Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін ұйымдастыру және жұмыс істеу ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2008 жылғы 3 қазандағы N 548 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2008 жылғы 16 қазанда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 5343 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің м.а. 2011 жылғы 1 желтоқсандағы № 503 Бұйрығымен.

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Білім және ғылым министрінің м.а. 2011.01.12 № 503 (ресми жарияланған күнінен бастап отыз күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Бұйрығымен.

Қолданушылардың назарына!!!
Бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 5-тармақтан қараңыз.

"Білім туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңының 5-бабының 4-тармағын іске асыру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін ұйымдастыру және жұмыс істеу ережесі бекітілсін.
2. Дамыту стратегиясы департаменті (С.Ә. Ырсалиев):
1) осы бұйрықты белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркеуге ұсынсын;
2) осы бұйрықты облыстық, Астана және Алматы қалаларының білім басқармаларына (департаментіне), жоғары оқу орындарына жеткізсін.
3. "Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін ұйымдастыру және жұмыс істеу ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2004 жылғы 20 желтоқсандағы N 1037 бұйрығының күші жойылды деп танылсын (Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тіркелу тізілімінде N 3353 тіркелген, 2005 жылғы 27 қыркүйектегі N 177 "Заң газетінде" жарияланған).
4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жауапты-хатшы Ф.Ш. Қуанғановқа жүктелсін.
5. Осы бұйрық алғаш рет ресми жарияланғаннан кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр Ж. Түймебаев

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2008 жылғы 3 қазан
N 548 бұйрығымен бекітілген

Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін ұйымдастыру
және оның жұмыс істеу
ЕРЕЖЕСІ 1. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасындағы Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін ұйымдастыру және оның жұмыс істеу ережесі (бұдан әрі - Ереже) "Білім туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі N 319-3 , "Әкімшілік рәсімдер туралы" Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 27 қарашадағы N 107-2 және "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 303 Заңдарына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасындағы Білім берудің бірыңғай ақпараттық жүйесін (бұдан әрі - ББАЖ) ұйымдастыру және оның жұмыс істеу тәртібін, оның құрылымы мен міндеттерін анықтайды.
2. Осы Ереже Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің ақпараттық кеңістігін ұйымдастыруға қойылатын бірыңғай талаптарды белгілейді.
3. ББАЖ-ның мақсаты білім беру ұйымдарын, білім беруді басқару органдарын Қазақстан Республикасының білім беру ұйымдары қызметі туралы толық, сенімді және салыстырмалы ақпаратпен дер кезінде қамтамасыз ету болып табылады.
4. ББАЖ-ның міндеттері:
1) білім беру ұйымдарын және білім беруді басқару органдарын өздерінің қызметін жүзеге асыру кезінде ақпаратпен қамтамасыз ету;
2) білім беру статистикасы деректерінің орталықтандырылған банкін ұйымдастыру;
3) Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің қатысушылары мен элементтерін бірдейлендіру;
4) ақпараттық жүйені енгізетін заңды және жеке тұлғаларды тарта отырып білім беру ұйымдарының қызметі, кадрлық құрамы және білім алушылардың жетістіктері туралы мәліметтерді жинақтау және өңдеу процесін автоматтандыру;
5) талдау және ақпараттық мәліметтердің мекен-жайлық ұйымдары:
әрбір білім алушы бойынша;
әрбір білім беру қызметкері бойынша;
әрбір білім беру ұйымы бойынша.
6) Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің бірыңғай ақпараттық кеңістігін ұйымдастыру;
7) бұқаралық ақпарат құралдары, интернет-ресурстары және/немесе мобильдік байланыс арқылы білім беру жүйесінің жағдайы және дамуы туралы қоғамды хабардар ету;
8) әкімшілік білім беру статистикасын жинақтау, сақтау, өңдеу шығыстарын төмендету болып табылады.
Ескерту. 4-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Білім және ғылым министрінің 2009.11.18 N 528 бұйрығымен.
5. Осы Ережеде қолданылатын негізгі түсініктер:
1) ақпараттық жүйе - қорландыру, сақтау, арнаулы өзгеріс және деректерді қашықтықтан жіберуді қамтамасыз ететін (бейінді мамандар мен автоматтық техникалық құралдардың бірге қатысуын болжамдайтын) ақпараттың автоматтандырылған өңделу жүйесі;
2) деректер базасы - қандай да бір объектінің ақпараттық моделі ретінде бірге сақтау, автоматтандырылған енгізу және әкімшілік етуге арналған деректердің жүйелендірілген жиынтығы;
3) деректер базасын басқару жүйесі (бұдан әрі - ДББЖ) - деректер базасын автоматтандырылған әзірлеу, енгізу (пайдалану, түзету, модернизация) және әкімшілік ету функциясын қолдауды қамтамасыз ететін мамандандырылған бағдарламалық кешен;
4) web-сайт - бір мезгілде желіге ресурстарды орналастыратын адрес болып табылатын жеке нышанды атпен (URL) жабдықталған біртұтас объект түріндегі Интернет ғаламдық желісінің ақпараттық ресурсы. Web-сайтта ақпаратты сақтаудың бөлек құрылымдық бірлігі гиперсілтеу арқылы web-сайттарға және басқа web-парақтардан кіру кезінде мүмкін болатын wеb-парақтары түрінде ұйымдастырылады. Сайттың парақтарын іріктеу әдетте жалпы тақырыппен, логикалық құрылыммен, безендендіру немесе авторлықпен сипатталады;
5) wеb-портал - интернетті пайдаланушыларға пошта, іздеу, ауа-райы, жаңалықтар, форум, талқылау, дауыс беру сияқты т.б. бір wеb-сайт шеңберінде жұмыс істейтін әртүрлі интерактивті қызмет көрсетулерді ұсынатын wеb-сайт;
6) интерактивтік - объектілер арасындағы өзара әрекеттесу сипатын суреттейтін информатика, коммуникация және өндірістік дизайн саласында қолданылатын түсінік. Интерактивтік пікір айту дәрежесіне барабар және коммуникация процесі сияқты зерттеледі, онда әрбір мәлімет алдындағы мәліметтермен байланысты;
7) бағдарламалық қамтамасыз ету - компьютерлік бағдарламалар мен белгілі бір мәселелерді шешуге арналған және аппараттық құралдармен қатар тасымалдайтын машиналарда сақталатын деректерді қосатын ақпараттық технологиялардың маңызды құрамдас бөлігі. Бағдарламалық қамтамасыз ету басқа бағдарламаларда қолдану үшін берілген мәліметтер немесе процессор үшін нұсқаулықтар тізбегі түрінде іске асырылған алгоритм болып табылады.

