Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы Парламенті 1998 жылғы 15 желтоқсанда қабылдаған және Қазақстан Республикасы Президентіне қол қоюға ұсынған "Өсімдіктер карантині туралы" Заңның Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін тексеру туралы өтінімі жөнінде

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 1999 жылғы 4 ақпандағы N 16/2 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің 2011 жылғы 27 сәуірдегі № 4 нормативтік қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Конституциялық Кеңесінің 2011.04.27 № 4 нормативтік қаулысымен.

Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесі құрамына Кеңес Төрағасы Ю.А.Ким, және Кеңес мүшелері Н.И.Акуев, Ж.Д.Бұсырманов, О.Қ.Ықсанов, В.В.Мамонов, С.Ғ.Темірболатов қатысқан, Қазақстан Республикасы Президентінің өкілі, Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Заңдар және сот жүйесі мәселелері жөніндегі бөлімінің сектор меңгерушісі К.К.Әлжановтың; Қазақстан Республикасы Парламентінің өкілдері: Сенат депутаттары О.С.Сәпиев пен Г.В.Кимнің, Мәжіліс депутаттары М.В.Трошихиннің, В.Н.Весниннің және А.М.Рамазановтың, Парламент Мәжілісі Аппаратының бас сарапшылары К.Әміренов пен Ф.П.Ширяевтің; Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің өкілі, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің өсімдіктер карантині жөніндегі мемлекеттік бас инспектрі А.А.Аманжоловтың қатысуымен ашық отырысында Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы Парламенті 1998 жылғы 15 желтоқсанда қабылдаған және Қазақстан Республикасы Президентіне қол қоюға ұсынған "Өсімдіктер карантині туралы" Заңның Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін тексеру туралы өтінімін қарады.
Конституциялық Кеңестің мүшесі Н.И.Акуевтің хабарламасын, өтінім субъектісінің өкілі К.К.Әлжановтың, Премьер-Министрдің өкілі А.А.Аманжоловтың, Парламент өкілдері В.Н.Весниннің, М.В.Трошихинның, А.М.Рамазановтың және Г.М.Кимнің сөйлеген сөздерін тыңдап және осы өтінімге қатысты қолдағы бар құжаттар мен материалдарды зерттей келіп, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі мынаны анықтады:
Конституциялық Кеңеске 1998 жылғы 30 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан Республикасы Парламенті 1998 жылғы 15 желтоқсанда қабылдаған және Қазақстан Республикасы Президентіне қол қоюға ұсынған "Өсімдіктер карантині туралы" Заңның Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкестігін тексеру туралы өтінімі келіп түсті. Осы өтінім 1999 жылғы 4 қаңтарда конституциялық іс жүргізуге қабылданды.
"Өсімдіктер карантині туралы" Заңның жобасын, келісім рәсімдерін сақтай отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі енгізіп, Парламент Мәжілісі мақұлдаған және Сенаты қабылдаған. Парламент қабылдаған Заң 1998 жылғы 16 желтоқсанда Қазақстан Республикасы Президентіне қол қоюға табыс етілген.
Өтінім субъектісі өкілінің пікірі бойынша Парламент қабылдаған "Өсімдіктер карантині туралы" Заң мынадай негіздемелер бойынша Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес келмейді:
1) Заңның реттейтін нысанасы (өсімдіктер карантині) Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабының 3-тармағына сәйкес Парламент заң шығаруға құқылы қоғамдық қатынастар аясына жатпайды;
