ИПС "Әділет"

Ескерту. Бұйрықтың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 23 қазандағы № 701 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі туралы ереженің 16-тармағының 94-19) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 14.07.2023 № 382 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған жарылыс жұмыстарын және өнеркәсіптік мақсаттағы жарылғыш материалдармен жұмыстарды жүргізетін қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Индустриялық даму және өнеркәсіптік қауіпсіздік комитеті (А.Қ. Ержанов):

1) заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін бұқаралық ақпарат құралдарында және "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттiк кәсiпорнының "Әділет" ақпараттық құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастыруды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Заң департаментіне осы бұйрықтың 2-тармағының 1), 2) және 3) тармақшаларымен көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалудың бақылау Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму вице-министрі А.П. Рауға жүктелсін.

4. Осы бұйрық оның алғаш ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Инвестициялар және даму министрі

Ә. Исекешев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ұлттық экономика министрі

________________ Е. Досаев

2015 жылғы 14 қаңтар

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Энергетика министрі

________________ В. Школьник

2015 жылғы 13 қаңтар

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ішкі істер министрі

________________ Қ. Қасымов

2015 жылғы 9 қаңтар

Қазақстан Республикасы
Инвестициялар және даму министрінің
2014 жылғы 30 желтоқсандағы
№ 343 бұйрығымен бекітілген

Жарылыс жұмыстарын және өнеркәсіптік мақсаттағы жарылғыш материалдармен жұмыс жүргізетін қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидалары

Ескерту. Қағиданың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-бөлім. Жарылғыш материалдарды пайдаланудың жалпы тәртібі

1-тарау. Негізгі ережелер

Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Осы қағидалар жарылыс жұмыстарын жүргізетін қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету және өнеркәсіптік мақсаттағы жарылғыш материалдармен жұмыс істеу тәртібін анықтайды.

Өнеркәсіптік жарылғыш материалдарының қолданатын өндірістер үшін кәсіпорын жергілікті жағдайларды есекере отырып, жарылғыш материалдарын қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету туралы технологиялық регламент, өндірістік бақылау туралы ережесін және аварияларды жою жоспарын әзірлейді.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
2. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Жарылғыш материалдарды (бұдан әрі – ЖМ) сақтау және пайдалану кезінде қауіпсіздікті анықтау мақсатында тұтынушы сынауына тартылады:

1) дайындаушыдан түскен кезде (кіріс бақылауы);

2) сапалылығына күмән туындаған кезде (сыртқы бақылаудан) немесе жарылыс жұмыстарының қанағаттанарлықсыз нәтижелер кезінде (толық емес жарулар, істен шығу);

3) сақтаудың кепілдік мерзімі өткенге дейін.

Сынақ тиісті ЖМ жасаушылардың нормативтік-техникалық құжаттарына сәйкес жүргізіледі.

Сынау нәтижелері одан әрі ЖМ сынауды есепке алу журналына осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес жаза отырып актімен ресімделеді.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Кепілдік сақтау мерзімі өткен ЖМ әзірлеуші немесе өндіруші-зауыттың техникалық құжаттамасында көзделген сынауларсыз пайдалануға және сақтауға рұқсат берілмейді.

ЖМ ұйымға дайындаушылардан тікелей түскен жағдайда, сертификаты болған және базистік қоймадан шығыс (базистік) қоймаға жарамды ыдыспен (сырттай қарағанда) болған жағдайда қабылдау кезінде сынақ қажет емес.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Жарылғыш заттарды (бұдан әрі – ЖЗ) тұтынушы ұйымдарда дайындау, ЖЗ механикалық жолмен оқтауға дайындық технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6. Барлық өнеркәсіптік ЖЗ мен олардың негізінде жасалған бұйымдар қауіптіліктің 1-сыныбына жатады және осы Қағиданың 2-қосымшасының үйлесімділік топтарына бөлінеді (Еуразия экономикалық комиссиясы Кеңесінің 2012 жылғы 20 шілдедегі № 57 шешімімен қабылданған КО ТР 028/2012 "Жарылғыш заттар мен олардың негізінде жасалған бұйымдардың қауіпсіздігі туралы" Кедендік Одақтың техникалық регламентіне (бұдан әрі – КО ТР 028/2012) № 3 қосымша, ішкі сыныптар (028/2012 КО ТР № 2 қосымша) және қолдану шарттары бойынша жіктеледі (028/2012 КО ТР № 1 қосымша).

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
7. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8. Үйлесілімділігі әртүрлі топтағы ЖМ бөлек сақталып, тасымалданады.

9. Бірге сақтауға:

1) түтінді (D үйлесілімділік тобы) және түтінсіз (С үйлесілімділік тобы) оқ-дәрілерді олардың ішіндегі ең сезімталдыларына талаптарға сәйкес;

2) от өткізгіш байлам, оны және оқ-дәріні жаққыш құралдар, сигналдық және дәрілік патрондар мен В, С және D үйлесімділік топтарының ЖМ бірге сигналдық ракеталар (G үйлесілімділік тобы);

3) детонациялық сымдар және детонациялық ленталар (D үйлесілімділік тобы) капсюль-детонаторлармен, электр детонаторлар және пиротехникалық реле (В үйлесілімділік тобы).

10. Осы Қағидалардың 3-бөлімінде көрсетілген шарттар сақталған кезде және мынадай талаптарды орындаған кезде В, C, D, E, G, N және S топтарының ЖМ-ін бірлесіп тасымалдауға жол беріледі:

1) КО ТР 028/2012 2-қосымшасына сәйкес 1.1 кіші сыныбы бар ЖМ ретінде қауіпсіздік шараларын қолдану шартымен бір үйлесімділік тобының ЖМ, бірақ әртүрлі кіші сыныптарды бірлесіп тасымалдауға рұқсат етіледі;

2) С, D және Е үйлесімділік топтарының ЖМ үйлесімділік тобына жатқызылған (егер осы топтың жүктері тасымалданатын болса) немесе С (Е тобының ЖМ болмаған кезде) кіші сыныбы үшін белгіленген талаптарды орындау кезінде бірлесіп тасымалдауға жол беріледі.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. N үйлесімділік тобының ЖМ, S басқа басқа үйлесімділік тобының ЖМ бірге тасымалдауға болмайды. Егер N үйлесімділік тобының ЖМ С, D, және Е үйлесімділік тобының ЖМ бірге тасымалданатын болса, онда олар D үйлесімділік тобы ретінде қаралады.

12. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
13. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14. ЖМ бар жәшіктер (қораптар) мен контейнерлерді, ЖЗ бар қаптарды жасаушы қораптың ашылғанын сырттан анықтауға мүмкіндік беретін тәсілмен пломбалайды (тігеді, жапсырады).

15. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

16. ЖМ орналасқан жерден 100 метрден аз ара қашықтықта от жағуға, темекі шегуге, оқ дәрі қаруын, жандырғыш және темекі тұтандырғыш заттарын ұстауға рұқсат берілмейді.

Жандырғыш заттарды тек жарғыш мамандарға ұстауға рұқсат беріледі, және атыс қаруы-күзетшілерге.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

17. О-дәрімен жұмыс істеу және оны сақтауға арналған үй жайларында аяқ-киім табанында және өкшесінде темірбөліктер (шеге және тағы басқа) болмауы шарт. Құралдар және басқа да темір жабдықтар ұшқын шығармайтын материалдардан дайындалады. Болаттан тек бұрауыштар жасалынуы мүмкін.

18. Патрондағы және қаптағы аммиакті селитралы негіздегі ұнтақты ЖЗ пайдалану алдында сыртқы қабықшасын бұзбай жайылады. Пайдалану бойынша нұсқаулықта көрсетілген нормадан жоғары ылғалданған ЖЗ пайдалануға болмайды, стандарттарда (техникалық шарттарда) белгіленген және қолдану жөніндегі нұсқаулықтарда (нұсқаулықтарда) көрсетілген.

Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

19. Құрамында гексоген немесе сұйық нитроэфирі жоқ, тұрып қалғанда және жаю мүмкін болмаған ЖЗ, осы Қағиданың талаптарына сәйкес ұсақталады, содан кейін оларды тек газ бойынша қауіпті емес шахталарда (кеніштерде) немесе жер бетіндегі жұмыс кезінде шаңдар жарылуы бойынша қауіпті емес қабаттарда (кен денелері) пайдаланылады.

Гексоген немесе сұйық нитроэфирлі тұрып қалған ұнтақты ЖЗ ұнтақтамай немесе жаймай пайдалануға, тек жер үсті жару жұмыстарында рұқсат беріледі.

20. Газ бойынша қауіпті шахталарда немесе шаң жарылысы бойынша қауіпті қабаттарда қабықшасы бұзылған патронды ЖЗ пайдалануға болмайды.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

21. Кептірілген немесе ұсақталған ЖЗ пайдалану саласы оларды пайдалану бойынша дайындаушы нұсқаулығына сәйкес анықталады.

22. Жарылыс жұмыстарын жүргізу кезінде персонал қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары жүргізіледі, ЖЗ шаңдарымен және жарылыстың улы өнімдерімен улануды ескертеді, ЖЗ шаңы жарылуын болдырмау үшін кешенді шаралар жүргізіледі. Шараларды ұйымның техникалық жетекшісі бекітеді.

23. Жарылыс жұмыстарын жарушы жарылыс жұмыстарын жүргізетін ұйым (жарылыс жұмыстарының жетекшісі) бойынша бұйрықпен тағайындалған адамның басшылығымен, олармен таныса отырып, жұмыстарды орындауға арналған жазбаша наряд-тапсырмалар және осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша тиісті наряд-жолдамалар бойынша жарылғыштар орындайды.

Жарылыс жұмыстарын ЖЗ зарядтарымен кенді екінші рет ұсақтау және тіреулерді жою кезінде, олармен таныса отырып, жұмыстарды орындауға арналған жазбаша наряд-тапсырмалар және осы Қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша тиісті наряд-жолдамалар бойынша жарушының өз бетінше жүргізуіне жол беріледі.

Жарылыс жұмыстарын авариялық жағдайларды жою және Ескертпе кезінде нарядсыз жүргізуге рұқсат беріледі.

Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

24. Ортақ қауіпті аймақ шегінде бірнеше жарушы бір уақытта жұмыс жасағанда біреуі басшы болып есептеледі. Ол өзінің нұсқауларын дауыспен немесе жарылыс жұмыстарын жүргізетін ұйымның бұйрығымен бекітілген сигналдармен.

Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
25. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

26. Электр детонаторды тікелей қолданушы адам статистикалық электр қуатын қауіпті мөлшерге дейін жиналуына жол бермейді.

27. Жарушы ЖМ босаған ыдысты тексеріп, мұқият тазартып, тағайындалуына тәуелсіз, оқтау блогынан (забой) жару желісі монтажына дейін алыстатылады.

27-1. Тұлғаларға жару жұмыстарымен және ЖМ тікелей байланысты жұмыстарға рұқсат беру (жарылыс жұмыстарының басшысы, жарушы, жарушы-шебер, жүргізуші, қойма меңгерушісі, зертханашы, үлестіруші және ЖМ байланысты жұмыстарға тартылатын жұмыскерлер) арнайы есептер бойынша аумақтық органдардың жыл сайын тексеруінен кейін беріледі:

1) ішкі істердың экстремизм, терроризммен және ұйымдасқан қылмыспен күрес желісі бойынша;

2) Бас прокуратураның құқықтық статистика және арнайы есепке алу бойынша қасақана қылмыс жасағаны үшін заңнамамен енгізілген тәртіппен өтемеген және (немесе) алынбаған соттылығы бар, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде көрсетілген оңалмайтын негіздегі қылмыстық жауапкершіліктен босатылған;

3) медициналық есеп бойынша денсаулық сақтау (нарко- психоневрологиялық диспансер);

Ескерту. 1-тарау 27-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27-2. Тұлғаларға жару жұмыстарымен және ЖМ тікелей байланысты жұмыстарға рұқсат алу үшін, кәсіпорындар ішкі істер, Бас прокуратураның құқықтық статистика және арнайы есепке алу бойынша аумақтық органдарына келесі құжаттарды ұсынады:

1) тегін, атын, әкесінің атын (болған кезде), туған күні мен жерін, тұрғылықты жерін көрсете отырып, адамдардың тізімін;

2) көрсетілген жұмыс түріне адамның жарамдылығын куәландыратын медициналық анықтамаларды (нарко- психоневрологиялық диспансер) ұсынады.

Жару жұмыстарымен және ЖМ тікелей байланысты жұмыстарға рұқсат берілетін тұлғалардың тізімі ішкі істер, Бас прокуратураның құқықтық статистика мен арнайы есепке алу жөніндегі аумақтық органы бастығы, денсаулық сақтау ұйымы (нарко- психоневрологиялық диспансер) басшысымен немесе олардың орынбасарларымен келісіледі.

Ескерту. 1-тарау 27-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27-3. Мына жағдайларда:

1) психикалық сырқатымен, алкоголизм мен немесе нашақорлық пен байланысты қарсы көрсетулердің жоқ екені туралы медициналық анықтамалар ұсынылмаса;

2) қасақана қылмыс жасағаны үшін өтемеген немесе заңда белгіленген тәртіппен немесе экстремизмге, терроризмге немесе ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес желісі бойынша алынбаған соттылығы бар болса;

3) тұрғылықты тұратын мекен жайы болмаса;

4) он сегіз жасқа толмаса, ішкі істер, Бас прокуратураның құқықтық статистика мен арнайы есепке алу жөніндегі аумақтық органдары тұлғаларға жару жұмыстары мен және ЖМ тікелей байланысты рұқсат беруден бас тартады.

Денсаулық сақтау ұйымының және ішкі істер, Бас прокуратураның құқықтық статистика мен арнайы есептер жөніндегі аумақтық органдармен өткізілетін жыл сайынғы алдынала тексеруден өтпеуі немесе мұндай тексерудің теріс нәтижесі ұйым (кәсіпорын) үшін осы адамдарды ЖМ тікелей байланысты жұмыстарға рұқсат бермеуге негіз болып табылады.

Ескерту. 1-тарау 27-3-тармақпен толықтырылды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Жарылыс жұмыстары үшін персоналды дайындау тәртібі

Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

28. Жарылыс жұмыстарына басшылыққа аяқталған жоғары немесе арнайы орта таукен-техникалық білімі бар немесе арнайы оқу орнында және арнайы курстарда оқып, жару жұмыстарға басшылық құқығын беретін осы Қағидалардың 4-қосымшасында келтірілген үлгімен Жарушының (жарушы-шебер) бірыңғай кітапшасын алған адамдар жіберіледі.

29. Жер асты жұмыстарындағы жарылыс жұмыстары бойынша басшылығына жер асты жағдайындағы жұмыс өтілі бір жылдан кем емес таукен инженері, жұмыс өтілі екі жылдан кем емес таукен технигі тағайындалады.

30. Жарылыс жұмыстарын жарылыс жұмыстарымен және ЖМ-мен тікелей байланысты жұмыстарға рұқсаты бар жарылғыштар, шебер-жарылғыштар және осы қағидалардың 4 қосымшасына сәйкес келтірілген нысан бойынша жарушының, жарушы-шебердің бірыңғай кітапшасы бар (бұдан әрі – Бірыңғай кітапша), ұйымның (кәсіпорын) басшысының бұйрығымен тағайындалған жарушылар, жарушы-шебер жүргізе алады.

Тәуелсіз мемлекеттер достастығының басқа мемлекеттерінде берілген Бірыңғай кітапшасы белгіленген тәртіппен емтихан тапсырылғаннан кейін ауыстыруға жатады.

Жарылыс жұмыстарының мынадай түрлері белгіленеді:

1) жалпы жарылыс жұмыстары:

газ бойынша қауіпті немесе тозаңның жарылысы бойынша қауіпті қатпаларды әзірлейтін көмір өндіру шахталарының жерасты немесе жер бетіндегі жарылыс жұмыстары;

газ бойынша қауіпті емес немесе тозаңның жарылысы бойынша қауіпті емес қаттар орындайтын көмір өндіру шахталарының жерасты немесе жер бетіндегі жарылыс жұмыстары;

газ немесе тозаң бойынша қауіпті кеніштердің (тау-кен немесе кендік емес өнеркәсіптер) жерасты қазбаларында немесе жер бетіндегі жарылыс жұмыстары;

газ немесе тозаң бойынша қауіпті емес кеніштердің (тау-кен немесе кендік емес өнеркәсіптер) жерасты қазбаларында немесе жер бетіндегі жарылыс жұмыстары;

тау-кен жұмыстарын ашық түрде жүргізудегі жарылыс жұмыстары;

сейсмикалық барлау кезіндегі жарылыс жұмыстары;

мұнай, газ, су және басқа да ұңғымалардағы ату-жару және жұмыстар кезіндегі жарылыс жұмыстары;

2) арнайы жарылыс жұмыстары (түрін көрсете отырып), оның ішінде:

қатып қалған қайраңдарды іркілдету, батпақтарда, мұзды жару, су астындағы жарылыс жұмыстары;

ыстық массивтерді бұзу;

материалдарды жарылыс энергиясы арқылы өңдеу (кесу, дәнекерлеу, тығыздау және тағы басқа);

ғимараттар мен имараттарды құлату және іргетасты бөлшектеу;

ағаш түбірін тамырымен жұлу, орман ағаштарын құлату, қатып қалған отын мен балансты іркілдету, орман ағаштарын қорыту кезінде бөгеттерді жою, орманның өртенуіне қарсы шаралар жүргізу;

мұнай шахталарының жерасты қазбалары мен жер бетінде;

тоннельдерді жүргізу мен мополитен құрылысын жүргізу кезінде;

тау-кен барлау қазбаларын жүргізу кезінде;

ғылыми және оқыту мақсаттарында жарылыс заттарын қолдануға байланысты.

Емтіхан қабылдау туралы хаттаманың бір данасы өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы өкілетті органның аумақтық бөлімшесіне тапсырылады, бұл Бірыңғай кітапшасын ресімдеп беруге негіз болады.

Бірыңғай кітапшаға біліктілік комиссиясының төрағасы және оқу ұйымы кәсіпорнының өкілі қол қояды. Олардың қолы өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы өкілетті органның аумақтық бөлімшесінің мөрімен бекітіледі.

Жарушы басқа жұмысқа ауысқан кезде жарушының Бірыңғай кітапшасында көрсетілген жұмыс түрлерін жүргізуге құқылы болады. Бұл ретте оны жұмысқа жіберу осы Қағидалардың 2-бөліміне сәйкес жүзеге асырылады.

Адамнан, бұзушылыққа жол берген, оқыс оқиғаға, жарылғыш материалдарды жоғалтуға немесе авария әкеп соққан немесе әкеп соғуы мүмкін ЖМ сақтау, тасымалдау, пайдалану немесе есепке алудың белгіленген тәртібін бұзған жағдайда Бірыңғай кітапша алынады, өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы аумақтық орган берген нұсқаманың және (немесе) ұйым басшысының бұйрығының негізінде.

Бірыңғай кітапша алынған адам алынған күннен бастап 3 ай ішінде біліктілік емтиханын тапсыруға оқуға жіберілмейді (ұйым басшысының бұйрығы). Осы мерзім өткеннен кейін Бірыңғай кітапша алынған адам осы Қағидалардың талаптарына сәйкес қайта оқуға және емтихан тапсыруға жіберіледі.

Алып қойылған Бірыңғай кітапшалар ұйым басшысының бұйрығымен бірге бұйрыққа қол қойылғаннан кейін 5 жұмыс күні ішінде ресми хатпен жою үшін өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне жіберіледі.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі Бірыңғай кітапшаны алып қою туралы хабарлама алғаннан кейін бір тәулік ішінде ұйым басшысының бірыңғай кітапшаны алып қою туралы бұйрығын өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның қалған аумақтық бөлімшелеріне жібереді.

Жоғалтылған немесе жарамсыз болған Бірыңғай кітапшаның көшірмесі емтихан тапсыру туралы хаттаманың негізінде беріледі.

Алынған Бірыңғай кітапшаның көшірмесі берілмейді.

Бірыңғай кітапшаны жою өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің комиссиясы (еркін түрде) актіні ресімдей отырып, жүргізеді.

Бірыңғай кітапшаға жарушының барлық тағылымдамадан өту туралы жазбалары енгізіледі.

Газ бойынша қауіпті шахталарда (кеніштерде) немесе жарылысқа қауіпті шаңы бар пайдалану жыныстарында жарылыс жұмыстарына жарушы-шеберлер ғана жіберіледі.

Ыстық сілемдерді жаруға жұмыс өтілі екі жылдан кем емес жарушылар жіберіледі.

Ескерту. 30-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

31. Жарушыға көмекші ретінде бастамашыл құралмен және патрон-соққышпен байланысты емес жұмыстарға жарушының басшылығымен және бақылауымен, нұсқаулықпен танысқан адамды тағайындауға болады.

32. Жарушы және жарушы-шебер мамандығына медициналық қорытындысы бар, орта білімді, жасы мен жұмыс өтілі мынадайдей болатын ер тұлғалар жіберіледі:

1) газ бойынша қауіпті көмір шахталарында немесе шаң жарылу қауіпі бар көтерілгіш қатпарларда – жасы 22-ден және жер асты жұмыстарындағы жұмыс өтілі 2 жылдам кем емес;

2) басқа да жарылыс жұмыстарында – жасы 20-дан кем емес және жұмыс өтілі осы саладағы кәсіпорындардағы мамандықтар бойынша бір жылдан кем емес.

Жарушыны кәсіби дайындау өндірістен қол үзіп жүргізіледі.

Ұйымдардың сұрау бойынша нәтижелері анықталған экстремизмге, терроризмге немесе ұйымдасқан қылмысқа қарсы күрес желісі бойынша ішкі істер және (немесе) ұлттық қауіпсіздік органдарында есепте тұрған, денсаулық сақтау ұйымда (нарко- және психоневрологиялық диспансерлерде) медициналық есепте тұрған, сондай-ақ қасақана қылмыс жасағаны үшін өтемеген немесе заңнамада белгіленген тәртіппен алынбаған соттылығы бар, Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексімен көзделген ақтамайтын негіздер бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатылған адамдар жарушы және шебер-жарушы мамандығы бойынша оқытуға және Жарушының бірыңғай кітапшасын алуға біліктілік емтиханын тапсыруға рұқсат етілмейді.

Ескерту. 32-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

33. Тиісті бағдарлама бойынша мамандандырылған білім беру мекемелерінде немесе оқу орталығында оқудан өткен, емтихан тапсырған және жарушының Бірыңғай кітапшасын алғандарға жарушы (жарушы-шебер) біліктілігі беріледі.

Жарушы жарылыс жұмысын жүргізуге, оның ішінде жарылыс жұмыстарының жаңа түріне оқығаннан кейін, тәжірибелі жарушы басшылығымен бір ай бойы кәсіпорында тағылымдамадан өткеннен кейін, жарылғыш жұмыстарға өздігіне жұмыс жасауға рұқсат беріледі.

Ескерту. 33-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
34. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

35. Механикалық заряд алуға механикалық зарядталу және зарядтау құрылғылары мен машиналарын қауіпсіз пайдалану тәсіліне қауіпті өндірістік объектінің немесе мамандандырылған білім беру мекемелерінде оқудан өткен жарушылар (жарушы-шеберлер) ғана жіберіледі.

Ескерту. 35-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
36. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

37. Бір жылдан астам үзілістен кейін жарушылар жеке жарылыс жұмысына емтихан тапсырғаннан және кәсіпорында тағылымдамадан өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде жіберіледі.

Ескерту. 37-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

38. ЖМ қоймасы және механикаланған ЖЗ дайындау пункті жетекшілігіне жарылыс жұмыстарға басшылық құқығы бар немесе ЖЗ дайындау және зерттеу технологиясы мамандығы бойынша жоғарғы оқу орнын бітірген (техникумдар) адамдар және қайта даярлау бағдарламасымен емтихан тапсырып, осы Қағидалардың 5-қосымшасында көрсетілген үлгіге сәйкес рұқсат куәлігін алған жарушы тағайындалады.

39. Геофизикалық ұйымдардың оқтау шеберханаларынан, қысқа мерзімді шығыс қоймаларынан ЖМ сақтауға, есептеуге, беруге жұмыс өтілі бір жылдан кем емес, ЖМ қоймаларының меңгерушілерін даярлау бағдарламасы бойынша оқудан өткен, осы Қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша емтихан тапсырған және рұқсат-куәлік (бұдан әрі - куәлік) алған жарушылар жіберіледі.

Функциялар ЖМ қоймасының жетекшісі міндетін күзетшіге, автомобиль жүргізушіге, басқа да орта білімді, жылжымалы ЖМ қоймасы жетекшісін оқудан бағдарламасымен оқытылған, емтихан тапсырып куәлік алған тұлғаларға жүктеуге болады.

ЖМ қоймасы және оқтау шеберханасы меңгерушісіне жарылыс жұмыстарын жүргізуге рұқсат берілмейді.

Жарылыс жұмыстарын жүргізуші жарушыларға, ЖМ қоймасы және оқтау шеберханасы жетекшілігі функцияларын орындауға рұқсат берілмейді.

Ескерту. 39-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

40. ЖМ қоймасына таратушы ретінде орта білімді, ЖМ қоймасы жетекшілігі бағдарламасымен оқытылып, емтихан тапсырып, он жұмыс күн тағылымдамадан өткен адамды тағайындауға болады.

Таратушы ретінде бес жұмыс күн тағылымдамадан өткен жарушыларды тағайындауға болады.

41. ЖМ қоймасы зертханашысы ретінде "ЖМ қоймасының лаборанты" бағдарламасымен оқытылып, емтихан тапсырған және куәлік алған адамдар тағайындалады.

42. Механикаландырылған дайындау пунктінде ЖМ дайындауға, бағдарлама бойынша оқытылған, емтихан тапсырып куәлік алған тұлғалар жіберіледі. Өздігінен жұмыс істеуге он жұмыс күн тағылымдамадан соң рұқсат беріледі.

43. ЖМ ғылыми-зерттеу, эксперименттік және оқу бағыттарына пайдаланатын мекемелерде, ЖМ жұмыс жасауға Жарушының (жарушы-шебер) бірыңғай кітапшасы бар және он жұмыс күн тағылымдамадан өткен ғылыми қызметкерлер, оқытушылар мен зертханашылар жіберіледі.

3-тарау. ЖМ жұмыс орындарына жеткізу тәртібі

Ескерту. 3-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

44. ЖМ тасымалдау кезінде оларды тиеу және түсіру жарылғыш материалдар қоймасында немесе қаруланған күзетпен күзетілетін тиеп-түсіру алаңында, жарылыс жұмыстарын жүргізуге немесе басшылыққа рұқсат берілген адам бақылауымен жүргізіледі. ЖМ тиеуге (түсіруге) қатысы жоқ адам жұмыс алаңына жіберілмейді.

Ескерту. 44-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

45. ЖМ көлік құралына жүктеу кәсіпорынның бас инженері бекіткен жүкті орналастыру және бекіту сызбасына сәйкес жүзеге асырады, бұл ретте жүк шанақ осінің бойына қатысты симмиялы және барлық аумағы бойынша біркелкі (салмағы бойынша) орналастырылады. Жүк біркелкі орналастырылады және жүктің қозғалысын болдырмайтындай етіп нығайтылады.

Жұмыстар тікелей тиеп түсіруге жауапты адамның басшылығымен және қадағалауымен орындалады.

Ескерту. 45-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
46. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

47. Жарылғыш материалдармен жұмыс жүргізетін ұйым оларды қабылдау кезінде жарылғыш материалдардың санын бақылауды қамтамасыз етуге міндетті.

Ескерту. 47-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

48. Тиеп-түсіру алаңына қойылатын талаптар:

1) көлік құралы тиеп-түсіретін жерден 15 метр қашықтыққа тікен сыммен қоршаланады. Қоршау биіктігі 2 метрден кем болмайды;

2) алаңда жарылғыш материалдар болған кезде тәуліктің қараңғы уақытында электр жарығымен жарықтандырылады. Ажырытқыштар ЖМ тиеу (түсіру) орнынан 50 метрден жақын болмайтын қашықтыққа орналасады;

3) Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2022 жылғы 21 ақпандағы № 55 бұйрығымен бекітілген Өрт қауіпсіздік қағидаларымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 26867 болып тіркелген) белгіленген тиесілік нормаларына сәйкес қажетті өрт сөндіру құралдарымен жабдықталады;

4) жарылыс жұмыстарын және ЖМ жұмыс жүргізетін ұйыммен, теміржол станциясымен (айлақ, порт), ішкі істер органымен және өртке қарсы қызметпен телефон байланысы бар. Телефон ЖМ тиеу (түсіру) орнынан 50 метрден аспайтын қарауыл үй-жайында орнатылады.

Тиеп-түсіру алаңын, пайдалануға ұйым комиссиясы өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы аумақтық өкілетті органы өкілінің қатысуымен қабылдайды.

5) тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізудің барлық кезеңіне күзетіледі.

Жарылғыш материалдар қоймаларының аумағында орналасқан алаңдарды қоспағанда, шахталардың, кеніштердің, штоленалардың және шахтадан жоғары ғимараттардың оқпан маңындағы аулаларында тиеу-түсіру алаңы жобаға сәйкес жабдықталады.

Ескерту. 48-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

49. ЖМ басқа жүктермен бірге бір вагонда, жүк бөлмесінде немесе су көлігінде, әуе көліктерінде, автокөлікте, арба және басқа көлік құралдарының, осы Қағидаларда көрсетілген жағдайлардан басқа түрлерінде тасымалдауға болмайды.

50. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

51. Жолда немесе тиеп-тасымалдағанда ЖМ ыдысы зақымданған жағдайда ЖМ басқа ақаусыз ыдыстарға (қап және тағы басқа) ауыстырады. Зақымданған ыдыспен ЖМ тасымалдауға болмайды.

Қоймадағы қораптан (қаптан және тағы басқа) ЖМ сынауға сынама алғанда, қораптар қойма пломбасымен тасылады. Қалған ЖМ салмағы (саны) ыдыста көрсетіледі.

52. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. ЖМ тасымалдау тәртібі

53. ЖМ көлік құралымен тасымалдау, ЖМ қабылдау технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

54. ЖМ талаптарына сәйкес келетін, ЖМ тасымалдауға арналған автокөлік құралымен тасымалдауға рұқсат беріледі Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің міндетін атқарушының 2015 жылғы 17 сәуірдегі № 460 бұйрығымен бекітілген Автомобиль көлігімен қауіпті жүктерді тасымалдау қағидаларының және Қазақстан Республикасының аумағында автокөлік құралдарымен тасымалдауға жол берілетін қауіпті жүктердің тізбесін (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 11779 болып тіркелген) (бұдан әрі - Автомобиль көлігімен қауіпті жүктерді тасымалдау қағидалары).

ЖМ тасымалдауы атыс қаруымен жабдықталған күзеттің адамымен жүргізіледі.

Ескерту. 54-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

55. ЖМ Қазақстан Республикасының аумағы бойынша тасымалдау (жеткізу) Автомобиль көлігімен қауіпті жүктерді тасымалдау қағидаларына 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша 1, 6 және 7-сыныпты қауіпті жүкті тасымалдауға арналған арнайы рұқсат негізінде жүзеге асырылады. 1, 6 және 7-сыныпты қауіпті жүкті тасымалдауға арнайы рұқсатпен белгіленген бағыттан ауытқуға жол берілмейді.

Ескерту. 55-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
56. Алып тасталды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

57. ЖМ тасымалдауға оқудан өткен және жүкті алып жүруге рұқсат берілген адамдар жіберіледі, олардың тегі, аты, әкесінің аты мен лауазымы (мамандығы) жолсапар парағында көрсетіледі.

58. Детонаторлар мен түтін оқтарды тіркемеде тасымалдауға рұқсат берілмейді.

59. Автомобиль көлігімен қауіпті жүктерді тасымалдау қағидаларына сәйкес ЖМ тасымалдауға арналған көлік құралын басқаруға, қауіпті жүк тасымалдауға рұқсаты туралы куәлігі бар жүргізушілер жіберіледі.

Жүргізуші мен тасымалдаушы тасымалдауға жауапты адамның рұқсатынсыз, ЖМ тиелген көлік құралын қалдыруына болмайды.

ЖМ тиелген көлік құралында тиеуге қатысы жоқ адамдардың болуына рұқсат берілмейді.

Ескерту. 59-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

60. ЖМ тиелген бірнеше көлік құралы қозғалысы кезінде жүк тасымалдауға жауапты адам алдыңғы көлікте, соңғысында күзетші отырады.

      61. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      62. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      63. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      64. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      65. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      66. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      67. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      68. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      69. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      70. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. ЖМ жұмыс орындарына жеткізу тәртібі

71. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

72. ЖЗ және бастамашыл құралдар қалталарда, кассеталарда, зауыт қаптамаларында жеткізіледі. Бастамашыл құралдар мен соққыштарды тек жарушытар жеткізеді (тиеп-түсіру жұмыстарын қоспағанда).

Детонаторы бар соққыштар іші жұмсақ материалмен қапталған қатты қалталармен (кассеталар, жәшіктер) тасымалданады.

73. Жарушы бастамашыл құралдар мен ЖЗ бірге тасымалдағанда, ЖМ салмағы 12 кг артық болмайды. Жарғыш тасымалдайтын соққылардың салмағы 10 кг аспайды.

Бастамашыл құралдарсыз ЖЗ қалтамен тасымалдағанда салмағы 24 кг дейінгі салмаққа рұқсат беріледі.

Зауыттық қаптамадағы ЖЗ тасымалдау, ауыр заттарды тасымалдаудың орнатылған ережелері шамасында жүргізіледі.

74. ЖМ қоймадан жұмыс орындарына жеткізу техникалық жетекшісінің рұқсаты бойынша жүргізіледі.

ЖЗ, бастамашыл құралдар және ату жару аппараттарын тасымалдау төмендегі шарттарды сақтау кезінде жүргізіледі:

1) көлік құралының жүк көтергіштігінің 2/3 бөлігінен артық болмауы;

2) бастамашыл құралдар ішкі бөлігі толықтай жұмсақ төсенішпен қапталған тығыз жабылатын қораппен көліктің алдыңғы жағына орналасуы;

3) ЖЗ қаптамаларының бастамашыл құралдар қораптарына сүйкелмеуін қамтамасыз ету амалдарын жасағанда;

4) дәрілер мен перфорациялық зарядтарының зауыттық қаптамамен немесе арнайы қораптармен орналасуы және басқа ЖМ 0,5 метр қашықтықтан жақын болмауы;

5) қораптарды және басқа ЖМ ыдыстарының соғылмауы және бір-біріне үйкелмеуі үшін қатайтылуы тиіс.

В және Ғ үйлесіміділік тобын қосапағанда, ЖМ арнайы автокөліктердің толық жүк көтерілімдігіне дейін біріктіріп тасымалдауға болады.

75. Жарғыштар пен тасымалдағыштарды оларға берілген ЖМ бірге жұмыс орындарына осы мақсатқа арнайы берілген көлік құралымен жеткізіледі.

76. Жер асты жағдайында ЖМ тасымалдау, осы мақсатта жабдықталған, қауіпсіздік талаптарына сәйкес келетін шахталық көлік құралдарының барлық түрлерімен жүргізіледі.

77. Адамдар көтеріліп-түсіп жатқан уақытта шахта оқпанымен ЖМ тасымалдауға болмайды. ЖМ тиеп-түсіргенде, қозғағанда, шахта оқпанында, оқпан маңындағы аулада және оқпан үстіндегі шахта ғимаратында жарғыш, таратушы, ЖМ тиеп-түсіруші жұмысшылар, оқпаншы және ЖМ жеткізуге жауапты қадағалаушы тұлғалардың ғана болуына рұқсат беріледі.

78. Шахта оқпанымен ЖМ көтеріп-түсіру диспетчердің (шахта кезекшісі) жауапты қадағалаушы тұлғаға хабарлама бергеннен кейін жүргізіледі.

ЖМ бар қораптар мен қаптар көтерме биіктігінің 2/3 бөлігінен жоғары және көтерме есігінен биік болмайды.

Қаптар мен қораптардағы ЖМ вагонетка ернеуінен аспайды, вагонеткалар көтермеге бекітіледі.

Бастамашыл құралдар ЖЗ бөлек түсіріледі (көтеріледі).

79. ЖМ бар жарғыштар мен ЖЗ Бар тасығыштар қиғаш қазбаларда көтеріліп – түскенде, вагоншалар ішіндегі әр орындықта бір жарғыш немесе бір ғана тасығыш орналасады.

80. ЖМ қалтасы бар жарғыш және ЖЗ қалтасы бар тасығыш бір уақытта көтеріліп түскенде көтерме ішінде еден бір адамға 1 шаршы метр (бұдан әрі – м²) есептеледі. Көрсетілген тұлғаларға өздерімен бірге осы Қағидалардың 73-тармағында көрсетілген көлемнен артық емес ЖМ мөлшері болуына рұқсат беріледі.

ЖМ бар жарғыштар мен ЖЗ Бар тасығыштар кезектен тыс көтеріліп-түседі.

81. ЖМ жер асты қазбаларымен тасымалдау секундасына 5 метр (бұдан әрі – м/с) артық емес жылдамдықпен жүзеге асырылады. Машинист көтеру машинасын не жүкшығырды немесе электр тасығышты солқылдатпай, еппен іске қосады және тоқтатады.

82. Жер асты қазбаларында көлік құралдарымен ЖМ тасымалдау (жеткізу) мына жағдайларды сақтап жүргізіледі:

1) ЖМ тиеп-түсіру жұмыстары арнайы орындарда жүргізіледі;

2) теміржол көлік құралымен тасымалдағанда ЖЗ мен бастамашыл құралдар арасында бос вагоншалармен бөлінген бөлек вагоншалармен тасымалданады, сонымен қатар ЖЗ және бастамашыл құралдар бар вагоншалар ара қашықтығы немесе осы вагоншалар мен электрлік тасығыш арасындағы қашықтық 3 метрден кем болмайды.

Басқа жүктер тиелген вагоншалардың болуына рұқсат берілмейді;

3) детонаторлар мен электр детонаторлар жабық қақпағы бар жанбайтын материалдан жасалған, іші ағашпен қапталған көлік құралымен тасымалданады. Бастамашыл құралдар бар қораптар, қалталар, кассеталар жұмсақ материалдармен төселіп, бір қатар биіктікке орналастырылады. Басқа ЖМ ернеуіне дейін тиеп, барлық көлік құралдарымен тасымалдауға болады;

4) ЖЗ контактілі электрлі тасығышпен жанбайтын материалдан жасалған қақпағы бар вагоншалар арқылы тасуға болады. Түйіршіктелген ЖЗ жанбайтын матамен жабуға болады;

5) ЖМ бар көлік құралдарының (қатардың) алды артында арнайы ажыратушы жарық белгілері болады және осы белгілермен шахтадағы (қазбадағы, кеніштегі) барлық жұмысшылар таныстырылады;

6) ЖМ тау қазбаларымен тасымалдау кезінде қарсы көлік жүргізушілер мен адамдар тоқтап, ЖМ бар көлік құралын өткізіп жібереді;

7) ЖМ тасымалдауға (жеткізуге) қатысы бар адамдар мен көлік құралдары жүргізушілері, қауіпсіз жұмыс жасау үшін арнайы нұсқаулықтан өтеді;

8) ЖМ рельстік көлік құралымен тасымалдау кезінде электровоз машинистен, жарғыштан немесе таратушыдан, ЖМ тасуға қатысты жұмысшыдан өзге тұлғалардың поезда болуына рұқсат берілмейді, еріп жүруші адамдар поезд соңындағы вагоншада орналасады. Поезға жаяу еріп жүруге, поезд жылдамдығы еріп жүрушілер жылдамдығынан артық болмаған кезде рұқсат беріледі;

9) ЖМ жабдықталған вагошаларда, контейнерлерде, құлыпқа жабылып, пломбаланған басқа да ыдыстарда, ЖМ қоймасымен тасымалдағанда, алып жүрушісіз тасымалдауға рұқсат беріледі;

10) ЖЗ (құрамында гексоген және нитроэфирі жоқ) участкелік сақтау пункттерінен жару жұмыстарын жүргізу орындарына, қауіпсіз тасымалдау шараларын сақтап, тиеп-жеткізу машиналары қалақшаларында тасымалдауға болады.

Ескерту. 82-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

83. Қолдан ашылатын қақпалы және шығыршықты теспеде ЖМ көтеріп-түсіру жұмыстарын төмендегі жағдайларды ескере отырып, жүргізуге болады:

1) жарылыс жұмыстарына қатысы жоқ тұлғалардың забойда болуына рұқсат берілмейді;

2) ЖМ көтеріп-түсіруді кемінде екі адам жүргізеді;

3) қақпа мен шығыршық автоматты түрде тежегіш құрылғылармен, ал жалғама ілгек - сақтандырғыш құлыппен жабдықталады;

4) ЖЗ көтеріп түсіру бастамашыл құралдардан бөлек жүргізіледі.

84. ЖМ шығыршық арқылы көтерілуші қазбаларға (пештерге) көтеріп-түсіру технологиялық регламентке сәйкес жүзеге асырылады.

4-тарау. ЖМ сақтау, пайдалану және есепке алу тәртібі

Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. ЖМ сақтау тәртібі

85. ЖМ бұл мақсатқа арналған арнайы бөлмелерде және жоба бойынша жабдықталған орындарда сақталады. ЖМ сақталу жоғалуын, ал сақтау шарты олардың бүлінуін болдырмайды.

ЖМ сақтау сейфтерін қоспағанда) осы Қағидалардың белгіленген талаптарына және жобалық құжаттамаға сәйкестігін бағалау жөніндегі комиссия пайдалануға қабылдайды, оған иесі ұйымның және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы өкілетті органның аумақтық бөлімшесі өкілдері кіретін қабылдау комиссия арқылы жүргізіледі. Қабылдау актімен ресімделеді.

Ескерту. 85-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

86. Әрбір тұрақты, уақытша, қысқа мерзімді стационарлық ЖМ қоймаларына, үлестіру камераларына осы Қағидалардың 6-қосымшасында көрсетілген нысан бойынша паспорттар әзірленеді.

Паспорттың бір данасы ЖМ қоймасы меңгерушісінің жұмыс орнында сақталады.

Ескерту. 86-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

87. Ғылыми және оқу ұйымдарда ЖМ осы мақсатқа арналған сейфтерде сақталады. Тұрақты пайдалануға рұқсаты бар ЖМ жаңадан жасалған ЖЗ немесе бастамашыл құралдармен бірге (бір сейфте) сақтауға рұқсат берілмейді. Электр детонаторлар мен капсюль-детонаторлар металл гильзаларда таңбалауды жүргізетін кәсіпорын таңбаланған ЖМ электр детонаторлар мен капсюль детонаторлар есебін жүргізеді, тұтынушыларға олардың мекенжайына жіберілген өнім нөмірлері туралы деректерді ұсынады.

88. ЖМ мен ЖЗ бар ашылған жәшіктер, қаптар, қораптар және контейнерлер сақтау орындарында қақпақмен жабылады немесе байланады. Электронды аспаптары бар ЖМ өнімдерінің зауыттық нөмірлерінің есебін жүргізуге рұқсат беріледі.

89. ЖМ қоймаларындағы ЖМ сақтағыштар құлыптанады, пломбыланады немесе мөр салынады. ЖМ бар қоймалары тәулік бойы күзетілетін жағдайда сақтауыштар пломбыланбайды немесе мөр салынбайды.

90. ЖМ пайдаланумен жүргізілетін жұмыстар алты айдан артық мерзімге тоқтатылған кезде қалған ЖМ тұрақты сақтау орындарына шығарады.

91. ЖЗ мен ЖМ сақтау және беру орындары бәрін өлшегіш жабдықтармен және сусымалы ЖЗ мен ЖМ, бау ұзындықтарын өлшеуге арналған өлшеуішпен жарақталады.

2-парагараф. ЖМ қабылдау, жіберу және есепке алу тәртібі

92. ЖМ сақталатын жерге жеткізілгенде кешіктірмей сақтау қоймаларына, алаңдарға орналастырылады, көліктік құжаттар, наряд жүк құжаттары немесе наряд-жолдама негізінде кіріске енгізіледі.

93. ЖМ кіріс және шығысының есебін ЖМ қоймасында осы Қағидалардың 7-қосымшасында көрсетілген нысан бойынша Жарылғыш материалдардың кіріс және шығыс есебі журналында және осы Қағидалардың 8-қосымшасында көрсетілген нысан бойынша Жарылғыш материалдарды беру мен қайтаруды есепке алу журналында қағаз және электронды форматта жүргізіледі.

ЖЗ сақтау орындары цифрлық және матрицалық кодты есептеу мүмкіндігін қамтамасыз ететін техникалық құралдармен, сондай-ақ ашып жазуға және сәйкестендіру деректерін ЖМ есепке алудың электрондық нысанда енгізуге мүмкіндік беретін бағдарламалық қамтамасыз етумен жарақталады.

94. ЖЗ өнімдерін дайындаушылардың жеке зауыттық нөмірлері жарғыштарға таратқан кезде Жарылғыш материалдарды беру мен қайтаруды есепке алу журналында тіркеледі.

Бастамашыл құралдардағы электр детонаторларды және металлдық қауыздағы капсюл-детонаторларды лазерлік таңбалау тәсілімен сәйкестендіру санымен немесе матрикалық әдіспен таңбалайды.

Сәйкестендіру деректері сандық немесе матрикалық кодта мынадай тәртіпте ашылып жазылады:

алғашқы екі сан – капсюл-детонаторларды дайындаушының нөмірін көрсетеді;

үшінші сан – капсюл-детонаторлардың дайындалған жылының соңғы санын көрсетеді;

төртінші және бесінші сандар – капсюл-детонаторлардың дайындалған айын көрсетеді;

алтыншы және жетінші сандар – капсюл-детонаторлардың дайындалған күнін көрсетеді;

сегізінші сан немесе әріп – капсюл-детонаторлардың дайындалған (таңбаланған) жабдық кодын көрсетеді;

тоғызыншыдан он үшінші сандар өнім нөмірінің ретін көрсетеді.

ЖЗ бар өнімдерді таңбалауда көрсетілген сәйкестендіру деректері жарушыға беру кезінде Жарылғыш материалдарды беру және қайтару журналының сәйкес бөлімдерінде тіркеледі.

Таңбалау сәйкестендіру деректерінің ЖЗ бар өнімді пайдаланудың барлық мерзімінде сақталуын және сәйкестендіру деректерін техникалық құралдармен есептеу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

Капсюл-детонатор таңбаланған дайындаушы нөмірі, жабдық коды дайындаушының тауарға ілеспе құжаттарында көрсетіледі.

Егер электрдетонаторлар мен капсюль-детонаторлардың металл гильзаларының құрылымдық өлшемдері оған бірыңғай сандық немесе таңбалау кодтарын лазерлі таңбалау әдісімен енгізу мүмкін болмаса немесе мұндай таңбалау енгізу нәтижесінде таңбалау және бұдан кейін пайдалану кезінде электрдетонаторлар мен капсюл-детонаторлар қауіптілігінің дәрежесі артатын болса бірыңғай сандық немесе таңбалау кодтарын ынтагерлік білдіру құарлдарына немесе оларыдң корпусына берік бекітілетін биркаларға (стикерлерге) салуға рұқсат беріледі.

Металл гильзадағы электрдетонаторлар мен капсюл-детонаторларға салынатын бірыңғай сандық немесе таңбалау кодтары, ЖЗ бар өнімдердің корпустары мен биркалары (стикерлері) ЖЗ бар өнімдерді пайдаланудың барлық мерзімі бойында бірыңғай деректердің сақталуын және бірыңғай деректерді техникалық құралдармен санау мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс.

Тиісті таңбалау ЖЗ қорабына, сондай-ақ ЖЗ бар өнімдер қорабы мен корпусына енгізіледі.

95. Есеп нысаны:

1) ЖМ кіріс және шығысы есебі журналының қағаз нұсқасы нөмірленіп, тігіліп, мөрмен немесе өнеркәсіптік қауіпсіздік саласының өкілетті органның аумақтық бөлімшесінің пломбасымен бекітіледі.

Қағаз және электрондық журналды ЖМ берілуі жүргізілетін базистік және шығыс қоймалардың меңгерушілері жүргізеді.

ЖМ әрбір атауы бөлек есептеледі.

ЖМ қалдықтары әрбір атаулары бойынша есептеледі және ағымдағы тәулік соңына қағаз және электронды журналға тіркеледі. Журналға тәулігіне саны өзгерген ЖМ тіркеледі;

2) ЖМ беру мен қайтаруды есепке алудың қағаз нұсқадағы журналы нөмірленіп, тігіліп, мөрмен немесе өнеркәсіптік қауіпсіздік саласының өкілетті органының аумақтық бөлімшесінің пломбасымен бекітіледі.

Журналды ЖМ берілуі жүргізілетін немесе қалған қалдық қабылданатын қоймалар мен тарату камераларында қойма меңгерушісі мен үлестірушілер жүргізеді.

Әрбір тәулік соңына есеп жүргізіліп, қанша және қандай (атауларымен) ЖМ жұмсалғаны, сызықшаның астында шығыны тіркеледі (жіберілген жарғыш материалдар қайтарылғаннан шегергенде). Журналмен бөлінген, тәулік бойына жұмсалған ЖМ, ЖМ беру мен қайтаруды есепке алу журналында күнделікті енгізіледі (жазылады).

Жаппай жарылыс жүргізгенде тікелей жұмыс орнында ЖМ таратуға және қайтаруға, арнайы дайындалған ЖМ беру мен қайтаруды есепке алу журналында ресімдеу арқылы рұқсат беріледі. Жоғарыдағы көрсетілген ЖМ шығын мәліметтері ЖМ қоймасындағы журналда тіркеліп, 7, 11-бағанға жұмыс орнына жеткізген адам қол қояды.

ЖМ қозғалысы учаскелік сақтау пункттерінде осы Қағидалардың 9-қосымшасында көрсетілген үлгіге сәйкес Жарылғыш материалдарды беру мен қайтаруды есепке алу журналында жазылады;

3) осы Қағидалардың 10-қосымшасында көрсетілген үлгіге сәйкес наряд-жүк құжаты жарылыс материалдардың сақталатын бір орнынан мынадай орынға дейін жіберілуіне қызмет етеді.

Төрт данада жасалып, басшы мен бас бухгалтер қол қойып, белгіленген реттік саны, берілген мерзімі және алушының атауы көрсетіліп тіркеу Кітапбында белгіленеді.

Наряд-жүк құжатты бухгалтерия ЖМ алушыға сенімхатпен қоса қоймаға ұсыну үшін береді.

Наряд-жүк құжатының бір данасы қоймада сақталады, алушыға жолдама құжаты ретінде беріледі, екі дана алушының сенімхатымен бухгалтерияға беріледі. Бір данасы бухгалтерлік жүргізуде жарылғыш материалының қоймасынан есептен шығару үшін, ал екіншісі есептеу кезінде немесе растама ретінде алушыға жіберіледі.

ЖМ бір қоймадан екінші қоймаға берген кезде, бір мекемеге тиесілі наряд-жүк құжаты үш данада жазылып беріледі. Қойма меңгерушісі ЖМ беріп, екі данасын қоймада қалдырады, бір данасы алушыға жолдама құжаты ретінде береді.

Бір қоймадан екінші қоймаға ЖМ жеткізген кезде, ЖМ алған жеткізуші және қойма меңгерушісі (таратушы) жарылыс материалдарды бергенде, наряд-жүк құжатында ЖМ алғанына және берілгеніне қол қояды.

Жеткізушілерге ЖМ учаскелік сақтау пункттеріне тасымалдауына қоймадан наряд-жүкқұжаты арқылы жіберіледі. Бұл жағдайда наряд-жүк құжатына жарылыс жұмыстарының мекеме жетекшісі немесе ауыстырушы тұлға екі данаға қол қояды. Қойма меңгерушісі (үлестіруші) талап етілген ЖМ жіберіп, наряд-жүк құжатының бір данасын қоймада сақтайды, екіншісі жеткізушіге жолдама құжат ретінде беріледі;

4) осы Қағидалардың 3-қосымшасында көрсетілген жарылыс жұмыстарының өндірісіне наряд-жолдама жарғыштарға (шебер-жарғыштар) ЖМ жіберілуіне қызмет етеді.

Жарылыс жұмыстары жүргізіліп жатқан учаскеде бақылаушы адам наряд-жолдамаға қол қояды.

Газ немесе шаң қауіпті шахталар мен кеніштерде, наряд-жолдамаға жарылыс жұмыстары жүргізіліп жатқан жердің учаске бастығы немесе жарылыс жұмыстар мен желдету қызметі жетекшісінің орынбасары қол қояды және ұйымның техникалық жетекшісі қол қояды. Жарылыс жұмыстарынан кейін жарғыштың (шебер-жарғыш) атына жазылған наряд-жолдамасына жұмысқа жетекшілік еткен қадағалау тұлғасы наряд-жолдамасында жарылыс материалдарының дұрыс шығынын тағайындап, қол қоюмен растайды. ЖМ қалғанын және жұмыстың соңына жарғыштар наряд-жолдамасын ЖМ қоймасына (үлестіру камералары, учаскелік сақтау пункттері) жеке өткізеді.

Бұрын алынған ЖМ шығынның есебін бермеген жарғыштарға (шебер-жарғыш) ЖМ берілмейді.

Наряд-жолдаманы тарату және Жарылғыш материалдардың қайтарылу есебінің журналына ЖМ таратылуының жазылуына негізделеді, ал жұмыс аяғында толтырылған Жарылғыш материалдарды беру мен қайтаруды есепке алу журналында есептен шығарады.

Ескерту. 95-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

96. ЖЗ (олардың компоненттері) көлік құралдарының, оның ішінде көліктік-зарядтық машиналардың ауысымдық тұтынуынан артық емес мөлшерде беруді ЖМ қоймасының (жарылмайтын компоненттерді дайындау пункті немесе компоненттерді сақтау қоймасы) персоналы жарғыштар (жеткізушілер) ауысым басында ұсынатын және ЖМ наряд-рұқсаттамасы немесе наряд-жолдамасымен қалдырылатын, жарылыс жұмыстарының жетекшісі мен ұйымның бас бухгалтері қол қойған ілеспе хат бойынша жүргізеді.

Тиеу люктерінің қақпақтары мен көліктік-зарядтау машиналары дозаторларының нүктелері ЖЗ берген қойма меңгерушілерінің (үлестірушілердің) ЖМ қоймасында жүргізушілердің (жеткізушілердің) қатысуымен пломбыланады.

Ілеспе хат ауысымның әр автомашинасы жүргізушісіне жазылып беріледі және оған сәйкес аға жарушы блокқа келген автомашинада пломбының болуын тексереді, ЖЗ түсіріп болған соң оларды алғандығын ілеспе хатта қол қоюмен растайды. Ілеспе хаттың жыртылмалы талоны аға жарушыға беріледі.

Ілеспе хаттар мен ілеспе хаттардың жыртылмалы талондары ауысым соңында ЖМ қоймасына немесе карьердегі ЖМ қоймасының учаскелік үлестірушісіне өткізіледі және наряд-рұқсаттаманы жабу мен ЖМ беру мен қайтаруды есепке алу журналына сәйкес жазба жүргізу үшін қызмет етеді.

Зарядтау машинасында ЖЗ (оның құрауыштары) қалдығы болған кезде зарядтауды аяқтағаннан кейін ЖЗ жазылып берілген аға жарушы ілеспе хатта тек ЖЗ блокта пайдаланған санын ғана алғанын растайды, дозаторлардың түсіргіш иірмектерін пломбылайды.

Машина жүргізушісі (жеткізуші) жарылыс жұмыстардың басшысымен қайта ресімделген ілеспе хат бойынша ЖЗ қоймаға қайтарады. Аға жарушы ұңғымаға зарядталған ЖЗ санына ілеспе хатта растағаннан кейін учаскелік үлестірушіге зарядтау автомобильдерінің түсіргіш иірмектерін пломбылауына рұқсат беріледі.

Ескерту. 96-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

97. Кіріс-шығыс құжаттарында қарындашпен жазуға, түзетулерге, өшірулерге рұқсат берілмейді және өшірілген жазуларды түзетулер жаңа сан қоюмен жасалады. "Жарылғыш материалдарды беру мен қайтаруды есепке алу журналының" 4 және 9-бағандарында осы журналдың 4 және 9-бағандарының басып шығарылған электрондық нұсқасының сәйкес ақпаратын желімдеуге рұқсат беріледі. Әрбір түзетуді енгізген тұлға түсіндіріп жазады.

95-тармақта санамаланған қағаз кіріс-шығыс құжаттар ұйымда үш жыл, электрондық – 5 жыл сақталады.

98. ЖМ қоймасына наряд-жолдамаға және наряд – жүк құжатына, ЖМ жіберілуіне қол қоюға рұқсаты бар тұлғалардың қол қою үлгілері ұсынылады. Қол қою үлгілерін мекеменің техникалық жетекшісі бекітеді. ЖМ құжаттары басқа адам қол қойған жағдайда рұқсат берілмейді.

99. ЖМ үлестіру камераларындағы реттік саны ЖМ қоймасы үшін белгіленгендерге сәйкес болады.

100. ЖМ базистік қоймасында жарылыс жұмыстарын жүргізуге қажетті ЖМ жарғыштарға (шебер-жарғыштарға) беру және ЖМ қалдықтарын қабылдау операцияларын жүргізуге болады.

101. ЖМ алу үшін теміржол станциясына, кемежайға, басқа көлік пунктіне келгенде қабылдаушы адам сенімхатпен және қаруланған күзетпен жіберіледі.

ЖМ теміржол вагондарында сақтауға жол берілмейді.

Ескерту. 101-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-параграф. ЖМ есепке алуды, сақталуын және бар-жоғын тексеру тәртібі

102. Қоймадағы жарылғыш матариалдардың дұрыс сақталуын, есебін және қоймада болуын ұйым басшысы тағайындаған адамдар ай сайын және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы өкілетті органның мемлекеттік инспекторы кезең сайын тексереді.

103. Тексерілген кезде ашылмаған жәшіктерді, қаптарды, пакеттерді, қораптарды және контейнерлерді пломбасы бүтін болған кезде ашпауға болады.

104. Ашылған жәшіктердегі электр детонаторлар, капсюл-детонаторлар, пиротехникалық реле саны, басқада бастамашыл құралдар қойманың тамбурында, бөлек камерада немесе қойма сыртында тексеріледі. Бұл жағдайда өнімдерді осы Қағида талаптарына жауап беретін үстелге шығарылады.

105. ЖМ кемдігі немесе артықтығы анықталған жағдайда ұйым басшысына, өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне және аумақтық ішкі істер органдарына бір тәулік ішінде жазбаша (ерікті түрде) хабарланады.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі жазбаша түрдегі хабарламаны алғаннан кейін екі сағат ішінде ЖМ кемдігі немесе артықтығы анықталған оқиғасы туралы аумақтық ұлттық қауіпсіздік органына хабарлайды.

Ұйым ЖМ жетіспеуін немесе артылып қалуының жағдайы мен себептерін анықтау үшін:

1) өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесін;

2) аумақтық ішкі істер органдарын;

3) аумақтық ұлттық қауіпсіздік органдарын тартумен құрамы 5 (бестен кем емес) адамнан тұратын комиссия құрылады.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі, аумақтық ішкі істер және ұлттық қауіпсіздік органдары хабарламаны алған сәттен бастап бір тәулік ішінде ЖМ жетіспеуін немесе артылып қалуының жағдайы мен себептерін анықтау комиссиясының құрамында қатысатын тұлғалар туралы ұйымның басшысына хабарлайды.

Жоғарыда көрсетілген мемлекеттік органдардың бірі кандидатураларды бермеген немесе нақты болмаған жағдайда комиссия жұмысқа кіріседі. ЖМ жетіспеуін немесе артылып қалуының жағдайы мен себептерін анықтау туралы комиссияның жұмысы аяқталған сон акт (еркін түрдегі) жасалады.

Ескерту. 105-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-параграф. ЖМ жұмыс орындарында сақтау тәртібі

106. Жұмыс орнына жеткізілген ЖМ, қалтада, кассеталарда немесе зауыттық қаптамада болады. Барлық жағдайда ЖЗ және бастамашыл құралдар бөлек сақталады.

107. Жұмыс орнындағы ЖМ, оқталған теспелерді, ұңғыларды күзетсіз қалдыруға рұқсат берілмейді. Қадағалау тәртібі технологиялық регламентпен белгіленеді.

Жарылыс жұмыстары тұрғылықты жерлерде немесе ғимараттың ішінде (құрылыс) жүргізілгенде, ЖМ бөлек күзетілетін бөлмеде орналасады.

108. ЖМ жер астындағы қазбалардағы учаскелік пунктерде, құлыпталған қораптарда немесе контейнерлерде (сейфтерде) орналастырылған жағдайда, тұрақты бақылаусыз (күзетсіз) сақталу орындарында жайғастыруға рұқсат беріледі.

109. ЖМ жұмыс орындарындағы қауіпті аймақтан тыс және ауысымдық қажеттілікте қауіпті аймақ аумағындағы жерлерде оқтар алдында, жаппай жарылыс жүргізілетін қауіпті аймақтағы оқтауға дайындалған, күзетші бақылауындағы бастамашыл құралсыз және соққышсыз ЖЗ қоспағанда, екі тәуліктік тұтыну мөлшерінде сақтауға болады.

Ескерту. 109-тармаққа орыс тілінде өзгеріс енгізілген, қазақ тілінде өзгеріс енгізілмейді - ҚР Инвестициялар және даму министрінің 23.12.2015 № 1221 (алғаш ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

110. ЖЗ оқталатын көлікте (жылжымалы оқтау шеберханасы және перфораторлық зерттеу бекетінен бөлек) тәуліктен артық сақталуға рұқсат берілмейді.

111. Шахта оқпанында, ұңғыма аузында (тоннельдерде) тереңдету кезінде ауысымға керекті ЖМ мөлшерін, шахта оқпанынан немесе аузынан ұңғыма (тоннель), ғимараттан және жер бетіндегі құрылыстардан ара қашықтығы 50 метрден жақын болмайтын күркеде немесе бастырмаларда сақтауға рұқсат беріледі.

5-тарау. Жарылыс жұмыстарын жүргізу және ЖМ сақтау кезінде қауіпсіз қашықтықтарды анықтау тәртібі

Ескерту. 5-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

112. Жарылыс жұмыстары өндірісі кезінде адамдарға арналған қауіпсіз қашықтық жобамен немесе паспортпен белгіленеді.

Қауіпсіз қашықтық әр түрлі зақымдау факторларының ең жоғарғысына сәйкес қабылданады.

Ескерту. 112-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

113. Жарылыс жұмыстары кезінде ғимараттар мен құрылыстардың бүлінбеуіне, қалыпты жағдайда жұмыс жасауына, сейсмикалық кері әсерін болдырмауға ЖЗ қажетті мөлшері қабылданады.

114. Жер бетінде бірнеше ЖМ нысандары (қойма, ашық алаңдар, ЖЗ дайындау және жасау пункті) орналасқанда, олардың арасында нысандардағы ЖМ жару кезіндегі детонациялық қозғалыстың берілмеуін қамтамасыз ететін ара қашықтық сақталады. Қауіпсіз ара-қашықтық осы Қағидалардың 11-қосымшасына сәйкес анықталады.

115. Адамдарды, ғимараттарды, құрылыстарды талқандау және бұзу әсері бар ауа толқынынан қорғау үшін жарылу қаупі бар жерлерді (ЖМ сақтау), қауіпсіздікті қамтамасыз ететін қашықтық, қауіпті аймақтар осы Қағидалардың 11-қосымшасына сәйкес белгіленеді. Бұл ретте қауіпсіз қашықтықты жарылыс орындарына, ЖМ қоймасына, ЖЗ сақтау алаңына, бастамашыл құралдар және ату жару аппараттары орнына, ЖМ құралдарының тиеп-түсіру, тоқтау орындарына және басқа осындай нысандарға сәйкес анықтайды.

116. Ашық жерлердегі жарылыс жұмыстары кезіндегі қауіпсіз қашықтық осы Қағиданың 2-қосымшасындағы жарылыс жұмыстарының түрлері мен әдістері кестесінде көрсетілген шамадан кем болмай қабылданады.

6-тарау. ЖЗ кептіру, ұсақтау, елеу, қабықшасын жарылғыш заттармен толтыру және еріту тәртібі

Ескерту. 6-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

117. ЖЗ кептіру, ұсақтау, елеу, сыртқы қабықшасын ЖЗ толтыру және еріту жұмыстарын осы мақсаттарға жобалап салынған ғимараттарда, ЖМ қоймасының аумағында немесе сыртында орналасқан, оның ішінде ЖМ дайындау ғимаратында немесе бастырмасы бар ашық алаңда жүргізуге болады. Көрсетілген операциялар жасалған кезде ЖМ дайындау ғимаратында бір мезгілде 3 тоннадан артық ЖЗ болмайды.

118. Кептіру, ұсақтау, ЖЗ елеу және ашық ауада сыртын толтырылуы ауа райы құрғақ кезінде жүргізіледі.

119. ЖЗ патронды ылғалдылығы 1,5 пайыз (бұдан әрі – %) дейін аммиак селитралы негізде кептіруге зауыттық қабықшасында рұқсат беріледі. Ылғалдылығы 1,5 % асқанда оларды жайып кептіреді. Ауа температурасы ЖЗ кептіру үшін бөлмелердің ішінде Цельсийдін 50 градусынан (бұдан әрі – ⁰С) жоғары болмайды. Түтінді күкіртті кептірген кезде температурасы 40 ⁰С жоғары болмайды.

Бөлмедегі үстел және сөрелер үстінде орналастырылған ЖЗ қыздырып кептіргенде, қыздыру беті мен қыздырғыш ара қашықтығы 1 метрден кем болмайды.

120. Өнеркәсіптік ЖЗ кептірген кезде жылу тасымалдағышы (ауа) 60 ⁰С температурадан жоғары емес ауа кептіргіштерін (шкафтар, камералар) пайдалануға рұқсат беріледі.

ЖЗ, сенсибилизирленген тротил және сенсибилизирленген нитроэфирі бар ЖЗ үшін температура - 30 ⁰С.

Калориферлі ауа үрлегішті оқшауланған жеке бөлмеде немесе жалғастыра салынған жерлерге орналастырады.

121. Гексоген және нитроэфирлерді ЖЗ ұсақтауға рұқсат берілмейді.

122. Жер үстілік қоймаларда зауыттық қаптамадағы ЖЗ еріту орындарындағы ауа температурасы 30⁰С немесе ЖЗ жер асты ЖМ қоймаларында ерітеді. Еруді бақылау үшін әрбір партияның түскен уақыты және шығысы жазулары жүргізіледі.

7-тарау. ЖМ жою тәртібі

Ескерту. 7-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

123. ЖМ жою технологиялық регламентке сәйкес ұйымның техникалық басшысының жазбаша өкімі бойынша жару, өртеу немесе суда еріту түрінде жүргізіледі.

Ұйым әрбір жойылатын ЖМ жоспарлаған күні мен ЖМ жоятын орны туралы өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне жазбаша (ерікті түрде) хабарлайды.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі осы ЖМ жою туралы хабарламаны алғансын екі сағат ішінде аумақтық ішкі істер мен ұлттық қауіпсіздік органына хабарлайды.

Ұйым ЖМ толық жойылғанын қамтамасыз ету үшін:

1) өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесін;

2) аумақтық ішкі істер органдарын;

3) аумақтық ұлттық қауіпсіздік органдарын тартумен, тиісті операцияларды орындайтын персонал, осы жұмыстардың жетекшісі құрамы 5 (бестен кем емес) адамнан тұратын комиссия құрылады.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі, аумақтық ішкі істер және ұлттық қауіпсіздік органдары бір тәулік ішінде ЖМ жою туралы хабарламаны алған соң ЖМ толық жойылуына бақылауды қамтамасыз ету үшін комиссия құрамына қатысатын тұлғалар туралы ұйымның басшысына хабарлайды.

Жоғарыда көрсетілген мемлекеттік органдардың бірі кандидатураларды бермеген немесе нақты болмаған жағдайда комиссия жұмысқа кіріседі.

ЖМ жойылғаннан кейін комиссия ЖЗ өнімдерінің толық жойылғанына көз жеткізеді.";

Әрбір жойылған ЖМ саны және жойылған ЖМ атауы, себебі және жою тәсілі көрсетілген акт (еркін түрдегі) жасалады. Акт екі данада жасалады, актінің бір данасы ЖМ қоймасында сақталады, екіншісі ұйымның бухгалтериясына жіберіледі.

Ескерту. 123-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

124. ЖМ жоятын орын жобаға сәйкес жабдықталады.

125. ЖМ жою кезінде:

1) ЖМ алаңдарда қысқа мерзімде (тәуліктің жарық кезінде) сақтауға;

2) ЖМ жабдықталған автомобильдерде сақтауға рұқсат беріледі.

126. Жарумен жою сапалы ЖМ көмегімен жүргізіледі: патрондалған ЖЗ бумамен жойылады, ал детонаторлар, детонациялық сымдар және пиротехникалық релелер кез келген қаптамада жерге көміліп немесе жарылмаған өнімдерінің шашылуын болдырмайтын басқа тәсілдер арқылы жойылады.

127. Жару арқылы бір қабылдауда жойылатын ЖМ саны мен жою орны полигонның жобалау құжаттамасында анықталады. Бұл ретте бір мезгілде жарылатын сыртқы зарядтардың шамасы 20 кг аспайды.

128. Ұнтақ тәріздес және ұсақ түйіршік ЖЗ қалыңдығы кемінде 200 миллиметр (бұдан әрі – мм) тегіс қабатты ұсақ жыныстармен жойылады.

129. ЖЗ мен бастамашыл құралдар бір мезгілде жоюға болмайды.

130. Жарылуға берілмейтін ЖМ өртеу арқылы жойылады. Детонаторларды және олары бар өнімдерді өртеу арқылы жоюға рұқсат берілмейді.

ЖМ өртегенде қауіпсіз қашықтықтар, тиісті мөлшердегі ЖЗ жарғандағыға сәйкес есептеледі.

131. ЖМ өртеу ауа райы құрғақ кезде бекітілген пайдалану ережесіне сәйкес жүргізіледі.

132. ЖЗ (от өткізгіш және детонациялық сымдар) өртелінеді, бір ретте 20 кг артық өртеуге рұқсат берілмейді. Күкіртті өртеген кезде олар соқпақпен ені 30 сантиметрден (бұдан әрі – см) аспайтын, 10 см қалыңдық қабатымен және арасы 5 метрден кем болмайтындай етіп төгіледі. Бір уақытта өртеген кезде күкірттік соқпақ үшеуден аспайды.

ЖЗ патрондары өртелген кезде бір-біріне тимес үшін бір қатар болып төселеді.

133. ЖМ олардың ыдысында өртеуге рұқсат берілмейді. ЖЗ өртер алдында ішінде бастамашыл құралдар болмағанына көз жеткізіледі. Бұдан пайдаланылмайтын жәшіктер, қораптар, қағаздар, қаптар және тағы басқалардың іші ЖЗ мен бастамашыл құралдар тазартылып олардан бөлек өртеледі.

134. ЖМ бар отты тұтандыру үшін жел жақ бетінен өт өткізгіш шнур жүргізіледі немесе оңай тұтанатын материалдан ұзындығы 5 метр кем емес соқпақ жасалады. Тұтандырғаннан кейін жарғыш тез арада қауіпті аймақтың сыртына немесе қорғаныш панасына жасырынады.

Тұтандыру дайындық жұмыстарынан және адамдарды қауіпсіз жерге шығарғаннан кейін ғана жүргізіледі.

135. ЖМ өртеген кезде тағы да жанармай құймау үшін отты қатты жағады. ЖМ бар от толық жанып болғанша, өртеген орынды тексеруге рұқсат берілмейді.

136. Суға шыдамды емес аммиакті селитра негізіндегі ЖЗ және түтінді күкіртті суда ертуге рұқсат беріледі.

Ерітуді бөшкеде және басқа ұқсас ыдыстарда жүргізуге рұқсат беріледі.

Ерітілмеген тұнбаны жинап өртеу арқылы жойылады.

137. Аммиакті селитра негізіндегі аммиакті селитра мен ЖЗ металл ыдыстарда, құрамында мыс, мырыш, кадмий бар ыдыстарда ерітуге рұқсат берілмейді.

138. Алып тасталды – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

8-тарау. Жару тәсілдері

Ескерту. 8-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Электр детонаторларды пайдалана отырып жару тәртібі

139. Барлық электр детонаторларды жіберу алдында ЖМ қоймалары бөлмелерінде немесе ашық жердегі бастырмалар астында технологиялық регламентке сәйкес тексеріледі.

Электр детонаторларды тексеру, жарылыс болған жағдайда адам жарақатын болдырмауға көмектесетін қалқан немесе арнайы құрылғы артына, арнайы темір құбырға орналастырылады. Электр детонатор өткізгіштерінің кедергісі тексерілгеннен кейін олар қысқа тұйықталады және жарылыс жүйесіне қосылғанға дейін осы қалыпта қалады. Осы операцияны орындау кезінде тексерушінің жұмыс орнындағы үстел үстінде электр детонатор саны 100 аспайды.

140. Төмен, жоғары немесе адасқан қарсыласу табылған кезде электрдетонаторлардың барлық партиясы жарамсыз деп танылып дайындаушыға жарамды ету үшін қайтарылады.

141. Электрлік жарылғыш жүйелерінде бүлінбеген айырма және сенімді жалғама болады.

Өткізгіштердің шеті және кабельдер мұқият тазаланады, тығыз қосылады, жалғағыштар арнайы қыстырғыштың немесе басқа құралдардың көмегімен ажыратылады.

142. Қысқыштарды электр детонаторлармен бірге дайындаушы жеткізеді.

Газ немесе шаң қауіпті шахталардағы электр детонаторлар және электрлік жарылыс жүйесінің жалғамалары тек контактілі қысқыштар арқылы жалғанады.

