Мемлекеттік кітапханалардың кітапхана қорын қалыптастыру, сақтау және пайдалану қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігінің 2007 жылғы 25 мамырдағы N 152 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2007 жылғы 19 маусымда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 4748 болып енгізілді.

Ескерту. Бұйрықтың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Мәдениет және спорт министрінің 10.12.2015 № 384 (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

"Мәдениет туралы" Қазақстан Республикасының Заңының 7-бабының 35-6) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Мәдениет және спорт министрінің м.а. 19.12.2022 № 368 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Кітапхана қорларын қалыптастыру, сақтау және пайдалану жөніндегі қағидалар бекітілсін.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Мәдениет министрінің 26.06.2014 № 85 бұйрығымен (алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі).

2. Тарихи-мәдени мұра департаменті белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеуге жіберсін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін оны ресми жариялауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Мәдениет және спорт вице-министріне жүктелсін.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Мәдениет және спорт министрінің 10.12.2015 № 384 (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Осы бұйрық оның ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Министрдің міндетін атқарушы

Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрінің міндетін атқарушының 2007 жылғы 25 мамырдағы № 152 бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік кітапханалардың кітапхана қорын қалыптастыру, сақтау және пайдалану қағидалары

Ескерту. Қағидалар жаңа редакцияда - ҚР Мәдениет және спорт министрінің м.а. 19.12.2022 № 368 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Мемлекеттік кітапханалардың кітапхана қорын қалыптастыру, сақтау және пайдалану қағидалары мемлекеттік кітапханалардың кітапхана қорын қалыптастыру, сақтау және пайдалану тәртібін анықтайды.

2. Осы Қағидаларда мынадай түсініктер қолданылады:

1) аудиовизуалды материал (бұдан әрі – материал) – техникалық және электрондық құралдардың көмегімен жаңғыртылатын бейнелеу, дыбыстық, мәтіндік ақпараттарды қамтитын тасымалдаушы;

2) баспа өнімі – мерзімді баспасөз басылымдары, кітаптар, брошюралар, альбомдар, плакаттар, буклеттер және өзге де полиграфиялық өнім;

3) басылымның міндетті тегін данасы – редакциялық-баспа өңдеуінен өткен, шығарылым деректері бар және "Мәдениет туралы" Қазақстан Республикасының Заңында айқындалатын мәдениет ұйымдарына өтеусіз негізде берілуге жататын қағаз жеткізгіштегі және (немесе) электрондық нысандағы басылым (мәтіндік, ноталық, картографиялық, бейнелеу басылымы) данасы;

4) мемлекеттік кітапханалардың кітапхана қоры – сақтау және оқырмандар мен абонеттерге уақытша пайдалануға беру үшін кітапхана қалыптастыратын құжаттардың реттелген жиынтығы.

3. Қазақстан Республикасы мемлекеттік кітапханаларының кітапхана қоры мемлекеттің меншігі болып табылады және оның қорғауында болады.

4. Қазақстан Республикасының мемлекеттік кітапханаларының кітапхана қоры мемлекет қарамағынан алынуға және жекешелендіруге жатпайды.

5. Кітапханалардың кітапхана қорын қалыптастыру сатып алу, кітап алмасу, сыйға тарту және мемлекеттік тапсырыс бойынша басып шығарылған кітаптарды өтеусіз алу арқылы жүзеге асырылады.

Ұлттық кітапханалардың кітапхана қоры басылымның міндетті тегін данасын алу жолымен де қалыптастырылады.

6. Қоры тек қана электронды жеткізгіштердегі құжаттардан тұратын кітапхана (электронды кітапхана) пайдаланушылармен жанама түрдегі (қашықтықта) немесе толық емес жанама түрдегі өзара іс-қимыл кезінде ақпараттық және телекоммуникациялық құралдарды пайдалана отырып қызмет көрсетуді жүзеге асырады.

7. Қағаз жеткізгіште басылымның міндетті тегін даналарын бірінші басылып шығарылған күнінен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде басып шығарушы немесе оның тапсырмасы бойынша үшінші тұлға ұлттық кітапханаларға және Қазақстан Республикасының Ұлттық мемлекеттік кітап палатасына, бірінші басылып шығарылған күнінен бастап үш жұмыс күні ішінде электрондық нысанда Қазақстан Республикасының Ұлттық мемлекеттік кітап палатасына жібереді.

2-тарау. Қордың сақталуын оны қалыптастыру және қолдану барысында қамтамасыз ету

8. Кітапханалық өңдеуден өткен баспа өнімдері, басылымның міндетті тегін данасы мен материалдар кітапхана қорына жіберіледі. Қорды орналастыру кезінде баспалардың сақталу және жайғастыру тәртібі сақталуы тиіс. Өңделмеген баспа өнімдері, басылымның міндетті тегін данасы мен материалдар қолдануға берілмейді.

