Үкіметтік және үкімет кепілдік берген қарыз алудың 1999-2008 жылдарға арналған бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 1999 жылғы 5 маусым N 702. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2002.07.30. N 853 қаулысымен. ~P020853

      "Сыртқы қарыз алу және сыртқы борышты басқару туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
      1. Үкіметтік және үкімет кепілдік берген қарыз алудың 1999-2008 жылдарға арналған бағдарламасы қабылдансын.
      2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

Үкіметтік және үкiмет кепiлдiк берген қарыз алудың
1999-2008 жылдарға арналған бағдарламасы 1. Жалпы ережелер

      Үкiметтік және үкiмет кепiлдiк берген қарыз алудың 1999-2008 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрi мәтін бойынша "Бағдарлама") қарыз алу капиталының сыртқы және iшкi рынокторында Қазақстан Республикасының Үкiметi және оның кепiлдiгi арқылы тартылатын заемдарды тартудың, өтеудiң және қызмет көрсетудiң процесi мен ықтимал шектерiнiң болжамды дамуының ағымдағы жағдайын бағалауды қамтиды. Бағдарлама өзінің негiзiнде Орта мерзiмдi кезеңге арналған мемлекеттiк инвестициялардың бағдарламасын әзiрлеу жүзеге асырылатын және Қазақстан Республикасының тиiстi жылға арналған мемлекеттiк бюджетiн қалыптастырған кезде қарыз алу мен борыштың көрсеткiштерi айқындалатын құжат болып табылады.
      Бағдарлама экономикалық дамудың ұзақ мерзiмдi болжамы негiзiнде "Сыртқы қарыз алу және сыртқы борышты басқару туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, "Бюджет жүйесi туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес және бюджет саясаты мен мемлекеттiк инвестициялар бағдарламасын ескере отырып әзiрлендi.
 
                2. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
 
      Бағдарламасының негiзгi мақсаты елдiң ұзақ мерзiмдi экономикалық өсуiне қол жеткiзу және оны қолдау тұрғысынан қажеттi және экономикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету тұрғысынан жiберiлген үкiметтiк қарыз алу көлемiн (елдiң орнықты төлем қабiлеттiлiгiн) айқындау болып табылады.
      Бағдарлама мақсатқа сәйкес мынадай мiндеттердi шешуге бағытталған:
      ағымдағы борыштық ахуалды бағалау;
      ұзақ мерзiмдi перспективада үкiметтiк және үкiмет кепiлдiк берген қарыз алуды қалыптастыруға және бағалауға айқындық беретiн және ықпал ететін негiзгi макроэкономикалық көрсеткіштердi өзгертудiң болжамын айқындау;
      капиталдың iшкi және сыртқы рыноктарында қарыз алудың ықтимал көздерi мен құралдарын бағалау;
      қарыз алудың ықтимал көлемін және құрылымын айқындау;
      борыштық жағдайдың дамуын: үкiметтiк және үкiмет кепiлдiк берген борыштың, елдiң жалпы сыртқы борышының, борышты өтеудiң және оған қызмет көрсетудің серпiнi мен құрылымын болжау;
      жинақталған борыштың және оған қызмет көрсетудiң қауiпсiздiк параметрлерiн айқындау;
      жыл сайынғы үкiметтiк борыш лимитiнің және үкiметтiк кепiлдiктер беру лимитiнiң параметрлерiн айқындау;
      Қазақстан Республикасының Үкiметi тиiмдi және басқарылатын қарыз алуды жүзеге асыруы үшiн тәжiрибе жүзiндегi шараларды (ұсынымдарды) ұсыну.
 
          3. Қарыз алудың мақсаттары мен заем ресурстарын
                    пайдаланудың бағыттары
 
      Үкіметтік қарыз алудың мақсаты мемлекеттiк бюджет тапшылығын қаржыландыруды қамтамасыз ету болып табылады. Бұл орайда инвестициялық жобаларды заем қаражаты есебiнен қаржыландыруды ескере отырып, шығыстардың кiрiстерден асып түсуінің нәтижесiнде пайда болған бюджет тапшылығы айтылады.
      Заем қаражатын пайдаланудың негiзгi бағыттары Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан-2030: барлық қазақстандықтардың гүлденуi, қауiпсiздiгi және әл-ауқатының жақсаруы" Стратегиясының ұзақ мерзiмдi басымдықтарымен айқындалады, нақтылы басым жобалар орта мерзiмдi кезеңге әзірлеген Мемлекеттiк инвестициялар бағдарламасымен бекітіледi.
 
          4. Заемдық ресурстардың көздерi мен түрлерi
 
      Үкіметтік қарыз алу қарыз капиталының iшкi және сыртқы рыноктарында жүзеге асырылады.
      Ішкі рынокта Қазақстан Республикасының Үкiметi қарыз алуды мемлекеттiк бағалы қағаздар эмиссиясы немесе Ұлттық Банктің несиелерін тарту жолымен жүзеге асырады. 1998 жылдан бастап Қазақстан Республикасының Үкiметi бюджет тапшылығын қаржыландырудың инфляциялық емес iшкi көздерiне - мемлекеттiк бағалы қағаздар эмиссиясына толықтай көше отырып, бұл көзден бас тартты. Бұл ретте мемлекеттiк бағалы қағаздар айналыс мерзiмдерi бойынша: 1 жылға дейiнгi айналыс мерзiмiмен - қысқа мерзiмдi, 1-ден 10 жылға дейінгі айналыс мерзімімен - орта мерзімді, және 10 жыл және одан астам айналыс мерзiмiмен - ұзақ мерзiмдi болып бөлінеді.
      Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Ұлттық Банкiнiң қарыз алуы, Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң, оның iшiнде мемлекеттік кепiлдiкпен мемлекеттiк емес (жеке) қарыз алуы арқылы жүзеге асырылатын сыртқы қарыз алу көздерi ресми (халықаралық ұйымдар, шет мемлекеттердiң

 

үкiметтерi) және жеке (шетелдiк коммерциялық банктер, экспорттаушы

фирмалар, iрi сақтандыру компаниялары, инвестициялық, зейнетақы қорлары)

болып бөлiнедi.

     Сыртқы қарыз алу қаржылық ресурстардың мынадай негiзгi

ағымдарын құрайды:

     Халықаралық валюта қорының (ХВҚ) несиелерi;

     дамуға ресми көмектесу (көпжақты және екiжақты);

     экспорттық несиелер (ресми кепiлдiк берiлген экспорттық

несиелер және жеке сақтандырылған экспорттық несиелер);

     халықаралық банктiк несиелер;

     облигациялық заемдар;

     өзге де жеке қарыз алу.


                  5. Қарыз алудың негізгі принциптерi



 
       Yкiметтік қарыз алудың мерзiмдiк, қайтарымдық және ақылы негiзiн қалайтын принциптерiмен қатар мынадай бiрқатар принциптi көзқарастарды:
      1) қарыз алу елдiң төлем қабiлетiнiң тұрақтылығын бұзуға әкелiп соқтырмауын;
      2) қарыз алудың iшкi құралдарын барынша көп жұмылдыруды;
      3) жеңiлдетiлген қарыздардың үлесiн барынша көп тартуды;
      4) инвестициялық жобаларды iске асыруға арналған қаражаты тартқан кезде - жобаны аяқтауға дейiн, яғни жоба қаржылық қайтарым бере бастағанға дейiнгi кезеңде төленуге тиiстi борышқа қызмет көрсету жөнiндегi төлемдердi барынша кемiтудi;
      5) инвестициялық жобаларды қаржыландыруға арналған, оларды iске асырған кезде бюджеттiң кiрiс бөлiгiне түсiмдердiң өсiмiн қамтамасыз ететiн заемдар қаражатының басым бағытын сақтау қажет.
      Қарыз алу көздерiн таңдаған кезде, мынадай факторлар ескерiлуi тиiс:
      1) қарыз алудың осы түрiнiң құны;
      2) қарыз алудың осы түрiне қолданылатын шектеулер, ресурстар берiлетiн жобалардың түрлерiне қатысты несие берушiлердiң айырмашылығы (әлеуметтiк-бағдарланған жобалар, инфрақұрылымдық жобалар, тауарлардың және жабдықтардың және т.б. жекелеген түрлерiн беру);
      3) заем ресурстарының белгiлi бiр түрлерiнiң қолайлылығы;
      4) борыштық мiндеттемелердi өтеудiң мерзiмдерi, төлемдердiң мерзiмiн борышты қайта құрылымдау жолымен ұзарту мүмкiндiгi, несие бойынша төлеу мерзiмiнiң жоба несиесiмен қаржыландырылатын қайтымдылық мерзiмiне сәйкес келуi;
      5) қарыз алудың қолданылып жүрген құрылымы.
 
           6. Жалпы сыртқы борыштың, үкiметтiк және үкiмет
       кепiлдiк берген борыштың 1999 жылғы 1 қаңтардағы жағдайын талдау
 
      Алдағы үкiметтiк қарыз алудың көлемдерi елеулi дәрежеде елдiң жиынтық сыртқы борышының қолданылып жүрген көлемiмен және құрылымымен, оның iшiнде үкiметтік және үкiмет кепiлдiк берген сыртқы борышпен, оған қызмет көрсетудiң құнымен айқындалады.
      Қазақстан Республикасының Үкiметi үкiметтiк кепiлдiгi жоқ жеке заем алушылардың мiндеттемелерi бойынша жауапкершiлiк алмайтынына қарамастан, жиынтық сыртқы борыштың құрамды бөлiгi болып табылатын кепiлдiк берiлмеген жеке борыштың көлемi елдiң төлем қабiлеттiлiгiнiң көрсеткіштерiне әсер етедi.
      Қазақстан Республикасының Yкiметi Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiмен бiрлесiп мемлекеттiк және мемлекет кепiлдiк берген борыш мониторингiн ұйымдастыру, жүзеге асыру және жетілдiру жөнiндегi жұмыстарды және оны өтеу мен қызмет көрсетудi дәйектiлiкпен жүргiзедi. Осы Бағдарламаны әзiрлеу қарыз алуды және борышты басқарудың технологиясының құрамдас бөлiктерiнiң бiрi болып табылады. Осындай жұмысты орындаудың, қарыз алу мен борыш жөнiндегi басқарушылық шешiмдердi қабылдау мен жай-күйiне талдау жасаудың қажеттi негiзi Қазақстан Республикасының Үкiметi мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi ұйымдастыратын мемлекеттiк және мемлекеттiк емес борыштың мониторингi нәтижесiнде қалыптасатын толық мәндi ақпараттық база болып табылады. Төменде келтiрiлген талдау Қазақстан Республикасы Қаржы министрлiгiнiң борышты басқару кешендi жүйесiнiң ақпараттық базасы мәлiметтерi және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi жүзеге асыратын жалпы сыртқы борышты бағалау жөнiндегi мәлiметтер негiзiнде алынды.
      Yкiметтiк iшкi борыш 1999 жылы 1 қаңтарда 83 910,2 млн. теңгенi (1 001,3 млн. АҚШ долларын) құрады. Мемлекеттiк арнаулы қазынашылық мiндеттемелер үкiметтiк iшкi борыштың жалпы көлемiнiң 43,9 %-iн, қысқа және орта мерзiмдi мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша мiндеттемелер - 40,7 %-тiн өзге де мiндеттемелер -15,4 %-тiн құрады.
      Үкiметтік сыртқы борыштың көлемi 2 430,5 млн. АҚШ долларын, оның iшiнде көпжақты ұйымдардың (ХҚДБ, ЕҚДБ, АДБ) мiндеттемелерi - 1 239 45 млн. долларды, шетелдiк мемлекеттер үкiметтерi (Жапония, ГФР, Швеция, Австрия) - 367,35 млн. долларды, шетелдiк коммерциялық банктерi - 243,6 млн.долларды, облигациялық заемдар бойынша - 550 млн. долларды, өзге де сыртқы заемдар бойынша - 30,07 млн. АҚШ долларды құрады. Үкiметтiк сыртқы борыш Қазақстан Республикасының Үкiметi тартқан, үкiметтiк сыртқы заемдар бойынша мiндеттемелердi құрайды. Заем қаражатының түсуi және атқарылуы республикалық бюджет арқылы жүзеге асырылады.
      1999 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасы 2 584,8 млн. АҚШ долларына бара-бар сомада дамуға ресми көмектесу заемдары туралы 38 келiсiмге қол қойды, оның iшiнде бағдарламалық заемдар - 1 546 млн. АҚШ долларын, жобалық (инвестициялық) - 1 038,8 млн. АҚШ долларын құрайды. ДРК заемдарын Қазақстан Республикасына ХКДБ, АДБ, ЕКДБ, КҒW ОЕСҒ, Жапонияның Эксимбанкi, сондай-ақ Австрияның және Швецияның үкiметтерi бердi.
      ДРК ең көп мөлшерiн Қазақстанға ХКДБ бердi. Жалпы сомасы 1 503,6 млн. долларлық заем туралы 16 келiсiмге қол қойылды, оның iшiнде бағалаудың пайдаланылған уақытында 926,8 млн. АҚШ доллары игерiлдi. ХҚДБ заемдары экономиканы құрылымдық қайта құру бағдарламаларын қаржыландыруға, қаржылық және өнеркәсiптiк секторды, қала көлiгiн дамытуға, мұнайгаз секторын дамытуға техникалық көмектесуге, Өзен мұнай кен орнын оңалтуға, ирригациялық және дренаждық жүйенi жақсартуға, әлеуметтiк қорғауды дамытуға, мемлекеттiк сектордағы ресурстарды басқару жүйесiн реформалауға қолдау көрсетуге жұмсалды.
      Қазақстан Республикасының Үкiметi толығымен игерiлген 276,03 млн. долларға бара-бар сомадағы ХВҚ мен ХКДБ заемдарымен бiрлесiп қаржыландыру жағдайында Жапонияның Экспорт-импорт банкiмен заем туралы 4 келiсiм жасасты. 14,4 млн. доллар өтелдi.
      Азия даму банкi құрылымдық реформалар бағдарламаларына, ауылшаруашылық секторын дамыту, бiлiм беру жүйесiн жақсарту, жолдарды қалпына келтiру бағдарламаларына арналған жалпы сомасы 415 3 млн. долларлық заем туралы 10 келiсiмге қол қойды. 284,25 млн. АҚШ доллары игерiлдi.
      ОЕСҒ заемдары 254,7 млн. долларға бара-бар сомада тартылды, оның ішінде 93,82 млн. доллар игерiлдi. ОЕСҒ заемдары темiр жол көлiгiн дамытуға, сондай-ақ Ертiс өзенi арқылы көпiр салуға жұмсалды.
      ЕКДБ-мен Ақтау портын қайта құруға арналған 175,1 млн. долларға бара-бар сомадағы заем туралы келiсiм жасалды. 28,4 млн. АҚШ доллары игерiлдi.
      Қазақстан Республикасының Үкiметi Австрия және Швеция үкiметтерiмен тиiсiнше 4,88 млн. АҚШ долларына және 3 млн. АҚШ долларына бара-бар сомада төлем балансын қолдау үшiн ХҚДБ заемдарын қосымша қаржыландыру нысанындағы қаражатты беруге арналған келiсiмдер жасасқан болатын. Бұл заемдар толығымен игерiлдi.
      Сондай-ақ автобустар сатып алуға арналған 3,99 млн. АҚШ долларына бара-бар сомада тартылған КFW заемы толық игерiлдi.
      Хирургиялық орталық құру мақсатына жалпы сомасы 11,7 млн. АҚШ долларына бара-бар ИДБ заемы тартылды.
      Қазақстан Республикасының Үкiметi дербес заем алушы ретiнде үкiметтік борыштың лимитi шегiнде облигациялық заемдар шығарады.
      Капиталдың халықаралық рыногына мемлекеттiк бағалы қағаздардың 2 шығарылымы жүзеге асырылды. 1996 жылдың желтоқсанында купонның жылдық ставкасы 9,25% және айналыс мерзiмi 3 жыл қазақстандық, еуроноталардың дебюттік шығарылымының көлемi 200 млн. АҚШ долларын құрады. Жылдық ставкасы 8,375%, айналыс мерзiмi 5 жыл еуроноталардың екiншi эмиссиясының көлемi 350 млн. АҚШ долларын құрады.
      Үкiметтiк сырттан қарыз алу құрылымында дамуды ресми қаржыландырудың басымдылық тенденциясы тұрақты. Бұдан басқа, дамуды ресми қаржыландыру заемының өз құрылымында өзгерiс болып жатыр. Қазiргi уақытта олар басты тұрғыда экономиканың аса маңызды салаларында мемлекеттiк инвестициялық жобаларды iске асыруға, сондай-ақ әлеуметтiк саланы дамытуға бағытталуда.
      Үкiметтiк сыртқы борыштың валюталық құрылымы жеткiлiксiз сараланған. АҚШ долларының үлес салмағы 1999 жылдың 1 қаңтарында 82,3 %-тi, жапон йенi - 16,1 %-тi, немiс маркасы - 1 %-тi, австрия шиллингi - 0,3 %-тi құрады. Борышқа қызмет көрсету жөнiндегi төлемдердiң мөлшерi доллар түрiнде валюталардың кросс-бағамдарының өзгеруiне байланысты.
      Ұлттық Банктiң борышы 653,7 млн. АҚШ долларын, оның iшiнде ХВҚ несиесi бойынша - 651,06 млн АҚШ долларын, ЕҚДБ заемдары - 2,64 млн. АҚШ долларын құрады. 1993-1999 жылдардың iшiнде Қазақстан Республикасының Үкiметi, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi және Халықаралық валюта қоры арасында жалпы сомасы 735,1 млн. 4 несие келiсiмдерiне қол қойылды. SDR (қарыз алудың арнайы құқығы): SТFҒ (жүйелiк қайта құру бағдарламасы) - 123,75 млн. SDR; Stand-By-1 (резервтiк несиелер туралы келiсiм-1) - 74,25 млн. SDR; Stаnd-Ву-2 (резервтiк несиелер туралы келiсiм-2) - 185,6 млн. SDR және ЕҒҒ (кеңейтілген несиелендiру туралы келiсiм) - 309,4 млн. SDR. Соңғы келiсiмнiң шеңберiнде Қазақстан ресурстар сатып алуды жүзеге асырған жоқ.
      Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң алтын-валюталық резервтерiн толтыруға қаражат тарту туралы шешiмдi Қазақстан Республикасының Yкiметi мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi Халықаралық валюта қорымен жасасқан келiсiмдердiң шеңберiнде қабылдайды.
      Үкiмет кепiлдiк берген сыртқы борыштың көлемi 1999 жылдың 1 қаңтарында 859, 1 млн. АҚШ долларын құрады. Экспорттық несиелер Қазақстан Республикасының үкiметтiк кепiлдiгi арқылы жыл сайын республикалық бюджет туралы заңда белгiленетiн үкiметтік кепiлдiктер берудiң лимитi шегiнде тартылады. Yкiметтік кепiлдiктердi беру "Сыртқы қарыз алу және сыртқы борышты басқару туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.
      Yкiмет кепiлдiк берген экспорттық несиелер 1999 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша 1 605,9 млн. АҚШ долларына бара-бар сомада игерiлдi. Неғұрлым iрiлерi Германияның (үкiмет кепiлдiк берген игерiлген экспорттық несиелердiң жалпы сомасынан 45%-i), Түркияның (13,3%-i), Ұлыбританияның (10,5%-i), АҚШ-тың (9,8%-i), Австрияның (9,7%-i) несиелiк желiлерi болып табылады.
      Үкiмет кепiлдiк берген экспорттық несиелердiң көпшiлiк бөлiгi 1992-1994 жылдары тартылған болатын. Несиелендiрудiң бағыттары жобалардың тиiмдiлiгiнiң тиiстi есебiнсiз, банктiк сараптамасыз әкiмшiлiк жолмен белгiлендi. Заем алушылардың қаржылық дәрменсiздiгiнiң салдарынан үкiметтiк кепiлдiктер күшiне енедi және үкiмет республикалық бюджеттен несиелердi өтеу және қызмет көрсету жөнiндегi шығыстардың ауыртпалығын көтередi. Сыртқы несиелердi мезгiлсiз өтеу қаржылық ысыраппен қатар елдiң несиелiк рейтингiнiң төмендеуiне әкелiп соғуы, қарыз капиталының халықаралық рыногына шығуын шектеуi мүмкін.
      Кепiлдiк берiлмеген жеке борыш - 2 308,9 млн. АҚШ долларын құрады. Yкiмет кепiлдiк бермеген барлық сыртқы заемдар Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiнде тiркелуi тиiс. Мұндай заемдарды тартуды Қазақстан Республикасының валюта заңдарына сәйкес заем