143. Электрлік жарылғыш жүйесі екі өткізгіштік. Суды, жерді, құбырларды, рельстерді, арқандарды және тағы басқа өткізгіш ретінде пайдалануға рұқсат берілмейді. Оқтар алдына жарғыш жарылғыш магистралды, қосылғыш өткізгіштерді қарап жүйенің жарамдылығына көз жеткізеді.

144. Жарылу желісінің сымдарын басқа мақсаттарға пайдалануға, жарылғыш магистралдар мен басқа мақсаттарға арналған кабель сымдарымен бірге қосуға рұқсат берілмейді.

145. Электр жарылғышта ертеде дайындалған электр детонатор шынжырларын пайдалаунға рұқсат берілмейді.

146. Газ бен шаң қауіпті шахталарда (кеніштерде) мыс сымы бар электрлік детанаторлар ғана пайдаланады. Осы талаптар электрлік жарылу жүйесіндегі жалғамалар мен магистралды өткізгіштерге де (кабелдерге) таралады.

147. Электрлі жарылу жүйесі бағытындағы тоқ көздерін немесе қуатқа тоқты қосу құрылғысын жөндеуге болмайды.

148. Жарылыс жүйесін орнатып, қараған соң оның өткізгіштігі тексеріледі.

Тұрақты жарылыс магистралы жарылыс орнынан 100 метрден артық емес қашықтықта қалып қояды.

149. Ұңғымалық және камералық зарядтарды жару алдында барлық электрлі жарылыс жүйесінің ортақ кедергілері есептеледі, кейін қауіпсіз қашықтықтан электр өлшегіш аспаптармен өлшенеді. Өлшенген және есептік бірліктері алшақтығы 10 % артық болғанда, электрлі жарылыс жүйесінің есептік кедергісінен ауытқулары түзетіледі.

Электрлі жарылыс жүйесінің кедергісін өлшеу мүмкін болмағанда, жарылыс жұмыстарын басқарушы – қадағалаушы тұлғаның рұқсатымен, жалғаманың барлығына көз жеткізумен жарылыс жүргізуге болады.

150. Жарылыс жасаушы қуат көзі қауіпсіз жерден беріледі. Жарғыш құрылғы магистралды электрлік жарылу жүйесінің өткізгіштерінің қосуға арналған клеммамен жабдықталған.

Электрлік жарылу жүйесінің өткізгіштерін жарғыш құрылғымен қосу жарғыш қалқаны ішінде жүргізіледі.

Бірігіп жару жұмыстарында қуат көзінің берілуі жетекшінің белгісімен жүргізіледі.

151. Электрлік жарылу жүйесінің жөнделген бөлігінің ұштары келесі электрлік жарылу жүйесінің өткізгіштеріне қосылуға дейін өзара қысқа мерзімге тұйықталады.

Электрлік жарылу жүйесінің жөнделген бөлігінің ұштарын келесі өткізгіштері өзара тұйықталғанша жүргізуге болмайды.

Магистралды электрлік жарылу жүйесінің өткізгіш ұштары жаруға заряд беру аспаптарының немесе құрылғыларының қосқыштарына қосылғанға дейін өзара тұйықталады.

Қосалқы электр детонаторлар қолдану кезінде негізгі және қосалқы электрлік детанатор өткізгіштерінің ауысып кетпеуі үшін оларды бөлек орап қояды, жарылыс соңынан кейін бөлек бумаларға орайды. Жалпылама жару кезінде негізгі және қосалқы элетрлік жару жүйесі өткізгіштері таңбаланады.

152. Электрлік жару жүйесін орнату аумағындағы барлық электрлі қондырғылардан, кабельдерден, контактілік, ауа өткізгіштерінен және басқа электр қуаты көздерінен (сонымен қоса қауіпті электрмагниттік сәуле көздерінен), электрлік жарылыс желілерінің монтаждау орнынан кемінде 200 метр қашықтықта ажыратылады.

Жер асты жағдайындағы жару жүйесі аумағына жару жүйесі орнатылып жатқан қазбалар да қосылады.

Жер бетіндегі жару жүйесі аумағына, электр ток өткізгіш биіктігіне қарамастан, жару жүйесі сұлбасынан 50 метр, ұңғымаларда ату-жару жұмыстарында 10 метрден артық шектелу контур жатады.

Қажетті жағдайларда техникалық басшы бекіткен, адасқан токтардан қорғау шаралары қолданылады (қорғанышы бар электр детонаторлар қолдану, өткізгіштердің қайта пайдалануын болдырмау, арнайы қысқыштарды міндетті түрде қолдану, өткізгіштердің байлануын болдырмау).

Жер асты жағдайында электрлік жару жүйесін орнату кезінде адасқан токтардан қорғау шараларын қолданып, электрлік жару жүйесін орнату аумағындағы жергілікті желдеткіштерді, заряды 42 вольттан аспайтын шамдарды ажыратпауға болады.

153. Жару магистралдары өндірулерде электр кабельдерін орналастыру жағына қарама-қарсы жаққа төселеді. Бұл қағиданы орындау мүмкін болмаған жағдайда магистраль электр желілерінен 0,3 метрден жақын емес қашықтықта төселеді.

154. Жару құрылғылары оларға бөгде адам кірмейтін орындарда сақталады.

155. Электрлік жарылысты негізгі немесе жарық көздері арқылы жаруға, арнайы қондырғы болмаған жағдайда рұқсат берілмейді.

156. Электр детонаторларды қолданып жарылыс жүргізгенде, жарғыштың қорғаныш артынан электрлік жару жүйесін ток көзінен ажыратып және өзара тұйықтап, 5 минут уақыт өткеннен соң шығуына болады.

157. Егер заряд бергенде жарылыс болмаса, жарғыш электрлік жару жүйесінен жару аспабын (ток көзін) ажыратып, өзара тұйықтап, жару аспабы (жару аспабы орналасқан қораптың) кілтін алып және осыдан соң жарылмау себебін анықтайды. Қолданылатын электр детонаторлардың түріне қарамастан, 10 минут уақыттан ерте қорғаныш артынан шығуға болмайды.

158. Жару құрылғыларын жарғышқа берер алдында пайдалану бойынша нұсқаулыққа сәйкес ток импульсінің дамуына, газ және шаң жарылуға қауіпті шахталарда – ток импульсі ұзақтығына тексеріледі.

159. Көмір, тақта тас шахталарында, геологиялық барлау, газы және шаңы жарылу қаупі бар нысандарында, тұрақты жару пункттерінің жару құрылғыларын орнату орындарында он бес күнде бір реттен кем емес уақытта тексеріледі.

2-параграф. Электр жалынымен және жалынмен жару тәртібі

160. Электр жалынды жарылыс осы Қағидалардың 8-тарауы 1-параграфтың талаптарын ескере отырып, жүргізіледі. Зарядтарды бастамашы электр жалынды және жалынды тәсілдерін жер бетінде және ол тек электр немесе басқа, оның ішінде бастамашы электр емес желілерімен алмастырылуы мүмкін болмаған жағдайларда ғана пайдалануға рұқсат беріледі.

161. Зарядтарды бастамашы электр әдісімен мүмкін болмағанда ғана бастамашы жалынды әдісін қолдануға болады. Зарядтарды бастамашы электр жалынды және жалынды тәсілдермен жару технологиясын пайдалану қажеттілігін жобалаушы ұйым негіздейді және жоба сараптамасын жүргізген кезде жарылыс жұмыстары саласында аттестатталған ұйымның (бұдан әрі - аттестатталған ұйым) сараптау қорытындысымен расталады.

162. Жанатын және бақылайтын түтіктерді бықсыған пілтемен, от өткізгіш сыммен немесе арнайы аспаптармен жандырады. Жалғыз зарядты жару үшін түтікті тұтандыруға сіріңке қолдануға болады.

163. Жалынмен жару кезіндегі жандыру түтігі ішіндегі от өткізгіш сым ұзындығын, жарғыштың қауіпсіз қашықтыққа ұзаруын немесе қорғаныш артына орналасуын қамтамасыз ететіндей уақытқа есептеледі.

Әрбір жандыру түтігінің ұзындығы 1 метрден кем болмайды, от өткізгіш түтігі теспеден кемінде 25 см шығып тұрады.

164. Бес және одан көп түтікті жандыру кезіндегі жер бетіндегі жандыруға кеткен уақытты бақылау үшін, капсюль-детонатордан жасалған бақылау түтігі орналастырылады. Бақылау түтігін бірінші жағады, оның от өткізгіш сымының от өткізгіш байламның ұзындығы 40 см кем және пайдаланылатын түтіктердің от өткізгіш сымының ең қысқасынан 60 см кем болмайды.

Түтікті тұтандырғаннан кейін немесе капсюль-детонаторлы бақылау түтігін жарған соң (бақылау бауының бөлігі тұтанған соң), сондай-ақ бақылау бауы бөлігі өшкен кезде барлық жарғыштар қауіпсіз жерге немесе қорғаныштың артына қойылады.

165. Жер бетінде жару кезінде бақылау түтігі бірінші жану түтігіне 5 метрден жақын, жарғыштар шегіну жолында орналасады.

166. Дәрілік зарядтарында жандыру түтігі от өткізу сымы, зарядтың ЖЗ жанаспайды.

167. От өткізу сымын ширатуға болмайды. Қосалқы жандыру түтіктерін бір уақытта тұтандырады.

168. Жарғыш жарылған зарядтардың есебін жүргізеді. Егер осы талаптарды орындау мүмкін болмағанда немесе кейбір заряд жарылмай қалғанда, қорғаныштан соңғы жарылыс өткен соң 15 минут кем емес уақыт өткен соң шығуға болады.

Істен шықпағанда соңғы жарылыстан 5 минуттан кейін қорғаныштан шығуға болады.

3-параграф. Құрамдас бастамашылық ету тәсілінің тәртібі

169. Жалғану бөліктері болмағанда зарядтарға құрамаластырылған бастамашы амалдары – электрлік (электр детонатор), электрлік емес бастамашы құралдары (толқынды) және детонациялық байлам қолданылады.

Детонациялық байламды толқынды капсюльдық электр детонаторға жалғау және қуаттарды жару жұмыстары осы Қағидалардың 8-тарауның 1, 2, 3 және 4-параграфтардың талаптарына және электрлік емес бастамашы құралдарын пайдалану жөніндегі бойынша ңұсқаулық талаптарына сәйкес жүргізіледі.

4-параграф. Детонациялық байламды (детонациялық таспаны), сондай-ақ электрлік емес бастамашы ету құралдардың және электронды детонаторлар көмегімен жару тәртібі

170. Детонациялық байламмен жұмыс жасау (кесу, пиротехникалық релені жалғау) оны пайдаланудың нұсқаулығында көрсетілген амалдармен жүргізіледі.

Негізгі және қосалқы жүйенің детонациялық байламмен жару барлық жағдайларда бір бастамашы арқылы жүргізіледі.

171. Электрлік емес бастамашы құралдарды пайдаланатын жару жұмыстары оларды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 171-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

172. Электрондық детонаторларды пайдаланумен жарылыс жұмыстары оларды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

9-тарау. Соққыштарды, тұтандырғыш және бақылау түтіктерін дайындау тәртібі

Ескерту. 9-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Соққыштарды дайындау тәртібі

173. Соққыштар жұмыс орындарында немесе белгіленген орындарда зарядтарды бір реттік зарядтарды жаруға арналған көлемде дайындалады.

Шахта бағаналарын қазған кездегі соққыштар жер бетіндегі үйшіктерде жасалынады.

174. Детонатор соққышқа тереңдетіп кіргізіледі, тығыз қатайтылады. Бұл ретте иненің тереңденуін қалыптастыру үшін пайдаланылатын ЖЗ өзара іс-қимыл жасасудан ұшқын және коррозия бермейтін материалдардан жасалады.

175. Сығымдалған немесе құйылған ЖЗ-нің соққыштар зауыттық дайындалған ойығы бар патрондардан (шашкалардан) дайндалуға жол беріледі. Қолда бар ойықты кеңейтуге немесе тереңдетуге жол берілмейді.

176. Соққыштарды детонациялық байламды қолдана отырып, ұнтақты патрондалған ЖЗ дайындаға жағдайда детонацияланған байламның соңы патронға баумен байланады немесе кемінде екі рет оралады, детонацияланған байламды ЖЗ патронының айналасына байлауға жол беріледі.

177. Пайдаланылмаған соққыштар технологиялық регламентпен белгіленген тәртіппен жару арқылы жойылуға жатады.

2-параграф. Тұтандырғыш және бақылау түтігін жасау тәртібі

178. Жандыру және бақылау түтігін ЖМ жарғыштар мен таратушылар ғимараттың ЖЗ дайындаудың жекелеген үй-жайында, жер асты қоймасында – камерада жарғыш түтіктерді дайындау үшін дайындалады.

Ұзақтығы кемінде алты ай болған жарылыс жұмыстары кезінде тұтандырғыш және бақылау түтіктерін дайындау осыға белгіленген жекелеген үй-жайларда, палатқаларда, қалқаның астында немесе ашық аспанның астында жүргізіледі.

179. Тұтандырғыш және бақылау түтіктерін дайындау кезінде жұмыс үстеліндеоты өткізгіш бау бөліктерінің тиісті санымен жүзден астам капсюль-детонатор болады.

Дайындалған тұтандырғыш түтіктер ұзындығы бойынша іріктеледі, домалаққа оралып, сөрелерге жинастырылады. Кендірге оралған бақылау түтіктері сол сөрелерге жинастыруға жол беріледі.

Әрбір бақылау түтіктің көзге оңай көрінетін белгілері болады.

180. Тұтандыру (бақылау) түтіктерін дайындау алдында әрбір капсюль-детонатор гильзаның ішкі бетінің тазалығы және ішінде қандай да бір бөлшектердің болмауы тексеріледі. Бөлшектер болған жағдайда соңғылары капсюль-детонатордың ашық жағынан саусақпен жеңіл түрткілеу арқылы алынады.

Капсюль-детонатордан қаңдай да бір құрылғыны, енгізе отырып, үрлеумен гильзадан қиқымдар алуға жол берілмейді.

181. От өткізгіш байламды капсюль-детонаторға айналдырмай соңғысына тікелей қозғалыспен тостағанша тигенге дейін енгізіледі.

182. От өткізгіш байламдды металл гильзасы бар капсюль-детонаторға бекіту маркалы бастың көмегімен дульцаның гильза жиектерін бір қалыпты қысу арқылы жүргізіледі.

Қысып ұстау кезінде жарылғыш құрамы бар капсюль-детонатор тұсына қысым жасауға болмайды.

183. Капсюль-детонаторға бекітілген от өткізгіш байламды тартуға немесе жұлып шығаруға болмайды.

2-бөлім. Жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі
10-тарау. Негізгі ережелер

Ескерту. 10-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

184. Жарылғыш заттар мен олардың негізіндегі бұйымдарды өнеркәсіптік мақсаттарда пайдалана отырып, жарылыс жұмыстарын жүргізу өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі берген жарылыс жұмыстарын жүргізуге рұқсаттың негізінде жүргізіледі. Берілген рұқсаттың шарттарын өзгертуге жол берілмейді. Жарылыс жұмыстарын жүргізуге рұқсат беру тәртібі Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2014 жылғы 30 желтоқсандағы № 350 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10273 болып тіркелген) Жарылыс жұмыстарын жүргізуге рұқсат беру қағидаларында айқындалады.

ЖЗ зарядтарын жару паспорт немесе жарылыс жұмыстарын жүзеге асыратын қызметкерлердің назарына жеткізілген, қол қоя отырып, таныстырылған бұрғылау-жару (жару) жұмыстарының жобалар бойынша жүргізіледі.

Ескерту. 184-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
185. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

186. Жобалар теспе, ұңғымалық, камералық, қазандық зарядтарды жару үшін газ немесе шаң бойынша қауіпті объектілерде, құрылыс объектілерінде жару жұмыстарын орындау, ғимараттар мен құрылыстарды құлатуда, ұңғымалады атқылау, түбін тереңдету және мұз жару жұмыстарын жүргізу, батпақты жерде жұмыс істеу, су асты жару жұмыстары кезінде, ыстық сілемдерді жару, ату-жару жұмыстарын, сейсмобарлау жұмыстарын орындау, өзге де арнайы жұмыстардың өндірісі кезінде жасалады.

Басқа да жару жұмыстары паспорттар бойынша орындалады.

Жаппай жарылысты қолдана отырып, жару жұмыстарын жүргізу үшін паспорттар мен жобаларды әзірлеу үшін базалық құжат болып табылатын, жару жұмыстарын жүрзудің үлгі жобасы, оның ішінде нақты жағдайларда орындалатын жаппай жарылыстардың жобалары да әзірленеді.

Ескерту. 186-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

187. Жаппай жарылыс: жер асты жұмыстарында шахталарда жарылыс жасағаннан кейін желдету үшін уақыт және күнделікті жұмысты ұйымдастыру есебімен көзделген жұмыстарды артығымен қайта қалпына келтіруді жүзеге асыру кезіндегі жарылыс.

Ашық жұмыстарда – екі және одан көп ұңғымаларда, қазандықтарда немесе камералық зарядтарда жалпы жару желісіне қондырылған жарылыс.

Құрылыс объектілерінде жаппай жарылыс ұйымдардың жарылыс жұмыстарының жобасына сәйкес жүргізіледі.

188. Жаппай жарылыс жұмыстарын жарылыс жұмыстарын жүргізудің үлгі жобасы ұйымның техникалық басшымен бекітіледі және қолданысқа енгізіледі. Жарылыс жұмыстарын мердігерлік тәсілмен орындаған кезде үлгі жобаны мердігер жасап, бекітеді, тапсырыс берушімен келісіледі.

Ескерту. 188-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

189. Бұрғы жарылыс (жарылыс) жұмыстарының жобасын ұйымның техникалық басшысы бекітеді, ал мердігерлік шарт бойынша жарылыс жұмыстарын жүргізу кезінде - мердігер ұйымның техникалық басшысы бекітуге және тапсырыс беруші ұйымның техникалық басшысымен келісуге және жарылыс жұмыстарының негізгі параметрлерін, зарядтардың бастамашы тәсілдерін, жарылыс желілерін есептей отырып, зарядтар мен соққыштар конструкцияларын, ЖМ болжамды шығыстарын, тыйым салынған аймақтың анықтамалары және осы аймақты қорғау, қауіпті аймақты анықтауды және оның шегінде орналасқан объектілерді (ғимарат, имараттар, коммуникациялар) ескере отырып, осы аймақтыкүзетуді, ауданды жарылғыш жұмыстардан тазарту және осы Қағидалардың нақты шартында толықтырылатын қауіпсіздіктің басқа да шараларын көрсете отырып, ұйымдастыру шараларын қамтиды.

Басқа ұйымның объектілері қауіпті аймаққа келіп түскен кезде оның басшысына кемінде бір тәулік ішінде жарылғыш жұмыстар жүргізілетіннің орны мен уақыты туралы жазбаша хабарланады.

Ескерту. 189-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

190. Паспорттарды жарылыс жұмыстарын жүргізетін техникалық басшы бекітеді, ал мердігерлік шарт бойынша жарылыс жұмыстарын жүргізу кезінде - мердігер ұйымның техникалық басшысы бекітеді және тапсырыс беруші ұйымның техникалық басшысы келіседі.

Паспорттар кемінде үш тәжірибелі жарылыстың негізінде және ескере отырып, жасалады. Жарылыс жұмыстары басшысының рұқсаты бойынша тәжірибелі жарылыстың орнына осыған ұқсас жағдайда жүргізілген жарылыстың нәтижелерін пайдалануға жол беріледі.

Паспортта:

1) баулар немесе сыртқы зарядтың орналасу сызбасы, ЖМ атауы, бау қатарындағы заряд алу тәсілі туралы деректер, олардың тереңдігі мен диаметрі, зарядтың, соққыштардың массасы мен конструкциясы, зарядтарды жаруды қбаылдау саны, забойкадағы материалда және оның ұзындығы, жандыру және бақылау түтіктерінің ұзындығы (от өткізгіш байламның бақылау ұзындығы), жарылыс (электрлік жарылыс) желісінің ұзындығын (кедергісін), бәсеңсуін көрсете отырып, монтаж сызбасы, забойларды желдету сызбасы мен уақыты;

2) қауіпті және тыйым аймақ радиусы;

3) жарылыс жасау уақытындағы жарушы (шебер-жарушы) мен қызметкерлердің тығылу орны туралы көрсету, олар қауіпті аймақтан тыс орналасуы керек;

4) күзеттің немесе тізілген бекеттердің орналасуы туралы, сақтау құрылғыларының орналасуы, қауіпті және тыйым аймаққа және жарылыс орнына кіруге рұқсат бермейтін ескерту және тыйым салынатын белгілер туралы нұсқау.

Газ немесе шаңы бойынша қауіпті шахталар (кеніштер) үшін паспортта газдың (шаң) жарылуын болдырмаудың арнайы құралдарының орналасу саны және сызбасы, жарылыс жұмыстарының режимі көрсетіледі.

Ескерту. 190-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

191. Мысколчеданды кендерді өндіретін шахта мен карьерлерде пириттің, кен температурасы мен су қышқылдығы бар болғаны туралы алынған деректердің негізінде техникалық басшы жарылыс жұмыстарын жүргізудің тәртібі мен тәсілдері туралы шешім қабылдайды, бұл жаппай жарылыс паспортында айқындалады.

192. Кен температурасы 25 ^оС жоғары болған кезде (бірақ 50 ^оС жоғары емес және ұңғымада болу уақыты 24 сағаттан аспайды) төмендегі ЖЗ бірін пайдаланады:

1) құрамында аммиак селитрасы жоқ;

2) полиэтилен қабықшадағы зауыттық дайындаудың ЖМ зарядтары;

3) сульфид кеніштерінде қолдануға арналған ЖЗ.

193. Температурасы 50 ^оС астам ыстық және эмульсия аммиак-селитрлі ЖЗ кез келген дәрежеде күшті әсер ететін кеніштерде қолдануға болмайды.

194. Жекелеген жағдайларда таукен-геологиялық өзгерістерге немесе басқа жағдайларға байланысты жарылыс жұмыстарына тікелей басшылықты жүзеге асыратын бақылаушы адамның рұқсатымен бұрғылық жару жұмыстарының паспортында көзделген көрсеткіштермен салыстырғанда зарядтың салмағы мен санын азайтуға болады.

195. Теспедегі зарядтардың бірреттік жарылысын жобада көзделген мөлшерге дейін пысықтаудың контурына жеткізу, қақпаларды жою, забойды түзеті, өңдеу жер қыртысын қопару, бекіту кезінде өңдеуді кеңейту, бас тартуларды жою үшін сызба бойынша жүргізуге жол беріледі. Сызбаны жарылыс жұмыстарына тікелей басшылықты жүзеге асыратын бақылаушы адам жасайды және қол қояды. Газ немесе шаңы бойынша қауіпті шахталарда сызбаны шахтаның техникалық басшысы бекітуі тиіс.

Сызбада теспенің орналасуы, салмағы, заряд конструкциясы, жарушының бекеті мен жасырыну орны, қауіпсіздіктің қосымша шаралары көрсетіледі.

Сызба берілген ЖМ-ді осы Қағидалардың 8-қосымшасында көрсетілген үлгіге сәйкес Жарылғыш материалдарды беру және қайтаруды есепке алу журналында жазу үшін, ал жарылыс жұмыстарынан кейін осы Қағидалардың 7-қосымшасында көрсетілген үлгіге сәйкес Жарылғыш материалдардың кіріс және шығысы есебі журналында ЖМ есептен шығаруға негіз болып табылады.

Ескерту. 195-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

196. Тыйым (қауіпті) аймақ шекараларында оқтау жұмыстары басталар алдында оның қорғалуын қамтамасыз ету үшін күзетшілер қойылады, ал оқтауға қатысы жоқ адамдарды бақылаушы адамдар қауіпсіз орындарға шығарады. Күзетшілерге функцияларды жатпайтын жұмыстарды беруге болмайды.

Қауіпті аймақ күзет бекеттерінің тұрақты бақылауында болады, жарылыс жұмыстарының орнына апаратын барлық жолдар (жолдар, соқпақтар, тәсілдер, қазбалар) күзетіледі, әрбір бекет оған іргелес бекеттердің көз алдында болады.

Тыйым (қауіпті) аймаққа күзетші бекеті арқылы жарылыс жұмыстарына басшылық етуге құқығы бар бақылаушы адамдардың, бақылаушы органдары қызметкерлерінің кіруіне рұқсат етіледіі.

Оқтау алдында ұңғымаларды кептіру қажет болған жағдайда қауіпті аймақ шекарасында оқталатын блоктарда кептіретін механизмдердің болуына жол беріледі.

Жер асты жұмыстарында оқтау уақтында қауіпті аймаққа кіруге тыйым салынатын жазбалары бар құлақтандыру бекеттерін ауыстыруға жол беріледі.

Жер асты қазбаларындағы сыртқа жарылыс өнімдерін шығарушы желдеткіш тұсына бекеттер қойылмайды. Бұл қазбалар қауіпті аймаққа кіруге тыйым салаты құлақтандыру жазбаларымен қоршалады.

Жарылыс жұмыстары және қазбаны желдету толық аяқталған соң көрсетілген қоршала мен жазбалар алынып тасталады.

Ескерту. 196-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

197. Ашық және жер асты жұмыстарында жаппай жарылыс дайындау кезінде ЖЗ Д тобының (түтінді дәріден өзге) пайдаланылатын болса, оқтау кезінде айналасында адамдар орналасуға болмайтын қауіпті аймақ орнына, оқтауға қатысы жоқ адамдар кіруге тыйым салу аймағы орнатылады. Тыйым салу ауданы жобада (төлқұжат) айқындалады.

Ашық таулы жұмыстарда ұзақ оқталғанда (тәуліктен көп) таулы техникалық және ұйымдастыру жұмыстарына байланысты тыйым салу аймағы ең жақын зарядқа 20 метрден жақын болмайды. Осы талап оқтау жүргізіліп жатқан жұмыс алаңының ойығында зарядқа жақын көлденең жатқан жоғарғы және төменгі ойыққа да тарайды.

Жобада немесе бұрғылау-жару (жару) жұмыстарының паспортында есептеліп анықталған қауіпті аймақ электр детонатор қолданарда соққыш орнатылғаннан соң, детонациялық сымды жарғанда-пиротехникалық реле орналастырмас бұрын электрлік емес толқынды бастамашы электрлік емес жүйені магистральды жүйеге қосқаннан кейін енгізіледі. Қауіпті аймақтың радиусы жарылыс жұмыстарын жүргізу орнының экстремалды зарядталатын ұңғымаларынан белгіленеді.

Жер асты қазбаларындағы тыйым салу аймағы шеткі оқталу ұңғымасынан және оқтау машинасындағы ЖЗ ең көп мөлшерінің мүмкін болатын жарылысындағы әуе соққысының әрекеті бойынша әсері есебімен есептеледі. Жұмыс ұйымдастыру жағдайларын есептей отырып, аймақ 50 метрден кем болмайды.

Қауіпті аймақ жарғыш машинамен немесе оқталған ұңғымаға байланысып жатқан барлық қазбаларға тарайды. Осы аймақ шекарасында оқтау басталар алдында күзет бекеттері қойылады. Оқталған ұңғымаларға баратын қазбаларға бекет орнына тыйым салушы жазу белгілерін орнатуға болады. Ашық және жер асты қазбалары жұмыстары шекарасының 50 метрден тыйым салынған аймақ шамасында жаппай жарылыс жасаудан шектелген адамдар санының ғана болуына рұқсат беріледі.

Электр детонаторды пайдаланып, жару кезінде соққыштарды енгізу алдында электр емес толқындармен электр емес бастамашы жүйені пайдалану кезінде жару желісінің учаскелерін магистралдағы қосу сәтінен бастап жоба (төлқұжат) есебімен анықталған қауіпті аймақ енгізіледі. Оның шекараларындағы бекеттер жер асты өндірулерінде жаппай жарылыс жүргізумен байланысты емес адамдар болған кезде қойылады.

Ескерту. 197-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

198. Жарылыс жұмыстары кезінде дыбыстық белгілер, ал қараңғы уақытта, сонымен қатар персоналға хабарлау үшін міндетті түрде жарықтық белгілер беріледі. Дабылдарды дауыстап, сондай-ақ жару материалдарын пайдалану арқылы беруге болмайды.

Дабылдардың мәні мен реті:

1) бірінші дабыл – Ескертпе (бір рет ұзақ). Дабыл оқтар алдында беріледі.

Оқтау және онымен байланысты жұмыстар біткен соң жарғыштар жару жүйесін орнатуға кіріседі;

2) екінші дабыл – жарылғыш (екі рет ұзақ). Бұл дабылмен жарылыс жүргізіледі;

3) үшінші дабыл – аяқталу (үш рет қысқа).

Бұл жарылыс жұмыстарының аяқталуын білдіреді.

Дабылды жарылыс жұмыстарын жүргізуші жарғыш, аға жарғыш, ал жаппай жаруда-бекітілген адам береді.

Жарылыс жұмыстарындағы дабыл берудің мәні мен реті ұйым жұмыскерлеріне, ал жер бетінде жарылыс кезінде елді мекендердің тұрғындары мен қауіпті аймаққа іргелес кәсіпорындардың қызметкерлері түсіндіріледі.

Ескерту. 198-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

199. Жарылыс орнына ол аяқталған соң адамдарды жіберуді осы ауысымдағы жарылыс жұмыстарына жетекшілік жүргізген қадағалаушы тұлғаның өзі немесе оның нұсқауымен басқа тұлға жарғышмен бірге жарылыс орнының қауіпті еместігі анықталғаннан кейін жіберіледі.

Жарылыс жұмыстарын шебер-жарғыш жүргізгенде, жарылыс болған орындарда жұмыс істеуге жұмысшылар шебер-жарғыштың рұқсатымен жіберіледі.

200. Оқталуға тиіс бөлек оналасқан теспелер, ұңғымалар және басқа қазбалардың беті қыртыс бөліктерінен қазба майда заттарынан, бөгде және тағы сол сияқты заттардан тазаланады.

Оқтар алдында теспелер мен ұңғымалар қазған кездегі ұсақ-түйектен тазаланады.

201. Қазғыштар ұшқын бермейтін материалдардан жасалады. Қазғыштар ұзындығы теспе тереңдігінен ұзын болуы шарт.

202. Патрон-соққыш бұрғылау-жару (жарылғыш) жұмыстарының жобағында (паспортында) көрсетілген оқтау құрылымына сәйкес теспеге орналастырылады.

Ескерту. 202-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

203. Басылып қалған соққышты ойып алуға болмайды. Егер соққышты алу мүмкін болмаса теспені оқтау тоқтатылады, соққыш басқа оқтаулармен қоса жарылады.

204. Көмір сілемдерін алдын-ала босатуға қолданылатын ұзартылған немесе әр жерге орналастырылған теспе оқтаулармен немесе ұзындығы 5 метрден артық ұңғымаларда немесе теспеде (ұңғымада) гидравликалық қазғыштар болған кезде, қосалқы бастамалау құрылғысы ретінде теспеден (ұңғымадан) шығарылмаған детонациялық байлам қолдануға болады.

205. Ұзындығы бойынша шашыратыла орналасқан теспе немесе ұңғыма зарядтарының әр бөлігіндегі зарядта бір ғана соққыш орналастырылады.

Газы немесе шаңы бойынша қауіпті шахталарда шашыратыла орналасқан зарядтарды жанғыш газ бөлінбейтін, жынысты қазба забойларындағы қуысты теспеде ғана қолдануға болады.

206. Егер оқтау кезінде зарядтың бір бөлігі төгіліп кетсе, теспені (ұңғыма, жең) толықтай оқтайды және зарядты өзге қуаттармен бірге жарады.

207. Соққышқа енгізілген электр детонатор өткізгішін, от өткізгіш және детонациялық байлам, электронды детонатор, электрлік емес бастамашы толқынды жүйесінің бауларын жұлқылауға және тартуға болмайды.

Зарядтардан шығып тұрған от өткізгіш немесе детонациялық байламның, электрлік емес толқынды бастамашы жүйесінің сынуына жол берілмейді.

208. Газы немесе шаңы бойынша қауіпті шахталарда тығыны жоқ зарядтарды жаруға болмайды.

Газы немесе шаңы бойынша қауіпті емес ашық шахталарда (кеніштерде) тығынсыз зарядтаррды жару мүмкіндігін, қауіптілігі салдары технологиялық регламентпен орнатылады және жобада, паспортта көрсетіледі.

209. Теспені (ұңғыманы) забойлық материалдармен жұлқусыз толтырады. Бұл ретте электр өткізгіш, детонациялық байлам және электрлік емес толқынды бастамашы жүйесі бос болады.

Теспеге немесе ұңғымаға тығын ретінде түйір немесе жанғыш материал қолдануға болмайды.

Тығынды теспеге (ұңғымаға) забойлық машинамен орналастыру осы машинаны пайдалану нұсқаулығына сәйкес жасалады.

210. Сыртқы зарядтарды жару кезінде, олардың біреуін жару екіншісіне зиян тигізбейтіндей етіп орналастырылады. Егер олай орналастыру мүмкін болмаса, оларды бір мезгілде (электр детонатор немесе детонациялық байлам қолданып) жарады.

Сыртқы зарядтарды немесе детонациялық байлам тастармен және құммен жабуға болмайды.

211. Бірнеше ұңғыма зарядын осы мақсатта қолданылатын бастамашы құралдарды қолдану арқылы жарады.

212. Қорғаныш құрылғыларымен жабылған топтық зарядтарды жару бір мезгілде жүзеге асырылады.

Сейсмикалық әсерді төмендету және ұсақтау сапасын арттыру үшін қорғаныш артында қысқартылған жарылғыш жүргізіледі. Қысқару ұзақтығы 25 миллисекундтан (бұдан әрі – м/с) артық болмайды.

213. Найзағай кезінде жер бетіндегі және жер үстінен өткізілетін жер асты қазбаларында, электрлі жару арқылы жүргізілетін жарылыс жұмыстарына рұқсат берілмейді. Егер электрлік жару жүйесі дайындалып қойылған болса, найзағай алдында жарылыс жасалады немесе өткізгіш бөліктері магистралдық жүйеден ажыратылып, шеттері мұқият оралып, адамдар қауіпті аймақтан алшақтатылады немесе қорғанышқа жіберіледі.

214. Жарықпен жеткіліксіз қамтамасыз етілген жерлерде жарылыс жұмыстарын (ЖМ жұмыс жасау) жүргізуге болмайды.

215. Жер бетінде жару жұмыстарын жүргізу кезінде жарық көзін қолданудан тыс жұмыс орындарын жарықтандырудың нормаланған мәні осы Қағидалардың 2-қосымшасының жарықтандыру кестесінде көрсетілген.

Авариялық жарықтандыру кезінде жұмыс бетінің жарықтандырылуы 1 люкстен кем болмайды.

Күзетілетін жарықтандыру кезінде қауіпті аймақтың анағұрлым алыс орындарында барынша аз жарықтандырылу жер беті деңгейінде көлденең жазықта 0,5 люкс немесе шекараның перпендикуляр сызығының, тік жазығының бір жағында топырақтан 0,5 метр қабылданады.

216. Көлемді бөліктерді бөлу үшін теспедегі және сыртқы зарядтарды жарарда, электрлі жару жүйесін (электр жарғыш) орнату және оқтау астынан үстіне қарай жүргізіледі.

217. ЖМ қалдығының бар-жоғына қарамастан, барлық жағдайларда, шпурлардың қалған бөліктерін, "стакан" әдісімен қазбалау жұмыстарын жүргізуге болмайды.

Ескерту. 217-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

218. Ұңғыманы және теспені атудан кейін жаңа оқтау жұмыстары 30 минут уақыттан ерте басталмайды.

219. Камералық зарядтарды жару детонациялық байламдарды немесе электр детонаторын, электрлік емес бастамашы құралдарын пайдалана отырып, жүргізуге жол беріледі. Әрбір заряд камерасына екі соққыш орнатылады, жару немесе электрлік жару желісі негізгі жару жұмыстары жүргізілетін тәсілмен қайталанады.

Камералық заряд соққыштар қатты мықты қабыршаққа (жәшіктер, қораптар) орнатылады.

220. Камералық заряд орналасатын қазбаларды жарар алдында олардан электр өткізгіштер алынып тасталады.

11-тарау. Механикаландырылған оқтау тәртібі

Ескерту. 11-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

221. Жару жұмыстарын жүргізу орындарында осы мақсаттарға белгіленген тәртіппен жіберілген механизация құралдарын қолданусыз аммиакты-селитрлік ЖЗ қолмен дайындауға жол берілмейді.

222. Механикаландырылған оқтау осы Қағидаға сәйкес оқтау қондырғысын пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа және тиісті ЖМ қолдану жөніндегі нұсқаулықтарға сәйкес жүзеге асырылады.

223. Құрамында алюмо- және тротил шашпалы түйіршіктелген ЖЗ пневнооқтаған кезде ЖЗ қолдану бойынша нұсқаулықта және заряд құрылғының пайдалану жөніндегі нұсқаулықта белгіленген мөлшерде су немесе суланатын ерітінді қосылады.

Шашпалы түйіршіктелген ЖЗ қабылдау ыдыстарында (бункер, вагонша және тағы басқа) пневматикалық көлікпен ЖЗ жұмсартусыз немесе суламай тасымалданады, бірақ ЖЗ бөлінетін шаңының жарылмауын және адамдардың улануын болдырмау шаралары қамтамасыз етіледі.

224. Әртүрлі типтегі және атаудағы ЖЗ бір құбыржол бойынша пневмозарядтауға рұқсат берілмейді.

225. ЖЗ механикаландырылған оқтау кезінде құбыр материалдарының электрлік кедергілері 104 Ом·м артық болмауы және ажырату белгілері (таңбалау) болады. Оқтау құбырлары ретінде ұзындығы 5 метр темір құбырлар қолданылады, олар тоттануға қарсы тұратын, соғылу және үйкелу кезінде ұшқын шығармайтын материалдардан жасалынады. ЖЗ пневмооқтау (пневмотасымалдау) кезінде барлық оқтау жүйесі тұйықталады. Радиусы 0,6 метр кем имегі бар құбырларды пайдалануға болмайды.

226. Пневматикалық зарядтау теспелерін жерасты таукен өндірулерінде кен орны ауасының 70 % салыстырмалы ылғалдылығында, металл зарядтау түтіктерінің зарядтағыштарымен немесе ұзындығ 7 метрден артық емес электр өткізгіш зарядтау құбыр жолымен жерге тоғытусыз жүргізуге рұқсат беріледі.

227. Шашпалы түйіршіктелген ЖЗ қабылдау ыдыстарында (бункер), оқталатын теспе және оператор қондырғысы жарғыш арасы 20 метрден артық болғанда немесе екі жақты хабар алынбаса, тура көре алмаған жағдайда пневмотасымалдауға болмайды. Пневмотасымалдауға немесе пневмооқтау процесстерінде алдын ала қабылданған командалар беріледі.

228. ЖЗ ұңғымаларға беру алдында олардың тереңдігі мен тазалығы, көлденең және шығатын ұңғымаларды зарядтау кезінде судың болуы тексеріледі. Қажеттілігіне қарай ұңғымалар үрленеді.

Өндіру кеңістігіне бірнеше шығулары бар теспелерді, ұңғымалар мен камераларды зарядтау оларды алдын ала герметизациялаусыз жүргізуге жол берілмейді.

229. ЖЗ зарядталған камералардан ауа ағынымен шығаруды болдырмау үшін оған кіретін орын сүзетін матамен жабылған рамамен жабылады.

Шаңдануды төмендету үшін шығу ағынында су бүріккіштер немесе тұман жасағыштар орнатылады.

230. 2 метрден артық емес биіктікте ұңғымаларды (теспелерді) зарядтау жабдықталған өткелдермен немесе жабын өңдейтін не басқа машиналардың көтеру алаңдарын пайдаланумен жүргізіледі.

231. Шаң ұстағышпен ұсталған, шашылған ЖЗ жиналып жойылады.

Ашық тау жұмыстарында ұңғыма оқтау кезінде құрамында бөгде заттары жоқ шашылған жарылғыштарды пайдалануға рұқсат беріледі, бұл ретте ЖЗ ұңғымаларға беру қолмен жүргізіледі.

232. Қорғауышсыз электр детонаторларды қолданып жару кезінде оққыштарды механикаландырған оқтаудан және зарядтық қондырғыларды алғаннан кейін енгізуге болмайды.

Статистикалық электр зарядынан қорғалған электр детонаторларды қолданғанда, соққышты ұңғымаға (теспеге) бірінші орнатуға болады, соққыштың үстіне механикаландырылған оқтауда ЖЗ әсерінен қорғау үшін кемінде бір патрон салынады.

Электрлік емес толқынды бастамашы құралдарын пайдаланғанда, ұңғымаларға соққыштарды оқтау басталар алдында орналастырады немесе жобада көрсетілген заряд құрылысына сәйкес оқтау процесі кезінде салуға болады.

233. Оқтау жұмыстары біткен соң, оқтау қондырғылары және құбырлар ЖЗ қалдықтарынан тазартылады.

234. Оқтау құрылғылары мен құбыржолдар құлыппен жабылатын жеке үй-жайларда сақталады. Оқтау машиналарын күнделікті пайдалану кезінде оларды жұмыс орнына жақын арнайы бөлінген орындарда сақтауға рұқсат берілді.

235. Оқтау құрылғыларын, жеткізу-оқтау машиналары, оқтаушы және басқа механикаландырылған оқтауыштарды жөндеу осы мақсатта жабдықталған арнайы кеңістіктерде (таукен қазбаларында) жүргізіледі.

236. Жұмыс орнында бақылау-өлшеу аппаратураларын, іске қосу крандарын және ылғалдандыру құрылғыларын алмастыруға рұқсат беріледі.

12-тарау. Жаппай жару жұмыстарының тәртібі

Ескерту. 12-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

237. Жаппай жарылыстарға дайындық және жүргізу кезінде қауіпті аймақ, оны күзету, адамдар мен жабдықтар орналасатын орындары, ЖМ жеткізу және орналасу тәртібі технологиялық регламентке сәйкес әзірленген жобамен айқындалады.

Ескерту. 237-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

238. Ауа қозғалысына қауіп төндіретін жер үстіндегі жаппай жарылыс жарылыс аймағында ауа қозғалысын жүзеге асыратын ауа кеңістігін пайдаланушылармен оны келісуден кейін жүзеге асырылады.

13-тарау. Жаппай жарылыс кезінде қалыптасатын улы газдарға қатысты қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібі

Ескерту. 13-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жер асты қазбаларында

239. Жаппай жарылысты жобалау кезінде жобаға қажетті қауіпсіздік шараларын көздейтін, оның ішінде жарылыстың газды түріндегі өнім ретінде келіәп түсетін барлық қазбаларды желдету, адамдардың қауіпті орынға жіберу тәртібінің бөлімдері енгізіледі.

240. Жарылысқа дейін шахталардың желдеткіш бақылауы өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы кәсіби авариялық-құтқару қызметімен (бұдан әрі - ӨҚС КАҚҚ) бірлесіп, желдетудің қабылданған схемасы бойынша желдетудің сенімділігін тексереді.

Ескерту. 240-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

241. ӨҚС КАҚҚ командирі техникалық басшымен бірлесіп, қежетті жағдайларда электр құрылғыларына, су жіберу және желдеткіш қондырғыларына және жарылыстан кейін кәсіби авариялық-құтқару қызметінің күшімен басқа да объектілерге қызмет көрсету жоспарын жасайды.

Ескерту. 241-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

242. Бас желдеткіштің ғимараты үстінде жаппай жарылыстан кейін желдету уақтында ӨҚС КАҚҚ бекеттері қойылады.

Бекет функцияларына:

1) желдеткіш диффузорындағы улы жарылыс өнімдерінің құрамын бақылау (оны сору жұмысы кезінде). Желдеткіш жұмысы кезіндегі шыққан ауа тізбесіне бақылау жүргізу;

2) жарылыс улы өнімдердің ғимаратқа кіріп кету жағдайларында желдеткіштерге қызмет көрсету кіреді.

Ескерту. 242-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

243. Жаппай жарылыстан кейін кемінде 1 сағат уақыт өткен соң кәсіби авариялық-құтқару қызметінің шахтаға (кенішке) түсуіне болады, оның ішінде жарылыс ауданындағы қазбаларға кемінде 2 сағат уақыт өткен соң түсуге болады.

244. Төбені немесе және кентіректерді бұзу бойынша жаппай жарылысты жүргізу кезінде ӨҚС КАҚҚ шахтаға жарылыстан кейін кемінде 2 сағаттан кейін, оның ішінде жарылыс аймағы қазбаларына кемінде 4 сағат уақыттан кейін түсуіне болады.

Ескерту. 244-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

245. ӨҚС КАҚҚ мынадай жұмыстарды орындайды:

1) қазбалардың жаппай жарылыста көрсетілген тәртіппен қарайды;

2) қажетті жергілікті желдетудің желдеткіштерін қосады және қазбаны толық желдеткенге дейін желдету қондырғыларына қызмет жасайды;

3) кеніш ауасының газдануын бақылайды;

4) ауа тазарту құрылғыларының жағдайын тексереді, оларды қажет болғанда жөндейді, басқа да тапсырмада көзделген басқада жұмыстарды орындайды.

Ескерту. 245-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

246. Жұмысшылардың шахтадағы (кеніштегі) жер асты қазбаларына түсуіне (жарылыс ауданынан басқа), кеніш ауасын қалпына келтіру және қазба жағдайын ӨҚС КАҚҚ тексергеннен кейін ғана мүмкін болады.

Ескерту. 246-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

247. Жарылыс ауданына шахта (кеніш) жұмысшыларын тек ӨҚС КАҚҚ кеніш ауасының қалпына келуін, қазбаның жағдайын қалыпқа келтіргеннен кейін, бірақ жарылыстан кейін кемінде 8 сағат уақыттан кейін кіруіне болады.

Ескерту. 247-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-параграф. Ашық тау жұмыстарында

248. Карьердегі жарылысты жобалау кезінде жаппай жарылыс үлгі жобасында адамдардың жарылыс ауданына және ішінде орналасу қауіп төндіретін басқа да қазбаларға жіберу тәртібін анықтайтын бөлім енгізіледі.

Ескерту. 248-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

249. Жаппай жарылыс кезінде карьерлердегі жарылыстың улы өнімдерін бақылау үшін ӨҚС КАҚҚ бекеттері қойылады. кәсіби авариялық-құтқару қызметін тарту қажеттігін ұйымның техникалық жетекшісі анықтайды.

Кәсіби авариялық-құтқару қызметінің бекеттері санын кәсіби авариялық-құтқару қызметінің командирі мен ұйымның техникалық басшысы анықтайды.

Ескерту. 249-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

250. ӨҚС КАҚҚ бекетінің функцияларына:

1) кертпештегі ауа құрамындағы улы жарылыс өнімдерін бақылау;

2) кертпеш жағдайын қарау кіреді.

Қауіпті аймаққа кәсіби авариялық-құтқару қызметінің бекеттері жарылыстан соң 15 минуттан кейін қойылады.

Ескерту. 250-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

251. Карьерге (бөлу) басқа адамдардың кіруі улы жарылыс өнімдерінің құрамы ауада керекті мөлшерге дейін азайған соң, бірақ жаппай жарылыстан кейін кемінде 30 минут уақыттан кейін шаңды бұлт сейіліп және карьерде көру мүмкіндігі орнағаннан кейін ӨҚС КАҚҚ хабарламасымен рұқсат беріледі.

Ескерту. 251-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

252. Ашық және жер асты жұмыстары қосылған кезде карьердегі де (разрезде), сондай-ақ жер асты өндірулеріндегі де ауада жарылыс өнімдеріндегі улы заттардың болуын бақылауды осы Қағидалардың 13-тарауының 1 және 2-параграфтарының талаптары орындалған кезде ӨҚС КАҚҚ жүргізеді.

Ескерту. 252-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

14-тарау. Істен шыққан зарядтарды жою тәртібі

Ескерту. 14-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

253. Барлық жағдайда, егер зарядтар техникалық себептермен жарылмай қалса (жарылыс жүйесінің жөнделмейтін ақауы және т.б.) олар істен шыққан болып есептеледі.

Кез келген істен шығу осы Қағидалардың 12-қосымшасында көрсетілген үлгіге сәйкес Жарылыс жұмыстарындағы істен шығуды тіркеу журналына жазылады.

254. Істен шығуды байқағанда (немесе күмәнданғанда) жарғыш жер бетіндегі жарылмаған зарядтар ажырату белгісін қояды, ал жер асты жағдайында-қазба забойын жабады және барлық жағдайда осы жайлы қадағалау тұлғасына хабарлайды.

255. Істен шығуды байқаған экскаватор машинисі (немесе одан күмәнданғанда) таукен жынысын тиеу жұмыстарын тоқтатады, локомотив машинистері мен өзі аударғыш жүргізушілеріне жылжымалы құрамды істен шығуды жою жөніндегі технологиялық регламентпен белгіленген аймақтан тыс (алайда 50 метрден кем емес) шығаруды көрсетеді, карьердің (ұйымның) диспетчеріне істен шығу туралы хабарлайды және бақылаушы адамды шақырады.

Ескерту. 255-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

256. Істен шығуды жоюмен байланысты, сонымен қатар жер беті жұмыстар бақылаушы адамның басшылығымен технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

257. Бұл ЖЗ партияларының істен шығу себептерін және одан әрі пайдалану мүмкіндігін анықтау үшін ұйым ЖЗ қалдығы мен істен шыққан және әлі қоймада бар партия үлгілеріне сынау жүргізеді. Сынау нәтижелері актімен ресімделеді.

258. Істен шығу орнында жою жұмыстарынан басқа өндірістік жұмыстар жүргізуге болмайды.

Көмір шахталарындағы ойылған көмірлер істен шығуды жоймастан бұрын тазаланады.

259. Істен шыққан заряд электр детонатор өткізгіші байқалғанда олар өзара тұйықталады.

260. Істен шыққан сыртқы зарядты жою кезінде оған жаңа заряд салып қалыпты жағдайда жарылыс жүргізіледі.

261. Істен шыққан теспелік завряды, осы теспеге параллель 30 см кем емес қашықта қазылған көмекші теспелер жаңа заряд салу арқылы жоюға болады. Көмекші теспелер саны мен орналасу орнын, бағытын бақылаушы адам анықтайды. Осындай теспелерді орнату кезінде қазу материалдарын теспеден, егер оның ұзындығы теспе бетінен 20 см артық болғанда шығаруға болады.

262. Істен шыққан тығынсыз зарядтарды жаруды, теспеге қосымша патрон-соққыш салып жүргізуге болады.

263. Газы немесе шаңы бойынша жарылыс қаупі бар шахта (кеніш) қазбаларында, жер бетіндегі істен шыққан теспелік зарядын электр детонатор өткізгіш анықтағанда, электр детонатор өткізгіштігін анықтау үшін қолданылатын аспаптармен, жарғыш қауіпсіз жерден аспап арқылы өткізгішін анықтап, істен шыққан зарядты қалыпты жағдайда жарады.

Газы немесе шаңы бойынша жарылыс қаупі бар шахталарда, осы амалмен төменгі кедергілі жүйелі, ашық емес істен шыққан зарядтарды жоюға болады.

264. Гидромонитолар орналасқан забойларда, теспедегі істен шығуды, бақылаушы тұлға және жарғыш бақылауымен су бағыты арқылы жоюға болады. Істен шығуды забойларда жүргізу кезінде адамдардың забойда орналасуына болмайды, ал суды алыстан жіберіледі. Сонымен бірге шайылған соққыштан шыққан детонаторды ұстау амалдары қарастырылады.

265. Металлды және металл құрылғыларын майдалау кезіндегі істен шығуды жою, тығын теспеден алынғаннан кейін, теспеге жаңа соққыш енгізіп, оны одан әрі жару арқылы жүргізеді.

266. Істен шыққан ұңғымалық зарядтарды жою:

1) зарядтың істен шығуын жару, егер істен шығу сыртқы жару жүйесінің тұтастығының бүлінуінен болса жүргізіледі. Тексеру кезінде тау сілемінің кесегінің ұшу мүмкіндігі анықталғанда немесе жарылыс кезінде ауа толқыны соққы әсері болғанда, істен шыққан зарядты жару адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жерден немесе қорғаныш артынан жүргізіледі;

2) істен шыққан заряды бар ұңғымалар орындағы қыртыстардың тазалау және осы зардяты шығару қолдан жүргізіледі. Детонациялық байламды пайдаланып аммиакты селитрадан жарғыш затты зарядты жару кезінде, құрамында оқ-дәрі, нитроэфир және гексоген жоқ істен шыққан зарядты жою үшін үстіндегі қыртыстарды тазалауды эксковатормен жүргізуге болады. Бірақ эксковатор қалақшасының ЖМ тиюіне жол берілмейді.

Ұңғыма үстін қыртыстардан тазалау мүмкін болмағанда ұңғыманың айналасын қазып, ұңғыма қабырғасынан 1 метрден алыс орналасқан теспелік зарядтарды жаруға болады. Бұл жағдайда теспенің саны мен бағыты, тереңдігі және бөлек зарядтар салмағы жобамен немесе ұйымдағы жарылыс жұмыстар жетекшісімен құрастырылады;

3) парралель қазылған ара қашықтығы істен шыққан заряды бар ұңғымадан кемінде 3 метр ұңғымаға заряд салып жарады;

4) детонациялық байламды қолдана отырып, Д үйлесімділік тобының ЖЗ (түтінді оқ-дәріні қоспағанда) жару кезінде-ұңғымадан зарядты жуып шығарады;

5) жоғарыда көрсетілген амалдармен істен шыққан зарядты жою мүмкін болмағанда ұйымның техникалық басшысы бекіткен арнайы жобамен істен шыққан зарядты жоюға болады.

267. Істен шыққан ұңғыманы қайта қазудағы зарядын сумен жуу немесе қосымша теспелерді жару жолымен жояды.

Істен шыққан ұңғыманы жою кезінде зарядты қайта қазуда табылмаған болса, ол жойылмаған істен шығу болып танылады, бұл туралы осы Қағидалардың 12-қосымшасында көрсетілген үлгіге сәйкес Жарылыс жұмыстарындағы істен шығуды тіркеу журналына сәйкес жазба жүргізіледі. қайта қазудаға бас тарту ауданы маркшейдер жоспарына енгізіледі. Бұл ауданда таукен массасын экскавациялау бойынша жұмыстар істен шығуды бұзу ретінде қаралады және ұйымның техникалық жетекшісі белгілеген сақтандыру шараларын пайдаланумен жүргізіледі.

Забойда таукен массасын тиеу бойынша жұмыстарды қалпына келтіру істен шыққан зарядты толық жойғаннан кейін істен шығуды жоюды қамтамасыз ететін адамның жазбаша рұқсаты бойынша жүргізіледі.

268. Жең ішіндегі істен шыққан зарядты жою, істен шыққан заряды бар жең ұзындығының 1/3 бөлігінен аз емес қашықтықта жүргізілген көмекші зарядты жару арқылы осы Қағидалардың 271-тармағында көрсетілгендей жүргізіледі.

269. Істен шыққан камералық зарядты жою тығынды ажыратып, ЖЗ шығарып алу арқылы жүргізіледі немесе жаңа соққыш енгізіп, адамдарға қауіпсіздікті қамтамасыз ететін қорғаныш артынан жару арқылы жояды.

Кейбір жағдайларда істен шыққан камералық зарядты жоюға қосымша қазбалар жасалады, бұл жұмыстар ұйымның техникалық басшысы бекіткен жобаға сәйкес жүргізіледі.

270. Істен шыққан зарядты жоюға арналған заряд жарылғаннан кейін жарылған жер мұқият қаралып, ЖМ жиналады. Осыдан кейін жұмысшылар, қадағалаушы адам орнатқан қауіпсіздік шараларын сақтап жұмысқа жіберіледі. Табылған ЖМ белгіленген тәртіппен жойылады.

271. Жаппай жарылыс кезінде істен шыққан зарядтарды жою, ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен жобаға сәйкес жүргізіледі.

272. Жару кезінде зарядтардың дара, топтық және жалпы істен шығу зарядтарын бастамашыл электр емес жүйесінің көмегімен жою ұйымның техникалық басшысы бекіткен технологиялық регламент, осы бастамашыл жүйені пайдалану бойынша нұсқаулықта көрсетілген әдістер бойынша жүргізіледі.

Ескерту. 272-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

273. Сейсмобарлау кезіндегі ұңғы (теспе) ішіндегі істен шыққан зарядты шығарып алады және істен шығу себебін жойғаннан кейін керекті тереңдікке қайта түсіреді. Егер істен шыққан зарядты шығару мүмкін болмаса, оған қосымша заряд салынып, жару арқылы жойылады. Басқа жағдайларда істен шығуды жою арнайы жобаға сәйкес жүргізіледі.

274. Ату (жару) аппараты істен шыққанда оны көтеріп, жару өткізгіштерін магистралды жүйеден ажыратып, өзара тұйықталады.

Ұңғымадан шығарылған, істен шыққан ату (жару) апараты жарғышпен тексеріледі. Сонымен қатар бастамшыл құралдар алынып, олардың өткізгіштері қысқартылады және аппарат оқтау шеберханасына жеткізіледі. Аппарат істен шығуына байланысты толық жарылмаған ЖЗ жиналады және белгіленген тәртіпке сәйкес жойылады.

Ату жару аппараттарын шығару мүмкіндігі болмағанда жабдықталған аппаратты ұңғымада жою немесе оны жер бетіне шығару жұмыстары ұйымның техникалық жетекшісімен келісілген жобаға сәйкес жүргізіледі.

275. Мұзды жарғанда және су асты жарылыс жұмыстарындағы істен шыққан зарядты, жарылыстан соң кемінде 15 минут уақыт өткен соң шығарып алуға болады.

Жарылыста істен шыққан зарядты жою үшін істен шыққан зарядтан салмағы 25 % артық жаңа заряд байланып, оны суда жарып жібереді.

Істен шыққан зарядты шашуға болмайды.

276. Температурасы 80 ⁰С артық ыстық сілемдерді жару кезінде, істен шыққан зарядқа бастамашыдан кейін 1 сағаттан аз емес уақыттан кейін алшақты селитраның жайылуы байқалмаса жақындауға болады. Ал температурасы 80 ⁰С дейін ыстық сілемдердегі істен шыққан зарядты жою сумен жуу арқылы жүргізіледі.

Теспеде ЖЗ істен шыққан зарядын жою сумен жуу арқылы жүргізіледі.

277. Түбірді жұлу кезіндегі істен шыққан зарядтарды жою теспеден (қазудан) забойканы қолмен алу арқылы шығарып алып, оған жаңа заряд орнатып, қайталап жару арқылы жою жүргізіледі.

278. Егер істен шығуды жою жұмыстарын осы ауысымда бітіру мүмкін болмаса, кезекті ауысымның жарғышына рұқсат-нарядқа арнайы белгі соғылып осы жұмыстарды жалғастыруды тапсыруға болады. Бұл жағдайда жұмысшыларды істен шығуды жою орнына жіберуді ауысымды бақылауды адам жүргізеді.

15-тарау. Жер асты қазбаларында жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

Ескерту. 15-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

279. Қазбаларды қарсы қазу кезіндегі жарылыс жұмыстары және қазбаны бұру төмендегі жағдайларды сақтап жүргізіледі:

1) бір-біріне 15 метр жақындағанда теспелерді оқтар алдында, қарама - қарсы қазбаларда жарылыс жұмыстарына қатысы жоқ адамдар қауіпсіз жерге жіберіліп, қарама-қарсы қазбаның кірер аузына бекет қойылады.

Қарама-қарсы қазбалардағы теспелік зарядтарды жару әр түрлі уақытта, ортадағы тұтастықты анықтау арқылы жүргізіледі. Теспедегі зарядты бөлек жарылыс жүргізгенде жарғышқа наряд-жолдама беріледі. Жұмыстар қадағалаушы тұлғаның қатысуымен жүргізіледі;

2) қарама-қарсы қазбадан адамдар шығарылып, бекет қойылған хабарламадан кейін ғана жарылыс жүргізіледі;

3) қарама-қарсы қазбадағы бекетті алып тастау жарғыштың шешімімен алынып тасталады;

4) ортадағы тұтас қабырға 7 метр болғанда жарылыс бір жақ қазбадан ғана жүргізіледі. Алдыға қазылатын теспенің тереңдігі, оқталатын теспе тереңдігінен 1 метрден артық болады;

5) газды немесе шаңы қауіпті шахта және кеніштегі қарама-қарсы қазба арасы 3 метр болғанда, қазбаларда әрбір жарылыс жұмыстары алдында газ құрамын өлшеу жұмыстары және газ (шаң) жарылуының алдын алуға қазбаларда тұрақты желдету шаралары жүргізіледі.

Жұмысшылар мен бақылау адам газ құрамын өлшеуден басқа, газы (шаңы) қауіпті көмір шахталарына метанды автоматты бақылаудың автоматты құралы орналастырылады.

280. Ара қашықтығы 15 метр және одан аз болатын параллель қазылып жатқан көмір және тақтасты шахталарда зарядты жару, адамдарды басқа қазбалардан қауіпсіз орынға шығарып, жарылыс жұмыстары паспортында көрсетілгендей күзет бекеттерін орнатқаннан кейін жүргізіледі. Параллель қазылып жатқан қазбалар арасы 50 метрден алыс болса, жарылыс болатын забойға параллель забойдағы адамдарды шығармай жарылыс жүргізуге болады.

281. ЖМ қоймасынан, учаскелік пунктінен үлестіру камерасынан 30 метр қашықтықта жарылыс жұмыстарын жүргізуге болмайды, сонымен қатар аталған ЖМ оқтау орындарында 100 метрге жақын қашықтықта жарылыс жұмыстары кезінде адамдар орналасуына болмайды. Аталған ара қашықтық жақын орналасқан ЖМ камерасынан жару орындары арасын анықтайды.

282. Егер 20 метрге жақын орында жиналмаған тау қыртыстары, вагоншалар немесе қазбаның көлденеңінің 1/3 бөлігін жауып тұрған нәрселер орналасса зарядтарды жаруға болмайды.

283. Тік бұрышты қыртыстағы көмірді жару жұмыстарын жүргізгенде, аумағы жарған көмірді орналастыруға жеткілікті дүкен қарастырылады. Көмір жару орнына керекті мөлшерде ауа және адамдар жүретін бос қеңістік болады.

284. Жалынды және электрлі жалынды зарядты жаруға болмайды.

285. Жалынды жарылыс кезінде жандыру түтікшесін тұтату бір жарғышпен жүргізіледі.

286. Бір ретте жарғанда зарядтар саны 16 артық болмайды, бір ретте тұтандырғанда, жандыру патрондарын қолданғанда бір ретте жарғанда 10 кем болмайды.

Кейбір жағдайларда жанғыш патрон және жалпы жандыру 16 артық болмағанда жандыру түтікшесін араластырып жаруға рұқсат беріледі, сонымен қоса әр қазбаға 6 патроннан артық болмайды. 16 зарядты жандыру патронын пайдаланбай жару үшін, тек детонациялық байлам, электр детонатор немесе электр жалынды амалмен жаруға рұқсат беріледі.

287. Кеңдігі 5 метр кең қазбаларда бір мезгілде жандыру түтігін тұтатуды 2 жарғыш жүргізеді.

288. Көмірді қабатымен бұзу кезінде жұмсақ жабынды, төселген немесе қатпар аралық қабатындағы тазалау қазбасында, егер қазбалардың бірінде жарылыс жұмыстары жүргізіліп жатса адамдардың орналасуына жол берілмейді. Осы Қағидалардың талаптарын сақтап, қазу жару жұмыстары паспортындағы адамдарды улы газбен улануын алдын алу шараларын сақтап, қазбада ауа шығуы толық болған жағдайда, тік немесе көлденең көмір катпарларындағы көмір жару орнында, камераларда және желдету қуақаздарына жарғышты орналастыруға болады.

289. Қолдап қатырылған қыртыстарда және қысымдалған ауа аймағындағы (кессондарда) жару жұмыстары арнайы жобаға сәйкес жүргізіледі.

2-параграф. Шахталардың (шыңыраулардың) бағандарын қазу және тереңдету кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

290. Шахталардың бағаналарын жару арқылы қазу және тереңдетуге тек жер бетінде немесе қашықтықтан жүргізеді. Жарылыс жүргізу жұмыстарын жүргізуші тұлға таза ауа жолы бар қазбада орналасады. Жалынды және электрлі жалынды амалдармен жаруға рұқсат берілмейді.

291. Соққыштарды көтеріп-түсіруді түбімен отырғызылатын қауғамен жүргізуге болмайды.

Бұл жұмыстарды аударылатын қауғамен, жұмыс алаңының жоғары белгісінен асыпкетпеуін қамтамасыз ететін жарамды жарамды қауіпсіздік құрылғыларымен жүргізуге болады. Қауғаны бағыттауышсыз көтеріп-түсіргендегі жылдамдығы 1 м/с, егер бағыттауыш болған кезде 2 м/с артық болмайды.

292. Патрон-соққыштарды қазба бағанасымен түсіру ЖЗ бөлек, жарғыштың (шебер-жарғыш) алып жүруімен жүргізіледі. Сонымен қоса қазбада тек оқтаумен айналысушылар және сорап машинисті ғана қалады.

Жұмысшы сөресінде және кергіш белдігінде қауғаны шығарып салушылар ғана орналасады. Теспедегі оқтау жұмыстары кезінде, бұл сөрелерде бөгде жұмыстармен айналысуға болмайды.

293. Су басқан шахталардағы электрлік жару жүйесін қондыру ауа жүргіштер арқылы жүргізіледі. Шахтаға су құйылуы кезіндегі су деңгейі жетпейтіндей қылып, ауа жүргізгіш бағаналары биіктігі таңдалады.

294. Электр жару жүйесін орнату қазбадан барлық жұмысшылар шығарылғаннан кейін (дыбыс беруге жауапты және өткізу сөресіндегі тұлғалардан өзге) жарғышпен (шебер-жарғышпен) жүргізіледі.

295. Магистральды өткізгіш ретінде өткізу сөресінен жоғары орналасқан, жұмсақ ылғал өткізбейтін кабельдер қолданылады.

296. Жалғамалы өткізгіштерді кабельге қосу және жарылыс жүргізуді жарылыс жұмысын жүргізу жұмыстарына наряд-жолдамасы бар жарғыш (шебер-жарғыш) арқылы іске асырылады.

297. Жарылыс жүйесін орнатып болғанда және барлық бағана жыралары ашылады.

298. Тіке бағаналы шахталарды қазу кезінде теспені қайта қазғанда айналасы кеңейеді, бірақ басқа теспелерге қарағанда орналасу сызбасы өзгермейді.

3-параграф. Тоннельдер мен метрополитен құрылысы кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

299. Жер беті және жер асты маңайында жарылыс жұмыстары келісілген жобалар арқылы жүргізіледі.

300. Қалалық жағдайларда және судың көп құйылуы жағдайларында шахта бағанасын қазу кезінде, патрон-соққыштарды жасау бағананың забойындағы бірінші сөреде немесе арнайы құрылған сөрелерде рұқсат беріледі.

301. 2 метр биік теспені оқтағанда және жарылыс жүйесін құрастырған кезде забойға тіркелген сөрелер немесе жылжымалы алаңдар пайдаланылады.

302. Тоннель ұңғымасында электр жарылыс қолданылуымен үңгіген кездегі барлық құралдары оқтау жұмыстары алдында электр зарядтарынан ажыратылады.

Патрон-соққыштарды тоннелдегі жылжымалы алаңдарда жасауға рұқсат берілмейді.

303. Жоғарғы ұңғыманың таралуында, біріккен көтерілісінде жарылыс жүргізу қарама-қарсы забойларда рұқсат берілмейді.

304. Каллотадағы жарылыс жұмыстары келесі жағдайда рұқсат беріледі:

1) зарядтың ең шектік салмағын техникалық басшысы белгілейді;

2) каллотының екі қанатындағы жарылыс әртүрлі уақытта жүргізіледі.

305. Оқтау бақылаушы адамның қатысуымен жарғыштар арқылы жүргізіледі.

306. Қалқанды забойда жалқы жалынды жару жұмыстары кезінде бір мезгілде оқтау және жарылыс жұмыстарын жүргізуге кемінде екі аралас қатарда жүргізіледі.

Бір көлденең қатарда, бір ретте 10 теспедегі зарядты жаруға рұқсат беріледі. Екі көлденең қатардағы теспелер зарядының жарылысы сегізден аспайды.

4-параграф. Газ бойынша қауіпті шахталарда немесе тозаң жарылысы бойынша қауіпті қазу қабаттарында жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

307. Газы немесе тозаң бойынша қауіпті шахталардағы әрбір теспені оқтар алдында, оларды жару алдында және жарғаннан кейін забой тексергенде шебер-жарғыш метан құрамын өлшейді. Құрамында метаны 1 % және одан көп забойларда, 20 метрден аса жалғанып жатқан қазбада және шебер-жарғыштың қорғаныш жерінде жарылыс жұмыстары жүргізілуге рұқсат берілмейді.

Шебер-жарғыштың қорғаныш орындарында метан құрамының өлшенуі электрлі жарылғыш жүйесіне жарылыс аспабының әрбір қосылар алдында жүргізіледі.

308. Жарылыс жұмыстарына рұқсат беріледі:

1) үзіліссіз және толық желдетілетін және жарылыс шаңын жою шаралары іске асырылатын қазба забойларында;

2) электр детонаторларды пайдаланып зарядтарды жару кезіндегі метан көп бөлінетін қазбалардағы тоқ көздері ретінде тек қана ұшқын қаупі жоқ жарылыс аспаптарын пайдаланғанда;

3) ең күрделі жағдайлардағы (соққылап жару, көмір түсіру қазбаларының ісінуі, үлкен тастарды майдалау, тазалау қазбаларының төбесін құлату жұмыстары, қазу учаскелеріндегі қиын құлатылатын төбелерді жер асты жарылысы арқылы жарып құлату, істен шығуды жою және тағы басқа) шебер-жарғыштың орындағанда ауысымдағы (учаскеде) қауіпсіз жұмыс жүргізуге жауапты қадағалау тұлғасының қатысуы.

309. Газ бөлінетін немесе жарылғыш тозаңы бар дайындық забойларда және бөлек қазба учаскелерінде, мекемеде жасалынып аттестацияланған ұйыммен келісілген, әрбір забойға (қазбаларда) арналған режим сақталғанда, жарылыс жұмыстарын жүргізуге рұқсат беріледі.

310. Рұқсат берілмейді:

1) қыртыста жарылыс түрімен жүргізілетін газды құрамды көмір қыртысты тұйықтық забойлардағы дайындық қазбаларды жартылай бұрғылауға;

2) көмір сілемі тазалау қазбасында комбайн алдында, жоңғыларды алдын-ала қопсытуға. Бұл талап иесіз көмір алу, гидрожарылыс, толық көмір қопару және геологиялық бұзулар аумағының қыртыстарына таралмайды.

311. ЖМ таңдауы забойдағы жұмыстар қауіпсіздігі дәрежесіне, жарылыс жағдайына байланысты, сонымен қатар осы Қағидалардың 6-тармағында көрсетілгенге және сақтандыру ортасын жасау төмендегі көрсетілетін талаптарға сәйкес жүргізумен техникалық жетекші бекітеді.

Ескерту. 311-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

312. Сақтандырылмаған ІІ топтағы ЖЗ қолдануға:

1) көлденең, көлбеу, көтерілуші тік қазбаларды (бұдан әрі – қазба), шахта бағанасының тереңдетілуі жасалынып жатқан шахта қатпарының келесі жағдайда:

забойдағы көмір қыртысы, қыртыс арасы және де метанның бөлінуінің болмауы;

забойларды сумен толтыру тереңдетілген бағана жарылу алдында биіктік, ең жоғары забоймен есептелгенде 20 см кем болмау;

барлық забойлардан көмір қатпарына дейін қорғау (оған жақындағанда) қалыпты есептегенде 5 метрден кем болмайды. Забой қазбасының қатпармен қиылысы барлық забой нүктесінен қыртысына дейін 20 метрден артық ұсталады, қазбаның ұзына бойы есептемегенде.

Егер қазба, қатпарлардан метан келуін болдырмайтын монолитті қабырғамен қатайтылса, ал қатпарды ажырату жұмыстары аттестацияланған сараптамалық мекемемен келісілсе, ІІ классты ЖЗ, көмір қатпарларының және аралық қыртыстар қиылысынан кейін пайдалануға болады;

2) забойларда, шурфтарда немесе шаңы немесе газы қауіпті шахталардың үстінде жүргізілетін болса, сонымен қоса осы забойлар кенеттен көмір, газ, қыртыс лақтыру қаупі бар қатпарлармен қиылысында, келесі шарттарды орындағанда:

забойдың жоғары нүктесін есептегенде, забойды жарылыс алдында 20 см толтырғанда. Жасанды мұздатылған жыныстарды жүргізу кезінде немесе су ағынының болмауының орнына бағана забойын су басу орнына жұмыс қауіпсіздігі бойынша басқа да шаралар қабылданады;

адамы жоқ бағанада жарылысты жоғарыдан жүргізу және одан ара қашықтығы 50 метрден кем болмағанда;

3) қазбаларды солқылдатып жару кезінде, толқу қауіпі бар қатпарларда, су шашу қондырғысын қолданған жағдайда, полиэтилен ыдыстарынан жарылыс кезінде су шашырату. Зарядтарды жару жоғарыдан немесе камерадан іске асыралады;

4) кенеттен көмір және газ лақтыру қауіпі бар көмір сілемді қатпарларды, көмір, қыртыс және газ лақтыру қауіпі бар қатпардағы тау жұмыстарын қауіпсіз жүргізу технологиялық регламентке сәйкес атқылағанда;

5) сазы және қойыртпағы ойылу қауіпі бар учаскедегі қалқан үстіндегі қауіпсіздік жастығын жасауға пайдаланатын ұңғы зарядтары;

6) қиын бұзылатын жабынды механикаландырылған тазалау қазбасын алдын-ала жұмсартуды, жабынды жұмсарту амалдары мен парамлері осы технологиялық регламентке сәйкес жүргізуге рұқсат беріледі.

