Қазақстан Республикасында тікелей инвестицияларды тартудың 1999-2000 жылдар кезеңіне арналған бағдарламасы және Қазақстан Республикасында тікелей инвестицияларды тартудың 1999-2000 жылдар кезеңіне арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысы 1999 жылғы 1 шілде N 911

"Елдегі жағдай, ішкі және сыртқы саясаттың негізгі бағыттары туралы: жаңа ғасырда қоғамды демократияландыру, экономикалық және саяси реформа" деген Қазақстан Республикасы Призедентінің 1998 жылғы 30 қыркүйектегі Қазақстан халқына жолдауы мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998 жылғы 19 ақпандағы N 119 P980119_ қаулысымен бекітілген" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998-2000 жылдарға арналған іс-қимыл жоспарына" сәйкес, сондай-ақ Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясының шеңберінде инвестициялық саясатын жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
1. Қоса беріліп отырған:
1) Қазақстан Республикасында тікелей инвестицияларды тартудың 1999-2000 жылдар кезеңіне арналған бағдарламасы;
2) Қазақстан Республикасында тікелей инвестицияларды тартудың 1999-2000 жылдар кезеңіне арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың жоспары бекітілсін.
2. Орталық және жергілікті атқарушы органдардың басшылары Қазақстан Республикасында тікелей инвестицияларды тартудың 1999-2000 жылдар кезеңіне арналған бағдарламасында (бұдан әрі - Бағдарлама) және Қазақстан Республикасында тікелей инвестицияларды тартудың 1999-2000 жылдар кезеңіне арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың жоспарында (бұдан әрі - Жоспар) көзделген іс-шараларды сөзсіз іске асыруды қамтамасыз етсін және есепті тоқсаннан кейінгі келесі айдың 5-ші күнінен кешіктірмей тоқсан сайын олардың орындалуы жөніндегі Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігіне ақпарат ұсынсын.
3. Қазақстан Республикасының министрліктері мен өзге де орталық және

жергілікті атқарушы органдардың Бағдарлама мен Жоспардың орындалуы

жөніндегі қызметін үйлестіру, сондай-ақ осы қаулының орындалуына бақылау

жасау Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігіне

жүктелсін.

4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасының

Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы

Үкіметінің

1999 жылғы 1 шілдедегі

N 911 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасына тікелей

инвестицияларды тартудың 1999-2000

жылдардағы кезеңіне арналған

Бағдарлама

Кіріспе

Қазақстан Республикасы Президентінің 1996 жылғы 8 қарашадағы Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі мемлекеттік комитеті құрылған сәттен бастап (1999 жылдың 22 қаңтарынан бастап - Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі) елдегі инвестициялық ахуал жалпы бағалаулар бойынша оң жағына қарай өзгерді, бұған мемлекет басшысының белсенді қызметі, оның іскерлік ортаны жетілдіру мәселелеріне назар аударуы, қолайлы макроэкономикалық және әлеуметтік-саяси жағдайдың сақталуы, экономикадағы құрылымдық реформалар, заңдардың дәйекті түрде жаңартылуы және т.б. жәрдемін тигізді. Әкімшілік реформалардың жалғастырылуы ерекше маңызға ие болды, оның ішінде экономиканың басым секторларына тікелей инвестицияларды тартуға жауап беретін мамандандырылған орган құрылды.
ЮНКТАД-тың деректері бойынша Қазақстан (Әзірбайжанмен бірге) Орталық Азияға келіп түскен барлық тікелей шетелдік инвестициялардың (ТШИ) 4/5 астамын алды. Бұл осы аймақтағы басқа елдерден едәуір ілгерілеу. Орталық Азияда бесінші жыл бойы ТШИ-дің өсуі байқалып отыр және ТШИ-дің көлемі бойынша қазірдің өзінде Батыс Азиядан асып түсті: бұл тиісінше 2,6 және 1,9 млрд. АҚШ доллары.
Тікелей инвестицияларды тартуға және оларға мемлекеттік қолдау көрсетуге бағытталған инвестициялық саясаттың арқасында ұлттық экономиканың салаларының инвесторлардың арасында бұрын соншалықты тартымды болмаған салаларына капиталдың құйылуы біршама жанданды. Дәл осымен бір мезгілде инвестицияларды салуда инвесторлар дәстүрлі түрде үстемдік беретін мұнай-газ секторында ірі келісімшарттарға қол қойылды.
Елдің инвестициялық тартымдылығын нығайтуда ақпараттық-тұсаукесерлік сипаттағы іс-шаралар және мемлекет пен инвесторлардың арасында интербелсенді диалогтың тетіктерін құру аз рөл атқарған жоқ (Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Шетелдік инвесторлардың кеңесі; мемлекет басшысының жетекші инвесторларының ұдайы кездесулері; Инвестмемком ұйымдастырған инвесторлардың дөңгелек столдары; Алматы инвестициялық саммиті және т.б.).
Қол жеткен оң тенденциялардың таңдап алынған бағытты дәйекті түрде жалғастыру кезінде сақталынуы және нығаюы мүмкін екендігі өзінен-өзі белгілі, оның үстіне Азиядағы, Ресей мен Бразилияда болған қаржы дағдарысының салдарынан жалпы әлемдік инвестициялық процестер дамып келе жатқан рыноктарға, басым көрсеткіштер бойынша бұған сондай-ақ Қазақстан да жатады, инвесторларға деген сенімсіздіктің өсуін сипаттайтын қолайсыз серпінге ие болып келеді.
Бұдан басқа Қазақстанның негізгі экспорттық позициялары үшін әлемдік рынокта баға конъюнктурасының құлдырауының жағымсыз тенденциясы сақталынып отыр. Мейлінше теріс сценарий ретінде әлемдік мұнай рыногындағы белсенділіктің орташа мерзімдік құлдырауын шығарып тастауға болмайды, бұл көмірсутегі шикізатының қазақстандық кен орындарын игеру және оны сыртқы сату рыноктарына тасымалдау жөніндегі жобарларды іске асырудың қарқынына жағымсыз әсер етеді.
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясының басты ұзақ мерзімді басымдықтарының, шетелдік инвестициялар мен ішкі жинаулардың негізінде экономикалық өсуді көздейтін басымдықтарының бірін дәйекті түрде жүзеге асыру бірінші кезекте ішкі даму факторларымен талап етіліп отыр, олардың негізгілері бұрынғысынша ішкі жинаулардың тапшылығы және экономиканың нақты секторына күрделі салымдардың көлемінің төмендігі болып қалып отыр.
Елеулі бюджеттік шектеулер Қазақстан Республикасының Үкіметіне бәрінен бұрын елдегі іскерлік және инвестициялық белсенділікті ынталандырудың мүдделеріне, өкінішке қарай зиян келтіретін фискальдық қысқа мерзімді міндеттерді және осыған орай экономикалық өсудің орнықты қарқынын қамтамасыз ету мақсатын шешуді талап етеді.
Осындай жағдайларда мемлекет шетелдік және отандық инвесторларға экономикалық өсуді қамтамасыз етуге және инвестициялардың құйылуын ынталандыруға, оның ішінде Қазақстан Республикасының инвесторларының алдында көрсетуге уәкілеттік берілген мамандандырылған мемлекеттік органның мәртебесін көтеру және өкілеттіктерін нығайту арқылы, бағдарды сақтау туралы анық белгі беруге міндетті.
Экономикалық реформалардың жалғаса түсу процесінде тікелей инввестициялар саласында мемлекеттік саясатты жетілдіру мен оны дәйекті түрде жүзеге асыру үлкен мәнге ие болады. Дамудың қазіргі кезеңінде айтарлықтай инвестициясыз ұлттық экономиканы түбегейлі жаңғырту мен елдің негізгі салалары мен жекелеген аймақтарында сапалық өзгерістерге қол жеткізуді қамтамасыз ету мүмкін емес.
Қазіргі жағдайларда тікелей инвестициялардың құйылысы ішкі рынокты байытуға арналған жаңа тауарлар мен қызмет көрсетулерді ендіруді ұйымдастыруға, экспортты ұлғайтуға және импортты қысқартуға; қосымша жұмыс орындарын құруға; жаңа технологияларды, озық техника мен ноу-хауды игеруге; маркетинг пен менеджменттің озық әдістерін меңгеруге септігін тигізеді. Капиталдың құйылуының арқасында экономиканың салалық құрылымы өзгеруде, жаңа өндірістер мен тіпті тұтастай салалар көріне бастады. Бұдан басқа мемлекеттік бюджетті толықтыру үшін салық салынатын база кеңейе түсуде.
Айқын, тиімді және мемлекеттік органдар атқара алатын қатаң сақталынатын заңдармен ұштасқан либеральды инвестициялық саясат ұлттық экономиканы дамытуға тікелей инвестициялардың құйылуының өсуіне мейлінше қуатты ынталандыру болып табылады.
1999-2000 жылдар кезеңіне арналған Қазақстан Республикасына тікелей инвестицияларды тарту бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) Президенттің 1998 жылғы 30 қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауына, "Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан халқына 1998 жалғы 30 қыркүйектегі Жолдауында айтылғандарды іске асырудың іс-шаралары туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998 жылғы 21 қазандағы 1075 қаулысына және "Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1998-2000 жылдарға арналған іс-қимыл бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралардың жоспары туралы" Үкіметтің 1998 жылғы 19 ақпандағы N 119 қаулысына сәйкес әзірленді.

1. Тікелей инвестицияларды тарту
саясатының тұжырымдамалық негіздері

1.1. Инвестицияларды тартудың негізі принциптері

Қазақстан Республикасына тікелей инвестициялар тарту мемлекеттің инвестициялық саясатының мынадай негізгі принциптерінің сақталуына негізделуі тиіс.
1. Тұрақтылық және болжамдылық. Елдің инвестициялық ахуалының сапасы көптеген инвесторалар үшін бірінші кезекте берілетін жеңілдіктер мен преференциялардың түрлерімен және мөлшерімен емес (олар практикада көбіне саяси тәуекелдер үшін өзінше бір өтем болып табылады), әлеуметтік-саяси және макроэкономикалық тұрақтылықпен айқындалады. Мемлекеттік саясаттың тұрақтылығы, болжамдылығы және дәйектілігі инвестициялық жобарларды әзірлеу мен іске асыру үшін мейлінше қолайды жағдайлар жасайды. Халықаралық практика көрсетіп отырғанындай, экономиканы дамытуға тікелей инвестициялардың құйылысы бірте-бірте, елде тұрақтылықтың сақталуы мен нығаюына қарай, инвесторлардың инвестициялық қызмет үшін қолайлы жағдайлар жасалуына, мемлекеттік саясаттың болжамдылығының және оған деген сенімінің деңгейі артуына қарай өседі.
2. Инвестициялық қызметті реттейтін әлемдік стандарттарға жауап беретін айқын, ашық және бір мәнді құқықтық нормалар. "Ойын ережесі" барлық инвесторлар үшін айқын әрі түсінікті болуы тиіс. Оларда төрешілдік пен сыбайлас жемқорлықтың болу жағдайлары, сондай-ақ жеңілдіктер мен артықшылықтарды әділетсіз алудың мүмкіншілігі болмауы тиіс. Инвестицияларға кедергі келтіретін, өндірістің дамуына және сауданың дамуына кедергі келтіретін барлық бөгеттерді дәйекті түрде жою инвестициялық саясаттың құрамдас бөлігі болып табылады.
3. Инвесторлардың заңды құқықтарын қорғау. Биліктің барлық деңгейлерінде инвесторлар құқықтарының мүлтіксіз сақталынуы мен қорғалуын қамтамасыз ету қажет. Инвесторлардың құқықтарына кез келген нұқсан келтіру елдің инвестициялық имиджінің және мемлекеттік органдарға деген сенімнің деңгейін төмендетуге алып барады. Шетелдік және отандық инвесторларға көмек пен жәрдем көрсетудегі негізгі рөл Қазақстан Республикасы инвесторлардың алдында көрсетуге уәкілеттік берілген бірден-бір мемлекеттік орган Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігіне тиесілі. Сондай-ақ ішкі қор рыногында жұмыс істейтін инвесторлардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау және оларға барлық қатысушылардың елдегі қолданылып жүрген заңдарды сақтауы да маңызды мәнге ие. Бұл ретте Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөніндегі ұлттық комиссиясына айрықша рөл тиесілі.
4. Шетелдік және отандық инвесторлардың қызметі үшін тең жағдайлар жасау Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарында көзделген, бірақ бұл принципті барлық орталық және жергілікті атқарушы органдар практикада дәйекті түрде сақтауы қажет. Инвесторлардың шыққан еліне қарамастан, жекелеген инвесторлардың пайдасына айырмашылықтар, артықшылықтар немесе үстемдік берілуі болмауы тиіс.
5. Келісімшарттар мен халықаралық келісімдердің шарттарын сақтау Қазақстан Республикасына деген сенім деңгейін арттырады және тікелей инвестициялардың құйылуының өсуіне жәрдемдеседі. Келісімшарттар мен келісімдерді кез келген негізісіз біржақты бұзу инвесторлардың тарабынан жағымсыз реакцияға алып келеді. Тәжірибе көрсетіп отырғанындай, инвестициялық даулардың бастапқы себебі монополияға қарсы даулардың және Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін қоғау тұрғысында жекешелендіру келісімшарттарын жеткіліксіз тиянақтау, сондай-ақ инвесторларға ұйымдастыру және қаржы мүмкіншіліктері туралы кәміл емес мәліметтерді беруден болады.
6. Тікелей инвестициялардың пайдалылығы және нәтижелілігі. Инвестор инвестицияларды кез келген инвестициялық жобамен жүзеге асыруға салынған пайда алуды көздеуге, оны Қазақстан экономикасын дамытуға еркін репатриациялауға немес қайта қаржыландыруға құқылы. Өз кезегінде Қазақстан Республикасы жаңа кәсіпорындарды ұйымдастыруға, тауарлар мен қызмет көрсетулерді өндіруді ұлғайтуға, қосымша жұмыс орындарын құруға, озық технологияларға, жаңа техника мен ноу-хауға қол жеткізуге, маркетинг пен менеджментті жақсартуға, салық салынатын базаны кеңейтуге мүдделі.
7. Экономиканың басым секторларына тікелей инвестицияларды ынталандыру. Жеңілдіктер мен преференциялардың жүйесі тікелей инвестицияларды, бәрінен бұрын ұлттық экономиканы жетілдіру, оның жұмыс істеуінің тиімділігін және бәсекелестік қабілетін арттыруға, сондай-ақ мемлекет пен қоғамның дамуының маңызды проблемаларын шешімі күтілетін салалар мен аймақтарды дамытуға салуды ынталандыруға арналған.
8. Ішкі қор рыногының ақпараттық ашықтығын және онда инвесторлардың түрлі топтарының қызметі үшін кең жағдайларды қамтамасыз ету.
9. Қоршаған ортаны сақтау. Жер қойнауын пайдалануға және тауарлар мен қызмет көрсетулерді дамытуға салынатын тікелей инвестициялар елдегі қалыптасқан экологиялық жүйені бұзуға апарып соқпауы тиіс. Қазақстандағы қоршаған орта аса жоғары әлсіздіктен зардап шегіп отыр. Сондықтан бақыланбайтын техногендік қызмет табиғаттағы нәзік тепе-теңдікті бұза алады. Қазақстанда инвесторлардың "лас" салалар мен өндірістерді орналастыруынан қорғаудың айрықша мәні бар.

1.2. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері мен
басымдықтары
Әлемдік рынокта тікелей инвестициялардың бәсекелестігінің күшеюі, бюджет қаражаты мен ұйымдастыру мүмкіншіліктерінің шектеулілігі Қазақстан Республикасына тікелей инвестицияларды тарту бағдарламасын іске асырудың дұрыс мақсатын, басымдықтарын, міндеттері мен әдістерін таңдауды талап етеді.
Бағдарламаның мақсаты озық құрылымдық ілгерілеулерді қамтамасыз ету және Қазақстан экономикасын жаңғыртуды қамтамасыз ету, елдің экономикалық өсуінің орнықты қарқынына қол жеткізу мүддесінде тікелей инвестициялардың қуатты құйылуын қалыптастырудан тұрады.
Бағдарламаның негізгі міндеттері:
- жалпы инвестициялық ахуалды жақсарту;
- жаңа инвестицияларды тартуды жандандыру;
- инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың жүйесін жетілдіру болып табылады.
Әрбір міндеттің шеңберінде өзінің басымдықтары бөлініп көрсетіледі.
Инвестициялық ахуалды жақсарту инвестицияларды шетелдіктердің ғана емес, отандық инвесторлардың да экономиканың нақты секторына салуын тиімді ететіндей, шетелдік капиталдың құйылуына да, сондай-ақ ішкі капиталдың шет елге кетуін болдырмауына да жәрдемін тигізетіндей іскер ортаны қалыптастыруды талап етеді. Бұл үшін нормативтік құқықтық базаны, салық және кеден режимдерін, жұмыс күші рыногын, жер және жылжымайтын мүлік рыногын, көлік және коммуникациялық қызмет көрсетулер рыногын, банк және қаржы қызмет көрсету рыногын, іскерлік ақпаратты, әлеуметтік қызмет көрсетулер рыногын, сондай-ақ инвесторлар мен интербелсенді диалогтың тетіктерін одан әрі дамыту қажет.
Жаңа инвестицияларды тартуды жандандыру инвестицияларды тарту бойынша шараларды мақсатты қолдануға көшуді, инвестициялық ынтымақтастықтың екіжақты тетіктерін белсенді пайдалануды, жаңа инвестицияларға жәрдемдесу мақсатында халықаралық қаржы және экономикалық ұйымдармен өзара іс-қимылды күшейтуді, жарнамалық-ақпараттық тетіктерді пайдалануды, инвестициялардың сыртқы рыногында жарнамалық-ақпараттық қызметтің тұрақты жұмыс істеуі мен жандандырылуын көздейді.
Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың жүйесін жетілдіру инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың заңдық базасын жақсартуға, тікелей инвестицияларды фискальдық ынталандырудың жүйесін жетілдіруге, мемлекеттің инвестициялық тәуекелдерді сақтандыру жүйесін құруға, мемлекеттің қаражатты жобарларды іске асыру үшін қажетті инфрақұрылымдарды құруға инвестициялаудағы жетекші рөлін орнықтыруға, "омбудсман" (1) функцияларын орындауға және инвесторлардың ағымдағы проблемаларын тиімді шешуге бағытталатын болады. Перспективалық бағыттардың бірі бағалы қағаздар рыногындағы қалыптасқан қатынастарды мемлекеттік реттеу жүйесін жетілдіру болуға тиіс.
Ескертпе 1: омбудсман - инвесторлардың заңды құқықтарының сақталуын бақылауды жүзеге асыратын және инвесторлардың заңды құқықтары бұзылған жағдайда орталық және жергілікті атқарушы органдардың актілерін тоқтата тұруға немесе олардың күшін жоюға өкілеттігі бар комиссия.

2. Жалпы инвестициялық ахуалды
жақсарту

2.1. Құқықтық ортаны дамыту
Істі жай-күйі. Қазақстанда 1991 жылы мемлекеттік тәуелсіздікті жариялаған сәттен бастап бизнес пен инвестицияларға қажетті құқықтық базаның берік іргетасы жасалды. Оның негізінде мемлекеттік және жеке меншікті тең қоғауды, әрбірінің кәсіптік қызметтің еркіндігі құқығын, өзінің мүмкін кез келген заңды кәсіпкерлік қызметі үшін еркін пайдалануды көздейтін конституциялық принциптер мен нормалар бар.
Өз мемлекетін қалыптастыру және нарықтық экономикаға көшу жағдайындағы елдің ұлттық заңдарына көптеген түзетулер көп жағдайда инвестициялық қызмет үшін құқықтық ортаны жақсартуға және мемлекеттік реттеудің тиімді жүйесін қалыптастыруға бағытталған.
Алайда, екінші жағынан, өте жиі түзетулер заң жұмысы сапасының, әсіресе оларды дайындау мен қабылдау сатысында сапасының жеткіліксіз деңгейде екендігін куәландырады. Нәтижесінде жетекші консалтингтік компаниялардың заңгерлері ғана емес, үкіметтік мекемелер де заңдар мен өзге де нормативтік құқықтық актілерге енгізілетін барлық жаңа өзгерістер мен толықтыруларды дер уақытында ескеріп үлгермейді, бұл бизнес пен инвестициялар үшін қосымша проблемалар, қиыншылықтар туғызады.
Сондай-ақ елдің қолданылып жүрген заңдарымен белгіленген құқықтық нормаларды, әсіресе жергілікті билік органдарының деңгейінде сақтамау, бұрмалау, тіпті оларды бұзу елеулі проблемаға айналып отыр.
Қазақстанның сот жүйесі инвесторлардың арасында мейлінше төмен сенім деңгейін тудырады, олар даулы мәселелерді шешу үшін халықаралық төрелік органдарына өтініш жасауды дұрыс көреді. Мәселен, 1998 жылы шетелдік инвесторлар республиканың аумағында Қазақстанның инвестициялық ажарына жағымсыз әсер ететін бірқатар қақтығыстық жағдайлармен бетпе-бет келді. Мұндай жағдайлардың көпшілігіне оларды шешу үшін инвесторлар елден тасқарыдағы сот органдарына жүгінді.
Мақсат. Қабылданатын заң актілері сапасының деңгейін халықаралық құқық стандарттарына дейін арттыру және бұлардың елдің бүкіл аумағында үздіксіз атқарылуын қамтамасыз ету.
Негізгі іс-шаралар. Ел Парламентінің қарауында қазір Азаматтық кодестің Жалпы бөлімі жатыр. Оның қабылдауны мен барлық қатысушыларының теңдігін сақтау кезінде тауар-ақша және өзге де мүліктік қатынастарды жүргізу мен реттеуге арналған құқықтық негізді қалыптастыру процесі аяқталатын болады.
Алда лицензиялауға жататын кәсіпкерлік қызметтің түрлерін қысқарту, лицензияларды, визалар мен басқа да келісу және рұқсат беру құжаттарын алудың, жылжымайтын мүлікті тіркеу мен жер бөліп беру рәсімдерін, шетел азаматтарын тіркеу жүйесін оңайлату жөніндегі жұмысты жүргізу тұр.
Отандық және шетелдік инвесторлар қоғамдастығы үшін заң шығару процесінің транспаренттілігін қамтамасыз ету ісі тұр. Осыған байланысты заң жобалары мен инвесторлардың заңды құқықтары мен мүдделерін тікелей қозғайтын нормативтік құқықтық актілерді міндетті түрде Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігімен келісу қажет деп ойлаймыз, ол оларды инвесторлардың өздерінің пікірлерін тарта отырып, олармен интерактивті диалогтың түрлі тетіктері арқылы қарайтын болады.
Елдегі іскерлік және инвестициялық белсенділікті арттыру үшін қолданылып жүрген заңдардың құқықтық нормаларын іс жүзінде сақтау үлкен мәнге ие болып отыр. Осы мақсатта орталық және жергілікті атқарушы органдарда мемлекеттік қызметшілердің заң білімін арттыруға бағытталған жыл сайын жаңартылып отыратын арнаулы оқу бағдарламаларын әзірлеу, сондай-ақ оларды Қазақстан Республикасының заңдарының негіздерін білуге арналған аттестациялаудан өткізу қажет.
Экономикалық және инвестициялық дауларды өркениетті шешуді қамтамасыз етуге бағытталған сот жүйесін реформалауды жалғастыру ісі алда тұр.
Шетелдік инвесторлардың басым көпшілігі шешімдеріне сенетін халықаралық төрелік ұйымдармен өзара іс-қимылды қамтамасыз ету қажет. Атап айтқанда, ИКСИД, ЮНСЙТРАЛ Конвенциясына сәйкес құрылған Инвестициялық дауларды реттеу жөніндегі халықаралық орталықпен, Стогольмдегі Сауда Палатасының Төрелік институтымен және басқарлармен.
Инвестициялық дауларды шешу саласындағы халықаралық құқықтың қазақстандық судьяларын оқытуға және олардың біліктілігін оларды халықаралық төрелік ұйымдарында тағылымдамадан өткізуді ұйымдастыру арқылы арттыруға ерекше назар аудару талап етіледі.
Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі инвесторларға дауларды шешуге сотқа дейінгі тәртіпте жәрдем көрсетуді жалғастырады, өйткені соттық байыптаулар инвестор үшін де, сондай-ақ Қазақстан Республикасы үшін де жағымсыз.
Инвестициялық қызметті жүзеге асыру процесінде "мүдделердің қақтығысы" ретінде сипатталатын жағдай аз туындамайды, онда мүмкін болатын жағымсыз салдарына, қолдан жасалған кедергілерге немесе мүдделі ұйымдар мен лауазымды тұлғалардың заңсыз қысым көрсетуіне байланысты өзінің қызметін жалғастыру мүмкін болмай қалады. Қолданылып жүрген заңдардың шеңберінде мұндай жағдайларды шешудің рәсімдерін одан әрі пысықтау керек.
Монополияға қарсы заңдармен бірге тұтынушылардың құқықтарын қорғау, патенттер туралы, технологияларды сатудан, өзін өзі ақтамайтын бағаларды көтеруден немесе тіркеуден, сауда жасаушалардың құпия сөз байласуынан, тұтынушыларға қатысты нұқсан келтіруден, лицензиярдың құқықтарын бұзатын шектеулер белгілеуден, экспортты шектеуден, өнімнің лицензиясы бойынша шығарылатын өнімді көлемін және құрылымын шектелген, өзін өзі ақтамайтын келісімшарттардың мерзімдерінің ұзақтығынан және лицензиялық сыйақысының асыра көрсетілген ставкаларынан бас тарту болып табылатын әдеттегі қабылдауларды, ұлтаралық корпорациялардың практикасындағы шектеулік іскер практикасына қарсы құқықтық бақылау жүйесін жүргізу бөлігінде беру туралы заңдарды дамыту қажет.
Көптеген шетелдік және отандық инвесторлар жиі ұшырасып отыратын дәл сол бір құқықтық нормаларды әртүрлі оқуды болдырмау мақсатында барлық заңдарды ресми түсіндіру құқығын заң тәртібімен Қазақстан Республикасының Конституциялық кеңесіне бекітіп берген орынды болар еді.

2.2. Салық және кеден режимдерін дамыту

Істің жай-күйі. Салық режимі кез келген мемлекеттің инвестициялық ахуалының негізгі компоненттерінің бірі болып табылады. Қазақстан ТМД елдерінің арасында алғашқылардың бірі болып "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдар туралы" Заңды (бұдан әрі: Салық кодексі) қабылдады. Ол 1995 жылдың шілдесінен бастап қолданылып келеді. Онда республикалық және жергілікті бюджеттерге салықтар мен басқа да міндетті төлемдер белгіленген.
Қазақстанда қабылданған салық ставкалары бәсең және әлемнің көптеген басқа елдерінде кездесетін шектерде. Салық кодексі елдегі, оның ішінде инвесторлар мен жер қойнауын пайдаланушыларға арналған барлық салықтық қатынастарды реттейді.
Өткен кезеңде Салық кодексіне енгізілген тузетулердің көпшілігі оның жекелеген ережелері жетілдіруге бағытталды. 1997 жылы "Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы" Заңның қабылдануына сәйкес Салық кодексіне экономиканың басым секторларына тікелей инвестициялар үшін салықтық жеңілдіктер енгізілді. Елдегі инвестициялық қызметтің дамуын тежеп отырған негізгі проблемалардың бірі ретінде көптеген инвесторлар қосылған құнға салынатын салықты (ҚҚС), салық органдарымен өзара іс-қимылдағы проблемаларды, олардың қызметкерлерінің қосарланған салық салуды болдырмау туралы Үкіметаралық келісімдердің ережелерін практикада қолданудағы тәжірибелерінің аздығын бөліп көрсетеді. Салық бойынша есептеме алуға әрекет қылу қиын болып табылады және жұмсалған күш-жігерге тұрмайды, нәтижесінде салықтық келісімдер шетелдік инвесторлар үшін өзінің мәнін жоғалтады.
"Қазақстан Республикасындағы кеден ісі туралы" Заң (бұдан әрі: Кеден кодексі) 1995 жылдың шілдесінде қабылданды, ол елде кеден ісін ұйымдастыруды жақсартуға жәрдемдесті. "Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы" Заңға сәйкес 1997 жылы Кеден кодексіне экономиканың басым секторларында инвестициялық жобаларды іске асыру үшін қажет жабдықтың, шикізат пен материалдың импортын кеден баждарын толық немесе ішінара салуды көздейтін ережелер енгізілді.
Алайда көптеген инвесторлар кеден рәсімдерінен өтудің проблемаларына душар болыр отыр. Көбіне олар кеден органдары түскен тауарды түсіруге және тиеуге мәжбүр ететін уақытша сақтау қоймаларына байланысты елеулі жоспарланбаған шығындары мен уақытын жұмсайды.
Мақсат. Қолданылатын ресімдерді оңайлату және салық және кеден органдарының қызметінде ашықтықты енгізу жолымен салық және кеден жүйелерін одан әрі жетілдіру.
Негізгі іс-шаралар. Салық салудың ұлттық жүйесін оңайландыру және жетілдіру ісі алда тұр. Жаңғырту капиталдың барынша қайтарымдылығына кепілдік беретін салаларға кедергісіз құйылу мүмкіндігін, ҚҚС есептеу мен оны өтеудің тәртібін, сондай-ақ салықтық әкімшіліктендіру жүйесін жақсартуды қамтамасыз етуі тиіс.
Ресей Федерациясымен тағайындалған жері бойынша ҚҚС-ті есептеу мен төлеудің халықаралық принциптерін қолдану жөнінде келісімге қол жеткізілген кезде оны салықтың негізгі ставкасын төмендету жағына қарай қайта қарау орынды.
Салық заңын біржақты түсіндіруді енгізу мақсатында салық салу жөніндегі барлық нормативтік құжаттарды, оның ішінде нүсқамалық нұсқауларды қайта қарау алда тұр. Салық нысандары мен декларацияларды толтыру, салық салу мәселелері, салық салу жөніндегі нұсқамалық нұсқаулықтарға қол жеткізуді қамтамасыз ету жөнінде шетелдік және отандық инвесторлар арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу ережелері бойынша қажетті нұсқаулықтар шығаруға едәуір маңыз берілетін болады.
Халықаралық салық құқығы бойынша арнаулы білім бағдарламасы талап етілетін халықаралық салық келісімдерін жасасуға және іске асыруға тікелей қатысушы әртүрлі мемлекеттік органдардың мемлекеттік қызметшілерін тарта отырып, қосарланған салық салуды болдырмау жөнінде үкіметаралық келісімдердің барлық шарттарын орындауды қамтамасыз ету алда тұр.
Міндетіне салық төлеушілердің мүддесін қорғау және олардың шағымдары мен мәселелерін қарау кіретін салық омбудсмандарын практикаға енгізу қажет. Олар директиваларды салық органдарына жіберуге, сондай-ақ салық төлеушілердің заңды мүдделерін қорғау мақсатында белгілі бір іс-қимыл қолдануға немесе қолданудан бас тартуға құқылы болады.
Салық әкімгершілігін жақсарту мәселесі жоғары білікті мамандардың салық қызметі жүйесіндегі жұмыс жағдайы кезінде шешіледі. Осыған байланысты салық органдарына жұмысқа адам алған кезде кейіннен нарықтық экономикадағы бизнес, инвестициялар және табыстар алу негіздеріне оқытуды ұйымдастыра отырып оларға білімдік және кәсіптік талаптарды арттыру қажет. Бұл процесс салық қызметіндегі қызметкерлердің дамыған елдерде тағылымдамасы бойынша бағдарламалар жүргізу жолымен едәуір жеңілдеуі мүмкін. Салық органдарына тәжирібелі, құзыретті және кәсібі мамандар тарту үшін бұл органдарда ең жоғары жалақылар белгілеу және әртүрлі қосымша ынталандырулар жасау қажет.
Төрелік соттардың салық аясындағы кез келген даулы жағдайларды шешуге қолдары жетуге тиіс. Сонымен бірге судьялардың біліктілік деңгейін көтеруді қамтамасыз ету қажет.

Кеден органдарының қызметін, кедендік тазартуды жүргізудің нақты мерзімін, ішкі кеден қызметін тұтас бақылаудың нақты жүйесін ұйымдастыруды, кеден органдарының қызметшілеріне жалпыға бірдей жұмыс стандарттарын белгілеуді, еңбекке ақы төлеудің қолданылып жүрген жүйесін әзірлеу мен қабылдауды және қызметкерлердің жұмыс стандартарын бұзғаны үшін жаза қолдану шарасын енгізуді, кеден органдарының жеткілікті негізсіз кеденде жүктерді кідіртуі салдарынан инвесторлар шеккен залал үшін жауапкерлікті енгізуді қоса, жақсарту бағдарламасын әзірлеу талап етіледі.
Қазақстан аумағында тауарлар мен қызмет көрсетулердің экспорттық өндірісін дамытуда инвестициялар салудың пайдалылығын арттыру үшін сыртқы рыноктардағы сауда кемсітушілігін жеделдету мен шет елдегі қазақстандық экспортты қорғау үшін жалпыға бірдей құқықтық базаны қолдану айрықша маңызға ие болады. Дүниежүзілік сауда ұйымына (ДСҰ) тартуға сене отырып қазақстандық тауарлардың экспорты кезінде дау-жанжал жағдайларын шешу үшін осы ұйымның мүше-елдері үшін қолданылатын тәртіптің қатаң ережесін ұмытуға болмайды, шетел тауарларының нөпірінен ішкі рынокты қорғау үшін кедендік-тарифтік реттеу құралдарын қолдану мүмкіндігін едәуір шектей отырып, импортты реттеуге де міндетті түрде қолданылатын болады. ДСҰ-ға кіре отырып, Қазақстан біраз уақыттың ішінде, оның ұзықтығы келіссөздер барысында айқындалатын болады, импорттық бақылау тетігін, кеден тарифінің ставкалар деңгейін қоса, ДСҰ өлшемдеріне сәйкес келтіруге тиіс. Сондықтан Қазақстаннның ДСҰ-на табысты кіруі ішкі рыноктағы инвесторлардың ел эеономикасы мен қызметі үшін соңы елеулі насырға шабады. Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігінің қатысуымен 1999 жылы ұлттық кеден тарифтері мәселелері бойынша инвесторлар арасында сұрау салу ниетінде.
ЕСКЕРТУ. 2.2.-тармағының 14-абзацы алынып тасталды - ҚР Үкіметінің
2000.06.19. N 921 қаулысымен. P000921_

2.3. Жұмыс күші рыногын дамыту

Істің жай-күйі. Қазақстандағы жұмыс күші рыногы сандық және сапалық көрсеткіштері бойынша инвесторлар үшін толық тартымды болып табылады. Қазақстаннның еңбек ресурстары халықтың сауаттылығы деңгейінің әлемдік стандарттары бойынша салыстыра қарағанда жоғарылығымен, әйелдердің жұмысқа қамтылуының жоғарылығымен, экономиканың секторлары бойынша жұмыспен қамтылғандардың ұтымды бөлінуімен ерекшеленеді. Қазақстанның негізгі артықшылығы тікелей инвестицияларды салатын аймақ ретінде жұмыс күшінің құнын салыстыра қарағанда төмен үйлесуімен оның үлесінің үлкендігін көрсетеді.
1998 жылы қабылданған "Халықтың жұмыспен қамтылуы туралы" Қазақстан Республикасының жаңа заңы халықтың жұмыспен қамтылуы саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді. Атап айтқанда, ол жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясаттың бағыттарын белгілейді; шетелдік жұмыс күшін әкелуге байланысты қызметті реттейді; жұмыс істеушілердің мемлекеттік жұмыспен қамту саясатын жүзеге асыруға қатысуының нысандарын, олардың міндеттері мен құқықтарын айқындайды.
Солай дей тұра, қазақстандық мамандардың біліктілік деңгейін одан әрі сақтау үшін арнаулы орта және жоғары білімнің проблемаларын шешу қажет.
Мақсат. Инвестициялық жобарларды іске асыру үшін жергілікті және шетелдік мамандардың арасынан инвесторлардың білікті персоналды қалыптастыруы үшін қолайлы мүмкіншіліктерді жасау.
Негізгі іс-шаралар. Нарықтық экономиканың талаптарын ескере отырып, жұмысшы мен жұмыс берушінің арасындағы еңбек қатынастарын реттейтін еңбек туралы жаңа заңды қабылдау керек.
Қазақстан Республикасының еңбек заңдары мен халықаралық келісімдердің талаптарын ескеретін жұмыскерлерді жалдау бойынша төрешілдік бақылауды азайту және инвесторлардың құжаттарды ресімдеу процесін оңайлату қажет.
Қазақстанға шетел күшін әкелу жергілікті жұмыс күшін толық түрде пайдалану үшін кедергілер келтірмеуге тиіс. Бұл үшін елдің аумағындағы жұмыс үшін Қазақстан Респбликасынан тысқары жерлерден жұмыс берушілердің жалдайтын шетелдік азаматтарды тартуына квоталар белгіленетін болады. Квотаны тұтастай және кәсіптік топтар бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейтін болады. Жұмыс берушілер шетелдік жұмыс күшін келісімшарттың мерзімі біткен бойда кепілдік және кепілдемелік жарналарын енгізу жолымен әкетуге кепілденетін болады, оларды төлеу тәртібі, шарттары мен мөлшерін Қазақстан Респбликасының Үкіметі белгілейтін болады.
"Шетелдік жұмыс күшін тартуға арналған лицензия" және "нақты шетелдік қызметкердің жұмысына арналған жеке рұқсат" дегендерді қызметтің түрі ретінде түсінуге шек қою алда тұр.
Құжаттамалық қамтамасыз етуді оңайлату және лицензиялау процесінің ашықтығы мақсатында лицензияларды ресімдеу үшін ұсынылған құжаттар тізбесін қайта қарау алда тұр. Нормативтік құқықтық актілерді бірмәнді түсіну нысанасына лицензиялар берумен айналысатын қызметкерлерді оқыту және нұсқамалықтан өткізуді ұйымдастыру, лицензияларды ресімдеудің рәсімдерін жетілдіру және оның мерзімдерін қысқарту қажет. Жоғары білікті мамандар шақырылған жағдайда біліктілігі төмен жұмыс күшін әкелгені үшін өтемдік жарнаның мөлшері ұлғайтылатын болады. Қазақстанда жалдау қиыншылық тудыратын қызметкерлерді шақырған жағдайда жарна төлеуден бас тарту ісі тұр. Өтемдік жарналарды айтарлықтай төмендету жергілікті кадрларды кейін өздерінің кәсіпорындарына жұмысқа орналастыра отырып, оларды даярлау мен қайта даярлауға белсенді қатысатын компанияларға арналатын болады.
1999 жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің шетелдік жұмыс күшін тартуға, сондай-ақ Қазақстан Республикасынан жұмыс күшін әкетуге байланысты қызметті лицензиялау туралы қаулысын қабылдау көзделіп отыр.
Ұлттық экономика инвестициялар мен жинақтаулардың көлемінің өсуіне ғана емес, мейлінше білімді қызметкерлерге де мұқтаж. Инвестициялар тек жеке капиталда ғана тез өсуді қамтамасыз етпейді: кез келген экономика білікті мамандарға мұқтаж. Американ экономистерінің бағалаулары бойынша жұмыс істеп жүргендердің біліміне және біліктілігін арттыруға арналған шығыстар дағдарысты ескере отырғанда, жылдық кірістің 10-15 % түрінде қайтарылады.
Инвесторлық визаны енгізу көзделініп отыр, ол шетелдік фирмалардың, компаниялардың, өкілдіктердің басшылары мен басшы буынға (басқармалар мен директорлар кеңестерінің мүшелері, бас менеджерлер) берілетін болады. Қазақстан Республикасына тарту үшін шетелдік жұмыс күшінің өкілдеріне тиісті лицензия талап етілетін, олар инвесторлық визаны алуға үміткер ретінде қаралмайды. Аталмыш визаны алудың негізгі шарттарының бірі Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің негізгі капиталға салынған инвестициялары туралы растауының болуы. Шетелдік компаниялар, бірлескен кәсіпорындар мен Инвестициялар жөніндегі агенттікпен келісімшарттар жасаспаған жеке кәсіпкерлер салған инвестициялары туралы құжаттық растайтын куәліктерін көрсететін болады. Инвесторлық визаның иелері паспорттық және кедендік бақылаудан өтудің оңайлатылған тәртібіне арналған құқыққа ие болады.