 

алушылар дербес жүзеге асырады.

     Кәсіпорындардың тікелей келісім-шарттар бойынша бейрезиденттер

алдындағы несиелік берешегі 1 273,4 млн. АҚШ долларын құрады.

     Қазақстан Республикасының жалпы сыртқы борышы 7 525, 6 млн. АҚШ

долларын құрады.


                                     1-кесте


     Қазақстан Республикасының жалпы сыртқы борышы

                                    (млн. АҚШ доллары)

____________________________________________________________________

|  Көрсеткіштің атауы                            | 1999 жылдың       |

|                                                |1 қаңтарында*      |

|________________________________________________|___________________|

  1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің сыртқы      2 430,5  

     борышы

  1) Дамуға ресми көмектесу                        1 850,4

  2) Облигациялық заемдар                          550,0

  3) Өзгелері                                      30,1

  2. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің        653,7

     борышы

  1) ХВҚ несиелері                                 651,1

  2) Дамуға ресми көмектесу                         2,6

  3. Үкімет кепілдік берген сыртқы борыш            859,1

  4. Үкімет кепілдік бермеген сыртқы борыш          2 308,9

  5. Кәсіпорындардың тікелей келісім-шарттар       1 273,4

     бойынша міндеттемелері

     Жалпы сыртқы борыш                            7 525,6


     * 1999 жылдың 1 қаңтарындағы валюта бағамы бойынша


                                            2-кесте


        Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік борышы

           (1999 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша)

____________________________________________________________________

|  Көрсеткіштің атауы              | млн. теңге  | млн. АҚШ доллары  |

|                                  |             |                   |

|__________________________________|_____________|___________________|

Ішкі борыш                             83 910,2   1 001,3

Сыртқы борыш                          203 674,6   2 430,5

Барлығы                               287 584,6   3 431,8


               7. Қарыз алуға қойылатын шектеулер



 
       Қарыз алуға қойылатын шектеулердi белгiлеу қажеттiгi экономикалық қауiпсiздiктi - тұрақты және орнықты дамуды қамтамасыз ету мiндеттерiнен туындайды. Бұл үшiн борыштың өсу ырғағын және оның басқа негiзгi макроэкономикалық көрсеткiштердiң ырғағына қатынасын бағалау жүргiзiледi.
      Бүгiнгi таңда Қазақстан Республикасы қатарына жататын халықтың жан басына шаққанда табыстың деңгейi орташа елдер үшiн әлемдiк тәжiрибеде шектеулер ретiнде борышты басқару кезiнде мынадай көрсеткiштер пайдаланылады:
      елдiң жинақталған жалпы сыртқы борышының ағымдағы құнының IЖӨ-ге қатынасы 80 %-тен аспауы тиiс;
      жалпы сыртқы борышқа қызмет көрсету нормасы (жалпы сыртқы борышты өтеу және қызмет көрсету жөніндегi жиынтық төлемдердiң тауарлар мен қызмет көрсетулердiң экспортына қатынасы) 25 %-тен аспауы тиiс;
      бiр жылда есептелетiн жалпы сыртқы борыш бойынша проценттердiң тауарлар мен қызмет көрсетулердiң экспортына қатынасы 10 %-тен аспауы тиiс;
      жалпы сыртқы борышқа қызмет көрсетудiң өсу қарқыны тауарлар мен қызмет көрсетулер экспортының өсу қарқынынан аспауы тиiс;
      үкiметтiк борыштың СЖӨ-ге қатынасы (60 %-тен аспайды);
      үкiметтiк борышқа қызмет көрсету жөнiндегi төлемдердiң мемлекеттiк кiрiстерге қатынасы.
      Yкiметтiк қарыз алуды және, демек, үкiметтік борыштың өсуiн басты шектеу үкiметтік борышқа қызмет көрсету жөніндегi төлемдердiң республикалық бюджеттің кiрiстерiнен қатынасын сипатталатын көрсеткiш болып табылады, өйткенi соңғысы Қазақстан Республикасы Yкiметінiң сыртқы, сондай-ақ iшкi несие берушiлер алдындағы барлық борыштық мiндеттемелерiн қамтамасыз етедi.
 
                    8. Модельдi сипаттау
 
      1999-2008 жылдардағы кезеңге арналған қарыз алудың көлемдерiн және борыштық жағдайды бағалаудың есептемесiн жүргiзу үшiн алгоритмдiк модель жасалды. Оның үш модулiнiң көмегiмен үкiметтік қарыз алу мен борыш, үкiмет кепiлдiк берген борыш жөнiнде, жалпы сыртқы борышты бағалау жөнiнде есептемелер жүргiзiлдi.
      Yкiметтiк қарыз алу жөнiндегi есептеме модулi негiзгi көрсеткiштер серпiнiнiң есептемелерiн: заем қаражатының түсуiн, өтелуiн, үкiметтiк борыштың жағдайы мен қамдалуын, қарыз алу құралдары спектрiнiң үлгiсiнде пайдалану үшiн осы көрсеткіштердi алгоритмдiк тәуелдiлiкте сипаттау базасында бюджет тапшылығын қаржыландыруды қамтамасыз етедi. Iшкi рынокта қарыз алуды болжау үшiн қысқа мерзiмдi құралдардың тобы (МҚМ-3, 6, 12, МЕОО) және орта мерзiмдi қолданылатын және перспективалық құралдардың тобы (МОО-2, 3 және 5) сипатталған. Сыртқы қарыз алу үшiн жеңiлдетiлген заемдарды (жеңiлдiк кезеңi 30 жылға дейiн, 10 жылға дейiн) қоса алғанда, ұзақтығы әртүрлi мерзiмдегi (5, 10 және 20 жылға дейiн) заемдар тобы және капиталдың халықаралық рыногында орналастырылған мемлекеттік бағалы қағаздардың тобы сипатталған. Аспаптардың бұл спектрi, модельге ықтимал шарттардың көп егжей-тегжейiмен салмақ салмай, жеткiлiкті дәрежеде талап етiлген көрсеткiштердi есептеуге және қажетті бағалауларды жүргiзуге мүмкіндік бередi.
      Yкiметтік қарыз алуды модельдеу экономиканы дамытудың макрокөрсеткiштерi арқылы берiлген мемлекеттік бюджет тапшылығының көлемiн жабу үшiн құрылған. Бұл үшін жоғарыда аталған қарыз алу рыноктарын, топтары мен қарыз алу аспаптарын пайдалану құрылымы болжамды кезеңнiң басында бюджет тапшылығын жабуда рыноктардың, топтардың және аспаптардың iс жүзiнде қалыптасқан ара қатынасы алынатын тиiстi сипаттамамен берiледi және бюджет тапшылығын жабуда аспаптар үлесi өзгерiсiнiң берiлетiн трендтерiнiң көмегiмен кезеңнiң аяғына қарай көзделiп отырған ара қатынас белгiленедi. Осылайша заем қаражатының көздерiн пайдаланудың құрылымымен осы тұрғыда өзгерту заем саясатының түрлi нұсқаларына болжам жасауға мүмкiндiк бередi. Бұл ретте, модельдік қарыз алудың, қаржыландырудың, борыштың жай-күйіне және қарыз алуға қызмет көрсету ағымдарына баға берудiң сценарийлерi болжамды кезеңнiң басындағы мемлекеттiк борышты құрайтын iшкi және сыртқы заемдардың қолданылып жүрген портфелiнің деректерiне сүйенедi.
      Yкiметтiк қарыз алудың моделі бюджет тапшылығын 100% қаржыландырған кезде және осы шығыстардың бюджеттің кiрiс бөлiгiне берілген тиiстi деңгейiне (үлесiне) қатынасы бойынша қызмет көрсетуге жұмсалған шығыстарын бағалай отырып, ағымдар мен борыштың жай-күйiн болжау мүмкiндiгiн көздейдi. Және, керісінше, бюджеттің кiрiс бөлiгiне қатысы бойынша қызмет көрсетуге жұмсалған шығыстардың берiлген шектеу бойынша бюджет тапшылығын қаржыландыру деңгейін, белгiлеу. Бұл жағдайда норма ретінде жылдық бюджеттің кiрiс бөлiгiнің 15%-iн құрайтын шығыстардың көлемi пайдаланылды.
      Модельде кепiлдiк берiлген борыш бойынша есептер бюджеттiң кірiс бөлiгіне қатынасы бойынша борышқа қызмет көрсетуге жұмсалған шығыстарды шектеудiң берiлген шегiнде (қазiргi жағдайда 15 проценттік) табыс етiлетiн қаражат қалдығын олардан үкiметтік борышқа қызмет көрсетуге арналған шығыстарды шегергеннен кейiн пайдалану мүмкiндiгiн бағалау негiзiнде құрылған берiлген шектеудiң шегiнде берiлуi ықтимал қаражаттың қалдығын пайдалану мүмкiндiгiнiң бағасы негiзiнде құрылды. Бұл ретте, математикалық қатынастарды сипаттау арқылы тарту, өтеу, қызмет көрсету және мемлекеттiк емес заемдардың үкiмет кепiлдiгiмен тартылған борыш көрсеткiштерi модельденедi және дәрменсiз заем алушылар үшін мiндеттемелердi орындауға арналған бюджет шығыстарының ықтимал көлемдерi талданады. Мұндай заемдар бойынша ықтимал мiндеттемелердi бюджетке аудару жобаларды iрiктеудi жақсартудың нәтижесi ретiнде мәндiлiк серпінін төмендететiн тиiстi ықтималдық коэффициентiн және борыштық мiндеттемелердi дербес орындауды қамтамасыз ету бойынша түпкi заем алушылармен жұмысты ескере отырып жүзеге асырылады.
      Жалпы сыртқы борышты бағалаудың модулi үкiметтік сыртқы қарыз алуды, үкiмет кепiлдiк берген қарыз алуды модельдеу нәтижелерiн үкiмет кепiлдiк бермеген жеке қарыз алу көрсеткiштерi мен бағаларын және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкiнен алынған шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң тiкелей келiсiм-шарттары бойынша кредиторлық берешегiн сондай-ақ модельде қабылданған макроэкономикалық көрсеткiштердi бiрiктiредi. Бағалау қатынастарын математикалық сипаттау нәтижесiнде борыштың жағдайы және оған қызмет көрсетудiң негiзгi көрсеткiштерiнiң талдауын жүргiзуге және жалпы сыртқы борышты бағалау үшiн қабылданған өлшемдердi сақтауға мүмкiндiк берiледi.
      Қарыз алу процестерiн модельдеу мен талдау жасаудың негiзгi нәтижелерiнде олардың кестелiк түсiндiрiлуiнiң тиiстi сипаттамасы болады.
 
