Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының "Екінші деңгейдегі банктерде тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерінің болуына қойылатын талаптар жөніндегі Нұсқаулықты бекіту және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының "Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне өзгерістер енгізу туралы" 2005 жылғы 26 наурыздағы № 116 қаулысына өзгерістер енгізу туралы" 2005 жылғы 30 қыркүйектегі № 359 қаулысына толықтырулар мен өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының 2009 жылғы 29 желтоқсандағы № 263 Қаулысы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 10 ақпанда Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 6050 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2014 жылғы 26 ақпандағы № 29 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 26.02.2014 № 29 қаулысымен (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі).

Қолданушылардың назарына!
Қаулының қолданысқа енгізілу тәртібін 2-т. қараңыз.

Екінші деңгейдегі банктердің қызметін реттейтін нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру мақсатында Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігінің (бұдан әрі – Агенттік) Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Агенттік Басқармасының «Екінші деңгейдегі банктерде тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерінің болуына қойылатын талаптар жөніндегі Нұсқаулықты бекіту және Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір нормативтік құқықтық актілеріне өзгерістер енгізу туралы» 2005 жылғы 26 наурыздағы № 116 қаулысына өзгерістер енгізу туралы» 2005 жылғы 30 қыркүйектегі № 359 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3925 тіркелген) мынадай толықтырулар мен өзгерістер енгізілсін:
көрсетілген қаулымен бекітілген Екiншi деңгейдегi банктерде тәуекелдердi басқару және iшкi бақылау жүйелерiнiң болуына қойылатын талаптар туралы нұсқаулықта (бұдан әрі – Нұсқаулық):
2-тармақ алынып тасталсын;
3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«3. Екінші деңгейдегі банктер:
жыл сайын есепті жылдан кейін келетін жылғы 1 шілдеден кешіктірмей қаржы рыногын және қаржылық ұйымдарды реттеу мен қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттiк органға (бұдан әрi - уәкiлеттi орган) өздері осы Нұсқаулықтың талаптарын орындауын бағалау жөніндегі есепті ұсынады;
тоқсан сайын есепті тоқсаннан кейін келетін айдың 30 күнінен кешіктірмей уәкілетті органға:
осы Нұсқаулықтың 10-қосымшасына сәйкес кредиттік тәуекелінің мониторингі, кредиттік тәуекелін бағалау, кредиттік тәуекелін бақылау матрицаларын;
осы Нұсқаулықтың 11-қосымшасына сәйкес өтімділік тәуекелінің мониторингі, өтімділік тәуекелін бағалау, өтімділік тәуекелін бақылау матрицаларын ұсынады.»;
3-1-тармағында «10» деген цифралар «30» деген цифрлармен ауыстырылсын;
6-1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:
«6-1. Осы Нұсқаулықта белгіленген талаптар критерийлерін орындау жөніндегі есеп уәкілетті органға осы Нұсқаулықтың 9-қосымшасына сәйкес нысанында ұсынылады. Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келуінің бағасы осы Нұсқаулықтың 9-қосымшасына сәйкес анықталады.»;
1-қосымшада:
«Тәуекелдердi басқару жүйесiн ұйымдастыруға қойылатын талаптар» кестесінде:
жиырма сегізінші жолдың «Талап критерийі» бағанының алпыс төртінші абзацындағы «күнделікті жұмыс істеу режиміне қайта көшу тәртібі» деген сөздерден кейін «, резервтік орталықтардың жұмыс істеу процедуралары, оның ішінде деректердің резервтік көшірмелерін жасау кезеңділігі мен тәсілдерін анықтау;» деген сөздермен толықтырылсын;
мынадай мазмұндағы жиырма тоғызыншы жолмен толықтырылсын:
«

Банк органдарының тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесі шегінде қабылдайтын шешімдер

Директорлар кеңесінің және банк басқармасының, активтерді және міндеттемелерді басқару комитетінің, сондай-ақ кредиттік комитетінің, кредиттік комитетінің қарауына енгізілетін кредит беру туралы шешім қабылдау туралы, кредиттеу шарттарының талаптарын өзгерту, банк ұшырауы мүмкін тәуекелдерді анықтау, бағалау және мониторингі мәселелері бойынша отырыстарын өткізу сырттай дауыс беру нысанында, дауыс беруге қатысу фактісі жазбаша расталып, тиісті байланыс құралдары (факс, интернет және басқалар) арқылы жіберіледі. Осы талап көрсетілген алқалы органдары құрамына кіретін, шешімдерді қабылдау сәтінде тиісті органның отырысы өткен жерден тыс болған тұлғаларға таралмайды.

»;
2-қосымшада:
«Ішкi бақылау жүйесiне қойылатын талаптар» кестесінде:
отызыншы жолдың «Талап критерийлері» бағанының екінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
«комплаенс қызметінің банк аясында ресми мәртебесі, алатын тиісті орны, өкілеттігі мен тәуелсіздігі бар және өзінің қызметін банктің директорлар кеңесімен жұмыс жоспарын әзірлеу және бекіту арқылы жүзеге асырады;»;
9-қосымша осы Қаулының 1-қосымшасына сәйкес редакцияда жазылсын;
осы Қаулының 2, 3-қосымшаларына сәйкес тиісінше 10, 11-қосымшалармен толықтырылсын.
2. Осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап он төрт күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі. Осы қаулының 1-тармағының он бірінші, он екінші абзацтарының қолданылуы 2009 жылғы 1 қаңтардан бастап туындаған қатынастарға таралады.
3. Екінші деңгейдегі банктер:
1) 2010 жылғы 1 шілдеге дейінгі мерзімде осы қаулының 1-тармағының жетінші, сегізінші, тоғызыншы абзацтарының;
2) 2014 жылғы 1 қаңтарға дейінгі мерзімде осы қаулының он бесінші абзацының орындалуын қамтамасыз етеді.
4. Тізбесін қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган белгілеген кез келген халықаралық рейтинг агенттіктерінің «А»-дан төмен емес ұзақ мерзімді рейтингі бар Қазақстан Республикасының резиденті емес қаржы ұйымдарының еншілес ұйымдары болып табылатын банктер 2011 жылғы 1 қаңтар мерзіміне дейін Нұсқаулық талаптарының орындалуын қамтамасыз етсін.
5. Стратегия және талдау департаменті (Н.А. Әбдірахманов):
1) Заң департаментімен (Н.В. Сәрсенова) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізу шараларын қолға алсын;
2) осы қаулы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелген күннен бастап он күндік мерзімде оны Агенттіктің мүдделі бөлімшелеріне, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіне, «Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы» заңды тұлғалар бірлестігіне жіберсін.
6. Агенттіктің Төрайым қызметі (А.Ә. Кенже) осы қаулыны Қазақстан Республикасының бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау шараларын қолға алсын.
7. Осы қаулының орындалуын бақылау Агенттік Төрайымының орынбасары Қ.Б. Қожахметовке жүктелсін.

Төрайым Е. Бахмутова

Қазақстан Республикасы Қаржы
нарығын және қаржы ұйымдарын
реттеу мен қадағалау агенттігі
Басқармасының
2009 жылғы 29 желтоқсан № 263
қаулысына 1-қосымша

«Екiншi деңгейдегi банктерде
тәуекелдердi басқару және iшкi
бақылау жүйелерiнiң болуына
қойылатын талаптар туралы
нұсқаулыққа 9-қосымша

«____________________________________» «_____» жылғы
банктің атауы Тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесінің болуына
нұсқаулық талаптарының критерийлерін орындау жөніндегі есебі

№	Тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелерінің болуына талабы критерийінің атауы	Ішкі құжаттардың тізбесі (құжаттың деректемелері және осы құжатты бекіткен орган)	Талап критерийін орындау бойынша өткізілген процедуралардың тізбесі	Банктің Нұсқаулық талабының критерийіне сәйкес келуінің бағасы	Банк ескертуі
1	2	3	4	5	6

Нұсқаулық талаптарына сәйкес келуінің бағасы: _______________

Банктің бірінші басшысы (не оның орнындағы тұлға)
________________ ______________
қолы күні

Тәуекелдерді басқару бөлімшесінің басшысы
________________ ______________
қолы күні

Ішкі аудит қызметінің басшысы
________________ ______________
қолы күні

Комплаенс-офис басшысы
________________ ______________
қолы күні

Кестені толтырудың түсініктемесі:
Нұсқаулық талаптарына сәйкес келуін бағалау: сәйкес келеді, ішін ара сәйкес келеді, сәйкес келмейді критерийлерінің үш баллды жүйесі бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
1. «Сәйкес келеді» деген баға банк Нұсқаулық талабының критерийін елеулі кемшіліксіз орындаған жағдайда беріледі.
2. «Ішінара сәйкес келеді» деген баға банктің нақты талап критерийін сақтауына жету қабілеттілігіне қатысты күмәннің туындауына жеткілікті деп саналмайтын кемшіліктер анықталған кезде беріледі.
3. «Сәйкес келмейді» деген баға банк Нұсқаулық талабының критерийін орындамаған кезде беріледі.
4. Егер Нұсқаулық талаптарының жекелеген критерийлері банкке қатысты қолдануға болмайтын болса, осы талап критерийіне сәйкес келуіне бағалау жүргізілмейді және «қолданылмайды» деген тиісті жазбамен белгіленеді.
5. «Банк ескертуі» деген бағанда «ішін ара сәйкес келеді» және «қолданылмайды» дегендердің негіздемелері мен себептері берілуі тиіс.
6. 6-бағаннан басқа барлық бағандарды толтыру міндетті болып табылады.».

Қазақстан Республикасы Қаржы
нарығын және қаржы ұйымдарын
реттеу мен қадағалау агенттігі
Басқармасының
2009 жылғы 29 желтоқсан № 263
қаулысына 2-қосымша

«Екiншi деңгейдегi банктерде
тәуекелдердi басқару және iшкi
бақылау жүйелерiнiң болуына
қойылатын талаптар туралы
нұсқаулыққа 10-қосымша

Кредиттік тәуекел мониторингінің матрицасы

1-кесте. Жылжымайтын мүлік түріндегі кепілдік қамтамасыз ету құнының несиелік портфельге қатынасы

Нақты көрсеткіштер			Стресс-тест: bottom up форматындағы стресс-тестілеу әдістемесі бойынша Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі мен уәкілетті органның ұсынымдары	Банк басқармасының пікірі бойынша банктің қаржылық ұрақтылығына әсер ету ықтималдығы (факторлар/жағдайлар) мен дәрежесі	Жағымсыз үрдістерді жою үшін қабылданған шаралар (банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимиттен асып кеткен жағдайда толтырылады)	Комментарийлер
Есепті тоқсан, пайызбен	Алдыңғы тоқсан, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимит
1	2	3	4	5	6	7

2-кесте. Жіктелген активтер (банкаралық заемдарды қоспағанда) және жұмыс істемейтін кредиттер

1. Төлемдері 90(тоқсан) күннен аса мерзімі өткен кредиттердің несиелік портфельге қатынасы

Нақты көрсеткіштер			Стресс-тест: Келесі тоқсанда төлемдері 90(тоқсан) күннен аса мерзімі өткен кредиттердің үлесі 20 (жиырма) пайызға өсуі. Жіктелген активтер бойынша провизиялардың мөлшері (теңгемен)	Банк басқармасының пікірі бойынша банктің қаржылық ұрақтылығына әсер ету ықтималдығы (факторлар/жағдайлар) мен дәрежесі	Жағымсыз үрдістерді жою үшін қабылданған шаралар (банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимиттен асып кеткен жағдайда толтырылады)	Комментарийлер
Есепті тоқсан, пайызбен	Алдыңғы тоқсан, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимит
1	2	3	4	5	6	7

2. Жіктелген кредиттер бойынша (банкаралық кредиттерді қоспағанда) шығындарды жабуға арналған провизиялардың несиелік портфельге қатынасы

Нақты көрсеткіштер			Банк басқармасының пікірі бойынша банктің қаржылық тұрақтылығына әсер ету ықтималдығы (факторлар/жағдайлар) мен дәрежесі	Банк басқармасының бағалауы бойынша келесі тоқсандағы коэффициенттің бағалық мәні. Бағалаудың құбылуын резервтердің өзгеруімен және кредиттік портфельдегі өзгерістермен сипаттау	Комментарийлер
Есепті тоқсан, пайызбен	Алдыңғы тоқсан, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимит
1	2	3	4	5	6

3. Несиелік портфель бойынша шығындарды жабуға арналған провизиялардың жұмыс істемейтін кредиттерге қатынасы

Нақты көрсеткіштер			Банк басқармасының пікірі бойынша банктің қаржылық тұрақтылығына әсер ету ықтималдығы (факторлар/жағдайлар) мен дәрежесі	Банк басқармасының бағалауы бойынша келесі тоқсандағы коэффициенттің бағалық мәні. Бағалаудың құбылуын резервтердің өзгеруімен және кредиттік портфельдегі өзгерістермен сипаттау	Комментарийлер
Есепті тоқсан, пайызбен	Алдыңғы тоқсан, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимит
1	2	3	4	5	6

4. Қайта құрылымдалған кредиттердің (заемшының қаржылық жағдайының нашарлауына байланысты шарттың бастапқы талаптары өзгертілген кредит) несиелік портфельге қатынасы

Есепті тоқсан, пайызбен	Алдыңғы тоқсан, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимит	Мерзімі өткен қайта құрылымдалған кредиттердің жалпы сомасы (теңгемен)	Келесі есепті тоқсандағы өсуі немесе төмендеуі туралы банктің болжамы. Назарға алынған факторлар	Банк басқармасының бағалау бойынша келесі тоқсандағы коэффициенттің бағалық мәні. Бағаның құбылуын қайта құрылымдалған кредиттердегі өзгерістермен сипаттау	Комментарийлер
1	2	3	4	5	6	7

5. Бланктік кредиттердің несиелік портфельге қатынасы

Есепті тоқсан, пайызбен	Алдыңғы тоқсан, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимит	Мерзімі 90 (тоқсаннан ) астам күнге өткен бланктік кредиттердің үлесі	Бесінші санаттағы күмәнді және үмітсіз деп жіктелген бланктік кредиттердің үлесі	Банк басқармасының келесі тоқсандағы бланктік кредиттердің несиелік портфельге қатынасын бағалауы	Коэффициенттің өсуі немесе төмендеуінің себептері
1	2	3	4	5	6	7

Қабылданған шешімдердің матрицасы

№	Бұзушылық	Бұзушылықтың туындауына әкелген себептер	Бұзушылықты жоюға жауапты бөлімшелер, тұлғалар	Анықталған бұзушылықты жою бойынша қабылданған шаралар жөнінде директорлар кеңесінің және (немесе) басқарманың шешімі	Банкке кері әсері	Стресс-тестілердің қорытындысы бойынша жоспарланатын шаралар жөніндегі директорлар кеңесінің және(немесе) басқарманың шешімі	Бұзушылықты жою мерзімі	Қайта қаралған мерзімдер	Бұзушылықты жою күні	Ескерту
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Кредиттік тәуекелді бағалау матрицасы