2.4. Жер және жылжымайтын мүлік рыногын дамыту

Істің жай-күйі. 1994 жылдан бастап Қазақстанда кәсіби бағалау қызметі қайта өркендеп келеді. Қазіргі уақытта мүлікті бағалаудың бірқатар мемлекеттік органдардың бағынысындағы ұйымдар айналысады. Олардың әрбірі бағалауды өздерінің жеке нормативтері бойынша жүргізеді, ал мұның нәтижесінде жылжымайтын мүлік әртүрлі бағалануы мүмкін. 1997 жылы Қазақстан Бағалаушылар ассоциациясы пайда болды, оның құрамына 200 мемлекеттік және тәуелсіз сарапшылар кірді.
Қазақстан Республикасында жер және жылжымайтын мүлік рыногы жеткіліксіз дәрежеде дамыған, бұл көп жағдайда жерге мемлекеттік меншіктің сақталуына байланысты болып отыр. Бұл сонымен бірге кепілдік қатынастардың дамуын тежейді. Нарықтық экономика жағдайында мейлінше бағалы кепіл болып табылатын жер әлі күнге дейін оны шаруашылық жүргізуші субъектілер қосымша инвестицияларды тарту және өздерінің жобаларын іске асыру үшін пайдаланбай отыр.
Мақсат. Жер және жылжымайтын мүлік рыногын дамыту.
Негізгі іс-шаралар. Жер қойнауына, жер учаскелеріне, интеллектуалдық және меншіктің басқа да түрлеріне нарықтық бағалау жүргізудің қажеттілігі пісіп-жетілді. Алайда бұл үшін бәрінен бұрын Қазақстан Бағалаушылар ассоциациясының қатысуымен құқықтық базаны жетілдіру мен дамыту талап етіледі. Атап айтқанда, Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы жағымды, сондай-ақ мүліктің әр түрін бағалаудың ұлттық стандарттарын, әдістемелік нұсқауларды қабылдау керек, олардың жобалары қазіргі уақытта Үкіметтің қарауында жатыр.
Жер учаскесін кепілге беру құқығын қоса алғанда, жерге жекеменшік құқығын енгізу туралы заңдық шешім қажет.
Екінші деңгейдегі банктердің кепілдік қатынастардың тетігін, оның ішінде жерге және жылжымайтын мүлік объектілеріне қатысты дамыту ісін қолға алу керек. Фермерлерді, компаниялар мен басқа да ұйымдарды инвестициялық жобаларды қаржыландыру үшін кепіл мүлкін және жерді пайдалану тәсілдеріне оқыту жүйесін құру керек.

2.5. Көлік және коммуникациялық қызмет көрсетулер
рыногын дамыту

Істің жай-күйі. Қазақстан аумағының өте ауқымдылығы инвесторларға арналған көлік және коммуникациялық қызмет көрсетулер рыногын дамытуға ерекше мән береді. Еуропа мен Азияның арасындағы республиканың транзиттік орналасуы тауарларды, жинақтаушы бұйымдар мен шикізатты халықаралық тасымалдау кезінде инвесторлардың шағындарын айтарлықтай қысқарту үшін керемет мүмкіндіктер жасайды. Көліктің теңіздік түрінің артықшылығын инвесторлар 1999 жылы Ақтау теңіз портын қайта жаңарту аяқталатын Каспий маңындағы аймақта пайдалана алады. Қазақстанда темір жол және автомобиль жолдары ерекше маңызды рөлге ие.
Алайда теміржол және автожол желілерінің сапалық сипаттары қазіргі уақытта халықаралық осы заманғы талаптарға жауап бермейді: жүрдек автомагистральдар өте аз, ал теміржол қайта жаңартуды талап етеді. Телефон желілерінің шамадан тыс жұмыс істеуі, телекстік және факсимильдік байланыстың әлсіз дамуы, ескірген жабдықтар инвестициялық қызметті жүргізу үшін қосымша қиыншылықтар мен проблемалар тудырады.
Мақсат. Шетелдік және отандық инвесторларға халықаралық сандарттарға сәйкес көлік және коммуникациялық қызмет көрсетулердің толық және сапалық жиынтығын ұсыну.
Негізгі іс-шаралар. Қазақстан Республикасының Көлік, коммуникациялар және туризм министрлігі мен жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігімен бірлесіп, инвесторлардың талаптары мен сұрау салуларын ескере отырып, көліктік және коммуникациялық қызмет көрсетулерді ұйымдастыру жөнінде шаралар қолданады. Жол шаруашылығын технологиялық қайта жарақтаудан басқа көлік және коммуникация желілерін Астанаға жалпы қайта бағдарлау және инвесторлардың Қазақстанның транзиттік мүмкіншіліктерін неғұрлым толық пайдалану үшін Батыс-Шығысқа бағыттау қажет. Сервис деңгейін мақсатты түрде көтеру, жолаушыларға қызмет көрсету кезінде мемлекеттік және орыс тілдерімен бірге халықаралық іскерлік ортада кең таралған ағылшын және басқа да шетел тілдерін мейлінше балсенді пайдалану қажет. Бұл үшін көліктік және коммуникациялық қызмет көрсетулер рыногында жұмыс істейтін ұйымдардың қызметкерлерін оқытудың арнаулы бағдарламалары талап етіледі.

2.6. Банктік және қаржылық қызмет көрсету рыногын
дамыту
Істің жай-күйі. Қазақстанның банк жүйесі соңғы жылдары реформалау процесінде бірте-бірте банктік қызмет көрсетудің халықаралық стандарттарына көшіп келеді. Қазіргі уақытта қазақстандық банктер өздерінің клиенттеріне есеп айырысу-кассалық қызмет көрсетуді, несиелеуді, түрлі халықаралық операцияларды, бағалы қағаздармен мәмілелерді, депозиттерді орналастыруды, құжаттарды сейфтік сақтауды, қолма-қол ақша мен құндылықтарды және басқа да қызмет көрсетулерді жүзеге асыруда.
1997 жылы банктік заңдарға банктерді депозиттік және инвестициялық деп бөлудің күшін жойған өзгерістер енгізілді, нәтижесінде банкті ұйымдастырудың әмбебап мекемелер болып табылатын "герман моделі" деп аталатын модель қабылданды.
Қаржы ресурстарының шектеулілігі екінші деңгейдегі банктерге нақты экономикаға инвестиция жасау үшін ірі және ұзақ мерзімді несиелер беруге мүмкіндік тудырмайды. Дегенмен, жетекші банктер банктік қызмет көрсетулердің кең ауқымын ұсынып отыр, қысқа әрі орта мерзімді несиелер бойынша тіпті ставкалар инвестициялық қызметті жандандыру үшін тым жоғары күйінде қалып отыр. Сондықтан активтерді орналастыру кезінде мемлекеттік бағалы қағаздарға және шетел валютасымен операцияларға қаражат салу бұрынғысынша үстем күйінде қалып отыр. Солай дей тұра, қаржылық тұрақтану және дағдарыстың күрт төмендеуі соңғы жылдары қазақстандық банктерге инвестициялық жобаларды қаржыландыруды бастауға мүмкіндік берді.
Инвесторлар үшін қаржылық есептің сыртқы аудитінің қалыпты жүйесі инвестицияларды салудың бағыттарын таңдаудың негізгі факторларының бірі болып табылады. 1998 жылы Қазақстанда жалпы қабылданған халықаралық стандарттарға сәйкес келетін бухгалтерлік есеп пен аудиттің жаңа стандарттары жұмыс істеуін бастады.
Мақсат. Инвесторларға халықаралық стандарттарға сәйкес қажетті банктік және қаржылық қызмет көрсетулерін еркін алудың мүмкіншіліктерін ұсыну.
Негізгі іс-шаралар. Банк жүйесін одан әрі реформалау, екінші деңгейдегі банктердің халықаралық стандарттарға (Базель нормалары) қол жеткізу ісі тұр. Корреспонденттік және несиелік қатынастарды, несиелік картішкелер жүйесін, сондай-ақ қазақстандық банктердің шетелдік банктермен және сараптық-сақтандыру агенттіктерімен (СОҒАСЕ, ҮЕRМЕS, US EXIM) іскерлік ынтымақтастығын дамыту қажет.
Мемлекеттің алдында банк жүйесімен бірге тауарлар мен қызмет көрсетулер өндірісін инвестициялауға арналған қаржы ресурстарын жинауды көтермелеу мен ынталандырудың тиімді жүйесін құру ісі тұр. Бұл ретте банк процентінің нақты оң ставкасын қамтамасыз ету, теңгенің айырбас бағамының болжамдылығын мақтау, бағалы қағаздар рыногы мен валюталық рыноктағы операцияларды жүзеге асыруға қарағанда экономиканың нақты секторында несиелік ресурстарды пайдаланудың жоғары тиімділігін қамтамасыз ету маңызды.
Халықтың, кәсіпорындар мен ұйымдардың Ұлттық Банк жүйесі арқылы қаражатты қайтарудың сенімділігінің жоғары деңгейінде инвестициялық жобаларды іске асыруға басы артық капиталдарын тарту мен белсенді салудың жүйесін құру қажет. Бұл үшін қазақстандық банктердің халықаралық стандарттардың деңгейіндегі жоғары тиімді жұмысы, банк менеджментін жақсарту және көрсетілетін қызметтердің сапасын, әсіресе инвестициялар саласында жақсарту, көрінеу әлсіз жобаларды қаржыландырудан бас тарту, банк шоттарындағы инвестициялық жинауларды ынталандырудың жаңа әдістері мен тәсілдерін іздеу талап етіледі. Банк жұмысын жақсартпай банктерге деген сенімнің жоғары деңгейін қамтамасыз ету мүмкін емес, демек бұл елдің ішкі инвестициялық ресурстарын ірі көлемде жұмылдыру деген сөз. Жобалық қаржыландыруды дамытудың қабылданымды жолдарының бірі Қазақстан банктерінің төмен капиталдануы жағдайында несие ресурстарын, шетелдіктерді қоса алғанда, тәукелдерді басқа тәукелдерді бөле отырып басқа банктермен синдицияланған негізде несие ресурстарын беру болып табылады. Бұл инвестициялық ресурстардың көлемінің жобасын іске асыру үшін қажетті жұмылдыруға ғана емес, тәжірибемен және ақпаратпен алмасуға мүмкіндік береді. Кейін оларды кірістерді қайтару мен алудың кепілдік берген принциптерінде ұлттық экономиканы дамытуға инвестициялау үшін уақытша басы артық ақша қаражатын жинақтайтын инвестициялық банктерді, қорлар мен компанияларды, зейнетақы қорларын, қаржы институттары ретінде сақтандыру компанияларын дамытуды қамтамасыз етуі керек. Уақытша басы артық қаржы ресурстарының тез өсіп келе жатқан кәсіпорындарға және олардың жобаларына инвестициялауға құю халықаралық талаптар ескеріле отырып кооперативтік бағалы қағаздар рыногының дамуына жәрдем тигізетін болады.
Халықтың екінші деңгейдегі банктерге деген сенімінің деңгейін арттыру үшін банк салымдарының өсуін ынталандыру және инвестициялық жобаларды іске асыруға арналған несие ресустарын көбейту үшін жеке тұлғалардың сақтандыру депозиттерінің тетіктері мен тәсілдерін әзірлеу орынды болады, сондай-ақ банк депозитінде ақшаны орланастыру жағдайында банкке салық декларациясын ұсыну талап етілетін кезде оның деңгейін көтеру қажет.
Қазақстан экономикасының инвестициялық тартымдылығын арттыру, шағын және орта бизнесті дамыту, банктердің салымшылардың арасында беделін күшейту мақсатында Қазақстан Республикасы бухгалтерлерінің қоғамдық бірлестігін, кәсіби бухгалтер мен аудиторларының қоғамдық институтын және Қазақстанның аудиторлар палатасын қатыстыра отырып, Қазақстан Республикасы Президентінің "Бухгалтерлік есеп туралы" Заңына өзгерістер мен толықтыруларды әзірлеу және енгізу қажет.

2.7. Іскер ақпарат рыногын дамыту

Істің жай-күйі. Қазақстандағы іскерлік ақпарат рыногы ақпараттандырудың бастапқы деңгейінде тұр. Қазіргі уақытта республика аумағында инвестициялық қызметтің әртүрлі аспектілері бойынша анықтамалық, коммерциялық, талдамалық, статистикалық, болжамдық, әлеуметтік және өзге де ақпараттық материалдарды ұсыну жөнінде қызмет көрсетулер жеткіліксіз дамуда. Шетелдік және отандық инвесторлар көбіне іскерлік ақпаратының шамадан тыс жабықтығына немесе оған шектеулі қол жеткізудің болуына тап болады.
Мақсат. Инвесторлардың Қазақстандағы инвестициялық мүмкіншіліктер туралы кәміл, жедел және сапалы деректерді ұлттық қауіпсіздік талаптарын сақтауды, мемлекеттік және коммерциялық құпияларды сақтай отырып алуы үшін іскерлік ақпараттың бәсекелесті рыногын құру.
Негізгі іс-шаралар. "Шетелдік инвестициялар туралы" заңға сәйкес инвесторлардың шетелдік инвестицияларға қатысты барлық нормативтік актілерге, сот шешімдерін, сондай-ақ заңды тұлғаларды тіркеу туралы, олардың жарғылары туралы, жылжымайтын мүлікпен жасалынатын мәмілелерді тіркеу туралы, коммерциялық құпия болып табылатын ақпаратты қоспағанда, берілген лицензиялар туралы ақпаратқа қолының жетуін қамтамасыз ету керек. Жұмыс істеп тұрған ғылыми-зерттеу, консалтингтік және өзге де делдалдық ұйымдар инвесторларға олардың сұрау салуларын ескере отырып берілетін іскерлік ақпараттың сапасы мен сенімділігін елеулі түрде арттыруы керек.
Орталық және жергілікті атқарушы органдар инвесторларға олардың сұрау салулары мен талаптарына сәйкес түрлі ақпараттық қызмет көрсетулерді ұсынуға қабілетті шағын және орта кәсіпорындардың базасында жаңа ақпараттық бизнес орталықтары мен зерттеу ұйымдарын қалыптастыру мен дамытуға жәрдем көрсетуі тиіс. Бұл әсіресе инвестицияларды салу үшін тартымды болып табылатын аймақтарда маңызды. Бәрінен бұрын оларға арнайы экономикалық аймақтар жатады.
Инвесторларды елдегі жағдайлар мен болып жатқан оқиғалар туралы жедел ақпараттық қамтамасыз ету үшін бұқаралық ақпарат құралдарының ашықтығы мен тәуелсіздігін қамтамасыз ету, олардың арасында салауатты бәсекелестікті дамыту, жаңа ақпараттық технологиялар мен желілерді, оның ішінде "Интернеттің" кең ауқымды ақпараттық желісін пайдалану кең ауқымға ие болады.
Инвесторларға іскерлік ақпаратты беру кезінде мемлекеттік және орыс тілдерімен бірге инвесторлардың ұлтын ескере отырып ағылшын, неміс, француз, жапон және басқа да шетел тілдерін мейлінше белсенді пайдалану қажет.

2.8. Әлеуметтік қызмет көрсетулер рыногын дамыту

Істің жай-күйі. Қазіргі уақытта Қазақстанда 365 отель жұмыс істейді, оның 28-і Алматыда. Елде 400-ден астам туристік компания жұмыс істейді. Олар жыл сайын 40 млн. доллар шамасы көлемінде қызмет көрсетулер ұсынады. Бұл ретте шетел туристерін қабылдау туристік қызмет көрсетулердің бар болғаны 30%-ін құрайды. Туризмнің инфрақұралымының дамуының жеткіліксіз деңгейінің, объектілер және оларда болу үшін олардың дайындалмағандығы туралы ақпараттың болмауымен түсіндіріледі.
Статистиканың деректері бойынша 1996 жылы Қазақстанға 120 мың шетелдік, оның ішінде 13 мың турист алыс шетелден және 10,5 мың турист ТМД-дан келді. 1997 жылы 285 мың шетелдік келді, оның 20 мыңы - алыс шетел туристері және 7 мыңнан астамы - ТМД-дан. 1998 жылы республикаға келетін шетелдіктердің саны 300 мың адам болады деп, оның ішінде алыс шетелден 32 мың, ТМД-дан 6 мың болады деп күтіліп отыр.
Тұтастай алғанда Қазақстандағы әлеуметтік қызмет көрсетулер рыногы әлі де жеткілікті түрде дамымаған және халықаралық талаптарға жауап бермейді.
Мақсат. Қазақстан Республикасында инвесторлардың тыныс-тіршілігі үшін жоғары жайлы-жақсы жағдайларды қамтамасыз ету және елдің өзінің табиғи бітімімен және қонақжайлылығымен тартымдылығы деңгейін көтеру үшін әлеуметтік қызмет көрсетулер рыногын дамыту.
Негізгі іс-шаралар. Республиканың шетелдік инвестицияларды салу үшін мейлінше қызығушылық тудыратын бірқатар аймақтарында халықаралық сыныптағы отелдерді одан әрі дамытуға жәрдем көрсету. Бәрінен бұрын Астанада, Алматыда, Батыс Қазақстанда, Шығыс Қазақстанда, сондай-ақ арнайы экономикалық аймақтарда.
Инвесторлардың Қазақстанға назарын аудару мүддесінде қонақ үйлер қызмет көрсетуін, пәтерлерді жалға алуды, сондай-ақ коттедждер мен басқа да тұрғын үй-жайлардың құрылысын салу, сату-сатып алу бойынша қызмет көрсетулерді қоса алғанда, тұрғын үй рыногында салуатты бәсекелестікті дамыту қажет. Сондай-ақ халықаралық стандарттар деңгейінде мектепке дейінгі балалар мекемелерін, орта және жоғары оқу орындарын дамыту ісін қолға алу керек.
Инвесторларды тарту үшін бос уақытты, түрлі ойынсауықтар индустриясын, халықаралық туризмді, аң аулау және балық аулау саласын қалыптастыру мен дамытудың ерекше мәні бар. Сондай-ақ елдің ішінде де, сол секілді шет елде де қазақтар мен Қазақстанда тұратын басқа да халықтардың тарихын, ұлттық дәстүрлер мен рухани мәдениеттерінің ерекшеліктерін жақсы түсінуге мүмкіндік беретін түрлі мәдени, танымдық және өзге де шараларды өткізудің мәні аз емес. Өзіндік табиғи кәсіпшіліктерді: ұста және тері илеу ісі, ұлттық кәде-сыйларды дайындау және т.б. қайта өркендету мен дамытуға қолдау көрсету керек.
1998 жылы "Жібек жолының тарихи орталықтарын қайта өркендету, түркі тілдес мемлекеттердің мәдени мұрасын сақтау және сабақтастыра дамыту, туризмнің инфрақұрылымын құру" мемлекеттік бағдарламасы бекітілді, оны екі кезеңде жүзеге асыру көзделіп отыр. Бірінші кезеңде (1998-2003 жж.) 88 кешенді қамтитын Алматы, Тараз және Түркістан этникалық-мәдени ареалдарының тарихи орталықтарын қамтитын басты халықаралық трассаның объектілерінде құрылыс салу мен қайта жаңарту жұмыстары жүргізіледі. Жұмыстардың есептік құны 348,3 млн. долларды құрайды. Үшарал-Қорғас-Жәркент-Алматы-ТаразШымкент-Түркістан трассасын қайта жаңарту 1 млрд. доллар мөлшерінде бағаланып отыр. Екінші кезеңде (2003-2012 жж.) мұндай іс-шаралар Арал маңындағы объектілерде, Маңғыстау, Орталық және Шығыс Қазақстанда тарихи объектілерде жүргізілетін болады. Бағдарламаға жалпы құны 19,5 млн. доллар болатын 20 кешен енгізілген. Жолдарды қайта жаңарту 469 млн. долларды құрайды. Бағдарламаны іске асыруға арналған қаражаттың 70%-тен астамы шетелдік инвесторлардың есебінен тартылатын болады.
Шетелдік инвесторларға әлеуметтік қызмет көрсетулерді ұсыну кезінде мемлекеттік және орыс тілдерімен бірге және басқа да шетел тілдерін мейлінше белсенді пайдалану қажет, ол үшін қызмет көрсететін персоналды тиісті тілдік даярлау талап етіледі.
Шетелдік және отандық инвесторларға Қазақстан аумағында қауіпсіздікті қамтамасыз етудің үлкен мәні бар.

2.9. Инвесторлармен интербелсенді диалогтың тетіктерін
дамыту
Істің жай-күйі. Инвесторлармен интербелсенді диалогтың негізгі тетіктері қазіргі уақытта: Алматы инвестициялық саммиті; Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Шетелдік инвесторлардың кеңесі; шетелдік инвесторлардың қатысуымен Қазақстан Республикасының Инвестиция жөніндегі агенттігі ұйымдастыратын дөңгелек столдар; іскерлік кездесулер мен келіссөздер болып табылады. Мемлекеттік органдардың инвесторлармен өзара іс-қимыл жүйесіндегі басты буын "Қазақстан инвестициялық саммиті" халықаралық форумы болды, ол 1997-1998 жылдар кезеңінде Алматы қаласында екі рет болды. Егер оның бірінші форумында оны жұмысына 60 ірі шетелдік компаниялар мен бірлескен кәсіпорындардың өкілдері қатысқан болса, ал екінші форумда - 163 шетелдік компаниялардың, бірлескен кәсіпорындар мен консалтингтік ұйымдардың 163 өкілі қатысты.
1998 жылғы маусымда Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Шетелдік инвесторлардың кеңесі құрылды, оның құрамына Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істейтін ірі шетелдік компаниялардың, банктер мен халықаралық консалтингтік ұйымдардың өкілдері енді. Шетелдік инвесторлар кеңесінің бірінші мәжілісі 1998 жылғы 25 қыркүйекте Алматы қаласында болды. Шетелдік инвесторлар кеңесінің бірінші мәжілісі 1998 жылғы 25 қыркүйекте Алматы қаласында болды. Қазақстан Республикасында инвестициялық ахуалды жақсарту жөніндегі оның ұсыныстары мен ұсынымдары ескеріле отырып, заңдар; салық салу; инвесторлардың ағымдағы қызметі және Қазақстан Республикасының инвестициялық ажарын арттыру мәселелері бойынша төрт бірлескен жұмыс тобы құрылды.
1998 жылдың ортасынан бастап бұрынғы Инвестмемком орталық және жергілікті атқарушы органдар мен консалтингтік фирмалардың өкілдерінің қатысуымен дөңгелек столдарды жүргізу практикасын енгізді. Осы уақытқа дейін жер қойнауын пайдалану және Қазақстан Республикасына шетел жұмыс күшін әкелудің тәртібі саласындағы нормативтік құқықтық базаны жетілдіруге арналған дөңгелек столдардың үш мәжілісі өткізілді.
Мақсат. Инвесторлармен тікелей диалогті одан әрі дамыту және кері байланыс арналарының алуан түрін кеңейту.
Негізгі іс-шаралар. 1998 жылдан бастап Алматы инвестициялық саммитін жыл сайын ұйымдастыру және өткізу ісі қолға алынбақ, оның жұмысына Қазақстандағы жұмыс істейтін инвесторлар, сондай-ақ жаңа мүмкін шетелдік инвесторлардың кең ауқымы қатысатын болады. Саммиттің шеңберінде Қазақстан Республикасындағы инвестициялық мүмкіншіліктер туралы көрмелерді және қаржыландыруды талап ететін инвестициялық қазақстандық жобаларды тұсаукесерлерін, сондай-ақ жекелеген жобалар бойынша тікелей келіссөздерді жүргізу көзделіп отыр. Бағдарламаны іске асыру кезеңінде Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесінің және инвестициялық заңдарды жетілдіруде және елдің инвестициялық ахуалын жақсартуда бірлескен жұмыс топтарының ролін көтеру көзделініп отыр.
Инвесторлардың Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қызметті реттеуге байланысты жаңа заң және өзге де нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу процесінде мүдделерін ескеру үшін Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі инвесторларды қатыстыра отырып дөңгелек столдарды өткізу практикасын жалғастыра береді.

2.10. Қор рыногын дамыту

Істің жай-күйі. Қазақстанда қажетті деңгейде және жеткілікті көлемде бағалы қағаздар рыногының құқықтық, институционалдық және техникалық инфрақұралымы қалыптасты. Алайда қайталама қор рыногын серпінді дамыту жөніндегі міндет әзірге шешілген жоқ, бұл объективті де, сондай-ақ субъективті де себептердің салдарынан болып отыр.
Объективті (сыртқы) себептердің арасындағы негізгі себеп әлемдік қаржы дағдарысы зардаптарының жағымсыз әсер етуі болып табылады.
Субъективті сипаттағы себептерге келер болсақ, олар ішкі факторларға байланысты туындап отыр. Олардың негізгілері мынадай себептер болып табылады.
Қазақстанда қор рыногының негізгі компонентінің тапшылығы проблемасын - мемлекеттік емес эмиссиялық бағалы қағаздардың тапшылығының проблемасын шешудің сәті түспеді. Бұл бәрінен бұрын инвесторлардың қызметіндегі әсіресе институционалдық қиыншылығын тудырады. Қазақстандық акционерлік қоғамдардың көпшілігінің менеджменті іс жүзінде қор биржасына белсенді қатысуға және оның мүмкіншіліктерін қосымша қаржы ресурстарын тарту үшін пайдалануға дайын болмай шықты. Бұл көп жағдайда кәсіпорындарды басқаруға жаңа тиімді меншік иесін тарту тұрғысынан қарағанда мемлекеттік меншікке ұтымсыз жекешелендіру жүргізілгендігінен болды.
Қазақстанда әзірге субъектілердің бағалы қағаздар рыногындағы (әсіресе акционерлік қоғамдардың меншігіндегі) олардың бағалы қағаздарды шығару және акционерлердің (инвесторлардың) құқықтарын сақтау бойынша қызметін реттейтін заң нормаларын орындауы бөлігінде қызметіне қадағалау жасаудың жеткілікті дәрежедегі тиімді жүйесін қалыптастырудың сәті түспеді. Қазақстан Республикасының Бағалы қағаздар жөніндегі ұлттық комиссиясы инвесторлардың заңды мүдделерін және құқықтарын қорғауды қамтамасыз ететін орган ретіндегі қадағалаудың қолданылып жүрген жүйесінің мейлінше елеулі кемшілігі құқықты қолдану өкілеттіктерінің анық шектеулілігі болып табылады.
Акционерлік қоғамдарға бақылау жасаудың жеткіліксіз тиімді жүйесінің салдарынан соңғысында дивидендтер төлеу бөлігінде, оның ішінде артықтышылықты акциялар бойынша төлем тәртібі жоқ. Бұдан басқа акционерлік қоғамдар өзінің қызметі туралы ақпаратты ашу жөніндегі заңмен белгіленген нормаларды бұзуға жол береді, бұл инвесторларға олардың инвестициялық тартымдылығын бағалауға мүмкіндік бермейді.
Реформалаудың өткен жылдарында елдің халқын қор рыногындағы инвестициялаудың жеке немесе ұжымдық нысандарына тартудың сәті түспеді. Осының нәтижесінде ішкі жинақтаулардың әлеуеті іске асырылмады.
Қазіргі уақытта Қазақстанда бағалы қағаздар рыногының өзін өзі реттеу жүйесі қажетті деңгейде қалыптасқан жоқ.
Мақсат. Қазақстанда қаржы ресурстары жұмылдыру мен қайта бөлудің, инвестицияларды нақты экономикаға тартудың тиімді тетігі ретінде қор рыногын қалыптастыру мен дамыту үшін барлық жағдай мен алғышарттарды жасау керек. Бұл тек қолда бар инвестициялық ресурстарды нақты күрделі салымдарға трансформациялауды қамтамасыз ету үшін ғана емес, Қазақстанға елеулі стратегиялық және портфельді инвесторлардың келуіне қосымша алғышарттар жасау үшін қажет.
Негізгі іс-шаралар. Алдағы кезеңдегі мейлінше басым міндеттердің бірі қор биржасы негізгі субъектілерінің: бағалы қағаздар дивидендтерінің бағалв қағаздар рыногының кәсіби қатысушылары мен институционалдық қызметінің ашықтық деңгейін арттыру болып табылады. Бұл міндет бірден мынадай екі бағытта іске асырылуға тиіс:
рыноққа жоғарыда аталған қатысушыларға қызметінің нәтижелері туралы ақпаратты және инвесторлар үшін қызығушылық танытатын басқа да ақпараттар, сондай-ақ осы нормалардың сақталуын бақылаудың тетіктерін ашу міндетін жүктейтін заңдардың нормаларын жетілдіру қажет;
қор рыногының субъектілері туралы ақпаратты ашудың инвесторлардың түрлі топтары үшін тең қол жетушілікті қамтамасыз ететін орталықтандырылған жүйелерді құру қажет. Бұл бағыт мамандандырылған ақпараттық инфрақұрылымды - ақпаратты ашу жөніндегі техникалық орталықтарды құру арқылы да, сондай-ақ Интернет желісінде арналуы wеb-сайттарды құру арқылы да іске асырылуы мүмкін.
Мемлекет акциялардың мүмкін эмитенттерін және осы бағалы қағаздарды шығаруға мемлекеттік облигацияларды ынталандыратын жағдайлар жасауы тиіс. Ірі кәсіпорындарға инвестициялық, несиелік немесе фискальдық тетіктердің кез келген көмегін беруді, олардың бағалы қағаздардың эмитентері ретінде ұйымдастырылған қайталама қор рыногына жоғары инвестициялық белсенділігімен және қатысуымен орайластыру қажет.
Мұнымен бір мезгілде ішкі инвесторларды, оның ішінде кәсіби еместерін инвестициялық процеске тарту жолымен қор рыногының инвесторлық базасын кеңейту керек. Бұл міндетті шешу үшін ұжымдық инвестициялаудың түрлі нысандарын дамыту, халықтың қаржы институттарында жинақтарын жинауын ынталандыру, олармен түсіндіру жұмысын белсенді жүргізу керек. Бұдан басқа мемлекет халықты және басқа да кәсіби емес инвесторларды бағалы қағаздар рыногындағы "ойын ережесіне" оқытуға бағытталған кең ауқымды оқу-ағарту бағдарламасын жүргізуі тиіс. Эмитенттер мен инвесторларды қор рыногына мейлінше белсенді қатысуын ынталандыру олардың қызметінің салықтық режимін жетілдіруге жәрдемін тигізетін болады. Осы бағыттың негізгі міндеттерінің бірі қор рыногының негізгі құралдарына - акциялары мен мемлекеттік емес облигацияларға қазіргі орын алып отырған кемсіту тәсілдерін болдырмау мақсатында барлық қаржы құралдары бойынша кірістерден салықтарды алу жөніндегі ставкаларды бірдейлендіру болып табылады.
Қайталама қор рыногын дамытуды жандандыру шарттарының бірі қаржы рыногының осы бөлігін мемлекеттік реттеудің тиімділігін арттырудан тұрады. Қор рыногындағы қатынастардың күрделілігі оның тәукелдің артуы тән ауқымдылығы қатысушылардың қауіпсіздігін мүдделері мемлекеттің онда егжей-тегжейлі стандарттарды ғана қабылдауының қажеттілігімен емес, тұрақты негізде осы стандарттардың орындалуына мұқият бақылауды жүзеге асыруға байланысты. Бағдарламаның шеңберінде жоқ дегенде мынадай үш міндетті шешу керек:
қор рыногының негізгі қатысушыларының қызметін (бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушылары, мемлекеттік емес бағалы қағаздардың эмитентері, институционалдық инвесторлар) инвесторлардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету тұрғысында қызметін мемлекеттік ретеуді күшейту. Бұл үшін уәкілеттік берілген мемлекеттік орган бағалы қағаздар рыногында реттеуді;
тиісті құқықтық тетіктерді жүзеге асыруы керек; ішкі қор рыногын қорғаудың пәрменді тетіктерін құру, олар инвестициялардың экономиканың түрлі секторларына құйылуын бақылауға, сондай-ақ оларды өз басымдықтары мен міндеттерін негізге ала отырып қайта бөлуге мүмкіндік береді;
бағалы қағаздар рыногына кәсіби қатысушылардың қызметін бақылаудың екі деңгейлік жүйесін қалыптастыру керек, мұнда бағалы қағаздар рыногының кәсіби қатысушыларының өзін өзі реттейтін ұйымдары өздерінің мүшелерінің белгіленген қызмет ережелерін сақтауына ағымдағы бақылауды жүзеге асыратын болады, ал Бағалы қағаздар жөніндегі ұлттық комиссия бағалы қағаздар рыногын мемлекеттік реттеудің уәкілетті органы ретінде өзін өзі реттейтін ұйымдардың (ӨРҰ) өзінің қызметін бақылап, сондай-ақ олардың мүшелеріне іріктемелі тексерулер жүргізілетін болады.

2.11. Инвестициялық ахуалды бағалау

Істің жай-күйі. Инвестициялық ахуалды бағалау кезінде шетелдік инвесторлардың көпшілігі бәрінен бұрын елдегі халықаралық несие-рейтингтік агенттіктердің шығарылған рейтингтеріне сенеді.
1996 жылғы қарашада Fitch IBCA және Standart & Poor's рейтингтік

;агенттігі алғаш рет Қазақстанға BB- деңгейіндегі, ал Moody's - Ba3 деңгейіндегі ұзақ мерзімді несие рейтингін тағайындады. Бұл халықаралық қаржы рыноктарына жалпы сомасы 200 млн. доллар болатын алғашқы қазақстандық еурооблигацияны табысты орналастыруға мүмкіндік берді.
1999 жалғы мамырда Fitch IBCA агенттігі бойынша Қазақстанның ұзақ мерзімді ВВ-,Stаndаrt & Poor's агенттігі бойынша - В+, Moody's агенттігі

;бойынша В1 тәуелсіз рейтингін құрайды.
АҚШ-тың "Институционалдық инвестор" журналы жүргізген және 135 елді қамтыған сұрау салу жүргізуіне сәйкес 1997 жылдың наурызынан бастап 1998 жылдың наурызына дейін инвестициялық ахуалды жақсарту қарқыны бойынша Қазақстан серке-елдердің бестігіне енді.
Institutional Investor's (Германия) деректері бойынша 1998 жылы Қазақстанның несиелік рейтинг 136 елдің арасында 6 пунктке көтерілді: наурыздағы 94-ші орнынан қыркүйекте 88-ші орынға дейін көтерілді, дәл осы уақытта 1996 жылдың қазан айында Қазақстанның рейтингі 132-ші орында болған еді.
Соңғы жылдары бірқатар халықаралық ұйымдардың қатысуымен республикада, сондай-ақ шетелдік инвесторлардың Қазақстандағы инвестициялық ахуалды бағалау ретінде алу мақсатында бірнеше бөлек-бөлек сұрау салулар жүргізіледі.
Қазақстанның салыстыра қарағандағы жоғары несиелік рейтингі жаңа тәуелсіз мемлекет ретінде шетелдік инвесторлардың бұрынғы үкіметтік кепілдіктерді талап етуінсіз тікелей инвестицияларды тартуға мүмкіндік береді.
Мақсат. Қазақстан Республикасының инвестициялық тартымдылығының елдік рейтингін сақтау және арттыру.
Мақсатты көрсеткіштер. Қазақстанда инвестициялық ахуалды жақсартудың жанама көрсеткішті Бағдарламаны іске асыру нәтижесінде жыл сайын Fitch IВСА, Standard & Poor's және Moody's халықаралық несиелік-рейтингтік

;агенттерімен қайта қаралатын тәуелсіз несиелік рейтингті ұдайы арттыруға қызмет етеді. Сонымен бірге Қазақстанның тәуелсіз несиелік рейтингінің 2005 жылы алыпсатарлық деңгейден инвестициялық деңгейге, яғни Fitch IBCA және Standard & Poor's агенттерінен ұзақ мерзімді міндеттемелер үшін

;ВВВ-дан төмен емес деңгейге, Moody's агентінен Ваа3-тен төмен емес деңгейге өтудің үлкен маңызы бар.
Негізгі іс-шаралар. Халықаралық рейтингтік агенттіктермен ынтымақтастықты дамыту; Қазақстанға шетелде берілетін елдік рейтингтік бағалауларды қорыту және талдау; салық және инвестициялар жөніндегі халықаралық орталықпен, FIAS және басқа да ұйымдармен бірлесіп Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істейтін инвесторлардың сұрау салуларын жүйелі түрде жүргізу арқылы елдің инвестициялық ахуалы мониторингінің жүйесін құру.
Халықаралық талаптарға бейімделген және барлық инвесторларға түсінікті арнаулы белгілерді пайдаланатын ұлттық рейтингтік жүйені қалыптастыру көзделініп отыр. Бұл ретте халықаралық рейтингтік агенттерімен ынтымақтастық жасау көзделінуде. Ұлттық рейтингтік жүйені құру отандық компанияларға тәуелсіз рейтингтерді белгілеуге мүмкіндік беріп, оларға мүмкін несие берушілер мен инвесторлардың назарын аударуға жәрдемін тигізетін болады.
Сондай-ақ түрлі шетелдік және отандық басылымдардың және зерттеу орталықтарының Қазақстанның, оның жекелеген аймақтарының, кәсіпорындары мен салаларының тартымдылығының өз рейтингтік инвестициялық тартымдылығының ұйымдастыру мен жүргізуінің де мәні аз емес.