      9. Қарыз алудың көлемiн және борыштық жағдайдың дамуын
                            болжау
 
      Қарыз алуды болжау және нәтижелерiн бағалау берiлген бастапқы параметрлер, шектеулер мен реттелетін көрсеткiштер негiзiнде жасалған үлгiнiң көмегiмен есеп жүргiзу жолымен жүзеге асырылады.
      Бастапқы параметрлер: 1999-2008 жылдардың серпiнiндегi макроэкономикалық және басқа да көрсеткiштер - жалпы iшкi өнiм (IЖӨ), тауарлар мен қызмет көрсетулердiң экспорты, мемлекеттiк бюджеттің тапшылығы, мемлекеттiк кiрiстердiң көлемi, инфляция көрсеткiштерi, валюта бағамдары, үкiмет кепiлдiгi берiлмеген жеке сыртқы борыштың көлемдерi мен ағымдары, шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң тiкелей шарттар бойынша кредиторлық берешегiнiң ықтимал серпiнiнiң өзгеру бағасы; 1999 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша үкiметтiк және үкiмет кепiлдiк берген борыш, сондай-ақ iшкi және сыртқы мiндеттемелердiң қолданылып жүрген портфелiнiң өзгеру және оған қызмет көрсету көрсеткiштерi. Модельде пайдаланылатын макроэкономикалық көрсеткiштер Оңтүстiк Шығыс Азия мен Ресейдегi қаржылық дағдарыстың ықпалын назарға ала отырып, елдiң қалыптасқан және болжамдалған әлеуметтiк-экономикалық ахуалын ескере отырып қабылданды. Негiзгi бастапқы көрсеткiштер 1-қосымшада келтiрiлген.
      Қойылатын шектеулер: бюджет тапшылығын жабу дәрежесi; үкiметтік борышқа қызмет көрсету жөнiндегi төлемдердiң мемлекеттiк бюджет кiрiстерiне қатынасы; үкiмет кепiлдiк берген борышқа қызмет көрсетуге бағытталған бюджет қаражатының қалдығы. Бюджет тапшылығының берiлген көлемiн 100 %-ке жабудың және мемлекеттiк борышқа қызмет көрсетудi 15 %-ке шектеген кезде оны мемлекеттiк бюджеттiң кiрiстерiне жабудың сценарийi қаралуда.
      Реттелетiн (ауыспалы) параметрлер: қарыз алу құрылымы - заем капиталының iшкi және сыртқы рыноктарының, бюджет тапшылығын жабуда қарыз алу аспаптары мен жекелеген аспаптар топтарының ара қатынасы, қарыз алу аспаптарының (нысандарының) әр түрi үшiн рыноктарда қарыз алу құны; бюджет тапшылығын қаржыландыру көлемi; үкiметтік кепiлдiктер берудiң көлемi. Қарыз алудың берiлiп отырған құрылымы 2-қосымшада келтiрiлген.
      Жалғасып отырған әлемдiк қаржы дағдарысы жағдайында 1999 жылдың бюджетi үшiн iшкi қарыз алудың көлемi бюджет тапшылығын жабуға тартылған қаражаттың - 40%-тін, сыртқысы-60%-тiн құрады. Қарыз капиталының сыртқы және iшкi рыноктарында қарыз алу көлемiн бiртiндеп теңестiру болжануда (2008 жылы iшкi көздерден-50%, сыртқы көздерден-50% қаражат тарту болжануда). Бұдан басқа, iшкi қарыз алу құрылымында ұзақ мерзiмдi аспаптар үлесiнiң өсуi (1998-1999 жылдары қысқа мерзiмдi мемлекеттік бағалы қағаздар есебiнен шамамен 100% қаржыландырудың ара қатынасынан 2008 жылы орта мерзiмдi 67%-ке көшу), сырттан - заемдармен салыстырғанда бағалы қағаздар рөлiнiң өсуi 2008 жылы 25%-ке болжануда.
      Болжанып отырған сырттан қарыз алу құрылымында заемдар беру мерзiмi бойынша мынадай топтарға бөлiнедi: жылына 8%-тiк орташа ставкамен 5 жылға дейiн, 10 жылға дейiн, 20 жылға дейiн. Жеңiлдетiлген заемдардың тобы 5%-тiк ставкамен өтеу мерзiмi 30 жылға дейiн және жеңiлдетiлген кезеңмен 10 жылда жеке көрсетiлген. Сондай-ақ құрамында айналыс мерзiмi 3, 5, 7 және 10 жылға дейiн бағалы қағаздар көрсетiлген мемлекеттік бағалы қағаздардың эмиссиясы жолымен капиталдың халықаралық рыногына шығу аспаптары саралануда. Борыштық жағдайдың даму серпiнi берiлген бастапқы параметрлерде және қарыз алудың болжанып отырған құрылымында мемлекеттік борыш 2008 жылы IЖӨ-ге 30%-ке дерлiк жетiп, жеткiлiктi бiрқалыпты өсiп келе жатқанын көрсетедi. Бұл ретте, сыртқы рынокта тартылатын заемдардың ұзақ мерзiмдерiн ескере отырып, үкiметтiк борыштағы iшкi борыш үлесiнiң өзгеру серпiнi iшкi заемдармен салыстырғанда, болжану кезеңi iшiнде оның бiртiндеп төмендегенiн көрсетедi (1999 жылы 21%-тан 2008 жылы 18,1%-ке дейiн), iшкi борыштың өзгеру ырғағы, керiсiнше, iшкiмен салыстырғанда өсу қарқыны неғұрлым жоғары және оның үлесiн 2008 жылы 80%-ке жеткiзбек. Болжам бойынша 2008 жылы мемлекеттік борыш 18,1%-ке iшкi мiндеттемелерден және 81,9%-ке сыртқыдан тұратын болады.
      Үкiметтік борышқа қызмет көрсету 1999 жылы 1,07%-тен 2008 жылы IЖӨ көлемiне 2,3% өседi. Сонымен бiрге, бюджеттің кiрiс бөлiгiне қатынасы бойынша 1999 жылы 8,52%-тен 2002 жылы 15%-ке биiктеу шыңынан өте отырып, 2008 жылы 15%-ке қызмет көрсетудiң өсуi болжануда. Осылайша, экономика (IЖӨ) мен бюджеттiң (кiрiстер, бюджет тапшылығы) дамуының берiлген көрсеткіштерiнде модельде қабылданған үкiметтік және үкiмет кепiлдiк берген борышқа қызмет көрсету шығындары бюджет кiрiсінің 5%-iнен аспауы тиiс болған шектеу орындалуда. Аталған жағдай бюджет арасалмағын бұзбай-ақ, үкiметтік борышқа қызмет көрсету ғана емес, төменде келтiрiлген көлемде үкiмет кепiлдiгiн берудi мүмкiн етедi. Yкiметтiк қарыз алу мен борыш жөнiндегi есеп айырысулардың қорытындылары 3-қосымшада келтiрiлген.
      Жалпы сыртқы борышты бағалау (4-қосымша) негiзгi макроэкономикалық көрсеткiштермен салыстырғанда, болжамдық есеп көрсетiп отырғандай, экономиканың дамуы 2001 жылы 75,3%-ке жете отырып, 2008 жылы елдiң жалпы сыртқы борышы IЖӨ-ге қатысы бойынша шамамен 59,9%-тi құрайды.
      Жалпы сыртқы борыштың құрылымында Ұлттық Банктiң заемдарын қоса алғанда, үкiметтік сыртқы борыш 41,1%-ті, үкiмет кепiлдiк берген борыш - 0,4%-тi, кепiлдiк берiлмеген жеке борыш және тiкелей келiсiм-шарттар бойынша берешек - 38,6%-тi құрады. Жалпы сыртқы борыштың өсу қарқыны 1999-2001 жылдары жоғары болады (экспорттың өсу қарқынынан жоғары), бұдан кейiн 2002 жылы экспорттың өсу қарқыны жалпы сыртқы борыштың өсу қарқынынан асып түседi.
      Жалпы сыртқы борышқа қызмет көрсету IЖӨ-нiң 17,6%-тiн, немесе ел экспортының 9,0%-тiн құрайды, алайда, бұл көрсеткіштер 1999 жылы 17,9% және 7,6%-тен 2002 жылы тиiсінше 25,5% және 10,2%-ке дейiн болжанып отырған кезеңнiң аяғында кейiннен төмендей отырып, 1999-2002 жылдары өсетiн болады.
      Бұл ретте, борыш ауыртпалығының негiзгi индикаторлары қауiптi сәттен аспайды.
 
         10. Yкiметтiк кепiлдiктер беру лимиттерiнiң есебi
 
      Қазақстандық қаржы институттары мен нақты сектордың кәсiпорындарының несие рейтингiн қалыптастыру уақытты талап етедi, сондықтан осы шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң iшiнен жекелегендерi ғана қазiргi уақытта өздерiнiң жеке кепiлдiктерiмен инвестициялық жобаларға несие тарта алады.
      Сыртқы заемдар бойынша үкiметтік кепiлдiктер берудi шектеу (лимит) осы Бағдарламада дәрменсiз заем алушылар үшiн несие берушiлер алдындағы кепiлдiк берiлген мiндеттемелердi орындауды бюджет мүмкiндiгiнен қамтамасыз ету туындайды. Бұл ретте бюджеттiң кiрiс бөлiгiнде үкiметтік борышқа қызмет көрсету нормасы бойынша шектеулердi сақтау шеңберiнде ең алдымен, заем алушының дәрменсiздiгiне байланысты Кепiлшiнiң мiндеттемелерi күшiне енген кезде үкiмет кепiлдiк берген шетелдiк несиелерге қызмет көрсету қамтамасыз етiледi, оларға қызмет көрсету Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмдерiмен қайтарымды негiзде республикалық бюджеттен көзделген. Жаңа кепiлдiктер беру бюджет қаражатынан көрсетілген түрде шектелген және шығындалған қалдық орны болған дәрежеде ғана мүмкiн (5-қосымша).
      Бұл ретте бюджеттен үкiмет кепiлдiк берген борышқа қызмет көрсету коэффициентiн төмендету тенденциясы қойылды (0,1-тен 0,05-ке дейiн). Мұндай прогрессивтiк өзгерiс заем алушы-кәсiпорындардың қаржылық жай-күйiн жақсартқан, жеке, оның iшiнде қарсылық секторды кеңейту және нығайту үкiмет кепiлдiктерi берiлген мемлекеттiк емес сыртқы заемдардың есебiнен қаржыландырылатын инвестициялық жобаларды бiлiктiлiк сараптау және талдау кезiнде ықтимал.
      Yкiметтiк кепiлдiктер берудiң ықтимал көлемдерiнiң болжамдау есептерi бюджеттiң кiрiс бөлiгіне үкiметтiк және үкiмет кепiлдiк берген борышқа қызмет көрсетудiң 15%-тiк деңгейiн көздейтiн бюджет пропорциясынан бастап келтiрiлген.
 
      11. Тиiмдi және басқарылатын қарыз алуды жүзеге асыру
              жөнiндегi тұжырымдар мен ұсыныстар
 
      1) Қазiргi уақытта Қазақстан борыш ауыртпалығы бiршама әлсiз елдердiң қатарына жатады.
      2) Қарыз алудың процесiне жүргiзiлген талдау және оның ықтимал даму сценарийi борыш ауыртпалығын қауiптi болатын мәнiнен шығармай-ақ, қарастырылып отырған кезеңге қажетті қарыз алуды жүзеге асырудың мүмкiн екендiгiн көрсетiп отыр.
      3) Үкiметтiк және үкiмет кепiлдiк берген қарыз алудың бағдарламасы экономикалық реформаларды тереңдету бағдарламасын қатаң бағдарға ала отырып, контексте жүзеге асырылуы тиiс.
      4) Қарыз алу, әсiресе сыртқы рыноктарда, заем ресурстарын тиiмдi пайдалану мәселелерiмен өзара тығыз байланысты болуы тиiс.
      Ол:
      пайдалы инвестициялық жобаларды қаржыландыруды (үкiметтік қарыз алу кезiнде - мүмкiндiгінше ең көп және үкiмет кепiлдiк берген қарыз алу кезiнде - мiндеттi);
      заем қаражатын ең бастысы экспортқа бағытталған және импортты алмастыратын салаларға бағыттауды (сыртқы борышқа шетел валютасында қызмет көрсетуге капиталдың сыртқы рыногынан қарыз алу экспорттық операциялардан валюта түскен кезде шектеледi және экспорттан түскен түсiмдердiң маңызды бөлiгiн алатын қызмет көрсету белгiлi-бiр маңыздан асып кете алмайды);
      түпкi заем алушылардың қайтару тетiгiн жетiлдiрудi (егер мұндайлар көзделсе), қамтамасыз етудiң қолайлы түрiн айқындау және оларды бағалауды. Қаражатты бюджетке қайтарудың шарттары мен мерзiмдерiн белгiлеуге қатысты түпкi заем алушымен жұмыс iстеу кредитормен заем туралы келiсiмге қол қойғаннан кейiн емес, осындай келiсiмдi дайындау кезеңiнде басталуы тиiс;
      халықаралық қаржы ұйымдары қарыз берген кезде, көп жағдайларда жобаларды ұлттық көздерден қоса қаржыландыру талап етiледi (бұл заем алушының өз қаражаты да, сондай-ақ бюджет қаражаты да болуы мүмкiн). Мұндай тәжiрибе ХКДБ, ЕКДБ, ОЕСҒ қолданылады. Сондықтан бюджеттің мұндай шығыстарды қамтамасыз ету мүмкіндiгiн ескерiп, инвестициялық жобаларды қоса қаржыландыруға бағытталған бюджет қаражатының мақсатты пайдаланылуына бақылау жасаудың тиiмдi тетiгiн реттеу қажеттігін түсіндіреді.
      5) Сыртқы қарыз алу есебiнен бюджеттi қаржыландыру көлемiн жеткiлікті деңгейде көтеру және қолдау үшiн орта және ұзақ мерзiмдi борыштық мiндеттемелер эмиссиясының есебiнен iшкi қарыз алуды әртараптандыруды), сондай-ақ аймақтық сауда алаңдарын құру есебiнен мемлекеттік бағалы қағаздар рыногын кеңейтудi жүзеге асыру қажет.
      6) Осы Бағдарламадан туындайтын үкiметтiк қарыз алу индикаторлары болжамды болып табылады, және тиiстi жылға арналған республикалық бюджетті қабылдаған және түзетiлген кезде жыл сайын анықталуы және түзетiлуi тиiс.
      7) Сценарийларда қарыз капиталының iшкi және сыртқы рыноктарының осы сәттегi конъюнктура көрсеткiштерiн пайдалана отырып, қарыз алудың белгiлi бiр құрылымы берiлген болатын.
      Капитал рыногының жоғары сезiмталдығын және өзгерiп отыратындығын ескере отырып, капиталдың халықаралық рыноктар конъюнктурасының талдауы мен мониторингiн ұдайы жүзеге асыру қажет.
      8) Үкiметтiк борыш көлемдерiнiң өсуi, оның құрылымын әртараптандыру, оған қызмет көрсету көлемдерiнiң ұлғаюы тәуекелдiң түрлi факторларының (валюталық, проценттiк, трансферттік) әсерiн күшейтедi және тәуекелдi басқарудың тиiмдi тетiгiн құру, хеджирлеу аспаптарын дамыту жөнiндегi арнайы шаралар қолдануды талап етедi.
      9) Қазақстанның банктiк жүйесiн нығайту, бiр жағынан, бiрқатар жағдайларда үкiметтік кепiлдiктердiң орнын қазақстандық жетекшi банктерiнiң кепiлдiктерiмен (коммерциялық тәуекел бөлiгiнде) басуға, екiншi жағынан, тартылатын несиелердi сараптау мен қайтаруды қамтамасыз етуге мүмкіндiк беретін Yкiмет үшiн қарсы кепiлдiк ретiнде банктердi пайдалануға мүмкiндiк бередi.
      Сол сияқты экспорттық-сақтандыру агенттiктерiне құрамдастырылған кепiлдiк беру мүмкiндiгiн қарастырған жөн:
      Дүниежүзiлiк банк, МIGА, ОРIС, және басқалары беретiн қазақстандық банктер (үнемi саяси және реттеушi тәуекел кепiлдiктерi жеткiлiктi болуы мүмкiн) беретiн төлем кепiлдiгi бар саяси тәуекел кепiлдiктер, мұның өзi несие ресурстарының осы түрiн тарту кезiнде үкiметтік кепiлдiк берудi пайдалануға мүмкiндiк бередi.
 

                                             Қосымша 1



Болжамдық есеп айырысулар үшін пайдаланылатын негізгі бастапқы

 

                         көрсеткіштер

________________________________________________________________________

|                             |  1999        |  2000      |   2001       |

|_____________________________|______________|____________|______________|

№ІЖӨ көлемі (млн.тг)            1824100         2100000     2320900

ІЖӨ көлемі (млн. АҚШ долл.)    15300,0         14500,0     14900,0

Нақты мәндегі ІЖӨ, %           98,5            100,5       103

Экспорт (млн.АҚШ долл)         5185            5192        5357

ІЖӨ-ге шаққанда респ.бюджет.

тапшылығы, %-пен               3,7             3,2           2

РБ тапшылығы (млн. теңге)       67049           63000       46418

ІЖӨ-ге шаққанда респ.

