ИПС "Әділет"

Қазақ ССР Жоғарғы Сотының Пленумы жұмысшылар мен қызметшілерді жұмысқа қайта алдырту жөніндегі азаматтық істерді қараудағы сот практикасының талданып қорытылған материалдарын талқылап, бұл категорияға жататын істерді республика соттары негізінен дұрыс шешіп отырғандығын атап өтеді.

Дегенмен, сот жұмыстарында істерді дұрыс қарамау, заңсыз және дәлелсіз шешімдер шығару, материалдық және процессуалдық право нормаларын дұрыс қолданбау жағдайлары да аз кездеспейді. Соттар еңбек дауларының қай органда қаралынуы жөнінде, әкімшіліктің инициативасымен, жұмысшылар мен қызметшілердің өз инициативасымен және қосымша негіздермен еңбек шарттары бұзылған кездерде, олардың заңдылығын шешуде қателіктер жіберуде. Сот практикасында еңбек тәртібін қасақана бұзушыларды ешқандай негізсіз жұмысқа қайта алдырту, сондай-ақ жұмыстан заңсыз шығарылған адамдардың талаптарын қанағаттандырмау жағдайлары жойылмаған.

Жұмыскерді жұмыстан ашықтан-ашық заңсыз шығарғанда немесе басқа жұмысқа ауыстырғанда, оған шарасыздан жұмысқа шықпаған немесе жалақысы төмен жұмысты орындаған уақытына төленген ақы арқылы кәсіпорынға, мекемеге, ұйымға зиян келтірген лауазымды адамдарға шығынның орнын толтыру туралы заң талаптарын соттар толық орындамайды.

Кейде соттар іс қарағанда ашылған әкімшіліктің еңбек тәртібін бұзушылармен күресте заңда көрсетілген шараларды қанағаттандырусыз қолдануы мен өндірістегі ұйымсыздық фактілеріне тиісті түрде әсер тигізбеді, кейбір кәсіподақ комитеттерінің жұмысшылар мен қызметшілерді жұмыстан шығаруға келісім беру мәселелерін немқұрайды қараған жағдайлары анықталса да, олардың кәсіпорындардағы, мекемелер мен ұйымдардағы әкімшіліктің еңбек туралы заңдарды қадағалауын бақылауды осалдатқандары білінсе де оларға жете мән бермейді.

Қазақ ССР Жоғарғы Сотының Пленумы қаулы етеді:

1. Республика соттарының жұмысшылар мен қызметшілерді жұмысқа қайта алдырту істерін қараудағы, СССР Жоғарғы Соты Пленумының 1984 жылғы 26 апрельдегі "Еңбек шартын жасау, өзгерту және тоқтатуды реттейтін заңдарды соттардың қолдануы туралы" (Пленумның 1986 жылғы 5 сентябрьдегі N 12 және 1988 жылғы 6 апрельдегі N 3 қаулыларымен енгізілген өзгерістерімен қоса) қаулысын орындаудағы кемшіліктеріне көңіл аударылсын. Соттардың еңбек дауларын дұрыс және уақытында шешуі олардың еңбек заңдарын бұзушылықтың алдын алуда, еңбек тәртібін нығайтуда, жұмысшылар мен қызметкерлердің праволарын, сондай-ақ кәсіпорындардың, мекемелердің, ұйымдардың мүддесін қорғауды қамтамасыз етуде белсенді ықпал жасауына мәні зор жағдай болып табылады.

2. Соттардағы мыналар түсіндірілсін: жүкті әйелдің, сегіз жасқа дейінгі баласы бар немесе медициналық қорытындыға сәйкес семьяның ауру мүшесін күтіп-бағатын әйелдің өтініші бойынша толық емес жұмыс күнін немесе толық емес жұмыс аптасын белгілеуден әкімшілік, кәсіпорын, мекеме, ұйым бас тартса, оған еңбек даулары жөніндегі комиссия мен кәсіподақ комитетіне шағым берілгеннен кейін оны сот қарайды.

Бұл орайда аталған адамдар үшін толық емес жұмыс уақытын белгілеу әкімшіліктің правосы емес, міндеті болып табылатынын ескеру керек (Қазақ ССР-нің Еңбек туралы заңдар кодексінің 48-статьясының 1-бөлігі).

Тәртіп туралы уставтың күші қолданылатын қызметкерді бұрынғы жұмысқа қайта алу туралы дау, егер ол еңбек тәртібін устав бойынша емес, Еңбек туралы заңдар кодексінің 33-статьясының 3, 4, 7-тармақтары бойынша бұзылғаны үшін жұмыстан шығарылған болса, соттың қарауына жатады, өйткені бағыныштылығына қарай Еңбек туралы заңдар кодексінің нормалары бойынша салынған жазаларға емес, тәртіп туралы устав бойынша салынған жазаларға ғана шағым беріледі. Еңбек туралы заңдар кодексінің 33-статьясының 3-тармағы бойынша жұмыстан шығарылған қызметкерді бұрынғы жұмысқа қайта алу туралы дауды қараған кезде жұмыстан шығарылғанға дейін оған тәртіп туралы устав бойынша қолданылған тәртіптік жазаның заңдылығын талқылауға соттың правосы жоқ.

Жұмыстан шығару мәселелері жөніндегі дауларын бағыныштылығына қарай жоғары органдар қарайтын қызметкерлер категорияларының тізбегіне енгізілген қызметті бұрын атқарған азаматтың СССР Жоғарғы Советі Президиумының "Мемлекеттік және қоғамдық ұйымдардың, сондай-ақ лауазымды адамдардың қызмет міндетін атқарған кездегі заңсыз әрекеттері арқылы азаматқа келтірген залалын өтеу туралы" 1981 жылғы 18 майдағы Указымен бекітілген анықтама, алдын ала тергеу, прокуратура және сот органдарының заңсыз әрекеті арқылы келтірілген залалды өтеу тәртібі туралы Ереженің 5-статьясында аталған еңбек праволарын қалпына келтіру туралы талаптары соттың қарауына жатпайды.

СССР Жоғарғы Советі Президиумының 1974 жылғы 20 майдағы Указымен бекітілген еңбек дауларын қарау тәртібі туралы Ережеге N 1 қосымшаның N 2 тізбегіне сәйкес белгіленген тәртіп бойынша қызметкерді атқарып отырған қызметіне сәйкес емес деп тануға немесе жаңа мерзімге сайланбауына байланысты қызметтен шығару немесе қызметтен шығару себептері баяндауды өзгерту мәселелері жөніндегі онда көрсетілген қызметкерлер категорияларының еңбек даулары ғана соттардың қарауына жатпайды. Егер тізбеде көрсетілген қызметкерлер басқа негіздер бойынша "мысалы, қыдырымпаздық, биоморалдық қылық жасағаны үшін, штаттың қысқаруына байланысты және т.б. шығарылса, олар жұмысқа қайта алу жөнінде талап қойып, халық сотына жолдануға праволы.