3. Шетел инвестицияларын тартуды
жандандыру

3.1. Инвестицияларды тарту бойынша шараларды
мақсатты қолдануға көшу
Істің жай-күйі. ЮНКТАД деректері бойынша, әлемдік экономикада 1995 жылы басталған ТШИ-дің келуінің дабырасы 1997 жылы да жалғасты. Сөйтіп ол 400,5 млрд. долларға жетті, сонымен бірге ТШИ-дің кетуі 1997 жылы 423,7 млрд. долларды құрады.
1998 жылы капиталдың әлемдік рыногындағы жағдай Жапониядағы экономикалық құлдырау мен Азиядағы және Ресейдегі қаржы дағдарысының әсерімен нашарлап кетті. Дамыған елдердің инвесторларының Шығыс - Оңтүстік Азияға, Ресей мен Бразилияға қызығушылығының бәсеңдегіне байқалып отыр. Осының нәтижесінде осы аймақтардағы олардың инвестициялық белсенділігі төмендеу үстінде. Әлемдік қаржы рыноктары бұл күнде үрей-сүрең көңіл күйімен сипатталады, инвесторлар күшті экономиканы әлсіз экономикадан ажырату қабілетін жоғалтқан кезде, артын бағу позициясын ұстануды жөн көреді. Бірқатар елдердегі проценттік ставкалардың өсуі капиталдың еларалық ағынының баяулағанын білдіреді.
Қазіргі уақытта әлемдік рынокта еркін капиталдың үштен біріндейі ғана айналымда, қалған бөлігі ұлттық шекаралардың шегінен шықпайды. Солай дей тұра ТШИ-дің 85 %-ін әлемдік экономикада дамыған елдер, 14 %-ін дамып келе жетқан елдер береді.
1992-1997 жылдары әлемдік рынокта ТШИ-дің негізгі берушілері (100 млрд. доллардан астам көлемде) АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Франция, Гонконг (қытайдың құрамындағы), Жапония және Нидерланды болды. Бұл ретте АҚШ пен Ұлыбританияға барлық ТШИ-дің 37 %-і, ал қалған 7 елге 73 %-і сәйкес келеді.
ТШИ-дің Қазақстан экономикасына жалпы құйылуы 1993-1998 жылдары 7,9 млрд. долл., оның ішінде таза ТШИ 6,5 млрд. долларды құрады. ТШИ-дің негізгі бөлігін АҚШ-тың (2 млрд. долл. Немесе жалпы көлемнің 28 %-і), Корея Республикасының (1,5 млрд. долл. немесе 18,6 %) және Ұлыбританияның (1,1 млрд. долл. немесе 13,4 %) инвесторларды салды. Түркияның, Қытайдың, Канаданың, Жапонияның, Индонезияның, Гермманияның, Вергин аралдары мен Исландияның инвестицияларына жалпы жиынтығында 2,0 млрд. долл. немесе 25,5 % сәйкес келеді, ал әлемнің қалған елдерінікі - 1,1 млрд. долл. немесе 14,5 %.
Шетелде жарнамалық-ақпараттық жұмысты жүргізу, инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы Үкіметаралық келісімдерді жасасау, халықаралық инвестициялық ынтымақтастықты жолға қою кезінде Қазақстан экономикасына жаңа инвестицияларды іздеу мен тарту бойынша мақсатты жұмылдырылған күш-жігерді молайту үшін жүйелі әдістер бола бермейді. Көптеген іс-шаралар бөлек-бөлек және біржолғы сипатта болып келеді, бұл шектеулі қаражатты, күш-жігер мен уақытты шашыратып алуға әкеледі.
Мақсат. Тікелей инвестициялардың көзі ретінде олардың басымдылығы тұрғысынан жекелеген елдер мен салаларға белсенділікті кеңейту жолымен тікелей шетелдік инвестицияларды тарту жөніндегі қызметті селективизациялау, іріктеп алынған инвестор компаниялармен өзара іс-қимылды дамыту.
Негізгі іс-шаралар. Қазақстан экономикасына тікелей шетелдік инвестицияларды тартуды жандандыру үшін елді үш негізгі топқа бөле отырып айқындау алда тұр.
Бірінші топқа Қазақстанда 100 млн. долл.-дан астам мөлшерде инвестициясы бар елдер кіретін болады, жылына орташа есеппен соңғы бес жыл бойы немесе ТШИ-дің түсуінің жалпы көлемінің 10 %-нен жоғары, сондай-ақ инвестициялау үшін жоғары әлеуетті мүмкіншіліктері бар елдер енетін болады. Атап айтқанда, бұл топқа АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Франция, Жапония, Түркия мен Нидерланды кіре алады. Олардың арасында 1993-1998 жылдары Қазақстанда АҚШ-пен Ұлыбритания мейлінше белсенді болды, ал 1998 жылы алғаш рет Жапония көзге көрінді. Германия, Франция, Гонконг пен Нидерландыдан ТШИ-ді тарту жөніндегі міндеті алда тұр.
Екінші топқа 50 млн.-нен 100 млн. долл.-ға дейінгі көлемде немесе ТШИ-дің жалпы көлемінің 5 %-тен 10 %-ке дейінгі көлемде инвестиция орналастыратын елде, сондай-ақ осы топтың деңгейінде инвестициялау үшін әлеуетті мүмкіншілігі бар елдер кіреді.
Оның құрамына, атап айтқанда, мыналар кіре алады:
еуропа елдері: Швейцария, Италия, Белгия (Люксембургті қоса алғанда), Швеция, Испания, Дания, Норвегия;
азия елдері: Гонконг (ҚХР), Сингапур, Корея Республикасы, Қытай;
басқа елдер: Канада, Австралия.
Үшінші топ 5 млн.-нан 50 млн. долл.-ға дейін немесе ТШИ-дің жалпы көлемі 1 %-нен 5 %-не дейін көлемде инвестиция салатын елдерден, сондай-ақ осы топтың деңгейінде инвестиция жасау үшін әлеуетті мүмкіншілігі бар елдерден тұрады. Үшінші топқа мынадай елдер кіре алады:
Еуропада: Финляндия, Австрия, Португалия, Ресей;
Азияда: Малайзия, Индонезия;
Америкада: Чили, Бразилия, Мексика;
басқа елдер: ОАР, Израиль, Таяу және Орта шығыстың араб елдері.
Таңдап алынған елдерде шет елдегі Қазақстан Республикасының дипломатиялық миссияларын қатыстыра отырып, инвестициялық мәселелер бойынша ақпаратты жүйелі жинауды жүзеге асыру және деректердің мамандандырылған банкін қалыптастыру ісі қолға алынуы керек.
Елдердің бірінші тобында Қазақстан Республикасына осы елдерде ТШИ-дің құйылуын ұлғайту үшін нақты мүмкіншіліктерді және жағдайларды айқындау мақсатында тереңдетілген елдік маркетингті жүргізу керек. Сондай-ақ Қазақстанның мүмкін үлесін айқындай отырып осы елдердің инвестициялық белсенділігінің болжамдарын және негізгі бәсекелес елдерді айқындау керек. Бұдан басқа бірінші топтағы елдерде 2000-жылдан бастап Қазақстан Республикасының елшіліктерінде тікелей инвестицияларды тарту үшін жауапты және Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігімен тығыз іс-қимыл жасаумен осы елдердің инвесторларымен жұмыс істейтін мамандарды бөлуді көздеу қажет.
Ғылыми-техникалық прогрестің, әлемдік экономиканың, жекелеген салалар мен орта мерзімді және ұзақ мерзімді кезеңдегі өндірістердің дамуының кең ауқымды тенденцияларының сапалық талдануы үлкен маңызға ие болады. Бұл интеграциялау процестерінің әлемдік экономикалық жүйеге күшеюін ескере отырып мейлінше пайдалы нарықтық орындар мен бөліктерді, жаңғырудың перспективалық бағыттары мен ұлттық экономиканың бәсекелестік қабілетін арттыруға мүмкіндік береді.
Қазақстанда өз дамуының болашағы бар бөліп алынған нысаналы салалар мен өндірістерде мұқият маркетингтік зерттеулер жүргізуі керек. Олардың негізінде қажет болған жағдайда тікелей инвестицияларды тартуға арналған басым секторлардың тізбесі мен мейлінше маңызды өндірістердің тізіміне нақты ұсыныстар дайындалатын болады. Сондай-ақ нысаналы салалар мен өндірістер бойынша деректер банкін одан әрі ұлғайту мен құру көзделіп отыр.
Тікелей инвестицияларды тартуды жандандыру мақсатында ішкі және сыртқы рыноктарда іріктеп алынған компаниялармен жұмысты ұйымдастыру қажет. Мұндай жұмыстың тиімділігін арттыру үшін, сондай-ақ отандық және шетелдік компаниялар бойынша деректер банкін жасау, тікелей маркетинг принциптері мен әдістерінің негізінде жекелей алғанда әрбір бөлініп алынған компаниямен өзара іс-қимылдың арнаулы бағдарламаларын жасау керек. Атап айтқанда, осындай бағдарламалардың шеңберінде елге Қазақстанға өзінің жобаларын іске асыруға мүдделілік танытқан шетелдік компаниялардың басшылары мен мамандарының сапарын, олардың қазақстандық кәсіпкерлердің арасынан шикізат, материалдар мен жинақтаушы бұйымдарды мүмкін әлеуетті беретіндермен келіссөздерін ұйымдастыру көзделген.

3.2. Инвестициялық ынтымақтастықтың екіжақты
тетіктерін пайдалану

Істің жай-күйі. Қазақстанның шетел мемлекеттерімен қазіргі уақыттағы екіжақты инвестициялық ынтымақтастығын дамытудың негізгі тетіктері мемлекеттердің, үкіметтердің басшыларының және өзге де жоғары лауазымды тұлғалардың ресми сапарларының шеңберіндегі келіссөздер; ынтымақтастық бойынша бірлескен үкіметаралық комиссиялар; инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келісімдер; елшіліктер мен дипломатиялық миссиялардың қызметі болып табылады.
Шет елдермен инвестициялық ынтымақтастықты дамыту үшін Қазақстан Республикасының инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы екіжақты келісімдерді жасасуының үлкен мәні бар. 1992-1998 жылдар кезеңінде әлемнің 30 елімен осындай келісімдерге қол қойылды, оның ішінен 27 келісімді Қазақстан тарабы бекітті және 23 келісім қолданылып отырған құқықтық құжаттар, оның ішінде АҚШ, Ұлыбритания, Германия, Қытай, және Түркиямен қолданылатын құжаттар болып табылады.
Мақсат. Қазақстанға тікелей шетелдік инвестициялардың құйылуын ұлғайту үшін инвестициялық ынтымақтастықтың екіжақты тетіктерін дамыту.
Негізгі іс-шаралар. Ынтымақтастық бойынша бірлескен Үкіметаралық комиссиялардың, бәрінен бұрын таңдап алынған нысаналы елдермен жұмысты жандандыру керек. Олардың жұмысының нәтижелілігін арттыру үшін инвестициялар мәселелері бойынша екіжақты іскерлік кеңестер құру орынды болып табылады, олардың құрамына әлеуетті инвесторлар да, сондай-ақ Қазақстанда жұмыс істеп жатқан инвесторлар да, сондай-ақ инвестицияларға жәрдем көрсетуге жауап беретін мемлекеттік органдарының өкілдері де кіре алады.
1999-2005 жылдары оларды Қазақстан экономикасына шетел капиталын тартудың маңызды құралы ретінде қарай отырып, инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы екіжақты келісімдерді жасасу жөніндегі жұмысты жалғастыру жұмысы алда тұр. Мұндай келісімдер, бірінші кезекте жоғары инвестициялық мүмкіншіліктері бар және Қазақстан Республикасына тікелей инвестицияларды белсенді түрде салушы елдермен жасасылатын болады. Атап айтқанда, 1999 жылы елдің Парламентіне Бельгия, Люксембург Экономикалық одағымен, Кувейтпен, Франциямен келісімдерді, сондай-ақ ТМД шеңберінде жасасылған Инвестордың құқықтарын қорғау жөніндегі конвенцияны бекітуге жіберу керек.
Қолданылып жүрген инвестицияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келісімдердің барлық шарттарын іс жүзінде сақтау үлкен маңызға ие болады. Осы мақсатта қызметі осындай келісімдерді іске асырумен тікелей байланысты мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыруға бағытталған оқу курстары мен бағдарламалары жүргізілетін болады. Тікелей инвестицияларды тартудың тәжірибесімен алмасу, жекелеген елдердегі инвестициялық ахуал мен заңдардың ерекшеліктерін, сондай-ақ шетелдік инвесторлардың іскерлік белсенділігінің өзіндік белгілерін зерделеу мақсатында инвестицияларды қолдау және мамандарды өзара тағылымдамадан өткізу бағдарламасын жүргізу бойынша шетелдік агенттіктермен ынтымақтастықты жандандыру керек.
Елеулі инвестициялық ресурстарға ие немесе әлеуетті инвесторлардың мейлінше кең шеңберінде шығудың арналары болуға қабілетті шетелдік және халықаралық инвестициялық қорлармен, трасттармен, сақтандыру компанияларымен, инвестициялық банктермен және басқа да ұйымдармен ынтымақтастықты жолға қою үлкен маңызға ие болады.
Қазақстанға тікелей шетелдік инвестицияларды тарту бойынша елшіліктермен және дипломатиялық миссиялармен жұмыстың тиімділігін арттыру қажет.

3.3. Инвестицияларға жәрдемдесу мақсатында
халықаралық қаржылық және экономикалық
ұйымдармен ынтымақтастықты күшейту

Істің жай-күйі. Қазақстанның халықаралық қаржы ұйымдарымен (Дүниежүзілік банк, Халықаралық валюта қоры, Еуропа Қайта жаңарту және Даму банкі, Азия Даму банкі, Ислам Даму Банкі және басқалар), сондай-ақ донор елдермен ынтымақтастығы табысты дамып отыр. Қазақстан - олардың әлемнің көптеген аймағын қамтыған қаржы дағдарысының жағдайында сенімін сақтап дамып келе жатқан рыноктардың бірі.
Сонымен бірге халықаралық ұйымдарда дамып келе жатқан елдерге жеке капиталдың құйылуына жәрдемдесудің өзіндік тәжірибесі жинақталған, бұл Қазақстан Республикасының экономикасына тікелей инвестицияларды тартуды жандандыру кезінде пайдалы болуы мүмкін.
Атап айтқанда, дамып келе жатқан елдерді жеке қаржыландыруды тарту үшін Дүниежүзілік банк соңғы жылдары өзінің кепілдік құралдарының екі түрін: несие тәуекеліне ішінара кепілдік беруді және саяси және тәуекелді реттеудің ішінара кепілдіктерін белсенді пайдалануды бастады.
Мақсат. Халықаралық инвестициялық ынтымақтастықты кеңейту, Қазақстанның инвестициялау саласында халықаралық ұйымдарға белсенді қатысуы мен өзара іс-қимыл жасауын қамтамасыз ету.
Негізгі іс-шаралар. Қазақстанның жекеменшік секторын, инфрақұрылымдары мен әлеуметтік саласын дамытуға басым бағытталған инвестициялық жобаларды әзірлеу және іске асыру бойынша халықаралық қаржы ұйымдарымен және донор елдермен ынтымақтасты одан әрі жалғастыру керек.
Дүниежүзілік банктің кепілдіктерін тарту және инвестициялық жобаларды әзірлеу мен іске асыру ерекше мәнге ие, бұл үшін тиісті нормативтік құқықтық базаны құру қажет.
Саяси және реттелетін тәуекелдердің кепілдіктері кәсіпорындардың акцияларын сатып алу және капиталға инвестициялардың басқа түрлері жөніндегі операцияларды қоспағанда, инвестициялардың барлық түрі үшін беріледі. Алайда капиталға инвестицияларды Инвестициялардың кепілдігі жөніндегі халықаралық агенттік (MIGA) кепілдендіруі мүмкін. Екінші жағынан, қаржыландыру белгілі бір бөлігі Дүниежүзілік банк кепілдік беретіндей түрде құрылуы мүмкін және бұл кепілдік мәнісі бойынша, инвестициялық жобаның барлық қаржыландырылуына қолданылады.
Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігінің Дуниежүзілік банкпен MIGA 1999 жылы тәуекелдерді кепілдендіру жөніндегі жүйені ашу бойынша жұмысты жандандыруы керек. Оны шетелдік жеке капиталдарды Қазақстан экономикасын дамытуға тартудың нақты тәсілі ретінде қарауы тиіс. Сондай-ақ саяси және егемендік тәуекелдерге кепілдіктер беру мәселелері бойынша қажетті заң және нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу қажет.
1999 жылы Шағын бизнесті қолдау жөніндегі агенттік, Қаржы министрлігі, Энергетика, индустрия және сауда министрлігі және Инвестициялар жөніндегі агенттік шағын кәсіпкерлікті қолдау үшін шетелдік инвестициялар мен техникалық көмекті тарту бойынша халықаралық қаржы және экономикалық ұйымдармен және донор елдермен бірлескен жұмысты жүргізуі көзделініп отыр.

3.4. Тұрақты жұмыс істейтін жарнамалық-ақпараттық
тетіктерді пайдалану

Істің жай-күйі. Қазіргі уақытта тұрақты жұмыс істейтін жарнамалық-ақпараттық жұмыстар жүргізуге арналған негізгі тетіктер инвесторларға арналған жолкөрсеткіштер, "Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасының экономикасы цифрлармен" атты қалта анықтамалығы, Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігінің бюллетені және басқа да жарнамалық және ақпараттық өнімдер болып табылады.
1998 жылы бұрынғы Инвестмемкомның "Инвестициялар" деп аталатын ақпараттық желісінде (Web-site) "Kazecon" (ЮСАИД-ке жататын "Қорлық рынок және Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру") ақпараттық парақ (Web-pfgt) ашылды, оған тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау жөніндегі заң және өзге де нормативтік құқықтық актілер орналастырылды, тікелей инвесторларға арналған "инвестициялық хабаршы" және анықтамалық материалдар берілді.
Сонымен бірге отандық инвесторлар тікелей мемлекеттік инвестицияларды экономиканың басым секторларына мемлекеттік қолдау жүйесі туралы қажетті ақпаратқа ие емес, жобаларды әзірлеу мен іске асырудың барлық рәсімін жеткілікті түрде анық білмейді.
Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің елдің түрлі бөліктерінде аймақтық бөлімшелерінің немесе оның агенттерінің болмауы ішкі рынокта тұрақты жарнамалық-ақпараттық жұмысты жүргізуге тежеу жасайды.
Мақсат. Тұрақты түрде жұмыс істейтін отандық және шетелдік инвесторлар мен басқа да пайдаланушылар үшін қол жетімді тиімді және ұдайы жаңартылып отыратын жарнамалық-ақпараттық жүйені құру.
Негізгі іс-шаралар. Бәрінен бұрын Қазақстанға тікелей, портфельдік және өзге де инвестицияларды тарту мен салуға байланысты барлық мәселені көрсетуге арналған "Интернеттің" кең ауқымды желісінде қуатты ақпараттық торап (Web-site) құру керек. Мәнісі бойынша ол шетелде және елдің ішіндегі жарнамалық-ақпараттық жұмыста жетекші буын болуға тиіс. Бұл ретте Қазақстан Республикасының министрліктері мен басқа да мемлекеттік органдарын тарта отырып инвестициялар бойынша ақпараттық, жарнамалық, анықтамалық, статистикалық және талдау материалдарын ұдайы жаңартуды қамтамасыз ету көзделініп отыр. Жаңа ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, нақты инвестициялық жобалар үшін инвесторларды атаулы түрде іздеуді ұйымдастыру қажет.
Жарнамалық-ақпараттық өнімдерді құру жөніндегі басталған жұмыс, оның ішінде Қазақстандағы инвестициялық мүмкіншіліктер туралы KD-ROM пайдалана отырып жалғастырылатын болады.
Инвесторларға арналған электрондық түрдегі жарнамалық-ақпараттық өнімдердің сапасын арттыру үшін Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігімен "Қазинвест" РМК-ға техникалық көмекті тарту мәселелері бойынша халықаралық қаржы және экономикалық ұйымдармен келіссөздер жүргізу көзделіп отыр.
Алда мақсатты және тиімді жарнамалық-ақпараттық жұмысты жүргізу үшін елдің ішінде мүмкін инвесторлардың нысаналы тобын бөліп алу мақсатында тікелей инвестициялардың ішкі рыногына маркетингтік зерттеулер жүргізу ісі тұр. Қазақстанның орасан зор аумағы мен бюджет қаражатының шектеулілігі әрбір облыс орталығында Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігі аймақтық бөлімшелерін құруға мүмкіншілік бермейді. Осыған байланысты "Интернеттің" кең ауқымды желісіндегі ақпараттық торап елдің ішінде жарнамалық-ақпараттық жұмысты жүргізуде маңызды рөл атқаратын болады. Сондай-ақ жергілікті атқарушы органдардың, сол секілді республикалық және жергілікті бұқаралық ақпарат құралдарының мүмкіншілігі де мейлінше белсенді іске қосылатын болады.
Іскерлік топтарына инвестициялық саясатты түсіндіру үшін, сондай-ақ шетелдік және отандық инвесторларға жұртшылықтың қалың жігінің жақсы қарым-қатынасын қалыптастыру мақсатында инвестициялық қызметті жүзеге асыру мәселелері бойынша аймақты семинарларды, конференцияларды, дөңгелек столдар мен брифингтерді өткізу практикасы жалғастырылады. Жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, сондай-ақ республиканың облыстарындағы инвестициялық мүмкіншіліктер туралы ақпаратты беруді ұйымдастыру ісі де қолға алынатын болады. Аймақтардың өкілдері үшін білім беру семинарларын ұйымдастыруға, сондай-ақ инвестицияларды салу үшін мейлінше тартымды Қазақстанның аймақтарын қатыстыра отырып, халықаралық тұсаукесерлік іс-шараларды жүргізуді ұйымдастыруға үлкен мән береді.
Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің екінші деңгейдегі банктермен, атап айтқанда елдің аумағында өзінің филиалдарының кең таралған желісі барлармен іс-қимылының жаңа нысандарын іздеуге ерекше мән беріледі. Мұндай ынтымақтастық инвесторларға банктердің қаржылық мүмкіншіліктерін пайдалана отырып, нақты инвестициялық жобаларды әзірлеу мен іске асыру кезінде көмек көрсеткен болар еді.
Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі мемлекеттік және жекеменшік оқу орындарымен бірлесіп отандық инвесторларды даярлау және олардың біліктілігін арттыру үшін арнаулы оқу бағдарламалары мен курстарын әзірлеуді көздеп отыр.

3.5. Инвестициялардың сыртқы рыноктарындағы
жарнамалық-ақпараттық қызметті жандандыру

Істің жай-күйі. Бұрынғы Инвестмемком құрылған сәтінен бастап шетелдік ақпарат рыноктарында Қазақстанға инвестициялық мүмкіншіліктерді көрсету және тікелей шетелдік инвестицияларды тарту бойынша мейлінше мақсатты және дәйекті жарнамалық-ақпараттық қызмет жүргізіле бастады.
1997-1998 жылдардың кезеңінде бұрынғы Инвестмемком өзі немесе өзінің тікелей қатысуымен Қазақстанға тікелей инвестицияларды тарту бойынша 30 ірі халықаралық форум, конференциялар, семинарлар, дөңгелек столдар, көрмелер мен жәрмеңкерлер өткізді, оның ішінде Ұлыбританияда, Түркияда, Германияда, Жапонияда, Египетте, АҚШ-та, Корея Республикасында, Нидерландыда, Польшада. Барлық тұсаукесерлік іс-шараларда инвесторларға қажетті инвестициялық, жарнамалық және анықтамалық материалдар берілді. Сондай-ақ шетелдік және отандық бұқаралық ақпарат құралдармен өзара іс-қимылға үлкен назар аударылды.
Мақсат. Әлемнің нысаналы елдерінде белсенді тікелей маркетинг жүргізу жолымен тікелей шетелдік инвестицияларды тартуды жандандыру.
Негізгі іс-шаралар. 1999 жылы бюджеттік қаражаттың қатаң шектеулілігін және ақпараттық революцияның нәтижесінде жаңа мүмкіншіліктердің пайда болуын ескере отырып, Қазақстанға тікелей шетелдік инвестицияларды тарту жөніндегі жарнамалық-ақпараттық саясатты қайта қарау керек. Елдің шет елдегі Қазақстандағы инвестициялық мүмкіншіліктерге шетелдік инвесторлардың назарын аударуға бағытталған имидждік стратегиясын әзірлеу қажет.
Бірінші топтағы әрбір ел бойынша 1999 жылы әлеуетті инвесторларды бөлуді, іс-қимыл жасаудың тәсілдері мен әдістерін айқындауды, олардың Қазақстанға іссапарын ұйымдастыруды инвестициялық жобаларды іске асыруды аяқтағанға дейін тікелей инвестицияларға мемлекеттік қолдау көрсетуді қоса алғанда, тікелей маркетингтің нақты бағдарламаларын жасау керек. Бірінші топтағы елдердегі маркетингтік бағдарламалар "Интернеттің" кең ауқымды желісіндегі ақпараттық торапқа, "Қазинвест" РМК-ның шетелдік өкілдіктерін құруға, Елшіліктердің, сондай-ақ агенттер мен кеңесшілердің ролін арттыруға сүйенетін болады. Сондай-ақ инвестициялар мәселелері бойынша екіжақты іскерлік кеңестерді қалыптастыра және жүйелі түрде жүргізе отырып, экономикалық ынтымақтастық жөніндегі Үкіметаралық комиссияларды жандандыруға үлкен мән беріледі. Ірі инвестициялық форумдар, конференциялар, семинарлар мен көрмелер инвесторлардың орталық және жергілікті атқарушы органдардың басшыларымен тікелей іскерлік қарым-қатынасты орнату үшін қосымша іс-шаралар ретінде пайдаланылатын болады.
Екінші және үшінші топтағы елдер бойынша Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігімен бірлесіп арнаулы маркетингтік бағдарламалар әзірлеу керек. Бағдарламаның қолданылу кезеңінде бұл елдерде Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігі мен "Қазинвест" РМК өкілдіктерін құру көзделінбейді. Жарнамалық-ақпараттық қызметті жүзеге асыруда Қазақстан Республикасының тиісті елдердегі елшіліктері мен дипломатиялық өкілдіктері негізгі рөл атқарады.

4. Инвестицияларды мемлекеттік қолдау
жүйелерін жетілдіру

4.1. Инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың заңдық
базасын жақсарту
Істің жай-күйі. Қолданылып жүрген заңдар тұтастай алғанда Қазақстанның аумағында шетелдік инвестицияларды салу үшін қажетті негізгі жағдайларды жасайды. Атап айтқанда, олар үшін құқықтарды қорғау жөніндегі заң кепілдіктері, отандық инвестицияларға қарағанда бірдей құқықтық режим, пайданы репатриациялаудың еркіндігі және капиталды әкету, бірлескен және шетелдік кәсіпорындарды тіркеудің рәсімін оңайлату, жер мен жылжымайтын мүлікті сатып алу мүмкіндігі, кәсіпкерлік қызметтің еркіндігі көзделінген.
Шетелдік және отандық инвесторлардың арасында жер қойнауын пайдалану, тікелей инвестицияларды салуда мейлінше үстем сала болып қалып отыр. Реформалардың өткен жылдар ішінде бұл салада қажетті заң және инвестициялық қызметті мемлекеттік реттеудің жүйесі құрылды.
1997 жылғы қыркүйекте Үкіметтің жер қойнауын пайдалануды лицензиялау жөніндегі жұмыс органының функциясы, сондай-ақ ол да Үкіметтің жер қойнауын пайдаланушылармен (мердігерлермен) келісімшарттарды дайындау және оны жасасу жөніндегі құзыретті орган болып табылатын бұрынғы Инвестмемкомға жүктелді.
1998 жылы бұрынғы Инвестмемкомның бастамасымен Қазақстан Республикасының бірқатар заң және нормативтік құқықтық актілеріне жер қойнауын пайдаланушылардың инвестициялық қызметі үшін мейлінше қолайлы жағдайлар жасауға бағытталған өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Атап айтқанда, Солтүстік Каспий мен Қарашығанақ ірі мұнай-газ кен орындарын игеру бойынша инвестициялық жобаларды іске асыру барысында Салық және Кеден кодекстеріне Инвестмемком бағалы металдар мен асыл тастардың рыногын ырықсыздандыруға бағытталған заң актілеріне өзгірістерді дайындады және заң тәртібімен енгізді. Бұдан басқа Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге арналған келісімшарттарды жасасудың тәртібі және кепілге жер қойнауын пайдалану құқығын беруге арналған рұқсаттарды берудің тәртібі туралы жаңа ережелер бекітілді.
1998 жылға арналған жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге арналған лицензияларды беру үшін қатты пайдалы қазбалар мен көмірсутегі шикізатын беру бойынша Қазақстан Республикасының кен орындары мен аумақтарының тізбесін бекіту жер қойнауын пайдалану саласындағы жаңа жайт болды.
1998 жылы жер қойнауын пайдалану саласында бұрынғы Инвестмемком 123 келісімшарт жасасты, олардың шарттары бойынша жер қойнауын пайдаланушылардың тікелей инвестицияларды салу бойынша 8,0 млрд. долл. шамасы көлемінде тікелей инвестицияларды салу жөніндегі міндеттемелері алынды. Бұл ретте келісімшарттардың көмірсутегі шикізатына 28%, қатты пайдалы қазбаларға 52% және жерасты суларына 20% сәйкес келеді. Сонымен бірге көмірсутегі шикізатына тікелей инвестициялардың басым бөлігі - 90%, қатты пайдалы қазбаларға - 10% және жерасты суларына - 0% шамасында.
1998 жылы бұрынғы Инвестмемком пайдалы қазбаларды барлау мен өндіруге 188 лицензия, оның ішінде көмірсутегі шикізаты бойынша 19 лицензия, қатты пайдалы қазбалар бойынша 73 лицензия, жерасты сулары бойынша 96 лицензия берді. Сонымен бірге лицензия қайтып алынды. Лицензияларды қайтып алудың негізгі себептері жер қойнауын пайдаланушылардың лицензиялардан бас тартуы; олардың ең аз жұмыс бағдарламаларын және лицензия шарттарының басқа да міндетті талаптарын орындамауы; Үкіметтің құзыретті органымен заңдарда белгіленген мерзімде келісімшарттар жасаспауы болды.
1997 жылы экономиканың басым секторларына тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың қажетті нормативтік құқықытық актілерінің кешенін әзірлеу мен қабылдауға және жүйені қалыптастыруға мүкіндік берген "Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды.
Президенттің 1997 жылғы 5 сәуірдегі Жарлығымен тікелей инвестицияларды тартуға арналған басым секторлардың нақты тізбесі айқындалды. Оның бұрын қолданылған 1998 жылғы тамызда қабылданған тізімнен ерекшелігі мейлінше маңызды өндірістердің жаңа тізімі мейлінше нақты әрі кеңейтілген сипатта болды. Бұл ретте жекелеген позициялар нақтыланды, мұның көптеген тікелей инвесторлар үшін маңызы аз емес.
1997-1998 жылдарды экономиканың басым секторларында Инвестмемкоммен бекітілген инвесторлардың арасында 85 келісімшарт жасалды. Келісімшарттардың талаптары бойынша инвесторлар тікелей инвестициялардың жобаларын жүзеге асыруға салымдар бойынша 314,2 млн. долл. көлемде, оның ішінде негізгі капиталға - 271,0 млн. долл. салым салу жөнінде, 5640 жаңа жұмыс орнын құруға және 6240 қазіргі бар жұмыс орындарын сақтауға міндеттеме қабылдады.
Мақсат. Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау жүйесін одан әрі қолдау үшін заң базасын жақсарту.
Негізгі іс-шаралар. Жер қойнауын пайдалану саласындағы мемлекеттік саясатты жүргізудің негізгі тұтқалары пайдалы қазбаларды барлау мен өндіруге арналған келісімшарттар болып қала береді.
Жер қойнауын пайдалану мәселелері бойынша заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөніндегі жұмысты аяқтау керек. Өткен жылдар ішінде жер қойнауын пайдаланудың жаңа аспектілері пайда болды. Бұл тиісті кепілді енгізудің қажеттігін көрсетеді. Атап айтқанда, 1999 жылы жер қойнауын пайдалану және мұнай операцияларын жүргізу мәселелері бойынша заң актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу, өнімді бөлу жөніндегі моделдік келісімшартты әзірлеу көзделінді.
1999 жылы Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігімен және басқа да салалық министрліктермен бірлесіп мемлекет 2005 жылға дейін қолдайтын экономиканың басым секторларының жаңа тізбесі мен мейлінше маңызды өндірістердің тізбесін жасау жөніндегі жұмыстарды жүргізеді. Бұл ретте елдің ішінде ұлттық валютаның айналымын өсіруге, Қазақстан экономикасының орнықтылығын арттыруға және халықтың электр энергиясына, коммуналдық қызмет көрсетулері мен тамақ өнімдеріне, тіпті сыртқы және ішкі дағдарыстық жағдайлар пайда болғанның өзінде де негізгі мұқтаждығын қанағаттандыруға мүмкіндік беретін жылу энергетикасы мен азық-түлік өндірісіндегі технологиялық тізбектерді дамытуға ерекше мән беріледі.
1999 жылы Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігінің тәуелсіз сарапшылармен және консультанттармен, атап айтқанда, оларға ақы төлеудің шарттары бойынша жұмысының тәртібін өзгерту керек. Атап атқанда, олардың қызмет көрсетулеріне ақы төлеуді Инвестициялар жөніндегі агенттікпен шарт жасаусыз жүзеге асыру көзделініп отыр. Тәуелсіз сарапшы алдын ала бекітілген нысан бойынша өнімнің жекелеген түрі туралы салалық шолу дайындайды. Сондай-ақ Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігі консультанттарының тізімінің күшін жою да көзделінген.
Бұл үшін ұлттық экономиканың жекелеген секторларындағы қалыптасқан бәсекелстік ортаны бұзбау және инвестициялардың ағынын реттеу үшін жұмыстың жинақталған тәжірибесін ескере отырып өтінімдерді қабылдау бойынша шектеулер жүйесін құру қажет.
Мұндай шектеулер инвесторлардың мынадай:
а) кепілдік берілген сатудың мемлекеттік тапсырысын немесе басқа нысанын алған;
б) акцизделетін өнімді және элиталық тауарлармен қызмет көрсетулерді өндіретін;
в) тауарлармен қызмет көрсетулердің өсу қарқыны соңғы үш жыл ішінде жылына 10 %-тен асатын немесе отандық өндірістің көлемі елдің ішіндегі тұтыну көлемінің үштен екісінен асатын салаларды немесе ішкі салаларды жұмыс істейтін;
г) "жинастырудың соңғы сатысын" жүзеге асыратын топтарына қатысты пайдаланылуы мүмкін.
Экономиканың басым секторларында инвестициялық қызметті жүзеге асыратын инвесторды мемлекеттік қолдау және оған ынталандыру шараларын ұсыну туралы негізгі келісімшартты әзірлеу керек.
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру департаменті тоқсан сайын Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігіне жекешелендіруге жататын мемлекеттік меншік объектілерінің тізімін беріп отыратын болады. Аталмыш тізім Қазақстанда инвестициялық қызметті жүзеге асыруға ниеті бар мүмкін инвесторлармен келіссөздер жүргізу кезінде пайдаланылатын болады.
"Шетелдік инвестициялар туралы" Заңның талаптарына сәйкес кәсіпорындардың шетелдің қатысуымен инвестициялық қызметіне шектеу қойылатын немесе елдің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүддесінде тыйым салынатын аумақтарды әзірлеу және заң тәртібімен белгілеу көзделіп отыр. Сондай-ақ кәсіпорындардың шетелдің қатысуындағы қызметіне шектеу қойылатын немесе тыйым салынатын салалар мен өндірістерді де айқындау қажет. Халықаралық құқықтық нормаларды ескере отырып Қазақстан Республикасында мемлекеттік стандарттарды, өртке қарсы қауіпсіздік техникасы туралы нұсқаулықты, санитарлық-эпидемиологиялық бақылауды жүргізудің қағидаларын зерделеу және қайта қарау керек. Инвесторлардың өз құжаттары мен аударымдары үшін жедел ресімдеуі олардың нотариалдық рәсімдерін жетілдіру талап етіледі. Бұл ретте барлық ескірген нұсқаулықтар мен ережелерді дәйекті түрде күшін жою немесе толық жаңалау қажет.
Заң тәртібімен облыстардың және Алматы мен Астана қалаларының әкімдеріне олардың аумағындағы ведомстволық бағыныстағы аумақтарға тауарлармен қызмет көрсетулерді өндіруді дамытуға тікелей инвестициялды салуға ниет қылған шетелдік және отандық инвесторлармен келісімшарттарды әзірлеуге, жасауға және олардың талаптарының атқарылуын бақылауға құқық беру қажет.

4.2. Тікелей инвестициялардың фискальдық ынталандыру
жүйесін жетілдіру
Істің жай-күйі. 1998 жылы шетелдік және отандық инвесторлармен келіссөздер жүргізуге және олармен келісімшарттар жасасумен бірге бұрынғы Инвестмемком экономиканың басым секторларында жеңілдіктер мен преференциялар берудің рәсімдерін жетілдіруге ерекше назар аударды. Атап айтқанда, 1998 жылғы шілдеде инвесторлармен келісімшарттар жасасу кезінде жеңілдіктер мен преференциялар берудің жүйесі және оларды берудің тәртібі туралы ережеге қажетті өзгерістер мен толықтырулар енгізді.
1998 жылғы тамызда 2000 жылға дейінгі кезеңге отандық және шетелдік тікелей инвестицияларды тарту үшін мейлінше маңызды өндірістердің тізімі; инвестициялық қызметті жүзеге асыру кезінде стандартты салық жеңілдіктердің мөлшері және оны берудің тәртібі туралы ереже; инвестициялық қызметті жүзеге асыру кезінде стандартты салықтық жеңілдіктерді алуға арналған өтінім бекітілді.
Салық жеңілдіктерінің стандартты пакетін қабылдау инвестициялық өтінімдерді қараудың мерзімдерін қысқартуға және Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттің инвесторлармен жасасатын келісімшарттарды дайындаудың тәртібін оңайлатуға әкелді. Жаңа тәртіптің негізгі идеясы негізгі капиталға инвестициялардың көлемі бойынша жобарларды шектеу болды.
10 млн. долларға дейінгі инвестициялардың көлеміндегі жобалар бойынша валюталық жеңілдіктер ресми жарияланған кестеге сәйкес оңайлатылған тәртіппен беріледі, оған сәйкес табыс, жер және мүлік салықтары бойынша жеңілдіктердің мөлшері инвестициялардың негізгі капиталға мөлшеріне байланысты. Бұл ретте салық жеңілдіктерінің мөлшерін айқындаудың бірден-бір өлшемі ретіндегі негізгі капиталға инвестициялардың көлемінің көрсеткіштерін және оларды берудің мерзімдерін белгілеу туралы шешім іс жүзінде сенімді әрі әділ шара болып шықты.
10 млн. доллардан асатын инвестициялардың көлемінің жобалары тәуелсіз сараптаманың нәтижелері бойынша қаралады. Бұл жағдайларда салықты ынталандыру туралы шешім инвесторлар мен мемлекет үшін өзара қабылданымды нұсқалар бойынша есептердің, талдау мен ұсынымдардың негізінде қабылданады. Жобалардың осы санаты бойынша, сондай-ақ импортталатын жабдыққа, шикізат пен жинақтаушы бұйымдарға, олар ішкі рынокта болмаған жағдайда, кеден жеңілдіктері де беріледі.
Мақсат. Тікелей инвестицияларға арналған фискальдық ынталандыру жүйесін одан әрі жетілдіру, транспаренттілігі мен ашықтығын қамтамасыз ету.
Негізгі іс-шаралар. 1999-2000 жылдары жеңілдіктер мен преференцияларды берудің тәртібін одан әрі жетілдіру талап етіледі. Салықтық жеңілдіктердің стандарттық пакетін қолданудың оң тәжірибесін ескере отырып жоғарғы шектеу деңгейін (10 млн. АҚШ доллары) алып тастау, экономиканың басым секторларында барлық инвестициялық жобалар үшін оларды пайдалану мақсатында салықтық жеңілдіктердің шкаласын қайта жасау керек.
Екі маңызды көрсеткішті: жобаның экономиканың басым секторына тиесілілігін және тікелей инвестициялардың көлемін белгілеу арқылы жеңілдіктерді берудің қолданылып жүрген тіртібін оңайлату керек.
Салықтық жеңілдіктерді берудің мерзімдерін бес жылға дейін қысқартқан орынды, өйткені инвесторлардың көпшілігі үшін жеңілдіктерді алу өндірісті қалыптастыру және дамыту кезеңінде мейлінше маңызға ие. Сонымен бірге салықтық ставкаларды негізгі ставканың 50 процентіне дейін азайту жолымен келесі 5 жылға жеңілдіктерді беру жобаларды іске асыру үшін елеулі экономикалық тиімділікпен қоса жүрмейді.
Сондай-ақ жаңа өндірісті ұйымдастырушы инвесторға табыс салығы бойынша жеңілдіктерді берудің мүмкіндігін келісімшартқа қол қойылған сәттен бастап емес, оның салық салынатын кірісті алған жылынан бастап қараған орынды. Мұндай түзету инвестициялық қызметінің бастапқы сатысында негізгі зияндарды шегетін, нәтижесінде табыс салығы бойынша өздеріне берілетін жеңілдіктерді пайдалануға қабілеті жоқ көптеген инвесторлар үшін өзекті.
Инвестор кеден жеңілдіктерін беруге өтініш жасаған кезінде Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі мүдделі сарапшымен және мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігіне қорытынды жазып, импортталатын тауарлардың белгілі бір түріне арналған кеден баждарын өзгертуді ұсынатын болады. Бұл ретте Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігі бір ай мерзімнен кешіктірмей өзінің ұсынысын Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігіне табыс ететін болады.
Болашағы бар және көп үміт күттіретін жекелеген аймақтардың деңгейінде ауыл шаруашылығынан бастап дайын өнімді өткізу рыногында болуға дейінгі технологиялық тізбектерді толық қамтитын инвестициялық жобалар ұсынылады. Мұндай жобалар үшін инвесторларды ынталандыру мен жеңілдіктер берудің жергілікті жүйесін құрған орынды.

