Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің кейбір нормативтік қаулыларын қайта қарау туралы

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2022 жылғы 16 қарашадағы № 1 нормативтік қаулысы

Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі, Төраға Қ.Ә. Мәми, Кеңес мүшелері А.Қ. Дауылбаев, В.А. Малиновский, И.Д. Меркель, Р.Ж. Мұқашев, Ә.А. Темірбеков және У. Шапақ қатысқан құрамдағы

ашық отырыста "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2022 жылғы 8 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына байланысты Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің кейбір нормативтік қаулыларын қайта қарау туралы мәселені өз бастамасы бойынша қарады.

Баяндамашы - Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің мүшесі Ә.А.Темірбековтің хабарламасын тыңдап, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің нормативтік қаулыларын және конституциялық іс жүргізудің басқа да материалдарын талдай отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі

анықтады:

2022 жылғы 5 маусымда республикалық референдумда қабылданған "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2022 жылғы 8 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңымен еліміздің Негізгі Заңына елеулі түзетулер енгізілді.

Конституциялық новеллалар президенттік басқару нысанын жаңғырту, Парламенттің рөлін нығайту және заң шығару процесін қайта форматтау, Конституциялық Сот құру, жергілікті мемлекеттік басқару мен өзін-өзі басқару кепілдіктерін күшейту, өлім жазасын жою және басқа да мәселелерді қамтиды.

Мұның бәрі Конституциялық Кеңестің нормативтік қаулыларымен қоса, елдің қолданыстағы құқығын Республиканың жаңартылған Конституциясына сәйкес келтіруді талап етеді.

"Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" 1995 жылғы 29 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 36-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес Конституциялық Кеңестің шешімін Кеңес Қазақстан Республикасы Президентінің бастамасы бойынша немесе өз бастамасы бойынша, егер қабылданған шешімге негіз болған Конституция нормасы өзгерсе, қайта қарауы мүмкін.

Конституциялық Кеңес бұған дейін өзінің қорытынды шешімдерін қайта қарау бойынша ұстанымдарын айқындаған болатын (2007 жылғы 8 қарашадағы № 9, 2008 жылғы 7 ақпандағы № 1, 2008 жылғы 24 қыркүйектегі № 7, 2011 жылғы 27 сәуірдегі № 4, 2017 жылғы 17 сәуірдегі № 2 және 2017 жылғы 3 қарашадағы № 3 нормативтік қаулылар).

Баяндалғанның негізінде, Қазақстан Республикасы Конституциясы 4-бабының 1 және 2-тармақтарын, "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" 1995 жылғы 29 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 31-33-баптарын, 36-бабы 1-тармағының 1) тармақшасын және 3-тармағын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі

қаулы етеді:

1. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің мына нормативтік қаулыларының:

1.1. "Республика Президентінің Парламент актілеріне қол қояр алдында оларға өз қолдарын қоюға міндетті лауазымды адамдар тобы бөлігіндегі Қазақстан Республикасы Конституциясының 45-бабының 3-тармағын және 44-бабының 2) тармақшасын ресми түсіндіру туралы" 1997 жылғы 29 мамырдағы № 13/2;

1.2. "Қазақстан Республикасы Конституциясының 71-бабы 3-тармағы екінші абзацының нормасын ресми түсіндіру туралы" 2011 жылғы 16 наурыздағы № 3;

1.3. "Қазақстан Республикасы Конституциясының 71-бабы 3-тармағы екінші абзацының нормасын ресми түсіндіру туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2011 жылғы 16 наурыздағы № 3 Нормативтік қаулысына түсіндірме беру туралы" 2020 жылғы 4 ақпандағы № 2 қосымша қаулысының күші толығымен жойылсын.

2. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің мына:

2.1. "Парламент Сенаты депутаттарының өкілеттігін мерзімінен бұрын тоқтату бөлігіндегі Қазақстан Республикасы Конституциясының 52-бабының 3 және 5-тармақтарын ресми түсіндіру туралы" 1997 жылғы 16 мамырдағы № 11/2 нормативтік қаулысының:

қарар бөлігінің 1-тармағындағы "мейлінше толық" деген сөздер алып тасталып;

2.2. "Қазақстан Республикасы Конституциясы 88-бабының 4-тармағын ресми түсіндіру туралы" 2000 жылғы 31 мамырдағы № 3/2 нормативтік қаулысының:

дәлелдеу бөлігінің бесінші абзацындағы "Конституция 44-бабының 3) тармақшасы, Қазақстан Республикасының Президенті облыстар, республикалық маңызы бар қалалар мен республика астанасы әкімдері актілерінің күшін жояды не толық немесе ішінара тоқтата тұрады деп белгілейді, ал" деген сөздер алып тасталып;

2.3. "Қазақстан Республикасы Конституциясының 52-бабы 4-тармағын, 71-бабы 5-тармағын, 79-бабы 2-тармағын, 83-бабы 3-тармағын және 15-бабы 2-тармағын ресми түсіндіру туралы" 2003 жылғы 30 қаңтардағы № 10 нормативтік қаулысының:

дәлелдеу бөлігінде:

1-тармақтың бірінші және екінші абзацтары;

2-тармақта:

екінші абзацта екінші сөйлем;

үшінші абзац;

қарар бөлігінің 1 және 2-тармақтары алып тасталып;

2.4. "Қазақстан Республикасы Конституциясының 54-бабын, 61-бабы 3-тармағының 1) және 3) тармақшаларын, сондай-ақ мемлекеттік басқаруды ұйымдастыру мәселелері бойынша басқа да бірқатар нормаларын ресми түсіндіру туралы" 2008 жылғы 15 қазандағы № 8 нормативтік қаулысының:

дәлелдеу бөлігінде:

1-тармақтың бірінші абзацында "конституциялық заңдар мен" деген сөздер;

2-тармақтың үшінші абзацы;

қарар бөлігінің 2-тармағындағы "Республиканың аумағында заңдардың, Қазақстан Республикасының Президенті жарлықтарының және өзге де нормативтік құқықтық актілердің дәлме-дәл әрі біркелкі қолданылуын, жедел-іздестіру қызметінің, анықтау мен тергеудің, әкімшілік және орындаушылық іс жүргізудің заңдылығын" деген сөздер алып тасталып;

2.5. "Қазақстан Республикасы Президентінің заңдарға қол қоюы үшін белгіленген бір ай мерзім бөлігінде Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 2) тармақшасын ресми түсіндіру туралы" 2010 жылғы 18 қазандағы № 3 нормативтік қаулысының:

дәлелдеу бөлігінде:

үшінші және төртінші абзацтарда "Сенаты" деген сөздер;

қарар бөлігінің 1-тармағындағы "Сенаты" деген сөз алып тасталып;

2.6. "Конституциялық мерзімдерді есептеу мәселесі бойынша Қазақстан Республикасы Конституциясының нормаларын ресми түсіндіру туралы" 2012 жылғы 13 сәуірдегі № 2 нормативтік қаулысының:

дәлелдеу бөлігінде:

1-тармақтың бірінші абзацындағы "73-баптың 3-тармағы,", "71-баптың 3-тармағы," деген сөздер мен цифрлар;

3-тармақта:

бірінші және екінші абзацтарда "Сенаты" деген сөздер;

6-тармақ;

7-тармақтың бірінші абзацындағы "71-бабының 3-тармағында," деген сөздер мен цифрлар;

қарар бөлігінің 6-тармағы алып тасталып;

2.7. "Қазақстан Республикасы Конституциясының 15-бабының 2-тармағын ресми түсіндіру туралы" 2020 жылғы 15 желтоқсандағы № 4 нормативтік қаулысының:

дәлелдеу бөлігінде:

1-тармақта:

үшінші абзацта екінші сөйлем;

төртінші абзацта екінші, үшінші және төртінші сөйлемдер;

бесінші, алтыншы, жетінші және сегізінші абзацтар;

2-тармақ;

қарар бөлігінің 1 және 2-тармақтары алынып, ішінара күші жойылсын.