бюджеттің кірістері, %-пен     12,6            13,1        13,6

РБ кірістері (млн. тг)         229900          276000      314600

ТБИ жылына орташа есеппен       7,1             13,4        7,3

Доллар/теңге бағамы

(орташа жылдық)                119,1           144,9       155,5

таблицаның жалғасы

________________________________________________________________________

|  2002   |  2003    | 2004    |   2005    |  2006    |  2007  |  2008   |

|_________|__________|_________|___________|__________|________|_________|

2507700    2660400    2800500   2943700    3092600    3249100  3413500

15400,0    15800,0    16300,0   16800,0    17300,0    17800,0  18300,0

103        103         103       103        103        103      103

5532       5703        5872     6048       6229       6416     6608

1,2        1,5         1,15     0,5        0,55       1,2      1,1

30092      39906       32206    14719      17009      38989    37549

14         14,2        14,5     14,8       14,9       15,2     15,5

351100     377800      406100   435700     460800     493900   529100

4,9        3,0         2,2      2,1        2,0        2,0      2,0

163,2      168,4       172,2    175,7      179,2      182,8    186,5



      Қарыз алу құрылымы(%)     Қосымша 2

________________________________________________________________________

|     Құрал түрі        |  1 деңгей   |   1 деңгей    |     1 деңгей     |

|                       |_____________|_______________|__________________|

|                       |1999 | 2008  | 1999 | 2008   | 1999  | 2008     |

|_______________________|_____|_______|______|________|_______|__________|

МЕҚҚАМ-3                                              60,00     40,00

МЕҚҚАМ-6                                                 40        35

МЕҚҚАМ-12                                                 0        25

Жиыны МЕҚҚАМ                             99     33      100       100

НСО                                                      50         5

МЕИҚАМ-2                                                 50        10

МЕИҚАМ-3                                                  0        18

МЕИҚАМ-5                                                  0        67

Жиыны МЕИҚАМ+НСО                          1     67      100       100

Жиыны ішкі қарыз алу       40  50,00    100 

Заемдар 5 жыл                                            10        20

Заемдар 10 жыл                                           30        30

Заемдар 20 жыл                                           40        25

Жеңілдетілген заемдар

(5%, 30,10 жыл gracc)                                    20        25

Жиыны сыртқы заемдар                     99     75      100       100

3 жылға дейінгі бағалы қағаздар                          30     30,00

5 жылға дейінгі бағалы қағаздар                          70     30,00

7 жылға дейінгі бағалы қағаздар                           0     20,00

10 жылға дейінгі бағалы қағаздар                          0        20

Жиыны бағалы қағаздар                     1     25      100       100

Жиыны сыртқы қарыз алу     60    50     100  

Барлығы                   100



                                             Қосымша 3

1999-2008ж.ж. арналған үкіметтік қарыз алу мен борыш динамикасы негізгі  

     көрсеткіштерінің болжамы

________________________________________________________________________

|                             |  1999        |  2000      |   2001       |

|_____________________________|______________|____________|______________|

№Қарыз алу мен борыштың 

көрсеткіштері


Түсімдердің барлығы           173575,28       113034      99859

Жаңа қарыз алу(бөлу)                          26933,00    57523,00

Қолданып жүрген МЕҚҚАМ        47594,83        9781,94     19161,39

Қолданып жүрген НСО+МЕИҚАМ    24373,81        1234,41     4898,17

Жаңа сыртқы заемдар           45320,54        15277,96    31161,37

Жаңа мемлекеттік бағалы       0,00            638,69      2302,07

қағаздар                                                     

Қолданып жүрген заемдарды     56286,10        86101,40    42336,05

игеру                     


Өтеу                          106527,28       50034,80    53440,92

Қолданып жүрген МЕҚҚАМ        60767,43        21252,75    15303,69

Қолданып жүрген НСО+МЕИҚАМ    6330,89         10085,16    10151,38

Жаңа сыртқы заемдар           0,00            5896,43     7571,81

Жаңа мемлекеттік бағалы       0,00            0,00        0,00 

қағаздар

Қолданылып жүрген заемдарды   39428,96        12800,47    20414,04

игеру


БТ қаржыландыру               67048,00        62999,59    46418,13

Қолданып жүрген МЕҚҚАМ        -13172,60       -11470,81   3857,70

Қолданып жүрген НСО+МЕИҚАМ    18042,92        -8850,75    -5253,21

Жаңа сыртқы заемдар           45320,54        9381,53     23589,56

Жаңа мемлекеттік бағалы       0,00            638,69      2302,07

қағаздар

Қолданылып жүрген заемдарды   16857,14        73300,93    21922,01

игеру    


Қызмет көрсету                19582,5         35470,80    41905,53

Қолданып жүрген МЕҚҚАМ        3339,49         2362,51     1285,49       

Қолданып жүрген НСО+МЕИҚАМ    1530,83         3932,51     4651,77

Жаңа сыртқы заемдар           0,00            6144,68     7785,23 

Жаңа мемлекеттік бағалы       0,00            121,97      304,92

қағаздар

Қолданылып жүрген заемдарды   14712,18        22909,13    27878,12

игеру  


Негізгі борыш                 523910          596155      683117

Қолданып жүрген МЕҚҚАМ        41355           3629        7487  

Қолданып жүрген НСО+МЕИҚАМ    69553           47497       42917  

Жаңа сыртқы заемдар           53274           88001       118028  

Жаңа мемлекеттік бағалы       0               1433        3840   

қағаздар

Қолданылып жүрген заемдарды   359729          455595      510846 

игеру


Салыстырма көрсеткіштер

Борыштың кіріске қызмет       15              15          15

көрсету нормасы              

Мем. борыштың кіріске қызмет

көрсету нормасы (млн.тг)      34485           41400       47190

Қызмет көрсету(млн.тг)        19583           35471       41906 

Борышқа қызмет көрсету/МБ     8,52            12,85       13,32

кірістері, %   


РБ тапшылығы (млн.теңге)      67048,8         63000       46418   

РБ тапшылығын қаржыландыру

(млн.тг)                      67048,8         6300        46418

Тапшылықты жабу, көзделгенге

%-пен                         100,00          100,00      100,00

РБ ұйғарымды тапшылығы,        3,67            3,00        200   

ІЖО-ге%    

Жаңа қарыз алу (бөлу)                         26933       57523


ІЖӨ-ге ара қатынасы

ІЖӨ көлемі (млн.тг)           1824100         2100000     2320900

Негізгі борыш/ІЖӨ,%           28,72           28,39       29,43

Қызмет көрсету/ІЖӨ,%          1,07            1,69        1,81

Қызмет көрсету (млн.тг)/      3,17            4,71        5,03    

экспорт, %       


РБ кірістері (млн.USD)        1928            1900        2026

ІЖӨ-ге респ.бюджеттің         12,6            13,1        13,6

кірістері %-пен

РБ кірістері (млн.тг)         229900          276000      314600


Қарыз алу құрылымы

Ішкі қарыз алу       

Түсімдер                      71969           11016       24060

Өтеу                          67098           31338       25455

БТ қаржыландыру               4870            -20322      -1396

Қызмет көрсету                4870            6295        5937

Негізгі борыш                 110907          51126       50403


Сыртқы қарыз алу    

Түсімдер                      101607          102018       75799

Өтеу                          39429           18697        27986

БТ қаржыландыру               62178           83321        47814

Қызмет көрсету                14712           29176        35968

Негізгі борыш                 413003          545029       632713



таблицаның жалғасы

________________________________________________________________________

|  2002   |  2003    | 2004    |   2005    |  2006    |  2007  |  2008   |

|_________|__________|_________|___________|__________|________|_________|

157770     136582     129422    116484     122097     166209    166396

157770,00  136582,00  129422,00 116484,00  122097,00  166209,00 166396,00

48200,88   38270,94   33260,50  27455,67   26394,65   32954,18  30258,26

19277,34   21463,62   24620,14  25814,55   30702,75   46526,01  51107,24

81619,46   67477,19   61061,28  52482,97   52535,32   68295,99  65294,68

8672,33    9370,25    10480,07  10730,81   12464,28   18432,82  19735,82

0          0          0         0          0          0         0 

12677,30   96675,78   97216,05  101765,45  105087,83  127219,44 128847,15

35938,10   41638,02   34817,61  29575,42   26452,24   29289,24  31130,85

247,09     8167,98    8741,65   10055,58   13780,14   27661,52  23570,06

10462,47   17377,49   20923,44  25909,20   29835,74   32176,77  36442,97

268,33     76,35      867,40    930,64     1313,62    2557,23   2902,68

80761,32   29415,94   31865,95  35294,62   33706,09   35534,67  34800,60

30092,70   39906,22   32205,95  14718,55   17009,17   38989,56  37548,85

12262,78   -3367,09   -1557,10  -2119,75   -57,59     3664,95   -872,58

19030,25   13295,64   15878,49  15758,98   16922,61   18864,48  27537,18

71156,98   50099,71   40137,84  26573,77   22699,58   36119,21  28851,71

8404,00    9293,90    9612,68   9800,17    11150,66   15875,59  16833,14

-80761,32  -29415,94  -31865,95 -35294,62  -33706,09  -35534,67 -34800,60

52003,55   55713,97   60848,37  65334,31   69083,29   73547,67  79290,01

2156,61    2430,46    1676,79   1345,12    1193,79    1303,84   1513,21

7019,45    10081,73   12553,94  14868,03   16977,12   18875,94  21360,20

11617,94   16399,68   19957,61  22643,64   24691,95   27100,88  29768,70

954,52     2037,39    3202,26   4416,60    5740,13    7435,03   9481,06

30255,04   24764,71   23457,77  22060,93   20480,30   18831,98  17166,84

744540     805566     853882    883803     916035     970686    1024665

19749      16382      14825     12705      12648      16313     15440

61947      75243      91121     106880     123803     142667    170204

195029     251343     297153    329766     359035     402367    439363

12434      22124      32236     42691      54692      71667     89950

455380     440474     418547    391760     365858     337673    309707


15          15        15        15         15         15        15

52665      56670      60915     65355      69120      74085     79365

52004      55714      60848     65334      69083      73548     79290

14,81      14,75      14,98     15,00      14,99      14,89     14,99

30092      39906      32206     14719      17009      38989     37549

30093      39906      32206     14719      17009      38990     37549

100,00     100,00     100,00    100,00     100,00     100,00    100,00

1,20       1,50       1,15      0,50       0,55       1,20      1,10

157770     136582     129422    116484     122097     166209    166396


2507700    2660400    2800500   2943700    3092600    3249100   3413500

29,69      30,28      30,49     30,02      29,62      29,88     30,02

2,07       2,09       2,17      2,22       2,23       2,26      2,32

5,76       5,80       6,02      6,15       6,19       6,27      6,43


21,56      2244       2364      2486       2578       2706      2837

14,0       14,2       14,5      14,8       14,9       15,2      15,5

351100     377800     406100    435700     460800     493900    529100


67478      59735      57881     53270      57097      79480     81366

36185      49806      43559     39631      40232      56951     54701

31293      9929       14321     13639      16865      22529     26665

9176       12512      14231     16213      18171      20180     22873

81696      91625      105946    119586     136451     158980    185645


90292      76847      71541     63214      65000      86729     85030

91492      46870      53657     62134      64855      70269     74146

-1200      29978      17885     1079       144        16460     10884

42827      43202      46618     49121      50912      53368     56417

662843     713941     747936    764217     779858     811706    839020




                                                 Қосымша 4

1999-2008ж.ж. арналған жалпы сыртқы табыс динамикасы негізгі  

     көрсеткіштерінің болжамы

________________________________________________________________________

|                             |  1999        |  2000      |   2001       |

|_____________________________|______________|____________|______________|

№Үкіметтік борыш        


Түсімдердің барлығы           173575          113034      99859

оның ішінде сыртқы            101607          102018      75799  

жаңа сыртқы заемдар           45321           15278       31161  

бағалы қағаздар               0               639         2302  

қолданып жүрген заемдар       56286           86101       42336  


Барлық өтеу                   106527          50035       53441  

оның ішінде сыртқы            39429           18697       27986  

жаңа сыртқы заемдар           0               5896        7572   

бағалы қағаздар               0               0           0              


қолданылып жүрген заемдар     39429           12800       20414  


Негізгі борыш барлығы         523910          596155      683117

оның ішінде сыртқы            413003          545029      632713

жаңа сыртқы заемдар           53274           88001       118028  

бағалы қағаздар               0               1433        3840   

қолданылып жүрген заемдар     359729          455595      510846 


Барлық қызмет көрсету         19582           35471       41906

оның ішінде сыртқы            14712           29176       35968

жаңа сыртқы заемдар           0               6145        7785

бағалы қағаздар               0               122         305

қолданылып жүрген заемдар     14712           22909       27878


Ұлт.Банктің борышы                                               

Игеру, млн. USD               217

Өтеу, млн. USS                174             135         93,10 

Қызмет көрсету, млн. USS      16              8,71        10,37   

Негізгі борыш, млн.USS        688             552,8       459,7

Игеру, млн.тнг                25845           0           0   

Өтеу, млн.тнг                 20723           19562       14477

Қызмет көрсету. млн.тнг       1848            1262        1612  

Негізгі борыш, млн.тнг.       81920           80105       71488 


Кепілдік берілген борыш

Түсімдер (млн.тнг)            1139            2150        621 

Түсімдер (млн.USS)            10              15          4   

жаңа заемдар                  0               2150        621

қолданылып жүрген заемдар     1139            0           0      

Өтеу (млн.тнг.)               22425           25362       32030

Өтеу (млн.USS)                188             175         206  

жаңа заемдар                  0               0           0

қолданылып жүрген заемдар     22425           25362       32030

Қызмет көрсету (млн.тнг.)     6269            6040        4286

Қызмет көрсету (млн.USS)      53              42          28      

жаңа заемдар                  0               103         236

қолданылып жүрген заемдар     6269            5936        4050

Негізгі борыш (млн.тнг.)      81031           75372       49320

Негізгі борыш (млн.USS)       680             520         317 

жаңа заемдар                  0               2150        2771

қолданылып жүрген заемдар     81031           73223       46549


Кепілдік берілген жеке борыш

Игеру, млн. USS               2150            2100        2150

Өтеу, млн.USS                 1255            1551,9      1792,0 

Қызмет көрсету, млн.USS       204             239,80      266,40

Негізгі борыш, млн.USS        3219            3767,4      4125,4

Игеру,млн.тнг                 256065          304290      334325

Өтеу,млн.тнг                  149494          224870      278656

Қызмет көрсету, млн.тнг       24249           34747       41425

Негізгі борыш, млн.тнг        383419          54896       641500


Жалпы сыртқы борыш (несиесіз берешек)

Игеру, млн. тнг               384655          408458      410746

Өтеу, млн.тнг                 232071          288491      353149 

Қызмет көрсету, млн.тнг       47078           71224       83292

Қызмет көрсету, млн.USD       395             492         536  

Негізгі борыш, млн.тнг        959373          1246402     1395021

Негізгі борыш, млн.USD        8055,2          8601,8      8971,2 


Жалпы сыртқы борыш (бағалау)

Игеру, млн. тнг               480819          510572      513432

Өтеу, млн.тнг                 290089          360614      441436 

Қызмет көрсету, млн.тнг       58847           89030       104115

Негізгі борыш, млн.тнг        1199216         1558002     1743776

Негізгі борыш, млн.USD        10069           10752       11214 

Жалпы сыртқы борыш/ІЖӨ        65,74           85,41       83,04

Жалпы сыртқы борыш/ІЖӨ        65,81           74,15       75,26

(USD),%

Жалпы борыштың төлем          12,28           16,51       17,21

проценті/Экспорт            

Жалпы борыштың төлем          7,62            9,47        10,00

проценті/Экспорт (USD)       


Үкімет. сыртқы               494923          625133      704201

борыш+Ұлт.Банк 

Мемл.кепілдік берілген        81031           75372       49320

сыртқы борыш   

Кепілдік берілмеген дербес    383419          545896      641500 

борыш

Тікелей келісім-шарттар       239843          311600      348755

Қызмет көрсету-ХҚДБ бойынша  

Үкімет.сыртқы борышқа қызмет  54141           47873       63954

көрсету   

Үкімет.кепілд. сыртқы         28694           31402       36316

борышқа қыз.көрс.  

Кепілд. берілмеген дербес     173743          259617      320081

сырт. борышқа қызмет

көрсетулер   

Тікелей шарттар бойынша       69787           89929       109110

қызмет көрсетулер    


Үкімет сыртқы борышқа         455             330         411

қызмет көрсету, mS     

Үкімет.кепілд.сырт.           241             217         234

борышқа қызмет көрсету,мS    

Кепілд.берілмеген дербес      1459            1792        2058

сырт. бор.қыз.көрс.,мS   

Тікелей шарттар бойынша

қызмет көрсетулер, m%         586             621         702


Жалпы сырт.борышқа қызм.      2740            2959        3405

көрс.(WВ)(млн.USD) 

Жалпы сырт.борышқа            326365          428821      529461

қызм. көрс. (WB)     

Жалпы сырт.бор.қызм.          17,91           20,41       22,85

көрс./ІЖӨ(WВ),%(USD) 

Жалпы сырт.бор.қызм.          17,89           20,42       22,81

көрс./ІЖӨ(WВ),%(USD)      

Жалпы сырт. борышқа қызм.     68,08           79,50       87,51

көрс./экспорт(WВ),%


Экспорттың өсу                6,04            12,52       12,16

қарқыны, % (тг.)

Экспорттың өсу                -10,20          0,14        3,17

қарқыны, %(USD)

Жалпы борыштың өсу            95,28           34,62       11,92

қарқыны, %(тг.)

