Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің инвестициялық қызметтің бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі басқармасының 2007 жылғы 30 қарашадағы N 135 Қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2008 жылғы 10 қаңтарда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 5088 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық банк Басқармасының 2008 жылғы 28 қарашадағы N 98 Қаулысымен.

Күші жойылды - ҚР Ұлттық банк Басқармасының 2008.11.28 N 98 Қаулысымен.

----------------- Қаулыдан үзінді ------------------

Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есебін жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. ...
2. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап он төрт күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.
3. Осы қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап:
1) ...;
2) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің инвестициялық қызметтің бухгалтерлік есебін жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2007 жылғы 30 қарашадағы N 135 қаулысының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 5088 тіркелген) күші жойылды деп танылсын.
4. ...
5. ...
6. ...

Ұлттық Банк
Төрағасы Ә. Сәйденов

Қолданушылардың назарына!!!
Қаулының қолданысқа енгізілу тәртібін 2-тармақтан қараңыз.

Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің инвестициялық қызметінің бухгалтерлік есебін жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ :
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің инвестициялық қызметтің бухгалтерлік есебін жүргізуі жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап он төрт күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.

3. Осы қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап:
1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілері жүзеге асыратын сатып алынған борыштық бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2005 жылғы 6 маусымдағы N 65 қаулысының (Мемлекеттік нормативтік құқықтық актілер тізілімінде N 3735 тіркелген);
2) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілері жүзеге асыратын сатып алынған борыштық бағалы қағаздармен операциялардың бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" 2005 жылғы 6 маусымдағы N 65 қаулысына толықтыру енгізу туралы" 2006 жылғы 11 мамырдағы N 21 қаулысының (Мемлекеттік нормативтік құқықтық актілер тізілімінде N 4177 тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

4. Бухгалтерлік есеп департаменті (Шалғымбаева Н.Т.):
1) Заң департаментімен (Шәріпов С.Б.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қабылдасын;
2) осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізілген күннен бастап он күндік мерзімде оны Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің орталық аппаратының мүдделі бөлімшелеріне және аумақтық филиалдарына, Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігіне және "Қазақстан Қаржыгерлерінің қауымдастығы" заңды тұлғалар бірлестігіне жіберсін.

5. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің аумақтық филиалдары осы қаулыны алған күннен бастап үш күндік мерзімде оны банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға, жинақтаушы зейнетақы қорларына, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарына, сақтандыру брокерлеріне, Қазақстан Республикасы бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушыларына және арнайы қаржы компанияларына жіберсін.

6. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары Д.Т. Ақышевқа жүктелсін.

Ұлттық
Банк Төрағасы

Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкі Басқармасының
2007 жылғы 30 қарашадағы
N 135 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасы қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің инвестициялық қызметтің бухгалтерлік есебін жүргізуі жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Нұсқаулық "Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 28 ақпандағы Заңына , Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 2509 тіркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Қазақстан Республикасы қаржы рыногының жекелеген субъектілеріне арналған бухгалтерлік есептің үлгі шот жоспарын бекіту туралы" 2003 жылғы 1 қыркүйектегі N 324 қаулысына , халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес әзірленді.

2. Осы Нұсқаулық банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың, жинақтаушы зейнетақы қорларының, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдарының, сақтандыру брокерлерінің, Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар нарығына кәсіби қатысушылардың және арнайы қаржы компанияларының (бұдан әрі - ұйым) өз ақшаларын салымдарға, заемдарға, бағалы қағаздарға, туынды қаржы құралдарына, тазартылған қымбат металдарға, шетел валюталарына орналастыру бойынша операциялардың, хеджирлеу операцияларының, сондай-ақ "РЕПО" және "Кері РЕПО" операцияларының бухгалтерлік есебін жүргізуді нақтылайды.

3. Осы Нұсқаулықта ұйымдардың халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес есеп айырысу күні есепке алу әдісін қолдану негізінде жасайтын операцияларының бухгалтерлік есебі көзделген.

4. Осы Нұсқаулықтың талаптарына және Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін қосымша бухгалтерлік жазбалар жасауға жол беріледі.

2-тарау. Осы Нұсқаулықта пайдаланылатын негізгі ұғымдар

5. Осы Нұсқаулықта мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) бағалы қағаздың таза құны - бағалы қағаздың есептелген сыйақыны шегергендегі құны;
2) борыштық бағалы қағаздар - заем қатынастарын растайтын қаржы құралдары;
3) есепке алынған бағам - Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде N 2106 тіркелген Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің "Валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамын анықтау тәртібін белгілеу туралы" 2002 жылғы 23 желтоқсандағы N 629 бұйрығына және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2002 жылғы 23 желтоқсандағы N 512 қаулысына сәйкес айқындалатын валюталарды айырбастаудың нарықтық бағамы;
4) есепке алынған құн - бухгалтерлік баланста активі немесе міндеттеме сыйлық ақыны шегеріп тастай отырып көрсетілген құн;
5) Лондон қымбат металдар нарығы қауымдастығының фиксингі - Лондон қымбат металдар нарығы қауымдастығы белгілеген тазартылған алтынның құны. Лондон қымбат металдар нарығы қауымдастығының фиксингі 1 трой унциясы үшін америка долларымен көрсетіледі;
6) мәміле бойынша шығындар - оларды сатып алу, шығару немесе сату үшін міндетті талап болып табылатын қаржылық активті немесе қаржылық міндеттемені сатып алуға, шығаруға немесе есептен шығаруға тікелей байланысты қосымша шығыстар;
7) сыйлықақының немесе дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясы - есептелген сыйлықақының немесе дисконттың сомасын біртіндеп ұйымның кірістеріне немесе шығыстарына жатқызу;
дисконт (жеңілдік) - бағалы қағаздың таза сатып алу құны (есептелген сыйақыны есепке алмағанда) мен оның номиналдық құны арасында пайда болатын, инвестор (сатып алушы) үшін болашақ кезеңдердің кірістерін құрайтын теріс айырмашылық сомасы;
сыйлықақы - бағалы қағаздың таза сатып алу құны (есептелген сыйақыны есепке алмағанда) мен оның номиналдық құны арасында пайда болатын, инвестор (сатып алушы) үшін болашақ кезеңдердің шығыстарын құрайтын оң айырмашылық сомасы.
8) үлестік бағалы қағаздар - ұйымның таза активтеріндегі (міндеттемелерді шегеріп тастағандағы активтер) үлеске құқықты растайтын бағалы қағаздар. Осы Нұсқаулықтың мақсатында үлестік бағалы қағаздарға акциялар, акцияларға депозитарлық қолхаттар, пайлық инвестициялық қорлардың пайлары және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына сәйкес үлестік бағалы қағаздар анықтамасына кіретін басқа да бағалы қағаздар жатқызылады.

3-тарау. Бағалы қағаздармен операцияларды есепке алу

1. Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар, сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу

6. "Саудаға арналған бағалы қағаздар" және "сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар" санаттарында жіктелген борыштық бағалы қағаздарды сатып алған кезде (мәміле бойынша шығындар кіретін сатып алу құнына) тиісті шоттардың дебеті (бұдан әрі - Дт) және кредиті (бұдан әрі - Кт) бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған борыштық бағалы қағаздардың таза құнына (олардың номиналдық құнынан аспайтын сомаға):
Дт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
2) борыштық бағалы қағазды сатып алуға байланысты шығындар кіретін сыйлықақы сомасына:
Дт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
3) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт";
4) бұрынғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:
Дт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы"
Кт 43101 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

7. Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша жарияланған сыйақы ставкасы бойынша сыйақы ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен есептеледі және есептелген сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
Кт 724 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға
байланысты кірістер".

8. Борыштық бағалы қағаз эмитенті төлем көзінен ұстауға жататын табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 851 "Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар"
Кт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы".

9. Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйлықақы амортизациясы сомасына:
Дт. 831 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы
амортизациясына байланысты шығыстар"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы";
2) дисконт (жеңілдік) амортизациясы сомасына:
Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 724 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт
амортизациясына байланысты кірістер".

10. Осы Нұсқаулықтың 7 және 9-тармақтарына сәйкес жарияланған сыйақы мен сыйлықақының немесе дисконттың (жеңілдік) амортизациясын есептегеннен кейін саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар, сатып алынған борыштық бағалы қағаздардың әділ құны бойынша ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) саудаға арналған борыштық бағалы қағаздар бойынша:
егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есепке алу құнынан жоғары болса:
Дт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі"
Кт 727 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған кірістер";
егер борыштық бағалы қағаздардың есепке алу құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт 845 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған шығыстар"
Кт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі";
борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын оң немесе теріс түзетуге есептелген сомаға:
Дт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі"
Кт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі";
2) сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша:
егер борыштық бағалы қағаздардың әділ құны олардың есепке алу құнынан жоғары болса:
Дт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі"
Кт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері";
егер борыштық бағалы қағаздардың есепке алу құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері"
Кт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі";
борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын оң немесе теріс түзетуге есептелген сомаға:
Дт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнының теріс түзетілуі"
Кт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнының оң түзетілуі".

11. Құндары шетел валютасымен есепке алу бағамы бойынша көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) саудаға арналған борыштық бағалы қағаздар бойынша:
оң бағамдық айырма сомасына:
Дт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы"
402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету";
Кт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер";
теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске
асырылмаған шығыстар"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы"
402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету";
2) сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша:
оң бағамдық айырма сомасына:
Дт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы"
Кт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер";
борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын түзету бойынша оң бағамдық айырма сомасына:
Дт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету"
Кт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері";
теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы";
борыштық бағалы қағаздардың әділ құнын түзету бойынша теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері"
Кт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету";

12. Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны эмитенттен алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) алынған сыйақы сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы";
2) ұсталған табыс салығы сомасына:
Дт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы".

13. Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар, сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды сату кезінде осы Нұсқаулықтың 7, 9 және 10-тармақтарына сәйкес, жарияланған сыйақыны, сыйлықақының немесе дисконттың (жеңілдіктің) амортизациясын есептеуді және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалауды жүргізгеннен кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар",
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы";
2) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық
бағалы қағаздар бойынша амортизацияланбаған дисконт
(жеңілдік) сомасына:
Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар",
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";
3) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық
бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар бағалы қағаздар бойынша есептеген
сыйақы";
4) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық
бағалы қағаздарды сату жөнінде жасалған мәміле сомасы
олардың есепке алу құнынан асқан жағдайда, айырма сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 727 11 "Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан кірістер";
5) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық
бағалы қағаздардың есепке алу құны оларды сату бойынша
жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма
сомасына:
Дт 845 10 "Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыстар"
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар",
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
6) саудаға арналған борыштық бағалы қағаздарды әділ құны
бойынша қайта бағалаудан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 727 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған шығыстар"
727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
кірістер";
7) саудаға арналған борыштық бағалы қағаздардың әділ құны бойынша қайта бағалаудан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
шығыстар"
727 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған шығыстар";
8) сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ
құны бойынша қайта бағалаудан іске асырылған кірістер
сомасына:
Дт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері"
Кт 727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
кірістер";
9) сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
шығыстар"
Кт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері";
10) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық
бағалы қағаздар бойынша оң бағамдық айырмадан іске
асырылған кірістер сомасына:
Дт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
725 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
кірістер";
11) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша теріс бағамдық айырмадан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 844 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
шығыстар"
725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар".

14. Эмитент сатуға арналған қолда бар және саудаға арналған борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде осы Нұсқаулықтың 7, 9 және 10-тармақтарына сәйкес, жарияланған сыйақыны, сыйақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясын есептегеннен және борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалағаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түріндегі есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы";
2) ұсталған табыс салығы сомасына:
Дт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түріндегі есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы";
3) саудаға арналған борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 727 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған шығыстар"
727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
кірістер";
4) саудаға арналған борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
шығыстар"
727 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған шығыстар";
5) сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 542 "Сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздардың
әділ құны бойынша қайта бағалау резервтері"
Кт 727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
кірістер";
6) сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалаудан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар бағалы
қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған шығыстар"
Кт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері";
7) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша оң бағамдық айырмадан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
725 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
кірістер";
8) саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздар бойынша теріс бағамдық айырмадан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 844 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
шығыстар"
725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар".

15. Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздардың есепке алу құны қаржылық есептілікте борыштық бағалы қағаздардың әділ құны бойынша жинақталған қайта бағалау сомасына, амортизацияланбаған сыйлықақыға немесе дисконтқа (жеңілдікке) және есептелген және сатып алынған сыйақыға түзетілген номиналдық құны ретінде көрсетіледі.

2. Өтелгенге дейін ұсталатын сатып алынған борыштық
бағалы қағаздарды есепке алу

16. Өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды сатып алған кезде, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) өтелгенге дейін ұсталатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):
Дт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
2) борыштық бағалы қағаздарды сатып алуға байланысты шығындар қоса алынған сыйлықақы сомасына:
Дт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
3) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
Кт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт";
4) бұрынғы ұстаушы есептеген сыйақы сомасына:
Дт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

17. Өтелгенге дейін ұсталатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша жарияланған сыйақы ставкасы бойынша сыйақы есептеу ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазба жасалады:
Дт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түріндегі есептелген кірістер"
Кт 724 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға
байланысты кірістер".

18. Өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаз эмитенті төлем көзінен ұстауға жататын табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 851 "Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар"
Кт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы".

19. Өтелгенге дейін ұсталатын сатып алынған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйлықақы амортизациясы сомасына:
Дт 831 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының
амортизациясына байланысты шығыстар"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы";
2) дисконт (жеңілдік) амортизациясы сомасына:
Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 724 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт
амортизациясына байланысты кірістер".

20. Есепке алынған бағам бойынша құны шетел валютасымен көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жасалады:
1) оң бағамдық айырма сомасына:
Дт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түріндегі есептелген кірістер"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы"
Кт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер";
2) теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түріндегі есептелген кірістер"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы".

21. Эмитент өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жасалады:
1) төленген сыйақы сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түріндегі есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы";
2) ұсталған табыс салығы сомасына:
Дт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түріндегі есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы".

22. Өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды сату кезінде жарияланған сыйақыны және сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясын есептегеннен кейін осы Нұсқаулықтың 17 және 19-тармақтарына сәйкес мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы";
2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар";
3) өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түріндегі есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы";
4) өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есепке алыну құнынан асқан жағдайда айырма сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 727 11 "Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан кірістер";
5) өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың есепке алынатын құны сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда, айырма сомасына:
Дт 845 10 "Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыстар"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар".

23. Эмитент өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде осы Нұсқаулықтың 17 және 19-тармақтарына сәйкес жарияланған сыйақыны және сыйлықақының және дисконттің (жеңілдік) амортизациясын есептегеннен жүргізгеннен кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) борыштық бағалы қағаздар эмитентінен түскен ақша сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы";
2) ұсталған табыс салығы сомасына:
Дт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы";
3) құны шетел валютасында көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды бағамдық қайта бағалаудан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
725 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
кірістер";
4) құны шетел валютасында көрсетілген борыштық бағалы қағаздарды бағамдық қайта бағалаудан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 844 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
шығыстар"
725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар".

24. Өтелгенге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың есепке алынатын құны қаржылық есептілікте борыштық бағалы қағаздардың амортизацияланбаған сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) және есептелген және сатып алынған сыйақы сомасына түзетілген номиналдық құн ретінде көрсетіледі.

3. Сатып алынған борыштық бағалы қағаздарды санаттар
бойынша қайта жіктеу

25. Борыштық бағалы қағаздарды "саудаға арналған бағалы қағаздар" санатына қайта жіктелуі мүмкін емес және "саудаға арналған бағалы қағаздар" санатынан қайта жіктелуі мүмкін емес.

26. Борыштық бағалы қағаздарды қайта жіктеген кезде қайта жіктелген борыштық бағалы қағаздарды есепке алудың бұдан әрі тәртібі халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және осы Нұсқаулыққа сәйкес айқындалады.

27. Борыштық бағалы қағаздарды "сатуға арналған қолда бар" санатынан "өтелгенге дейін ұсталатын" санатына қайта жіктеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) борыштық бағалы қағаздардың номиналдық құнына:
Дт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
Кт 402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";
2) борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:
Дт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы" (өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы
қағаздардың жеке шоты)
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер" (өтеуге дейін ұсталатын борыштық
ағалы қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы" (сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы
қағаздардың жеке шоты)
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер" (сатуға арналған қолда бар
борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты);
3) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
(өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың
жеке шоты)
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
(сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздардың
жеке шоты);
4) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
(сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздардың
жеке шоты)
Кт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
(өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың
жеке шоты);
5) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша оң қайта бағалау сомасына:
Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
Кт 402 07 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету";
6) борыштық бағалы қағаздарды әділ құны бойынша теріс қайта бағалау сомасына:
Дт 402 08 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету"
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт".

28. Сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздарды қайта бағалау резерві шотында бұрын көрсетілген кірістер немесе шығыстар сомасын амортизациялаған кезде капиталда, борыштық бағалы қағазды иелену мерзімі ішінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жасалады:
1) қайта бағалау резервтері шотында оң айырма болған кезде:
Дт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері"
Кт 724 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт
амортизациясына байланысты кірістер";
2) қайта бағалау резервтері шотында теріс айырма болған кезде:
Дт 831 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақының
амортизациясына байланысты шығыстар"
Кт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері".

29. Борыштық бағалы қағаздарды "өтелгенге дейін ұсталатын" санатынан "сатуға арналған қолда бар" санатына қайта жіктеген кезде сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясын жүргізгеннен және қайта жіктелетін борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйақы есептегеннен кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) борыштық бағалы қағаздардың номиналдық құнына:
Дт 402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар";
2) борыштық бағалы қағаздар бойынша есептелген сыйақы сомасына:
Дт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы" (сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы
қағаздардың жеке шоты)
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер" (сатуға арналған қолда бар
борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 06 "Бұрынғы ұстаушылар есептеген бағалы қағаздар бойынша
сыйақы" (өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы
қағаздардың жеке шоты)
332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер" (өтеуге дейін ұсталатын борыштық
бағалы қағаздардың жеке шоты);
3) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
(сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздардың
жеке шоты)
Кт 402 05 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы"
(өтеуге дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың
жеке шоты);
4) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт" (өтеуге
дейін ұсталатын борыштық бағалы қағаздардың жеке шоты)
Кт 402 04 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
(сатуға арналған қолда бар борыштық бағалы қағаздардың
жеке шоты).