3. "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" 1995 жылғы 29 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңы 40-бабының 1-тармағына сәйкес осы нормативтік қаулының кері күші жоқ деп белгіленсін.

4. Қазақстан Республикасы Конституциясының 74-бабының 3-тармағына сәйкес нормативтік қаулы қабылданған күннен бастап күшіне енеді, Республиканың бүкіл аумағында жалпыға бірдей міндетті, түпкілікті болып табылады және шағымдануға жатпайды.

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі

О пересмотре некоторых нормативных постановлений Конституционного Совета Республики Казахстан

Нормативное постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 16 ноября 2022 года № 1

Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя К.А. Мами, членов Совета А.К. Даулбаева, В.А. Малиновского, И.Д. Меркеля, Р.Ж. Мукашева, А.А. Темербекова и У. Шапак

рассмотрел по собственной инициативе в открытом заседании вопрос о пересмотре некоторых нормативных постановлений Конституционного Совета Республики Казахстан в связи с принятием Закона Республики Казахстан от 8 июня 2022 года "О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Казахстан".

Заслушав сообщение докладчика - члена Конституционного Совета Республики Казахстан Темербекова А.А., проанализировав нормативные постановления Конституционного Совета Республики Казахстан и другие материалы конституционного производства, Конституционный Совет Республики Казахстан

установил:

Законом Республики Казахстан от 8 июня 2022 года "О внесении изменений и дополнений в Конституцию Республики Казахстан", принятым на республиканском референдуме 5 июня 2022 года, внесены существенные коррективы в Основной Закон страны.

Конституционные новеллы касаются модернизации президентской формы правления, укрепления роли Парламента и переформатирования законодательного процесса, учреждения Конституционного Суда, усиления гарантий местного государственного управления и самоуправления, отмены смертной казни и других вопросов.

Все это требует приведения в соответствие с обновленной Конституцией Республики действующего права страны, включая нормативные постановления Конституционного Совета.

В соответствии с подпунктом 1) пункта 1 статьи 36 Конституционного закона Республики Казахстан от 29 декабря 1995 года "О Конституционном Совете Республики Казахстан" решение Конституционного Совета может быть пересмотрено им по инициативе Президента Республики Казахстан или по собственной инициативе в случае, если изменилась норма Конституции, на основании которой было принято решение.

Конституционным Советом ранее были определены подходы по пересмотру его итоговых решений (нормативные постановления от 8 ноября 2007 года № 9, от 7 февраля 2008 года № 1, от 24 сентября 2008 года № 7, от 27 апреля 2011 года № 4, от 17 апреля 2017 года № 2 и от 3 ноября 2017 года № 3).

На основании изложенного, руководствуясь пунктами 1 и 2 статьи 4 Конституции Республики Казахстан, статьями 31-33, подпунктом 1) пункта 1 и пунктом 3 статьи 36 Конституционного закона Республики Казахстан от 29 декабря 1995 года "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет Республики Казахстан

постановляет:

1. Отменить в целом следующие нормативные постановления Конституционного Совета Республики Казахстан:

1.1. от 29 мая 1997 года № 13/2 "Об официальном толковании пункта 3 статьи 45 и подпункта 2) статьи 44 Конституции Республики Казахстан в части круга должностных лиц, обязанных скреплять своими подписями акты Парламента перед их подписанием Президентом Республики";

1.2. от 16 марта 2011 года № 3 "Об официальном толковании нормы абзаца второго пункта 3 статьи 71 Конституции Республики Казахстан";

1.3. дополнительное постановление от 4 февраля 2020 № 2 "Об истолковании нормативного постановления Конституционного Совета Республики Казахстан от 16 марта 2011 года № 3 "Об официальном толковании нормы абзаца второго пункта 3 статьи 71 Конституции Республики Казахстан".