Жалпы борыштың өсу

қарқыны, %(USD)               28,38           6,79        4,29

Қызмет көрсетудің өсу

қарқыны, %(USD)               157,42          32,18       23,47



таблицаның жалғасы


________________________________________________________________________

|  2002   |  2003    | 2004    |   2005    |  2006    |  2007  |  2008   |

|_________|__________|_________|___________|__________|________|_________|

157770     136582     129422    116484     122097     166209    166396

90292      76847      71541     63214      65000      86729     85030    

81619      67477      61061     52483      52535      68296     65295  

8672       9370       10480     10731      12464      18433     19736  

0          0          0         0          0          0         0      

127677     96676      97216     101765     105088     127219    128847 

91492      46870      53657     62134      64855      70269     74146  

10462      17377      20923     25909      29836      32177     36443  

268        76         867       931        1314       2557      2903   

80761      29416      31866     35295      33706      35535     34801  


744540     805566     853882    883803     916035     970686    1024665

662843     713941     747936    764217     779585     811706    839020

195029     251343     297153    329766     359035     402367    439363 

12434      22124      32236     42691      54692      71667     89950  

455380     440474     418547    391760     365858     337673    309707 


52004      55714      60848     65334      69083      73548     79290  

42827      43202      46618     49121      50912      53368     56417 

11618      16400      19958     22644      24692      27101     29769 

955        2037       3202      4417       5740       7435      9481   

30255      24765      23458     22061      20480      18832     17167 


108,40     107,70     86,00     78,80      78,80                       

7,38       3,73       2,55      1,13       0,28                     

351,3      243,6      157,6     78,8       0,0                       

     0      0          0         0          0                           

17691      18137      14809     13845      14121                       

1204       628        440       199        50                          

57337      41027      27143     13850      5

19312      12526      6155      3348       3179       1301      346

118        74         36        19         18         7         2    

215        420        462       462        247        185       185 

19097      12105      5694      2886       2932       1116      161 


2715       1586       849       510        291        188       109  

17         9          5         3          2          1         1    

256        227        186       142        109        87        69   

2458       1359       663       368        183        101       40 


32313      20736      15000     11923      8958       7818      7614  

198        123        87        68         50         43        41       


2556       2136       1674      1212       965        780       596

29757      18600      13326     10711      7993       7037      7019


2000       1900       1730      1620       1623,8     1628,8    1633,8

1885,2     1852,3     1816,9    1703,2     1605,6     1587,0    1588,0

278,10     284,10     282,20    279,80     282,30     285,90    289,60

4240,2     4287,9     4201,0    4117,8     4136,0     4177,8    4223,6

326400     319960     297906    284634     290985     297745    304704

307665     311927     312870    299252     287724     290104    296162

45386      47842      48595     49161      50588      52263     54010

692001     722082     723412    723497     741171     763702    787701


416692     396807     369447    347848     355985     384473    389734

436160     389459     387492    378580     369879     361673    370654

92132      93259      96501     98991      101842     105819    110536

565        554        560       563        568        579       593 

1444494    1497786    1513492   1513488    1529718    1583226   1634336

8851,1     8894,2     8789,1    8614,0     8536,4     8661,0    8763,2


520865     496009     461809    434810     444981     480592    487168

545200     486824     484364    473224     462349     452091    463318

115166     116573     120626    123739     127303     132274    138170

1805617    1872232    1891864   1891860    1912148    1979032   2042919

11064      11118      10986     10768      10670      10826     10954

77,80      74,66      71,11     67,55      64,96      63,99     62,88

71,84      70,37      67,40     64,09      61,68      60,82     59,86

17,20      15,88      14,91     13,78      13,05      12,50     13,48

10,21      9,71       9,54      9,32       9,12       9,02      8,97


720180     754968     775079    778067     779590     811706    839020

32313      20736      15000     11923      8958       7818      7614

692001     722082     723412    723497     741171     763702    787701

361123     374446     378373    378372     382430     395806    408584


134320     90072      100274    111256     115768     123637    130563

22027      14112      7004      3858       3470       1489      455

353051     359770     361465    348413     338312     342366    350172

132073     120680     120998    119393     117930     116873    120298


823        535        582       633        646        676       700

135        84         41        22         19         8         2

2163       2136       2099      1983       1888       1873      1878

809        717        703       680        658        639       645


3931       3472       3425      3318       3211       3197      3225

641470     584633     589742    582919     575480     584365    601488

25,52      21,97      21,01     19,75      18,56      17,96     17,62

25,58      21,98      21,06     19,80      18,61      17,99     17,62

95,81      79,64      72,92     64,93      59,01      55,24     58,70


10,66       9,65      10,18     11,00      8,62       548       -3,14

3,27        3,10      2,95      3,00       3,00       3,00      3,00

3,55        3,69      1,05      0,00       1,07       3,50      3,23

-1,34       0,49      -1,18     1,99      -0,90       1,46      1,18

21,16      -8,86      0,87      -1,16     -1,28       1,54      2,93


                                                        Қосымша 5

РБ қаражаты қалдығының есебі және оны кепілдіктерге қызмет көрсету

үшін пайдалану.             

________________________________________________________________________

|                             |  1999        |  2000      |   2001       |

|_____________________________|______________|____________|______________|

Қызмет көрсету резерві        7937,58         5929,20      5284,47

Кепілд.берілген қызм. көрсету 2692,80         2919,66      3410,01

Кепілдіктердің көлемі         200             50           0 

(млн.US$)

таблицаның жалғасы


________________________________________________________________________

|  2002   |  2003    | 2004    |   2005    |  2006    |  2007  |  2008   |

|_________|__________|_________|___________|__________|________|_________|

661,45     956,03     66,63    20,73        36,79     537,44    75,19

2315,37    1637,27    1047,99  571,26       468,32    326,39    246,52

0          0          0        0            0         0         0


  Оқығандар:

Қобдалиева Н.

Омарбекова А.






О Программе правительственного и гарантированного правительством заимствования на 1999-2008 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 5 июня 1999 года № 702. Утратило силу - постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 июля 2002 года № 853

 


     В соответствии с Законом Республики Казахстан "О внешнем заимствовании

и управлении внешним долгом" 


Z970090_


  Правительство Республики Казахстан

постановляет:         

     1. Принять Программу правительственного и гарантированного

правительством заимствования на 1999-2008 годы.

     2. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.


       Премьер-Министр

     Республики Казахстан

                             Программа

                правительственного и гарантированного

           правительством заимствования на 1999-2008 годы


                         1. Общие положения


 
       Программа правительственного и гарантированного правительством заимствования на 1999-2008 годы (далее по тексту "Программа") содержит оценки текущего состояния, прогнозируемого развития процесса и допустимых границ привлечения, погашения и обслуживания привлекаемых Правительством Республики Казахстан и под его гарантии займов на внешнем и внутреннем рынках ссудного капитала. Программа является документом, на основе которого осуществляется разработка Программы государственных инвестиций на среднесрочный период и определяются показатели заимствования и долга при формировании государственного бюджета Республики Казахстан на соответствующий год.
      Программа разработана в соответствии с Законом Республики Казахстан "О внешнем заимствовании и управлении внешним долгом" Z970090_ , Законом Республики Казахстан "О бюджетной системе" на основе долгосрочного прогноза экономического развития и с учетом бюджетной политики и программы государственных инвестиций.
 
                     2. Цель и задачи Программы
 
      Основной целью Программы является определение объемов правительственного заимствования, необходимых с точки зрения достижения и поддержания долгосрочного экономического роста страны и допустимых с точки зрения обеспечения экономической безопасности (устойчивой платежеспособности страны).
      В соответствии с целью Программа направлена на решение следующих задач:
      оценка текущей долговой ситуации;
      определение прогноза изменения основных макроэкономических показателей, определяющих и влияющих на формирование и оценку в долгосрочной перспективе правительственного и гарантированного правительством долга;
      оценка возможных источников и инструментов заимствования на внутреннем н внешнем рынках капитала;
      определение возможных объемов и структуры заимствования;
      прогнозирование развития долговой ситуации: динамики и структуры правительственного и гарантированного правительством долга, валового внешнего долга страны, погашения и обслуживания долга;
      оценка параметров безопасности накопленного долга и его обслуживания;
      определение параметров ежегодного лимита правительственного долга и лимита предоставления правительственных гарантий;
      предложение практических мер (рекомендаций) для осуществления эффективного и управляемого Правительством Республики Казахстан заимствования.
 
                3. Цели заимствования и направления использования
                           заемных ресурсов
 
      Целью правительственного заимствования является обеспечение финансирования дефицита государственного бюджета. При этом имеется в виду дефицит бюджета, сложившийся в результате превышения расходов над доходами, с учетом финансирования инвестиционных проектов за счет заемных средств.
      Основные направления использования заемных средств определяются долгосрочными приоритетами Стратегии Президента Республики Казахстан - "Казахстан-2030: процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев", конкретные приоритетные проекты утверждаются Программой государственных инвестиций, разрабатываемой на среднесрочный период.
 
                 4. Источники и виды заемных ресурсов
 
      Правительственное заимствование осуществляется путем привлечения займов на внутреннем н внешних рынках ссудного капитала.
      На внутреннем рынке Правительство Республики Казахстан осуществляет заимствование путем эмиссии государственных ценных бумаг, либо привлечения кредитов Национального банка. С 1998 года Правительство Республики Казахстан отказалось от данного источника, полностью перейдя на неинфляционные внутренние источники финансирования дефицита бюджета - эмиссию государственных ценных бумаг. При этом государственные ценные бумаги по срокам обращения разделяются на: краткосрочные, со сроком обращения до 1 года, среднесрочные, со сроком обращения свыше 1 года до 10 лет, и долгосрочные, со сроком обращения 10 лет и более.
      Источники внешнего заимствования, осуществляемого путем

 

правительственного   заимствования,   разделяются   на   официальные

(международные организации, правительства иностранных государств) и

частные (иностранные коммерческие банки, фирмы-зкспортеры, крупные

страховые компании, инвестиционные, пенсионные фонды).

     Внешнее правительственное заимствование образуют следующие

основные потоки финансовых ресурсов:

     официальная помощь развитию (многосторонняя и двусторонняя);

     облигационные займы;

     прочее заимствование.

                5.Основные принципы заимствования



 
       Наряду с основополагающими принципами срочности, возвратности и платности в правительственном заимствовании необходимо соблюдение ряда следующих принципиальных подходов:
      1) заимствование не должно приводить к нарушению устойчивости платежеспособности страны;
      2) максимальная мобилизация внутренних инструментов заимствования;
      3) привлечение максимальной доли льготных займов;
      4) при привлечении средств на реализацию инвестиционных проектов - минимизация платежей по обслуживанию долга, подлежащих выплате в период до завершения проекта, т.е. до того, как проект начнет приносить финансовую отдачу,
      5) приоритетное направление средств займов на финансирование инвестиционных проектов, обеспечивающих при их реализации прирост поступлений в доходную часть бюджета.
      При выборе источников заимствования должны учитываться следующие факторы:
      1) стоимость данного вида заимствования;
      2) ограничения, накладываемые на данный вид заимствования, преференции кредиторов относительно типа проектов, на которые предоставляются ресурсы (социально-ориентированные проекты, инфраструктурные проекты, поставка определенного вида товаров и оборудования и т.д.);
      3) доступность тех или иных видов заемных ресурсов;
      4) сроки погашения долговых обязательств, возможность продления срока выплат путем реструктуризации долга, соответствие сроков платежа по кредиту срокам окупаемости финансируемого кредитом проекта;
      5) существующая структура заимствования.
 
         6. Анализ состояния валового внешнего долга, правительственного
           и гарантированного правительством долга на 1 января 1999 года.
 
      Объемы будущих правительственных заимствований в значительной степени определяются существующим объемом и структурой валового внешнего долга страны, в том числе правительственного и гарантированного правительством внешнего долга, стоимостью его обслуживания.
      Несмотря на то, что Правительство Республики Казахстан не несет ответственности по обязательствам частных заемщиков, не имеющих правительственные гарантии, объем частного негарантированного долга, являющегося составной частью валового внешнего долга, влияет на показатели платежеспособности страны.
      Правительство Республики Казахстан совместно с Национальным банком Республики Казахстан целенаправленно ведет работу по организации, осуществлению и совершенствованию мониторинга государственного и гарантированного государством долга, его погашения и обслуживания. Разработка настоящей Программы является одним из составляющих элементов технологии управления заимствованием и долгом. Необходимой основой для выполнения такой работы, анализа состояния и принятия управленческих решений по заимствованию и долгу является полноценная информационная база, формируемая в результате организованного Правительством Республики Казахстан и Национальным банком Республики Казахстан мониторинга государственного и негосударственного долга. Нижеприведенный анализ получен на данных информационной базы комплексной системы управления долгом Министерства финансов Республики Казахстан и данных по оценке валового внешнего долга, осуществляемой Национальным Банком Республики Казахстан.
      Правительственный внутренний долг составил на 1 января 1999 года 83 910,2 млн. тенге (1 001,3 млн.долл.США). Государственные специальные казначейские обязательства составляют 43,9% общего объема правительственного внутреннего долга, государственные кратко- и среднесрочные обязательства - 40,7%, прочие обязательства - 15,4%.
      Объем правительственного внешнего долга составил 2 430,5 млн. долл. США, в том числе обязательства многосторонним организациям (МБРР, ЕБРР, АБР) 1 239,45 млн. долл., правительствам иностранных государств (Японии, ФРГ, Швеции, Австрии) - 367,35 млн. долл., иностранным коммерческим банкам- 243,6 млн. долл., по облигационным займам - 550 млн. долл., по прочим внешним займам - 30,07 млн. долл. США. Правительственный внешний долг образуют обязательства по правительственным внешним займам, привлеченным Правительством Республики Казахстан. Поступление и использование средств займов осуществляется через республиканский бюджет.
      По состоянию на 1 января 1999 года Республикой Казахстан подписано 38 соглашений о займах официальной помощи развитию на сумму эквивалентную 2 584,8 млн. долл. США, из которых программные займы составляют 1 546 млн. долл. США, проектные (инвестиционные) - 1 038,8 млн. долл. США. Займы ОПР предоставлены Республике Казахстан МБРР, АБР, ЕБРР, ИБР, КFW, ОЕСF, Эксимбанком Японии, а так же правительствами Австрии и Швеции.
      Наибольший объем ОПР предоставлен Казахстану МБРР. Подписано 16 соглашении о займах на общую сумму 1 503,6 млн. долл., из которой освоено на используемую дату оценки 926,8 млн. долл. США. Займы МБРР направлены на финансирование программ структурных преобразовании экономики, развитие финансового и промышленного сектора, городского транспорта, техническую помощь развитию нефтегазового сектора, реабилитацию Узеньского нефтяного месторождения, улучшение ирригационной и дренажной систем, развитие социальной зашиты, поддержку реформирования системы управления ресурсами в государственном секторе и др.
      Правительством Республики Казахстан заключено 4 соглашения о займах с Экспортно-импортным банком Японии на условиях софинансирования с займами МВФ и МБРР на сумму эквивалентную 276,03 млн. долл., которые полностью освоены. Погашено 14,4 млн. долл.
      С Азиатским банком развития подписано 10 соглашений о займах на общую сумму 415,3 млн. долл., которые направлены на поддержку программ структурных реформ, программу развития сельскохозяйственного сектора, улучшение системы образования, восстановление дорог, пенсионную реформу др. Освоено 284,25 млн. долл. США.
      Займов ОЕСF привлечено на сумму эквивалентную 254,7 млн. долл., из которых освоено 93,82 млн. долл. Займы ОЕСF направлены на развитие железнодорожного транспорта, а так же на строительство моста через р.Иртыш.
      Заключено соглашение о займе с ЕБРР на сумму эквивалентную 175,1 млн. долл., направленное на реконструкцию порта Актау. Освоено 28,4 млн. долл. США.
      Правительством Республики Казахстан были заключены соглашения с правительствами Австрии и Швеции на предоставление средств в форме дополнительного финансирования займа МБРР на поддержку платежного баланса на суммы эквивалентные 4,88 млн. долл. США и 3 млн. долл. США соответственно. Данные займы освоены полностью.
      Так же был привлечен займ КFW на закупку автобусов на сумму эквивалентную 3,99 млн. долл. США освоен полностью.
      На цели создания хирургического центра были привлечены займы ИБР на общую сумму, эквивалентную 11,7 млн.долл.США.
      Правительство Республики Казахстан как суверенный заемщик выпускает облигационные займы в пределах лимита правительственного долга.
      Были осуществлены 2 выпуска государственных ценных бумаг на международные рынки капитала. Объем дебютного выпуска казахстанских евронот в декабре 1996 г. составил 200 млн. долл. США с годовой ставкой купона 9,25% и со сроком обращения 3 года. Объем второй эмиссии евронот составил 350 млн. долл. США с годовой ставкой 8,375%, со сроком обращения 5 лет.
      В структуре правительственного внешнего заимствования устойчива тенденция преобладания официального финансирования развития. Кроме того, происходят изменения в структуре самих займов официального финансирования развития. В настоящее время они направляются главным образом на реализацию государственных инвестиционных проектов в важнейших отраслях экономики, а так же развитие социальной сферы.
      Валютная структура правительственного внешнего долга недостаточно диверсифицирована. Удельный вес доллара США составил на 1 января 1999 года 82,3%, японской йены - 16,1%, немецкой марки - 1%, австрийского шиллинга - 0,3%. Размер платежей по обслуживанию долга в долларовом выражении чувствителен к изменению кросс-курсов валют.
      Долг Национального Банка составил 653,7 млн.долл.США, из них по кредитам МВФ 651,06 млн.долл.США, займам ЕБРР - 2,64 млн.долл.США. В течение 1993-1998 годов между Правительством Республики Казахстан, Национальным банком Республики Казахстан и Международным валютным фондом было подписано 4 кредитных соглашения на общую сумму 735,1 млн. SDR (специальные права заимствования): STF (программа системных преобразований) - 123,75 млн. SDR; Stаnd-Ву-1 (соглашение о резервных кредитах - 1) - 74,25 млн. SDR; Stаnd-Ву-2 (соглашение о резервных кредитах - 2) - 185,6 млн. SDR и ЕFF (соглашение о расширенном кредитовании) - 309,4 млн.SDR.
      Решение о привлечении средств на пополнение золото-валютных резервов Национального банка Республики Казахстан принимается Правительством Республики Казахстан и Национальным банком Республики Казахстан в рамках заключенных соглашений с Международным валютным фондом.
      Объем гарантированного правительством внешнего долга на 1 января 1999 года составил 859,1 млн. долл. США. Экспортные кредиты под правительственные гарантии Республики Казахстан привлекаются в пределах ежегодно устанавливаемого Законом о республиканском бюджете лимита предоставления правительственных гарантий. Предоставление правительственных гарантий осуществляется в соответствии с Законом Республики Казахстан "О внешнем заимствовании в управлении внешним долгом".
      Экспортных кредитов под правительственные гарантии освоено по состоянию на 1 января 1999 года на сумму эквивалентную 1 605,9 млн.долл. США. Наиболее крупными являются кредитные линии Германии (45% от общей суммы освоенных гарантированных правительством экспортных кредитов), Турции (13,3%), Великобритании (10,5%), США (9,8%), Австрии (9,7%).
      Большая часть экспортных кредитов под правительственные гарантии была привлечена в 1992-1994 годы. Направления кредитования определялись административным путем без должного расчета рентабельности проектов, банковской экспертизы. В следствие финансовой несостоятельности заемщиков в действие вступают правительственные гарантии, и правительство несет бремя расходов по погашению и обслуживанию кредитов из республиканского бюджета. Несвоевременное погашение внешних кредитов, наряду с финансовыми потерями, может привести к снижению кредитного рейтинга страны, ограничивать доступ к международному рынку ссудного капитала.
      Частный негарантированный долг составил - 2 308,9 млн.долл США. Все внешние негарантированные государством займы подлежат регистрации в Национальном Банке Республики Казахстан. Привлечение таких займов осуществляется заемщиками самостоятельно в соответствии с валютным законодательством Республики Казахстан.
      Кредиторская задолженность предприятий перед нерезидентами по прямым контрактам составила 1 273,4 млн. долл. США.
      Валовой внешний долг Республики Казахстан составил 7 525,6 млн. долл. США.
 