2. ББАЖ-ны ұйымдастыру және оның жұмыс істеуіне қойылатын негізгі талаптар

6. ББАЖ республикалық және ведомстволық деңгейдегі нормативті құқықтық актілерге сәйкес (республикалық, облыстық, қалалық, аудандық деңгей және білім беру ұйымдарының деңгейі) білім беру ұйымдарымен басқару иерархиясы негізінде ұйымдастырылады және жұмыс істейді.
7. ББАЖ-ны ұйымдастыру өңірлік тиістілікті және білім беруді дамытудың өңірлік бағдарламаларының ерекшеліктерін ескереді.
8. ББАЖ ақпараттық ортада деректер ағынын ұйымдастыруды бес бағыт бойынша жүзеге асырады:
1) ақпараттық - Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің бірыңғай ақпараттық кеңістігін қамтамасыз ету;
2) әкімшілік - білім беруді басқарудың барлық деңгейінде басқару шешімдерін ақпараттық қамтамасыз ету;
3) оперативтік - желілік мониторинг және әкімшілік ету, деректерді резервтік сақтау және өңдеу жүйесін іске асыру, оперативті-техникалық персоналдық техникалық байланысын ұйымдастыру;
4) технологиялық - ресурстық және кадрлық қамтамасыз ету, ағымдағы талаптарға байланысты ішкі жүйелерді құрылымдау, бірыңғай технологиялық кешен мен әдістемелерді қалыптастыру, инновациялық технологияларды қолдану, оңтайландыру және технологиялық консалтинг;
5) нәтижелілік – білім беру ұйымдарына енгізілген ақпараттық жүйе арқылы оқушылардың үлгерімі мен сабаққа қатысуының жедел мониторингі және оны бағалау.
Ескерту. 8-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Білім және ғылым министрінің 2009.11.18 N 528 бұйрығымен.
9. ББАЖ-ны ұйымдастыру төмендегі бағыттар бойынша білім алушылар үшін бірыңғай ақпараттық кеңістіктің дамуын болжайды:
1) педагогтар және білім алушылардың форумдары мен чаттары;
2) ресми емес web-сайттар;
3) балалар және жастар қоғамдық бірлестіктеріне арналған тақырыптық web-сайттар;
4) Қазақстан Республикасында және басқа да мемлекеттерде балалар мен жастардың тәжірибесімен және әуестіктерімен алмасуға арналған өңірлік ақпараттық порталдар.
10. ББАЖ-ның жұмыс істеуі:
1) Қазақстан Республикасының азаматтары алдында білім беру ұйымдары мен білім беруді басқару органдарының ашық есеп беруін дамытуға;
2) электрондық қызметтерді ұсынуға;
3) білім беру ұйымдары және басқармалары жетекшілерінің қатысуымен ашық форумдарды ұйымдастыруға;
4) инновациялық әдістемелік материалдарды жариялауға және олардың ашық талқылануына;
5) өңірлік белгі бойынша ашық рейтингтік жүйенің жұмыс істеуіне;
6) ата-аналар аудиториясы үшін білім беру ұйымдары оқушыларының ағымдағы және кезеңдік үлгерімі мен сабаққа қатысуы туралы ақпаратты жинауға және беруге;
7) Министрлік және оның құрылымдық бөлімшелері үшін білім беру ұйымдары оқушыларының ағымдағы және кезеңдік үлгерімі мен сабаққа қатысуы туралы ақпаратты жинауға және талдауға мүмкіндік береді.
Ескерту. 10-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Білім және ғылым министрінің 2009.11.18 N 528 бұйрығымен.
11. ББАЖ-ны ұйымдастыру кезінде білім беру қызметкерлерін оқыту мынадай нысандарда жүзеге асырылады:
1) білім беру желісінің операторлары мен әкімшілерін сертификаттау;
2) білім берудің техникалық қызметкерлері үшін оқыту семинарлары;
3) білім берудің педагогикалық қызметкерлері үшін оқыту семинарлары;
4) барлық деңгейдегі білім беру ұйымдары мен білім беруді басқару органдарының басшыларына арналған оқыту семинарлары;
5) жарияланатын әдістемелік әдебиеттерді қолдану арқылы ББАЖ-ның элементтерімен жұмыс істеуге өз бетінше оқыту.
12. ББАЖ-ны ұйымдастыру және оның жұмыс істеуі мемлекеттік тілдің дамуына мүмкіндік береді және:
1) ресми ақпаратты ұсынуды және мемлекеттік тілде жариялауды;
2) мемлекеттік тілде интерактивті сөздіктерді, энциклопедияларды, анықтамаларды ашық жариялауды;
3) мемлекеттік тілді оқытуға арналған интерактивті сайттарды ұйымдастыруды;
4) мемлекеттік тілде ақпараттарды іздеу қызметін, электрондық пошталарды, форумдарды, блоктарды, жаңалықтар таспасын ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.
13. ББАЖ-да апаттар, табиғат катаклизмдері, техногендік апаттар болған жағдайда аналитикалық жұмыстар мен қалпына келтіру мақсатында білім беру жүйесі қызметінің орталықтандырылған электрондық мұрағаттарын, деректер базасын, ашық қорларды және ББАЖ-ның техникалық жағдайын жүргізу жүзеге асырылады.
14. ББАЖ білім беру мониторингісінің көрсеткіштерін біріктіру жолымен республикалық деңгейде білім беру кеңістігінің дамуын; ашық есептер басылымдарын; әдістемелік әдебиеттердің жариялануын және төмендегі ақпараттық ресурстарды қамтамасыз етеді:
1) білім беру ұйымдарының web-порталдары;
2) Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің, Балалардың құқықтарын қорғау комитетінің, Білім және ғылым саласындағы бақылау комитетінің, Білім беру сапасын бағалаудың ұлттық орталығының, Білім беру мен тестілеудің мемлекеттік стандартының ұлттық орталығының, ведомстволық бағынысты ұйымдардың; білім беру ұйымдары мен білім беруді басқару органдарының web-сайттары мен web-порталдары;
3) қашықтықтан білім беру технологиялары;
4) интерактивтік оқыту жүйесінің web-сайттары;
5) оқу телеарнасының интернет таралымының web-сайты;
6) басқа ведомстволар;
7) білім беру саласындағы қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктер, үкіметтік емес ұйымдар;
8) ата-аналарды оқушылардың үлгерімі мен сабаққа қатысуының ағымдағы деңгейі туралы қашықтықтан ақпараттандыру;
9) ата-аналар мен оқушылар үшін оқушылардың үлгерімі мен сабаққа қатысуының электрондық тізілімдер жүйесінің интернет-ресурсы.
Ескерту. 14-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Білім және ғылым министрінің 2009.11.18 N 528 бұйрығымен.