4. Ұйымдар айналысқа шығарған борыштық бағалы
қағаздарды есепке алу

30. Ұйымдар айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды орналастырған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
1) орналастырылған борыштық бағалы қағаздардың таза құнына (оның номиналдық құнынан аспайтын сомаға):
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 603 11 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар";
2) борыштық бағалы қағазды сатып алуға байланысты шығындар қоса алынған сыйлықақы сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 603 13 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша
сыйлықақы";
3) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 603 12 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 603 11 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар".

31. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша жарияланған пайыз ставкасы бойынша сыйақы ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен есептеледі және сыйақы сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жасалады:
Дт 831 03 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
төлеуге байланысты шығыстар"
Кт 684 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар".

32. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясы ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жасалады:
1) сыйлықақы амортизациясы сомасына:
Дт 603 13 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша
сыйлықақы"
Кт 724 02 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша
сыйлықақы амортизациясына байланысты кірістер";
2) дисконт (жеңілдік) амортизациясы сомасына:
Дт 831 03 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
төлеуге байланысты шығыстар"
Кт 603 12 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт".

33. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздар бойынша
есептелген сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) төленген сыйақы сомасына:
Дт 684 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
2) Қазақстан Республикасының бюджетіне аударылуға жататын ұсталған табыс салығы сомасына:
Дт 684 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар"
Кт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы".

34. Ұйым шығарған борыштық бағалы қағаздарды өтеген кезде жарияланған сыйақы, сыйлықақы және дисконт (жеңілдік) амортизациясын есептеуді жүргізгеннен кейін осы Нұсқаулықтың 31 және 32 тармақтарына сәйкес мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) төленген ақша сомасына:
Дт 603 11 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар"
684 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
2) Қазақстан Республикасының бюджетіне аударылуға жататын ұсталған табыс салығы сомасына:
Дт 684 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар"
Кт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы".

35. Ұйым бұрын айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздарды өтеумен сатып алған жағдайда жарияланған сыйақыны және сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) амортизациясын есептеуді жүргізгеннен кейін осы Нұсқаулықтың 31 және 32-тармақтарына сәйкес мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) амортизацияланбаған сыйлықақы сомасына:
Дт 603 13 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша
сыйлықақы"
Кт 603 11 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар";
2) амортизацияланбаған дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 603 11 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар"
Кт 603 12 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт";
3) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт 603 15 "Өтеуі төленген бағалы қағаздар"
684 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша":
4) борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есепке алынған құнынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:
Дт 845 10 "Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыстар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
5) есепке алынған құны борыштық бағалы қағаздарды сатып алу бойынша жасалған мәміле сомасынан асқан жағдайда айырма сомасына:
Дт 603 15 "Өтеуі төленген бағалы қағаздар"
Кт 727 11 "Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан кірістер".

36. Ұйым айналысқа шығарған, бұрын өтеуін төлеп алынған борыштық бағалы қағаздарды іске асырған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) іске асырылған борыштық бағалы қағаздар сомасына (олардың номиналдық құнынан аспайтын сомаға):
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 603 15 "Өтеуі төленген бағалы қағаздар";
2) сыйлықақы сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 603 13 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша
сыйлықақы";
3) дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 603 12 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша дисконт"
Кт 603 11 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар".

37. Ұйым айналысқа шығарған борыштық бағалы қағаздардың есепке алынған құны қаржылық есептілікте борыштық бағалы қағаздардың амортизацияланбаған сыйлықақы/дисконт (жеңілдік), есептелген сыйақы және өтеуін төленген борыштық бағалы қағаздар құнының сомасына түзетілген номиналдық құны ретінде көрсетіледі.

5. Саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар, сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды есепке алу

38. Саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
мәміле бойынша шығынды есепке ала отырып үлестік бағалы қағаздарды сатып алу құнына:
Дт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Саудаға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

39. Қоғам - үлестік бағалы қағаздар эмитенті акционерлерінің жалпы жиналысында сатып алынған акциялар бойынша дивидендтер төлеу туралы шешім қабылданғаннан кейін тиесілі дивидендтер сомасына кірісті дивидендтер түрінде есептеу бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 334 11 "Басқа дебиторлық берешек"
Кт 724 04 "Аффиллирленген ұйымдардың капиталына қатысудан
дивидендтер және басқа да кірістер".

40. Үлестік бағалы қағаздар эмитенті төлем көзінен ұстауға жататын табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жасалады:
Дт 851 "Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар"
Кт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы".

41. Саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар, сатып алынған үлестік бағалы қағаздарды әділ құны бойынша қайта бағалау ұйымның есеп саясатында белгіленген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) саудаға арналған үлестік бағалы қағаздар бойынша:
егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есепке алынған құнынан жоғары болса:
Дт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
Кт 727 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған кірістер";
егер үлестік бағалы қағаздардың есепке алыну құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт 845 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған шығыстар"
Кт 401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету";
үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын есепке алынған
оң немесе теріс түзету сомасына:
Дт 401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету"
Кт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету";
2) сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша:
егер үлестік бағалы қағаздардың әділ құны олардың есепке алынған құнынан жоғары болса:
Дт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
Кт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері";
егер үлестік бағалы қағаздардың есепке алынған құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері"
Кт 401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету";
үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын есепке алынған
оң немесе теріс түзету сомасына:
Дт 401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету"
Кт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету".

42. Құндары есепке алынған бағам бойынша шетел валютасымен көрсетілген үлестік бағалы қағаздарды қайта бағалау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) саудаға арналған үлестік бағалы қағаздар бойынша:
оң бағамдық айырма сомасына:
Дт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету"
Кт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер";
теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
Кт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету";
2) сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша:
оң бағамдық айырма сомасына:
Дт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету"
Кт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын қайта
бағалау резервтері";
теріс бағамдық айырма сомасына:
Дт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері"
Кт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету"
401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету".

43. Эмитент саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша дивидендтерді өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 334 11 "Басқа да дебиторлық берешек";
ұсталған табыс салығы сомасына:
Дт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы"
Кт 334 11 "Басқа да дебиторлық берешек".

44. Эмитент саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сатқан немесе өтеуін төлеп алған кезде үлестік бағалы қағаздарды осы Нұсқаулықтың 41-тармағына сәйкес әділ құны бойынша қайта бағалау жүргізгеннен кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздардың әділ құны бойынша жинақталған оң қайта бағалау сомасына:
Дт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
Кт 401 05 "Бағалы қағаздардың әділ құнын оң түзету";
2) саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздардың әділ құны бойынша жинақталған теріс қайта бағалау сомасына:
Дт 401 06 "Бағалы қағаздардың әділ құнын теріс түзету"
Кт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";
3) саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";
4) саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздарды сату бойынша жасалған мәміле сомасы олардың есепке алынған құнынан асып кеткен жағдайда айырма сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 727 11 "Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан кірістер";
5) саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздардың есепке алынған құны оларды сату бойынша жасалған мәміле сомасынан асып кеткен жағдайда:
Дт 845 10 "Бағалы қағаздарды сатып алудан-сатудан шығыстар"
Кт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар";
6) саудаға арналған үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 727 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған шығыстар"
727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар бағалы
қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған кірістер";
7) саудаға арналған үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
шығыстар"
727 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған кірістер"
Кт 845 03 "Саудаға арналған бағалы қағаздар құнының өзгеруінен
іске асырылмаған шығыстар";
8) сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері"
Кт 727 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар
бағалы қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған
кірістер";
9) сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздардың әділ құнын қайта бағалаудан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 845 06 "Саудаға арналған және сатуға арналған қолда бар бағалы
қағаздар құнының өзгеруінен іске асырылған шығыстар"
Кт 542 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың құнын
қайта бағалау резервтері";
10) саудаға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздар бойынша оң бағамдық айырмадан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
725 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
кірістер";
11) саудаға арналған үлестік бағалы қағаздар бойынша теріс бағамдық айырмадан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 844 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
шығыстар"
725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар".

45. Саудаға арналған немесе сатуға арналған қолда бар үлестік бағалы қағаздардың есепке алынған құны қаржылық есептілікте үлестік бағалы қағаздардың әділ құн бойынша жинақталған қайта бағалау және есептелген және сатып алынған сыйақы сомасына түзетілген номиналдық құны ретінде көрсетіледі.

6. Сатуға арналған қолда бар, сатып алынған бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар құнсызданған кезде есепке алу

46. Әрбір есепті күні сатуға арналған қолда бар сатып алынған бағалы қағаздардың және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың объективті құнсыздану белгілерінің болуы бағаланады. Олар құнсызданған жағдайда құнсызданудан болған зиян сомасы халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптарына сәйкес есептеледі, құнсызданудан болған зиянның орнын жабуға провизия жасалады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 821 16 "Бағалы қағаздар бойынша резервтерді (провизияларды)
қалыптастыру бойынша шығыстар"
Кт 311 23 "Бағалы қағаздар бойынша зияндардың орнын жабуға
резервтер (провизиялар)".

47. Осы есептік кезеңде сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың құнсыздануынан болған зияндардың орнын жабуға қалыптастырылған провизияларды сторналау кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 311 23 "Бағалы қағаздар бойынша зияндардың орнын жабуға
резервтер (провизиялар)"
Кт 821 16 "Бағалы қағаздар бойынша резервтерді (провизияларды)
қалыптастыру бойынша шығыстар".

48. Өткен есептік кезеңде сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздардың және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздардың құнсыздануынан болған зияндардың орнын жабуға қалыптастырылған провизияларды сторналау кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 311 23 "Бағалы қағаздар бойынша зияндардың орнын жабуға
резервтер (провизиялар)"
Кт 731 01 "Бағалы қағаздар бойынша зияндардың орнын жабуға өткен
кезеңдерде жасалған резервтердің (провизиялардың) күшін
жоюдан кірістер".

49. Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздарды және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздарды жасалған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан есептен шығарған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 311 23 "Бағалы қағаздар бойынша зияндардың орнын жабуға
резервтер (провизиялар)"
Кт 401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар".
Сонымен бір мезгілде, баланстан тыс есепте саудаға арналған қолда бар бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар бойынша есептен шығарылған талаптар құнына мынадай бухгалтерлік жазба жасалады:
кіріс 1103 "Зиянға есептен шығарылған борыштар".

50. Эмитент сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздарды және өтеуге дейін ұсталатын, сол кезеңде жасалған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан шығарылған бағалы қағаздарды өтеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 821 16 "Бағалы қағаздар бойынша резервтерді (провизияларды)
қалыптастыру бойынша шығыстар".
Сонымен бір мезгілде, баланстан тыс есепте, сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар бойынша өтелген берешек құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
шығыс 1103 "Зиянға есептен шығарылған борыштар".

51. Эмитент сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздарды және өтеуге дейін ұсталатын, өткен кезеңдерде жасалған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан шығарылған бағалы қағаздарды өтеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 731 01 "Бағалы қағаздар бойынша зияндардың орнын жабуға өткен
кезеңдерде жасалған резервтердің (провизиялардың)
күшін жоюдан кірістер".
Сонымен бір мезгілде, баланстан тыс есепте сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар және өтеуге дейін ұсталатын бағалы қағаздар бойынша өтелген берешек құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
шығыс 1103 "Зиянға есептен шығарылған борыштар".

4-тарау. РЕПО және кері РЕПО операцияларының
бухгалтерлік есебі

52. РЕПО операцияларын жасаған кезде (бағалы қағаздарды сату кезінде) мәміле сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 603 14 "Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары".
Сонымен бір мезгілде РЕПО операциялары бойынша бағалы қағаздарды аударған кезде баланстан тыс есепте мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
шығыс 1137 "Депо" шоттары" (номиналдық құны орталық депозитарийде "депо" шотында есепке алынған ұйымның бағалы қағаздарын есепке алуға арналған жеке шот).

53. "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы түріндегі шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 831 04 "Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы
төлеуге байланысты шығыстар"
Кт 684 02 Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар".

54. "РЕПО" операциялары бойынша бұрын берілген бағалы қағаздарды алған кезде РЕПО мәмілесі бойынша сыйақы түрінде есептелген шығыстар сомасына және РЕПО мәмілесін жабу сомасына (осы мәмілені жасау сәтінде белгіленген мәмілені жабу құны) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 684 02 "Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар"
603 14 "Бағалы қағаздармен "РЕПО" операциялары"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".
Сонымен бір мезгілде РЕПО операциялары бойынша берілген бағалы қағаздарды кері аударған кезде баланстан тыс есепте мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
кіріс 1137 "Депо" шоттары" (ұйымның РЕПО операциялары бойынша берілген бағалы қағаздарының номиналды құнын есепке алуға арналған жеке шот).

55. "Кері РЕПО" операциясын жасаған кезде (бағалы қағаздарды сатып алған кезде) мәміле сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 401 07 "Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары"
(акциялар)
402 09 "Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары"
(облигациялар)
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
және сонымен бір мезгілде, баланстан тыс есепте:
кіріс 1137 "Депо" шоты" ("кері РЕПО" операциялары бойынша алынған сатып алынған бағалы қағаздардың номиналдық құнын есепке алу үшін бөлек қосалқы шот ашумен).

56. "Кері РЕПО" операциялары кезеңінде сыйақы есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 332 02 "Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
Кт 724 03 "Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша
сыйақы алуға байланысты кірістер".

57. "Кері РЕПО" операциясы бойынша бұрын алынған бағалы қағаздарды беру кезінде кері РЕПО мәмілесі бойынша есептелген сыйақы сомасына және кері РЕПО мәмілесін жабу сомасына (осы мәмілені жасау сәтінде белгіленген мәмілені жабу құны) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 332 02 "Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
401 07 "Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары"
(акциялар)
402 09 "Бағалы қағаздармен "кері РЕПО" операциялары"
(облигациялар);
және сонымен бір мезгілде, баланстан тыс есепте:
шығыс 1137 "Депо шоты" (кері РЕПО операциялары бойынша алынған сатып алынған бағалы қағаздардың номиналдық құнын есепке алу үшін бөлек қосалқы шот ашумен).

5-тарау. Тазартылған қымбат металдарды сатып алу-сату
бойынша операцияларды есепке алу

58. Тазартылған қымбат металдарды сатып алған кезде мәміле бойынша шығынды есепке ала отырып, сатып алу құнына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 404 01 "Тазартылған қымбат металдар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Қосалқы бухгалтерлік есепте тазартылған қымбат металдар унциямен, сондай-ақ қолда бар тазартылған қымбат металдар санын Лондон қымбат металдар нарығы қауымдастығының таңертеңгі немесе кешкі фиксингін бухгалтерлік есепте көрсету күні белгіленген және теңгенің америка доллары бағамына көбейту арқылы теңгемен көрсетіледі (ұйымның есеп саясатына байланысты).

59. Сатып алынған тазартылған қымбат металдарды әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жасалады:
1) егер тазартылған қымбат металдардың әділ құны олардың есепке алу құнынан жоғары болса:
Дт 404 01 "Тазартылған қымбат металдар"
Кт 727 04 "Қымбат металдарды қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер";
2) егер тазартылған қымбат металдардың есепке алу құны олардың әділ құнынан жоғары болса:
Дт 845 04 "Қымбат металдарды қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
Кт 404 01 "Тазартылған қымбат металдар".

60. Тазартылған қымбат металдарды әділ құны бойынша қайта бағалау жүргізгеннен кейін сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жасалады:
1) тазартылған қымбат металдарды сату бойынша жасалған мәміле сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 404 01 "Тазартылған қымбат металдар";
2) мәміле сомасы мен тазартылған қымбат металдардың есепке алу құны арасындағы оң айырма пайда болған кезде:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 727 01 "Қымбат металдарды сатып алудан-сатудан кіріс";
3) мәміле сомасы мен тазартылған қымбат металдардың есепке алу құны арасындағы теріс айырма пайда болған кезде:
Дт 845 01 "Қымбат металдарды сатып алу-сату бойынша шығыстар"
Кт 404 01 "Тазартылған қымбат металдар";
4) іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 727 04 "Қымбат металдарды қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 727 07 "Қымбат металдарды қайта бағалаудан іске асырылған
кірістер"
845 04 "Қымбат металдарды қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар";
5) іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 845 07 "Қымбат металдарды қайта бағалаудан іске асырылған
шығыстар"
727 04 "Қымбат металдарды қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 845 04 "Қымбат металдарды қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар".

6-тарау. Шетел валютасымен операциялардың
бухгалтерлік есебі

61. Ұйым шетел валютасын сатып алған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
Кт 441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша";
егер сатып алу бағамы есепке алу бағамынан жоғары болса:
Дт 845 02 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
Кт 431 01 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша";
егер сатып алу бағамы есепке алу бағамынан төмен болса:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен кірістер".

62. Ұйым шетел валютасын сатқан кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылатын шетел валютасының сомасына:
Дт 441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша";
2) егер сату бағамы есепке алу бағамынан жоғары болса:
Дт 441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша"
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан түскен кірістер";
3) егер сату бағамы есепке алу бағамынан төмен болса:
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыстар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша";
4) іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
725 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
кірістер";
5) іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 844 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
шығыстар"
725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан болған іске
асырылмаған шығыстар".

63. Ұйым шетел валютасын айырбастаған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
айырбасталатын шетел валютасының сомасына:
Дт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
(жеке шот)
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
(жеке шот)
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша" (жеке
шот)
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
(жеке шот)
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша" (жеке
шот)
Кт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
(жеке шот)
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
(жеке шот)
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша" (жеке
шот)
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
(жеке шот)
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша" (жеке
шот).
мәміле бағамы мен есепке алу бағамының арасындағы оң айырма
сомасына:
Дт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
Кт 727 02 "Шетел валютасын сатып алу-сатудан кірістер";
мәміле бағамы мен есепке алу бағамының арасындағы теріс айырма сомасына:
Дт 845 02 "Шетел валютасын сатып алу-сату бойынша шығыстар"
Кт 452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша".