313. Аталған жұмыстарды орындау үшін, қыртыс қаттылығы және жару жағдайына сәйкес мынадай ЖЗ пайдаланады:

1) көлденең және тік қазбаларды қазу кезінде осы Қағидалардың 312-тармағының 1) (ұңғыларды тереңдетуден басқа) және 3) тармақшаларында санамаланған, проф. М.М. Протодьяконов шкаласымен бағана тереңдетуден басқа f қаттылық коэффициенті 7 төмен, ал қиын бұзылатын қыртыстардың барлық қатты түрлерін жұмсарту-тротилдан (аммонит 6 ЖВ, аммонал М-10) сезімтал, сенсибилизатор құрамында жоқ ЖЗ;

2) көлденең және тік қазбаларды қазу кезінде, осы Қағидалардың 312-тармағының 1) (ұңғымаларды тереңдетуден басқа) және 3) тармақшаларында санамаланған ЖЗ пайдаланудың f қаттылығы 7-ден 10-ға дейінгі қыртыстарды құрамында гексоген немесе нитроэфир бар, қисайған теспелерде ғана жүргізуге болады. Қалған басқа теспелерде құрамында сенсебилизаторы жоқ тротилден сезімтал ЖЗ қолданылады;

3) көлденең және тік қазбаларда қаттылығы f = 10 және жоғары қыртысында барлық ЖЗ қолдануға болады;

4) көрсетілген осы Қағидалардың 312-тармағының 2), 3) 5) тармақшаларында санамаланған жағдайларындағы жару жұмыстарында, сонымен қатар бағаналарды тереңдету жұмыстарында ЖЗ барлық түрі қолданылады.

Ескерту. 313-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

314. ІІІ-сыныпты сақтандырғыш ЖЗ қолдануға болады:

1) қыртыстармен ғана жүргізілетін, сонымен қоса тербеліс қаупі бар қыртыстарда, метан бөлінетін және жарылғыш шаңы жоқ қазбаны қазу жұмыстарында;

2) қыртыстармен ғана жүргізілетін қазба бағаналарында, оларды пайдаланылып жатқан қыртыстан тереңдеткенде және олардан метан бөлінетін жағдайда;

3) көмірді және газды аяқ астынан лақтыратын қазбаларды ашқанда, қазбаны ашпастан бұрын су шашу ілмесін пайдаланғанда және қыртыс пен қазба арасындағы барлық қазба ауданында аудан алаңы тік қыртысы 2 метрден кем емес, көлбеулі қыртысты ашқанда 1 метрден кем емес.

315. ІV сыныпты сақтандырғыш ЖЗ пайдалануға болады:

1) аралас және көмірді қазбаларда, метан бөлінуі болмайтын қазбаларда, шаңы жарылыс қаупі бар көмір қатпарларында;

2) аралас және көмір забойларындағы көлденең, көлбеу және көтерілуші (100 дейін) қазбаларда, жарылыс жұмыстары кезінде көп көлемде метан бөлінбей тон, шаңы немесе газы жарылыс қауіпі бар қатпарларда;

3) шайқалтып жару кезінде, соның ішінде камуфлетті, жалаңаштанған көмір қатпарларын ашу және 20 метрден аз емес ұзындыққа қазу жұмыстарын жүргізгенде;

4) кесек тас қуақазы қыртысын төменнен жару;

5) кесек тас қуақазы қыртысында 10 текше метр (бұдан әрі – м³/т) метан құрамды қатпарларды үстінен жаруға;

6) аралас забойлы қазбалардағы жарылыс жұмыстарына, аяқ астынан көмір және газ лақтыруы мүмкін қыртыстарда;

7) аралас забойлы қаттылығы f > 4 қыртысты, көмірді алдын-ала ою кезінде жоғары көлемде метан бөлінетін;

8) лавадағы көмірді жарып қазуға.

316. V сыныпты сақтандырғыш ЖЗ қолдануға болады:

1) көмір және аралас забойлы, көлденең, көлбеу және көтерілуші (100 дейін), жарылыс кезінде жоғары көлемде метан бөлінетін қазбаларда. Көмірдегі аралас забойлы және қатпарда бір ғана ЖЗ түрі қолданылады.

Аумақтық өкілетті органның рұқсатымен және сараптамалық мекеменің қорытындысымен көмір қатпарында V сыныпты, ал қыртыстарда ІV сыыпты ЖЗ пайдалануға болады;

2) көмірлі және аралас забойлы көтерілуші (100 жоғары) қазбаларда метан бөлігінде, қазылған қазбаны желдететін ұңғыларды алдын-ала жүргізгенде;

3) жоғары көлемде метан бөлінетін забойға қатысы жоқ лава түбінде;

4) қыртысты жоғарыдан жару жүргізілетін кесек тас қуақаздарына, қазу аймағындағы метан құрамы 10 м³/т және одан жоғары;

5) жоғарыдан және аралас жаруды қаттылығы f = 4 және одан төмен қыртысындағы, алдын-ала қазу кезінде жарылыс жұмыстары қолданылмаған жағдайда, жарылыс жұмыстарында жоғары көлемде метан бөлінетін аралас забойлы қазбаларда.

317. VІ сыныпты сақтандырғыш ЖЗ пайдалануға болады:

1) жоғары мөлшерде метан бөлінетін лаваның жоғары қабатында;

2) алдын ала ұңғы қазбай жүргізген, метан, бөлінетін, көтерілуші (100 және жоғары) көмір қазбаларында;

3) метан бөлінетін, бұзылған сілемдерде (сонымен қатар бұзылған сілемдерге жұмыстарын жүргізетін қазбаларда) жүргізілетін қазбаларда. Теспе тереңдігі 1,5 метрден терең емес, ал теспелік патрондалған ЖЗ заряд салмағы 0,6 кг артық болмағанда;

4) жоғарғы және аралас жарғандағы қатпар қаттылығы f = 4 және төмен желдету қуақаздарында, лава артынан жүргізгенде.

318. VІІ сыныпты сақтандырғыш ЖЗ төмендегі арнайы жарылыс жұмыстарына пайдалануға болады;

1) көмір түсіру қазбаларындағы көмір сілемдерінің ілініп қалуын жою;

2) сыртқы зарядтармен көлемді заттарды майдалау;

3) жабындыны отырғызу үшін ағаш бағаналарды құлату.

Көрсетілген жұмыс түрлеріне өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы өкілетті органмен рұқсат етілген ЖЗ немесе зарядтары түрлері қолданылады.

319. Солқылдатып жарудан өзге, барлық забой қазбаларында, сонымен қоса арнайы жұмыстарды орындауда, осы Қағидалардың 312-317 талаптарында көрсетілген ЖЗ аттарынан жоғары классты ЖЗ пайдалануға рұқсат беріледі.

Ескерту. 319-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

320. Газ бөлінетін немесе жарылғыш көмір шаңы бар забой қазбаларында, жылдам және қысқарған әсерлі сақтандырғышты электр детонаторларын қолданады.

Сонымен қоса келесі жағдайлар сақталады:

1) қысқарған әсерлі детонаторының қысқару уақыты ІV классты ЖЗ қолданғандағы уақыт алшақтығы 220 мс, V - VІ классты ЖЗ 320 мс артық болмайды;

2) дайындаушы қазбаларда, көмірде және тазалау забойларындағы комбайындық кеңістікте барлық зарядтар көмір забойында жару аспаптарының (машинканың) бір импульсті жарылатын;

3) көмір забойының ұзындығы бойынша учаскелерге бөліп және осы Қағидалардың 325-талаптарын сақтау кезінде әр қайсысында бөлек жарылыстар жүргізіледі;

4) дайындау қазбаларында, көмір қатпарларындағы жанындағы қыртыстарды жару, көмір теспелерінде және қыртыста жаруды бөлек немесе бір уақытта жүргізуге болады (бір забоймен немесе біреуінің алда болуы), бөлек жару техникалық жетекшінің рұқсатымен, көмірде және қыртыста бір циклдан артық болмайды, бірақ қазба қазу алдында алға 5 метрден алыс емес ұзау қазбасын қоспағанда.

Ескерту. 320-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

321. Шебер-жарғышқа жарылыс жұмыстарын жүргізуге әр түрлі классты ЖЗ бір уақытта беруге болмайды, сонымен қоса сақтандырғыш және сақтандырғышсыз электр детонаторды, соның ішінде қысқа әсерлі немесе жай әсерлі, әр түрлі забойға егер осы забойлардың бірінде ұзақ үзілісті электр детонатор немесе төменгі классты ЖЗ пайдаланылатын болса.

322. Бүкіл шахталық депрессия нәтижесіндегі ауа ағынымен желдетілетін орында шебер-жарғыш қорғанышы орналастырылады және жарылыс орнының ара қашықтығы тоннельдегіден аз болмайды:

1) көлденең және көлбеу (100 дейін) дайындау қазбаларында - 150 метр;

2) көлбеу соның ішінде көтерілуші (100 жоғары) дайындау қазбаларында 100 метр, бірақ міндетті түрде көлденең және қазба үстінен немесе басқа қазбалардың үстінен 10 метр қашықтықтан жақын емес;

3) орналасу бұрышы 180 - ге дейінгі лаваларда – 50 метр;

4) орналасу бұрышы 180 жоғары лаваларда – 50 метр, бірақ қуақазды лава жанында 20 метрден жақын емес;

5) камералы түрдегі тазалау забойында, сонымен қоса көмір кентіректерін өлшегенде – 200 метр;

6) қалқанды забойда – 50 метрден, бірақ жүргіштік пешінен 20 метрден жақын емес;

7) көтерілгіш қазбалардағы көмірді және қыртысты жіберу – 100 метр;

8) жоғарыдан бағана қазғанда – 50 метр.

323. Жарғыш-шебер қорғауышы орны, қүзет бекеті орналасуы, барлық жағдайларда жобада, қазу жарылыс жұмыстары паспорттарында жарғыш-шебер қорғаныш орны мен күзетші бекеті ара қашықтығы, жарғыш-шебер артынан 10 метрден кем емес және күзет бекеті орналасу орны мен қалған адамдар арасы 10 метрден кем емес.

Көмірде немесе аралас забойда ұзындығы 100 метрден көп тұйықталған қазбалар жарылыс бекетінен жарғыш-шебер қорғанышына дейін жүргізілген тұрақты жарылыс магистралі болғанда ғана жүргізіледі.

324. Әр циклдағы зарядты оқтау және жару, соның ішінде көмірді және қыртыста бөлек жарылыс жүргізу, забойды желдеткен соң, метан құрамын өлшегеннен кейін, жарылған көмірді жинаған соң, 20 метрден кем емес қашықтықтағы забойларды жарылыстан қорғау шараларын жүргізген соң жүргізуге болады.

325. Газы немесе шаңы қауіпті (кенеттен лақтыру қауіпін қоспағанда) қатпарларындағы тазалау қазбасында, тазалау қазбасын бөлек жарылатын учаскелерге бөлуге болады. Әр учаскедегі оқтау және зарядты жару, басқа учаскедегі зарядтар жарылысынан, ойылған көмірді жинаған соң, қазбаны қайтатын және газ және көмір шаңы жарылысының алдын-алу шараларынан кейін жүргізіледі.

326. Басқа қазбалардағы көмірде және қатпардағы дайындау және кесу қазбаларына жолыққан кезде, жолығатын қазбаларға 5 метр қалғанда қазба қатайтуларын, қыстырар құлауын, кабель және құбырлар зақымдануын болдырмау үшін теспе ұзындығын және ЖЗ зарядтарын азайту көзделеді.

327. Қыртысты және аралас забойлардағы дайындау қазбаларында газ бөлінуі байқалса, лездік және қысқа жайлатылған әсерлі электр детонаторларын қолдануға болады. Рұқсат етілетін жайлатылған электрдетонаторларды қысқа жайлатылу әсері барлық жағдайларда 320 мс көп болмайды.

Забойда жиынтық зарядтарды жару бөлек жүргізіледі, бірақ үш реттен көп болмайды. Әр бөлек теспедегі оқтау жұмыстары алдыңғы теспедегі жарылыс жұмыстарынан кейін және забойдағы жарылыс және басқа жұмыстарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету шараларынан кейін жүргізіледі.

328. Газ бөлінетін құрылыстарда қазба жүргізілгенде, жарылыс, лездік, қысқа жайлатылған және жайлатылған әсерлі электр детонатор пайдалану арқылы жүргізіледі. Жайлатылу уақыты 2 с дейін және тәсіл мөлшеріне қарамай және жайлатылу сериясының үзіліссіз болуы.

329. Газ бөлінетін немесе жарылғыш көмір шаңы бар қазба забойларында (кесек тасты қуақаздарындағы жабынды жарудан басқа), жайлатылу ара қашықтығы 40 мс көп емес қысқа жайлатылған әсерлі электр детонаторларды пайдалануға болады. Кесек тасты қуақаздарының жабынын жаруға лездік әсерлі электр детонаторлар ғана қолданылады.

330. Жайлатылған әсерлі электр детонаторларды, газ бөлінбейтін және жарылғыш шаңсыз ІІ сыныпты сақтандырғышсыз ЖЗ пайдалануға рұқсат етілген забойлардағы зарядтарға пайдалануға болады.

331. Сақтандырғышсыз ЖЗ және жайлатылған әсерлі электр детонаторлар пайдалануға рұқсат етілген қазбаларда, әр түрлі мүмкіндігі бар ЖЗ бір забойда қолдануға және бір шебер-жарғышқа тапсыруға болады немесе контурлы теспелердегі төменгі мүмкіндікті ЖЗ орналату жағдайына сай сақтандырғышсыз және сақтандырғышты ЖЗ қолдануға болады. Газы және шаңы қауіпті көмір қатпарлары немесе қыртыстары бағытындағы осындай қазбаларды қазу кезінде 5 метр қашықтықтан, сонымен қоса олардың қиылысқан жерінен 20 метр қашықтықтан соң, сақтандырғышты ЖЗ және газы немесе шаңы қауіпті забойлардағы қауіпсіздік шараларын және осы Қағида талаптарын сақтап, лездік және қысқа жайлатылған әсерлі электр детонаторды қолдануға болады.

332. Әр түрлі классты немесе әртүрлі атаулы ЖЗ және тұтас зарядта бір патрон-соққыштан артық бір теспе ішіне орналастыруға болмайды.

333. Көмірдегі және қыртыстағы теспенің тереңдігі 0,6 метр аз болуына рұқсат беріледі.

334. Екі және одан көп ЖЗ патроннан тұратын зарядтарды теспеге жүйелі және бір уақытта кіргізу керек, ал соққыш бөлек жеткізіледі.

335. Теспелер тығыны ретінде саз, саз бен құм қоспасы, саздан жасалған жабылатын гидротығын немесе технологиялық регламентке сәйкес басқа материалдар қолданылады.

336. Зарядтарды жару кезінде пайдалануға рұқсат беріледі:

1) суы бар полиэтилен немесе полихлорвинил ампулдар түрінде гидротығындарды;

2) судан тұратын екі қабатты тығынды, инертті материалдардан тұратын бекіту тығындарын және қойыртпақтан жасалған тығындар мен пасталарды.

Барлық құрылымдар ампулалары жарылыс жұмыстарын жүргізудің теспе диаметрі 45-46 мм болған кездегі теспе әдісіне арналған.

Суды құю жолымен дайындалатын қос қабатты тығындауды саз топырақты тығынмен жабу қосылысында еңіс теспелерде пайдаланады. Еңіс бұрышы 60 0С артық болған кезде бекіту жабындарында құм немесе граншлакпайдалануға рұқсат беріледі.

Сызатты жыныстар бойынша бұрғыланған теспелерде қойыртпақтан жасалған тығынды пайдаланады (судың сазбен немесе тақта тасты шаңмен қоспалары);

337. Көтеру бұрышы 60-90 ⁰С дейінгі қалпына келтіру өндірулерінде тығын ретінде құрамында су (90-95 %) және химиялық компоненттер (сұйық шыны, қышқылдар мен тұздардың ерітінділері) бар геле түріндегі масса секілді, гидропаста пайдалануға рұқсат беріледі,

338. Көмірде және қыртыстағы жарылыс кезіндегі тығынның ең төменгі көлемі барлық тығын материалдарына төмендегідей болады:

1) теспе тереңдігі 0,6 – 1,0 метр теспе тереңдігі жартысы;

2) теспе тереңдігі 1 метр терең болғанда – 0,5 метр;

3) ұңғымаларда зарядтарды жарғанда – 1 метр.

339. ЖЗ зарядын жоғарыға дейінгі ара қашықтықтық көмірде 0,5 метрден кем және қыртыста 0,3 метрден аз болмайды, сонымен бірге үлкен көлемді қыртыстарда зарядтарды жарғанда. Көмірде VІ классты ЖЗ пайдаланған жағдайда, ара қашықтықты 0,3 метрге дейін азайтуға болады.

340. Аралас теспелік зарядтардың рұқсат етілетін төменгі ара қашықтығы осы Қағиданың 2-қосымшасындағы жарылыс жағдайы кестесінде келтірілген.

Қаттылығы f > 10 қыртыстарындағы аралас теспелік зарядтарының арақашықтығы аттестатталған сараптамалық ұйым жасаған нормативтермен анықталады.

341. Тозаңы бойынша қауіпті қыртыстарда, көмірде немесе көмірлі іргелік қыртыстарды жарар алдында, қазбалардағы шөккен көмір шаңдарын қатыру және су шашу арқылы забойда, қазбада және забой маңында, жарылатын зарядтан, қашықтығы 20 метрден аз емес жерлерде ылғалдану жүргізіледі.

Тозаңы бойынша жарылу қаупі бар қыртыстарды тазалау забойларының бұрыштарында немесе лава табандарында қатыру жүргізіледі немесе забой маңындағы кеңістіктерді ылғалдағыш қосындысын қосып сумен себелеу жүргізіледі.

342. Тау қазбаларының забой маңы кеңістігінде теспелік зарядтарды жарғандағы жарылыстан қорғану (ауалы су және түйіршікті ілмелер және тағы сол сияқты) технологиялық регламентке сәйкес жүзеге асырылады.

343. Қыртыстарды атқылау және көмір сілемдерін ұңғылық зарядтар қолданып жару нұсқаулыққа (технологиялық регламентке) сәйкес жүзеге асырылады.

344. Мұнай пайда болатын көмір шахталарындағы жарылыс жұмыстары осы Қағидалардың 378-384-талаптарын ескере отырып, жүргізіледі.

5-параграф. Солқылдатып жару тәртібі

345. Солқылдатып жару кенеттен көмір, жыныс пен газ лақтырылуы қаупі бар қыртыстарды өңдеу кезінде, күнделікті бақылау бойынша "қауіпті" деген анықтама алынған қауіп төндіретін қыртыстарда, адамдарға бағытталған лақтырылу қауіпінен қорғауға бағытталған белгілі тәртіпте жүргізіледі:

1) көлденең, көлбеу (үстінен астына қарай жүргізілетін) және көтерілуші қазбаларда (бұрышы 100 дейін), сонымен қатар тазалау забойларындағы көмір ою жұмыстарына;

2) қуаттылығы 0,1 метрден артық лақтырылуы қауіпті көмір қыртыстарын ашуға;

3) қауіпті төндіруші көмір қыртыстарын ашуға, егер лақтыру қауіпі белгі көрсеткіштері анықталса немесе ашу алдында бақылау жүргізілмесе;

4) 600 метр және одан терең құмдақтарды ашуға, егер бақылау арқылы құмдақтың тербеліс қауіпі анықталса немесе ашу алдында бақылау жүргізілмесе;

5) лақтырылуы қауіпті құмдақтарда қазба жұмыстарын жүргізуге.

Осы параграф солқылдатып жаруға арналған талаптары, кенеттен көмір және газ лақтырылу қауіпін алдын алуға арналған қатпарлық және қатпардан тыс (алдынғы) атқылау жұмыстарына да таралады.

Қатпарларды ашу кезіндегі жарылыс жұмыстары, сонымен қоса қорғалған аумақтағы тазалау және дайындау қазбаларындағы жарылыс жұмыстарын, солқылдатып жару тәртібіне қарамай жүргізуге болады.

347. Кенеттен лақтыру қаупі бар көмір қатпарларында және қыртыстағы қазбадағы жарып қазу жұмыстарының паспортындағы көрсеткіштерін таңдау бүкіл қазба қимасы алаңдағы көмірді (қыртысты) толық өндіруді қамтамасыз етеді. Егер солқылдатып жару кезінде керекті забой пішініне қол жеткізілмесе, қазба сұлбасын жасау үшін қайталап солқылдатып жару жүргізіледі.

Геологиялық бұзылған орындарда көмірде және қыртыстағы жарылыс жұмыстары бір уақытта жүргізіледі.

Көмірді тездетіп жарып өндіретін аралас забойдағы қазба жүргізгенде, қыртыс забойының артта 5 метрден артық емес қашықтықта қалып қоюына рұқсат беріледі.

Қыртысты тездетіп жарып өндіретін аралас забойларда қазба жүргізу, қыртыс мүмкіндігі 0,8 метрден дейін болғанда ғана жүргізіледі.

348. Солқылдату жарылыс жұмыстарынан кейін забойды дұрыстауға қолдық соққылау құралдары қолданылмайды.

349. Солқылдатып жару қолданылатын әрбір забойға тәртіп, осындай жарылыс технологиясы және қауіпсіздік шаралары орнатылады. Жоғарыда орналасқан солқылдатып жаруға жауапты жетекшінің телефонмен сөйлескен сөздерін таспаға жазу қамтамасыз етіледі.

350. Жарып қазу жұмыстары паспортымен және солқылдатып жару нұсқаулықтарымен және технологиялық регламентпен, солқылдатып жаруды жүргізуге қатысты шахтаның қадағалау тұлғалары және осыған қатысты жұмысшылар (қол қою арқылы) таныстырылады.

351. Салқындатып жаруды жүргізу тәртібі және оны басқарушы тұлға шахта бойынша бұйрықпен бекітіледі. Пайдалану шахтасындағы жұмыстар жүргізу мердігерлік ұйымдар арқылы жүргізілген жағдайда бұл тәртіп екі жақ бұйрығымен бекітіледі.

Солқылдатып жару жұмыстарын жүргізгенде шахта бойынша солқылдатып жару журналы толтырылады. Журнал формасы ұйымның техникалық жетекшісімен бекітіледі.

Жер асты қазбаларына жұмылдырылған барлық жұмысшыларға жарылыс алдында бір ауысым бұрын, солқылдатып жару жүргізілетін орны мен уақыты (хабарлама түрінде) жеткізіледі.

352. Солқылдатып жару жұмыстарын жүргізу кезінде жарылыс орнынан шыққан желдетілген ауа ағыны жолына орналасқан барлық шахта қазбалары, забой мен шебер-жарғыш қорғаныш орны арасындағы таза ауа ағынында орналасқан барлық қазбалар қауіпті аймаққа кіреді.

Қауіпті аймақта орналасқан шахталардағы барлық қазбалардағы оқтауды жүргізер алдында, электр зарядтары ажыратылады. Жарылыс жұмыстарынан кейін қазбалардағы ауаны метан құрамына тексергеннен кейін электр қуатын қосуға болады.

Солқылдатып жару жұмыстарын жүргізу кезінде тұрақты желдету желдеткіштерін, метан құрамын автоматты бақылау құралын және көмір қыртыстарындағы тербеліс қауіпті аумақты бақылауға пайдаланылатын датчиктерді ажыратуға болмайды.

Қазба забойларындағы теспені оқтау жұмыстары алдында электр қуатын ажыратуға мүмкін болмаса (су басу қауіпіне байланысты), электр қуаты жарылыс жүйесін орнату алдында ажыратылады.

353. Қуатты тік қатпарлардан басқа көмір қыртыстарын солқылдатып жарумен ашқанда, ашылуға тиісті қазбаны толық жобалық қимасына сәйкес жүргізеді. Қуатты тік қатпарларды ашқанда, жарылыс жұмыстарын, тек көмір қатпарларын (қыртыс үймелерінен тазарту) жалаңаштауға ғана пайдаланады.

Қатпарлар қиылысын жасау, көмір, қыртыс және газы кенеттен лақтырылуы мүмкін қатпарлардағы тау жұмыстарын қауіпсіз жүргізу нұсқаулылығының талаптарына сай жүргізіледі.

Қатпар алдындағы қыртыс үймесі алаңын бір жарылыс арқылы жояды.

Солқылдатып жару режімі ашылатын қазба забойына 4 метрден жақын емес жерден қосылады және забойдан қазбаны көмір қатпарынан 4 метрден аз емес қашықтыққа алып кеткен соң тоқтатылады.

Көмір қатпарының ашылуы төмендегідей реттілікпен жүргізіледі: ашылатын қазба забойының қатпарға жақындауы, қатпар жалаңаштануы және қиылысуы, қатпардан алынуы.

Сонымен қоса барлық жағдайда есептеледі:

1) тік көмір қатпарларын ашу кезінде "жақындау учаскесі" – ашылушы қазбасы алдыңғы ашылу қазбасынан 4-тен 2 метрге дейін және "қашықтату учаскесі" қатпардан кейін 2-ден 4 метрге дейін;

2) еңістеу, көлбеу және тік көмір қатпарларын "жақындау учаскесі" – ашылатын қатпар алдындағы қазбаның ашылу учаскесі 4 метрден 1 метрге дейін және қатпардан кейінгі "қашықтау учаскесі" 1 – 4 метр. Барлық ара қашықтықтар қатпарларға қалыптастырылып алынған.

354. Жарылыс жұмыстары жүргізілетін қорғаныш орны мен көлденең және қиғаш қазбалы лақтыру қауіпті және қауіп төндіретін көмір қатпарларының ара қашықтығы:

1) жақындау және қашықтау учаскесі – 600 метр;

2) жоғары лақтыру қаупі бар қатпарлар қиылысу учаскесінде – жоғарыдан;

3) қалған жағдайларда – 1000 метр.

Лақтыру қауіпті және қауіп төндіруші көмір қатпарларын ашуда, тік бағаналарды тереңдету кезіндегі жарылыс жұмыстары жүргізілетін орын орналасады:

4) қиылысу учаскесі – бағанадан 50 метр қашықтықтағы жер бетінде;

5) жақындау және қашықтау учаскесінде – қолданыстағы қабатта, бірақ жобаға сай ауаның шығу ағынын бағыттауын қамтамасыз еткен жағдайда 200 метр тереңдетілетін бағанаға жарылыс жұмыстары жоғарыдан жүргізіледі.

Барлық арақашықтықтарды ауа ағыстарының, жарылған забойдан шыққан ауа мен қарама қарсы ағысты таза ауаның қосылған жерінен анықталады.

355. Көмір және аралас забойлардағы лақтырылу қауіпті көмір қатпарларында жүргізілетін қазбаларда, көмірде немесе көмірмен қыртыста зарядтың жарылуы бір мезгілде, тездетусіз көмір оюдағы қыртыстарда қазба жұмыстарын жүргізгенде және осы қыртыстарды ашу кезінде шебер-жарғыш қорғанышы забойдан ара қашықтығы 600 метрден кем болмайды, сонымен қоса жарылыс забойынан шыққан ауа ағыны мен таза ауа ағыны қосылған жерден 200 метрден кем емес қашықтықта болады. Жарылыс жұмыстарымен байланысты емес ауысымдар таза ауа бағытында, жарылыс жүргізілетін забойдан 1000 метр қашықтықтан кем емес қашықтықта орналасады.

356. Алдын ала қазу жүргізілген лақтыру қаупі бар қатпарлары бар забой қыртыстарында жарылыс жүргізген кезде, жарғыштың қорғанышы мен жарылыс жүргізген забойдан шыққан ауа мен таза ауа қосылар жерінің ара қашықтығы 200 метрден кем болмайды.

357. Солқылдатылған жару жүргізілетін қазбаларда, жарылыс жұмыстарынан бұрын забойдан 100 метрден кем емес қашықтықтағы вагоншалар және забойдың 1/3 бөлігінен көп көлденең қимасы алаңын алып жатқан басқа заттардан босатылады.

358. Солқылдатып жару жұмыстарын жүргізер алдында, қауіпті аймақ көлемінде орналасқан желдеткіш құрылғылары, басқа учаскелерге немесе шахта қабаттарына газ өтіп кетуінің алдын алуға қойылған тосқауылдары бақылаушы тұлғамен қаралады.

Егер желдеткіш құралдарының істен шығуы анықталған жағдайда оны қалыпқа келтіргенге дейін солқылдатып жаруға болмайды.

359. Солқылдатып жару қолданылатын забойда ЖЗ орналастыруға арналған ілгерілетілген теспелер және ұңғылар бар болса, олар сазбен немесе басқа жанбайтын материалдармен, оқталатын теспе (ұңғыма) тереңдігінен 1 метрден кем емес тереңдікте толтырылады. Осындай теспелерде (ұңғымаларда) зарядтарды жаруға рұқсат берілмейді.

360. Солқылдатып жаруды жүргізуге және дайындауға техникалық жетекші және жер бетіндегі солқылдатып жаруға жауапты жетекші тағайындалады.

Забойдағы (забой топтарында) солқылдатып жаруды жүргізуге және дайындауға жарылыс жұмыстары жүргізіліп жатқан учаскенің қадағалаушы тұлғасы жетекшілік етеді.

Солқылдатып жаруды учаске бастығы орынбасарынан (көмекшісінен) төмен емес қызметтегі қадағалау тұлғасының қатысуымен шебер-жарғыш жүргізеді.

Шебер-жарғыш және қадағалау тұлғаларының әрқайсысында метан анықтау датчиктері орналастырылған шамдары және оқшаулағыш өзі құтқарғыш құрылғылары болады.

361. Солқылдатып жарудан кейін қазбаны қару, жарылыс жүргізілген забойдағы метан құрамын анықтау хабарламасын алғаннан, бірақ жарылыстан соң кемінде 30 минуттан кейін жүргізіледі және метан құрамы 2 % аспайды. Забойды қарауды қадағалаушы тұлға және шебер-жарғыш жүргізеді.

362. Солқылдатып жару жүргізгеннен кейінгі забойды қарау кезіндегі метан құрамын өлшеуші қадағалау тұлғасы шебер-жарғыштан 3 метр алда жүреді. Метан құрамы 2 % жоғары болғаны анықталса олар таза ауа ағыны бар қазбаға жедел оралады.

Көмір (қыртыс) және газ лақтырылуы мүмкіндігі болғанда, алдын-ала қазбаны газдан тазалау шаралары техникалық жетекшімен бекітіледі.

363. Солқылдатып жаруды жүргізу үшін дайындау қазбаларына арнайы кабелдерден тұрақты магистралды жарылыс жүйесі орнатылады.

364. Көмір және аралас забойларда және лақтыру қаупі бар қыртыстарды солқылдатып жарғандағы, зарядтарды бастамашы бәсеңдету 220 мс көп емес қысқа жайлатылған және лездік сақтандырғыш электр детонаторлар арқылы жүргізіледі.

Қатпарларды жалаңаштаудан бұрын ашу кезіндегі солқылдатып жарудағы қысқажайлатылған электр детонатордың әсер ету уақыты 320 мс көп болмайды.

365. Бір немесе бірнеше зарядтар істен шыққан жағдайда оларды зарядтарды жою және солқылдату талаптарын сақтап орындалады.

366. Қатпарларды ашқандағы солқылдатып жару кезінде шашыратылған (екі сатылы) ЖЗ зарядын төмендегі жағдайларды сақтап пайдалануға болады:

1) зарядтарды бастамашы лездік және қысқа жайлатылған әсерлі электр детонатормен жүргізіледі;

2) теспедегі шашыратылған зарядтар жайлатылуы бірінші зарядтан, осы зарядта көбірек;

3) қолдануға рұқсат етілген, осы жағдайларға келетін ІІІ және ІV сыныпты ЖЗ тығын ұзындығы, шашыратылған зарядтар арасы 0,7 метрден кем болмайды, ал теспе ауызынан бірінші заряд салмағы 1,2 кг артық емес.

ІІ сыныпты ЖЗ пайдаланғандағы шашылған қуаттардың тығын ұзындығы 1 метрден кем болмайды, ал теспе аузынан бірінші орналасқан заряд салмағы 1 кг артық болмайды.

367. Қатпарлардың қиылысуы және жалаңаштануы, забой қазбаларындағы және тік қатпарлардағы (қыртыс) қыртыс қалыңдығы 2 метрден кем болмағанда жарылыс арқылы жүргізіледі, ал көлбеу, қиғаш тіктеу қиғаш қатпарлар қалыңдығы 1 метрден кем болмағанда жарылыс арқылы жүргізіледі.

Тік және тіктеу қиғаш қатпарлары қиылысуы алдындағы көмір сілемдерін жуудан кейін кептетіліс пен ашылған қазба забойы және жуылған қабат қалыңдығы арасы 1,2 метрден кем болмайды. Сумен жуудан кейінгі қыртыс кептелісін жоятын қуаттарды жару теспесі жуылған қабатқа дейін 0,5 метр жеткізілмей қазылады.

368. Шашылуы мүмкін, тік және тіктеу қиғаш лақтырылу қауіпті қатпарларда жүргізілетін дайындау қазбасы забойындағы солқылдатып жару, алдын-ала орнатылған алдын-алу қатаймасымен немесе іргелес қазбаларды ілгерілетіп ою, болмаса көмір қатпарларын қатайту арқылы жүргізіледі.

Жарылыс жұмыстары паспорты жасалатын кезде ілгерілеу қатаймасы қолданылған жағдайда теспенің жоғары сатысы ілгерілеу қатаймасынан 0,5 метрден кем ара қашықтықта орналасады.

369. Ұңғымалық зарядтарды жару кезінде (атқылау) төмендегідей қосымша қауіпсіздік шаралары жүргізіледі:

1) қатпарды атқылау кезінде (сумен жарып қатпарды өңдегенде)-қиғаш ұңғыларды үзіліссіз сумен толтырып тұру, сонымен қоса қолданыстағы нормативтік құжаттарға сәйкес, полиэтилен ыдыстарынан суды жару арқылы шашылатын су шашу ілмелерін қолдану;

2) ілгерілеп (қатпардан тыс) атқылау кезінде-тығынны хлорлы калий карбамидті қоспасымен 3:1 қатынасында ылғалдандыру немесе герметизатор қолданып тығынны арнайы полиэтилендік ампулаға орналастыру, сонымен қоса қолданыстағы нормативтік құжаттары талаптарына сәйкес суауа немесе сушашырауы ілмектерін пайдалану.

370. Жекелеп желдетілетін, бірақ бір забойдағы заряд жарылысы басқа забойларда жүргізілген электрлік жарылыс жүйесін бүлінуіне әкеліп соқтыруы мүмкін қазбалар забойындағы солқылдатып жару жүргізіледі:

1) барлық забойларға бір мезеттік импульсті тоқ беру;

2) әр түрлі уақытта келесі забойда (немесе забой топтарында) оқтау және жару, алдыңғы забойдағы жарылыс жұмыстарынан кейін жарылыс жұмыстары қауіпсіздігін қамтамасыз етуін шараларынан соң жүргізіледі.

371. Солқылдатып жару үшін қолданылатын көмірдегі теспені қазу тек айналдырып қазу амалдарымен жүргізіледі. Қыртыстардағы теспе қазу жұмыстарын соққылық және соққылы айналдыру құрал-жабдықтарын пайдаланып жүргізуге болады.

6-параграф. Тау-кен соққылары бойынша қауіпті қаттарда (жыныстарда) жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

372. Қатпар учаскесі келесі реттілікті сақтап камуфлетті жару арқылы соққы қауіпсіз жағдайына келтіріледі:

1) жарылыс орындарының жиек бөліктерінің соққы қауіптілігін бағалау;

2) камуфлетті жарылысының шамаларын анықтау (теспе ұзындығы, заряд салмағы, теспе арақашықтықтары);

3) камуфлетті жарылыс нәтижелігін бағалау.

Көмір шахталарындағы бұл жұмыстарды жүргізу таукен соққылары бойынша қауіпті қыртыстарды бұзу кезінде жұмыстарды қауіпсіз жүргізу бойнша технологиялық регламентке сәйкес жүргізіледі.

373. Камуфлетті жару техникалық жетекші бекіткен жоба бойынша жүргізіледі.

374. Соққы қауіпті қатпарлардағы тазалау және дайындау забойларындағы жарылыс жұмыстарынан бұрын, тұтас заттарды өңдегенде, адамдар жарылыс орнынан қауіпсіз жерге жіберіледі, 200 метрден жақын емес және таза ауа ағысында орналастырылады.

375. Қазбаларды қарама қарсы забойлармен жүргізгенде, олардың ара қашықтығы 15 метр болғанда жарылыс жұмыстары тек бір забойда жүргізіледі, екінші забой тоқтатылады.

376. Ұзындығы 10 метрге дейінгі ұңғымадағы камуфлетті жарғанда, ішкі тығын ұзындығы жобамен анықталады және ұңғыма тереңдігінің жартысынан аз болмайды. Тереңдігі 10 метр ұңғымалардағы ішкі тығын ұзындығы 5 метрден кем болмайды.

Гидротығын, сонымен қоса суы бар полиэтилен ампуласын қолданғанда, теспелер ауыз жағына 1 метрден кем емес сазды тығынмен толтырылады.

377. 1-2 санатты соққы қауіпті қыртыстардағы тазалау және дайындау қазбаларындағы көмір немесе қыртысы оюға жарылыс жүргізу, учаскені соққы қауіпсіз жағдайға келтірілген соң жүргізіледі.

7-параграф. Мұнай шахталарындағы жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

378. Мұнай шахталарында таза ауа ағынымен желдетілетін, мұнай кеніштерін шахталық тәсілмен пайдаланғандағы қауіпсіздік талаптарында көрсетілген мөлшерден артық емес жарылғыш газ құрамды забойларда жарылыс жұмыстарына рұқсат беріледі:

1) 3 класстан төмен емес сақтандарғышты ЖЗ қолдағанда;

2) зарядтарды, лездік және қысқа жайлатылған әсерлі сақтандырғышты электр детонаторналармен жарғанда қысқа жайлатылған электр детонатордың ең көп жайлатылу уақыты 220 мс артық болмайды (іске қосылу уақытының өзгеруін есептегенде);

3) өнімді қатпарлардағы сақтандыру ортасын пайдаланып.

Детонациялық байламды және сыртқы зарядтарды, құрамында мұнайы жоқ, газ бөлінбейтін қыртысты қазбаларда пайдалануға болады.

379. Жарылыс жұмыстары бақылаушы тұлға қатысуымен жүргізіледі.

380. Теспені оқтау алдында, және қауіпті жарар алдында қадағалаушы тұлғамен шебер-жарғыш забойдағы, забойға қосылатын 20 метр қашықтықтағы қазбаларды және шебер-жарғыш орналасатын орындағы жарылғыш газ құрамын анықтап алады.

381. Өнімді қатпарлардағы жарылыс жұмыстарында бақылаушы адам сол жерде шебер-жарғыш наряд-жолдамасына, жарылыс жұмыстарына жүргізуге рұқсат бергені жөнінде белгі соғады.

382. Газ немесе жеңіл мұнай бөлінетін теспелерде, оқтауға және жаруға рұқсат берілмейді. Олар сазбен нығыздалып жабылады.

Забойдағы жеңіл мұнай тамшылары 20 метр қашықтықта алынып, ал олардың орны құммен жабылады.

383. Оқтау жағдайы, ЖЗ заряд салмағы және тығын ұзындығы келесі талаптарға сәйкес болады:

1) өнімді қатпарды тереңдігі 1 метр кем теспелерді пайдалануға болмайды;

2) тереңдігі 1 метрден 1,5 метрге дейінгі теспелердегі зарядтың орналасуы теспе тереңдігінің жартысынан аспау керек, ал теспенің қалған бөлігі тығынмен толтырылады;

3) тереңдігі 1,5 метр артық теспелердегі заряд және көлемі теспенің 2/3 тереңдігінен көп болмайды, сонымен қоса теспенің қалған бөлігі тығынмен толтырылады;

4) ЖЗ патрондары осы Қағидалардың 287-талаптарына сәйкес теспеге енгізіледі;

5) забойда бірнеше жалаңаштанған қабырғалар болғанда төменгі кедергі тізбегіндегі зарядтың кез келген нүктесінен жақын орналасқан жалаңаш бедерінен 0,5 метрден кем емес өнімді қыртыста және қыртыста 0,3 метрден кем болмайды.

Теспелі аралас зарядтың ең төменгі ара қашықтығы, осы Қағидалардың 341-тармағы талаптарына сәйкес келеді.

384. Өнімді қатпардағы әрбір забой, забойдан 8 метрден артық емес қашықтықта орналастырылған, өртке қарсы су құбырында қондырылған екі су шашыратқышпен жабдықталады. Заряд жарылысынан 5 минут бұрын су шашыратқыштар іске қосылады.

16-тарау. Құрамында пирит бар кендерді қазу кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

Ескерту. 16-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Шпурлық зарядтарға қуат беру және жару тәртібі

385. Шпурлық зарядтарды жару электр емес бастамашы түріндегі немесе электрлік қысқабаяулатылған әдіспен жүзеге асырылады.

Қосатын блоктар болмаған жағдайда зарядтарды от алдырудың құрамдастырылған әдісін-электрлік емес от алдыру құралы (шпурдың ішіндегі толқын жүргізгіші бар капсюль - дүмпіткіш, детонациялық байламнан жасалған қосқыш байлам, электрлік дүмпіткіші бар қоңыраулы бау-сыртқы торап) қолдануға рұқсаттама беріледі.

Баяулатудың жалпы уақыты, жарылыс торабын құрау, жарудың электрлік емес және электрлік жүйелерін пайдалану жөніндегі дайындаушы нұсқаулығына сәйкес жүзеге асырылады.

386. Баяулатылған әрекеттегі электрлік дүмпіткіштердің көмегімен электрлік жару әдісін келесілерде қолдануға рұқсаттама беріледі:

қауіптіліктің І тобына жатқызылған кенжарларда;

шпурларды алдын ала гидропастамен немесе гидроампулалармен толтыру шартында қауіптіліктің ІІ тобына жатқызылған кенжарларда.

387. Жарылыстық зат сапасында 388-405-тармақтар бойынша шаралар сақталған жағдайда, патрондалған немесе ІІ класты түйіршіктелген ЖЗ пайдалануға рұқсаттама беріледі.

388. Шпурлармен кенді уату параметрлері (заряд кедергісінің ең төменгі сызығы, зарыдтар ара қашықтығы, ЖЗ меншікті шығыны) уатымның таукен-технологиялық шартына және кен шыңтасының физикалық - механикалық қасиеттеріне сәйкес келіп, зарядтардың "дүмпусіз жануын" болдырмайды.

389. Жарылыс жұмыстары ауысым аралық үзілістерде, ауаның шығар ағымы қозғалысының жолында адамдар болмаған кезде және таза ауа келетін жақтағы жарылатын кенжардан 150 метрден кем емес қашықтықта жүргізіледі.

390. Жарылыс жұмыстары басталар алдында кенжардан 10 метр бойғы кенжар маңындағы аумақтағы қазбаның бетін сумен дымқылдайды және суландырғыштарды қосады.

391. Суландыру кезіндегі судың шығыны оның қысымы 0,4 мегапаскальдан (бұдан әрі – МПа) (4 атмосфера) кем болмаған жағдайда қазбаның 1 м² қимасына 0,1 литр секундасына кем емес есебінде қабылданады.

392. Суландыру келесі түрде орындалады:

кенжардан 15 - 20 метр қашықтықта қазбаның ернеуіне 1,5 - 1,8 метр биіктікте бекітілетін тұман түзгіштер орнатылады.

393. Жарылыс қауіпті кенжарлар бар учаскелердегі сукернеуіш құбырлардың қимасы және бекіткіш арқау судың қажетті мөлшерін және қысымын қамтамасыз етуге есептеледі.

394. Сукернеуіш желінің ақаусыздығы тәулік сайын бақылаушы тұлға тексереді.

395. Шпурлық зарядтарды тығындамасыз жаруға рұқсат берілмейді.

396. Тығындама сапасында гидропас немесе сумен толтырылған ампулалар қолданылады. Тығындаманың ұзындығы 30 см кем болмайды.

397. Шпурлық зарядтарды І топты қауіптілік кенжарларында жарған кезде ұзындығы 30 см кем емес саз балшықты тығындамаларды қолдануға рұқсаттама беріледі.

398. Кенжарда сумен толтырылған полиэтилен ыдыстарын жару арқылы жасалған су бүркемелерін қолдануға болады.

399. Су бүркемелерін жасау үшін ең кіші пайдалы сыйымдылығы 20 және 40 литр, диаметрі 250 - 350 мм полиэтилен ыдыстарын қолданады. Ыдыстардың қабырғаларының қалыңдығы

0,1 мм болады.

400. Бүріккіш оқтам сапасында салмағы 0,1 кг ЖЗ патрондары қолданылады.

401. Полиэтилен ыдыстарды төбенің жабындысына ілуге немесе қазбаның жеріне қоюға болады.

402. Төбе жабындысына ілінген ыдыстағы бүріккіштік оқтамдарды ыдыстың ортасына, судың қалыңдығы барлық жағында бірдей болатындай етіп тігінен орнатады, ал жерге қойылған ыдыстарда - ыдыстың түбінің ортасына орнатады.

403. Суы бар ыдысқа бүріккіш оқтамды кіргізу шпурларды оқтау бойынша барлық операциялар аяқталған соң, жарылыс тізбегін құру алдында орындалады. Оқтамның суы бар ыдыста болу уақыты 30 минуттан артпайды.

404. Суы бар ыдысты жаруды ұңғымалық оқтамдардың негізгі жинағын жарғанға дейін 50 мс бұрын алдымен жүргізеді.

405. Ыдыстардың саны қазбаның 1м² қимасына 3-4 литр су шығыны шартында анықталады.

2-параграф. Жаппай жарылыстар жүргізу және кенді ұңғымада уату тәртібі

407. Дайындық жұмыстары, ұңғымалық оқтамдарды оқтау және жару, жаппай жаруды жүргізу осы қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

408. Ұңғымалық оқтамдарды орналастырудың қолданылатын параметрлері (барынша аз қарсыласу сызығы, ұңғыма шеттерінің ара қашықтығы) кендердің жарылғыштығы және уатымның тау-кен техникалық шарттарына сәйкес болады және жеке оқтамдардың немесе ұңғыма қатарының "дүмпусіз жануының" болуына жол берілмейді.

409. Ұңғыма қатарының ең төменгі кедергілік сызығының шектік мәні (W) келесі қатынастан анықталады:

, мұндағы d- ұңғыманың диаметрі.

410. Зарядтарды оталдыру, зарядаьтарды оталдырудың электрлік емес жүйелерін немесе қысқа баяулатылған электрлік әдісін қолдану арқылы жүзеге асырылады.

411. Құрғақ кенжарларда (камераларда) оқтау кезінде қарапайым құрамдағы ІІ класты аммиактық - селитралық ЖЗ қолдануға кеңес беріледі. Ұңғымалар суланған болған жағдайда патрондалған ЖЗ заряд алады.

412. І және ІІ топты сульфидтік шаңдар жарылысы бойынша қауіпті камераларда жаппай жарылыстар, сондай-ақ ІІ топты камераларда ұңғымалық оқтамдарды жару шахтада адамдар болмаған кезде жер бетінен жүргізіледі.

413. І топты қауіптілік класына жатқызылған кенжарларда, сондай-ақ ІІ топты кенжарларда, егер, бір уақытта жарылатын ЖЗ жалпы салмағының (Q, кг) гидроампуладан тығыны бар камераның бос, тазарту кеңістігінің көлеміне қатынасы

мәнінен артпайтын шартта, ұзындығы 0,5 метрден кем емес саз балшықтық тығынды қолдануға рұқсаттама беріледі.

414. Тесіп өтетін ұңғымаларды оқтау алдында ұңғыманың кенжарлық бөлігі 1 метрден кем емес ұзындықта сазбалшықтық тығынмен немесе гидроампулалармен тығындалады. Тығындалмаған тесіп өтетін ұңғымаларды жаруға рұқсат берілмейді.

415. Ұңғымаларды жару алдында кенжар маңындағы аумақтағы қазба беті 30 метрден кем емес қашықтыққа дейін, қонған шаң толық дымқылданғанша суландыру жүргізіледі.

416. Жапай жарылыс, ұңғымаларды оқтау аралығында камера қабырғаларына және уатылған кенге қонған шаң, алыстан сеппелейтін суландырғыштың көмегімен дымқылдандырылады және камерада тұман түзгіштермен ылғалды атмосфера ұсталады.

Суландырғыштар мен тұман түзгіштердің техникалық сипаттамалары оларды пайдалану саласына сәйкес болуы тиіс.

417. Камера жабындысындағы ұңғыма арқылы бүркілген су беру әдісімен камераның тазарту кеңістігіне қонған шаңды дымқылдауға және ылғалды атмосфера жасауға рұқсаттама беріледі.

418. Кен шыңтасын жару арқылы бұзу нәтижесінде камерада түзілген шаңды басуды бұрғылық қазбада ұңғымалардың шығатын аузының астында орналастырылған инертті ұнтақ салынған қаптарды немесе су құйылған полиэтилен ыдыстарды жару арқылы жүзеге асырылады.

419. Ыдыстар ұңғымалардың әрбір қатарының астына, 1 м² бұрғылық қазбаға 3 литр су есебінен орналастырылады.

420. Ыдыстарды қазба жабындысына ілуге немесе жерге қоюға болады.

421. Бүрікпе оқтам сапасында салмағы 0,1 кг ЖЗ патронын пайдаланады.

422. Ыдыстарды жару, негізгі ұңғымалық оқтамдар жинаған жару алдында 50 мс баяулату аралығында жүзеге асырылады.

423. Инертті тығынның ұзындығын 0,8 метрден кем алмауға кеңес беріледі.

424. Инертті шаң пердесі, тазарту камераларында инертті ұсақ дисперсиялық материалдарды, мысалы, әктас CaCO3 ұнтағын шаңдатып, бүрку арқылы жасалады.

425. Инертті ұнтағы бар қаптар қатарының саны жарылатын ұңғымалар санына сәйкес келеді, әрбір қатарда 3-4 қап орналастырылады.

426. Инертті ұнтағы бар қаптарды жару алдымен, оқтамдардың негізгі жинағын жаруға дейін 25-50 мс баяулату арқылы жүргізіледі.

3-параграф. Кенді ЖЗ зарядтарымен екінші рет қайталап ұсату және ақауларды жою тәртібі

427. Жарылыс тәсілімен кенді екінші қайталап ұсату және ақауларды жою ауысымаралық үзілісте немесе жұмыс емес ауысымда жүргізіледі.

428. ЖЗ жеке зарядтарын немесе дүмпіткіш пілте кесіндісін жару электрлік жолмен жүргізіледі.

Бір уақытта екі немесе одан да көп зарядтарды жару, бір сәтте дүмпіткіш пілте немесе тез әрекеттегі электрлік дүмпіткіштің көмегімен жүргізіледі.

429. Екінші ұсату кезіндегі жару жұмыстары ауаның шығар ағымы қозғалысының жолында адамдар болмаған кезде және 2 бұрылыс болған жағдайда таза ауа келетін жерден 10 метрден кем емес қашықтықта, бұрылыс болмаған жағдайда 150 метрден жақын емес қашықтықта жүргізіледі.

430. Жарылыс жұмыстарын жүргізер алдында қазба бетінің екі жағына зарядты бекітетін жерден 5 метрден кем емес қашықтықта алысқа шашатын суландырғыштың немесе шлангтың көмегімен суландырады.

431. Кен шығаратын саңылауларда тығындалған кенді таратуға арналған зарядты алдын ала гидропастамен немесе сумен толтырылған полиэтилен қапқа салады және оған ЖЗ оқтамын орналастырғаннан кейін қап байланады. ЖЗ оқтамы салмағының инертті толтырғыштың салмағына қатынасы 1 артпайды. ЖЗ конструкциясы және оны орналастыру әдісі жарылыс жұмыстарына жасалған техникалық құжаттамада көрсетіледі.

432. Тығындалған кенді тарату техникалық қадағалау қызметкерінің қатысуымен ғана жүргізіледі.

433. Шойтастарды ұсату кезінде бастырма оқтам немесе шпурлық оқтам қолданылады.

434. Шойтастарды бастырма оқтам мен ұсату кезінде ЖЗ шашыранды түрде немесе патрондарда кен кесегінің бір жазықтығына салынады және сыртқы жағынан біркелкі гидропастамен немесе ылғалдандырылған саз балшық қабығымен жабылады. Қабық салмағының оқтам салмағына қатынасы 2:1 қатынасынан кем болмайды.

435. ЖЗ шпурлық зарядтаын жару зарядтың айналасында судан немесе гидропастадан қабық болған жағдайда жүргізіледі.

Су, жарықтары жоқ, төмен түсетін шпурларда ғана пайдаланыла алады.

Инерттік қабықтың қалыңдығы 4-5 мм кем болмайды, осыған байланысты шпурдың диаметрі патронның диаметрінен 8-10 мм кем мәнге артпайды.

Шпурларды инерттік материалмен толтыру оларды оқтау алдында жүргізіледі. Пастаны шпурларға беру қолмен айдамалау жабдығымен жүргізіледі.

436. Шойтастарды жаруды сумен толтырылған шпурларға салынған дүмпіткіш пілте кесінділерінің байламымен жүргізуге рұқсаттама беріледі. Байламдағы ДП жіптерінің саны 8 артпайды.

437. Гидроминалық әдісті пайдаланған жағдайда сыйымдылығы 20 - 40 литр, суы бар полиэтилен қаптар қазбаның жабынды төбесіне ілінеді немесе ЖЗ оқтамынан 1,0 - 2,0 метр қашықтықтағы жерге орналастырады.

438. Суды бүркіп, шашу ыдыстың ішінде орналастырылған, салмағы 0,1-0,2 кг шашыратқыш оқтамды жару арқылы жүргізіледі.

439. Негізгі жару оқтамынан 1,5 метр кем ара қашықтықта 50 мс баяулату арқылы, ал үлкен ара қашықтықта негізгі оқтаммен бірге детонациялық сым көмегімен жүргізіледі.

440. Полиэтилен ыдыстардың саны ЖЗ-тың 1 кг салмағына 5 литр су шығыны қажет есебінен таңдалады.

441. Екінші ұсату деңгейжиектерінде ауысым аралық жарылыстарды тек қана кеніш бас инженерінің рұқсатымен, кеніш бойынша бұйрық рәсімдеу арқылы жүргізіледі.

Ауысым аралық жарылыстарға рұқсат берілген блоктар тізімі ай сайын бекітіледі.

442. Тығындалған кенді тарту үшін шығару саңылауында (кенді түсіру) орнатылатын ЖЗ оқтамының салмағы 2 кг артпайды.

Жинақталатын қазбада ұсатқан жағдайда оқтамның салмағы 0,6 кг артпайды.

443. Егер жарылыс жылдам жүргізілетін болса және оқтамдардың қосынды салмағы 2 кг артпайтын шартта екі немесе одан да көп оқтамдарды бір уақытта жаруға болады.

444. Ауысым аралық жарылыстар жүргізілетін блоктар жекешеленген ауа ағымымен желдетіледі.

445. Зарядты бекіткен жерден басқа жұмыстық кенжарларға баратын таза ауа ағымына дейінгі ара қашықтық 20 метрден кем болмайды. Ара қашықтық аз болған жағдайда жарылысты тек қана салмағы 0,6 кг артық емес зарядпен немесе дүпіткіш пілтенің қиындысымен жүргізуге рұқсаттама беріледі.

17-тарау. Жер бетінде орналасқан объектілерде арнайы жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

Ескерту. 17-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы қағида

446. Қауіпті аймаққа жақын жерде электр энергетикасы объектілері (электр станциялары, электр беру желілері және қосалқы станциялар), атом энергиясын пайдалану объектілері, көлік инфрақұрылымы объектілері (теміржол және автомагистральдар мен станциялар, порттар, айлақтар, әуежайлар), гидротехникалық құрылыстар, жерасты құрылыстары, магистральдық құбыр көлігі объектілері, байланыс және коммуникация желілері орналасқан жарылыс жұмыстары келісім бойынша жүргізіледі осы объектілерді пайдаланатын ұйымдармен (олардың иелерімен).

Ескерту. 446-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

447. Жарылыс станциясын қауіпті аумақтардан тыс жерлерге орналастырылады. Бұл шарттар орындау мүмкін болмайтын кезде қорғаныштар жасалады (блиндаждар және тағы басқа). Қорғаныштар орналастыратын жерлер паспортпен немесе жобамен бұрғылау-жару (жару) жұмыстары белгіленеді.

Жасанды немесе шынайы қорғаныштар жарылыс жүргізетін орындаушыларды жарылыс әрекетінен улы газдар әсерінен мұқият қорғайды. Қорғанышқа барар жолды бөгеуге рұқсат берілмейді.

Ескерту. 447-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

448. Жарылыс жұмыстарының жетекшісі, жарғыш, қауіпті жердің қоршап алу бекеті екі жақты радио немесе радиотелефонды желілерімен қамтамасыз етіледі.

2-параграф. Ұңғымалық, қазандық және камералық зарядтарды жару тәртібі

449. Ұңғымалы зарядтарын пайдаланғандағы Д топбын ЖЗ пайдаланғанда (күкіртті түтіннен басқа) және детонациялық байлам забой материалдарын оқтау блогына ұшқын өшіргіш және отсөндіргішпен жабдықталған өзі аударғыш автокөліктермен жеткізілуіне рұқсат беріледі. Бұл ретте детонациялық байламды басып кетуге болмайды.

450. Жалынды бұрғылау станогының бұрғыланған ұңғыманы оқтауды бұрғылағаннан кейін 24 сағаттан бұрын жүргізуге рұқсат берілмейді.

3-параграф. Сейсмобарлау кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

451. Жұмыс кезінде жарылыс пунктінің станциясында жарылыс жұмыстарының жұмысшылары, көлік жүргізуші, жарылыс жұмыстарының жүргізілуін қадағалайтын тұлғаның болуына ғана рұқсат беріледі.

452. Жарылыс жұмыстарына қолданылатын радиостанцияларды жарылыс пунктінің станциясындағы оқшауланған бөліктерде орнатуға рұқсат беріледі. Бұл бөлікте электрлі детонаторларды сақтауға және тасымалдауға рұқсат берілмейді.

453. Электрлік жарылыс магистралын радиостанция орналасқан жердегі бөлікке енгізілуіне, магистральды жүйенің қосөткізгішті кабелден жасалынып, экраны жерлендірілген болса ғана рұқсат беріледі.

454. Жарылыс және уақытша магистралын немесе телефон жүйесінің сымдарын аппаратураға қосылуына арналған және қате қосылуын болдырмайтын айырысыз қосуға рұқсат берілмейді.

455. Жарылыс пунктінде жарылыс жұмысын жүргізгенде тек қана бір электрлі жарылыс магистралін қолдануға рұқсат беріледі.

456. Уақытша магистралдың сыртқы пішіні электрлік жарылыс магистралынан ерекшеленеді.

457. Тұрақты қыртыста бұрғыланған және тығынсыз оқталынған атылғанға дейін бірыңғай күзетпен қамтамасыз етіледі.

458. Ұңғымаға зарядтарды түсіруге қауіпсіздік құралмен жабдықталмаған бұрғылау құралын, сырықтарды немесе басқа заттарды пайдаланып бұл операцияны жүргізуге рұқсат берілмейді.

459. Ұңғыманы шаблондау қажеттілігі зарядты түсірер алдында жобамен анықталады.

460. Егер заряд ұңғыма забойына дейін жетпесе, ол шығарылады. Оларды шығару мүмкін болмағанда оны қалыпты жағдайда жарады.

461. Зарядтарды жеке ұңғымаларда жарғанда жарғыштың жарылыстан кейін ұңғыманың ауызына келу уақыты орнатылмайды.

462. Істен шыққан қуаттары бар немесе істен шыққан зарядтың жарылысынан кейін ұңғыманы қайта бұрғылауға рұқсат берілмейді.

463. Су бассейндеріндегі сейсмобарлау жұмыстарындағы ЖМ пайдаланылуы қызығушы мекемелермен және аумақтық өкілетті орган бөлімшесімен келісілген жобамен жүргізіледі.

4-параграф. Мұнай, газ және су ұңғымаларындағы ату және жару жұмыстарды жүргізу тәртібі

464. ЖМ жару жұмыстарына жеткізілген, оқталған ату және жару аппараттары арнайы бөлінген жерде сақталады. Жарылыс материалдарын, ату және жару аппараттарын жылжымалы заряд шеберханасында (перфораторлық станциясы зертханасында) сақтағанда ұңғыманың аузынан 20 метр жақын емес жерге орналастырылады.

465. Дайындаушы-зауыттарда жасалған ЖЗ зарядтарын, бастамашы құралдарды, ату және жару аппараттарын бөлшектеуге рұқсат берілмейді.

466. Қарулану, ату және жару аппараттарының оқталуы пайдалану нұсқаулықтарына сәйкес жүргізіледі:

1) жылжымалы оқтау шеберханаларда, перфораторлық зертхана станциясында;

2) ыңғайлы бөлмелерде (күрке, сарай және тағы басқа), ұңғымаға 20 метр жақын болмайтын жерде орналасқанда;

3) ауа райына қарай дайындалған ашық алаңдарда.

Бұл алаңдар түрғын және тұрмыстық үй-жайлардан кемінде 100 метр, ал ұңғыма сағасынан – 50 метр алыстатылады.

467. Жарылыс патрондарының, электр детонаторлардың, электр жандырғыштар және оқталған ату және жару аппараттарының өткізгіштерінің темір бұйымдармен және құралдармен түйісуін болғызбайтындай етіп орналастырады және тасымалданады.

468. Ату аппараттарына арналған электрлік жандырғыштар, шынжырдың бүтіндігіне және мінбесінің электрлі кедергісіне:

1) аппаратқа орнатқанға дейін;

2) аппаратқа орнатылғаннан кейін;

3) ұңғыманың ішінде жарылыс алдында тексеріледі.

469. Ұңғыманы торпедалауға зауытта жасалған торпедаларды пайдаланады. Қажет кезінде белгіленген тәртіппен бекітілген жобамен жасалған торпедоларды қолдануға рұқсат беріледі.

470. Ұңғыманы торпедалауға барлық дайындау жұмыстары біткен соң және акт жасалу арқылы ұңғыманы шаблонмен тексеруден кейін торпедоны оқтауға рұқсат беріледі.

471. Салмағы 10 кг артық оқталған ату және жару аппараттарды тасымалдау олардың құлауын болдырмау құрылғысын қолдануымен жүзеге асырылады.

472. Ату немесе жару аппараттына бастамашыл құралды қондыру тек қана ұңғыманың ауызында аппаратты түсіру алдында ғана жүргізіледі.

Бастамашы құралдарды ату (жару) аппаратына, перфораторлы зертхана станциясында орнатуға (жылжымалы оқтау шеберханасында), ату (жару) аппаратының кездейсоқ іске қосылуын болдырмау құралын қолданып орнатуға рұқсат беріледі.

Жарудың электр әдісін пайдалану кезінде адасқан токтан қорғау бойынша шаралар пайдаланылады. Оларды орындау мүмкін болмаған кезде бастамашы құрал және электр желісі жүйесінің монтажы бойынша жұмыстар геофизикалық ұйымдар әзірлеген және жару-ату жұмыстар өндірісіне техникалық жобада көрсетілген шараларды сақтаумен жүргізіледі. Бұл ретте бірінші кезекте қорғалған электр жарылу жүйесін, бұғаттау және басқаларды адасқан токтан қорғаудың техникалық құрылғыларын пайдалану көзделеді.

Толық жөнделген электр жарылыс желі ақаусыздығын тексеру аппаратты 50 метрден кем емес тереңдікке түсіргеннен кейін қарсыласу аспабымен өлшеумен жүргізіледі. Бұдан кейін ұңғыма сағасы айналасындағы қауіпті аймақ радиусын жарылыс жұмыстары жетекшісінің нұсқаулығы бойынша қысқартуға рұқсат беріледі.

473. Ату және жару аппараттарын алдын-ала шаблондалмаған, бағанасындағы гидростатистикалық қысымы өлшенбеген және ату немесе жару жұмыстар интервалындағы бұрғылау ертіндісінің температурасы анықталмаған ұңғымаларға түсіруіне рұқсат берілмейді. Шаблонның диаметрі және салмағы, жару (ату) аппараттарының диаметрі мен салмағына сәйкес болады.

Ұңғыма ұңғымасын бақылау шаблондауы диаметрі, салмағы және ұзындығы пайдаланылатын жару (ату) аппараттары габаритті-салмақтық техникалық сипаттамасына сәйкес болатын шаблон кабелінде түсірумен орындалады. Жұмсақ құрылымда (корпуссыз перфораторлар, қысымның оқ-дәрілі генераторлары, баулы торпед және басқалар) жару (ату) аппараттары орындау кезінде шаблон ұзындығы бйынша шектеу белгіленбейді.

474. Ұңғымада ату және жару аппараттарын түсіріп-көтеру, электрлік жарылыс магистралының (каротаж кабелі) өткізгіштері оқшауланғанда жүргізіледі.

Геофизикалық жабдықтың жекелеген жерге тоғыту өткізгіштерін ұңғыманың металл құрылымдарына қосу үшін оңай қолжетімді, жақсы көрінетін орындарда "Жер" белгісімен қосу орны белгіленеді.

475. Салмағы 50 кг астам немесе ұзындығы 2 метрден астам ату және жарылыс аппараттарын ұңғыманың ауызына түсіру (көтеру) тек жүк көтеру-түсіру механизмдері арқылы жүргізіледі.

476. Егер ату немесе жару аппараттары ұңғымаға берілген тереңдікте өтпесе, ол алынады. Аппарат алынғанда ұңғыманың жанында тек жарылыс жұмыстарының жұмысшысы және көтерілу механизімінде жұмыс істейтін тұлғалар орналасады.

477. Пайдаланбаған ату және жару аппараттарын оқтайтын шеберханаға қайтарылады.

478. Теңіз ұңғымаларында ату-жару жұмыстарын жүргізу ауа райының қолайлы уақытында жүргізіледі.

Рұқсат берілген жел жылдамдығының параметрі және теңіз толқуы, техникалық теңіз бұрғылау құралы және қызметкерлерді жеткізу үшін қолданылатын көлік құралы, ЖМ және каротажды-перфораторлық станциялар сипаттамаларымен анықталады.

479. Ату-жару кезінде толқынды ескерту алынған кезде ұңғымаға түсірілген ату немесе жару аппараттары берілген тереңдікте тездетіп атылады.

480. Босаң қыртысында бұрғыланып шыққан ұңғымаларды оқтауды (топырақ, қорыс және тағы басқа) қуыс шиектер арқылы жүргізуге рұқсат беріледі.

481. Дөңгелекті техника қиын жүретін жерлердегі ұңғымаларды оқтағанда жарылыс материалдарды жұмыс орнына, қазіргі осы Қағида талаптарына сай жабдықталған арнайы шанаға орналастырылған арнайы жәшіктермен жеткізіледі.

482. Аз мекендеген жерлердегі ұңғыманы, жарылыс жұмыстарының жобасына сәйкес сейсмостанцияның үзіліссіз жұмыспен қамтамасыз ететін мөлшерде алдын ала оқтауға болады.

483. Геологиялық қиын жағдайларда: қорыстар, сырғымалы топырақтар және тағы басқа жарылыс жұмыстары жобасына сәйкес бұрғылау қондырғысын қауіпсіз жерден тыс жерге алып кетпей-ақ, ұңғыманы бұрғылап болған соң оқтауға болады.

484. Ұңғыма ауызында бұрқаққа қарсы қондырғы (техникалық жағдайын және сығымдап тексеру актілері бар) жоқ болған жағдайда ұңғымада ату-жару жұмыстарын жүргізуге рұқсат берілмейді.

485. Жұмыс аяғында перфорациялық жолмен жасалған тереңдігінің сапасын анықтау, перфорацияны бақылау аппаратының зерттемесімен акт жасалынып жүргізіледі.

486. Ұңғыманың айналасында, барлық уақытта, ату және жарылыс жұмыстарының геофизикалық партиясы (ЖМ жеткізілуінен бастап аяқталғанға дейін) 50 метрден кем емес радиусындағы қауіпсіз жерде орналасады. Ұңғыма аппаратын ұңғымаға 50 метрден астам тереңдікке түсіргеннен кейін, қауіпті жердің радиусы 20 метрге дейін қысқартылады. Қауіпті жерді белгілеу үшін қызыл жалау ілінеді. Ұңғымаға жеткізген ЖМ арнайы бөлінген жерлерде арақашықтығы ұңғыма ауызынан 50 метрден кем емес немесе жылжымалы оқтау шеберханасында (зертхана) мұнараның биіктігіне 10 метр қосылған қашықтықта сақталады.

ЖМ мен ату жару аппараттары жұмыстары орнының айналасында жарылыс жұмыстарының қауіпті аймағы шекараларының белгілері қойылады:

Ату жару аппараттарын оқтау орындарына – 20 метрден кем емес радиуста;

ұңғыма сағасында – 50 метрден кем емес радиуста.

487. Ұңғымада жарылыс және ату жұмыстары келесі жағдайларда жүргізілмейді:

1) ату-жару аппараттарын түсіруге ұңғымадағы кедергілердің болуы;

2) ұңғымада ату және жару аппараттарына құлау және қысып қалу қауіпті учаскелердің болуы;

3) жоба тапсырмасымен қаралған ыстырманың ұңғымада болмауы, (стационарлық техникалық қондырғыларға таралмайды);

4) забойдағы температураның, жарылыс заттардың және жарылыс құралдардың рұқсат етілген температурасынан асқан жағдайда;

5) дауыл, жауын-шашын, боран және қатты тұман кезінде (көру мүмкіндігі 50 метр кем болуы);

6) қараңғы түскендегі жұмыс орынның және қауіпті жердің жасанды жарық түсірумен толық қамтамасыз етілмеуі;

7) арналған мекенге ашық жұмыстар үшін орнатылған ауаның температурасының ең төменгі деңгейінен төмен болуы;

8) құрғақ газ шығушы және ұңғыманың ертінді жұту жағдайында лубрикатор қолданбағанда.

488. Ату-жару жұмыстары тапсырыс берушінің геологиялық қызмет тапсырысы бойынша типтік техникалық жобаға сәйкес әрбір ұңғымаға жүргізіледі. Ұңғымадағы жұмыс көлемін жарылыс жұмыстарының жетекшісі және тапсырыс беру өкілі анықтайды.

489. Мердігер мен тапсырыс беруші персоналының тікелей өзара қарым-қатынасын талап ететін сынаудың қиын технологиясы құрамында және ұңғыманы игеруде ату-жару жұмыстарын орындау кезінде жұмыстар олардың басшысы бекіткен, келісілген жоспар бойынша жүргізіледі.

490. Ату-жару жұмыстарын орындау бойынша бөлімше жетекшісі жарылыс жұмыстарына жауапты жетекшінің құқына ие рұқсат куәлігі болады.

491. ЖМ тікелей жұмыстарды тек жарушылар (жарушының бірыңғай кітабы бар каротажниктер) орындайды. Бастамашы құралдарды пайдаланумен, электр жарылысты желіні тексерумен және монтажымен, бас тартылған ату-жару жұмыстарымен жұмыс жүргізуге, ату-жару аппараттарымен жұмыстың жекелеген операцияларын жарылыс жұмыстары жетекшісінің немесе жарушының тікелей жетекшілігімен геофизикалық партияның (отрядтардың) нұсқауландырылған жұмыскерлерінің орындауына рұқсат беріледі.

492. Геофизикалық жабдыққа қызмет көрсетпейтін түсіру-көтеру операцияларын және сорғылық-компрессорлық немесе бұрғылау құбырларында түсірілетін аппараттардың жұмысын орындау үшін тартылған персоналды жарылыс жұмыстарының жетекшісі қауіпсіздік шарасы бойынша нұсқауландырады және оның бақылауымен жұмыс істейді.

493. Геофизикалық ұйымдардың олар пайдаланатын барлық ату жару аппараттарын, ЖЗ жасалған өнімдерді, жарылғыш жұмыстар аспаптарын пайдалануға құжаттамасы болады және оларды пайдаланудың барлық сатысында оны басшылыққа алады.

494. Ату жару аппараттарын ұңғымада пайдалану шарттары (барынша көп температура мен гидростатты қысым, барынша аз өту диаметрі және басқалар) нақты ату жару аппараттарына рұқсат берілген пайдалану құжаттамасына сәйкес болады. Пайдаланылатын аппаратура үшін барынша шекті рұқсат берілетін (± 10 %) деңгейде перфорация (интенсификация) интервалындағы температура мен қысымда ұңғымада ату жару аппараттарын түсіру алдында осы параметрлерді өлшеу жүргізіледі.

495. Ұңғымада ату жару жұмыстарын орындауға кірісу "Ату-жару жұмыстары өндірісіне арналған ұңғымалар дайындығының актісімен" расталған, оның аумағын, ұңғыманы және ату жару жұмыстарына қажетті жабдықты дайындау жұмыстары аяқталғаннан кейін рұқсат беріледі.

496. Ату-жару жұмыстарын орындау кезінде ұңғыма сағасы ату жару аппараттарын іске қосу, жұмыс істеу және көтеру кезінде герметизациясын қамтамасыз ететін бекіту арматурасымен және лубрикаторлы құрылғылармен жабдықталады.

497. Электр қондырғылардың болу-болмауына байланыссыз ұңғыманың барлық металл құрылымдарының өзара металлдық байланысы болады және бір жерге тоғытқышқа тоғытылады (ұңғыманы жерге тоғыту контуры).