3. ББАЖ-ға қойылатын техникалық талаптар

15. Қазақстан Республикасы білім берудің ұлттық жүйесінің ерекшеліктеріне толық бейімделу.
16. Мемлекеттік, орыс және ағылшын тілдеріндегі терминалдар интерфейстері мен қосымшалардың шектелуі.
17. Қазіргі бар желілер мен коммуникацияларда ББАЖ-ның жұмыс істеуі.
18. ББАЖ-ны ұйымдастыру жүйелік талаптар және аппараттық-бағдарламалық құралдарына қойылатын талаптар негізінде жүзеге асырылады.
1) ББАЖ-ға қойылатын негізі жүйелік талаптар:
ақпараттық — коммуникациялық технологиялар саласындағы қазіргі заманғы стандарттармен сәйкестілік және жұмыс істеуін арттыру мүмкіндігі;
корпоративтік ынтымақтастық – балалардың ағымдағы үлгерімі мен сабаққа қатысуы туралы ата-аналарды жедел ақпараттандыру жүйесін дамыту;
біріктірілу — жүйе бірыңғай бөлінген ақпараттық ортада заңнамалар мен нормативтік құжаттар, білім беру жүйесі субъектілері қызметінің аспектілері аясында анықталған басқарудың міндеттерін біріктіруі тиіс;
масштабтау - бір мезгілде жұмыс істейтін пайдаланушылардың саны және өңделген ақпарат көлемінің арту өлшемі бойынша жүйенің даму мүмкіндігін кепілдендіретін салынымдық үнем көзқарасымен ауқымдалады;
тасымалдану немесе аппараттық платформаларда, операциялық жүйелерде, әртүрлі деректер базасы серверларында жұмыс істеу қабілеті;
бейімделу - Қазақстан Республикасының Заңнамалары мен білім беру ұйымдарына қойылатын талаптарды, ұсынылатын нормативтік құжаттарын есепке ала отырып нақты ұйымдардың ерекшеліктеріне арналған автоматты баптау мүмкіндігі;
кеңею - пайдаланушылардың спецификалық қажеттіліктеріне сәйкес бастапқы қабылданған дамыту тұжырымдамасының және технологиялық базасының шегінен шықпай жүйенің функционалдық әлеуетінің үдеу мүмкіндігі;
шектелу - құжат айналымның ұлттық талаптары мен стандарттарын, оқыту процесін, Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің ерекшеліктерін қолдау мүмкіндігі;
бөліну - әртүрлі компьютерге ақпараттық жүйенің жұмыс істелуін толық немесе жартылай орналастыру, компьютерлік желілер құрылымында, оның ішінде Интернетте жұмыс істелінетін көп пайдаланушы жүйе түрінде іске асыру мүмкіндігі;
ашықтық - іске асырылатын функцияның саны мен құрамының кеңеюі, бағдарламалық және ақпараттық қамтамасыз етудің жаңартылуы, берілген жұмыс орны санының өсуі негізіндегі шектелмеген даму мүмкіндігі;
сапа - ISO 9000 сериясының сапасын басқару саласында халықаралық стандарт талаптарына сәйкес келуі болып табылады.
2) ББАЖ-ның аппараттық-бағдарламалық құралы алдыңғы қатарлы әлемдік технологияларға сәйкес келуі және мынадай негізгі өзара байланысты басқару модульдерінің іске асырылуын қамтамасыз етуі қажет:
оқыту процестерін және технологияларын басқару;
білім беру сапасын басқару;
педагогикалық кадрларды және қызметкерлерді басқару;
кадрларды даярлау және қайта даярлау процестерін басқару;
ғылыми зерттеулерді басқару;
әлеуметтік дамуды басқару;
материалдық-техникалық қамтамасыз етуді басқару;
жобаларды басқару;
электронды құжат айналымын басқару;
оқушылар үлгерімінің ағымдағы және кезеңдік нәтижелерінің электрондық базасын басқару.
3) ББАЖ-ның басқару модульдері төмендегі функционалдық талаптарды қанағаттандыруы керек:
әзірлеу кезіндегі объекті-бағдарланған, логикалық және модельдік тәсілдер;
объектінің репозитариі;
деректер базасы құрылымын жобалау құралының бар болуы;
деректер базасын басқарудың әртүрлі жүйесінен алынған деректердің импорттарды баптау құралдарының бар болуы;
іскер процестердің моделдерін жобалау және баптау құралдарының болуы;
есептерді және экрандық нысандарды жобалау құралы;
жүйені реттеу процесін құжаттандырудың кіріктірме құралы;
енгізуді өткізудің фирмалық әдіснамасының бар болуы;
жіктеу және кодтаудың бірыңғай жүйесін қолдану;
деректерді жедел талдамалы өңдеудің кіріктірме құралдарының бар болуы;
әртүрлі аппараттық платформаларда жұмыс істеу;
істен шығуға жеткілікті деңгейде тұрақтылық пен сенімділікті қамтамасыз ету;
сақталатын ақпараттың толықтығын және қайшылықсыз болуын қамтамасыз ету;
берілетін деректердің жоғары деңгейдегі қорғанысын және құпиялылығын қамтамасыз ету;
пайдалану процесінде жаңартылу мүмкіндігі;
нормативтік құқықтық базаны қолдау.
Ескерту. 18-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Білім және ғылым министрінің 2009.11.18 N 528 бұйрығымен.
19. ББАЖ-ның элементтерін мөлшерлеу, басқару блоктарын, терминалдарды, деректер базасын, деректер базасын басқару жүйесін, есеп жүйесін және баспаларды, интерактивтік интерфейстерді құжаттандыру.