                                                    Таблица 1



 
                 Валовой внешний долг Республики Казахстан

 

                                         (в млн. долл. США)

_________________________________________________________________

Наименование показателя                     на 01.01.99 г.*

_________________________________________________________________    

1. Внешний долг Правительства Республики

Казахстан                                      2 430, 5

1) Официальная помощь развитию                 1 850,4

2) Облигационные займы                           550,0

3) Прочие                                         30,1

2. Долг Национального Банка Республики

Казахстан                                        653,7

1) Кредиты МВФ                                   651,1

2) Официальная помощь развитию                     2,6

3. Гарантированный правительством внешний

   долг                                          859,1

4. Негарантированный правительством внешний

долг                                           2 308,9

5. Обязательства предприятии по прямым

контрактам                                     1 273,4

Валовый внешний долг                           7 525,6

______________________________________________________________________    

     * по курсу валют на 1 января 1999 года



                                                          Таблица 2


          Государственный долг Правительства Республики Казахстан

                        (по состоянию на 01.01.99 г.)

_______________________________________________________________________    


Наименованне показателя              млн.тенге            млн.долл.

                                                             США

-----------------------------------------------------------------------

Внутренний долг                      83 910,2              1 001,3

Внешний долг                        203 674,6               2430,5

Всего                               287 584,6              3 431,8

________________________________________________________________________

                     7. Ограничения на заимствование            


 
       Необходимость определения ограничений на заимствование вытекает из задач обеспечения экономической безопасности - стабильного и устойчивого развития. Для этого производится оценка динамики роста долга и ее соотношения с динамикой других основных макроэкономических показателей.
      В мировой практике для стран со средним уровнем дохода на душу населения, к которым в настоящее время относится Республика Казахстан, при управлении долгом в качестве ограничений используются следующие показатели:
      отношение текущей стоимости накопленного валового внешнего долга страны к ВВП не должно превышать 80%;
      норма обслуживания валового внешнего долга (отношение совокупных платежей по погашению и обслуживанию валового внешнего долга к экспорту товаров и услуг) не должна превышать 25 %;
      отношение начисляемых за год процентов по валовому внешнему долгу к экспорту товаров и услуг не должна превышать 10%;
      темпы роста обслуживания валового внешнего долга не должны превышать темпы роста экспорта товаров и услуг;
      отношение правительственного долга к ВВП (не выше 60%);
      отношение платежей по обслуживанию правительственного долга к доходам республиканского бюджета.
      Главным ограничением правительственного заимствования и, следовательно, роста правительственного долга является показатель, характеризующий отношение платежей по обслуживанию правительственного долга к доходам республиканского бюджета, поскольку последним обеспечиваются все долговые обязательства Правительства Республики Казахстан как перед внешними, так и перед внутренними кредиторами. Кроме того, для ограничения объема краткосрочного долга, образуемого в результате выпуска 3-х, 6-ти месячных государственных ценных бумаг, и затрат на его обслуживание целесообразно ограничение допустимого уровня ставки эффективной доходности по таким бумагам ставкой рефинансирования, устанавливаемой Национальным Банком Республики Казахстан.
 
                           8.0писание модели
 
      Для проведения расчетов объемов заимствования и оценки долговой ситуации на период 1999-2008 годы была построена алгоритмическая модель. С помощью ее трех модулей были проведены расчеты по правительственному заимствованию и долгу, гарантированному правительством долгу, по оценкам валового внешнего долга.
      Модуль расчетов по правительственному заимствованию обеспечивает расчеты динамики основных показателей: поступления средств займов, погашения, состояния и обслуживания правительственного долга, финансирования дефицита бюджета на базе описаний алгоритмических зависимостей этих показателей для используемого в модели спектра инструментов заимствования. Для прогнозирования заимствования на внутреннем рынке описаны группа краткосрочных инструментов (МЕККАМ-3, 6, 12, НСО) и группа среднесрочных применяемых и перспективных инструментов (МЕАКАМ-2, 3 и 5). Для внешнего заимствования описаны группа займов с различными сроками продолжительности (до 5, 10 и 20 лет), включающая льготные займы (до 30 лет, до 10 лет льготный период), и группа государственных ценных бумаг, размещаемых на международных рынках капитала. Не перегружая модель большей детализацией возможных условий, данный спектр инструментов в достаточной степени позволяет рассчитать требуемые показатели н провести необходимые оценки.
      Моделирование правительственного заимствования построено на покрытии заданного через макропоказатели развития экономики объема дефицита государственного (республиканского) бюджета. Структура использования для этого описанных выше рынков, групп и инструментов заимствования задается соответствующим описанием, в котором на начало прогнозируемого периода берется фактически сложившееся соотношение рынков, групп и инструментов в покрытии дефицита бюджета и с помощью задаваемых трендов изменения доли инструментов в покрытии дефицита бюджета устанавливается желаемое на конец периода соотношение. Изменение таким образом структурой использования источников заемных средств позволяет получать прогнозы различных вариантов заемной политики. При этом, сценарии моделируемого заимствования, финансирования, оценки состояния долга и потоков обслуживания заимствование опираются на данные действующего портфеля внутренних и внешних займов, образующих государственный долг на начало прогнозируемого периода.
      Модель правительственного заимствования предусматривает возможность прогнозировать потоки и долговую ситуацию при 100 %-ном финансировании дефицита бюджета с оценкой расходов на обслуживание по отношению к заданному допустимому уровню (доли) этих расходов к доходной части республиканского бюджета. И, наоборот, определяет, уровень финансирования дефицита бюджета по заданному ограничению расходов на обслуживание по отношению к доходной части бюджета. В данном случае в качестве нормы использовались объемы расходов, составляющие 15 % доходной части годового республиканского бюджета.
      Расчеты по гарантированному долгу в модели построены на основе оценки возможности использования остатка средств, которые могут быть предоставлены в рамках заданного (в данном случае 15 процентного) ограничения расходов на обслуживание долга по отношению к доходной части республиканского бюджета после вычитания из них расходов на обслуживание правительственного долга. При этом, через описание математических отношений моделируются показатели привлечения, погашения, обслуживания и долга привлекаемых под правительственные гарантии негосударственных займов и анализируются объемы возможных расходов бюджета на выполнение обязательств за несостоятельных заемщиков. Перенос возможных обязательств по таким займам на бюджет осуществляется с учетом соответствующего коэффициента вероятности, имеющего снижающуюся динамику значений как результат улучшения отбора проектов и работы с конечными заемщиками по обеспечению самостоятельного исполнения долговых обязательств.
      Модуль оценки валового внешнего долга объединяет результаты моделирования правительственного внешнего заимствования, гарантированного правительством заимствования, показатели и оценки частного негарантированного правительством заимствования и кредиторской задолженности по прямым договорам хозяйствующих субъектов, полученные из Национального Банка Республики Казахстан, а также макроэкономические показатели, принятые в модели. В результате математического описания оценочных отношений предоставляется возможность проводить анализ основных показателей состояния и обслуживания долга и соблюдения критериев, принятых для оценки валового внешнего долга.
      Основные результаты моделирования процессов заимствования и анализа имеют соответствующие описания и их графическую интерпретацию.
 
        9. Прогнозирование объемов заимствования и развития долговой
                               ситуации
 
      Прогнозирование заимствования и оценка результатов осуществляются путем проведения расчетов с помощью построенной модели на основании задаваемых входных параметров, ограничении и регулируемых показателей.
      Входные параметры: макроэкономические и другие показатели в динамике 1999-2008 годы - валовой внутренний продукт (ВВП), экспорт товаров и услуг, дефицит государственного бюджета, объем государственных доходов, показатели инфляции, курсы валют, объемы и потоки частного негарантированного правительством внешнего долга, оценка возможной динамики изменения кредиторской задолженности хозяйствующих субъектов по прямым договорам, правительственный и гарантированный правительством долг по состоянию на 1 января 1999 года, а так же показатели изменения и обслуживания существующего портфеля внешних и внутренних обязательств. Макроэкономические показатели, используемые в модели, приняты с учетом сложившегося и прогнозируемого, принимая во внимание влияние финансового кризиса в Юго-Восточной Азии и России, социально- экономического положения страны, влияния объема н структуры накопленного правительственного долга. Основные исходные показатели приведены в приложении 1.
      Накладываемые ограничения: степень покрытия дефицита бюджета; отношение платежей по обслуживанию правительственного долга к доходам государственного бюджета; остаток средств бюджета, направляемых на обслуживание гарантированного правительством долга. Рассматриваются сценарии 100 %-го покрытия заданных объемов дефицита бюджета и его покрытие при ограничении обслуживания правительственного долга 15% к доходам республиканского бюджета.
      Регулируемые (переменные) параметры: структура заимствования - соотношение внутреннего и внешнего рынков заемного капитала, групп инструментов и отдельных инструментов заимствования в покрытии дефицита бюджета; стоимость заимствования на рынках для каждого из инструментов (формы) заимствования; объем финансирования дефицита бюджета; объем предоставления правительственных гарантий. Задаваемая структура заимствования приведена в приложении 2.
      В условиях продолжающегося мирового финансового кризиса объемы внутреннего заимствования для бюджета 1999 года составляют 40%, внешнего - 60% привлекаемых для покрытия дефицита бюджета средств. Прогнозируется постепенное выравнивание объемов заимствования на внешнем и внутреннем рынках ссудного капитала (в 2008 году прогнозируется порядка 50% - привлечение средств внутренних источников, 50% - внешних). Кроме того, в структуре внутреннего заимствования прогнозируется рост доли долгосрочных инструментов (от соотношения почти 100 % финансирования за счет краткосрочных государственных ценных бумаг в 1998-1999 годах перейти к 67% среднесрочных в 2008 году), во внешнем - увеличение доли ценных бумаг по сравнению с займами до 25 % в 2008 году.
      В структуре прогнозируемого внешнего заимствования займы разделяются на группы по срокам предоставления: до 5 лет, до 10 лет, до 20 лет при средней ставке 8% годовых. Отдельно представлена группа льготных займов со сроком погашения до 30 лет при ставке 5% и льготным периодом в 10 лет. Так же дифференцируются инструменты выхода на международный рынок капитала путем эмиссии государственных ценных бумаг, в составе которых выделены ценные бумаги со сроком обращения до 3, 5, 7 и до 10 лет.
      Динамика развития долговой ситуации при заданных исходных параметрах и предполагаемой структуре заимствования (поступления средств займов) показывает, что, государственный долг по отношению к ВВП находится на 30%- ном уровне, увеличиваясь темпами, пропорциональными изменению ВВП. При этом, учитывая большие сроки займов, привлекаемых на внешнем рынке, по сравнению с внутренними займами, динамика изменения доли внутреннего долга в правительственном долге показывает постепенное ее снижение в течение прогнозируемого периода (с 21% в 1999 до 18,1% в 2008 году), динамика изменения внешнего долга, наоборот, имеет более высокие но сравнению с внутренним темпы прироста н доводит его долю в 2008 году до уровня более 80%. По прогнозу в 2008 году правительственный долг на 18,1% будет состоять нз внутренних обязательств и на 81,9 % - внешних.
      Обслуживание правительственного долга возрастет с 1,07% в 1999 году до 2,3% к объему ВВП в 2008 году. Вместе с тем, по отношению к доходной части республиканского бюджета прогнозируется рост обслуживания от 8,52% в 1999 году до 15% в 2008 году с достижением уровня, близкого к 15% уже к 2002 году и удержание его в дальнейшем. Таким образом, при заданных показателях развития экономики (ВВП) и бюджета (доходы, дефицит республиканского бюджета) выполняется принятое в модели ограничение, по которому затраты на обслуживание правительственного и гарантированного правительством долга не должны превышать 15% доходов республиканского бюджета. Указанное обстоятельство делает возможным без нарушения пропорции бюджета не только обслуживание правительственного долга, но предоставление правительственных гарантии в объемах, приведенных ниже. Результаты расчетов по правительственному заимствованию и долгу приведены в приложении 3.
      Оценка валового внешнего долга (приложение 4) в сравнении с основными макроэкономическими показателями развития экономики по прогнозным расчетам показывает, что, достигая в 2001 году 75,3%, к 2008 году
валовой внешний долг страны составит примерно 59,9% по отношению к ВВП.
      В структуре валового внешнего долга правительственный внешний долг и долг Национального Банка, составит 41,1%, гарантированный правительством - 0,4 %, частный негарантированный долг и задолженность по прямым контрактам - 38,6%. Темпы роста валового внешнего долга будут выше темпов роста экспорта в 1999-2001 годах, затем с 2002 года темпы роста экспорта превышают темпы роста валового внешнего долга.
      Обслуживание валового внешнего долга в 2008 году составит 17,6% ВВП, в том числе процентные платежи составят 9,0% экспорта страны, однако данные показатели в 1999-2002 гг. будут возрастать от порядка 17,9% и 7,6% в 1999 году до 25,5% н 10,2% в 2002 соответственно, с последующим снижением к концу прогнозируемого периода.
      При этом основные индикаторы обремененности долгом не превышают критических порогов.
 
             10. Расчет лимитов предоставления правительственных гарантий
 
      Формирование кредитного рейтинга казахстанских финансовых институтов и предприятий реального сектора требует времени, поэтому только отдельные из этих хозяйствующих субъектов в настоящее время могут привлекать кредиты на инвестиционные проекты под свои собственные гарантии.
      Ограничение (лимит) на выдачу правительственных гарантий по внешним займам: в настоящей Программе вытекает из возможностей республиканского бюджета обеспечить выполнение перед кредиторами гарантийных обязательств за несостоятельных заемщиков. При этом, в рамках соблюдения ограничения по норме обслуживания правительственного долга в доходной части республиканского бюджета, в первую очередь обеспечивается обслуживание правительственного долга, гарантированных правительством иностранных кредитов, обслуживание которых решениями Правительства Республики Казахстан предусмотрено из республиканского бюджета на возвратной основе, гарантированных правительством иностранных кредитов, при вступлении в силу обязательств Гаранта ввиду несостоятельности заемщиков. Выдача новых гарантий возможна лишь в той степени, в которой будет иметь место остаток от ограниченных н расходуемых указанным образом средств бюджета (приложение 5).
      При этом задавалась тенденция снижения коэффициента обслуживания гарантированного правительством долга из бюджета (с 0,1 до 0,05). Такое прогрессивное изменение возможно при улучшении финансового состояния предприятий-заемщиков, расширения н укрепления частного, в том числе финансового сектора, квалифицированной экспертизе и отборе инвестиционных проектов, финансируемых за счет негосударственных внешних займов под правительственные гарантии.
      Прогнозные расчеты возможных объемов представления правительственных гарантий проведены исходя из пропорций бюджета, предусматривающих 15%-ный уровень обслуживания правительственного и гарантированного правительством долга к доходной части бюджета.
 