Аталған қызметкерлердің бұдан басқа еңбек дауларының бәрі жалпы тәртіппен қаралады".

(Пленумның 1989-жылғы 31-наурыздағы N 3 қаулысының редакциясы).

3. Праволық еңбек инспекторының ВЦСПС Президиумының 1976 жылғы 22 ноябрьдегі (23 август 1985 ж. қабылданған нұсқауы бойынша) қаулысымен бекітілген Праволық еңбек инспекциясы туралы ережесіне сай, еңбек заңының бұзылуын жоюға қолданған шаралары, жұмысшы яки қызметші қабылданған шешіммен келіспеген жағдайда; оның ЕТЗК-нің 196 бабында көрсетілген органдарға еңбек дауын қарауға өтініш етуіне кедергі болмайды.

4. СССР кәсіподақтар Уставының 26-статьясына сәйкес кәсіподақ комитеттерінің мәжілістері олар комитеттің сайланған мүшелерінің тең жартысынан астамы қатысқан жағдайда заңды деп есептеледі. Бұл талап кәсіподақ комитетінің мүшелері демалыста, командировкада болған, ауырған немесе басқа себептермен уақытша болмаған реттерде де сақталуға тиіс. Осыған байланысты кәсіподақ комитетінің қызметкерді жұмыстан шығаруға келісім беруі туралы кәсіподақ комитетінің сайланған құрамының тең жартысынан астамы қатыспаған мәжілісте қабылданған қаулыларының заңды күші болмайды.

Алайда соттар мыналарды ескеруі керек: егер кәсіподақ комитетінің жекелеген мүшелері жұмыстан шығаруына байланысты немесе басқа себептер бойынша комитеттің құрамынан шығарылған реттерде кәсіподақ комитетінің қосымша сайлауы өткізілгенге дейін мәжіліс оның құрамында қалған мүшелерінің тең жартысынан астамы қатысқан жағдайда заңды болады.

Кәсіподақ ұйымы 15-тен кем кәсіподақ мүшесін біріктіретін кәсіпорындар мен мекемелерде әкімшіліктің инициативасын қызметкерді жұмыстан шығаруға келісімді кәсіподақ ұйымдастырушысы береді.

Кәсіподақ комитетінің инициативасы бойынша әкімшіліктің (бұл туралы әкімшіліктің өтінішінсіз) сондай-ақ соған уәкілдігі жоқ органдардың келісуімен (еңбек коллективінің жалпы жиналыстары, кәсіподақ жиналыстары, жоғары тұрған кәсіподақ комитеттері және т.б.) жұмысшылар мен қызметшілерді жұмыстан шығару заңсыз болып табылады, өйткені мұндай шешімдерді заңда көзделген кәсіподақ комитеті келісімінің орнына қолдануға болмайды.

5. Қазақ ССР-нің Еңбек туралы заңдар кодексінің 164-статьясына сәйкес жүкті әйелдерді және бір жарым жасқа дейінгі балалары бар әйелдерді әкімшіліктің инициативасы бойынша жұмыстан шығаруға жол берілмейді, кәсіпорын, мекеме, ұйым толық жойылатын реттер бұған кірмейді, мұндай кезде міндетті түрде еңбекке орналастыра отырып жұмыстан шығаруға жол беріледі. Бұл әйелдерді жұмысқа орналастыру міндетті қысқа мерзімді шартының сақталуына байланысты олардың қызметкерлерін жұмыстан шығарған кезде де әкімшілікке жүктеледі.

Жүкті әйелдерді және бір жарым жасқа дейінгі балалары бар әйелдерді бұрынғы жұмысқа қайта алу туралы істерді қараған кезде соттар жұмыстан шығаратын күні жүкті болуы немесе баланың бір жарым жасқа толмау фактісіне сүйенуге тиіс. Жұмыстан шығарылғаннан кейін жүктілігін тоқтату немесе баланың бір жарым жасқа толуы Еңбек туралы заңдар кодексінің 164-статьясының ережелерін қолданудан бас тартуға негіз бола алмайды. Жұмыстан шығарылатын күні жүктілігіне бір жарым жасқа дейінгі баласының бар екендігі туралы фактілер әкімшілікке мәлім болмаған жағдайда да мұндай қызметкерлерді жұмыстан шығару заңсыз деп есептеледі.

6. Еңбек туралы заңдар кодексінің 161-статьясына сәйкес бала бір жарым жасқа толмағанға дейін оны күтіп-бағу үшін демалысқа кеткен әйел кез келген уақытта демалысын бөліп, жұмысқа кірісуге праволы екендігін соттар ескеруі керек. Мұндай жағдайды демалыста жүрген әйелдің орнында қысқа мерзімді еңбек шарты бойынша қабылданған қызметкерлермен жасалған еңбек шарты еңбек туралы заңдар кодексінің 33-статьясының 1-тармағы бойынша әкімшіліктің инициативасымен бұзылуы мүмкін.

(Пленумның 1989-жылғы 31-наурыздағы N 3 қаулысының редакциясы).

7. Заңға сәйкес (ЕТЗК-нің 33 статьясы, 2 бөлігі) ЕТЗК-нің 33 статьясының 1, 2 және 6-тармақтарында көрсетілген негіздерге сүйеніп әкімшілік жұмыскерді оның келісімімен басқа жұмысқа ауыстыру мүмкіндігі болмаған жағдайда ғана жұмыстан шығара алады. Егер осы кәсіпорында, мекемеде, ұйымда жұмыскерді ауыстыруға болатын жұмыс болмаса немесе жұмыскер бос қызметке (жұмысқа) ауысуға келіспесе, оны жұмыстан шығаруға болады. Әкімшіліктің жұмыстан шығарылатын адамды осы жердегі басқа кәсіпорынға, мекемеге, ұйымға жұмысқа орналастыруға шара қолданбағаны өзінше жұмыстан шығаруды заңсыз деп қарауға негіз бола алмайды.

Еңбек туралы заңдар кодексінің 33-статьясының 1-1-тармағы бойынша қартаюына байланысты толық пенсия алуға правосы бар (еркектер - 60 жас, әйелдер - 55 жас, жұмыс стажы тиісінше 25 және 20 жыл болса) пенсия жасына жеткен қызметкерлер ғана жұмыстан шығарылуы мүмкін.