4.3. Мемлекеттің инвестициялық тәуекелдерді
сақтандыру жүйесін құруы
Істің жай-күйі. Қазақстанда тікелей инвестицияларды тартудағы әлсіз жер инвестициялық тәуекелдерді сақтандыру жүйесінің дамымағандығы болып қалып отыр. Отандық сақтандыру ұйымдарды ұсынатын сақтандыру қызмет көрсетулері шетелдік инвесторлардың талаптарын толық дәрежеде қанағаттандырмайды, бұл тиісінше олардың инвестициялық белсенділігін тежейді.
Мақсат. Мемлекеттің инвестициялық тәуекелдерді сақтандыру жүйесін құруы.
Негізгі іс-шаралар. Инвестициялау практикасындағы болған өзгерістер, сондай-ақ әлемдік экономикадағы елеулі оқиғалар инвестициялық тәуекелдерді сақтандыру жүйесін құру мен дамытудың қажеттігін көрсетеді. Атап айтқанда, "Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы" заңға саяси және егемен тәуекел кепілдіктерін беруді заңдық қамтамасыз ету және мұндай кепілдіктерді бергені үшін жауапты уәкілетті органды айқындауды енгізу көзделініп отыр.
Сақтандыру қызметі рыногын дамыту, қазақстандық сақтандыру ұйымдарына халықаралық ынтымақтастықты дамытуда және жетекші шетелдік сақтандыру компанияларымен сақтандыру өтеулерін беру туралы келісімдер жасауда қолдау көрсету үлкен мәнге ие болады. Сондай-ақ тікелей шетелдік инвестициялардың коммерциялық емес (саяси) тәуекел мен қажетті консультативтік қызмет көрсетулерді беруден инвестицияларды сақтандыру жолымен елдердің арасындағы қозғалысына жәрдемдесу қажет. Инвестицияларды саяси тәуекелдерден сақтандыру мақсатында шетелдік инвесторлардың инвестицияларды экспроприяциялауға, национализациялауға және басқа да осы секілді (апаттарға) қатысты қаупін жою болып табылады.

4.4. Жобаларды жүзеге асыру үшін қажетті
инфрақұрылымдарды құруға қаражатты
инвестициялаудағы мемлекеттің жетекші рөлі

Істің жай-күйі. Инвестициялық жобаларды табысты іске асыру үшін дамыған инфрақұрылымның болуының аса маңызды мәні бар. Алайда Қазақстанда мұндай инфрақұрылым орасан үлкен аумақта жетіліксіз күйде, ал кейбір аймақтарда бұл тіпті әлсіз деңгейде, бұл, әрине, инвестициялық белсенділікті айтарлықтай шектейді. Инфрақұрылымды дамыту үшін елеулі қаржы қаражатын салу қажет, ал бұған жекеменшік сектор сол мемлекеттің өзінің жетекші және белсенді рөлінсіз бара алмайды.
Мақсат. Мемлекеттік инвестицияларды инфрақұрылымды дамытуға жұмылдыру.
Негізгі іс-шаралар. Мелекеттік іс-шаралар бағдарламасын әзірлеу мен іске асыру процесін одан әрі жетілдіру қажет. Бұл ретте оны әзірлеудің сатысында Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігінің қатысуының ерекше мәні бар. Бұдан басқа Қазақстан Республикаснының Экономикалық жоспарлау жөніндегі агенттігі Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігінің қатысуымен инфрақұрылымды дамытуға тікелей инвестицияларды салу кезінде үкіметтік кепілдіктердің жыл сайын республикалық бюджеттің лимитінде бекітілетін шектерде берудің тетігін жетілдірудің мүмкіншілігін қарайды.
Сондай-ақ инфрақұралымды дамытудың проблемаларын жаңа әдеттен тыс шешімдерін іздеу де үлкен мәнге ие болады, атап айтқанда, тікелей инвесторлардың өздері мүдделі индустриалдық парктерді, бизнес-инкубаторлар мен басқа да ұйымдастыру нысандарын ұйымдастыру арқылы жүзеге асыру керек.

4.5. "Омбудсманнның" функцияларын орындау және
инвесторлардың ағымдағы проблемаларын тиімді шешу

Істің жай-күйі. Қазақстанда өз қызметін дамытқан көптеген инвесторлар мемлекеттік органдардың тарапынан, әсіресе жергілікті деңгейдегі көптеген проблемалар мен қолдан жасалған тосқауылдарға кездеседі.
Мақсат. Инвесторлардың ағымдағы проблемаларын шешудің тиімді жүйесін құру.
Негізгі іс-шаралар. Омбудсманның қызмет әрекеті (немесе инвесторлардың шағымдарын қарау жөніндегі комиссия) инвесторларға қатысты мемлекеттік органдар тарапынан қиянат жасаудың жолын кесуге және дауларды сот тәртібінен тыс шешуге жәрдемдесуге бағытталатын болады.
Осы функцияны әсіресе Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі, оған заң тәртібімен қосымша өкілеттіктер берудің қажеттігін, кез келген нормативтік құқықтық актілерді және инвесторлардың заңды құқықтарына қысым жасаушы немесе оны бұзушы мемлекеттік органдардың іс-қимылын соттан тыс тәртіппен тоқтату және болдарымау жөніндегі құқықты қоса, орындауы керек.
Инвесторлар тап болатын барынша өткір проблемаларды анықтау мақсатында шетелдік және отандық инвесторларға ұдайы сұрау салуды жүргізу қажет. Бұдан басқа инвесторлардың әрбір өтінімдері бойынша проблемалардың туындау себептеріне зерттеу жүргізу мен оларды шешуді қолданылып жүрген заң және нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру жолын іздестіру, ал қажет болған жағдайда жаңа құқықтық құжаттар әзірлеу қажет.

5. Бағдарламаны ресурстық қамтамасыз ету

5.1. Қазақстан Республикасының Инвестиция жөніндегі
агенттігінің институционалдық дамуы

Істің жай-күйі. Бұрынғы Инвестмемкомды ұйымдастырған кезде инвесторларға инвестициялық қызмет көрсетудің толық көлемін ұсыну үшін Қазақстанда "One Stop Shop" принципін енгізу әрекеті жасалған. Әлемдік тәжірибені ескере отырып құрылған Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі өзінің инвестицияларға жәрдем етуі бойынша агенттіктің дәстүрлі модельдер сипатына ие болды (көптеген дамыған елдерде бар және Шығыс Еуропада бейімделген) және Оңтүстік, Шығыс Азияда (Малайзия) қабылданған модельдер. Осы модельдердің арасындағы айырмашылық мынада: инвестициялық жәрдемдесу жүйесінің екінші моделінде (investment promotion) жеңілдіктерді, бәрінен бұрын салықтық сипатындағысын берумен толықтырылған.
Ұлыбритания, Ирландия, Сингапур, Чехия және басқа да елдердің тәжірибесі инвестицияларды табысты тарту үшін инвесторларға үкіметтік көмекті үйлестіруді инвестицияларды қолдау жөніндегі мамандандырылған агенттік арқылы жүзеге асырудың дұрыс болатындығын растайды. "One Stop Shop" моделі, бір жағынан, түрі мемлекеттік органдардың бірін-бірі қайталайтын әрекеттерінен қашуға мүмкіндік береді, ал екінші жағынан, инвестициялардың маркетинг және оны қолдау жөніндегі барлық жұмысқа осы тұрғыдан келу кезінде барлық жұмысты экономикалық стратегияның жалпы шеңберінің шегінде бір мемлекеттік орган орындайды.
Шетелдермен экономикалық және сауда ынтымақтастығын дамыту үшін үкіметаралық деңгейде сауда және экономикалық ынтымақтастық жөнінде бірлескен комиссиялар құрылды. Соңғы уақытта комиссиялардың мәжілістеріндегі өзекті мәселелердің бірі тікелей инвестициялар саласындағы ынтымақтастықты дамыту болып отыр.
Мақсат. Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің тікелей инвестицияларды тарту мен оны мемлекеттік қолдау жүйесіндегі ролін күшейту.
Негізгі іс-шаралар. Өтпелі кезеңнің ерекшелігін ескере отырып Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі айтарлықтай өкілеттіктер мен тиісті мәртебеге ие болуы тиіс. Бұған аталмыш жағдайда бекітілген инвесторларға жеңілдіктер мен преференцияларды беру және жер қойнауын лицензиялау жөніндегі Үкіметтің жұмыс органының өкілеттіктерін сақтау арқылы басым секторларға мемлекеттік инвестицияларды қолдауды жатқызу керек. Дәл осы өкілеттіктердің шеңберінде Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі инвесторлар үшін "One Stop Shop" рөлінде іс-қимыл жасайды.
Алайда "One Stop Shop" принципінің негізінде инвесторлармен жұмысты жалғастыру және оларға көрсетілетін қызметтердің деңгейін сапалық жақсарту керек. Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі Қазақстан экономикасына тікелей инвестицияларды тарту жөніндегі үйлестіруші рөлді және Қазақстан Республикасын инвесторларға көрсетуге уәкілетті бірден-бір мемлекеттік органның функциясын дәйекті түрде орындайтын болады.
Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі орта мерзімді перспективаға өзінің қызметін мынадай функцияларды орындауға жұмылдарады:
- елдің маркетинг (country маrкеting),
- инвестицияларға жәрдемдесу (inwestment рrомоtiоn),
- инвестициялардың өзінің қаржылық емес кепілдіктерін қамтамасыз ету, яғни өзіне инвесторлардың құқықтарын қорғау жөніндегі уәкілетті органның функциясын (омбудсман) алады.
Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігінің институционалдық дамуы үшін инвесторлармен өзара іс-қимылды жолға қою мен оның түрлі нысандарын өркендетудің үлкен мәні бар.
Әрбір аймақ пен жекелеген елдер бойынша деректер банкін құра отырып, арнаулы талдау және маркетинг қызметтер жүргізу, сондай-ақ Қазақстан Республикасына осы елдерден ТШИ-дің құйылуын молайту бойынша нақты ұсыныстармен және ұсынымдармен жетекші инвестор елдер бойынша шолулар дайындау қажет. Дания, Венгрия және Польшаның тәжірибесі бойынша Қазақстан Республикасының шетелдегі елшіліктері мен дипломатиялық өкілдіктерінің мүмкіншіліктерін пайдалана отырып Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің шетелдік өкілдерінің кеңейтілген және тиімді желісін құру ісі алда тұр.
Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің қызметінің спектры бұдан әрі мынадай бағыттарда кеңейтілуі мүмкін:
- технологиялық және лицензиялық келісімдерге қатысты немесе осы секілді фирмааралық келісімдерге қатысты тікелей шетелдік инвестицияларды қолдау;
- Қазақстанға сапармен келген инвесторларға қызмет көрсету (қонақ үйлерде орын алып қою, кездесулер ұйымдастыру, инвесторларға ілесіп жүру, әуежайдан әуежайға дейін қызмет көрсетуді қамтамасыз ету) және сапарлар аяқталған соң мүмкін инвесторларды қадағалау;
- инвесторларды бастапқы кезең бойы қолдау және инвесторлармен олар инвестициялық қызметін бастаған соң байланысты сақтау;
- инвесторларға жер учаскелерін немесе ғимараттар сатып алуда жәрдемдесу;
- пісіп-жетілген проблемалар бойынша жалпы кеңес беруді қамтамасыз ету;
- қосымша ынталандырулар көрсету (сатып алу немесе ұзақ мерзімге жалға алу үшін жер учаскелерін жылдам алу бойынша қызмет көрсету, сатып алу немесе жалға алу үшін кәсіпорындарды беру);
- жер учаскелерін және ғимаратттардың өз қорларына ие агенттік ретінде, сондай-ақ клиенттерге жер учаскелері мен ғимараттарды сатып алуға жәрдемдесетін агент ретінде болу.
Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің нысаналы елдерде инвестициялық ерекшеліктерді зерделеу және инвестициялар тарту жөніндегі жұмыстың тәжірибесін зерделеу үшін өзі секілді шетелдік агенттіктермен ынтымақтастығын жандандыру керек. Бұдан басқа Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі Дүниежүзілік банкпен, ХВА, МIGА, ПРООН, ЮНИДО, ЮСАИД, ТАСИС, WAIPA және басқа да халықаралық ұйымдармен өзара іс-қимылды жалғастыру ниетінде.
Қазақстан Республикасының инвестициялар жөніндегі агенттігі шағын және орташа қалаларды, тоқыраған аудандарды дамытуға тікелей инвестицияларды тарту кезінде жергілікті атқарушы органдармен өзара іс-қимыл жасауға ерекше мән береді.

5.2. Қаржылық қамтамасыз ету

Істің жай-күйі. Бюджеттік қаржыландыру пайда болған сәтінен бастап Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігі жыл сайын елеулі түрде қысқарып келеді. Бұл оның тікелей инвестицияларды Қазақстан Республикасына тартуды жандандыру жөніндегі күш-жігерін шектейді және тежейді.
1998 жылы бұрынғы Инвестмемком өзінің аймақтық бөлімшелері мен шетелдік өкілдіктерін құру идеясын іске асырудан бас тартуға мәжбүр болды, бұл Қазақстанның стратегиялық маңызды аймақтары мен шетелдерде жарнамалық-ақпараттық қызметінің шеңберін кеңейтуге және тұрақты түрде қатысуын қамтамасыз етуге мүмкіндік бермеді.
Жеткіліксіз қаржыландыру бұрынғы Инвестмемкомның "Интернетттің" кең ауқымды желісіне қосылатын осы заманғы ақпараттық технологияларды пайдалану және тікелей инвестициялар саласында маркетингтік және талдамалық зерттеулерді жүргізу жөніндегі өз ақпараттық торабын (Web-site) құру бойынша мүмкіншіліктерін шектеуге алып келді.
1950 жылдан бастап жұмыс істейтін Ирландиядағы инвестицияларды қолдау жөніндегі осы секілді агенттік (IDA Ireland) өз қызметі үшін 26 млн. долл. мөлшерінде жылдық бюджетті пайдаланады. Реформалардың қарқыны бойынша Орталық және Шығыс Еуропа елдерінің арасындағы үш жетекші мемлекет те (Венгрия, Польша және Чехия) инвестицияларды қолдау бойынша өз агенттіктерін қаржыландыруға үлкен мән береді. Мәселен, сарапшылардың бағалауы бойынша, ITD Hyngary жылдық бюждеті 5 млн. долл., PAIZ Pjland жылдық бюджетті 4,7 млн. долл., CzechInvest - 2 млн. долл. тұрады.
Мақсат. Бағдарламаны уақтылы, сапалы және тиімді іске асыру үшін жеткілікті деңгейде қаржыландыруды қамтамасыз ету.
Негізгі іс-шаралар. Жер қойнауын пайдалану және экономиканың басым секторлары саласында тиімді тікелей маркетингті жүргізу және инвесторларға жәрдемдесу үшін бәрінен бұрын Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің қызметін қаржыландырудың жеткілікті көлемі талап етіледі. Бюджеттік қаражаттың шектеулілігі жағдайында тікелей инвестициялар тарту саласында шығыстарды орынды үнемдеу, ұтымды пайдалану және нысаналы жұмсау жөнінде шаралар қабылдау қажет. Алайда мұндай қысқарту Қазақстан Республикасының Инвестициялар жөніндегі агенттігін дербес мемлекеттік орган ретінде сақталуының орындылығына күмән келтірмеуі тиіс.
1999 жылы 2000-2005 жылдардағы кезеңге арналған тікелей инвестицияларды тартуды жандандыру үшін, оның ішінде елдің ішінде және шетелде жарнамалық-ақпараттық қызметті іске асыру үшін қаржы ресурстарының мөлшерін айқындау керек. Бюджеттік қаражаттың одан әрі қысқартылуы кезінде Бағдарламаны іске асыру үшін, оның ішінде сыртқы қаржы көмегін тарту арқылы қаржы қаражатының бюджеттен тыс көздерін іздеу ісін қолға алу керек.

5.3. Кадрлық қамтамасыз ету

Істің жай-күйі. Көптеген инвесторлар, орталық және жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік қызметшілері тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың қолданылып жүрген жүйесін, инвестициялық өтінімдерді беру және жер қойнауына арналған лицензияларды алу, келісімшарттарды жасасу, жобаны іске асыру кезінде экономиканың басым секторларына жеңілдіктер мен преференциялар беру тәртібін, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігінің мәртебесін, өкілеттіктері мен функциясын жеткілікті түрде анық түсінбейді.
1998 жылдан бастап TACIS бағдарламасы техникалық көмек жобасына сәйкес Инвестициялар жөніндегі агенттігі мен "Қазинвест" РМК персоналының штатын даярлауда қолдау көрсетеді. Оның ішінде 1998-1999 жылдары тікелей инвестициялар тарту, маркетинг және жарнамалар, жобаларды бағалау, қоғамдық байланыстар мен баспасөзбен қарым-қатынастарды ұйымдастыру мәселелері бойынша, сондай-ақ компьютерлік бағдарламалар мен ағылшын тілі бойынша арнаулы оқу курсы жүргізілді.
1998 жылы ЮНИДО өкілдерімен "Қазинвест" РМК базасында кәсіпкерлерді, мемлекеттік қызметшілерді және азаматтарды инвестициялық қызмет негіздеріне, бизнес-жоспарлар дайындауға, техникалық-экономикалық негіздемелер жасауға, келіссөздер жүргізуге және т.б. қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді курстарда оқыту үшін Халақаралық инвестициялық тренинг орталығын құру жөнінде алдын ала келісімге қол жетті. Қазіргі уақытта қажетті құжаттар қол қоюға дайындалып жатыр. Осы бағыттағы алғашқы іс-шара 1998 жылғы 9 қазанда "Қазинвест" РМК өткізген облыстардың және Астана және Алматы қалаларының әкімдері аппараттарының қызметкерлеріне арналған "Аймақтардың инвестициялық мүмкіндектері: іс-қимылға апаратын қадам" семинары болды. Халықаралық стандарттарға сәйкес инвестициялық бизнес-жоспарлар жасау және талдау әдістемелері бойынша екінші семинар банк қызметкерлерінің, мемлекеттік қызметшілер мен жекеменшік кәсіпкерлердің қатысуымен 1999 жылғы наурызда болды.
Мақсат. Инвесторлардың, орталық және жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік қызметшілерінің тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау мәселелері бойынша біліктілігі мен құзырлық деңгейін арттыру.
Негізгі іс-шаралар. Орталық Азиядағы инвестициялық тренинг бойынша ЮНИДО аймақаралық орталығын құру жөніндегі жұмыс жалғастырылатын болады. Осы орталықтың базасында инвестициялар тарту және ынталандыру COMPAR және PROPSIN арнаулы бағдарламалары бойынша ұлттық кадрларды оқыту жөнінде семинарлар өткізілетін болады, сондай-ақ ЮНИДО-ның түрлі орталықтарында мемлекеттік мекемелердің жоғары буыны үшін оқу турлары ұйымдастырылатын болады.
Жетекші жоғары оқу орындарының қатысуымен оқу процесі мен бағдарламаларына экономикалық, қаржы және заң мамандықтары студенттеріне арналған тікелей инвестициялар бойынша курстар мен бағдарламалар, сондай-ақ отандық және шетелдік инвесторлар үшін қысқа мерзімді курстар мен семинарлар әзірлеуді және оқу прцесіне енгізу ісін қолға алу керек. Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік қызмет академиясымен бірлесіп орталық және жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік қызметшілері үшін, оның ішінде салық және кеден органдарының қызметкерлері үшін тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау мәселелері бойынша арнаулы курс ұйымдастыру керек.
Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігі "Қазинвест" РМК және Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің Дипломатиялық академиясымен бірлесіп Сыртқыісминінің, елшіліктер мен дипломатиялық өкілдіктердің қызметкерлеріне арналған тікелей инвестицияларды тарту жөніндегі арнаулы курстары әзірлеу ниетінде.
Қазақстан экономикасына тікелей инвестициялар тартуды жандандыру үшін

Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөніндегі агенттігі "Қазинвест" РМК

қызметкерлерінің біліктілік деңгейі мен беделін одан әрі көтеру ерекше

мәнге ие болады. Осы мақсатты оқу курстарынан басқа ұлттық экономиканың

дамуы үшін тікелей инвестицияларды табысты тартып жатқан елдердегі

инвестицияларды қолдау жөніндегі осы секілді шетелдік агенттіктерде

тәжірибе алмасу мен тағылымдамадан өтуді ұйымдастыруды көздейтін арнаулы

бағдарлама әзірлеу қажет.

Қазақстан Республикасы

Үкіметтінің

1999 жылғы 1 шілдедегі

N 911 қауылысмен бекітілген

ЕСКЕРТУ. Жоспардан 31-жол алынып тасталды - Қазақстан Республикасы

Үкіметінің 2000 жылғы 5 сәуірдегі N 509 қаулысымен.

P000509_

ЕСКЕРТУ. Жоспар өзгерді - ҚР Үкіметінің 2000.06.19. N 921 қаулысымен.

P000921_

Қазақстан Республикасында тікелей инвестицияларды тарту 1999-2000

жылдардың кезеңіне арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі

іс-шаралардың жоспары

__________________________________________________________________________

| N | Іс-шара | Аяқтау нысаны

|_____|_______________________________________|____________________________

| 1. | 2. | 3.

|_____|_______________________________________|____________________________

| Инвестициялық ахуалды жақсарту

|

| 1. Нормативтік құқықтық базаны жетілдіру

|

|__________________________________________________________________________

| 1. |Инвесторлардың мүдделері мен құқықтарын|Үкімет қаулысының жобасы

| |қозғайтын заң және нормативтік |

| |құқықтық актілердің жобаларын |

| |Қазақстан Республикасының Инвестициялар|

| |жөніндегі агенттігімен келісу жолымен |

| |заң шығару процесінің |

| |траспаренттілігін қамтамасыз ету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 2. |Келісу және рұқсат беру құжаттарына |

| |инвесторларға сұрау салу жүргізу; |Сауалнама жүргізу;

| | |

| |Инвесторларға сұрау салу жүргізудің |Заң және нормативтік

| |нәтижелері бойынша келісу және рұқсат |құқықтық актілердің жобалары

| |беру құжаттарын алу рәсімін оңайлату |

| |жөніндегі шараларды айқындау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 3. |Қазақстан Республикасының халықаралық |Жылдық есептің құрамында

| |төрелік ұйымдармен, атап айтқанда, |

| |ИКСИД, ЮНСИТРАЛ Конвенциясына сәйкес |

| |құрылған Инвестициялық дауларды реттеу |

| |жөніндегі халықаралық орталықпен, |

| |Стокгольмдегі Сауда Палатасының Төрелік|

| |институтымен және басқалармен өзара |

| |іс-қимылын қамтамасыз ету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 4. |Инвесторларға дауларды сотқа дейінгі |Жылдық есептің құрамында

| |тәртіппен шешуге жәрдем көрсетуді |

| |жалғастыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 5. |Судьяларды инвестициялық дауларды шешу |Жылдық есептің құрамында

| |саласында халықаралық құқыққа оқыту |

| |және олардың біліктілігін арттыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 6. |Заңдарды жетілдіру жолымен ұлтаралық |Заң және нормативтік

| |корпорациялардың шектемелік іскерлік |құқықтық актілердің жобалары

| |практикасына қарсы әрекет ету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 2. Салық және кеден режимдерін дамыту

|__________________________________________________________________________

| 7. |Қосылған құнға салынатын салықты |Қазақстан Республикасы

| |әкімшіліктендіруді жақсарту бөлігінде |Заңының жобасы

| |салық заңына өзгерістер енгізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 8. |Салық заңын бір мәнді түсіндіру |Нормативтік құқықтық

| |мақсатында салық салу жөніндегі барлық |актілердің жобалары

| |нормативтік құжаттарды, оның ішінде |

| |нұсқаулық сілтемелерді қайта қарау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 9. |Қосарланған салық салуды болдырмау |Заң және нормативтік

| |туралы келісімдерді іске асырудың |құқықтық актілердің жобалары

| |тетігін жетілдіру және түрлі |

| |мемлекеттік органдардың мемлекеттік |

| |қызметшілерінің осы саладағы |

| |біліктігінің деңгейін арттыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 10. |Практикаға міндетіне салық |Заң және нормативтік

| |төлеушілердің мүдделерін қорғау және |құқықтық актілердің жобалары

| |олардың шағымдары мен мәселелерін |

| |қарау кіретін салық омбудсмендерін |

| |енгізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 11. |Кейін менеджмент, инвестициялық |Заң және нормативтік

| |заңдардың негіздеріне оқытудан бастап |құқықтық актілердің жобалары

| |қызметкерлерді дамыған елдердің салық |

| |қызметтерінде тағлымдамадан өтуіне |

| |дейін ұйымдастыра отырып салық |

| |органдарына қызметке қабылдау кезінде |

| |білім беру және кәсіби талаптарды |

| |арттыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 12. |Алматы және Қарағанды қалаларында |Заң және нормативтік

| |мамандандырылған ауданаралық экономика.|құқықтық актілердің жобалары

| |лық соттар құру |

| | |

| | |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 13. |Жабдықтардың, шикізат пен |Заң және нормативтік

| |материалдардың импорты кезінде жасалған|құқықтық актілердің жобалары

| |келісімшарттарға сәйкес Қазақстан |

| |аумағында инвестициялық жобаларды іске |

| |асыруға қажетті кеден рәсімдерін |

| |оңайлату және олардың |

| |транспаренттілігін қамтамасыз ету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 14. |Кеден тазартуын жүргізудің нақты |Нормативтік құқықтық

| |мерзімдерін енгізуді, кеден |актілердің жобалары

| |қызметінің ішінде тікелей бақылаудың |

| |айқын жүйесін ұйымдастыруды кеден |

| |органдарының қызметкерлері үшін |

| |жұмыстың жалпы қабылданған |

| |стандарттарын белгілеуді, еңбекке ақы |

| |төлеудің пәрменді жүйесін және |

| |қызметкерлердің жұмыс стандарттарын |

| |бұзғаны үшін жазалау шараларын әзірлеу |

| |мен қабылдауды, кеден органдарының |

| |инвесторлардың жүктерінің жеткіліксіз |

| |негіздерде кеденде ұсталуының |

| |салдарынан шеккен зияны үшін |

| |жауаптылығын енгізуді қоса алғанда, |

| |кеден органдарының қызметін жақсарту |

| |бағдарламасын әзірлеу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 15. |Қазақстанның ДСҰ-ға кіріуіне |Сауалнама жүргізу

| |дайындығы шеңберінде ұлттық кеден |

| |тарифтерінің мәселелері бойынша |

| |инвесторлардың арасында сұрау салу |

| |жүргізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 3. Жұмыс күші рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

| 16. |Еңбек туралы жаңа заңды әзірлеу және |Еңбек туралы заңның жобасы

| |қабылдау бойынша одан әрі жұмыс істеу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 17. |Қазақстанға шетел жұмыс күшін әкелуді |Нормативтік құқықтық

| |лицензиялаудың жаңа ережелерін әзірлеу |актілердің жобалары

|_____|_______________________________________|____________________________

| 18. |Шетел фирмаларының, компаниялар мен |Нормативтік құқықтық

| |өкілдіктерінің бірінші басшылары үшін |актілердің жобалары

| |инвесторлық визаны енгізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 4. Жер және жылжымайтын мүлік рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

| 19. |Қазақстан Республикасындағы бағалау |Қазақстан Республикасы

| |қызметі туралы заңды қабылдау |Заңының жобасы

|_____|_______________________________________|____________________________

| 20. |Жер учаскесін кепілге беруді қоса |Қазақстан Республикасы

| |алғанда, жерге жекеменшік құқығын |Заңының жобасы

| |енгізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 21. |Екінші деңгейдегі банктермен, оның |Нормативтік құқықтық

| |ішінде жермен және жылжымайтын мүлік |актілердің жобалары

| |объектілерімен кепілдік қатынастардың |

| |тетігін жетілдіру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 22. |Инвестициялық жобаларды қаржыландыру |Жылдық есептің құрамында

| |үшін кепіл мүлкін және жерді пайдалану |

| |тәсіліне фермерлерді оқыту жүйесін құру|

|_____|_______________________________________|____________________________

| 5. Көлік және коммуникациялық қызмет көрсетулерді дамыту

|__________________________________________________________________________

| 23. |Инвесторлардың талаптары мен сұрау |Жылдық есептің құрамында

| |салуларын ескере отырып жаңа көліктік |

| |және коммуникациялық қызмет көрсетулер |

| |жөніндегі шараларды қабылдау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 24. |Көлік және коммуникациялық желілерді |Жылдық есептің құрамында

| |Астанаға қайта бағдарлау және |

| |инвесторлардың Қазақстанның |

| |инвестициялық мүмкіншіліктерін неғұрлым|

| |толық пайдалануы үшін Батыс-Шығысқа |

| |бағыттау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 25. |Жолаушыларға қызмет көрсету кезінде |Жылдық есептің құрамында

| |мемлекеттік және орыс тілдерімен қатар |

| |халықаралық іскерлік ортада кең |

| |таралған басқа да тілдерді пайдалану |

| |жолымен шетелдік инвесторларға |

| |көрсетілетін сервистің деңгейін арттыру|

|_____|_______________________________________|____________________________

| 6. Банктік және қаржы қызмет көрсетулері рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

| 26. |Банк жұйесін одан әрі реформалау, |Жылдық есептің құрамында

| |екінші деңгейдегі банктердің |

| |халықаралық стандарттарға (Базель |

| |нормаларына) қол жеткізуі |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 27. |Қазақстандық банктердің шетелдік |Жылдық есептің құрамында

| |банктермен және экспорттық-сақтандыру |

| |агенттіктерімен (СОҒАСЕ, НЕRМЕS, US |

| |ЕХIМ) корреспонденттік және несиелік |

| |қатынастарын, несиелік кәртішке |

| |жүйесін, сондай-ақ іскерлік |

| |ынтымақтастығын дамыту |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 28. |Банк жүйесімен бірлесіп тауарлар мен |Нормативтік құқықтық

| |қызмет көрсетулер өндіруді |актілердің жобалары

| |инвестициялауға арналған қаржы |

| |ресурстарын жинауды көтермелеу мен |

| |ынталандырудың тиімді жүйесін құру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 29. |Банк процентінің нақты оң ставкасын |Жылдық есептің құрамында

| |қамтамасыз ету, теңгенің айырбас |

| |бағамының болжамдылығын, бағалы |

| |қағаздар рыногы мен валюта рыногында |

| |операциялардың жүзеге асырылуымен |

| |салыстырғанда экономиканың нақты несие |

| |ресурстарын пайдаланудың мейлінше |

| |жоғары тиімділігін сақтау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 30. |Халықтың, кәсіпорындар мен ұйымдардың |Нормативтік құқықтық

| |ұлттық банк жұйесі арқылы қаражаттың |актілердің жобалары

| |қайтарылуының сенімділігінің жоғары |

| |деңгейімен инвестициялық жобаларды |

| |іске асыруға басы бос капиталын |

| |тартудың және белсенді салудың жүйесін |

| |құру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 31.

|_____|_______________________________________|____________________________

| 32. |Инвестициялық жобаларды іске асыруға |Нормативтік құқықтық

| |арналған банктік салымдардың өсуін |актілердің жобалары

| |ынталандыру және несиелік ресурстарды |

| |көбейту |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 7. Іскерлік ақпарат рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

| 33. |Инвесторлардың шетелдік инвестицияларға|Жылдық есептің құрамында

| |қатысты барлық нормативтік актілерге, |

| |сот шешімдеріне, сондай-ақ коммерциялық|

| |құпияны құрайтын ақпаратты қоспағанда, |

| |заңды тулғаларды тіркеу туралы, олардың|

| |жарғылары туралы, жылжымайтын мүлікпен |

| |мәмілерді тіркеу туралы, берілген |

| |лицензиялар туралы ақпаратқа қолы |

| |жетуін қамтамасыз ету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 34. |Шағын және орта кәсіпорындардың |Жылдық есептің құрамында

| |негізінде инвесторлардың сұрау салулары|

| |мен талаптарына сәйкес оларға түрлі |

| |ақпараттық қызметтер көрсетуге |

| |қабілетті жаңа ақпараттық |

| |бизнес-орталықтары мен зерттеу |

| |ұйымдарын қалыптастыруға және дамытуға |

| |жәрдем көрсету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 35. |Бұқаралық ақпарат құралдарының ашықтығы|Жылдық есептің құрамында

| |мен тәуелсіздігін қамтамасыз ету, |

| |олардың арасында бәсекелестікті дамыту,|

| |жаңа ақпараттық технологиялар мен |

| |желілерді, оның ішінде "Интернеттің" |

| |кең ауқымды ақпараттың желісін |

| |пайдалану |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 8. Әлеуметтік қызмет көрсетулер рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

| 36. |Республиканың аймақтарында шетелдік |Жылдық есептің құрамында

| |инвестицияларды салу үшін көбірек |

| |қызығушылық танытатын халықаралық |

| |сыныптың отелдер желісін одан әрі |

| |дамыту (Астана, Алматы, Батыс |

| |Қазақстан, Шығыс Қазақстан) |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 37. |"Жібек жолының тарихи орталықтарын |Жылдық есептің құрамында

| |қайта өркендету, түркітілдес |

| |мемлекеттердің мәдени мұрасын сақтау |

| |және сабақтастыра дамыту, туризмнің |

| |инфрақұрылымын жасау" мемлекеттік |

| |бағдарламасын іске асыру процесіне |

| |инвесторларды тарту |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 38. |Қазақстан аумағында шетелдік |Нормативтік құқықтық актілер

| |инвесторлардың қауіпсіздігін қамтамасыз|

| |ету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 9. Инвесторлармен интербелсенді диалогты дамыту

