструментов с использованием результатов анализа рисков и параметры, по которым осуществляется мониторинг достижения целей их использования, условия и процедуру их отмены или замены.";

часть семьдесят третью изложить в следующей редакции:

"В соответствии с Перспективным планом законопроектных работ Правительства Республики Казахстан на 2015 – 2016 годы обеспечены разработка и принятие 12 ноября 2015 года Закона Республики Казахстан "О саморегулировании.";

часть восемьдесят восьмую изложить в следующей редакции:

"В состав таких комиссий должны входить представители консультативно-совещательного органа, государственного органа, где проводится анализ исполнения регуляторных функций, Национальной палаты предпринимателей, министерств финансов и национальной экономики.";

часть девяносто восьмую изложить в следующей редакции:

"Консультативно-совещательный орган предполагается создать на базе действующей Межведомственной комиссии по вопросам регулирования предпринимательской деятельности под председательством Первого заместителя Премьер-Министра, членами которого будут являться представители государственных органов на уровне заместителей первых руководителей государственных органов, национальных ассоциаций предпринимателей, потребителей, а также другие лица от заинтересованных органов и организаций.";

в части сто тридцать первой:

подпункт 1) изложить в следующей редакции:

"1) определить одним из акцентов работы уполномоченного органа в сфере защиты прав потребителей рассмотрение жалоб потребителей на региональном уровне. Для этого необходимо структурные подразделения уполномоченного органа в сфере защиты прав потребителей во всех регионах наделить соответствующими полномочиями. Это позволит более оперативно и своевременно реагировать по конкретным фактам причинения вреда жизни, здоровью человека, окружающей среде, а также повысит доверие со стороны населения к деятельности указанного уполномоченного органа.

Вместе с тем, предполагается рассмотреть вопрос наделения уполномоченного органа в сфере защиты прав потребителей правом досудебного урегулирования конфликтов, вытекающих из нарушений прав потребителей. Так, уполномоченный орган в сфере защиты прав потребителей мог бы утверждать мировые соглашения между предпринимателями и потребителями, права которых были нарушены;";

подпункты 7) и 8) изложить в следующей редакции:

"7) для повышения уровня правовой грамотности потребителей необходимо широкое освещение в средствах массовой информации и общественных местах (кинотеатры, телевидение, общественный транспорт) политики государства и работы уполномоченного органа в сфере защиты прав потребителей в этом направлении;

8) выявление ненадлежащей рекламы и борьба с ней (особенно в сети интернет) должны также стать приоритетами работы уполномоченного органа в сфере защиты прав потребителей и всех других государственных органов по курируемым направлениям.";

дополнить подразделом следующего содержания:

"Подходы к реформе информационных инструментов.

Целью работы с информационными инструментами в рамках государственной регуляторной политики являются сокращение издержек, связанных с информационными обязательствами субъектов предпринимательства, оптимизация сбора и обработки информации, лучшая информированность органов государственной власти. Для этого рекомендуется определить следующие приоритетные направления этой работы:

1) проведение четкой функциональной классификации информационных инструментов для наведения порядка в их использовании и исключения дублирования;

2) выработка системы использования информационных инструментов, определение границ их эффективного функционирования и достижения целей;

3) сокращение и оптимизация информационных требований и издержек информационных инструментов, необходимых для исполнения субъектами предпринимательства;

4) оценка административных издержек бизнеса в связи с исполнением информационных требований.

Реформирование информационных инструментов предполагает создание необходимой институциональной и методологической базы.

Для полного охвата всех информационных инструментов, их классификации и качественного формированиях их перечня будет создана экспертная группа при консультативно-совещательном органе из числа представителей государственных органов и бизнес-сообщества.

Государственные органы проводят инвентаризацию информационных обязательств, для чего осуществляется анализ каждого информационного инструмента (требования) путем определения группы этого инструмента, используемости предоставляемой информации, индикативные издержки по этапам исполнения информационного инструмента.