Жеңілдік жағдаймен пенсия алуға правосы бар қызметкерді, бірақ 60 жасқа толмаған еркектерді және 55 жасқа толмаған әйелдерді, Еңбек туралы заңдар кодексінің 33-статьясының 1-1-тармағы бойынша жұмыстан шығаруға болмайды.

Еңбек туралы заңдар кодексінің 33-статьясының 1-1-тармағы бойынша жұмыстан шығарылған адамдарды бұрынғы жұмысына қайта алу туралы талаптарды қараған кезде қызметкерді жұмыстан шығарудың себебі ұсыныстар, арыздар мен шағымдар жасап жолдануының немесе сынап сөз сөйлеуінің салдары болып табылады деген дәлелдемелері мұқият тексерілуге тиіс.

(Пленумның 1989-жылғы 31-наурыздағы N 3 қаулысының редакциясы).

8. Қызметкердің жұмысты орындай алмайтындығы туралы медициналық қорытынды, ол өзінің еңбек қызметін атқара алатын-алмайтынына қарамастан, еңбек туралы заңдар кодексінің 33-статьясының 2-тармағы бойынша оны жұмыстан шығару үшін негіз болып табылады. Қызметкердің денсаулық жағдайы: мүгедектер үшін - ВТЭК-тің қорытындысымен, мүгедек емес деп танылған адамдар үшін дәрігерлік-консультациялық комиссияның қорытындысымен расталуға тиіс.

(Пленумның 1989-жылғы 31-наурыздағы N 3 қаулысының редакциясы).

9. ЕТЗК-нің 33 статьясының 3-ші тармағы бойынша жұмыстан шығарылған жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмысқа қайта алдырту жөніндегі істерін қарағанда, соттар жұмыскерлерге қолданған тәртіптік немесе қоғамдық жазалардың ескіруден жойылғандығын тексеруге тиіс, себебі еңбек және Әлеуметтік мәселелер жөніндегі СССР мемлекеттік комитетінің ВЦСПС-пен келісе отырып 1984 жылғы 20 июльде қабылданған N 213 қаулысымен бекітілген. Ішкі еңбек тәртібі ережелері үлгісінің 32 тармағы бойынша, егер жұмыскер жаза қолданылған күннен бастап бір жылдың ішінде жаңадан тәртіптік жазаға тартылмаса тәртіптік жаза шарасы есептелмейді. Осы ережеге орай соттар жаза қолданылған күннен бастап бір жылдан артық уақыт өткен қоғамдық жаза шараларын да есептеуі тиіс, егер жұмыскер жаңадан қоғамдық немесе тәртіптік жазаға тартылмаса.

Жұмыскердің дәлелсіз себептермен жұмыс уақытында өткізілетін қауіпсіздік техникасы мен оны пайдалану ережелері бойынша арнайы оқу мен экзамен тапсырудан бас тартуын, дәлелсіз себептермен дәрігерлік куәлендіруден бас тартуын немесе жалтаруын, соттар көрсетілген істерді қарағанда еңбек тәртібін бұзғандық деп білуі керек, егер мұндай оқу мен экзамен тапсыру, сондай-ақ дәрігерлік куәлендіру күші бар ережелерге сәйкес жұмысқа кірісу рұқсатының міндетті шарты болса.

Еңбек туралы заңдар кодексінің 131-статьясына сәйкес тәртіптік жаза теріс қылық анықталысымен дереу қолданылады, бірақ ол анықталған күннен бастап бір айдан кешіктірілмей қолданылады, бұған қызметкердің ауырған немесе демалыста болған уақыты есептелмейді. Мұның өзінде жаза қолдану үшін бір айлық мерзім өте бастайтын теріс қылық анықталған күн деп қызмет бабы бойынша қызметкер бағынатын адамға, оның тәртіптік жаза қолдануға правосының бар-жоғына қарамастан, теріс қылықтың жасалғаны туралы мәлім болған күн есептеледі. Тәртіптік жазаны теріс қылық анықталған уақытқа қарамастан, ол жасалған күннен бастап алты ай өткен соң қолдануға болмайды.

9-1. Егер бұрынғы жұмысқа қайта алу туралы дауды қараған сот қызметкердің жұмысты орындаудан бас тартуы, не жұмысқа шықпай қоюы еңбек жағдайының елеулі түрде өзгеруіне байланысты болып, қызметкер мұндай жағдайда бұдан былай жұмыс істеуге келіспейтінін анықтаса, сот өз инициативасы бойынша жұмыстан шығару себептерін еңбек туралы заңдар кодексінің 33-статьясының 3 және 4-тармағындағы тұжырымдауды еңбек туралы заңдар кодексінің 31-статьясының 6-тармағындағы тұжырымдауға, сондай-ақ ескерту жасалғаннан кейін екі ай мерзім өткенге дейін қалған уақытты ескере отырып, жұмыстан шығару датасын өзгертуге праволы.

10. СССР Жоғарғы Соты Пленумының 1984 жылғы 26 апрельдегі "Еңбек шартын жасау, өзгерту және тоқтатуды реттейтін заңдарды соттардың қолдануы туралы" N 3 қаулысының 15 тармағына сәйкес, жұмыскер жұмысқа мас күйінде "наркотикалық немесе токсикологиялық мас күйде" келіп әрі осы жұмыс уақытында өз міндеттерін атқаратын орнында болса жұмыстан шығарылуы мүмкін.

Жұмысшы немесе қызметші жұмыс уақытында өзінің жұмыс орнында емес кәсіпорынның, мекеменің, ұйымның территориясында немесе әкімшіліктің тапсырмасымен еңбек етуге тиісті объектіде мас болған жағдайда да осы негізбен жұмыстан шығаруға негіз бар.

11. Еңбек туралы күші бар заңдар бойынша (ЕТЗК-нің 31 статьясының 7 тармағы) жұмыскерлердің қылмыс жасау салдарынан еңбек шартының тоқталуы тек қана сот үкімі заңды күшіне енгеннен кейін ғана, демек жұмысшы немесе қызметшіні бас бостандығынан айыруға немесе бұдан әрі жұмысын жалғастыруға мүмкіндік жоқ басқа бір жазаға (жер аудару, тұрған мекенінен ауыстырып жіберу, шартты түрде бас бостандығынан айырып міндетті түрде еңбекке тарту, жұмыс орнынан тыс жерде еңбекпен түзету, белгілі бір лауазымды қызметте істемеуге немесе белгілі бір жұмыспен айналыспауға, қызметтен босату) сотта ескеруі қажет.