Төмен	Орташа	Жоғары
Кредиттік портфельдің өсу қарқыны жергілікті, аймақтық және (немесе) республикалық деңгейдегі экономикалық және демографиялық үрдістермен, сондай-ақ бәсекелестік деңгейімен қамтамасыз етіледі. Өсуі жоспарланды.	Кредиттік портфельдің өсу қарқыны жергілікті, аймақтық және (немесе) республикалық деңгейдегі экономикалық және демографиялық үрдістерден, сондай-ақ бәсекелестік деңгейден асады. Белгілі дәрежеде өсуі жоспарланбаған немесе жоспарланған деңгейден асып кетеді.	Кредиттік портфельдің өсу қарқыны жергілікті, аймақтық және (немесе) республикалық деңгейдегі экономикалық және демографиялық үрдістерден, сондай-ақ бәсекелестік деңгейден елеулі дәрежеде асады. Өсуі жоспарланбаған немесе жоспарланған деңгейлер ден асып кетеді. Өсуі жаңа өнімдер немесе қала сыртындағы заемшылар бойынша байқалуы мүмкін.
Банк кірістерінің үлкен бөлігі кредиттер бойынша пайызға және операциялар бойынша комиссиялық ақыларға байланысты болады, бірақ кредиттік портфель шегіндегі кірістер көздері әртараптандырылған.	Банк кірістерінің үлкен бөлігі кредиттер бойынша пайызға және операциялар бойынша комиссиялық ақыларға байланысты болады, бірақ кредиттік портфель шегіндегі кірістер көздері әртараптандырылмаған.	Банк кредиттер бойынша пайызға және операциялар бойынша комиссиялық ақыларға елеулі дәрежеде тәуелді болады. Банк кірістілік әлеуетіне қарай, бұдан жоғары тәуекелі бар кредиттік өнімдерді көздеуі мүмкін. Кредиттік кірістер циклдық трендтер үшін өте әлсіз.
Жіктелген кредиттер мен шартты міндеттемелер бойынша резервтер мөлшерінің жіктелген кредиттер мен несиелік портфельге қатынасы елеулі болып табылады.	Жіктелген кредиттер мен шартты міндеттемелер бойынша резервтер мөлшерінің жіктелген кредиттер мен несиелік портфельге қатынасы орташа болып табылады.	Жіктелген кредиттер мен шартты міндеттемелер бойынша резервтер мөлшерінің жіктелген кредиттер мен несиелік портфельге қатынасы елеусіз болып табылады.
Пайыздық ставкалар тәуекелге сәйкес белгіленеді, сыйақылар теңдестірілген.	Кредиттер бойынша пайыздар тәуекел дәрежесіне сәйкес белгіленеді, бұл ретте тәуекел арасында елеусіз сәйкессіздіктер орын алады.	Кредиттер бойынша пайыздық ставкалар белгіленген кезде тәуекел ескерілмейді.
Кредиттеу саясаты кепілге қойылатын консервативті талаптарды қамтиды. Кепілдікті бағалау уақтылы жүргізіледі және жеткілікті болып табылады.	Кредиттеу саясаты кепілге құптауға болатын талаптарды қамтиды. Банк қолданатын тәжірибе осы саясаттардан орташа ауытқуларға әкеледі. Кепілдіктің бағалауы жеткіліксіз болып табылады немесе барабар емес қорғауын көрсетеді.	Кепілдікке жеңілдетілген талаптар қойылады, егер саясат консервативті талаптарды қамтитын болса, елеулі ауытқулар орын алады. Кредит бойынша қамтамасыз ету жеткіліксіз болып табылады, кепілдікті бағалау сирек жүргізіледі немесе барабар емес қорғауын көрсетеді.
Кредиттер және (немесе) кепілдік қамтамасыз ету жөніндегі құжаттамадағы ауытқулар азын-аулақ болады және шығындар пайда болу тәуекеліне барынша аз әсерін тигізеді.	Кредиттер және (немесе) кепілдік қамтамасыз ету жөніндегі құжаттамадағы ауытқулар деңгейі орташа болады, бірақ ауытқулар уақтылы түзетіледі де, әдеттегідей банк елеулі шығындар пайда болу тәуекеліне ұшырамайды.	Кредиттер және (немесе) кепілдік қамтамасыз ету жөніндегі құжаттамадағы ауытқулар деңгейі елеулі болады. Саясаттан ауытқулар уақтылы жойылмайды, ал банк жоғары шығындар пайда болу тәуекеліне ұшырауы мүмкін.
Банк портфелі жеткілікті дәрежеде әртараптандырылған және оның ірі шоғырлануы жоқ. Шоғырландырылған талаптардың әдеттегідей өзара байланысы жоқ. Шоғырланулар ішкі лимиттерге сәйкес келеді.	Банк портфелінің азын-аулақ шоғырлануы бар, бұл ретте шоғырланулардың өзара байланысы жоқ. Шоғырлануы нормаларға сәйкес келеді, бірақ лимиттерге жақындауы мүмкін.	Банк портфеліндегі шоғырлану елеулі болып табылады. Осы талаптар бір бірімен байланысты болуы мүмкін немесе портфельде орташа шоғырлану болуы мүмкін. Шоғырлану деңгейі ішкі лимиттерден асады.
Несиелік портфельге қатысты тапқан және өндіріп алынбаған пайыздар азын-аулақ.	Несиелік портфельге қатысты тапқан және өндіріп алынбаған пайыздар орташа.	Несиелік портфельге қатысты тапқан және өндіріп алынбаған пайыздар елеулі.
Проблемалық және үмітсіз кредиттерді провизиялармен (резервтермен) жабу деңгейі жоғары. Провизиялар бойынша шығыстар тұрақты.	Проблемалық және үмітсіз кредиттерді провизиялармен (резервтермен) жабу деңгейі орташа, бірақ провизиялар бойынша шығыстарды ұлғайту қажет болуы мүмкін.	Проблемалық және үмітсіз кредиттерді провизиялармен (резервтермен) жабу деңгейі төмен. Кредиттер бойынша шығындарды жабу үшін жеткілікті деңгейін қамтамасыз ету үшін арнайы провизиялар құру қажет болуы мүмкін.
Тоқсандағы және бір жылғы кірістер кредиттік шығындардан (үмітсіз кредиттерден) көп артық.	Кірістер есебінен таза кредиттік шығындарды (үмітсіз кредиттерді) жабу орташа болып табылады. Жыл сайынғы кірістер тепе-тең жабуды қамтамасыз етеді, бірақ тоқсандық жабу шамалы шиеленісушілікті көрсетеді.	Кірістер есебінен таза кредиттік шығындарды (үмітсіз кредиттерді) жабу төмен болып табылады. Тоқсандық және жылдық кірістер барынша аз немесе барабар емес жабуды қамтамасыз етеді.
Банктің несиелік портфелінде мерзімі өткен берешек 90 (тоқсан) күнді құрайтын кредиттердің деңгейі төмен, үрдісі тұрақты.	Банктің несиелік портфелінде мерзімі өткен берешек 90 (тоқсан) күнді құрайтын кредиттердің деңгейі орташа, үрдісі тұрақты немесе шамалы өсіп келеді.	Банктің несиелік портфелінде мерзімі өткен берешек 90 (тоқсан) күнді құрайтын кредиттердің деңгейі жоғары немесе орташа, бұл ретте үрдісі тез өсіп келеді. Деңгейі банкпен белгіленген лимиттен асады.
Банктің несиелік портфеліндегі жұмыс істемейтін кредиттердің деңгейі төмен, үрдісі тұрақты.	Банктің несиелік портфеліндегі жұмыс істемейтін кредиттердің деңгейі орташа, үрдісі тұрақты немесе шамалы өсіп келеді.	Банктің несиелік портфеліндегі жұмыс істемейтін кредиттердің деңгейі жоғары немесе орташа, үрдісі тез өсіп келеді.
Жіктелген кредиттер кредиттердің және капиталдың төмен пайызын құрайды және санаттардың ең нашарына (күмәнді немесе үмітсіз) қайта жіктелмейді.	Жіктелген кредиттер кредиттердің және капиталдың орташа пайызын құрайды және санаттардың ең нашарына (күмәнді немесе үмітсіз) қайта жіктелмейді.	Жіктелген кредиттер кредиттердің және капиталдың жоғары пайызын немесе кредиттердің және капиталдың орташа пайызын құрайды, бұл ретте үрдістер тез көтеріледі немесе кредиттер санаттардың ең нашарына (күмәнді немесе үмітсіз) қайта жіктеледі.
Үмітсіз кредиттер мөлшерінің несиелік портфельге ара қатынасы төмен болып табылады.	Үмітсіз кредиттер мөлшерінің несиелік портфельге ара қатынасы орташа болып табылады.	Үмітсіз кредиттер мөлшерінің несиелік портфельге ара қатынасы жоғары болып табылады.
Банктің кредиттерді қайта жіктеу (мерзімі бойынша, мерзімін ұзарту, қайта қаржыландыру) тәжірибесі көрсетілген проблемалық кредиттердің, мерзімі өткен кредиттердің, жұмыс істемейтін кредиттердің және шығындар көрсеткіштерінің нақтылылығы мен транспаренттігі алаңдатушылықты туғызбайды не шамалы ғана алаңдатады.	Банктің кредиттерді қайта жіктеу (мерзімі бойынша, мерзімін ұзарту, қайта қаржыландыру) тәжірибесі көрсетілген проблемалық кредиттердің, мерзімі өткен кредиттердің, жұмыс істемейтін кредиттердің және шығындар көрсеткіштерінің нақтылылығы мен транспаренттігіне қатысты шамалы алаңдатушылықты туғызады.	Банктің кредиттерді қайта жіктеу (мерзімі бойынша, мерзімін ұзарту, қайта қаржыландыру) тәжірибесі көрсетілген проблемалық кредиттердің, мерзімі өткен кредиттердің, жұмыс істемейтін кредиттердің және шығындар көрсеткіштерінің нақтылылығы мен транспаренттігіне қатысты елеулі алаңдатушылықты туғызады.