__________________________________________________________________________|

| 39. |Жұмысына Қазақстанда жұмыс істейтін |Жылдық есептің құрамында

| |инвесторлар да және жаңа мүмкін |

| |инвесторлардың кең шеңбері де қатысатын|

| |Алматы инвестициялық саммитін жыл сайын|

| |ұйымдастыру және өткізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 40. |Елдің инвестициялық заңдарын жетілдіру |Жылдық есептің құрамында

| |мен инвестициялық ахуалын жақсартуда |

| |Қазақстан Республикасы Президентінің |

| |жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесі |

| |мен бірлескен жұмыс топтарының рөлін |

| |арттыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 41. |Жаңа заңдар мен нормативтік құқықтық |Жылдық есептің құрамында

| |актілерді әзірлеу процесінде |

| |инвесторлардың мүдделерін ескеру үшін |

| |оларды қатыстыра отырып дөңгелек столдар|

| |өткізу практикасын жалғастыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 10. Қор рыногын дамыту

|

|__________________________________________________________________________

| 42. |Қор рыногы негізгі субъектілерінің: |Нормативтік құқықтық актілер

| |бағалы қағаздар эмитенттерінің, бағалы |

| |қағаздар рыногына кәсіби қатысушылар |

| |мен институционалдық инвесторлардың |

| |қызметі ашықтығының деңгейін арттыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 43. |Бағалы қағаздар шығаруға акциялар мен |Нормативтік құқықтық актілер

| |мемлекеттік емес облигациялардың |

| |әлеуетті эмитенттерін ынталандыратын |

| |жағдайлар жасау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 44. |Қор рыногының негізгі қатысушыларының |Нормативтік құқықтық актілер

| |(бағалы қағаздар рыногының кәсіби |

| |қатысушыларының, мемлекеттік емес |

| |бағалы қағаздар эмитенттерінің, |

| |институционалдық инвесторлардың) |

| |қызметін инвесторлардың құқықтары мен |

| |заңды мүдделерін қорғау бөлігінде |

| |мемлекеттік реттеуді күшейту |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 45. |Ішкі қор рыногын қорғаудың экономиканың|Нормативтік құқықтық актілер

| |түрлі секторларына инвестициялардың |

| |құйылуын бақылауға, сондай-ақ оларды өз|

| |басымдақтары мен міндеттерін негізге |

| |ала отырып қайта бөлуге мүмкіндік |

| |беретін пәрменді тетіктерін құру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 46. |Бағалы қағаздар рыногына кәсіби |Нормативтік құқықтық актілер

| |қатысушылардың қызметін бақылаудың екі |

| |деңгейлік жүйесін қалыптастыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 11. Инвестициялық ахуалды бағалау

|

|__________________________________________________________________________

| 47. |Мынадай: |

| | |

| |халықаралық рейтингтік агенттіктермен |Жылдық есептің құрамында

| |ынтымақтастықты дамыту; Қазақстанға |

| |шетелде берілетін елдік рейтингтік |

| |бағалауларды қорыту және талдау; |

| |Салық және инвестициялар жөніндегі |Инвесторларға сұрау салу

| |халықаралық орталықпен, FIAS және |

| |басқа да ұйымдармен бірлесіп Қазақстан |

| |Республикасының аумағында жұмыс |

| |істейтін инвесторлардың сұрау салуларын|

| |ұдайы жүргізу жолымен елдің |

| |инвестициялық ахуалының мониторингі |

| |жүйесін құру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 48. |Халықаралық талаптарға бейімделген және|Нормативтік құқықтық актілер

| |барлық инвесторларға түсінікті арнаулы |

| |белгілерді пайданалатын ұлттық рейтинг |

| |жүйесін қалыптастыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| Шетелдік инвестицияларды тартуды жандандыру

|

|

| 12. Инвестицияларды тарту бойынша шараларды нысаналы қолдануға көшу

|

|__________________________________________________________________________

| 49. |Тікелей шетелдік инвестицияларды тарту |Инвестициялар жөніндегі

| |үшін нысаналы елдердің тізбесін әзірлеу|агенттік қаулысының жобасы

|_____|_______________________________________|____________________________

| 50. |1) Әрбір нысаналы ел бойынша ТШИ-дің |Маркетингтік зерттеу

| |құйылуын ұлғайту үшін нақты |

| |мүмкіндіктер мен жағдайларды анықтау |

| |мақсатында тереңдетілген елдік |

| |маркетинг жүргізу; |

| |2) Инвестициялық мәселелер бойынша |Деректер банкі

| |ақпарат жинау және нысаналы елдер |

| |бойынша деректердің мамандандырылған |

| |банкін қалыптастыру |

| |3) Нысаналы елдердегі Қазақстан |Сыртқыісминінің қаулысы

| |Республикасының елшіктерінде тікелей |

| |инвестицияларды тартуға тікелей жауапты|

| |және инвесторлармен Қазақстан |

| |Республикасының Инвестициялар жөніндегі|

| |агенттігімен өзара іс-қимылда жұмыс |

| |істейтін мамандарды бөлуді қарастыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 51. |Орта мерзімді және ұзақ мерзімді |Ғылыми зерттеулер

| |кезеңде ғылыми-техникалық прогрестің, |

| |әлемдік экономиканың дамуының, |

| |жекелеген салалар мен өндірістердің кең|

| |ауқымды тенденцияларына сапалық талдау |

| |жүргізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 52. |Нысаналы салалар мен өндірістерде |Маркетингтік зерттеулер

| |мұқият маркетингтік зерттеулер жүргізу,|

| |олардың негізінде тікелей |

| |инвестицияларды тартуға арналған басым |

| |секторлардың тізбесі мен мейлінше |

| |маңызды өндірістердің тізімі бойынша |

| |нақты ұсыныстар дайындалатын болады |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 53. |Нысаналы салалар мен өндірістер бойынша|Деректер банкі

| |деректер банкін құру және оны одан әрі |

| |молайту |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 54. |Іріктеліп алынған компаниялар бойынша |Деректер банкі

| |деректер банкін құру жолымен олармен |

| |ішкі және сыртқы рыноктарда жұмысты |

| |ұйымдастыру, тікелей маркетинк |

| |әдістерінің негізінде әрбір компаниямен|

| |жеке-жеке өзара іс-қимылдың |

| |бағдарламасын әзірлеу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 13. Инвестициялық ынтымақтастықтың екіжақты тетіктерін пайдалану

|

|__________________________________________________________________________

| 55. |Ынтымақтастық жөніндегі бірлескен |Жылдық есептің құрамында

| |үкіметаралық комиссиялардың, әсіресе |

| |іріктеп алынған нысаналы елдермен |

| |жұмысын жандандыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 56. |Инвестицияларды көтермелеу және өзара |Келісімдерді бекіту

| |қорғау туралы екіжақты келісімдерді |жөніндегі Қазақстан

| |жасау жөніндегі жұмысты жалғастыру |Республикасы заңдарының

| | |жобалары

|_____|_______________________________________|____________________________

| 57. |Қызметі инвестицияларды көтермелеу және|Жылдық есептің құрамында

| |өзара қорғау туралы келісімдерді іске |

| |асыруға тікелей байланысты мемлекеттік |

| |қызметшілердің біліктілігін көтеруге |

| |бағытталған оқу курстары мен |

| |бағдарламаларын жүргізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 58. |Қазақстанға тікелей шетелдік |Жылдық есептің құрамында

| |инвестицияларды тарту бойынша |

| |елшіліктермен және дипломатиялық |

| |миссиялармен жұмыстың тиімділігін |

| |арттыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 14. Халықаралық және экономикалық ұйымдармен ынтымақтастықты күшейту

|__________________________________________________________________________

| 59. |Халықаралық қаржы ұйымдарымен және дон.|Жылдық есептің құрамында

| |ор елдермен Қазақстанның жеке меншік |

| |секторын, инфрақұрылымын және |

| |әлеуметтік саласын дамытуға басым |

| |бағытталған жобаларды әзірлеу және іске|

| |асыру бойынша ынтымақтастықты |

| |жалғастыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 60. |Ішінара тәуекелге кепілдіктерді тарта |Заң және нормативтік

| |отырып инвестициялық жобаларды іске |құқықтық актілердің жобалары

| |асырудың тетіктерін жасау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 61. |Дүниежүзілік банкпен және |Жылдық есептің құрамында

| |Инвестицияларға кепілдік беру жөніндегі|

| |халықаралық агенттікпен бірлесіп |

| |шетелдік жеке меншік капиталдарды |

| |Қазақстан экономикасын дамытуға тарту |

| |үшін кепілдік желісін ашу жөніндегі |

| |жұмысты жандандыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 62. |Халықаралық қаржы экономикалық |Жылдық есептің құрамында

| |ұйымдармен және донор елдермен шағын |

| |кәсіпкерлікті қолдау үшін шетелдік |

| |инвестициялар мен техникалық көмекті |

| |тарту жөніндегі жұмысты жүргізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 15. Ұдайы қолданылатын жарнамалық-ақпараттық тетіктерді пайдалану

|__________________________________________________________________________

| 63. |"Интернеттің" кең ауқымды желісінде |Ақпараттық торап (Web-site)

| |Қазақстандағы тікелей, портфельдік және|

| |өзге де инвестицияларды тартуға және |

| |салуға, елдің ішіндегі инвестициялық |

| |ахуалдың сипатына (саяси және |

| |экономикалық жағдай, экономика мен |

| |қаржы саласындағы мемлкеттік саясат) |

| |барлық мәселелерді көрсетуге арналған |

| |(Wеb-sitе) ақпаратық торап құру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 64. |Халықаралық қаржы және экономикалық |Техникалық көмек

| |ұйымдармен Қазақстан Республикасының |

| |Инвестициялар жөніндегі агенттігі мен |

| |"Қазинвестке" техникалық көмек тарту |

| |мәселелері бойынша келіссөздер жүргізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 65. |Мемлекеттік және жеке меншік оқу |Оқу бағдарламалары мен

| |орындарымен бірлесіп отандық |курстары

| |инвесторларды даярлау және біліктілігін|

| |арттыру үшін арнаулы оқу бағдарламалары|

| |мен курстарын әзірлеу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 16. Инвестициялардың сыртқы рыноктарында жарнамалық-ақпараттық қызметті

| жандандыру

|__________________________________________________________________________

| 66. |Қазақстандағы инвестициялық |ҚР инвестициялық имиджін

| |мүмкіншіліктерге шетелдік |арттыру стратегиясы

| |инвесторлардың назарын аударуға |

| |бағытталған елдің шетелдегі имиджтік |

| |стратегиясын жасау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 67. |Қазақстанға тікелей шетелдік |Жылдық есептің құрамында

| |инвестицияларды тарту жөніндегі |

| |ақпараттық-жарнамалық саясатты |

| |бюджеттік қаражаттың қатаң |

| |шектеулілігін және ақпараттық |

| |революцияның нәтижесінде жаңа |

| |мүмкіндіктердің пайда болғандығын |

| |ескере отырып қайта қарау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 68. |Инвестициялар мәселелері бойынша |Жылдық есептің құрамында

| |екіжақты іскерлік кеңестерді |

| |қалыптастыруға және жүйелі жүргізуге |

| |байланысты экономикалық ынтымақтастық |

| |жөніндегі үкіметаралық комиссиялардың |

| |қызметін жандандыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| Инвестицияларды мемлекеттік қолдау жүйесін жетілдіру

|

| 17. Инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың заңдық базасын жақсарту

|__________________________________________________________________________

| 69. |Жер қойнауын пайдалану бойынша заң |Заң актілерінің жобалары

| |актілеріне өзгерістер мен толықтырулар |

| |енгізу жөніндегі жұмысты аяқтау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 70. |Салалық министрліктермен бірлесіп 2005 |ҚР Президенті Жарлығының

| |жылға дейін мемлекет қолдайтын |жобасы, ИнвестАГ қаулысы

| |экономиканың басым секторларының жаңа |

| |тізбесі мен мейлінше маңызды |

| |өндірістердің тізімін жасау жөніндегі |

| |жұмысты жүргізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 71. |Қазақстан Республикасы Инвестициялар |ИнвестАГ қаулысы

| |жөніндегі агенттігінің тәуелсіз |

| |сарапшылармен және консультантармен, |

| |атап айтқанда, оларға ақы төлеу бойынша|

| |жұмыс тәртібін өзгерту |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 72. |Экономиканың басым секторларына |ИнвестАг қаулысы

| |инвестициялық қызметті жүзеге асырушы |

| |инвесторды мемлекеттік қолдау және |

| |ынталандыру шараларын жасау туралы |

| |негізгі келісімшартты әзірлеу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 73. |Қазақстан Республикасы Қаржы |Жекешелендіруге арналған

| |министрлігінің Мемлекеттік мүлік және |мемлекеттік меншік

| |жекешелендіру департаменті тоқсан сайын|объектілерінің тізімі

| |Қазақстан Республикасының Инвестициялар|

| |жөніндегі агенттігіне жекешелендіруге |

| |арналған мемлекеттік меншік |

| |объектілерінің тізімін беруі |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 74. |Шетелдің қатысуындағы кәсіпорындардың |Нормативтік құқықтық актілер

| |инвестициялық қызметі елдің ұлттық |

| |кауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында|

| |шектелінетін немесе оған тыйым салынатын|

| |аумақтарды әзірлеу және заң тәртібімен |

| |белгілеу. Шетелдің қатысуындағы |

| |кәсіпорындардың қызметі шектелінетін |

| |немесе оған тыйым салынатын салалар мен|

| |өндірістерді айқындау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 75. |Инвесторлар үшін рәсімдерді оңайлату |

| |және олардың ашықтығын қамтамасыз ету |Заң және нормативтік

| |мақсатында халықаралық құқықтық |құқықтық актілердің жобалары

| |нормаларды ескере отырып мыналарды |

| |қайта қарау: |

| |1) мемлекеттік стандарттар |

| |2) өртке қарсы қауіпсіздік техникасы |

| |жөніндегі нұсқаулық |

| |3) санитарлық-эпидемиологиялық бақылау |

| |жүргізудің тәртібі |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 76. |Инвесторлардың өздірінің құжаттары мен |Заң және нормативтік

| |олардың аудармаларын жедел ресімдеу |құқықтық актілердің жобалары

| |үшін нотариалдық рәсімдерді жетілдіру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 18. Тікелей инвестицияларды фискальдық ынталандыру жүйесін жетілдіру

|__________________________________________________________________________

| 77. |Жеңілдіктер мен преференциялар берудің |Нормативтік құқықтық актілер

| |тәртібін одан әрі жетілдіру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 78. |Жаңа өндірісті ұйымдастырушы |Нормативтік құқықтық актілер

| |инвесторға табыс салығы бойынша |

| |жеңілдіктерді келісімшартқа қол |

| |қойылған сәтінен бастап емес, оның |

| |салық салынатын табысты алған жылынан |

| |бастап берудің мүмкіншілігін қарау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 19. Мемлекеттің инвестициялық тәуекелдерді сақтандыру жүйесін құру

|__________________________________________________________________________

| 79. |"Тікелей инвестицияларды мемлекеттік |ҚР Заңының жобасы

| |қолдау туралы" Заңға саяси және егемен |

| |тәуекелдерге кепілдіктер беруді заң |

| |жүзінде қамтамасыз етуді енгізу жолымен|

| |инвестициялық тәуекелдерді сақтандыру |

| |жүйесін қалыптастыру және дамыту және |

| |осындай кепілдіктерді беруге жауапты |

| |уәкілетті органды айқындау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 80. |Сақтандыру қызметін көрсету рыногын |ҚР Үкіметіне ұсыныс

| |дамыту, қазақстандық сақтандыру |

| |ұйымдарына жетекші шетелдік сақтандыру |

| |компанияларымен халықаралық |

| |ынтымақтастықты дамытуда және |

| |сақтандыру өтеулерін беру туралы |

| |келісімдер жасасуда қолдау көрсету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 20. Мемлекеттің жобаларды жүзеге асыруға қажетті инфрақұрылымды

| құруға қаражатты инвестициялаудағы жетекші рөлі

|__________________________________________________________________________

| 81. |ИнвестАг-тың мемлекеттік инвестициялар |Нормативтік құқықтық актілер

| |бағдарламасын әзірлеуге қатысуын |

| |қамтамасыз ету |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 82. |Тікелей инвестицияларды инфрақұрылымды |Нормативтік құқықтық актілер

| |дамытуға салу кезінде құқықтық |

| |кепілдіктерді берудің тетіктерін |

| |жетілдіру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 83. |Инфрақұрылымды тікелей инвесторлар |Жылдық есептің құрамында

| |мүдделі индустриалдық парктерді, |

| |бизнес-инкубаторларды және басқа да |

| |ұйымдастыру нысандарын ұйымдастыру |

| |жолымен дамыту |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 21. "Омбудсман" функцияларын орындау және инвесторлардың

| ағымдағы проблемаларын шешу

|__________________________________________________________________________

| 84. |Мемлекеттік органдардың тарапынан |ҚР Үкіметінің қаулысы

| |инвесторларға қатысты қызмет бабын |

| |теріс пайдалануының жолын кесуге |

| |бағытталған омбудсман қызметін (немесе |

| |инвесторлардың шағымдарын қарау |

| |жөніндегі комиссиялар) ұйымдастыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| Бағдарламаны ресурстық қамтамасыз ету

|

| 22. ҚР Инвестициялар жөніндегі агенттігін институционалдық дамыту

|__________________________________________________________________________

| 85. |"Оnе Stop Shop" принципі негізінде |Заң жобасы, нормативтік

| |инвесторлармен жұмысты жалғастыру |құқықтық актілер,

| |және оларға көрсетілетін қызметтің |нұсқаулықтар

| |деңгейін сапалық жақсарту. Қазақстан |

| |Республикасының Инвестициялар жөніндегі|

| |агенттігі Қазақстан экономикасына |

| |тікелей инвестицияларды тарту бойынша |

| |үйлестіруші рөлді және инвесторлардың |

| |алдында Қазақстан Р

еспубликасының |

| |атынан өкілдік ететін бірден-бір |

| |уәкілетті органның функциясын дәйекті |

| |түрде орындайтын болады. |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 86. |Қызметті мынадай функцияларды орындауға|Заң жобасы, нормативтік

| |жұмылдыру: |құқықтық актілер,

| |- елдің маркетингі (country маrкеting);|нұсқаулықтар

| |- инвестицияларға жәрдемдесу |

| |(invеstмеnt рrомоtiоn), |

| |- инвестицияларды қаржылық емес |

| |кепілдіктерін қамтамасыз ету, яғни |

| |инвесторлардың құқығын қорғау жөніндегі|

| |уәкілетті органның (омбудсман) |

| |функциясын өзіне алу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 87. |Қазақстан Республикасы Инвестициялар |Үкімет қаулысының жобасы

| |жөніндегі агенттігінің Қазақстан |

| |Республикасының шетелдегі елшіліктері |

| |мен дипломатиялық өкілдіктерінің |

| |мүмкіншіліктерін пайдалана отырып |

| |шетелдік өкілдерінің кеңейтілген және |

| |тиімді желісін құру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 88. |Қазақстан Республикасы Инвестициялар |Жылдық есептің құрамында

| |жөніндегі агенттігінің нысаналы |

| |елдердегі инвестициялық ерекшеліктерді |

| |және инвестицияларды |

| |тарту жөніндегі жұмыстың тәжірибесін |

| |зерделеу үшін өзі секілді шетелдік |

| |агенттіктермен ынтамақтастығын |

| |жандандыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 89. |Дүниежізілік банкпен, ХВҚ, МИГА, ПРООН,|Жылдық есептің құрамында

| |ФИАС, ЮНИДО, ЮСАИД, ТАСИС, WAIPF және |

| |басқа да халықаралық ұйымдармен өзара |

| |іс-қимылды жалғастыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 90. |Шағын және орта қалаларды, тоқыраған |Жылдық есептің құрамында

| |аудандар мен арнайы экономикалық |

| |аймақтарды дамытуға тікелей |

| |инвестицияларды тарту кезінде |

| |жергілікті атқарушы органдармен өзара |

| |іс-қимылды жандандыру |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 23. Қаржылық қамтамасыз ету

|__________________________________________________________________________

| 91. |1999-2000 жылдардың кезеңінде тікелей |Жылдық есептің құрамында

| |инвестицияларды тартуды жандандыру |

| |үшін, оның ішінде елдің ішінде және |

| |шетелде жарнамалық-ақпараттық қызметті |

| |іске асыру үшін қажетті қаржы |

| |ресурстарының мөлшерін айқындау |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 92. |Бағдарламаны іске асыру үшін, оның |Жылдық есептің құрамында

| |ішінде сыртқы қаржы көмегін тарту |

| |арқылы бюджеттен тыс қаржы қаражатының |

| |көздерін іздеу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 24. Кадрлық қамтамасыз ету

|__________________________________________________________________________

| 93. |Орталық Азияда инвестициялық тренинг |Жылдық есептің құрамында

| |бойынша ЮНИДО-ның аймақаралық орталығын|

| |құру қажет жөніндегі жұмысты жалғастыру|

|_____|_______________________________________|____________________________

| 94. |Экономика, қаржы және заң мамандықтары |Жылдық есептің құрамында

| |студенттері үшін тікелей инвестициялар |

| |бойынша оқу процесінде курстар мен |

| |бағдарламалар, сондай-ақ отандық және |

| |шетелдік инвесторлар үшін қысқа |

| |мерзімді курстар мен семинарлар әзірлеу|

| |және енгізу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 95. |Орталық және жергілікті атқарушы |Жылдық есептің құрамында

| |органдардың мемлекеттік қызметшілері |

| |үшін, оның ішінде салық және кеден |

| |қызметкерлері үшін тікелей |

| |инвестицияларды мемлекеттік қолдану |

| |мәселелері бойынша арнаулы курс әзірлеу|

|_____|_______________________________________|____________________________

| 96. |Елшіліктер мен дипломатиялық |Жылдық есептің құрамында

| |өкілдіктердің қызметкерлеріне арналған |

| |тікелей инвестицияларды тарту бойынша |

| |арнаулы курс әзірлеу |

|_____|_______________________________________|____________________________

| 97. |Оқу курстарынан басқа ұлттық |Жылдық есептің құрамында

| |экономиканы дамытуға тікелей |

| |инвестицияларды табысты тартып жатқан |

| |елдердің инвестицияларды тарту |

| |жөніндегі осы секілді шетелдік |

| |агенттіктерінде тәжірибе алмасу мен |

| |тағлымдаманы ұйымдастыруды көздейтін |

| |арнаулы бағдарламаны әзірлеу |

|_____|_______________________________________|____________________________

таблицаның жалғасы

__________________________________________________________________________

| Атқарылуына жауапты министрліктер | Орындау мерзімі

| мен ведомстволар |

|_____________________________________________|____________________________

| 4 | 5

|_____________________________________________|____________________________

| Инвестициялық ахуалды жақсарту

|

| 1. Нормативтік құқықтық базаны жетілдіру

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Әділетмині |1999 жылдың II тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, мүдделі министрліктер мен |1999 жылдың III тоқсаны

|ведомстволар |

| |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Әділетмині, Ішкіісмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Әділетмині, Ішкіісмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Әділетмині, Жоғарғы сот (келісім бойынша), |1999-2000 ж.ж.

|ИнвестАГ |

|_____________________________________________|____________________________

|ЭИСМ, ТМРжБҚА, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 2. Салық және кеден режимдерін дамыту

|__________________________________________________________________________

|Қаржымині, Мемкірісмині, ЭИСМ, ИнвестАг |1999 жылдың III тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|Қаржымині, Кірісмині, Әділетмині, ИнвестАг |1999 ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Кірісмині, Қаржымині, ИнвестАг |1999 жылдың II тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|Кірісмині, Қаржымині, ИнвестАг |2000 ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Кірісмині, Қаржымині, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Әділет министрлігі,Жоғарға Сот (келісім |2000 ж.

|бойынша) |

|_____________________________________________|____________________________

|Кірісмині, Қаржымині, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Кірісмині, Қаржымині, |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, ЭИСМ |1999 жылдың III тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

| 3. Жұмыс күші рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

|Әділетмині, Еңбекәлеуметмині |1999 жылдың III тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|Еңбекәлеуметмині, ИнвестАг, Сыртқыісмині |1999 жылдың II тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|Сыртқыісмині, ИнвестАг |1999 жылдың III тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

| 4. Жер және жылжымайтын мүлік рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

|Әділетмині, Қаржымині, Статагенттігі, |1999-2000 ж.ж.

|Кірісмині, ИнвестАг |

|_____________________________________________|____________________________

|Әділетмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Ұлттық банк |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Ұлттық банк, Ауылшармині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 5. Көлік және коммуникациялық қызмет көрсетулерді дамыту

|__________________________________________________________________________

|Көліккомтуризммині, ИнвестАг, ЭИСМ, СЖРА |1999-2000 ж.ж.

|(келісім бойынша) |

|_____________________________________________|____________________________

|Көліккомтуризммині, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Көліккомтуризммині, облыстардың Астана және |1999-2000 ж.ж.

|Алматы калаларының әкімдері |

|_____________________________________________|____________________________

| 6. Банктік және қаржы қызмет көрсетулері рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

|Ұлттық банк (келісім бойынша) |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Ұлттық банк (келісім бойынша) |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Ұлттық банк, ЭИСМ, Қаржымині, Кірісмині, |1999-2000 ж.ж.

|ИнвестАг |

|_____________________________________________|____________________________

|Ұлттық банк, БҚҰҚ |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Ұлттық банк, ЭИСМ, Қаржымині, Кірісмині, |1999-2000 ж.ж.

|ИнвестАг |

|_____________________________________________|____________________________

|Қаржымині |2000 жылдың I тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|Ұлттық банк (келісім бойынша), Қаржымині, |1999-2000 ж.ж.

|ИнвестАг |

|_____________________________________________|____________________________

| 7. Іскерлік ақпарат рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Әділетмині, Статагенттігі, СЖРА |1999-2000 ж.ж.

|(келісім бойынша), Ұлттық банк (келісім |

|бойынша) |

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Шағын бизнес агенттігі, облыстардың|1999-2000 ж.ж.

|Астана және Алматы қалаларының әкімдері |

|_____________________________________________|____________________________

|МАҚКМ, Көліккомтуризммині, ИнвестАГ, |1999-2000 ж.ж.

|облыстардың Астана және Алматы қалаларының |

|әкімдері |

|_____________________________________________|____________________________

| 8. Әлеуметтік қызмет көрсетулер рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

|Көліккомтуризммині, ИнвестАг, облыстардың |1999-2000 ж.ж.

|Астана және Алматы калаларының әкімдері |

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, МАҚКМ, Көліккомтуризммині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Ішкіісмині, ҰҚК, ТЖА, МАжҚКМ |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 9. Инвесторлармен интербелсенді диалогты дамыту

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 10. Қор рыногын дамыту

|__________________________________________________________________________

|БҚҰК |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|БҚҰК |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|БҚҰК, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|БҚҰК, ИнвестАг, Ұлттық банк (келісім бойынша)|1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|БҚҰК |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 11. Инвестициялық ахуалды бағалау

|__________________________________________________________________________

|Қаржымині, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қаржымині, ЭИСМ, СЖРА, БҚҰК, |1999-2000 ж.ж.

|Ұлттық банк |

|_____________________________________________|____________________________

| Шетелдік инвестицияларды тартуды жандандыру

|

| 12. Инвестицияларды тарту бойынша шараларды нысаналы қолдануға көшу

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Ішкіісмині |1999 жылдың IV тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині, Ұлттық банк, СЖРА |

|(келісім бойынша), ЭИСМ, Статагенттігі |

| |

|ИнвестАг, Сыртқыісмині, Қазинвест |1999-2000 ж.ж.

| |

|Сыртқыісмині, ИнвестАг |2000 жылдың I тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині, СЖРА (келісім |1999-2000 ж.ж.

|бойынша), Ғылымжоғарыбіліммині |

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, ЭИСМ, Қазинвест |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қазинвест |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қазинвест |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 13. Инвестициялық ынтымақтастықтың екіжақты тетіктерін пайдалану

|__________________________________________________________________________

|Сыртқыісмині, ЭИСМ, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині, Қаржымині, ЭИСМ, |1999-2000 ж.ж.

|Кірісмині |

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині, Қаржымині, ЭИСМ, |1999-2000 ж.ж.

|Кірісмині |

|_____________________________________________|____________________________

|Сыртқыісмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 14. Халықаралық және экономикалық ұйымдармен ынтымақтастықты күшейту

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині, СЖРА |1999-2000 ж.ж.

|(келісім бойынша) |

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Ұлттық банк (келісім бойынша), |1999-2000 ж.ж.

|Қаржымині |

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг |1999 ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Шағын бизнес агенттігі, Қаржымині, ЭИСМ, |1999-2000 ж.ж.

|ИнвестАг |

|_____________________________________________|____________________________

| 15. Ұдайы қолданылатын жарнамалық-ақпараттық тетіктерді пайдалану

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қазинвест |1999 жылдың III тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қазинвест |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Ғылымжоғарыбіліммині, ИнвестАг, МАҚКМ |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 16. Инвестициялардың сыртқы раноктарында жарнамалық-ақпараттық қызметті

| жандандыру

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині, МАҚКМ |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қазинвест |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қазинвест |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| Инвестицияларды мемлекеттік қолдау жүйесін жетілдіру

|

| 17. Инвестицияларды мемлекеттік қолдаудың заңдық базасын жақсарту

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Қаржымині, МЭПР |1999 ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ЭИСМ, СЖРА, Көліккомтуризм, Ауылшармині |1999 жылдың III тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг |1999 жылдың IV тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг |1999 ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Қаржымині, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, ҰҚК, ЭИСМ |2000 ж.

|_____________________________________________|____________________________

| |1999-2000

|_____________________________________________|____________________________

|Әділетмині, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 18. Тікелей инвестицияларды фискалдық ынталандыру жүйесін жетілдіру

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Кірісмині, Қаржымині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Қаржымині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 19. Мемлекеттің инвестициялық тәуекелдерді сақтандыру жүйесін құру

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 20. Мемлекеттің жобаларды жүзеге асыруға қажетті инфрақұралымды құруға

| қаражатты инвестициялаудағы жетекші рөлі

|__________________________________________________________________________

|ЭЖА, Қаржымині, ИнвестАг |1999 жылдың IV тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|Қаржымині, ИнвестАг |2000 ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, ЭИСМ, Көліккомтуризммині, |1999-2000 ж.ж.

|Ғылымжоғарыбіліммині, Шағын бизнес агенттігі |

|_____________________________________________|____________________________

| 21. "Омбудсман" функцияларын орындау және инвесторлардың ағымдағы

| проблемаларын шешу

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Қаржымині |2000 ж.

|_____________________________________________|____________________________

| Бағдарламаны ресурстық қамтамасыз ету

|

| 22. ҚР Инвестициялар жөніндегі агенттігін институционалдық дамыту

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг |1999 жылдың II тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг |1999 жылдың II тоқсаны

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Облыстардың Астана және Алматы |1999-2000 ж.ж.

|калаларының әкімдері |

|_____________________________________________|____________________________

| 23. Қаржылық қамтамасыз ету

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Қаржымині |1999 ж.

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қаржымині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

| 24. Қадрлық қамтамасыз ету

|__________________________________________________________________________

|ИнвестАг, Сыртқыісмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Ғылымжоғарыбілімині, ИнвестАг |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

|Қазақстан Республикасы Президентінің |1999-2000 ж.ж.

|жанындағы Мемлекеттік қызмет істері |

|академиясы, Инвестаг, Ғылымжоғарыбіліммині |

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қазинвест, Сыртқыісминінің |1999-2000 ж.ж.

|Дипакадемиясы |

|_____________________________________________|____________________________

|ИнвестАг, Қазинвест, Сыртқыісмині |1999-2000 ж.ж.

|_____________________________________________|____________________________

Оқығандар:

Қобдалиева Н

Омарбекова А.

О Программе привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 годов и Плане мероприятий по реализации Программы привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 годов

Постановление Правительства Республики Казахстан от 1 июля 1999 года № 911

В соответствии с Посланием Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 30 сентября 1998 года "О положении в стране и основных направлениях внутренней и внешней политики: демократизация общества, экономическая и политическая реформа в новом столетии" и постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 февраля 1998 года № 119 P980119_ "О Плане мероприятий по реализации Программы действий Правительства Республики Казахстан на 1998-2000 годы", а также в целях осуществления инвестиционной политики в рамках Стратегии развития Казахстана до 2030 года Правительство Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить прилагаемые:
1) Программу привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 годов;
2) План мероприятий по реализации Программы привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 годов.
2. Руководителям центральных и местных исполнительных органов обеспечить безусловную реализацию мероприятий, предусмотренных Программой привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 годов (далее - Программа) и Планом мероприятий по реализации Программы привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 годов (далее - План), и ежеквартально, не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным кварталом, представлять информацию по их выполнению в Агентство Республики Казахстан по инвестициям.
3. Координацию деятельности министерств и иных центральных и местных исполнительных органов Республики Казахстан по выполнению Программы и Плана, а также контроль за выполнением настоящего постановления возложить на Агентство Республики Казахстан по инвестициям.
4. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр

Республики Казахстан

Утверждена

постановлением Правительства

Республики Казахстан

от 1 июля 1999 года № 911

Программа привлечения прямых инвестиций
в Республике Казахстан на период 1999-2000 гг.

Введение

С момента создания в соответствии с Указом Президента Республики Казахстан от 8 ноября 1996 г. Государственного комитета Республики Казахстан по инвестициям (с 22 января 1999 г. - Агентство Республики Казахстан по инвестициям) инвестиционный климат в стране, по общим оценкам, претерпел изменения в положительную сторону, чему способствовали активная деятельность главы государства, его внимание к вопросам совершенствования деловой среды, сохранение благоприятной макроэкономической и социальнополитической ситуации, структурные реформы в экономике, последовательное обновление законодательства и т.д. Особое значение имело продолжение административной реформы, в рамках которой был создан специализированный орган, отвечающий за привлечение прямых инвестиций в приоритетные секторы экономики.
По данным ЮНКТАД, Казахстан (наряду с Азербайджаном) получил более 4/5 всех прямых иностранных инвестиций (ПИИ), поступивших в Центральную Азию, намного опередив другие страны этого региона. В Центральной Азии пятый год подряд наблюдался рост ПИИ, и по объему ПИИ уже превзошел Западную Азию: соответственно 2,6 и 1,9 млрд. долл. США.
Благодаря инвестиционной политике, направленной на привлечение прямых инвестиций и оказание им государственной поддержки, несколько активизировался приток капитала в ранее не столь привлекательные среди инвесторов отрасли национальной экономики. В это же время подписаны крупные контракты в нефтегазовом секторе, которому инвесторы традиционно отдают предпочтение для вложения инвестиции.
Немалую роль в укреплении инвестиционной привлекательности страны сыграли мероприятия информационно-презентационного характера и создание механизмов интерактивного диалога между государством и инвесторами (Совет иностранных инвесторов при Президенте Республики Казахстан; регулярные встречи главы государства с ведущими инвесторами; круглые столы инвесторов, организуемые Госкоминвестом; Алматинский инвестиционный саммит и т.д.).
Очевидно, что достигнутые позитивные тенденции могут быть сохранены и упрочены лишь при последовательном продолжении избранного курса, тем более, что общемировые инвестиционные процессы вследствие финансового кризиса в Азии, России и Бразилии приобретают неблагоприятную динамику, характеризующуюся ростом недоверия инвесторов к развивающимся рынкам, к которым по большинству показателей относится также Казахстан.
Кроме того, сохраняется негативная тенденция ухудшения ценовой конъюнктуры на мировом рынке для основных экспортных позиций Казахстана. В качестве крайне отрицательного сценария нельзя исключать среднесрочного спада активности на мировом рынке нефти, что может негативно повлиять на темпах реализации проектов по освоению казахстанских месторождений углеводородного сырья и его транспортировке на внешние рынки сбыта.
Последовательное осуществление одного из главных долгосрочных приоритетов Стратегии развития Казахстана до 2030 года, предусматривающего экономический рост на основе иностранных инвестиций и внутренних сбережений, диктуется, в первую очередь, факторами внутреннего развития, основными из которых по-прежнему остаются дефицит внутренних накоплений и низкие объемы капиталовложений в реальный сектор экономики.
Серьезные бюджетные ограничения заставляют Правительство Республики Казахстан прежде всего решать краткосрочные фискальные задачи, порой в ущерб интересам стимулирования деловой и инвестиционной активности в стране и, следовательно, цели обеспечения устойчивых темпов экономического роста.
В этих условиях государство обязано подать ясный сигнал иностранным и отечественным инвесторам о сохранении ориентации на обеспечение экономического роста и поощрение притока инвестиций, в том числе посредством повышения статуса и укрепления полномочий специализированного государственного органа, уполномоченного представлять Республику Казахстан перед инвесторами.
В процессе продолжения экономических реформ большое значение приобретает совершенствование и последовательное осуществление государственной политики в области прямых инвестиций. Без существенных инвестиций на современном этапе развития невозможно обеспечить кардинальную модернизацию национальной экономики и достижение качественных перемен в ключевых отраслях и отдельных регионах страны.
В современных условиях приток прямых инвестиций способствует организации производства новых товаров и услуг, предназначенных для насыщения внутреннего рынка, увеличению экспорта и сокращению импорта; созданию дополнительных рабочих мест; освоению новых технологий, передовой техники и ноу-хау; овладению передовыми методами маркетинга и менеджмента. Благодаря притоку капитала меняется отраслевая структура экономики, появляются новые производства и даже целые отрасли. Кроме того, расширяется налогооблагаемая база для пополнения государственного бюджета.
Либеральная инвестиционная политика с ясными, эффективными и строго соблюдаемыми законами, исполняемыми беспристрастными государственными органами, является наиболее мощным стимулом к росту притока прямых инвестиций в развитие национальной экономики.
В соответствии с Посланием Президента народу Казахстана от 30 сентября 1998 г., постановлением Правительства от 21 октября 1998 г. № 1075 P981075_ "О Плане мероприятий Правительства Республики Казахстан, высказанных в Послании народу Казахстана 30 сентября 1998 г." и постановлением Правительства от 19 февраля 1998 г. № 119 P980119_ "О Плане мероприятий по реализации Программы действий Правительства Республики Казахстан на 1998-2000 годы" разработана Программа привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 гг. (далее - Программа).

1. Концептуальные основы политики привлечения
прямых инвестиций

1.1. Основные принципы привлечения инвестиций
Привлечение прямых инвестиций в Республике Казахстан должно быть основано на соблюдении следующих основных принципов инвестиционной политики государства.
1. Стабильность и предсказуемость. Качество инвестиционного климата страны для многих инвесторов определяется в первую очередь не видами и размерами предоставляемых льгот и преференций (на практике они зачастую являются своего рода компенсацией за политические риски), а социальнополитической и макроэкономической стабильностью. Стабильность, предсказуемость и последовательность государственной политики создают наиболее благоприятные условия для разработки и реализации инвестиционных проектов. Как показывает международная практика, приток прямых инвестиций в развитие экономики нарастает постепенно, по мере сохранения и укрепления в стране стабильности, роста уровня предсказуемости и доверия инвесторов к государственной политике, создания благоприятных условий для инвестиционной деятельности.
2. Отвечающие мировым стандартам четкие, прозрачные и однозначные правовые нормы, регулирующие инвестиционную деятельность. Инвестиционные "правила игры" должны быть ясными и понятными для всех инвесторов. Они должны исключать условия для бюрократизма и коррупции, а также возможности несправедливого получения льгот и преимуществ. Последовательная ликвидация всех барьеров, препятствующих инвестициям, развитию производства и торговли, является составной частью инвестиционной политики.
3. Защита законных прав инвесторов. Необходимо обеспечить неукоснительное соблюдение и защиту прав инвесторов на всех уровнях власти. Любое ущемление прав инвесторов ведет к падению инвестиционного имиджа страны и уровня доверия к государственным органам. Ведущая роль в оказании помощи и содействия иностранным и отечественным инвесторам принадлежит Агентству Республики Казахстан по инвестициям, единственному государственному органу, уполномоченному представлять Республику Казахстан перед инвесторами. Важное значение имеет также защита прав и законных интересов инвесторов, действующих на внутреннем фондовом рынке, и соблюдение всеми его участниками действующего в стране законодательства. При этом особая роль принадлежит Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам.
4. Равные условия для деятельности иностранных и отечественных инвесторов, что предусмотрено действующим законодательством Республики Казахстан, но необходимо последовательное соблюдение этого принципа на практике всеми центральными и местными исполнительными органами. Не должно быть различий, преимуществ или предпочтений в пользу отдельных инвесторов, независимо от их страны происхождения.
5. Соблюдение условий контрактов и международных соглашений повышает уровень доверия к Республике Казахстан и способствует росту притока прямых инвестиций. Любое необоснованное одностороннее нарушение контрактов или соглашений ведет к негативной реакции со стороны инвесторов. Как показывает опыт, первопричиной инвестиционных споров служит недостаточная проработка приватизационных контрактов с точки зрения антимонопольного законодательства и защиты национальных интересов Казахстана, а также предоставление инвесторами недостоверных сведений об организационных и финансовых возможностях. Основным путем предотвращения подобных конфликтов в будущем является более тщательная подготовка контрактов и соглашений с инвесторами.
6. Прибыльность и результативность прямых инвестиций. Инвестор вправе рассчитывать на получение прибыли от вложения инвестиций в реализацию любого инвестиционного проекта, свободно репатриировать или реинвестировать ее в развитие казахстанской экономики. В свою очередь, Республика Казахстан заинтересована в организации новых предприятий, увеличении производства товаров и услуг, создании дополнительных рабочих мест, доступе к передовым технологиям, новой технике и ноу-хау, улучшении маркетинга и менеджмента, расширении налогооблагаемой базы.
7. Стимулирование прямых инвестиций в приоритетные секторы экономики. Система льгот и преференции призвана поощрять вложение прямых инвестиций, прежде всего в развитие тех отраслей и регионов, от которых зависит модернизация национальной экономики, повышение эффективности ее функционирования и конкурентоспособности, а также решение важных проблем развития государства и общества.
8. Обеспечение информационной прозрачности внутреннего фондового рынка и равных условий для деятельности на нем различных групп инвесторов.
9. Сохранение окружающей среды. Прямые инвестиции, вкладываемые в недропользование и развитие производства товаров и услуг, не должны вести к нарушению сложившейся в стране экологической системы. Окружающая среда в Казахстане страдает повышенной уязвимостью. Поэтому неконтролируемая техногенная деятельность может нарушить хрупкое равновесие в природе. Особое значение имеет ограждение Казахстана от размещения инвесторами экологически "грязных" отраслей и производств.

1.2. Цель, задачи и приоритеты Программы
Усиление конкуренции на мировом рынке прямых инвестиций, ограниченность бюджетных средств и организационных возможностей требуют правильного выбора цели, приоритетов, задач и методов реализации Программы привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан.
Цель Программы состоит в формировании мощного притока прямых инвестиций в интересах обеспечения прогрессивных структурных сдвигов и модернизации казахстанской экономики, достижения устойчивых темпов экономического роста страны.
Основными задачами Программы являются:
улучшение общего инвестиционного климата;
активизация привлечения новых инвестиций;
совершенствование системы государственной поддержки инвестиции.
В рамках каждой задачи выделяются свои приоритеты.
Улучшение инвестиционного климата требует формирования такой деловой среды, чтобы стало выгодно вкладывать инвестиции в реальный сектор экономики не только иностранным, но и отечественным инвесторам, чтобы способствовало как притоку иностранного капитала, так и избежанию утечки за границу внутреннего капитала. Для этого представляется необходимым дальнейшее развитие нормативно-правовой базы, налогового и таможенного режимов, рынка рабочей силы, рынка земли и недвижимости, рынка транспортных и коммуникационных услуг, рынка банковских и финансовых услуг, рынка деловой информации, рынка социальных услуг, а также механизмов интерактивного диалога с инвесторами. Важным направлением инвестиционной политики государства должно стать развитие внутреннего фондового рынка, в особенности вторичного рынка ценных бумаг. Особое значение придается формированию системы оценки инвестиционного климата в Республике Казахстан, вызывающей доверие среди инвесторов и привлекающих их новыми инвестиционными возможностями.
Активизация привлечения новых инвестиций предполагает переход к целевому применению мер по привлечению инвестиций, более активное использование двусторонних механизмов инвестиционного сотрудничества, усиление взаимодействия с международными финансовыми и экономическими организациями в целях содействия новым инвестициям, использование рекламно-информационных механизмов постоянного действия и активизации рекламно-информационной деятельности на внешних рынках инвестиций.

Совершенствование системы государственной поддержки прямых инвестиций будет направлено на улучшение законодательной базы государственной поддержки инвестиций, совершенствование системы фискальных стимулов прямых инвестиций, создание системы страхования государством инвестиционных рисков, установление ведущей роли государства в инвестировании средств в создание инфраструктуры, необходимой для реализации проектов, выполнение функций "омбудсмана" (1) и эффективное разрешение текущих проблем инвесторов. Одним из перспективных направлений должно стать совершенствование системы государственного регулирования отношений, складывающихся на рынке ценных бумаг.
Примечание 1: Омбудсман - комиссия, осуществляющая контроль за соблюдением законных прав инвесторов и обладающая полномочиями для приостановления или отмены актов центральных и местных исполнительных органов в случаях нарушения законных прав инвесторов.