Мұнымен бірге, соттың заңды күшіне енген үкімімен, сондай-ақ әкімшілік жаза беруге немесе қоғамдық әсер ету шарасын қолдануға компетенциясы бар органның қаулысымен жұмыс орнында мемлекеттік және қоғамдық мүлікті ұрлағаны (ұсақ ұрлық болса да) айқындалғанда, әкімшілік ЕТЗК-нің 33 статьясының 8 тармағына сәйкес жұмысшымен немесе қызметшімен еңбек шартын бұзуға праволы. Бұл жағдайда еңбек шартын бұзу жұмыскердің қылмыстық, әкімшілік жазалардың немесе қоғамдық әсер ету шараларының қай түріне тартылғанына байланысты болмайды.

12. ЕТЗК-нің 32 статьясымен жұмыстан шығарылған адамдардың жұмысқа қайта тұру жөніндегі ақылы істерін шешкенде, осы статьяға сәйкес жұмысшылар мен қызметшілер белгісіз мерзімге жасалған еңбек шартын дәлелді себептермен әкімшілікті бір ай бұрын жазба түрде ескертіп қойып бұзуға праволы екендігін соттардың ескеруі қажет. Егер жұмыскердің дәлелді себептермен өз еркімен жұмыстан шығу туралы арызы оның жұмысты бұдан әрі жалғастыра алмайтынына (оқу орнына қабылдануы, басқа мекемеге ауысуы, пенсияға шығуы т.б.) байланысты болса, әкімшілік еңбек шартын қызметші сұраған мерзімнен бастап бұзады. Жұмыстан өз еркімен шығудың басқа жағдайларында жұмыскер әкімшілікті бұл жөнінде екі ай бұрын ескертіп қоюға міндетті. Бұл ескерту уақыты өткенше жұмыскердің жұмыс орны және қызметі сақталады. Бұл мерзім аяқталғанға дейін жұмыскерді жұмыстан шығару туралы бұйрық жариялауға, егер ол өзі өтініш жасамаса, әкімшіліктің правосы жоқ. Жұмыскер арызында жұмыстан босағысы келген күнін көрсетпеген болса, ол ескерту мерзімі біткен соң шығаруды сұраған деп саналады. Арызды жұмыстан шығарылған дата көрсетілмесе, бірақ сот нақты датадан бастап жұмыстан шығару туралы талаптардың арасында келісім болғанын анық айқындаса, соңғы мән-жай ескерілуге тиіс.

Соттар осындай істерді қарағанда жұмыстан шығу жөніндегі арыз берілуінің себептерін мұқият тексерулері қажет. Әкімшілікті жұмыскерді арыз беріп жұмыстан кетуге мәжбүр еткені анықталса сот жұмыстан шығаруды заңсыз деп тануы керек.

13. Жұмысшылар мен қызметшілердің инициативасымен сондай-ақ басқа да негіздермен еңбек шартын бұзу даулары жөнінде жұмысқа қайта алдырту талаптары алдын ала еңбек даулары жөніндегі комиссия мен кәсіподақ комитетінде шешілуге тиісті болатын болса, ЕТЗК-нің 211 статьясында тағайындалған бір айлық мерзім сотқа өтініш жасауға жарамайды. Бұл дау жөнінде кәсіподақ комитетінің қаулысымен келіспеген жұмыскер кәсіподақ комитетінің қаулысын алған күннен бастап 10 күн ішінде сотқа өтініш етуіне болады (ЕТЗК-нің 209 ст.). (Он төртінші тармақ Пленумның 1989 жылғы 31 наурыздағы N 3 қаулысымен күшін жойды деп танылған).

14. <*>

Ескерту. 14 тармақ күшін жойды - ҚР Жоғарғы Сотының Пленумының 1989 жылғы 31 наурыздағы N 3 қаулысымен.

15. Әкімшілік инициативасымен басқа жұмысқа ауыстырылып одан бас тартып жұмысқа шықпай қойғаны үшін жұмыстан адамдарды жұмысқа қайта алдырту жөніндегі істерді қарағанда, соттар ауыстырудың заң (27, 28, 29, 30 және 130 ст. 4т.) талаптарына сай екендігін тексерулері керек. Егер жұмыскерді басқа заңсыз ауыстырғаннан кейін жұмыстан шығарылғаны анықталса онда соттар мұндай жұмыскерлердің талабын қанағаттандырып, ауыстырудың заңдылығы еңбек даулары жөніндегі комиссия мен кәсіподақ комитетінде талқыланған-талқыланбағанына қарамай оларды бұрынғы жұмысына қайта алдыртады.

16. Еңбек туралы заңдар кодексінің 28-статьясына сәйкес өндіріс қажеттілігі туған ретте жұмысшылар мен қызметшілерді сол кәсіпорындағы, мекемедегі, ұйымдағы не басқа, бірақ сол жердегі, кәсіпорындағы, мекемедегі, ұйымдағы еңбек шартында көзделмеген жұмысқа ауыстыруға әкімшіліктің правосы бар. Мұндай жағдайда басқа жұмысқа ауыстырған кезде қызметкердің біліктілігі мен мамандығы ескерілмеуі мүмкін және егер ауыстыру мерзімі заңда белгіленген мерзімнен аспаса, оның келісімі талап етілмейді. Алайда, егер бұл денсаулық жағдайына жақпаса не жұмысты атқару үшін арнаулы рұқсат қағаз (куәлік) талап етілсе, мұндай жұмысқа ауыстыруға жол берілмейді.<*>

Жұмысшылар мен қызметшілерді өндірістік қажеттілікке байланысты жергілікті жерде орналасқан басқа кәсіпорындарға, мекемелерге, ұйымдарға уақытша ауыстыру заңдылығын шешуде, соттар мұндай ауыстырудың тек қана жұмысшылар мен қызметшілер еңбектік қатынаста тұрған ұйымдар, мекемелер, кәсіпорындардың өндірістік пайдасына (мүддесіне) байланысты болған жағдайда ғана мүмкіндік болатынын ескеруі қажет.

Ескерту. 16 тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының Пленумының 1989 жылғы 31 наурыздағы N 3 қаулысымен.

16-1. Еңбек туралы заңдар кодексінің 214-статьясына сәйкес басқа жұмысқа заңсыз ауыстырылған және бұрынғы жұмысына қайта алынған жұмысшыға немесе қызметшіге соттың шешімі бойынша немесе еңбек дауларын қарау жөніндегі органның қаулысы бойынша лажсыз жұмыссыз жүрген уақыты үшін орташа табысы немесе төмен ақы төленетін жұмысты атқарған кездегі жалақысының айырмашылығы төленеді, бірақ бұл үш айдан аспауға тиіс. Төмен ақы төленетін жұмысты атқарған уақыт үшін төленетін ақы, төлеудегі айырмашылықтың мөлшерін анықтау ауыстыру алдындағы екі ай үшін төленетін орташа жалақы туралы мәліметтердің негізінде жүргізілетіні, ал қызметкерге осы жалақы мен ол басқа жұмысқа ауысқаннан кейінгі алғашқы үш ай ішіндегі ай сайын алған жалақысының арасындағы айырмашылық төленуге тиіс екендігін соттар ескеруі керек. (Пленумның 1989 жылғы 31 наурыздағы N 3 қаулысының редакциясы).