Кредиттік тәуекелді бақылау матрицасы

Процессті ұйымдастыру элементтері	Күшті	Қабылдауға болатын	Әлсіз
Кредиттік тәуекелді басқару саласындағы стратегияны, саясатты және ішкі құжаттарды әзірлеу (қайта өңдеу)	Стратегиялық және (немесе) бизнес-жоспарлар банктің тәуекелге консервативті тәбетіне сәйкес келтіріледі және кредиттердің сапасы бойынша бағыттардың, өсу мақсаттарының және кірістілігінің арасында тиісті балансты қамтамасыз етеді. Жаңа өнімдер мен бастамаларды енгізу процесстері олар енгізілгенге дейін пысықталған, тестіленген және бекітілген.	Стратегиялық және (немесе) бизнес–жоспарлар банктің тәуекелдерге орташа тәбетіне сәйкес келтіріледі. Кіріс алуға ұмтылу шамалы жоғары тәуекелі бар мәмілелерге әкелуі мүмкін. Жалпы кредиттер сапасы бойынша бағыттардың, өсу мақсаттарының және кірістілігінің арасында тиісті балансы бар. Жаңа өнімдер мен бастамалар жеткілікті тестілеусіз енгізілуі мүмкін, бірақ тәуекелдер жақсы сәйкестенеді.	Стратегиялық және (немесе) бизнес-жоспарлар тәуекелдердің шектен тыс деңгейлерін қабылдауға ықпал етеді. Қызметін жоспарлған кезде кірістерге ұмтылу басым болады. Банк алдын ала жеткілікті сараптама жасамастан жаңа өнімдермен және бастамалармен айналысады.
Кредиттік саясат	Кредиттік саясат банктің кредиттеу саласындағы стратегияны, қабылдауға болатын тәуекелдерді деңгейін, сондай-ақ кредиттерді беру және мақұлдау және тәуекелдерді таңдау стадарттарын анықтайды.	Саясаттары негізінде барабар келеді. Кейбір бағыттарда саясаттың және рәсімдерінің жетілдіру қажет болуы мүмкін, бірақ жалпылама жетілдіру сыни болып табылмайды	Саясаттарында кейбір кемшіліктер бар және бір немесе бірнеше бағытта жетілдіруді талап етеді. Портфельге, тәуекелге төзімділікке, сондай-ақ кредиттерді беру/мақұлдау саясатына және тәуекелдерді таңдауға қатысты міндеттерді барабар орындау үшін саясаттары жеткілікті дәреже нақты болып табылмайды.
Директорлар кеңесі мен Басқарма	Басқарма кредиттік тәуекелді, оның ішінде банктің баланстан тыс баптары бойынша тәуекелдерді шұғыл анықтайды және бақылайды. Банктің директорлар кеңесі мен Басқармасы тәуекелді басқаруға белсенді қатысады және тісті ішкі саясаттардың және процедуралардың болуын қамтамасыз етеді, директорлар кеңесі оларды түсініп, талдайды және бекітеді.	Жалпы директорлар кеңесі мен басқарма кредиттік тәуекелдің мониторингі мен бақылауды барабар жүргізеді, тиісті саясаттар мен процедураларды бекітеді. Басқарма тиімді жұмыс істейді, әрекет етеді және кредиттік тәуекелдерді, оның ішінде баланстан тыс баптар бойынша туындайтын тәуекелдерді анықтайды. Директорлар кеңесі мен басқарма қызметінде кредиттік тәуекелді басқаруға қатысты кейбір кемшіліктер байқалады, бұл проблемалар мойындалады және шешіледі.	Директорлар кеңесі мен басқарма кредиттік тәуекелді, оның ішінде банктің баланстан тыс баптары бойынша туындайтын тәуекелдерді басқарудың қанағаттанарлық процесінің болуын қамтамасыз етпейді. Кредиттік тәуекелді басқару саясаты мен процедуралары барабар болып табылмайды, банк басқармасы бұл кемшіліктерді жоюға қабілеттілігін танытпайды.
Кредиттік комитет	Басқарма банктің қызметін тиімді басқарады. Кредиттік комитеттің мүшелері, кредиттік офицерлердің қабылданатын тәуекелдерді тиімді басқару үшін жеткілікті білімі бар. Жауапкершілік және есеп беру саласы бөлінген, бұзушылықтар болған жағдайда түзету шаралары қабылданады.	Басқарма қабылданатын тәуекелді барабар басқарады, бірақ бір немесе бірнеше бағытта жақсартуға жетуге болады. Кредиттік комитет мүшелерінің, кредиттік офицерлердің жалпы қабылданатын тәуекелдерді тиімді басқару үшін қажетті білімдері бар, бірақ бір немесе бірнеше бағыт бойынша қосымша білім қажет болуы мүмкін. Міндеттер мен есеп беруге қатысты нақтылау талап етілуі мүмкін. Жалпы бұзушылықтар болған жағдайда түзету шаралары қабылданады.	Басқарма банк қызметін барабар басқармайды. Кредиттік комитет мүшелерінің, кредиттік офицерлердің қабылданатын тәуекелдерді тиімді басқару үшін білімі және (немесе) тәжірибесі жеткіліксіз. Жауапкершілік пен есеп беру желісі нақты емес болуы мүмкін. Себептерді, проблемаларды шешу үшін түзету шаралары жеткіліксіз болып табылады.
Банктегі кредиттік тәуекелді бағалау, мониторинг жүргізу және бақылау саласындағы банктің процедуралары	Саясатта және ілеспелі ішкі құжаттарда сипатталған қолданылатын кредиттік тәуекелді басқару әдістемелерінің және процесстерінің барабарлығына тұрақты негізде талдау жүргізіледі. Басқарма банктің кредиттік портфелі сапасындағы жағымсыз үрдістерді, оның ішінде нарықтық жағдайлардың өзгеруі салдарынан болып тұратын жағымсыз үрдістерді анықтайды және шұғыл әрекет етеді. Басқарма банктің кредиттік қызметіндегі кез келген елеулі ауытқулар туралы ақпаратты директорлар кеңесіне уақтылы және жеткілікті етіп ұсынады. Анықталған ауытқуды жою үшін қабылданатын іс-шаралар тиімді болып табылады және осы ауытқудың банктің қаржылық тұрақтылығына кері әсерін төмендетуге бағытталған.	Басқарманың кредиттік портфельдің сапасындағы жағымсыз үрдістерін анықтау және белгілерге, оның ішінде нарықтық жағдайлардың өзгеруі салдарынан туындаған белгілерге барабар әрекет ету үшін барабар жүйесі бар. Директорлар кеңесіне берілетін кез келген елеулі ауытқулар жөніндегі ақпарат банктің қаржылық тұрақтылығын қолдау үшін қанағаттанарлық және тиімді болып табылады. Анықталған ауытқуды жою үшін қабылданатын іс-шаралар барабар болып табылады, бірақ кейбір жетілдіруді және директорлар кеңесі мен басқарманың тарапынан бақылауды талап ететін жақтары бар.	Басқарма кредиттік портфель сапасында пайда болған жағымсыз үрдістерге барабар әркет етпейді. Директорлар кеңесі кредиттік портфель сапасындағы жағымсыз үрдістерге мониторинг жүргізуді және барабар бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жеткілікті ақпаратты алмайды. Анықталған ауытқуды жою үшін қабылданатын іс-шаралар тиімсіз болып табылады, директорлар кеңесі мен басқарма проблемаларды шешуде қабілетсіздігін танытты.
Кредиттерді беру және мақұлдау саясаты	Банк жеке де, жиынтығында портфель деңгейінде де кредиттерді беру және мақұлдау саясатынан елеулі ауытқуларын тиімді анықтап, қадағалайды және ол туралы есеп береді. Белгіленген саясаттар мен процедуралардан шамалы ғана ауытқулар байқалады.	Банк әрбір заем бойынша жеке кредиттерді беру және мақұлдау сасатынан елеулі ауытқуларды анықтайды, қадағалайды және олар туралы есеп береді. Кемшіліктер арасында тұрақты ауытқулар немесе белгіленген саясат пен процедураларды орындауға қабілетсіз болуы мүмкін, соның салдарынан банк үшін жағымысыз салдарын туындатуы мүмкін.	Банк саясаттан елеулі ауытқуларын растайды, бірақ олар бойынша жеке негізде немесе жиынтығында портфель деңгейінде есеп бермейді, және (немесе) олардың портфель сапасына ықпалын талдамайды
Кредиттік талдау	Кредитті талдау кредитті беру сәтіне де, оны бекіткеннен кейін де егжей-тегжейлі және уақтылы болып табылады.	Кредитттік талдау тиісінше негізгі тәуекелдерді анықтап, ыңғайлы мерзімде жүргізіледі. Бірақ кредиттерді бекіткеннен кейін тәуекелдерді бағалау жөніндегі жұмысты күшейтуді талап етеді.	Кредиттік талдау жеткіліксіз, негізгі тәуекелдер барабар есепке алынбайды. Кредиттік деректер уақтылы тексерілмейді.
Кредиттік тәуекелді бағалау кезінде пайдаланылатын модельдер.	Тәуекелдерді бағалаудың, сондай-ақ проблемалық кредиттерді анықтаудың ішкі модельдері нақты және уақтылы болып табылады. Ішкі модельдер кредиттік тәуекелді, проблемалық тәуекелдер бойынша да, рейтинг алған кредиттер бойынша да сапасы бойынша бөледі. Қолданылатын модель халықаралық тәжірибені, жаңадан анықталған заңдылықты ескере отырып, үнемі жетілдіріледі. Банк лимиттерді заемшылардың ішкі рейтингілерін ескере отырып, кезең кезеңімен қайта қарайды. Банкпен жүргізілетін операцияларға белгіленген лимиттерді және шектеулерді бақылау процедуралары нақты белгіленген.	Тәуекелдерді бағалаудың, сондай-ақ проблемалық кредиттерді анықтаудың ішкі модельдері барабар болып табылады. Бір немесе бірнеше бағыты жақсартуды талап етеді, дегенмен, ішкі модельдер проблемалық кредиттерді және сапасының нашарлауы байқалатын кредиттерді барабар анықтайды. Ертерек алдын алуды қамтамасыз ету үшін рейтинг бөлу аясын кеңейту: тәуекелдерді бағалау негізінде баға белгілеу немесе капиталды бөлу қажет болуы мүмкін. Модель нарықтық жағдайға және банктің жағдайына барабар келуіне жүйелі қайта қаралады және қажет болған жағдайда түзетіледі. Банкпен жүргізілетін операцияларға лимиттер мен шектеулерді қайта қарау жүйелі түрде жүзеге асырылады.	Тәуекелдерді бағалау, сондай-ақ проблемалық кредиттерді анықтаудың ішкі модельдері жеткіліксіз болып табылады және жетілдіруді талап етеді. Проблемалық кредиттер барабар анықталмауы мүмкін, тәуекелді көрсетуде бұрмалану мүмкіндігі бар. Ертерек алдын алу (кредиттер бойынша ставкаларды белгілеу, кредиттер бойынша провизияларды (резервтерді) құру, капиталды бөлу) мақсаты немесе өзге мақсат үшін рейтингі бар кредиттер бойынша тәуекелді бөлу үшін рейтингтерді бөлістіру жеткіліксіз. Бұл модельдер қажеттілігіне қарай қолданылады.
Басқару және ішкі бақылау үшін қолданылатын ақпарат.	Басқару ақпарат жүйесі кредиттік портфель жөнінде бара және уақтылы ақпаратты береді. Директорлар кеңесі және басқарма банктегі кредиттік тәуекелдің кескінін талдау және түсіну үшін тиісті есептілікті алады. Басқару ақпарат жүйесі ауытқулар жөніндегі есептілікті жасау бойынша жұмысты жеңілдетеді.	Басқару ақпарат жүйесі бір немесе бірнеше бағытта шамалы жетілдіруді қажет етуі мүмкін, бірақ директорлар кеңесі мен басқарма жалпы банктегі кредиттік тәуекелінің кескінін талдау және түсіну үшін тиісті есептілікті алады. Басқару ақпарат жүйесі ауытқулар жөніндегі есептілікті жасау бойынша жұмысты жеңілдетеді, ал оның инфрақұрылымы арнайы (стандартты емес) сұратуларды уақтылы қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.	Басқару ақпарат жүйесінің назар аударуды талап ететін кемшіліктері бар. Ұсынылатын ақпараттың барабарлығы және (немесе) уақтылылығы жеткіліксіз болуы мүмкін. Портфельдік тәуекел туралы ақпарат толық болмауы мүмкін. Нәтижесі ретінде, директорлар кеңесі мен басқарма банктегі кредиттік тәуекелінің кескінін талдау және түсіну үшін тиісті және жеткілікті ақпаратты алмауы мүмкін. Ауытқулар туралы есептілік жетілдіруді қажет етеді. Басқару ақпарат жүйесі арнайы (стандартты емес) сұратуларды уақтылы қамтамасыз етпеу мүмкін.
Портфельді әртараптандыру	Әртараптандыруды басқару белсенді және тиімді. Шоғырландыру бойынша лимиттер қабылдауға болатын деңгейлерде белгіленеді. Банк тәуекелдердің шоғырлануын анықтайды және олар бойынша бойынша есептілікті береді және тәуекелді шектеу, қысқарту немесе өзгеше төмендету бойынша шаралар қабылдайды.	Әртараптандыруды басқару жетілдіруді қажет етуі мүмкін, бірақ барабар болып табылады. Тәуекелдердің шоғырлануы анықталып, есептерде көрсетіледі, бірақ лимиттерге немесе өзге шекті мәндеріне жетпеуі мүмкін. Басқарма жекелеген заемдар деңгейінде шоғырлануды шектеу немесе төмендету бойынша шаралар қабылдайды, бірақ портфель деңгейінде шарлар болмауы мүмкін.	Әртараптандыруды басқару белсенді емес немесе жоқ. Банк, тәуекелдердің шоғырлануын анықтамауы мүмкін, немесе оларды анықтайды, бірақ барабар емес шараларды қабылдайды немесе тәуекелді шектеу немесе төмендету бойынша шараларды қабылдамайды. Басқарма тәуекелдердің арасындағы байланысты түсінбейді. Шоғырлану лимиттері, олар бар болған жағдайда бұзылады не оларды өсіру жағына қайта қаралады.
Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспары	Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспары әзірленген және тиімді болып табылады. Жоспарда дағдарысты басқарудың ақылға сыйымды болжамдарды, сценарийлерді және жоспарлауды қамтиды, сондай-ақ банктің қосымша ресурстарға қажеттілігін ескереді.	Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспары барабар болып табылады. Ағымдағы жағдайға сәйкес келеді, қажетті мәселелерді шешу процедураларын регламенттейді және жағдайдың сценарийін талдауды қоса алғанда бөліктерінің барабар деңгейін қамтиды. Жоспар кейбір бағыттар бойынша жетілдіруді талап етуі мүмкін.	Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспары барабар емес немесе жоқ. Жоспар болуы мүмкін, бірақ банктің қосымшар ресурстарға қажеттілігін ескермеу мүмкін, осыған байланысты барабар емес болып табылады. Жоспарда дағдарыс жағдайында қаражаттың мақсатқа лайықты пайдалануы немесе оның болуы ескерілмеуі мүмкін.
Ішкі аудит қызметі	Ішкі аудит қызметі кезең кезеңімен кредиттік тәуекелді басқару процестерінің, олардың кредиттік саясаттарға және процедураларға сәйкес келуін қамтамасыз ету мақсатында ішкі тексеруін жүргізеді, кредиттік басқару, ішкі кредиттік рейтинг жүйесінің нақтылылығын, сондай-ақ кредиттердің мониторингі тәртібін анықтау процесін бағалайды. Тексеру қорытындылары кредиттік тәуекелді басқару процессінде, ішкі ереже мен процедураларда осал жерлерін анықтау үшін, сондай-ақ саясаттардан, процедуралардан және лимиттерден ауытқулар мен ерекшеліктерді анықтау үшін қолданылады.	Ішкі аудит қызметі кезең кезеңімен және ішін ара кредиттік тәуекелді басқару жөніндегі саясатта сипатталған процесстердің ішкі тексерулерін жүргізеді. Тексеру қорытындылары кредиттік тәуекелді басқару процессінде, ішкі ереже мен процедураларда осал жерлерін анықтау үшін, сондай-ақ саясаттардан, процедуралардан және лимиттерден ауытқулар мен ерекшеліктерді анықтау үшін қолданылады.	Ішкі аудит қызметі банк операцияларын жүргізген кезде қолданыстағы Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын, оның ішінде уәкілетті органның нормативтік құқықтық актілерінің, оның ішінде кредиттік тәуекелдерді басқару саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарын сақтауды формальді түрде тексереді. Банктегі кредиттік тәуекелді басқару жүйесіне қатыспайды.

Жалпы қорытындылары:

Кредиттік тәуекелді бақылау сапасын бағалау	Кредиттік тәуекелді бағалау деңгейі
	Төмен	Орташа	Жоғары
	Жиынтық кредиттік тәуекел
Күшті	Төмен	Төмен	Орташа
Қабылдауға болатын	Төмен	Орташа	Жоғары
Әлсіз	Орташа	Жоғары	Жоғары

Төмен – Директорлар кеңесі мен басқарма кредиттік тәуекелдерді, оның ішінде банктің баланстан тыс баптары бойынша туындайтын тәуекелдерді шұғыл анықтайды және бақылайды. Директорлар кеңесі мен басқарма тәуекелдерді басқаруға белсенді қатысады және тиісті ішкі ережелердің болуын қамтамасыз етеді. Саясаттар мен процедуралардың талаптарына тәуекелдердің мониторингі процедураларымен, есептермен және талдау жасау және болып жатқан өзгерістерге уақтылы және тиісінше әрекет ету үшін қажетті барлық ақпаратты беретін ақпараттық басқару жүйелерімен қолдау көрсетіледі. Банк қызметкерлері Қазақстан Республикасының заңнамасы, ішкі ережелер мен процедуралардың талаптарын сақтайды, функционалдық міндеттерін қызметтік нұсқаулықтарына сәйкес жүргізеді. Ішкі бақылау жүйесі барабар болып табылады және банктің мөлшері мен қызметіне сәйкес келеді. Белгіленген ішкі ережелер мен процедуралардан кейбір ауытқулар байқалады, бірақ олар елеулі емес. Кредиттік тәуекелді басқару тәуекелдерді анықтау, қадағалау және бақылау үшін толығымен тиімді болып саналады. Банк қызметіндегі жағымсыз үрдістерді төмендетуге бағытталған іс-шаралар жеткілікті болып табылады.
Орташа – банктегі кредиттік тәуекелді басқару тиімді болып табылады, бірақ онда елеусіз кемшіліктер байқалады. Ол стратегияны орындау барысында пайда болуы мүмкін тәуекелді оңтайлы басқаруға және шұғыл әрекет етуге қабілетін көрсетеді. Банкте кредиттік тәуекелді басқаруда кейбір кемшіліктер анықталған болса да, бұл кемшіліктер уақтылы анықталып, түзетіледі. Жалпы директорлар кеңесі мен басқарма тарапынан бақылау, ішкі ережелер мен тәуекелдің мониторингі және бақылау процедуралары, есептілік пен басқару ақпарат жүйесі банктің тұрақты жұмысын қолдау үшін қанағаттанарлық және тиімді болып табылады. Жалпы тәуекелдер жеткілікті дәрежедегі, банктің тәуекел-менеджменті тарапынан қосымша бақылауды талап етпейтін бақылауда болады. Ішкі бақылау жүйесі кейбір кемшіліктерін көрсетеді, бірақ олардың барлығы бөлімшенің дұрыс жұмыс істеу барысында түзетіледі. Ішкі аудит қызметінің қызметкерлері оларды жақсарту бойынша ұсынымдар жасау мүмкін, бірақ байқалған кемшіліктер бөлімшенің сенімді де тұрақты жұмысына елеулі ықпалын тигізбейді. Банк қызметіндегі жағымсыз үрдістерін төмендетуге бағытталған іс-шаралар барабар болып табылады.
Жоғары – банкте әлеуетті кредиттік тәуекелді анықтауға, қадағалауға, мониторинг жүргізуге және бақылауға мүмкіндік беретін кредиттік тәуекелді тиімді басқару процедурасы жоқ. Тәуекелдерді басқару элементтері толығымен жеткіліксіз болып саналады, және директорлар кеңесі мен басқарма осы кемшіліктерді түзетуге қабілеттілігін танытпайды. Банктің нақты қызметкерлерінің және басқарманың біліктілігі күмән туғызады. Ішкі саясаттар мен процедураларының бұзушылығы жүйелі байқалады. Ішкі бақылау жүйесі соншалықты әлсіз болуы мүмкін, ол банктің қаржылық тұрақтылығына кері әсерін тигізеді. Бухагалтерлік есептіліктің, қаржылық есептердің шынайылығына, егер дереу түзету шараларын қолданбаса пайда болуы мүмкін шығындарға шұғыл алаңдаушылықты таныту қажет. Кредиттік тәуекелді басқару процедураларындағы және ішкі бақылау жүйесіндегі кемшіліктер банктің тәуекел-менджементі тарапынан дереу және егжей-тегжейлі назар салуды талап етеді. Банк қызметіндегі жағымсыз үрдістерді төмендетуге бағытталған іс-шаралар барабар емес болып табылады.».