              11. Выводы и рекомендации по осуществлению зффективного и
                           управляемого заимствования.
 
      1) На настоящий момент Казахстан относится к странам относительно слабо обремененным долгом.
      2) Проведенный анализ и возможные сценарии развития процесса заимствования показывают, что не выходя за безопасные значения бремени долга, можно осуществлять необходимое для рассматриваемого периода заимствование, находясь в жестких рамках ограничения затрат на обслуживание правительственного и гарантированного правительством долга.
      3) Программа правительственного и гарантированного правительством заимствования должна осуществляться в контексте жесткой ориентированности на программу углубления экономических реформ.
      4) Заимствование, особенно на внешних рынках, должно быть тесно увязано с вопросами эффективного использования заемных ресурсов. Оно подразумевает:
      финансирование рентабельных инвестиционных проектов (максимально по возможности - при правительственном заимствовании и обязательно - при заимствовании под правительственную гарантию);
      направление заемных средств главным образом в экспортоориентированные и импортозамещающие отрасли (заимствование на внешних рынках капитала, влекущее обслуживание внешнего долга в иностранной валюте, ограничивается поступлением валюты от экспортных операций и не может превышать определенного значения, при котором обслуживание займет значительную часть поступлений от экспорта);
      совершенствование механизма возврата (если таковое предусматривается) конечными заемщиками, определение приемлемых типов обеспечения и их оценка. Работа с конечным заемщиком в отношении определения условий и сроков возмещения в бюджет средств должна начинаться не после подписания с кредитором соглашения о займе, а на этапе подготовки такого соглашения;
      при предоставлении займов международными финансовыми организациями в большинстве случаев требуется софинансирование проектов из национальных источников (это могут быть как собственные средства заемщика, так и средства бюджета). Такая практика используется МБРР, ЕБРР, ОЕСF. Поэтому необходимо учитывать возможность бюджета обеспечить такие расходы, наладить эффективный механизм контроля за целевым использованием средств бюджета, направляемых на софинансирование инвестиционных проектов, обеспечения возвратности конечными заемщиками выделенных средств.
      5) Для обеспечения повышения и поддержания на достаточном уровне объемов финансирования бюджета за счет внутреннего заимствования необходимо осуществлять диверсификацию внутреннего заимствования за счет эмиссии средне- и долгосрочных долговых обязательств.
      6) Индикаторы правительственного заимствования, вытекающие из настоящей Программы, являются прогнозными, и должны уточняться и корректироваться ежегодно при принятии и корректировке республиканского бюджета на соответствующий год
      7) В сценариях была задана определенная структура заимствования с использованием показателей конъюнктуры внутреннего и внешнего рынков ссудного капитала на данный момент. Учитывая высокую чувствительность и изменчивость рынков капитала, необходимо постоянно осуществлять анализ и мониторинг конъюнктуры международных рынков капитала.
      8) Рост объемов правительственного долга, диверсификация его структуры, увеличение объемов его обслуживания усиливают влияние различных факторов риска (валютных, процентных, трансфертных) и требуют принятия специальных мер по созданию эффективного механизма управления рисками, развитию инструментов хеджирования.
      9) Укрепление банковской системы Казахстана позволит, с одной стороны, в ряде случаев заменить правительственные гарантии гарантиями ведущих казахстанских банков (в части коммерческих рисков), с другой стороны, использовать банки как контр-гаранты для Правительства, что позволит обеспечить экспертизу и возвратность привлекаемых кредитов. Следует также рассмотреть возможность предоставления комбинированной гарантии экспортно- страховым агентствам: гарантии политического риска, предоставляемой

 

Всемирным банком, МIGА, ОРIС и др., с гарантией платежа, предоставляемой

казахстанскими банками (часто гарантии политического и регулятивного риска

может быть достаточно), что позволит не использовать правительственное

гарантирование при привлечении данного вида кредитных ресурсов.



                                                             Приложение 1


      Основные исходные показатели, используемые для прогнозных расчетов


_______________________________________________________________________

Наименование показателя/ !  1999  !  2000  !  2001   !  2002  !   2003  !

          годы           !        !        !         !        !         !

------------------------------------------------------------------------!

Объем ВВП (млн.тнг.)     !1824100 !2100000 !2320900  !2507700 !2660400  !

Объем ВВП(млн. долл.США) !  15300 !  14500 !  14900  !  15400 !  15800  !

ВВП в реальном выражении,!        !        !         !        !         !

%                        !    98,5!  100,5 !    103  !    103 !    103  !

Экспорт (млн.долл. США)  !    5185!   5192 !   5357  !   5532 !   5703  !

Дефицит респ.бюджета, % к!        !        !         !        !         !

ВВП                      !    3,67!   3,00 !   2,00  !   1,20 !   1,50  !

Дефицит РБ (млн. тенге)  !   67049!  63000 !  46418  !  30092 !  39906  !

Доходы респ.бюджета      !        !        !         !        !         !

б/приват. в % к ВВП      !    12,6!   13,1 !   13,6  !   14,0 !   14,2  !

Доходы РБ без            !        !        !         !        !         !

приватизации (млн.тнг.)  !229900  !276000  ! 314600  ! 351100 ! 377800  !

ИПЦ в среднем за год     !    7,10!  13,40 !    7,30 !    4,90!    3,00 !

Курс доллара/тенге       !        !        !         !        !         !

(среднегод)              !   119,1!  144,9 !   155,5 !  163,2 !   168,4 !

------------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

_________________________________________________

  2004   !  2005   !  2006   !  2007   !  2008   !

-------------------------------------------------!

2800500  !2943600  !3092600  !3249100  !3413500  !

  16300  !  16800  !  17300  !  17800  !  18300  !

    103  !    103  !    103  !    103  !    103  !

   5871  !   6048  !   6229  !   6416  !   6608  !

   1,15  !   0,50  !   0,55  !   1,20  !   1,10  !

  32206  !  14718  !  17009  !  38989  !  37549  !

  14,5   !   14,8  !   14,9  !   15,2  !   15,5  !

406100  ! 435700  ! 460800  ! 493900  ! 529100  !

   2,20  !   2,10  !   2,00  !   2,00  !   2,00  !

172,2   !  175,7  !  179,2  !  182,8  !  186,5  !

_________________________________________________!

                                                   Приложение 2


                        Структура заимствования (%)

_________________________________________________________________________

Вид инструмента              !   I уровень !  II уровень! III уровень  !

                              !-------------!------------!--------------!

                              !1999 ! 2008  !1999 ! 2008 !1999  ! 2008  !

------------------------------------------------------------------------!

МЕККАМ-3                                                   60,00  40,00

МЕККАМ-6                                                      40     35

МЕККАМ-12                                                      0     25

Итого МЕККАМ                                  99     33      100    100

НСО                                                           50      5

МЕИКАМ-2                                                      50     10

МЕИКАМ-3                                                       0     18

МЕИКАМ-5                                                       0     67    

Итого МЕИКАМ+НСО                               1       67    100    100

Итого внутреннее заимствование  40   50,00   100

Займы до 5 лет                                                10     20

Займы до 10 лет                                               30     30

Займы до 20 лет                                               40     25

Льготные займы (5%,30,10 лет grace)                           20     25

Итого внешние займы                           99       75    100    100

Ценные бумаги до 3 лет                                        30  30,00

Ценные бумаги до 5 лет                                        70  30,00

Ценные бумаги до 7 лет                                         0  20,00

Ценные бумаги до 10 лет                                        0     20

Итого ценные бумаги                           1        25    100    100

Итого внешнее заимствование     60    50    100

Всего                          100  



                                                         Приложение 3



 
 
          Прогноз основных показателей динамики правительственного

 

             заимствования и долга на 1999-2008 гг.

__________________________________________________________________________

Показатели заимствования и долга   !   1999  !  2000  !  2001   !  2002   ! 


--------------------------------------------------------------------------!

Всего поступление                  !173575,28! 113034  !99859   ! 157770  !

Новое заимствование (распределение)!         !26933,00 !57523,00!157770,00!

Действующие МЕККАМы                !47594,83 ! 9781,94 !19161,39! 48200,88!

Действующие МЕИКАМы и НСО          !24373,81 ! 1234,41 ! 4898,17! 19277,34!

Новые внешние займы                !45320,54 !15277,96 !31161,37! 81619,46!

Новые ГЦБ                          !    0,00 !  638,69 ! 2302,07!  8672,33!

Освоение действующих займов        !56286,10 !86101,40 !42336,05!        0!

Погашение                          !106527,28!50034,80 !53440,92!127677,30!

Действующие МЕККАМы                !60767,43 !21252,75 !15303,69! 35938,10!

Действующие МЕИКАМы и НСО          ! 6330,89 !10085,16 !10151,38!  247 ,09!

Новые внешние займы                !    0,00 !5896 ,43 !7571 ,81! 10462,47!

Новые ГЦБ                          !    0,00 !    0,00 !   0,00 !   268,33!

Действующие займы и бумаги         !39428,96 !12800,47 !20414,04! 80761,32!

Финансирование ДБ                  !67048,00 !62999,59 !46418,13! 30092,70!

Действующие МЕККАМы                !-13172,60!-11470,81!3857,70 ! 12262,78!

Действующие МЕИКАМы и НСО          ! 18042,92!-8850,75 !-5253,21! 19030,25!

Новые внешние займы                ! 45320,54! 9381,53 !23589,56! 71156,98!

Новые ГЦБ                          !     0,00!  638,69 ! 2302,07!  8404,00!

Действующие займы и бумаги         ! 16857,14!73300,93 !21922,01!-80761,32!

Обслуживание                       ! 19582,5 !35470,80 !41905,53! 52003,55!

Действующие МЕККАМы                ! 3339,49 ! 2362,51 ! 1285,49!  2156,61!

Действующие МЕИКАМы и НСО          ! 1530,83 ! 3932,51 ! 4651,77!  7019,45!

Новые внешние займы                !    0,00 !6144,68  !7785 ,23! 11617,94!

Новые ГЦБ                          !    0,00 ! 121,97  ! 304,92 !   954,52!

Действующие займы и бумаги         ! 14712,18!22909,13 !27878,12! 30255,04!

Основной долг                      !523910   !596155   ! 683117 !  744540 !

Действующие МЕККАМы                !  41355  !   3629  !    7487!   19749 !

Действующие МЕИКАМы и НСО          !  69553  !  47497  !42917   !   61947 !

Новые внешние займы                !  53274  !  88001  !118028  !  195029 !

Новые ГЦБ                          !    0    !   1433  !  3840  !   12434 !

Действующие займы и бумаги         ! 359729  !  455595 !510846  !  455380 !

Сравнительные показатели           ! 1999    !    2000 !  2001  !    2002 !

Норма обслуживания долга к доходу,%!    15   !      15 !    15  !      15 !

Норма обсл-я гос.долга к доходу    !         !         !        !         !

(млн.тг.)                          ! 34485   !   41400 !  47190 !   52665 !

Обслуживание (млн.тенге)           ! 19582   !   35471 !  41906 !   52004 !

Обслуживание долга/доходы РБ,%     !  8,52   !   12,85 !  13,32 !   14,81 !

Дефицит РБ (млн.тенге)             ! 67048,8 !   63000 !  46418 !   30092 !

Финансирование дефицита РБ (млн.тг)! 67048,8 !   63000 !   46418!   30093 !

Покрытие дефицита, в % к заданному ! 100,00  !  100,00 !  100,00!  100,00 !

Допустимый дефицит РБ, % к ВВП     !  3,67   !    3,00 !    2,00!    1,20 !

Новое заимствование (распределение)!         !   26933 !  57523 !  157770 !

Соотношение к ВВП                  !  1999   !  2000   !   2001 !   2002  !

Объем ВВП (млн.тнг.)               !1824100  !2100000  !2320900 !2507700  !

Основной долг/ВВП,%                !  28,72  !  28,39  !  29,43 !  29,69  !

Обслуживание/ВВП, %                !   1,07  !   1,69  !   1,81 !   2,07  !

Обслуживание (млн.тенге)/Экспорт,% !   4,08  !   6,58  !   6,93 !   7,77  !

Доходы РБ (млн.USD)                !   1928  !   1900  !   2026 !   2156  !

Доходы респ.бюджета б/приват, в %  !   12,6  !   13,1  !   13,6 !   14,0  !

к ВВП                              !         !         !        !         !

Доходы РБ б/приват.(млн.тнг.)      !  229900 ! 276000  ! 314600 ! 351100  !

Структура заимствования            !   1999  !   2000  !  2001  !  2002   !

Внутреннее заимствование           !         !         !        !         !

Поступление                        !  71969  !  11016  !  24060 !  67478  !

Погашение                          !  67098  !  31338  !  25455 !  36185  !

Финансирование ДБ                  !   4870  ! -20322  !  -1396 !  31293  !

Обслуживание                       !   4870  !   6295  !   5937 !  9176   !

Основной долг                      ! 110907  !  51126  !  50403 !  81696  !

Внешнее заимствование              !         !         !        !         !

Поступление                        ! 101607  !  102018 !  75799 !  90292  !

Погашение                          !  39429  !   18697 !  27986 !  91492  !

Финансирование ДБ                  !  62178  !   83321 !  47814 !  -1200  !

Обслуживание                       !  14712  !   29176 !  35968 !  42827  !

Основной долг                      ! 413003  !  545029 ! 632713 ! 662843  !

__________________________________________________________________________!

(продолжение таблицы)

__________________________________________________________________________

   2003  !  2004   !   2005   !   2006   !   2007   !   2008    !

----------------------------------------------------------------!

   136582!   129422!    116483!    122097!    166208!     166395!

136582,00!129422,00! 116483,00! 122097,00! 166208,00!  166395,00!

38270,94! 33260,50!  27455,44!  26394,65!  32953,99!   30258,08!

21463,62! 24620,14!  25814,33!  30702,75!  46525,73!   51106,93!

67477,19! 61061,28!  52482,52!  52535,32!  68295,58!   65294,29!

  9370,25! 10480,07!  10730,71!  12464,28!  18432,71!   19735,70!

        0!        0!         0!         0!         0!          0!

96675,78! 97216,05! 101765,32! 105087,67! 127219,29!  128846,86!

41638,02! 34817,61!  29575,30!  26452,13!  29289,14!   31130,66!

  8167,98!  8741,65!  10055,58!  13780,13!  27661,51!   23570,04!

17377,49! 20923,44!  25909,20!  29835,70!  32176,74!   36442,89!

    76,35!   867,40!    930,64!   1313,62!   2557,23!    2902,67!

29415,94! 31865,95!  35294,62!  33706,09!  35534,67!   34800,60!

39906,22! 32205,95!  14717,68!  17009,33!  38988,71!   37548,14!

-3367,09! -1557,10!  -2119,86!    -57,48!   3664,85!    -872,58!

13295,64! 15878,49!  15758,76!  16922,61!  18864,22!   27536,88!

50099,71! 40137,84!  26573,32!  22699,62!  36118,84!   28851,40!

  9293,90!  9612,68!   9800,08!  11150,66!  15875,48!   16833,03!

-29415,94!-31865,95! -35294,62! -33706,09! -35534,67!  -34800,60!

55713,97! 60848,37!  65334,27!  69083,21!  73547,56!   79289,81!

  2430,46!  1676,79!   1345,12!   1193,78!   1303,84!    1513,20!

10081,73! 12553,94!  14868,01!  16977,10!  18875,89!   21360,12!

16399,68! 19957,61!  22643,62!  24691,92!  27100,83!   29768,63!

  2037,39!  3202,26!   4416,60!   5740,12!   7435,02!    9481,03!

24764,71! 23457,77!  22060,93!  20480,30!  18831,98!   17166,84!

   805566!   853882!    883803!    916035!    970686!    1024665!

    16382!    14825!     12705!     12648!     16313!      15440!

    75243!    91121!    106880!    123803!    142667!     170204!

   251343!   297153!    329766!    359034!    402366!     439361!

    22124!    32236!     42691!     54692!     71666!      89950!

   440474!   418547!    391760!    365858!    337673!     309707!

         !         !          !          !          !           !

    2003 !  2004   !   2005   !   2006   !   2007   !    2008   !

       15!       15!        15!        15!        15!         15!

    56670!    60915!     65355!     69120!     74085!      79365!

    55714!    60848!     65334!     69083!     73548!      79290!

    14,75!    14,98!     15,00!     14,99!     14,89!      14,99!

         !         !          !          !          !           !

    39906!    32206!     14718!     17009!     38989!      37549!