17. Жұмыскерге жұмыстан көріне-көзге заңсыз шығару немесе ауыстыру есебінен амалсыздан жұмысқа шықпаған кезіне еңбек ақы немесе жалақысы төмен жұмысты орындаған кезінде еңбек ақы айырмашылығын төлеуден кәсіпорынға, мекемеге, ұйымға зиян келтірген кінәлі лауазымды адамға зиянды өтеуді міндеттеу туралы ЕТЗК-нің 217 статьясын соттардың сөзсіз орындауына көңіл аударылсын. Бұл жағдайда кінәлі лауазымды адамнан жұмыскерге төленген еңбек ақы ғана өндіріліп алынады. Кәсіпорыннан, мекемеден, ұйымнан өндіріп алынған сот шығындары және адвокат көмегіне төлеу шығындары кінәлі лауазымды адамнан өндірілмейді.

Егер лауазымды адам жұмыс істеген кезінде көріне-көзге заңды бұза жұмыскерді жұмыстан шығаруға немесе ауыстыруға бұйрық берген болса, соттар істі қарағанда ЕТЗК-нің 217 статьясына сүйене отырып, бұл лауазымды адамды бұрынғы жұмысында істемесе де материалды жауаптылыққа тартуға праволы. Бұл жағдайда зиянды өтеуді сот лауазымды адамның жұмыскерді көріне-көзге заңсыз шығару немесе басқа жұмысқа ауыстыру жөнінде оның бұйрық шығарған күнге дейінгі айлық жалақысының есебінен өндіреді.

18. Бұрынғы жұмысына қайта алу және амалсыздан жұмысқа шықпаған уақыттары немесе төмен ақылы жұмыс атқарған кездегі еңбекақысын өндіріп алу туралы талапты қанағаттандыруда соттар шешімінің қорытынды бөлігінде өндіріп алуға тиісті соманы, сондай-ақ сот шығынының сомасын тағайындауға міндетті және шешімнің дереу орындалуын көрсету керек. ЕТЗК-нің 215 статьясына сәйкес дереу орындалатын шешімге бұрынғы жұмысына қайта алдырту және бір айдан астам емес табысын өндіріп алу шешімі дереу орындалуға жатады. Сондықтан, егер сот бір айдан астам амалсыз жұмысқа шықпағандықтың жалақысын өндірсе, дереу орындауға шешімнің бір айлық табыс көлеміндегі бөлігі жатады.

19. АІЖК-нің 80 статьясының 1 т. сәйкес талабы еңбектік право қатынасынан туындайтын талапкерлер сот шығынынан босатылған. Мұндай талаптар қанағаттандырылған жағдайда соттар мемлекет кірісіне жауапкерлерден өндірілген талап сомасына сәйкес мемлекеттік баж салығын өндіруге міндетті (Мемлекеттік баж салығы туралы 1979 ж. 29 декабрь СССР финанс министрлігі бекіткен 217 нұсқаудың 32 тармағына сәйкес).

20. Соттар еңбек заңдарын бұзушылықты тудыратын себептер мен жағдайларды терең ашып отырулары керек, жұмысшылар мен қызметшілердің еңбегін ұйымдастырудағы кемшіліктерге, кәсіпорындардың, мекемелердің, ұйымдардың кейбір басшыларының еңбек тәртібін қасақана бұзушыларға ымырашылдықпен қарау фактілеріне жеке ұйғарулармен өткірлеу әсер етуге тиісті. Кәсіподақ комитеттерінің жұмысшылар мен қызметшілерді жұмыстан шығаруға әкімшілікке негізсіз келісім беретіндігін немесе бұл мәселелерді заңсыз құраммен шешетіндігін жоғары тұрған кәсіподақ органдарына хабарлау керек. Өте маңызды істермен кәсіпорындарға, мекемелерге, ұйымдарға шығып, еңбек коллективтерінің қоғамдық ұйымдардың өкілдерін қатыстыра отырып қарау керек.

21. Осы қаулының қабылдануына байланысты Қазақ ССР Жоғарғы Сотының 1974 жылғы 1 октябрьдегі Пленумның "Жұмысшылар мен қызметкерлерді жұмысқа қайта алдырту істері жөніндегі сот практикасы туралы" N 5 қаулысы, Пленумның 1978 жылғы 23 марттағы N 1, 1979 жылғы 12 октябрьдегі N 3, 1982 жылғы 15 марттағы N 2, 1983 жылғы 29 марттағы N 2 және 1985 жылғы 12 апрельдегі N 3 қаулыларымен енгізілген өзгерістерімен қоса күшін жойды деп саналсын.