Қазақстан Республикасы Қаржы
нарығын және қаржы ұйымдарын
реттеу мен қадағалау агенттігі
Басқармасының
2009 жылғы 29 желтоқсан № 263
қаулысына 3-қосымша

«Екiншi деңгейдегi банктерде
тәуекелдердi басқару және iшкi
бақылау жүйелерiнiң болуына
қойылатын талаптар туралы
нұсқаулыққа 11-қосымша

Өтімділік тәуекелі мониторингінің матрицасы

1-кесте. Активтердің құрылымы (теңгемен)

Атауы	Есептік тоқсан	Жалпы активтерден үлес, пайызбен	Алдыңғы тоқсан	Жалпы активтерден үлес, пайызбен	Банктің құжаттарында белгіленген лимиттер
Активтер барлығы					х
Қолма-қол ақша					х
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкіндегі қаражат
Банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдарға берілген заемдар
Бағалы қағаздарға инвестициялар
«РЕПО» операциялары
Байланысты заңды тұлғаларға инвестициялар
Клиенттерге заемдар
Жылжымайтын мүлікке инвестициялар (банк ғимараттары)
Өзге активтер

2-кесте. Коэффициенттерді талдау:

1. Есебі Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігі Басқармасының «Екiншi деңгейдегi банктер үшiн пруденциалдық нормативтер есеп айырысуларының нормативтiк мәнi мен әдiстемесi туралы нұсқаулықты бекiту туралы» 2005 жылғы 30 қыркүйектегі N 358 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3924 тіркелген) сәйкес белгіленетін он ірі депозиттердің/өтімді активтердің салым сомасының қатынасы

Нақты көрсеткіштер			Банктің бағасы
Есепті тоқсан, пайызбен	Алдынғы тоқсан, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимиттер, пайызбен	Банк басқармасының бір айдын соңындағы 10 (он) ірі депозиттердің қалдығын бағалауы (теңгемен). Өсуінің немесе қысқаруының себебі	Банк басқармасының үш айдын соңындағы 10 (он) ірі депозиттердің қалдығын бағалауы (теңгемен). Өсуінің немесе қысқаруының себебі
1	2	3	4	5

Көрсеткіштер	Есептік тоқсан, пайызбен	Алдындағы тоқсан, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимиттер
Өтімді активтердің қатынасы/ барлық активтер
Өтімді активтердің қатынасы/депозиттердің жиынтығы
Кредиттердің қатынасы/депозиттер
Кепіл ретінде қолданылатын банк активтері (ауыртпалық салынған)/ барлық активтер

3-кесте. Міндеттемелер құрылымын талдау (қаражат көзі), мың теңге:

Атауы	Есептік тоқсан	Жалпы міндеттемелердегі үлес, пайызбен	Алдынғы тоқсан	Жалпы міндеттемелердегі үлес, пайызбен	Банктің ішкі құжаттарында белгіленген лимиттер
Депозиттер барлығы					х
Ағымдағы шоттар
Мерзімді салымдар
Талап етілгенге дейінгі салымдар
Жергілікті банкаралық нарықтағы қарыз алулар
Шетелдік қарыздар
Банктің меншікті бағалы қағаздары
Байланысты тұлғалардан алынған заемдар
Реттелген борыш

4-кесте. Қаржыландыру көздері, мың теңге:

Атауы	7 күн	30 күн	60 күн	90 күн	180 күн	Астам
Ақша қаражаты
Ағымдағы шоттар
Депозиттер
Ауыртпалық салынбаған бағалы қағаздар
Өтеу кестесіне сәйкес кредиттер бойынша төлемдер
Активтерді сату (секьюритилендіру, «РЕПО» операциялары және басқалар)
Банкпен айрықша қатынастағы тұлғалардан алынған қаржыландыру көздері
Аталған қаржыландыру көздерінен алынған соманың барлығы

5-кесте. Міндеттемелер бойынша төлемдер (қаражатты қолдану), мың теңге:

Атауы	7 күн	30 күн	60 күн	90 күн	180 күн	Астам
Депозиттердің/алып алудың мерзімі өтуі
Өзге борыштың мерзімі өтуі
Банкпен айрықша қатынастағы тұлғаларға төлемдер
Баланстан тыс міндеттемелер
Кредиттерді беру бойынша міндеттемелер
Кредиттік желілер
Туынды қаржы құралдары
Төлемдердің барлығы

Қолданылған қаражаттың мөлшері өтімділікті қажет етуді қамтамасыз ету бойынша кез келген уақыт кезеңінде қаражат көзінен асқан жағдайда, банктің іс-әрекеті.
Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспарының негізгі сәттері.
Банкте өтімділікке әсер ететін валюталық тәуекел бар болған жағдайда, 5-кестенің нысаны бойынша шетел валютасындағы қаражаттың көздері мен оны қолдану жөніндегі ақпаратты беру.

Қабылданған шешімдердің матрицасы

№	Бұзушылық	Бұзушылықтың болуына әкелген себептер	Бұзушылықты жоюға жауапты бөлімшелер, тұлғалар	Анықталған бұзушылықты жою бойынша қабылданған шаралар жөнінде директорлар кеңесінің және (немесе) басқарманың шешімі	Банкке жағымсыз әсері	Стресс-тестілердің қорытындысы бойынша жоспарланатын шаралар жөнінде директорлар кеңесінің және(немесе) басқарманың шешімі	Бұзушылықты жою мерзімі	Қайта қаралған мерзімдер	Бұзушылықты жойған күні	Ескерту
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Өтімділік тәуекелін бағалау матрицасы

Төмен	Орташа	Жоғары
Қаржыландыру көздері шектеулі емес және бәсекелестікке қабілетті артықшылықты береді.	Тиімді өтімділік мүмкіндігін беретін жеткілікті қаржыландыру көздері бар.	Қаржыландыру көздері мен міндеттемелер деңгейі ұзақ мерзімді өтімділікті басқаруда ағымдағы және келешектегі қиындықтарды көрсетеді.
Қаржыландыру көздері әртараптандырылған. Көтермен қаржыландыру көздеріне немесе басқа сезімтал қаржыландыру көздеріне тәуелді емес немесе шамалы ғана тәуелділігі бар.	Жалпы қаржыландыру көздері әртараптандырылған, бірақ қаржыландыру көздер санының аздығы байқалады. Елеулі шоғырлану жоқ. Көтерме қаржыландыру көздерінен орташа тәуелділігі бар.	Заемдар бірнеше көзде, жалпы инвестициялық мақсаттары бар көздерде шоғырлануы мүмкін көтерме қаржыландыру көздеріне елеулі тәуелділігі байқалады.
Өтімділікті активтерді сату және (немесе) секьюритизация арқылы көтеру қабілеті жоғары, және банктің осы нарықтарға қол жетімділігі бойынша тұрақты беделі бар.	Банктің өтімділікті активтерді сату және (немесе) секьюритизация арқылы көтеру әлеуетті қабілеті бар, бірақ осы нарықтарға қол жетімділігі бойынша тәжірибесі аз.	Банк өтімділікті активтерді сату және (немесе) секьюритизация арқылы көтеру бойынша төмен қабілетін немесе әлеуетін танытады. Осы нарықтарға қол жетімділігі бойынша тәжірибесі жоқ немесе төмен беделі осы мәміленің жасалуына күмән туғызады.
Енгізілген опциондар бойынша көтерме міндеттемелердің көлемі аз.	Кейбір көтерме қорлардың енгізілген опциондары бар, бірақ олардың әлеуетті ықпалы шамалы.	Көтерме қорлардың материалдық көлемдерінің енгізілген опциондары бар. Олардың әлеуетті эффектісі зор
Нарықтағы жағдай өзгерген кезде банк қаржылындыру қиыншылықтарына ұшырамайды.	Нарықтағы жағдай өзгерген кезде банк қаржылындыру қиыншылықтарына аса тәуелді болмайды.	Банктің өтімділік құрылымы нарықтағы жағдайдың өзгеруіне байланысты болатынын көрсетеді.
Бас ұйымның (ірі қатысушылардың) қолдауы күшті.	Бас ұйымның (ірі қатысушылардың) қолдауы барабар.	Бас ұйымның (ірі қатысушылардың) қолдауы жеткіліксіз немесе жоқ.
Өтімділік тәуекелінің құрылымына байланысты капиталды жоғалту тәуекелі шамалы.	Өтімділік тәуекелінің құрылымына байланысты капиталды жоғалту тәуекелі басқаруға келеді.	Міндеттемелердің жоғары құнына немесе активтердің жоспарсыз төмендеуіне байланысты әлеуетті капиталды (пайданы) жоғалту тәуекелі елеулі болуы мүмкін.

Өтімділік тәуекелін бақылау матрицасы

Процессті ұйымдастыру элементтері	Күшті	Қабылдауға болатын	Әлсіз
Өтімділікті басқару саласындағы стратегияны, саясатты және ішкі құжаттарды әзірлеу (қайта өңдеу)	Ішкі құжаттарда сипатталған өтімділікті басқару процесстерін оңтайландыруы тұрақты негізде (банктің сыртқы және ішкі ортасының өзгеруіне қарай) жүргізіледі. Процессі банктің стратегиясын, бизнес–жоспарын, тәуекелдер мен басқа технологиялық процесстерді басқару бойынша саясатты әзірлеумен байланысты болады.	Кезеңдік негізде жүргізіледі, банк өтімділігін басқарудың ерекшелігін ескеретін ішкі құжаттарды әзірлеуді қамтиды. Өтімділік деңгейін басқару және бақылау саласындағы саясат оны іске асырудың әдістемелік қамтамасыз етуін білдіретін стандарттарды және нұсқаулықтарды қамтитын ішкі құжаттармен қамтамасыз етілген.	Уақыт уақытымен жүргізіледі және өтімділік деңгейін басқару және бақылау процедураларын сипаттайтын ішкі құжаттардың әзірлеуі мен бекітуін қамтиды.
Директорлар кеңесі мен Басқарма	Басқарма өтімділік тәуекелін шұғыл анықтап, бақылауға алады. Директорлар кеңесі мен банк басқармасы тәуекелдің басқаруына белсенді қатысады және тиісті ішкі саясаттардың және процедуралардың болуын қамтамасыз етеді, директорлар кеңесі оларды түсінеді, талдайды және бекітеді. Директорлар кеңесі және басқарма өтімділік тәуекелінің барлық аспектілерін түсінеді. Басқарма нарықтық өзгерістерді анықтайды және шұғыл әрекет етеді.	Жалпы Директорлар кеңесі мен басқарма өтімділік тәуекелінің мониторингін және бақылауын барабар жүзеге асырады, тиісті саясаттар мен процедураларды бекітеді. Басқарма тиімді жұмыс істейді, өтімділік тәуекелін анықтайды және әрекет етеді. Директорлар кеңесінің және басқарманың өтімділік тәуекелін басқаруға қатысты жұмысында кейбір кемшіліктер байқалады, бұл пробемалар мойындалады және шешіледі. Директорлар кеңесі мен басқарма өтімділік тәуекелінің негізгі аспектілерін ақылға сыйымды түсініп, нарықтық өзгерістерге барабар әрекет етеді.	Директорлар кеңесі мен басқарма өтімділік тәуекелін басқарудың қанағаттанарлық процессінің болуын қамтамасыз етпейді. Өтімділік тәуекелін басқару саясаттары мен процедуралары барабар емес, банк басқармасы бұл кемшіліктерді жоюға қабілетін танытпайды. Директорлар кеңесі мен басқарма өтімділік тәуекелінің негізгі аспектілерін толығымен түсінбейді немесе елемеуге тырысады. Басқарма нарықтық өзгерістерді алдын ала болжамайды және оған қарсы уақтылы және қажетті шараларды қабылдамайды.
Өтімділік тәуекелін басқару саясаты	Директорлар кеңесімен мақұлданған саясат өтімділік тәуекелін басқару процедураларын, жауапкершілікті және есеп беруін бөлістіруді тиімді регламенттейді. Директорлар кеңесі банктің өтімділік тәуекеліне ұшырағыштығына қатысты уақтылы және жеткілікті ақпаратты алады. Анықталған ауытқуды жою үшін қабылданатын іс-шаралар тиімді болып табылады және осы ауытқудың банктің қаржылық тұрақтылығына кері ықпалын төмендетуге бағытталған.	Директорлар кеңесімен мақұлданған саясат өтімділік тәуекелін басқару процедураларын, жауапкершілікті және есеп беруін бөлістіруді барабар регламенттейді. Аздаған кемшіліктер болуы мүмкін. Директорлар кеңесіне ұсынылатын кез келген елеулі ауытқулар жөніндегі ақпарат банктің қаржылық тұрақтылығын қолдау үшін қанағаттанарлық және тиімді болып табылады. Анықталған ауытқуды жою үшін қабылданатын іс-шаралар барабар болып табылады, бірақ жетілдіруді және директорлар кеңесі мен басқарма тарапынан бақылауды талап ететін кейбір бағыттары бар.	Директорлар кеңесімен мақұлданған саясат барабар емес немесе құзырлы емес. Саясаттың бір немесе екі маңызды параметры бойынша кемшілігі бар. Директорлар кеңесі банктің өтімділік тәуекеліне ұшырағыштығына мониторинг жүргізуге және барабар бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жеткілікті ақпарат алмайды. Анықталған ауытқуды жою үшін қабылданатын іс-шаралар тиімсіз болып табылады, директорлар кеңесі мен басқарма өзінің проблемаларды шешу қабілеттілігін танытпайды.
Өтімділік тәуекелін бағалау, мониторинг жүргізу және бақылау процесін регламенттейтін ішкі құжаттар	Өтімділік тәуекелін анықтағанда, мониторинг жүргізгенде және бақылауға алғанда өтімділік тәуекелін басқару процессі тиімді болып табылады. Саясаты ұзақ уақыт бойынша тиімді жұмыс тәжірибесімен салауатты мәдениетін танытады.	Жалпы өтімділік тәуекелін анықтағанда, мониторинг жүргізгенде және бақылауға алғанда өтімділік тәуекелін басқару процессі тиімді болып табылады. Қабылданған тәуекелдің күрделілігіне байланысты елеусіз кемшіліктердің түзетілуі оңай.	Өтімділік тәуекелін анықтағанда, мониторинг жүргізгенде және бақылауға алғанда өтімділік тәуекелін басқару процессі тиімсіз болып табылады.
Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспары	Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспары әзірленген және тиімді. Жоспарда дағдарысты басқарудың ақылға сыйымды болжамдарды, сценарийлерді және жоспарлауды қамтиды, сондай-ақ банктің қосымша ресурстарға қажеттілігін ескереді.	Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспары барабар болып табылады. Ағымдағы жағдайға сәйкес келеді, қажетті мәселелерді шешу процедураларын регламенттейді және жағдайдың сценарийін талдауды қоса алғанда бөліктерінің барабар деңгейін қамтиды. Жоспар кейбір бағыттар бойынша жетілдіруді талап етуі мүмкін.	Күтпеген жағдайлар туындағандағы іс-әрекет жоспары барабар емес, өйткені банктің қосымшар ресурстарға қажеттілігін ескермейді немесе болмауы мүмкін. Жоспарда дағдарыс жағдайында қаражаттың мақсатқа лайықты пайдалануы немесе оның болуы ескерілмеуі мүмкін.
Басқару және ішкі бақылау үшін қолданылатын ақпарат	Басқару ақпарат жүйесі өтімділік тәуекеліне ұшырағыштығы туралы уақтылы және барабар ақпаратты береді. Директорлар кеңесі және басқарма банктегі өтімділік тәуекелінің кескінін талдау және түсіну үшін тиісті есептілікті алады.	Басқару ақпарат жүйесі бір немесе бірнеше бағытта шамалы жетілдіруді қажет етеді, бірақ директорлар кеңесі мен басқарма жалпы банктегі өтімділік тәуекелінің кескінін талдау және түсіну үшін тиісті есептілікті алады. Басқару ақпарат жүйесі тәуекелдің шоғырлану нүктесі мен өсуін барабар белгілейді және уақтылы, нақтылы және тиімді ақпаратты ұсынады.	Басқару ақпарат жүйесінің назар салуды талап ететін кемшіліктері бар. Ұсынылатын ақпараттың барабарлығы және (немесе) уақтылылығы жеткіліксіз болуы мүмкін. Өтімділік тәуекеліне ұшырағыштығы туралы ақпарат толық болмауы мүмкін. Соның салдары ретінде, директорлар кеңесі мен басқарма банктегі өтімділік тәуекелінің кескінін талдау және түсіну үшін тиісті немесе жеткілікті ақпаратты алмауы мүмкін.
Өтімділіктің жағдайын бағалау және жоспарлау үшін қолданылатын ақпарат	Банк балансында көрсетілетін банк операцияларына ілесіп жүретін өтімділік тәуекелін өлшеуге мүмкіндік беретін ақпаратты жүйелер мен аналитикалық процедураларды пайдаланады. Басқару ақпарат жүйесі банктің талаптары мен міндеттемелері бойынша толық ақпаратты ұсынады, тарихи деректерді қамтиды.	Қажетті ақпарат ақпараттық базаларда сақталады, божамдау процесіне қатысатын қызметкерлерге қажетті көлемде қол жетімді болады. Бұл ретте банк тарихи деректерді өтеудің және талап етудің нақты мерзімдерін анықтау үшін пайдаланады. Банкте ықтимал шығынға жазулардың және күн ішінде ақша қаражатының түсімдерінің статистикалық бағалауын басқа факторларды ескере отырып, жүргізу үшін тарихи деректердің жеткілікті көлемі бар.	Жекелеген қызметкерлерге қол жетімді, банк өтімділігінің деңгейін сипаттайтын көрсеткіштерді есептеу үшін тек нақты ақпарат қана пайдаланылады. Ақпараттың жаңартылуы банктің ішкі құжаттарымен регламенттелмеген.
Банктегі өтімділік тәуекелі басқарудың әр кезеңіндегі қызметті автоматтандыру деңгейі	Ақпараттық технологиялар бизнес-процесстерге енгізілген, банк жұмысының сапасы мен тиімділігін арттыруға мүмкіндік бере отырып, оларды толығымен автоматтандырған Ақпараттық жүйелер өтімділік тәуекелін басқарудың барлық процедураларын жүзеге асыру үшін қажетті нақтылау деңгейімен шынайы ақпаратты қамтиды.	Клиенттердің шоттарына(н) қаражаттың алынуының (келіп түсуінің) болжамды мәндерін алу, активтерді өтеу және талап етудің нақты мерзімдерін анықтау үшін математикалық және статистикалық модельдерді құруға мүмкіндік беретін бағдарламалық өнімдерді қолданады. Ақпараттық жүйелер банктің активтері мен міндеттемелері туралы тарихи деректердің көлемді мұрағатын сақтайды.	Жұмыс стандартты офистік Microsoft қосымшалары арқылы жүргізіледі. Жасалған операциялардың есебін жүргізу жүйесі бар.
Ішкі аудит қызметі	Ішкі аудит қызметінің қызметкерлерінің банктегі өтімділік тәуекелін басқару жүйесінің тиімділігін бағалау үшін қажетті тәжірибесі мен дағдылары бар. Ішкі аудит қызметі банк бөлімшелерінің іске асыруын және өтімділік тәуекелін басқарудың үйлесімді құрылымының тиімділігін жүйелі негізде қарайды.	Ішкі аудит қызметі банк бөлімшелерінің іске асыруын және өтімділік тәуекелін басқарудың үйлесімді құрылымының тиімділігін жүйелі негізде қарайды. Аздаған кемшіліктер оның нәтижелерінің тиімділігіне және сенімділігіне әсер етпейді.	Ішкі аудит қызметі өз қызметінің барысында банк бөлімшелерінің іске асыруын және өтімділік тәуекелін басқарудың үйлесімді құрылымының тиімділігін қарамайды.