4. ББЖА-ға күтім жасау және қолдау көрсету

20. ББЖА-ға техникалық күтім жасауды:
1) Қазақстан Республикасы білім беру жүйесінің бейініне сәйкес сертификатталған мамандар;
2) білім беру қызметін жүзеге асыратын мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың мамандары;
3) шарттық қатынастар негізінде әрекет етуші сертификатталған және патент қорғаған заңды тұлғалардың мамандары жүргізеді.
Ескерту. 20-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Білім және ғылым министрінің 2009.11.18 N 528 бұйрығымен.
21. ББАЖ-ны техникалық қолдауды стандарттар мен жұмыс істеудің өзгеріп отыратын талаптарын, сондай-ақ заңнамалық актілерді, нормативтік және құқық белгілейтін құжаттарды есепке ала отырып, әзірлеушілер жүзеге асырады.
22. "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес техникалық қызмет көрсету және жұмысты ұйымдастыру бойынша қызметтер конкурс негізінде сатып алынатын болады.

5. ББАЖ-ны пайдалану шарттары

23. ББАЖ-ны пайдалану арқылы электронды ақпарат алмасудың қатысушылары ББАЖ-ның ережелерімен бекітілген дерекетердің электрондық пакет форматын қолданады.
24. ББАЖ-ның сыртқы пайдаланушылары ББАЖ-ны пайдалану арқылы электронды ақпарат алмасуға қатысу үшін білім беру ұйымдарымен, білім беруді басқару органдарымен жасасқан, электронды хабар алмасу тәртібін қарастыратын, ББАЖ-ны қолданушылардың құқықтары мен міндеттерін, талаптардың жауапкершіліктерін, келіспеушілік жағдайларды шешу тәртібін, штаттық емес жағдайларда ББАЖ-да пайда болатын екі жақтың іс-қимыл тәртібін, ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібін белгілейтін шарттарды, сондай-ақ басқа да ережелерді, қолданыстағы заңнамаларды және ББАЖ-ның ережелерін басшылыққа алады.
25. ББАЖ-ның ішкі пайдаланушылары ББАЖ-ны қолдану арқылы өзара әрекеттесу кезінде ББАЖ-ның жұмыс істеу ережесін анықтайтын нормативтік актілер мен ұйымдастырушылық-өкімшілік құжаттарын басшылыққа алады.