64. Валюта айырбасының нарықтық бағамының өзгеруіне байланысты шетел валютасын қайта бағалау ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
бағамның оң айырмасының сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша"
Кт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер";
бағамның теріс айырмасының сомасына:
Дт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
452 "Кассадағы шетел валютасындағы қолма-қол ақша".

7-тарау. Берілген заемдарды есепке алу

65. Заем шартын (теңгемен, сол сияқты шетел валютасымен берілген) жасағаннан және заемды рәсімдеу бойынша барлық рәсімдерді (оның ішінде заемды қайтаруды қамтамасыз ету бойынша) орындағаннан кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) берілген заемның сомасы өтеуге жататын заемның сомасына тең болған жағдайда:
нақты берілген ақша сомасына:
Дт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
қарсы агенттің заем алуға жұмсалған комиссиялық шығыстарының сомасына (жеңілдік сомасына):
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 687 20 "Банк қызметіне байланысты кредиторлық берешек"
(жеңілдікті есепке алуға арналған қосалқы шот);
2) берілген заемның сомасы өтеуге жататын заемның сомасынан кем болған жағдайда:
нақты берілген ақша сомасына:
Дт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар"
Кт 687 20 "Банк қызметіне байланысты кредиторлық берешек"
(жеңілдікті есепке алуға арналған қосалқы шот).

66. Бір мезгілде, кепіл туралы шарттың негізінде заемды қамтамасыз етуге (теңгемен, сол сияқты шетел валютасымен) қабылданған мүлік құнының сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
кіріс 1113 "Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге (кепілге) қабылданған мүлік".

67. Егер заемшының міндеттемелерін қамтамасыз ету ретінде кепілдік беру қабылданса, қабылданған кепілдік сомасы баланстан тыс шоттарда көрсетіледі және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 1002 "Қабылданған кепілдіктер бойынша ықтимал талаптар"
Кт 1052 "Қабылданған кепілдіктер бойынша талаптардың ықтимал
төмендеуі".

68. Берілген заемдар бойынша сыйақы есептеу және дисконт (жеңілдік) амортизациясы ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақы сомасына:
Дт 332 25 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
Кт 724 25 "Заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер";
2) есептік кезеңдегі тиесілі теңгедегі дисконт (жеңілдік) амортизациясының сомасына:
Дт 687 20 "Банк қызметіне байланысты кредиторлық берешек"
(жеңілдікті есептеуге арналған қосалқы шот)"
Кт 724 25 "Заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер".

69. Клиент берілген заем бойынша есептелген сыйақыны төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 332 25 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер".

70. Заемшы берілген заем бойынша есептелген сыйақы сомасын алдын ала төлеген жағдайда, сыйақыны есептеу кірістер шоттарына осы Нұсқаулықтың 68-тармағында көзделген сыйақы есептеу тәртібіне сәйкес жүргізіледі.

71. "Саудаға арналған" және "сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар" санаттарына жатқызылатын және әділ құны бойынша есептелетін берілген заемдарды қайта бағалау ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) заемның әділ құны оның есептік құнынан асқан кезде, нарықтық ставканың берілген заем ставкасынан асуы нәтижесінде пайда болған айырманың сомасына:
Дт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар" (заем құнын түзетуге арналған жеке
қосалқы шот)
Кт 727 05 "Басқа да қайта бағалаудан болған іске асырылмаған
кірістер";
2) заемның есептік құны оның әділ құнынан асқан кезде, нарықтық ставканың берілген заем ставкасынан азаюы нәтижесінде пайда болған айырманың сомасына:
Дт 845 05 "Басқа да қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыстар"
Кт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар" (заем құнын түзетуге арналған жеке
қосалқы шот).

72. Егер заем шетел валютасымен берілген болса, шетел валютасындағы берешектің қалдығын және заем бойынша есептелген сыйақыны қайта бағалау ұйымның есеп саясаты белгілеген мерзімде есептік бағамды қолдана отырып жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) есептік бағам артқан кезде:
Дт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар"
Кт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер";
2) есептік бағам азайған кезде:
Дт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
Кт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар".

73. Егер заем шартының талаптарында теңгемен берілген заем бойынша төлемдерді индекстеу көзделген болса, ұйымның есеп саясаты белгілеген мерзімде несиелік берешектің қалдықтарын қайта бағалау жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) оң индекстелген кезде:
Дт 403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
332 25 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
Кт 727 05 "Қайта бағалаудан іске асырылмаған кірістер";
2) теріс индекстелген кезде:
Дт 845 05 "Басқа да қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыстар"
Кт 403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
332 25 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер".

74. Шетел валютасымен кіріске алынған кепіл мүліктің құны есептік бағамның өзгеруіне қарай ұйымның есеп саясаты белгілеген мерзімде қайта бағаланады.

75. Берілген заем бойынша негізгі борыш өтелген кезде (теңгемен, сол сияқты шетел валютасымен) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар".

76. Заем және сыйақы толық өтелген кезде клиенттердің міндеттемелерін қамтамасыз ету (қардарлық, кепілдік, қарымжы) болып табылатын шартты, қабылданған кепіл құнын, қабылданған кепілдік сомасын, банк салымындағы ақшаны есептен шығару жүзеге асырылады және мынадай бухгалтерлік жазба жасалады:
кепілзат құнын есептен шығарған кезде:
шығыс 1113 "Клиенттің міндеттемелерін қамтамасыз етуге (кепілге) қабылданған мүлік";
қабылданған кепілдік сомасын есептен шығарған кезде:
Дт 1002 "Қабылданған кепілдік бойынша ықтимал талаптар"
Кт 1052 "Қабылданған кепілдік бойынша ықтимал талаптардың
төмендеуі".

77. Егер заем шартының талаптарында белгіленген мерзім басталған кезде заемшы есептелген сыйақыны төлемеген болса, есептелген, бірақ төленбеген сыйақы сомасы мерзімі өткен активтердің шоттарына жатқызылады және мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 332 29 "Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер"
Кт 332 25 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер".

78. Егер мерзімі басталған кезде заемшы негізгі борышын өтемеген болса, өтелмеген негізгі борыштың сомасы мерзімі өткен активтердің шоттарына жатқызылады және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 403 24 "Клиенттердің берілген заемдар бойынша мерзімі өткен
берешегі"
Кт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар".

79. Егер заем шартының талаптарында мерзімі өткен сыйақыға тұрақсыздық айыбын (айыппұл, өсімпұл) есептеу көзделген болса, мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 334 11 "Басқа да дебиторлық берешек"
Кт 334 10 "Есептелген тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл)".

80. Берілген заем бойынша мерзімі өткен сыйақы және тұрақсыздық айыбы (айыппұл, өсімпұл) төленген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 332 29 "Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер"
334 11 "Басқа да дебиторлық берешек".

81. Берілген заем бойынша мерзімі өткен сыйақыны және негізгі борышты төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 403 24 "Клиенттердің берілген заемдар бойынша мерзімі өткен
берешегі"
332 29 "Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер".

82.ӨҰйым төленбеген мерзімі өткен сыйақыны баланстан есептен шығару туралы шешім қабылдаған жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
есептелген сыйақының құнсыздануынан зиян сомасына:
Дт 821 21 "Берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар) құру
бойынша шығыстар"
Кт 311 21 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша зиянды жабуға
арналған резервтер (провизиялар)";
баланстан есептен шығарылатын сыйақы сомасына:
Дт 311 21 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша зиянды жабуға
арналған резервтер (провизиялар)"
Кт 332 29 "Сыйақы түріндегі мерзімі өткен кірістер".

83. Заемшы баланстан есептен шығарылған сыйақыны өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 724 25 "Заемдар бойынша сыйақы алуға байланысты кірістер".

84. Заемдардың құнсыздануынан болған зиянды жабуға арналған провизиялар құру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 821 21 "Берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар) құру
бойынша шығыстар"
Кт 311 21 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша зиянды жабуға
арналған резервтер (провизиялар)".

85. Заемдардың құнсыздануынан зиянды жабуға арналған, осы есептік кезеңде құрылған провизияларды сторнолау кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 311 21 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша зиянды жабуға
арналған резервтер (провизиялар)"
Кт 821 21 "Берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар) құру
бойынша шығыстар".

86. Заемдардың құнсыздануынан зиянды жабуға арналған, өткен есептік кезеңдерде құрылған провизияларды сторнолау кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады
Дт 311 21 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша зиянды жабуға
арналған резервтер (провизиялар)"
Кт 731 20 "Өткен есептік кезеңдерде клиенттерге берілген заемдар
бойынша зиянды жабуға құрылған резервтерді
(провизияларды) жоюдан кірістер".

87. Заемдарды есептен шығару кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 311 21 "Клиенттерге берілген заемдар бойынша зиянды жабуға
арналған резервтер (провизиялар)"
Кт 403 21 "Клиенттерге берілген қысқа мерзімді заемдар"
403 22 "Клиенттерге берілген ұзақ мерзімді заемдар"
403 23 "Басқа да заемдар".
Бір мезгілде, есептен шығарылған талап сомасына ұйымның баланстан тыс есебінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
кіріс 1103 "Зиянға есептен шығарылған борыштар".

88. Борышкер баланстан тыс есепке жазылған заем бойынша берешегін осы есептік кезеңде құрылған резервтер (провизиялар) есебінен өтеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 821 21 "Берілген заемдар бойынша резервтер (провизиялар) құру
бойынша шығыстар".
Бір мезгілде, өтелген берешек сомасына ұйымның баланстан тыс есебінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
шығыс 1103 "Зиянға есептен шығарылған борыштар".

89. Борышкер баланстан тыс есепке жазылған заем бойынша берешегін өткен кезеңдерде құрылған резервтер (провизиялар) есебінен өтеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 731 20 "Өткен есептік кезеңдерде клиенттерге берілген заемдар
бойынша зиянды жабуға құрылған резервтерді
(провизияларды) жоюдан кірістер".
Бір мезгілде, ұйымның баланстан тыс есебінде берілген заемдар бойынша өтелген берешектің сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
шығыс 1103 "Зиянға есептен шығарылған борыштар".

8-тарау. Салымдарды есепке алу

90. Екінші деңгейдегі банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға салымдар орналастыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) салым сомасына:
Дт 403 01 "Бір түнге орналастырылған салымдар"
403 02 "Талап ету салымдары"
403 03 "Қысқа мерзімді салымдар"
403 04 "Ұзақ мерзімді салымдар"
403 05 "Шартты салымдар"
403 06 "Басқа да салымдар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
2) сыйлықақы немесе дисконт (жеңілдік) туындаған жағдайда:
дисконт (жеңілдік) сомасына:
Дт 403 01 "Бір түнге орналастырылған салымдар"
403 02 "Талап ету салымдары"
403 03 "Қысқа мерзімді салымдар"
403 04 "Ұзақ мерзімді салымдар"
403 05 "Шартты салымдар"
403 06 "Басқа да салымдар"
Кт 687 "Басқалары (дисконт (жеңілдік) есептеу бойынша жеке
шот)";
сыйлықақы сомасына:
Дт 334 11 "Басқа да дебиторлық берешек" (сыйлықақы есептеу
бойынша жеке шот)
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
451 "Кассадағы ұлттық валютадағы қолма-қол ақша".

91. Салымдар бойынша сыйақы есептеу және құны шетел валютасымен көрсетілген салымдарды есепке алу бағамы бойынша қайта бағалау ұйымның есеп саясатына сәйкес жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сыйақы есептеу кезінде:
Дт 332 22 "Банктерде орналастырылған талап ету салымдары бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 23 "Банктерде орналастырылған мерзімді салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 24 "Банктерде орналастырылған шартты салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
Кт 724 22 "Талап ету салымдары бойынша сыйақы алуға байланысты
кірістер"
724 23 "Мерзімді салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты
кірістер"
724 24 "Шартты салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты
кірістер";
2) оң бағам айырмасының сомасына:
Дт 403 01 "Бір түнге орналастырылған салымдар"
403 02 "Талап ету салымдары"
403 03 "Қысқа мерзімді салымдар"
403 04 "Ұзақ мерзімді салымдар"
403 05 "Шартты салымдар"
403 06 "Басқа да салымдар"
332 22 "Банктерде орналастырылған талап ету салымдары бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер".
332 23 "Банктерде орналастырылған мерзімді салымдары бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 24 "Банктерде орналастырылған шартты салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
334 11 "Басқа да дебиторлық берешек" (сыйлықақыны есепке алу
бойынша жеке шот)
687 "Басқалары" (дисконтты (жеңілдікті) есепке алу бойынша
жеке шот).
Кт 725 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер";
3) теріс бағам айырмасының сомасына:
Дт 845 05 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар"
Кт 403 01 "Бір түнге орналастырылған салымдар"
403 02 "Талап ету салымдары"
403 03 "Қысқа мерзімді салымдар"
403 04 "Ұзақ мерзімді салымдар"
403 05 "Шартты салымдар"
403 06 "Басқа да салымдар"
332 22 "Банктерде орналастырылған талап ету салымдары бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 23 "Банктерде орналастырылған мерзімді салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 24 "Банктерде орналастырылған шартты салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
334 11 "Басқа да дебиторлық берешек" (сыйлықақы есептеу
бойынша жеке шот)
687 "Басқалары" (дисконтты (жеңілдікті) есепке алу бойынша
жеке шот).

92. Салымдар бойынша төлем көзінен ұсталуға тиіс табыс салығы түріндегі шығыстарды есептеу кезінде:
Дт 851 "Корпоративтік табыс салығы бойынша шығыстар"
Кт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы".

93. Егер банк салымы шартының талаптарында есептелген сыйақы сомасын капиталдандыру көзделген жағдайда, салымның жалпы сомасына мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
есептелген (жинақталған) сыйақы сомасына:
Дт 403 01 "Бір түнге орналастырылған салымдар"
403 02 "Талап ету салымдары"
403 03 "Қысқа мерзімді салымдар"
403 04 "Ұзақ мерзімді салымдар"
403 05 "Шартты салымдар"
403 06 "Басқа да салымдар"
Кт 332 22 "Банктерде орналастырылған талап ету салымдары бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 23 "Банктерде орналастырылған мерзімді салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 24 "Банктерде орналастырылған шартты салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер".

94. Дисконтты (жеңілдікті) немесе сыйлықақыны амортизациялау кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) теңгедегі дисконт (жеңілдік) амортизациясының сомасына:
Дт 687 "Басқалары" (дисконт (жеңілдік) есепке алу бойынша жеке
шот)
Кт 724 22 "Талап ету салымдары бойынша сыйақы алуға байланысты
кірістер"
724 23 "Мерзімді салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты
кірістер"
724 24 "Шартты салымдар бойынша сыйақы алуға байланысты
кірістер"
Кт 334 11 "Басқа да дебиторлық берешек" (сыйлықақы есептеу
бойынша жеке шот).

95. Салым бойынша нақты сыйлықақы алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) есептелген сыйақы сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 332 22 "Банктерде орналастырылған талап ету салымдары бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 23 "Банктерде орналастырылған мерзімді салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 24 "Банктерде орналастырылған шартты салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер";
2) ұсталған табыс салығы сомасына:
Дт 631 "Төленетін корпоративтік табыс салығы"
Кт 332 22 "Банктерде орналастырылған талап ету салымдары бойынша
салымдар бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 23 "Банктерде орналастырылған мерзімді салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер"
332 24 "Банктерде орналастырылған шартты салымдар бойынша
сыйақы түрінде есептелген кірістер".

96. Ұйым орналастырылған салым бойынша негізгі борыш сомасын қайтарған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 403 01 "Бір түнге орналастырылған салымдар"
403 02 "Талап ету салымдары"
403 03 "Қысқа мерзімді салымдар"
403 04 "Ұзақ мерзімді салымдар"
403 05 "Шартты салымдар"
403 06 "Басқа да салымдар";
іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 727 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кірістер"
Кт 727 08 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
кірістер";
іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 844 02 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылған
шығыстар"
Кт 844 01 "Шетел валютасын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыстар".

97. Ұйым әрбір есептік күнге салымдардың құнсыздануының объективті себептерін бағалайды. Олар құнсызданған жағдайда халықаралық қаржылық есептілік стандарттарының талаптарына сәйкес құнсызданудан зиянның сомасы есептеледі, құнсызданудан зиянды жабуға арналған провизиялар құрылады және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) орналастырылған салымдардың құнсыздануынан зиянды жабуға арналған провизиялар сомасына:
Дт 821 17 "Орналастырылған салымдардың құнсыздануынан болған
зиянды жабуға арналған провизиялар"
Кт 311 24 "Орналастырылған салымдар бойынша резервтер
(провизиялар)";
2) салымдардың құнсыздануынан зиянды жабуға арналған, осы есептік кезеңде құрылған провизияларды сторнолау кезінде:
Дт 311 24 "Орналастырылған салымдар бойынша резервтер
(провизиялар)"
Кт 821 17 "Резервтер (провизиялар) құру бойынша шығыстар";
3) салымдардың құнсыздануынан зиянды жабуға арналған, өткен есептік кезеңде құрылған провизияларды сторнолау кезінде:
Дт 311 24 "Орналастырылған салымдар бойынша резервтер
(провизиялар)"
Кт 731 02 "Өткен кезеңдерде орналастырылған салымдар бойынша
зиянды жабуға құрылған резервтерді (провизияларды)
жоюдан кірістер;
4) салымдарды құрылған резервтер (провизиялар) есебінен баланстан есептен шығарған кезде:
Дт 311 24 "Орналастырылған салымдар бойынша резервтер
(провизиялар)"
Кт 403 01 "Бір түнге орналастырылған салымдар"
403 02 "Талап ету салымдары"
403 03 "Қысқа мерзімді салымдар"
403 04 "Ұзақ мерзімді салымдар"
403 05 "Шартты салымдар"
403 06 "Басқа да салымдар".

9-тарау. Туынды қаржы құралдарымен операцияларды есепке алу

1. Форвард операцияларының бухгалтерлік есебі

98. Форвард мәмілесін (бұдан әрі - форвард) жасау кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 1021 "Қаржы активтерін сатып алу бойынша шартты талаптар"
Кт 1071 "Қаржы активтерін сату бойынша шартты міндеттемелер".