      Обсудив материалы обобщения судебной практики по рассмотрению гражданских дел о восстановлении на работе рабочих и служащих, Пленум Верховного суда Казахской ССР отмечает, что суды республики в основном правильно разрешают дела этой категории.
      Вместе с тем в работе судов немало случаев неправильного рассмотрения дел, вынесения незаконных и необоснованных решений, ошибочного применения норм материального и процессуального права. Судами допускаются ошибки в решении вопросов подведомственности трудовых споров, законности расторжения трудовых договоров по инициативе администрации, дополнительным основаниям, по инициативе рабочих и служащих. В судебной практике не изжиты случаи необоснованного восстановления на работе злостных нарушителей трудовой дисциплины, а также отказа в удовлетворении требований лиц, трудовой договор с которыми был расторгнут с нарушением закона.
      Суды не в полной мере выполняют требования закона о возложении на должностных лиц, виновных в явно незаконном увольнении или переводе работника, обязанности возместить ущерб, причиненный предприятию, учреждению, организации в связи с оплатой за время вынужденного прогула или выполнения нижеоплачиваемой работы.
      Не всегда суды надлежащим образом реагируют на выявленные при рассмотрении дел факты неудовлетворительного использования администрацией предусмотренных законом мер борьбы с нарушителями трудовой дисциплины, неорганизованности на производстве, не придают должного значения установленным случаям формального рассмотрения некоторыми профсоюзными комитетами вопросов о даче согласия на увольнение рабочих и служащих, слабого их контроля за работой администрации по соблюдению трудового законодательства на предприятиях, в учреждениях и организациях.
      Пленум Верховного суда Казахской ССР п о с т а н о в л я е т:
      1. Обратить внимание судов республики на имеющиеся в их деятельности недостатки в рассмотрении дел о восстановлении на работе рабочих и служащих, выполнении постановления Пленума Верховного суда СССР от 26 апреля 1984 г. № 3 "О применении судами законодательства, регулирующего заключение, изменение и прекращение трудового договора" (с изменениями, внесенными постановлениями Пленума от 5 сентября 1986 г. № 12 и от 6 апреля 1988 г. № 3). Правильное и своевременное разрешение судами трудовых споров является важнейшим условием их активного влияния на предупреждение нарушений законодательства о труде, укрепление трудовой дисциплины, обеспечение охраны прав рабочих и служащих, а также интересов предприятий, учреждений, организаций.
      2. Разъяснить судам, что отказ администрации, предприятия, учреждения, организации установить неполный рабочий день или неполную рабочую неделю по просьбе беременной женщины, женщины, имеющей ребенка до восьми лет или осуществляющей уход за больным членом семьи в соответствии с медицинским заключением, после обжалования его в КТС и профком рассматривается судом.
      При этом следует иметь в виду, что установление неполного рабочего времени для указанных лиц является не правом, а обязанностью администрации (ч.1 ст.48 КЗоТ) K723000_ .
      Спор о восстановлении на работе работника, на которого распространяется действие устава о дисциплине, если он уволен за нарушение трудовой дисциплины не по уставу, а по пунктам 3, 4, 7 ст. 33 КЗоТ суду подведомствен, поскольку в порядке подчиненности обжалуются лишь взыскания, которые наложены по уставу о дисциплине, а не по нормам КЗоТ. При рассмотрении спора о восстановлении на работе работника, уволенного по п. 3 ст.33 КЗоТ, суд не вправе обсуждать законность примененных к нему до увольнения дисциплинарных взысканий по уставу о дисциплине.
     Требования гражданина, ранее занимавшего должность, включенную в перечень категорий работников, споры которых по вопросам увольнения рассматриваются вышестоящими в порядке подчиненности органами, о восстановлении трудовых прав, указанных в ст. 5 Положения о порядке возмещения ущерба, причиненного гражданину незаконными действиями органов дознания, предварительного следствия, прокуратуры и суда, утвержденного Указом Президиума Верховного Совета СССР от 18 мая 1985 года "О возмещении ущерба, причиненного гражданину незаконными действиями государственных и общественных организаций, а также должностных лиц при исполнении ими служебных обязанностей", судебному рассмотрению не подлежат.
      В соответствии с Перечнем № 2 Приложения № 1 к Положению о порядке рассмотрения трудовых споров, утвержденному Указом Президиума Верховного Совета СССР от 20 мая 1974 года, судам не подведомственны трудовые споры перечисленных в нем категорий работников лишь по вопросам увольнения или изменения формулировки причин увольнения, произведенных в связи с признанием работника в установленном порядке не соответствующим занимаемой должности или неизбранием на новый срок. Если же указанные в Перечне работники уволены по другим основаниям (например, за прогул, совершение аморального поступка, по сокращению штата и т.д.), то они вправе обратиться с иском о восстановлении на работе в народный суд.
     Все другие трудовые споры указанных работников рассматриваются в общем порядке. (В редакции постановления Пленума от 31 марта 1989 года №3).
      3. Принятие правовым инспектором труда мер по устранению нарушений трудового законодательства в соответствии с Положением о правовой инспекции труда, утвержденным постановлением Президиума ВЦСПС от 22 ноября 1976 г. (в редакции постановления от 23 августа 1985 г.), не препятствует рабочему или служащему, если он не согласен с принятым решением, обратиться для рассмотрения трудового спора в органах, указанных в ст. 196 КЗоТ.
      4. В силу ст. 26 Устава профсоюзов СССР - заседания профсоюзных комитетов считаются правомочными при участии в них более половины избранных членов комитета. Это требование должно соблюдаться и в тех случаях, когда члены профсоюзного комитета находятся в отпуске, в командировке, больны или временно отсутствуют по другим причинам. В связи с этим постановления профсоюзного комитета о даче согласия на увольнение работника, принятые на заседании без участия более половины избранного состава комитета профсоюза, юридической силы не имеют.
     Судам, однако, следует учитывать, что в тех случаях, когда отдельные члены профсоюзного комитета выбыли из состава комитета в связи с увольнением или по другим причинам, до проведения довыборов профсоюзного комитета заседание правомочно при участии более половины членов, оставшихся в его составе.
     На предприятиях и в учреждениях, где профсоюзная организация объединяет менее 15 членов профсоюза, согласие на увольнение работника по инициативе администрации дает профорганизатор.
     Увольнение рабочих и служащих по инициативе профсоюзного комитета (без ходатайства об этом администрации), а также с согласия неправомочных на то органов (общих собраний трудового коллектива, профсоюзных собраний, вышестоящих комитетов профсоюза и т.д.) является незаконным, так как такие решения не могут заменить собой предусмотренное законом согласие профсоюзного комитета.
     5. В соответствии со ст. 164 КЗоТ увольнение беременных женщин, имеющих детей в возрасте до полутора лет, по инициативе администрации не допускается, кроме случаев полной ликвидации предприятия, учреждения, организации, когда допускается увольнение с обязательным трудоустройством. Обязанность по трудоустройству указанных женщин возлагается на администрацию и при увольнении их в связи с окончанием срочного трудового договора.