6. Ақпарат алмасудың жалпы ережесі

26. ББАЖ-дағы ақпараттық өзара алмасу пайдаланушылардың бір- біріне бағыттайтын деректердің электрондық пакеттері арқылы жүзеге асырылады.
27. Электрондық пакеттегі ақпарат оны кейіннен пайдалану үшін қолжетімді болуы керек, соның ішінде қағаз тасымалдағышта жаңғыртылуының және оның визуальді ұсынылуының мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

7. Келіп түскен электрондық пакеттерді қабылдау және бақылау тәртібі

28. Келіп түскен барлық электрондық пакеттер ББАЖ-да белгіленген тәртіппен аутентификациядан өтеді.
29. Электрондық пакетті аутентификациялау нәтижесі бойынша алушы аутентификация нәтижесінің оң және теріс нәтижесін растайды.
30. Электрондық пакетті аутентификациялаудың теріс нәтижесі кезінде одан әрі өңдеуге жіберілмейді.
31. ББАЖ-да белгіленген тәртіпке сәйкес жіберуші алғандығын растағаннан кейін ғана электрондық пакет жетті деп есептелінеді.

8. Электрондық пакеттерді сақтау және жою тәртібі

32. Барлық жіберілген және алынған электрондық пакеттер және аутентификация кодын тексеру үшін қажет деректер ББАЖ-ның нормативтік құжаттарымен белгіленетін мерзім ішінде сақталады.
33. Электрондық пакеттерді сақтау кезінде мынадай талаптарды сақтау қамтамасыз етіледі:
1) пакеттер ішіндегі мәліметтердің бұрмаланбағандығын анықтауға мүмкіндік беретін жіберілген және алынған форматта сақталады;
2) пакеттерді аутентификациялау мүмкіндігі барлық сақтау мерзімінде жүзеге асырылады;
3) барлық жіберілген және алынған электрондық пакеттер жіберілген және алынған күні мен уақыты көрсетіліп сақталады;
4) электрондық пакеттерді сақтау тәртібі ішіндегі ақпаратқа жедел мүмкіндікті және оны қағаз тасымалдағышта жаңғырту мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

9. Қорытынды ережелер

34. Егер Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамаларында басқаша көзделмеген болса, ББАЖ-ның ресурстарына мүмкіндік алу Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің нормативтік және өкімші құжаттарына сәйкес анықталады.
35. ББАЖ деректерінің орталықтандырылған мұрағаты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігіне тиесілі және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінде сақталады.
36. Орталықтандырылған мұрағат деректері мынадай бөлімдерді қамтиды:
1) балалардың құқықтарын қорғау;
2) исклюзивті білім беру;
3) мектепке дейінгі тәрбие және оқыту;
4) бастауыш білім;
5) негізгі орта білім;
6) орта білім, соның ішінде:
жалпы орта білім;
7) техникалық және кәсіптік білім;
8) қосымша білім;
9) орта білімнен кейінгі білім;
10) жоғары білім;
11) жоғары оқу орнынан кейінгі білім;
12) ғылыми іздену;
13) тәжірибе және жұмысқа орналасу;
14) біліктілікті арттыру және кадрларды қайта даярлау;
15) республиканың оқу орындарындағы оқушылар үлгерімінің электрондық тізілімі.
Ескерту. 36-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Білім және ғылым министрінің 2009.11.18 N 528 бұйрығымен.
37. Деректер базасындағы әр жазба жалпы белгіленген тізілімдегі жазбаға, идентификациялық құжатқа немесе тиісті анықтамаға сәйкес келеді.
38. Егер Қазақстан Республикасының басқа заңнамаларымен көзделмеген болса, басқа ведомстволардың, министрліктердің, атқарушы органдардың ББАЖ-дағы сұраныстарын ұйымдастыру Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі бекіткен регламент арқылы анықталады.
39. ББАЖ-ның деректер базасында сақталған жеке сипаттағы мәліметтер ашық жарияланымға жатпайды.

Об утверждении Правил организации и функционирования единой информационной системы образования

Приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 октября 2008 года № 548. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 16 октября 2008 года № 5343. Утратил силу приказом и.о. Министра образования и науки Республики Казахстан от 1 декабря 2011 года № 503

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра образования и науки РК от 01.12.2011 № 503 (вводится в действие по истечении тридцати календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В целях реализации подпункта 4) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании" ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемые Правила организации и функционирования единой информационной системы образования.
2. Департаменту стратегии развития (Ирсалиев С.А.):
1) представить настоящий приказ в установленном порядке на государственную регистрацию в Министерство юстиции Республики Казахстан;
2) довести настоящий приказ до всех областных, городов Астаны и Алматы управлений (департаментов) образования, высших учебных заведений.
3. Признать утратившим силу приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 20 декабря 2004 года № 1037 "Об утверждении Правил организации и функционирования единой информационной системы образования" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под № 3353, опубликованный в "Юридической газете" от 27 сентября 2005 года № 177).
4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на ответственного секретаря Куанганова Ф.Ш.
5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр Ж. Туймебаев

Утвержден
приказом Министра
образования и науки
Республики Казахстан
от 3 октября 2008 года № 548

