Қазақстан Республикасы Президентінің заңдарға қол қоюы үшін белгіленген бір ай мерзім бөлігінде Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 2) тармақшасын ресми түсіндіру туралы

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2010 жылғы 18 қазандағы N 3 нормативтік қаулысы.

Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі, Төраға И.И.Рогов, Кеңес мүшелері Н.В.Белоруков, А.Н.Жайылғанова, В.А.Малиновский, А.М.Нұрмағамбетов, Ү.М.Стамқұлов қатысқан құрамда, мыналардың:

өтініш субъектісінің өкілі - Қазақстан Республикасының Әділет вице-министрі Д.Р.Құсдәулетовтің,

Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының өкілі - Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты С.Б.Ақылбайдың,

Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің өкілі - Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты С.Ғ.Темірболатовтың,

Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының өкілі - Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының орынбасары А.Қ.Дауылбаевтың қатысуымен

өзінің ашық отырысында Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К.Қ.Мәсімовтің Қазақстан Республикасы Президентінің заңдарға қол қоюы үшін белгіленген бір ай мерзім бөлігінде Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 2) тармақшасын ресми түсіндіру туралы өтінішін қарады.

Баяндамашы - Конституциялық Кеңестің мүшесі Ү.М.Стамқұловтың хабарлауын, отырысқа қатысушылардың сөздерін тыңдап, сарапшы-филология ғылымдарының докторы, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің профессоры А.Қ.Қайыржановтың қорытындысымен және конституциялық іс жүргізудің өзге де материалдарымен танысып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі

анықтады:

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесіне 2010 жылғы 27 қыркүйекте Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің "Президенттің заңдарға қол қоюы үшін осы нормамен белгіленген бір ай мерзімнің оларды халыққа жария ету рәсіміне қолданылуы" бөлігінде Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 2) тармақшасын ресми түсіндіру туралы өтініші келіп түсті.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 2) тармақшасын өтініш нысанына қатысты ресми түсіндірген кезде Конституциялық Кеңес мынаны негізге алды.

Конституцияның 44-бабы 2) тармақшасына сәйкес Республика Президенті "Парламент ұсынған заңға бір ай ішінде қол қояды, заңды халыққа жария етеді не заңды немесе оның жекелеген баптарын қайтадан талқылап, дауысқа салу үшін қайтарады".

Конституцияның мәтінінде "Парламент ұсынған заңға бір ай ішінде қол қояды" деген сөздер және "заңды халыққа жария етеді" деген сөздер үтір белгісімен бөлінген. Сол арқылы, заң шығармашылығы процесінің дербес екі кезеңі - заңға қол қою және заңды халыққа жария ету кезеңдері бір-бірінен ажыратылған. Бұдан, белгіленген бір ай мерзім Мемлекет басшысының Парламент ұсынған заңға қол қою кезеңі үшін ғана көзделгені келіп шығады.

Барлық заңдар, Республика қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттар жарияланады. Азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты нормативтік құқықтық актілерді ресми түрде жариялау оларды қолданудың басты шарты болып табылады (Конституцияның 4-бабының 4-тармағы).

Республика Президенті өзі қол қойған заңды қай уақыт кезеңі ішінде халыққа жария ететіні Конституцияда көрсетілмеген. Конституцияның 62-бабы 8-тармағының мазмұнын негізге ала отырып, заңды халыққа жария ету мерзімдері, қажет болғанда, заңнамалық актілерді әзірлеу, ұсыну, талқылау, күшіне енгізу және жариялау тәртібін реттейтін арнаулы заңда айқындалуы мүмкін.

Баяндалғанның негізінде, Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын, 1995 жылғы 29 желтоқсандағы № 2737 "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 17-бабы 3-тармағының 1) тармақшасын, 31-33, 37-баптарын және 41-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі

Ескерту. Дәлелдеу бөлігіне өзгеріс енгізілді – ҚР Конституциялық Кеңесінің 16.11.2022 № 1 нормативтік қаулысымен.

қаулы етеді:

1. Қазақстан Республикасының Президенті "Парламент ұсынған заңға бір ай ішінде қол қояды, заңды халыққа жария етеді..." деген бөлігінде Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 2) тармақшасының нормасын, ол бір ай мерзімді Мемлекет басшысының заңға тек қол қоюы үшін ғана белгілейді деп түсінген жөн.

Заңды халыққа жария ету мерзімдері, қажет болғанда, заңнамалық актілерді әзірлеу, ұсыну, талқылау, күшіне енгізу және жариялау тәртібін реттейтін арнаулы заңда айқындалуы мүмкін.

Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Конституциялық Кеңесінің 16.11.2022 № 1 нормативтік қаулысымен.

2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 74-бабының 3-тармағына сәйкес нормативтік қаулы оны қабылдаған күннен бастап күшіне енеді, шағымдануға жатпайды, Республиканың бүкіл аумағында жалпыға бірдей міндетті және Қазақстан Республикасы Конституциясының 73-бабының 4-тармағында көзделген ретті ескере отырып, түпкілікті болып табылады.