99. Форвардты қайта бағалау кезінде ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) форвардтың әділ құнының оң өзгерісі сомасына:
Дт 335 02 "Форвард операциялары бойынша талаптар"
Кт 728 02 "Бағалы қағаздар бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған кіріс"
728 03 "Шетел валютасы бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан болған іске асырылмаған кіріс"
728 04 "Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард
операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған кіріс"
727 05 "Басқа да қайта бағалаудан іске асырылмаған кірістер";
2) форвардтың әділ құнының теріс өзгерісі сомасына:
Дт 846 02 "Бағалы қағаздар бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
846 03 "Шетел валютасы бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
846 04 "Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард
операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
845 05 "Басқа да қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыстар"
Кт 690 02 "Форвард операциялары бойынша міндеттемелер";
3) есептегі форвардтың әділ құнын оң/теріс түзету сомасына:
Дт 690 02 "Форвард операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 335 02 "Форвард операциялары бойынша талаптар".

100. Форвардты орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) нетто негізде есеп айырысқан жағдайда ұйым ақша аударған кезде:
Дт 690 02 "Форвард операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
2) нетто негізде есеп айырысқан жағдайда қарсы әріптестен ақша алған кезде:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 335 02 "Форвард операциялары бойынша талаптар";
3) форвард талаптарына сәйкес базалық актив сатып алған кезде:
сатып алынған базалық актив құнына:
Дт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
403 "Басқа да қаржылық инвестициялар" (басқа активтерді
есепке алуға арналған жеке қосалқы шот)
404 01 "Тазартылған қымбат металдар"
690 02 "Форвард операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
335 02 "Форвард операциялары бойынша талаптар";
4) форвард талаптарына сәйкес базалық активті сату кезінде:
сатылатын актив құнына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
690 02 "Форвард операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 335 02 "Форвард операциялары бойынша талаптар"
401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
404 01 "Тазартылған қымбат металдар"
403 "Басқа да қаржылық инвестициялар" (басқа активтерді
есепке алуға арналған қосалқы шот)";
5) активтерді сатып алуға/сатуға арналған форвардты қайта бағалаудан іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 728 02 "Бағалы қағаздар бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған кіріс"
728 03 "Шетел валютасы бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған кіріс"
728 04 "Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард
операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған кіріс"
727 05 "Басқа да қайта бағалаудан іске асырылмаған кірістер"
Кт 846 02 "Бағалы қағаздар бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
846 03 "Шетел валютасы бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
846 04 "Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард
операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
845 05 "Басқа да қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыстар"
729 02 "Форвард операциялары бойынша кірістер";
6) бағалы қағаздарды сатып алуға/сатуға арналған форвардты қайта бағалаудан іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 847 02 "Форвард операциялары бойынша шығыстар"
728 02 "Бағалы қағаздар бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған кіріс"
728 03 "Шетел валютасы бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған кіріс"
728 04 "Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард
операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған кіріс"
727 05 "Басқа да қайта бағалаудан іске асырылмаған кірістер"
Кт 846 02 "Бағалы қағаздар бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан болған іске асырылмаған шығыс"
846 03 "Шетел валютасы бойынша форвард операцияларын қайта
бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
846 04 "Тазартылған қымбат металдар бойынша форвард
операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
845 05 "Басқа да қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыстар";
7) шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт 1071 "Қаржы активтерін сату бойынша шартты міндеттемелер"
1021 "Қаржы активтерін сатып алу бойынша шартты талаптар".
2. Фьючерс мәмілелерінің бухгалтерлік есебі

101. Фьючерс мәмілесін (бұдан әрі - фьючерс) жасау кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
фьючерс сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт 1022 "Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты талаптар"
Кт 1072 "Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты
міндеттемелер";

102. Фьючерс бойынша маржа төлеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 352 01 "Брокерлермен есеп айырысулар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

103. Фьючерс жасағаны үшін брокерге комиссия төлеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 821 82 "Брокерлік-дилерлік қызметі үшін комиссиялық шығыстар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

104. Қосымша маржа төлеу немесе есептегі маржаның рұқсат етілетін сомасын есептен шығару кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
1) ұйымның қосымша төлеген маржа сомасына:
Дт 352 01 "Брокерлермен есеп айырысулар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
2) есептегі рұқсат етілген маржаны есептен шығару кезінде:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 352 01 "Брокерлермен есеп айырысулар".

105. Базалық активті сатып алуға және/немесе сатуға арналған фьючерсті әділ құны бойынша қайта бағалауды ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүзеге асыру кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) фьючерстің әділ құнының оң өзгерісі сомасына:
Дт 335 01 "Фьючерс операциялары бойынша талаптар"
Кт 728 01 "Фьючерстерді қайта бағалаудан іске асырылмаған кіріс";
2) фьючерстің әділ құнының теріс өзгерісі сомасына:
Дт 846 01 "Фьючерстерді қайта бағалаудан іске асырылмаған шығыс"
Кт 690 01 "Фьючерс операциялары бойынша міндеттемелер";
3) есептегі фьючерстің әділ құнын оң/теріс түзету сомасына:
Дт 690 01 "Фьючерс операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 335 01 "Фьючерс операциялары бойынша талаптар".

106. Фьючерстің ашық позициясын жабу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
фьючерс құны нетто негізде ақшамен өтелген (ашық позиция жабылған) жағдайда:
фьючерсті нетто негізде өтеген кезде:
Дт 690 01 "Фьючерс операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 352 01 "Брокерлермен есеп айырысулар";
қарсы әріптес фьючерсті нетто негізде өтеген кезде:
Дт 352 01 "Брокерлермен есеп айырысулар"
Кт 335 01 "Фьючерс операциялары бойынша талаптар";
фьючерсті сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер
сомасына:
Дт 1072 "Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты
міндеттемелер"
Кт 1022 "Қаржы фьючерстерін сатып алу бойынша шартты талаптар";
фьючерсті сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт 1074 "Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты міндеттемелер"
Кт 1024 "Қаржы фьючерстерін сату бойынша шартты талаптар".

3. Опцион мәмілелерін есепке алу

107. "Колл"/"пут" опцион мәмілелерін сатып алған кезде (бұдан әрі-опцион) мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) шартты талаптар сомасына:
Дт 1028 "Сатып алынған "колл" опциондық келісім-шарттары"
1029 "Сатып алынған "пут"опциондық келісім-шарттары"
Кт 1078 "Сатып алынған "колл"-қарсы шот" опциондық
келісім-шарттары"
1079 "Сатып алынған "пут"-қарсы шот" опциондық
келісім-шарттары;
2) Сатып алынған "колл"/"пут" опционы бойынша төленген сыйлықақы сомасына:
Дт 335 03 "Опцион операциялары бойынша талаптар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

108. Сатып алынған "колл"/"пут" опционын әділ құны бойынша қайта бағалау ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен, сондай-ақ опционды жабу күні жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған опционның әділ құнының оң өзгерісі сомасына:
Дт 335 03 "Опцион операциялары бойынша талаптар"
Кт 728 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан іске
асырылмаған кіріс";
2) сатып алынған опционның әділ құнының теріс өзгерісі
сомасына:
Дт 846 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыс"
Кт 335 03 "Опцион операциялары бойынша талаптар".

109. Ашық позицияны жабу немесе сатып алынған "колл"/"пут" опционын орындау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) Сатып алынған "колл"/"пут" опционының талаптары бойынша шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына:
Дт 1078 "Сатып алынған "колл"-қарсы шот" опциондық
келісім-шарттары"
1079 "Сатып алынған "пут"-қарсы шот" опциондық
келісім-шарттары"
Кт 1028 "Сатып алынған "колл" опциондық келісім-шарттары"
1029 "Сатып алынған "пут" опциондық келісім-шарттары"
2) қарсы әріптес "колл"/"пут" опционының құнын ақшамен өтеген (ашық позицияны жабу) кезде:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 335 03 "Опцион операциялары бойынша талаптар";
3) сатып алынған "колл" опционының талаптарына сәйкес базалық актив сатып алған кезде:
сатып алынған активтер құнына:
Дт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
404 01 "Тазартылған қымбат металдар"
403 "Басқа да қаржылық инвестициялар" (басқа активтерді
есепке алуға арналған жеке қосалқы шот)";
Кт 335 03 "Опцион операциялары бойынша талаптар"
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
4) сатып алынған "пут" опционының талаптарына сәйкес базалық активті сатқан кезде:
сатылатын активтер құнына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 335 03 "Опцион операциялары бойынша талаптар"
401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
404 01 "Тазартылған қымбат металдар"
403 "Басқа да қаржылық инвестициялар" (басқа активтерді
есепке алуға арналған жеке қосалқы шот)";
5) сатып алынған "колл"/"пут" опционы бойынша іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 728 05 "Опцион операциялары бойынша іске асырылмаған кіріс"
Кт 846 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан болған іске
асырылмаған шығыс"
729 03 "Опцион операциялары бойынша кірістер";
6) сатып алынған "колл"/"пут" опционы бойынша іске асырылған шығыстар сомасына:
Дт 847 03 "Опцион операциялары бойынша шығыстар"
728 05 "Опцион операциялары бойынша іске асырылмаған кіріс"
Кт 846 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан іске
асырылмаған шығыс".

110. "Колл"/"пут" опционын сату бойынша мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 1030 "Сатылған "пут"-қарсы шот" опциондық келісім-шарттары"
1031 "Сатылған "колл" - қарсы шот" опциондық келісім-шарттары"
Кт 1080 "Сатылған "пут" опциондық келісім-шарттары
1081 "Сатылған "колл" опциондық келісім-шарттары"; алынған
сыйлықақы сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 690 03 "Опционоперациялары бойынша міндеттемелер".

111. Сатылған "пут" опционын әділ құны бойынша қайта бағалау ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен, сондай-ақ опционды жабу күні жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатып алынған "колл"/"пут" опционы әділ құнының оң өзгерісінің сомасына:
Дт 690 03 "Опциондық операциялар бойынша міндеттемелер"
Кт 728 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан іске
асырылмаған кіріс";
2) сатылған "колл"/"пут" опционы әділ құнының теріс өзгерісінің сомасына:
Дт 846 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан іске
асырылмаған шығыс"
Кт 690 03 "Опцион операциялары бойынша міндеттемелер".

112. Ашық позицияны жабу немесе сатылған "колл"/"пут" опционын орындаған кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
1) сатылған "колл"/"пут" опционының талаптарына сәйкес шартты талаптар мен шартты міндеттемелер сомасына":
Дт 1080 "Сатылған "пут" опциондық келісім-шарттары"
1081 "Сатылған "колл" опциондық келісім-шарттары"
Кт 1030 "Сатылған "пут" - қарсы шот" опциондық келісім-шарттары
1031 "Сатылған "колл" - қарсы шот" опциондық
келісім-шарттары";
2) "колл"/"пут" опционының құнын өтеу (ашық позицияны жабу) кезінде:
Дт 690 03 "Опцион операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша";
3) базалық активтерді сату кезінде:
сатылатын активтер құнына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
690 03 "Опцион операциялары бойынша міндеттемелер"
335 03 "Опцион операциялары бойынша талаптар"
Кт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
404 01 "Тазартылған қымбат металдар"
403 "Басқа да қаржылық инвестициялар" (басқа активтерді
есепке алуға арналған жеке қосалқы шот)";
4) базалық активтерді сатып алу кезінде:
сатып алынған активтер құнына:
Дт 401 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
401 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 01 "Саудаға арналған бағалы қағаздар"
402 02 "Сатуға арналған қолда бар бағалы қағаздар"
402 03 "Өтелгенге дейін ұсталатын бағалы қағаздар"
404 01 "Тазартылған қымбат металдар"
403 "Басқа да қаржылық инвестициялар" (басқа активтерді
есепке алуға арналған жеке қосалқы шот)";
Кт 690 03 "Опцион операциялары бойынша міндеттемелер"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша";
5) сатылған "колл"/"пут" опционы бойынша іске асырылған кірістер сомасына:
Дт 728 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан болған іске
асырылмаған кіріс"
Кт 846 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан болған іске
асырылмаған шығыс"
729 03 "Опцион операциялары бойынша кірістер";
6) сатылған "колл"/"пут" опционы бойынша іске асырылмаған шығыстар сомасына:
Дт 847 03 "Опцион операциялары бойынша шығыстар"
728 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан іске
асырылмаған кіріс"
Кт 846 05 "Опцион операцияларын қайта бағалаудан іске
асырылмаған шығыс".

4. Валюталық своп мәмілелерін есепке алу

113. Валюталық своп мәмілелерін (бұдан әрі - валюталық своп) жасаған кезде талаптар мен міндеттемелер сомасына мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар"
Кт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер".

114. Валюталық свопты валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
алынған валюта сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар";
аударылатын валюта сомасына:
Дт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютасындағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютасындағы ақша";
және бір мезгілде, баланстан тыс есепте мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асыру арқылы валюталарды кері айырбастау бойынша шартты талаптар мен міндеттемелердің сомалары көрсетіледі:
Дт 1034 "Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты талаптар"
Кт 1084 "Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты
міндеттемелер".

115. Валюталық свопты әділ құны бойынша қайта бағалау ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
әділ құнның оң өзгерісі сомасына:
Дт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар"
Кт 728 07 "Своп операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кіріс";
әділ құнның теріс өзгерісі сомасына:
Дт 846 07 "Своп операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыс"
Кт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер";
және бір мезгілде есептегі оң/теріс қайта бағалау сомасына:
Дт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар".

116. Егер валюталық своп талаптарында сыйақы есептеу және төлеу көзделген жағдайда, мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
кірістер сомасына:
Дт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар"
Кт 724 28 "Сыйақы алуға байланысты басқа да кірістер";
шығыстар сомасына:
Дт 831 27 "Сыйақы төлеуге байланысты басқа да шығыстар"
Кт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер".

117. Валюталық своп бойынша сыйақы төленген немесе алынған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
алынатын сыйақы сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютасындағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютасындағы ақша"
Кт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар";
төленетін сыйақы сомасына:
Дт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

118. Валюталық свопты жабу бойынша валюталау күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт 1084 "Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты
міндеттемелер"
Кт 1034 "Басқа да туынды қаржы құралдары бойынша шартты
талаптар";
айырбасталатын сыйақы сомасына:
валюталық своптың құны оң болған кезде:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар";
валюталық своптың құны теріс болған кезде:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

5. Пайыздық своп мәмілелерін есепке алу

119. Пайыздық своп мәмілелерін (бұдан әрі - пайыздық своп) жасаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
егер пайыздық своп талаптары бойынша төлемдер өзгермелі пайыздық ставка бойынша көзделген, бірақ сомалар белгіленген пайыздық ставка бойынша алынған жағдайда:
Дт 1026 "Белгіленген пайыздық своп"
Кт 1076 "Өзгермелі пайыздық своп";
егер пайыздық своп талаптары бойынша төлемдер белгіленген пайыздық ставка бойынша көзделген, бірақ сомалар өзгермелі пайыздық ставка бойынша алынған жағдайда:
Дт 1027 "Өзгермелі пайыздық своп"
Кт 1077 "Белгіленген пайыздық своп".

120. Пайыздық своп бойынша сыйақы түріндегі кірістер мен шығыстарды есептеген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
кірістер сомасына:
Дт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар"
Кт 724 28 "Сыйақы алуға байланысты басқа да кірістер";
шығыстар сомасына:
Дт 831 27 "Сыйақы төлеуге байланысты басқа да шығыстар"
Кт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер".

121. Пайыздық свопты әділ құны бойынша қайта бағалау ұйымның есеп саясаты белгілеген кезеңділікпен жүргізіледі және мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
оң айырма сомасына:
Дт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар"
Кт 728 07 "Своп операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған
кіріс";
теріс айырма сомасын:
Дт 846 07 "Своп операцияларын қайта бағалаудан іске асырылмаған
шығыс"
Кт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер";
және бір мезгілде, есептегі оң/теріс қайта бағалау сомасына:
Дт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар".

122. Кезеңдік төлемдер жүргізу күні пайыздық свопты әділ құны бойынша бағалау жүргізілгеннен кейін мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
алынған сыйақы сомасына:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар";
төленген сыйақы сомасына:
Дт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

123. Ашық позицияны жабу немесе пайыздық свопты жабу күні мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
пайыздық свопты сатып алу бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт 1026 "Белгіленген пайыздық своп"
Кт 1076 "Өзгермелі пайыздық своп";
пайыздық свопты сату бойынша шартты талаптар мен міндеттемелер сомасына:
Дт 1076 "Өзгермелі пайыздық своп"
Кт 1026 "Белгіленген пайыздық своп".

10-тарау. Хеджирлеудің бухгалтерлік есебі

1. Ақша ағындарын хеджирлеудің есебі

124. Ақша ағындарын хеджирлеудің есебі хеджирлеу құралы ретінде жасалған пайыздық свопты және хеджирленетін бап ретінде сатып алынған/орналастырылған борыштық бағалы қағаздарды есепке алу тәртібіне ұқсас жүргізіледі. Ақша ағындарын хеджирлеудің есебі басқа да қаржы құралдарын пайдалана отырып жүзеге асырылған жағдайда, тиісті баланстық шоттарды қоспағанда, осы параграфта көзделген есеп жүргізу тәртібі қолданылады.

125. Хеджирленетін бап бойынша сыйақы есептелген жағдайда мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
сатып алынған актив бойынша:
Дт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер"
Кт 724 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша алынған
сыйақыға байланысты кірістер";
орналастырылған міндеттеме бойынша:
Дт 831 03 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
төлеуге байланысты шығыстар"
Кт 684 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелген шығыстар".

126. Хеджирлеу құралын әділ құны бойынша қайта бағалаған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
оң айырма сомасына:
Дт 335 05 "Своп операциялары бойынша талаптар"
Кт 543 "Басқа да активтерді қайта бағалау резервтері";
теріс айырма сомасына:
Дт 543 "Басқа да активтерді қайта бағалау резервтері"
Кт 690 05 "Своп операциялары бойынша міндеттемелер".