Правила
организации и функционирования
единой информационной системы образования

1. Общие положения

1. Настоящие правила организации и функционирования единой информационной системы образования в Республике Казахстан (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законами Республики Казахстан от 27 июля 2007 года " Об образовании ", от 27 ноября 2000 года " Об административных процедурах ", от 21 июля 2007 года " О государственных закупках " и определяют порядок организации и функционирования единой информационной системы образования в Республике Казахстан (далее - ЕИСО), ее структуру и задачи.
2. Настоящие Правила устанавливают единые требования к организации информационного пространства системы образования Республики Казахстан.
3. Целью ЕИСО является своевременное обеспечение организаций образования, органов управления системы образования полной, достоверной и сопоставимой информацией о деятельности системы образования Республики Казахстан.
4. Задачами ЕИСО являются:
1) обеспечение информацией организаций образования и органов управления образованием при осуществлении ими своих функций;
2) организация централизованного банка данных образовательной статистики;
3) идентификация участников и элементов системы образования Республики Казахстан;
4) автоматизация процессов сбора и обработки сведений о деятельности организаций образования, кадрового состава и достижениях обучающихся с привлечением юридических и физических лиц внедряющих информационные системы;
5) адресная организация аналитических и информативных сведений:
по каждому обучающемуся;
по каждому работнику образования;
по каждой организации образования;
6) организация единого информационного пространства системы образования Республики Казахстан;
7) информирование общественности о состоянии и развитии системы образования посредством средств массовой информации, интернет-ресурсов и/или мобильной связи;
8) снижение расходов на сбор, хранение, обработку административной образовательной статистики.
Сноска. Пункт 4 с изменениями, внесенными приказом Министра образования и науки РК от 18.11.2009 № 528 (порядок введения в действие см. п.4).
5. Основные понятия, используемые в настоящих правилах:
1) информационная система - система автоматизированной обработки информации (предполагающая совместное участие профильных специалистов и автоматических технических средств) которая будет обеспечивать накопление, хранение, целевое преобразование и дистанционную передачу данных;
2) база данных - систематизированная совокупность данных, предназначенных для совместного хранения, автоматизированного ведения и администрирования в качестве информационной модели какого-либо объекта;
3) система управления базами данных (далее - СУБД) - специализированный программный комплекс, обеспечивающий поддержку функций автоматизированной разработки, ведения (эксплуатации, корректировки, модернизации и администрирования) баз данных;
4) web-сайт - информационный ресурс глобальной сети Интернет в виде целостного объекта, снабженного индивидуальным символьным именем (URL), который одновременно является адресом размещения ресурса в сети. Отдельная структурная единица хранения информации на web-сайте организуется в виде web-страницы, доступной при вхождении на web-сайт и с других web-страниц посредством гиперссылки. Подборка страниц сайта обычно характеризуется общей темой, логической структурой, оформлением или авторством;
5) web-портал - web-сайт, предоставляющий пользователю Интернета различные интерактивные сервисы, работающие в рамках одного web-сайта, такие как почта, поиск, погода, новости, форумы, обсуждения, голосования;
6) интерактивность - понятие, используемое в области информатики, коммуникации, и промышленного дизайна, который описывает характер взаимодействия между объектами. Интерактивность аналогична степени отклика, и исследуется как процесс коммуникации, в котором каждое сообщение связано с предыдущими сообщениями;
7) программное обеспечение - наряду с аппаратными средствами, важнейшая составляющая информационных технологий, включающая компьютерные программы и данные, предназначенные для решения определенного круга задач и хранящиеся на машинных носителях. Программное обеспечение представляет собой либо данные для использования в других программах, либо алгоритм, реализованный в виде последовательности инструкций для процессора.

2. Основные требования к
организации и функционированию ЕИСО

6. ЕИСО организуется и функционирует на основе иерархии управления организациями образования (республиканский, областной, городской, районный уровни и уровень организации образования) в соответствии с нормативными правовыми актами республиканского и ведомственного уровней.
7. Организация ЕИСО учитывает региональную принадлежность и особенности региональных программ развития образования.
8. ЕИСО осуществляет организацию потоков данных в информационной среде по пяти направлениям:
1) информационному - обеспечение единого информационного пространства системы образования Республики Казахстан;
2) административному - информационное обеспечение управленческих решений на всех уровнях управления образованием;
3) оперативному - реализация систем сетевого мониторинга и администрирования, резервного хранения и обработки данных, организация технической связи оперативно-технического персонала;
4) технологическому - ресурсное и кадровое обеспечение, структуризация подсистем в зависимости от текущих требований, формирование единого технологического комплекса и методик, использование инновационных технологий, оптимизация и технологический консалтинг;
5) результативному – оперативный мониторинг и оценка успеваемости и посещаемости учащихся посредством информационной системы, внедренной в организациях образования.
Сноска. Пункт 8 с изменениями, внесенными приказом Министра образования и науки РК от 18.11.2009 № 528 (порядок введения в действие см. п.4).
9. Организация ЕИСО предполагает развитие единого информационного пространства для обучающихся по следующим направлениям:
1) форумы и чаты обучающихся и педагогов;
2) неофициальные web-сайты;
3) тематические web-сайты, посвященные детским и молодежным общественным объединениям;
4) региональные информационные порталы, посвященные обмену опытом и увлечениям детей и молодежи в Республике Казахстан и других странах.
10. Функционирование ЕИСО способствует:
1) развитию открытой отчетности организаций образования и органов управления образования перед гражданами Республики Казахстан;
2) предоставлению электронных услуг;
3) организации открытых форумов с участием руководителей организаций и управлений образования;
4) публикации инновационных методических материалов и открытого их обсуждения;
5) функционированию открытой рейтинговой системы по региональному признаку;
6) сбору и предоставлению информации о текущей и этапной успеваемости и посещаемости учащихся организаций образования для родительской аудитории;
7) сбору и анализу информации о текущей и этапной успеваемости и посещаемости учащихся организаций образования для Министерства и его структурных подразделений.
Сноска. Пункт 10 с изменениями, внесенными приказом Министра образования и науки РК от 18.11.2009 № 528 (порядок введения в действие см. п.4).
11. При организации ЕИСО осуществляется обучение работников образования в следующих формах:
1) сертификация операторов и администраторов образовательных сетей;
2) обучающие семинары для технических работников образования;
3) обучающие семинары для педагогических работников образования;
4) обучающие семинары для руководителей организаций образования и органов управления образованием всех уровней;
5) самостоятельное обучение работе с элементами ЕИСО, с использованием публикуемой методической литературы.
12. Организация и функционирование ЕИСО способствует развитию государственного языка и обеспечивает:
1) представление официальной информации и публицистики на государственном языке;
2) открытую публикацию интерактивных словарей, энциклопедий, справочников на государственном языке;
3) организацию интерактивных сайтов по изучению государственного языка;
4) организацию служб поиска информации, электронной почты, форумов, блоков, новостных лент на государственном языке.
13. В ЕИСО осуществляется ведение централизованных электронных архивов деятельности системы образования, баз данных, открытых ресурсов и технического состояния ЕИСО с целью аналитической работы и восстановления в случае аварий, природных катаклизмов, техногенных катастроф.
14. ЕИСО обеспечивает развитие образовательного пространства на республиканском уровне путем интеграции показателей образовательного мониторинга; публикации открытой отчетности; публикации методической литературы и следующих информационных ресурсов:
1) web-порталов организаций образования;
2) web-сайтов и web-порталов Министерства образования и науки Республики Казахстан, Комитета контроля в сфере образования и науки, Комитета по охране прав детей, Национального центра оценки качества образования, Национального центра тестирования, подведомственных организаций, организаций образования и органов управления образованием;
3) дистанционных образовательных технологий;
4) web-сайтов системы интерактивного обучения;
5) web-сайта Интернет вещания учебного телевидения;
6) других ведомств;
7) общественных организаций и объединений в сфере образования, неправительственных организаций;
8) дистанционной информированности родителям о текущем уровне успеваемости и посещаемости учащихся;
9) интернет-ресурса системы электронных реестров успеваемости и посещаемости учащихся для родителей и учащихся.
Сноска. Пункт 14 с изменениями, внесенными приказом Министра образования и науки РК от 18.11.2009 № 528 (порядок введения в действие см. п.4).