498. Ату жару жұмыстарын тәуліктің қараңғы уақытында жүргізу кезінде мынадай қосымша талаптар сақталады:

1) жарық беру жүйесінің деректеме зарядты қауіпті аймақтан тыс жерде орналасады. Жұмыс орнының қауіпті аумағынан 50 метрден тыс жерде прожектормен жарық беруге рұқсат беріледі;

2) ату-жару жұмыстарына ұңғыма тәуліктің қараңғы түсу кезінде дайын болғанда акт жасалып, жауапты тапсырыс өкілі, жарылыс жұмыстарының жетекшісі қол қояды. Акт жарылыс жұмыстарының жауапты басшысына беріледі.

499. Өндірістік-геофизикалық жұмыстарын ұңғымада жүргізу кезінде апаттар туындағанда, тапсырыс беруші мен мердігер аварияларды жою жоспары бойынша және екі жақтың құралдарын пайдаланып жойылады.

Ескерту. 499-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

500. Ұңғымада қалдырған заряд геофизикалық мекемемен және тапсырыс беруші келісілген жоспар бойынша қосымша зарядпен (торпеда) жару арқылы жойылады.

501. Ұңғыма ішінде қалдырылған геофизикалық құралдар мен аппараттарға, барлық болған апаттарға акт жасалады. Апат жағдайының туындағанын өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы кәсіби авариялық-құтқару қызметіне, уәкілетті орган ведомствосының аумақтық бөлімшесіне және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне, жергілікті атқарушы органдарға, ал қауіпті өндірістік факторлар туындаған кезде төтенше жағдайдың есепті аймағына жататын халыққа хабарлайды.

Ескерту. 501-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

502. Жауын-шашын болар алдында, жарылыс немесе ату жұмыстарының уақытында ұңғымаларда келесі қауіпсіздік шаралары қолданылады:

1) жер бетінде орналасқан ЖМ және оқталған аппаратура бұрғылаудан орындарынан алып кетіліп, алдын-ала дайындалған жерге орналастырылады;

2) ұңғымаға түсірілген ату аппаратурасы немесе торпеда берілген тереңдікке дейін жеткізіліп тез арада атылып немесе жарылады;

3) ұңғымадан көтеріліп жатқан аппаратура ұңғыманың бекітілген бөлігінде жауын шашын тоқтатылғанға дейін тоқтатылады.

Ату-жару жұмыстарын жүргізгенде және дайындау кезінде ұңғымадағы және қауіпті жердің аймағындағы барлық басқа жұмыстар жүргізуге рұқсат берілмейді. Бұрғының электр жабдықтары өшіріледі.

503. Ату жару аппараттарын кабельге қосылар алдында, соңғысы бір қатар жағдайларда алдын-ала аппараттың қосылуын туындататын тоқтың жоқтығына, тоқтың сыйымдылығына (тоқ қалдығы) тексеріледі.

504. Ату жару аппараттарына жарылыс патронын немесе жарғышты қосар алдында жарылыс жұмыстарының жауапты жетекшісі бірінші белгі береді, қызмет көрсетіп жүрген жұмысшылар қауіпсіз жерге кетеді. Осы шартты орындағанда және магистраль сымдарын тоқ көзіне қосқанда екінші соққы-белгі беріледі. Осы белгімен жарылыс жұмыстарының жетекшісі магистральдық сызықшаға тоқ қосады. Үшінші белгі – "тоқтау" жарылыс орны тексерілгеннен кейін беріледі және жұмыстың аяқталғанын белгілейді.

505. Ұңғымада ату немесе жару жасалғанда, жарылыс магистралі (кабель) тез арада тоқ көзінен ажыратылады. Ұңғыманың ауызына жарылыстан кейін 5 минуттан соң жарылыс жұмыстарының жетекшісіне ғана баруға рұқсат беріледі. Аппаратты ұңғымадан көтергенге дейін және жұмыс жетекшісінің рұқсатынсыз ұңғымаға басқа тұлғалардың баруына рұқсат берілмейді.

506. Ату және жарылыс аппараттары істен шыққанда, аппарат алынған жағдайда кабель тез арада тоқ көзінен ажыратылады.

507. Ұңғымадан көтерілген істен шыққан ату немесе жарылыс аппараты тез арада кабельден ажыратылып және оның электрлі өткізгіші сыртына қысқартылады, қысқартылу ұңғыманың аузында жасалады.

Іске қосылған ату жару аппараттарын көтеру кезінде факті мен қопарылыс толықтығына аппаратуралық бақылау болмаған жағдайда, ату жару аппараттары жарушышының қарауына дейін, ұңғыма сағасы айналасындағы қауіпті аймақ режимі сақталады.

508. Істен шыққан жарғыштар және жарғыш патрондарды ыдыратуға рұқсат берілмейді, олар жойылады.

5-параграф. Ұңғымалардағы өрттерді сөндіру кезінде, сондай-ақ биік таулы аудандарда және тау қиылысы орындарында жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

509. Ұңғымадағы мұнай және газ атқылаулары пайда болған кезде өрт сөндіруді, ӨҚС КАҚҚ келісілген аварияларды жою жоспарына сәйкес жарылыс жұмыстарын қолданумен жүргізеді.

Ескерту. 509-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

510. Биік таулы аудандарда және тау қиылысы орындарында жарылыс жұмыстары технологиялық регламент талаптары орындалған кезде жүргізіледі.

6-параграф. Батпақтарда жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

511. Батпақтағы жарылыс жұмыстарының паспортына жанғыш газдың жарылысын алдын алу іс-шаралары енгізіледі.

Жалынды жарылысты жалғыз зарядпен жүргізуге рұқсат беріледі.

Электр детонатор немесе капсюль-детонаторларды пайдаланып жарылыс жүргізгенде, забойникпен соққышқа басқанда детонаторға қысым бермейтін арнайы қаптамадағы соққыштар пайдаланылады.

512. Детонациялық байламмен жарғанда ұңғымаларды (теспелерді) бұрғылаудан кейін оқтауға рұқсат беріледі. Ұңғымаға (теспеге) екіден көп емес ЖЗ патронын бастамашы құралсыз бірігіп жеткізілуіне болады.

513. Электрлі жарыс жүйесін құрастырғанда сыландырылған жағдайда тек қана антенна сымдарын пайдалануға рұқсат беріледі.

7-параграф. Жарылыспен арналар, жыралар және қазаншұңқырлар қалыптастыру кезінде жару тәртібі

514. Траншея зарядтарын құрғанда эксковатормен (траншея қазғыш) және кранмен, ЖЗ траншеяға орналастыратын, 1,1 соммасынан кем емес экскаватор және кран кесіп шығаруының (айналым) радиусы, ол кран және бульдозердің арақашықтығы, тығыны орындайтын кран айналымының радиусы 1,1 кем болмайды.

515. Жүйелік зарядтарды бір тәуліктен астам оқтағанда соққылар жарылыс жүргізілетін күні салынады.

516. Қиын таулы-геологиялық жағдайда (қорыстар, сулану, қыртыс құлаулары және тағы басқа) детонациялық байламмен ЖЗ зарядтарының Д тобынан (түтінді күкірттен басқа) жарылыс кезінде ұзындатылған көлденең қуаттарды (траншеялық, саңылаулы) тікелей олардың жүргізілуінің соңынан орналастыруға рұқсат беріледі. Зарядтың қалып қоюы көпқалақты эксковатордан 5 метрден кем емес, бір қалақтыдан 10 метрден кем болмайды.

8-параграф. Мұзды жару және су асты жарылыс жұмыстарының тәртібі

517. Мұз жарылысын тікелей жетекшілік ететін бақылаушы адам жүргізеді.

518. Қайықта жұмыс істеушілер құтқару кеудешесімен немесе сақтандыру белдіктермен қамтамасыз етіледі.

519. Өзеннің ортасынан жағасына дейін тік жардан жайпақ жағаға дейін ағындарға заряд кері қарай жарылады.

520. Жалғыз жарғыш мұзды майдалағанда бір ретте 12 жандырудан астам жандырылатын түтік жүргізуге рұқсат беріледі.

521. Зарядтарды жылжымалы мұзға тастау қалыңдатылған учаскелерге анжыр немесе кептелулері жағасынан не болмаса тікелей қорғаныш құралдарынан ерекше жағдайларда рұқсат беріледі. Бұл жұмыстарды мұз жарылыс жұмыстарында екі ауысымнан кем емес практикалық тәжірибесі бар жарғыш жасайды. Зарядтарды біртіндеп тастайды.

522. Лақтырылатын зарядтар от өткізгіш байламдардың ұзындығы (жандырғыш түтік) 15 см кем және 25 см артық болмайды.

523. Су асты зарядымен мұз жамылғысын жарғанда оларды ойыққа (шұңқыр) жіппен және тағы басқа заттармен мұқият қатайту арқылы түсіреді.

Зарядтарды ерітіп ашылған ойдым жерден және шайған шұңқырдан, мұздың үстінен түсіруге рұқсат берілмейді.

Зарядтарды суға түсірер алдында ойықтың (шұңқыр) көлемі тексеріледі.

524. Мұз жарылысында кемеден жарылыс заттарын берілуге тек қана жарылыс жұмыстарының жетекшісінің мәлімдемесімен және кеме капитанының жазбаша өкімімен беріледі.

525. Су асты жарылыс жұмыстарын жүргізгенде бригаданың құрамы жарылыс жұмыстарының жобасында анықталады. Зарядтардың салынуын тек қана жарғыш жүргізеді.

526. Егер зарядтың жалпы салмағы 40 кг асқан жағдайда жарылыс жұмыстарына арналып жабдықталған өзі жүретін жүзу құралдары қолданылады.

527. Жалынды жарылыс кезіндегі жалпы жарулар саны реттік жарғанда бесеуден артық болмайды.

528. Электрлік жарылыс жүйесінің ағыс күшінен жұлынуынан қорғау үшін зарядтарды өзара қабылдаушы және созылу күшін қабылдайтын құралдармен жалғайды.

529. Зарядтарды орналастырған жарғыш жарады.

530. Электр жарылыс жүйесінің дұрыстығын тексеріп, магистралдық өткізгіштерге зарядтарды өзара құралдармен тоқ көзіне қосылуы, су астындағы орналасқан қуаттарды жаруын, жүзу құралы жарылыс жерден алып кеткенде жобамен белгіленген қашықтықта, тек 100 метрден кем емес жерде ғана жүргізіледі.

531. Зарядтың құрылымы су астына батуында түбіне еркін түсуін қамтамасыз етеді.

Әрбір түсірген зарядқа кемеден (қайық) және орындардан жарылыс құралы көрінетіндей буй қыстырылады.

532. Зарядтар жарғыштың немесе арнайы белгіленген бақылаушы адамның бұйрығымен суға түсіріледі.

533. Салмағы 50 кг дейін зарядтармен жарғанда сүңгуірдің және басқа адамдардың 1000 метрден жақын радиусында суда болуына рұқсат берілмейді, ал 50 кг астам зарядтарда 2000 метрден кем болмайды.

Өзендерде жарылыс жұмыстарын жүргізген жағдайда қоршап алу және жоғарыға деген белгі өзеннің ағысымен арақашықтығы 500 метрден кем емес қауіпті жердің шекарасынан қойылады.

534. Тұманда және қараңғы уақытта және су толқыны 3 баллдан астам немесе жел жылдамдылығы 12 м/с астам болғанда жарылыс жұмыстарын жүргізуге рұқсат берілмейді.

18-тарау. Металл бойынша жарылыс жұмыстарын жүргізудің тәртібі

Ескерту. 18-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Металл бойынша жарылыс жұмыстарын жүргізудің жалпы тәртібі

535. Металл бойынша жарылыс жұмыстары осы Қағидаларға және жарылыс зарядын пайдаланумен металл өңдеу нұсқаулығы кезінде технологиялық регламентке сәйкес орындалады.

536. Металл өндеу жүргізетін бөлмелердің және алаңдардың құрылымы, зарядтың көп жарылыс мөлшеріне есептеледі.

537. Технологиялық жабдықталған зарядтар құрастырылған көтеру құралдары бір-бірімен байланыссыз әрекет ететін екі тежегішпен құрастырылып және автоматикалық тоқтату қосқыштарымен жабдықталады.

2-параграф. Металл және металл құрылымдарын бөлшектеу тәртібі

538. Әрбір бронешұңқырдың екі шеттен шығатын жері бар. Бронешұңқыр қақпағының және оның құрылғысының салмағы, жылжуының немесе жарылыс кезіндегі қақпақ бұзылуын болдырмайды. Бронешұңқырды пайдалануға қолданар алдында жөндеу немесе брондалған тақтаның бөліктерін қақпақ немесе қабырғаны ауыстыру үш есе заряд жарылысымен, екі есе (ең қолдануына қарсы) заряд салмағын бронешұңқыр мықтылығына тексереді.

539. 80 ⁰С астам температуралы теспелерді оқтауға рұқсат берілмейді.

540. Тексеру, тасымалдау, сақталу және металл сынығының қауіпті жарылысын жою технологиялық регламент талабына сәйкес жүргізіледі.

3-параграф. Ыстық сілемдерді бөлшектеу тәртібі

541. Ыстық сілемдерді бөлшектеу технологиялық регламентпен келісіп жасалады.

542. Ыстық сілемдерде жару үшін тек Д тобының (түтіндігі күкірттен басқа) сәйкес ЖЗ қолдануға рұқсат беріледі. Электр жарылыс түріне рұқсат берілмейді.

543. 80⁰ С температураға дейінгі теспедегі (ұңғыма, тармақта) термоизоляциялық қаптамасыз оқталуға рұқсат берілмейді. Бұл жағдайда соққыш қосымша пергамент, крафт-целлюлоза немесе қаптама қағазына оралады.

Соққыштың орамының мықтылығына тексеру жоғалатын түтік теспеге орнатылу арқылы жүргізіледі. Егер детонатор 5 минуттан бұрын жарылса, орама көлемі ұлғаяды.

544. 80⁰С астам температурада барлық зарядты жалпы термоизоляциялық қаптамаға салынады. Жарылыс жандыру түтік арқылы ұзындығы 60 см кем от өткізгіш сыммен капсюль-детонатор ауыздығымен бірге бірыңғай бөлектенетін қаптама орналасып жүргізіледі. Домалақтау және орау от өткізгіш сымды бөлектеген қаптама патрон-соққы және жалпы қаптамада рұқсат берілмейді.

Ұңғымада зарядты зарядтау және жару 200 ⁰С жоғары температурада жүргізуге рұқсат берілмейді.

545. Ыстық сілемдерде 80 ⁰С жоғары температурада сыртқы зарядтарды пайдалануға рұқсат берілмейді.

546. 80 ⁰С төмен теспедегі температурада оқтауға және жаруға бес зарядтардан артық емес қатар жаруға, ал 80 0С жоғары температурада біреуден артық жаруға рұқсат беріледі.

547. Барлық жағдайда оқтау және тығын екі жарғышпен, қадағалау тұлғасы, жарылыс жұмыстарының жетекшісінің қатысуымен жүргізіледі.

Егер 4 минут ішінде жарғыштар барлық теспелерді оқтап бітірмесе, бақылаушы адам жарылыс жұмыстарының басшысы дереу оқтауды тоқтауға және адамдарды қауіпсіз жерге алып кетуге бұйрық береді.

19-тарау. Ғимараттарды, құрылыстарды, фабрикалық құбырларды, іргетастарды құлату бойынша жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

Ескерту. 19-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

548. Жарылыс жұмыстарының паспортында, басқа да сұрақтардың шешілуімен бірге құлату объектінің құлау бағыттары көрсетіледі және толық құлатылмаған жағдайдағы іс шаралар қарастырылады.

549. Құлату нысандарындағы сілемдегі ашылған кеңістіктері бар теспелерді (ұңғыма) оқтауға рұқсат берілмейді.

550. Бірінші белгіні зарядқа электр детонаторлы соққышты салар алдында, ал детонациялық байлам арқылы жару кезінде жарылыс жүйесін құрар алдында беруге рұқсат беріледі.

"Тоқтатылу" белгісі тек жарылыс жүргізуіне жауапты бақылаушы адам жарғышпен бірге жарылыс орнын қарағаннан кейін береді.

551. Қысымды қазандардың, құбыр өткізгіштер және басқа да нысандар қауіпті аймақта орналасқанда осы нысандарды пайдалану мекемесімен келісіліп шектік аймақтары шегеріледі.

20-тарау. Томарларды түбімен жұлу, орманды құлату, орман өрттеріне қарсы күрес, қатып қалған ағаштар мен баланстарды қопсыту, сал ағызуды жою кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

Ескерту. 20-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

552. Тамыр жұлудағы бөлек жұмыс жасаушы жарғыштар немесе жарғыштар бригадасы бір-біріне 500 метрден жақын емес жерде орналасады және өздеріне көрші жұмыс істеп жатқандардың орналасқан жерін және қозғалу бағытын дәл анықтайды.

Бір ұйым құрамына кіретін тамыр жұлу жұмыстарындағы бөлек жарғыштар мен жарғыштар бригадалары ара қашықтығы, егер олардың қозғалу бағыттары бір жаққа бағытталса және жандыру түтікшесін тұтатқанда қорғанышқа баратын анық келіскенде бір-бірінен 300 метр қашықтықта орналасуына болады.

553. Жарылысқа дайындалған зарядтармен түбірді қазуға (түрткілеуге) болмайды.

554. Жарылыс жұмыстары арқылы тамыр қазғанда немесе жалынды тәсілмен бірнеше жарғыш ағаш құлатқанда, жарылыс жұмыстары басталар алдында аға жарғыш қалған жарғыштардың әрқайсысына қозғалу бағытын көрсетеді.

555. Тамырды жұлғанда және ағаштарды құлатқанда бақылау түтігі барлық жағдайда жандыру түтігінен тегіс алаңда жұмыс істегенде кемінде 85 см және қопалар мен қиылысқан жерлердегі жұмыс кезінде кемінде 1 метр қысқа болады.

556. Қатып қалған ағаштарды, аршылған ағаштарды тағы сол сияқты босату үшін жарылыс жүргізгенде тек сақтандырғыш ЖЗ ғана пайдаланылады. Сонымен қатар төмендегі жағдайлар орындалады:

1) бастамалау құралы ретінде электр детонаторлар қолданылады;

2) жарғыштардың ағаштармен жүргендегі қауіпсіздігі қамтамасыз етіледі (жиналған ағаштардың және үйінділер арасында ажыратпа орнатқанда);

3) оқтау алдында керекті өртке қарсы шаралар жүргізгенде.

557. Орман ағаштарының сал ағысындағы кедергілерді жою тәртібі, жарылыс жұмыстарының тікелей жетекшісімен орнатылады.

558. Орман өрттеріне қарсы жарылыс жұмыстары, аумақтық өкілетті органмен келісілген, орман өрттерінен күресудегі жарылыс жұмыстарын қауіпсіз жүргізу шараларына сәйкес жүргізіледі.

Орман өрттерін жою кезінде, бастамашы құралдар арнайы контейнерлерге қапталған, осы жағдайларға арналған және өртті жоюы жүзеге асыратын ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен қауіпсіздік шараларын сақтап ЖЗ және бастамашы құралдар ұшақтан лақтыруға болады.

559. Шымтезектегі (жер асты) өртті сөндіргендегі жарылыс жұмыстарын өрт шетінен 10 метрден жақын емес жерден жүргізеді.

21-тарау. Қатып қалған кендер мен кен қойыртпаларын, тақта тастарды, көмірлерді, металл жоңқаларын қопсыту кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

Ескерту. 21-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

560. Қатып қалған кен және кен құрамдарын, тақтастарды, көмірді, металл жоңқаларын және тағы сол сияқты қопсытуға сұйық нитроэфир құрамды ЖЗ қолдануға болмайды.

Темір жоңқаларды қопсытқанда электр жарылыс жұмыстар арқылы қопсытуға рұқсат берілмейді.

Минералды тыңайтқыштарды қопсытқанда аммиакты селитра негізінде қопсытуға рұқсат берілмейді.

561. Ас тұзын қопсыту үшін қағаз гильзадағы капсюль-детонаторды пайдаланып жарылу жұмыстарын жүргізуге болады.

22-тарау. Магистральдық құбыр жолдарды өткізгіштердің қорғау аймақтарында жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

Ескерту. 22-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

562. Ашық немесе жабық (көмілген) магистралды құбыр өткізгіштердің (оның ішінде жарылыс жұмыстары кезінде қауіпті аймаққа түсу) қорғау аймақтарындағы жарылыс жұмыстары осы құбыр өткізгішті пайдаланушы ұйымның жазбаша түрдегі келісімі болғанда жүргізіледі. Осы жұмыстарды жүргізуге келісім алу үшін жарылыс жұмыстарын жүргізуші құбыр өткізгішті пайдаланушы ұйымға жарылыс жұмыстарының паспортын келісуге ұсынады.

Паспорттың техникалық шешімдерінде құбыр өткізгіш, құрылғылар (айдау бекеттері және тағы сол сияқты) сақталуы және құбыр өткізгішті пайдаланушы ұйым орнатқан шарттардың сақталуы қамтамасыз етіледі.

Ескерту. 562-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3-бөлім. ЖМ қоймасының құрылысы және оны пайдалану тәртібі

23-тарау. Жалпы ережелер

Ескерту. 23-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

563. ЖМ қоймасы – орнатылған тәртіппен рәсімделген жер телімінің ортақ аймағында орналасқан өндірістік және қосымша мақсаттағы ғимараттар мен құрылыс кешендері, ал жер асты қоймалары – ЖМ сақтайтын ұяшықтар мен камералар және қоймаға тартылған қазбалары бар қосымша камералар. Жылжымалы ЖМ қоймасы, ол "фургон" түріндегі жабық қорапты, қойма меңгерушісі (үлестіруші) отыруға жабдықталған орны бар, ЖЗ, ату және жару аппаттары, сонымен қоса бастамалау құралдары орналасатын көлік құралы.

Барлық қоймалар және ЖМ сақтау орындары осы Қағидаларға сәйкес белгіленген жобалар бойынша жарақталады.

Жарылғыш материалдарды сақтауға арналған құрылыстар мен ғимараттар кешендері, сондай-ақ жалпы аумақта орналасқан қосалқы мақсаттағы құрылыстар (жарылғыш материалдардың жер үсті, жартылай тереңдетілген қоймалары), жарылғыш материалдарды сақтауға арналған камералар мен ұяшықтар және қоймаға тау-кен қазбалары бар қосалқы камералар (жарылғыш материалдардың жерасты, тереңдетілген қоймалары), жарылғыш материалдарды сақтайтын басқа да орындар белгіленген тәртіппен келісілген жобалар бойынша жабдықталуы және осы Қағидаларға сәйкес пайдаланылуы тиіс.

Ескерту. 563-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

564. Жер үстінде орналасқан орны бойынша ЖМ қоймасы жер бетінде, жартылай тереңдетілікке, тереңдікке және жер астылық болып бөлінеді.

Жер бетіндегі қоймаларға, сақтауыштың негізі жер беті деңгейінде орналасқан қоймалар, жартылый тереңдетілген-жер қабатына карнизге дейін тереңдетілген сақтауыш қоймалар, тереңдетілген-жер қабаты сақтауыш ғимараты үстінен 15 метрге дейін биік болғандағы қоймалар, жер астылық жер қабатының сақтауыш ғимараты үстінен 15 метрден артық биіктікте болғандағы қоймалар жатады.

565. Пайдалану мерзіміне сәйкес қоймалар ЖМ кіргізген уақыттан бастап есептегенде тұрақтылар – үш жыл және одан көп, уақытша – үш жылға дейінгі, қысқа мерзімдік - бір жылға дейінгі болып бөлінеді.

Аттестацияланған ұйымның келісімі бойынша қысқа мерзімді қоймалардың пайдалану мерзімін бір жылға дейін созуға болады.

566. Мақсатына сәйкес ЖМ қоймасы базистік және шығыстық болып бөлінеді.

Сақтау кезінде ЖЗ жарылыс құралдармен (бастамалашы) және керісінше, жарылыс жылу коэффициентін есептеп, толық үйлесімділігіне сәйкес ЖМ бір-бірімен ауыстыруға болады.

567. ЖМ базистік қоймалардың жалпы сыйымдылығы шектелмейді және бөлек сақтағыштағы ЖМ салмағы 420 тоннадан артық болмайтынына байланысты орнатылады.

568. Жер бетінде және жартылай тереңдетілген шығыстық қоймасының жалпы сыйымдылығы барлық сақтағыштарға:

1) тұрақты шығыс қоймасында ЖЗ – 240 тоннадан, детонаторлар – 300 мың данадан, детонациялық сым – 400 мың метрден артық емес, от өткізгіш сым мен оны жағу құралдары шектелмейді.

ЖМ мезгілмен пайдаланатын мекемелер ЖМ контейнерлерде немесе сақтағыштарда сақтағанда тұрақты шығыс қоймаларының жалпы сыйымдылығы – шектелмейді;

2) уақытша ЖМ қоймасында: ЖЗ – 120 тоннадан, детонатор – 150 мың данадан, детонациялық сым – 200 мың метрден артық болмайды, от өткізгіш сым мен оны жағу құралдары шектелмейді;

3) қысқа мерзімді шығыстық ЖМ қоймасында: ЖЗ – жоба бойынша, детонатор – 75 мың данадан және детонациялық сым – 100 мың метрден көп болмайды, от өткізгіш сым оны жағу құралдары шектелмейді.

569. Тұрақты шығыстық жарылғыш материал қоймасының әрбір ЖЗ сақтағыштарының шектелуін сыйымдылығы 120 тоннадан, уақытша – 60 тоннадан артық болмайды, ал қысқы мерзімде – жоба бойынша.

570. ЖМ бар контейнерлерде тек арнайы алаңдарда сақтауға болады. ЖМ контейнерлердің алаңдары ЖМ қоймасы аумағында салынады және контейнерлік алаңдары бар дербес қойма болып салынады. Контейнерлік алаңдар сыйымдылығы ЖМ қойма сақтағышына бекітілген сыйымдылығындай болады.

571. Жер асты (тереңдетілген) шығыс қоймасының жалпы сыйымдылығы және бөлек камералар (ұяшықтар) сыйымдылығы жобамен анықталады. Сонымен қоса көмір және қатпар тас шахталарындағы қойма сыйымдылығы, үлестіру камералары сыйымдылығын есептелмегенде ЖЗ қоры жеті тәуліктен, бастамашы құралдардың қоры он бес тәуліктен аспайды.

Камералық қоймадағы камера сыйымдылығы 2 тонна ЖЗ, ал ұяшықты қоймадағы ұяшық сыйымдылығы 400 кг ЖЗ артық болмайды.

Жер асты қазбаларындағы бөлек тарату камерасының шектік сыйымдылығы 2 тонна ЖЗ және осыған сәйкес мөлшердегі бастамашы құралдар, ал бөлек учаскелік сақтау талабына – 1 тонна ЖЗ және осыған сәйкес мөлшердегі бастамалау құралдары.

572. Ғылыми-зерттеу институттарында, зертханаларда, оқу орындарында ЖМ сейфтерде сақтауға рұқсат беріледі (әр сейфте 10 кг артық емес немесе 500 детонатор және 300 метр детонациялық және от өткізгіш сым). Бір бөлмедегі әр басқа сейфтерде ЖМ сақтауға болады. Сейфтер детонация берілмейтін ара қашықтықта орналастырылады.

573. Кәсіпорындарда ЖМ сынау және жою жағдайлары жасалады. Бұл мақсатта жобамен полигондар және зертханалар қаралады.

Жарылыс жұмыстары және ЖМ сақтау кезіндегі қауіпсіз қашықтықты айқындау осы Қағидаларға 11-қосымшаға сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 573-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

574. Базистік қоймадағы ЖМ жарғыштарға беру операциясын орындағанда және олардан пайдаланылмаған ЖЗ, бастамашы құралдар және ату жару аппараттары қоймаға кірер алдындағы осы мақсаттарға орнатылған ғимараттар, бірақ ЖМ сақтағышына 20 метрден жақын емес, жанбайтын материалдармен салынады. Олар ЖЗ және бастамашы құралдарды сақтайтын екі бөлікке бөлінеді. Тұтас жанбайтын қыштан немесе 25 см кем емес бетон қабырғалардан салынады. ЖЗ және бастамашы құралдарды қабылдау-жіберуге арналған екі тамбурмен жабдықталады.

Төмендегі жағдайлардың орындалуын қамтамасыз етеді:

1) көрсетілген ғимараттағы барлық түрдегі ЖЗ жалпы көлемі 3 мың кг артық емес, сонымен қоса детонатор саны 10 мың данадан көп емес;

2) детонаторлары бар жәшік сақтағыштың сыртқы қабырғасындағы сөрелерге орналастырылады.

575. Тұрақты және уақытша шығыс қоймаларындағы жарылыс материалдар ыдысын ашу және жарғыштарға беру, олардан пайдаланылмаған ЖЗ, бастамашы құралдар және ату жару аппараттарын қабылдауды бөлек ғимараттарда немесе сақтағыш тамбурларда немесе ЖМ дайындау ғимараттарында жүргізіледі. Сонымен қоса детонатор беруге березентпен, киізбен немесе қалыңдығы 3 мм кем емес резина мен қапталған үстел қойылады, детонациялық және от өткізгіш сым кесетін үстел қойылады. Электр детонаторларға статистикалық электр қуатының қауіпті әсерін жою үшін үстел тұйықтандырылады.

ЖМ базистік қоймада жіберу-қабылдау жүргізген жағдайда детонациялық байлам соққы жасау (дайындау) бөлек ғимаратта жүргізіледі.

576. ЖМ қоймасының сақтағыштарының едені тегіс және тесіктерсіз болады, ал қабырғалары әктеліп, сырланады.

ЖМ кез келген сақтағышы желдетіледі және судың, қардың кіруінен қорғалады.

ЖМ сақтағышы ағынды-тартушы өзіндік желдеткіштерімен қамтамасыз етіледі.

Ғимарат ішіне термомлер қойылады.

577. Тұрақты және уақытша ЖМ қоймалары екі түрлі жарықпен қамтамасыз етіледі – жұмыстық және резервтік (апаттық).

578. Барлық ЖМ сақтау орындарындағы жұмыс орындарының еден деңгейіндегі жарықтандыру және бастамашы құралдар пайдаланғандағы жарық 30 лк кем болмайды.

579. ЖМ қоймасының сақтағыштарындағы ЖЗ және бастамашы құралдар сөрелері және ЖМ штабельдері қабырғадан 20 см кем емес ара қашықтықта қойылады, ал еденнен 10 см кем емес биіктікте орнатылады. ЖЗ бар жәшіктер, қаптар төсеніштерде (тұғырларда) орналастырылады. Штабель биіктігі 2 метрден биік болмайды. Штабельдер ені орын санауын жеңілдететіндей қылып, екі қатар қап (жәшік) қылып жайғастырылады.

Тиеп түсіру операцияларында механикаландырылған құралдарды пайдаланғанда ЖЗ қаптарын және жәшіктерін тұғыры бар түйіншектерде, шығыршықты контейнерлерде, екі қатардан биік емес қылып сақтауға рұқсат беріледі. Тұғырларды және шығыршықты контейнерлерді орналастыру жобамен анықталады. Штабельдердің ең биік жиналуы 2,6 метрден аспайды.

Штабельдер арасында, соның ішінде шығыршықты контейнер және сөрелер арасында ені 1,3 және 1 метрден кем емес өту жолдары қалдырылады.

Ескерту. 579-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

580. Сөрелердегі жәшіктер, қаптар (шығыршықты контейнер) және басқа ЖМ бар орындарда штабельдер биіктігі екіден аспайды жиналады.

Топтары В, С және түтінді дәрі ЖМ ашылған орындарда биіктігі тек бір қатар болып жиналады. Аталған ЖМ жоғары сөрелері биіктігі 1,7 метрден артық, қалғандарына 2 метрден артық болмайды.

Екі сөре ара қашықтығы, ЖМ бар жәшіктер (қаптар) арасы мен жоғары сөре арасында 4 см аз емес кеңістік қалатындай қылып есептеледі.

ЖМ сақтағышындағы сөрелерді және тұғырларды қатайтқан шегелермен бұрандамалар бастары толық батырылады.

Сөре тақтайлары ара қашықтықтары 3 см дейінгі ара қашықтықта төселеді. Төменгі сөре толық жабылады.

Ескерту. 580-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

581. Камера, сөре және ЖМ қоймасындағы штабельдерге ЖМ, бастамашы құралдар немесе ату жару аппараттарының аты, көлемі, партия саны, жасалған уақыты, кепілдік пайдалану мерзімі (ұзартылған сақтау мерзімі) көрсетілген белгілер ілінеді.

Ескерту. 581-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

582. Электр детонаторлар, электр тұтандырғыш түтіктер және электрлік жанғыш құрамды ЖЗ қоймаларында және басқа ЖМ сақтау орындарында заводтық немесе арнайы ыдыста сақталады.

583. Жандырғыш және бақылау түтіктері ЖМ дайындау ғимараттарында жасалады. Бұл ғимараттар ЖЗ дайындау ғимараттарынан жанбайтын материалдардан салынған немесе сыланған және жанбайтын бояумен боялған қабырға арқылы бөлінеді, ал жер асты қоймаларында-жандыру түтігін жасау камераларда жүргізіледі.

Жандыру және бақылау түтіктерін жасау үстелінде бірнеше жарғыш жұмыс істегенде ұзындығы бірнеше ағаш қалқандар арқылы бөлінеді.

Жандыру және бақылау түтіктерін (от өткізгіш сымның бақылау бөлігі) жасайтын және сақтайтын орындардағы ғимарат едені жұмсақ кілемшелермен жабылады.

Дайындалған жандыру түтіктері темірден немесе ағаштан жасалған ЖМ қоймасының сақтауышысындағы (үлестіру камерасындағы) ішін жұмсақ төсенішпен қаптаған, сыртын темір қабатымен қаптаған жәшіктерде (шкафтарда), кассеталарда және тағы сол сияқты сақталады. Жәшіктер қақпақпен жабылады.

584. Аммиакті селитра негізіндегі ЖЗ қойма сақтауышында және контейнерлерде сақтағанда 300 С артық емес температура сақталады, ал басқа ЖМ техникалық құжаттарында көрсетілген көрсеткіштердегідей температурада сақталады.

585. ЖМ контейнерлерді сақтағанда алаң ішінде оларды екі қатар етіп қоюға болады.

586. ЖМ қоймасындағы тиеп-түсіру операциялары, осы мақсаттағы көтеру мүмкіндігі қаптамаланған ЖМ салмағынан кем емес механизмдермен орындалады, сонымен қоса қолдап жүргізуге болады. Жүк көтеруге арналған шығыршық (жебелік крандар және жебені көтеру шығыршықтары) екі тежегішпен қамтамасыз етіледі.

587. ЖМ қоймасы сақтауышының ішінде жұмыс істейтін іштен жану қозғалтқышты бар жүк көтеру механизмдері жанған газды залалсыздандыратын қондырғымен және ұшқын өшіргішпен жабдықталады, ал электрлік қондырғылар (электрлік жүк тиегіштер, тельферлер) Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 230 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тізілімінде № 10851 болып тіркелген) Электр қондырғыларын орнату қағидаларының талаптарына сәйкес.

Ескерту. 587-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

588. ЖМ сақтау орындарын жөндеу кезінде олар ЖЗ, бастамашы құралдар және ату жару аппараттарынан босатылып, басқа қоймаларда (алаңдарда) уақытша сақталады. Егер қойма тұтас қабырғамен бөлінсе жөндеу жұмыстары кезінде бір жағындағы ЖМ екінші жағына сақтауға болады.

589. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

24-тарау. ЖМ жер үсті және жартылай тереңдетілген тұрақты қоймалары құрылғыларының тәртібі

Ескерту. 24-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Аумақ

590. ЖМ жер үстілік және жартылай тереңдетілген тұрақты қоймасына қойылатын талаптар:

1) су кететін жыраның болуы;

2) жолдар және келу жолдарының таза және жарамды болуы;

3) сақтауыштардың әрқайсысына еркін жақындау мүмкіндігі және өту жолы болатындай орналастырылады;

4) бөлек сақтағыштардың арасында, сақтағыштар мен әр түрлі ғимараттардың, қойма аймағы мен одан тыс құрылыстардың ара қашықтықтар осы Қағидалардың 11-қосымшасына сәйкес анықталған өртке қарсы орнатылған ара қашықтықты ұстану;

5) қоймаларды қоршап, қоршаудан ені 50 метрден кем емес қашықтықта тыйым салынған аймақ болады. Тыйым салу шекараларында қоршау және Ескертпе белгілері қойылады;

6) қойма периметрі бойынша аумақ бейнебақылау жүйесімен жабдықталады. Барлық бейне ақпарат сандық бейне жинақтағыштарға жазылуы керек.

Ескерту. 590-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

591. Қойма аумағына мынадай ғимараттар мен құрылыстарды салуға рұқсат беріледі: ЖЗ, бастамашы құралдар және ату жару аппараттары, сақтағыштары, контейнердегі ЖЗ, бастамашыл құралдарды және ату жару аппараттарын сақтауға арналған алаңдар, ЖМ беру ғимараты (бөлмесі), қосалқы ғимараттар (қоймалар, алаңдар), ЖМ дайындау ғимараттары, қабылдау рампы және ЖМ қабылдау, сақтау және тиеп-түсіруге байланысты басқада нысандар, қарапайым түйіршіктелген және суқұрамды ЖЗ заттар жасау пункті, зауыттың ЖЗ механикаландырылған оқтауға дайындау пункттері, зертханалар, қарауыл мұнарасы, қарауыл итке арналған үйшік, шамдар орнатылған (бағана, діңгек) мұнаралар, өртке қарсы құралдар және жабдықтар сақтау орны, өртке қарсы қолданылатын су жинау ыдыстары, өту сарайы (бақылау-жіберу пункті).

592. Қауіпті аймақ шегіндегі, қойма сыртындағы тыйым салынған аймағында: ЖМ жою және сынау полигоны, ыдыстарды жағу, қарауыл ғимараты, қойма жұмысшыларына арналған әкімшілік-тұрмыстық ғимараттар, механикаландыру құралдарын қызмет қылу және толтыру пунктері, қазандықтар, отын қоймасы, су өткізгіш және канализациялық сораптық бекеттері, трансформаторлық бекеттер, әжетханалар салуға болады.

Ыдыстарды сақтау сарайларын немесе бастырмаларды тыйым салынған аймақ шегіндегі қойма қоршауына 25 метрден жақын емес қашықтықта орналастыруға болады.

593. Қоршау мен жақыннан орналасқан қойма ара қашықтығы 40 метрден кем ЕМС. Таулы жердеде бұлақ ара қашықтықты ішкі істер органдарындағы келісуімен кысқартуға руксат берілі.

Қоршау темір бетон немесеметалл торлыкұрылымнан (18 мм қалыңдық кім ЕМС шыбықтан жасалған, шынықтар арасындағылар жарық 100 мм аспайтын), кірпіштен, металл табақтардан (қалыңдық 2 мм кім ЕМС), немесе тордан (диаметрі 5 мм кім ЕМС және ұяшықтың өлшемі 70 х 70 мм, бірақ ұяшығының өлшемі 150 х 150 кезде 10 мм кем емес арматурадан) жасалады.

Қоршау биіктігі жерге 200-400 мм терендетілгенге темір бетон іге немесеге арматуралы тормен қазылған қатынаста күшейтіліп, 2,5 метрден кім болмайды.

Қоршауға құлыпқа жабылсын дарбаза мен есіктер орнатылы.

Ескерту. 593-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

594. Қойма аумағында және тыйым салу аймағы айналасындағы ағаштар мен бұталар, құрғақ шөп және басқа да оңай тұтанатын заттардан тазартылады.

2-параграф. Қоймалар құрылымының тәртібі

595. Тұрақты қоймалардың ЖМ қоймасы жанбайтын материалдан салынады.

Өрт бақылау органдары шешімімен сақтауыш қабырғаларын бөренеден немесе каркасты-толтырылма материалдардан салуға болады. Каркасты-толтырылмалы қабырғасын және қалқаларды тұрғызғанда, толтырылма есебінде жіңішке бетон, шлак немесе жауынмен суланған ағаш қалдықтарын қолдануға болады.

Каркасты-толтырылмалы және бөренелі ЖМ қойма қабырғалары мен қалқандары жанбайтын құраммен жабылады немесе ішкі және сыртқы жақтарынан сыланады. ЖМ қоймалардың ағаш төбелері сыланады немесе жанбайтын құраммен қапталады.

Құрғақ климатты жерлерде саздан жасалған, шикі кірпіштен немесе сабанды кірпіштен сақтауыштар құруға болады.

Қойма жабындысы жанбайтын материалдан салынады немесе іші-сыртын жанбайтын құраммен қаптайды.

Қоймалардың ішіндегі ауа температурасы 300 С жоғары болмайтындай етіп салынады. Қойманың әрқайсысында шатырлы бөлме болады (темір бетонды жабындыларға шатырлы бөлме болуы міндетті емес).

596. Қойма едені ағаштан, жанбайтын құраммен жабылған, бетоннан, асфальттан немесе тапталған саздан жасалынады. Түтінді оқ-дәрі қоймалары едендер жұмсақ маталармен қосымша қапталады жанбайтын материалдардан.

Ескерту. 596-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

597. ЖМ қысқа партиямен үлестіруге арналған қоймаларда біреуден кем емес тамбурмен жабдықталады. Тамбур көлемі 2х2 метр болады және жанбайтын материалдан жасалады. Тамбурға кірер ауыз сыртқа ашылатын, 2 данадан аз емес есіктерінен жабдықталады. Есіктің біреуі тамбурдың сыртына шығады, екіншісі – тамбурдан сақтағышқа барады. Сыртқы есік тұтас болады және болатпен қапталады.

Екінші есік ағаш тордан жасалады.

Рампасы және тиеп-түсіру жұмыстарын механикаландыру құралдары (электрлік тиегіштер және тағы сол сияқты) бар сақтағыштарда тамбур орнату міндетті емес, бірақ екі жақтан есік қойылады.

598. ЖМ қоймасының кірер ауыздары саны, қойма кірісі мен ең алыс ғимарат нүктесіндегі ара қашықтық 15 метр, ал тиеп түсіру механикаландырылғанда 25 метрден артық болмайды.

599. Қойма терезелері болат торлармен орнатылады, тор темірі диаметрі 15 метрден кем болмайды және тор көздерін 150х150 мм үлкен емес қылып әрбір қиылыс дәнекерленеді. Темір тор сымдары шеті қабырғаға 80 мм кем емес тереңдікке енгізіледі. Торлар ашық бояумен сырланады. Күн беткейге қарап тұрған сиыны терезелер ақ бояумен сырланады. Терезенің еден алауына жарық қатынасы 1:25 тен 1:30 дейін қамтамасыз етіледі.

600. Шатырлы бөлмелерде кейбір заттарды немесе материалдарды сақтауға болмайды. Шатырға шығуға ғимарат сыртына орналастырылған саты көзделеді.

601. Қоймаларға және шатырға кіреберістер құлыпқа жабылады және пломбыланады немесе мөрленеді.

3-параграф. Үймек құрылысының тәртібі

602. Егер ЖМ сақтау немесе қайта өңдеу орнының ғимаратқа және құрылысқа дейінгі қашықтығы осы Қағидада көзделген ара қашықтықтан аз болса, үймектер орнатылады. Сонымен қатар қауіпсіз ара қашықтық тереңдетілген зарядтар жағдайына есептеледі.

603. Үймектерді пластикалық немесе сусыма топырақтан соғады. Үймекті тастан, шебіннен және жанғыш материалдан соғуға болмайды.

Ескерту. 603-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

604. Үймек ЖМ жиналған штабелдің (стеллаждың) жоғарғы деңгейінен 1,5 метрден биік қылып соғады. Үймектің үстінгі ені 1 метрден кем болмайды. Үймектің төменгі жақ ені себілген топырақтың шынайы бұрышына сәйкес анықталады.

605. Қойма толық үймектелгенде кіру үшін үймектен ашық жер жасалады. Ашық жерге көлденең салынған қорғаныш үймек соғылады.

Қорғаныш үймек ұзындығын, жобаға сәйкес ғимарат бұрышынан негізгі дуал жотасына дейінгі және қорғау үймегінің жотасы арқылы есептеледі.

4-параграф. Электр қондырғылар

606. Электрлік қондырғыларға талаптар (тарату құрылғылары, бекеттер, апаттық электрлік көздері), электр қабылдағыш санаттығы, сенімділікті қамтамасыз ету жобамен қаралады. Бейтарап оқшауланған электрлік қондырғылар пайдаланылады.

607. ЖМ қоймасының электрлік қондырғылары, оның ішіндегі күш және жарық беру жүйесі электр қуатының жоғалуынан және адамдарды электр тоғымен күйдіруден сақтайтын құрылғылармен жабдықталады. ЖМ қоймасының жерлендірілуі жобалау құжаттамасына сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 607-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

608. ЖМ қоймасы, кіре беріс, ЖМ қоймасы жарықтандырылады. Жарықтандыруды қоршау периметрі бойынша жүргізуге рұқсат беріледі.

609. ЖМ қоймасында жұмыстың жарықтандырылуы 220 вольт дейінгі қуатты шамдармен жүргізіледі. Апаттық жарықтандыру жобамен анықталады.

Қойма сақтағышына апаттық жарық беруге кеніш аккумуляторлық шамдар немесе құрғақ батареяларымен (металл қорапты – резинамен қапталған) фонарлар пайдалануға болады. Электрлік жүйеден қуат алатын қолдап тасымалдау шамдарын пайдалануға қойманың барлық ғимараттарында рұқсат берілмейді.

Егер ЖМ беру тек күндіз жүргізілетін болса, сақтағышқа электр жарығы талап етілмейді.

610. Қосқыштар, сақтандырғыштар, тарату қорғандары, суырмалар және тағы сол сияқты ғимараттың сыртқы жағындағы жәшіктерге немесе өртке қарсы құралдармен жабдықталған оқшау ғимараттарға орнатылады.

611. Қойма ішіне жарық беру жүйелерінде жануды таратпайтын кабельдер қолданылады.

612. Ғимараттардың қабырғасымен және төбесімен кабель жүргізгенде көлденеңінен 0,8 метр сайын және биктігінде 2 метр сайын бекітіледі.

Кабельдерді бір-біріне жалғауға және ажыратуға арнайы муфталар қолданылады.

5-параграф. Байланыс және дабылдағыш

613. Барлық қоймалар, қоймалардағы қарауыл үй-жайлары пайдаланушы ұйыммен, өртке қарсы қызметімен және ішкі істер органдарымен хабарласуы үшін телефон байланысымен қамтамасыз етіледі. Телефон байланысын жабдықтау мүмкіндігі болмаған жағдайда жергілікті ішкі істер органдарының келісім бойынша қойма санамаланған абоненттермен радиобайланыспен қамтамасыз етіледі. Қарауыл бекеті мен қарауыл үй-жайы арасында екі жақты телефон байланысымен жабдықталады.

Байланыс құралдары жарылыс өрт қауіпті үй-жайлардан тыс орнатылады.

ЖМ бар қоймалар және сақтағыштар міндетті түрде күзет және өрт дабылы құралдарымен жабдықталады. Күзет және өрт дабылы құралдары әзірленген жобалық құжаттамаға сәйкес белгіленеді.

Ескерту. 613-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

6-параграф. Өртке қарсы қорғану

614. Қоймалар өрт автоматика қондырғылармен, өртке қарсы құралдармен жабдықталады, олардың болуы, номенклатурасы, саны мен орналасқан орны жобада айқындалады.

615. Орман және еден үстілік өрттерден қорғану үшін әрбір ғимараттар айналасынан 5 метрден кем емес қашықтықтағы шым алынып тасталады, қойма аймағындағы қоршаудан 10 метр ара қашықтықта, үстінгі ені 1,5 метр және тереңдігі 0,5 метрден кем емес, өсімдіктерді жою үшін жүйелі түрде аударылып, қопсытылатын тілме жасалады. Тастық және шебіндік топырақта жыра немесе қопарылған тілме қажет етілмейді.

616. Нысандары пештің жылуымен қамтамасыз еткен жағдайда түтін шығу құбырларына ұшқын ұстау торлары қойылады.

25-тарау. ЖМ жер үсті және жартылай тереңдетілген уақытша қоймалар құрылғыларының тәртібі

Ескерту. 25-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

617. ЖМ уақытша қоймасының сақтағыштары ағаштан, саздан соғылған, жер ден болуы мүмкін.

Қойманың сақтағышы ретінде бос тұрған құрылыстар, сарайлар, жер төлелер және басқа ғимараттарды жабдықтауға болады. Бұл ғимараттар шынайы желдеткіштермен қамтамасыз етілгенде және олар жаңбыр мен қардан қорғалады. Сақтағыштар ретінде қолдалынатын ғимараттар пештері қымталады.

618. Уақытша қоймаларда:

1) едендер ағаш, бетон және саздан болуы мүмкін;

2) ағаш қабырғалар және шатырлар оттан қорғағыш құраммен жабылады;

3) қоршауды сырғауылдап, шарбақтан тақтайдан және басқа да материалдан жасауға болады және қоршау биіктігі 2 метрден кем болмайды;

4) су ыдысын құру талап етілмейді;

5) тамбур құру талап етілмейді, есік бір қабат болуына болады;

6) сақтағыш ішіндегі жұмыстық жарық беруді аккумуляторлық кеніштік шамдармен немесе құрғақ батареялы фонарлармен (темір қапты – резинамен қапталған) жүргізуге болады;

7) сақтағыш ретінде қолданылатын ғимараттардың есік-терезелері мөлшерін бұрынғысынша қалдыруға болады.

Негізінен уақытша қоймаларға тұрақты қоймаларға қойылатын талаптар қойылады.

619. Қала шетінде орналастырылатын уақытша ЖМ қоймалары бос тұрған құрылыстардағы құрғақ, желдетілетін төлелерде орналастыруға немесе жер астына арнайы тереңдетілген, 2,5 метрге дейінгі ғимараттарды үстінен 2 метрден кем емес етіп көміп пайдалануға болады. ЖМ, бастамашы құралдар және ату-жару аппараттары, бір-бірінен бөлек орналасқан ғимараттарда және кірпіш қабырғасы 25 см кем емес ЖМ дайындау ғимаратында сақтауға болады.

26-тарау. ЖМ жер үсті және жартылай тереңдетілген қысқа мерзімді қоймалары құрылғыларының тәртібі

Ескерту. 26-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

620. Қысқа мерзімді сипаттағы жұмыстарды жүргізу үшін ЖМ сақтауды: контейнерлерде, бос тұрған құрылыстарда, сарайларда, жертөлелерде және басқа, кемелерде, арнайы жабдықталған автокөліктерде, жалғамаларда, палаткада, үңгірде, шалаштарда, жарылыс жұмыстарын жүргізу алаңдарында болады.

Ескерту. 620-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

621. Қысқа мерзімді ЖМ қоймаларында осы Қағидалардың 621-622-талаптары орындалады. Сонымен қатар жағдайдан қорғағыш, жарықтандыру, телефон байланысы, қойма айналасындағы қоршау жыралары және ЖМ қоймалары айналасын ағаштардан тазалау талап етілмейді. Негізінен осы Қағидаларда көрсетілген талаптар орындалады.

Қысқа мерзімді қоймалардың қоршауын сақтағыш қабырғасына 20 метрден жақын емес, биіктігі 1,5 метрден аласа емес етіп жасауға болады. Қоршау мен қарауыл бөлмесінің ара қашықтығы 15 метрден кем болмайды.

Қысқа мерзімді қоймалардың қорғауыштарының ағаштан жасалған қабырғалары іші-сыртынан оттан қорғауыш ретінде әк-тұзды ерітіндімен үш қатар етіп жағады. Шатыр, төбе және жабын құрылымы жанбайтын материалдан жасалады немесе оттан қорғау құрамымен қапталады.

27-тарау. Бос тұрған құрылыстарда, шым үйлерде және өзге де үй-жайларда ЖМ сақтау тәртібі

Ескерту. 27-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

622. ЖМ бос құрылыстарда, жертөлелерде және тағы сол сияқты қысқа мерзімде сақтаған жағдайда бір сақтағыштағы ЖМ көлемі 3 тоннадан және 10 мың дана детонатордан көп болмайды және осыған сәйкес детонациялық және от өткізгіш байламдардың (от өткізгіш сымды жағу құралдары) керекті мөлшері ғана сақталады.

Детонаторларды ішінен киізбен қаптаған ағаш жәшіктерге орналастырады, ал сыртынан темірмен қапталады. Жәшіктер ЖЗ 2 метрден жақын емес қашықтықта орналастырылады және құлыпқа жабылады.

28. ЖМ теміржол вагондарында сақтау тәртібі

Ескерту. 28-тарау алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

29-тарау. ЖМ кемелерде сақтау тәртібі

Ескерту. 29-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

631. Теңіздерде, өзендерде, көлдерде және су қоймаларында жарылғыш жұмыстарын жүргізгенде, теңіз (өзен) тіркелімімен келісілген жоба бойынша, осы мақсаттарға жабдықталған кемелерде ЖМ сақтауға болады.

Кеме жарамдылығын анықтау және қоймаларды қабылдау комиссия құрамына тіркеме өкілдері қатысуымен белгіленген тәртіп бойынша жүргізіледі.

632. ЖМ сақтағыш орнату, осы материалдарды сақтауға сәйкес бөлмелері бар жарамды кемеде ғана болады.

633. Теңізде жарылыс жұмыстарын жүргізу кезінде, ЖМ сақтағышы ретінде өздігінен жүрмейтін кемелерді пайдалануға болмайды. ЖМ жағалау аймақтарындағы өздігінен жүрмейтін кемелерде (баржа, понтоп) сақтауға болады, бірақ навигациялық қондырғысы бар (радар, GPS) өздігінен жүретін кемелер бақылауында болады.

634. ЖМ бірге сақтауға арналған кемелерде, ЖЗ, бастамашыл құралдар және ату жару аппараттарын сақтайтын бөлек есіктері бар кеңістіктері болуы шарт. Бұл кемелерге, ЖМ теңізде және өзендерде тасымалдауға қойылатын талаптар таралады.

635. ЖМ кемесі тұрағы үшін, жағалаудан, тұрғылықты және өндірістік мақсаттағы өзге де ғимараттармен құрылыстардан қашықтықта орналасқан, барлық жағдайларда кеме жолынан тыс орналасқан орындар таңдалады.

636. Бұрын мұнай өнімдерін, қышқыл, тұздар және басқа да оңай тұтанатын заттар тасымалданған болса, олардан тазартылып, кеме ішін ЖМ кіргізбес бұрын сілтілі сумен жуады.

637. Кеменің толқуы, соғу, борға отырып қалу жағдайларында ЖМ құлап соғылмауы үшін оларды жақсылап орналастырып бекітеді.

638. Өрт болған жағдайда немесе кемеге қауіп төнетін болса, ЖМ-ді одан әрі сақтау мүмкіндігін кеме капитаны шешеді.

639. ЖМ кемесін жағаға қойғаннан кейін бөгде кісілерге кемеге 50 метр жақын баруына рұқсат берілмейді. Осыған сәйкес жағалау тұрағы құрғақ жер арқылы арқан және тікенек сыммен қоршалады. Қоршау шеттері жағалаудан 3 метрден кем емес қашықтыққа суға кіргізіледі.

640. ЖМ сақтауға арналған кемелер жайдан қорғағышпен қамтамасыз етіледі.

641. ЖМ қолдану арқылы теңізде, өзен-көлдерде, су қоймаларында (тереңдету, геофизикалық және тағы сол сияқты) арнайы жұмыстар жүргізетін, мұздан өту үшін ЖМ қолданатын кемелерде, ЖМ мен қоса басқа да жүктерді тасуға рұқсат беріледі.

642. ЖМ кеме палубасында:

1) өзен кемелерінде немесе теңізге 3 тәуліктен артық шықпайтын кемелерде;

2) ЖЗ, бастамашыл құралдар және ату жару аппараттары бір-бірінен бөлек арнайы контейнерлерде сақтағанда контейнер нығыз бекітілген жағдайда сақтауға рұқсат беріледі.

643. Кемелердегі ЖМ сақтағышын жарықтандыру, өткізгіші, жарық беру арматурасы, қосқыштары сақтағыш сыртына орналастырылған жағдайда электр қуатымен жүргізеді. Апаттық жарықтандыру үшін аккумуляторлық шамдарды қолдануға болады.

644. Арнайы жұмыстар жүргізетін кемелерге, басқа жүктерді тиеп болған соң ЖМ тиеледі. Детонаторлар ең соңынан тиеледі.

645. ЖМ сақтағыш кемелері жүзу кезінде ЖМ жарылыс жүргізетін қызметкерлердің тұрақты бақылауында болады. Кеме портқа тоқтаған кезде, ЖМ сақтағышы жанына қарулы күзет қойылады.

646. Кеме рейстен оралған соң, ЖМ жағалауға шығарылып ЖМ қоймасына өткізіледі.

30-тарау. Жарылғыш материалдардың жылжымалы қоймаларында ЖМ сақтау тәртібі

Ескерту. 30-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

647. Жылжымалы сипаттағы жұмысқа (сейсмобарлау, орман және автомобиль жолдарын тазалау) ЖМ арнайы жабдықталған автокөліктерге, жалғамаларда (жылжымалы қойма) сақтауға болады.

Жарылыс жұмыстарының өзге түрлері үшін ЖМ жылжымалы қоймаларда сақтауға жол берілмейді.

Ескерту. 647-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

648. Жылжымалы қойма, автокөлікте, жалғамада, мықты қатайтылған, орнатылған қорап болып есептеледі.

Қорап дюралюменнен немесе ағаштан жасалады. Сыртынан темірмен қапталып, барлық жағына отқа қарсы құраммен қапталады.

Қораптың алдыңғы жағына (оң жақ төменгі бұрышына) Бастамашы құралдар салынған есігі бар жәшік орналастырылады. Жәшік іші жұмсақ материалмен (киіз, резина, поролон және тағы сол сияқты) қапталады. Жәшік құрылысы көзделмеген жағдайдағы көп мөлшердегі бастамашыл құралдар жарылғанда детонация берілмейтіндей етіп жасалады.

ЖМ тиеп-түсіру, қораптың оң жағында немесе артқы жағында орналасқан есік арқылы жүргізіледі, көлік құралының кабинасына шығарылған және есік ашылған кезде іске қосылатын дабыл құрылғысы болған жағдайда.

ЖЗ, бастамшыл құралдар және ату жару аппараттарының бөліктері есіктеріне құлыптар ілініп, қалып есіктің ашылып кетуін болдырмау үшін құлыптар ойылып орнатылады.

Қорап жарықпен қамтамасыз етіледі. Жарық плафоны қораптың алдыңғы үсті жағына орналастырылып, электр өткізгіштері қорғауыш арқылы жабылады және сыртта орналасады. Қорап ішінде электрлік өткізгіштер қойылмайды.

Жылжымалы қойма қорабына, темір толы терезе қойылады. Қораптың алдыңғы жағындағы терезе көлік құралының кабинасының артқы терезесі деңгейінде орнатылады.

Өздегінен жүрмейтін жылжымалы қойма, сүйрететін көлік құралына жалғайтын қатты жалғамалы құрылғымен жабдықталады.

Жылжымалы ЖМ қоймасының жабдықталуы, қондырғылары, техникалық жағдайы, оның қозғалысын ұйымдастыру және апаттық жағдайларды жоюға дайындығы техникалық регламентке сәйкес қамтамасыз етіледі.

Өздігінен жүрмейтін ЖМ қоймасын тасымалдағанда жалғама салмағы тасымалдау көлігінің салмағының жартысынан немесе тарту күшінің үштен төрт бөлігінен артық болмайды.

Ескерту. 648-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

31-тарау. ЖМ үйшіктерде, үңгірлерде сақтау тәртібі

Ескерту. 31-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

649. ЖМ үйшіктерде, шатырларда, үңгірлерде сақтаған кезде жаңбыр, қар және күн сәулесінің әсерінен қорғау шаралары қамтамасыз етіледі.

ЖМ ағаш төсеніште жерден 20 см төмен болмайтын биіктікте орналастырылады. Осы аймақ (сыммен, темір арқанмен, шарбақпен) қоршалады.

32-тарау. ЖМ сақтау алаңдары

Ескерту. 32-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

650. Мұз жүру кезіндегі жарылыс жұмыстарын жүргізгенде ЖМ алаңдарда қысқа мерзімді (30 тәуліктен көп емес) сақтауға рұқсат беріледі. Жаппай жарылыс жұмыстарында геофизикалық және басқа да бірмәртелік жұмыстарда қысқа мерзімге ЖМ 90 күннен артық болмай сақтауға рұқсат беріледі. Сонымен бірге, барлық жағдайларда ЖМ 20 см төмен емес биіктіктегі ағаш төсемеге орналастырады және үстіне шатыр қойылады немесе брезентпен жабылады.

651. ЖМ алаңдарда уақытша сақтаудың тәртібі мен уақыты мелиораторлық құрылыстарды салу кезінде ұйым жетекшісі белгілейді және бірақ жыл сайын алаңды қайта тіркеу мен пайдалануға қабылдау кезінде екі жылдан артық болмай ішкі істер органымен келісіледі, қайта тіркеледі.

652. ЖМ алаңдарда сақтау кезінде бастамашыл құралдар бөлек алаңдарда немесе бастамашыл құралдарды белсенді құрал ретінде қабылдау шартымен ЖЗ детонациясын беру бойынша қауіпсіз қашықтықта орналасқан шатырларда орналастырылады.

33-тарау. Сейфтері бар үй-жайлар мен сейф – үй-жайлар

Ескерту. 33-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

653. Ғылыми, оқу және 30 кг аспайтын ЖМ бір уақытта сақтауды жүзеге асыратын басқа ұйымдарда, сейфтері бар үй-жайлар немесе сейф – үй-жайларда жүргізіледі. Үй-жай жанбайтын қабырғалар мен жабындылардан тұрады. ЖМ сақтауға арналған іргелес бөлмелерді, жоғарыда және төменде орналасқан үй-жайларды адамдар тұрақты жұмыс жасайтын орындар ретінде жабдықтауға болмайды. Бұл бөлмелер көрші үй-жайдан қалыңдығы 25 см кем емес тұтас кірпіш немесе бетон қабырғалармен бөлінеді. Бөлме ішіндегі есік материалының отқа шыдамдылығы 45 минуттан кем болмайды.

Бастамашы құралдар сақтауға арналған сейфтер іші жұмсақ материалмен қапталып, жерге қосылады және ЖЗ бар сейфтен 2 метр жақын емес қашықтықта орналасады.

34-тарау. ЖМ жер асты және тереңдетілген қоймалары тәртібі

Ескерту. 34-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. ЖМ жер асты қоймалары, тарату камералары, учаскелік сақтау бекеттері

654. ЖМ жер асты жағдайында жабдықталған қазба-камераларда немесе ұяшықтарда олардың бірінде ЖМ жарылған жағдайда, екіншісіндегі ЖМ детонациясын тудырмайтындай етіп сақталады.

655. Жер асты қоймасы өндірулер мен қосымша камераларды жеткізетін ЖМ сақтауға арналған камералары немесе ұяшықтары бар бөлек қойма секілді өндірулерден тұрады.

Қосалқыға:

1) электр детонаторларды тексеруге немесе жандыру түтіктерін жасау мен детонатор таңбалауға арналған;

2) ЖМ беру;

3) тиеп-түсіру операцияларын механикаландыру құралдарын орналастыру;

4) кассеталар мен сөмкелер сақтау;

5) электр тарату құрылғылары және өртке қарсы құралдар орналастыру үшін камералар жатады.

Санамаланған камералар қоймаға баратын қазбалар тұйығына орналасады.

656. Жарылыс, бақылау және өлшеу аспаптары мен құрылғылары, кассеталар мен сөмкелер жер асты және тереңдетілген ЖМ қоймасының арнайы сөрелерінде немесе шкафтарына орналастырылады.

657. ЖМ әрбір қоймасы ұйыммен байланысу үшін телефон байланысымен қамтамасыз етіледі немесе диспетчерге тікелей шығатын телефон болады.

658. Жер асты қоймаларында аккумуляторлы тиегіш пайдалануға немесе жарылыс қауіпсіз орындалған басқа да тиеп-түсіру механикалық құралдарын пайдалануға болады.

659. ЖМ сақтаудың учаскелік пункті жобаға (технологиялық регламентке) сәйкес қолданылады.

660. Жарылыс жұмыстары қысқа жайлатылған және жайлатылған амалмен жүргізгенде, шахталарындағы жер асты шығыс қоймаларында және тарату камераларында әр сатылық жайлатуға бір жәшіктен кем емес электр детонатормен қамтамасыз етіледі. Детонаторлар осы жағдайларға пайдалануға арналған болады.

661. ЖМ жер асты қоймаларының орналасуына қойылатын талаптар:

1) қойманың ең жақын кез-келген нүктесінен шахта бағанасына және бағана маңындағы қазбаларға дейінгі, желдету есіктеріне дейінгі бұзылуы барлық шахта бойынша немесе оның бірқатар учаскелеріндегі таза ауа ағынынан үзетін ара қашықтық, камералақ қоймаға – 100 метрден кем емес, ұяшық түріндегі қоймаға – 60 метрден кем болмайды;

2) жақын орналасқан ұяшық немесе камерадан адамдардың тұрақты өтетін қазбаларына дейінгі ара қашықтық камералық қойма – 25 метрден, ұяшық типті қоймаға – 20 метрден кем болмайды;

3) қоймадан жоғарыдағы орналасқан камералық типті қойма ара қашықтығы – 30 метрден және ұяшық типті қоймаға – 15 метрден кем болмайды;

4) ЖМ сақтайтын камералар немесе ұяшықтар орналасқан қазбалар, негізгі қазбалармен үштен кем емес тікелей келетін немесе бір-бірімен тік бұрыштар түзетіп қиғаш қазбалар арқылы жалғасады.

Қоймаларға келетін қазбалар ұзындығы 2 метрден кем емес және қима көлемі 4 м² кем емес тұйықтармен аяқталады;

5) тиегіш пайдаланатын ЖМ қоймасындағы негізгі қазбаның ені, олардың қозғалысы негіздегі 900 бұрылысын қамтамасыз етеді және тиеліп-түсіру механизмдерін жүгімен қоса ең үлкен көлемінен үлкен болады. Сонымен қоса қисық сызықты учаскелерді қоса алған тиегіш көлемінен қазба ені 60 см кем емес және биіктігі шамдар биіктігінен есептегенде 50 см кем емес ара қашықтықта болады;

6) әр қоймада адамдар үшін екі есік болады. Метрополитен және тоннель құрылысында, жерасты тау барлау қазбаларында сыйымдылығы 1 тоннадан артық емес ЖЗ бір есікті уақытша ЖМ қоймасын қолдануға болады;

7) метрополитен, тоннель құрылысын салғанда және геологиялық ұйымдардың жерасты тау барлау қазбаларын жүргізгенде жақын орналасқан ұяшық немесе камерадан шахта бағанасына дейінгі ара қашықтық, негізгі магистралдар (су ағу, желдету құбырлары, кабельдер) жүргізілген камералармен шахталарға дейін 15 метрден кем болмайды;

8) ЖМ қоймасындағы рельстік жолдар жалпы шахталық жолдардан оқшауланады.

662. Камера (ұяшық) орналасқан қазбаларды, сақтауышпен жобада анықталған болат есікті кіре беріс арасындағы сақтауышта жарылыстың алдын алатын құрылғы болған жағдайда, аз мөлшерлі кіре берісі бар негізгі қазбамен жалғауға болады.

663. Басты бағыттары бар негізгі қазбалар арасына ЖМ қоймасын орналастыруға болмайды.

664. ЖМ қоймасының барлық қазбасы жанбайтын тіреумен бекітіледі және әктеледі.

Қатты қыртысты қазбаларда бекітпе орнату міндетті емес.

665. Қоймаға берілетін таза ауа көлемі барлық қазбалардағы төрт есе сағаттық ауа айналымын қамтамасыз етеді.

Қоймадан шыққан ауа ағынына бағыттауға болмайды.

666. ЖМ қоймасы алғашқы өрт сөндіру құралдарымен (өрт сөндіргіш, құмы бар жәшік, суы бар ыдыс) қамтамасыз етіледі. Автоматты өрт сөндіру құралдарымен жабдықтауға болады. Өрт сөндіру құралдары саны және көлемі ӨҚС КАҚҚ командирімен келісіледі.

Келтіруші қазбаларының басында камераларға немесе қойма ұяшықтарына өртке қарсы есіктер орнатылады.

Ескерту. 666-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

667. Келтіруші қазбаларында және газы немесе шаңы қауіпті шахталардағы (кеніштердегі) ЖМ қоймаларына орындалуы жарылыстан қорғалған электр қондырғылар, ал қалған шахталарда (кеніштерде) кеніштік, орындалуы қарапайым электр қондырғылар пайдаланылады. Қоймаларда және қазбаларда жарық беруге пайдаланатын электр өткізгіштер, қорғасынды қабықшадан немесе жанбайтын айырмалы және қабықшалы жұмсақ резиналы бронды кабельдер жасалады.

Жарық беру шамдарына қуатты бергенде күші 220 В артық болмайды. Жарық беру жүйесі тоқ қашуынан қорғалады.

Келтіруші қазбалары, қосымша камералар, қазба төбесіне ілінген шамдармен жарықтандырылады, ал ЖМ сақтау камералары (ұяшықтары) есік үстіндегі фрамуга арқылы өтетін қиғаш жарықпен қамтамасыз етіледі.

668. ЖМ жер асты қоймалары дыбысты кәсіпорынның кезекшісінің (диспетчердің) пультіне шығарылатын автоматты күзет дабылымен жабдықталады.

Ескерту. 668-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

669. Көмір шахталарында, шаңы жарылыс қауіпті көтерілу қыртысында, ЖМ қоймасына және тарату камераларына кіру қазбаларының екі жағынан қой тастық немесе су тоспалары қойылады, ал қазбалар уақытылы қатайтылады немесе қонған шаңнан тазаланады.

670. Қоймалардағы керу есігіне және ЖМ тарату камерасына телефон қойылады.

671. Жер асты тарату камералары күзеті мен қамтамасыз етілуі, ЖМ сақтау тәртібі жер асты ЖМ қоймасы тәртібіндей болады. Сонымен бірге ЖЗ мен бастамашыл құралдар, бір бірінен қалдығы 25 см кем емес бетондық, кірпіш қабырғамен бөлінген бөлімшелерде сақталады. Тарату камерасы жарғыштарға ЖМ беру орнымен жабдықталады.

672. Тарату камералары адамдардың көлік құралдарына отыру орнынан және тау сілемдерін тиеп-түсіру орындарына 200 метрден жақын емес жерде орналасады.

ЖЗ сыйымдылығы 1000 кг дейінгі тарату камералары қазбаның кеңейтілген, жалпы шахталық депрессия есебінен таза ауа ағынымен желдетілетін жерге орналастырылады.

Қалыңдығы 25 см кем емес кірпішті, бетонды тұтас қабырғамен қоршалады.

ЖЗ сыйымдылығы 1000 кг жоғары тарату камералары, бөлек орналасқан, желдетілетін, адамдар тұрақты жүретін қазбаларға 25 метрден жақын емес жерге орналасқан қазбаларда орналастырылады.

673. Тарату камералары жанбайтын қатаймалармен бекітіледі және бөлек жарық беру жүйесімен жабдықталады. Келетін қазбалар ұзындығы 5 метрден артық болғанда жанбайтын қатаймамен бекітіледі.

Қазбаларға, таратпа камерасына темір – тегіс (өртке қарсы) есіктер орнатылады және ЖМ беретін және қабылдайтын торланған терезе жағынан. Есіктер сенімді жабдықталады.

Тарату камераларына ЖМ орналастыруға сөрелер, ал жарылыс машинасын, өткізгіштерді, бақылау-өлшеу аспаптарын, гидротығын ампуласын және тағы сол сияқты сақтауға жәшіктер қойылады. Зауыттық қапталған ЖЗ штабельдеп жиналады.

Тарату камерасына таза ауа келер жағынан телефон қойылады және өртке қарсы құралдар сақтайтын пункт жабдықтары.

674. ЖМ учаскелік сақтау пункті – тормен қоршалып бөлінген қазба немесе арнайы темір шкафтар (жәшіктер) орналастырылған қазбаның бір бөлігі немесе құлыпқа жабылатын ЖМ сақтау контейнерлері. Пункт есіктері ішінен құлыпталады.

675. Учаскелік пунктерде ЖМ шкафтары (контейнерлері) есебінде, темір қабырғасының қалыңдығы 2 мм кем емес темір сейфтерді немесе жәшіктерді, темір қақпақпен жабдықталған шахта вагоншаларын коюға болады. Аталған ЖМ бар ыдыстар қазбаның бөлігінен бөлігіне немесе түбіне орнатылады.

676. ЖМ біріктіріп сақтайтын шкаф (жәшік) үш бөлмеге, ЖЗ және детонациялық сым орналастыру үшін, жарылыс және бақылау-өлшеу аспаптарын, өткізгіші бар қалта (кассета) және тағы сол сияқты, үшіншісі электр детонатор немесе жандыру түтіктерін сақтау үшін бөлінеді. Бөлімшеде детонатор сақтағанда барлық қабырғалары жұмсақ материалмен қапталады.

677. Учаскелік пункттерде ЖМ сақтайтын темір шкафтар жерлеріндегі өтпелі кедергілері 2 Ом көп болмайды.

678. Жарылыс орнына жақын орналасқан, жарылыс материалдарын сақтауға арналған, осы Қағидалардың 676 және 677-тармақтарына сәйкес келетін бөлек темір жәшіктер мен контейнерлер (сейфтер) ішінен құлыптанады.

679. ЖМ қоймасында, тарату камерасы немесе ЖМ сақтайтын учаскелік пунктерінде ЖЗ (бастамашыл құралдар) болғанда жарылыс жұмыстарын 30 метрден жақын қашықтықта жүргізуге болмайды.