Қорларды кітапханалық өңдеу процесіне кітапхана қорларын қорғауды қамтамасыздандыратын штрихкодтау жүйесі немесе электромагниттік технологиялардың басқа жүйелері қолданылады.

9. Кітапханалардың кітапхана қорын сақтап қалуды қамтамасыз ету мақсатында баспа өнімдері мен материалдардың жиынтық және жеке есебі жүргізіледі.

10. Бөгде адамдардың қор сақталатын бөлімдерге кіруіне жол берілмейді. Ашық қол жеткізу қорына оқырмандар тек баспа өнімін, басылымның міндетті тегін данасын, материалдарды алу кезінде және кітапханашының қатысуымен ғана жіберіледі. Кітапханада баспа өнімдері, басылымның міндетті тегін данасы мен материалдардың алып кетуін бақылайтын тексеру-өткізу тәртібі қамтамасыздандырылады.

11. Жинақтау, өңдеу, сақтау бөлімдері және қосалқы қорлар бөлмелерінде көпшілік іс-шаралар өткізуге жол берілмейді.

12. Кітапхана баспа өнімдерін жаңғырту және ағымдағы жөндеу жұмыстарын (түсіп қалған парақтарды жапсыру, жыртылған жерлерді жапсыру, мұқабаны, қатырма бетті желімдеу) ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

13. Оқырмандардың жоғары сұранысына ие жұмсақ мұқабадағы немесе мұқабасыз, сондай-ақ тұрақты және ұзақ сақтауға арналған баспа өнімдері мен басылымның міндетті тегін данасы қайта түптеледі.

Қолдану мүмкіндіктерін кеңейту үшін жоғары сұранысқа ие жеке баспа өнімдері немесе олардың бөлімдері түрлі әдістермен көшіріледі. Материалдар да цифрландыру процесінен өтеді.

Ұзақ және тұрақты сақтау мақсатында ғылыми, тарихи және көркемдік тұрғыдан құнды басылымдардың цифрлық қоры (электрондық көшірмелері) құрылады. Цифрлық қор ақпараттық қорғау және қауіпсіздендіру технологияларымен қамсыздандырылған депозитарлық электрондық сақтау қоймасында сақталуға тиіс.

14. Баспа өнімдері мен материалдарға берілген инвентарлық нөмірлер өзгертуге, түзетуге және алып тастауға жатпайды.

Материалды жауапты қызметкердің ауысуына немесе жоғалу фактісі анықталған, кітапхананың қайта ұйымдастырылған және таратылған жағдайда кітапхана қорына салыстырмалы тексеру жүргізіледі.

15. Кітапхана қорында сақталатын баспа өнімдері, басылымның міндетті тегін данасы мен материалдар оқырмандарға пайдалану үшін абономентте, оқу залдарында, арнаулы қызмет көрсету бөлімдерінде, стационардан тыс пункттерде, кітапханааралық абономент бойынша беріледі.

16. Кітапхана қызметкерлері оқырмандық берешіктерді болдырмау және жою бойынша тұрақты жұмыстар жүргізеді.

Об утверждении Правил формирования, сохранения и использования библиотечного фонда государственных библиотек

Приказ и.о. Министра культуры и информации Республики Казахстан от 25 мая 2007 года N 152. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 19 июня 2007 года N 4748.

Сноска. Заголовок в редакции приказа Министра культуры и спорта РК от 10.12.2015 № 384 (вводится в действие с 01.01.2016).

В соответствии с подпунктом 35-6) статьи 7 Закона Республики Казахстан "О культуре" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа и.о. Министра культуры и спорта РК от 19.12.2022 № 368 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Правила по формированию, сохранению и использованию библиотечных фондов.

Сноска. Пункт 1 с изменением, внесенным приказом и.о. Министра культуры РК от 26.10.2010 № 120 (вводится в действие с 03.12.2010).

2. Департаменту историко-культурного наследия в установленном порядке:

1) направить настоящий приказ на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан;

2) обеспечить официальное опубликование настоящего приказа после его государственной регистрации.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра культуры и спорта Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 3 в редакции приказа Министра культуры и спорта РК от 10.12.2015 № 384 (вводится в действие с 01.01.2016).

4. Настоящий приказ вводится в действие со дня его официального опубликования.

Исполняющий обязанности Министра

Утверждены приказом исполняющего обязанности Министра культуры и информации Республики Казахстан от 25 мая 2007 года № 152

Правила формирования, сохранения и использования библиотечного фонда государственных библиотек

Сноска. Правила - в редакции приказа и.о. Министра культуры и спорта РК от 19.12.2022 № 368 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила формирования, сохранения и использования библиотечного фонда государственных библиотек определяют порядок формирования, сохранения и использования библиотечных фондов государственных библиотек.