3. Технические требования к ЕИСО

15. Полная адаптация к особенностям национальной системы образования Республики Казахстан.
16. Локализация интерфейса терминалов и приложений на государственном, русском и английском языках.
17. Функционирование ЕИСО в существующих сетях и коммуникациях.
18. Организация ЕИСО осуществляется на основе системных требований и требований к аппаратно-программным средствам:
1) основными системными требованиями к ЕИСО являются:
совместимость с современными стандартами в области информационно-коммуникационных технологий и возможность наращивания функциональности;
интегрируемость - система должна интегрировать в единой распределенной информационной среде задачи управления, определенные в рамках законодательства и нормативных документов, аспектов деятельности субъектов системы образования;
масштабирование - с точки зрения экономии вложений, гарантирующее возможность развитие системы по мере роста объема обрабатываемой информации и количества одновременно работающих пользователей;
переносимость, или способность работать на различных аппаратных платформах, операционных системах, серверах баз данных;
адаптация - возможность автоматической настройки на особенности конкретной организации с учетом, предъявляемых Законодательством Республики Казахстан и нормативными документами, требований к организациям образования;
расширяемость - возможность наращивания функционального потенциала системы, не выходя за рамки принятой изначально концепции развития и технологической базы, в соответствии со специфическими потребностями пользователей;
локализация - способность к поддержке национальных требований и стандартов документооборота, организации процесса обучения, особенностей системы образования Республики Казахстан;
распределенность - возможность полного либо частичного размещения функций информационной системы на различных компьютерах, реализация в виде многопользовательских систем, функционирующих в структуре компьютерных сетей, в том числе, и Интернет;
открытость - возможность неограниченного развития на основе расширения числа и состава реализуемых функций, модернизации программного и информационного обеспечения, увеличения числа задействованных рабочих мест;
качество - соответствие требованиям международных стандартов в области управления качеством серии ISO 9000;
корпоративное сотрудничество – развитие систем оперативной информированности родителей о текущей успеваемости и посещаемости детей.
2) аппаратно-программные средства ЕИСО должны соответствовать передовым мировым технологиям и обеспечивать реализацию следующих основных взаимодействующих управленческих модулей:
управление процессами и технологиями обучения;
управление качеством образования;
управление персоналом и педагогическими кадрами;
управление процессами подготовки и переподготовки кадров;
управление научными исследованиями;
управление социальным развитием;
управление материально-техническим обеспечением;
управление проектами;
управление финансами и бухгалтерским учетом;
управление электронным документооборотом;
управление электронной базой текущих и этапных результатов успеваемости учащихся.
3) управленческие модули ЕИСО должны удовлетворять следующим функциональным требованиям:
объектно-ориентированные, логические и модельные подходы при разработке;
репозитарий объектов;
наличие средств проектирования структуры баз данных (далее - БД);
наличие средств настройки импорта данных из различных СУБД;
наличие средств проектирования и настройки моделей деловых процессов;
наличие средств проектирования экранных форм и отчетов;
встроенные средства документирования процесса настройки системы;
наличие фирменной методологии проведения внедрения;
использование единой системы классификации и кодирования;
наличие встроенных средств оперативной аналитической обработки данных;
функционирование на различных аппаратных платформах;
обеспечение достаточной надежности и устойчивости к сбоям;
обеспечение непротиворечивости и полноты хранимой информации;
обеспечение достаточного высокого уровня защиты и конфиденциальности передаваемых данных;
возможность модернизации в процессе эксплуатации;
поддержка нормативно-правовой базы.
Сноска. Пункт 18 с изменениями, внесенными приказом Министра образования и науки РК от 18.11.2009 № 528 (порядок введения в действие см. п.4).
19. Нормирование элементов ЕИСО, документирование блоков управления, терминалов, баз данных, систем управления базами данных, системы отчетов и публикаций, интерактивных интерфейсов.