      При рассмотрении дел о восстановлении на работе беременных женщин и женщин, имеющих детей в возрасте до полутора лет, суды должны исходить из факта беременности или недостижения ребенком возраста полутора лет на день увольнения. Прекращение беременности или достижение ребенком возраста полутора лет после увольнения не может служить основанием к отказу в применении положений ст. 164 КЗоТ. Увольнение таких работниц считается незаконным и тогда, когда администрации ко дню увольнения не были известны факты беременности, либо наличия детей в возрасте до полутора лет.
     6. Судам надлежит учитывать, что в соответствии со ст. 161 КЗоТ женщина, ушедшая в отпуск по уходу за ребенком до достижения им возраста полутора лет, вправе в любое время прервать отпуск и приступить к работе. В этом случае с работником, принятым по срочному трудовому договору вместо женщины, находившейся в отпуске, трудовой договор по инициативе администрации может быть расторгнут по п. 1 ст.33 КЗоТ. (В редакции постановления Пленума от 31 марта 1989 года №3).
     7. Согласно закону (ч.2 ст.33 КЗоТ) администрация может уволить работника по основаниям, указанным в пунктах 1, 2 и 6 ст.33 КЗоТ, лишь в случае, если невозможно перевести работника с его согласия на другую работу. Если на данном предприятии, в учреждении, организации нет другой работы, на которую можно было бы перевести работника, или если работник не согласится с переводом на имеющиеся вакантные должности (работы), он может быть уволен с работы. Непринятие администрацией мер к трудоустройству увольняемого на работу в другом предприятии, учреждении, организации, расположенным в той же местности само по себе не может служить основанием к признанию увольнения незаконным.
      По пункту 1-1 ст.33 КЗоТ могут быть уволены лишь работники, достигшие пенсионного возраста, при наличии права на полную пенсию по старости (60 лет - мужчины, 55 - женщины, при стаже работы соответственно 25 и 20 лет).
     Работник, имеющий право на пенсию на льготных условиях, но не достигший возраста 60 лет для мужчин и 55 - для женщин, не может быть уволен по п.1-1 ст. 33 КЗоТ.
     При рассмотрении исков о восстановлении на работе лиц, уволенных по п.1-1 ст. 33 КЗоТ, подлежат тщательной проверке доводы работника о том, что увольнение его явилось следствием обращения с предложениями, заявлениями и жалобами или критических выступлений. (В редакции постановления Пленума от 31 марта 1989 года №3).
      8. Медицинское заключение о невозможности работника выполнять работу является основанием для увольнения его по п.2 ст.33 КЗоТ независимо от того, справляется он со своими трудовыми обязанностями или нет. Состояние здоровья работника должно быть подтверждено заключением ВТЭК - для инвалидов, ВКК - для лиц, не признанных инвалидами.
      9. При рассмотрении дел о восстановлении на работе рабочих и служащих, уволенных по п.3 ст.33 КЗоТ, суды должны проверять, не погашены ли давностью примененные к работнику меры дисциплинарного или общественного взыскания, поскольку согласно п.32 Типовых правил внутреннего трудового распорядка, утвержденных постановлением Государственного комитета СССР по труду и социальным вопросам по согласованию с ВЦСПС от 20 июля 1984 года № 213 мера дисциплинарного взыскания не учитывается, если работник в течение года со дня наложения взыскания не был подвергнут новому взысканию. Применительно к этому правилу суды не должны учитывать и меры общественного взыскания, со дня применения которых прошло более одного года, если работник не был подвергнут новому общественному или дисциплинарному взысканию.
      Рассматривая указанные дела, суды должны иметь в виду, что нарушением трудовой дисциплины признается отказ работника без уважительных причин от прохождения в рабочее время специального обучения и сдачи экзаменов по технике безопасности и правилам эксплуатации, отказ или уклонение без уважительных причин от медицинского освидетельствования, если такое обучение и сдача экзаменов, а также медицинское освидетельствование являются в соответствии с действующими правилами обязательным условием допуска к работе.
      В соответствии со ст. 131 КЗоТ дисциплинарные взыскания налагаются непосредственно за обнаружением проступка, но не позднее одного месяца со дня его обнаружения, не считая времени болезни работника или пребывания его в отпуске. При этом днем обнаружения проступка, с которого начинает течь месячный срок для наложения взыскания, считается день, когда о совершении проступка стало известно лицу, которому работник подчинен по службе, независимо от того, наделено оно правом наложения дисциплинарных взысканий или нет. Дисциплинарное взыскание не может быть применено позднее шести месяцев со дня совершения проступка независимо от времени его обнаружения.
     9-1. Суд вправе по своей инициативе изменить формулировку причин увольнения с пунктов 3 и 4 ст.33 КЗоТ на п.6. ст.31 КЗоТ, если при рассмотрении спора о восстановлении на работе установит, что отказ работника от выполнения работы, либо невыход на работу связан с существенно изменившимися условиями труда, при которых работник не согласен на продолжение работы, а также дату увольнения, учитывая время, оставшееся до истечения двухмесячного срока предупреждения. (В редакции постановления Пленума от 31 марта 1989 года № 3).
      10. В соответствии с п. 15 постановления Пленума Верховного суда СССР от 26 апреля 1984 года № 3 "О применении судами законодательства, регулирующего заключение, изменение и прекращение трудового договора" работник может быть уволен за появление на работе в нетрезвом состоянии, в состоянии наркотического или токсического опьянения, если он находился в таком виде в рабочее время в месте выполнения трудовых обязанностей.
     Увольнение по этому основанию может последовать и в том случае, когда рабочий или служащий в рабочее время был в нетрезвом состоянии, в состоянии наркотического или токсического опьянения не на своем рабочем месте, но на территории предприятия, учреждения, организации либо объекта, где он по поручению администрации должен выполнять трудовые функции.
     11. Судам необходимо учитывать, что по действующему законодательству о труде (п.7 ст.31 КЗоТ) трудовой договор по мотивам совершения работником преступления может быть прекращен только после вступления в законную силу приговора суда, по которому рабочий или служащий осужден к лишению свободы или иной мере наказания, исключающей возможность продолжения работы (ссылка, высылка, условное осуждение к лишению свободы с обязательным привлечением к труду, осуждение к исправительным работам не по месту работы, лишение права занимать определенные должности или заниматься определенной деятельностью, увольнение от должности).
     Вместе с тем, в соответствии с п.8 ст.33 КЗоТ администрация вправе расторгнуть трудовой договор с рабочим или служащим за совершение хищения по месту работы (в том числе мелкого) государственного и общественного имущества, установленного вступившим в законную силу приговором суда или постановлением органа, в компетенцию которого входит наложение административного взыскания или применение мер общественного воздействия. Расторжение трудового договора в этом случае может иметь место независимо от того, какой мере уголовного наказания, административного взыскания или общественного воздействия подвергнут работник.