2. Улучшение общего инвестиционного климата
2.1. Развитие нормативно-правовой базы
Состояние дел. С момента провозглашения в 1991 году государственной независимости в Казахстане создан прочный фундамент правовой базы, необходимый для бизнеса и инвестиции. В его основании находятся конституционные принципы и нормы, предусматривающие равную защиту государственной и частной собственности, право каждого на свободу предпринимательской деятельности, свободное использование своего имущества для любой законной предпринимательской деятельности.
В условиях становления собственного государства и перехода к рыночной экономике многочисленные поправки в национальное законодательство страны во многих случаях направлены на улучшение правовой среды для инвестиционной деятельности и формирование эффективной системы государственного регулирования.
Серьезной проблемой также становится несоблюдение, игнорирование и даже нарушение правовых норм, установленных действующим законодательством страны, в особенности на уровне местных органов власти.
Судебная система Казахстана вызывает довольно низкий уровень доверия среди инвесторов, которые для решения спорных вопросов предпочитают обращаться к международным арбитражным органам. Так, в 1998 году иностранные инвесторы столкнулись на территории республики с рядом конфликтных ситуаций, негативно повлиявших на инвестиционный имидж Казахстана. В большинстве подобных случаев для их разрешения они обратились в судебные органы, находящиеся за пределами страны.
Цель. Повышение уровня качества принимаемых законодательных актов и обеспечение их неукоснительного исполнения на всей территории страны.

Основные мероприятия. На рассмотрении Парламента страны в настоящее время находится Особенная часть Гражданского кодекса, с принятием которой будет завершен процесс формирования правовой основы для ведения и регулирования товарно-денежных и иных имущественных отношений при сохранении равенства всех участников.
Предстоит провести работу по сокращению видов предпринимательской деятельности, подлежащих лицензированию; упрощению процедур получения лицензии, виз и других согласительных и разрешительных документов, регистрации недвижимости и отвода земли, системы регистрации иностранных граждан.
Предстоит обеспечить транспарентность законотворческого процесса для сообщества отечественных и иностранных инвесторов. В этой связи представляется необходимым проекты законодательных и нормативных правовых актов, непосредственно затрагивающие законные права и интересы инвесторов, в обязательном порядке согласовывать с Агентством Республики Казахстан по инвестициям, который будет их рассматривать, с привлечением мнения самих инвесторов через различные механизмы интерактивного диалога с ними.
Большое значение для повышения деловой и инвестиционной активности в стране приобретает практическое соблюдение правовых норм действующего законодательства. В этих целях необходима дальнейшая реализация в центральных и местных исполнительных органах специальных учебных программ, направленных на повышение юридических знаний у государственных служащих, а также систематическое проведение их аттестации на знание основ законодательства Республики Казахстан.
Предстоит продолжить реформу судебной системы, направленной на обеспечение цивилизованного разрешения экономических и инвестиционных споров.
Необходимо обеспечить взаимодействие с международными арбитражными организациями, решениям которых доверяют большинство иностранных инвесторов. В частности, с Международным центром по урегулированию инвестиционных споров, созданным в соответствии с Конвенцией ИКСИД, ЮНСИТРАЛ, Арбитражным институтом Торговой палаты в Стокгольме и другими.
Особое внимание требуется уделить обучению казахстанских судей международному праву в области разрешения инвестиционных споров и повышению их квалификации путем организации их стажировки в международных арбитражных организациях.
Агентство Республики Казахстан по инвестициям продолжит оказание содействия инвесторам в разрешении споров в досудебном порядке, поскольку судебные разбирательства нежелательны как для инвестора, так и для Республики Казахстан.
Наряду с антимонопольным законодательством необходимо развитие законодательства о защите прав потребителей, патентах, о передаче технологий в части введения системы правового контроля против ограничительной деловой практики транснациональных корпораций, типичными приемами которой являются отказ от продажи, неоправданное повышение или фиксирование цен, обусловленные продажи, тайный сговор торговцев, дискриминация в отношении покупателей, установление ограничений, нарушающих права лицензиара, ограничения экспорта, ограничения объема и структуры выпускаемой по лицензии продукции, неоправданно длительные сроки контрактов и завышенные ставки лицензионного вознаграждения.
В целях исключения разночтения одних и тех же правовых норм, с чем зачастую сталкиваются многие иностранные и отечественные инвесторы, целесообразно право официального толкования всех законов в законодательном порядке закрепить за Конституционным Советом Республики Казахстан.

2.2. Развитие налогового и таможенного режимов
Сноска. Пункт 2.2 - с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 19 июня 2000 года N 921 P000921_ .

Состояние дел. Налоговый режим является одним из ключевых компонентов инвестиционного климата любого государства. Казахстан одним из первых среди стран СНГ принял Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, Z952235_ "О налогах и других обязательных платежах в бюджет" (далее - Указ о налогах), принятый 24 апреля 1995 года. В нем установлены налоги и другие обязательные платежи в республиканский и местные бюджеты.
Налоговые ставки, принятые в Казахстане, являются умеренными и находятся в пределах, встречающихся во многих других странах мира. Указ о налогах регулирует все налоговые отношения в стране, в том числе для инвесторов и недропользователей.
Большинство поправок, внесенных в Указ о налогах за прошедший период, были направлены на совершенствование его отдельных положений. В 1997 году в соответствии с принятым Законом Республики Казахстан Z970075_ "О государственной поддержке прямых инвестиций" в Указ о налогах были включены налоговые льготы для прямых инвестиций в приоритетные секторы экономики.
В качестве одних из основных проблем, сдерживающих развитие инвестиционной деятельности в стране, многие инвесторы выделяют налог на добавленную стоимость (далее - НДС), проблемы взаимодействия с налоговыми органами, малоопытность их сотрудников в применении на практике положений межправительственных соглашений об избежании двойного налогообложения. Попытки получения зачета по НДС оказываются трудновыполнимыми и не стоят затраченных усилий, в результате чего налоговые соглашения теряют свое значение для иностранных инвесторов.
Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу Закона, Z952368_ "О таможенном деле в Республике Казахстан" (далее - Указ о таможенном деле), принятый 20 июля 1995 г. способствовал улучшению организации таможенного дела в стране. В 1997 году в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственной поддержке прямых инвестиций" в Указ о таможенном деле включены положения, предусматривающие полное или частичное обложение таможенными пошлинами импорта оборудования, сырья и материалов, необходимых для реализации инвестиционных проектов в приоритетных секторах экономики.
Однако, многие инвесторы сталкиваются с проблемами прохождения таможенных процедур. Зачастую они несут серьезные незапланированные затраты средств и времени из-за складов временного хранения, куда таможенные органы вынуждают выгружать и загружать поступивший товар. Дополнительные проблемы возникают у инвесторов также с таможенной классификацией.
Цель. Дальнейшее совершенствование налоговой и таможенной системы путем упрощения применяемых процедур и внесения прозрачности в деятельности налоговых и таможенных органов.
Основные мероприятия. Предстоит упростить и усовершенствовать национальную систему налогообложения. Преобразования должны обеспечить капиталу возможность беспрепятственного перетекания в сферы, гарантирующие максимальную отдачу, улучшение порядка начисления и возмещения НДС, а также системы налогового администрирования. При достижении согласия с Российской Федерацией по применению международных принципов начисления и уплаты НДС по месту назначения, целесообразно пересмотреть основную ставку этого налога в сторону понижения.
Предстоит пересмотреть все нормативные документы по налогообложению, в том числе инструктивные указания, в целях введения однозначного толкования налогового законодательства. Большое значение будет придаваться выпуску необходимых инструкций по правилам заполнения налоговых форм и деклараций, проведению разъяснительной работы среди иностранных и отечественных инвесторов по вопросам налогообложения, обеспечению доступности инструктивных указаний по налогообложению.
Предстоит обеспечить соблюдение всех условий межправительственных соглашений об избежании двойного налогообложения, для чего потребуется специальная образовательная программа по международному налоговому праву с вовлечением государственных служащих различных государственных органов, непосредственно участвующих в заключении и реализации международных налоговых соглашений.
Необходимо внедрение в практику налоговых омбудсменов, в обязанности которых входит защита интересов налогоплательщиков и рассмотрение их жалоб и вопросов. Они будут вправе направлять директивы в налоговые органы, а также предпринимать или отзывать определенные действия в целях защиты законных интересов налогоплательщиков.
Вопросы улучшения налогового администрирования разрешимы при условии работы в системе налоговой службы высококвалифицированных специалистов. В этой связи необходимо повысить образовательные и профессиональные требования при наборе на работу в налоговые органы с организацией последующего обучения основам бизнеса, инвестиций и получения доходов в рыночной экономике. Этот процесс может быть существенно облегчен путем проведения программ по стажировке сотрудников в налоговых службах развитых стран. Для привлечения в налоговые органы опытных, компетентных и профессиональных специалистов необходимо установление в этих органах более высоких окладов и создание различных дополнительных стимулов.
Арбитражные суды должны стать доступными для разрешения любых спорных ситуаций в налоговой сфере. При этом необходимо обеспечить повышение уровня квалификации судей.
Требуется разработка программы улучшения деятельности таможенных органов, включая введение конкретных сроков проведения таможенной очистки, организацию четкой системы сквозного контроля внутри таможенной службы, установление общепринятых стандартов работы для служащих таможенных органов, разработку и принятие действенной системы оплаты труда и мер наказания за нарушение работниками стандартов работы, введение ответственности таможенных органов за убытки, понесенные инвестором вследствие задержки грузов на таможне без достаточных оснований.
Для повышения выгодности вложения инвестиций в развитие
экспортного производства товаров и услуг на территории Казахстана особое значение приобретает устранение торговой дискриминации на внешних рынках и применение общепринятой правовой базы для защиты казахстанского экспорта за рубежом. Рассчитывая на привлечение Всемирной торговой организации (ВТО) к разрешению конфликтных ситуаций при экспорте казахстанских товаров, нельзя забывать, что жесткие правила поведения, действующие для стран-членов этой организации, будут в обязательном порядке распространены и на регулирование импорта, существенно ограничив возможности применения средств таможенно- тарифного регулирования для защиты внутреннего рынка от наплыва зарубежных товаров. Вступив в ВТО, Казахстан в течение некоторого срока, продолжительность которого будет определена в ходе переговоров, должен будет привести механизмы импортного контроля, включая уровни ставок таможенного тарифа, в соответствие с критериями ВТО. Поэтому поспешное вступление Казахстана в ВТО чревато серьезными последствиями для экономики страны и деятельности инвесторов на внутреннем рынке. В этой связи Агентство Республики Казахстан по инвестициям с участием Министерства энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан намерено в 1999 году провести опрос среди инвесторов по вопросам национальных таможенных тарифов.

2.3. Развитие рынка рабочей силы
Состояние дел. Рынок рабочей силы в Казахстане по количественным и качественным показателям является вполне привлекательным для инвесторов. Трудовые ресурсы Казахстана выделяются сравнительно высоким по мировым стандартам уровнем грамотности населения, высокой занятостью женщин, рациональным распределением занятых по секторам экономики. Основным преимуществом Казахстана как региона приложения прямых инвестиций является большая доля квалифицированной рабочей силы в сочетании со сравнительно низкой ее стоимостью.
Принятый в 1998 году новый Закон Республики Казахстан Z980341_ "О занятости населения" устанавливает направления государственной политики в сфере занятости; регулирует деятельность, связанную с ввозом иностранной рабочей силы, определяет формы участия работодателей в реализации государственной политики занятости, их обязанности и права.
Вместе с тем, для дальнейшего сохранения уровня квалификации казахстанских специалистов необходимо решение проблем специального среднего и высшего образования.
Цель. Создание благоприятных возможностей для формирования инвесторами квалифицированного персонала из местных и иностранных специалистов для реализации инвестиционных проектов.
Основные мероприятия. Предстоит принять новое законодательство о труде с учетом требований рыночной экономики, регулирующее трудовые отношения между работником и работодателем.
Необходимо уменьшить бюрократический контроль и упростить процесс оформления инвесторами документов по найму работников с учетом требований трудового законодательства Республики Казахстан и международных соглашений.
Ввоз иностранной рабочей силы в Казахстан не должен создавать препятствий для полноценного использования местной рабочей силы, для чего будут установлены квоты на привлечение иностранных граждан, нанимаемых работодателями за пределами Республики Казахстан, для работы на территории страны. Квоты в целом и по группам профессий будут устанавливаться Правительством Республики Казахстан. Работодатели будут гарантировать вывоз иностранной рабочей силы по истечении сроков контрактов путем внесения гарантийных и залоговых взносов, порядок, условия и размеры их выплат будут установлены Правительством Республики Казахстан.
Предстоит разграничить понятия "лицензии на привлечение иностранной рабочей силы" как вида деятельности и "индивидуальные разрешения на работу конкретного иностранного работника".
Предстоит пересмотреть перечень документов, предъявляемых для оформления лицензий с целью упрощения документального обеспечения и придания прозрачности процессу лицензирования. Необходима организация обучения и проведение инструктажа работников, занимающихся выдачей лицензий на предмет однозначной интерпретации нормативных правовых актов, совершенствования процедур и сокращения сроков оформления лицензий. Будет увеличен размер компенсационного взноса за ввоз малоквалифицированной рабочей силы с параллельным снижением в случаях приглашения специалистов высокой квалификации. Предстоит отказаться от взносов в случае приглашения работников, найм которых в Казахстане затруднен. Существенное понижение компенсационных взносов будет предназначено для компаний, активно участвующих в подготовке и переподготовке местных кадров с последующим их трудоустройством на своих предприятиях.
В 1999 году намечается принять постановление Правительства Республики Казахстан о лицензировании деятельности, связанной с привлечением иностранной рабочей силы, а также вывозом рабочей силы из Республики Казахстан за границу.
Национальная экономика нуждается не только в увеличении объема инвестиций и сбережений, но и в более образованных работниках. Инвестиции только в физический капитал не обеспечат быстрый рост: любая экономика нуждается в квалифицированных специалистах. По оценкам американских экономистов, расходы на образование и повышение квалификации занятых возвращаются в виде 10-15% годового дохода с учетом инфляции.

Предполагается введение инвесторской визы, которая будет выдаваться главам иностранных фирм, компаний, представительств и руководящему звену (члены правления и советов директоров, генеральные менеджеры). Представители иностранной рабочей силы, для привлечения которой в Республику Казахстан, требуется соответствующая лицензия, не рассматриваются в качестве кандидатов на получение инвесторской визы. Одним из основных условий получения данной визы будет наличие подтверждения Агентства Республики Казахстан по инвестициям о вложенных инвестициях в основной капитал. Иностранные компании, совместные предприятия и частные предприниматели, не заключавшие контрактов с Агентством по инвестициям, будут представлять документально подтверждающие свидетельства о вложенных инвестициях. Владельцы инвесторской визы будут иметь право на упрощенный порядок прохождения паспортного и таможенного контроля.

2.4. Развитие рынка земли и недвижимости
Состояние дел. С 1994 г. в Казахстане возрождается профессиональная оценочная деятельность. В настоящее время оценкой имущества занимаются организации, находящиеся в подчинении ряда государственных органов. Каждая из них производит оценку по своим собственным нормативам, в результате чего недвижимость может оцениваться по-разному. В 1997 г. возникла Казахстанская ассоциация оценщиков, в состав которой вошло более 200 государственных и независимых экспертов.
В Республике Казахстан недостаточно развит рынок земли и недвижимости, что во многом обусловлено сохранением государственной собственности на землю. Вместе с тем, это сдерживает развитие залоговых отношений. Наиболее ценный залог в условиях рыночной экономики, каковым является земля, до сих пор активно не используется хозяйствующими субъектами для привлечения дополнительных инвестиций и реализации собственных проектов.
Цель. Развитие рынка земли и недвижимости.
Основные мероприятия. Назрела необходимость проведения рыночной оценки недр, земельных участков, интеллектуальной и других видов собственности. Однако, для этого требуется прежде всего совершенствование и развитие правовой базы с участием Казахстанской ассоциацией оценщиков. В частности, предстоит принять Закон об оценочной деятельности в Республике Казахстан, а также национальные стандарты оценки различного вида имущества, методические указания, проекты которых в настоящее время находятся на рассмотрении Правительства.
Необходимо законодательное решение о введении права частной собственности на землю, включая право передачи земельного участка в залог.

Предстоит развитие банками второго уровня механизма залоговых отношений, в том числе с землей и объектами недвижимости.
Необходимо создание системы обучения фермеров, компаний и других организаций способам использования залогового имущества и земли для финансирования инвестиционных проектов.

2.5. Развитие рынка транспортных и коммуникационных услуг
Состояние дел. Большая протяженность территории Казахстана придает особое значение развитию рынка транспортных и коммуникационных услуг, предназначенных для инвесторов. Транзитное расположение республики между Европой и Азией создает уникальные возможности для значительного сокращения издержек инвесторов при международных перевозках товаров, комплектующих изделий и сырья. Преимуществами морского вида транспорта инвесторы могут воспользоваться в Прикаспийском регионе, где в 1999 году завершается реконструкция Актауского морского порта. Исключительно важную роль в Казахстане играют железнодорожные и автомобильные дороги.
Однако, качественные характеристики железнодорожной и автодорожной сети в настоящее время не отвечают современным международным требованиям: очень мало скоростных автомагистралей, а железные дороги требуют реконструкции. Перегруженность телефонной сети, слабое развитие телексной и факсимильной связи, устаревшее оборудование создают дополнительные трудности и проблемы для ведения инвестиционной деятельности.
Цель. Предоставление иностранным и отечественным инвесторам полного и качественного набора транспортных и коммуникационных услуг в соответствии с международными стандартами.
Основные мероприятия. Министерство транспорта, коммуникаций и туризма Республики Казахстан и местные исполнительные органы совместно с Агентством Республики Казахстан по инвестициям примут меры по организации транспортных и коммуникационных услуг с учетом требований и запросов инвесторов. Помимо технологического переоснащения дорожного хозяйства необходима общая переориентация транспортных и коммуникационных сетей на Астану и направление Запад-Восток для более полного использования инвесторами транзитных возможностей Казахстана. Необходимо целенаправленное повышение уровня сервиса, более активное использование при обслуживании пассажиров наряду с государственным и русским языками английского и других иностранных языков, распространенных в международной деловой среде. Для этого потребуется специальные программы обучения сотрудников организаций, работающих на рынке транспортных и коммуникационных услуг.

2.6. Развитие рынка банковских и финансовых услуг
Состояние дел. Банковская система Казахстана за последние годы в процессе реформирования постепенно переходит к международным стандартам банковского обслуживания. В настоящее время казахстанские банки осуществляют для своих клиентов расчетно-кассовое обслуживание, кредитование, различные международные операции, сделки с ценными бумагами, размещение депозитов, сейфовое хранение документов, наличных денег и ценностей и другие услуги.
В 1997 г. в банковское законодательство внесены изменения, отменившие деление банков на депозитные и инвестиционные, в результате чего принята так называемая "германская модель" организации банков, когда они являются универсальными учреждениями.
Ограниченность финансовых ресурсов не позволяют банкам второго уровня выдавать крупные и долгосрочные кредиты для инвестирования реальной экономики. И хотя ведущие банки предлагают широкий набор банковских услуг, ставки даже по кратко- и среднесрочным кредитам по-прежнему остаются слишком высокими для активизации инвестиционной деятельности. Поэтому наиболее предпочтительным при размещении активов остается вложение средств в государственные ценные бумаги и операции с иностранной валютой. Тем не менее, финансовая стабилизация и резкое снижение инфляции за последние годы позволили казахстанским банкам начать финансирование инвестиционных проектов.
Для инвесторов нормальная система внешнего аудита финансовой отчетности является одним из ключевых факторов выбора направлений вложения инвестиций. В 1998 г. в Казахстане начали действовать новые стандарты бухгалтерского учета и аудита, соответствующие общепринятым международным стандартам.
Цель. Предоставление инвесторам возможностей свободного получения необходимых банковских и финансовых услуг в соответствии с международными стандартами.
Основные мероприятия. Предстоит дальнейшее реформирование банковской системы, достижение международных стандартов (Базельских норм) банками второй группы. Необходимо развитие корреспондентских и кредитных отношений, системы кредитных карточек, а также делового сотрудничества казахстанских банков с зарубежными банками и экспортно-страховыми агентствами (СОFАСЕ, НЕRМЕS, US ЕХIМ).
Государству совместно с банковской системой предстоит создать эффективную систему поощрения и стимулирования накопления финансовых ресурсов, предназначенных для инвестирования производства товаров и услуг. При этом важно обеспечить реальную позитивную ставку банковского процента, сохранение предсказуемости обменного курса тенге, более высокую выгодность использования кредитных ресурсов в реальном секторе экономики в сравнении с осуществлением операций на рынке ценных бумаг и валютном рынке.
Необходимо создание системы привлечения и активного вложения свободных капиталов населения, предприятий и организации в реализацию инвестиционных проектов с высоким уровнем надежности возврата средств через национальную банковскую систему. Для этого требуется высокоэффективная работа казахстанских банков на уровне международных стандартов, улучшение банковского менеджмента и качества оказываемых услуг, в особенности в области инвестиций, отказ от финансирования заведомо слабых проектов, поиск новых методов и способов стимулирования инвестиционных накоплений на банковских счетах. Без улучшения работы банков невозможно обеспечить высокий уровень доверия к банкам, а значит крупномасштабную мобилизацию внутренних инвестиционных ресурсов страны.
В условиях низкой капитализации казахстанских банков одним из приемлемых путей развития проектного финансирования является предоставление кредитных ресурсов на синдицированной основе с разделением рисков с другими банками, включая зарубежные. Это позволит не только мобилизовать необходимый для реализации проекта объем инвестиционных ресурсов, но и обмениваться опытом и информацией.
Предстоит обеспечить развитие инвестиционных банков, фондов и компаний; пенсионных фондов; страховых компаний в качестве финансовых институтов, аккумулирующих временно свободные денежные средства для последующего инвестирования их в развитие национальной экономики на гарантированных принципах возврата и получения доходов.
Переливу временно свободных финансовых ресурсов в инвестирование быстрорастущих предприятий и их проектов будет способствовать развитие рынка корпоративных ценных бумаг с учетом международных требований.
Для повышения уровня доверия населения к банкам второго уровня, стимулирования роста банковских вкладов и увеличения кредитных ресурсов, предназначенных для реализации инвестиционных проектов, представляется целесообразным разработка механизмов и способов организации страхования депозитов частных лиц, а также поднять планку, когда требуется предоставление банку налоговой декларации в случае размещения денег на банковском депозите.
В целях повышения инвестиционной привлекательности казахстанской экономики, развития малого и среднего бизнеса, усиления авторитета банков среди вкладчиков необходимо разработать и внести изменения и дополнения в Указ Президента, имеющий силу Закона, Z952732_ "О бухгалтерском учете" с участием общественного объединения бухгалтеров Республики Казахстан, общественного Института профессиональных бухгалтеров и аудиторов и Палаты аудиторов Казахстана.

2.7. Развитие рынка деловой информации
Состояние дел. Рынок деловой информации в Казахстане находится на начальной стадии формирования. В настоящее время недостаточно развиты услуги по предоставлении справочных, коммерческих, аналитических, статистических, прогнозных, социологических и иных информационных материалов по различным аспектам инвестиционной деятельности на территории республики. Зачастую иностранные и отечественные инвесторы сталкиваются с чрезмерной закрытостью деловой информации или существованием ограниченного доступа к ней.
Цель. Создание конкурентного рынка деловой информации для получения инвесторами достоверных, оперативных и качественных данных об инвестиционных возможностях в Казахстане с учетом соблюдения требований национальной безопасности, сохранения государственных секретов и коммерческой тайны.
Основные мероприятия. В соответствии с Законом Z949000_ "Об иностранных инвестициях" предстоит обеспечить доступность инвесторам всех нормативных актов, судебных решений, относящихся к иностранным инвестициям, а также информации о регистрации юридических лиц, об их уставах, о регистрации сделок с недвижимостью, о выданных лицензиях, за исключением информации, составляющей коммерческую тайну.
Действующим научно-исследовательским, консалтинговым и иным посредническим организациям предстоит существенно повысить качество и надежность деловой информации, предоставляемой инвесторам с учетом их запросов.
Центральные и местные исполнительные органы должны оказывать содействие становлению и развитию новых информационных бизнес-центров и исследовательских организаций на базе малых и средних предприятий, способных предоставлять инвесторам различные информационные услуги в соответствии с их запросами и требованиями. Это особенно важно в регионах, которые в наибольшей степени являются привлекательными для вложения инвестиций. Прежде всего к ним относятся специальные экономические зоны.

Большое значение для оперативного информационного обеспечения инвесторов о ситуации в стране и происходящих событиях приобретает обеспечение открытости и независимости средств массовой информации, развитие здоровой конкуренции между ними, использование новых информационных технологий и сетей, в т.ч. глобальной информационной сети "Интернет".
При предоставлении инвесторам деловой информации необходимо более активное использование наряду с государственным и русским языками английского, немецкого, французского, японского и других иностранных языков с учетом национальной принадлежности инвесторов.

2.8. Развитие рынка социальных услуг
Состояние дел. В настоящее время в Казахстане функционируют 365 отелей, из которых 28 отелей находятся в Алматы. В стране действуют свыше 400 туристических компаний, которые ежегодно предоставляют услуги в объеме порядка 40 млн. долл. При этом принятие зарубежных туристов составляет лишь 30% от общего объема туристических услуг, что объясняется недостаточным уровнем развития инфраструктуры туризма, отсутствием информации об объектах и их неподготовленностью для посещения.
По данным статистики, в 1996 году в Казахстан прибыло 120 тыс. иностранцев, в т.ч. 13 тыс. туристов из дальнего зарубежья и 10,5 тыс. из СНГ. В 1997 году прибыло 285 тыс. иностранцев, из которых более 20 тыс. - туристы из дальнего зарубежья и свыше 7 тыс. из СНГ. Ожидается, что число иностранцев, посетивших республику в 1998 году, составит 300 тыс. человек, среди них туристов из дальнего зарубежья - 32 тыс., из СНГ - 6 тыс.
В целом, рынок социальных услуг в Казахстане еще недостаточно развит и не отвечает международным требованиям.
Цель. Развитие рынка социальных услуг для обеспечения высоких комфортных условий для жизнедеятельности инвесторов в Республике Казахстан и повышения уровня привлекательности страны своей самобытностью и достопримечательностями.
Основные мероприятия. Предстоит оказать содействие дальнейшему развитию отелей международного класса в ряде регионов республики, представляющих наибольший интерес для вложения иностранных инвестиций. Прежде всего в Астане, Алматы, Западном Казахстане, Восточном Казахстане, а также в специальных экономических зонах.
В интересах привлечения внимания инвесторов к Казахстану необходимо развитие здоровой конкуренции на рынке жилья, включая услуги гостиниц, аренду квартир, а также услуги по строительству, купле-продаже коттеджей и других жилых помещений. Предстоит развивать также детские дошкольные учреждения, средние и высшие учебные заведения на уровне международных стандартов.
Особое значение для привлечения инвесторов имеет становление и развитие сферы досуга, индустрии разнообразных развлечений, международного туризма, охоты и рыболовства. Немаловажное значение имеет также проведение как внутри страны, так и за рубежом различных культурных, познавательных и иных мероприятий, позволяющих лучше понять историю, национальные традиции и особенности духовной культуры казахов и других народов, проживающих в Казахстане. Необходимо оказывать поддержку возрождению и развитию самобытных ремесел: кузнечное и кожевенное дело, изготовление национальных сувениров и др.
В 1998 г. утверждена государственная программа "Возрождение исторических центров Шелкового пути, сохранение и преемственное развитие культурного наследия тюркоязычных государств, создание инфраструктуры туризма", которую предполагается реализовать в два этапа. На первом этапе (1998-2003 гг.) предстоит провести строительные и реставрационные работы на объектах главной международной трассы, охватывающей исторические центры Алматинского, Таразского и Туркестанского этнокультурных ареалов, включающей 88 комплексов. Расчетная стоимость работ составляет 348,3 млн. долл.. Реконструкция главной трассы Уч-Арал - Хоргос - Жаркент - Алматы - Тараз - Шымкент - Туркестан оценивается в размере 1 млрд. долл.. На втором этапе (2003-2012 гг.) подобные мероприятия будут проведены на исторических объектах Приаралья, Мангистау, Центрального и Восточного Казахстана. В программу включены 20 комплексов общей стоимостью 19,5 млн. долл.. Реконструкция дороги составит 469 млн. долл.. Более 70% средств для реализации программы будут привлекаться за счет иностранных инвесторов.
При предоставлении социальных услуг иностранным инвесторам необходимо более активное использование наряду с государственным и русским языками английского и других иностранных языков, для чего потребуется соответствующая языковая подготовка обслуживающего персонала.
Немаловажное значение имеет обеспечение иностранным и отечественным инвесторам безопасности на территории Казахстана.

2.9. Развитие механизмов интерактивного
диалога с инвесторами
Состояние дел. Основными механизмами интерактивного диалога с инвесторами в настоящее время являются: Алматинский инвестиционный саммит; Совет иностранных инвесторов при Президенте Республики Казахстан; "круглые столы" с участием инвесторов, организуемые Агентством Республики Казахстан по инвестициям; обращения инвесторов; деловые встречи и переговоры.
Главным звеном в системе взаимодействия государственных органов с инвесторами стал международный форум "Казахстанский инвестиционный саммит", который дважды за период 1997-1998 гг. состоялся в г. Алматы. Если на первом форуме в его работе приняли участие представители 60 крупных иностранных компаний и совместных предприятий, то во втором форуме - представители 163 иностранных компаний, совместных предприятий и консалтинговых организаций из 27 стран мира.
В июне 1998 г. образован Совет иностранных инвесторов при Президенте Республики Казахстан, в состав которого вошли руководители крупнейших иностранных компаний, банков и международных консалтинговых организаций, действующих на территории Республики Казахстан. Первое заседание Совета иностранных инвесторов состоялось 25 сентября 1998 г. в Алматы. С учетом его предложений и рекомендаций по улучшению инвестиционного климата в Республике Казахстан созданы четыре совместных рабочие группы по вопросам законодательства; налогообложения; текущей деятельности инвесторов и повышения инвестиционного имиджа Республики Казахстан.
С середины 1998 года Агентством Республики Казахстан по инвестициям введена практика проведения круглых столов инвесторов с участием представителей центральных и местных исполнительных органов и консалтинговых фирм. К настоящему времени проведены три заседания круглых столов, посвященных совершенствованию нормативно-правовой базы в сфере недропользования и порядка ввоза иностранной рабочей силы в Республику Казахстан.
Цель. Дальнейшее развитие прямого диалога с инвесторами и расширение разнообразия каналов обратной связи.
Основные мероприятия. С 1999 года предстоит ежегодная организация и проведение Алматинского инвестиционного саммита, в работе которого будут принимать участие как действующие в Казахстане инвесторы, так и широкий круг новых потенциальных иностранных инвесторов. В рамках саммита намечается проведение выставки об инвестиционных возможностях в Республике Казахстан и презентации казахстанских инвестиционных проектов, требующих финансирования, а также прямые переговоры по отдельным проектам.
На период реализации Программы предусматривается повышение роли Совета иностранных инвесторов при Президенте Республики Казахстан и совместных рабочих групп в совершенствовании инвестиционного законодательства и улучшении инвестиционного климата страны.
Для учета интересов инвесторов в процессе разработки новых законодательных и иных нормативных правовых актов, связанных с регулированием инвестиционной деятельности в Республике Казахстан, Агентство Республики Казахстан по инвестициям продолжит практику проведения круглых столов с участием инвесторов.

2.10. Развитие фондового рынка
Состояние дел. В Казахстане на необходимом уровне и в достаточном объеме сформирована правовая, институциональная и техническая инфраструктура рынка ценных бумаг. Однако, задача по динамичному развитию вторичного (фондового рынка пока не решена, что является следствием как объективных, так и субъективных причин.
Среди объективных (внешних) причин основной является негативное влияние последствий мирового финансового кризиса.
Что касается причин субъективного характера, то они вызваны внутренними факторами. Основными из них являются следующие причины.
В Казахстане не удалось решить проблему дефицита основного компонента фондового рынка - негосударственных эмиссионных ценных бумаг, что создает сложности в деятельности инвесторов, прежде всего институциональных. Менеджмент большинства казахстанских акционерных обществ оказался практически не готовым к активному участию на фондовом рынке и использованию его возможностей для привлечения дополнительных финансовых ресурсов. Во многом это стало следствием того, что в Казахстане была проведена неэффективная приватизация государственной собственности с точки зрения привлечения к управлению предприятиями нового эффективного собственника.
В Казахстане пока не удалось сформировать достаточно эффективную систему надзора за деятельностью субъектов рынка ценных бумаг (в особенности акционерных обществ) в части выполнения ими норм законодательства, регулирующего их деятельность по выпуску ценных бумаг и соблюдению прав акционеров (инвесторов). Наиболее существенным недостатком действующей системы надзора является явная ограниченность правоприменительных полномочий Национальной комиссии Республики Казахстан по ценным бумагам как органа, обеспечивающего защиту прав и законных интересов инвесторов.
Вследствие недостаточно эффективной системы контроля за акционерными обществами у последних отсутствует платежная дисциплина в части выплаты дивидендов, в том числе по привилегированным акциям. Кроме того, акционерными обществами допускаются нарушения законодательно установленных норм по раскрытию информации о своей деятельности, что не позволяет инвесторам оценивать их инвестиционную привлекательность.
За прошедшие годы реформ не удалось привлечь население страны к индивидуальным или коллективным формам инвестирования на фондовом рынке. Как следствие, оказался не реализованным потенциал внутренних сбережений.
В настоящее время в Казахстане не сформирована на необходимом уровне система саморегулирования рынка ценных бумаг.
Цель. В Казахстане следует создать все условия и предпосылки для формирования и развития фондового рынка в качестве эффективного механизма мобилизации и перераспределения финансовых ресурсов, привлечения инвестиций в реальную экономику. Это необходимо не только для обеспечения трансформации имеющихся инвестиционных ресурсов в реальные капитальные вложения, но и для создания дополнительных предпосылок прихода в Казахстан серьезных стратегических и портфельных инвесторов.
Основные мероприятия. Одной из наиболее приоритетных задач предстоящего периода является повышение уровня прозрачности деятельности основных субъектов фондового рынка: эмитентов ценных бумаг, профессиональных участников рынка ценных бумаг и институциональных инвесторов. Данная задача должна реализовываться сразу в двух направлениях:
необходимо совершенствовать нормы законодательства, возлагающие на вышеназванных участников рынка обязанность раскрывать информацию о результатах деятельности и другую информацию, представляющую интерес для инвесторов, а также механизмы контроля за соблюдением этих норм;
необходимо создавать централизованные системы раскрытия информации о субъектах фондового рынка, обеспечивающие равнодоступность для различных групп инвесторов. Это направление может быть реализовано как через создание специализированной информационной инфраструктуры - технических центров по раскрытию информации, так и путем создания в сети Интернет специальных wеb-сайтов.
Государство должно создавать условия, стимулирующие потенциальных эмитентов акций и негосударственных облигаций к выпуску этих ценных бумаг. Предоставление любой финансовой помощи крупным предприятиям посредством инвестиционных, кредитных или фискальных механизмов необходимо обусловливать их высокой эмиссионной активностью и участием на организованном вторичном фондовом рынке в качестве эмитентов ценных бумаг.
Одновременно следует расширить инвесторскую базу фондового рынка путем привлечения к инвестиционному процессу внутренних инвесторов, в том числе непрофессиональных. Для решения этой задачи необходимо развивать различные формы коллективного инвестирования, стимулировать население к накоплению сбережений в финансовых институтах, активно проводить с ним разъяснительную работу. Помимо этого, государство должно провести полномасштабную образовательную программу, направленную на обучение населения и других непрофессиональных инвесторов основным "правилам игры" на рынке ценных бумаг.
Стимулированию эмитентов и инвесторов к более активному участию на фондовом рынке будет способствовать совершенствование налогового режима их деятельности. Одной из основных задач данного направления является унификация ставок по взиманию налогов с доходов по всем финансовым инструментам с целью исключения существующего дискриминационного подхода к основным инструментам фондового рынка - акциям и негосударственным облигациям.
Одно из условий активизации развития вторичного фондового рынка состоит в повышении эффективности государственного регулирования данного сегмента финансового рынка. Сложность отношений на фондовом рынке, его масштабность, присущие ему повышенные риски, интересы безопасности участников обусловливают необходимость не только принятия государством детальных стандартов деятельности на нем, но и осуществления на постоянной основе тщательного контроля за выполнением этих стандартов. В рамках Программы предстоит решить как минимум три задачи:
усилить государственное регулирование деятельности основных участников фондового рынка (профессиональных участников рынка ценных бумаг, эмитентов негосударственных ценных бумаг, институциональных инвесторов) в части обеспечения защиты прав и законных интересов инвесторов. Для этого необходимо представить государственному органу, уполномоченному осуществлять регулирование рынка ценных бумаг, соответствующие правовые механизмы;
создать действенные механизмы защиты внутреннего фондового рынка, которые позволят контролировать приток инвестиций в различные секторы экономики, а также перераспределять их исходя из собственных приоритетов и задач;
сформировать двухуровневую систему контроля за деятельностью профессиональных участников рынка ценных бумаг, при которой саморегулируемые организации профессиональных участников рынка ценных бумаг будут осуществлять текущий контроль за соблюдением их членами установленных правил деятельности, а Национальная комиссия по ценным бумагам как уполномоченный орган государственного регулирования рынка ценных бумаг будет контролировать деятельность самих СРО, а также проводить выборочные проверки их членов.

2.11. Оценка инвестиционного климата
Состояние дел. При оценке инвестиционного климата большинство иностранных инвесторов доверяет прежде всего рейтингам, выставляемым стране международными кредитно-рейтинговыми агентствами.
В ноябре 1996 г. рейтинговые агентства Fitch IBCA и Standart &

;Poor's впервые присвоили Казахстану долгосрочный кредитный рейтинг на уровне ВВ-, а Мооdу's - на уровне ВаЗ. Это позволило успешно разместить на международных финансовых рынках первые казахстанские еврооблигации на общую сумму 200 млн. долл.
К маю 1999 г. долгосрочный суверенный рейтинг Казахстана по агентству Fitch IBCA составляет ВВ-, по агентству Standart & Poor's - В+, по

;агентству Мооdу's - В1. Международные кредитные рейтинги получили также ряд казахстанских банков и компаний.
Согласно опросу, проведенному журналом США "Институциональный инвестор" и охватившему 135 стран, по темпам улучшения инвестиционного климата с марта 1997 г. по март 1998 г. Казахстан вошел в пятерку стран-лидеров.
По данным Institutional Investor's (Германия), кредитный рейтинг Казахстана в 1998 г. среди 136 стран поднялся на 6 пунктов: с 94 места в марте до 88 места в сентябре, в то время, как в октябре 1996 г. рейтинг Казахстана находился на 102 месте.
В последние годы с участием ряда международных организаций в республике проведено также несколько разрозненных опросов иностранных инвесторов с целью получения их оценки инвестиционного климата в Казахстане.
Сравнительно высокий кредитный рейтинг Казахстана как нового независимого государства позволяет привлекать прямые инвестиции без ранее требовавшихся иностранными инвесторами правительственных гарантий.
Цель. Сохранение и повышение странового рейтинга инвестиционной привлекательности Республики Казахстан.
Целевые показатели. Косвенным показателем улучшения инвестиционного климата в Казахстане в результате реализации Программы может служить последовательное повышение суверенного кредитного рейтинга, ежегодно пересматриваемого международными кредитно-рейтинговыми агентствами Fitch IВСА, Standart & Poor's и Мооdу's. При этом большое значение

;приобретает переход суверенного кредитного рейтинга Казахстана в 2005 году со спекулятивного уровня к инвестиционному уровню, т.е. получение от агентств Fitch IBCA и Standart & Poor's рейтинга для долгосрочных

;обязательств на уровне не ниже ВВВ-, от агентства Мооdу's - на уровне не ниже ВааЗ.
Основные мероприятия. Предстоит создать систему мониторинга инвестиционного климата страны путем развития сотрудничества с международными рейтинговыми агентствами; обобщения и анализа страновых рейтинговых оценок, присваиваемых Казахстану за рубежом; регулярного проведения совместно с Международным центром по налогам и инвестициям, FIAS и другими организациями опросов инвесторов, действующих на территории Республики Казахстан.
Намечается формирование национальной рейтинговой системы, адаптированной к международным требованиям и использующей понятные всем инвесторам специальные обозначения. При этом предусматривается сотрудничество с международными рейтинговыми агентствами. Создание национальной рейтинговой системы позволит устанавливать независимые рейтинги отечественным компаниям и будет способствовать привлечению к ним внимания потенциальных кредиторов и инвесторов.
Немаловажное значение приобретает также организация и проведение различными зарубежными и отечественными изданиями и исследовательскими центрами собственных рейтингов инвестиционной привлекательности Казахстана, его отдельных регионов, отраслей и предприятий.