4. Техническое обслуживание и поддержка ЕИСО

20. Техническое обслуживание ЕИСО, производится:
1) сертифицированными специалистами соответствующего профиля системы образования Республики Казахстан;
2) специалистами государственных учреждений и предприятий, осуществляющих образовательную деятельность;
3) специалистами сертифицированных и патентозащищенных юридических лиц, действующих на основании договорных отношений.
Сноска. Пункт 20 с изменениями, внесенными приказом Министра образования и науки РК от 18.11.2009 № 528 (порядок введения в действие см. п.4).
21. Техническая поддержка ЕИСО осуществляется разработчиками, с учетом изменяющихся условий функционирования и стандартов, а также законодательных актов, нормативных и правоустанавливающих документов.
22. Услуги по техническому обслуживанию и организации работ будут закупаться на конкурсной основе в соответствии с Законом РК "О государственных закупках".

5. Условия использования ЕИСО

23. Участники электронного обмена информацией с использованием ЕИСО применяют форматы электронных пакетов данных, устанавливаемые правилами ЕИСО.
24. Внешние пользователи ЕИСО для участия в электронном обмене информацией с использованием ЕИСО руководствуются заключаемыми с организациями образования, органами управления образованием договорами, в которых предусматривается порядок обмена электронными сообщениями, устанавливаются права и обязанности пользователей ЕИСО, ответственность сторон, порядок разрешения конфликтных ситуаций, порядок действия сторон при нештатных ситуациях, возникающих в ЕИСО, порядок обеспечения информационной безопасности, в том числе порядок использования кода аутентификации, а также другими положениями, соответствующими законодательству и правилам ЕИСО.
25. Внутренние пользователи ЕИСО при взаимодействии между собой с использованием ЕИСО руководствуются нормативными актами и организационно-распорядительными документами, определяющими правила функционирования ЕИСО.

6. Общие правила обмена информацией

26. Информационный взаимообмен в ЕИСО осуществляется посредством электронных пакетов данных, направляемых пользователями друг другу.
27. Информация, содержащаяся в электронных пакетах, должна быть доступна для ее последующего использования, в том числе обеспечивать возможность ее визуального представления и воспроизведения на бумажном носителе.

7. Порядок приема и контроля
поступивших электронных пакетов

28. Все поступившие электронные пакеты проходят аутентификацию в порядке, установленном в ЕИСО.
29. По результатам аутентификации электронного пакета получатель подтверждает положительный или отрицательный результат аутентификации.
30. При отрицательном результате аутентификации полученный электронный пакет в дальнейшую обработку не допускается.
31. Электронный пакет считается доставленным только после получения отправителем подтверждения в соответствии с порядком, установленным в ЕИСО.

8. Порядок хранения и уничтожения
электронных пакетов

32. Все отправленные и полученные электронные пакеты и данные, необходимые для проверки кода аутентификации, хранятся в течение сроков, устанавливаемых нормативными документами ЕИСО.
33. При хранении электронных пакетов обеспечивается соблюдение следующих требований:
1) пакеты хранятся в том формате, в котором они были отправлены или получены, позволяющем установить, что содержащиеся в них данные не искажены;
2) возможность аутентификации пакетов обеспечивается в течение всего срока хранения;
3) все отправленные и полученные электронные пакеты хранятся с указанием даты и времени их отправки и получения;
4) порядок хранения электронных пакетов должен обеспечивать оперативный доступ к содержащейся в них информации и возможность ее воспроизведения на бумажном носителе.

9. Заключительные положения

34. Право доступа к ресурсам ЕИСО определяется в соответствии нормативным и распорядительным документам Министерства образования и науки Республики Казахстан, если иное не предусмотрено действующим законодательством Республики Казахстан.
35. Централизованный архив данных ЕИСО принадлежит Министерству образования и науки Республики Казахстан и хранится в Министерстве образования и науки Республики Казахстан.
36. Данные централизованного архива содержат следующие разделы:
1) охрана прав детей;
2) инклюзивное образование;
3) дошкольное воспитание и обучение;
4) начальное образование;
5) основное среднее образование;
6) среднее образование, в том числе:
общее среднее образование;
7) техническое и профессиональное образование;
8) дополнительное образование;
9) послесреднее образование;
10) высшее образование;
11) послевузовское образование;
12) научные изыскания;
13) практика и трудоустройство;
14) повышение квалификации и переподготовка кадров;
15) электронный реестр успеваемости учащихся учебных заведений республики.
Сноска. Пункт 36 с изменениями, внесенными приказом Министра образования и науки РК от 18.11.2009 № 528 (порядок введения в действие см. п.4).
37. Каждой записи в базе данных соответствуют запись в общеустановленном реестре, идентификационный документ либо соответствующая справка.
38. Организация запросов в ЕИСО других ведомств, министерств, исполнительных органов и определяется регламентом, устанавливаемым Министерством образования и науки Республики Казахстан, если законодательством Республики Казахстан не предусмотрено иное.
39. Сведения личного характера, хранящиеся в БД ЕИСО, не подлежат открытой публикации.