      12. Разрешая иски о восстановлении на работе лиц, уволенных по ст. 32 КЗоТ, судам следует иметь в виду, что в соответствии с этой статьей рабочие и служащие имеют право расторгнуть трудовой договор, заключенный на неопределенный срок, предупредив об этом администрацию письменно за один месяц, если увольнение производится по уважительным причинам. Если заявление об увольнении по собственному желанию по уважительным причинам обусловлено невозможностью работника продолжать работу (зачисление в учебное заведение, переезд в другую местность, переход на пенсию и др.), администрация расторгает трудовой договор в срок, о котором просит работник. В остальных случаях увольнения по собственному желанию работник обязан предупредить администрацию за два месяца. В течение срока предупреждения за работником сохраняется его рабочее место или должность. До истечения этого срока администрация не вправе издать приказ об увольнении, если об этом работник не просит. В тех случаях, когда в заявлении не указана дата, с которой работник хотел бы уволиться, следует считать, что он просит уволить его по истечении срока предупреждения. Однако в том случае, если в заявлении не оговорена дата увольнения, но судом достоверно установлено, что между сторонами имелась договоренность об увольнении с конкретной даты, последнее обстоятельство должно учитываться.
      При рассмотрении таких дел суды должны тщательно проверять мотивы, послужившие поводом к подаче заявления об увольнении. Установив, что администрация вынудила работника подать заявление об уходе с работы, суд должен признать увольнение незаконным.
     13. По спорам о расторжении трудового договора по инициативе рабочих и служащих, а также по другим основаниям, когда требования о восстановлении на работе подлежат предварительному разрешению в комиссии по трудовым спорам и профсоюзном комитете, месячный срок, установленный статьей 211 КЗоТ, для обращения в суд не применим. Работник, не согласный с постановлением профсоюзного комитета по такому спору, может обратиться в суд в 10-дневный срок со дня получения постановления профсоюзного комитета (ст.209 КЗоТ).
     14. (Пункт 14 исключен - постановлением Пленума от 31 марта 1989 года № 3)
     15. При рассмотрении дела о восстановлении на работе лиц, уволенных за прогул в связи с отказом приступить к работе, на которую переведены по инициативе администрации, суды должны проверять соответствие перевода требованиям закона (статьи 27,28,29, 30 и п.4 ст. 130 КЗоТ). Если будет установлено, что увольнение произведено после незаконного перевода работника на другую работу, то суды должны удовлетворять требования таких работников и восстанавливать их на прежней работе, независимо от того, обсуждался ли вопрос о законности перевода в комиссии по трудовым спорам и профсоюзном комитете или нет.
      16. В соответствии со ст.28 КЗоТ в случае производственной необходимости администрация имеет право переводить рабочих и служащих на не обусловленную трудовым договором работу на том же предприятии, в учреждении, организации либо на другом предприятии, в учреждении, организации, но в той же местности. Перевод в этом случае может иметь место без учета квалификации и специальности работника и не требует его согласия, если срок перевода не превышает установленного законом. Однако такой перевод недопустим, если он противопоказан по состоянию здоровья либо для выполнения работы требуется наличие специального допуска (удостоверения).
      При решении вопроса о законности временного перевода рабочих и служащих по производственной необходимости на другие предприятия, учреждения, организации, расположенные в той же местности, судам необходимо учитывать, что такой перевод допустим лишь в тех случаях, когда он обусловлен интересами производственной деятельности того предриятия, учреждения, организации, с которыми переводимые рабочие или служащие состоят в трудовых отношениях. (В редакции постановления Пленума от 31 марта 1989 года № 3)
      16-1. Согласно ст.214 КЗоТ рабочему и служащему, незаконно переведенному на другую работу и восстановленному на прежней работе, выплачивается по решению суда или постановлению органа по рассмотрению трудовых споров средний заработок за время вынужденного прогула или разница в заработке за время выполнения нижеоплачиваемой работы, но не более чем за три месяца. Судам следует иметь в виду, что определение размера разницы в оплате за время выполнения нижеоплачиваемой работы производится на основании данных о среднем заработке за два месяца перед переводом, а к выплате работнику подлежит разница между этим заработком и тем заработком, который он получал помесячно за три первых месяца после перевода. (В редакции постановления Пленума от 31 марта 1989 года № 3).
     17. Обратить внимание судов на необходимость безусловного выполнения требований ст. 217 КЗоТ о возложении на должностное лицо, виновное в увольнении или переводе с явным нарушением закона, обязанности возместить ущерб, причиненный предприятию, учреждению, организации, оплатой работнику вынужденного прогула или разницы в заработной плате за время выполнения нижеоплачиваемой работы. В этом случае с виновного должностного лица подлежит взысканию только присужденная работнику заработная плата. Взысканные с предприятия, учреждения, организации судебные расходы и расходы по оплате помощи адвоката возмещению за счет виновного должностного лица не подлежат.
     Суды вправе привлекать к материальной ответственности на основании ст.217 КЗоТ должностных лиц и в тех случаях, когда ко времени рассмотрения дела должностное лицо не занимает прежней должности, работая в которой оно издало приказ об увольнении или переводе работника с явным нарушением закона. В этом случае при возмещении ущерба судам следует исходить из месячного оклада должностного лица на день издания приказа о явно незаконном увольнении или переводе работника на другую работу.
     18. При удовлетворении иска о восстановлении на работе и взыскании заработной платы за время вынужденного прогула или за время выполнения нижеоплачиваемой работы, суды обязаны в резолютивной части решения определять сумму, подлежащую взысканию, а также сумму судебных расходов и указывать о немедленном исполнении решения. В соответствии со ст. 215 КЗоТ немедленному исполнению подлежит решение о восстановлении на работе и взыскании заработной платы не свыше, чем за один месяц. Поэтому если судом присуждается заработная плата за вынужденный прогул более чем за один месяц, немедленному исполнению подлежит лишь часть решения в пределах месячной заработной платы.
     19. В соответствии с п.1 ст. 80 ГПК истцы по требованиям, вытекающим из трудовых правоотношений, освобождены от уплаты судебных расходов в доход государства. В случае удовлетворения таких исков суды обязаны взыскивать с ответчиков государственную пошлину в доход государства в соответствии с присужденной суммой иска (п.32 Инструкции о государственной пошлине, утвержденной Министерством финансов СССР 28 декабря 1979 г. №217).
     20. Судам следует глубже вскрывать причины и условия, порождающие нарушения законодательства о труде, острее реагировать частными определениями на недостатки в организации труда рабочих и служащих, факты примиренческого отношения отдельных руководителей предприятий, учреждений и организаций к злостным нарушителям трудовой дисциплины. Доводить до сведения вышестоящих профсоюзных органов о фактах, когда профсоюзные комитеты необоснованно дают администрации согласие на увольнение рабочих и служащих либо решают эти вопросы неправомочным составом. Наиболее актуальные дела рассматривать с выездом на предприятия, учреждения, организации, с участием представителей трудовых коллективов, общественных организаций.
      21. С принятием настоящего постановления признать утратившим силу постановление Пленума Верховного суда Казахской ССР от 1 октября 1974 г. №5 "О судебной практике по делам о восстановлении на работе рабочих и служащих" с изменениями, внесенными постановлениями Пленума от 23 марта 1978 г. №1, от 12 октября 1979 г. №3, от 15 марта 1982 г. №2, от 29 марта 1983 г. №1 и от 12 апреля 1985 г. № 3.

Жұмысшылар мен қызметшілерді жұмысқа қайта алдырту жөніндегі істердің сот тәжірибесі туралы

О судебной практике по делам о восстановлении на работе рабочих и служащих (с изменениями, внесенными постановлением Пленума от 31 марта 1989 года № 3)