Жалпы қорытындылар:

Өтімділік тәуекелін бақылау сапасын бағалау	Өтімділік тәуекелін бағалау деңгейі
	Төмен	Орташа	Жоғары
	Жиынтық өтімділік тәуекелі
Күшті	Төмен	Төмен	Орташа
Қабылдауға болатын	Төмен	Орташа	Жоғары
Әлсіз	Орташа	Жоғары	Жоғары

Төмен – Директорлар кеңесі мен басқарма өтімділік тәуекелін шұғыл анықтайды және бақылауға алады. Директорлар кеңесі мен басқарма тәуекелдерді басқаруға белсенді қатысады және тиісті ішкі ережелердің болуын қамтамасыз етеді. Саясаттар мен процедуралардың талаптарына тәуекелдердің мониторингі процедураларымен, есептермен және талдау жасау және болып жатқан өзгерістерге уақтылы және тиісінше әрекет ету үшін қажетті барлық ақпаратты беретін ақпараттық басқару жүйелерімен қолдау көрсетіледі. Банк қызметкерлері Қазақстан Республикасының заңнамасы, ішкі ережелер мен процедуралардың талаптарын сақтайды, функционалдық міндеттерін қызметтік нұсқаулықтарына сәйкес жүргізеді. Ішкі бақылау жүйесі барабар болып табылады және банктің мөлшері мен қызметіне сәйкес келеді. Белгіленген ішкі ережелер мен процедуралардан кейбір ауытқулар байқалады, бірақ олар елеулі емес. Өтімділік тәуекелін басқару тәуекелдерді анықтау, қадағалау және бақылау үшін толығымен тиімді болып саналады. Банк қызметіндегі жағымсыз үрдістерді төмендетуге бағытталған іс-шаралар жеткілікті болып табылады.
Орташа – банктегі өтімділік тәуекелін басқару тиімді болып табылады, бірақ онда елеусіз кемшіліктер байқалады. Өтімділік тәуекелін басқару стратегияны орындау барысында пайда болуы мүмкін тәуекелді оңтайлы басқаруға және шұғыл әрекет етуге қабілетін көрсетеді. Банкте өтімділік тәуекелін басқаруда кейбір кемшіліктер анықталған болса да, бұл кемшіліктер уақтылы анықталып, түзетіледі. Жалпы директорлар кеңесі мен басқарма тарапынан бақылау, ішкі ережелер мен тәуекелдің мониторингі және бақылау процедуралары, есептілік пен басқару ақпарат жүйесі банктің тұрақты жұмысын қолдау үшін қанағаттанарлық және тиімді болып табылады. Жалпы тәуекелдер жеткілікті дәрежедегі, банктің тәуекел-менеджменті тарапынан қосымша бақылауды талап етпейтін бақылауда болады. Ішкі бақылау жүйесі кейбір кемшіліктерін көрсетеді, бірақ олардың барлығы бөлімшенің дұрыс жұмыс істеу барысында түзетіледі. Ішкі аудит қызметінің қызметкерлері оларды жақсарту бойынша ұсынымдар жасау мүмкін, бірақ байқалған кемшіліктер бөлімшенің сенімді де тұрақты жұмысына елеулі ықпалын тигізбейді. Банк қызметіндегі жағымсыз үрдістерін төмендетуге бағытталған іс-шаралар барабар болып табылады.
Жоғары – банкте әлеуетті өтімділік тәуекелін анықтауға, қадағалауға, мониторинг жүргізуге және бақылауға мүмкіндік беретін өтімділік тәуекелін тиімді басқару процедурасы жоқ. Тәуекелдерді басқару элементтері толығымен жеткіліксіз болып саналады, және директорлар кеңесі мен басқарма осы кемшіліктерді түзетуге қабілеттілігін танытпайды. Банктің нақты қызметкерлерінің және басқарманың біліктілігі күмән туғызады. Ішкі саясаттар мен процедураларының жүйелі бұзушылығы байқалады. Ішкі бақылау жүйесі соншалықты әлсіз болуы мүмкін, ол банктің қаржылық тұрақтылығына кері әсерін тигізеді. Бухгалтерлік есептіліктің, қаржылық есептердің шынайылығына, егер дереу түзету шараларын қолданбаса пайда болуы мүмкін шығындарға шұғыл алаңдаушылықты таныту қажет. Өтімділік тәуекелін басқару процедураларындағы және ішкі бақылау жүйесіндегі кемшіліктер банктің тәуекел-менеджменті тарапынан дереу және егжей-тегжейлі назар салуды талап етеді. Банк қызметіндегі жағымсыз үрдістерді төмендетуге бағытталған іс-шаралар барабар емес болып табылады.».

О внесении дополнений и изменений в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 30 сентября 2005 года № 359 "Об утверждении Инструкции о требованиях к наличию систем управления рисками и внутреннего контроля в банках второго уровня и внесении изменения в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года № 116 "О внесении изменений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам регулирования и надзора финансового рынка и финансовых организаций"

Постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 29 декабря 2009 года № 263. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 февраля 2010 года № 6050. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 26 февраля 2014 года № 29

Сноска. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка РК от 26.02.2014 № 29 (вводится в действие с 01.01.2015).

В целях совершенствования нормативных правовых актов, регулирующих деятельность банков второго уровня, Правление Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций (далее - Агентство) ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Внести в постановление Правления Агентства от 30 сентября 2005 года № 359 "Об утверждении Инструкции о требованиях к наличию систем управления рисками и внутреннего контроля в банках второго уровня и внесении изменения в постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 26 марта 2005 года № 116 "О внесении изменений в некоторые нормативные правовые акты Республики Казахстан по вопросам регулирования и надзора финансового рынка и финансовых организаций" (зарегистрированное в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 3925) следующие дополнения и изменения:
в Инструкции о требованиях к наличию систем управления рисками и внутреннего контроля в банках второго уровня, утвержденной указанным постановлением (далее - Инструкция):
пункт 2 исключить;
пункт 3 изложить в следующей редакции:
"Банки второго уровня:
ежегодно, не позднее 1 июля года, следующего за отчетным, представляют в государственный орган, осуществляющий регулирование и надзор финансового рынка и финансовых организаций (далее - уполномоченный орган) подготовленный ими отчет по оценке выполнения требований настоящей Инструкции;
ежеквартально, не позднее 30 числа месяца, следующего за отчетным кварталом, представляют в уполномоченный орган:
матрицы мониторинга кредитного риска, оценки кредитного риска, контроля кредитного риска в соответствии с приложением 10 к настоящей Инструкции;
матрицы мониторинга риска ликвидности, оценки риска ликвидности, контроля риска ликвидности в соответствии с приложением 11 к настоящей Инструкции.";
в пункте 3-1 цифры "10" заменить цифрами "30";
пункт 6-1 изложить в следующей редакции:
"6-1. Отчет по выполнению критериев требований, установленных настоящей Инструкцией, представляется в уполномоченный орган по форме согласно приложению 9 к настоящей Инструкции. Оценка соответствия требованиям Инструкции определяется согласно приложению 9 к настоящей Инструкции.";
в приложении 1:
в таблице "Требования к организации системы управления рисками":
в абзаце шестьдесят четвертом строки двадцать восьмой столбца "Критерии требования" после слов "повседневного функционирования" дополнить словами ", процедуры функционирования резервных центров, в том числе определение периодичности и способов создания резервных копий данных";
дополнить строкой двадцать девятой следующего содержания:
"

Порядок принятия решений органами банка в рамках системы управления рисками и внутреннего контроля

В случае проведения заседаний совета директоров и правления банка, комитета управления активами и обязательствами, а также кредитного комитета по вопросам принятия решения о предоставлении кредитования, изменений условий договоров кредитования, выносимых на рассмотрение кредитного комитета, выявления, оценки и мониторинга рисков, которым подвержен банк, в заочной форме голосования, факт участия в голосовании подтверждается письменно и направляется посредством соответствующих средств связи (факс, интернет и другие). Данное требование распространяется на лиц, входящих в состав указанных коллегиальных органов, которые пребывают в момент принятия решений вне места проведения заседания соответствующего органа.

";
в приложении 2:
в таблице "Требования к системе внутреннего контроля":
абзац второй строки тридцатой столбца "Критерии требования" изложить в следующей редакции:
"служба комплаенс имеет официальный статус в пределах банка, соответствующее положение, полномочия и независимость и осуществляет свою деятельность посредством разработки и утверждения советом директоров банка плана работы;";
приложение 9 изложить в редакции согласно приложению 1 к настоящему Постановлению;
дополнить приложениями 10, 11 согласно приложениям 2, 3 к настоящему постановлению соответственно.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении четырнадцати календарных дней со дня его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан. Действие абзацев одиннадцатого, двенадцатого пункта 1 настоящего постановления распространяется на отношения, возникшие с 1 января 2009 года.
3. Банки второго уровня обеспечивают выполнение:
1) абзацев седьмого, восьмого, девятого пункта 1 настоящего постановления в срок до 1 июля 2010 года;
2) абзаца пятнадцатого пункта 1 настоящего постановления до 1 января 2014 года.
4. Банки, являющиеся дочерними организациями финансовых организаций-нерезидентов Республики Казахстан, имеющих долгосрочный рейтинг не ниже уровня "А" любого из международных рейтинговых агентств, перечень которых установлен Агентством, обеспечивают выполнение требований Инструкции с 1 января 2011 года.
5. Департаменту стратегии и анализа (Абдрахманов Н.А.):
1) совместно с Юридическим департаментом (Сарсенова Н.В.) принять меры к государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан настоящего постановления;
2) в десятидневный срок со дня государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан довести настоящее постановление до сведения заинтересованных подразделений Агентства, Национального Банка Республики Казахстан, Объединения юридических лиц "Ассоциация финансистов Казахстана".
5. Службе Председателя Агентства (Кенже А.А.) принять меры по опубликованию настоящего постановления в средствах массовой информации Республики Казахстан.
6. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Агентства Кожахметова К.Б.