Государственным органам следует выявить индикаторное значение затрачиваемого рабочего времени на исполнение элементов (этапов) информационных обязательств, таких как:

1) изучение инструкций;

2) приобретение, установка и использование технологий и систем;

3) поиск источников данных;

4) заполнение и пересмотр сбора информации;

5) передача информации.

Итоги инвентаризации будут рассмотрены экспертной группой и по итогам обсуждения, в зависимости от эффективности в достижении поставленных целей, будет приниматься решение об отмене или пересмотре каждого информационного инструмента.

По итогам инвентаризации рекомендуется их классифицировать по функциональному признаку.

Для этого предлагается использовать деление на такие группы:

1) исполнение требований законодательства перед третьими лицами. Например, маркировка, декларирование, обязательные инструкции, правила обслуживания, иная информация, обязательная для предоставления потребителям, информация в рамках процедур банкротства, об изменении структуры собственности, иная информация о субъектах частного предпринимательства, обязательная для предоставления третьим лицам;

2) регулярная обязательная отчетность органам государственной власти (за исключением налоговой, статистической и финансовой периодической отчетности);

3) разовая подача информации государственным органам (формы, выписки, декларации, уведомления, иные заполняемые субъектами частного предпринимательства документы, предоставляемые в государственные органы в рамках регистрации, разрешительных процедур или иных обращений в государственные органы).

К данной категории также относятся уведомления о начале или прекращении предпринимательской деятельности, перечень которых утвержден приложением к Закону Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях".

Итоговый перечень информационных инструментов будет вынесен на рассмотрение в консультативно-совещательный орган.

Дальнейшая оптимизация использования информационных инструментов возможна при проведении детального анализа конкретных требований или информационных обязательств. Главным критерием такого анализа является используемость предоставляемой информации ее реципиентом (как правило, государственным органом). Иногда субъекты частного предпринимательства предоставляют информацию, которая или не используется совсем, или полезность ее использования является ограниченной. Информационные требования, которые содержат такие типы информации, должны быть пересмотрены в первую очередь.

Во многих странах, в том числе и в Казахстане, созданы или создаются интегрированные базы данных субъектов бизнеса. Использование таких баз данных позволяет значительно уменьшить количество требуемой информации от субъектов частного предпринимательства, потому что некоторое количество постоянной и исторической информации уже есть в этих базах данных, и интегрирование этих баз с требованиями различных государственных органов позволяет избежать дублирования предоставления требований субъектами частного предпринимательства.

Этот момент должен быть учтен при проведении инвентаризации информационных инструментов и их последующей оптимизации.

Описанные выше шаги по оптимизации информационных инструментов при их полном внедрении приведут к сокращению количества информационных требований для субъектов частного предпринимательства.

Следующим шагом является пересмотр информационных обязательств на предмет сокращения издержек.

Международный опыт и опыт Казахстана показывают, что такое сокращение возможно и результативно в случаях, когда политическое руководство государства ставит определенные количественные цели такого сокращения.

Например, после количественного сокращения и инвентаризации оставшихся информационных инструментов можно определить цель в сокращении временных издержек и соответственно финансовых затрат субъектов частного предпринимательства.";

перечень нормативных правовых актов, посредством которых предполагается реализация Концепции, изложить в следующей редакции:

"Перечень нормативных правовых актов, посредством которых предполагается реализация Концепции

Реализация Концепции предполагается посредством следующих нормативных правовых актов:

1. Кодекс Республики Казахстан от 5 июля 2014 года "Об административных правонарушениях".

2. Предпринимательский кодекс Республики Казахстан от 29 октября 2015 года.

3. Закон Республики Казахстан от 31 мая 1996 года "Об общественных объединениях".

4. Закон Республики Казахстан от 27 ноября 2000 года "Об административных процедурах".

5. Закон Республики Казахстан от 9 ноября 2004 года "О техническом регулировании".

6. Закон Республики Казахстан от 12 ноября 2015 года "О саморегулировании".

7. Закон Республики Казахстан от 6 апреля 2016 года "О правовых актах".

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан	Б. Сагинтаев