3. Активизация привлечения иностранных инвестиций
3.1. Переход к целевому применению мер по привлечению инвестиций

Состояние дел. По данным ЮНКТАД, в мировой экономике бум притока ПИИ, начавшийся в 1995 г., продолжался в 1997 г., достигнув 400,5 млрд. долл. Вместе с тем, отток ПИИ в 1997 г. составил 423,7 млрд. долл.
В 1998 г. ситуация на мировом рынке капиталов ухудшилась под влиянием экономического спада в Японии и финансового кризиса в Азии и России. Наблюдается ослабление интереса инвесторов из развитых стран к Юго-Восточной Азии, России и Бразилии, в результате чего происходит снижение их инвестиционной активности в этих регионах. Мировые финансовые рынки сегодня характеризуются наличием панических настроений, когда инвесторы теряют способности отличать сильную экономику от слабой и предпочитают занять выжидательную позицию. Произошедший в ряде стран рост процентных ставок говорит о замедлении межстрановых потоков капитала.
В настоящее время на мировом рынке обращается около одной трети свободного капитала, остальная часть не выходит за пределы национальных границ. Вместе с тем 85% ПИИ в мировой экономике генерируют развитые страны, 14% - развивающиеся страны.
Главными поставщиками ПИИ (с объемом свыше 100 млрд. долл.) на мировом рынке в 1992-1997 гг. были США, Великобритания, Германия, Франция, Гонконг (входящий в состав Китая), Япония и Нидерланды. При этом на США и Великобританию приходится 37% всех ПИИ, а в целом на семь стран - 73%.
Приток валовых ПИИ в казахстанскую экономику в 1993-1998 гг. составил 7,9 млрд. долл., в т.ч. чистых ПИИ - 6,5 млрд. долл.. Основную часть ПИИ вложили инвесторы из США (2,2 млрд. долл., или 28% от общего объема), Республики Кореи (1,5 млрд. долл., или 18,6%) и Великобритании (1,1 млрд. долл., или 13,4%). На инвестиции из Турции, Китая, Канады, Японии, Индонезии, Германии, Виргинских островов и Исландию в совокупности приходится 2,0 млрд. долл., или 25,5%, а на остальные страны мира - 1,1 млрд. долл., или 14,5%.
При проведении рекламно-информационной работы за рубежом, заключении межправительственных соглашений о поощрении и взаимной защите инвестиций, налаживании международного инвестиционного сотрудничества отсутствует системный подход для наращивания целенаправленных усилий по поиску и привлечению новых инвестиций в казахстанскую экономику. Многие мероприятия носят разрозненный и разовый характер, что приводит к распылению ограниченных средств, сил и времени.
Цель. Селективизация деятельности по привлечению прямых иностранных инвестиций путем расширения активности в отдельных странах и отраслях с точки зрения их приоритетности как источника прямых инвестиций, развития взаимодействия с отобранными компаниями-инвесторами.
Основные мероприятия. Для активизации привлечения прямых иностранных инвестиций в экономику Казахстана предстоит определить страны с разбивкой на три основные группы.
В первую группу будут включены страны, вкладывающие инвестиции в Казахстан в объеме свыше 100 млн. долл. в среднем за год в течение пяти последних лет или свыше 10% от общего объема притока ПИИ, а также страны, обладающими высокими потенциальными возможностями для инвестирования. В частности, в эту группу могут войти США, Великобритания, Германия, Франция, Япония, Турция и Нидерланды. Среди них в 1993-1998 гг. наиболее активными в Казахстане были инвесторы из США и Великобритании, а в 1998 году впервые выделилась Япония. Предстоит активизировать работу по привлечению ПИИ из Германии, Франции, Гонконга и Нидерландов.
Во вторую группу войдут страны, размещающие инвестиции в объеме от 50 млн. до 100 млн. долл. или от 5 до 10% от общего объема ПИИ, а также страны, имеющие потенциальные возможности для инвестирования на уровне данной группы.

В ее состав, в частности, могут войти:

европейские страны: Швейцария, Италия, Бельгия (включая Люксембург),

Швеция, Испания, Дания, Норвегия;

азиатские страны: Гонконг (КНР), Сингапур, Республика Корея, Китай;

другие страны: Канада, Австралия.

Третья группа будет состоять из стран, вкладывающих инвестиции в

объеме от 5 млн. долл. до 50 млн. долл. или от 1 до 5% от общего объема

ПИИ, а также страны, обладающие потенциальными возможностями для

инвестирования на уровне данной группы. В третью группу могут войти

следующие страны:

в Европе: Финляндия, Австрия, Португалия, Россия;

в Азии: Малайзия, Индонезия;

в Америке: Чили, Бразилия, Мексика;

другие страны: ЮАР, Израиль, арабские страны Ближнего и Среднего

Востока.

В выбранных странах предстоит осуществлять систематический сбор информации по инвестиционным вопросам с участием дипломатических миссий Республики Казахстан за рубежом и формировать специализированные банки данных. Предполагается также составление прогнозов инвестиционной активности данных стран с определением возможной доли Казахстана и основных стран-конкурентов.
В первой группе стран предстоит проведение углубленного странового маркетинга с целью выявления реальных возможностей и условий для увеличения притока ПИИ из этих стран в Республику Казахстан. Кроме того, в странах первой группы, начиная с 2000 года, необходимо предусмотреть выделение специалистов в посольствах Республики Казахстан, непосредственно ответственных за привлечение прямых инвестиций и работающих с инвесторами этих стран при тесном взаимодействии с Агентством Республики Казахстан по инвестициям.
Большое значение приобретает качественный анализ глобальных тенденций научно-технического прогресса, развития мировой экономики, отдельных отраслей и производств в среднесрочном и долгосрочном периоде. Это позволит установить наиболее выгодные рыночные ниши и сегменты, перспективные направления модернизации и повышения конкурентоспособности национальной экономики с учетом усиления процессов интеграции в мировую экономическую систему.
В выделенных целевых отраслях и производствах, имеющих перспективы для своего развития в Казахстане, предстоит провести тщательные маркетинговые исследования, на основании которых в случае необходимости будут подготовлены конкретные предложения по перечню приоритетных секторов и списку наиболее важных производств, предназначенных для привлечения прямых инвестиций. Предполагается также создать и в дальнейшем наращивать банк данных по целевым отраслям и производствам.
В целях активизации привлечения прямых инвестиций необходима организация работы с отобранными компаниями на внутреннем и внешнем рынках. Для повышения эффективности такой работы предстоит создать также банк данных по отечественным и зарубежным компаниям, разрабатывать специальные программы взаимодействия с каждой выделенной компанией в отдельности на основе принципов и методов прямого маркетинга. В частности, в рамках подобных программ предполагается организация визитов в страну руководителей и специалистов зарубежных компаний, проявивших заинтересованность в реализации своих проектов в Казахстане, их переговоров с возможными потенциальными поставщиками сырья, материалов и комплектующих изделий из числа казахстанских предприятий.

3.2. Использование двусторонних механизмов инвестиционного
сотрудничества
Состояние дел. Главными механизмами развития двустороннего инвестиционного сотрудничества Казахстана с зарубежными государствами в настоящее время являются переговоры в рамках официальных визитов глав государств, правительств и иных высших должностных лиц; совместные межправительственные комиссии по сотрудничеству; соглашения о поощрении и взаимной защите инвестиций; деятельность посольств и дипломатических миссий.
Большое значение для развития инвестиционного сотрудничества с зарубежными странами имеет заключение Республикой Казахстан двусторонних соглашений о поощрении и взаимной защите инвестиций. За период 1992-1998 гг. подобные соглашения подписаны с 30 странами мира, из них 27 соглашений ратифицированы казахстанской стороной и 23 соглашения являются действующими правовыми документами, в т.ч. с такими государствами, как США, Великобритания, Германия, Китай и Турция.
Цель. Развитие двусторонних механизмов инвестиционного сотрудничества для увеличения притока прямых иностранных инвестиций в Казахстан.
Основные мероприятия. Предстоит активизировать работу совместных межправительственных комиссий по сотрудничеству, прежде всего с выбранными целевыми странами. Для повышения результативности их работы представляется целесообразным создание двусторонних деловых советов по вопросам инвестиций, в состав которых могут войти как потенциальные инвесторы, так и инвесторы, работающие в Казахстане, а также представители государственных органов, отвечающих за содействие инвестициям.
В 1999-2005 гг. предстоит продолжить работу по заключению двусторонних соглашений о поощрении и взаимной защите инвестиций, рассматривая их в качестве важного инструмента привлечения иностранного капитала в казахстанскую экономику. Такие соглашения в первую очередь будут заключаться со странами, обладающими высокими инвестиционными возможностями и активно вкладывающими прямые инвестиции в Республике Казахстан. В частности, в 1999 году предстоит направить в Парламент страны на ратификацию соглашения с Бельгийско-Люксембургским экономическим союзом, Кувейтом, Францией, а также Конвенцию о защите прав инвестора, заключенную в рамках СНГ.
Большое значение приобретает практическое соблюдение всех условий действующих соглашений о поощрении и взаимной защите инвестиций. В этих целях будут проведены учебные курсы и программы, направленные на повышение квалификации государственных служащих, деятельность которых непосредственно связана с реализацией подобных соглашений.
Предстоит активизировать сотрудничество с зарубежными агентствами по поддержке инвестиций и проведение программы взаимной стажировки специалистов в целях обмена опытом привлечения прямых инвестиций, изучения особенностей инвестиционного климата и законодательства в отдельных странах, а также специфики деловой активности иностранных инвесторов.
Большое значение приобретает налаживание сотрудничества с зарубежными и международными инвестиционными фондами, трастами, страховыми компаниями, инвестиционными банками и другими организациями, которые обладают значительными инвестиционными ресурсами или способны стать каналами обращения к более широкому кругу потенциальных инвесторов.
Необходимо повышение эффективности работы с посольствами и дипломатическими миссиями по привлечению прямых иностранных инвестиций в Казахстан.

3.3. Усиление сотрудничества с международными финансовыми и
экономическими организациями в целях содействия инвестициям

Состояние дел. Успешно развивается сотрудничество Казахстана с международными финансовыми организациями (Всемирным банком, Международным валютным фондом, Европейским банком реконструкции и развития, Азиатским банком развития, Исламским банком развития и др.), а также странами- донорами. Казахстан - один из немногих развивающихся рынков - смог сохранить их доверие в условиях финансового кризиса, охватившего многие регионы мира.
Вместе с тем, международными организациями накоплен собственный опыт содействия притоку частного капитала в развивающиеся страны, что может быть полезным при активизации привлечения прямых инвестиций в экономику Республики Казахстан.
В частности, для привлечения частного финансирования в развивающиеся страны Всемирный банк в последние годы начал активно использовать свои гарантийные инструменты двух видов: частичные гарантии кредитного риска и частичные гарантии политического и регулятивного рисков.
Цель. Расширение международного инвестиционного сотрудничества, обеспечение активного участия и взаимодействия Казахстана с международными организациями в области инвестиций.
Основные мероприятия. Предстоит продолжить сотрудничество с международными финансовыми организациями и странами-донорами по разработке и реализации инвестиционных проектов, направленных преимущественно на развитие частного сектора, инфраструктуры и социальной сферы Казахстана.
Особое значение приобретает разработка и реализация инвестиционных проектов с привлечением гарантий Всемирного банка, для чего необходимо создание соответствующей нормативно-правовой базы.
Гарантии политического и регулятивного рисков могут предоставляться для всех видов инвестиций, за исключением операций по покупке акций предприятий и других видов инвестиций в капитал. Однако, инвестиции в капитал могут быть прогарантированы Международным агентством по гарантированию инвестиций (МIGА). С другой стороны финансирование может быть структурировано таким образом, что определенная часть гарантируется Всемирным банком и эта гарантия, по существу, распространяется на все финансирование инвестиционного проекта.
Агентству Республики Казахстан по инвестициям совместно с Всемирным банком и МIGА предстоит активизировать работу по открытию в 1999 году линии по гарантированию рисков, рассматривая ее в качестве реального способа привлечения иностранных частных капиталов в развитие казахстанской экономики. Предстоит также разработать необходимые законодательные и нормативные правовые акты по вопросам предоставления гарантий политического и суверенного риска.
В 1999 году предполагается проведение Агентством по поддержке малого бизнеса, Министерством финансов, Министерством энергетики, индустрии и торговли и Агентством по инвестициям совместной работы с международными финансовыми и экономическими организациями и странами-донорами по привлечению иностранных инвестиций и технической помощи для поддержки малого предпринимательства.

3.4. Использование рекламно-информационных механизмов постоянного
действия
Состояние дел. Основными механизмами для проведения рекламно- информационной работы постоянного действия в настоящее время являются путеводитель для инвесторов, карманный справочник "Экономика Республики Казахстан в цифрах", бюллетень Агентства Республики Казахстан по инвестициям, другие рекламные и информационные продукты.
В 1998 году на информационном узле (Web-site) "Каzесоn" ("Фондовый рынок и приватизация в Республике Казахстан", принадлежащем ЮСАИД), открыта отдельная информационная страница (Web-page) бывшего Госкоминвеста под названием "Инвестиции", на которой размещены законодательные и иные нормативные правовые акты по государственной поддержке прямых инвестиций, бюллетень "Инвестиционный вестник" и справочные материалы, предназначенные для прямых инвесторов.
Вместе с тем, многие отечественные инвесторы не обладают необходимой информацией о системе государственной поддержки прямых инвестиций в приоритетные секторы экономики, недостаточно ясно представляют все процедуры разработки и реализации проектов.
Отсутствие региональных отделений Агентства Республики Казахстан по инвестициям или его агентов в разных частях страны сдерживает проведение постоянной рекламно-информационной работы на внутреннем рынке.
Цель. Создать эффективную и регулярно обновляемую рекламно- информационную систему постоянного действия, доступную для отечественных и иностранных инвесторов и других пользователей.
Основные мероприятия. Прежде всего, предстоит создать мощный информационный узел (Web-site) в глобальной сети "Интернет", предназначенный для освещения всех вопросов, связанных с привлечением и вложением прямых, портфельных и иных инвестиций в Казахстане. По существу, он должен стать ведущим звеном в рекламно-информационной работе за рубежом и внутри страны. При этом намечается обеспечение регулярного обновления информационных, рекламных, справочных, статистических и аналитических материалов по инвестициям с привлечением министерств и других государственных органов Республики Казахстан. Предстоит организовать адресный поиск инвесторов для конкретных инвестиционных проектов с использованием новых информационных технологий.
Будет продолжена начатая работа по созданию рекламно-информационных продуктов, в т.ч. с использованием СD-RОМ об инвестиционных возможностях в Казахстане.
Для повышения качества рекламно-информационных продуктов в электронном виде, предназначенных для инвесторов, предполагается провести переговоры с международными финансовыми и экономическими организациями по вопросам привлечения технической помощи Агентству Республики Казахстан по инвестициям и РГП "Казинвест".
Предстоит провести маркетинговые исследования внутреннего рынка прямых инвестиций с целью выделения целевых групп потенциальных инвесторов внутри страны для проведения целенаправленной и эффективной рекламноинформационной работы. Огромная территория Казахстана и ограниченность бюджетных средств не позволяют создавать в каждом областном центре региональные подразделения Агентства Республики Казахстан по инвестициям. В этой связи информационный узел в глобальной сети "Интернет" станет играть важную роль в проведении рекламно-информационной работы внутри страны. Более активно будут задействованы также возможности местных исполнительных органов, а также республиканских и местных средств массовой информации.
Для разъяснения инвестиционной политики деловым кругам, а также в целях формирования доброжелательного отношения широких слоев общественности к иностранным и отечественным инвесторам будет продолжена практика проведения региональных семинаров, конференций, круглых столов и брифингов по вопросам осуществления инвестиционной деятельности. Совместно с местными исполнительными органами предстоит также организовать предоставление информации об инвестиционных возможностях в областях республики. Большое значение придается организации образовательных семинаров для представителей регионов, а также проведению международных презентационных мероприятий с участием регионов Казахстана, наиболее привлекательных для вложения инвестиций.
Особое значение придается поиску новых форм взаимодействия Агентства Республики Казахстан по инвестициям с банками второго уровня, в особенности с теми, которые располагают широкой сетью своих филиалов на территории страны. Такое сотрудничество позволило бы оказывать содействие инвесторам при разработке и реализации конкретных инвестиционных проектов с использованием финансовых возможностей банков.
Агентство Республики Казахстан по инвестициям совместно с государственными и частными учебными заведениями намечает разработать специальные учебные программы и курсы для подготовки и повышения квалификации отечественных инвесторов.

3.5. Активизация рекламно-информационной деятельности
на внешних рынках инвестиций
Состояние дел. С момента создания бывшего Госкоминвеста на зарубежных информационных рынках стала проводиться более целенаправленная и последовательная рекламно-информационная деятельность по представлению инвестиционных возможностей в Казахстане и привлечения прямых иностранных инвестиций.
За период 1997-1998 гг. бывшим Госкоминвестом проведено самостоятельно или с его непосредственным участием свыше 30 крупных международных форумов, конференций, семинаров, круглых столов, выставок и ярмарок по привлечению прямых инвестиций в Казахстан, в т.ч. в Великобритании, Турции, Германии, Японии, Египте, США, Республики Корея, Нидерландах, Польше. На всех презентационных мероприятиях инвесторам предоставлялись необходимые инвестиционные, рекламные и справочные материалы. Большое внимание уделялось также взаимодействию с зарубежными и отечественными средствами массовой информации.
Цель. Активизация привлечения прямых иностранных инвестиций путем проведения агрессивного прямого маркетинга в целевых странах мира.
Основные мероприятия. В 1999 году предстоит пересмотреть рекламно- информационную политику по привлечению прямых иностранных инвестиций в Казахстан с учетом жесткой ограниченности бюджетных средств и появления новых возможностей в результате информационной революции. Предстоит разработать имиджевую стратегию страны за рубежом, направленную на привлечение внимания иностранных инвесторов к инвестиционным возможностям в Казахстане.
По каждой стране первой группы в 1999 году предстоит разработать конкретные программы прямого маркетинга, включая выделение потенциальных инвесторов, определение способов и методов взаимодействия с ними, организацию их визитов в Казахстан, заключение контрактов и оказание государственной поддержки прямых инвестиций вплоть до завершения реализации инвестиционных проектов. Маркетинговые программы в странах первой группы будут опираться на информационный узел в глобальной сети "Интернет", создание зарубежных представительств РГП "Казинвест", повышение роли посольств, а также агентов и советников. Большое значение придается также активизации межправительственных комиссий по экономическому сотрудничеству с формированием и регулярным проведением двусторонних деловых советов по вопросам инвестиций. Крупные инвестиционные форумы, конференции, семинары и выставки будут использоваться в качестве дополняющих мероприятий для установления прямых деловых контактов инвесторов с руководителями центральных и местных исполнительных органов.
По странам второй и третьей групп предстоит разработать специальные маркетинговые программы совместно с Министерством иностранных дел Республики Казахстан. На период действия Программы в этих странах не предусматривается создание представительств Агентства Республики Казахстан по инвестициям и РГП "Казинвест". Основную роль в осуществлении рекламноинформационной деятельности призваны выполнять посольства и дипломатические представительства Республики Казахстан в соответствующих странах.

4. Совершенствование системы государственной поддержки
инвестиций
4.1. Улучшение законодательной базы государственной поддержки
инвестиций

Состояние дел. Действующее законодательство в целом создает необходимые основополагающие условия для вложения иностранных инвестиций на территории Казахстана. В частности, для них предусмотрены законодательные гарантии по защите прав, одинаковый правовой режим в сравнении с отечественными инвестициями, свобода репатриации прибыли и вывоза капитала, упрощенная процедура регистрации совместных и иностранных предприятий, возможность приобретения земли и недвижимости, свобода предпринимательской деятельности.
Среди иностранных и отечественных инвесторов недропользование остается наиболее предпочтительной сферой вложения прямых инвестиций. За прошедшие годы реформ в этой сфере создано необходимое законодательство и система государственного регулирования инвестиционной деятельности.
В сентябре 1997 г. функции Рабочего органа Правительства по лицензированию недропользования были возложены на бывший Госкоминвест, который также является Компетентным органом Правительства по подготовке и заключению контрактов с недропользователями (подрядчиками).
В 1998 г. по инициативе бывшего Госкоминвеста были внесены изменения и дополнения в ряд законодательных и нормативных правовых актов Республики Казахстан, направленные на создание более благоприятных условий для инвестиционной деятельности недропользователей. В частности, в целях реализации инвестиционных проектов по освоению крупнейших нефтегазовых месторождений Северного Каспия и Карачаганака внесены поправки в Указ о налогах и Указ о таможенном деле. Агентством Республики Казахстан по инвестициям были также инициированы, подготовлены и в законодательном порядке внесены изменения в законодательные акты, направленные на либерализацию рынка драгоценных металлов и камней. Кроме того, утверждены новые положения о порядке заключения контрактов на проведение операций по недропользованию в Республике Казахстан и о порядке выдачи разрешений на передачу права недропользования в залог.
Новым моментом в сфере недропользования стало утверждение перечня месторождений и территорий Республики Казахстан по твердым полезным ископаемым и углеводородному сырью для выдачи лицензий на проведение операций по недропользованию на 1998 год.
В 1998 году в сфере недропользования бывшим Госкоминвестом было заключено 123 контракта, по условиям которых недропользователями взяты обязательства по вложению прямых инвестиций в объеме около 8,0 млрд. долл. При этом на углеводородное сырье приходится 28% контрактов, на твердые полезные ископаемые - 52% и на подземные воды - 20%. Вместе с тем, на углеводородное сырье приходится большая часть прямых инвестиций - 90%, на твердые полезные ископаемые - 10% и на подземные воды - около 0%.
В 1998 г. Агентством Республики Казахстан по инвестициям выдано 188 лицензий на разведку и добычу полезных ископаемых, в том числе 19 лицензий по углеводородному сырью, 73 лицензии по твердым полезным ископаемым и 96 лицензий по подземным водам. Вместе с тем, отозвано 67 лицензий. Основными причинами отзыва лицензий стали отказы недропользователей от лицензий; не выполнение ими минимальных программ работ и других обязательных лицензионных условий; не заключение контрактов с Компетентным органом Правительства в установленные законодательством сроки.
Закон Республики Казахстан "О государственной поддержке прямых инвестиций" позволил разработать и принять комплекс необходимых нормативных правовых актов и сформировать систему государственной поддержки прямых инвестиций в приоритетные секторы экономики.
Указом Президента Республики Казахстан 5 апреля 1997 года определен конкретный перечень приоритетных секторов для привлечения прямых инвестиций. В отличие от ранее действовавшего списка принятый в августе 1998 г. новый список наиболее важных производств носит более конкретный и развернутый характер. При этом уточнены отдельные позиции, что имеет немаловажное значение для многих прямых инвесторов.
В 1997-1998 гг. в приоритетных секторах экономики между Агентством Республики Казахстан по инвестициям и утвержденными инвесторами заключено 85 контрактов. По условиям контрактов инвесторы взяли обязательства по вложению в реализацию проектов прямых инвестиций в объеме 314,2 млн. долл., в т.ч. в основной капитал - 271,0 млн. долл., создать 5640 новых рабочих места и сохранить 6240 действующих рабочих мест.
Цель. Улучшение законодательной базы для дальнейшего развития системы государственной поддержки инвестиций.
Основные мероприятия. Основными рычагами проведения государственной политики в сфере недропользования останутся контракты на разведку и разработку полезных ископаемых.
Предстоит завершить работу по внесению изменений и дополнений в законодательные акты по вопросам недропользования. За прошедшие годы возникли новые аспекты недропользования, что предопределяет необходимость внесения соответствующих поправок. В частности, в 1999 году намечено внести изменения и дополнения в законодательные акты по вопросам пользования недрами и проведения нефтяных операций, разработать модельный контракт по разделу продукции.
В 1999 году Агентство Республики Казахстан по инвестициям совместно с Министерством энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан и другими отраслевыми министерствами проведет работу по формированию нового перечня приоритетных секторов экономики и списка наиболее важных производств, поддерживаемых государством до 2005 года. При этом особое значение придается развитию технологических цепочек в теплоэнергетике и производстве продовольствия, которые позволят увеличить оборачиваемость национальной валюты внутри страны, повысить устойчивость казахстанской экономики и удовлетворять основные потребности населения в электроэнергии, коммунальных услугах и продуктах питания даже при возникновении внешних и внутренних кризисных ситуаций.
В 1999 г. предстоит изменить порядок работы Агентства Республики Казахстан по инвестициям с независимыми экспертами и консультантами, в частности, по условиям их оплаты. В частности, оплата их услуг предполагается осуществлять без заключения договора с Агентством по инвестициям. Независимый эксперт будет готовить отраслевой обзор об отдельном виде продукции по заранее утвержденной форме. Предполагается также отменить списки консультантов Агентства Республики Казахстан по инвестициям.
Для того, чтобы не нарушить сложившуюся конкурентную среду в отдельных секторах национальной экономики и регулирования потока инвестиций, необходимо создать систему ограничений по приему заявок с учетом накопленного опыта работы.
Подобные ограничения могут быть использованы в отношении следующих групп инвесторов:
а) получивших государственный заказ или другую форму гарантированного сбыта;
б) производящих подакцизную продукцию и элитные товары и услуги;
в) работающих в отрасли или подотрасли, где темп роста производства товаров и услуг составляет свыше 10% в год в течение трех последних лет или объем отечественного производства составляет более двух трети объема потребления внутри страны;
г) осуществляющих "последнюю стадию сборки".
Предстоит разработать рамочный контракт о государственной поддержке и предоставлении мер стимулирования инвестору, осуществляющему инвестиционную деятельность в приоритетных секторах экономики.
Департамент государственного имущества и приватизации Министерства финансов Республики Казахстан ежеквартально будет предоставлять Агентству Республики Казахстан по инвестициям список объектов государственной собственности, предназначенных для приватизации. Данный список будет использоваться при ведении переговоров с потенциальными инвесторами, имеющими намерения по осуществлению инвестиционной деятельности в Казахстане.
В соответствии с требованиями Закона Республики Казахстан "Об иностранных инвестициях" предполагается разработать и в законодательном порядке установить территории, на которых инвестиционная деятельность предприятий с иностранным участием ограничивается или запрещается в интересах обеспечения национальной безопасности страны. Необходимо также определить отрасли и производства, в которых деятельность предприятий с иностранным участием ограничивается или запрещается.
С учетом международных правовых норм предстоит изучить и пересмотреть государственные стандарты, инструкции по технике противопожарной безопасности, правила проведения санитарно-эпидемиологического контроля на территории Республики Казахстан. Для ускоренного оформления инвесторами своих документов и их переводов требуется совершенствование нотариальных процедур. При этом все устаревшие инструкции и правила необходимо последовательно отменить или полностью обновить.
В законодательном порядке необходимо предоставить акимам областей и гг. Астаны и Алматы право участия в подготовке, заключении и контроле за исполнением условий контрактов с теми иностранными и отечественными инвесторами, которые намерены вложить прямые инвестиции в развитие производства товаров и услуг на подведомственной им территории.

4.2. Совершенствование системы фискальных стимулов
прямых инвестиций
Состояние дел. В 1998 г. наряду с ведением переговоров с иностранными и отечественными инвесторами и заключением с ними контрактов бывший Госкоминвест особое внимание придавал совершенствованию процедур предоставления льгот и преференций в приоритетных секторах экономики. В частности, в июне 1998 г. внесены необходимые изменения и дополнения в Положение о системе льгот и преференций и порядке их предоставления при заключении контрактов с инвесторами.
В августе 1998 года утвержден список наиболее важных производств для привлечения прямых отечественных и иностранных инвестиций на период до 2000 года; Положение о размерах и порядке предоставления стандартных налоговых льгот при осуществлении инвестиционной деятельности; заявка на получение стандартных налоговых льгот при осуществлении инвестиционной деятельности.
Принятие стандартного пакета налоговых льгот привело к сокращению сроков рассмотрения инвестиционных заявок и упрощению порядка подготовки контрактов, заключаемых инвесторами с Агентством Республики Казахстан по инвестициям. Основной идеей нового порядка стало разграничение проектов по объему инвестиций в основной капитал.
По проектам с объемом инвестиций до 10 млн. долл. налоговые льготы предоставляются в упрощенном порядке в соответствии с официально публикуемой таблицей, в соответствии с которой размеры льгот по подоходному, земельному и имущественному налогам зависят от размеров инвестиций в основной капитал. При этом решение об установлении показателя объема инвестиций в основной капитал в качестве единственного критерия определения размеров налоговых льгот и сроков их предоставления на практике оказалось верным и справедливым.
Проекты с объемом инвестиций свыше 10 млн. долл. рассматриваются по результатам независимой экспертизы. Решение о налоговом стимулировании в этих случаях принимается на основе расчетов, анализа и рекомендаций по взаимоприемлемым вариантам для инвесторов и государства. По данной категории проектов предоставляются также таможенные льготы на импортируемое оборудование, сырье и комплектующие изделия при их отсутствии на внутреннем рынке.
Цель. Дальнейшее совершенствование системы фискальных стимулов для прямых инвестиций, обеспечение транспарентности и прозрачности.
Основные мероприятия. В 1999-2000 гг. требуется дальнейшее совершенствование порядка предоставления льгот и преференций. Учитывая положительный опыт применения стандартного пакета налоговых льгот, необходимо снять верхнюю ограничительную планку (10 миллионов долларов США), переработать шкалу стандартных налоговых льгот с целью их использования для всех инвестиционных проектов в приоритетных секторах экономики.
Предстоит упростить действующий порядок предоставления льгот путем установления двух важных показателей: принадлежности проекта к приоритетному сектору экономики и объема прямых инвестиций.
Целесообразно сократить сроки предоставления налоговых льгот до 5 лет, поскольку для большинства инвесторов получение льгот имеет наибольшее значение в период становления и развития производства. Вместе с тем, предоставление льгот в последующие 5 лет путем снижения налоговых ставок до 50 процентов от основной ставки не сопровождается существенным экономическим эффектом для реализации проектов.
Также целесообразно рассмотреть возможность предоставления льготы по подоходному налогу инвестору, организующему новое производство, не с момента подписания контракта, а с года получения им облагаемого дохода. Такая поправка актуальна для многих инвесторов, несущих основные убытки на начальной стадии инвестиционной деятельности, в результате чего неспособных воспользоваться предоставляемыми им льготами по подоходному налогу.
При обращении инвестора с заявкой на предоставление таможенных льгот Агентство Республики Казахстан по инвестициям совместно с независимым экспертом и заинтересованными государственными органами будет составлять заключение для Министерства энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан и предлагать изменить таможенные пошлины на определенные виды импортируемых товаров. При этом Министерство энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан не позднее месячного срока будет предоставлять свои предложения в Агентство Республики Казахстан по инвестициям.
На уровне отдельных регионов перспективными и многообещающими представляются инвестиционные проекты, полностью охватывающие технологические цепочки от сельского хозяйства до нахождения рынков сбыта готовой продукции. Для таких проектов целесообразно создание местной системы стимулов и льгот для инвесторов.

4.3. Создание системы страхования государством инвестиционных
рисков
Состояние дел. Слабым местом в привлечении прямых инвестиций в Казахстан остается неразвитость системы страхования инвестиционных рисков. Страховые услуги, предоставляемые отечественными страховыми организациями, не в полной мере удовлетворяют требованиям иностранных инвесторов, что соответственно сдерживает их инвестиционную активность.
Цель. Создание эффективной системы страхования государством инвестиционных рисков.
Основные мероприятия. Произошедшие изменения в практике инвестирования, а также существенные перемены в мировой экономике обусловливают необходимость формирования и развития системы страхования инвестиционных рисков. В частности, предполагается включить в Закон "О государственной поддержке прямых инвестиций" законодательное обеспечение выдачи гарантий политического и суверенного риска и определение уполномоченного органа, ответственного за выдачу таких гарантий.
Большое значение приобретает развитие рынка страховых услуг, оказание поддержки казахстанским страховым организациям в развитии международного сотрудничества и заключении соглашений о предоставлении страховых покрытий с ведущими зарубежными страховыми компаниями. Необходимо также содействие движению прямых иностранных инвестиций между странами путем страхования инвестиций от некоммерческого (политического) риска и предоставления необходимых консультативных услуг. Целью страхования инвестиций от политических рисков является устранение опасения иностранных инвесторов в отношении экспроприации, национализации инвестиций и других подобных "катастроф".

4.4. Ведущая роль государства в инвестировании средств в
создание инфраструктуры, необходимой для реализации
проектов
Состояние дел. Для успешной реализации инвестиционных проектов важное значение имеет наличие развитой инфраструктуры. Однако, в Казахстане подобная инфраструктура на громадной территории находится на недостаточном, а в некоторых регионах даже на слабом уровне, что существенно ограничивает инвестиционную активность. Вместе с тем, для развития инфраструктуры необходимо вкладывать значительные финансовые средства, на что частный сектор не может пойти без ведущей и активной роли самого государства.
Цель. Мобилизация инвестиций на развитие инфраструктуры.
Основные мероприятия. Необходима координация процесса разработки и реализации программы государственных инвестиций с Программой привлечения прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 гг. При этом особое значение на стадии ее разработки приобретает участие Агентства Республики Казахстан по инвестициям. Агентство Республики Казахстан по экономическому планированию совместно с Агентством Республики Казахстан по инвестициям рассмотрит возможность создания механизма реализации проектов по развитию объектов инфраструктуры путем софинансирования за счет государственных и прямых инвестиций.
Большое значение приобретает также поиск новых неординарных решений проблем развития инфраструктуры, в частности, путем создания индустриальных парков, бизнес-инкубаторов и других организационных форм, в которых заинтересованы сами прямые инвесторы.

4.5. Выполнение функций "омбудсмана" и эффективное разрешение
текущих проблем инвесторов
Состояние дел. Многие инвесторы, разворачивающие свою деятельность Казахстане, сталкиваются с многочисленными проблемами и искусственно созданными преградами со стороны государственных органов, в особенности на местном уровне.
Цель. Создать эффективную систему разрешения текущих проблем инвесторов.
Основные мероприятия. Деятельность службы омбудсмана (или комиссии по рассмотрению жалоб инвесторов) будет направлена на пресечение злоупотреблений со стороны государственных органов в отношении инвесторов и содействие в разрешении споров во внесудебном порядке.
Данные функции способно выполнять Агентство Республики Казахстан по инвестициям, для чего необходимо предоставление ему в законодательном порядке дополнительных полномочий, включая права по приостановлению и отмене во внесудебном порядке любых нормативных правовых актов и действий государственных органов, ущемляющих или нарушающих законные права инвесторов.
В целях выявления наиболее острых проблем, с которыми сталкиваются инвесторы, необходимо регулярное проведение опроса иностранных и отечественных инвесторов. Кроме того, по каждому обращению инвесторов предстоит проведение исследования причин возникновения проблем и поиска их разрешения путем совершенствования действующих законодательных и нормативных правовых актов, а в необходимых случаях разработки новых правовых документов.

5. Ресурсное обеспечение Программы
5.1. Институциональное развитие Агентства Республики
Казахстан по инвестициям

Состояние дел. На момент создания Госкоминвеста в Казахстане была сделана попытка введения принципа "One Stop Shop" для предоставления инвесторам полного набора инвестиционных услуг. Агентство Республики Казахстан по инвестициям, созданное с учетом мирового опыта, вобрало в себя черты традиционной модели агентства по содействию инвестициям (существующей в большинстве развитых стран и адаптированной в Восточной Европе) и модели, принятой в Юго-Восточной Азии (Малайзия). Различие между этими моделями состоит в том, что во второй модели система содействия инвестициям (investment promotion) была дополнена предоставлением льгот, прежде всего налогового характера.
Опыт таких стран, как Великобритании, Ирландии, Сингапура, Чехии и других стран подтверждает, что для успешного привлечения инвестиций координацию правительственной помощи инвесторам лучше осуществлять через специализированное агентство по поддержке инвестиций. Модель "One Stop Shор", с одной стороны, позволяет избегать дублирующих усилий различных государственных органов, а с другой стороны, при таком подходе всю работу по маркетингу и поддержке прямых инвестиций выполняет один государственный орган в рамках общей экономической стратегии.
Для развития экономического и торгового сотрудничества с зарубежными странами на межправительственном уровне образованы совместные комиссии по торговому и экономическому сотрудничеству. В последнее время одним из ключевых вопросов на заседаниях комиссий становится развитие сотрудничества в области прямых инвестиций.
Цель. Усиление роли Агентства Республики Казахстан по инвестициям в привлечении и системе государственной поддержки прямых инвестиций.
Основные мероприятия. Учитывая специфику переходного периода, Агентство Республики Казахстан по инвестициям должно обладать значительными полномочиями и соответствующим статусом. К ним в данном случае следует отнести государственную поддержку инвестиций в приоритетных секторах путем предоставления льгот и преференций утвержденным инвесторам и сохранение полномочий Рабочего органа Правительства по лицензированию недропользования. Именно в рамках этих полномочий Агентство Республики Казахстан по инвестициям выступает в роли "One Stop Shop" для инвесторов.
Однако, необходимо продолжить работу с инвесторами на основе принципа "One Stop Shop" и качественно улучшить уровень предоставляемых им услуг. Агентство Республики Казахстан по инвестициям будет последовательно выполнять координирующую роль по привлечению прямых инвестиций в казахстанскую экономику и функции единственного государственного органа, уполномоченного представлять Республику Казахстан перед инвесторами.
В среднесрочной перспективе Агентство Республики Казахстан по инвестициям сосредоточит свою деятельность на выполнении следующих функций:
маркетинга страны (country маrкеting),
содействия инвестициям (investment рrомоtiоn),
обеспечения нефинансовых гарантий инвестиций, т.е. возьмет на себя функции уполномоченного органа (омбудсмана) по защите прав инвесторов.
Для институционального развития Агентства Республики Казахстан по инвестициям большое значение имеет налаживание и развитие различных форм взаимодействия с инвесторами.
По каждому региону и отдельным странам необходимо проведение специальных аналитических и маркетинговых исследований с созданием банков данных, а также подготовка обзоров по ведущим странам-инвесторам с конкретными предложениями и рекомендациями по наращиванию притока ПИИ из этих стран в Республику Казахстан. По опыту Дании, Венгрии и Польши предстоит создать развернутую и эффективную сеть заграничных представителей Агентства Республики Казахстан по инвестициям с использованием возможностей посольств и дипломатических представительств Республики Казахстан за рубежом.
Спектр деятельности Агентства Республики Казахстан по инвестициям в дальнейшем может быть расширен в следующих направлениях:
поддержка прямых иностранных инвестиций по отношению к технологическим и лицензионным соглашениям или подобным межфирменным соглашениям;
оказание услуг инвесторам, прибывающим в Казахстан с визитом (бронирование гостиниц, организация встреч, сопровождение инвесторов, обеспечение услугами от аэропорта к аэропорту), и отслеживание потенциальных инвесторов после завершения визитов;
поддержка инвесторов в течение начального периода и сохранение связей с инвесторами после начала их инвестиционной деятельности;
содействие инвесторам в приобретении земельных участков или зданий;
обеспечение общими советами по наболевшим проблемам;
предоставление дополнительных стимулов (услуги по быстрому получению земельных участков для покупки или долгосрочной аренды, предоставление предприятий для покупки или аренды);
в качестве агентства, владеющего собственными фондами земельных участков и зданий, а также агентства, способствующего клиентам в приобретении земельных участков и зданий.
Предстоит активизировать сотрудничество Агентства Республики Казахстан по инвестициям с аналогичными зарубежными агентствами для изучения инвестиционных особенностей в целевых странах и опыта работы по привлечению инвестиций. Кроме того, Агентство Республики Казахстан по инвестициям намерено продолжить взаимодействие с Всемирным Банком, МВФ, МIGА, ПРООН, FIАS, ЮНИДО, ЮСАИД, ТАСИС, WAIPA и другими международными организациями.
Особое значение Агентство Республики Казахстан по инвестициям придает взаимодействию с местными исполнительными органами по привлечению прямых инвестиций в развитие малых и средних городов, депрессивных районов.