39906,22!    32206!     14718!     17009!     38989!      37548!

   100,00!   100,00!    100,00!    100,00!    100,00!     100,00!

     1,50!     1,15!      0,50!      0,55!      1,20!       1,10!

   136582!   129422!    116483!    122097!    166208!     166396!

    2003 !   2004  !    2005  !    2006  !    2007  !     2008  !

  2660400!  2800500!   2943600!   3092600!   3249100!    3413500!

    30,28!    30,49!     30,02!     29,62!     29,88!      30,02!

     2,09!     2,17!      2,22!      2,23!      2,26!       2,32!

     7,59!     7,52!      7,28!      7,08!      6,95!       6,89!

         !         !          !          !          !           !

     2244!     2364!      2486!      2578!      2706!       2837!

     14,2!     14,5!      14,8!      14,9!      15,2!       15,5!

   377800!   406100!    435700!    460800!    493900!     529100!

    2003 !   2004  !     2005 !     2006 !     2007 !     2008  !

         !         !          !          !          !           !

    59735!    57881!     53270!     57097!     79480!      81365!

    49806!    43559!     39631!     40232!     56951!      54701!

     9929!    14321!     13639!     16865!     22529!      26664!

    12512!    14231!     16213!     18171!     20180!      22873!

    91625!   105946!    119586!    136450!    158980!     185645!

         !         !          !          !          !           !

         !         !          !          !          !           !

    76847!    71541!     63214!     65000!     86729!      85030!

    46870!    53657!     62134!     64855!     70269!      74146!

    29978!    17885!      1079!       144!     16460!      10884!

    43202!    46618!     49121!     50912!     53368!      56417!

   713941!   747936!    764217!    779585!    811706!     839020!

________________________________________________________________!



                                                    Приложение 4



 
         Прогноз основных показателей динамики валового

 

              внешнего долга на 1998-2008 гг

________________________________________________________

Наименование показателя! 1999  ! 2000  ! 2001  ! 2002  !

-------------------------------------------------------!

Правительственный долг !       !       !       !       !     

Поступление всего      !173575 !113034 ! 99859 !157770 !

в т.ч. внешний         !101607 !102018 ! 75799 !  90292! 

новые внешние займы    ! 45321 ! 15278 ! 31161 !  81619! 

новые ценные бумаги    !     0 !   639 !  2302 !   8672! 

действующие займы и    ! 56286 ! 86101 ! 42336 !      0!   

бумаги                 !       !       !       !       ! 

Погашение всего        !106527 ! 50035 ! 53441 !127677 !

в т.ч. внешний         ! 39429 ! 18697 ! 27986 ! 91492 !

новые внешние займы    !     0 !  5896 !  7572 ! 10462 !

новые ценные бумаги    !     0 !     0 !     0 !   268 !

действующие займы и    ! 39429 ! 12800 ! 20414 ! 80761 !

бумаги                 !       !       !       !       !

Основной долг всего    !523910 !596155 ! 683117!744540 !

в т.ч. внешний         !413002 !545029 ! 632713!662843 !

новые внешние займы    ! 53274 ! 88001 ! 118028!195029 !

новые ценные бумаги    !     0 !  1433 !   3840! 12434 !

действующие займы и    !359729 !455595 ! 510846!455380 ! 

бумаги                 !       !       !       !       !

Обслуживание всего     ! 19582 ! 35471 !  41906! 52004 !

в т.ч. внешний         ! 14712 ! 29176 !  35968! 42827 !

новые внешние займы    !     0 !  6145 !   7785! 11618 !

новые ценные бумаги    !     0 !   122 !    305!   955 !

действующие займы и    ! 14712 ! 22909 !  27878! 30255 !  

бумаги                 !       !       !       !       !

Долг НацБанка          !       !       !       !       !

Освоение, млн.US $     !   217 !       !       !       !

Погашение,млн.US $     !   174 !   135 !  93,10!108,40 !

Обслуживание, млн.US $ !    16 !  8,71 !  10,37!  7,38 !

Основной долг, млн.US $!   688 ! 552,8 !  459,7! 351,3 !

Освоение, млн.тнг      ! 25845 !     0 !      0!     0 !

Погашение, млн.тнг.    ! 20723 ! 19562 !  14477! 17691 !

Обслуживание,млн.тнг.  !  1848 !  1262 !   1612!  1204 !

Основной долг,млн.тнг. ! 81920 ! 80105 !  71488! 57337 !

Гарантированный долг   !       !       !       !       !

Поступление (млн.тнг.) !  1139 !  2150 !    621!       !

Поступление (млн.US $) !    10 !    15 !      4!       !

новые займы            !     0 !  2150 !    621!       !

действующие займы      !  1139 !     0 !      0!       !

Погашение (млн.тнг.)   ! 22425 ! 25362 !  32030! 19312 !

Погашение (млн.US $)   !   188 !   175 !    206!   118 !

новые займы            !     0 !     0 !      0!   215 !

действующие займы      ! 22425 ! 25362 !  32030! 19097 !

Обслуживание (млн.тнг.)!  6269 !  6040 !   4286!  2715 !

Обслуживание (млн.US $)!    53 !    42 !     28!    17 ! 

новые займы            !     0 !   103 !    236!   256 ! 

действующие займы      !  6269 !  5936 !   4050!  2458 ! 

Основной долг(млн.тнг.)! 81031 ! 75372 !  49320! 32313 !

Основной долг(млн.US $)!   680 !   520 !    317!    198!

новые займы            !     0 !  2150 !   2771!   2556!  

действующие займы      ! 81031 !  73223!  46549!  29757!

Негарантированный      !       !       !       !       !   

частный долг           !       !       !       !       !   

Освоение, млн.US $     !  2150 !  2100 !  2150 ! 2000  !

Погашение,млн.US $     !  1255 !1551,9 ! 1792,0! 1885,2!

Обслуживание, млн.US $ !   204 !239,80 ! 266,40!278,10 !

Основной долг, млн.US $!  3219 !3767,4 ! 4125,4!4240,2 !

Освоение, млн.тнг      !256065 !304290 ! 334325!326400 !

Погашение, млн.тнг.    !149494 !224870 ! 278656! 307665!

Обслуживание,млн.тнг.  ! 24249 ! 34747 !  41425!  45386!

Основной долг,млн.тнг. !383419 !545896 ! 641500! 692001!

Валовый внешний долг   !       !       !       !       !

(без кред. зад)        !       !       !       !       !

Освоение, млн.тнг      !384655 !408458 ! 410746! 416692!

Погашение,млн.тнг      !232071 !288491 ! 353149! 436160!

Обслуживание, млн.тнг  ! 47078 !71224  !  83292!  92132!

Обслуживание, млн.USD  !   395 !   492 !    536!    565!

Основной дол, млн.тнг  !959373 !1246402!1395021!1444494!

Основной долг, млн.USD !8055,2 !8601,8 !8971,2 !8851,1 !

Валовый внешний долг   !       !       !       !       !                   

(оценка)               !       !       !       !       !

Освоение, млн.тнг      !480819 !510572 ! 513432!520865 !

Погашение,млн.тнг      !290089 !360614 ! 441436! 545200!

Обслуживание, млн.тнг  ! 58848 !89030  ! 104115! 115166!

Основной долг, млн.тнг !1199216!1558002!1743776!1805617!

Основной дол, млн.USD  !  10069! 10752 ! 11214 !  11064!

Вал.внешн.долг/ВВП     !  65,74! 85,41 !  83,04!  77,80!

Вал.внешн.долг/ВВП(USD)!  65,81! 74,15 !  75,26!  71,84!

%                     !       !       !       !       !

Процент.плат.вал.долга/!  12,28! 16,51 !  17,21!  17,20!

Экспорт                !                               

Процент.плат.вал.долга/!   7,62!  9,47 !  10,00!  10,21!

Экспорт (USD)

_______________________________________________________

__________________________________________________________    

Наименование           !       !       !        !        !   

показателя             ! 1999  ! 2000  !  2001  !  2002  !

---------------------------------------------------------!    

Правит.внешний долг+   !494923 !625133 ! 704201 ! 720180 ! 

Нац Банк               !       !       !        !        !

Гарантир.гос-вом внешн.! 81031   75372   49320    32313

долг                 

Негарант.частный долг   383419  545896  641500    692001

Прямые контракты        239843  311600  348755    361123

Обслуживание по МБРР 

Обслуживание прав.внеш.

долга                   54141   47873   63954     134320

Обслуж.гарант.госуд.

внеш.долга              28694   31402   36316      22027

Обслуж.негарант.част.

внеш.долга             173743  259617  320081     353051

Обслуж. по прямым

договорам               69787   89929  109110     132073

Обслуживание прав.

внеш.долга, m $           455     330     411        823

Обслуж.гарант.госуд.

внеш.долга  m $           241     217     234        135

Обслуж.негарант.част.

внеш.долга  m $          1459    1792    2058       2163

Обслуж. по прямым

договорам  m $            586     621     702        809

Обсл-е вал.внеш.долга

(WВ)(млн. USD)           2740    2959    3405       3931

Обслуживание вал.внеш.

долга (WB)              326365  428821  529461     641470

Об-е вал.внеш.долга/

ВВП (WВ),%,(USD)         17,91    20,41   22,85     25,52

Об-е вал.внеш.долга/

ВВП (WВ),%               17,89    20,42   22,81     25,58

Об-е вал.внеш.долга/

экспорт (WВ),%           68,08    79,50   87,51     95,81

Темпы роста экспорта,

% (тнг.)                  6,04    12,52   12,16     10,66

Темпы роста экспорта,

% (USD)                -10,20      0,14    3,17      3,26

Темпы роста валового

долга,% (тнг.)          95,28     34,62   11,92      3,55

Темпы роста экспорта,

% (USD)                 28,38      6,79    4,29     -1,34

Темпы роста

обслуживания,% (USD)   157,42     32,18   23,47     21,16           

________________________________________________________________

(продолжение таблицы)

__________________________________________________________________________

   2003  !  2004   !   2005   !   2006   !   2007   !   2008    !

----------------------------------------------------------------!

   136582!   129422!    116483!    122097!    166208!     166395!

    76847!    71541!     63213!     65000!     86728!      85030!

    67477!    61061!     52483!     52535!     68296!      65294!

    9370 !    10480!     10731!     12464!     18433!      19736!

        0!        0!         0!         0!         0!          0!

    96676!    97216!    101765!    105088!    127219!     128847!

    46870!    53657!     62134!     64855!     70269!      74146!

    17377!    20923!     25909!     29836!     32177!      36443!

       76!      867!       931!      1314!      2557!       2903!

    29416!    31866!     35295!     33706!     35535!      34801!

   805566!   853882!    883802!    916035!    970685!    1024662!

   713941!   747936!    764217!    779584!    811705!     839018!

   251343!   297153!    329766!    359034!    402366!     439361!

    22124!    32236!     42691!     54692!     71666!      89950!

   440474!   418547!    391760!    365858!    337673!     309707!

    55714!    60848!     65334!     69083!     73548!      79290!

    43202!    46618!     49121!     50912!     53368!      56417!

    16400!    19958!     22644!     24692!     27101!      29769!

     2037!     3202!      4417!      5740!     7435 !       9481!

    24765!   23458 !     22061!     20480!    18832 !      17167!

         !         !          !          !          !           !

         !         !          !          !          !           !

   107,70!    86,00!     78,80!     78,80!          !           !

     3,73!     2,55!      1,13!      0,28!          !           !

   243,6 !   157,6 !     78,8 !      0,0 !          !           !

        0!        0!         0!         0!          !           !

    18137!    14809!     13845!     14121!          !           !

      628!      440!       199!        50!          !           !

    41027!    27143!     13850!         5!          !           !

         !         !          !          !          !           !

         !         !          !          !          !           !

         !         !          !          !          !           !

         !         !          !          !          !           !

         !         !          !          !          !           !

    12526!     6155!      3348!      3179!      1301!        346!

       74!       36!        19!        18!         7!          2!

      420!      462!       462!       247!       185!        185!

    12105!     5694!      2886!      2932!      1116!        161!

     1586!      849!       510!       291!       188!        109!

        9!        5!         3!         2!         1!          1!

      227!      186!       142!       109!        87!         69!

     1359!      663!       368!       183!       101!         40!

    20736!    15000!     11923!      8958!      7818!       7614!

      123!       87!        68!        50!        43!         41!

     2136!     1674!      1212!       965!       780!        596!

    18600!    13326!     10711!      7993!      7037!       7019!

        0!        0!         0!         0!         0!          0!

     1900!     1730!      1620!    1623,8!    1628,8!     1633,8!

   1852,3!   1816,9!    1703,2!    1605,6!    1587,0!     1588,0!

   284,10!   282,20!    279,80!    282,30!    285,90!     289,60!

   4287,9!   4201,0!    4117,8!    4136,0!    4177,8!     4223,6!

  319960 !  297906 !    284634!    290985!    297745!     304704!

  311927 !  312870 !    299252!    287724!    290104!     296162!

   47842 !   48595 !     49161!     50588!     52263!      54010!

  722082 !  723412 !    723497!    741171!    763702!     787701!

         !         !          !          !          !           !

   396807!  369447 !    347847!    355985!    384473!     389734!

   389459!  3874922!    378580!    369879!    361673!     370654!

    93259!   96501 !     98991!    101842!    105819!     110536!    

      554!     560 !       563!       568!       579!        593!

  1497786!  1513492!  1513487 ! -1529718 !  1583225 !    1634334!

   8894,2!   8789,1!   8614,0 !   8536,4 !   8661,0 !     8763,2!

         !         !          !          !          !           !

   496009!   461809!   434809 !   444981 !   480591 !     487167!

   486824!   484364!   473224 !   462349 !   452091 !     463318!

   116573!   120626!   123739 !   127303 !   132273 !     138170!

  1872232!  1891864!  1891859 !  1912147 !  1979031 !    2042918!

    11118!    10986!    10768 !    10670 !    10826 !      10954!

    74,66!    71,11!    67,55 !    64,96 !    63,99 !      62,88!

    70,37!    67,40!    64,09 !    61,68 !    60,82 !      59,86!

    15,88!    14,91!    13,78 !    13,05 !    12,50 !      13,48!

     9,71!     9,54!     9,32 !     9,12 !     9,02 !       8,97!

   754968!   775079!   778067 !   779590 !   811706 !    839020 !

    20736!    15000!    11923 !     8958 !     7818 !      7614 !

   722082!   723412!   723497 !   741171 !   763702 !    787701 !

   374446!   378373!   378372 !   382429 !   395806 !    408584 !

         !         !          !          !          !           !

    90072!   100274!   111256 !   115768 !   123636 !    130563 !

    14112!     7004!     3858 !     3470 !     1489 !       455 !

   359770!   361465!   348413 !   338312 !   342366 !    350172 !

   120680!   120998!   119393 !   117930 !   116873 !    120298 !

      535!      582!      633 !      646 !      676 !       700 !

       84!       41!       22 !       19 !        8 !         2 !

     2136!     2099!     1983 !     1888 !     1873 !      1878 !

      717!      703!      680 !      658 !      639 !       645 !

     3472!     3425!     3318 !     3211 !     3197 !      3225 !

   584633!   589742!   582919 !   575480 !   584364 !    601488 !

    21,97!    21,01!    19,75 !    18,56 !    17,96 !     17,62 !

    21,98!    21,06!    19,80 !    18,61 !    17,99 !     17,62 !

    79,64!    72,92!    64,93 !    59,01 !    55,24 !     58,70 !

     9,65!    10,18!    11,00 !     8,62 !     8,48 !     -3,14 !

     3,10!     2,95!     3,00 !     3,00 !     3,00 !      3,00 !

     3,69!     1,05!     0,00 !     1,07 !     3,50 !      3,23 !

     0,49!    -1,18!    -1,99 !    -0,90 !     1,46 !      1,18 !

    -8,86!     0,87!    -1,16 !    -1,28 !     1,54 !      2,93 !

_______________________________________________________________!

                                                       Приложение 5

     Расчет остатка средств РБ и его использования для обслуживания гарантий

_____________________________________________________________________________

Наименование!  1999 !  2000!  2001 ! 2002 ! 2003 ! 2004 ! 2005 ! 2006 !2007

показателя  !      

----------------------------------------------------------------------------

Резерв РБ на

обслужи-е,  7937,58 5929,20 5284,47 661,45  956,03  66,63 20,73 36,79 

537,44

млн.тнг        

Обслуж-е

гарант.  2692,80 2919,66 3410,01 2315,37 1637,27 1047,99 571,26 468,32 326,39

долга,млн.тнг      

Объем гаран-

тий (млн. 200     50       0        0      0        0      0      0     0

US$)   

----------------------------------------------------------------------------

----

(продолжение таблицы)

_________

2008   !

--------!

  75,19 !

246,52 !

      0 !

--------!


     (Специалист: Кушенова Д.)