2-параграф. Тереңдетілген қоймалар

680. Қоймаға баратын қазбалар үсті, сыртқа ашылатын екі қабат есікпен жабдықталады. Сыртқы есік тұтас темірден немесе темірмен қапталған ағаштан, ал ішкі есік тордан жасалады.

681. Егер қоймаға кірер ауыздан ең жақын ЖМ сақтау камерасына дейінгі ара қашықтық 15 метрден артық болса, қойма екі кірер ауызбен қамтамасыз етіледі. Қойма жерасты қойма талаптарына сай желдетіледі.

682. Қоймаға баратын қазба ауызының алдына қазба биіктігінен 1,5 метр жоғары қорғаныш үймек орнатылады. Үймек ұзындығы қазбаның енінен үш есе ұзын болады, ал ені 1 метрден кем болмайды. Үймектің түбіндегі мөлшері топырақтың шынайы бұрышына сәйкес анықталады.

683. ЖМ сақтауға арналған камералар және оларға келетін қазбалар, жанбайтын немесе оттан қорғау құрамымен өңделген ағаш қатаймамен бекітіледі.

684. Тереңдетілген ЖМ қоймасының электр қондырғылары осы Қағидалардың 612-тармағының талаптарына сәйкес келеді. Тереңдетілген қойма қазбасының жарықтандыруын ажырату және қосу жер бетінен жүргізіледі.

Тұрақты электр қуаты болмаған жағдайда қоймаға жарық беру үшін кеніштердегі жеке аккумуляторлы шамдарды пайдалануға болады.

685. Әрбір қоймада ұйыммен телефон байланысы болады.

686. Тереңдетілген ЖМ қойма сақтағыштарының үстіндегі қабат 10 метрден артық болса, жай қорғағышпен жабдықталмайды.

Қоймада рельстік жол бар болса, олар жер бетінде орналасқан рельстен, құбырдан оқшауланады.

687. Тереңдетілген ЖМ қоймасы аумағы қоршалған жғадай қойма кірер ауыздары қоршау ішінде болуы шарт.

688. Күзетші бекеттері қоймаға кірер ауызда, желдеткіштер қазбасы ауызында, егер олар қоймаға кіре берістегі бекеттен көрінбейтін болса, қосалқы шығар ауызда орналастырылады.

689. Тереңдетілген қойма құрылымына қойылатын басқа талаптар жер бетілік қойма талаптарына сәйкес болады.

35-тарау. ЖМ қоймаларын найзағайдан қорғау тәртібі

Ескерту. 35-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

690. ЖМ қоймаларын найзағайдан қорғау жергілікті жердің найзағай белсенділігіне қарамастан жобаға сәйкес жасалады.

691. Тұрақты, уақытша жербетілік, жартылай тереңдетілген және тереңдетілген (үстіндегі қабат қалыңдығы 10 метрден аз кезде) ЖМ қоймасы үшін, жер бетінде орналасқан ЖМ дайындау ғимараттары үшін, электр детонаторларымен соққыштар жасау пункттері үшін найзағайдың тікелей немесе қайталай соққан соққысынан қорғаныш салу міндетті.

692. Жарылыс жұмыстарын жүргізуші кәсіпорындардағы ЖЗ дайындау және жасайтын тұрақты пункттер жайдан қорғағышпен жабдықталады.

693. ЖМ сақтау контейнерлері алаңдары және ЖМ тиелген көлік құралдарының тоқтау талабы найзағайдың тікелей соққысынан қорғалады. ЖМ қысқа мерзімді қоймаларды (жүзетін қоймалардан басқалары) жайдан қорғағышпен жабдықтамауға рұқсат беріледі.

694. Найзағай кезінде адамдардың найзағайдан қорғаудың құрылғылары орналасқан аймақта жүруіне рұқсат берілмейді.

695. Қауіпті қадамдық қуаттарды төмендету үшін тереңдетілген, шашылған сәуле және шеңбер секілді шашыратылған жерлендіргіштер қолданылады.

36-тарау. ЖМ қоймаларын күзету тәртібі

Ескерту. 36-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-параграф. Жалпы ережелер

696. Барлық базистік және шығыс қоймалары, жер бетіндегі ЖЗ сақтау орынжайлары тәулік бойы күзетіледі.

697. ЖЗ қоймасының күзетілуін, құралдары мен қарауылдарды тексеру тәртібі "Күзет қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 19 қазандағы Заңының нормаларына сәйкес анықталады және жүзеге асырылады.

698. Күзеттің түрі, құрамы, саны, бекеттердің орналасуы мен қойманы күзету тәртібі жобамен белгіленеді. Күзетуді қатаңдату үшін блок бекеттерінде орналасатын қарауыл иттер пайдалануға болады.

2-параграф. Өткізу тәртібі

699. Рұқсат тәртібі осы Қағидалардың 3-бөлімінің 23-тарауында көрсетілген объектілерде енгізіледі және мынадай негізгі іс-шаралардың орындалуын қамтиды:

1) объектіге ену тәртібін белгілеу;

2) ЖЗ енгізу, әкелу, шығару және алып шығу тәртібін белгілеу;

3) өткізу тәртібін қамтамасыз ететін қызметтік үй-жайларды жабдықтау (қарауылдық және күзет үй жайлары, бақылау-өткізу және өту пункттері).

Өткізу тәртібі бойынша әзірленген іс-шараларды ұйым басшысы бекітеді және күзетілетін объектінің барлық қызметкерлеріне жарияланады.

4-бөлім. ЖМ жоғалуын техникалық тергеу тәртібі

700. Техникалық тергеу ЖЗ жоғалуының барлық жағдайларында жүргізіледі.

ЖЗ жоғалуы ретінде сақтау, тасымалдау, қолдану немесе есептеу тәртібінің бұзылуы салдарынан ЖЗ ұрлану, лақтыру және жоғалу (оның ішінде сапасын жоғалту) жағдайлары жатады.

Техникалық тергеудің мақсаты сақтау, тасымалдау, қолдану немесе есептеу тәртібінің бұзылуы салдарынан ЖЗ жоғалу жағдайлары мен себептерін анықтап, әрі қарай мұндай жағдайға жол бермеу болып табылады.

701. Ұйымдарда ЖМ жоғалуының барлық жағдайлары туралы басшыға хабарлау реті анықталады.

ЖМ жоғалу фактісі туралы ұйымның басшысы бір тәулік ішінде өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне жазбаша (ерікті түрде) хабарлайды.

Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі осы ЖМ жоғалу фактісі туралы хабарламаныалғаннан кейінекі сағат ішінде аумақтық ішкі істер мен ұлттық қауіпсіздік органына хабарлайды.

Ұйым басшысы ЖЗ жоғалу фактісіне байланысты өндірістік жағдайдың, құжаттардың сақталуын қамтамасыз етеді, комиссияның келуіне дейін оқиға болған орында, ЖЗ әрі қарай жоғалуына байланысты, адамдарды құтқару немесе авариялық жағдайды жою жұмыстарынан басқа барлық жұмыстар тоқтатылып, ЖЗ іздеу мен орнына қайтару шаралары жасалады.

Ескерту. 701-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

702. ЖМ жоғалуына техникалық тергеу "Азаматтық қорғау туралы" 2014 жылғы 11 сәуірдегі Қазақстан Республикасының Заңының 15-тарауымен белгіленген тәртіппен жүргізіледі.

5-бөлім. Өндірістік бақылау тәртібі

703. Қауіпті өндірістік объектілерде өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында өндірістік бақылауды ұйым жетекшісінің шешімімен тағайындалған Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 24 маусымдағы № 315 бұйрығымен бекітілген Қауіпті өндірістік объектіде өндірістік бақылауды ұйымдастыру және жүзеге асыру жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылады. (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 23276 болып тіркелген) жүзеге асырады.

      Ескерту. 703-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      704. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      705. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      706. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      707. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      708. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      709. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      710. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      711. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
      712. Алып тасталды – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

	Жарылыс жұмыстарын және өнеркәсіптік
	мақсаттағы жарылғыш материалдармен
	жұмыс жүргізетін қауіпті өндірістік
	объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
	қамтамасыз ету қағидаларына
	1-қосымша
	Үлгі

Жарылғыш материалдарды сынау актісі

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

№ "" _ ж. ______________________________________ бақылау түрі (сынақ жүргізудің себебі)

Сынақтар полигондарға

(зертханаларға)жүргізілді ____________________________________________________

(ұйымның атауы)

Комиссия мынадай құрамда:________________________________________________

____________________________________________________________

(лауазымы, тегі аты-жөні, (бар болған жағдайда))

жарылғыш материалдар_____________________________________________________

қоймасының меңгерушісі,____________________________________________________

жарушы (зертханашы)_______________________________________________________

(тегі аты-жөні, (бар болған жағдайда))

Жарылғыш материалдардың паспорттық деректері

Жарылғыш материалдардың атауы	Жасаушы зауыт	Партияның нөмірі	Дайындалған күні	Кепілдік берілген сақтау мерзімі	Түскен күні	Ескертпе
1	2	3	4	5	6	7

1. Ыдыстар мен жарылғыш материалдарды сыртқы тексеру нәтижелері: _____________

2. Жарылғыш материалдарды физикалық тексеру нәтижелері: _____________________

3. Сынақ нәтижелері (детонацияның толықтығына, жанудың толықтығы мен

біркелкілігіне, техникалық құжаттамаға сәйкес басқа да зерттеулерге):______________

Қорытынды

Үлгі _________________________________________ партиядан № ________________

(жарылғыш материалдардың атауы)

Талаптарды қанағаттандырады

(қанағаттандырмайды) __________________________________________________

(стандарттың, техникалық шарттардың атауы)

№ партия __________________________________________________

(жарылғыш материалдардың атауы)

жарылыс жұмыстарына

рұқсат етіледі (жол берілмейді) *____________________________________________

(жарылыс жұмыстарын орындау шарттары)

_______________

* Сынақтар нәтижесінде алынған көрсеткіштер техникалық құжаттамада көрсетілген

көрсеткіштерге сәйкес келмеген кезде жарылғыш материалдар қолдануға жіберілмейді

және жойылуы тиіс.

Қолтаңбалар:

Үлгі

Жарылғыш материалдарды сынауды есепке алу журналы* ______________________________________________________________ Ұйым қоймасының атауы

1. Жарылғыш заттар

р/с №	Қоймаға түскен күні		Атауы	Түрі (ұнтақ тәрізді, оқталған, құйылған, ж.т.б)				Дайындаушы ұйым		Партияның нөмірі	Дайындау күні		Кепілдік сақтау мерзімі, айы		Сынау күні
1	2		3	4				5		6	7		8		9
Келесі талаптар бойынша сынақтан өту, өтпеуі														Сынақтан өтпеген ЖЗ туралы ұйымдастырушының шешімі
Қаптаманың сыртқы түрін		Сырттай тексеру			Экссудация	Ылғалдық құрамы	Детонацияланудың толықтылығы		Патрондар арасында детонацияның берілуі
									құрғақ			Суға салынғаннан кейін
10		11			12	13	14		15			16		17

2. Бастамашыл құралдар

р/с №		Қоймаға түскен күні		Атауы		Дайындаушы ұйым		Партияның нөмірі			Дайындау күні		Кепілдік сақтау мерзімі, айы		Сынау күні
1		2		3		4		5			6		7		8
Келесі талаптар бойынша сынақтан өту, өтпеуі																Сынақтан өтпеген ЫҚ туралы кәсіпорын басшысының шешімі
Қаптамасының сыртқы түрін тексеру	Сырттай тексеру		Электрмен жарылу құралдары		Жарылыс дәрісін өткізу желісі				детонациялық сым (лента)					Пиротехникалық реле, ОЖ мен оқ-дәріні жандыру құралдары
			Электрлік кедергі		Жанудың жылдамдығы, толықтығы мен бірыңғайлығы		Суда ылғандандырылғаннан кейін жану толықтығы		Детонацияны қабылдауы мен толықтығы	Суда ылғандандырылғаннан кейін детонациялану толықтығы		Ынталандыру қабілеті		әсердің тоқтаусыздығы
9	10		11		12		13		14	15		16		17		18

* "Жарылғыш материалдарды сынауды есепке алу журналының" нысаны ЖЗ мен сынақтың тағайындалған түрлеріне байланысты өзгеруі мүмкін

	Жарылыс жұмыстарын және
	өнеркәсіптік мақсаттағы жарылғыш
	материалдармен жұмыс жүргізетін қауіпті
	өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік
	қауіпсіздікті қамтамасыз ету
	қағидаларына
	2-қосымша

Жарылғыш заттар мен олардың негізінде жасалған бұйымдардың үйлесімділік кестесі

Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Сыйысымдылық тобы	Заттың, бұйымның атауы	Жіктеу шифры
1	2	3
B	Құрамында жарылғыш заттардың бастамашылығы бар және кемінде екі тәуелсіз сақтандыру құрылғысы бар бұйымдар. Сондай-ақ бастама жасайтын жарылғыш заты жоқ капсюльдер-детонаторлар, детонаторлар мен капсюльдер сияқты бұйымдар қосылады	1.1В 1.2В 1.4В
С	Лақтыратын жарылғыш заттар мен бұйымдар (түтінсіз оқ-дәрі)
D	Бастамашылық құралдарынсыз және лақтыру зарядтарынсыз жарылғыш заттар мен олардың негізіндегі бұйымдар; құрамында жарылғыш заттардың бастамашылығы бар және екі немесе одан да көп тәуелсіз сақтандыру құрылғылары бар бұйымдар	1.1D 1.2D 1.4D 1.5D
E	Бастамашылық ету құралдарынсыз, бірақ лақтыру заряды бар жарылғыш заттары бар бұйымдар (құрамында тез тұтанатын сұйықтық немесе гель немесе өздігінен тұтанатын сұйықтық бар бұйымдардан басқа)	1.1Е 1.2Е 1.4Е
F	Құрамында қайталама детонациялайтын жарылғыш заттар, бастамашылық жасау құралдары мен лақтыру зарядтары бар немесе лақтыру зарядтары жоқ бұйымдар	1.1F 1.2F 1.3F 1.4F
G	Құрамында пиротехникалық заттар мен бұйымдар	1.1G 1.2G 1.3G 1.4G
S	Кездейсоқ іске қосылған кезде кез келген қауіпті көрініс қаптаманың өзімен шектелетіндей етіп оралған немесе құрастырылған жарылғыш заттар немесе бұйымдар, ал егер ыдыс отпен қираса, онда жарылыс немесе шашу әсері шектелген, бұл авариялық шараларды жүргізуге немесе қаптамаға жақын жерде өртті сөндіруге кедергі келтірмейді	1.4S
N	Құрамында өте төмен сезгіштігі бар жарылғыш заттар бар бұйымдар	1.6N

Жарылыс жұмыстарының түрлері мен әдістері кестесі

№	Жарылыс жұмыстарының түрлері мен әдістері	Минималды рұқсат етілетін қауіпті аймақтың радиусы, м
1	2	3
1	Ашық жұмыстардағы жарылыс әдістері:
	1.1 Сыртқы қуаттар, оның ішінде	300
	Кумулятивтік	Жоба бойынша
	1.2 Теспелік (теспе) қуат	200*
	1.4 Қазандық теспесі	200*
	1.4 Кіші камералы қуат (жең)	200*
	1.5 Ұңғымалық қуаттар	200 кем емес**
	1.6. Қазандық ұңғымалар	300 кем емес
	1.7. Камералық қуаттар	300 кем емес
2	Жер асты жолдарындағы қойтастарды майдалау	400
3	Түбірлерді қопару	200
4	Орман өрттерімен күресте жер бетіне қорғаныш тілмесін салу	50
5	Балшықта себінді жасау кезіндегі жарылыс	100
6	Табандарды тереңдету жұмыстары:
	6.1. Мұз қабығы жоқ су айдынындағы жарылыс:
	тасты емес топырақ	100
	тасты топырақ қуаттары:
	Теспелік	50
	Қойылу салмағы 100 кг дейін	200
	Қойылу салмағы 100 кг артық	300
	6.2. Мұз қабатымен, жарылатын топырақ құрамына қарамастан	200
7	Мұз жару жұмыстары:
	7.1. Мұз қалыңдығы 1 м – ге дейін	100
	7.2. Мұз қалыңдығы 1-2 м	200
	7.3. Мұз кептелуі	200
	7.4. Мұз анжыры	50
	7.5. Мұз қалыңдығы 2 м көп және мұз кептелуінде қуат 300 кг артық	300
8	Металлмен жұмыс істеу:
	8.1. Ашық полигондарда	По проекту
	8.2. Бронды апандарды жаруда	30
	8.3. Зауыт алаңдарындағы жару кезінде	По проекту***
	8.4. Ыстық сілемдерді жаруда	30
	8.5. Бұйымдарды қалыптау кезінде	25
9	Ғимараттар мен құрылыстарды құлату	100
10	Іргетас майдалау	200
11	Қазандық қуатын жасау үшін теспені ату	50
12	Қазандық қуатын жасау үшін ұңғыманы ату	100
13	Мұнай, газ және артезиандық ұңғымаларды торпедалық атқылау мен жару	50****
14	Сейсмикалық барлау үшін жару:
	шурфтарда және жер бетінде ұңғымаларда	100
	ұңғымаларда	30
15	Құрылыс алаңдарындағы жарылыс жұмыстары	По проекту***

*Тау беткейіне төмен қарай жарғанда қауіпті аймақ радиусы 300 м кем болмайды.

** Қауіпті аймақ радиусы тығынды қуатпен жару үшін көрсетілген.

***Жобада адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары бөлімі қарастырылады.

**** Торпедалау және перфорациялау кезінде аппаратты ұңғымаларда 50 м тереңдікке түсіргеннен кейін қауіпті аймақ радиусын 10 м дейін азайтуға болады. Теңіз бұрғылау қондырғылары үшін қауіпті аймақ радиусы жобада анықталады.

Жарықтандыру кестесі

Жарықтандырылатын объектілер	Жарықтандыруды нормалау жазығы	Нормаланатын қабат	Аз жарықтандырылу, люкс
ЖЗ ұңғымаларға төгу орны:	көлденең	топырақта
қолмен			30
механикаландырған тәсілмен			50*
Ұңғымаларды инертті материалмен забойкалау	көлденең	топырақта
қолмен			30
механикаландырған тәсілмен			50*
Магистралды өткізгіштерді төсеу орындары	көлденең	топырақта	30
Учаскелік өткішгіштерді магистралдыға қосу орындары	көлденең	топырақта	50
Электр жарғыш желінің қарсыласуын өлшеу орындары	тік	аспапта	50
Электр-детонаторларды патрондарға енгізу орындары – соққыштар	көлденең	жарғыш- патрондарда	75
Жарылыстан кейін жұмыс кеңістігін қарау орны	көлденең	топырақта	20
Габарит еместерді бөлшектеу орны	көлденең	топырақта	30

* Нормалы жарықтандыру өзі жүретін зарядты және забойлы машиналарға қосымша жаряқ құралдарын орнатумен қамтамасыз етіледі

Жарылыс жағдайы кестесі

Жарылыс жағдайы	Сыныпты ЖЗ қолдану кезінде шектес теспелердің қуаттары арасында минималды рұқсат етілген арақашықтық (м)
Жарылыс жағдайы	II	III-IV	V	VI
Көмірде	0,6	0,6	0,5	0,4
Қыртыста:
	0,5	0,45	0,3	0,25
	0,4	0,3	-	-

Қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
3-қосымша

Ескерту. 3-қосымашаның жоғарғы оң жақ бұрышы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

үлгі

Ұйым ______________ учаске ________________ ауысым _______________

Наряд - жолдама №

"_____" ________________ 20 ____ ж. жарылыс жұмыстарын жүргізу үшін

жарушыға ____________________________________________________

(тегі, аты, әкесінің аты, жұмыс нөмірі)

	Жарылысқа жатады		Жіберілді
Жұмыс орны (қазбалардың, объектілердің атауы)	теспедегі қуат (ұңғыма және т.б.), дана	Теспедегі қуат салмағы (ұңғымадағы және т.б.), дана	атаулары бойынша ЖЗ, кг			бәсеңдеуі бойынша электр детонаторлар, дана			капсюль - детонаторлар, дана	Отты өткізгіш байлам, м
Жұмыс орны (қазбалардың, объектілердің атауы)	теспедегі қуат (ұңғыма және т.б.), дана
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

_____________________________________________________________________

Барлық жаздырып алынған мөлшері______________________________________

Барлық жіберілген мөлшері____________________________________________

Учаске басшысы ______________________________________________________

Желдету қызметінің басшысы* ________________________________________

ЖМ жіберген __________________________________

(қойма меңгерушісі немесе таратушы)

Жарылыс жұмыстары қызметінің басшысы* _________________________

Берілген күні __________________________________

Бекітемін* __________________________________

(шақтаның техникалық басшысы)

ЖМ алған __________________________________

(жарушы)

Жарылыс жұмыстарына рұқсат беремін _________________________________

(бақылаушы адам -

__________________________________

осы ауысымда жарылыс жұмыстарының басшысы)

___________________________________

* Тек газ бен шаң бойынша қауіпті кеніштер мен шахталар үшін.

		Берілді
электржандырғыш патронадр, түтіктер, дана	детонаторлық желі, м	атаулары бойынша ЖЗ, кг			бәсеңдеуі бойынша электродетонаторлар, дана			капсюль - детонаторлар, дана	Отты өткізгіш байлам, м	электржандырғыш патронадр, түтіктер, дана	детонаторлық желі, м

12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23

	Жарылды		Жұмсалды										ЖМ шығындарын растайтын бақылаушы адамның қолы
Жұмыс орны (қазбаның,, объектінің атауы	Теспедегі қуат	теспедегі қуат салмағы (ұңғымадағы және т.б.), кг	атауы бойынша ЖЗ, кг			бәсеңдеуі бойынша электродетонаторлар, дана			капсюль- детонаторлар, дана	Отты өткізгіш байлам, м	электржандыр ғыш патронадр, түтіктер, дана	детонаторлық желі, м
	(ұңғыма және т.б.), дана
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14

_____________________________________________________________________

Барлығы жұмсалды_____________________________________________________

_______________________

(жарушының қолы)

ЖМ қалдығын қабылдаған ______________________________________________

(ЖМ қоймасының меңгерушісі немесе таратушы)

Күні ________________________________________

Осы ауысымда жарылыс жұмыстарының басшысы болатын, ЖМ шығындарын растайтын бақылаушы адамның тегі, аты, әкесінің аты ______________________________

ЖЗ әкелуші жұмысшылардың тегі, аты, әкесінің аты ____________________

Ескертпе.

Қажетті болғанда жағдайда ұйымдар наряд-жолдама нысанына өзгерістер енгізуі мүмкін.

	Жарылыс жұмыстарын және
	өнеркәсіптік мақсаттағы жарылғыш
	материалдармен жұмыс жүргізетін қауіпті
	өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік
	қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларына
	4-қосымша
	Үлгі
	Мұқаба

Қазақстан Республикасының Елтаңбасы Жарушының, жарушы-шебердің бірыңғай кітапшасы

Ескерту. 4-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-бет

________________________________________________________________________________(Ұйымның атауы)

Фотосурет орны

Ұйымның М.О. (болған жағдайда)

Жарушының, жарушы-шебердің бірыңғай кітапшасы № ___ Серия

Тегі______________________________________________________________________

Аты ______________________________________________________________________

Әкесінің аты (болған жағдайда)_______________________________________________

Құқығы бар:_______________________________________________________________

__________________________________________________________________________

(басшылық немесе өндіріс құқығы, жарылыс жұмыстарының түрі)

Берілді _____________ 20 ___ ж.

Біліктілік комиссиясы

__________________________________________________________________________

2-бет

қала (кент)

__________________________________________________________________

20___ ж. "____" ____________ № ________ хаттама негізінде

Ұйымның М.О. (болған жағдайда)	Біліктілік комиссиясының төрағасы ________________________________________________ (лауазымы, жөні, тегі) _________ (қолы)
Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің М.О.	________________________________________________ (атауы)
Ұйымның М.О. (болған жағдайда)	________________________________________________ (лауазымы, жөні, тегі) _________ (қолы)
Жарушының, жарушы-шебердің өз қолы	_____________________________________________
Тәжірибеден өтті	20____ ж. "____" _____________ бастап 20____ ж. "____" _____________ дейін
Ұйымның М.О. (болған жағдайда)	________________________________________________ (жұмыстарын басқарушының лауазымы, жөні, тегі) __________________________ (қолы)
Жарушының, жарушы-шебердің өз қолы	__________________________ (қолы)

3-7 бет

Келесі жарылыс жұмыстарының түрлерін жүргізуге құқылы *

__________________________________________________________________________

* Бірыңғай кітапшада осындай барлығы 5 парақ болады. Олар әрбір қосымша құқық

берілу жағдайында толтырылады.

20____ж. "____" _____________ № ___________ хаттамасы негізінде

қала (кент) _______________________________________________

Ұйымның М.О. (болған жағдайда)	Біліктілік комиссиясының төрағасы ________________________________________________ (лауазымы, жөні, тегі) _________ (қолы)
Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің М.О.	______________________________________________ (атауы)
Ұйымның М.О. (болған жағдайда)	________________________________________________ лауазымы, жөні, тегі) _________ (қолы)
Жарушының, жарушы-шебердің өз қолы	_____________________________________________
Тәжірибеден өтті	20____ ж. "____" _____________ бастап 20____ ж. "____" _____________ дейін
Ұйымның М.О. (болған жағдайда)	________________________________________________ (жұмыстарын басқарушының лауазымы, жөні, тегі) __________________________ (қолы)
Жарушының, жарушы- шебердің өз қолы	__________________________ (қолы)

Қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
5-қосымша

Ескерту. 5-қосымашаның жоғарғы оң жақ бұрышы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

үлгі

Рұқсат куәлік

_____________________________________________________________________

Ұйым

Куәлік №________

_____________________________________________________________________

(Тегі, аты, әкесінің аты)

Біліктілік комиссиясына емтихан тапсырды ____________________________

_____________________________________________________________________

(ұйымның атауы)

__________________________________________________ бағдарлама бойынша

_____________________________________________________________________

(бағдарлама атауы)

және біліктілік комиссиясының "___"__________ 20_ ж. № ____ хаттамасына сәйкес шешімімен

оған

біліктілік (мамандық) тағайындалды __________________________________

_____________________________________________________________________

(ЖЗ қоймасының меңгерушісі, зарядтау шеберханасының меңгерушісі,

_____________________________________________________________________

ЖЗ таратушы және тағы басқа)

Біліктілік комиссиясының төрағасы ___________________________________

(лауазымы,

_____________________________________________________________________

тегі, аты, әкесінің аты)

________________

(қолы)

Ұйымның М.О.

	Жарылыс жұмыстарын және өнеркәсіптік
	мақсаттағы жарылғыш материалдармен жұмыс
	жүргізетін қауіпті өндірістік объектілер үшін
	өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету
	қағидаларына
	6-қосымша
	Үлгі

Ескерту. 6-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

_______________________________________________________________________________ (ұйымның атауы) Жарылғыш материалдар қоймасының төлқұжаты

1. ЖМ қоймасы ____________________________________________________________

(қойманың атауы мен орналасу орны)

2. Қойманың типі __________________________________________________________

(базисті, шығыстық, тұрақты, уақытша, қысқа мерзімді

__________________________________________________________________________

жер бетіндегі, тереңдетілген, жерасты)

3. Қойманың аумағында орналасқан сақтау орындары:

ЖЗ сақтау үшін ____________________________________________________________

(сақтандыру орнының саны мен нөмірі)

ЫҚ сақтау үшін____________________________________________________________

(сақтандыру орнының саны мен нөмірі)

АЖА сақтау үшін___________________________________________________________

(сақтандыру орнының саны мен нөмірі)

4. Ғимараттардың құрылысында қолданылған материалдар:_______________________

1) ЖЗ сақтау үшін___________________________________________________________

сақтандыру орны №_________________________________________________________

__________________________________________________________________________

сақтандыру орны №________________________________________________________

__________________________________________________________________________

сақтандыру орны № ________________________________________________________

__________________________________________________________________________

2) Ынталандыру құралдарын сақтау үшін:______________________________________

сақтандыру орны № ________________________________________________________

__________________________________________________________________________

сақтандыру орны №_________________________________________________________

__________________________________________________________________________

3) аттыру және жарылыс аппараттарын сақтау үшін:

сақтандыру орны № _________________________________________________________

__________________________________________________________________________

		Өлшем бірлігі	Сақтандыру орнының нөмірі, көрсеткіш
5.	Стеллаждардың сипаттамалары
	Еденнен бастап жоғарғы сөреге дейінгі биіктігі	м
	Төменгі сөреден еденге дейінгі қашықтық	м
	Жоғарғы сөреден төбеге дейінгі қашықтық	м
	Қабырғадан стеллажға дейінгі қашықтық	м
	Стеллаждар арасындағы қашықтық	м
	Сөрелердің саны	дана
6.	Штабельді сақтауға арналған тақтайша үстелдердің сипаттамасы:
	Тақтайша үстелдердің (табандықтардың) еденнен биіктігі	м
	Қабырғадан тақтайша үстелге дейінгі қашықтық	м
	тақтайша үстелдердің арасындағы қашықтық	м
7.	Алаңқайлардың сипаттамасы:	м
	Ұзындығы	м
	Ені	м
	Топырақ үстінен биіктігі	м
	Төсеме түрі	м
8.	Қойманың шекті сыйымдылығы:
	Тротил мен оның балқымасы	т
	Аммиак селитра негізіндегі ЖЗ	т
	Оқ-дәрі	т
	Капсюль-детонаторлар (алымында- ЖЗ салмағы, бөлімінде- саны)	т/мың дана
	Электр детонаторлары (алымында- ЖЗ салмағы, бөлімінде- саны)	т/мың дана
	Детонаторлық байлам (алымында- ЖЗ салмағы, бөлімінде- саны)	т/мың дана
	Отты өткізу байламы (алымында- ЖЗ салмағы, бөлімінде- саны)	т/мың дана
	.........................................
	.........................................
9	Жердегі біліктің құрылымы:
	Біліктің биіктігі	м
	Біліктің материалы	м
	Төменгі жағындағы ені	м
	Жоғарғы жағындағы ені	м
	Ғимарат қабырғасынан біліктің төменгі шетіне дейінгі қашықтық
10.	Жайдан қорғау:
	Жайдан қорғауыштардың саны	шт.
	Жайдан қорғауыштардың биіктігі	м
	Жайдан қорғауыштар мен сақтау орны ғимаратының арасындағы қашықтық	м
	Тұйықтау кедергісі (есептік)	Ом
	Қайта соққан жайдан қорғауыштар құралдардың саны	шт.
	Қайта соққан жайдан қорғауыштар құралдар тұйықтауының шеті мен ғимарат қабырғасының арсындағы ең аз қашықтық	м
11.	Өртке қарсы іс-шаралар:
	Ғимараттың айналасында қандай қашықтықта дерн ажыратылды (минералданған жолақтың ені)	м
	өрт сөндіру құралдарының саны	шт.
	Суы бар бөшкелер саны	шт.
	Құм салынған жәшіктер саны	шт.

Өртке қарсы жыра: ені (жоғарыдан), м ________________________________________

тереңдігі, м ____________________; қоршаудан қашықтығы, м ___________________

қойманың айналасындағы тыйым салынған аумақ: ені, м_________________________

қылқан жапырақты орманнан тазалау, м _______________________________________

су айдындарф: саны мен сыйымдылығы (жасанды, табиғи) ________________________

(керек емесін сызып тастау керек)

өрт сорғылары (типі, өндірушісі) ______________________________________________

__________________________________________________________________________

басқа да жабдықтар (шелектер, багор, сүймен және тағы басқа)_____________________

__________________________________________________________________________

12. Қоршаулар: ____________________________________________________________

материал__________________________________________________________________

биіктігі мен ені (әр жағынан), м _______________________________________________

ең жақын сақтау орнына дейінгі қашықтық, м ___________________________________

қақпалар, есіктер (саны, құрылымы, материалы) _________________________________

13. Қойманың жарықтандырылуы: ____________________________________________

Желідегі кернеу, В __________________________________________________________

Шамшырақтардың типі _____________________________________________________

Жарықтандыру орындарының саны____________________________________________

Ток көзі ___________________________________________________________________

Резервті жарықтың болуы ____________________________________________________

14. Сигнализация және байланыс (қандай):

күзетшілермен _____________________________________________________________

өртке қарсы бөлімшемен_____________________________________________________

ұйыммен __________________________________________________________________

15. Қойманы күзету:

күзет түрі _______________________________________________________________

(ведомстволық, ведомстволық емес)

персоналдың жалпы саны ____________________________________________________

Бекеттер саны күндіз________________________________________________________

түнде _____________________________________________________________________

Күзет иттерінің блок бекеттерінің саны ________________________________________

16. Құралдардың атауы (қандай, қанша) ________________________________________

ауаның температурасын өлшеуге арналған______________________________________

басқа да (жайдан қорғауды тексеру және т.б. үшін________________________________

17. Қойма аумағындағы қосымша алаңқайлар (көрсету керек): _____________________

18. ЖМ теміржол станциясынан (кемежайдан) қоймаға жеткізу:

жолдың типі _______________________________________________________________

қашықтық _________________________________________________________________

станцияның немесе кемежайдың атауы (жолдың атауы), (орналасуы) _______________

19. Жерасты қоймалары үшін:

қойма типі ________________________________________________________________

(ұяшықты, камералы)

орналасқан жері____________________________________________________________

(қоймаға апаратын горизонт, қазба)

шахта оқпанынан қашықтық, м _______________________________________________

жер бетінен тік қарастырғандағы қашықтық, м __________________________________

20. Қолдануға берілген күні, айы, жылы________________________________________

21. Жер бетіндегі қойма паспортына қосымша:

қойма мен оған, ЖМ сақтау сыйымдылығы ең үлкен сақтандыру орнындағы ауа

толқыны бойынша есептелген қауіпсіз қашықтыққа сәйкес радиуста жақын орналасқан

жергілікті ортаның жоспары (масштабы 1:10000 кем емес). Бұл жоспарға барлық

ғимараттар, жолдар, ауа толқынына табиғи кедергілер және тағы басқа қашықтықтары

көрсетіле отырып, түсіріледі;

қойма аумағының барлық ғимараттар, қоршаулар, қақпалар, есіктер және тағы сол

сияқты қашықтықтары көрсетілген жоспары (масштабы 1:500 кем емес);

жайдан қорғаушылардың тұйықтау құрылғыларының орналасу сызбасы.

22. Төлқұжатты толтыру күні, айы, жылы _______________________________________

Қолдар:

Ұйымның басшысы _________________________________________________________

(тегі)

______________ данада құрастырылды.

Бір данасы ЖМ қоймасында сақталады.

Ескертпе. Қойма аумағында ЖЗ әзірлеп, дайындау пункттері, зертханалар орналасқан

жағдайда төлқұжаттың қосымшасында олардың сипаттамалары келтіріледі.

Қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
7-қосымша

Ескерту. 7-қосымашаның жоғарғы оң жақ бұрышы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

үлгі

__________________________________________________________________

Ұйымның атауы

Жарылғыш материалдардың кірісі мен шығысын есепке алу

журналы

Басталуы _______________ 20 ___ ж.

ЖМ атауы ________________________________________________________

Кірісі							Шығыс
Айы, күні	әр күн сайын қалдығы	Қайдан, қандай құжаттармен келді	Дайындау күні, айы, жылы	Партияның нөмірі	Тәуліктегі кірісі	Айдың басынан бастап барлығы	Айы, күні	Қайда, қандай құжаттар негізінде жіберілді	Партияның нөмірі	Тәуліктегі шығындалуы	Айдың басынан бастап барлығы	Тексерушінің қолы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13

Қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
8-қосымша

Ескерту. 8-қосымашаның жоғарғы оң жақ бұрышы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

үлгі

____________________________________________________________________

Ұйымның атауы

Жарылғыш материалдарды беруді және қайтаруды есепке алу

журналы

Басталуы _______________ 20 ___ ж

Берілу күні	Жарушының тегі (шебер-жарушының)	Наряд-жолдаманың күні, нөмірі	Берілетін ЖМ атаулары, партиялары мен бұйымдардың нөмірлері	өлшем бірлігі	Берілген ЖМ мөлшері	Жарушының (шебер-жарушының) ЖМ алғандығы туралы қолы	Шығындалған ЖМ мөлшері	Қайта өткізілген ЖМ мөлшері, бұйымдардың нөмірлері	ЖМ қабылдағандығы туралы таратушының қолы (қойма меңгерушісі)	Жарушының (шебер-жарушының) ЖМ өткізгендігі туралы қолы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Ескертпе.

Әртүрлі жарылыс материалдарын қолданған жағдайда 4, 6, 8, және 9- бағандар, әр бағанда жарылыс заттарының, ынталандыру құралдарының, АЖА тек бір түрін, сондай-ақ электр детонатор сатыларының бәсеңденуін көрсететін бөліктерге бөлінеді.

Қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
9-қосымша

Ескерту. 9-қосымашаның жоғарғы оң жақ бұрышы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

үлгі

____________________________________________________________________

Ұйымның атауы

Жарылғыш материалдардың кірісі мен шығысын есепке алу

(учаскелік сақтау пунктті)

журналы

______________________________

ЖМучаскелік сақтау пунктінің

№ _____ шкафы

Басталуы _______________ 20 ___ ж.

		Кіріс
			ЖМ атауы
Күні, ауысым	ЖМ әкелушінің тегі, аты, әкесінің аты	Наряд- тіркеме қағаздың нөмірі, берілу күні	ЖЗ, кг, патрондардың нөмірлері			ЭД, дана					Жандыру патрондары, түтіктер		ДЖ, м
											ОЖ, м	КД, дана
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18

		Қолы		Жарылыс жасауға қабылданды
					ЖМ атауы
Ампулалар, дана	Полиэти лен түтіктер,	ЖМ жеткізген	ЖМ қабылдаған	Наряд- тіркеме қағаздың нөмірі	ЖЗ, кг, патрондардың нөмірлері			ЭД, дана							ДЖ, м
	дана												ОЖ, м	КД, дана
19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30	31	32	33	34	35

					Қолы		Қайтарылды
							ЖМ атауы
			Ампула лар, дана	Полиэтилен түтіктер, дана	ЖМ қабылдаған жарушының	ЖМ жіберушінің	ЖЗ, кг, патрондардың нөмірлері			ЭД, дана					Жандыру патрондары, түтіктер
			Ампула лар, дана		ЖМ қабылдаған жарушының	ЖМ жіберушінің	ЖЗ, кг, патрондардың нөмірлері			ЭД, дана					ОЖ, м	КД, дана
36	37	38	39	40	41	42	43	44	45	46	47	48	49	50	51	52

							Қолы		Телімдік сақтау пунктіндегі жалпы қалдығы
						Полиэтилен түтіктер, дана	ЖМ тапсырған жарушының	ЖМ қабылдаушының	ЖМ атауы
ДЖ, м					Ампулалар, дана				ЖЗ, кг, патрондардың нөмірлері			ЭД, дана

53	54	55	56	57	58	59	60	61	62	63	64	65	66	67	68	69

									Қолы
								Полиэтилен түтіктер, дана
Жандыру патрондары, түтіктері		ДЖ, м					Ампулалар, дана		ЖМ тапсырушының	ЖМ қабылдаушының
ОЖ, м	КД, дана						Ампулалар, дана
70	71	72	73	74	75	76	77	78	79	80

Ескертпе.

1. Әртүрлі жарылыс материалдарын қолданған жағдайда атаулар көрсетілген бағандар, әр бағанда жарылыс заттарының жеке түрлері сондай-ақ электр детонатор сатыларының бәсеңденуін көрсететін бөліктерге бөлінеді.

2. Қажетті жағдайда кәсіпорындар Кітап нысанына өкілетті органдар аумақтық бөлімшелерінің келісімімен өзгерістер енгізуі мүмкін.

Қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
10-қосымша

Ескерту. 10-қосымашаның жоғарғы оң жақ бұрышы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

үлгі

___________________________________________________________

Ұйымның атауы

Наряд-тіркеме қағаз № ____________

ЖМ қоймасына ________________________________________________________

_____________________________________________________ үшін берілсін.

_____________________________________________________________________

______________________________________________________________ арқылы

Берілген күні _______________________________________________________

ЖМ атауы

Өлшем бірлігі

Сұратылды

Берілді

ЖМ жіберушінің қолы

ЖМ қабылдаушының қолы

Мөлшері

Дайындаушы зауыт

Дайындалған

Күні

Партия нөмірі

Ұйымның басшысы

Бас (аға) есепші

Ескертпе.

Қажетті жағдайда ұйымдар наряд-тіркеме қағаз нысанына өкілетті органдардың аумақтық бөлімшелерінің келісімімен өзгерістер енгізуі мүмкін.

	Жарылыс жұмыстарын және
	өнеркәсіптік мақсаттағы жарылғыш
	материалдармен жұмыс жүргізетін
	қауіпті өндірістік объектілер үшін
	өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз
	ету қағидаларына
	11-қосымша

Жарылыс жұмыстары және жарылғыш материалдарды сақтау кезінде қауіпсіз қашықтықты анықтау

Ескерту. 11-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 17.03.2023 № 120 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жыныстардың (топырақтың) жекелеген бөліктерінің ұшуы бойынша қауіпті аймақтарды анықтау

1. Қопсыту ұңғымалық қуаттарды жару кезіндегі қыртыстың (топырақ) жеклеген бөлектерінің ұшуы бойынша қауіпсіз ара қашықтығы.

1) қопсыту әрекетіне (бөлшектеу) есептелген ұңғымалық қуаттарды жару кезінде жекелеген бөліктердің ұшуы бойынша адамдарға қауіпті арақашықтық rразл (м) мынадай формула бойынша айқындалады:

онда hз - ұңғыманы жарылғыш заттармен толтыру коэффициенті;

hзаб - ұңғыманы кенжармен толтыру коэффициенті;

- проф. М.М. Протодьяконовтың шкаласы бойынша жыныстардың қаттылық коэффициенті;

d - жарылатын ұңғыма диаметрі, м;

a - қатардағы немесе қатар арасындағы ұңғымалар арасындағы арақашықтығы, м.

Ұңғымаларды жарылғыш заттармен толтыру коэффициенті hз, lз (м) ұңғымасындағы заряд ұзындығының L (м) бұрғыланған ұңғыманың тереңдігіне қатынасына тең:

Ұңғыманы забойкамен толтыру коэффициенті hзаб, забойка ұңғыманың lзаб (м) ұңғыманың қуаттардан бос жоғары бөлігінің ұзындығы lн (м) қатынасына тең:

Ұңғыманың қуаттан бос жоғары бөлігінің забойкамен толық толтырған кезде hзаб = 1, забойкасыз жарған кезде hзаб = 0

Қыртыстың қаттылық коэффициенті

онда

- дұрыс нысандағы үлгілерді стандартты сынау кезінде бір остік қысымдағы қыртыстың қаттылық шегі, кгс/см 2 (1 кгс/см2 = 98066,5 Па).

Тау жыныстарындағы жарылыс жұмыстарын жүргізген кезде өндірістің қыртыстың

қаттылық сипаттамасы болмауы немесе жеткіліксіз болуы, қаттылық коэффициенті

мынадай формуламен айқындалады:

бұл жерде F – жарылатын жұмыстың топтық саны;

2) ауыспалы параметрі а, hз, hзаб бір диаметрі ұңғымалық қуаттарды сериялық жару кезіндегі қауіпсіз арақашықтық (1) формуласы бойынша а, hзаб төменгі шамасымен және hз жоғарғы шамасымен есептеледі.

Егер жарылатын учаскеде әр түрлі қаттылығы бар қыртыстар болса, rразл есепте қыртыс қаттылығының

жоғарғы коэффициенті алынады. Параллель орналасқан ұңғымалық қуаттардың диаметрі d есебінде олардың эквиваленттік диаметрі алынады

бұл Nc - жақын орналасқан ұңғымалар саны;

3) қауіпті қашықтықты анықтаған кезде қабылданған жобалау мәнінен ұңғымалық қуаттардың a, hз, hзаб жарудың жекелеген параметрлерінің ауытқуы бұрғы жарылыс жұмыстарын жүргізу барысында болуы мүмкіндігі ескеріледі. Сондықтан rразл, есебі (1) формула бойынша a, hзаб параметрлерінің мәні жарылыс жұмыстарын жүргізу барысында осы үшін минималды мүмкін болатынын қабылдай отырып, қормен белгіленген және hз, барынша болуы мүмкін мәнімен жүргізіледі;

4) жарылыс жұмыстарын төбешіктерде жүргізу кезінде 30 метрден асатын қауіпті аймақтың шекара учаскелерінде жарылыс болатын учаскенің жоғарғы белгісін асырған жағдайдақауіпті аймақтың мөлшері rразл баурайы бойынша төмен бағыттағанда ұлғаяды және жыныстардың жекелеген бөліктерінің ұшуы бойынша қауіпсіз арақашықтық мына формуламен есептеледі:

Онда Rразл – жыныстың жекелеген бөлшектерінің жарылыс учаскесінің жоғарғы белгісінен есептей отырып, 30 метр төмен орналасқан төбешіктерге немесе жергілікті жерлерге қарай ұшуы бойынша қауіпті арақашықтық;

Кр – жергілікті жер рельефінің ерекшелігін ескеретін коэффициенттер.

Қиғаш тауда жарылыс кезінде:

онда,

- төбешіктің көлденең қиғаштығы бұрышы, градус.

бұрышының орнына жарылыс орнының қауіпті аймақ шекарасынан асып түсуі белгілі болған жағдайларда

онда Н – қауіпті аймақ шекарасынан жарылыс учаскесінің биіктігі, м.

Егер (1) немесе (2) формуламен есептелген қауіпті аймақтың шекарасының қандай да бір бағыты еңіс бойынша өтсе, қыртыстың жекелеген бөлшектерінің домалау мүмкіндігі ескеріледі және бұл бағытта қауіпсіз арақашықтық ұлғаяды. Сонымен қатар қыртыс бөлшектерінің алысқа ұшуыңың мүмкіндігіне жел күшінің әсері ескеріледі;

5) қауіпті аймақтың есепті мәні 50 м есеге мәніне дейін үлкен жағына аударылады. Бұл ретте соңғы қабылданатын қауіпсіз арақашықтық осы Қағидалардың 2-қосымшасының кестесінде көрсетілген ең төмен ара қашықтықтан кем болмайды;

6) жарылыс орнынан механизмдерге, ғимараттарға, құрылыстарға қауіпсіз ара қашықтығы нақты жағдайларды ескере отырып, жобада айқындалады.

2. Ұңғымалық зарядтарды жару кезіндегі қыртыстардың жекелеген бөлшектірінің ұшуы бойынша қауіпсіз арақашықтықты анықтау мысалдары:

1) карьердегі қыртыстарды жару кезінде rразл, ұңғымалық қопсыту қуаттарының мынадау сериялық параметрлері үшін айқындалады; жарылатын топырақтың қаттылық коэффициенті f = 12, төбешік биіктігі H = 8 м, ұңғыма диаметрі d = 0,15 м, ұңғыма қатарының саны 3.

Ұңғыма орналасу шамалары: қатардағы ұңғымалар арасында ара қашықтығы 4,5 м, қатарлар ара қашықтығы 5 м, қуат ұзындығы lз = 6 м, ұңғыма тереңдігі L =9,5 м.

Ұңғыманың жоғарғы бөлігі забойка сағасына дейін толтырылады lн = lзаб = 3,5 м; hзаб = 1.

Ұңғыманы жарылғыш заттармен толтыру коэффициенті:

Ұңғымалар арасындағы арақашықтық а 4,5 м тең болып алынады (Осы Қосымшаның 1-тармағының 2) тармақшасын қараңыз).

Есептік шама rразл мынадай формуладан тұрады:

Табылған қауіпсіз арақашықтықтың есептік шамасы rразл = 350 м;

= 30° горизонтына қоғаш бұрышымен төбешікте жарылу кезінде қыртыстың жекелеген бөлшектерінің ұшуы бойынша қауіпсіз арақашықтықты айқындау. Қауіпті аймақтың радиусы rразл = 250 м.

Жер бедерін ескеретін, коэффициент мынадай формуламен анықталады (3):

Қауіпсіз ара қашықтық мынадай формуламен (2) есептеледі:

Формуламен (2) есептеліп анықталған шама Rразл = 400 м;

3) қауіпті аймақ шекараларының учаскелерінде жарылатын учаскелердің жоғарғы белгілерін асыру жағдайында қопсытудың ұңғымалық зарядтарының серияларын жару кезінде қыртыстың жекелеген бөлшектерінің ұшуы бойынша қауіпсіз арақашықтықты айқындау Н = 50м.

Қауіпті аймақ радиусының есептеу шамасы rразл = 200 м.

Жер бедерін ескеретін коэффициентті мынадай формуламен (4) анықтаймыз:

Қыртыстың жекелеген бөлшектерінің ұшуы бойынша есептік қауіпсіз арақашықтық (2) формула бойынша Rразл = 200 х 1,21 = 248 м. Соңғы қауіпсіз ара қашықтық Rразл 250 м тең болады.

3. Қопсыту зарядтарына шоғырланған шығарынды, тастанды және жарылыстарда жару кезінде қыртыстардың жекелеген бөлшектерінің ұшуы бойынша қауіпсіз арақашықтық:

1) шығарынды, тастанды және жарылыстарда жару кезінде қыртыстардың жекелеген бөлшектерінің ұшуы бойынша қауіпсіз арақашықтығы n қуаттың жарылу әрекетінің көрсеткішгтер шамаларына және төменгі кедергі жүйесіне W (ТКЖ) қарай осы Қосымшаның 1-кестесі бойынша айқындалады;

2) W және n әртүрлі шамаларымен зарядтардың сериялары жарылған кезде қауіпсіз аймақтың радиусы осы Қосымшаның 1-кестесі бойынша айқындалады. Бастапқы мөлшері бірдей n болғандағы ең жоғарғы шамасы W болып есептеледі немесе бірдей W ең жоғарғы шама n қабылданады. Егер де екі шама да (W және n) ауыспалы болса, онда W және n тіркесі осы Қосымшаның 1-кестесі бойынша аймақтың үлкен радиусы табады. Соңғы зарядтың осы сериясының жарылысы үшін қауіпті аймақ ретінде қабылданады;

3) адамдар үшін қауіпті аймақ радиусы болып осы Қағидалардың 2-қосымшасында көрсетілген жарылыс шарттары кестесі бойынша көрсетілгеннен кем емес шама қабылданады.

1-кесте

ТКЖ W, м	Адамдар үшін зарядты жару әсері көрсеткішінің қауіпті аймақтағы радиусы (м)
	1,0	1,5	2,0	2,5-3,0
1,5	200	300	350	400
2	200	400	500	600
4	300	500	700	800
6	300	600	800	1000
8	400	600	800	1000
10	500	700	900	1000
12	500	700	900	1200
15	600	800	1000	1200
20	700	800	1200	1500
25	800	1000	1500	1800
30	800	1000	1700	2000

Ескертпе:

төбешіктерде немесе қауіпті аймақ шекарасының учаскесінде жарылаатын учаскнің жоғарғы белгісін арттыру жағдайывнда жару кезінде қауіпсіз арақашықтық осы Қосымшаның 1-тармағының 4) тармақшасына сәйкес ұлғаяды;

4) W және n айтарлықтай әртүрлі шамалардың зарядтары үшін ұзартылған шұңқыр қалыптасқан кезде (0,5 км және одан көп) адамдар үшін қауіпті аймақ радиусы оның әртүрлі учаскелері үшін әртүрлі болады;

5) қопсытудың шоғырланған зарядатарының жарылу кезінде қыртыстың жекелеген бөлшектерінің ұшуы бойынша қауіпті аймақ радиусы (n < 1) осылайша айқындалады. Осы серияның барлық қуаттардан шінен ең жоғарғы ТКЖ – Wmax таңдалады. Осы зарядқа дұрыс шығарынды заряды болып табылуы тиіс (n = 1) сол шартты ТКЖ (Wнв) ұзындығы шамасы есептеледі.

Wнв шамасын қаралып отырған жағдай үшін

қатынастан айқындау қабылданды

Wнв алынған шама адамдар үшін rразл жекелеген бөлшектердің ұшуы бойынша қауіпті аймақтың радиусын анықтау үшін жөнелту болып табылады. Радиус шамалары rразл осы Қосымшаның 1-кестесіндегі бағанда көрсетілген, олар n = 1 қуатына жатады және тиісті есептік шамасында тікелей жолда көрсетілген;

6) қыртыстардың ұшатын бөлшектерінен зардап шекееннен механизмдер, ғимараттар мен құрылыстардың сақталуын қамтамасыз ететін қауіпсіз арақашықтық нақты жағдайларды ескере отырып, жобада белгінеді.

4. Жарылысты жүргізу кезінде жарылған қыртыстың rразл жекелеген бөлшектерінің ұшуы бойынша қауіпті аймақтың радиустарын анықтау мысалдары:

1) ТКЖ W = 8-11,4 м зарядатар сериясының шығарындысына жарылыс кезіндегі rразл және n =2 жарылыс әрекетінің көрсеткішін анықтау.

rразл есептеу үшін бастапқы ТКЖ Wmax = 11,4 м шамасы алынады және оны 12 м дейін (үлкен жағына) теңестіреді.

1-кесте бойынша n = 2 жарылыс әрекетінің көрсеткіштерімен зарядтарға қатысты бағанда тиісті 12 м көлденең бағанда rразл = 900 м жарылған жекелеген бөлшектердің ұшуы бойынша адамдар үшін қауіпті аймақтың шамасын табады;

2) әртүрлі тереңдіктің ұзындығы бойынша бар шұңқырдың қалыптасуы үшін зарядтар серисясының шығарындыға дарылыс кезіндек rразл анықталады.

Жобада жарылыс жүргізу жарылыс әрекеттері көрсеткіштерінің мынадай шамасы қабылданды, қуаттар үшін W = 7-8 м, n = 2,5-мен; қуаттарға W = 9-12 м, n = 2-мен.

Алдымен W = 12 м болғанда n= 2, rразл анықталады. осы Қосымшаның 1 кестемен rразл көрсеткіштеріне адамдар үшін 900 м қабылданады.

Сонымен қуаттарға n = 2,5 және Wmax = 8 м rразл анықталады. Осы кестемен, осы көрсеткіштерге 1000 м құрайды.

Алынған шамалар rразл, жарылған қыртыстың бөлек түйірлерінің ұшу қауіпті аймақ радиусы болып жару жұмыстары жобасына 1000 м кем болмайды;

3) жолды кеңейтуде жол жиегін бұзу үшін камералық қопсыту қуатын W = 11-16 м пайдалану керек.

Есептеу үшін rразл заряд есебін Wmax = 16 м етіп алады және 3-тармақтың 5) тармақшасына сәйкес осы қуатқа ТКЖ анықталады:

, немесе 12 м теңестіріледі.

Қауіпті аймақтың шамасына қуаттар лақтыруы Wнв, 12 м тең болады және осы Қосымшаның 1 кестесіне сәйкес радиус rәртүр шамасымен n= 1 болады. Қойылған көрсеткіштерге (W= 12 м) шектігі rразл = 500 м.

5. Қыртыстың жекелеген түрлерінің ұшу биіктігі бойынша қауіпсіз арақашықтығы:

қыртыстың жекелеген түрлерінің ұшуының ең жоғары биіктігін анықтау кезінде n

2 оның осы қосымшаның 1 және 3-тармақтарының талаптарына сәйкес белгіленген шамаларға теңестіріледі. Егер n > 2 болғанда алынған шамалар 1,4 есе үлғаяды.

2-тарау. Жарылыс кезіндегі сейсмикалық қауіпсіз қашықтықты анықтау

6. ЖЗ шоғырланған зарядының бір мәрте жарылысты туындататын топырақтың қозғалысының арақашықтығы (м) ғимараттар мен құрылыстар үшін қауіпсіз, мынадай формуламен анықталады:

онда rc - жарылыс орнынан қорғалатын ғимаратқа (имаратқа) дейінгі қашықтық, м;

Kг - қорғалатын ғимарат (имарат) негізінде топырақтың құрамына байланысты коэффициент;

Kс - ғимараттың (имараттың) түріне мен салыну сипатына байланысты болатын коэффициент;

а - жарылыс шарттарына байланысты болатын коэффициент;

Q - заряд салмағы, кг.

Q - коэффициентінің шамасы

Кг коэффициентінің шамасы

Тығыз жартастық жыныстар, бұзылмаған	5
Тас қыртыстары, бұзылған, тастағы жұмсақ топырақтың терең емес қабаты	8
Тереңдігі 10 м аспайтын ылғалданбаған құмды және саз топырақтар	12
Қатқыл ылғалды топырақтар мен топырақтысу деңгейі жоғары болатын топырақтар	15
Суға қаныққан топырақтар	20

Ескертпе:

топырақтың сипаттамасы жоғарыда көрсетілгендерге толықтай сәйкес келмейтін немесе болжалды түрде белгілі болған жағдайда, Kг коэффициентінің жақын мәнін есептеу үшін қабылданады.

Kс коэффициентінің шамасы

Темір-бетонды немесе металл каркасты жалғыз тұрған өндірістік мақсаттағы жалғыз ғимараттар мен имараттар	1
Қабырғалары кірпіш немесе сол сияқты материалдан жасалған, биіктігі екі-үш қабаттан аспайтын жалғыз тұрған ғимараттар	1,5
Шағын тұрғын үйлі кенттер	2

Ескертпе:

ғимарат мен имараттардан 100 м қашықтықта жарылыс жасаған кезде, жаралыстың әсері жергілікті сипатта болады да, сондықтан (5) формула арқылы анықталған заряд салмағының рұқсат етілетін шамасы төмендеу болады. Бұл салмақты қажет жағдайда көбейтуге болады.

а коэффициентінің шамасы

Камуфлеттік жарылыс және іркілдету жарылысы	1
Лақтыру жарылысы	0,8
Жартылау тереңдетілген зарядтың жарылысы	0,5

Ескертпе:

1) зарядты суда немесе суға қаныққан топырқтарды орналастырған кезде коэффициенттің шамасы 1,5 - 2 есеге артады.

2) жердің үсітнде сыртқы зарядтар жарылған кезде сейсмикалық іс-әрекет ескерілмейді.

Жарылыс кезінде ғимараттар мен имараттардың сейсмикалық қауіпсіздігі олардың қалыпты жұмыс істеуін бұзатын залалдардың болмауын болжайды (жекелеген ғимараттар мен имараттарлы жеңіл зақымданудың көрінісінің мүмкіндігі 0,1-ге жуық болады).

7. Жалпы массасы Q болатын N ЖЗ зарядтары тобының бір уақытта (үздіксіз) жарған кезде қорғалатын объектіден ең жақын заряд пен ең қашық орналасқан зарядқа дейінгі арақашықтық 20 % аспайтындығымен ерекшеленеді, қауіпсіз қашықтық (м)

Арақашықтықтағы үлкен айырмашылық болғанда күзетілетін объекті сейсмикалық қауіпті аймақтан тіс жерде болады, егер мынадай жағдай сақталса

онда N – ЖЗ зарядтар саны;

qi - ЖЗ жалғыз зарядының салмағы, кг;

ri - ЖЗ жалғыз зарядынан күзетілетін объектіге дейінгі қашықтық, м.

8. Жалпы массасы Q болатын N жарылыс заттар зарядтары тобын бір мезетте емес жарған кезде күзетітілетін объектіден ең жақын заряд пен ең қашық орналасқан зарядқа дейінгі ара қашықтық 20 % аспайтын шамаға ғана ерекшеленетін болғанда, қауіпсіз қашықтық (м) келесі түрде есептеледі

N мен Q анықтаған кезде салмақтары жарылатын топтағы зарядтардың ең көп салмағынан 3 есеге немесе одан да аз болатын зарядтарды есепке алмауға болады.

Салмағы qi болатын ең қашық оналасқан ri зарядтарының қорғалатын объектіге дейінгі арасы 20 % басқа болған жағдайда, келесі шарт орындалған жағдайда, соңғысы сейсмикалық қауіпті емес аймақта болады:

N анықтаған кезде жарылатын топтағы зарядтардың ең көп салмағынан

шамасы 3 есеге немесе одан да аз болатын зарядтарды есепке алмауға болады.

Зарядтар тобын жарған кезде әр топтағы жарылыстардың арасындағы бәсеңдету 20 мс аз болса, осындай зарядты салмағы зарядтар тобына теңеп алынатын заряд ретінде қарастырылады, rc - (8), (9) формулалары арқылы анықталады, мұндағы N – топтар саны.

9. Осы Қосымшаның 6, 7, 8-тармақшаларында келтірілген қауіпсіз арақашықтықты анықтау әдістер қанағаттанарлық техникалық жағдайдағы ғимараттар жатады.

Ғимараттарда зақымданған жағдайда (қабырғаларында жарықтар және т.б.) 5 - 9 формулалары бойынша белігленген қауіпсіз арақашықтық ұлғаяды. Бұл ұлғайтулар мамандандырылған ұйымдардың қорытындысы бойынша белгіленеді. Осындай қорытындылар болмаған жағдайда қауіпсіз арақашықтықтың ұлғайтылуы 2 еседен кем болмайды.

Қауіпсіз арақашықтықты анықтаудың көрсетілген әдістері бірегей сипаттағы ғимараттар мен имараттар үшін (атомдық электр станция ғимараты, мұнаралар, биіктікті ғимараттар, монументті қоғамдық ғимараттар және тағы сол сияқты), сондай-ақ, жауапты немесе күрделі инженерлік имараттар үшін (көпірлер, әртүрлі қолданыстағы реакторлар, гидротехникалық құрылыстар, радиодіңгектер және тағы сол сияқты) қолданылмайды. Осындай объектілер үшін сейсмикалық қауіпсіздік мәселелері мамандандырылған ұйымдарды тарта отырып, шешіледі.

Осы Қағидаларда көзделмеген жарылыс шарттары, сондай-ақ, үлкен қашықтықта зарядтар тобы әсерінің сейсмикалық бағыты, қайталанбалы жарылыстар кезінде ғимараттардың зақымдануы, дәрменді жарылыстардың (1000 т ЖЗ және одан жоғары) сейсмикалық әсерінің ерекшеліктері сияқты факторлар, аттестатталған сараптама ұйымдарды тарту арқылы анықталады.

3-тарау. Жарылыс кезінде екпінді ауа толқыны әсері бойынша қауіпсіз қашықтықтарды анықтау

10. Ғимараттар мен имараттарға екпінді ауа толқынынан қауіпсіз қашықтықтар:

1) жер бетіндегі ғимараттар мен имараттарға екпінді ауа толқынынан қауіпсіз қашықтықтар келесі формуламен анықталады:

мұндағы rв - қауіпсіз қашықтық, м; Q – ЖЗ зарядтарының салмағы, кг;

Q - мәндерінің шамасы зарядтың орналасуы мен салмағына, сондай-ақ, ғимараттың рұқсат етілетін зақымдану шамасына тәуелді болатын пропорционалдық коэффициенттері (осы Қосымшаның 2 кесте).

(10) және (11) формулалары, ЖЗ дайындау орнынан, ЖМ қоймалардан (сақтау жерлерінен, орынжайлардан және т.б.), ЖМ тиеу, түсіру және қайта өңдеу орындарынан, сондай-ақ, олар тиелген көліктің тұрған орнынан ғимараттарға (имараттарға) дейінгі қауіпсіз қашықтықты анықтау үшін қолданылады.

(10) формула салмағы 10 т асатын ашық зарядтардың бірінші - үшінші дәрежелі зақымдануы орын алған жағдайда және өзінің биіктігіне сәйкес тереңдетіліп орнатылған, салмағы 20 т асатын зарядтардың бірінші-екінші дәрежелі зақымдануы жағдайында қолданылады.

(11) формула салмағы 10 т асатын ашық зарядтардың бірінші-үшінші дәрежелі зақымдануы орын алған жағдайда және өзінің биіктігіне сәйкес тереңдетіліп орнатылған, салмағы 20 т асатын зарядтардың бірінші - екінші дәрежелі зақымдануы жағдайында, сонымен қатар, алып тастау зарядтары үшін қолданылады.

2) осы Қосымшаның 2 кестесін қолданған кезде келесі жағдайлар ескеріледі:

зақымдану дәрежесі мен коэффициент мәнін таңдаған кезде жергілікті шарттардың барлығы ескеріледі, ал күрделі жағдайларда, қауіпсіздік деңгейін анықтау ұйымның жарылыс жұмыстары жөніндегі басшысының, қорғаудағы объектілерге ие ұйым өкілдерінің қатысуымен жүзеге асырылады;

ЖМ қоймасының орнын анықтау кезінде зақымдану дәрежесі мен коэффициент мәні қойманың аумағында орналасқан объектілер маңыздығына қарай тағайындалады.

Жалпы жағдайларда, ЖМ қоймасы мен тағы сол сияқты объектілерден қоныстану пункттеріне, авто-теміржол магистраліне, үлкен су жолдары, зауыттарға, жарылыс және отқауіпті материалдар қоймасына, сондай-ақ, мемлекеттік маңызы бар имараттарға дейінгі қашықтықты есептеген кезде, зақымданудың үшінші деңгейі алынады.

2 кесте

Жарылыс кезінде екпінді ауа толқыны әсері бойынша қауіпсіз қашықтықты есептеудегі Kв мен kв коэффициенттерінің шамасы

Зақымдану деңгейі	Мүмкін болатын зақымданулар	Ашық заряд			Өз биіктігі бойына тереңдетілген заряд			n = 3
Зақымдану деңгейі	Мүмкін болатын зақымданулар	Q, т	kв	Kв	Q, т	kв	Kв	kв
1	Зақымданудың болмауы	<10	50-150	-	<20	20-50	-	3-10
1	Зақымданудың болмауы	>10	-	400	>20	-	200	-
2	Шынымен тыстаудың кездейсоқ зақымдануы	<10	10-30	-	<20	5-12	-	-
2	Шынымен тыстаудың кездейсоқ зақымдануы	>10	-	60-100	>20	-	50	1-2
3	Шынымен тыстаудың толықтай бұзылуы. Терезе, есіктердің бөлшегінің бұзылуы, іштегі және сырттағы жеңіл арақабырғалардың бұзылуы	<10	5-8	-	-	-	-	-
3		>10	-	30-50	-	2-4	-	0,5-1
4	Ішкі арақабырғалардың, терезе, есіктердің, барақтардың, сарайлардың және т.б. бұзылуы	-	2-4	-	-	1-2	-	Ауыздығы аумағында бұзылу
5	Табанды емес тас және ағаш ғимараттардың бұзылуы, теміржол құрамдарының құлауы	-	1,5-2	-	-	0,5-1	-	-

Ескерту: заряд биіктігінің 1,5 шамасынан аз тереңдікте зарядтың жарылуы ашық зарядтың жарылысы ретінде қарастырылады.

Жеке орналасқан екінші кезектегі ғимараттар мен басқа да имараттар, қозғалысы аз автомобиль және темір жолдары үшін, аса берік имараттар (болат және темір көпірлер, болат және темір бетонды мұнаралар, элеваторлар, көміржуғыштар) үшін, ЖМ қоймалары мен тағы сол сияқты объектілердің жағалардың жоғары жағында орналастырған кезде (аса ірі су жолдарын дейінгі қашықтықты есептегенде) зақымданудың төртінші деңгейі алынады;

электр желісіне дейінгі қашықтық жарылыстан алысқа лақтырылған жыныстың ұшу радиусынан бастап есептеледі, себебі, электр желілері екпінді ауа толқыны әсеріне төзімді конструкциялар қатарына жатқызылады;

бірінші және екінші деңгейлі зақымдану кезінде қоршалған сақтау орындары сыртқы заряд ретінде қарастырылады. Екінші деңгейден жоғары зақымдануды есептегенде, қоршалған сақтау орындары өзінің биіктігі бойына тереңдетілген зарядтарға жатқызылады;

осы Қосымшаның 2-кестесіндегі коэффициенттер бірмәнді етіп келтірілмеген. Әрбір мән қауіпсіз қашықтық есептелініп отырған объектінің жағдайына қарай алынады: объект неғұрлым берік болса, осы Қосымшаның 2-кестесінде көрсетілген коэффициент шамасының соғұрлым аз мәні алынады;

ЖЗ қасиеттері қауіпсіз қашықтықты есептеген кезде ескерілмейді.

3) егер қорғалынатын объект, екпінді ауа толқыны таралатын жолдағы бөгеттің нақты жанында орналасқан болса (қою өскен орман жанында, белестің етегінде), келтірілген формулалар бойынша анықталған қауіпсіз қашықтық 2 еседен кем емес шамаға азаяды;

4) жарылысты тар алқапта немесе үйлердің арасындағы көшелерде жасаған кезде қауіпсіз қашықтық 2 есеге арттырылады;

5) егер жарылыс орнынан 1,5

радиус аумағында осы бөгеттерга қарсы бағытта орналасқан қабырға, валдар, тағы сол сияқты түріндегі бөгеттер болса, қауіпсіз қашықытық артады: (10) формула бойынша есептегенде - 1,3 есеге, (11) формула бойынша есептегенде – 1,4 есеге;

6) екпінді ауа толқынының зақымдау әсерін бәсеңдету үшін келесі әдістер қолданылады:

сыртқы зарядты топырақ қатпарымен көмеді (забойка). Көмбенің қатпары зарядтың орналасқан орнынан бес биіктікте болған кезде қауіпсіз қашықтық 4 есеге азаяды. Көмбе материалының құрамына ауыр заттар енбейді (тастар, тасмалта);

терезе есіктерін ашу немесе терезелерді ашып, оларды осы күйде бекіту; терезелер арасын мықты қалқандармен жабу және тағы басқа;

құм толтырылған қаптар немесе жәшіктер арқылы қорғау.

7) ЖМ қоймаларының орналасқан орнын және ЖМ сақтау орнын таңдау кезінде, ЖМ қоймаларына қатысты өзге де объектілерлі орналастару орындарын таңдау кезінде екпінді ауа толқынының әсері бойынша қауіпсіз арақашықтықтар, осы Қосымшаның 3-кестесіне сәйкес қабылдануы мүмкін.

11. Күзетілетін объектілерден берілген арақашықтықтағы ЖМ сақтау сыйымдылығын анықтиау мысалы.

егер оның орналасқан орнынан 900 м жерде темірбетонды элеватор ғимараты немесе 1400 м жерде жұмысшы кенті болған жағдайда ЖЗ сақтаудың шекті сыйымдылығын анықтау. Жер бетінде ашық түрде орналасу мүмкіндігін қарастыру.

Осы Қосымшаның 3-кестесінің 2-тармағынан жұмысшы кентінен 1400 м арақашықтықтағы ЖЗ қоршалмаған сақтау орнында ЖЗ көлемі 100 т қамтымайды, ал элеватордың қауіпсіздігі үшін анағұрлым көп ЖЗ салмағы алынады (осы Қосымшаның 3-кестесінің 1-тармағы), демек, сақтау орнының сыйымдылығын таңдау жұмысшы кентінің қауіпсіздігінен шыға отырып, жүргізіледі.

12. Сыртқы зарядтарды және қопсыту зарядтарының ұңғымаларын (шпурлы) жару кезінде шынымен тыстауға екпінді ауа толқындарының әсері бойынша қауіпсіз арақашықты анықтау*.

* Жобада әйнектердің сынып кетуіне жол берілмейтін жағдайлар үшін белгіленеді.

3-кесте

Ауа толқынының әсері бойынша ЖМ қоймалары мен осы тәріздес ЖМ сақтау орындарынан әртүрлі объектілерге дейінгі рұқсат етілетін арақашықтықтар

Қауіпсіз арақашықтық есептелетін объектілердің шамамен алынған тізбесі	ЖМ қоймаларының сақтау (алаңқайлар) орындарының және осыған ұқсас ЖМ сақтау орындарының орналасу шарттары	Есептеу формулалары	Салмағы ЖЗ, кг кезінде объектілерге дейінгі рұқсат етілетін ең аз арақашықтық
		Есептеу формулалары	500					1	2		7	1	2	2,5
1. Жеке тұрған ғимараттар мен имараттар, қозғалысы аз авто – және теміржолдар, екпінді ауа толқынына аса берік болатын имараттар (темірбетон және болат көпірлер, мұнаралар, элеваторлар, көміржуғыштар және т.с.с.)	Тереңдетілген (қоршалған)		20	30	40	65	100	120	160	220	270	320	450	500
	Ашық орналасқан		45	60	90	130	200	240	320	450	550	630	900	1000
2. Елді мекендер, авто-теміржол магистральдарі, үлкен су жолдары, зауыттар, фабрикалар, жарылғыш, отқауіпті заттар қоймалары, мемлекеттік маңызы бар имараттар	Тереңдетілген (қоршалған)		45	60	90	130	200	240	320	450	550	630	900	1000
	Ашық орналасқан	при при	100	160	220	320	500	740	880	1100	1250	1400	1750	1900
	Ашық орналасқан	при при
3. Әйнектелудің зақымдануы тек ерекше жағдайда ғана жол берілетін объектілер	Тереңдетілген (қоршалған)	при	220	320	450	630	1000	1500	1750	2200	2500	2800	3500	3800
	Ашық орналасқан	при

Ескертпе: арақашықтықты таңдаған кезде қойманың толық сыйымдылығына емес, ЖМ ең үлкен сақтау орнының мөлшеріне сүйену керек.

1) қопсытудың сыртқы және ұңғымалық (теспелі) зарядтардың бір уақытта жарылған кезде қауіпсіз арақашықтық ҚНжЕ IV-2 -82 "Құрылыс конструкциялары мен жұмыстары үшін қарапайым сметалық нормаларды әзірлеу мен қолдану Ережелері. Қосымша. 3-Жинақ. Аттыру-жарылыс жұмыстары" сыныптамасы VI – VIII топтағы жыныстарда жарылыс өткізгенде екпінді ауа толқынының әйнектелуге әсері бойынша формуламен анықталады:

онда Qэ - зарядтың эквивалентті салмағы, кг.