127. Хеджирленетін бап бойынша сыйақы түрінде есептелген кірістерді алған кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютасындағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютасындағы ақша"
Кт 332 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы түрінде
есептелген кірістер";

128. Хеджирленетін бап бойынша сыйақы түрінде есептелген шығыстарды төлеген кезде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:
Дт 684 01 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
түрінде есептелғен шығыстар"
Кт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

129. Пайыздық своп бойынша кезеңдік шығыстардың жүзеге асырылуына қарай мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:
қарсы агенттен алынатын сомаға:
Дт 431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
Кт 724 01 "Сатып алынған бағалы қағаздар бойынша сыйақы алуға
байланысты кірістер";
қарсы агентке төленетін сомаға:
831 03 "Айналысқа шығарылған бағалы қағаздар бойынша сыйақы
төлеуге байланысты шығыстар"
431 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
431 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 01 "Корреспонденттік шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
432 02 "Ағымдағы шоттардағы шетел валютасындағы ақша"
441 01 "Корреспонденттік шоттардағы ұлттық валютадағы ақша"
441 02 "Ағымдағы шоттардағы ұлттық валютадағы ақша".

2. Әділ құнды хеджирлеудің есебі

130. Хеджирлеу құралын әділ құны бойынша қайта бағалаудан болған кірістер мен шығыстарды есепке алу осы Нұсқаулықтың 9-тарауында көзделген туынды қаржы құралдарын есепке алу тәртібіне ұқсас жүргізіледі.

131. хеджирлеу құралдары бойынша кірістер мен шығыстар Ұйымның қаржылық есептілігінде пайда және зиян туралы есептің хеджирленетін баптан болған кірістер мен шығыстар көрсетілген бабында көрсетіледі, тиімді емес бөлігі басқа да кірістер мен шығыстар шоттарында көрсетіледі.

132. Таза инвестицияларды хеджирлеуді есепке алу осы Тарауда көзделген ақша ағындарын хеджирлеуді есепке алуға ұқсас жүзеге асырылады.

11-тарау. Қорытынды ережелер

133. Осы Нұсқаулықта реттелмеген мәселелер Қазақстан Республикасының заңнамасында және халықаралық қаржылық есептілік стандарттарында көзделген тәртіппен шешіледі.

Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета инвестиционной деятельности отдельными субъектами финансового рынка Республики Казахстан

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 30 ноября 2007 года N 135. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 января 2008 года N 5088. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 28 ноября 2008 года N 98

Сноска. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка РК от 28.11.2008 N 98 (порядок введения в действие см. п. 2 ).

В целях совершенствования бухгалтерского учета инвестиционной деятельности отдельных субъектов финансового рынка Республики Казахстан, Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ :

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по ведению бухгалтерского учета инвестиционной деятельности отдельными субъектами финансового рынка Республики Казахстан.

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении четырнадцати дней со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

3. Со дня введения в действие настоящего постановления признать утратившими силу:
1) постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 6 июня 2005 года N 65 "Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета операций с приобретенными долговыми ценными бумагами, осуществляемых отдельными субъектами финансового рынка Республики Казахстан" (зарегистрированное в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под N 3735);
2) постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 11 марта 2006 года N 21 "О внесении дополнения в постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 6 июня 2005 года N 65 "Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета операций с приобретенными долговыми ценными бумагами, осуществляемых отдельными субъектами финансового рынка Республики Казахстан" (зарегистрированное в Реестре государственной нормативных правовых актов под N 4177).

4. Департаменту бухгалтерского учета (Шалгимбаева Н.Т.):
1) совместно с Юридическим департаментом (Шарипов С.Б.) принять меры к государственной регистрации настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;
2) в десятидневный срок со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления довести его до сведения заинтересованных подразделений и территориальных филиалов Национального Банка Республики Казахстан, Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций и объединения юридических лиц "Ассоциация финансистов Казахстана".

5. Территориальным филиалам Национального Банка Республики Казахстан в трехдневный срок со дня получения настоящего постановления довести его до сведения организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, накопительных пенсионных фондов, страховых (перестраховочных) организаций, страховых брокеров, профессиональных участников рынка ценных бумаг Республики Казахстан и специальных финансовых компаний.

6. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Акишева Д.Т.

Председатель
Национального Банка

Утверждена постановлением
Правления Национального Банка
Республики Казахстан
от 30 ноября 2007 года N 135

Инструкция по ведению бухгалтерского учета инвестиционной
деятельности отдельными субъектами финансового рынка
Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция разработана в соответствии с Законом Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" от 28 февраля 2007 года, постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 сентября 2003 года N 324 "Об утверждении Типового плана счетов бухгалтерского учета для отдельных субъектов финансового рынка Республики Казахстан", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под N 2509, международными стандартами финансовой отчетности и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

2. Настоящая Инструкция детализирует ведение бухгалтерского учета операций по размещению собственных денег во вклады, займы, ценные бумаги, производные финансовые инструменты, аффинированные драгоценные металлы, иностранную валюту, операции хеджирования, а также операции "РЕПО" и "Обратное РЕПО" организациями, осуществляющими отдельные виды банковских операций, накопительными пенсионными фондами, страховыми (перестраховочными) организациями, страховыми брокерами, профессиональными участниками рынка ценных бумаг Республики Казахстан и специальными финансовыми компаниями (далее - организация).

3. В настоящей Инструкции предусмотрен бухгалтерский учет операций, совершаемых организациями на основании применения метода учета на дату расчетов в соответствии с требованиями международных стандартов финансовой отчетности.

4. Допускается совершение дополнительных бухгалтерских записей, не противоречащих требованиям настоящей Инструкции и законодательству Республики Казахстан.

Глава 2. Основные понятия, используемые в настоящей Инструкции

5. В настоящей Инструкции используются следующие понятия:

1) чистая стоимость ценной бумаги - стоимость ценной бумаги за вычетом начисленного вознаграждения;

2) долговые ценные бумаги - финансовые инструменты, удостоверяющие отношения займа;

3) учетный курс - рыночный курс обмена валют, который определяется в соответствии с приказом Министра финансов Республики Казахстан от 23 декабря 2002 года N 629 и постановлением Правлением Национального Банка Республики Казахстан от 23 декабря 2002 года N 512 "Об установлении порядка определения рыночного курса обмена валют", зарегистрированными в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под N 2106;

4) учетная стоимость - стоимость, по которой актив или обязательство отражены в бухгалтерском балансе за вычетом вознаграждения;

5) Фиксинг Лондонской Ассоциации рынка драгоценных металлов - стоимость аффинированного золота, установленная Лондонской Ассоциацией рынка драгоценных металлов. Фиксинг Лондонской Ассоциации рынка драгоценных металлов выражается в американских долларах за 1 тройскую унцию;

6) затраты по сделке - это дополнительные расходы, прямо связанные с приобретением, выпуском или выбытием финансового актива или финансового обязательства, которые являются обязательным условием для их приобретения, выпуска или реализации;

7) амортизация премии или дисконта (скидки) - это постепенное отнесение суммы числящейся премии или дисконта (скидки) на доходы или расходы организации;

дисконт (скидка) - сумма отрицательной разницы, возникающая между стоимостью приобретения ценной бумаги (без учета начисленного вознаграждения) и ее номинальной стоимостью, образующая доходы будущих периодов для инвестора (покупателя);

премия - сумма положительной разницы, возникающая между стоимостью приобретения ценной бумаги (без учета начисленного вознаграждения), и ее номинальной стоимостью, образующая расходы будущих периодов для инвестора (покупателя);

8) долевые ценные бумаги - ценные бумаги, удостоверяющие право на долю в чистых активах (активы за вычетом обязательств) организации. В целях настоящей Инструкции к долевым ценным бумагам относятся акции, депозитарные расписки на акции, паи паевых инвестиционных фондов и другие ценные бумаги, подпадающие под определение долевых ценных бумаг в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности.

Глава 3. Учет операций с ценными бумагами

1. Учет приобретенных долговых ценных бумаг, предназначенных
для торговли и имеющихся в наличии для продажи

6. При покупке долговых ценных бумаг, классифицированных в категории "ценные бумаги, предназначенные для торговли" и "ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи" (на покупную стоимость, включающую затраты по сделке) осуществляются следующие бухгалтерские записи по дебету (далее - Дт) и кредиту (далее - Кт) соответствующих счетов:

1) на чистую стоимость приобретенной долговой ценной бумаги (на сумму, не превышающую ее номинальную стоимость):
Дт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
2) на сумму премии, включающую затраты, связанные с приобретением долговой ценной бумаги:
Дт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
3) на сумму дисконта (скидки):
Дт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам";
4) на сумму вознаграждения, начисленного предыдущим держателем:
Дт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

7. Вознаграждение по объявленной ставке вознаграждения по приобретенным долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи, начисляется с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и на сумму начисленного вознаграждения осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
Кт 724 01 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по
приобретенным ценным бумагам".

8. При начислении расходов в виде подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты эмитентом долговой ценной бумаги, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 851 "Расходы по корпоративному подоходному налогу"
Кт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате".

9. Амортизация премии или дисконта (скидки) по приобретенным долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи, производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму амортизации премии:
Дт 831 01 "Расходы, связанные с амортизацией премии по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";
2) на сумму амортизации дисконта (скидки):
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
Кт 724 05 "Доходы, связанные с амортизацией дисконта по приобретенным ценным бумагам".

10. После начисления объявленного вознаграждения и амортизации премии или дисконта (скидки) согласно пунктам 7 и 9 настоящей Инструкции, производится переоценка приобретенных долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости, с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) по долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли:
если справедливая стоимость долговых ценных бумаг выше их учетной стоимости:
Дт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости
ценных бумаг"
Кт 727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли";
если учетная стоимость долговых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:
Дт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг, предназначенных для торговли"
Кт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг";
на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:
Дт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости
ценных бумаг"
Кт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости
ценных бумаг";

2) по долговым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи:
если справедливая стоимость долговых ценных бумаг выше их учетной стоимости:
Дт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости
ценных бумаг"
Кт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии
для продажи";
если учетная стоимость долговых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:
Дт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии
для продажи"
Кт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости
ценных бумаг";
на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долговых ценных бумаг:
Дт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости
ценных бумаг"
Кт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости
ценных бумаг".

11. При переоценке долговых ценных бумаг, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по учетному курсу, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) по долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли: на сумму положительной курсовой разницы:
Дт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями"
402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг";
Кт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты";
на сумму отрицательной курсовой разницы;
Дт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями"
402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"

2) по долговым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи:
на сумму положительной курсовой разницы:
Дт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями"
Кт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты";
на сумму положительной курсовой разницы по корректировке справедливой стоимости долговых ценных бумаг:
Дт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
Кт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии
для продажи"
на сумму отрицательной курсовой разницы:
Дт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями";
на сумму отрицательной курсовой разницы по корректировке справедливой стоимости долговых ценных бумаг:
Дт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии
для продажи"
Кт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг".

12. При получении от эмитента начисленного вознаграждения по приобретенным долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму полученного вознаграждения:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями";

2) на сумму удержанного подоходного налога:
Дт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями".

13. При продаже приобретенных долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи, после проведения начисления объявленного вознаграждения, амортизации премии или дисконта (скидки) и переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пунктам 7 , 9 и 10 настоящей Инструкции осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму несамортизированной премии по долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи:
Дт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";

2) на сумму несамортизированного дисконта (скидки) по долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

3) на сумму заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими держателями";

4) в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 727 11 "Доходы от покупки - продажи ценных бумаг";

5) в случае превышения учетной стоимости долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:
Дт 845 10 "Расходы от покупки - продажи ценных бумаг"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

6) на сумму реализованных доходов от переоценки долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли, по справедливой стоимости:
Дт 727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли"
727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии
для продажи";

7) на сумму реализованных расходов от переоценки долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли, по справедливой стоимости:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи"
727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли";

8) на сумму реализованных доходов от переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости:
Дт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии
для продажи"
Кт 727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи";

9) на сумму реализованных расходов от переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи"
Кт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии
для продажи";

10) на сумму реализованных доходов от положительной курсовой разницы по долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи:
Дт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 02 "Реализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

11) на сумму реализованных расходов от отрицательной курсовой разницы по долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи:
Дт 844 02 "Реализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты".

14. При погашении эмитентом долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи и предназначенных для торговли, после проведения начисления объявленного вознаграждения, амортизации премии или дисконта (скидки) и переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пунктам 7 , 9 и 10 настоящей Инструкции осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму денег, поступивших от эмитента долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями";

2) на сумму удержанного подоходного налога:
Дт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями";

3) на сумму реализованных доходов от переоценки долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли, по справедливой стоимости:
Дт 727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли"
727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи";

4) на сумму реализованных расходов от переоценки долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли, по справедливой стоимости:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи"
727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли";

5) на сумму реализованных доходов от переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости:
Дт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся
в наличии для продажи"
Кт 727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи";

6) на сумму реализованных расходов от переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи"
Кт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в
наличии для продажи";

7) на сумму реализованных доходов от положительной курсовой разницы по долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи:
Дт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 02 "Реализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

8) на сумму реализованных расходов от отрицательной курсовой разницы по долговым ценным бумагам, предназначенным для торговли и имеющимся в наличии для продажи:
Дт 844 02 "Реализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты".

15. Учетная стоимость долговых ценных бумаг, предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для продажи, отражается в финансовой отчетности как номинальная стоимость долговых ценных бумаг, скорректированная на сумму накопленной переоценки по справедливой стоимости, несамортизированной премии или дисконта (скидки) и начисленного и приобретенного вознаграждения.

2. Учет приобретенных долговых ценных бумаг,
удерживаемых до погашения

16. При покупке долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на чистую стоимость приобретенной долговой ценной бумаги, удерживаемой до погашения (на сумму, не превышающую ее номинальную стоимость):
Дт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

2) на сумму премии, включающую затраты, связанные с приобретением долговой ценной бумаги:
Дт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

3) на сумму дисконта (скидки):
Дт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
Кт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам";

4) на сумму вознаграждения, начисленного предыдущим держателем:
Дт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

17. Начисление вознаграждения по объявленной ставке вознаграждения по приобретенным долговым ценным бумагам, удерживаемым до погашения, производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
Кт 724 01 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по
приобретенным ценным бумагам".

18. При начислении расходов в виде подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты эмитентом долговой ценной бумаги удерживаемой до погашения, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 851 "Расходы по корпоративному подоходному налогу"
Кт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате".

19. Амортизация премии или дисконта (скидки) по приобретенным долговым ценным бумагам, удерживаемым до погашения, производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму амортизации премии:
Дт 831 01 "Расходы, связанные с амортизацией премии по приобретенным
ценным бумагам"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";

2) на сумму амортизации дисконта (скидки):
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
Кт 724 05 "Доходы, связанные с амортизацией дисконта по приобретенным
ценным бумагам".

20. При переоценке долговых ценных бумаг, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по учетному курсу, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму положительной курсовой разницы:
Дт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями"
Кт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

2) на сумму отрицательной курсовой разницы:
Дт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями".

21. При погашении эмитентом начисленного вознаграждения по долговым ценным бумагам, удерживаемым до погашения, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму выплаченного вознаграждения:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями";

2) на сумму удержанного подоходного налога:
Дт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями".

22. При продаже долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения, после проведения начисления объявленного вознаграждения и амортизации премии или дисконта (скидки) согласно пунктам 17 и 19 настоящей Инструкции осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму несамортизированной премии:
Дт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам";

2) на сумму несамортизированного дисконта (скидки):
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения";

3) на сумму заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное
предыдущими держателями";

4) в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 727 11 "Доходы от покупки - продажи ценных бумаг";

5) в случае превышения учетной стоимости долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:
Дт 845 10 "Расходы от покупки - продажи ценных бумаг"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения".

23. При погашении эмитентом долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения, после проведения начисления объявленного вознаграждения и амортизации премии и дисконта (скидки) согласно пунктам 17 и 19 настоящей Инструкции осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму денег, поступивших от эмитента долговых ценных бумаг:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями";

2) на сумму удержанного подоходного налога:
Дт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями";

3) на сумму реализованных доходов от курсовой переоценки долговых ценных бумаг, стоимость которых выражена в иностранной валюте:
Дт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 02 "Реализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

4) на сумму реализованных расходов от курсовой переоценки долговых ценных бумаг, стоимость которых выражена в иностранной валюте:
Дт 844 02 "Реализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты".

24. Учетная стоимость долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения, отражается в финансовой отчетности как номинальная стоимость долговых ценных бумаг, скорректированная на сумму несамортизированной премии или дисконта (скидки) и начисленного и приобретенного вознаграждения.

3. Переклассификация приобретенных долговых
ценных бумаг по категориям

25. Долговые ценные бумаги не могут быть переклассифицированы в категорию "ценные бумаги, предназначенные для торговли" и не могут быть переклассифицированы из категории "ценные бумаги, предназначенные для торговли".

26. При переклассификации долговых ценных бумаг, дальнейший порядок учета переклассифицированной долговой ценной бумаги определяется в соответствии с требованиями международных стандартов финансовой отчетности и настоящей Инструкции.

27. При переклассификации долговых ценных бумаг из категории "имеющиеся в наличии для продажи" в категорию "удерживаемые до погашения" осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на номинальную стоимость долговых ценных бумаг:
Дт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
Кт 402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

2) на сумму начисленного вознаграждения по долговым ценным бумагам:
Дт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями" (лицевой счет долговых ценных бумаг,
удерживаемых до погашения)
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам" (лицевой счет долговых ценных бумаг,
удерживаемых до погашения)
Кт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное
предыдущими держателями" (лицевой счет долговых ценных
бумаг, имеющихся в наличии для продажи)
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам" (лицевой счет долговых ценных бумаг,
имеющихся в наличии для продажи);

3) на сумму несамортизированной премии:
Дт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет
долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения)
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет
долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи);

4) на сумму несамортизированного дисконта (скидки):
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет
долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи).
Кт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет
долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения)

5) на сумму положительной переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости:
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам"
402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
Кт 402 07 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг";

6) на сумму отрицательной переоценки долговых ценных бумаг по справедливой стоимости:
Дт 402 08 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам"
402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам".