2) "Өсімдіктер карантині туралы" Заңның арнайы уәкілетті органы - орталық атқарушы орган функцияларын жүзеге асыратын Өсімдіктер карантині жөніндегі мемлекеттік фитосанитарлық қызметті құруды көздеуі орталық атқару органдарын құруды, қайта құруды және таратуды Мемлекеттік басшысының құзыретіне жатқызатын Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 3) тармақшасына қайшы келеді;
3) Мемлекеттік кірістерді қысқартуды немесе мемлекеттік шығыстарды ұлғайтуды көздейтін заң жобалары тек Республика Үкіметінің оң қорытындысы болғанда ғана енгізіледі деген Қазақстан Республикасы Конституциясының 61-бабы 6-тармағының талабы бұзылған.
Өтінім субъектісі өкілінің келтірген дәлелдерін қарап, Конституциялық Кеңес "Өсімдіктер карантині туралы" Заңды конституциялық емес деп тануға негіз жоқ деп тапты.
1. "Өсімдіктер карантині туралы" Заң реттейтін нысана Парламенттің заңдар шығаруына құқық беретін Конституцияның 61-бабы 3-тармағының 9), 11) және 7) тармақшаларында көзделген қоғамдық қатынастарға жатады. Парламент "Өсімдіктер карантині туралы" Заңды қабылдағанда өз өкілеттіктері шегінде іс-әрекет жасаған және оның құзыреті тұрғысынан осы Заң Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес келеді.
2. Өсімдіктер карантині бойынша мемлекеттік фитосанитарлық қызметті құруды көздейтін "Өсімдіктер карантині туралы" Заңның 5-бабы Қазақстан Республикасы Президентінің Республика Үкіметінің құрамына енбейтін орталық атқарушы органдарды құру, тарату және қайта құру құқықтарын айқындайтын Қазақстан Республикасы Конституциясы 44-бабының 3) тармақшасына қайшы келмейді.
Қаралып отырған Заң нормаларын талдау Заңның Өсімдіктер карантині бойынша мемлекеттік фитосанитарлық қызметтің нақты мәртебесін анықтамайтынын, бұл мәселені шешу құқығын Қазақстан Республикасының Үкіметіне беріп отырғанын (Заңның 5-бабы) көрсетеді. Демек, "Өсімдіктер карантині туралы" Заңның Қазақстан Республикасы Президентінің жоғарыда көрсетілген өкілеттіктерін бұзады деп дәлелдеуге негіз жоқ.
3. Қазақстан Республикасы Конституциясы 61-бабының 6-тармағында мемлекеттік кірістерді қысқартуды немесе мемлекеттік шығыстарды ұлғайтуды көздейтін заң жобалары тек Республика Үкіметінің оң қорытындысы болғанда ғана енгізіледі деп белгіленген. Мына жағдайда "Өсімдіктер карантині туралы" Заңның жобасы бойынша Үкіметтің өзі заң шығаруға бастамашы болуы қабылданған Заңды орындауға байланысты болуы мүмкін мемлекеттік шығындарға деген оның келісімін білдіреді.
Баяндалғандардың негізінде және Қазақстан Республикасы Конституциясы K951000_ 72-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын, Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" U952737_ конституциялық заң күші бар Жарлығының 17-бабы 2-тармағының 1) тармақшасын және 37-бабын басшылыққа ала отырып, Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі қаулы етеді:
1. Қазақстан Республикасы Парламенті 1998 жылғы 15 желтоқсанда қабылдаған және Қазақстан Республикасы Президентіне қол қоюға ұсынған "Өсімдіктер карантині туралы" Қазақстан Республикасының Заңы Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес деп танылсын.
2. Осы қаулы Қазақстан Республикасы Конституциясы 74-бабының