5.2. Финансовое обеспечение
Состояние дел. С момента образования бюджетное финансирование Агентства Республики Казахстан по инвестициям с каждым годом существенно сокращается, что ограничивает и сдерживает его усилия по активизации привлечения прямых инвестиций в Республику Казахстан.
В 1998 г. бывший Госкоминвест был вынужден отказаться от реализации идеи создания собственных региональных отделений и зарубежных представительств, что не позволило расширить рамки рекламно-информационной деятельности и обеспечить постоянное присутствие в стратегически важных регионах Казахстана и зарубежных странах.
Недостаточное финансирование привело к ограничению возможностей бывшего Госкоминвеста по использованию современных информационных технологий с подключением к глобальной сети "Интернет" и созданию собственного информационного узла (Wеb-sitе), по проведению маркетинговых и аналитических исследований в области прямых инвестиций.
Аналогичное агентство по поддержке инвестиций в Ирландии (IDA Irеlаnd), действующее с 1950 г., для своей деятельности располагает годовым бюджетом в размере 26 млн. долл. Три ведущие по темпам реформ государства среди стран Центральной и Восточной Европы (Венгрия, Польша и Чехия) также придают большое значение финансированию собственных агентств по поддержке инвестиций. Так, по оценкам экспертов, годовой бюджет ITD Hungary составляет 5 млн. долл., годовой бюджет РАIZ Poland - 4,7 млн. долл., CzechInvest - 2 млн. долл.
Цель. Обеспечение финансирования на уровне, достаточном для своевременной, качественной и эффективной реализации Программы.
Основные мероприятия. Для проведения эффективного прямого маркетинга и содействия инвесторам в сфере недропользования и приоритетных секторах экономики прежде требуется достаточный объем финансирования деятельности Агентства Республики Казахстан по инвестициям. В условиях ограниченности бюджетных средств необходимо принятие мер по разумной экономии, рационализации и целенаправленности расходов в области привлечения прямых инвестиций. Однако, такое сокращение не должно ставить под сомнение целесообразность сохранения Агентства Республики Казахстан по инвестициям в качестве самостоятельного государственного органа.
В 1999 году предстоит определить размеры финансовых ресурсов, необходимых для активизации привлечения прямых инвестиций на период 2000-2005 годы, в т.ч. для реализации рекламно-информационной деятельности внутри страны и за рубежом. При дальнейшем сокращении бюджетного финансирования предстоит поиск внебюджетных источников финансовых средств для реализации Программы, в т.ч. путем привлечения внешней финансовой помощи.

5.3. Кадровое обеспечение
Состояние дел. Многие инвесторы, государственные служащие центральных и местных исполнительных органов недостаточно ясно понимают действующую систему государственной поддержки прямых инвестиций, порядок подачи инвестиционных заявок, получения лицензий на недропользование, заключения контрактов, предоставления льгот и преференций при реализации проектов в приоритетных секторах экономики, а также статус, полномочия и функции Агентства Республики Казахстан по инвестициям.
С 1998 г. программа ТАСIS в соответствии с проектом технической помощи оказывает поддержку в подготовке штата персонала Агентства по инвестициям и РГП "Казинвест". В частности, в 1998-1999 гг. проведены специальные учебные курсы по вопросам привлечения прямых инвестиций, маркетинга и рекламы, оценки проектов, организации общественных связей и отношений с прессой, а также по компьютерным программам и английскому языку.
В 1998 г. достигнута предварительная договоренность с представителями ЮНИДО по созданию Международного центра инвестиционного тренинга на базе РГП "Казинвест" для обучения на краткосрочных и долгосрочных курсах предпринимателей, государственных служащих и граждан основам инвестиционной деятельности, подготовки бизнес-планов, составления технико-экономического обоснования, ведения переговоров и др. В настоящее время готовятся к подписанию необходимые документы. Первым мероприятием в этом направлении стал семинар "Инвестиционные возможности регионов: практические шаги к действию", проведенный РГП "Казинвест" 9 октября 1998 г. для сотрудников аппаратов акимов областей и гг. Астаны и Алматы. Второй семинар по методам составления и анализа инвестиционных бизнес-планов в соответствии с международными стандартами состоялся в марте 1999 г. с участием банковских работников, государственных служащих и частных предпринимателей.
Цель. Повышение уровня квалификации и компетентности инвесторов, государственных служащих центральных и местных исполнительных органов по вопросам государственной поддержки прямых инвестиций.
Основные мероприятия. Будет продолжена работа по созданию межрегионального центра ЮНИДО по инвестиционному тренингу в Центральной Азии. На базе этого центра будут проводиться семинары по привлечению и стимулированию инвестиций, обучению национальных кадров по специальным программам COMFAR и РRОРSIN, а также будут организованы учебные туры для высшего звена государственных учреждений в различные центры ЮНИДО.
С участием ведущих высших учебных заведений предстоит разработать и ввести в учебный процесс курсы и программы по прямым инвестициям для студентов экономических, финансовых и юридических специальностей, а также краткосрочные курсы и семинары для отечественных и иностранных инвесторов.

Совместно с Академией государственной службы при Президенте Республики Казахстан предстоит разработать специальный курс по вопросам государственной поддержки прямых инвестиций для государственных служащих центральных и местных исполнительных органов, в т.ч. для работников налоговых и таможенных органов.
Агентство Республики Казахстан по инвестициям намерено совместно с РГП "Казинвест" и Дипломатической академией Министерства иностранных дел Республики Казахстан разработать специальный курс по привлечению прямых инвестиций, предназначенный для работников МИД, посольств и дипломатических представительств.
Для активизации привлечения прямых инвестиций в экономику Казахстана особое значение приобретает дальнейшее повышение уровня квалификации и компетентности работников Агентства Республики Казахстан по инвестициям и РГП "Казинвест". В этих целях необходима разработка специальной программы, предусматривающей помимо учебных курсов организацию обмена опытом и стажировки в аналогичных зарубежных агентствах по поддержке инвестиций в странах, успешно привлекающих прямые инвестиции для развития национальной экономики.

Утвержден

постановлением Правительства

Республики Казахстан

от 1 июля 1999 года N 911

План мероприятий

по реализации Программы привлечения

прямых инвестиций в Республике Казахстан на период 1999-2000 гг.

Сноска. Внесены изменения - постановлением Правительства РК от 5

апреля 2000 г. N 509

P000509_

; постановлением Правительства РК от 19.06.

2000 г. N 921

P000921_

.

______________________________________________________________________

N ! Мероприятие ! Форма !Министерства !Срок выпол-!

! !завершения !и ведомства, ! нения !

! ! !ответственные! !

! ! !за исполнение! !

___!___________________________!____________!_____________!___________!

Улучшение инвестиционного климата

1. Развитие нормативно-правовой базы

______________________________________________________________________

1 Обеспечить транспарентность Проект АРКИ, Минюст II квартал

законотворческого процесса постановления 1999 г.

путем согласования с Правительства

Агентством Республики Ка-

захстан по инвестициям

проектов законодательных

и нормативных правовых

актов, затрагивающих

интересы и права инвесторов

-----------------------------------------------------------------------

2 Провести опрос инвесторов Анкентирова- III квартал

касательно согласительных ние; 1999 г.

и разрешительных документов;

АРКИ,

По результатам опроса Проекты заинтересо-

инвесторов определить меры законодательных ванные мини- 1999-2000

по упрощению процедур и нормативных стерства и гг.

получения согласительных правовых актов ведомства

и разрешительных документов

-----------------------------------------------------------------------

3 Обеспечение взаимодействия В составе АРКИ,

Республики Казахстан с годового отчета Минюст, МИД 1999-2000

международными арбитражными гг.

организациями, в частности,

с Международным центром по

урегулированию инвестиционных

споров, созданных в

соответствии с Конвенцией

ИКСИД, ЮНСИТРАЛ, Арбитражным

институтом Торговой палаты

в Стокгольме и другими

----------------------------------------------------------------------

4 Продолжить оказание В составе АРКИ,

содействия инвесторов в годового отчета Минюст 1999-2000

разрешении споров в гг.

досудебном порядке

----------------------------------------------------------------------

5 Обучение судей В составе Минюст, 1999-2000

международному праву в годового отчета Верховный гг.

области разрешения суд (по соглас.),

инвестиционных споров и АРКИ

повышение их квалификации

---------------------------------------------------------------------

6 Противодействие Проекты МЭИТ,

ограничительной деловой законодательных АРЕМиЗК, 1999-2000

практики транснациональных и нормативных АРКИ гг.

корпораций путем правовых актов

совершенствования законода-

тельства

----------------------------------------------------------------------

2. Развитие налогового и таможенного режимов

----------------------------------------------------------------------

7 Внести изменения в Проект Закона Минфин, МГД, III квартал

налоговое законодательство Республики МЭИТ, АРКИ 1999 г.

в части улучшения админи- Казахстан

стрирования налога на

добавленную стоимость

-----------------------------------------------------------------------

8 Пересмотреть все норматив- Проекты МГД, Минфин, 1999 г.

ные документы по налого- нормативных Минюст, АРКИ

обложению, в том числе правовых актов

инструктивные указания, в

целях введения однозначного

толкования налогового

законодательства

------------------------------------------------------------------------

9 Усовершенствовать механизм Проекты МГД, Минфин, II квартал

реализации соглашений об законодательных АРКИ 1999 г.

избежании двойного налого- и нормативных

обложения и повысить правовых актов

уровень квалификации

государственных служащих

различных государственных

органов в этой области

------------------------------------------------------------------------

10 Внедрение в практику Проекты МГД, Минфин,

налоговых омбудсменов, законодательных АРКИ 2000 г.

в обязанности которых и нормативных

входит защита интересов правовых актов

налогоплательщиков и

рассмотрение их жалоб и

вопросов

-------------------------------------------------------------------------

11 Повышение образовательных Проекты МГД, Минфин, 1999-2000

и профессиональных требо- законодательных АРКИ гг.

ваний при наборе на работу и нормативных

в налоговые органы с правовых актов

организацией последующего

обучения основам менеджмента,

инвестиционного

законодательства вплоть до

проведения стажировок

сотрудников в налоговых

службах развитых стран

---------------------------------------------------------------------------

12 Создание в городах Проекты Минюст, 2000г.

Алматы и Караганде законодательных Верховный

специализированных и нормативных Суд (по

межрайонных правовых актов согласованию)

экономических судов

---------------------------------------------------------------------------

13 Упростить таможенные Проекты МГД, Минфин, 1999-2000

процедуры и обеспечить их законодательных АРКИ гг.

транспарентность при импорте и нормативных

оборудования, сырья и правовых актов

материалов, необходимых для

реализации инвестиционных

проектов на территории

Казахстана в соответствии

с заключенными контрактами

---------------------------------------------------------------------------

14 Разработка программы Проекты МГД, Минфин 1999-2000

улучшения деятельности нормативных гг.

таможенных органов, включая правовых

введение конкретных сроков актов

проведения таможенной

очистки, организацию четкой

системы сквозного контроля

внутри таможенной службы,

установление общепринятых

стандартов работы для

служающих таможенных органов,

разработку и принятие

действенной системы оплаты

труда и мер наказания за

нарушение работниками

стандартов работы, введение

ответственности таможенных

органов за убытки, понесенные

инвестором вследствие задержки

грузов на таможне без

достаточных оснований

--------------------------------------------------------------------------

15 Провести опрос среди инвесторов Анкетирование АРКИ, III квартал

по вопросам национальных МЭИТ 1999 г.

таможенных тарифов в рамках

подготовки вступления

Казахстана в ВТО

--------------------------------------------------------------------------

3. Развитие рынка рабочей силы

--------------------------------------------------------------------------

16 Дальнейшая работа по разработке Проект Закона Минюст, II квартал

и принятию нового о труде МТСЗ 1999 г.

законодательства о труде

--------------------------------------------------------------------------

17 Разработать новые правила Проекты МТСЗ, II квартал

лицензирования ввоза нормативных АРКИ, 1999 г.

иностранной рабочей силы в правовых актов МИД

Казахстан

-------------------------------------------------------------------------

18 Введение инвесторской визы Проекты МИД, III квартал

для глав иностранных фирм, нормативных АРКИ 1999 г.

компаний и представительств правовых актов

-------------------------------------------------------------------------

4. Развитие рынка земли и недвижимости

------------------------------------------------------------------------

19 Принятие Закона об Проект Закона Минюст, 1999-2000

оценочной деятельности в Республики Казахстан Минфин, гг.

Республике Казахстан АРКС, МГД,

АРКИ

-----------------------------------------------------------------------

20 Введение права частной Проект Закона Минюст 1999-2000

собственности на землю, Республики Казахстан гг.

включая право передачи

земельного участка в

залог

------------------------------------------------------------------------

21 Усовершенствование Проекты Нацбанк 1999-2000

механизма залоговых нормативных правовых гг.

отношений банками актов

второго уровня, в том

числе с землей и

объектами недвижимости

------------------------------------------------------------------------

22 Создание системы обучения В составе годового Нацбанк, 1999-2000

фермеров способом отчета Минсельхоз гг.

использования залогового

имущества и земли для

финансирования

инвестиционных проектов

-------------------------------------------------------------------------

5. Развитие рынка транспортных и коммуникационных услуг

-------------------------------------------------------------------------

23 Принять меры по организации В составе годового МТКТ, АРКИ, 1999-2000

новых транспортных и отчета МЭИТ, АСПР гг.

коммуникационных услуг с (по соглас.)

учетом требований и запросов

инвесторов

-------------------------------------------------------------------------

24 Переориентация транспортных В составе годового МТКТ, АРКИ 1999-2000

и коммуникационных сетей на отчета гг.

Астану и направление Запад-

Восток для более полного

использования инвесторами

транзитных возможностей

Казахстана

--------------------------------------------------------------------------

25 Повышение уровня сервиса, В составе годового МТКТ, Акимы 1999-2000

оказываемого иностранным отчета областей, гг. гг.

инвесторам, путем более Астаны и

активного использования Алматы

при обслуживании пассажиров

наряду с государственным и

русским языками других

языков, распространенных в

международной деловой среде

---------------------------------------------------------------------------

6. Развитие рынка банковских и финансовых услуг

---------------------------------------------------------------------------

26 Дальнейшее реформирование В составе годового Нацбанк (по 1999-2000

банковской системы, отчета согл.) гг.

достижение международных

стандартов (Базельских

норм) банками второй группы

--------------------------------------------------------------------------

27 Развитие корреспондентских В составе годового Нацбанк (по 1999-2000

и кредитных отношений, отчета согл.) гг.

системы кредитных карточек,

а также делового

сотрудничества казахстанских

банков с зарубежными банками

и экспортно-страховыми

агентствами (СОFАСЕ, НЕRМЕS,

US EXIM)

-------------------------------------------------------------------------

28 Совместно с банковской Проекты Нацбанк, МЭИТ, 1999-2000

системой создать эффективную нормативных Минфин, МГД, гг.

систему поощрения и правовых актов АРКИ

стимулирования накопления

финансовых ресурсов,

предназначенных для

инвестирования производства

товаров и услуг

---------------------------------------------------------------------------

29 Обеспечить реальную позитивную В составе Нацбанк, 1999-2000

ставку банковского процента, годового отчета НКЦБ гг.

сохранение предсказуемости

обменного курса тенге, более

высокую выгодность использования

кредитных ресурсов в реальном

секторе экономики в сравнении

с осуществлением операций на

рынке ценных бумаг и валютном

рынке

---------------------------------------------------------------------------

30 Создание системы привлечения Проекты Нацбанк, 1999-2000

и активного вложения свободных нормативных МЭИТ, Минфин, гг.

капиталов населения, правовых актов МГД, АРКИ

предприятий и организаций в

реализацию инвестиционных

проектов с высоким уровнем

надежности возврата средств

через национальную банковскую

систему

---------------------------------------------------------------------------

31 (исключена - N 509 от 5 апреля 2000 г.)

--------------------------------------------------------------------------

32 Стимулирование роста банковских Проекты Нацбанк (по 1999-2000

вкладов и увеличение кредитных нормативных соглас.), гг.

ресурсов, предназначенных для правовых актов Минфин, АРКИ

реализации инвестиционных

проектов

---------------------------------------------------------------------------

7. Развитие рынка деловой информации

---------------------------------------------------------------------------

33 Обеспечить доступность В составе АРКИ, Минюст, 1999-2000

инвесторам всех нормативных годового отчета АРКС, АСПР (по гг.

актов, судебных решений, согл.), Нацбанк

относящихся к иностранным (по согл.)

инвестициям, а также

информации о регистрации

юридических лиц, об их уставах,

о регистрации сделок с

недвижимостью, о выданных

лицензиях, за исключением

информации, составляющей

коммерческую тайну

--------------------------------------------------------------------------

34 Оказывать содействие В составе годового АРКИ, АПМБ, 1999-2000

становлению и развитию отчета Акимы гг.

новых информационных бизнес- областей,

центров и исследовательских гг. Астаны

организаций на базе малых и Алматы

и средних предприятий,

способных предоставлять

инвесторам различные

информационные услуги в

соответствии с их запросами

и требованиями

--------------------------------------------------------------------------

35 Обеспечение открытости и В составе годового МКИиОС, МТКТ,1999-2000

независимости средств отчета АРКИ, Акимы гг.

массовой информации, развитие областей, гг.

конкуренции между ними, Астаны и Алматы

использование новых

информационных технологий

и сетей, в т.ч. глобальной

информационной сети "Интернет"

---------------------------------------------------------------------------

8. Развитие рынка социальных услуг

---------------------------------------------------------------------------

36 Дальнейшее развитие сети В составе годового МТКТ, АРКИ 1999-

отелей международного класса отчета Акимы 2000 гг.

в регионах республики, областей, гг.

представляющих наибольший Астаны и Алматы

интерес для вложения иностранных

инвестиций (Астана, Алматы,

Западный Казахстан, Восточный

Казахстан)

---------------------------------------------------------------------------

37 Вовлечение инвесторов в процесс В составе АРКИ, МКИиОС,1999-2000

реализации государственной годового МТКТ гг.

программы "Возрождение отчета

исторических центров Шелкового

пути, сохранение и преемственное

развитие культурного наследия

тюркоязычных государств,

создание инфраструктуры туризма"

--------------------------------------------------------------------------

38 Обеспечение иностранным Нормативные АРКИ, МВД, КНБ, 1999-2000

инвесторам безопасности на правовые акты АЧС, МКИиОС гг.

территории Казахстана

---------------------------------------------------------------------------

9. Развитие механизмов интерактивного диалога с инвесторами

---------------------------------------------------------------------------

39 Ежегодная организация и В составе годового АРКИ 1999-2000

проведение Алматинского отчета гг.

инвестиционного саммита,

в работе которого будут

принимать участие как

действующие в Казахстане

инвесторы, так и широкий

круг новых потенциальных

иностранных инвесторов

-----------------------------------------------------------------------

40 Повышение роли Совета В составе годового АРКИ 1999-2000

иностранных инвесторов при отчета гг.

Президенте Республики

Казахстан и совместных

рабочих групп в

совершенствовании

инвестиционного

законодательства и

улучшения инвестиционного

климата страны

---------------------------------------------------------------------------

41 Продолжение практики В составе годового АРКИ 1999-2000

проведения круглых столов отчета гг.

с участием инвесторов для

учета их интересов в

процессе разработки новых

законодательных и нормативных

правовых актов

---------------------------------------------------------------------------

10. Развитие фондового рынка

---------------------------------------------------------------------------

42 Повышение уровня Нормативные НКЦБ 1999-2000

прозрачности правовые акты гг.

действительности основных

субъектов фондового рынка:

эмитентов ценных бумаг,

профессиональных участников

рынка ценных бумаг и

институциональных инвесторов

--------------------------------------------------------------------------

43 Создавать условия, стимулирующие Нормативные НКЦБ 1999-2000

потенциальных эмитентов акций правовые акты гг.

и негосударственных облигаций

к выпуску ценных бумаг

--------------------------------------------------------------------------

44 Усилить государственное Нормативные НКЦБ, АРКИ 1999-2000

регулирование деятельности правовые акты гг.

основных участников фондового

рынка (профессиональных

участников рынка ценных

бумаг, эмитентов

негосударственных ценных

бумаг, институциональных

инвесторов) в части

обеспечения защиты прав и

законных интересов инвесторов

-------------------------------------------------------------------------

45 Создать действенные механизмы Нормативные НКЦБ, АРКИ, 1999-2000

защиты внутреннего фондового правовые акты Нацбанк (по гг.

рынка, которые позволят согл.)

контролировать приток

инвестиций в различные секторы

экономики, а также

перераспределять их исходя

из собственных приоритетов и задач

--------------------------------------------------------------------------

46 Сформировать двухуровневую Нормативные НКЦБ 1999-2000

систему контроля за правовые акты гг.

деятельностью профессиональных

участников рынка ценных бумаг

--------------------------------------------------------------------------

11. Оценка инвестиционного климата

--------------------------------------------------------------------------

47 Создать систему мониторинга

инвестиционного климата страны

путем:

- развития сотрудничества с В составе Минфин, АРКИ 1999-2000

международными рейтинговыми годового отчета гг.

агентствами; обобщения и

анализа страновых рейтинговых

оценок, присваиваемых

Казахстану за рубежом

- регулярного проведения Опрос АРКИ 1999-2000

совместно с Международным инвесторов гг.

центром по налогам и

инвестициям, FIAS и другими

организациями опросов

инвесторов, действующих на

территории Республики Казахстан

--------------------------------------------------------------------------

48 Формирование национальной Нормативные АРКИ, Минфин, 1999-2000

рейтинговой системы, правовые акты МЭИТ, АСПР, гг.

адаптированной к международным НКЦБ, Нацбанк

требованиям и использующей

понятные всем инвесторам

специальные обозначения

-------------------------------------------------------------------------

Активизация привлечения иностранных инвестиций

12. Переход к целевому применению мер по

привлечению инвестиций

-------------------------------------------------------------------------

49 Разработать перечень целевых Проект АРКИ, МИД IV квартал

стран для активизации постановления 1999 г.

привлечения прямых иностранных Агентства по

инвестиций инвестициям

-------------------------------------------------------------------------

50 1) Провести углубленный Маркетинговое АРКИ, МИД IV квартал

страновой маркетинг с целью исследование Нацбанк, АСПР 2000 гг.

выявления реальных (по согл.),

возможностей и условий для МЭИТ, АРКС

увеличения притока ПИИ по

каждой целевой стране;

2) Сбор информации по Банк АРКИ, МИД, 1999-2000 гг.

инвестиционным вопросам и данных Казинвест

формирование специализирован-

ных банков данных по целевым

странам;

3) Предусмотреть выделение Постановление МИД, АРКИ I квартал

специалистов в посольствах МИДа 2000 г.

Республики Казахстан в

целевых странах, непосредственно

ответственных за привлечение

прямых инвестиций и работающих

с инвесторами во взаимодействии

с Агентством Республики Казахстан

по инвестициям

---------------------------------------------------------------------------

51 Провести качественный анализ Научные АРКИ, МИД, 1999-2000гг.

глобальных тенденций научно- исследования АСПР (по согл.),

технического прогресса, развития МНВО

мировой экономики, отдельных

отраслей и производств в

среднесрочном и долгосрочном

периоде

---------------------------------------------------------------------------

52 Провести тщательные маркетинговые Маркетинговые АРКИ, МЭИТ, 1999-2000гг.

исследования в целевых отраслях исследования Казинвест

и производствах, на основании

которых будут подготовлены

конкретные предложения по

перечню приоритетных секторов

и списку наиболее важных

производств, предназначенных

для привлечения прямых

инвестиций

---------------------------------------------------------------------------

53 Создать и в дальнейшем Банк данных АРКИ, 1999-2000гг.

наращивать банк данных по Казинвест

целевым отраслям и

производствам

--------------------------------------------------------------------------

54 Организация работы с Банк данных АРКИ, 1999-2000 гг.

отобранными компаниями на Казинвест

внутреннем и внешнем рынках

путем создания банка данных

по этим компаниям, разработки

специальных программ

взаимодействия с каждой

компанией в отдельности

на основе методов прямого

маркетинга

--------------------------------------------------------------------------

13. Использование двусторонних механизмов инвестиционного

сотрудничества

-------------------------------------------------------------------------

55 Активизировать работу В составе годового МИД, МЭИТ, 1999-2000 гг.

совместных отчета АРКИ

межправительственных

комиссий по сотрудничеству,

прежде всего с выбранными

целевыми странами

-------------------------------------------------------------------------

56 Продолжить работу по Проекты Законов АРКИ, МИД, 1999-2000 гг.

заключению двусторонних Республики Казахстан Минфин, МЭИТ,

соглашений о поощрении по ратификации МГД

и взаимной защите соглашений

инвестиций

-------------------------------------------------------------------------

57 Провести учебные курсы В составе годового АРКИ, МИД, 1999-2000 гг.

и программы, направленные отчета Минфин, МГД,

на повышение квалификации МЭИТ

государственных служащих,

деятельность которых

непосредственно связана

с реализацией соглашений

о поощрении и взаимной

защите инвестиций

---------------------------------------------------------------------------

58 Повышение эффективности В составе годового МИД 1999-2000 гг.

работы с посольствами и отчета

дипломатическими миссиями

по привлечению прямых

иностранных инвестиций в

Казахстан

---------------------------------------------------------------------------

14. Усиление сотрудничества с международными финансовыми и

экономическими организациями

---------------------------------------------------------------------------

59 Продолжить сотрудничество с В составе годового АРКИ, МИД, 1999-2000 гг.

международными финансовыми отчета АСПР (по

организациями и странами- согл.)

донорами по разработке и

реализации инвестиционных

проектов, направленных

преимущественно на развитие

частного сектора,

инфраструктуры и социальной

сферы Казахстана

--------------------------------------------------------------------------

60 Разработать механизмы Проекты АРКИ, 1999-2000 гг.

реализации инвестиционных законодательных Нацбанк (по

проектов с привлечением нормативных правовых согл.),

гарантий частичного риска актов Минфин

--------------------------------------------------------------------------

61 Совместно со Всемирным В составе годового АРКИ 1999 г.

банком и Международным отчета

агентством по

гарантированию инвестиций

активизировать работу по

открытию гарантийной линии

частичных рисков для

привлечения иностранных

частных капиталов в

развитие казахстанской

экономики

---------------------------------------------------------------------------

62 Проведение работы с В составе годового АПМБ, 1999-2000 гг.

международным финансовыми и отчета Минфин,

экономическими организациями МЭИТ,

и странами-донорами по АРКИ

привлечению иностранных

инвестиций и технической

помощи для поддержки малого

предпринимательства

--------------------------------------------------------------------------

15. Использование рекламно-информационных механизмов

постоянного действия

--------------------------------------------------------------------------

63 Создать информационный узел Информационный АРКИ, 3 квартал

(Web-site) в глобальной сети узел Казинвест 1999 г.

"Интернет", предназначенный (Web-site)

для освещения всех вопросов,

связанных с привлечением и

вложением прямых, портфельных

и иных инвестиций в Казахстане,

характеристикой инвестиционного

климата внутри страны

(политическая и экономическая

ситуация, государственная

политика в области экономики

и финансов)

-------------------------------------------------------------------------

64 Провести переговоры с Техническая АРКИ, 1999-2000 гг.

международными финансовыми помощь Казинвест

и экономическими организациями

по вопросам привлечения

технической помощи Агентству

Республики Казахстан по

инвестициям и "Казинвест"

--------------------------------------------------------------------------

65 Совместно с государственными Учебные МНВО, АРКИ, 1999-2000 гг.

и частными учебными заведениями программы и МКИОС

разработать специальные учебные курсы

программы для подготовки и

повышения квалификации

отечественных инвесторов

-------------------------------------------------------------------------

16. Активизация рекламно-информационной деятельности на

внешних рынках инвестиций

--------------------------------------------------------------------------

66 Разработать имиджевую Стратегия повышения АРКИ, МИД, 1999-2000 гг.

стратегию страны за инвестиционного МКИОС

рубежом, направленную на имиджа РК

привлечение внимания

иностранных инвесторов к

инвестиционным возможностям

в Казахстане

--------------------------------------------------------------------------

67 Пересмотреть рекламно- В составе годового АРКИ, 1999-2000 гг.

информационную политику по отчета Казинвест

привлечению прямых иностранных

инвестиций в Казахстан с

учетом жесткой ограниченности

бюджетных средств и появления

новых возможностей в результате

информационной революции

-------------------------------------------------------------------------

68 Активизация деятельности В составе АРКИ, 1999-2000 гг.

межправительственных комиссий по годового МИД

экономическому сотрудничеству с отчета

формированием и регулярным

проведением двусторонних

деловых советов по вопросам

инвестиций

------------------------------------------------------------------------

Совершенствование системы государственной поддержки инвестиций

17. Улучшение законодательной базы государственной поддержки

инвестиций

------------------------------------------------------------------------

69 Завершить работу по Проекты АРКИ, 1999 г.

внесению изменений и законодательных Минфин,

дополнений в актов МЭПР

законодательные акты

по вопросам

недропользования

------------------------------------------------------------------------

70 Совместно с отраслевыми Проект Указа МЭИТ, АСПР, 3 квартал

министерствами провести Президента РК, МТКТ, МСХ 1999 г.

работу по формированию Постановление

нового перечня приоритетных АРКИ

секторов экономики и списка

наи

более важных производств,

поддерживаемых государством

до 2005 года

-------------------------------------------------------------------------

71 Изменить порядок работы Постановление АРКИ 4 квартал

Агентства Республики АРКИ 1999 г.

Казахстан по инвестициям

с независимыми экспертами

и консультантами, в

частности, по условиям

их оплаты

--------------------------------------------------------------------------

72 Разработать рамочный Постановление АРКИ 1999 г.

контракт о государственной АРКИ

поддержке и предоставлении

мер стимулирования

инвестору, осуществляющему

инвестиционную деятельность

в приоритетных секторах

экономики

--------------------------------------------------------------------------

73 Департаменту государственного Список объектов МФ, АРКИ 1999-2000 гг.

имущества и приватизации государственной

Министерства финансов собственности,

Республики Казахстан предназначенных

ежеквартально предоставлять для приватизации

Агентству Республики

Казахстан по инвестициям

список объектов государственной

собственности, предназначенных

для приватизации

-------------------------------------------------------------------------

74 Разработать и в Нормативные АРКИ, КНБ, 2000 г.

законодательном порядке правовые акты МЭИТ

установить территории, на

которых инвестиционная

деятельность предприятий с

иностранным участием

ограничивается или

запрещается в интересах

обеспечения национальной

безопасности страны.

Определить отрасли и

производства, в которых

деятельность предприятий с

иностранным участием

ограничивается или запрещается

-------------------------------------------------------------------------

75 Пересмотреть с учетом

международных правовых норм,

в целях упрощения процедур

и обеспечения их прозрачности

для инвесторов:

1) государственные стандарты, Проекты 1) МЭИТ,АРКИ 1999-2000гг.

законодательных

2) инструкция по технике и нормативных 2) АЧС, АРКИ

противопожарной безопасности, правовых актов

3) правила проведения санитарно- 3) МЗОС, АРКИ

эпидемиологического контроля

--------------------------------------------------------------------------

76 Совершенствование Проекты Минюст, АРКИ 1999-2000гг.

нотариальных процедур для законодательных

ускоренного оформления и нормативных

инвесторами своих правовых актов

документов и их переводов

--------------------------------------------------------------------------

18. Совершенствование системы фискальных стимулов прямых

инвестиций

--------------------------------------------------------------------------

77 Дальнейшее Нормативные АРКИ, МГД, 1999-2000 гг.

совершенствование правовые акты Минфин

порядка предоставления

льгот и преференций

--------------------------------------------------------------------------

78 Рассмотреть возможность Нормативные Минфин 1999-2000 гг.

предоставления льготы по правовые акты

подоходному налогу

инвестору, организующему

новое производство, не

с момента подписания

контракта, а с года

получения им облагаемого

дохода

---------------------------------------------------------------------------

19. Создание системы страхования государством инвестиционных

рисков

---------------------------------------------------------------------------

79 Формирование и развитие Проект АРКИ 1999-2000 гг.

системы страхования Закона РК

инвестиционных рисков

путем включения в Закон

"О государственной

поддержке прямых

инвестиций" законодательного

обеспечения выдачи гарантий

политического и суверенного

риска и определение

уполномоченного органа,

ответственного за выдачу

таких гарантий

---------------------------------------------------------------------------

80 Развитие рынка страховых Предложения в АРКИ 1999-2000 гг.

услуг, оказание поддержки Правительство РК

казахстанским страховым

организациям в развитии

международного сотрудничества

и заключении соглашений о

предоставлении страховых

покрытий с ведущими

зарубежными страховыми

компаниями

---------------------------------------------------------------------------

20. Ведущая роль государства в инвестировании средств, в создание

инфраструктуры, необходимой для реализации проектов

---------------------------------------------------------------------------

81 Обеспечение участия Нормативные АЭП, Минфин, 4 квартал

АРКИ в разработке правовые акты АРКИ 1999 г.

программы государственных

инвестиций

---------------------------------------------------------------------------

82 Совершенствование Нормативные Минфин, АРКИ 2000 г.

механизма предоставления правовые акты

правовых гарантий при

вложении прямых инвестиций

в развитие инфраструктуры

---------------------------------------------------------------------------

83 Развитие инфраструктуры В составе годового АРКИ, МЭИТ, 1999-2000гг.

путем создания отчета МТКТ, МНВО,

индустриальных парков, АПМБ

бизнес-инкубаторов и других

организационных форм, в

которых заинтересованы

прямые инвесторы

---------------------------------------------------------------------------

21. Выполнение функций "омбудсмана" и эффективное разрешение

текущих проблем инвесторов

---------------------------------------------------------------------------

84 Организация службы Постановление АРКИ, Минфин 2000 г.

омбудсмана (или комиссии Правительства РК

по рассмотрению жалоб

инвесторов), направленной

на пресечение злоупотреблений

со стороны государственных

органов в отношении инвесторов

и содействие в разрешении

споров во внесудебном порядке

---------------------------------------------------------------------------

Ресурсное обеспечение программы

22. Институциональное развитие Агентства РК по инвестициям

---------------------------------------------------------------------------

85 Продолжить работу с Проект Закона, АРКИ II квартал

инвесторами на основе нормативные правовые 1999 г.

принципа "One Stop Shop" и акты, инструкции

качественно улучшить уровень

предоставляемых им услуг.

Агентство Республики

Казахстан по инвестициям

будет последовательно

выполнять координирующую

роль по привлечению

прямых инвестиций в

казахстанскую экономику

и функции единственного

государственного органа,

уполномоченного представлять

Республику Казахстан перед

инвесторами

---------------------------------------------------------------------------

86 Концентрация деятельности

на выполнении следующих

функций:

маркетинга страны (country Проект Закона, АРКИ II квартал

маrкеting), нормативные правовые 1999 г.

содействия инвестициям акты, инструкции

(investment рrомоtiоn),

обеспечение нефинансовых

гарантий инвестиций, т.е.

возьмет на себя функции

уполномоченного органа

(омбудсмана) по защите

прав инвесторов

---------------------------------------------------------------------------

87 Создать развернутую и Проект постановления АРКИ, МИД 1999-2000гг.

эффективную сеть Правительства

заграничных представителей

Агентства Республики

Казахстан по инвестициям

с использованием возможностей

посольств и дипломатических

представительств Республики

Казахстан за рубежом

---------------------------------------------------------------------------

88 Активизировать сотрудничество В составе годового АРКИ, МИД 1999-2000гг.

Агентства Республики Казахстан отчета

по инвестициям с аналогичными

зарубежными агентствами для

изучения инвестиционных

особенностей в целевых странах

и опыта работы по привлечению

инвестиций

---------------------------------------------------------------------------

89 Продолжить взаимодействие со В составе годового АРКИ, МИД 1999-2000гг.

Всемирным Банком, МВФ, МИГА, отчета

ПРООН, ФИАС, ЮНИДО, ЮСАИД,

ТАСИС, WAIPA и другими

международными организациями

---------------------------------------------------------------------------

90 Активизировать взаимодействие В составе годового АРКИ,Акимы 1999-2000гг.

с местными исполнительными отчета областей, гг.

органами по привлечению Астаны и

прямых инвестиций в развитие Алматы

малых и средних городов,

депрессивных районов и

специальных экономических

зон

---------------------------------------------------------------------------

23. Финансовое обеспечение

---------------------------------------------------------------------------

91 Определить размеры В составе годового АРКИ, Минфин, 1999 г.

финансовых ресурсов, отчета МИД

необходимых для

активизации привлечения

прямых инвестиций на

период 1999-2000 годы,

в т.ч. для реализации

рекламно-информационной

деятельности внутри

страны и за рубежом

---------------------------------------------------------------------------

92 Поиск внебюджетных В составе годового АРКИ, Минфин 1999-2000гг.

источников финансовых отчета

средств для реализации

Программы, в т.ч. путем

привлечения внешней

финансовой помощи

---------------------------------------------------------------------------

24. Кадровое обеспечение

---------------------------------------------------------------------------

93 Продолжить работу по В составе годового АРКИ, МИД 1999-2000 гг.

созданию отчета

межрегионального центра

ЮНИДО по инвестиционному

тренингу в Центральной

Азии

---------------------------------------------------------------------------

94 Разработать и ввести в В составе годового МНВО, АРКИ 1999-2000гг.

учебный процесс курсы и отчета

программы по прямым

инвестициям для студентов

экономических, финансовых

и юридических специальностей,

а также краткосрочные курсы

и семинары для отечественных

и иностранных инвесторов

---------------------------------------------------------------------------

95 Разработать специальный В составе годового Академия 1999-2000гг.

курс по вопросам отчета госслужбы при

государственной поддержки Президенте

прямых инвестиций для Республики

государственных служащих Казахстан,

центральных и местных АРКИ,

исполнительных органов, МНиВО

в т.ч. для работников

налоговых и таможенных

органов

---------------------------------------------------------------------------

96 Разработать специальный В составе годового АРКИ, Казинвест, 1999-2000

курс по привлечению отчета Дипакадемия гг.

прямых инвестиций, МИДа

предназначенных для

работников посольств

и дипломатических

представительств

---------------------------------------------------------------------------

97 Разработка специальной В составе годового АРКИ,Казинвест,1999-2000гг.

программы, отчета МИД

предусматривающей помимо

учебных курсов организацию

обмена опытом и стажировки

в аналогичных зарубежных

агентствах по поддержке

инвестиций в странах,

успешно привлекающих

прямые инвестиции для

развития национальной

экономики

__________________________________________________________________________

(Специалисты: Склярова И.В.,

Кушенова Д.С.)