Председатель Е. Бахмутова

Приложение 1
к постановлению
Правления Агентства
Республики Казахстан
по регулированию и надзору
финансового рынка и
финансовых организаций
от 29 декабря 2009 года № 263

"Приложение 9
к Инструкции о
требованиях к наличию
систем управления
рисками и внутреннего
контроля в банках
второго уровня

Отчет "____________________________________"
наименование банка
по выполнению критериев требований
Инструкции к наличию системы управления рисками и
внутреннего контроля за "_____" год

№	Наименование критерия требования к наличию систем управления рисками и внутреннего контроля	Перечень внутренних документов (реквизиты документа и орган, которым утвержден данный документ)	Перечень проведенных процедур по выполнению Критерия требования	Оценка соответствия банка критерию требования Инструкции	Примечание банка
1	2	3	4	5	6

Оценка соответствия требованиям Инструкции: _______________
Первый руководитель банка (либо лицо, его замещающее)
________________ ______________
подпись дата

Руководитель подразделения управления рисками
________________ ______________
подпись дата

Руководитель службы внутреннего аудита
________________ ______________
подпись дата

Руководитель комплаенс-офиса
________________ ______________
подпись дата

Пояснения к заполнению таблицы:
Оценку соответствия требованиям Инструкции необходимо осуществлять по трехбалльной системе следующих критериев: соответствие, частичное соответствие, не соответствие.
1. Оценка "соответствие" выносится при выполнении банком критерия требования Инструкции без каких-либо значительных недостатков.
2. Оценка "частичное соответствие" выносится при обнаружении недостатков, которые не считаются достаточными для появления серьезных сомнений относительно способности банка в достижении соблюдения конкретного критерия требования.
3. Оценка "несоответствие" выносится при невыполнении банком критерия требований Инструкции.
4. В случае, если отдельные критерии требования Инструкции не могут быть применены в отношении банка, оценка соответствия данному критерию требования не осуществляется и отмечается соответствующей записью "не применимо".
5. В графе "Примечание банка" необходимо дать обоснования и причины "частичного соответствия" и "не применимо".
6. Заполнение всех граф, за исключением графы 6, обязательно.".

Приложение 2
к постановлению Правления Агентства
Республики Казахстан по регулированию и
надзору финансового рынка и финансовых
организаций от 29 декабря 2009 года № 263

"Приложение 10
к Инструкции о требованиях к наличию
систем управления рисками и внутреннего
контроля в банках второго уровня

Матрица мониторинга кредитного риска

Таблица 1. Отношение стоимости залогового обеспечения в виде недвижимости к ссудному портфелю

Фактические показатели			Стресс-тест: Рекомендации Национального Банка Республики Казахстан и уполномочен- ного органа по методологии стресс- тестирования в формате bottom up	Вероятность (факторы/условия) и степень воздействия на финансовую устойчивость банка, с точки зрения правления банка	Меры, принятые для устранения негативных тенденций (заполняется в случае превышения установленного внутренними документами банка лимита)	Коммен- тарии
Отчетный квартал, в про- центах	Преды- дущий квартал, в про- центах	Лимит, установ- ленный внутрен- ними докумен- тами банка
1	2	3	4	5	6	7

Таблица 2. Классифицированные активы (за исключением межбанковских займов) и неработающие кредиты

1. Отношение кредитов с просрочкой платежей свыше 90 (девяноста) дней к ссудному портфелю

Фактические показатели			Стресс-тест: увеличение доли кредитов с просрочкой платежей свыше 90 (девяноста) дней на 20 (двадцать) процентов в следующем квартале. Размер провизий по классифициро- ванным активам (в тенге)	Вероятность (факторы/условия) и степень воздействия на финансовую устойчивость банка, с точки зрения правления банка	Меры, принятые для устранения негативных тенденций (заполняется в случае превышения установленного внутренними документами банка лимита)	Коммен- тарии
Отчетный квартал, в про- центах	Преды- дущий квартал, в про- центах	Лимит, установ- ленный внутрен- ними до- кументами банка
1	2	3	4	5	6	7

2. Отношение провизий на покрытие убытков по классифицированным кредитам (за исключением межбанковских займов) к ссудному портфелю

Отчетный квартал, в процентах	Предыдущий квартал, в процентах	Лимит, установ- ленный внутрен- ними до- кументами банка	Вероятность (факторы/условия) и степень воздействия на финансовую устойчивость банка, с точки зрения правления банка	Оценочное значение коэффициента в следующем квартале по оценке правления банка. Описание колебания оценки изменениями резервов или изменениям в кредитном портфеле	Комментарии
1	2	3	4	5	6

3. Отношение провизий на покрытие убытков по ссудному портфелю к неработающим кредитам

Отчетный квартал, в процентах	Предыдущий квартал, в процентах	Лимит, установ- ленный внутренними документами банка	Вероятность (факторы/условия) и степень воздействия на финансовую устойчивость банка, с точки зрения правления банка	Оценочное значение коэффициента в следующем квартале по оценке правления банка. Описание колебания оценки изменениями резервов или изменениям в кредитном портфеле	Комментарии
1	2	3	4	5	6

4. Отношение реструктурированных кредитов (кредит, по которому были изменены первоначальные условия договора, в связи с ухудшением финансового состояния заемщика) к ссудному портфелю

Отчетный квартал, в процентах	Предыдущий квартал, в процентах	Лимит, установ- ленный внутрен- ними до- кументами банка	Общая сумма просроченных реструктури- рованных кредитов (в тенге)	Прогноз банка о повышении или снижении в следующем отчетном квартале. Факторы, принятые во внимание	Оценочное значение коэффициента в следующем квартале по оценке правления банка. Описание колебания оценки изменениями в реструктурированных кредитах	К о м м е н т а р и и
1	2	3	4	5	6	7

5. Отношение бланковых кредитов к ссудному портфелю

Отчетный квартал, в процентах	Предыдущий квартал, в процентах	Лимит, установ- ленный внутрен- ними до- кументами банка	Доля бланковых кредитов с просрочкой свыше 90 (девяноста) дней	Доля бланковых кредитов, классифициро- ванных как сомнительные пятой категории и безнадежные	Оценка правлением банка отношения бланковых кредитов к ссудному портфелю в следующем квартале	Причины повышения или снижения коэффициента
1	2	3	4	5	6	7

Матрица принятых решений

№	Н а р у ш е н и е	Причи- ны, пов- лекшие возник- новению нару- шения	Подраз- деления, лица, ответст- венные за устра- нение нарушения	Решение совета дирек- торов и (или) правления по при- нятым мерам по устране- нию выяв- ленного нарушения	Нега- тивное влияние на банк	Решение совета директоров и (или) правления по плани- руемым мерам по результатам стресс- тестов	Срок устране- ния нару- шения	Пере- смот- ренные сроки	Дата устра- нения нару- шения	П р и м е ч а н и е
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Матрица оценки кредитного риска

Низкий	Умеренный	Высокий
Темпы роста кредитного портфеля обеспечиваются экономическими и демографическими тенденциями на местном, региональном и (или) республиканском уровне, а также уровнем конкуренции. Рост был запланирован.	Темпы роста кредитного портфеля превышают экономические и демографические тенденции на местном, региональном и (или) республиканском уровне, а также уровень конкуренции. В определенной степени рост не был запланирован или превышает запланированные уровни.	Темпы роста кредитного портфеля значительно превышают экономические и демографические тенденции на местном, региональном и (или) республиканском уровне, а также уровень конкуренции. Рост не был запланирован или превышает запланированные уровни. Рост может наблюдаться по новым продуктам или иногородним заемщикам.
Банк зависит от процентов по кредитам и комиссий по операциям в большей части своих доходов, но источ- ники доходов в рамках кредитного портфеля диверсифицированы.	Банк зависит от процентов по кредитам и комиссий по операциям в большей части своих доходов, но источники доходов в рамках кредитного портфеля не диверсифицированы.	Банк в значительной степени зависит от процентов по кредитам и комиссий по операциям. Банк может быть нацелен на кредитные продукты с более высоким риском в виду их потенциала доходности. Кредитные доходы сильно уязвимы для циклических трендов.
Отношение размера резер- вов по классифицированным кредитам и условным обязательствам к класси- фицированным кредитам и ссудному портфелю является значительным.	Отношение размера резервов по классифицированным кредитам и условным обязательствам к классифицированным кредитам и ссудному портфелю является умеренным.	Отношение размера резервов по классифицированным кредитам и условным обя- зательствам к классифици- рованным кредитам и ссудному портфелю является незначительным.
Процентные ставки устанавливаются в зависимости от риска, вознаграждения хорошо сбалансированы.	Проценты по кредитам устанавливаются в зависимости от уровня риска, при этом имеют место случаи незначительных несоответствий между риском.	Риск не учитывается при установлении процентной ставки по кредитам.
Политика кредитования включает консервативные требования к залогу. Оценки залога проводятся своевременно и являются достаточными.	Политика кредитования включает приемлемые требования к залогу. Используемые банком практики приводят к умеренным отклонениям от данных политик. Оценка залога является недостаточной или отражает неадекватную защиту.	Требования к залогу либеральны, если политика включает консервативные требования, имеют место существенные отклонения. Обеспечение по кредиту является недостаточным, оценка залога проводится редко или отражает неадекватную защиту.
Отклонения в документации по кредитам и (или) залоговому обеспечению незначительны и имеют минимальное воздействие на риск возникновения убытков.	Уровень отклонений в документа- ции по кредитам и (или) залого- вому обеспечению умеренный, но отклонения корректируются своевременно и обычно не подвергают банк существенному риску возникновения убытков.	Уровень отклонений в документации по кредитам и (или) залоговому обеспечению значительный. Отклонения от политики не устраняются своевременно, а банк может подвергаться повышенному риску возникновения убытков.
Портфель банка достаточно диверсифицирован и не имеет крупных концентра- ций. Концентрированные требования обычно не взаимосвязаны. Концентра- ции соответствуют внутренним лимитам.	Банк имеет несущественную концентрацию портфеля, при этом концентрации не взаимосвязаны. Концентрации соответствуют нормам, но могут приближаться к лимитам.	Банк имеет значительную концентрацию в портфеле. Данные требования могут быть взаимосвязаны друг с другом или с умеренными концентрациями в портфеле. Уровень концентрации превышает внутренние лимиты.
Заработанные и не взысканные проценты относительно ссудного портфеля незначительны.	Заработанные и не взысканные проценты относительно ссудного портфеля умеренные.	Заработанные и не взысканные проценты относительно ссудного портфеля значительны.
Уровень покрытия проблемных и безнадежных кредитов с помощью провизий (резервов) высокий. Расходы по провизиям стабильные.	Уровень покрытия проблемных и безнадежных кредитов с помощью провизий (резервов) умеренный, но возможно необходимо увеличить расходы по провизиям.	Уровень покрытия проблем- ных и безнадежных кредитов с помощью провизий (резер- вов) низкий. Возможно необходимо создание специальных провизий для обеспечения приемлемого уровня покрытия убытков по кредитам.
Доходы за квартал и за год намного превышают кредитные убытки (безнадежные кредиты).	Покрытие чистых кредитных убытков (безнадежных кредитов) за счет доходов является умеренным. Ежегодные доходы обеспечивают адекватное покрытие, но квартальное покрытие может демонстрировать некоторую напряженность.	Покрытие чистых кредитных убытков за счет доходов является низким. Доходы за квартал и за год обеспечивают минимальное или неадекватное покрытие.
Уровень кредитов, просроченная задолжен- ность по которым составляет 90 (девяносто) дней в ссудном портфеле банка, низкий, тенденция стабильная.	Уровень кредитов, просроченная задолженность по которым составляет 90 (девяносто) дней в ссудном портфеле банка, умеренный, тенденция стабильная или немного повышающаяся	Уровень кредитов, просроченная задолженность по которым составляет 90 (девяносто) дней в ссудном портфеле банка, высокий или умеренный, при этом тенденция быстро повышается. Уровень превышает установленный банком лимит.
Уровень неработающих кредитов в ссудном портфеле банка низкий, тенденция стабильная.	Уровень неработающих кредитов в ссудном портфеле банка умеренный, тенденция стабильная или немного повышающаяся.	Уровень неработающих кредитов в ссудном портфеле банка высокий или умеренный, тенденция быстро повышается.
Классифицированные кредиты составляют низкий процент от кредитов и капитала и не переклассифицируются в наихудшую из категорий (сомнительных или безнадежных).	Классифицированные кредиты составляют умеренный процент от кредитов и капитала и не переклассифицируются в наихудшую из категорий (сомнительных или безнадежных).	Классифицированные кредиты составляют высокий процент от кредитов и капитала или умеренный процент от кредитов и капитала, при этом тенденция быстро повышается или кредиты переклассифицируются в наихудшую из категорий (сомнительных или безнадежных).
Соотношение размера безнадежных кредитов к ссудному портфелю является низким.	Соотношение размера безнадежных кредитов к ссудному портфелю является умеренным.	Соотношение размера безнадежных кредитов к ссудному портфелю является высоким.
Практика банка по пере- классификации кредитов (по сроку, пролонгация, рефинансирование) не вызывает или вызывает мало озабоченности в транспарентности отраженных проблемных кредитов, просроченных кредитов, неработающих кредитов и показателей по убыткам.	Практика банка по переклассификации (по сроку, пролонгация, рефинансирование) вызывает некоторую озабоченность относительно точности и транспарентности отраженных проблемных кредитов, просроченных кредитов, неработающих кредитов и показателей по убыткам.	Практики банка по переклассификации (по сроку, пролонгация, рефинансирование) вызывают значительную озабоченность относительно точности и транспарентности отраженных проблемных кредитов, просроченных кредитов, неработающих кредитов и показателей по убыткам.