IX және одан жоғары топтағы жыныстардың жарылысы кезінде (12) - (14) формулалары бойынша анықталған ҚНжЕ бойынша қауіпті аумақ радиусы 1,5 есеге артуы тиіс, ал V және одан төмен топтағы жыныстардағы жарылыс кезінде қауіпті аумақ радиусы 2 есеге азайтылуы мүмкін.

Зарядтың эквивалентті салмағы келесі түрде анықталады:

бір мезетте жарылатын сыртқы зарядтар үшін (hзар биіктікте hзаб топырақ қабаттарының көмілуі)

онда Q – зарядтардың жалпы салмағы, кг;

Kн - шамасы hзар/hзаб қатынасына байланысты болатын коэффициент.

Топырақпен көмілген сыртқы зарядтардың жарылысы кезінде зарядтардың эквивалент салмағын есептеуге арналған Kн коэффициентінің шамасы

hзар/hзаб	0	1	2	3	4
Kн	1	0,5	0,3	0,1	0,03

бір мезетте жарылатын N ұңғымалық (шпур) зарядтар тобы үшін (ұзындығы өз диаметрінің 12 шамасынан кем емес)

онда P – 1 м ұңғымаға ЖЗ сыйымдылығы, кг;

lзар - заряд ұзындығы, м;

Kз - lзаб енгізу ұзындығының d скважина диаметріне қатынасымен анықталатын коэффициент (кенжар болмаған жағдайда lсв ұңғымасының зарядтан бос бөлігінің d-ге қатынасына байланысты);

lзаб/d немесе lсв/d қатынастарына байланысты Kз коэффициентінің шамасы

lзаб/d	0	5	10	15	20
Kз	1	0,15	0,02	0,003	0,002
lсв/d	0	5	10	15	20
Kз	1	0,3	0,07	0,02	0,004

біруақытта жарылатын N ұңғымалық (шпурлы) зарядтар тобы үшін (ұзындығы өз диаметрінің 12 шамасынан кем емес)

2) зарядтар ДЖ арқылы ынталандырылған барлық жағдайда ДЖ-дегі ЖЗ қосынды салмағы (15) - (17) формулалары арқылы табылған Qэ шамаларына қосылады.

3) баяу бәсеңдетілетін жарылыс кезінде Qэ және N ретінде сәйкесінше эквивалент зарядтың массасы мен бір топтағы зарядтар саны алынады. Баяу бәсеңдетілетін бірнеше заряд тобы болған кезде, есептеу үшін Qэ ең көп болатын топ алынады. Егер топтарды бойынша есептелген қауіпсіз қашықтық, бәсеңдету аралығы 30 – 50 мс болғанда бәсеңдету аралығы 50 мс және одан жоғары болса, қауіпсіз қашықтық (12) - (14) формулалары бойынша анықталады. (12) - (14) формулалар 1,2 есеге, 20-30 мс үшін 1,5 есеге және 10-20 мс кезінде 2 есеге артады.

Зарядтар салмағының қосындысы мен бәсеңдету топтарының саны шектелмейді;

4) егер жарылыс жұмыстары ауа температурасының жағымсыз жағдайында орындалатын болса, (12) - (14) формулаларымен анықталған қауіпсіз қашықтық 1,5 еседен кем емес шамаға арттырылуы тиіс.

5) Сауықтандыру, балалар мекемелері және әйнектелу аумағы едәуір көп болатын имараттардың маңында, адамдардың көп шоғырланған жерлерінде жарылыс жұмыстарын жүргізген кезде, қауіпсіз қашықтықты анықтау мәселесі арнайы мамандандырылған ұйымдардың қатысуымен жүзеге асырылады.

13. Ашық жұмыстарда жарылыс жұмыстарын жүргізген кезде екпінді ауа толқыны әсері бойынша қауіпсіз аумақ радиусын есептеу үлгісі:

1) салмағы 84 кг сыртқы зарядтың екпінді ауа толқыны әсерінен қауіпсіз аумақ радиусын анықтау. Жарылатын жыныстар – ҚНжЕ бойынша IV топтағы ізбесті тастар.

Заряд салмағы Qэ =84 кг (< 1000 кг) болғандықтан, қауіпсіз аумақ радиусын есептеу үшін (13) формула қолданылады.

Ауа температурасы жағымды болған жағдайда

Ауа температурасы жағымсыз болған жағдайда қауіпсіз аумақ радиусы 1,5 есеге артады (осы Қосымшаның 12-тармағының 4-тармақшасын қараңыз) және rв шамасы 894 м құрайды;

2) жалпы салмағы 25 228 кг болатын скважиналық зарядтар сериясының жарылысы кезіндегі екпінді ауа толқыны әсерінен қауіпсіз аумақ радиусын анықтау. Зарядтар (әр ұңғымадағы салмақтары бірдей) бәсеңдетілуі 25 мс болатын аралықта үш топпен жарылады. Бірінші топта 20, екіншісінде – 40, үшінші топта – 10 ұңғыма жарылысы өткізіледі. Скважина диаметрі 0,22 м, ұңғыма тереңдігі 15 м, жарылыс ұзындығы 4,4 м. Жарылатын жыныстар ҚНжЕ бойынша Х топтағы гранит. Жарылыс жұмыстары ауаның жағымсыз жағдайында жүргізіледі.

Жарылыстар бәсеңдетілуі 25 мс аралығымен берілгендіктен, есептеу кезінде скважиналар саны N = 40 ең көп болатын топ алынады. Заряд ұзындығы 10,6 м, скважинаның 12 диаметрінен көп болғандықтан, эквиваленттік заряд (17) формула бойынша анықталады. Есептеу парамлері келесі түрде болады

P = 34 кг/м, lзаб/d = 20 и Kз = 0,002. Эквиваленттік заряд

Қауіпсіз аумақ радиусын анықтау үшін (13) формула қолданылады. Қауіпсіз аумақ радиусы (Х топтағы гранит үшін) 12-тармақтың 1-тармақшасына сәйкес 1,5 есеге арттырылуы тиіс. Жыныстардың беріктігін, топтардың арасындағы бәсеңдету интервалын (осы Қосымшаның 12-тармақтың 3-тармақшасын қара) және ауа температурасының жағымсыз жағдайын ескергенде (осы Қосымшаның 12-тармақтың 5-тармақшасы)

14. Екпінді ауа толқыны әсері бойынша адамға қауіпсіз қашықтықты анықтау:

сыртқы зарядтың екпінді ауа толқынының адамға әсерінен қауіпсіз қашықтық (м) келесі формуламен анықталады

мұндағы Q – ЖЗ сыртқы зарядының салмағы, кг.

(18) формуласы, жұмысты орындау шарты бойынша жарылысты жүргізу персоналына жарылыс орнына ең жақын қашықтыққа жақындауға рұқсат етілген жағдайда ғана қолданылады. Басқа барлық жағдайларда формула бойынша есептелген қашықтық 2 - 3 есеге арттырылады.

Жертөлелер қарастырылған жағдайда (18) формула бойынша есептелген қашықтық 1,5 еседен кем болмайтын шамаға қысқартылады.

4-тарау. Детонация беру бойынша қауіпсіз қашықтықты анықтау

15. Жарылыс материалдары бар, жер бетіндегі бір объектідегі жарылыстың – активті зарядтың, осындай басқа объектіге- пассивті зарядқа детонацияланып берілуіне жол бермейтін rд қашықтығы келесі формуламен анықталады

онда, rд - активті заряд орталығынан пассивті заряд бетіне дейінгі қауіпсіз қашықтық, м;

Kд - зарядтың жарылыс материалдары мен жарылыс шарттарына тәуелді болатын кэффициент (осы Қосымшаның 4-кестені қараңыз);

Q - активті заряд ЖЗ салмағы, кг;

b - пассив зарядтың ең кіші сызықтық мөлшері (штабельдің ені), м.

16. Осы Қосымшаның 4-кестесі бойынша Kд коэффициентін анықтаған кезде датонация берілудің қауіпсіз қашықтығын есептеу үшін теңестірілетіндер:

қоршалған сақтау орындары (объектілер) - өз биіктігінің бойымен қайраңға енгізілген зарядтарға;

қоршалмаған, ЖМ сақтау орындары мен орынжайларының бетінде орналасқандар – ашық зарядтарға.

17. (19) формуласы бойынша әр объектіні кезекпен белсенді заряд ретінде ескере отырып, екі объектінің (сақтау орындарының) арасындағы қауіпсіз қашықтық анықталады. Объектілер арасындағы қауіпсіз қашықтық ретінде есептелгендердің ішіндегі ең үлкен шама алынады.

Жарылыс материалдарын бір ось бойымен, ұзынша келген нысандағы сақтау орындарында орналастырған кезде, олардың арасындағы қауіпсіз қашықтық, барлық жағдайларда, үлкенірек сақтау орнының (ені бойынша) екі еселенген шамасынан кем болмайтындай етіп алынады.

Сақтау орындарының (орынжайлардың) қай жағдайда болмасын орналасуы кезіндегі қауіпсіз қашықтық, өрт қауіпсіздігі ережелерінде анықталған алшақтықтан кем болмауы тиіс.

Егер қойманы жобалау кезінде объектілер (сақтау орындары) (19) формуламен анықталған шамадан кем ара қашықтықта орналасса, мұндай қойма үшін қауіпсіз қашықтық қоймадағы ЖМ запастарының қосындысына қарай анықталады.

Сыйымдылығы жағынан негізгі сақтау орнынан кем болатын қауіптілігі жоғары объектілерді (ЫҚ сақтау орындары, қораптау пункттері, ЖЗ бар бункерлер және т.б.) жарылыс материалдарының әрбір сақтау орнынан орналастырған кезде, олардың жарылысы сақтау орындарында детонация болдырмайтындай болуы тиіс. Бұл қашықтық (19) формуламен анықталады да, блесенді заряд ретінде қауіптілігі жоғары объектілердегі ЖМ алынады.

18. Детонация берілудің қауіпсіз қашықтығын 5 кесте арқылы да табуға болады.

19. Егер пассив заряд әртүрлі ЖМ тұратын болса (мысалы, аммонит пен тротил), қауіпсіз қашықтықты есептеу кезінде Kд коэффициентінің шамасы детонациялануға неғұрлым сезгіш болатын ЖМ үшін (заряд құрамына кіретін) алынады.

20. 1 м детонациялану желісін сақтау кезінде ол 10 детонаторға теңестіріледі.

4 кесте

Детонация беру бойынша қауіпсіз қашықтықты есептеуге арналған Kд коэффициентінің шамасы

ЖМ	Орналасу орны	Нитроэфирсіз, аммиак селитрасы негізіндегі ЖЗ және 40 % нитроэфирден тұратын ЖЗ		40 % және одан жоғары нитроэфирден тұратын ЖЗ		Тротил		Детонаторлар
ЖМ	Орналасу орны	О	У	О	У	О	У	О	У
Белсенді заряд		Пассивті заряд
40% нитроэфирден тұратын аммиак селитрасы негізіндегі ЖЗ	Ашық	0,8	0,5	1,1	0,8	1,3	1	0,8	0,5
40% нитроэфирден тұратын аммиак селитрасы негізіндегі ЖЗ	Тереңдетілген	0,5	0,3	0,8	0,5	1	0,6	0,5	0,3
40% және одан жоғары нитроэфирден тұратын ЖЗ	Ашық	1,6	1	2,3	1,6	2,5	2	1,6	1
40% және одан жоғары нитроэфирден тұратын ЖЗ	Тереңдетілген	1	0,6	1,6	1	2	1,3	1	0,6
Тротил	Ашық	1,3	1	1,6	1,3	1,9	1,4	1,3	1
Тротил	Тереңдетілген	1	0,6	1,3	0,9	1,4	0,8	1	0,7
Детонаторлар	Ашық	0,4	0,25	0,75	0,5	0,7	0,6	0,4	0,25
Детонаторлар	Тереңдетілген	0,25	0,2	0,5	0,4	0,6	0,4	0,25	0,2

Ескертпе: Т - тереңдетілген заряд; А – ашық заряд.

5-кесте

ЖМ қоймалары арасындағы детонация берудің рұқсат етілетін арақашықтықтар шамалары (rд)

Есептеу (19) формуласы бойынша b=1,6 м жағдайы үшін жасалған

Белсенді заряд	Kд	Пассивті заряд	Сақтау орнының сыйымдылығы (ЖМ салмағы), т үшін детонация берілу кезіндегі қауіпсіз арақашықтық (м)
Белсенді заряд	Kд	Пассивті заряд	10	25	60	120	240	420
40 % құрамы нитроэфирден тұратын аммиак селитрасы негізіндегі ЖЗ		40 % құрамы нитроэфирден тұратын аммиак селитрасы негізіндегі ЖЗ
Ашық	0,8	Ашық	20	27	36	45	56	68
Сол сияқты	0,5	Тереңдетілген	12	17	22	28	35	43
Тереңдетілген	0,5	Ашық	12	17	22	28	35	43
Сол сияқты	0,3	Тереңдетілген	7	10	14	17	21	26
40 % дейінгі құрамы нитроэфирден тұратын аммиак селитрасы негізіндегі ЖЗ		Тротил
Ашық	1,3	Ашық	32	43	58	73	91	110
Сол сияқты	1	Тереңдетілген	25	33	44	56	70	85
Тереңдетілген	1	Ашық	25	33	44	56	70	85
Сол сияқты	0,6	Тереңдетілген	15	20	27	34	42	51
Тротил		40 % дейінгі құрамы нитроэфирден тұратын аммиак селитрасы негізіндегі ЖЗ
Ашық	1,3	Ашық	32	43	58	73	91	110
Сол сияқты	1	Тереңдетілген	25	33	44	56	70	85
Тереңдетілген	1	Ашық	25	33	44	56	70	85
Сол сияқты	0,6	Тереңдетілген	15	20	27	34	42	51
Тротил		Тротил
Ашық	1,9	Ашық	46	63	84	106	133	160
Сол сияқты	1,4	Тереңдетілген	34	46	62	78	98	118
Тереңдетілген	1,4	Ашық	34	46	62	78	98	118
Сол сияқты	0,8	Тереңдетілген	20	27	36	45	56	68

21. Детонация беру кезіндегі қауіпсіз арақашықтықты есептеудің мысалы:

1) біреуі 120 т тротилге арналған, қоршаулы, екіншісі – қоршалмаған, 240 т гранулитке арналған, екі сақтау орнының аралығындағы детонация берілудің rд қауіпсіз қашықтығы анықталады.

Гранулит сақтау орны үшін қоршауы бар тротил сақтау орнына детонация берілуі бойынша 4-кестесіне сәйкес Kд = 1 табылады. Осыған ұқсас, тротилден гранулитке детонация берілу кезінде Kд = 1, b = 1,6 м.

Сақтау орындарында әртүрлі ЖЗ орналасуына байланысты, rд шамасын анықтау әр сақтау орны үшін бөлек табылады да, rд шамасының ең үлкен мәні алынады. Бірақ, қарастырылып отырған, екі сақтау орны үшін Kд мәні өзара тең жағдайда, бұл шартты орындамай, белсенді заряд ретінде аумағы үлкенірек сақтау орнын алуға болады.

2) ЖМ қоймасының аумағында 120 т тротилді ашық сақтау орны мен 500000 электродетонаторға (капсюль-детонатор) арналған ашық сақтау орны орналасқан. Детонация берілу кезінде сақтау орындарының арасындағы қауіпсіз rд арақашықтықты анықтау керек.

Электродетонаторлар құрамындағы ЖЗ салмағын (кг) анықтау қажет

онда, q = 0,0015 кг – бір ЭД-дегі ЖЗ салмағы,

n – ЭД саны.

Осы Қосымшаның 17-тармағына сәйкес белсенді заряд ретінде электр детонаторларды сақтау орнын аламыз. Осы Қосымшаның 4-кестесі бойынша детонаторлардың ашық зарядынан тротилдің ашық зарядына детонация берілу шарты кезіндегі Kд = 0,7 шамасы табылады; b = 1,6 м.

Өртке қарсы алшақтық пен сақтау орындарының орналасуын ескермегендегі детонация берілудің қауіпсіз қашықтығы

3) ашық түрдегі қолданыстағы 420 т граммонит сақтау орны мен 40 т тротил үшін жобаланған қоршаулы сақтау орнына детонация берілудің rд қауіпсіз қашықтығын анықтау керек.

Қойманың аумағында тротил сақтау орнын граммонит сақтау орнынан 45 м әрі емес қашықтықта орналастыруға мүмкіндік бар.

Белсенді заряд ретінде 420 т граммонит сақтау орнын алып және 4 кестесі бойынша Kд = 1 шамасын анықтай отырып, b = 1,6 м кезіндегі детонация берілудің қауіпсіз қашықтығын анықтаймыз:

Егер белсенді заряд ретінде 40 т тротилді сақтау орнын алсақ, (Kд = 1; b = 1,6), онда

Осы қосымшаның 17-тармағына сәйкес, тротилді сақтау орнын граммонитті сақтау орнынан 39 м қашықтықта орналастыру үшін, екпінді ауа толқыны әсері мен жарылыстың сейсмикалық әсерінің қауіпсіз қашықтығы, қоймадағы ЖМ запасының қосындысына қарай, қайта есептелуі міндетті.

5-тарау. Шығарынды зарядтарды жару кезінде улы газдардың әсері бойынша қауіпсіз арақашықтықты анықтау

22. Жалпы салмағы 200 т асатын шашыраңқы зарядтарды бір мезетте жарған кезде жарылыстың газ қауіптілігі ескеріліп, rг қауіпсіз қашықтығы анықталады. Бұл шаманың сыртындағы улы газдардың құрамы (шартты көміртегі тотығына қайта есептегенде) шекті рұқсат етілетін шамадан артпауы керек.

23. Улы газдардың әсерінен қауіпсіз rг (м) арақашықтығы желдің болмауы немесе жел бағытына перпендикуляр бағытта болған жағдайында шығарындыға зарядтарды жарған кезінде келесі формуламен анықталады

онда, Q – жарылатын зарядтардың қосынды салмағы, т.

Желдің таралуына қарсы бағыттағы газқауіпті аумақтың радиусы rг теңестіріліп алынады. Жел бағытына сәйкес болатын газқауіпті аумақтың радиусы rг1 келесі формуламен анықталады

онда, Vв - жарылыс алдындағы желдің жылдамдығы, м/с.

24. Улы газдардың әсері бойынша қауіпсіз қашықтықты анықтау үлгілері:

жалпы салмағы Q = 1000 т болатын шашыраңқы камералық зарядтар сериясының жарылысы кезіндегі улы газдардың әсерінен қауіпсіз қашықтықты анықтау керек.

Жарылыс алдындағы желдің жылдамдығы Vв = 3 м/с.

Жел бағытына перпендикуляр бағыттағы rг шамасы (20) формуламен анықталады:

Жел бағытына қарсы бағыттағы газқауіпті аумақтың радиусы rг = 1600 м теңестіріліп алынады.

Жел бағытындағы қауіпсіз қашықтық (21) формула бойынша есептеледі:

Ескертпе: жарылыс жұмыстарын күрделі жағдайларда, оның ішінде, осы Қағидалармен көзделмеген жайдайларда жүргізген кезде жарылыс жүргізетін ұйымдар қауіпсіз қашықтықтарды арнайы мамандандырылған аттестатталған ұйымдарды қатыстыру арқылы (қажеттілігіне қарай) анықтайды.

Қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
12-қосымша

Ескерту. 12-қосымашаның жоғарғы оң жақ бұрышы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

үлгі

Жарылыс жұмыстары кезінде істен шығушылықтарды тіркеу журналы

Реттік №	Жарылыс күні, ауысымы	Жарылыс орнының атауы	Барлық зарядтар, дана	Жарылыс нәтижесі		Істен шыққанды анықтаған жарушының қолы	Істен шығу жойылды	Күні, ауысымы	Істен шығуларды жоюды жүргізген жарушының қолы	Істен шығуды жоюды басшылық еткен бақылаушы адамның қолы
Реттік №	Жарылыс күні, ауысымы	Жарылыс орнының атауы	Барлық зарядтар, дана	Жарылған зарядтар	Жарылмау саны	Істен шыққанды анықтаған жарушының қолы	Істен шығу жойылды	Күні, ауысымы	Істен шығуларды жоюды жүргізген жарушының қолы	Істен шығуды жоюды басшылық еткен бақылаушы адамның қолы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Қауіпті өндірістік объектілер
үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті
қамтамасыз ету қағидаларына
13-қосымша

Ескерту. 13-қосымашаның жоғарғы оң жақ бұрышы жаңа редакцияда – ҚР Инвестициялар және даму министрінің 20.10.2017 № 719 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік жиырма бір күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

үлгі

Бақылау (қабылдау) сынамалардың актісі

Комиссия (жұмыс тобы) құрамында:

Төраға ______________________________________________________________

лауазымы, ұйым, аты-жөні

және комиссия мүшелері:

1___________________________________________________________________

лауазымы, ұйым, аты-жөні

2___________________________________________________________________

3___________________________________________________________________,

бұйрық (өкім) бойынша тағайындалған _________________________________

_____________________________________________________________________

ұйым атауы

№ ________ "___"_____________, бақылау (қабылдау) сынамаларын жүргізді

_____________________________________________________________________

атауы, сондай-ақ өнімнің (бұйымның) шифрі

_____________________________________________________________________

немесе шартты белгісі

_____________________________________________________________________

сынама бағдарламасы мен әдістемесіне сәйкес ___________________

_____________________________________________________________________

құжат атауы мен белгісі

__________________ дан _____________________________ дейінгі кезеңге

Бақылау (қабылдау) сынамалары нәтижелерінде комиссия мыналарды белгіледі:

1-бөлім Өнім құрамы мен жиынтығының техникалық құжаттамаға сәйкестігін тексеру нәтижелері.

2-бөлім Өнімді сынама бағдарламалары мен әдістемелеріне сәйкес сынау деректері мен нәтижелері.

3-бөлім Сынама нәтижелері бойынша өнім сапасының көрсеткіштерін жалпы бағалау (артықшылықтар, кемшіліктер).

4-бөлім Қосымша деректер, соның ішінде байлауды сынау нәтижелері.

Бақылау (қабылдау) сынамалары нәтижелерінде комиссия ұсынылған өнімді _____________________________________________________________________

бақылау (қабылдау) сынауларына төзімді (төзімсіз) және өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес деп есептейді.

Ұсынылады

_____________________________________________________________________

қабылдау сынамаларын жүргізуге рұқсат беру туралы

_____________________________________________________________________

ЖМ өндіруге және тікелей пайдалануға, толықтыруға,

_____________________________________________________________________

техникалық құжаттаманы қолдану, пысықтау, нақтылау туралы ұсынымдар

Комииссия төрағасы _________________________________

қолы, аты-жөні

Комиссия мүшелері __________________________________

қолы, аты-жөні

Сноска. Заголовок - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с подпунктом 94-19) пункта 16 Положения о Министерстве по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 701, ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 14.07.2023 № 382 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые Правила обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих взрывные работы и работы со взрывчатыми материалами промышленного назначения.

2. Комитету индустриального развития и промышленной безопасности Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан (Ержанову А.К.) обеспечить:

1) в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан, направление копии на официальное опубликование в средствах массовой информации и информационно-правовой системе "Әділет" республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан";

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан и на интранет-портале государственных органов;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) пункта 2 настоящего приказа.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на

вице-министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан Рау А.П.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр
по инвестициям и развитию
Республики Казахстан	А. Исекешев

"СОГЛАСОВАН":

Министр национальной экономики

Республики Казахстан

____________ Е. Досаев

14 января 2015 года

"СОГЛАСОВАН":

Министр энергетики

Республики Казахстан

____________ В. Школьник

13 января 2015 года

"СОГЛАСОВАН":

Министр внутренних дел

Республики Казахстан

____________ К. Касымов

9 января 2015 года

Утверждены
приказом Министра
по инвестициям и развитию
Республики Казахстан
от 30 декабря 2014 года № 343

Правила обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих взрывные работы и работы со взрывчатыми материалами промышленного назначения

Глава 1. Основные положения

Сноска. Заголовок главы 1 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Настоящие Правила определяют порядок обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих взрывные работы и работы со взрывчатыми материалами промышленного назначения.

Для производств, применяющих промышленные взрывчатые материалы, организацией разрабатываются технологические регламенты по обеспечению безопасного применения взрывчатых материалов с учетом местных условий, положение о производственном контроле и план ликвидации аварий.

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
2. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Взрывчатые материалы (далее – ВМ) подвергаются испытаниям потребителем в целях определения безопасности при хранении и применении в соответствии с показателями технической документации:

1) при поступлении от изготовителя (входной контроль);

2) при возникновении сомнений в доброкачественности (по внешнему осмотру или при неудовлетворительных результатах взрывных работ (неполные взрывы, отказы);

3) до истечения гарантийного срока хранения.

Испытания проводятся согласно нормативно-технической документации изготовителей на соответствующие ВМ.

Результаты испытаний оформляются актом с последующей записью в Журнале учета испытаний ВМ согласно приложению 1 настоящих Правил.

Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Не допускается применять и хранить ВМ с истекшим гарантийным сроком хранения без испытаний, предусмотренных технической документацией разработчика или завода-изготовителя.

В случаях, когда ВМ поступают в организацию непосредственно от изготовителей, при наличии сертификатов и с базисных складов на расходные (базисные) в исправной таре (по наружному осмотру) испытания при приемке не требуются.

Сноска. Пункт 4 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5. Изготовление взрывчатых веществ (далее – ВВ) в организациях потребителях, подготовка ВВ к механизированному заряжанию проводится в соответствии с технологическим регламентом.

Сноска. Пункт 5 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

6. Все промышленные ВВ и изделия на их основе относятся к 1 классу опасности и разделяются на группы совместимости приложения 2 настоящих Правил (приложение № 3 к техническому регламенту Таможенного союза ТР ТС 028/2012 "О безопасности взрывчатых веществ и изделий на их основе", принятому Решением Совета Евразийской экономической комиссии от 20 июля 2012 года № 57 (далее – ТР ТС 028/2012)), подклассы (приложение № 2 к ТР ТС 028/2012) и классифицируются по условиям применения (приложение № 1 к ТР ТС 028/2012).

Сноска. Пункт 6 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
7. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

8. ВМ различных групп совместимости хранятся и перевозятся раздельно.

9. Допускается совместное хранение:

1) дымных (группа совместимости D) и бездымных (группа совместимости C) порохов в соответствии с требованиями к наиболее чувствительным из них;

2) огнепроводного шнура, средств зажигания его и порохов, сигнальных и пороховых патронов и сигнальных ракет (группа совместимости G) с ВМ групп совместимости B, C и D;

3) детонирующего шнура и детонирующей ленты (группа совместимости D) с капсюль-детонаторами, электродетонаторами и пиротехническими реле (группа совместимости B).

10. Допускается совместная перевозка ВМ групп В, C, D, E, G, N и S при соблюдении условий, указанных в разделе 3 настоящих Правил, и при выполнении следующих требований:

1) ВМ одной группы совместимости, но разных подклассов допускается перевозить совместно при условии применения к ним мер безопасности как к ВМ, имеющим подкласс 1.1 согласно приложению 2 к ТР ТС 028/2012;

2) ВМ групп совместимости С, D и Е допускается перевозить совместно при выполнении требований, установленных для подкласса с меньшим номером отнесенного к группе совместимости Е (если перевозится груз этой группы) или С (при отсутствии ВМ группы Е).

Сноска. Пункт 10 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11. ВМ группы совместимости N не перевозятся с ВМ других групп совместимости, кроме S. Если ВМ группы совместимости N перевозятся с ВМ групп совместимости С, D и Е, то все они рассматриваются как имеющие группу совместимости D.

12. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
13. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

14. Ящики (коробки) и контейнеры с ВМ, мешки (пакеты) с ВВ пломбируются (прошиваются, проклеиваются) изготовителем способами, обеспечивающими возможность визуального обнаружения вскрытия упаковки.

15. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

16. Не допускается ближе 100 метров от места нахождения ВМ применять открытый огонь, курить, иметь при себе огнестрельное оружие, зажигательные и курительные принадлежности. Зажигательные принадлежности допускается иметь только взрывникам, а огнестрельное оружие - лицам охраны.

Сноска. Пункт 16 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

17. Работа с порохами в помещениях для их хранения проводится в обуви, не имеющей металлических частей на подошве и каблуках. Инструменты и другой металлический инвентарь изготавливаются из материалов, не дающих искр. Из стали могут изготовляться только отвертки.

18. Порошкообразные ВВ на основе аммиачной селитры в патронах и в мешках перед применением разминаются без нарушения целостности оболочки. Не допускается применять ВВ, увлажненные свыше норм, установленных стандартами (техническими условиями) и указанных в инструкциях (руководствах) по применению.

Сноска. Пункт 18 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

19. Слежавшиеся и не поддающиеся размятию порошкообразные ВВ, не содержащие гексогена или жидких нитроэфиров, измельчаются в соответствии с требованиями настоящих Правил, после чего они используются только в шахтах (рудниках), не опасных по газу или разрабатывающих пласты (рудные тела), не опасные по взрывам пыли, при работах на земной поверхности.

Содержащие гексоген или жидкие нитроэфиры слежавшиеся порошкообразные ВВ, используются без размятия или измельчения и только при взрывных работах на земной поверхности.

20. В шахтах, опасных по газу или разрабатывающих угольные пласты, опасные по взрывам пыли, не допускается использовать патронированные ВВ с нарушенной оболочкой.

Сноска. Пункт 20 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

21. Область применения ВВ, прошедших сушку или измельчение, определяется руководствами изготовителя по их применению.

22. При производстве взрывных работ обеспечивается безопасность персонала, предупреждение отравлений пылью ВВ и ядовитыми продуктами взрывов, осуществляется комплекс мер, исключающих возможность взрыва пыли ВВ. Мероприятия утверждаются техническим руководителем организации.

23. Взрывные работы выполняются взрывниками под руководством лица, назначенного приказом по организации, ведущей взрывные работы (руководителя взрывных работ), по письменным нарядам-заданиям на выполнение работ с ознакомлением с ними под подпись и соответствующим наряд-путевкам по форме согласно приложению 3 настоящих Правил.

Допускается самостоятельное ведение взрывных работ взрывником при вторичном дроблении руды зарядами ВВ и ликвидации зависаний, по письменным нарядам-заданиям на выполнение работ с ознакомлением с ними под подпись и соответствующим наряд-путевкам по форме согласно приложению 3 настоящих Правил.

Без наряда допускается выполнять взрывные работы по ликвидации или предупреждению аварийных ситуаций.

Сноска. Пункт 23 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

24. При одновременной работе нескольких взрывников в пределах общей опасной зоны один из них назначается старшим. Свои распоряжения он подает голосом или сигналами, утвержденными приказом организации, ведущей взрывные работы.

Сноска. Пункт 24 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
25. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

26. Одежда лиц, непосредственно обращающихся с электродетонаторами, не допускает накопления зарядов статического электричества до опасных потенциалов.

27. Взрывником осматривается и тщательно очищается освободившаяся тара из-под ВМ, независимо от назначения, и убирается с заряжаемого блока (забоя) до монтажа взрывной сети.

27-1. Допуск лиц к работам, непосредственно связанным со взрывными работами и со ВМ (руководитель взрывных работ, взрывник, мастер-взрывник, водитель, заведующий складом, лаборант, раздатчик и работники привлекаемые к работам со ВМ) осуществляется после их ежегодной проверки по специальным учетам территориальных органов:

1) внутренних дел по линии борьбы с экстремизмом, терроризмом или организованной преступностью;

2) по правовой статистике и специальным учетам Генеральной прокуратуры лиц, имеющих непогашенную и (или) не снятую в установленном законодательством порядке судимость за совершение умышленного преступления, освобожденных от уголовной ответственности по нереабилитирующим основаниям, предусмотренным Уголовным Кодексом Республики Казахстан;

3) здравоохранения по медицинским учетам (нарко- и психоневрологических диспансеров).

Сноска. Правила дополнены пунктом 27-1 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

27-2. Для согласования допуска лиц, к работам связанных со взрывными работами и со ВМ, организации представляют в территориальный орган внутренних дел, по правовой статистике и специальным учетам Генеральной прокуратуры, следующие документы:

1) список лиц с указанием фамилии, имени, отчества (при его наличии), даты и места рождения, места жительства;

2) медицинские справки, свидетельствующие о пригодности лица к указанному виду работы (нарко- и психоневрологических диспансеров).

Список лиц, допускаемых к работам связанных со взрывными работами и со ВМ, согласовывается с начальником территориального органа внутренних дел, по правовой статистики и специальным учетам Генеральной прокуратуры, руководителем организации здравоохранения (нарко - и психоневрологических диспансеров) или их заместителями.

Сноска. Правила дополнены пунктом 27-2 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

27-3. Органы внутренних дел, по правовой статистике и специальным учетам Генеральной прокуратуры отказывают организациям в допуске лиц к работам со взрывными работами и со ВМ в случаях:

1) непредставления медицинской справки об отсутствии противопоказаний, связанных с психическим заболеванием, алкоголизмом или наркоманией;

2) наличия непогашенной или неснятой в установленном законодательством Республики Казахстан порядке судимости за совершение умышленного преступления либо по линии борьбы с экстремизмом, терроризмом или организованной преступностью;

3) отсутствия постоянного места жительства;

4) не достижения лицом восемнадцатилетнего возраста.

Не прохождение ежегодной проверки, проводимой территориальными органами по правовой статистике и специальным учетам Генеральной прокуратуры, внутренних дел и организацией здравоохранения, или отрицательный результат такой проверки является основанием для организации (предприятия) не допускать таких лиц, непосредственно связанных со взрывными работами и со ВМ.

Сноска. Правила дополнены пунктом 27-3 в соответствии с приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Порядок подготовки персонала для взрывных работ

Сноска. Заголовок главы 2 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

28. К руководству взрывными работами допускаются лица, имеющие законченное высшее или среднее горнотехническое образование либо окончившие специальные курсы, дающие право на руководство взрывными работами, получившие Единую книжку взрывника (мастера-взрывника) по форме, приведенной в приложении 4 настоящих Правил.

29. Руководителем взрывных работ на подземных работах назначаются горные инженеры со стажем работы в подземных условиях не менее одного года, горные техники - не менее двух лет.

30. Взрывные работы выполняются взрывниками, мастерами-взрывниками, имеющими допуск к работам, непосредственно связанным со взрывными работами и с ВМ и Единую книжку взрывника, мастера-взрывника (далее – Единая книжка) по форме, согласно приложению 4 настоящих Правил и назначенными руководителем организации (предприятия).

Единая книжка, выданная в другом государстве Содружества независимых государств, подлежит замене после сдачи экзаменов в установленном порядке.

Устанавливаются следующие виды взрывных работ:

1) общие взрывные работы:

взрывные работы в подземных выработках и на поверхности угольных шахт, опасных по газу, или разрабатывающих пласты, опасные по взрывам пыли;

взрывные работы в подземных выработках и на поверхности угольных шахт, не опасных по газу, или разрабатывающих пласты, не опасные по взрывам пыли;

взрывные работы в подземных выработках и на поверхности рудников (объектов горнорудной и нерудной промышленности), опасных по газу или пыли;

взрывные работы в подземных выработках и на поверхности рудников (объектов горнорудной и нерудной промышленности), не опасных по газу или пыли;

взрывные работы на открытых горных разработках;

взрывные работы при сейсморазведке;

взрывные работы при прострелочно-взрывных и работах в нефтяных, газовых, водяных и других скважинах;

2) специальные взрывные работы (с указанием вида), в том числе:

рыхление мерзлых грунтов, на болотах, взрывание льда, подводные взрывные работы;

разрушение горячих массивов;

обработка материалов (резка, сварка, упрочнение и другие) энергией взрыва;

валка зданий, сооружений и дробление фундаментов;

корчевка пней, валка леса, рыхление смерзшихся дров и балансов,

ликвидация заторов при лесосплаве, борьба с лесными пожарами;

в подземных выработках и на поверхности нефтяных шахт;

при проведении тоннелей и строительстве метрополитена;

при проведении горно-разведочных выработок;

связанные с использованием взрывчатых материалов в научных и учебных целях.

Один экземпляр протокола приема экзаменов передается территориальному подразделению уполномоченного органа в области промышленной безопасности, что является основанием для оформления организацией Единой книжки и его регистрации.

Единая книжка подписывается председателем квалификационной комиссии, представителем предприятия учебной организации. Их подписи заверяются печатью территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

При переводе в другую организацию взрывник сохраняет право на производство вида взрывных работ, указанного в Единой книжке. При этом его допуск к работе осуществляется согласно разделу 2 настоящих Правил.

Единая книжка изымается у лица, допустившего нарушение, если он допустил нарушение установленного порядка хранения, транспортирования, использования или учета ВМ, которое привело или могло привести к несчастному случаю, утрате ВМ или аварии, на основании предписания, выданного территориальным органом в области промышленной безопасности и (или) приказа руководителя организации.

Лицо, у которого изъята Единая книжка, не допускается к сдаче квалификационного экзамена в течение 3 месяцев со дня изъятия (приказа руководителя организации). По истечении этого срока лицо, у которого изъята Единая книжка, допускается к повторному обучению и сдаче экзаменов в соответствии с требованиями настоящих Правил.

Изъятые Единые книжки вместе с приказом руководителя организации, в течение 5 рабочих дней после подписания приказа, официальным письмом направляются в территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности для уничтожения.

Территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности в течение суток после получения сообщения об изъятии Единой книжки, направляет приказ руководителя организации об изъятии Единой книжки, в остальные территориальные подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

Дубликаты утерянных или пришедших в негодность Единых книжек выдаются по сведениям, имеющимся в протоколе о сдачи экзаменов.

Дубликаты изъятых Единых книжек не выдаются.

Уничтожение Единых книжек проводится комиссией территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности с оформлением акта (в произвольной форме).

В Единые книжки вносятся записи обо всех стажировках взрывников.

В шахтах, опасных по газу или разрабатывающих пласты (рудные тела), опасные по взрывам пыли, к производству взрывных работ допускаются мастера-взрывники.

К взрыванию горячих массивов допускаются взрывники, имеющие стаж взрывных работ не менее двух лет.

Сноска. Пункт 30 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

31. В помощь взрывнику допускается назначать проинструктированных помощников, выполняющих под руководством и контролем взрывника работы, не связанные с обращением со средствами инициирования и патронами-боевиками.

32. К обучению по профессии взрывника и мастера-взрывника допускаются лица мужского пола, имеющие медицинское заключение, среднее образование, возраст и стаж работы:

1) в угольных шахтах, опасных по газу или разрабатывающих пласты, опасные по взрыву пыли, - не моложе 22 лет и стаж на подземных работах не менее двух лет;

2) на других взрывных работах - не моложе 20 лет и стаж работы не менее одного года по специальности.

Профессиональная подготовка взрывников проводится с отрывом от производства.

Лица, состоящие на учетах органов внутренних дел и (или) национальной безопасности по линии борьбы с экстремизмом, терроризмом или организованной преступностью, медицинских учетах организаций здравоохранения (нарко - и психоневрологических диспансеров), а также имеющих непогашенную и (или) не снятую в установленном законодательством порядке судимость за совершение умышленного преступления, освобожденных от уголовной ответственности по нереабилитирующим основаниям, предусмотренным Уголовным Кодексом Республики Казахстан, выявленные по результатам запроса организаций, не допускаются к обучению по профессии взрывника и мастера-взрывника и сдаче квалификационного экзамена на получение Единой книжки взрывника.

Сноска. Пункт 32 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

33. Квалификация взрывник (мастер-взрывник) присваивается лицам, прошедшим обучение в учебном центре опасного производственного объекта или специализированных образовательных учреждениях по соответствующей программе, сдавшим экзамены и получившим Единую книжку взрывника (мастера - взрывника).

Взрывник допускается к самостоятельному производству взрывных работ, в том числе после обучения на новый вид взрывных работ, после стажировки на предприятии в течение одного месяца под руководством опытного взрывника.

Сноска. Пункт 33 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
34. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

35. К механизированному заряжанию допускаются взрывники (мастера-взрывники), прошедшие обучение в учебном центре опасного производственного объекта или специализированных образовательных учреждениях способам механизированного заряжания и безопасной эксплуатации зарядных устройств и машин.

Сноска. Пункт 35 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
36. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

37. После перерыва в работе свыше одного года взрывники допускаются к самостоятельному выполнению взрывных работ после сдачи экзамена и стажировки на предприятии в течение десяти рабочих дней.

Сноска. Пункт 37 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

38. Заведующими складами ВМ и механизированных пунктов подготовки ВВ назначаются лица, имеющие право руководства взрывными работами или окончившие вузы (техникумы) по специальности технология изготовления и исследований ВВ, взрывники, прошедшие обучение по программе подготовки заведующих складами ВМ, сдавшие экзамен и получившие удостоверение-допуск по форме согласно приложению 5 настоящих Правил.

39. К хранению, учету, выдаче ВМ из зарядных мастерских, кратковременных расходных складов геофизических организаций допускаются взрывники, имеющие стаж работы не менее года, прошедшие обучение по программе подготовки заведующих складами ВМ, сдавшие экзамен и получившие удостоверение-допуск по форме согласно приложению 5 настоящих Правил (далее – удостоверение).

На передвижных складах ВМ функции заведующего складом допускается возлагать на лицо охраны, водителя автомобиля, других лиц, имеющих среднее образование, прошедших обучение по программе для заведующих передвижными складами ВМ, сдавших экзамен, получивших удостоверение.

Заведующие складами ВМ и зарядными мастерскими не допускаются к выполнению взрывных работ.

Взрывники, проводящие взрывные работы, не допускаются к выполнению функций заведующих складами ВМ, зарядных мастерских.

Сноска. Пункт 39 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

40. Раздатчиками ВМ на складах допускается назначать лиц, прошедших обучение по программе подготовки заведующих складами ВМ, сдавших экзамен, после стажировки в течение десяти рабочих дней.

Раздатчиками допускается назначать взрывников, прошедших стажировку в течение пяти рабочих дней.

41. Лаборантами складов ВМ назначаются лица, прошедшие подготовку по программе "лаборант склада ВМ", сдавшие экзамен и получившие удостоверение.

42. К подготовке ВМ на механизированных пунктах допускаются лица, прошедшие обучение, сдавшие экзамен и получивших удостоверение. К самостоятельной работе такие лица допускаются после стажировки в течение десяти рабочих дней.

43. В организациях, использующих взрывчатые материалы в научно-исследовательских, экспериментальных и учебных целях, к работам с ВМ допускаются научные сотрудники, преподаватели и лаборанты, имеющие Единую книжку взрывника (мастера-взрывника) и прошедшие стажировку в течение десяти рабочих дней.

Глава 3. Порядок доставки ВМ к местам работ

Сноска. Заголовок главы 3 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

44. При перевозке ВМ их погрузка и выгрузка выполняется на складе взрывчатых материалов или погрузочно-разгрузочной площадке, охраняемой вооруженной охраной, под наблюдением лица, допущенного к руководству или производству взрывных работ. На площадку не допускаются лица, не имеющие отношения к погрузке (выгрузке) ВМ.

Сноска. Пункт 44 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

45. Загрузка транспортного средства ВМ осуществляется согласно схемам размещения и крепления груза, утвержденным главным инженером организации, при этом груз располагается симметрично относительно продольной оси кузова и равномерно (по массе) по всей площади. Груз, размещают равномерно и укрепляют так, чтобы исключить перемещение груза.

Работы выполняются под непосредственным руководством и контролем ответственного за погрузку лица.

Сноска. Пункт 45 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
46. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

47. Организация, ведущая работы со взрывчатыми материалами, обязана обеспечить контроль за количеством взрывчатых материалов при их приемке.

Сноска. Пункт 47 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

48. Требования к погрузочно-разгрузочной площадке:

1) ограждается колючей проволокой на расстоянии не менее 15 метров от места погрузки (выгрузки) транспортных средств. Высота ограды не менее 2 метров;

2) при наличии на площадке взрывчатых материалов освещается в темное время суток электрическим освещением. Рубильники располагаются на расстоянии не ближе 50 метров от места погрузки (выгрузки) ВМ;

3) обеспечивается необходимыми противопожарными средствами согласно норм положенности, установленными Правилами пожарной безопасности, утвержденными приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 21 февраля 2022 года № 55 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 26867);

4) имеет телефонную связь с организацией, ведущей взрывные работы и работы с ВМ, железнодорожной станцией (пристанью, портом), органом внутренних дел и противопожарной службой. Телефон устанавливается в караульном помещении, расположенном не далее 50 метров от места погрузки (выгрузки) ВМ.

5) охраняется на весь период проведения погрузочно-разгрузочных работ.

Погрузочно-разгрузочная площадка, за исключением площадок, расположенных на территории складов взрывчатых материалов, в околоствольных дворах шахт, рудников, штолен и надшахтных зданиях, оборудуется в соответствии с проектом.

Погрузочно-разгрузочная площадка принимается в эксплуатацию комиссией организации с участием представителей территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

Сноска. Пункт 48 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

49. Не допускается перевозить ВМ вместе с другими грузами в одном вагоне, грузовом помещении или на палубе судна, в одном авиасредстве, автомобиле, повозке и прочих транспортных средствах, за исключением случаев, оговоренных в настоящих Правилах.

50. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

51. В случае повреждения тары в пути или при разгрузке и перевозке ВМ перекладываются в исправные ящики (мешки). Перевозить ВМ в поврежденной таре не допускается.

Ящики (мешки), из которых на складе отбирались пробы ВМ для испытаний, перевозятся с пломбами склада. На таре указывается масса (количество) оставшихся ВМ.

52. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Порядок перевозки ВМ

53. Перевозка ВМ транспортными средствами, приемка ВМ осуществляется согласно технологического регламента.

54. ВМ допускается перевозить автотранспортным средством, предназначенным для перевозки ВМ, соответствующим требованиям Правил перевозки опасных грузов автомобильным транспортом и перечня опасных грузов, допускаемых к перевозке автотранспортными средствами на территории Республики Казахстан, утвержденными приказом исполняющего обязанности Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 17 апреля 2015 года № 460 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 11779) (далее - Правила перевозки опасных грузов автомобильным транспортом).

Перевозка ВМ осуществляется в сопровождении охраны вооруженного огнестрельным оружием.

Сноска. Пункт 54 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

55. Перевозка (доставка) ВМ по территории Республики Казахстан осуществляется на основании специального разрешения на перевозку опасного груза классов 1, 6 и 7 по форме, согласно приложению 1 Правил перевозки опасных грузов автомобильным транспортом. Не допускается отклоняться от маршрута, установленного специальным разрешением на перевозку опасного груза классов 1, 6 и 7.

Сноска. Пункт 55 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
56. Исключен приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

57. К участию в перевозке ВМ допускаются лица, прошедшие обучение и допущенные к сопровождению груза, их фамилия, имя, отчество и должность (профессия) указываются в путевом листе.

58. Не допускается перевозить детонаторы и дымный порох на прицепах.

59. К управлению транспортным средством, предназначенным для перевозки ВМ, допускаются водители, со свидетельством о допуске к перевозке опасного груза в соответствии с Правилами перевозки опасных грузов автомобильным транспортом.

Не допускается водителям и перевозчикам оставлять загруженные ВМ транспортные средства без разрешения сопровождающего лица.

В нагруженном ВМ транспортном средстве не допускается нахождение людей, не связанных с их транспортировкой.

Сноска. Пункт 59 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

60. Сопровождающее лицо во время движения нескольких транспортных средств с ВМ находится на переднем из них, а на последнем - лицо охраны.

      61. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      62. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      63. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      64. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      65. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      66. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      67. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      68. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      69. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      70. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. Порядок доставки ВМ к местам работ

71. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

72. ВВ и средства инициирования доставляют и перевозят раздельно в сумках, кассетах, заводской упаковке. Средства инициирования и боевики переносятся (кроме погрузочно-разгрузочных операций) только взрывниками.

Боевики с детонаторами переносятся в сумках с жесткими ячейками (кассетах, ящиках), покрытых внутри мягким материалом.

73. При совместной доставке средств инициирования и ВВ взрывник переносит не более 12 кг ВМ. Масса боевиков, переносимых взрывником, не более 10 кг.

При переноске в сумках ВВ без средств инициирования допускается норма до 24 кг.

Переноска ВВ в заводской упаковке осуществляется в пределах действующих норм переноски тяжестей.

74. Доставка ВМ со складов непосредственно к местам работ производится по разрешению технического руководителя.

Совместная перевозка ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов допускается при соблюдении следующих условий:

1) загрузки транспортного средства не более 2/3 его грузоподъемности;

2) размещения средств инициирования в передней части транспортного средства в плотно закрывающихся ящиках с внутренними мягкими прокладками со всех сторон;

3) разделения упаковок с ВВ и ящиков со средствами инициирования способами, исключающими соприкосновение между ними;

4) размещения порохов и перфораторных зарядов в заводской упаковке или в специальных ящиках и не ближе 0,5 метра от других ВМ;

5) закрепления ящиков и другой тары с ВМ, исключающего удары и трение их друг о друга.

Совместная доставка ВМ, за исключением групп совместимости В и F, на специализированных автомобилях допускается при их загрузке до полной грузоподъемности.

75. Доставка к местам работ взрывников и подносчиков вместе с выданными им ВМ допускается транспортом, предназначенным для этой цели.

76. Доставка ВМ в подземных условиях допускается всеми видами и средствами шахтного транспорта, оборудованными для этих целей и находящимися в исправном состоянии.

77. Не допускается транспортирование ВМ по стволу шахты во время спуска и подъема людей. При погрузке, разгрузке, перемещении ВМ по стволу шахты в околоствольном дворе и надшахтном здании около ствола допускается присутствие только взрывника, раздатчика, нагружающих и разгружающих ВМ рабочих, рукоятчика, стволового и лица, сопровождающего доставку ВМ.

78. Спуск-подъем ВМ по стволу шахты проводится после извещения диспетчером (дежурным по шахте) лица, обеспечивающего подъем.

Ящики и мешки с ВМ занимают не более 2/3 высоты этажа клети, но не выше высоты дверей клети.

При спуске в вагонетках ящики и мешки с ВМ не выступают выше бортов вагонеток, вагонетки закрепляются в клети.

Средства инициирования спускаются (поднимаются) отдельно от ВВ.

79. При спуске - подъеме взрывников с ВМ и подносчиков с ВВ по наклонным выработкам в людских вагонетках на каждом сиденье находится не более одного взрывника или подносчика.

80. Допускается одновременно спускаться или подниматься в одной клети нескольким взрывникам с сумками с ВМ и подносчикам с сумками с ВВ из расчета 1 квадратный метр (далее – м²) пола клети на одного человека. Каждому из указанных лиц допускается иметь при себе не более, указанного в пункте 73 настоящих Правил количества ВМ.

Спуск-подъем взрывников с ВМ и подносчиков с ВВ проводится вне очереди.

81. Транспортирование ВМ по подземным выработкам осуществляется со скоростью не более 5 метров в секунду (далее – м/с). Машинист включает в работу и останавливает подъемную машину или лебедку или электровоз плавно, без толчков.

82. Перевозка (доставка) ВМ в подземных выработках транспортными средствами проводится при соблюдении условий:

1) погрузочно-разгрузочные работы с ВМ допускается проводить в установленных местах;

2) при перевозке в одном железнодорожном составе ВВ и средства инициирования находятся в различных вагонетках, разделенных порожними вагонетками, при этом расстояние между вагонетками с ВВ и средствами инициирования, между этими вагонетками и электровозом не менее 3 метров.

В составе не допускаются вагонетки, загруженные другими грузами;

3) детонаторы и электродетонаторы перевозятся в транспортных средствах, футерованных внутри деревом и закрытых сплошной крышкой из несгораемых материалов. Ящики, сумки и кассеты со средствами инициирования перекладываются мягким материалом и размещаются по высоте в один ряд. Прочие ВМ допускается перевозить в обычных транспортных средствах, загружая их до бортов;

4) перевозка ВВ контактными электровозами проводится в вагонетках, закрытых сплошной крышкой из несгораемых материалов. Гранулированные ВВ допускается укрывать несгораемой тканью;

5) транспортные средства (составы) с ВМ спереди и сзади имеют световые опознавательные знаки, со значением которых ознакамливаются все работающие в шахте;

6) при перевозке ВМ по горным выработкам водители встречного транспорта и люди, проходящие по этим выработкам, останавливаются и пропускают транспортные средства с ВМ;

7) водители транспортных средств и лица, связанные с перевозкой (доставкой) ВМ, проходят инструктаж по безопасному производству работ до начала перевозки;

8) при транспортировании ВМ рельсовым транспортом, кроме машиниста электровоза, взрывника или раздатчика, рабочих, связанных с перевозкой ВМ, в поезде нахождение других лиц не допускается; сопровождающие лица находятся в людской вагонетке в конце поезда. Допускается сопровождение поезда пешком при условии, что его скорость не превышает скорости передвижения сопровождающих лиц;

9) транспортирование ВМ в оборудованных вагонетках, контейнерах, других емкостях, закрытых на замок и опломбированных - на складе ВМ, допускается без сопровождающих лиц;

10) допускается доставка ВВ (кроме содержащих гексоген и нитроэфиры) в ковшах погрузочно-доставочных машин от участковых пунктов хранения к местам взрывных работ при выполнении мероприятий, обеспечивающих безопасность перевозок.

Сноска. Пункт 82 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

83. Спуск-подъем ВМ при проходке шурфов, оборудованных ручными воротками и лебедками, выполняют с соблюдением следующих условий:

1) в забое не допускается присутствие лиц, не связанных с взрывными работами;

2) спуск-подъем ВМ осуществлять не менее чем двум лицам;

3) вороток или лебедка оборудованы храповыми устройствами или автоматически действующими тормозами, а прицепной крюк - предохранительным замком;

4) спуск-подъем ВВ проводится отдельно от средств инициирования.

84. Спуск - подъем ВМ с применением лебедок по восстающим выработкам (печам) осуществляется в соответствии с технологическим регламентом.

Глава 4. Порядок хранения, использования и учета ВМ

Сноска. Заголовок главы 4 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Порядок хранения ВМ

85. ВМ хранятся в предназначенных для этой цели помещениях и местах, оборудованных по проекту. Организация хранения ВМ исключает их утрату, а условия хранения - порчу.

Места хранения ВМ (кроме передвижных складов, ящиков и сейфов сменного хранения ВМ, размещаемых вблизи мест ведения взрывных работ) принимаются в эксплуатацию комиссией по оценке соответствия места хранения установленным требованиям настоящих Правил и проектной документации, в которую входят представители организации – владельца и территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности. Приемка оформляется актом.

Сноска. Пункт 85 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

86. На каждый постоянный, временный, кратковременный стационарные склады ВМ, на раздаточные камеры разрабатывается паспорт по форме, приведенной в приложении 6 настоящих Правил. Один экземпляр паспорта хранится на рабочем месте заведующего складом ВМ.

Сноска. Пункт 86 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

87. В научных и учебных организациях ВМ хранятся в предназначенных для этого сейфах. Не допускается совместное (в одном сейфе) хранение вновь изготовленных ВМ с ВВ или средствами инициирования, имеющими разрешение на постоянное применение. Предприятие, производящее маркировку электродетонаторов и капсюль-детонаторов в металлических гильзах ведет учет маркированных ВМ электродетонаторов и капсюль-детонаторов, и предоставляет потребителям данные о номерах изделий, направленных в их адрес.

88. Распакованные ящики, мешки, коробки и контейнеры с ВМ и ВВ в местах хранения закрываются крышками или завязываются. Разрешается ведение учета заводских номеров на изделиях с ВМ электронными приборами.

89. На складах ВМ хранилища с ВМ запираются на замки, пломбируются или опечатываются. В складах ВМ с круглосуточным дежурством раздатчиков пломбирование или опечатывание хранилищ не проводится.

90. При прекращении работ, связанных с использованием ВМ, на срок более шести месяцев оставшиеся ВМ вывозятся в постоянное место хранения ВМ.

91. Места хранения и выдачи ВВ и ВМ оснащаются весоизмерительным оборудованием и рулетками для взвешивания сыпучих ВВ и ВМ, измерения длины шнуров.

Параграф 2. Порядок приема, отпуска и учета ВМ

92. Доставленные на места хранения ВМ без промедления помещаются в хранилища, на площадки, приходуются на основании транспортных документов, наряд - накладной или наряд - путевки.

93. Учет прихода и расхода ВМ ведется на складах ВМ в Журнале учета прихода и расхода взрывчатых материалов, по форме, приведенной в приложении 7 настоящих Правил, и Журнале учета выдачи и возврата взрывчатых материалов, по форме, приведенной в приложении 8 настоящих Правил, на бумажных формах и в электронном формате.

Места хранения ВМ оснащаются техническими средствами, обеспечивающими возможность считывания цифрового или матричного кода с ВМ, а также программным обеспечением, позволяющим выполнять расшифровку и занесение в электронные формы учета ВМ идентификационных данных, содержащихся в маркировке.

94. Индивидуальные заводские номера изготовителей изделий с ВВ при выдаче взрывникам регистрируются в Журнале учета выдачи и возврата взрывчатых материалов.

Электродетонаторы и капсюль - детонаторы в металлических гильзах на средствах инициирования маркируются идентификационным цифровым или матричным кодом, наносимым методом лазерной маркировки.

Идентификационные данные шифруются в цифровом или матричном коде в следующем порядке:

первые две цифры обозначают номер изготовителя капсюль-детонатора;

третья цифра – обозначает последнюю цифру года изготовления капсюль-детонатора;

четвертая и пятая цифра – обозначают месяц изготовления капсюль-детонатора;

шестая и седьмая цифра – обозначают дату изготовления капсюль-детонатора;

восьмая цифра или буква – обозначает код оборудования, на котором был изготовлен (маркирован) капсюль-детонатор;

с девятой по тринадцатую обозначает номер изделия по порядку.

Идентификационные данные, зашифрованные в маркировке на изделиях, содержащих ВВ при выдаче взрывникам регистрируются в соответствующих разделах Журнала учета выдачи и возврата взрывчатых материалов.

Маркировка должны обеспечивать сохранность идентификационных данных на протяжении всего срока эксплуатации изделий, содержащих ВВ и возможность считывания идентификационных данных техническими средствами.

Номер изготовителя, код оборудования, на котором был маркирован капсюль-детонатор указываются в товаросопроводительных документах изготовителя.

В случае, если конструктивные размеры металлических гильз электродетонаторов и капсюль-детонаторов не позволяют нанести на них идентификационные цифровые или матричные коды методом лазерной маркировки или в результате нанесения такой маркировки увеличивается степень опасности электродетонаторов и капсюль-детонаторов при маркировке и последующем применении, нанесение идентификационного цифрового или матричного кода допускается производить на бирки (стикеры), которые надежно крепятся к средствам инициирования или на их корпуса.

Идентификационные цифровые или матричные коды, наносимые на электродетонаторы и капсюль-детонаторы в металлических гильзах, бирки (стикеры) и корпуса изделий, содержащих ВВ должны обеспечивать сохранность идентификационных данных на протяжении всего срока эксплуатации изделий, содержащих ВВ и возможность считывания идентификационных данных техническими средствами.

Аналогичная маркировка наносится на упаковку ВВ, а также на упаковку и корпуса изделий, содержащих ВВ.

95. Формы учета:

1) бумажный вариант журнала учета прихода и расхода ВМ пронумеровывается, прошнуровывается и скрепляется печатью или пломбой территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

Бумажную и электронную формы журнала ведут заведующие и раздатчики базисных и расходных складов ВМ.

ВМ каждого наименования учитываются раздельно.

Остаток ВМ по каждому наименованию подсчитывается и заносится в бумажную и электронную формы журнала на конец текущих суток. Записи в журнале заносятся только по тем ВМ, количество которых изменилось за сутки;

2) бумажный вариант журнал учета выдачи и возврата ВМ пронумеровывается, прошнуровывается и скрепляется печатью или пломбой территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

Журнал ведется на складах и раздаточных камерах, с которых производятся выдача ВМ взрывникам и прием от них остатков ВМ, заведующим складом и раздатчиками.

В конце каждых суток осуществляется подсчет, сколько и каких (по наименованиям) ВМ израсходовано, под чертой записывается их расход (отпущенные ВМ за вычетом возвращенных). Выведенное в Журнале количество израсходованных за сутки ВМ заносится (записывается) ежедневно в Журнал учета прихода и расхода ВМ.

При проведении массовых взрывов допускается выдавать ВМ непосредственно на местах работ с оформлением в отдельном, предназначенном для этого, экземпляре Журнала учета выдачи и возврата ВМ. Данные о расходе ВМ в изложенном выше порядке указываются в экземпляре Журнала, находящемся на складе ВМ, в которой в графах 7, 11 расписывается лицо, доставившее ВМ на места работ.

Движение ВМ в участковых пунктах хранения учитывается в Журнале учета прихода и расхода ВМ, по форме согласно приложению 9 настоящих Правил;

3) наряд-накладная, по форме согласно приложению 10 настоящих Правил, служит для отпуска ВМ с одного места хранения на другое.

Выписывается в четырех экземплярах, подписывается руководителем и главным (старшим) бухгалтером, регистрируется в журнале регистрации с указанием порядкового номера, даты выдачи и наименования получателя.

Наряд-накладная выдается бухгалтерией получателю для предъявления на склад вместе с доверенностью на получение ВМ.

Один экземпляр наряд - накладной хранится на складе, другой выдается получателю как сопроводительный документ, два экземпляра с доверенностью получателя передаются в бухгалтерию. Один из экземпляров остается при бухгалтерской проводке для списания ВМ со склада, а другой - при счете или авизо направляется получателю.

При передаче ВМ с одного склада ВМ на другой, принадлежащих одной организации, наряд-накладная выписывается в трех экземплярах. Заведующий складом, отпустив ВМ, два экземпляра оставляет на складе, один экземпляр выдается получателю как сопроводительный документ.

При доставке ВМ со склада на склад доставщик, получивший ВМ, и заведующий складом (раздатчик), выдавший ВМ, расписываются в наряд-накладной о получении и выдаче ВМ.

По наряд - накладным проводится отпуск доставщикам ВМ со склада для перевозки в участковые пункты хранения. В таких случаях наряд-накладная подписывается руководителем взрывных работ организации или лицами, его заменяющими в двух экземплярах. Заведующий складом (раздатчик), отпустив затребованные ВМ, один экземпляр наряд-накладной хранит на складе, другой - выдает доставщику как сопроводительный документ;

4) наряд-путевка на производство взрывных работ, указанная в приложении 3 настоящих Правил, служит для отпуска ВМ взрывникам (мастерам-взрывникам).

Наряд-путевка подписывается лицом контроля на участке, которого производятся взрывные работы.

На шахтах, опасных по газу или пыли наряд - путевка подписывается начальником участка, на котором производятся взрывные работы, или его заместителем, руководителями службы взрывных работ и вентиляции (лицами, их замещающими) и утверждается техническим руководителем организации. После взрывных работ взрывник (мастер-взрывник), на имя которого выписана наряд - путевка, подтверждает своей подписью фактический расход ВМ по назначению. Остатки ВМ, наряд - путевки по окончании рабочей смены взрывниками лично сдаются на склады ВМ (раздаточные камеры, участковые пункты хранения).

ВМ не выдаются взрывникам (мастерам-взрывникам), не отчитавшимся в израсходовании ранее полученных ВМ.

Наряд-путевка является основанием для записи выданных ВМ в Журнале учета выдачи и возврата ВМ, а заполненная после окончания работы - для списания их в Журнале учета прихода и расхода ВМ.

Сноска. Пункт 95 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

96. Отпуск ВВ (их компонентов) в количествах не более сменной потребности в транспортные средства, в том числе транспортно-зарядные машины, производится персоналом складов ВМ по сопроводительным листам, в соответствии с предъявляемыми взрывниками (доставщиками) в начале смены и оставляемыми на складе ВМ (пункте изготовления невзрывчатых компонентов или складе хранения компонентов) наряд-путевками или наряд-накладными, подписанными руководителем взрывных работ и главным бухгалтером организации.

Крышки загрузочных люков и течки дозаторов транспортно-зарядных машин пломбируются в присутствии водителей (доставщиков) на складах ВМ заведующими складов (раздатчиками), выдавших ВВ.

Сопроводительный лист выписывается каждому водителю автомашины на смену и в соответствии с ним старший взрывник проверяет наличие пломб на автомашине, прибывшей на блок, а после разгрузки ВВ подтверждает их получение подписью в сопроводительном листе. Отрывной талон сопроводительного листа передается старшему взрывнику.

Сопроводительные листы и отрывные талоны сопроводительных листов в конце смены сдаются на склад ВМ или участковому раздатчику склада ВМ, находящемуся на карьере, и служат основанием для закрытия наряд-путевок и соответствующих записей в Журнал учета выдачи и возврата ВМ.

При наличии остатка ВВ (их компонентов) в зарядной машине старший взрывник на которого выписано ВВ подтверждает в сопроводительном листе получение только того количества ВВ, которое было использовано на блоке, пломбирует выгрузные шнеки дозаторов.

Водитель машины (доставщик) по переоформленному руководителем взрывных работ сопроводительному листу доставляет ВВ на склад. Допускается опломбирование выгрузных шнеков зарядных автомобилей участковому раздатчику, после подтверждения в сопроводительном листе старшим взрывником количества ВВ использованного в скважине.

Сноска. Пункт 96 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

97. В приходно-расходных документах не допускаются записи карандашом, помарки и подчистки записей, исправления выполняются проставлением новых цифр. В графы 4 и 9 бумажного Журнала учета выдачи и возврата ВМ допускается вклейка соответствующей информации, распечатанной с электронной версии граф 4 и 9 этого же журнала. Исправление и удаление вклеенных бумажных элементов не допускается, так же, как и их повторное переклеивание. Каждое исправление объясняется и подписывается лицом его внесшим.

Перечисленные в пункте 95 бумажные приходно-расходные документы хранятся в организации три года, электронные – 5 лет.

98. На склад ВМ представляются образцы подписей лиц, имеющих право подписывать наряд - путевки и наряд - накладные на отпуск ВМ. Образцы подписей заверяются техническим руководителем организации. Отпуск ВМ по указанным документам, подписанным другими лицами не допускается.

99. Порядок учета ВМ в раздаточных камерах аналогичен установленному для складов ВМ.

100. На базисном складе ВМ допускается выполнять операции по выдаче взрывникам (мастерам-взрывникам) ВМ для производства взрывных работ и приемке от них остатков ВМ.

101. Для получения ВМ, прибывших на станцию железной дороги, пристань, другой транспортный пункт направляется принимающий работник с доверенностью и вооруженная охрана.

Хранение ВМ в железнодорожных вагонах не допускается.

Сноска. Пункт 101 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 3. Порядок проверки учета, хранения и наличия ВМ

102. Правильность учета, хранения и наличия ВМ на складах проверяется ежемесячно лицами, назначенными руководителем организации, периодически – государственным инспектором уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

103. При проверке допускается не распаковывать невскрытые ящики, мешки, пакеты, коробки и контейнеры при исправности и целостности пломбы и упаковки.

104. Число электродетонаторов, капсюль-детонаторов, пиротехнических реле, других средств инициирования во вскрытых ящиках проверяется в тамбуре хранилища, в отдельной камере или вне хранилища. При этом изделия выкладывают на столы, отвечающие требованиям настоящих Правил.

105. В случае выявления недостачи или излишков ВМ об этом в течении суток сообщается письменно (в произвольной форме) руководителю организации, территориальному подразделению уполномоченного органа в области промышленной безопасности и территориальному органу внутренних дел.

Территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности после получения письменного сообщения в течении двух часов уведомляет о случае выявления недостачи или излишков ВМ территориальный орган национальной безопасности.

Для установления обстоятельств и причин недостачи или излишков ВМ, организацией создается комиссия в составе не менее 5 (пяти) человек с привлечением представителей:

1) территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности;

2) территориальных органов внутренних дел;

3) территориальных органов национальной безопасности.

Территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности, территориальные органы внутренних дел и национальной безопасности в течении суток с момента получения сообщения извещают руководителя организации о лицах, которые будут участвовать в составе комиссии для установления обстоятельств и причин недостачи или излишков ВМ.

Не предоставление кандидатуры или в случаях фактического отсутствия представителя одного из вышеуказанных государственных органов, не препятствует комиссии начать работу. По итогам работы комиссии составляется акт (в произвольной форме) об установлении обстоятельств и причин недостачи или излишков ВМ.

Сноска. Пункт 105 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Параграф 4. Порядок хранения ВМ на местах работ

106. ВМ, доставленные к местам работ, находятся в сумках, кассетах или в заводской упаковке. Во всех случаях ВВ и средства инициирования при хранении размещаются раздельно.

107. ВМ на местах работ, заряженные шпуры, скважины не допускается оставлять без охраны. Порядок охраны устанавливается технологическим регламентом.

При производстве взрывных работ в населенных пунктах или внутри зданий (сооружений) ВМ находятся под охраной в изолированном помещении.

108. Допускается хранение ВМ в подземных выработках без постоянной охраны при условии размещения их в местах хранения - участковых пунктах, металлических ящиках или контейнерах (сейфах) закрытых на замки.

109. ВМ допускается хранить до заряжания на местах работ в размере до двух суточной потребности вне опасной зоны и сменной потребности в пределах опасной зоны, за исключением массовых взрывов, когда в опасной зоне находится под охраной подлежащее заряжанию количество ВВ, без средств инициирования и боевиков.

Сноска. Пункт 109 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 23.12.2015 № 1221 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

110. Хранить ВВ в зарядных машинах (кроме передвижных зарядных мастерских и лабораторий перфораторных станций) более суток не допускается.

111. У стволов шахт, устьев штолен (тоннелей) при их проходке допускается хранить ВМ в размере сменной потребности в будках или под навесами на расстоянии не ближе 50 метров от ствола шахты или устья, штольни (тоннеля), от зданий и сооружений на земной поверхности.

Глава 5. Порядок определения безопасных расстояний при производстве взрывных работ и хранении ВМ

Сноска. Заголовок главы 5 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

112. Безопасные расстояния для людей при производстве взрывных работ устанавливаются проектом или паспортом.

За безопасное расстояние принимают наибольшее из установленных по различным поражающим факторам.

Сноска. Пункт 112 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

113. Для защиты зданий и сооружений от сейсмического воздействия при взрывных работах масса зарядов ВВ принимается в объеме, исключающем повреждения, нарушающие их нормальное функционирование.

114. При размещении на земной поверхности нескольких объектов с ВМ (хранилищ, открытых площадок, пунктов изготовления, подготовки ВВ) между ними соблюдаются расстояния, исключающие возможность передачи детонации при взрыве ВМ на одном из объектов. Безопасные расстояния определяются согласно приложения 11 настоящих Правил.

115. Для защиты людей, зданий, сооружений от поражающего и разрушительного действия воздушной волны между ними и местами возможного взрыва (хранения ВМ) устанавливаются расстояния в соответствии с приложением 11 настоящих Правил. Расстояния, опасные зоны, обеспечивающие безопасность определяются в отношении мест взрывов, складов ВМ, площадок для хранения ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов, мест отстоя, погрузки и разгрузки транспортных средств с ВМ.

116. Безопасные расстояния для людей при взрывных работах на открытой местности принимаются не менее величин, указанных в таблице видов и методов взрывных работ приложения 2 настоящих Правил.

Глава 6. Порядок сушки, измельчения, просеивания, наполнения оболочек ВВ и оттаивания ВВ

Сноска. Заголовок главы 6 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

117. Сушка, измельчение, просеивание, наполнение оболочек ВВ и оттаивание ВВ проводятся в сооруженных по проектам, предназначенных для этих целей и расположенных на территории склада ВМ или вне его помещениях, в том числе зданиях подготовки ВМ или на открытых площадках с навесом. При выполнении указанных операций в здании подготовки ВМ одновременно находится не более 3 тонн ВВ.

118. Сушка, измельчение, просеивание ВВ и наполнение оболочек на открытом воздухе проводятся только в сухую погоду.

119. Сушить патроны ВВ на основе аммиачной селитры, имеющие влажность до 1,5 процентов (далее – %), допускается в заводской оболочке. При влажности более 1,5 % их просушивают россыпью. Температура воздуха в помещениях для сушки ВВ не выше 50 градусов Цельсия (далее – ^оС). Сушку дымного пороха проводят при температуре не выше 40^оС.

При сушке ВВ столы и полки, на которых они раскладываются в помещении, находятся от греющих поверхностей (печей, труб, радиаторов) на расстоянии не менее 1 метра.

120. Для сушки промышленных ВВ допускается использовать воздушные сушилки (шкафы, камеры) с температурой теплоносителей (воздуха) не выше 60^оС.

Для ВВ, сенсибилизированных тротилом, и для ВВ, сенсибилизированных нитроэфирами, - с температурой не выше 30^оС.

Калорифер с воздуходувкой размещаются в изолированном помещении или пристройке.

121. Не допускается измельчать ВВ, содержащие гексоген и нитроэфиры.

122. Оттаивание ВВ проводят в заводской упаковке в поверхностных складах в отапливаемых помещениях при температуре воздуха не выше 30^оС или в подземных складах ВМ. Для контроля за оттаиванием ведут запись времени поступления и выдачи каждой партии.

Глава 7. Порядок уничтожения ВМ

Сноска. Заголовок главы 7 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

123. Уничтожение ВМ, проводится по письменному распоряжению технического руководителя организации взрыванием, сжиганием или растворением в воде в соответствии с технологическим регламентом.

О каждом уничтожении ВМ с указанием планируемой даты и места производства уничтожения ВМ организация сообщает письменно (в произвольной форме) территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

Территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности о данном уничтожении ВМ в течении двух часов после получения сообщения информирует территориальные органы внутренних дел и национальной безопасности.

Для обеспечения полного уничтожения ВМ, организацией создается комиссия в составе не менее 5 (пяти) человек из числа:

1) персонала, выполняющего соответствующие операции;

2) руководителя этих работ;

3) территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности;

4) территориального органа внутренних дел;

5) территориального органа национальной безопасности.

Территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности, территориальные органы внутренних дел и национальной безопасности в течении суток после получения сообщения об уничтожении ВМ извещают руководителя организации о лицах, которые примут участие в составе комиссии для обеспечения контроля за полным уничтожением ВМ.

По окончании уничтожения ВМ комиссия, визуально убеждается в полном уничтожении изделий с ВВ.

После каждого уничтожения ВМ составляется акт (в произвольной форме) с указанием количества и наименования уничтоженных ВМ, причин и способа уничтожения. Акт составляется в двух экземплярах, один экземпляр акта хранится на складе ВМ, второй передается в бухгалтерию организации.

Сноска. Пункт 123 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

124. Место для уничтожения ВМ оборудуется согласно проекту.

125. При уничтожении ВМ допускается:

1) кратковременное (в светлое время суток) хранение ВМ на площадках;

2) хранение ВМ на оборудованных автомобилях.

126. Уничтожение взрыванием проводится при помощи доброкачественных ВМ: патронированные ВВ подлежат уничтожению пачками, а детонаторы, детонирующие шнуры и пиротехнические реле - в любой упаковке зарытыми в землю или другими способами, исключающими разброс невзорвавшихся изделий.

127. Количество ВМ, допустимое к уничтожению взрыванием за один прием, и место уничтожения определяется проектной документацией на полигон. При этом допускаемая величина одновременно взрываемых наружных зарядов не превышает 20 кг.

128. Порошкообразные и россыпные гранулированные ВВ уничтожаются россыпью в ровном слое толщиной не менее 200 миллиметров (далее – мм).

129. Одновременное уничтожение ВВ и средств инициирования не допускается.

130. Уничтожению сжиганием подлежат ВМ, не поддающиеся взрыванию. Не допускается уничтожать сжиганием детонаторы и изделия с ними.

Безопасные расстояния при сжигании ВМ рассчитываются, как при взрывании соответствующего количества ВВ.

131. Сжигание ВМ допускается проводить в сухую погоду в количествах, установленных руководством по их применению.

132. ВВ (огнепроводные и детонирующие шнуры) сжигаются раздельно, допускается сжигать за один прием не более 20 кг. При уничтожении сжиганием порохов они рассыпаются дорожками шириной не более 30 сантиметров (далее – см) при толщине слоя до 10 см и расстоянии между ними не менее 5 метров. Одновременно допускается поджигать не более трех дорожек с порохами.

Патроны ВВ при сжигании раскладываются в один слой так, чтобы они не соприкасались.

133. Не допускается сжигать ВМ в их таре. Перед сжиганием ВВ убеждаются в отсутствии в них средств инциирования. Непригодные к дальнейшему использованию ящики, коробки, бумага, мешки, в том числе со следами экссудата, после осмотра и очистки от ВВ и средств инциирования сжигаются отдельно от них.

134. Для поджигания костра с ВМ с подветренной стороны прокладывают огнепроводный шнур или дорожку из легковоспламеняющегося материала длиной не менее 5 метров. После поджигания взрывник немедленно удаляется в укрытие или за пределы опасной зоны.

Поджигание проводится после окончания всех подготовительных работ и вывода людей в безопасное место.

135. Костер разжигается настолько большим, чтобы в него не приходилось подкладывать горючий материал во время сжигания ВМ. Не допускается осмотр места сжигания до полного прекращения горения костра с ВМ.

136. Растворением в воде допускается уничтожать только неводоустойчивые ВВ на основе аммиачной селитры и дымный порох.

Растворение допускается проводить в бочках и иных аналогичных сосудах.

Нерастворимый осадок собирается и уничтожается сжиганием.

137. Не допускается растворять аммиачную селитру и ВВ на основе аммиачной селитры в металлических сосудах, в металле которых содержится медь, цинк, кадмий.

138. Исключен приказом Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

Глава 8. Способы взрывания

Сноска. Заголовок главы 8 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Порядок взрывания с применением электродетонаторов

139. Перед выдачей все электродетонаторы проверяются в помещении склада ВМ или на открытом воздухе под навесом в соответствии с технологическим регламентом.

При проверке электродетонатор помещается в футерованную металлическую трубу, за щит или специальное устройство, исключающее поражение людей в случае взрыва. Провода электродетонаторов после проверки их сопротивления замыкаются накоротко и в таком положении находятся до момента присоединения к взрывной сети. При выполнении этой операции на рабочем столе проверяющего находится не более ста электродетонаторов.

140. При обнаружении заниженного, завышенного или блуждающего сопротивления вся партия электродетонаторов бракуется и возвращается изготовителю для разбраковки.

141. Электровзрывные сети имеют исправную изоляцию, надежные электрические соединения.

Концы проводов и жил кабелей тщательно зачищаются, плотно соединяются, соединения изолируются при помощи специальных зажимов или других средств.

142. Зажимы поставляются изготовителями в комплекте с электродетонаторами.

В шахтах, опасных по газу или пыли, провода электродетонаторов и электровзрывной сети соединяют только с применением контактных зажимов.

143. Электровзрывная сеть двухпроводная. Использование воды, земли, труб, рельсов, канатов в качестве одного из проводников не допускается. До начала заряжания взрывник осматривает взрывную магистраль, соединительные провода, убеждается в исправности сети.

144. Не допускается использование проводов взрывной сети для других целей совмещать в одном и том же кабеле провода для взрывных магистралей и других цепей.

145. Не допускается применение в электровзрывной цепи детонаторов разных изготовителей.

146. В шахтах (рудниках), опасных по газу или пыли, применяются электродетонаторы только с медными проводами. Данное требование распространяется на соединительные и магистральные провода (кабели) электровзрывной сети.

147. Не допускается монтировать электровзрывную сеть в направлении от источника тока или включающего ток устройства к заряду.

148. После монтажа и осмотра электровзрывной сети проверяется ее проводимость.

Постоянная взрывная магистраль отстает от места взрыва не более чем на 100 метров.

149. Перед взрыванием скважинных и камерных зарядов общее сопротивление всей электровзрывной сети подсчитывается, затем измеряется из безопасного места электроизмерительными приборами. В случае расхождения величин измеренного и расчетного сопротивлений более чем на 10 %, устраняют неисправности, вызывающие отклонения от расчетного сопротивления электровзрывной сети.

При невозможности измерить сопротивление электровзрывной сети допускается по разрешению лица контроля, руководящего проведением взрыва, ограничиться проверкой наличия цепи.

150. Напряжение для взрывания подается из безопасного места. Взрывное устройство имеет клеммы для подсоединения магистральных проводов электровзрывной сети.

Подсоединение магистральных проводов к взрывному устройству производится в месте укрытия взрывника.

При проведении массового взрыва напряжение подается по команде руководителя взрыва.

151. Концы проводов смонтированной части электровзрывной сети замыкаются накоротко на время, предшествующее подсоединению их к проводам следующей части электровзрывной сети.

Не допускается присоединение проводов уже смонтированной части электровзрывной сети к следующим проводам, пока противоположные концы последних не замкнуты накоротко.

Концы магистральных проводов электровзрывной сети замыкаются на все время до присоединения их к клеммам прибора или устройства, подающего напряжение для взрывания.

При дублировании электродетонаторов во избежание перепутывания проводов основных и дублирующих электродетонаторов провода каждого из них свиваются, а по окончании заряжания смотаны в отдельные бунтики. При производстве массовых взрывов провода основной и дублирующих электровзрывных сетей маркируются.

152. Со всех электроустановок, кабелей, контактных, воздушных проводов и других источников электроэнергии (в том числе источников опасных электромагнитных излучений), действующих в зоне монтажа электровзрывной сети, напряжение снимается с момента начала монтажа сети на расстоянии не менее 200 метров от места монтажа электровзрывной сети.

В подземных условиях в зону монтажа электровзрывной сети включаются выработки, в которых монтируется сеть.

На земной поверхности в зону монтажа электровзрывной сети включается поверхность, ограниченная контуром, на 50 метров превышающим контур электровзрывной сети, независимо от высоты подвески проводников электрического тока, а при прострелочно-взрывных работах в скважинах - соответственно на 10 метров.

В необходимых случаях принимаются меры защиты от блуждающих токов (применение защищенных электродетонаторов, исключение повторного использования соединительных проводов, обязательное применение специальных зажимов, изоляции скруток проводов).

При монтаже электровзрывных сетей в подземных выработках допускается не отключать находящиеся в пределах зоны монтажа вентиляторы местного проветривания, осветительные электрические сети напряжением до 42 вольт с осуществлением мер защиты электродетонаторов от воздействия блуждающих токов.

153. Взрывная магистраль прокладывается в выработке со стороны, противоположной размещению электрических кабелей. В случае невозможности выполнения этого правила, магистраль прокладывается на расстоянии не ближе 0,3 метра от электрических линий.

154. Взрывные устройства хранятся в местах, исключающих доступ к ним посторонних лиц.

155. Не допускается проводить электрическое взрывание непосредственно от силовой или осветительной сети без предназначенных для этого устройств.

156. При взрывании с применением электродетонаторов выход взрывника из укрытия после взрыва допускается не ранее чем через 5 минут после отсоединения электровзрывной сети от источника тока и замыкания ее накоротко.

157. Если при подаче напряжения взрыва не произошло, взрывник отсоединяет от прибора (источника тока) электровзрывную сеть, замыкает ее концы, берет с собой ключ от взрывного устройства и после этого выясняет причину отказа. Выходить из укрытия допускается не ранее чем через 10 минут, независимо от типа применяемых электродетонаторов.

158. Взрывные устройства перед выдачей взрывникам проверяются согласно руководства по эксплуатации на развиваемый импульс тока, на шахтах, опасных по газу или пыли, - на длительность импульса тока.

159. Взрывные устройства стационарных взрывных пунктов на угольных, сланцевых шахтах, объектах геологоразведки, опасных по газу или пыли, проверяются в местах их установки не реже одного раза в пятнадцать календарных дней.

Параграф 2. Порядок электроогневого и огневого взрывания

160. Электроогневое взрывание проводится с учетом требований параграфа 1 главы 8 настоящих Правил. Электроогневой и огневой способы инициирования зарядов допускается применять на земной поверхности и только в тех случаях, когда он не может быть заменен электрическим или другими, в том числе неэлектрическими системами инициирования.

161. Огневой способ инициирования зарядов допускается применять только в случаях, когда он не может быть заменен электрическим. Необходимость применения технологии взрывания электроогневым и огневым способами инициирования зарядов обосновывается организацией – проектировщиком и подтверждается в экспертном заключении аттестованной экспертной организации в области взрывных работ (далее – аттестованная организация) при проведении экспертизы проекта.

162. Зажигательные и контрольные трубки поджигают тлеющим фитилем, отрезком огнепроводного шнура или специальными приспособлениями. Спичкой допускается зажигать трубку только при взрывании одиночного заряда.

163. При огневом взрывании длины огнепроводного шнура в зажигательных трубках рассчитываются на время, обеспечивающее отход взрывника от зарядов на безопасное расстояние или в укрытие.

Длина каждой зажигательной трубки составляет не менее 1 метра, конец огнепроводного шнура выступает из шпура не менее чем на 25 см.

164. При поджигании пяти трубок и более на земной поверхности для контроля времени, затрачиваемого на зажигание, применяется контрольная трубка, изготовленная из капсюль-детонатора. Контрольную трубку поджигают первой, длина ее огнепроводного шнура не менее чем на 60 см короче по сравнению со шнуром самой короткой из применяемых зажигательных трубок, но не менее 40 см.

После окончания поджигания зажигательных трубок или после взрыва капсюль-детонатора контрольной трубки (сгорания контрольного отрезка шнура), при затухании контрольного отрезка все взрывники немедленно отходят на безопасное расстояние или в укрытие.

165. Контрольная трубка при взрывании на земной поверхности размещается не ближе 5 метров от зажигательной трубки, поджигаемой первой, и не на пути отхода взрывников.

166. В зарядах из пороха огнепроводный шнур зажигательной трубки не соприкасается с ВВ заряда.

167. Сращивать огнепроводный шнур не допускается. При дублировании зажигательных трубок их поджигают одновременно.

168. Взрывник ведет счет взорвавшихся зарядов. Если выполнить это требование невозможно или какой-либо заряд не взорвался, то выходить из укрытия допускается не ранее чем через 15 минут после последнего взрыва.

При отсутствии отказов допускается выходить из укрытия через 5 минут после последнего взрыва.

Параграф 3. Порядок комбинированного способа инициирования

169. При отсутствии соединительных блоков допускается применять комбинированный способ инициирования зарядов – электрический (электродетонатор), неэлектрические средства инициирования (волновод) и детонирующий шнур.

Присоединение детонирующего шнура к волноводу капсюля электродетонатора и производство взрыва зарядов осуществляется в соответствии с параграфами 1, 2, 3 и 4 главы 8 настоящих Правил, и руководством изготовителя по применению неэлектрических средств инициирования.

Параграф 4. Порядок взрывания с применением детонирующего шнура
(детонирующей ленты), а также с помощью неэлектрических
средств инициирования и электронных детонаторов

170. Работа с детонирующим шнуром (резка, соединение с пиротехническим реле) выполняются способами, указанными в руководстве по его применению.

Взрывание основной и дублирующей сетей детонирующим шнуром во всех случаях проводится от одного инициатора.

171. Взрывные работы с применением неэлектрических средств инициирования производятся согласно руководству по их применению.

Сноска. Пункт 171 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

172. Взрывные работы с применением электронных детонаторов производятся согласно руководства по их применению.

Глава 9. Порядок изготовления боевиков, зажигательных и контрольных трубок

Сноска. Заголовок главы 9 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Порядок изготовления боевиков

173. Боевики изготавливаются на месте производства работ или в установленных местах в количествах, требующихся для взрывания зарядов за один прием.

При проходке стволов шахт с поверхности боевики изготавливаются в будках.

174. Детонатор вводится в боевик на полную глубину и надежно фиксируется. При этом используемые для образования углублений иглы изготавливаются из материалов, не дающих искр и некорродирующих от взаимодействия с ВВ.

175. Боевики из прессованных или литых ВВ допускается изготавливать из патронов (шашек) с гнездами заводского изготовления. Расширять или углублять имеющееся гнездо не допускается.

176. При изготовлении боевиков из порошкообразных патронированных ВВ с применением детонирующего шнура, конец детонирующего шнура в патроне завязывается узлом или складывается не менее чем вдвое; допускается обматывать детонирующий шнур вокруг патрона ВВ.

177. Неиспользованные боевики подлежат уничтожению взрыванием в порядке, установленном технологическим регламентом.

Параграф 2. Порядок изготовления зажигательных
и контрольных трубок

178. Зажигательные и контрольные трубки изготавливаются взрывниками и раздатчиками ВМ в отдельном помещении здания подготовки ВМ; в подземном складе - в камере для изготовления зажигательных трубок.

При взрывных работах продолжительностью не более шести месяцев изготовление зажигательных и контрольных трубок допускается проводить в отдельных приспособленных для этого помещениях, палатках, под навесом или под открытым небом.

179. При изготовлении зажигательных и контрольных трубок на рабочем столе находится не более ста капсюль-детонаторов с соответствующим количеством отрезков огнепроводного шнура.

Изготовленные зажигательные трубки сортируются по длине, сворачиваются в круг и укладываются на полки. Контрольные трубки, связанные шпагатом допускается укладывать на те же полки.

Каждая контрольная трубка имеет четко видимый невооруженным глазом отличительный знак.

180. Перед изготовлением зажигательной (контрольной) трубки каждый капсюль-детонатор осматривается на чистоту внутренней поверхности гильзы и отсутствие внутри нее каких-либо частиц. При наличии частиц последние удаляются только легким постукиванием открытым дульцем капсюль-детонатора о ноготь пальца.

Не допускается извлекать соринки из гильзы капсюль-детонатора введением в нее каких-либо приспособлений, выдуванием.

181. Огнепроводный шнур вводится в капсюль-детонатор до соприкосновения с чашечкой последнего прямым движением без вращения.

182. Закрепление огнепроводного шнура в капсюль-детонаторе с металлической гильзой проводится путем равномерного обжатия края гильзы у дульца при помощи маркировочной головки.

При обжиме не допускается надавливать на место капсюль-детонатора, где находится взрывчатый состав.

183. Выдергивать или вытягивать огнепроводный шнур, закрепленный в капсюль-детонаторе, не допускается.

Раздел 2. Порядок ведения взрывных работ

Глава 10. Основные положения

Сноска. Заголовок главы 10 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

184. Ведение взрывных работ с использованием взрывчатых веществ и изделий на их основе в промышленных целях, производится на основании разрешения на производство взрывных работ выданного территориальным подразделением уполномоченного органа в области промышленной безопасности. Условия выданного разрешения изменять не допускается. Порядок выдачи разрешения на производство взрывных работ определяется Правилами выдачи разрешений на производство взрывных работ, утвержденными приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 30 декабря 2014 года № 350 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10273).

Взрывание зарядов ВВ проводится по паспортам или проектам буровзрывных (взрывных) работ, доведенным до сведения персонала, осуществляющего взрывные работы, под роспись.

Сноска. Пункт 184 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
185. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

186. Проекты составляются для взрывания скважинных, камерных, котловых зарядов, при выполнении взрывных работ на объектах опасных по газу или пыли, на строительных объектах, валке зданий и сооружений, простреливании скважин, ведении дноуглубительных и ледоходных работ, работ на болотах, подводных взрывных работ, при взрывании горячих массивов, выполнении прострелочно-взрывных, сейсморазведочных работ, производстве иных специальных работ.

Другие взрывные работы выполняются по паспортам.

На проведение взрывных работ с применением массовых взрывов, разрабатывается типовой проект производства взрывных работ, являющийся базовым документом для разработки паспортов и проектов, в том числе и проектов массовых взрывов, выполняемых в конкретных условиях.

Сноска. Пункт 186 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

187. Массовым взрывом является: на подземных работах - взрыв, при осуществлении которого требуется время для проветривания и возобновления работ в шахте большее, чем это предусмотрено в расчете при повседневной организации работ.

На открытых работах - взрыв смонтированных в общую взрывную сеть двух и более скважинных, котловых или камерных зарядов.

На объектах строительства массовые взрывы проводятся в соответствии с проектами организации взрывных работ.

188. Типовой проект производства взрывных работ массового взрыва утверждается и вводится в действие техническим руководителем организации. При выполнении взрывных работ подрядным способом типовой проект составляется и утверждается подрядчиком, согласовывается с заказчиком.

Сноска. Пункт 188 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

189. Проекты буровзрывных (взрывных) работ утверждаются техническим руководителем организации, а при ведении взрывных работ по договору подряда - утверждаться техническим руководителем организации-подрядчика и согласовываться техническим руководителем организации-заказчика и содержат меры безопасной организации работ с указанием основных параметров взрывных работ, способов инициирования зарядов, расчетов взрывных сетей, конструкций зарядов и боевиков, предполагаемого расхода ВМ, определения запретной зоны и охране этой зоны, определения опасной зоны и охране этой зоны с учетом объектов, находящихся в ее пределах (здания, сооружения, коммуникации), проветривания района взрывных работ и другим мерам безопасности, дополняющим в конкретных условиях настоящие Правила.

При попадании в опасную зону объектов другой организации ее руководитель письменно оповещается не менее чем за сутки о месте и времени производства взрывных работ.

Сноска. Пункт 189 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

190. Паспорта утверждаются техническим руководителем, ведущим взрывные работы, а при ведении взрывных работ по договору подряда - утверждаться техническим руководителем организации-подрядчика и согласовываться техническим руководителем организации-заказчика. Паспорта составляются на основании и с учетом результатов не менее трех опытных взрываний. По разрешению руководителя взрывных работ допускается вместо опытных взрываний использовать результаты взрывов, проведенных в аналогичных условиях.

Паспорт включает:

1) схему расположения шпуров или наружных зарядов, наименования ВМ, данные о способе заряжания, числе шпуров, их глубине и диаметре, массе и конструкции зарядов, боевиков, последовательности и количестве приемов взрывания зарядов, материале забойки и ее длине, длинах зажигательных и контрольных трубок (контрольного отрезка огнепроводного шнура), схему монтажа взрывной (электровзрывной) сети с указанием длины (сопротивления), замедлений, схемы и времени проветривания забоев;

2) радиус опасной и запретной зоны;

3) указания о местах укрытия взрывника (мастера-взрывника) и персонала на время производства взрывных работ, которые должны располагаться за пределами опасной зоны;

4) указания о расстановке постов охраны или оцепления, расположении предохранительных устройств, предупредительных и запрещающих знаков, ограждающих доступ в опасную зону и запретную и к месту взрыва.

Для шахт (рудников), опасных по газу или пыли, в паспорте указывается количество и схема расположения специальных средств по предотвращению взрывов газа (пыли), режим взрывных работ.

Сноска. Пункт 190 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

191. На шахтах и карьерах, разрабатывающих медноколчеданные руды, на основании полученных данных по содержанию пирита, температуре руды и кислотности воды технический руководитель принимает решение о порядке и способах проведения взрывных работ, что отражается в паспорте массового взрыва.

192. При температуре руды свыше 25^оС (но не выше 50^оС и времени нахождения в скважинах не более 24 часов) применяют одно из следующих ВВ:

1) не содержащие в составе аммиачной селитры;

2) заряды ВВ заводского изготовления в полиэтиленовой оболочке;

3) ВВ, предназначенные для применения в сульфидных рудниках.

193. Применение горячельющихся и эмульсионных аммиачно-селитренных ВВ, имеющих температуру более 50^оС, в рудах любой степени агрессивности не допускается.

194. В отдельных случаях, в связи с изменением горно-геологических или других условий, с разрешения лица контроля, осуществляющего непосредственное руководство взрывными работами, допускается уменьшение массы и числа зарядов в сравнении с показателями, предусмотренными паспортом буровзрывных работ.

195. Разовые взрывы зарядов в шпурах для доведения контура выработки до размеров, предусмотренных проектом, удаления навесов, выравнивания забоя, подрывки почвы выработки, расширения выработки при перекреплении, ликвидации отказов допускается проводить по схемам. Схема составляется и подписывается лицом контроля, осуществляющим непосредственное руководство взрывными работами. На шахтах, опасных по газу или пыли, схема подлежит утверждению техническим руководителем шахты.

В схеме указываются расположение шпуров, масса, конструкция зарядов, места расположения постов и укрытия взрывника, дополнительные меры безопасности.

Схема является основанием для записи выданных ВМ в журнал учета выдачи и возврата ВМ по форме, согласно приложению 8 настоящих Правил, а после окончания работ – для списания ВМ в журнале учета прихода и расхода ВМ по форме, согласно приложению 7 настоящих Правил.

Сноска. Пункт 195 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

196. Перед началом заряжания на границах запретной (опасной) зоны выставляются посты, обеспечивающие ее охрану, а люди, не занятые зарядкой, выводятся в безопасные места лицами контроля. Постовым не допускается поручать работу, не связанную с выполнением прямых функций.

Опасная зона находится под постоянным наблюдением постов охраны, все пути, ведущие к месту взрывных работ (дороги, тропы, подходы, выработки) охраняются, каждый пост находится в поле зрения смежных с ним постов.

В запретную (опасную) зону через пост охраны допускается проход лиц контроля, имеющих право руководства взрывными работами, работников контролирующих органов.

При необходимости осушения скважин непосредственно перед их зарядкой, допускается наличие в границах запретной зоны осушительных механизмов на заряжаемых блоках.

На подземных работах на время зарядки допускается замена постов аншлагами с надписями, запрещающими вход в опасную зону.

В подземных выработках с исходящей вентиляционной струей воздуха, по которым направляются продукты взрыва, посты не выставляются. Эти выработки ограждаются аншлагами с надписями, запрещающими вход в опасную зону.

После окончания взрывных работ и полного проветривания выработок указанные ограждения и знаки с надписями снимаются.

Сноска. Пункт 196 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

197. При подготовке массовых взрывов на открытых и подземных горных работах в случае применения ВВ группы D (кроме дымного пороха) на период заряжания вместо опасных зон допускается устанавливать запретные зоны, в пределах которых не допускается находиться людям, не связанным с зарядкой. Размеры запретной зоны определяются проектом (паспортом).

На открытых горных работах при длительной (более смены) зарядке, в зависимости от горнотехнических условий и организации работ, запретная зона составляет не менее 20 метров от ближайшего заряда. Она распространяется на рабочую площадку уступа, на котором проводится зарядка, так и на ниже - и вышерасположенные уступы, считая по горизонтали от ближайших зарядов.

Опасная зона, определенная расчетом в проекте или паспорте буровзрывных (взрывных) работ, вводится при взрывании с применением электродетонаторов с начала укладки боевиков, а при взрывании детонирующим шнуром – до начала установки в сеть пиротехнических реле (замедлителей), при использовании неэлектрических систем инициирования с неэлектрическими волноводами – с момента присоединения участков взрывной сети к магистральной.

Радиус опасной зоны устанавливается от крайних заряжаемых скважин места ведения взрывных работ.

В подземных выработках запретная зона определяется расчетом по действию ударной воздушной волны от возможного взрыва наибольшего количества ВВ в зарядной машине и крайней заряжаемой скважине. С учетом условий и организации работ она составляет не менее 50 метров. Запретная зона распространяется на все выработки, сообщающиеся с местом размещения зарядной машины или заряжаемой скважиной. На границах этой зоны с начала зарядки выставляют посты охраны, в выработках, ведущих к заряжаемым скважинам, вместо постов допускается устанавливать аншлаги с запрещающими надписями. За границей 50 метров в пределах запретной зоны на открытых и подземных горных работах в пределах опасной зоны допускается нахождение только максимально ограниченного распорядком массового взрыва числа людей.

Сноска. Пункт 197 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

198. При производстве взрывных работ обязательна подача звуковых, а в темное время суток, кроме того, и световых сигналов для оповещения персонала. Не допускается подача сигналов голосом, а также с применением ВМ.

Значение и порядок сигналов:

1) первый сигнал - предупредительный (один продолжительный). Сигнал подается перед заряжанием.

После окончания работ по заряжанию и удалению связанных с этим лиц взрывники приступают к монтажу взрывной сети;

2) второй сигнал - боевой (два продолжительных). По этому сигналу проводится взрыв;

3) третий сигнал - отбой (три коротких). Он означает окончание взрывных работ.

Сигналы подаются взрывником, старшим взрывником, выполняющим взрывные работы, а при массовых взрывах - назначенным лицом.

Способы подачи и значение сигналов, время производства взрывных работ доводятся до сведения персонала организации, а при взрывных работах на земной поверхности до жителей населенных пунктов и работников предприятий, примыкающих к опасной зоне.

Сноска. Пункт 198 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

199. Допуск людей к месту взрыва после его проведения осуществляется лицом контроля, руководящим взрывными работами в данной смене, после того, как им или по его поручению другим лицом будет установлено совместно с взрывником, что работа в месте взрыва безопасна.

При производстве взрывных работ мастером-взрывником допуск рабочих к месту взрыва для последующих работ допускается осуществлять мастеру-взрывнику.

200. Поверхность у устья подлежащих заряжанию нисходящих шпуров, скважин и других выработок очищается от обломков породы, буровой мелочи, посторонних предметов.

Перед заряжанием шпуры и скважины очищаются от буровой мелочи.

201. Забойники изготавливаются из материалов, не дающих искр. Длина забойника больше длины шпура.

202. Патрон-боевик располагается в шпуре в соответствии с конструкцией заряда, указанной в проекте (паспорте) буровзрывных (взрывных) работ.

Сноска. Пункт 202 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

203. Не допускается пробивать застрявший боевик. Если извлечь застрявший боевик не представляется возможным, заряжание шпура (скважины) прекращается, боевик взрывается вместе с другими зарядами.

204. При предварительном рыхлении угольного массива взрыванием удлиненных или рассредоточенных зарядов в шпурах или скважинах длиной более 5 метров и при наличии в шпуре (скважине) гидравлической забойки допускается в качестве дополнительного средства инициирования использовать детонирующий шнур без вывода его из шпура (скважины).

205. При рассредоточенных по длине шпура или скважины зарядах в каждой части заряда помещается только один боевик.

В шахтах, опасных по газу или пыли, рассредоточенные заряды допускается применять в породных забоях выработок, в которых отсутствует выделение горючих газов, и только во врубовых шпурах.

206. Если во время заряжания часть заряда будет пересыпана, шпур (скважину, рукав) дозарядить и заряд взорвать вместе с другими зарядами.

207. Не допускается выдергивать или тянуть огнепроводный, детонирующий шнур, волноводы систем неэлектрического инициирования, провода электродетонаторов, электронных детонаторов, введенные в боевики.

Переломы выходящих из зарядов концов огнепроводного или детонирующего шнура, волноводов систем неэлектрического инициирования не допускаются.

208. На шахтах, опасных по газу или пыли, взрывание зарядов без забойки не допускается.

Допустимость взрывания зарядов без забойки на открытых работах и шахтах (рудников) не опасных по газу или пыли, устанавливается технологическим регламентом с учетом опасности последствий и указывается в проектах, паспортах.

209. Заполнять шпуры (скважины) забоечным материалом без рывков. При этом электрический провод, детонирующий шнур и волноводы систем неэлектрического инициирования имеют слабину.

В качестве забойки для шпуров и скважин не допускается применять кусковатый или горючий материал.

Размещать забойку в шпурах и скважинах с помощью забоечных машин допускается в соответствии с руководствами по их эксплуатации.

210. При взрывании наружных зарядов их размещают так, чтобы взрыв одного не нарушил соседние заряды. Если это сделать не представляется возможным, взрывание проводится одновременно (с применением электродетонаторов или детонирующего шнура).

Не допускается закрывать наружный заряд или детонирующий шнур камнями, щебнем.

211. Взрывание нескольких скважинных зарядов проводится с применением средств инициирования, допущенных для этих целей.

212. При взрывании группы зарядов, прикрытых защитными приспособлениями, заряды взрываются одновременно.

Для уменьшения сейсмического эффекта и улучшения качества дробления допускается применять под укрытием короткозамедленное взрывание. Интервал замедления при этом не более 25 миллисекунд (далее – мс).

213. Во время грозы не допускается производство взрывных работ с применением электровзрывания как на земной поверхности, так и в проводимых с поверхности горных выработках. Если электровзрывная сеть была смонтирована до наступления грозы, то перед грозой проводится взрывание или отсоединение участковых проводов от магистральных, концы тщательно изолируются, люди удаляются за пределы опасной зоны или в укрытие.

214. Не допускается проводить взрывные работы при недостаточном освещении.

215. Нормированные значения освещенности на рабочих местах при ведении взрывных работ на земной поверхности, вне зависимости от применяемых источников света, указаны в таблице освещенности приложения 2 настоящих Правил.

Освещенность рабочих поверхностей при аварийном освещении допускается не менее 1 люкс.

При охранном освещении минимальная освещенность в наиболее удаленных местах опасной зоны принимается 0,5 люкс на уровне почвы в горизонтальной плоскости или на уровне 0,5 метров от почвы на одной стороне вертикальной плоскости, перпендикулярной линии границы.

216. При взрывании шпуровых и наружных зарядов для разделки негабаритных кусков на развалах заряжание и монтаж взрывной (электровзрывной) сети допускается выполнять сверху вниз.

217. Не допускается во всех случаях разбуривать оставшиеся части шпуров ("стаканы") вне зависимости от наличия или отсутствия в них остатков ВМ.

Сноска. Пункт 217 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

218. После произведенного прострела скважины или шпура новое заряжание допускается не ранее чем через 30 минут.

219. Взрывание камерных зарядов допускается проводить с применением детонирующего шнура или электродетонаторов, неэлектрических средств инициирования. В каждую зарядную камеру помещается два боевика; взрывная или электровзрывная сеть дублируется тем же способом, которым производится основное взрывание.

Боевики в камерных зарядах размещаются в жестких прочных оболочках (ящиках, коробках).

220. Перед заряжанием выработок, в которых будут находиться камерные заряды, электропроводка в них снимается.

Глава 11. Порядок механизированного заряжания

Сноска. Заголовок главы 11 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

221. На местах ведения взрывных работ не допускается ручное изготовление аммиачно-селитренных взрывчатых веществ без применения средств механизации, допущенных для этой цели в установленном порядке.

222. Механизированное заряжание осуществляется в соответствии с настоящими Правилами, руководством по эксплуатации зарядного оборудования и руководствами по применению соответствующих ВМ.

223. При пневмозаряжании алюмо- и тротил-содержащими россыпными гранулированными ВВ добавляют в ВВ воду или смачивающие растворы в количествах, установленных руководством по применению ВВ и руководствами по эксплуатации зарядных устройств.

Пневматическое транспортирование рассыпных гранулированных ВВ в приемные емкости (бункеры, вагонетки) проводится без увлажнения или смачивания ВВ, но при обязательном осуществлении мер борьбы с пылью ВВ, исключающих ее взрывы и отравление людей.

224. Не допускается пневмозаряжание по одному трубопроводу взрывчатых веществ разных типов и наименований.

225. Трубопроводы (шланги) при механизированном заряжании ВВ имеют удельное электрическое сопротивление материала не более 10⁴ Ом·м, отличительные знаки (маркировку). Допускается применять в качестве зарядных трубопроводов металлические трубки длиной до 5 метров, изготовленные из антикоррозийных материалов, не дающих искр при ударе и трении. При пневмозаряжании (пневмотранспортировании) ВВ вся зарядная (пневмотранспортная) система заземляется. Изгибы трубопроводов радиусом менее 0,6 метров не допускаются.

226. Без заземления допускается производить пневматическое заряжание шпуров в подземных горных выработках при относительной влажности рудничного воздуха более 70 % зарядчиками с металлической зарядной трубкой или с электропроводящим зарядным трубопроводом длиной не более 7 метров.

227. Пневматическое транспортирование рассыпных гранулированных ВВ в приемные емкости (бункеры), заряжание шпуров и скважин при расстоянии между оператором установки и взрывником более 20 метров или без прямой видимости между ними без двусторонней связи проводить не допускается. В процессе пневмотранспортирования или пневмозаряжания применяются заранее обусловленные команды.

228. Перед подачей ВВ в скважины, проверяется их глубина и чистота, при заряжании горизонтальных и нисходящих скважин - наличие воды. При необходимости скважины продуваются.

Заряжание шпуров, скважин и камер, имеющих несколько выходов в выработанное пространство, без предварительной их герметизации не допускается.

229. Для предотвращения выноса воздушной струей ВВ из заряжаемой камеры вход в нее закрывается рамой, затянутой фильтрующей тканью.

Для снижения запыленности на исходящей струе устанавливаются водяные распылители или туманообразователи.

230. Заряжание скважин (шпуров) на высоте более 2 метров производится с оборудованных помостов или с использованием подъемных площадок кровлеоборочных и иных машин.

231. Просыпавшиеся, задержанные пылеуловителями ВВ собираются и уничтожаются.

На открытых горных работах допускается при зарядке скважин использовать просыпавшиеся ВВ, не имеющие посторонних примесей, при этом подача ВВ в скважины осуществляется вручную.

232. При взрывании с применением незащищенных электродетонаторов введение боевиков допускается после окончания механизированного заряжания и удаления зарядного оборудования.

При применении электродетонаторов, достаточно защищенных от зарядов статического электричества, боевик допускается устанавливать первым от забоя скважины (шпура) и прикрывается не менее чем одним патроном от воздействия ВВ при механизированном заряжании.

При применении неэлектрических средств инициирования с волноводами допускается установка боевиков в скважины непосредственно перед началом заряжания или в процессе заряжания в зависимости от принятой в проекте конструкции заряда.

233. По окончании заряжания зарядные устройства и трубопроводы очищаются от остатков ВВ.

234. Зарядное оборудование и трубопроводы хранятся в отдельном, закрываемом на замок помещении. При ежедневном использовании зарядных машин допускается их хранение вблизи места работы в специально отведенных местах.

235. Ремонт зарядного оборудования, доставочно-зарядных машин, зарядчиков и других средств механизации заряжания проводится в оборудованных для этой цели помещениях (горных выработках).

236. Допускается производить на месте работы замену контрольно-измерительной аппаратуры, пусковых кранов и увлажняющих устройств.

Глава 12. Порядок производства массовых взрывов

Сноска. Заголовок главы 12 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

237. Опасные зоны, их охрана, места нахождения людей и оборудования, порядок доставки и размещения ВМ при подготовке и проведении массовых взрывов, определяются проектом массового взрыва, разработанных в соответствии с технологическим регламентом.

Сноска. Пункт 237 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

238. Массовые взрывы на земной поверхности, представляющие угрозу безопасности воздушного движения, осуществляются после согласования их проведения с пользователями воздушного пространства, осуществляющими воздушное движение в зоне взрыва.

Глава 13. Порядок обеспечения безопасности в отношении ядовитых газов, образующихся при массовых взрывах

Сноска. Заголовок главы 13 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. В подземных выработках

239. При проектировании массового взрыва в проект на взрыв вводится раздел, предусматривающий необходимые меры безопасности, в том числе проветривание всех выработок, в которые поступают газообразные продукты взрыва, порядок допуска людей в опасные места.

240. До взрыва вентиляционный контроль шахты совместно с профессиональной аварийно-спасательной службой в области промышленной безопасности (далее – ПАСС ОПБ) проверяют надежность вентиляции по принятой схеме проветривания.

Сноска. Пункт 240 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

241. Командир ПАСС ОПБ совместно с техническим руководителем в необходимых случаях составляет план обслуживания электроустановок, водоотливных и вентиляторных установок и других объектов силами профессиональной аварийно-спасательной службы после взрыва.

Сноска. Пункт 241 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

242. В здании главного вентилятора на поверхности на время проветривания после массового взрыва выставляется пост ПАСС ОПБ.

К функциям поста входит:

1) контроль за содержанием ядовитых продуктов взрыва в диффузоре вентилятора (при работе его на всасывание). При работе вентилятора на нагнетание контроль осуществляется на исходящей струе;

2) обслуживание вентилятора в случае прорыва ядовитых продуктов взрыва в здание.

Сноска. Пункт 242 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

243. Спуск ПАСС ОПБ в шахту после массового взрыва допускается не ранее чем через 1 час, в том числе не ранее чем через 2 часа в выработки района взрыва.

Сноска. Пункт 243 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

244. При производстве массового взрыва по разрушению потолочин или целиков спуск в шахту ПАСС ОПБ допускается через 2 часа после взрыва, в том числе не ранее чем через 4 часа в выработки района взрыва.

Сноска. Пункт 244 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

245. ПАСС ОПБ выполняет следующие работы:

1) осматривает указанные в распорядке массового взрыва выработки;

2) включает необходимые вентиляторные установки местного проветривания и обслуживает их до полного проветривания выработок;

3) контролирует загазованность рудничной атмосферы;

4) проверяет состояние вентиляционных сооружений, проводит (при необходимости) их ремонт, выполняет другие работы, предусмотренные заданием.

Сноска. Пункт 245 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

246. Спуск работников шахты в подземные выработки (кроме района взрыва) допускается только после проверки состояния выработок ПАСС ОПБ и восстановления нормальной рудничной атмосферы.

Сноска. Пункт 246 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

247. В район взрыва работники шахты допускаются только после восстановления нормальной рудничной атмосферы, приведения выработок в безопасное состояние и проверки ПАСС ОПБ, но не ранее чем через 8 часов после взрыва.

Сноска. Пункт 247 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 2. На открытых горных работах

248. При планировании взрыва в карьере в типовом проекте на массовый взрыв вводится раздел, определяющий порядок допуска людей в район взрыва и иные выработки, пребывание в которых представляет опасность.

Сноска. Пункт 248 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

249. При массовом взрыве выставляются посты ПАСС ОПБ, контролирующие содержание ядовитых продуктов взрыва в карьере. Необходимость привлечения профессиональной аварийно-спасательной службы определяется техническим руководителем организации.

Количество постов определяет командир профессиональной аварийно-спасательной службы с техническим руководителем.

Сноска. Пункт 249 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

250. К функциям постов ПАСС ОПБ входит:

1) контроль за содержанием ядовитых продуктов взрыва в воздухе на уступах;

2) осмотр состояния уступов.

Посты ПАСС ОПБ допускаются в пределы опасной зоны не ранее чем через 15 минут после взрыва.

Сноска. Пункт 250 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

251. Допуск других людей в карьер осуществляется после получения сообщений ПАСС ОПБ о снижении концентрации ядовитых продуктов взрыва в воздухе до установленных норм, но не ранее чем через 30 минут после массового взрыва, рассеивания пылевого облака и полного восстановления видимости в карьере.

Сноска. Пункт 251 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

252. При совмещении открытых и подземных горных работ контроль за содержанием ядовитых продуктов взрыва в воздухе осуществляется ПАСС ОПБ как в карьере (разрезе), так и в подземных выработках при выполнении требований параграфов 1 и 2 главы 13 настоящих Правил.

Сноска. Пункт 252 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 14. Порядок ликвидации отказавших зарядов

Сноска. Заголовок главы 14 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

253. Во всех случаях, когда заряды не могут быть взорваны по причинам технического характера (неустранимые нарушения взрывной сети), они рассматриваются как отказы.

Каждый отказ записывается в Журнале регистрации отказов при взрывных работах, по форме согласно приложению 12 настоящих Правил.

254. При обнаружении отказа (или при подозрении на него) на земной поверхности взрывник выставляет отличительный знак у невзорвавшегося заряда, а в подземных условиях - закрестить забой выработки и во всех случаях уведомить об этом лицо контроля.

255. Машинист экскаватора, обнаруживший отказ (или подозревающий об отказе), прекращает работы по погрузке горной массы, указывает машинистам локомотивов и водителям самосвалов вывести подвижной состав за пределы зоны установленной технологическим регламентом по ликвидации отказов (но не менее чем на 50 метров) с извещением диспетчера карьера (организации) об обнаружении отказа и вызывает лицо контроля.

Сноска. Пункт 255 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

256. Работы, связанные с ликвидацией отказов, в том числе на земной поверхности проводятся под руководством лица контроля в соответствии с технологическим регламентом.

257. Для выяснения причины отказа и возможности дальнейшего использования данных партий взрывчатых веществ организация производит испытание остатков ВВ и образцов от партии, использованных на взрыве с отказом и еще имеющихся на складе. Результаты испытаний оформляются актом.

258. В местах отказов не допускаются какие-либо производственные процессы, не связанные с их ликвидацией.

В угольных шахтах до работ по ликвидации отказа отбитый уголь убирается из забоя.

259. Провода обнаруженного электродетонатора в отказавшем заряде замыкаются накоротко.

260. При ликвидации отказавшего наружного заряда следует поместить на него новый и провести взрывание в обычном порядке.

261. Ликвидацию отказавших шпуровых зарядов допускается проводить взрыванием зарядов во вспомогательных шпурах, пробуренных параллельно отказавшим на расстоянии не ближе 30 см. Число вспомогательных шпуров, места их размещения и направление определяются лицом контроля. Для установления таких шпуров допускается вынимать из шпура забоечный материал на длину до 20 см от устья.

262. При взрывании без забойки отказавшие заряды допускается взрывать введением в шпур дополнительного патрона-боевика.

263. В выработках шахт, не опасных по газу или пыли, на земной поверхности, в случае обнаружения проводов электродетонаторов, выходящих из отказавшего шпурового заряда, взрывнику допускается из безопасного места проверить допущенными для этой цели приборами проводимость мостика электродетонатора и взорвать отказавший заряд в обычном порядке.

На шахтах, опасных по газу или пыли, этим способом допускается ликвидировать только необнаженные отказавшие заряды, линии наименьшего сопротивления которых не уменьшились.

264. В забоях, где установлены гидромониторы, допускается ликвидация отказов в шпурах струей воды под наблюдением взрывника и лица контроля. В момент непосредственной ликвидации отказа в забое не допускается нахождение людей и пуск воды надлежит проводить дистанционно. При этом принимаются меры по улавливанию электродетонатора из размытого боевика.

265. При дроблении металла и металлических конструкций ликвидация отказавших шпуровых зарядов проводится удалением забойки, введением в шпур нового боевика и его последующим взрыванием.

266. Ликвидацию отказавших скважинных зарядов допускается проводить:

1) взрыванием отказавшего заряда в случае, если отказ произошел в результате нарушения целостности внешней взрывной сети. Если при проверке выявится возможность опасного разлета кусков горной массы или воздействия ударной воздушной волны при взрыве, взрывание отказавшего заряда допускается из укрытия, обеспечивающего безопасность людей;

2) разборкой породы в месте нахождения скважины с отказавшим зарядом с извлечением последнего вручную. При взрывании с применением детонирующего шнура заряда из ВВ на основе аммиачной селитры, не содержащего в своем составе порохов, нитроэфиров или гексогена, разборку породы у отказавшего заряда допускается проводить экскаватором с исключением непосредственного воздействия ковша на ВМ.

При невозможности разборки породы допускается вскрывать скважину обуриванием и взрыванием шпуровых зарядов, располагаемых не ближе 1 метра от стенки скважины. В этом случае число и направление шпуров, их глубина и масса отдельных зарядов устанавливаются проектом или руководителем взрывных работ;

3) взрыванием заряда в скважине, пробуренной параллельно на расстоянии не менее 3 метров от скважины с отказавшим зарядом;

4) при взрывании ВВ группы совместимости D (кроме дымного пороха) с применением детонирующего шнура - вымыванием заряда из скважины;

5) при невозможности ликвидировать отказ перечисленными способами ликвидацию отказавшего заряда допускается проводить по специальному проекту, утвержденному техническим руководителем.

267. Заряд в перебуре отказавшей скважины ликвидируют путем вымывания водой или взрывания дополнительных шпуров.

Если во время ликвидации отказавшего скважинного заряда заряд в перебуре не найден, то он рассматривается как неликвидированный отказ, о чем делается соответствующая запись в Журнале регистрации отказов при взрывных работах, по форме согласно приложению 12 настоящих Правил. Район отказа в перебуре наносится на маркшейдерские планы. Работы по экскавации горной массы в этом районе рассматриваются как разборка отказа и ведутся с соблюдением мер предосторожности, определенных техническим руководителем организации.

Возобновление работ в забое по погрузке горной массы допускается после полной ликвидации отказавшего заряда по письменному разрешению лица, обеспечивающего ликвидацию отказа.

268. Ликвидация отказавших зарядов в рукавах проводится взрыванием заряда во вспомогательном рукаве, пройденном на расстоянии не менее 1/3 длины рукава с отказавшим зарядом, способами, указанными в пункте 271 настоящих Правил.

269. Ликвидация отказавших камерных зарядов проводится разборкой забойки с последующим извлечением ВВ или вводом нового боевика и взрыванием в обычном порядке из укрытия, обеспечивающего безопасность людей.

В случаях, когда для ликвидации отказавшего камерного заряда проводятся дополнительные выработки, эти работы осуществляются по проекту, утвержденному техническим руководителем.

270. После взрыва заряда, предназначенного для ликвидации отказа, тщательно осматривается взорванная масса и собираются ВМ. После этого рабочие допускаются к дальнейшей работе с соблюдением определенных лицом контроля мер предосторожности. Обнаруженные ВМ уничтожаются в установленном порядке.

271. Ликвидация зарядов, отказавших при массовых взрывах, проводится по проектам, утвержденным техническим руководителем.

272. Ликвидация одиночных, групповых и массовых отказов зарядов при взрывании, с помощью неэлектрических систем инициирования производится по технологическому регламенту, методами, указанными в руководствах по применению этих систем инициирования.

Сноска. Пункт 272 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

273. Заряд, отказавший в скважине (шпуре) при сейсморазведочных работах, извлекается и после устранения причины отказа вновь опускается на заданную глубину. Если отказавший заряд извлечь не представляется возможным, его ликвидируют взрывом дополнительно опущенного накладного заряда. В других случаях ликвидация отказа осуществляется по специальному проекту.

274. При отказе прострелочного (взрывного) аппарата после его подъема взрывные провода отсоединяются от взрывной магистрали и замыкаются накоротко.

Поднятый из скважины отказавший прострелочный (взрывной) аппарат проверяется взрывником. При этом извлекаются средства инициирования и их проводники закорачиваются, а аппарат доставляется в зарядную мастерскую. Остатки ВВ, оказавшиеся в аппарате в результате неполного взрыва, подлежат сбору и уничтожению в установленном порядке.

В случае прихвата прострелочного (взрывного) аппарата в скважине уничтожение снаряженного аппарата или работы, связанные с его подъемом на поверхность, проводятся по плану, согласованному с техническим руководителем.

275. Отказавшие заряды при взрывании льда и подводных взрывных работах допускается извлекать не ранее чем через пятнадцать минут после последнего взрыва.

Для ликвидации отказавшего заряда взрывом к нему привязывается новый заряд массой не менее 25 % массы отказавшего с последующим взрыванием в воде.

Разряжать отказавшие заряды не допускается.

276. При взрывании горячего массива, имеющего температуру более 80^оС, подход к отказавшему заряду допускается по истечении не менее одного часа с момента инициирования заряда и при условии, если после этого срока не будет наблюдаться разложение аммиачной селитры, а к отказавшему заряду в горячем массиве, имеющем температуру до 80^оС, - по истечении пятнадцати минут.

Ликвидация отказавшего заряда ВМ в шпуре проводится вымыванием водой.

277. Ликвидация отказавших зарядов при корчевке пней осуществляется путем извлечения вручную забойки из шпура (подкопа), помещения нового заряда на отказавший и повторного взрывания.

278. Когда работы по ликвидации отказа не могут быть закончены в данной смене, допускается поручать их продолжение взрывнику очередной смены с соответствующей отметкой в выдаваемой ему наряд-путевке. В этом случае допуск рабочих к месту ликвидации отказа осуществляется лицом контроля смены, в течение которой проводилась ликвидация отказа.

Глава 15. Порядок ведения взрывных работ в подземных выработках

Сноска. Заголовок главы 15 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

279. Производство взрывных работ при проведении выработок встречными забоями и сбойке выработок допускается с соблюдением следующих условий:

1) с момента сближения забоев на расстояние 15 метров перед началом заряжания шпуров в одном из встречных забоев, все не связанные с выполнением взрывных работ люди удаляются из этих забоев в безопасное место, и у входа в противоположный забой выставлен пост.

Взрывание шпуровых зарядов в каждом забое вести в разное время с обязательным определением размера целика между встречными забоями. На каждое отдельное взрывание зарядов в шпурах взрывнику выдается наряд-путевка. Работы выполняют в присутствии лица контроля;

2) взрывание проводится после полученного сообщения о выводе людей из противоположного забоя и выставлении поста;

3) пост в противоположной выработке снимается только с разрешения взрывника;

4) когда размер целика между встречными забоями составит 7 метров, работы проводятся только из одного забоя. При этом бурятся опережающие шпуры глубиной на 1 метр больше, чем глубина заряжаемых шпуров;

5) при толщине целика 3 метра в шахтах и рудниках, опасных по газу или пыли, в сбиваемых выработках перед каждым взрыванием проводится замер газа и принимаются меры по обеспечению устойчивого проветривания этих выработок, по предупреждению взрыва пыли.

Кроме проведения замеров газа рабочими и лицами контроля, в сбиваемых забоях угольных шахт, опасных по газу, устанавливаются средства автоматического контроля метана.

280. В параллельно проводимых (парных) выработках угольных и сланцевых шахт при расстоянии между выработками 15 метров и менее взрывание зарядов в каждом забое проводится после вывода людей из других забоев в безопасное место и выставления постов охраны, предусмотренных паспортами взрывных работ. Допускается не выводить людей из параллельной выработки, забой которой отстает на расстояние более 50 метров от забоя, где проводится взрывание.

281. Не допускается ведение взрывных работ на расстоянии менее 30 метров от склада ВМ, участкового пункта, раздаточной камеры, нахождение людей в перечисленных местах хранения ВМ при взрывных работах, проводящихся на расстоянии ближе 100 метров от них. Указанное расстояние определяется от места взрывания до ближайшей камеры (ячейки) с ВМ.

282. Не допускается взрывание зарядов, если на расстоянии менее 20 метров от места их заложения находятся неубранная отбитая горная масса, вагонетки или предметы, загромождающие выработку более чем на 1/3 площади ее поперечного сечения.

283. При ведении взрывных работ в лаве на крутом угольном пласте предусматривается магазин, размеры которого достаточны для размещения взорванного угля, доступа в лаву необходимого количества воздуха и свободного прохода людей.

284. Огневое и электроогневое взрывание зарядов не допускается применять в угольных шахтах (рудниках), опасных по газу и пыли.

285. При огневом взрывании поджигание зажигательных трубок проводится одним взрывником.

286. Не допускается за один прием взрывать более шестнадцати зарядов; при применении зажигательных патронов их число, поджигаемое за один прием не менее десяти на забой.

287. В отдельных случаях допускается смешанное взрывание при помощи зажигательных патронов и зажигательных трубок при общем числе поджиганий не более шестнадцати, в том числе не более шести патронов на забой. Взрывание более шестнадцати зарядов без применения зажигательных патронов допускается только детонирующим шнуром, электродетонаторами или электроогневым способом.

В забоях шириной более 5 метров допускается одновременное поджигание зажигательных трубок двумя взрывниками.

288. При послойной отбойке угля не допускается присутствие людей в очистном забое под гибким перекрытием, настилом или межслойной пачкой, когда в одном из забоев проводятся взрывные работы. При взрывании в лавах, камерах и в верхних нишах лав, в вентиляционных штреках на угольных пластах крутого и наклонного падения допускается нахождение взрывника в выработках с исходящей струей воздуха при условии выполнения требований настоящих Правил и проведения указанных в паспортах буровзрывных работ мероприятий по предупреждению отравления людей ядовитыми газами.

289. Взрывные работы в искусственно замороженных породах или в зонах сжатого воздуха (кессонах) проводятся по проектам.

Параграф 2. Порядок ведения взрывных работ при проходке
и углубке стволов шахт (шурфов)

290. При проходке и углубке стволов шахт взрывание допускается проводить только с поверхности или с действующего горизонта. Лица, проводящие взрывание, находятся в выработке со свежей струей воздуха. Взрывание огневым и электроогневым способом не допускается.

291. Не допускается спуск-подъем боевиков в разгружающихся через дно бадьях.

Выполнение этих работ в опрокидывающихся бадьях допускается при наличии исправных блокировочных устройств, препятствующих подъему бадьи выше верхней приемной площадки ствола. Скорость спуска-подъема не более 1 м/с при движении без направляющих и 2 м/с при движении по направляющим.

292. Спуск в ствол патронов-боевиков проводится отдельно от ВВ в сопровождении взрывника (мастера-взрывника). При этом в забое находятся только лица, занятые при заряжании, и машинист насоса.

На рабочем полке и натяжной раме допускается находиться лицам, занятым сопровождением бадей через раструбы. Другие работы на этих полках во время заряжания шпуров не допускаются.

293. Электровзрывная сеть в обводненном забое ствола шахты монтируются при помощи антенных проводов. Стойки для установки проводов такой высоты, чтобы вода не достигала антенны при существующем водопритоке.

294. Взрывник (мастер-взрывник) осуществляет монтаж электровзрывной сети только после выезда из забоя всех рабочих (кроме ответственных за подачу сигналов и обслуживание проходческого полка).

295. В качестве магистральных проводов применяется гибкий кабель во влагонепроницаемой оболочке, который не опускается ниже проходческого полка.

296. Присоединение соединительных проводов к кабелю и проведение взрывания проводит взрывник (мастер-взрывник), на которого выписана наряд-путевка на ведение взрывных работ.

297. После окончания монтажа взрывной сети и выезда всех людей на поверхность в стволе открываются все ляды.

298. При проходке вертикальных стволов шахт вновь буримые шпуры смещаются по окружности по отношению к шпурам предыдущего цикла без изменения схемы расположения шпуров.

Параграф 3. Порядок ведения взрывных работ
при строительстве тоннелей и метрополитена

299. Ведение взрывных работ вблизи подземных и наземных сооружений осуществляется по проекту.

300. При проходке стволов шахт в городских условиях и наличии большого притока воды патроны-боевики допускается изготовлять на первом полке от забоя ствола или на специально устроенном полке.

301. Заряжание шпуров и монтаж взрывной сети на высоте более 2 метров допускается проводить только с полков, примыкающих к забою, или с выдвижных площадок укладчиков тоннельной обделки и щитов.

302. При проходке тоннелей с применением электровзрывания со всего проходческого оборудования напряжение снимается до начала заряжания.

Не допускается изготовление патронов-боевиков непосредственно на площадках укладчика тоннельной обделки или щита.

303. При рассечке верхних штолен из восстающих одновременное взрывание в противоположных забоях не допускается.

304. Взрывные работы в калоттах допускаются при соблюдении следующих условий:

1) предельная масса заряда устанавливается техническим руководителем;

2) взрывание в обоих крыльях калотты проводится в разное время.

305. Заряжание осуществляется взрывниками в присутствии лица контроля.

306. При одиночном огневом взрывании в щитовом забое заряжание и взрывание допускается проводить одновременно не более чем в двух смежных ярусах.

На одном горизонтальном ярусе допускается за один прием взрывать заряды в десяти шпурах. На двух горизонтальных ярусах число одновременно взрываемых шпуровых зарядов не более восьми.

Параграф 4. Порядок ведения взрывных работ на шахтах, опасных
по газу, или разрабатывающих пласты, опасные по взрывам пыли

307. При ведении взрывных работ на шахтах, опасных по газу или пыли, перед каждым заряжанием шпуров, их взрыванием и при осмотре забоя после взрывания мастер-взрывник проводит замер концентрации метана. Не допускается выполнять взрывные работы при содержании метана 1 % и более в забоях и в примыкающих выработках на протяжении 20 метров от них, в месте укрытия мастера-взрывника.

Замер концентрации метана в месте укрытия мастера-взрывника проводится перед каждым подключением электровзрывной сети к взрывному прибору.

308. Взрывные работы допускаются:

1) в забоях выработок, непрерывно и устойчиво проветриваемых и осуществлении мер борьбы с взрывчатой пылью;

2) при взрывании зарядов с применением электродетонатора, в выработках с повышенным выделением метана в качестве источника тока применяются только искробезопасные взрывные приборы.

3) при выполнении мастерами-взрывниками, а в наиболее сложных условиях (при сотрясательном взрывании, разбучивании углеспускных выработок, дроблении негабаритных кусков породы, взрывной посадке кровли в очистных забоях, подземных взрывах по разупрочнению труднообрушаемых кровель на выемочных участках, ликвидации отказов) - в присутствии лица контроля, ответственного за безопасное ведение работ в смене (на участке).

309. Взрывные работы в очистных, подготовительных забоях и на отдельных участках выработок, в которых имеется газовыделение или взрывчатая пыль, допускается проводить при соблюдении определенного для каждого забоя (выработки) режима, согласованного с аттестованной организацией.

310. Не допускается:

1) частичное выбуривание газоносных угольных пластов в тупиковых забоях подготовительных выработок, проводимых взрывным способом по вмещающим породам;

2) предварительное рыхление угольного массива в очистных забоях впереди комбайнов, стругов. Данное требование не распространяется на безлюдную выемку угля, гидровзрывание, полную отбойку угля и породы в зонах геологических нарушений.

311. Выбор соответствующих ВМ утверждается техническим руководителем в зависимости от степени опасности работ в забое (выработке), условий взрывания, в том числе указанных в пункте 6 настоящих Правил, и создания предохранительной среды согласно перечисленным ниже требованиям.

Сноска. Пункт 311 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

312. Непредохранительные ВВ II класса допускается применять:

1) для проведения горизонтальных, наклонных, восстающих и вертикальных выработок (далее – выработок), углубки шахтных стволов с действующих горизонтов шахт при следующих условиях:

отсутствии в забоях угольных пластов, пропластков, выделения метана;

подтоплении водой забоя углубляемого ствола перед взрыванием на высоту не менее 20 см, считая по наивысшей точке забоя;

отставании от любой точки забоя до угольного пласта (при приближении к нему) не менее 5 метров считая по нормали. После пересечения пласта забоем выработки расстояние от любой точки забоя до пласта выдерживается более 20 метров, считая по протяжению выработки.

Если выработка закреплена монолитной крепью, исключающей поступление в нее метана из пласта, и работы по изоляции пласта ведутся по проекту, согласованному с аттестованной организацией, ВВ II класса допускается применять после пересечения угольных пластов и пропластков;

2) в забоях, шурфов или стволов шахт опасных по газу или пыли, проводимых с поверхности, в том числе при пересечении этими забоями пластов, опасных по внезапным выбросам угля, породы и газа, при выполнении следующих условий:

подтоплении водой забоя перед взрыванием на высоту не менее 20 см, считая по наивысшей точке забоя. При проведении ствола в искусственно замороженных породах или отсутствии притока воды вместо подтопления забоя ствола принимаются другие меры по безопасности работ;

осуществлении взрывания с поверхности при отсутствии людей в стволе и на расстоянии не менее 50 метров от него;

3) при сотрясательном взрывании в выработках, проводимых по выбросоопасным породам, при условии применения водораспылительных завес, создаваемых взрывным распылением воды из полиэтиленовых сосудов в сочетании с туманообразующими завесами. Взрывание зарядов проводится с поверхности или из камер-убежищ;

4) при торпедировании угольного массива на пластах, опасных по внезапным выбросам угля и газа, в соответствии с технологическим регламентом по безопасному ведению горных работ на пластах, опасных по внезапным выбросам угля, породы и газа;

5) при применении скважинных зарядов для создания предохранительных надщитовых подушек на участках, опасных по прорыву глины и пульпы;

6) для предварительного разупрочнения труднообрушаемой кровли в механизированных очистных забоях в соответствии с технологическим регламентом.

313. При выполнении перечисленных работ в зависимости от крепости пород и условий взрывания используются следующие ВВ:

1) при проведении горизонтальных и наклонных выработок, перечисленных в подпункте 1) (кроме углубки стволов) и подпункте 3) пункта 312 настоящих Правил, по породам с коэффициентом крепости f по шкале профессора М. М. Протодьяконова менее 7, при разупрочнении труднообрушаемых пород любой крепости - ВВ, не содержащие сенсибилизаторов, более чувствительных, чем тротил (аммонит 6ЖВ, аммонал М-10);

2) при проведении горизонтальных и наклонных выработок, перечисленных в подпункте 1) (кроме углубки стволов) и подпункте 3) пункта 312 настоящих Правил по породам с f от 7 до 10 применение ВВ, содержащих гексоген или нитроэфиры, допускается только во врубовых шпурах. Во всех остальных шпурах применяются ВВ, не содержащие сенсибилизаторы, более чувствительные, чем тротил;

3) при проведении горизонтальных и наклонных выработок по породам с f = 10 и более допускается применение любых ВВ;

4) при взрывании в условиях, перечисленных в подпунктах 2), 3) 5) пункта 312 настоящих Правил при углубке стволов допускается применение любых ВВ.

Сноска. Пункт 313 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

314. Предохранительные ВВ III класса допускается применять:

1) в забоях выработок, проводимых только по породе, в том числе и по выбросоопасным породам, при выделении метана и отсутствии взрывчатой пыли;

2) в забоях стволов, проводимых только по породе, при их углубке с действующих горизонтов и выделении в них метана;

3) при вскрытии пластов, опасных по внезапным выбросам угля и газа, до обнажения пласта при условии применения водораспылительных завес и наличии между пластом и забоем выработки породной пробки по всей площади сечения выработки. Размер пробки (считая по нормали) не менее 2 метров при вскрытии крутых и не менее 1 метра при вскрытии пологих пластов.

315. Предохранительные ВВ IV класса допускается применять:

1) в угольных и смешанных забоях выработок, проводимых по угольным пластам, опасным по взрывам пыли, при отсутствии выделения метана в этих выработках;

2) в угольных и смешанных забоях горизонтальных, наклонных и восстающих (до 10^о) выработок, проводимых по пластам, опасным по газу или пыли, в которых отсутствует повышенное выделение метана при взрывных работах;

3) при сотрясательном взрывании, в том числе камуфлетном, вскрытии угольных пластов после их обнажения и последующем проведении выработок на протяжении не менее 20 метров;

4) в бутовых штреках с нижней подрывкой пород;

5) в бутовых штреках с верхней подрывкой пород при относительной метанообильности выемочного участка менее 10 кубических метров на тонну (далее – м³/т);

6) при взрывании по породе в смешанных забоях выработок, проводимых по пластам, опасным по внезапным выбросам угля и газа, при опережающем породном забое;

7) для подрывки боковых пород c f >4 в смешанных забоях выработок с повышенным выделением метана при взрывных работах при условии проведения предварительной выемки угля без применения взрывных работ;

8) при взрывной выемке угля в лавах.

316. Предохранительные ВВ V класса допускается применять:

1) в угольных и смешанных забоях горизонтальных, наклонных и восстающих (до 10^о) выработок с повышенным выделением метана при взрывных работах. В смешанных забоях по углю и по породе применяется одно и то же ВВ.

На основании заключения аттестованной организации допускается применение по углю ВВ V класса, а по породе - IV класса;

2) в угольных и смешанных забоях восстающих (10^о и более) выработок, в которых выделяется метан, при проведении их с предварительно пробуренными скважинами, обеспечивающими проветривание выработок за счет общешахтной депрессии;

3) в нишах лав, не отнесенных к забоям с повышенным выделением метана;

4) в бутовых штреках, проводимых с верхней подрывкой пород, при относительной метанообильности выемочного участка 10 м³/т и более;

5) для верхней и смешанной подрывки боковых пород с f = 4 и менее в смешанных забоях выработок с повышенным выделением метана при взрывных работах при условии предварительной выемки угля без применения взрывных работ.

317. Предохранительные ВВ VI класса допускается применять:

1) в верхних нишах лав с повышенным выделением метана;

2) в угольных забоях восстающих (10^о и более) выработок, в которых выделяется метан, при проведении их без предварительно пробуренных скважин;

3) в забоях выработок, проводимых по нарушенному массиву (в том числе и в забоях выработок, проводимых в присечку к нарушенному массиву), при выделении в них метана. Глубина шпуров не более 1,5 метра, а масса шпурового заряда патронированного ВВ - не более 0,6 кг;

4) для верхней и смешанной подрывки пород с f = 4 и менее в вентиляционных штреках, проводимых вслед за лавой.

318. Предохранительные ВВ VII класса допускается применять для следующих видов специальных взрывных работ:

1) ликвидации зависаний горной массы в углеспускных выработках;

2) дробления негабаритов наружными зарядами;

3) взрывного перебивания деревянных стоек при посадке кровли.

Для каждого из перечисленных видов работ применяются ВВ или заряды, допущенные к применению уполномоченным органом в области промышленной безопасности.

319. Во всех забоях выработок, кроме проводимых сотрясательным взрыванием, при выполнении специальных работ допускается применять предохранительные ВВ более высокого класса по сравнению с указанными в пунктах 312 - 317 настоящих Правил.

Сноска. Пункт 319 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

320. В забоях выработок, где имеется газовыделение или взрывчатая угольная пыль, допускается применять только предохранительные электродетонаторы мгновенного и короткозамедленного действия.

При этом соблюдаются следующие условия:

1) максимальное время замедления электродетонаторов короткозамедленного действия с учетом разброса по времени срабатывания не более при применении ВВIV класса 220 мс, V и VI классов - 320 мс;

2) в подготовительных выработках, проводимых по углю, и в комбайновых нишах очистных забоев без машинного вруба все заряды в угольном забое взрываются от одного импульса тока взрывного прибора (машинки);

3) при протяженности угольного забоя более 5 метров допускается делить его по длине на участки и взрывание в каждом из них проводить раздельно при соблюдении требований пункта 325 настоящих Правил;

4) в подготовительных выработках, проводимых по углю с подрывкой боковых пород, взрывание зарядов в шпурах по углю и породе проводится как раздельно, так и одновременно (одним забоем или с опережением одного из них), раздельное взрывание осуществляется по разрешению технического руководителя при числе циклов не более одного по углю и одного по породе, за исключением случаев создания опережающих заходок в начале проведения выработок, но не более 5 метров.

Сноска. Пункт 320 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

321. Не допускается одновременная выдача мастеру-взрывнику для проведения взрывных работ ВВ различных классов, предохранительных и непредохранительных электродетонаторов, в том числе короткозамедленного и замедленного действия, для разных забоев, если в одном из них применяются электродетонаторы с большим замедлением или ВВ более низкого класса.

322. Место укрытия мастера-взрывника находится в выработке, проветриваемой свежей струей воздуха за счет общешахтной депрессии, и располагается от места взрыва на расстоянии не менее:

1) в горизонтальных и наклонных (до 10^о) подготовительных выработках - 150 метров;

2) в наклонных, в том числе восстающих (более 10^о), подготовительных выработках - 100 метров, но обязательно в горизонтальной выработке и не ближе 10 метров от устья выработки или ее сопряжения с другой выработкой;

3) в лавах (слоях) с углом залегания до 18^о - 50 метров;

4) в лавах (слоях) с углом залегания 18^о и более - 50 метров, но не ближе 20 метров от сопряжения с лавой (слоем) на штреке;

5) в очистных забоях камерного типа, при погашении угольных целиков - 200 метров;

6) в щитовых забоях - 50 метров, но не ближе 20 метров от ходовой печи;

7) при пропуске угля и породы в восстающих выработках - 100 метров;

8) при проведении стволов (шурфов) с поверхности - 50 метров.

323. Места укрытия мастера-взрывника, расположения постов охраны, других людей во всех случаях определяются в паспортах буровзрывных работ с учетом, расстояния от места укрытия мастера-взрывника до постов охраны, располагаемых за мастером-взрывником, не менее 10 метров и от места расположения постов охраны до места нахождения остальных людей - не менее 10 метров.

Тупиковые выработки протяженностью более 100 метров по углю или смешанным забоем проводятся при наличии постоянной взрывной магистрали, продолженной до взрывной станции в месте укрытия мастера-взрывника.

324. Заряжание и взрывание зарядов каждого цикла, в том числе и при раздельном взрывании по углю и породе, допускаются только после проветривания забоя, замера содержания метана, уборки взорванного угля, проведения мероприятий по взрывозащите забоя и прилегающих к нему выработок на расстоянии не менее 20 метров. Во всех случаях глубина заходки по углю не более 2 метров.

325. В очистных забоях на пластах, опасных по газу или пыли (кроме опасных по внезапным выбросам), допускается разделять очистной забой по длине на участки, взрываемые раздельно. Заряжание и взрывание зарядов на каждом участке допускаются после взрыва зарядов на предыдущем участке, уборки отбитого угля, крепления забоя и принятия мер по предупреждению взрывов газа и угольной пыли.

326. При засечке подготовительных и нарезных выработок по углю и породе из других выработок на протяжении 5 метров от сопряжения предусматривается уменьшение длины шпуров и зарядов ВВ с целью снижения опасности нарушения крепи, обрушения пород, повреждения кабелей и трубопроводов.

327. В породных и смешанных забоях подготовительных выработок при наличии газовыделения допускается применять электродетонаторы мгновенного и короткозамедленного действия. Максимально допустимое замедление электродетонатора короткозамедленного действия во всех случаях не более 320 мс.

Взрывание комплекта зарядов в забое допускается проводить раздельно, но не более чем за три приема. Заряжание шпуров в каждом отдельном приеме проводится после взрывания в предыдущем и принятия мер, обеспечивающих безопасность взрывных и других работ в забое.

328. При проведении по породе выработок, в которых отсутствует выделение метана, взрывание проводится с применением электродетонаторов мгновенного, короткозамедленного и замедленного действия со временем замедления до 2 секунд без ограничения количества приемов и пропускаемых серий замедления.

329. В забоях выработок, в которых имеется газовыделение или взрывчатая угольная пыль (кроме бутовых штреков с подрывкой кровли), допускается применять электродетонаторы короткозамедленного действия с интервалом замедления не более 40 мс. В бутовых штреках с подрывкой кровли допускается применять только электродетонаторы мгновенного действия.

330. Электродетонаторы замедленного действия допускается применять для взрывания зарядов в забоях, где допущено использование непредохранительных ВВ ІІ класса, при отсутствии газовыделения и взрывчатой пыли.

331. В выработках, где допущено использование непредохранительных ВВ и электродетонаторы замедленного действия, допускается применять в одном забое и выдавать одному мастеру-взрывнику непредохранительные ВВ различной работоспособности или непредохранительные и предохранительные ВВ при условии размещения ВВ с меньшей работоспособностью только в оконтуривающих шпурах. При проведении таких выработок в направлении угольных пластов или пропластков, опасных по газу или пыли, с расстояния 5 метров (считая от них по нормали), на расстоянии 20 метров после их пересечения (считая по протяжению выработки) применяются предохранительные ВВ и электродетонаторы мгновенного и короткозамедленного действия с соблюдением мер безопасности, предусмотренных настоящими Правилами для забоев, опасных по газу или пыли.

332. Не допускается размещать в одном шпуре ВВ различных классов или различных наименований и при сплошном заряде - более одного патрона-боевика.

333. Минимальная глубина шпуров при взрывании по углю и породе допускается не менее 0,6 метров.

334. Заряд, состоящий из двух патронов ВВ и более, вводится в шпур последовательно и досылается одновременно, а боевик допускается досылать отдельно.

335. В качестве забойки шпуров применяются глина, смесь глины с песком, гидрозабойка в сочетании с запирающей забойкой из глины или смеси глины с песком или иные материалы в соответствии с технологическим регламентом.

336. При взрывании зарядов допускается применять:

1) гидрозабойку в виде полиэтиленовых или полихлорвиниловых ампул с водой;

2) двухслойную забойку, состоящую из воды, запирающей забойки из инертных материалов и забойки из пульпы или пасты.

Ампулы всех конструкций предназначены для шпурового метода ведения взрывных работ при диаметре шпуров не более 45-46 мм.

Двухслойную забойку, изготавливаемую путем заливки воды в сочетании с запирающей глинопесчаной забойкой, применяют в наклонных шпурах. При угле наклона более 60^оС в качестве запирающей забойки допускается использовать песок или граншлак.

В шпурах, пробуренных по трещиноватым породам, применяют забойку из пульпы (смеси воды с глиной или сланцевой пылью).

337. В восстающих выработках с углом подъема до 60-90^оС допускается применять в качестве забойки гидропасту, представляющую собой гелеобразную массу, содержащую в своем составе воду (90-95 %) и химические компоненты (жидкое стекло, растворы кислот и солей).