3. Осы нормативтік қаулы республикалық ресми басылымдарда қазақ және орыс тілдерінде жариялансын.

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Төрағасы

И. Рогов

Об официальном толковании подпункта 2) статьи 44 Конституции Республики Казахстан в части установленного месячного срока для подписания законов Президентом Республики Казахстан

Нормативное постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 18 октября 2010 года № 3.

Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Рогова И.И., членов Совета Белорукова Н.В., Жаилгановой А.Н., Малиновского В.А., Нурмагамбетова A.M., Стамкулова У.М., с участием:

представителя субъекта обращения - вице-Министра юстиции Республики Казахстан Куставлетова Д.Р.,

представителя Сената Парламента Республики Казахстан - депутата Сената Парламента Республики Казахстан Акылбая С.Б.,

представителя Мажилиса Парламента Республики Казахстан - депутата Мажилиса Парламента Республики Казахстан Темирбулатова С.Г.,

представителя Генеральной прокуратуры Республики Казахстан - заместителя Генерального Прокурора Республики Казахстан Даулбаева А.К.

рассмотрел в открытом заседании обращение Премьер-Министра Республики Казахстан Масимова К.К. об официальном толковании подпункта 2) статьи 44 Конституции Республики Казахстан в части установленного месячного срока для подписания законов Президентом Республики Казахстан.

Заслушав сообщение докладчика - члена Конституционного Совета Стамкулова У.М., выступления участников заседания, ознакомившись с заключением эксперта - доктора филологических наук, профессора Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева Каиржанова А.К. и другими материалами конституционного производства, Конституционный Совет Республики Казахстан

установил:

В Конституционный Совет Республики Казахстан 27 сентября 2010 года поступило обращение Премьер-Министра Республики Казахстан об официальном толковании подпункта 2) статьи 44 Конституции Республики Казахстан в части "распространения установленного этой нормой месячного срока для подписания Президентом законов на процедуру их обнародования".

При официальном толковании подпункта 2) статьи 44 Конституции Республики Казахстан применительно к предмету обращения Конституционный Совет исходит из следующего.

В соответствии с подпунктом 2) статьи 44 Конституции Президент Республики "подписывает представленный закон в течение одного месяца, обнародует закон либо возвращает закон или отдельные его статьи для повторного обсуждения и голосования".

В тексте Конституции слова "подписывает представленный закон в течение одного месяца" и слова "обнародует закон" разделены запятой. Тем самым, выделены две самостоятельные стадии законотворческого процесса - подписание закона и обнародование закона. Из этого следует, что установленный месячный срок предусмотрен исключительно для стадии подписания Главой государства закона.

Все законы, международные договоры, участником которых является Республика, публикуются. Официальное опубликование нормативных правовых актов, касающихся прав, свобод и обязанностей граждан, является обязательным условием их применения (пункт 4 статьи 4 Конституции).

В Конституции не указан период времени, в течение которого Президент Республики обнародует подписанный им закон. Исходя из содержания пункта 8 статьи 62 Конституции, сроки обнародования закона, при необходимости, могут быть определены в специальном законе, регламентирующем порядок разработки, представления, обсуждения, введения в действие и опубликования законодательных актов.

На основании изложенного, руководствуясь подпунктом 4) пункта 1 статьи 72 Конституции Республики Казахстан, подпунктом 1) пункта 3 статьи 17, статьями 31-33, 37 и подпунктом 2) пункта 1 статьи 41 Конституционного закона Республики Казахстан от 29 декабря 1995 года № 2737 "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет Республики Казахстан

Сноска. Мотивировочная часть с изменениями, внесенными нормативным постановлением Конституционного Совета РК от 16.11.2022 № 1.

постановляет:

1. Норму подпункта 2) статьи 44 Конституции Республики Казахстан в той части, что Президент Республики Казахстан "подписывает представленный закон в течение одного месяца, обнародует закон..." следует понимать таким образом, что она устанавливает месячный срок исключительно для подписания закона Главой государства.

Сроки обнародования закона, при необходимости, могут быть определены в специальном законе, регламентирующем порядок разработки, представления, обсуждения, введения в действие и опубликования законодательных актов.

Сноска. Пункт 1 с изменением, внесенным нормативным постановлением Конституционного Совета РК от 16.11.2022 № 1.

2. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление вступает в силу со дня его принятия, обжалованию не подлежит, является общеобязательным на всей территории республики и окончательным с учетом случая, предусмотренного пунктом 4 статьи 73 Конституции Республики Казахстан.

3. Опубликовать настоящее нормативное постановление на казахском и русском языках в официальных республиканских печатных изданиях.

Председатель
Конституционного Совета
Республики Казахстан	И. Рогов