2. Отменить в части следующие нормативные постановления Конституционного Совета Республики Казахстан:

2.1. от 16 мая 1997 года № 11/2 "Об официальном толковании пунктов 3 и 5 статьи 52 Конституции Республики Казахстан в части досрочного прекращения полномочий депутатов Сената Парламента", исключив:

в пункте 1 постановляющей части слово "исчерпывающий";

2.2. от 31 мая 2000 года № 3/2 "Об официальном толковании пункта 4 статьи 88 Конституции Республики Казахстан", исключив:

в абзаце пятом мотивировочной части слова "подпункт 3) статьи 44 Конституции устанавливает, что Президент Республики Казахстан отменяет либо приостанавливает полностью или частично действие актов акимов областей, городов республиканского значения и столицы Республики, а";

2.3. от 30 января 2003 года № 10 "Об официальном толковании пункта 4 статьи 52, пункта 5 статьи 71, пункта 2 статьи 79, пункта 3 статьи 83 и пункта 2 статьи 15 Конституции Республики Казахстан", исключив:

в мотивировочной части:

абзацы первый и второй пункта 1;

в пункте 2:

в абзаце втором второе предложение;

абзац третий;

пункты 1 и 2 постановляющей части;

2.4. от 15 октября 2008 года № 8 "Об официальном толковании статьи 54, подпунктов 1) и 3) пункта 3 статьи 61, а также ряда других норм Конституции Республики Казахстан по вопросам организации государственного управления", исключив:

в мотивировочной части:

в абзаце первом пункта 1 слова "конституционные законы и";

абзац третий пункта 2;

в пункте 2 постановляющей части слова "за точным и единообразным применением законов, указов Президента Республики Казахстан и иных нормативных правовых актов на территории Республики, за законностью оперативно-розыскной деятельности, дознания и следствия, административного и исполнительного производства";

2.5. от 18 октября 2010 года № 3 "Об официальном толковании подпункта 2) статьи 44 Конституции Республики Казахстан в части установленного месячного срока для подписания законов Президентом Республики Казахстан", исключив:

в мотивировочной части:

в абзаце третьем слова "Сенатом Парламента";

в абзаце четвертом слова "Сенатом Парламента" и ", представленного Сенатом Парламента";

в пункте 1 постановляющей части слова "Сенатом Парламента";

2.6. от 13 апреля 2012 года № 2 "Об официальном толковании норм Конституции Республики Казахстан по вопросу исчисления конституционных сроков", исключив:

в мотивировочной части:

в абзаце первом пункта 1 слова и цифры "пункт 3 статьи 73,", "пункт 3 статьи 71,";

в пункте 3:

в абзаце первом слова "Сенатом Парламента";

в абзаце втором слова ", представленного Сенатом Парламента";

пункт 6;

в абзаце первом пункта 7 слова и цифры "пункте 3 статьи 71,";

пункт 6 постановляющей части;

2.7. от 15 декабря 2020 года № 4 "Об официальном толковании пункта 2 статьи 15 Конституции Республики Казахстан", исключив:

в мотивировочной части:

в пункте 1:

в абзаце третьем второе предложение;

в абзаце четвертом предложения второе, третье и четвертое;

абзацы пятый, шестой, седьмой и восьмой;

пункт 2;

пункты 1 и 2 постановляющей части.

3. В соответствии с пунктом 1 статьи 40 Конституционного закона Республики Казахстан от 29 декабря 1995 года "О Конституционном Совете Республики Казахстан" определить, что настоящее нормативное постановление не имеет обратной силы.

4. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики Казахстан нормативное постановление вступает в силу со дня его принятия, является общеобязательным на всей территории Республики, окончательным и обжалованию не подлежит.

Конституционный Совет Республики Казахстан