Матрица контроля кредитного риска

Элементы организации процесса	Сильный	Приемлемый	Слабый
Разработка (переработка) стратегии, политики и внутренних документов в области управления кредитным риском	Стратегические и (или) бизнес-планы согласуются с консервативным аппе- титом банка к риску и обеспечивают надлежащий баланс между ориентирами по качеству кредитов, целями роста и доходнос- ти. Процессы внедрения новых продуктов и инициатив проработаны, протестированы и утверждены до их внедрения.	Стратегические и (или) бизнес-планы согласуются с умеренным аппетитом банка к риску. Стремление к доходам может привести к сделкам с несколько завышенным уровнем риска. В целом имеет место надлежащий баланс между ориентирами по качеству кредитов, целями роста и доходности. Могут быть внедрены новые продукты и инициативы без достаточного тестиро- вания, но риски хорошо идентифицируются.	Стратегические и (или) бизнес-планы способствуют принятию чрезмерных уровней риска. Стремление к доходам доминирует при планировании деятельности. Банк занимается новыми продуктами и инициативами, не проводя достаточной предварительной экспертизы.
Кредитная политика	Кредитная политика определяет стратегию банка в области кредитования, допустимые уровни рисков, а также стандарты выдачи и одобрения кредитов и отбора рисков.	Политики в основном адекватные. Возможно, в некотором направлении необходимо совершенст- вование политики и процедур, но совершенствование в целом не является критическими.	Политики имеют некоторые недостатки и нуждаются в совершенствовании в одном или нескольких направлениях. Политики не являются достаточно четкими для того, чтобы адекватно довести задачи в отношении портфеля, толерант- ности к риску, а также политики выдачи/одобрения кредитов и отбора рисков.
Совет директоров и Правление	Правление оперативно выявляет и контролирует кредитный риск, возникающий, в том числе по внебалансовым статьям банка. Совет директоров и правление банка активно участвуют в управлении риском и обеспечивают наличие соответствующих внутренних политик и процедур, совет директоров понимает их, анализирует и утверждает.	В целом совет директо- ров и правление адекватно осуществляют мониторинг и контроль кредитного риска, утверждают соответст- вующие политики и процедуры. Правление работает достаточно эффективно, реагирует и выявляет кредитные риски, возникающие в том числе по внебалансовым статьям. Наблюдается некоторые недоработки в деятельности совета директоров и правления в отношении управления кредитным риском, эти проблемы признаются и решаются.	Совет директоров и правление не обеспечивают наличие удовлетворительного процесса управления кредитным риском, возникающим, в том числе, по внебалан- совым статьям банка. Политики и процедуры управления кредитным риском являются неадекватными, правление банка не демонстрирует способности исправить эти недостатки.
Кредитный комитет	Правление эффективно управляет деятельностью банка. Члены кредитного комитета, кредитные офицеры имеют достаточно знаний для эффективного управления принимаемыми рисками. Сфера ответст- венности и подотчетности разграничены, принимаются корректирующие меры в случае нарушений.	Правление адекватно управляет принимаемым риском, но можно добиться улучшений в одном или нескольких направлениях. Члены кредитного комитета, кредитные офицеры, имеют в целом знания, необходимые для эффективного управления принимаемыми рисками, но возможно необходимы дополнительные знания по одному или несколь- ким направлениям. Возможно требуется уточнение в отношении обязанностей и подотчетности. В целом, принимаются корректи- рующие меры в случае нарушений.	Правление не адекватно управляет деятельностью банка. Члены кредитного комитета, кредитные офицеры не обладают достаточными знаниями и (или) опытом для эффективного управ- ления принимаемыми рисками. Линии ответственности и подотчетности возможно нечеткие. Корректирующие меры недостаточны для решения причин, проблем.
Процедуры банка в области оценки, мониторинга и контроля за кредитным риском в банке	Проводится регулярный анализ адекватности применяемых методик и процессов управления кредитным риском, описанных в Политике и сопутствующих внутренних документах. Правление выявляет и оперативно реагирует на негативные тенденции в качестве кредитного портфеля банка, которые в том числе происходят в результате изменения рыночных условий. Правление предоставляет совету директоров своевременную и достаточную информацию о любых существенных отклонениях в кредитной деятельности банка. Мероприятия, принимаемые для устранения выявленного отклонения, являются эффективными и направлены на снижение негативного влияния данного отклонения на финансовую устойчивость банка.	Правление обладает адекватной системой для выявления негативных тенденций в качестве кредитного портфеля и адекватного реагирова- ния на сигналы, которые, в том числе происходят в результате изменения рыночных условий. Информация о любых существенных отклоне- ниях, предоставляемая совету директоров, является удовлетвори- тельной и эффективной для поддержания финансовой устойчивости банка. Мероприятия, принимаемые для устранения выявленного отклонения, являются адекватными, но имеются некоторые направления, требующие совершенство- вания и контроля со стороны совета директоров и правления.	Правление неадекватно реагирует на возникшие негативные тенденции в качестве кредитного портфеля. Совет директоров не получает достаточной информации, позволяю- щей осуществлять мониторинг и контролировать адекватным образом на негативные тенденции в качестве кредитного портфеля. Мероприятия, прини- маемые для устранения выявленного отклоне- ния, являются неэффективными, совет директоров и правление не продемонстрировали своей способности разрешить проблемы.
Политики выдачи и одобрения кредитов	Банк эффективно опреде- ляет, отслеживает и отчитывается о значитель- ных отклонениях от политики выдачи и одобрения кредитов, как индивидуально, так и в совокупности на уровне портфеля. Отмечены несущественные отклонения от установленных политик и процедур.	Банк определяет, отсле- живает и отчитывается о значительных отклоне- ниях от политики выдачи и одобрения кредитов, индивидуально по каждому займу. Среди недостатков могут быть постоянные откло- нения или неспособность выполнять установленные политики и процедуры, что может повлечь неблагоприятные последствия для банка.	Банк подтверждает значительные отклонения от политики, но не отчитывается по ним на индивидуальной основе или в совокупности на уровне портфеля, и (или) не анализирует их воздействие на качество портфеля.
Кредитный анализ	Кредитный анализ является тщательным и своевремен- ным, как на момент выдачи кредита, так и после его утверждения.	Кредитный анализ надлежащим образом определяет основные риски и проводится в приемлемые сроки. Однако требуется усилить работу по оценке рисков после утверждения кредитов.	Кредитный анализ проводится недоста- точно, основные риски учитываются неадек- ватно. Кредитные данные проверяются не своевременно.
Модели, ис- пользуемые при оценке кредитного риска	Внутренние модели оценки рисков, а также выявления проблемных кредитов являются точными и своевременными. Внутрен- ние модели качественно подразделяют кредитный риск, как по проблемным, так и по получившим рейтинг кредитам. Применяемая модель постоянно совершенст- вуется с учетом междуна- родного опыта, вновь выявленных закономер- ностей. Банк периодически пересматривает лимиты с учетом внутренних рейтингов заемщиков. Четко определены процедуры контроля установленных лимитов и ограничений на проводимые банком операции.	Внутренние модели оценки рисков, а также выявления проблемных кредитов являются адекватными. Одно или несколько направлений требуют улучшения, тем не менее, внутренние модели адекватно выявляют проблемные кредиты и кредиты, по которым наблюдается ухудшение качества. Возможно, следует расширить распределение рейтингов для обеспечения раннего предупреждения; ценообразования на основе оценки рисков или распределения капитала. Модель регу- лярно пересматривается на предмет ее адекватности рыночной ситуации и положению банка и при необходи- мости корректируется. Пересмотр лимитов и ограничений на проводимые банком операции осуществляется регулярно.	Внутренние модели оценки рисков, а также выявления проблемных кредитов являются недостаточ- ными и требуют совершенствования. Возможно, проблемные кредиты выявляются не адекватно, существует возможность искажения в отражении риска. Распределение рейтингов недоста- точно для подразде- ления риска по имеющим рейтинг кредитам для целей раннего предупреж- дения или в иных целях (установление ставок по кредитам, формирования провизий (резервов) по кредитам, распреде- ление капитала). Данные модели применяются эпизодически, по мере необходимости.
Информация, используемая для управ- ленческого и внутреннего контроля	Система управленческой информации предоставляет адекватную и своевремен- ную информацию о кредитном портфеле. Совет директоров и правление получают соответствующую отчетность для анализа и понимания профиля кредитного риска в банке. Система управленческой информации облегчает работу по составлению отчетности об отклонениях.	Система управленческой информации возможно нуждается в незначи- тельном совершенство- вании в одном или нескольких направле- ниях, но совет директоров и правление в целом получают соответствующую отчетность для анализа и понимания профиля кредитного риска в банке. Система управ- ленческой информации облегчает работу по составлению отчетности об отклонениях, а ее инфраструктура позволяет своевременно обеспечивать специаль- ные (нестандартные) запросы.	Система управлен- ческой информации имеет недостатки, требующие внимания. Адекватность и (или) своевременность представляемой информации может быть недостаточной. Информация о портфельных рисках может быть неполной. Как результат, совет директоров и правление могут не получать соответст- вующую или достаточ- ную информацию для анализа и понимания профиля кредитного риска в банке. Отчетность об отклонениях нуждается в совершенствовании. Система управлен- ческой информации может не обеспечивать своевременно специальные (нестандартные) запросы.
Диверсифика- ция портфеля	Управление диверсификацией активное и эффективное. Лимиты по концентрациям устанавли- ваются на приемлемых уровнях. Банк выявляет и представляет отчетность по концентрации рисков и принимает меры по ограничению, сокращению или иному снижению риска.	Управление диверсифи- кацией возможно нуждается в совершенст- вовании, но является адекватным. Концентрации рисков выявляются и отражаются в отчетах, но могут не достигать лимитов или иных пороговых значений. Правление принимает меры для ограничения или снижения концентраций на уровне отдельных займов, но могут отсутствовать меры на уровне портфеля.	Управление диверсифи- кацией пассивно или отсутствует. Банк, возможно, не выявляет концентрации рисков и (или) выявляет их, но принимает не адекват- ные меры или не принимает меры по ограничению или снижению риска. Правление не разби- рается в корреляциях рисков. Лимиты концентраций в случае их наличия нарушаются либо пересматриваются в сторону их повышения.
План действий на случай воз- никновения непредвиден- ных обстоя- тельств	План действий на случай возникновения непредви- денных обстоятельств разработан и эффективен. План включает разумные предположения, сценарии и планирование управления кризисом, а также учитывает потребности банка в дополнительных ресурсах.	План действий на случай возникновения непредви- денных обстоятельств адекватен. Соответствует текущему условию, регламентирует процедуры решения необходимых вопросов и содержит адекватный уровень деталей, включая анализ сценария ситуаций. План может требовать совершенство- вания по некоторым направлениям.	План действий на случай возникновения непредвиденных обстоятельств неадекватен или не существует. План может существовать, но он не учитывает потребности банка в дополнительных ресурсах, в связи с этим является неадекватным. План может не учитывать целесообразное использование средств или их наличие в кризисной ситуации.
Служба внутреннего аудита	Служба внутреннего аудита периодически проводит внутренние проверки процессов по управлению кредитным риском в целях обеспечения их соответст- вия кредитным политикам и процедурам, оценивает процесс кредитного администрирования, определение точности системы внутренних кредитных рейтингов, а также порядка мониторинга кредитов. Результаты проверки используются для выявления слабых мест в процессе управления кредитным риском, во внутренних правилах и процедурах, а также для выявления каких-либо отклонений и исключений из политики, процедур и лимитов.	Служба внутреннего аудита периодически и выборочно проводит внутренние проверки процессов, описанных в политике по управлению кредитным риском. Результаты проверки используются для выявления слабых мест в процессе управления кредитным риском, во внутренних правилах и процедурах, а также для выявления каких-либо отклонений и исключений из политики, процедур и лимитов.	Служба внутреннего аудита формально проверяет соблюдение требований действую- щего законодательства Республики Казахстан, в том числе норматив- ных актов уполномо- ченного органа, при осуществлении операций банка, в том числе нормативных актов в области управления кредитным риском. Не принимает участие в системе управления кредитным риском в банке.

Обобщенные выводы:

Оценка качества контроля за кредитным риском	Уровень оценки кредитного риска
	Низкий	Умеренный	Высокий
	Совокупный кредитный риск
Сильный	Низкий	Низкий	Умеренный
Приемлемый	Низкий	Умеренный	Высокий
Слабый	Умеренный	Высокий	Высокий

Низкий - Совет директоров и правление оперативно выявляют и контролируют кредитные риски, возникающие в том числе по внебалансовым статьям банка. Совет директоров и правление активно участвуют в управлении рисками и обеспечивают наличие соответствующих внутренних положений. Требования политик и процедур поддерживаются процедурами мониторинга риска, отчетами и информационными системами управления, которые представляют всю необходимую информацию для ее анализа, своевременного и надлежащего реагирования на происходящие изменения. Сотрудниками банка соблюдаются требования законодательства Республики Казахстан, внутренних правил и процедур, функциональные обязанности выполняются согласно должностным инструкциям. Системы внутреннего контроля адекватны и соответствуют размерам и деятельности банка. Отмечаются некоторые отклонения от установленных внутренних правил и процедур, но они не являются существенными. Управление кредитным риском считается полностью эффективным для установления, отслеживания и контроля за рисками. Мероприятия, направленные на снижение негативных тенденций в деятельности банка, являются достаточными.
Умеренный - управление кредитным риском в банке достаточно эффективно, но в нем наблюдаются незначительные недоработки. Оно отражает быстрое реагирование и способность успешно управлять риском, который может возникнуть по ходу выполнения стратегии. Хотя в банке могут наблюдаться некоторые недоработки в отношении управления кредитным риском, эти недостатки своевременно выявляются и корректируются. В целом контроль со стороны совета директоров и правления, внутренние правила и процедуры мониторинга и контроля риска, отчетность и системы управленческой информации считаются удовлетворительными и эффективными для поддержания стабильной работы банка. В целом риски находятся под контролем в достаточной степени, не требующей дополнительного контроля со стороны риск-менеджмента банка. Система внутреннего контроля показывает некоторые недостатки или недоработки, но они все корректируются в ходе нормальной работы подразделения. Сотрудники службы внутреннего аудита могут сделать рекомендации по их улучшению, но замеченные недоработки не окажут существенного воздействия на надежную и стабильную работу подразделения. Мероприятия, направленные на снижение негативных тенденций в деятельности банка, являются адекватными.
Высокий - в банке отсутствуют процедуры эффективного управления кредитным риском, которые не позволяют выявлять, отслеживать, мониторить и контролировать потенциальный кредитный риск. Элементы управления рисками считаются полностью недостаточными, и совет директоров и правление не демонстрируют способности исправить эти недостатки. Поставлен под сомнение профессионализм конкретных сотрудников и правления банка. Наблюдаются систематические нарушения внутренних политик и процедур. Система внутреннего контроля может быть настолько слабой, что негативно отражается на финансовой устойчивости банка. Необходимо проявить незамедлительную обеспокоенность на предмет достоверности бухгалтерского учета, финансовых отчетов и потенциальных убытков, которые могут появиться, если не предпринять немедленных корректирующих мер. Недостатки в процедурах управления кредитным риском и в системах внутреннего контроля требуют немедленного и тщательного внимания со стороны риск-менеджмента банка. Мероприятия, направленные на снижение негативных тенденций, в деятельности банка являются неадекватными.".

Приложение 3
к постановлению Правления Агентства
Республики Казахстан по регулированию
и надзору финансового рынка и
финансовых организаций
от 29 декабря 2009 года № 263

"Приложение 11
к Инструкции о требованиях к наличию
систем управления рисками и внутреннего
контроля в банках второго уровня

Матрица мониторинга риска ликвидности

Таблица 1. Структура активов (в тенге)

Наименование	Отчетный квартал	Доля от общих активов, в процентах	Предыдущий квартал	Доля от общих активов, в процентах	Лимиты, установленные внутренними документами банка
Всего активов					х
Наличность
Средства в Национальном Банке Республики Казахстан					х
Займы, предоставленные банкам и организациям, осуществляющим отдельные виды банковских операций
Инвестиции в ценные бумаги
Операции «РЕПО»
Инвестиции в связанные юридические лица
Займы клиентам
Инвестиции в недвижимость (здания банка)
Прочие активы					х

Таблица 2. Анализ коэффициентов:

1. Отношение суммы вкладов десяти крупных депозитов/ликвидные активы, расчет которых устанавливается в соответствии с постановлением Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций от 30 сентября 2005 года № 358 "Об утверждении Инструкции о нормативных значениях и методике расчетов пруденциальных нормативов для банков второго уровня" (зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под № 3924)

Фактические показатели			Оценка банка:
Отчетный квартал, в процентах	Предыдущий квартал, в процентах	Лимиты, установленные внутренними документами банка, в процентах	Оценка правлением банка остатка 10 (десяти) крупных депозитов на конец одного месяца (в тенге). Причины увеличения или сокращения	Оценка правлением банка остатка 10 (десяти) крупных депозитов на конец трех месяцев (в тенге). Причины увеличения или сокращения
1	2	3	4	5

Показатели	Отчетный квартал, в процентах	Предыдущий квартал, в процентах	Лимиты, установленные внутренними документами банка
Отношение ликвидных активов/всего активов
Отношение ликвидных активов/итого депозитов
Отношение кредитов/ депозиты
Активы банка, используемые в качестве залога (обремененные)/всего активы

Таблица 3. Анализ структуры обязательств (источников средств), тыс. тенге:

Наименование	Отчетный квартал	Доля от общих обязательств, в процентах	Предыдущий квартал	Доля от общих обязательств, в процентах	Лимиты, установленные внутренними документами банка
Всего депозитов					х
Текущие счета
Срочные вклады
Вклады до востребования
Заимствования на местном межбанковском рынке
Иностранные заимствования
Собственные ценные бумаги банка
Займы, полученные от связанных лиц
Субординированный долг

Таблица 4. Источники финансирования, тыс. тенге:

Наименование	7 дней	30 дней	60 дней	90 дней	180 дней	Более
Денежные средства
Текущие счета
Депозиты
Необремененные ценные бумаги
Выплаты по кредитам в соответствии с графиком погашения
Реализация активов (секьюритизация, операции «РЕПО» и другие)
Источники финансирования от лиц, связанных с банком особыми отношениями
Всего сумма от указанных источников финансирования

Таблица 5. Выплаты по обязательствам (использование средств), тыс. тенге:

Наименование	7 дней	30 дней	60 дней	90 дней	180 дней	Более
Истечение срока депозитов/изъятия
Истечение срока прочего долга
Выплаты лицам, связанным с банком особыми отношениями
Внебалансовые обязательства
Обязательства по предоставлению кредитов
Кредитные линии
Производные финансовые инструменты
Всего выплат

Действия банка, в случае если объем использованных средств превышает источники в любой период времени по обеспечению потребностей в ликвидности.
Основные моменты Плана действий на случай возникновения непредвиденных обстоятельств.
Представление информации об источниках и использовании средств в иностранной валюте по форме таблицы 5 в случае наличия у банка валютных рисков, способных повлиять на ликвидность.