3-тармағына сәйкес қабылданған күннен бастап күшіне енеді және

Республиканың бүкіл аумағында жалпыға бірдей міндетті, түпкілікті және

Қазақстан Республикасы Конституциясы 73-бабының 4-тармағында көзделген

жағдайды ескере отырып, шағымдануға жатпайды.

Қазақстан Республикасы

Конституциялық Кеңесінің

Төрағасы

Оқыған:

Қасымбеков Б.А.

Об обращении Президента Республики Казахстан о проверке соответствия Конституции Республики Казахстан Закона "О карантине растений", принятого Парламентом Республики Казахстан 15 декабря 1998 года и представленного на подпись Президенту Республики Казахстан

Постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 4 февраля 1999 года № 16/2. Отменено нормативным постановлением Конституционного Совета Республики Казахстан от 27 апреля 2011 года № 4

Сноска. Отменено нормативным постановлением Конституционного Совета РК от 27.04.2011 № 4.

Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Конституционного Совета Кима Ю.А. и членов Совета Акуева Н.И., Бусурманова Ж.Д., Ихсанова У.К., Мамонова В.В., Темирбулатова С.Г., с участием представителя Президента Республики Казахстан Альжанова К.К. - заведующего сектором Отдела по вопросам законодательства и судебной системы Администрации Президента Республики Казахстан; представителей Парламента Республики Казахстан: депутатов Сената Сапиева О.С. и Кима Г.В., депутатов Мажилиса Трошихина М.В., Веснина В.Н. и Рамазанова А.М., главных экспертов Аппарата Мажилиса Парламента Амренова К. и Ширяева Ф.П.; представителя Премьер-Министра Республики Казахстан Аманжолова А.А. - главного государственного инспектора по карантину растений Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан, рассмотрел в открытом заседании обращение Президента Республики Казахстан о проверке соответствия Конституции Республики Казахстан Закона Республики Казахстан "О карантине растений", принятого Парламентом Республики Казахстан 15 декабря 1998 года и представленного на подпись Президенту Республики Казахстан.
Заслушав сообщение докладчика - члена Конституционного Совета Акуева Н.И., выступления представителя субъекта обращения Альжанова К.К., представителя Премьер-Министра Аманжолова А.А. и представителей Парламента Веснина В.Н., Трошихина М.В., Рамазанова А.М. и Кима Г.В., исследовав имеющиеся документы и материалы по данному обращению, Конституционный Совет Республики Казахстан установил:
В Конституционный Совет Республики Казахстан 30 декабря 1998 года поступило обращение Президента Республики Казахстан о рассмотрении на предмет соответствия Конституции Республики Казахстан представленного на подпись Президенту Республики Казахстан Закона "О карантине растений". Указанное обращение принято к конституционному производству 4 января 1999 года.
Проект Закона "О карантине растений" был внесен Правительством, одобрен Мажилисом и принят Сенатом Парламента Республики Казахстан с соблюдением согласительных процедур. Принятый Парламентом Закон представлен на подпись Президенту Республики Казахстан 16 декабря 1998 года.
По мнению представителя субъекта обращения, принятый Парламентом Закон "О карантине растений" не соответствует Конституции Республики Казахстан по следующим основаниям:
1). Предмет регулирования Закона (карантин растений) не относится к сфере тех общественных отношений, по которым Парламент вправе издавать законы в соответствии с пунктом 3 статьи 61 Конституции Республики Казахстан.
2). Закон "О карантине растений" предусматривает создание специального уполномоченного органа - Государственной фитосанитарной службы по карантину растений с функциями центрального исполнительного органа, что противоречит подпункту 3) статьи 44 Конституции Республики Казахстан, в соответствии с которым образование, реорганизация и упразднение центральных исполнительных органов относятся к компетенции Главы государства.
3). Нарушено требование пункта 6 статьи 61 Конституции Республики Казахстан о том, что проекты законов, предусматривающие сокращение государственных доходов или увеличение государственных расходов, могут быть внесены лишь при наличии положительного заключения Правительства Республики.
Рассмотрев приведенные доводы представителя субъекта обращения, Конституционный Совет не находит оснований для признания Закона "О карантине растений" неконституционным.
1. Предмет регулирования Закона "О карантине растений" относится к общественным отношениям, предусмотренным в подпунктах 9), 11) и 7) пункта 3 статьи 61 Конституции, по которым Парламент вправе издавать законы. Принимая Закон "О карантине растений", Парламент действовал в пределах своих полномочий и с точки зрения его компетенции данный Закон соответствует Конституции Республики Казахстан.
2. Статья 5 Закона "О карантине растений", предусматривающая создание Государственной фитосанитарной службы по карантину растений, не противоречит подпункту 3) статьи 44 Конституции Республики Казахстан, в котором определены полномочия Президента Республики Казахстан по образованию, упразднению и реорганизации центральных исполнительных органов, не входящих в состав Правительства Республики.
Анализ норм рассматриваемого Закона показывает, что Закон не определяет конкретного статуса Государственной фитосанитарной службы по карантину растений, представляя право решения этого вопроса Правительству Республики Казахстан (статья 5 Закона). Следовательно, нет оснований утверждать, что Законом "О карантине растений" нарушаются указанные выше полномочия Президента Республики Казахстан.
3. Пункт 6 статьи 61 Конституции Республики Казахстан устанавливает, что проекты законов, предусматривающие сокращение государственных доходов или увеличение государственных расходов, могут быть внесены лишь при наличии положительного заключения Правительства Республики. В данном случае с законодательной инициативой по проекту Закона "О карантине растений" выступило само Правительство, что предполагает его согласие на возможные государственные расходы по исполнению принятого Закона.
На основании изложенного и руководствуясь подпунктом 2) пункта 1 статьи 72 K951000_ Конституции Республики Казахстан, подпунктом 1) пункта 2 статьи 17 и статьей 37 Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу конституционного закона, U952737_ "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет Республики Казахстан постановляет:

1. Закон Республики Казахстан "О карантине растений", принятый Парламентом Республики Казахстан 15 декабря 1998 года и представленный на подпись Президенту Республики Казахстан, признать соответствующим Конституции Республики Казахстан.
2. В соответствии с пунктом 3 статьи 74 Конституции Республики

Казахстан настоящее постановление вступает в силу со дня его принятия,

является общеобязательным на всей территории Республики, окончательным и

обжалованию не подлежит с учетом случая, предусмотренного пунктом 4 статьи

73 Конституции Республики Казахстан.

Председатель

(специалист: Р.Жантасова

оператор: Н.Мартина)