28. При амортизации сумм доходов или расходов, ранее отраженных на счете резерва переоценки долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, в капитале, в течение срока владения долговой ценной бумагой осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при наличии положительной разницы на счете резервов переоценки:
Дт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся
в наличии для продажи"
Кт 724 05 "Доходы, связанные с амортизацией дисконта по приобретенным
ценным бумагам";

2) при наличии отрицательной разницы на счете резервов переоценки:
Дт 831 01 "Расходы, связанные с амортизацией премии по приобретенным
ценным бумагам"
Кт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в наличии
для продажи".

29. При переклассификации долговых ценных бумаг из категории "удерживаемые до погашения" в категорию "имеющиеся в наличии для продажи" после проведения амортизации премии или дисконта (скидки), начисления вознаграждения по переклассифицируемым долговым ценным бумагам, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на номинальную стоимость долговых ценных бумаг:
Дт 402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения";

2) на сумму начисленного вознаграждения по долговым ценным бумагам:
Дт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное
предыдущими держателями" (лицевой счет долговых ценных
бумаг, имеющихся в наличии для продажи)
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам" (лицевой счет долговых ценных бумаг,
имеющихся в наличии для продажи)
Кт 402 06 "Вознаграждение по ценным бумагам, начисленное предыдущими
держателями" (лицевой счет долговых ценных бумаг, удерживаемых
до погашения)
332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам" (лицевой счет долговых ценных бумаг,
удерживаемых до погашения);

3) на сумму несамортизированной премии:
Дт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет
долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи)
Кт 402 05 "Премия по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет
долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения);

4) на сумму несамортизированного дисконта (скидки):
Дт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет
долговых ценных бумаг, удерживаемых до погашения)
Кт 402 04 "Дисконт по приобретенным ценным бумагам" (лицевой счет
долговых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи).

4. Учет долговых ценных бумаг,
выпущенных организацией в обращение

30. При размещении долговых ценных бумаг, выпущенных организацией в обращение, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на чистую стоимость размещенной долговой ценной бумаги (на сумму, не превышающую ее номинальную стоимость):
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 603 11 "Выпущенные в обращение ценные бумаги";

2) на сумму премии, включающую затраты, связанные с приобретением долговой ценной бумаги:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 603 13 "Премия по выпущенным в обращение ценным бумагам";

3) на сумму дисконта (скидки):
Дт 603 12 "Дисконт по выпущенным в обращение ценным бумагам"
Кт 603 11 "Выпущенные в обращение ценные бумаги".

31. Вознаграждение по объявленной ставке процента по долговым ценным бумагам, выпущенным организацией в обращение, начисляется с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и на сумму вознаграждения осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 831 03 "Расходы, связанные с выплатой вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 684 01 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным бумагам,
выпущенным в обращение".

32. Амортизация премии или дисконта (скидки) по выпущенным организацией в обращение долговым ценным бумагам, производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму амортизации премии:
Дт 603 13 "Премия по выпущенным в обращение ценным бумагам"
Кт 724 02 "Доходы, связанные с амортизацией премии по ценным бумагам,
выпущенным в обращение";

2) на сумму амортизации дисконта (скидки):
Дт 831 03 "Расходы, связанные с выплатой вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 603 12 "Дисконт по выпущенным в обращение ценным бумагам".

33. При погашении начисленного вознаграждения по долговым ценным бумагам, выпущенным организацией в обращение, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму выплаченного вознаграждения:
Дт 684 01 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

2) на сумму удержанного подоходного налога, подлежащего перечислению в бюджет Республики Казахстан:
Дт 684 01 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате".

34. При погашении выпущенных организацией долговых ценных бумаг после проведения начисления объявленного вознаграждения, амортизации премии и дисконта (скидки) согласно пунктам 31 и 32 настоящей Инструкции осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму выплаченных денег:
Дт 603 11 "Выпущенные в обращение ценные бумаги"
684 01 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

2) на сумму удержанного подоходного налога, подлежащего перечислению в бюджет Республики Казахстан:
Дт 684 01 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате".

35. В случае выкупа ранее выпущенных организацией в обращение долговых ценных бумаг после проведения начисления объявленного вознаграждения и амортизации премии или дисконта (скидки) согласно пунктам 31 и 32 настоящей Инструкции, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму несамортизированной премии:
Дт 603 13 "Премия по выпущенным в обращение ценным бумагам"
Кт 603 11 "Выпущенные в обращение ценные бумаги";

2) на сумму несамортизированного дисконта (скидки):
Дт 603 11 "Выпущенные в обращение ценные бумаги"
Кт 603 12 "Дисконт по выпущенным в обращение ценным бумагам";

3) на сумму заключенной сделки по выкупу долговых ценных бумаг:
Дт 603 15 "Выкупленные ценные бумаги"
684 01 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

4) в случае превышения суммы заключенной сделки по покупке долговых ценных бумаг, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:
Дт 845 10 "Расходы от покупки - продажи ценных бумаг"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

5) в случае превышения учетной стоимости, над суммой заключенной сделки по покупке долговых ценных бумаг, на сумму разницы:
Дт 603 15 "Выкупленные ценные бумаги"
Кт 727 11 "Доходы от покупки-продажи ценных бумаг".

36. В случае реализации ранее выкупленных долговых ценных бумаг, выпущенных организацией в обращение, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму реализованных долговых ценных бумаг (на сумму, не превышающую их номинальную стоимость):
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 603 15 "Выкупленные ценные бумаги";

2) на сумму премии:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 603 13 "Премия по выпущенным в обращение ценным бумагам";

3) на сумму дисконта (скидки):
Дт 603 12 "Дисконт по выпущенным в обращение ценным бумагам"
Кт 603 11 "Выпущенные в обращение ценные бумаги".

37. Учетная стоимость долговых ценных бумаг, выпущенных организацией в обращение, отражается в финансовой отчетности, как номинальная стоимость долговых ценных бумаг, скорректированная на сумму несамортизированной премии/дисконта (скидки), начисленного вознаграждения и стоимости выкупленных долговых ценных бумаг.

5. Учет приобретенных долевых ценных бумаг, предназначенных
для торговли или имеющихся в наличии для продажи

38. При покупке долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
на стоимость приобретения долевых ценных бумаг с учетом затрат по сделке:
Дт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

39. После принятия решения о выплате дивидендов по приобретенным акциям на общем собрании акционеров общества - эмитента долевых ценных бумаг, на сумму причитающихся дивидендов осуществляются следующие бухгалтерские записи по начислению дохода в виде дивидендов:
Дт 334 11 "Прочая дебиторская задолженность"
Кт 724 04 "Дивиденды и прочие доходы от участия в капитале
аффилиированных организаций".

40. При начислении расходов в виде подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты эмитентом долевых ценных бумаг, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 851 "Расходы по корпоративному подоходному налогу"
Кт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате".

41. Переоценка приобретенных долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи, по справедливой стоимости, производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) по долевым ценным бумагам, предназначенным для торговли:
если справедливая стоимость долевых ценных бумаг выше их учетной стоимости:
Дт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных
бумаг, предназначенных для торговли";
если учетная стоимость долевых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:
Дт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных
бумаг, предназначенных для торговли"
Кт 401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг";
на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долевых ценных бумаг:
Дт 401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
Кт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг";

2) по долевым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи:
если справедливая стоимость долевых ценных бумаг выше их учетной стоимости:
Дт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
Кт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в
наличии для продажи";
если учетная стоимость долевых ценных бумаг выше их справедливой стоимости:
Дт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в
наличии для продажи"
Кт 401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг";
на сумму числящейся положительной или отрицательной корректировки справедливой стоимости долевых ценных бумаг:
Дт 401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
Кт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг".

42. При переоценке долевых ценных бумаг, стоимость которых выражена в иностранной валюте по учетному курсу, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) по долевым ценным бумагам, предназначенным для торговли:
на сумму положительной курсовой разницы:
Дт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
Кт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты";
на сумму отрицательной курсовой разницы:
Дт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг";

2) по долевым ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи:
на сумму положительной курсовой разницы:
Дт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных бумаг"
Кт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в
наличии для продажи";
на сумму отрицательной курсовой разницы:
Дт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в
наличии для продажи"
Кт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг".

43. При погашении эмитентом дивидендов по долевым ценным бумагам, предназначенным для торговли или имеющимся в наличии для продажи, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 334 11 "Прочая дебиторская задолженность";
на сумму удержанного подоходного налога:
Дт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате"
Кт 334 11 "Прочая дебиторская задолженность".

44. При продаже или выкупе эмитентом долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи, после проведения переоценки долевых ценных бумаг по справедливой стоимости согласно пункту 41 настоящей Инструкции осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму накопленной положительной переоценки по справедливой стоимости долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи:
Дт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
Кт 401 05 "Положительная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг";

2) на сумму накопленной отрицательной переоценки по справедливой стоимости долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи:
Дт 401 06 "Отрицательная корректировка справедливой стоимости ценных
бумаг"
Кт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

3) на сумму заключенной сделки по продаже долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

4) в случае превышения суммы заключенной сделки по продаже долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи, над их учетной стоимостью, на сумму разницы:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 727 11 "Доходы от покупки - продажи ценных бумаг";

5) в случае превышения учетной стоимости долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи, над суммой заключенной сделки по их продаже, на сумму разницы:
Дт 845 10 "Расходы от покупки - продажи ценных бумаг"
Кт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи";

6) на сумму реализованных доходов от переоценки справедливой стоимости долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли:
Дт 727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных
бумаг, предназначенных для торговли"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных
бумаг, предназначенных для торговли"
727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи";

7) на сумму реализованных расходов от переоценки справедливой стоимости долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи"
727 03 "Нереализованные доходы от изменения стоимости ценных
бумаг, предназначенных для торговли"
Кт 845 03 "Нереализованные расходы от изменения стоимости ценных
бумаг, предназначенных для торговли";

8) на сумму реализованных доходов от переоценки справедливой стоимости долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:
Дт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в
наличии для продажи"
Кт 727 06 "Реализованные доходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи";

9) на сумму реализованных расходов от переоценки справедливой стоимости долевых ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи:
Дт 845 06 "Реализованные расходы от изменения стоимости ценных бумаг,
предназначенных для торговли и имеющихся в наличии для
продажи"
Кт 542 "Резервы переоценки стоимости ценных бумаг, имеющихся в
наличии для продажи";

10) на сумму реализованных доходов от положительной курсовой разницы по долевым ценным бумагам, предназначенным для торговли:
Дт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 02 "Реализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

11) на сумму реализованных расходов от отрицательной курсовой разницы по долевым ценным бумагам, предназначенным для торговли:
Дт 844 02 "Реализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты".

45. Учетная стоимость долевых ценных бумаг, предназначенных для торговли или имеющихся в наличии для продажи, отражается в финансовой отчетности как номинальная стоимость долевых ценных бумаг, скорректированная на сумму накопленной переоценки по справедливой стоимости и начисленного и приобретенного вознаграждения.

6. Учет при обесценении приобретенных ценных бумаг,
имеющихся в наличии для продажи, и ценных бумаг,
удерживаемых до погашения

46. На каждую отчетную дату оценивается наличие объективных признаков обесценения приобретенных ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, и ценных бумаг, удерживаемых до погашения. В случае их обесценения рассчитывается сумма убытка от обесценения в соответствии с требованиями международных стандартов финансовой отчетности, создается провизия на покрытие убытков от обесценения и осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 821 16 "Расходы по формированию резервов (провизии) по ценным
бумагам"
Кт 311 23 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по ценным бумагам".

47. При сторнировании сформированных в том же отчетном периоде провизии на покрытие убытков от обесценения ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, и ценных бумаг, удерживаемых до погашения осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 311 23 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по ценным бумагам"
Кт 821 16 "Расходы по формированию резервов (провизии) по ценным бумагам".

48. При сторнировании сформированных в прошлых отчетных периодах провизии на покрытие убытков от обесценения ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, и ценных бумаг, удерживаемых до погашения, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 311 23 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по ценным бумагам"
Кт 731 01 "Доходы от аннулирования резервов (провизии), созданных в
прошлых периодах на покрытие убытков по ценным бумагам".

49. При списании ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, и ценных бумаг, удерживаемых до погашения с баланса за счет созданных резервов (провизии) осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 311 23 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по ценным бумагам"
Кт 401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения".
Одновременно, на внебалансовом учете на стоимость списанного требования по ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи, и ценным бумагам, удерживаемым до погашения, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
приход 1103 "Долги, списанные в убыток".

50. При погашении эмитентом ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, и ценных бумаг, удерживаемых до погашения, списанных за баланс за счет резервов (провизии), созданных в том же периоде, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 821 16 "Расходы по формированию резервов (провизии) по ценным бумагам".
Одновременно, на внебалансовом учете на стоимость погашенной задолженности по ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи, и ценным бумагам, удерживаемым до погашения, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
расход 1103 "Долги, списанные в убыток".

51. При погашении эмитентом ценных бумаг, имеющихся в наличии для продажи, и ценных бумаг, удерживаемых до погашения, списанных за баланс за счет резервов (провизии), созданных в предыдущих периодах, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте",
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте",
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте",
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте",
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте",
Кт 731 01 "Доходы от аннулирования резервов (провизии), созданных в
прошлых периодах на покрытие убытков по ценным бумагам".
Одновременно, на внебалансовом учете на стоимость погашенной задолженности по ценным бумагам, имеющимся в наличии для продажи, и ценным бумагам, удерживаемым до погашения осуществляется следующая бухгалтерская запись:
расход 1103 "Долги, списанные в убыток".

Глава 4. Бухгалтерский учет операций РЕПО и обратное РЕПО

52. При совершении операции РЕПО (при продаже ценных бумаг) на сумму сделки осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 603 14 "Операции "РЕПО" с ценными бумагами".
Одновременно, при переводе ценных бумаг по операции РЕПО, на внебалансовом учете осуществляется следующая бухгалтерская запись:
расход 1137 "Счета "Депо" (лицевой счет для учета ценных бумаг организации, номинальная стоимость которых числится в центральном депозитарии на счете "депо").

53. При начислении расходов в виде вознаграждения по операции РЕПО осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 831 04 "Расходы, связанные с выплатой вознаграждения по операциям
"РЕПО" с ценными бумагами"
Кт 684 02 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по операциям
"РЕПО" с ценными бумагами".

54. При получении ранее переданных ценных бумаг по операции РЕПО на сумму начисленных расходов в виде вознаграждения по сделке РЕПО и сумму закрытия сделки РЕПО (стоимость закрытия сделки, установленная на момент заключения данной сделки) осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 684 02 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по операциям
"РЕПО" с ценными бумагами"
603 14 "Операции "РЕПО" с ценными бумагами"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".
Одновременно, при обратном переводе ценных бумаг, переданных по операции РЕПО, на внебалансовом учете осуществляется следующая бухгалтерская запись:
приход 1137 "Счета "Депо" (лицевой счет для учета номинальной стоимости ценных бумаг организации, переданных по операции РЕПО).

55. При совершении операции обратного РЕПО (при покупке ценных бумаг) на сумму сделки осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 401 07 "Операции "обратное РЕПО" с ценными бумагами" (акции)
402 09 "Операции "обратное РЕПО" с ценными бумагами" (облигации)
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
и, одновременно, на внебалансовом учете:
приход 1137 "Счет "Депо" (с открытием отдельного субсчета для учета номинальной стоимости приобретенных ценных бумаг, полученных по операции обратного РЕПО).

56. При начислении вознаграждения в период операции обратного РЕПО осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 332 02 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по операциям
"обратное РЕПО" с ценными бумагами"
Кт 724 03 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по операциям
"обратное РЕПО" с ценными бумагами".

57. При передаче ранее полученных ценных бумаг по операции обратного РЕПО на сумму начисленного вознаграждения по сделке обратного РЕПО и сумму закрытия сделки обратного РЕПО (стоимость закрытия сделки, установленная на момент заключения данной сделки) осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 02 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по операциям
"обратное РЕПО" с ценными бумагами"
401 07 "Операции "обратное РЕПО" с ценными бумагами" (акции)
402 09 "Операции "обратное РЕПО" с ценными бумагами" (облигации);
и, одновременно, на внебалансовом учете:
расход 1137 "Счет Депо" (с открытием отдельного субсчета для учета номинальной стоимости приобретенных ценных бумаг, полученных по операции обратного РЕПО).

Глава 5. Учет операций по купле-продаже
аффинированных драгоценных металлов

58. При покупке аффинированных драгоценных металлов на стоимость приобретения с учетом затрат по сделке осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 404 01 "Аффинированные драгоценные металлы"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".
Во вспомогательном бухгалтерском учете аффинированные драгоценные металлы отражаются в унциях, а также в тенге путем умножения имеющегося в наличии количества аффинированных драгоценных металлов на установленные на дату отражения в бухгалтерском учете утренний или вечерний фиксинг Лондонской Ассоциации рынка драгоценных металлов и курс тенге к американскому доллару (в зависимости от учетной политики организации).

59. При переоценке приобретенных аффинированных драгоценных металлов по справедливой стоимости осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) если справедливая стоимость аффинированных драгоценных металлов выше их учетной стоимости:
Дт 404 01 "Аффинированные драгоценные металлы"
Кт 727 04 "Нереализованные доходы от переоценки драгоценных металлов";

2) если учетная стоимость аффинированных драгоценных металлов выше их справедливой стоимости:
Дт 845 04 "Нереализованные расходы от переоценки драгоценных металлов"
Кт 404 01 "Аффинированные драгоценные металлы".

60. При продаже аффинированных драгоценных металлов после проведения переоценки по справедливой стоимости осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму заключенной сделки по продаже аффинированных драгоценных металлов:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 404 01 "Аффинированные драгоценные металлы";

2) при возникновении положительной разницы между суммой сделки и учетной стоимостью аффинированных драгоценных металлов:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 727 01 "Доход от покупки-продажи драгоценных металлов";

3) при возникновении отрицательной разницы между суммой сделки и учетной стоимостью аффинированных драгоценных металлов:
Дт 845 01 "Расходы по покупке-продаже драгоценных металлов"
Кт 404 01 "Аффинированные драгоценные металлы";

4) на сумму реализованных доходов:
Дт 727 04 "Нереализованные доходы от переоценки драгоценных металлов"
Кт 727 07 "Реализованные доходы от переоценки драгоценных металлов"
845 04 "Нереализованные расходы от переоценки драгоценных
металлов";

5) на сумму реализованных расходов:
Дт 845 07 "Реализованные расходы от переоценки драгоценных
металлов"
727 04 "Нереализованные доходы от переоценки драгоценных
металлов"
Кт 845 04 "Нереализованные расходы от переоценки драгоценных металлов".