Матрица принятых решений

№	Н а р у ш е н и е	Причины, повлек- шие воз- никно- вению нару- шения	Подраз- деления, лица, ответст- енные за устра- нение нару- шения	Решение Совета директоров и (или) Правления по при- нятым мерам по устранению выявлен- ного на- рушения	Нега- тивное влияние на банк	Решение Совета директоров и (или) Правления по плани- руемым мерам по результатам стресс- тестов	Срок устра- нения нару- шения	Перес- мотрен- ные сроки	Дата устра- нения нару- шения	П р и м е ч а н и е
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Матрица оценки риска ликвидности

Низкий	Умеренный	Высокий
Источники финансирования неограниченны и предоставляют конкурентоспособное преимущество.	Имеются достаточные источники финансирования, предоставляющие возможность для эффективной ликвидности.	Источники финансирования и уровень обязательств указывают на текущие и будущие трудности в управлении долгосрочной ликвидностью.
Источники финансирования диверсифицированы. Не существует или незначи- тельная зависимость от оптовых источников финансирования или других чувствительных источников финанси- рования.	В целом источники финанси- рования диверсифицированы, однако наблюдается незначительное количество источников финансирования. Значительные концентрации отсутствуют. Существует умеренная зависимость от оптовых источников финансирования.	Займы могут концентрироваться у нескольких источников, у источников с общими инвестиционными целями. Наблюдается значительная зависимость от оптовых источников финансирования.
Способность повысить ликвидность через продажу активов и (или) секьюритизацию высокая, и банк имеет установив- шуюся репутацию по доступу к этим рынкам.	Банк потенциально имеет способность повысить ликвидность через продажу активов и (или) секьюритизацию, но имеет небольшой опыт по доступу к этим рынкам.	Банк демонстрирует небольшую способность или потенциал повышения ликвидности через продажу активов и (или) секьюритизацию. Отсутствие опыта по доступу к этим рынкам или плохая репутация могут поставить под сомнение эту сделку.
Объем оптовых обязательств по встроенным опционам низкий.	Некоторые оптовые фонды имеют встроенные опционы, но их потенциальное воздействие незначительное.	Материальные объемы оптовых фондов имеют встроенные опционы. Их потенциальный эффект значителен.
Банк не будет испытывать трудностей финансирова- ния в случае изменения ситуации на рынке.	Банк не сильно зависит от трудностей финансирования в случае изменения ситуации на рынке.	Структура ликвидности банка свидетельствует о зависимости от изменения ситуации на рынке.
Поддержка родительской организации (крупных участников) сильная.	Поддержка родительской (крупных участников) организации адекватная.	Поддержка родительской организации (крупных участников) недостаточная или отсутствует.
Риск потери капитала (прибыли) в силу структуры рисков ликвидности незначительный.	Риск потери капитала (прибыли) в силу структуры рисков ликвидности управляемый.	Потенциальный риск потери капитала (прибыли) в силу высокой стоимости обязательств или незапланированного снижения активов может быть значительным.

Матрица контроля риска ликвидности

Элементы организации процесса	Сильный	Приемлемый	Слабый
Разработка (переработка) стратегии, политики и внутренних документов в области управления ликвидностью	Проводится на постоянной основе (по мере изменения внешней и внутренней среды банка) оптимизация процессов управления ликвидностью, описанных во внутренних документах. Процесс взаимосвязан с разработкой стратегии банка, бизнес-плана, политики по управлению рисками и другими технологическими процессами.	Проводится на периоди- ческой основе, включает разработку внутренних документов, учитывающих особенности управления ликвидностью банка. Политика в сфере управления и контроля за уровнем ликвидности подкреплена внутренними документами, содержащими стандарты и инструкции, представляющие собой методическое обеспечение ее реализации.	Проводится время от времени и вклю- чает разработку и утверждение внут- ренних документов, описывающих проце- дуры управления и контроля за уров- нем ликвидности.
Совет директоров и Правление	Правление оперативно выявляет и контролирует риск ликвидности. Совет директоров и правление банка активно участвуют в управлении риском и обеспечивают наличие соответствующих внутренних политик и процедур, совет директоров понимает их, анализирует и утверждает. Совет директоров и правление понимают все аспекты риска ликвидности. Правление выявляет и оперативно реагирует на рыночные изменения.	В целом Совет директоров и правление адекватно осуществляют мониторинг и контроль риска ликвидности, утверждают соответствующие политики и процедуры. Правление работает достаточно эффективно, реагирует и выявляет риск ликвиднос- ти. Наблюдаются некото- рые недоработки в деятельности совета директоров и правления в отношении управления риском ликвидности, эти проблемы признаются и решаются. Совет директоров и правление достаточно разумно понимают ключе- вые аспекты риска ликвидности и адекватно реагирует на рыночные изменения.	Совет директоров и правление не обес- печивают наличие удовлетворитель- ного процесса управления риском ликвидности. Политики и проце- дуры управления риском ликвидности являются неадек- ватными, правление банка не демонст- рирует способности исправить эти недостатки. Совет директоров и правление не полностью понимают или предпочитают игнорировать ключевые аспекты риска ликвидности. Правление не предвидит или не предпринимает своевременные и необходимые меры в ответ на рыночные изменения.
Политика управления риском ликвидности	Одобренная советом директоров политика эффективно регламентирует процедуры управления риском ликвидности, распределения ответствен- ности и подотчетности. Совет директоров получает своевременную и достаточную информацию относительно подвержен- ности банка риску ликвидности. Мероприятия, принимаемые для устранения выявленного отклонения, являются эффективными и направлены на снижение негативного влияния данного отклонения на финансовую устойчивость банка.	Одобренная советом директоров политика адекватно регламентирует процедуры управления риском ликвидности, распределения ответст- венности и подотчет- ности. Могут быть небольшие недостатки. Информация о любых существенных отклоне- ниях, предоставляемая совету директоров является удовлетвори- тельной и эффективной для поддержания финансовой устойчивости банка. Мероприятия, принимаемые для устранения выявленного отклонения, являются адекватными, но имеются некоторые направления, требующие совершенство- вания и контроля со стороны совета директоров и правления.	Одобренная советом директоров полити- ка неадекватна или некомпетентна. Политика имеет недостаток по одному или двум существенным параметрам. Совет директоров не получает доста- точной информации, позволяющей осуществлять мониторинг и контролировать адекватным образом подверженности банка риску лик- видности. Мероприятия, принимаемые для устранения выяв- ленного отклоне- ния, являются неэффективными, совет директоров и правление не продемонстрировали своей способности разрешить проблемы.
Внутренние документы, регламенти- рующие про- цесс оценки, мониторинга и контроля риска ликвидности	Процесс управления риском ликвидности эффективен при выявлении, мониторинге и контроле риска ликвид- ности. Политика демонстри- рует здоровую культуру с эффективным опытом работы в течение долгого времени.	Процесс управления риском ликвидности в целом эффективен при выявлении, мониторинге и контроле ликвидности. Несущественные недостатки в силу сложности принятых рисков легко исправимы.	Процесс управления неэффективен при выявлении, мониторинге и контроле риска ликвидности.
План действий на случай возникнове- ния непредви- денных обстоятельств	План действий на случай возникновения непредви- денных обстоятельств разработан и эффективен. План включает разумные предположения, сценарии и планирование управления кризисом, а также учитывает потребности банка в дополнительных ресурсах.	План действий на случай возникновения непредви- денных обстоятельств адекватен. Соответствует текущему условию, регламентирует процедуры решения необходимых вопросов и содержит адекватный уровень деталей, включая анализ сценария ситуаций. План может требовать совершенствования по некоторым направлениям.	План действий на случай возникнове- ния непредвиденных обстоятельств неадекватен пос- кольку не учиты- вает потребности банка в дополни- тельных ресурсах или не существует. План может не учитывать целесо- образное использо- вание средств или их наличие в кри- зисной ситуации.
Информация, используемая для управлен- ческого и внутреннего контроля	Система управленческой информации предоставляет адекватную и своевременную информацию о подвержен- ности риску ликвидности. Совет директоров и правление получают соответствующую отчетность для анализа и понимания профиля риска ликвидности в банке.	Система управленческой информации возможно нуждается в незначи- тельном совершенство- вании в одном или нескольких направлениях, но совет директоров и правление в целом получают соответствующую отчетность для анализа и понимания профиля риска ликвидности в банке. Система управленческой информации адекватно фиксирует точки концентрации и роста риска и представляет своевременную, точную и эффективную информацию.	Система управлен- ческой информации имеет недостатки, требующие внима- ния. Адекватность и (или) своевре- менность представ- ляемой информации может быть недостаточной. Информация о подверженности риску ликвидности может быть неполной. Как результат, совет директоров и правление могут не получать соответствующую или достаточную информацию для анализа и понимания профиля риска ликвидности в банке.
Информация, используемая для оценки и планирования состояния ликвидности	Банк использует информационные системы и аналитические процедуры, позволяющие измерять риск ликвидности, который сопутствует операциям банка, отражаемым на балансе банка. Управлен- ческая информационная система предоставляет полную информацию о требованиях и обязательствах банка, содержит исторические данные.	Необходимая информация хранится в информацион- ных базах, доступна всем сотрудникам, вовлеченным в процесс прогнозиро- вания в необходимом объеме. При этом банк использует исторические данные для определения реальных сроков погашения и востребования. Банк обладает достаточ- ным объемом исторических данных для проведения статистических оценок возможных списаний и поступлений денежных средств в течение дня, с учетом других факторов.	Используется только фактическая информация для расчета показа- телей, характери- зующих уровень ликвидности банка, которая доступна отдельным сотрудникам. Обновление информации не регламентировано внутренними документами банка.
Уровень автоматизации деятельности на разных этапах управления риском лик- видности в банке	Информационные технологии интегрированы в бизнес- процессы, полностью их автоматизируют, предостав- ляя возможность повышать качество и эффективность работы банка. Информационные системы содержат достоверную информацию, с необходимым уровнем детализации для осуществления всех процедур управления риском ликвидности.	Банк применяет програм- мные продукты, позволяю- щие строить математи- ческие и статистические модели для получения прогнозных значений оттока (притока) средств на счета клиентов, реальных сроков погаше- ния и востребования активов. Информационные системы хранят значительный архив исторических данных об активах и обязательствах банка. Обновление и дополнение информации происходит регулярно.	Работа произво- дится при помощи стандартных офисных приложений Microsoft. Есть система учета совершаемых операций.
Служба внутреннего аудита	Сотрудники службы внутреннего аудита обладают необходимым опытом и навыками для оценки эффективности системы управления риском ликвидности в банке. Служба внутреннего аудита регулярно рассматривает реализацию подразделениями банка и эффективность согласованной структуры управления риском ликвидности.	Служба внутреннего аудита рассматривает реализацию подразделе- ниями банка и эффектив- ность согласованной структуры управления риском ликвидности. Небольшое количество недоработок не влияет на эффективность и надежность его результатов.	В ходе своей деятельности Служба внутреннего аудита не рассмат- ривает реализацию подразделениями банка и адекват- ность согласован- ной структуры управления риском ликвидности.

Обобщенные выводы:

Оценка качества контроля за риском ликвидности	Уровень оценки риска ликвидности
	Низкий	Умеренный	Высокий
	Совокупный риск ликвидности
Сильный	Низкий	Низкий	Умеренный
Приемлемый	Низкий	Умеренный	Высокий
Слабый	Умеренный	Высокий	Высокий

Низкий - Совет директоров и правление оперативно выявляют и контролируют риск ликвидности. Совет директоров и правление активно участвуют в управлении рисками и обеспечивают наличие соответствующих внутренних положений. Требования политик и процедур поддерживаются процедурами мониторинга риска, отчетами и информационными системами управления, которые представляют всю необходимую информацию для ее анализа, своевременного и надлежащего реагирования на происходящие изменения. Сотрудниками банка соблюдаются требования законодательства Республики Казахстан, внутренних правил и процедур, функциональные обязанности выполняются согласно должностным инструкциям. Система внутреннего контроля адекватна, и соответствует размерам и деятельности банка. Отмечаются некоторые отклонения от установленных внутренних правил и процедур, но они не являются существенными. Управление риском ликвидности считается полностью эффективным для выявления, мониторинга и контроля за риском. Мероприятия, направленные на снижение негативных тенденций в деятельности банка, являются достаточными.
Умеренный - управление риском ликвидности в банке достаточно эффективно, но при этом имеют место незначительные недоработки. Управление риском ликвидности отражает быстрое реагирование и способность успешно управлять риском, который может возникнуть по ходу выполнения стратегии. Хотя в банке могут наблюдаться некоторые недоработки в отношении управления риском ликвидности, эти недостатки своевременно выявляются и корректируются. В целом, контроль со стороны совета директоров и правления, внутренние правила и процедуры мониторинга и контроля риска, отчетность и системы управленческой информации считаются удовлетворительными и эффективными для поддержания стабильной работы банка. В целом риски находятся под контролем в достаточной степени, не требующей дополнительного контроля со стороны риск-менеджмента банка. Система внутреннего контроля показывает некоторые недостатки или недоработки, но они все корректируются в ходе текущей работы подразделения. Сотрудники службы внутреннего аудита представляют рекомендации по их улучшению, но замеченные недоработки не окажут существенного воздействия на надежную и стабильную работу подразделения. Мероприятия, направленные на снижение негативных тенденций в деятельности банка являются адекватными.
Высокий - в банке отсутствуют процедуры эффективного управления риском ликвидности, которые не позволяют выявлять, отслеживать, мониторить и контролировать потенциальный риск ликвидности. Элементы управления рисками считаются полностью недостаточными, и совет директоров и правление не демонстрируют способности исправить эти недостатки. Поставлен под сомнение профессионализм конкретных сотрудников и правления банка. Наблюдаются систематические нарушения внутренних политик и процедур. Система внутреннего контроля может быть настолько слабой, что негативно отражается на финансовой устойчивости банка. Необходимо проявить незамедлительную обеспокоенность на предмет достоверности бухгалтерского учета, финансовых отчетов и потенциальных убытков, которые могут появиться, если не предпринять немедленных корректирующих мер. Недостатки в процедурах управления риском ликвидности и в системах внутреннего контроля требуют немедленного и тщательного внимания со стороны риск-менеджмента банка. Мероприятия, направленные на снижение негативных тенденций, в деятельности банка являются неадекватными.".