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:

1) аудиовизуальный материал (далее – материалы) – носитель, содержащий изобразительную, звуковую и текстовую информацию, воспроизводимый с помощью технических и электронных средств;

2) печатная продукция – периодические печатные издания, книги, брошюры, альбомы, плакаты, буклеты и иная полиграфическая продукция;

3) обязательный бесплатный экземпляр издания – экземпляр издания на бумажном носителе и (или) в электронной форме (текстовые, нотные, картографические, изоиздания), прошедший редакционно-издательскую обработку, имеющий выходные данные и подлежащий передаче на безвозмездной основе в организации культуры, определяемые Законом Республики Казахстан "О культуре";

4) библиотечный фонд государственных библиотек – упорядоченная совокупность документов, формируемая библиотекой, для хранения и предоставления во временное пользование читателям и абонентам.

3. Библиотечный фонд государственных библиотек Республики Казахстан является собственностью государства и находится под его охраной.

4. Библиотечный фонд государственных библиотек Республики Казахстан не подлежат разгосударствлению и приватизации.

5. Формирование библиотечного фонда библиотек осуществляется путем закупа, книгообмена, дарения и безвозмездного получения книг, изданных по государственному заказу.

Библиотечный фонд национальных библиотек формируется также путем получения обязательного бесплатного экземпляра издания.

6. Библиотека, фонд которой состоит только из документов на электронных носителях (электронная библиотека), осуществляет обслуживание с применением информационных и телекоммуникационных средств при опосредствованном (на расстоянии) или не полностью опосредствованном взаимодействии с пользователями.

7. Обязательные бесплатные экземпляры изданий на бумажном носителе в течение тридцати календарных дней со дня первого издания направляются производителем или по его поручению третьим лицом в национальные библиотеки и Национальную государственную книжную палату Республики Казахстан, в электронной форме в течение трех рабочих дней со дня первого издания – в Национальную государственную книжную палату Республики Казахстан.

Глава 2. Обеспечение сохранности фонда в процессе его формирования и использования

8. Печатная продукция, обязательный бесплатный экземпляр издания и материалы, прошедшие библиотечную обработку направляются в фонд библиотеки. При расстановке фонда должны быть соблюдены режимы хранения и размещения изданий. Необработанные печатные продукции, обязательный бесплатный экземпляр издания и материалы выдаче не подлежат.

В процессе библиотечной обработки фондов используется система штрихкодирования или другие системы электромагнитных технологий, обеспечивающие защиту библиотечных фондов.

9. В целях обеспечения сохранности библиотечного фонда государственные библиотеки осуществляется суммарный и индивидуальный учет печатной продукции, обязательного бесплатного экземпляра издания и материалов.

10. В отделы-фондодержатели государственных библиотек вход посторонних лиц не допускаются. В фонд открытого доступа читатели допускаются только во время выдачи печатной продукции, обязательного бесплатного экземпляра издания, материалов и в присутствии библиотекаря. В библиотеке обеспечивается контрольно-пропускной режим выноса печатной продукции, обязательного бесплатного экземпляра издания и материалов.

11. В помещениях отделов комплектования, обработки, хранения и подсобных фондов не допускается проведение массовых мероприятий.

12. Библиотека обеспечивает организацию работ по реставрации и текущему ремонту печатной продукции (вклеивание выпавших листов, ликвидация разрывов, подклейка переплета, суперобложки).

13. Печатная продукция в мягких обложках или без обложек, пользующиеся повышенным спросом читателей, а также предназначенные для постоянного и длительного хранения переплетаются.

Для расширения возможностей использования отдельные печатные продукции повышенного спроса или их части копируются различными способами. Материалы также проходят процесс оцифровки.

В целях длительного и постоянного хранения создается цифровой фонд (электронные копии) ценных в научном, историческом и художественном отношении изданий. Цифровой фонд подлежит сохранности в депозитарном электронном хранилище, защищенном технологиями обеспечения информационной защиты и безопасности.

14. Инвентарные номера, присвоенные печатной продукции и материалам не подлежат изменению, исправлению и исключению.

В случаях смены материально ответственного лица или выявления фактов утери, реорганизации и ликвидации библиотеки производится сверка библиотечного фонда.

15. Печатная продукция, обязательный бесплатный экземпляр издания и материалы, хранящиеся в фонде библиотеки, предоставляются в пользование читателям на абонементе, в читальных залах, специализированных отделах обслуживания, внестационарных пунктах, по межбиблиотечному абонементу.

16. Работники библиотек проводят постоянную работу по предотвращению и ликвидации читательской задолженности.