Глава 6. Бухгалтерский учет операций с иностранной валютой

61. При покупке организацией иностранной валюты осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
452 "Наличность в кассе в иностранной валюте"
Кт 441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
451 "Наличность в кассе в национальной валюте";
если курс покупки выше учетного курса:
Дт 845 02 "Расходы по покупке-продаже иностранной валюты"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
452 "Наличность в кассе в иностранной валюте";
если курс покупки ниже учетного курса:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
452 "Наличность в кассе в иностранной валюте"
Кт 727 02 "Доходы от покупки-продажи иностранной валюты".

62. При продаже организацией иностранной валюты осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму продаваемой иностранной валюты:
Дт 441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
451 "Наличность в кассе в национальной валюте"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
452 "Наличность в кассе в иностранной валюте";

2) если курс продажи выше учетного курса:
Дт 441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
451 "Наличность в кассе в национальной валюте"
Кт 727 02 "Доходы от покупки-продажи иностранной валюты";

3) если курс продажи ниже учетного курса:
Дт 845 02 "Расходы по покупке-продаже иностранной валюты"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
452 "Наличность в кассе в иностранной валюте";

4) на сумму реализованных доходов:
Дт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 02 "Реализованные доходы от переоценки иностранной валюты";
5) на сумму реализованных расходов:
Дт 844 02 "Реализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты".

63. При обмене организацией иностранными валютами осуществляется следующая бухгалтерская запись:
на сумму обмениваемых иностранных валют:
Дт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте" (лицевой счет)
431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
(лицевой счет)
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте" (лицевой
счет)
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
(лицевой счет)
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте" (лицевой
счет)
Кт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте" (лицевой счет)
431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
(лицевой счет)
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте" (лицевой
счет)
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
(лицевой счет)
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте" (лицевой
счет).
на сумму положительной разницы между курсом сделки и учетным
курсом:
Дт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте"
431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
Кт 727 02 "Доходы от покупки-продажи иностранной валюты";
на сумму отрицательной разницы между курсом сделки и учетным
курсом:
Дт 845 02 "Расходы по покупке-продаже иностранной валюты"
Кт 452 "Наличность в кассе в иностранной валюте"
431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте".

64. Переоценка иностранной валюты в связи с изменением учетного курса производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму положительной курсовой разницы:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
452 "Наличность в кассе в иностранной валюте"
Кт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты";
на сумму отрицательной курсовой разницы:
Дт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
452 "Наличность в кассе в иностранной валюте".

Глава 7. Учет предоставленных займов

65. После заключения договора займа (предоставленного как в тенге, так и в иностранной валюте) и выполнения всех необходимых процедур по оформлению займа (в том числе по обеспечению возврата займа) осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) в случае, когда сумма предоставленного займа равна сумме займа,
подлежащего погашению:
на сумму фактически предоставленных денег:
Дт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
на сумму комиссионных расходов контрагента для получения займа (на сумму скидки):
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 687 20 "Кредиторская задолженность, связанная с банковской
деятельностью" (субсчет для учета скидки);

2) в случае, когда сумма предоставленного займа меньше суммы займа, подлежащего погашению:
на сумму фактически предоставленных денег:
Дт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
на сумму дисконта (скидки):
Дт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы"
Кт 687 20 "Кредиторская задолженность, связанная с банковской
деятельностью" (субсчет для учета скидки).

66. Одновременно, на основании договора о залоге, на сумму стоимости имущества, принятого в обеспечение займа (как в тенге, так и в иностранной валюте) осуществляется следующая бухгалтерская запись:
приход 1113 "Имущество, принятое в обеспечение (залог) обязательств клиента".

67. Если в качестве обеспечения обязательств заемщика принимается гарантия, производится отражение на внебалансовых счетах суммы принятой гарантии и осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 1002 "Возможные требования по принятым гарантиям"
Кт 1052 "Возможное уменьшение требований по принятым гарантиям".

68. Начисление вознаграждения и амортизация дисконта (скидки) по предоставленным займам производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму вознаграждения:
Дт 332 25 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,
предоставленным клиентам"
Кт 724 25 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по займам";

2) на сумму амортизации дисконта (скидки) в тенге, причитающуюся за соответствующий период:
Дт 687 20 "Кредиторская задолженность, связанная с банковской
деятельностью" (субсчет для учета скидки)
Кт 724 25 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по займам".

69. При оплате клиентом начисленного вознаграждения по предоставленному займу осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 25 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,
предоставленным клиентам".

70. В случае предоплаты заемщиком суммы начисленного вознаграждения по предоставленному займу, начисление вознаграждения производится на счета доходов аналогично порядку начисления вознаграждения, предусмотренному пунктом 68 настоящей Инструкции.

71. Переоценка предоставленных займов, отнесенных к категориям "предназначенные для торговли" и "имеющиеся в наличии для продажи" и учитываемых по справедливой стоимости, производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при превышении справедливой стоимости займа его учетной стоимости, на сумму разницы, образовавшейся в результате превышения рыночной ставки над ставкой предоставленного займа:
Дт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы" (отдельный субсчет для корректировки
стоимости займа)
Кт 727 05 "Нереализованные доходы от прочей переоценки";

2) при превышении учетной стоимости займа его справедливой стоимости, на сумму разницы, образовавшейся в результате уменьшения рыночной ставки над ставкой предоставленного займа:
Дт 845 05 "Нереализованные расходы от прочей переоценки"
Кт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы" (отдельный субсчет для корректировки
стоимости займа).

72. Если заем выдан в иностранной валюте, переоценка остатка задолженности в иностранной валюте и начисленного вознаграждения по займу производится с применением учетного курса в сроки, установленные учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при увеличении учетного курса:
Дт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы"
Кт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

2) при уменьшении учетного курса:
Дт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы".

73. Если условиями договора займа предусмотрена индексация платежей по предоставленному займу в тенге, производится переоценка остатков ссудной задолженности в сроки, установленные учетной политикой организации, если иные сроки не установлены в договоре займа, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при положительной индексации:
Дт 403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
332 25 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,
предоставленным клиентам"
Кт 727 05 "Нереализованные доходы от прочей переоценки";

2) при отрицательной индексации:
Дт 845 05 "Нереализованные расходы от прочей переоценки"
Кт 403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
332 25 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,
предоставленным клиентам".

74. Стоимость оприходованного залогового имущества в иностранной валюте переоценивается по мере изменения учетного курса в сроки, установленные учетной политикой организации.

75. При погашении основного долга по предоставленному займу (как в тенге, так и в иностранной валюте) осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы".

76. При полном погашении займа и вознаграждения осуществляется списание договора, стоимости принятого залога, суммы принятой гарантии, денег с банковского вклада, являющихся обеспечением обязательств (заклад, гарантия, задаток) клиентов и осуществляется следующая бухгалтерская запись:
при списании стоимости предмета залога:
расход 1113 "Имущество, принятое в обеспечение (залог) обязательств клиента";
при списании суммы принятой гарантии:
Дт 1002 "Возможные требования по принятым гарантиям"
Кт 1052 "Возможное уменьшение требований по принятым гарантиям".

77. Если при наступлении срока, установленного условиями договора займа, заемщик не оплатил начисленное вознаграждение, сумма начисленного, но не оплаченного вознаграждения относится на счета просроченных активов, и осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 332 29 "Просроченные доходы в виде вознаграждения"
Кт 332 25 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по займам,
предоставленным клиентам".

78. Если при наступлении срока заемщик не погасил основной долг, сумма непогашенного основного долга относится на счета просроченных активов, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 403 24 "Просроченная задолженность клиентов по предоставленным
займам"
Кт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы".

79. Если условиями договора займа предусмотрено начисление неустойки (штраф, пеня) на просроченное вознаграждение, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 334 11 "Прочая дебиторская задолженность"
Кт 334 10 "Начисленная неустойка (штраф, пеня)".

80. При оплате просроченного вознаграждения и неустойки (штрафов, пени) по предоставленному займу осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 29 "Просроченные доходы в виде вознаграждения"
334 11 "Прочая дебиторская задолженность".

81. При оплате просроченного вознаграждения и основного долга по предоставленному займу осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 403 24 "Просроченная задолженность клиентов по предоставленным
займам"
332 29 "Просроченные доходы в виде вознаграждения".

82. В случае принятия организацией решения о списании с баланса неоплаченного просроченного вознаграждения осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму убытка от обесценения начисленного вознаграждения:
Дт 821 21 "Расходы по формированию резервов (провизии) по
предоставленным займам"
Кт 311 21 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по займам,
предоставленным клиентам";
на сумму вознаграждения, списываемого с баланса:
Дт 311 21 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по займам,
предоставленным клиентам"
Кт 332 29 "Просроченные доходы в виде вознаграждения".

83. В случае погашения заемщиком вознаграждения, списанного с баланса, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 724 25 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по займам".

84. При создании провизии на покрытие убытков от обесценения займов, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 821 21 "Расходы по формированию резервов (провизии) по
предоставленным займам"
Кт 311 21 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по займам,
предоставленным клиентам".

85. При сторнировании сформированных в том же отчетном периоде провизии на покрытие убытков от обесценения займов осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 311 21 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по займам,
предоставленным клиентам"
Кт 821 21 "Расходы по формированию резервов (провизии) по
предоставленным займам".

86. При сторнировании сформированных в прошлых отчетных периодах провизии на покрытие убытков от обесценения займов осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 311 21 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по займам,
предоставленным клиентам"
Кт 731 20 "Доходы от аннулирования резервов (провизии), созданных в
прошлых периодах на покрытие убытков по займам,
предоставленным клиентам".

87. При списании займов осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 311 21 "Резервы (провизии) на покрытие убытков по займам,
предоставленным клиентам"
Кт 403 21 "Краткосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 22 "Долгосрочные займы, предоставленные клиентам"
403 23 "Прочие займы".
Одновременно, на внебалансовом учете организации на стоимость списанного требования осуществляется следующая бухгалтерская запись:
приход 1103 "Долги, списанные в убыток".

88. При погашении должником задолженности по займу, списанной за баланс за счет резервов (провизии), созданных в том же периоде, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 821 21 "Расходы по формированию резервов (провизии) по
предоставленным займам".
Одновременно, на внебалансовом учете организации на стоимость погашенной задолженности осуществляется следующая бухгалтерская запись:
расход 1103 "Долги, списанные в убыток".

89. При погашении должником задолженности по займу, списанной за баланс за счет резервов (провизии), созданных в предыдущих периодах, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 731 20 "Доходы от аннулирования резервов (провизии), созданных в
прошлых периодах на покрытие убытков по займам,
предоставленным клиентам".
Одновременно, на внебалансовом учете организации на стоимость погашенной задолженности по предоставленным займам осуществляется следующая бухгалтерская запись:
расход 1103 "Долги, списанные в убыток".

Глава 8. Учет вкладов

90. При размещении денег во вклады в банках второго уровня и организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму вклада:
Дт 403 01 "Вклады, размещенные на одну ночь"
403 02 "Вклады до востребования"
403 03 "Краткосрочные вклады"
403 04 "Долгосрочные вклады"
403 05 "Условные вклады"
403 06 "Прочие вклады"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

2) в случае возникновения премии или дисконта (скидки):
на сумму дисконта (скидки):
Дт 403 01 "Вклады, размещенные на одну ночь"
403 02 "Вклады до востребования"
403 03 "Краткосрочные вклады"
403 04 "Долгосрочные вклады"
403 05 "Условные вклады"
403 06 "Прочие вклады"
Кт 687 "Прочие" (лицевой счет по учету дисконта (скидки));
на сумму премии:
Дт 334 11 "Прочая дебиторская задолженность" (лицевой счет по учету
премии)
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
451 "Наличность в кассе в национальной валюте".

91. Начисление вознаграждения по вкладам и переоценка вкладов, стоимость которых выражена в иностранной валюте, по учетному курсу, производится в соответствии с учетной политикой организации и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при начислении вознаграждения:
Дт 332 22 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до
востребования, размещенным в банках"
332 23 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным
вкладам, размещенным в банках"
332 24 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным
вкладам, размещенным в банках"
Кт 724 22 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по вкладам до
востребования"
724 23 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по срочным
вкладам"
724 24 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по условным
вкладам";

2) на сумму положительной курсовой разницы:
Дт 403 01 "Вклады, размещенные на одну ночь"
403 02 "Вклады до востребования"
403 03 "Краткосрочные вклады"
403 04 "Долгосрочные вклады"
403 05 "Условные вклады"
403 06 "Прочие вклады"
332 22 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до
востребования, размещенным в банках"
332 23 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным
вкладам, размещенным в банках"
332 24 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным
вкладам, размещенным в банках"
334 11 "Прочая дебиторская задолженность (лицевой счет по учету
премии)"
687 "Прочие" (лицевой счет по учету дисконта (скидки))
Кт 725 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты";

3) на сумму отрицательной курсовой разницы:
Дт 845 05 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 403 01 "Вклады, размещенные на одну ночь"
403 02 "Вклады до востребования"
403 03 "Краткосрочные вклады"
403 04 "Долгосрочные вклады"
403 05 "Условные вклады"
403 06 "Прочие вклады"
332 22 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до
востребования, размещенным в банках"
332 23 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным
вкладам, размещенным в банках"
332 24 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным
вкладам, размещенным в банках"
334 11 "Прочая дебиторская задолженность" (лицевой счет по учету
премии)
687 "Прочие" (лицевой счет по учету дисконта (скидки)).

92. При начислении расходов в виде подоходного налога, подлежащего удержанию у источника выплаты по вкладам, осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 851 "Расходы по корпоративному подоходному налогу"
Кт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате".

93. В случае если условиями договора банковского вклада предусмотрена капитализация суммы начисленного вознаграждения, на общую сумму вклада, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму начисленного (накопленного) вознаграждения:
Дт 403 01 "Вклады, размещенные на одну ночь"
403 02 "Вклады до востребования"
403 03 "Краткосрочные вклады"
403 04 "Долгосрочные вклады"
403 05 "Условные вклады"
403 06 "Прочие вклады"
Кт 332 22 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до
востребования, размещенным в банках"
332 23 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным
вкладам, размещенным в банках"
332 24 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным
вкладам, размещенным в банках".

94. При амортизации дисконта (скидки) или премии осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму амортизации дисконта (скидки) в тенге:
Дт 687 "Прочие" (лицевой счет по учету дисконта (скидки))
Кт 724 22 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по вкладам до востребования"
724 23 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по срочным
вкладам"
724 24 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по условным
вкладам";
на сумму премии:
Дт 724 22 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по вкладам до
востребования"
724 23 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по срочным
вкладам"
724 24 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по условным вкладам";
Кт 334 11 "Прочая дебиторская задолженность" (лицевой счет по учету премии).

95. При фактическом получении вознаграждения по вкладу осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму начисленного вознаграждения:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 22 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до
востребования,размещенным в банках"
332 23 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным
вкладам, размещенным в банках"
332 24 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным
вкладам, размещенным в банках";

2) на сумму удержанного подоходного налога:
Дт 631 "Корпоративный подоходный налог к выплате"
Кт 332 22 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по вкладам до
востребования, размещенным в банках"
332 23 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по срочным
вкладам, размещенным в банках"
332 24 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по условным
вкладам, размещенным в банках".

96. При возврате организации основной суммы долга по размещенному вкладу осуществляются следующие бухгалтерские записи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 403 01 "Вклады, размещенные на одну ночь"
403 02 "Вклады до востребования"
403 03 "Краткосрочные вклады"
403 04 "Долгосрочные вклады"
403 05 "Условные вклады"
403 06 "Прочие вклады";
на сумму реализованных доходов:
Дт 727 01 "Нереализованные доходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 727 08 "Реализованные доходы от переоценки иностранной валюты";
на сумму реализованных расходов:
Дт 844 02 "Реализованные расходы от переоценки иностранной валюты"
Кт 844 01 "Нереализованные расходы от переоценки иностранной валюты".

97. На каждую отчетную дату организация оценивает наличие объективных признаков обесценения вкладов. В случае их обесценения рассчитывается сумма убытка от обесценения в соответствии с требованиями международных стандартов финансовой отчетности, создаются провизии на покрытие убытков от обесценения и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму созданных провизии на покрытие убытков от обесценения размещенных вкладов:
Дт 821 17 "Расходы по формированию резервов (провизии) по
размещенным вкладам"
Кт 311 24 "Резервы (провизии) по вкладам размещенным";

2) при сторнировании сформированных в том же отчетном периоде провизии на покрытие убытков от обесценения вкладов:
Дт 311 24 "Резервы (провизии) по вкладам размещенным"
Кт 821 17 "Расходы по формированию резервов (провизии) по
размещенным вкладам";

3) при сторнировании сформированных в прошлых отчетных периодах провизии на покрытие убытков от обесценения вкладов:
Дт 311 24 "Резервы (провизии) по вкладам размещенным"
Кт 731 02 "Доходы от аннулирования резервов (провизии), созданных в
прошлых периодах на покрытие убытков по вкладам
размещенным";

4) при списании вкладов с баланса за счет созданных резервов (провизии):
Дт 311 24 "Резервы (провизии) по вкладам размещенным"
Кт 403 01 "Вклады, размещенные на одну ночь"
403 02 "Вклады до востребования"
403 03 "Краткосрочные вклады"
403 04 "Долгосрочные вклады"
403 05 "Условные вклады"
403 06 "Прочие вклады".

Глава 9. Учет операций с производными финансовыми инструментами

1. Бухгалтерский учет форвардных операций

98. При заключении форвардной сделки (далее - форвард) осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 1021 "Условные требования по покупке финансовых активов"
Кт 1071 "Условные обязательства по продаже финансовых активов".

99. При осуществлении переоценки форварда с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости форварда:
Дт 335 02 "Требования по форвардным операциям"
Кт 728 02 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций по
ценным бумагам"
728 03 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций по
иностранной валюте"
728 04 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций по
аффинированным драгоценным металлам"
727 05 "Нереализованные доходы от прочей переоценки";

2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости форварда:
Дт 846 02 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций
по ценным бумагам"
846 03 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций
по иностранной валюте"
846 04 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций
по аффинированным драгоценным металлам"
845 05 "Нереализованные расходы от прочей переоценки"
Кт 690 02 "Обязательства по форвардным операциям";

3) на сумму числящейся положительной/отрицательной корректировки справедливой стоимости форварда:
Дт 690 02 "Обязательства по форвардным операциям"
Кт 335 02 "Требования по форвардным операциям".

100. На дату исполнения форварда осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при перечислении денег организацией в случае расчетов на нетто основе:
Дт 690 02 "Обязательства по форвардным операциям"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

2) при получении денег от контрпартнера в случае расчетов на нетто основе:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 335 02 "Требования по форвардным операциям";

3) при приобретении базового актива в соответствии с условиями форварда:
на стоимость приобретенного базового актива:
Дт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
403 "Прочие финансовые инвестиции" (отдельный субсчет для учета
других активов)
404 01 "Аффинированные драгоценные металлы"
690 02 "Обязательства по форвардным операциям"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
335 02 "Требования по форвардным операциям";

4) при продаже базового актива в соответствии с условиями форварда:
на стоимость продаваемого актива:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
690 02 "Обязательства по форвардным операциям"
Кт 335 02 "Требования по форвардным операциям"
401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
404 01 "Аффинированные драгоценные металлы"
403 "Прочие финансовые инвестиции (субсчет для учета других
активов)";

5) на сумму реализованных доходов от переоценки форварда на покупку/продажу активов:
Дт 728 02 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций
по ценным бумагам"
728 03 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций
по иностранной валюте"
728 04 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций по
аффинированным драгоценным металлам"
727 05 "Нереализованные доходы от прочей переоценки"
Кт 846 02 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций по
ценным бумагам"
846 03 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций по
иностранной валюте"
846 04 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций по
аффинированным драгоценным металлам"
845 05 "Нереализованные расходы от прочей переоценки"
729 02 "Доходы по операциям форвард";

6) на сумму реализованных расходов от переоценки форварда на покупку/продажу ценных бумаг:
Дт 847 02 "Расходы по операциям форвард"
728 02 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций по
ценным бумагам"
728 03 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций по
иностранной валюте"
728 04 "Нереализованный доход от переоценки форвардных операций по
аффинированным драгоценным металлам"
727 05 "Нереализованные доходы от прочей переоценки"
Кт 846 02 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций по
ценным бумагам"
846 03 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций по
иностранной валюте"
846 04 "Нереализованный расход от переоценки форвардных операций по
аффинированным драгоценным металлам"
845 05 "Нереализованные расходы от прочей переоценки";

7) на сумму условных требований и условных обязательств:
Дт 1071 "Условные обязательства по продаже финансовых активов"
1021 "Условные требования по покупке финансовых активов".

2. Бухгалтерский учет фьючерсных сделок

101. При заключении фьючерсной сделки (далее - фьючерс) осуществляется следующая бухгалтерская запись:
на сумму условных требований и обязательств по покупке фьючерса:
Дт 1022 "Условные требования по покупке финансовых фьючерсов"
Кт 1072 "Условные обязательства по покупке финансовых фьючерсов";
на сумму условных требований и обязательств по продаже фьючерса:
Дт 1024 "Условные требования по продаже финансовых фьючерсов"
Кт 1074 "Условные обязательства по продаже финансовых фьючерсов".

102. При выплате маржи по фьючерсу осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 352 01 "Расчеты с брокерами"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

103. При оплате комиссии брокеру за заключение фьючерса осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 821 82 "Комиссионные расходы за брокерско-дилерские услуги"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

104. При выплате дополнительной маржи или списании допустимой суммы числящейся маржи осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму маржи, дополнительно выплаченной организацией:
Дт 352 01 "Расчеты с брокерами"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

2) при списании допустимой числящейся маржи:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 352 01 "Расчеты с брокерами".

105. При осуществлении переоценки фьючерса на покупку и/или продажу базового актива по справедливой стоимости с периодичностью, установленной учетной политикой организации, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости фьючерса:
Дт 335 01 "Требования по фьючерсным операциям"
Кт 728 01 "Нереализованный доход от переоценки фьючерсов";

2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости фьючерса:
Дт 846 01 "Нереализованный расход от переоценки фьючерсов"
Кт 690 01 "Обязательства по фьючерсным операциям";

3) на сумму числящейся положительной/отрицательной корректировки справедливой стоимости фьючерса:
Дт 690 01 "Обязательства по фьючерсным операциям"
Кт 335 01 "Требования по фьючерсным операциям".

106. На дату закрытия открытой позиции фьючерса осуществляются следующие бухгалтерские записи:
в случае погашения стоимости фьючерса (закрытие открытой позиции) деньгами на нетто основе:
при погашении фьючерса на нетто основе:
Дт 690 01 "Обязательства по фьючерсным операциям"
Кт 352 01 "Расчеты с брокерами";
при погашении контрпартнером фьючерса на нетто основе:
Дт 352 01 "Расчеты с брокерами"
Кт 335 01 "Требования по фьючерсным операциям";
на сумму условных требований и обязательств по покупке фьючерса:
Дт 1072 "Условные обязательства по покупке финансовых фьючерсов"
Кт 1022 "Условные требования по покупке финансовых фьючерсов";
на сумму условных требований и обязательств по продаже фьючерса:
Дт 1074 "Условные обязательства по продаже финансовых фьючерсов"
Кт 1024 "Условные требования по продаже финансовых фьючерсов".

3. Учет опционных сделок

107. При приобретении опционных сделок (далее - опцион) "колл"/"пут" осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму условных требований:
Дт 1028 "Приобретенные опционные контракты - "колл"
1029 "Приобретенные опционные контракты - "пут"
Кт 1078 "Приобретенные опционные контракты - "колл"-контрсчет"
1079 "Приобретенные опционные контракты - "пут"-контрсчет";

2) на сумму выплаченной премии по приобретенному опциону "колл"/"пут":
Дт 335 03 "Требования по опционным операциям"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

108. Переоценка приобретенного опциона "колл"/"пут" по справедливой стоимости производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, а также на дату закрытия опциона, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости приобретенного опциона:
Дт 335 03 "Требования по опционным операциям"
Кт 728 05 "Нереализованный доход от переоценки опционных операций";

2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости приобретенного опциона:
Дт 846 05 "Нереализованный расход от переоценки опционных операций"
Кт 335 03 "Требования по опционным операциям".

109. На дату закрытия открытой позиции или исполнения приобретенного опциона "колл"/"пут" осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму условных требований и условных обязательств по условиям приобретенного опциона "колл"/"пут":
Дт 1078 "Приобретенные опционные контракты - "колл"-контрсчет"
1079 "Приобретенные опционные контракты - "пут" - контрсчет"
Кт 1028 "Приобретенные опционные контракты - "колл"
1029 "Приобретенные опционные контракты - "пут";

2) при погашении контрпартнером стоимости опциона "колл"/"пут" (закрытие открытой позиции) деньгами:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 335 03 "Требования по опционным операциям";

3) при приобретении базового актива в соответствии с условиями приобретенного опциона "колл":
на стоимость приобретенных активов:
Дт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
404 01 "Аффинированные драгоценные металлы"
403 "Прочие финансовые инвестиции" (отдельный субсчет для
учета других активов)
Кт 335 03 "Требования по опционным операциям"
431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

4) при продаже базового актива в соответствии с условиями приобретенного опциона "пут":
на стоимость продаваемых активов:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 335 03 "Требования по опционным операциям"
401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
404 01 "Аффинированные драгоценные металлы"
403 "Прочие финансовые инвестиции" (отдельный субсчет для
учета других активов);

5) на сумму реализованных доходов по приобретенному опциону "колл"/"пут":
Дт 728 05 "Нереализованный доход от переоценки опционных операций"
Кт 846 05 "Нереализованный расход от переоценки опционных операций"
729 03 "Доходы по опционным операциям";

6) на сумму реализованных расходов по приобретенному опциону "колл"/"пут":
Дт 847 03 "Расходы по опционным операциям"
728 05 "Нереализованный доход от переоценки опционных операций"
Кт 846 05 "Нереализованный расход от переоценки опционных операций".

110. При продаже опциона "колл"/"пут" осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 1030 "Проданные опционные контракты - "пут"-контрсчет"
1031 "Проданные опционные контракты - "колл"-контрсчет"
Кт 1080 "Проданные опционные контракты - "пут"
1081 "Проданные опционные контракты - "колл";
на сумму полученной премии:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 690 03 "Обязательства по опционным операциям".

111. Переоценка проданного опциона "колл"/"пут" по справедливой стоимости производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, а также на дату закрытия опциона, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму положительного изменения справедливой стоимости проданного опциона "колл"/"пут":
Дт 690 03 "Обязательства по опционным операциям"
Кт 728 05 "Нереализованный доход от переоценки опционных операций";

2) на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости проданного опциона "колл"/"пут":
Дт 846 05 "Нереализованный расход от переоценки опционных операций"
Кт 690 03 "Обязательства по опционным операциям".

112. На дату закрытия открытой позиции или исполнения проданного опциона "колл"/"пут" осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму условных требований и условных обязательств в соответствии с условиями проданного опциона "колл"/"пут":
Дт 1080 "Проданные опционные контракты - "пут"
1081 "Проданные опционные контракты - "колл"
Кт 1030 "Проданные опционные контракты - "пут"-контрсчет"
1031 "Проданные опционные контракты - "колл"-контрсчет";

2) в случае погашения стоимости опциона "колл"/"пут" (закрытие открытой позиции):
Дт 690 03 "Обязательства по опционным операциям"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";

3) в случае продажи базовых активов:
на стоимость продаваемых активов:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
690 03 "Обязательства по опционным операциям"
335 03 "Требования по опционным операциям"
Кт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
404 01 "Аффинированные драгоценные металлы"
403 "Прочие финансовые инвестиции" (субсчет для учета
других активов);

4) в случае приобретения базовых активов:
на стоимость приобретенных активов:
Дт 401 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
401 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 01 "Ценные бумаги, предназначенные для торговли"
402 02 "Ценные бумаги, имеющиеся в наличии для продажи"
402 03 "Ценные бумаги, удерживаемые до погашения"
404 01 "Аффинированные драгоценные металлы"
403 "Прочие финансовые инвестиции" (субсчет для учета других
активов)
Кт 690 03 "Обязательства по опционным операциям"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте";

5) на сумму реализованных доходов по проданному опциону "колл"/"пут":
Дт 728 05 "Нереализованный доход от переоценки опционных операций"
Кт 846 05 "Нереализованный расход от переоценки опционных операций"
729 03 "Доходы по опционным операциям";
6) на сумму реализованных расходов по проданному опциону "колл"/"пут":
Дт 847 03 "Расходы по опционным операциям"
728 05 "Нереализованный доход от переоценки опционных операций"
Кт 846 05 "Нереализованный расход от переоценки опционных операций".

4. Учет сделок валютный своп

113. При заключении сделки валютный своп (далее - валютный своп) на сумму требований и обязательств осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 335 05 "Требования по операциям своп"
Кт 690 05 "Обязательства по операциям своп".

114. На дату валютирования валютного свопа осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму получаемой валюты:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 335 05 "Требования по операциям своп";
на сумму перечисляемой валюты:
Дт 690 05 "Обязательства по операциям своп"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте";
и одновременно, на внебалансовом учете отражаются суммы условных требований и обязательств по обратному обмену валютами путем осуществления следующей бухгалтерской записи:
Дт 1034 "Условные требования по прочим производным финансовым
инструментам"
Кт 1084 "Условные обязательства по прочим производным инструментам".

115. Переоценка валютного свопа по справедливой стоимости производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму положительного изменения справедливой стоимости:
Дт 335 05 "Требования по операциям своп"
Кт 728 07 "Нереализованный доход от переоценки операций своп";
на сумму отрицательного изменения справедливой стоимости:
Дт 846 07 "Нереализованный расход от переоценки операций своп"
Кт 690 05 "Обязательства по операциям своп";
и одновременно на сумму числящейся положительной/отрицательной переоценки:
Дт 690 05 "Обязательства по операциям своп"
Кт 335 05 "Требования по операциям своп".

116. В случае, если условиями валютного свопа предусмотрено начисление и выплата вознаграждения, осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму доходов:
Дт 335 05 "Требования по операциям своп"
Кт 724 28 "Прочие доходы, связанные с получением вознаграждения";
на сумму расходов:
Дт 831 27 "Прочие расходы, связанные с выплатой вознаграждения"
Кт 690 05 "Обязательства по операциям своп".

117. При выплате или получении вознаграждения по валютному свопу осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму получаемого вознаграждения:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 335 05 "Требования по операциям своп";
на сумму выплачиваемого вознаграждения:
Дт 690 05 "Обязательства по операциям своп"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

118. На дату валютирования по закрытию валютного свопа осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму условных требований и обязательств:
Дт 1084 "Условные обязательства по прочим производным инструментам"
Кт 1034 "Условные требования по прочим производным финансовым инструментам";
на сумму обмениваемой валюты:
при положительной стоимости валютного свопа:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
335 05 "Требования по операциям своп";
при отрицательной стоимости валютного свопа:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
690 05 "Обязательства по операциям своп"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

5. Учет сделок процентный своп

119. При заключении сделки процентный своп (далее - процентный своп) осуществляются следующие бухгалтерские записи:
в случае если по условиям процентного свопа выплаты предусмотрены по плавающей процентной ставке, но суммы получают по фиксированной процентной ставке:
Дт 1026 "Фиксированный процентный своп"
Кт 1076 "Плавающий процентный своп";
в случае если по условиям процентного свопа выплаты предусмотрены по фиксированной процентной ставке, но суммы получают по плавающей процентной ставке:
Дт 1027 "Плавающий процентный своп"
Кт 1077 "Фиксированный процентный своп".

120. При начислении доходов и расходов в виде вознаграждения по процентному свопу осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму доходов:
Дт 335 05 "Требования по операциям своп"
Кт 724 28 "Прочие доходы, связанные с получением вознаграждения";
на сумму расходов:
Дт 831 27 "Прочие расходы, связанные с выплатой вознаграждения"
Кт 690 05 "Обязательства по операциям своп".

121. Переоценка процентного свопа по справедливой стоимости производится с периодичностью, установленной учетной политикой организации, и осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму положительной разницы:
Дт 335 05 "Требования по операциям своп"
Кт 728 07 "Нереализованный доход от переоценки операций своп";
на сумму отрицательной разницы:
Дт 846 07 "Нереализованный расход от переоценки операций своп"
Кт 690 05 "Обязательства по операциям своп";
и одновременно, на сумму числящейся положительной/отрицательной переоценки:
Дт 690 05 "Обязательства по операциям своп"
Кт 335 05 "Требования по операциям своп".

122. На дату проведения периодических платежей после проведения переоценки процентного свопа по справедливой стоимости осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму полученного вознаграждения:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 335 05 "Требования по операциям своп";
на сумму выплаченного вознаграждения:
Дт 690 05 "Обязательства по операциям своп"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

123. На дату закрытия открытой позиции или закрытия процентного свопа осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму условных требований и обязательств по покупке процентного свопа:
Дт 1026 "Фиксированный процентный своп"
Кт 1076 "Плавающий процентный своп";
на сумму условных требований и обязательств по продаже процентного свопа:
Дт 1076 "Плавающий процентный своп"
Кт 1026 "Фиксированный процентный своп".

Глава 10. Бухгалтерский учет хеджирования

1. Учет хеджирования денежных потоков

124. Учет хеджирования денежных потоков производится аналогично порядку учета процентного свопа, заключенного в качестве инструмента хеджирования и приобретенных/размещенных долговых ценных бумаг в качестве хеджируемой статьи. В случае осуществления хеджирования денежных потоков с использованием других финансовых инструментов, применяется порядок ведения учета, предусмотренный в настоящем параграфе, за исключением соответствующих балансовых счетов.

125. При начислении вознаграждения по хеджируемой статье осуществляются следующие бухгалтерские записи:
по приобретенному активу:
Дт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам"
Кт 724 01 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по
приобретенным ценным бумагам";
по размещенному обязательству:
Дт 831 03 "Расходы, связанные с выплатой вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 684 01 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным бумагам,
выпущенным в обращение".

126. При переоценке инструмента хеджирования по справедливой стоимости осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на сумму положительной разницы:
Дт 335 05 "Требования по операциям своп"
Кт 543 "Резервы переоценки прочих активов";
на сумму отрицательной разницы:
Дт 543 "Резервы переоценки прочих активов"
Кт 690 05 "Обязательства по операциям своп".

127. При получении начисленных доходов в виде вознаграждения по хеджируемой статье осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 332 01 "Начисленные доходы в виде вознаграждения по приобретенным
ценным бумагам";

128. При выплате начисленных расходов в виде вознаграждения по инструменту хеджирования осуществляется следующая бухгалтерская запись:
Дт 684 01 "Начисленные расходы в виде вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

129. По мере осуществления периодических расчетов по процентному свопу осуществляются следующие бухгалтерские записи:
на получаемую от контрагента сумму:
Дт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте"
Кт 724 01 "Доходы, связанные с получением вознаграждения по
приобретенным ценным бумагам";
на сумму выплаты контрагенту:
Дт 831 03 "Расходы, связанные с выплатой вознаграждения по ценным
бумагам, выпущенным в обращение"
Кт 431 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
431 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
432 01 "Деньги на корреспондентских счетах в иностранной валюте"
432 02 "Деньги на текущих счетах в иностранной валюте"
441 01 "Деньги на корреспондентских счетах в национальной валюте"
441 02 "Деньги на текущих счетах в национальной валюте".

2. Учет хеджирования справедливой стоимости

130. Учет доходов и расходов от переоценки инструмента хеджирования по справедливой стоимости осуществляется аналогично порядку учета производных финансовых инструментов, предусмотренному в главе 9 настоящей Инструкции.

131. В финансовой отчетности организации доходы и расходы по инструментам хеджирования отражаются на той же статье отчета о прибылях и убытках, где отражены доходы и расходы от хеджируемой статьи, неэффективная часть отражается на счетах прочих доходов и расходов.

132. Учет хеджирования чистых инвестиций осуществляется аналогично учету хеджирования денежных потоков, предусмотренному в настоящей Главе.

Глава 11. Заключительные положения

133. Вопросы, неурегулированные настоящей Инструкцией, разрешаются в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан и международными стандартами финансовой отчетности.