338. При взрывании по углю и по породе минимальная величина забойки для всех забоечных материалов составляет:

1) при глубине шпуров 0,6-1,0 метра - половину глубины шпура;

2) при глубине шпуров более 1 метра - 0,5 метра;

3) при взрывании зарядов в скважинах - 1 метр.

339. Расстояние от заряда ВВ до ближайшей поверхности не менее 0,5 метра по углю и не менее 0,3 метра по породе, в том числе и при взрывании зарядов в породном негабарите. В случае применения ВВ VI класса при взрывании по углю это расстояние допускается уменьшать до 0,3 метра.

340. Минимально допустимые расстояния между смежными шпуровыми зарядами приведены в таблице условий взрывания приложения 2 настоящих Правил.

В породах с f > 10 расстояние между смежными шпуровыми зарядами определяется нормативами, разработанными аттестованной организацией.

341. На пластах, опасных по пыли, перед каждым взрыванием в забоях, проводимых по углю или по углю с подрывкой боковых пород, проводится осланцевание или орошение осевшей угольной пыли водой с добавлением смачивателя как у забоя, так и в выработке, примыкающей к забою, на протяжении не менее 20 метров от взрываемых зарядов.

В очистных забоях на пластах, опасных по взрыву пыли, при взрывании по углю в кутках или нишах лав также проводится осланцевание или орошение призабойного пространства водой с применением смачивателей.

342. В призабойном пространстве горных выработок взрывозащита (водовоздушные, порошковые завесы и другие) при взрывании шпуровых зарядов осуществляется в соответствии с технологическими регламентами.

343. Торпедирование пород и угольного массива путем взрывания скважинных зарядов осуществляется в соответствии с инструкциями (технологическими регламентами).

344. Взрывные работы в угольных шахтах с нефтепроявлениями ведутся с учетом требований пунктов 378 - 384 настоящих Правил.

Параграф 5. Порядок сотрясательного взрывания

345. Сотрясательное взрывание проводится при отработке пластов, опасных по внезапным выбросам угля, породы и газа, на угрожаемых пластах, где текущим прогнозом получены значения "опасно", в определенном режиме, направленном на защиту людей от последствий выбросов, в том числе:

1) при проведении горизонтальных, наклонных (проводимых сверху вниз) и восстающих выработок с углом наклона до 10^о включительно, для отбойки угля в очистных забоях;

2) при вскрытии выбросоопасных угольных пластов мощностью более 0,1 метра;

3) при вскрытии угрожаемых угольных пластов, если прогнозом установлены опасные значения показателей выбросоопасности или прогноз перед вскрытием не проводился;

4) при вскрытии песчаников на глубине 600 метров и более, если прогнозом установлено, что песчаник выбросоопасный или прогноз выбросоопасности перед вскрытием не осуществлялся;

5) при проведении выработок по выбросоопасным песчаникам.

Настоящий параграф распространяется на пластовое и внепластовое (передовое) торпедирование, предназначенное для предотвращения внезапных выбросов угля и газа.

Взрывные работы при вскрытии пластов, в очистных и подготовительных выработках в пределах защищенных зон допускается проводить без соблюдения режима, предусмотренного для сотрясательного взрывания.

347. Выбор параметров паспорта буровзрывных работ для выработок, проводимых по угольным пластам и породам, опасным по внезапным выбросам, обеспечивает полную отбойку угля (породы) по всей площади сечения выработки. Если при сотрясательном взрывании не достигнута требуемая конфигурация забоя, следует провести повторное сотрясательное взрывание по оконтуриванию выработки.

В местах геологических нарушений взрывание по углю и породе проводится одновременно.

Проведение выработок смешанным забоем с опережающей взрывной отбойкой угля допускается при отставании породного забоя не более 5 метров.

Проведение выработок смешанным забоем с опережающей взрывной отбойкой породы осуществляется только на пластах мощностью до 0,8 метров.

348. Не допускается применять ручные ударные инструменты для оформления забоя после сотрясательного взрывания.

349. Для каждого забоя, где применяется сотрясательное взрывание, устанавливается порядок, технология такого взрывания и меры безопасности. Обеспечивается магнитофонная запись телефонных переговоров ответственного руководителя сотрясательным взрыванием, находящегося на поверхности.

350. С паспортом буровзрывных работ и технологическими регламентами по сотрясательному взрыванию знакомятся (под роспись) лица контроля шахты, связанные с проведением сотрясательного взрывания, и рабочие соответствующих участков.

351. Порядок проведения сотрясательного взрывания и лица, руководящие его выполнением, утверждаются приказом по шахте. В случае производства работ на эксплуатационной шахте подрядчиком такой порядок устанавливается совместным приказом.

При осуществлении сотрясательного взрывания ведется журнал проведения сотрясательного взрывания по шахте по форме, установленной техническим руководителем.

Сведения о месте и времени проведения сотрясательного взрывания (в виде объявлений) не позже, чем за смену до начала взрывания доводится до всех работников, занятых в подземных выработках.

352. При проведении сотрясательного взрывания устанавливается опасная зона, в которую включаются все выработки шахты, расположенные по ходу движения исходящей вентиляционной струи воздуха от места взрывания, все выработки со свежей струей воздуха от забоя до места укрытия мастера-взрывника.

Перед началом заряжания во всех выработках шахты, расположенных в пределах опасной зоны, электроэнергия отключается. Включение электроэнергии допускается после проверки содержания метана в атмосфере выработок после взрывания.

Не допускается при проведении сотрясательного взрывания отключать вентиляторы местного проветривания, приборы автоматического контроля содержания метана и датчики, используемые для контроля выбросоопасных зон угольных пластов.

В забоях выработок, в которых не допускается отключать электроэнергию до начала заряжания шпуров (в связи с их возможным затоплением), напряжение снимается перед началом монтажа взрывной сети.

353. Вскрытие угольных пластов сотрясательным взрыванием, кроме мощных крутых пластов, допускается проводить полным проектным сечением вскрывающей выработки. При вскрытии мощных крутых пластов взрывные работы допускаются только для обнажения угольного пласта (удаления породной пробки).

Пересечение пластов проводится в соответствии с правилами безопасного ведения горных работ на пластах, опасных по внезапным выбросам угля, породы и газа.

Участок породной пробки непосредственно перед пластом ликвидируется за одно взрывание.

Режим сотрясательного взрывания в забое вскрывающей выработки вводится с расстояния не менее 4 метров и отменяется после удаления забоя выработки на расстояние не менее 4 метров по нормали от пласта угля.

Вскрытие угольных пластов выполняется в следующей последовательности: приближение забоя вскрывающей выработки к пласту, обнажение и пересечение пласта, удаление (отход) от пласта.

При этом во всех случаях считается:

1) при вскрытии крутых угольных пластов "участком приближения" - участок вскрывающей выработки с 4 до 2 метров перед вскрываемым пластом и "участком удаления" - с 2 до 4 метров за пластом;

2) при вскрытии пологих, наклонных и крутонаклонных угольных пластов "участком приближения" - участок вскрывающей выработки с 4 до 1 метра перед вскрываемым пластом и "участком удаления" - с 1 до 4 метров за пластом. Все расстояния принимаются по нормали к пластам.

354. Расстояния до места укрытия, из которого проводится взрывание при вскрытии выбросоопасных и угрожаемых угольных пластов горизонтальными и наклонными выработками, составляют:

1) на участках приближения и удаления - 600 метров;

2) на участке пересечения особо выбросоопасных пластов - с поверхности;

3) в остальных случаях - 1000 метров.

Место укрытия, из которого проводится взрывание при вскрытии выбросоопасных и угрожаемых угольных пластов при углубке вертикальных стволов с действующих горизонтов, находится:

4) на участке пересечения - на поверхности в 50 метров от ствола;

5) на участках приближения и удаления - на действующем горизонте, но не ближе 200 метров от углубляемого ствола при условии обеспечения изолированного отвода исходящей струи воздуха согласно проекта. При невозможности выполнения указанных условий взрывание проводится с поверхности.

Все расстояния при вскрытии определяются от места слияния струи воздуха, исходящей из взрываемого забоя, со свежей струей, считая против направления свежей струи.

355. В угольных и смешанных забоях выработок, проводимых по выбросоопасным угольным пластам, при взрывании зарядов по углю или по углю и породе одновременно, по породе без опережающей выемки угля, при проведении выработок по выбросоопасным породам и при вскрытии таких пород расстояние до укрытия мастера-взрывника не менее 600 метров от забоя, но не ближе 200 метров от места слияния исходящей из взрываемого забоя струи воздуха со свежей струей. Люди, не связанные с проведением взрывных работ, находятся на свежей струе воздуха на расстоянии не менее 1000 метров от взрываемого забоя.

356. При взрывании зарядов по породе в забоях, где произведена опережающая выемка выбросоопасного угольного пласта, расстояние до места укрытия мастера-взрывника не менее 200 метров от места слияния исходящей из взрываемого забоя струи воздуха со свежей струей.

357. Выработка, в которой проводится сотрясательное взрывание, перед взрывными работами освобождается на протяжении не менее 100 метров от забоя от вагонеток и других предметов, загромождающих ее более чем на 1/3 площади поперечного сечения.

358. Перед проведением сотрясательного взрывания вентиляционные устройства, расположенные в пределах опасной зоны, перемычки, установленные для предотвращения проникновения газа на другие участки или горизонты шахты, осматриваются лицами контроля.

В случае обнаружения неисправности вентиляционного устройства до ее устранения сотрясательное взрывание не допускается.

359. При наличии в забое, где применяется сотрясательное взрывание, опережающих шпуров и скважин, не предназначенных для размещения ВВ, они заполняются глиной или другим негорючим материалом на длину, превышающую глубину заряжаемых шпуров (скважин) не менее чем на 1 метр. Взрывание зарядов в таких шпурах (скважинах) не допускается.

360. Для подготовки и проведения сотрясательного взрывания техническим руководителем назначается руководитель сотрясательным взрыванием в забое и руководитель сотрясательным взрыванием на поверхности.

Руководство подготовкой и проведением сотрясательного взрывания в забое (группе забоев) осуществляют лица контроля участка, на котором ведутся взрывные работы.

Сотрясательное взрывание проводится мастером-взрывником в присутствии лица контроля по должности не ниже заместителя (помощника) начальника участка.

Мастера-взрывники и лица контроля имеют индивидуальные светильники со встроенными датчиками метана и изолирующие самоспасатели.

361. После сотрясательного взрывания осмотр выработки проводится по получении сведений о содержании метана в забое, в котором проводилось взрывание, но не ранее чем через 30 минут после взрыва и при концентрации метана менее 2 %. Осмотр забоя проводится лицом контроля и мастером-взрывником.

362. Лицо контроля, замеряющее содержание метана, при продвижении к забою для осмотра его после сотрясательного взрывания находится на расстоянии 3 метров впереди мастера-взрывника. При обнаружении концентрации метана 2 % и более они немедленно возвращаются в выработку со свежей струей воздуха.

На случай возможного выброса угля (породы) и газа техническим руководителем заблаговременно определяются мероприятия по разгазированию выработок.

363. Для проведения сотрясательного взрывания к забоям подготовительных выработок прокладываются постоянные взрывные магистрали из специальных кабелей.

364. Инициирование зарядов при сотрясательном взрывании в угольных и смешанных забоях и по выбросоопасным породам осуществляется предохранительными электродетонаторами мгновенного и короткозамедленного действия со временем замедления не более 220 мс.

При вскрытии пластов до их обнажения сотрясательным взрыванием время замедления электродетонаторов короткозамедленного действия не более 320 мс.

365. В случае отказа одного или нескольких зарядов их ликвидируют, соблюдая требования по ликвидации отказов и сотрясательному взрыванию.

366. При вскрытии пластов сотрясательным взрыванием допускается применение рассредоточенных (двухъярусных) зарядов ВВ при соблюдении следующих условий:

1) инициирование зарядов осуществляют электродетонаторами мгновенного и короткозамедленного действия;

2) в шпурах с рассредоточенными зарядами замедление в данном заряде больше, чем в первом заряде от устья;

3) при использовании допущенных для соответствующих условий ВВ III и IV классов длина забойки между рассредоточенными зарядами не менее 0,75 метров, а масса первого от устья шпура заряда - не более 1,2 кг.

При использовании ВВ ІІ класса длина забойки между рассредоточенными зарядами не менее 1 метра, а масса первого от устья шпура заряда ВВ - не более 1 кг.

367. Обнажение и пересечение пластов при помощи взрывных работ проводится при толщине породной пробки между забоем выработки и крутым пластом (пропластком) не менее 2 метров, а для пологих, наклонных и крутонаклонных - не менее 1 метра по нормали к пласту.

Перед пересечением крутых и крутонаклонных пластов после гидровымывания угольного массива толщина породной пробки между забоем вскрывающей выработки и вымытой полостью составляет не менее 1,2 метра. Шпуры для взрывания зарядов последней заходки с целью удаления породной пробки после гидровымывания не добуриваются до вымытой полости на 0,5 метра.

368. Сотрясательное взрывание в забоях подготовительных выработок, проводимых по крутым или крутонаклонным выбросоопасным пластам, склонным к высыпанию, осуществляются с предварительной установкой опережающей крепи или с опережающей отбойкой боковых пород, либо с укреплением угольного пласта.

При составлении паспортов взрывных работ в случае использования опережающей крепи верхний ряд шпуров располагается на расстоянии не менее 0,5 метров от опережающей крепи.

369. При взрывании скважинных зарядов (торпедировании) осуществляются следующие дополнительные меры безопасности:

1) при пластовом торпедировании (гидровзрывной обработке пласта) - заливка наклонных скважин водой с непрерывной их подпиткой, применение водораспылительных завес, создаваемых взрывным распылением воды из полиэтиленовых сосудов, в соответствии с действующими нормативными документами;

2) при передовом (внепластовом) торпедировании - забойка из увлажненной смеси карбамида с хлоридом калия в соотношении 3:1 или забойка из воды, помещаемой в полиэтиленовую специальную ампулу, с применением герметизаторов, применение водовоздушной или водораспылительной завесы.

370. Сотрясательное взрывание в забоях выработок, проветриваемых обособленно, но расположенных таким образом, что взрывание зарядов в одних забоях может привести к повреждению электровзрывных сетей, проложенных к другим забоям, проводится:

1) с одновременной подачей импульса тока во все забои;

2) в разное время с заряжанием и взрыванием в каждом последующем забое (или группе забоев) после взрывания в предыдущих забоях и принятия мер, обеспечивающих безопасность взрывных работ.

371. Бурение шпуров по углю для сотрясательного взрывания проводится только вращательным способом. Бурение шпуров по породе допускается с применением ударных и ударновращательных инструментов.

Параграф 6. Порядок ведения взрывных работ в
пластах (породах), опасных по горным ударам

372. Участки пласта приводятся в неудароопасное состояние путем камуфлетного взрывания с соблюдением следующей очередности работ:

1) оценка удароопасности краевых частей в местах взрываний;

2) определение параметров камуфлетного взрывания (длины шпуров, массы заряда, расстояний между шпурами);

3) оценка эффективности камуфлетного взрывания.

Эти работы на угольных шахтах осуществляются согласно технологическому регламенту по безопасному ведению работ при разработке пластов, опасных по горным ударам.

373. Камуфлетное взрывание проводится по проекту, утвержденному техническим руководителем.

374. На удароопасных угольных пластах перед производством взрывных работ в очистных и подготовительных забоях, при отработке целиков люди удаляются от места взрывания на безопасное расстояние, но не менее 200 метров, и находятся на свежей струе воздуха.

375. При проведении выработок встречными забоями, начиная с расстояния 15 метров между ними, взрывные работы ведутся только в одном из забоев, другой забой останавливается.

376. Длина внутренней забойки при камуфлетном взрывании в скважинах длиной до 10 метров определяется проектом и составляет не менее половины длины скважины. В скважинах длиной более 10 метров величина внутренней забойки не менее 5 метров.

При использовании гидрозабойки, в том числе из полиэтиленовых ампул с водой, шпуры со стороны устья заполняются глиняной забойкой на протяжении не менее 1 метра.

377. При 1 - 2 категориях удароопасности пород взрывные работы по отбойке угля или породы в очистных и подготовительных выработках допускается вести после приведения участка в неудароопасное состояние.

Параграф 7. Порядок ведения взрывных работ в нефтяных шахтах

378. В нефтяных шахтах производство взрывных работ допускается только в забоях, проветриваемых свежей струей воздуха, при концентрации взрывчатых газов, не превышающей норм, установленных требований безопасности при разработке нефтяных месторождений шахтным способом:

1) с применением предохранительных ВВ не ниже ІІІ класса;

2) взрыванием зарядов предохранительными электродетонаторами мгновенного и короткозамедленного действия. Максимальное время замедления электродетонаторов короткозамедленного действия не более 220 мс (с учетом разброса по времени срабатывания);

3) с применением предохранительной среды в продуктивных пластах.

Применение наружных зарядов и детонирующего шнура допускается при проведении выработок по породам, не содержащим нефти, и при отсутствии в них газовыделений.

379. Взрывные работы проводятся в присутствии лица контроля.

380. Перед заряжанием шпуров, перед взрыванием зарядов лицо контроля и мастер-взрывник проводят замер содержания взрывчатых газов в забое, примыкающих к забою выработках на протяжении 20 метров и непосредственно в месте нахождения мастера-взрывника.

381. При взрывных работах в продуктивных пластах лицо контроля на месте делает запись в наряд - путевке мастера-взрывника о разрешении производства взрывных работ.

382. Шпуры, из которых происходит выделение легкой нефти или газа, заряжать и взрывать не допускается. Они надежно забиваются глиной.

Все потеки легкой нефти в забое и в выработке на протяжении 20 метров от него удаляются и места их нахождения засыпаются песком.

383. Условия заряжания, масса зарядов ВВ и длина забойки соответствуют следующим требованиям:

1) в продуктивном пласте не допускается применять шпуры глубиной менее 1 метра;

2) в шпурах глубиной от 1 до 1,5 метров заряд занимает не более половины их длины, оставшаяся часть шпура заполняется забойкой;

3) в шпурах глубиной более 1,5 метра заряд занимает не более 2/3 их длины, при этом забойка заполняет всю оставшуюся свободную часть шпура;

4) патроны ВВ посылаются в шпур в соответствии с требованиями пункта 287 настоящих Правил;

5) при наличии в забое нескольких обнаженных поверхностей линия наименьшего сопротивления от любой точки заряда до ближайшей обнаженной поверхности не менее 0,5 метра в продуктивном пласте и не менее 0,3 метра по породе.

Минимальное расстояние между смежными шпуровыми зарядами соответствует требованиям пункта 341 настоящих Правил.

384. Каждый забой в продуктивном пласте оборудуется двумя оросителями, установленными на противопожарном водопроводе на расстоянии не более 8 метров от забоя. Водоразбрызгиватели приводятся в действие за 5 минут до взрывания зарядов.

Глава 16. Порядок ведения взрывных работ при разработке пиритсодержащих руд

Сноска. Заголовок главы 16 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Порядок заряжания и взрывания шпуровых зарядов

385. Взрывание шпуровых зарядов осуществляется с применением систем неэлектрического инициирования или электрическим короткозамедленным способом.

При отсутствии соединительных блоков допускается применять комбинированный способ инициирования зарядов – неэлектрические средства инициирования (капсюль-детонатор с волноводом внутри шпура, соединительная связка из детонирующего шнура, звонковый провод с электродетонатором – наружная сеть).

Общее время замедления, монтаж взрывной сети осуществляется в соответствии с руководством по эксплуатации неэлектрических и электрических систем взрывания.

386. Допускается применение электрического способа взрывания с помощью электродетонаторов замедленного действия:

в забоях, отнесенных к I группе опасности;

в забоях II группы опасности при условии предварительного заполнения шпуров гидропастой или гидроампулами.

387. В качестве ВВ допускается использование как патронированных, так и гранулированных ВВ II класса, при соблюдении мероприятий по пунктам 388 – 405.

388. Параметры шпуровой отбойки (линия наименьшего сопротивления зарядов, расстояние между зарядами, удельный расход ВВ) соответствуют горно-технологическим условиям отбойки и физико-механическим свойствам массива руды и исключают возможность "прострелов" зарядов.

389. Взрывные работы производятся в междусменные перерывы при отсутствии людей на пути движения исходящей струи воздуха и на расстоянии не менее 150 метров от взрываемого забоя со стороны поступления свежей струи воздуха.

390. Перед началом взрывных работ смачивается водой поверхность выработки призабойной зоны на протяжении 10 метров от забоя, затем включаются оросители.

391. Расход воды при орошении принимается из расчета не менее 0,1 литров в секунду на 1 м² сечения выработки при величине напора не менее 0,4 мегапаскаль (далее – Мпа) (4 атмосферы).

392. Орошение выполняется следующим образом:

на расстоянии 15 - 20 метров от забоя устанавливается туманообразователь, который крепится у борта выработки на высоте 1,5 - 1,8 метров.

393. Сечение водонапорных труб и запорная арматура на участках, где имеются взрывоопасные забои, рассчитаны на обеспечение потребного количества воды и напора.

394. Исправность водонапорной сети проверяется ежесуточно лицами контроля.

395. Не допускается взрывание шпуровых зарядов без забойки.

396. В качестве забойки применяется гидропаста или водонаполненные ампулы. При этом длина забойки составляет не менее 30 см.

397. При взрывании шпуровых зарядов в забоях I группы опасности допускается применение глиняной забойки длиной не менее 30 см.

398. Допускается применение водяных завес, создаваемых взрыванием водонаполненного полиэтиленового сосуда в забое.

399. Для создания завесы применяются полиэтиленовые сосуды с минимальной полезной вместимостью 20 и 40 литров диаметром 250 - 350 мм. Толщина стенок сосудов составляет

0,1 мм.

400. В качестве распыляющего заряда применяются патроны ВВ массой 0,1 кг.

401. Полиэтиленовые сосуды подвешивают к кровле или укладывают на почву выработки.

402. Распылительные заряды в сосудах, подвешенных к кровле, размещают вертикально в центре сосуда так, чтобы толщина слоя воды со всех сторон была одинаковой, а в сосудах, укладываемых на почву - в центре, на дне сосуда.

403. Введение распылительного заряда в сосуд с водой осуществляется после окончания всех операций по заряжанию шпуров, перед началом монтажа взрывной цепи. Время нахождения заряда в сосуде с водой не превышает 30 минут.

404. Взрывание сосудов с водой следует производить в первую очередь за 50 мс до взрыва основного комплекта скважинных зарядов.

405. Количество сосудов определяется из условия расхода воды 3 - 4 литра на 1 м² сечения выработки.

Параграф 2. Порядок проведения массовых взрывов и
скважинной отбойки руды

407. Подготовительные работы, заряжание и взрывание скважинных зарядов, производство массовых взрывов осуществляются в соответствии с настоящими Правилами.

408. Применяемые параметры расположения скважинных зарядов (линия наименьшего сопротивления, расстояние между концами скважин) соответствуют горнотехническим условиям отбойки и взрываемости руд и исключают возможность "прострелов" отдельных зарядов или вееров скважин.

409. Предельные значения линии наименьшего сопротивления веера скважин (W) определяются из соотношения 20 <

< 30, где d – диаметр скважин.

410. Инициирование зарядов осуществляется с использованием неэлектрических систем инициирования зарядов или электрическим короткозамедленным способом.

411. В качестве основных ВВ при заряжании в сухих забоях (камерах) рекомендуется применение аммиачно-селитренных ВВ II класса простейшего состава. При наличии обводненности скважины заряжаются патронированными ВВ.

412. Массовые взрывы в камерах, опасных по взрыву сульфидной пыли I и II группы, взрывание скважинных зарядов в камерах II группы производятся с поверхности, при отсутствии людей в шахте.

413. В забоях, отнесенных к I группе опасности, в забоях II группы, при условии, если отношение суммарной массы одновременно взрываемого ВВ (Q, кг) к объему свободного очистного пространства камеры (V_к, м³) превышает 2 (

>2) с забойкой гидроампулами, допускается также применение глиняной забойки длиной не менее 0,5 метра.

414. Перед заряжанием сквозных скважин забойная часть скважины заделана глиняной забойкой или гидроампулами на длину не менее 1 метра. Взрывание не заделанных сквозных скважин запрещается.

415. Перед взрыванием скважин производится орошение водой поверхности выработок призабойной зоны на расстояние не менее 30 метров от крайних скважин до полного смачивания осевшей пыли.

416. В период подготовки массового взрыва, заряжания скважин производится смачивание пыли, осевшей на стенках камеры и отбитой руде, с помощью дальнобойных оросителей и поддерживается влажная атмосфера в камере с использованием туманообразователей.

Технические характеристики оросителей и туманообразователей должны соответствовать области их применения.

417. Допускается смачивание осевшей пыли и создание влажной атмосферы в очистном пространстве камеры путем подачи распыленной воды через скважины в кровле камеры.

418. Подавление пыли, образовавшейся в камере в результате разрушения массива руды взрывом, осуществляется путем взрывания полиэтиленовых емкостей с водой или бумажных мешков с инертным порошком, размещенных в буровой выработке под устьями скважин.

419. Сосуды размещаются под каждым веером скважин из расчета 3 литра воды на 1 м² буровой выработки.

420. Сосуды подвешиваются к кровле выработки или укладываются на почве.

421. В качестве распыляющего заряда применяются патроны ВВ массой 0,1 кг.

422. Взрывание сосудов осуществляется с интервалом замедления 50 мс до взрыва основного комплекта скважинных зарядов.

423. Длина забойки из инертного порошка не менее 0,8 метра.

424. Инертные пылевые завесы создаются путем распыления в очистном пространстве камеры инертных мелкодисперсных материалов.

425. Количество рядов мешков с инертным порошком соответствует числу взрываемых рядов скважин; в каждом ряду размещается 3 - 4 мешка.

426. Взрывание мешков с инертным порошком производится в первую очередь, с замедлением 25 - 50 мс до взрыва основного комплекта зарядов.

Параграф 3. Порядок вторичного дробления руды зарядами
ВВ и ликвидации зависаний

427. Вторичное дробление и ликвидация зависаний руды взрывным способом производятся в междусменные перерывы или нерабочие смены.

428. Взрывание единичных зарядов ВВ или отрезков детонирующего шнура производятся электрическим способом.

При одновременном взрывании двух или более зарядов взрыв производится мгновенно с помощью детонирующего шнура или электродетонаторов мгновенного действия.

429. Взрывные работы при вторичном дроблении производятся при отсутствии людей на пути движения исходящей струи воздуха и на расстоянии не менее 50 метров от места поступления свежей струи воздуха, при наличии не менее 2 поворотов, а при их отсутствии не ближе 150 метров.

430. Перед проведением взрывных работ необходимо оросить водой поверхность выработки на расстояние не менее 5 метра в обе стороны от места установки заряда с помощью дальнобойного оросителя или шланга.

431. Заряд, предназначенный для ликвидации зависаний в дучках, помещается в полиэтиленовый мешок, который предварительно заполняется гидропастой или водой и после размещения в нем заряда ВВ завязывается. При этом отношение веса заряда ВВ к весу инертного заполнителя не превышает 1. Конструкция заряда ВВ и способ его размещения указываются в технической документации, составляемой на взрывные работы.

432. Ликвидация зависаний руды производится в присутствии лица технического надзора.

433. При дроблении негабарита применяются как накладные, так и шпуровые заряды.

434. При дроблении негабаритов накладными зарядами, ВВ россыпью или в патронах укладывается на одной из плоскостей куска руды и с внешней стороны равномерно покрываются оболочкой из гидропасты или увлажненной глины. Соотношение веса оболочки к весу заряда составляет не менее 2:1.

435. Взрывание шпуровых зарядов ВВ производится при наличии вокруг заряда инертной оболочки из воды или гидропасты.

Вода используется только при нисходящих шпурах, не пересеченных трещинами.

Толщина инертной оболочки - не менее 4 - 5 мм, в связи с чем диаметр шпура превышает диаметр патронов не менее, чем на 8 - 10 мм.

Заполнение шпуров инертным материалом производится перед их заряжанием. Подача пасты в шпуры производится ручным нагнетателем.

436. Допускается взрывание негабаритов пучком из отрезков детонирующего шпура, помещенных в шпур, заполненный водой. Длина пучка детонирующего шнура - не более длины шпура. Число ниток детонирующего шнура в пучке не превышает 8.

437. При использовании гидроминного способа полиэтиленовые мешки с водой емкостью 20 - 40 литров подвешиваются к кровле выработки или размещаются на почве на расстоянии 1,0 - 2,0 метров от заряда ВВ.

438. Распыление воды производится путем взрывания распылительных зарядов массой 0,1 - 0,2 кг, размещенных внутри сосуда.

439. При расстоянии менее 1,5 метра от основного заряда взрывание производится с замедлением 50 мс, при больших расстояниях - одновременно с основным зарядом с помощью детонирующего шнура.

440. Количество полиэтиленовых сосудов выбирается из расчета расхода воды, равного 5 литров на 1 кг веса ВВ.

441. Средисменное взрывание на горизонтах вторичного дробления производится по разрешению технического руководителя шахты с оформлением распоряжения по шахте.

Перечень блоков, в которых допускается средисменное взрывание, утверждается ежемесячно.

442. Вес заряда ВВ, устанавливаемого в выпускной дучке (рудоспуске) для ликвидации зависаний руды, не превышает 2 кг.

При дроблении на аккумулирующей выработке вес заряда не превышает 0,6 кг.

443. Допускается одновременное взрывание двух и более зарядов при условии, если взрывание производится мгновенно и суммарный вес зарядов не превышает 2 кг.

444. Блоки, где производится средисменное взрывание, проветриваются обособленной струей воздуха.

445. Расстояние от места установки заряда до свежей струи воздуха, идущей в другие рабочие забои (или выработки, где находятся люди), не менее 20 метров. При меньшем расстоянии взрывание допускается зарядами весом не более 0,6 кг или отрезками детонирующего шнура.

Глава 17. Порядок ведения специальных взрывных работ на объектах, расположенных на земной поверхности

Сноска. Заголовок главы 17 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

446. Взрывные работы, вблизи опасной зоны которых располагаются объекты электроэнергетики (электростанции, линии электропередач и подстанции), объекты использования атомной энергии, объекты транспортной инфраструктуры (железнодорожные и автомагистрали и станции, порты, пристани, аэропорты), гидротехнические сооружения, подземные сооружения, объекты магистрального трубопроводного транспорта, линии связи и коммуникаций, проводятся по согласованию с организациями, эксплуатирующими эти объекты (с их владельцами).

Сноска. Пункт 446 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

447. Взрывная станция размещается за пределами опасной зоны. При невозможности выполнить это требование устраиваются укрытия (блиндажи). Места расположения укрытий определяются проектом или паспортом буровзрывных (взрывных) работ.

Искусственные или естественные укрытия надежно защищают исполнителей взрывных работ от действия взрыва, ядовитых газов. Подходы к укрытию не допускается загромождать.

Сноска. Пункт 447 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

448. Руководитель взрывных работ, взрывник, посты оцепления опасной зоны обеспечиваются двусторонней радио или радиотелефонной связью.

Параграф 2. Порядок взрывания скважинных,
котловых и камерных зарядов

449. При применении скважинных зарядов из ВВ группы D (кроме дымного пороха) и детонирующего шнура допускается доставлять забоечный материал на заряжаемый блок автосамосвалами, оборудованными искрогасителями и имеющими огнетушители. При этом исключается наезд на детонирующий шнур.

450. Заряжание скважин, пробуренных станками огневого бурения, не допускается проводить раньше чем через 24 часа после окончания бурения.

Параграф 3. Порядок ведения взрывных работ при сейсморазведке

451. На станции взрывного пункта в процессе работы допускается находиться только персоналу взрывных работ, водителю транспортного средства и лицам, осуществляющим контроль за выполнением взрывных работ.

452. Радиостанции, используемые для обеспечения связи при взрывных работах, допускается устанавливать на станции взрывного пункта в изолированном отсеке кузова. В этом отсеке не допускается хранить и перевозить электродетонаторы.

453. Ввод электровзрывной магистрали в отсек, где установлена радиостанция, допускается, если магистраль выполнена экранированным двухпроводным кабелем с заземлением экрана.

454. Не допускается применение для взрывной и моментной магистрали или для телефонной связи проводов без вилок, предназначенных для подключения к аппаратуре и исключающих ошибочное включение.

455. На пункте взрыва при ведении взрывных работ допускается применять только одну электровзрывную магистраль.

456. Моментная магистраль внешне отличается от электровзрывной магистрали.

457. Скважины, пробуренные в устойчивых породах и заряженные без забойки, до отстрела находятся под постоянной охраной.

458. Не допускается опускать заряды в скважины с применением бурового инструмента, шестов или других предметов, не оборудованных устройствами, обеспечивающими безопасность этой операции.

459. Необходимость шаблонирования скважин перед спуском заряда определяется проектом.

460. Если заряд не дошел до забоя скважины, он извлекается. В случае невозможности извлечения заряда его взрывают в обычном порядке.

461. При взрывании зарядов в одиночных скважинах время подхода взрывника к устью скважины после взрыва не лимитируется.

462. Не допускается перебуривать скважины с отказавшими зарядами или после подрыва отказавшего заряда.

463. Использование ВМ при сейсморазведочных работах на водных бассейнах осуществляется по проектам.

Параграф 4. Порядок проведения прострелочных и взрывных работ в
нефтяных, газовых и водяных скважинах

464. Подвезенные к месту взрывных работ ВМ, заряженные прострелочные и взрывные аппараты хранятся в специально отведенном месте. При хранении ВМ, прострелочных и взрывных аппаратов в передвижной зарядной мастерской (лаборатории перфораторной станции) она располагается от устья скважины не ближе 20 метров.

465. Разборка зарядов ВВ, средств инициирования, прострелочных и взрывных аппаратов, снаряженных на заводах-изготовителях, не допускается.

466. Снаряжение и заряжание прострелочных и взрывных аппаратов проводится в соответствии с руководством по их применению:

1) в передвижных зарядных мастерских, лабораториях перфораторных станций;

2) в приспособленных помещениях (будка, сарай, вагон), расположенных не ближе 20 метров от скважины;

3) на открытых площадках, подготовленных для работы в соответствующих погодных условиях.

Эти площадки удаляются от жилых и бытовых помещений не менее чем на 100 метров, от устья скважины – 50 метров.

467. Взрывные патроны, электродетонаторы, электровоспламенители, заряженные прострелочные и взрывные аппараты размещаются и транспортируются таким образом, чтобы исключить контакт их проводов с металлическими предметами и сооружениями.

468. Электровоспламенители, предназначенные для прострелочных аппаратов, проверяются на целостность цепи и электрическое сопротивление мостиков:

1) до установки в аппарат;

2) после установки в аппарат;

3) перед взрыванием в скважине.

469. Для торпедирования скважины используются торпеды заводского изготовления. При необходимости допускается применять торпеды, изготовленные на месте по проектам, утвержденным в установленном порядке.

470. Заряжание торпеды допускается только после окончания на скважине всех подготовительных работ к торпедированию и проверки скважины шаблоном с составлением акта.

471. Переносить вручную заряженные прострелочные и взрывные аппараты массой более 10 кг допускается с применением приспособлений, исключающих их падение.

472. Средства инициирования устанавливаются в прострелочный или взрывной аппарат только непосредственно у устья скважины перед спуском аппарата.

Допускается установка средств инициирования в прострелочный (взрывной) аппарат в лаборатории перфораторной станции (передвижной зарядной мастерской) при применении блокировочного устройства, исключающего случайное срабатывание прострелочного (взрывного) аппарата.

При использовании электрического метода взрывания применяются меры по защите от блуждающих токов. При невозможности их выполнения, работу со средствами инициирования и по монтажу электровзрывной сети вести при соблюдении мер, разрабатываемых геофизическими организациями и отражаемых в техническом проекте на производство прострелочно-взрывных работ. При этом, в первую очередь предусматривается применение технических средств защиты от блуждающих токов – защищенных систем электровзрывания, блокировок.

Проверка исправности полностью смонтированной электровзрывной сети выполняется замером сопротивления прибором после спуска аппарата на глубину не менее 50 метров. После этого радиус опасной зоны вокруг устья скважины допускается уменьшить по указанию руководителя взрывных работ.

473. Не допускается спуск прострелочных и взрывных аппаратов без предварительного шаблонирования ствола скважины с одновременным замером гидростатического давления и температуры бурового раствора в интервале прострелочных или взрывных работ. Диаметр и вес шаблона соответствует диаметру и весу прострелочного (взрывного) аппарата.

Контрольное шаблонирование ствола скважины выполняется спуском на кабеле шаблона, диаметр, масса и длина которого соответствует габаритно-массовым техническим характеристикам применяемых прострелочных (взрывных) аппаратов. При использовании прострелочных (взрывных) аппаратов нежесткой конструкции (бескорпусных перфораторов, пороховых генераторов давления, шнуровых торпед) ограничения по длине шаблона не устанавливаются.

474. Спуск и подъем прострелочных и взрывных аппаратов в скважине проводится при изолированных концах проводников электровзрывной магистрали (каротажного кабеля).

Для подсоединения отдельных заземляющих проводников геофизического оборудования на металлоконструкции скважины в легкодоступном, хорошо видимом месте знаком "Земля" обозначается точка подключения.

475. Прострелочные и взрывные аппараты массой более 50 кг или длиной более 2 метров поднимаются над устьем скважины и опускаются с помощью грузоподъемных механизмов.

476. Если прострелочный или взрывной аппарат не проходит в скважину до заданной глубины, он извлекается. При извлечении аппарата у скважины находится только персонал взрывных работ и лица, работающие на подъемном механизме.

477. Неизрасходованные прострелочные и взрывные аппараты доставляются в зарядную мастерскую.

478. Прострелочно-взрывные работы в морских скважинах проводятся при благоприятном прогнозе погоды на время, необходимое для их производства.

Допустимые параметры скорости ветра и волнения моря определяются техническими характеристиками морских буровых установок и транспортных средств, используемых для доставки персонала, ВМ и каротажно - перфораторных станций.

479. При получении штормового предупреждения во время производства прострелочных (взрывных) работ, спущенные в скважину прострелочные или взрывные аппараты отстреливаются в заданном интервале без промедления.

480. Заряжание скважин, пробуренных в неустойчивых породах (пески, плывуны), допускается производить через полые шнеки.

481. При заряжании скважин в труднопроходимых местах для колесной техники доставка ВМ к местам работ производится в специальных ящиках, оборудованных в соответствии с настоящими Правилами и установленных на специальные сани.

482. В малонаселенной местности допускается предварительное заряжание скважин в количестве, обеспечивающем бесперебойную работу сейсмостанции, в соответствии с проектом взрывных работ.

483. В сложных геологических условиях: плывуны, сыпучие пески, в соответствии с проектом взрывных работ допускается заряжание скважин вслед за бурением без удаления бурового станка за пределы опасной зоны.

484. Не допускается проводить прострелочно-взрывные работы в скважинах при отсутствии на устье противовыбросового оборудования (с актом проверки технического состояния и опрессовки).

485. По окончании работ проверяется глубина интервала и качество выполненной перфорации путем проведения исследований аппаратурой контроля перфорации с составлением акта.

486. Вокруг скважин на все время прострелочных и взрывных работ геофизической партии (с момента подвоза к ним ВМ и до окончания) устанавливается опасная зона в радиусе не менее 50 метров. Радиус опасной зоны допускается сократить до 20 метров после спуска аппарата в скважину на глубину более 50 метров. Для обозначения опасной зоны выставляются красные флажки.

Подвезенные к скважине ВМ хранятся в специально отведенном месте на расстоянии не менее 50 метров от ее устья или в передвижной зарядной мастерской (лаборатории) на расстоянии: - высота вышки плюс 10 метров.

Вокруг мест работы с ВМ и прострелочно-взрывными аппаратами выставляются знаки обозначения границ опасных зон взрывных работ:

мест снаряжения прострелочно-взрывных аппаратов – радиусом не менее 20 метров;

устья скважины – радиусом не менее 50 метров.

487. Не допускается проведение взрывных и прострелочных работ в скважинах в следующих случаях:

1) при наличии в скважине препятствий для спуска прострелочно-взрывных аппаратов;

2) при наличии в скважине участков, опасных с точки зрения обвалов и прихватов прострелочных и взрывных аппаратов;

3) при отсутствии на устье скважины задвижки, предусматриваемой проектным заданием (на стационарные технические сооружения не распространяется);

4) при температуре на забое, превышающей пределы допустимых температур для применяемых ВВ и средств взрывания;

5) во время пурги, грозы, буранов и сильных туманов (при видимости менее 50 метров);

6) с наступлением темноты при недостаточном искусственном освещении рабочего места и опасной зоны;

7) при температуре воздуха ниже минимума, установленного для открытых работ для данной местности;

8) в сухих газирующих и поглощающих раствор скважинах без применения лубрикаторов.

488. Прострелочно-взрывные работы проводятся в соответствии с типовым техническим проектом по заявкам геологической службы заказчика на каждую скважину. На скважине объем работ уточняется руководителем взрывных работ совместно с представителем заказчика.

489. При выполнении прострелочно-взрывных работ в составе сложных технологий испытания и освоения скважин, требующих непосредственного взаимодействия персонала подрядчика и заказчика, работы выполняются по планам организации работ, утверждаемым их руководителями.

490. Руководитель подразделения по выполнению прострелочно-взрывных работ имеет удостоверение-допуск на право руководства взрывными работами.

491. Непосредственную работу с ВМ выполняют только взрывники (каротажники, имеющие Единую книжку взрывника). Отдельные операции по работе с прострелочными взрывными аппаратами, не связанные с обращением со средствами инициирования, монтажом и проверкой электровзрывной сети, обращением с отказавшими прострелочными взрывными аппаратами, допускается выполнять проинструктированным рабочим геофизических партий (отрядов) под непосредственным руководством взрывника или руководителя взрывных работ.

492. Персонал, не обслуживающий геофизическое оборудование, привлекаемый для выполнения спуско-подъемных операций и запуска аппаратов, спускаемых на насосно-компрессорных или бурильных трубах, проинструктирован руководителем взрывных работ в части мер безопасности и работает под его наблюдением.

493. Геофизические организации имеют эксплуатационную документацию на все применяемые ими прострелочные взрывные аппараты, изделия из ВВ, приборы взрывного дела и руководствуются ей на всех стадиях обращения с ними.

494. Условия применения прострелочных взрывных аппаратов в скважинах (максимальная температура и гидростатическое давление, минимальный проходной диаметр и другое) соответствуют допускаемым эксплуатационной документацией на конкретный прострелочный взрывной аппарат. В скважинах с температурой и давлением в интервале перфорации (интенсификации) на уровне предельно допустимых (± 10 %) для применяемой аппаратуры, проводятся замеры этих параметров перед спуском прострелочного взрывного аппарата.

495. Приступать к выполнению прострелочно-взрывных работ на скважине допускается после окончания работ по подготовке ее территории, ствола и оборудования к прострелочно-взрывным работам, подтвержденного "Актом готовности скважины для производства прострелочно-взрывных работ", подписанным представителями заказчика и подрядчика.

496. При выполнении прострелочно-взрывных работ устье скважины оборудуется запорной арматурой и лубрикаторными устройствами, обеспечивающими герметизацию при спуске, срабатывании и подъеме прострелочных взрывных аппаратов.

497. Независимо от наличия электроустановок все металлоконструкции скважины имеют металлическую связь между собой и заземлены на единый заземлитель (контур заземления скважины).

498. При проведении прострелочно-взрывных работ в темное время суток выполняются следующие дополнительные условия:

1) источники питания осветительной сети устанавливаются за пределами опасной зоны. Допускается освещение рабочих мест прожекторами, которые устанавливаются за пределами 50 - метровой опасной зоны;

2) составляется акт о готовности скважины для проведения прострелочно-взрывных работ с наступлением темного времени суток, подписываемый ответственным представителем заказчика, ответственным руководителем взрывных работ. Акт передается ответственному руководителю взрывных работ.

499. Аварии, возникшие при проведении промыслово-геофизических работ в скважинах, ликвидируются по плану ликвидаций аварий, составленному заказчиком совместно с подрядчиком, и выполняемому с использованием технических средств обеих сторон.

Сноска. Пункт 499 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

500. Оставленный в скважине заряд уничтожают подрывом дополнительного заряда (торпеды) по плану работ, составленному геофизическим предприятием и согласованному с заказчиком.

501. Обо всех происшедших авариях, оставленных геофизических приборах и аппаратах непосредственно в скважине составляется акт. Об аварии, возникновении аварийной ситуации извещается профессиональная аварийно-спасательная служба в области промышленной безопасности, территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности, местные исполнительные органы, а при возникновении опасных производственных факторов – население, попадающее в расчетную зону чрезвычайной ситуации.

Сноска. Пункт 501 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

502. В случае приближения грозы во время взрывных или прострелочных работ в скважинах принимаются следующие меры безопасности:

1) находящиеся на поверхности ВМ и заряженная аппаратура относится от буровой и укладываются в заранее подготовленное место;

2) спускаемая в скважину прострелочная аппаратура или торпеда доводится до заданной глубины и отстреливается или взрывается без промедления;

3) поднимаемая из скважины аппаратура останавливается в обсаженной части скважины до прекращения грозы.

Во время подготовки и проведения прострелочно-взрывных работ все другие работы на скважине и в радиусе опасной зоны не допускаются. Электрооборудование буровой отключается.

503. Перед присоединением прострелочного взрывного аппарата к кабелю, последний проверяется на отсутствие тока, емкостного тока (остаточного тока), способного в ряде случаев вызвать преждевременное срабатывание аппарата.

504. Перед установкой взрывного патрона или взрывателя в прострелочный взрывной аппарат руководитель взрывных работ дает первый сигнал, по которому обслуживающий персонал удаляется в безопасное место. После выполнения этого требования и подсоединения магистральных проводов к источнику тока дается второй сигнал - боевой. По этому сигналу руководитель взрывных работ включает ток в магистральную линию. Третий сигнал - "отбой" - подается после осмотра места взрыва и означает окончание работы.

505. После производства выстрела или взрыва в скважине взрывная магистраль (кабель) немедленно отсоединяется от источника тока. Подходить к устью скважины допускается только руководителю взрывных работ, но не ранее чем через 5 минут после взрыва. До подъема аппарата из скважины и без разрешения руководителя работ подход к скважине другим лицам не допускается.

506. При отказе прострелочных и взрывных аппаратов, в случае прихвата аппарата кабель немедленно отключается от источника тока.

507. Поднятый из скважины отказавший прострелочный взрывной аппарат немедленно отсоединяется от кабеля и его электропроводники закорачиваются на корпус, закорачивание производится непосредственно у устья скважины.

При подъеме задействованного прострелочного взрывного аппарата в случае отсутствия аппаратурного контроля за фактом и полнотой взрывания, вплоть до осмотра прострелочного взрывного аппарата взрывником, режим опасной зоны вокруг устья скважины сохраняется.

508. Отказавшие взрыватели и взрывпатроны разбирать не допускается - они подлежат уничтожению.

Параграф 5. Порядок ведения взрывных работ при тушении пожаров
на скважинах, а также в высокогорных районах
и горнопересеченной местности

509. Тушение возникающих при нефтяных и газовых выбросах на скважинах пожаров с применением взрывных работ проводится в соответствии с планом ликвидации аварий, согласованным с ПАСС ОПБ.

Сноска. Пункт 509 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

510. Взрывные работы в высокогорных районах и горнопересеченной местности проводятся при выполнении требований технологического регламента.

Параграф 6. Порядок ведения взрывных работ на болотах

511. В паспорт взрывных работ на болотах включаются мероприятия по предупреждению взрыва горючих газов.

Огневое взрывание допускается только при одиночном заряде.

При взрывании с применением электродетонаторов или капсюль-детонаторов используются боевики в специальной оболочке, не передающей давление на детонатор при нажатии на боевик забойником.

512. Заряжать скважины (шпуры) при взрывании детонирующим шнуром допускается непосредственно вслед за бурением. В скважину (шпур) одновременно можно досылать не более двух патронов ВВ без средств инициирования.

513. Монтаж электровзрывной сети в обводненных условиях допускается выполнять только с применением антенных проводов.

Параграф 7. Порядок взрывания при образовании каналов,
канав и котлованов взрывами

514. При формировании траншейных зарядов расстояние между экскаватором (траншеекопателем) и краном, укладывающим ВВ в траншею, не менее 1,1 суммы радиусов черпания (разворота) экскаватора и крана, а расстояние между краном и бульдозером, выполняющим забойку, - не менее 1,1 радиуса разворота крана.

515. При заряжании линейных зарядов более суток боевики укладываются в день производства взрыва.

516. В сложных горно-геологических условиях (плывуны, обводненность, обрушающиеся породы) при взрывании детонирующим шнуром зарядов ВВ группы D (кроме дымного пороха) допускается размещение удлиненных горизонтальных зарядов (траншейных, щелевых) непосредственно вслед за их проведением. Отставание заряда от многоковшового экскаватора не менее 5 метров, одноковшового - 10 метров.

Параграф 8. Порядок взрывания льда
и подводные взрывные работы

517. Взрывание льда проводится под непосредственным руководством лица контроля.

518. При работе с лодки работающие обеспечиваются спасательными жилетами или страховочными поясами.

519. Взрываются заряды от середины реки к берегам, от крутого берега к пологому в направлении против течения.

520. При дроблении льда одному взрывнику допускается производить за один прием не более 12 поджиганий зажигательных трубок.

521. Бросание зарядов на плывущие льдины, на участки уплотнения шуги или заторы с берега, либо непосредственно с защищаемого сооружения допускается в исключительных случаях. Такую работу выполняет взрывник, имеющий практический стаж на ледокольных работах не менее двух сезонов. Заряды бросают по одному.

522. Длина огнепроводного шнура (зажигательной трубки) бросаемых зарядов не менее 15 и не более 25 см.

523. При взрывании ледяного покрова подводными зарядами они опускаются в прорубь (лунку) на шпагате и подобных средствах, обеспечивающих надежное крепление.

Не допускается опускать заряды через проталины и промоины со льда.

Непосредственно перед опусканием заряда в воду размеры проруби (лунки) проверяются.

524. При взрывании льда с судна выдавать взрывчатые материалы допускается только при наличии письменного распоряжения капитана судна по заявке руководителя взрывных работ.

525. При выполнении подводных взрывных работ состав бригад определяется в проекте взрывных работ. Укладку зарядов проводит только взрывник.

526. Если общая масса зарядов превышает 40 кг, используются самоходные плавсредства, оборудованные для производства взрывных работ.

527. При огневом взрывании общее число поджиганий в одном заезде не более пяти.

528. Для предохранения электровзрывной сети от разрывов силой течения производится соединение зарядов между собой средствами, воспринимающими растягивающие усилия.

529. Взрывает заряды взрывник, размещающий их.

530. Проверка исправности электровзрывной сети, подсоединение магистральных проводов к источнику тока и взрывание размещенных под водой зарядов проводятся только тогда, когда плавательное средство будет отведено от места взрыва на определенное проектом расстояние, но не менее чем на 100 метров.

531. Конструкция заряда обеспечивает при погружении в воду свободное опускание его на дно.

К каждому опускаемому заряду прикрепляется буй, видимый с судна (лодки) и с места, где размещен взрывной прибор.

532. Заряды опускаются в воду по команде взрывника или специально назначенного лица контроля.

533. При взрывании зарядами массой до 50 кг нахождение в воде водолазов и других лиц не допускается в радиусе 1000 метров, а зарядами массой более 50 кг - не менее 2000 метров.

В случае ведения взрывных работ на реках оцепление и сигналы вверх по течению реки выставляются на расстоянии не менее 500 метров от установленной границы опасной зоны.

534. Выполнение взрывных работ при тумане или в темное время суток, при волнении воды свыше 3 баллов или скорости ветра более 12 м/с не допускается.

Глава 18. Порядок ведения взрывных работ по металлу

Сноска. Заголовок главы 18 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общий порядок ведения взрывных работ по металлу

535. Взрывные работы по металлу выполняются в соответствии с настоящими Правилами и технологическим регламентом при металлообработке с использованием энергии взрыва.

536. Конструкции помещений и площадок, где проводится обработка металлов, рассчитывается на взрыв максимально допустимого заряда.

537. Средства, предназначенные для подъема и перемещения технологической оснастки со смонтированными на ней зарядами, оборудуются двумя тормозами, действующими независимо друг от друга, концевыми выключателями автоматической остановки.

Параграф 2. Порядок дробления металла
и металлических конструкций

538. Каждая бронеяма имеет два обособленных выхода. Масса крышки для бронеямы и ее конструкция исключают возможности сдвига или разрушения крышки при взрывах. Перед вводом бронеямы в эксплуатацию, после ремонта или замены хотя бы части броневых плит крышки или стен, бронеяма испытываются на прочность троекратным взрыванием зарядов удвоенной (против максимально применяемой) массы заряда.

539. Не допускается заряжать шпуры, имеющие температуру более 80^оС.

540. Проверка, транспортирование, хранение и уничтожение взрывоопасного металлолома проводится согласно требованиям технологического регламента.

Параграф 3. Порядок дробления горячих массивов

541. Дробление горячих массивов выполняется в соответствии с технологическим регламентом.

542. Для взрывания в горячих массивах допускается применять только соответствующие ВВ группы D (кроме дымного пороха). Электрический способ взрывания не допускается.

543. При температуре в шпуре (скважине, рукаве) до 80^оС допускается заряжание без термоизолирующей оболочки. В этом случае боевик дополнительно упаковывается в пергаментную, крафт - целлюлозную или оберточную бумагу.

Проводятся испытания надежности упаковки боевика путем помещения зажигательной трубки в шпуре. Если детонатор взорвется ранее 5 минут, толщина упаковки увеличивается.

544. При температуре более 80^оС весь заряд помещается в общую термоизолирующую оболочку. Взрывание проводится при помощи зажигательной трубки с длиной огнепроводного шнура не менее 60 см, помещенного вместе с дульцем капсюль-детонатора в единую изолирующую оболочку. Не допускается скручивание и свертывание огнепроводного шнура внутри изолирующей оболочки патрона-боевика и в общей оболочке.

Заряжание и взрывание зарядов в шпурах при температуре свыше 200^оС не допускается.

545. Применять наружные заряды в горячих массивах с температурой свыше 80^оС не допускается.

546. При температуре в шпуре ниже 80^оС допускается одновременно заряжать и взрывать не более пяти зарядов, а при температуре свыше 80^оС - не более одного.

547. Во всех случаях заряжание и забойка проводятся двумя взрывниками в присутствии лица контроля, руководящего взрывными работами.

Если в течение 4 минут взрывники не успели закончить заряжание всех шпуров, лицо контроля, руководящее взрывными работами, подает команду о немедленном прекращении заряжания и удалении людей в безопасное место.

Глава 19. Порядок ведения взрывных работ по валке зданий, сооружений, фабричных труб, фундаментов

Сноска. Заголовок главы 19 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

548. В паспортах на взрывные работы, наряду с решением других вопросов, указываются направление валки разрушаемого объекта, мероприятия на случай неполного его разрушения.

549. Не допускается заряжать шпуры (скважины), вскрывшие пустоты в массиве разрушаемого объекта.

550. Первый сигнал допускается подавать перед укладкой в заряды боевиков с электродетонаторами, а при взрывании детонирующим шнуром - перед началом монтажа взрывной сети.

Сигнал "отбой" подается только по распоряжению ответственного за проведение взрыва лица контроля после того, как он вместе с взрывником осмотрит место взрыва.

551. При наличии в опасной зоне котлов, трубопроводов и других объектов, находящихся под давлением, оно понижается до минимально возможных пределов организацией, эксплуатирующей эти объекты.

Глава 20. Порядок ведения взрывных работ при корчевке пней, валке леса, борьбе с лесными пожарами, рыхлении смерзшихся дров и балансов, ликвидации заторов на лесосплаве

Сноска. Заголовок главы 20 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

552. Отдельно работающие на корчевке пней взрывники или бригады взрывников находятся друг от друга не ближе 500 метров, и точно знают места расположения и направления движения своих соседей.

Отдельные взрывники и бригады взрывников, работающие на корчевке пней и входящие в состав одной организации, располагаются на расстоянии не менее 300 метров между собой при условии продвижения в одну и ту же сторону и при точном согласовании отхода в укрытие после поджигания зажигательных трубок.

553. Не допускается бурить (подкапывать) пни с подготовленными к взрыву зарядами.

554. При ведении взрывных работ по корчевке пней или валке деревьев огневым способом несколькими взрывниками старший взрывник до начала взрывных работ указывает направление движения каждому взрывнику.

555. При корчевке пней и валке деревьев контрольная трубка во всех случаях короче зажигательной не менее чем на 85 см при работе на ровной площадке и не менее чем на 1 метр - при работе в зарослях или на пересеченной местности.

556. При взрывании смерзшихся дров, балансов для их рыхления допускается применять только предохранительные ВВ. При этом выполняются следующие условия:

1) использовать в качестве средств инициирования электродетонаторы;

2) обеспечивающие безопасность передвижения взрывников по дровам (перекрытие провалов между штабелями или отвалами и другие);

3) проведение до начала заряжания необходимых противопожарных мероприятий.

557. При ликвидации заторов леса на сплаве порядок взрывания устанавливается лицом, непосредственно руководящим взрывными работами.

558. Взрывные работы при борьбе с лесными пожарами выполняются в соответствии с мероприятиями по безопасному ведению взрывных работ при борьбе с лесными пожарами.

При ликвидации лесных пожаров допускается сбрасывать ВВ и средства инициирования с самолетов или вертолетов при условии, что средства инициирования упакованы в специальные контейнеры, предназначенные для этих целей, и применении мер безопасности, утвержденных техническим руководителем, осуществляющим ликвидацию пожара.

559. Взрывные работы по тушению торфяного (подземного) пожара допускается проводить не ближе 10 метров от кромки пожара.

Глава 21. Порядок ведения взрывных работ по рыхлению смерзшихся руды и рудных концентратов, сланцев, угля, металлической стружки

Сноска. Заголовок главы 21 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

560. Не допускается при рыхлении смерзшихся руды и рудных концентратов, сланцев, угля, металлической стружки применять ВВ, содержащие жидкие нитроэфиры.

При рыхлении металлической стружки электрическое взрывание не допускается.

Рыхление взрывом минеральных удобрений на основе аммиачной селитры не допускается.

561. Рыхление пищевой соли проводится взрывным способом с применением капсюль-детонаторов в бумажной гильзе.

Глава 22. Порядок ведения взрывных работ в охранной зоне магистральных трубопроводов

Сноска. Заголовок главы 22 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

562. Взрывные работы в охранной зоне открытого или закрытого (заглубленного) магистрального трубопровода (в том числе попадание в опасную зону при взрывных работах) проводятся только при наличии письменного согласия организации, эксплуатирующей трубопровод. Для получения согласия на их проведение производитель взрывных работ представляет организации, эксплуатирующей трубопровод, на согласование паспорт взрывных работ.

В технических решениях паспорта обеспечивается сохранность трубопровода, сооружений (перекачивающих станций), соблюдение условий, установленных организацией, эксплуатирующей трубопровод.

Сноска. Пункт 562 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Раздел 3. Порядок устройства и эксплуатации складов ВМ

Глава 23. Общие положения

Сноска. Заголовок главы 23 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

563. Склад ВМ - комплекс зданий и сооружений основного производственного и вспомогательного назначения, расположенных на общей территории с оформленным в установленном порядке земельным отводом, а для подземных складов - камеры и ячейки для хранения ВМ и вспомогательные камеры с подводящими к складу горными выработками. Передвижной склад ВМ представляет собой транспортное средство с кузовом типа "фургон", имеющее оборудованные места для заведующего складом (раздатчика), размещения ВВ, прострелочных и взрывных аппаратов, средств инициирования.

Комплексы сооружений и зданий, предназначенные для хранения взрывчатых материалов, а также сооружений вспомогательного назначения, расположенные на общей территории (поверхностные, полууглубленные склады взрывчатых материалов), камеры и ячейки для хранения взрывчатых материалов и вспомогательные камеры с подводящими к складу горными выработками (подземные, углубленные склады взрывчатых материалов), другие места хранения взрывчатых материалов должны оборудоваться по проектам, согласованным в установленном порядке, и эксплуатироваться в соответствии с настоящими Правилами.

Сноска. Пункт 563 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

564. По месту расположения относительно земной поверхности склады ВМ разделяются на поверхностные, полууглубленные, углубленные и подземные.

К поверхностным относятся склады, основания хранилищ которых расположены на уровне поверхности земли, к полууглубленным - склады, здания хранилищ которых углублены в грунте ниже земной поверхности не более чем по карниз, к углубленным - у которых толща грунта над хранилищем составляет менее 15 метров, и к подземным - соответственно более 15 метров.

565. В зависимости от срока эксплуатации склады разделяются на постоянные - три года и более, временные - до трех лет и кратковременные - до одного года, считая эти сроки с момента завоза ВМ.

Допускается продление на один срок эксплуатации кратковременных складов по согласованию с аттестованной организацией.

566. По назначению склады ВМ разделяются на базисные и расходные.

Допускается заменять при хранении ВВ средствами взрывания (инициирования) и наоборот, одни ВМ другими при той же группе совместимости с учетом коэффициентов по теплоте взрыва.

567. Общая вместимость базисных складов ВМ не ограничивается и устанавливается с учетом вместимости отдельного хранилища не более 420 тонн ВМ (нетто).

568. На поверхностных и полууглубленных расходных складах общая вместимость всех хранилищ:

1) постоянного расходного склада не более: ВВ – 240 тонн, детонаторов – 300 тысяч штук, детонирующего шнура – 400 тысяч метров, огнепроводного шнура и средств его поджигания - не ограничивается.

Для предприятий с сезонным завозом ВМ при их хранении в контейнерах или хранилищах общая вместимость постоянных расходных складов не ограничивается;

2) временного расходного склада ВМ не более: ВВ – 120 тонн, детонаторов – 150 тысяч штук, детонирующего шнура – 200 тысяч метров, огнепроводного шнура и средств его поджигания - не ограничивается;

3) кратковременного расходного склада ВМ не более: ВВ - по проекту, детонаторов - 75 тысяч штук, детонирующего шнура - 100 тысяч метров, огнепроводного шнура и средств его поджигания - не ограничивается.

569. Предельная вместимость каждого хранилища ВВ постоянных расходных складов ВМ не более 120 тонн, временных - 60 тонн, кратковременных - по проекту.

570. Хранить ВМ в контейнерах допускается на специальных площадках. Площадки для контейнеров с ВМ сооружаются на территории складов ВМ и как самостоятельные склады с контейнерными площадками. Вместимость контейнерных площадок принимается аналогично установленной для хранилищ складов ВМ.

571. Общая вместимость подземного (углубленного) расходного склада и вместимость отдельных камер (ячеек) определяется проектом. При этом на угольных и сланцевых шахтах вместимость склада без учета емкости раздаточных камер не более семисуточного запаса ВВ и пятнадцати суточного запаса средств инициирования.

Вместимость камеры в складах камерного типа не более 2 тонн ВВ, а в складах ячейкового типа в каждой ячейке не более 400 кг ВВ.

Предельная вместимость отдельной раздаточной камеры в подземных выработках не более 2 тонн ВВ и соответствующего количества средств инициирования, а отдельного участкового пункта хранения - 1 тонна ВВ и соответствующего количества средств инициирования.

572. В научно-исследовательских институтах, лабораториях и учебных заведениях ВМ допускается хранить в сейфах (в каждом не более 10 кг взрывчатых веществ или 500 детонаторов и по 300 метров детонирующего и огнепроводного шнуров). Допускается хранение ВМ в одном помещении, но в разных сейфах. Сейфы размещаются на расстоянии, исключающем передачу детонации.

573. На предприятиях обеспечиваются условия для испытаний и уничтожения ВМ. В этих целях по проектам оборудуются полигоны и лаборатории.

Определение безопасных расстояний при взрывных работах и хранении ВМ осуществляется в соответствии с приложением 11 к настоящим Правилам.

Сноска. Пункт 573 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

574. При выполнении на базисном складе операций по выдаче ВМ взрывникам и приемке от них неизрасходованных ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов, помещения, в которых выполняются эти операции размещаются вблизи въезда (входа) на склад, но не ближе 20 метров от хранилищ ВМ, сооружаются из несгораемых материалов, разделяются на две части для хранения ВВ и средств инициирования сплошной несгораемой капитальной кирпичной или бетонной стеной толщиной не менее 25 см, оборудуются двумя тамбурами для выдачи-приемки ВВ и средств инициирования.

Обеспечивается выполнение следующих условий:

1) общее количество ВВ всех наименований (изделий) в указанном помещении не более 3 тонн, в том числе детонаторов не более 10 тысяч штук;

2) ящики с детонаторами размещаются на стеллажах у наружной стены хранилища.

575. В постоянных и временных расходных складах раскупорку тары и выдачу ВМ взрывникам, приемку от них неизрасходованных ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов проводят в отдельных помещениях или в тамбурах хранилищ, либо в здании подготовки ВМ. При этом для выдачи детонаторов устанавливают стол с закраинами, обитый брезентом по войлоку или резиновой пластиной толщиной не менее 3 мм, и стол для резки детонирующего и огнепроводного шнуров. Для устранения опасного влияния на электродетонаторы зарядов статического электричества стол заземляется.

Изготовление (подготовка) боевиков с детонирующим шнуром в случае выдачи-приемки ВМ на базисном складе проводится в отдельном здании (помещении).

576. В хранилищах складов ВМ полы устраиваются без щелей, ровные, а стены - побелены или покрашены.

Каждое хранилище ВМ проветривается и защищается от проникновения воды и снега.

Хранилища ВМ обеспечиваются приточно-вытяжным естественным проветриванием.

Внутри зданий устанавливают термометры.

577. Постоянные и временные склады ВМ имеют два вида освещения - рабочее и резервное (аварийное).

578. Освещенность на уровне пола рабочих мест на всех местах хранения ВМ и при обращении со средствами инициирования обеспечивается не менее 30 люкс.

579. В хранилищах складов ВМ стеллажи для ВВ и средств инициирования и штабели для ВМ отстоят от стен не менее чем на 20 см, а от пола - не менее чем на 10 см. Мешки, ящики с ВВ размещаются на настилах (поддонах). Высота штабеля не более 2 метров. По ширине штабеля располагается не более двух мешков (ящиков) так, чтобы свободно обеспечивался подсчет мест.

При использовании средств механизации погрузочно-разгрузочных операций допускается хранить ящики и мешки с ВВ в целостных пакетах на поддонах, в стропконтейнерах, до двух ярусов по высоте.

Размещение поддонов и стропконтейнеров определяется проектом. Максимальная высота штабелей не более 2,6 метров.

Между штабелями, в том числе со стропконтейнерами, и стеллажами оставляются проходы шириной соответственно не менее 1,3 и 1 метр.

Сноска. Пункт 579 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

580. На стеллажах ящики, мешки и другие места с ВМ размещаются не более чем по два в высоту.

Вскрытые места с ВМ групп В, С и дымным порохом размещаются только в один ряд по высоте. Высота верхних полок стеллажей для указанных ВМ не более 1,7 метра, для прочих - 2 метра.

Расстояние между каждыми двумя полками рассчитывается, чтобы между ящиками (мешками) с ВМ и полками над ними оставались зазоры не менее 4 см. По ширине полки не допускаются ставить ящики более чем в два ряда, а при размещении возле стен при отсутствии прохода - более чем в один ряд.

Головки железных гвоздей и болтов, применяемых для укрепления полок в хранилищах ВМ и поддонов, утапливаются полностью.

Доски полок стеллажей настилаются с промежутками до 3 см. Нижняя полка устраивается сплошной.

Сноска. Пункт 580 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

581. Возле камер, стеллажей и штабелей на складе ВМ вывешиваются таблички с указанием наименований взрывчатых веществ, средств инициирования или прострелочных взрывных аппаратов, их количества, номера партии, даты изготовления и гарантийный срок хранения (продленный срок хранения).

Сноска. Пункт 581 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

582. Электродетонаторы, электрозажигательные трубки и электровоспламенители, содержащие их изделия с ВВ на складах и в других местах хранения ВМ хранятся в заводской или специально предназначенной упаковке (таре).

583. Зажигательные и контрольные трубки изготавливаются в помещении здания подготовки ВМ, отделенном от помещения подготовки ВВ капитальной стеной из несгораемых материалов или (при сгораемых материалах) стеной, оштукатуренной и покрытой несгораемой краской, а в подземных складах - в отдельных камерах для изготовления зажигательных трубок.

Стол, на котором изготавливают зажигательные и контрольные трубки, при работе нескольких взрывников разделяется по всей длине поперечными деревянными щитками.

Полы помещений в местах изготовления и хранения зажигательных и контрольных трубок (контрольных отрезков огнепроводного шнура) покрываются мягкими ковриками.

Заготовленные зажигательные трубки хранятся в хранилищах склада ВМ (раздаточной камере) в металлических или деревянных, обитых металлическими листами снаружи ящиках (шкафах), кассетах с мягкой прокладкой внутри. Ящики закрываются крышками.

584. Температура в хранилищах складов и контейнерах с ВВ на основе аммиачной селитры поддерживается не более 30^оС, для других ВМ по параметрам, указанным в технической документации ВМ.

585. При хранении ВМ в контейнерах на площадках допускается размещение их в два яруса.

586. Погрузочно-разгрузочные операции с ВМ на складах выполняются предназначенными для этой цели механизмами с грузоподъемностью не менее номинальной массы брутто упакованных ВМ, вручную. Лебедки подъема груза (у стреловых кранов и лебедки подъема стрелы) оснащаются двумя тормозами.

587. При работе внутри хранилищ склада ВМ грузоподъемные механизмы с двигателями внутреннего сгорания оснащаются системой нейтрализации выхлопных газов и искрогасителями, а электрооборудование (электропогрузчики, тельферы) в соответствии с требованиями Правил устройства электроустановок, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 230 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10851).

Сноска. Пункт 587 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

588. При ремонте мест хранения ВМ они освобождаются от ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов, которые временно размещают в других хранилищах (на площадках). Если хранилище разделено на части капитальной стеной, на время ремонта одной части допускается хранить ВМ в другой.

589. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 24. Порядок устройства поверхностных и полууглубленных постоянных складов ВМ

Сноска. Заголовок главы 24 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Территория

590. Требования к поверхностным и полууглубленным постоянным складам ВМ:

1) иметь водоотводные канавы;

2) дороги и подъездные пути содержать в чистоте и исправности;

3) хранилища располагать так, чтобы обеспечивался свободный подход и подъезд к каждому из них;

4) выдерживать расстояния между отдельными хранилищами, между хранилищами и различными зданиями и сооружениями на территории склада и вне ее, не менее противопожарных разрывов, определенных в соответствии с приложением 11 настоящих Правил.

5) склады ограждать и иметь запретную зону шириной от ограды не менее 50 метров. На границах запретной зоны устанавливаются ограждения и предупредительные знаки.

6) территория склада по периметру оборудуется системами видеонаблюдения. Вся видеоинформация должна записывается на цифровые видеонакопители информации.

Сноска. Пункт 590 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

591. На территории склада допускается располагать следующие здания и сооружения: хранилища ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов, площадки для ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов в контейнерах, здание (помещение) для выдачи ВМ, вспомогательное помещение (хранилище, площадка), здание для подготовки ВМ, приемные рампы и другие объекты, связанные с приемом, хранением и отгрузкой ВМ, пункты изготовления простейших гранулированных и водосодержащих ВВ, пункты подготовки ВВ заводского производства к механизированному заряжанию, лабораторию; караульные вышки, будки для сторожевых собак, вышки (мачты, столбы) с фонарями, прожекторами, помещение для хранения противопожарных средств и оборудования, противопожарные водоемы, проходные будки (контрольно-пропускной пункт).

592. За запретной зоной склада в пределах опасной зоны допускается размещать: полигон для испытаний и уничтожения ВМ, сжигания тары, караульное помещение, административно-бытовое помещение для персонала, обслуживающего склад, пункты обслуживания и заправки средств механизации, котельные, склады топлива, водопроводные и канализационные насосные станции, трансформаторные подстанции, уборные.

Сарай или навес для хранения тары допускается размещать в пределах запретной зоны не ближе 25 метров от ограды склада.

593. Расстояние от ограды до ближайшего хранилища не менее 40 метров. В горных местностях это расстояние допускается уменьшать по согласованию с органами внутренних дел.

Ограждения выполняются из железобетонных или металлических решеточных конструкций (из прута толщиной не менее 18 мм, с просветом между прутами не превышающим 100 мм), кирпича, металлических листов (толщиной не менее 2 мм) или сетки (из арматуры диаметром не менее 5 мм и размером ячейки 70 х 70 мм, но не менее 10 мм диаметром при размере ячейки 150 х 150 мм).

Высота ограды не менее 2,5 метров, усиленная в противоподкопном отношении железобетонным цоколем или арматурной сеткой с заглублением в землю на 200-400 мм.

В ограде устраиваются ворота и калитка, запирающиеся на замки.

Сноска. Пункт 593 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

594. На территории склада и запретной зоны вокруг него деревья и кустарники, сухая трава и другие легковоспламеняющиеся предметы убираются.

Параграф 2. Порядок устройства хранилищ

595. Хранилища ВМ постоянных складов устраиваются из несгораемых материалов.

Допускается устройство бревенчатых или каркасно-засыпных стен хранилищ. При устройстве каркасно-засыпных стен и перегородок в качестве засыпки допускается применять тощий бетон, шлак или пропитанные известковым молоком опилки.

Стены каркасно-засыпных и бревенчатых хранилищ ВМ и перегородки покрываются несгораемым составом или оштукатуриваются с внутренней и наружной сторон. Деревянные потолки в хранилищах ВМ оштукатуриваются или покрываются несгораемым составом.

В местностях с сухим климатом допускается возведение глинобитных хранилищ, хранилищ из сырцового или саманного кирпича.

Крыши хранилищ сооружаются из несгораемых материалов или покрываются несгораемым составом изнутри и снаружи.

Хранилища устраиваются так, чтобы температура воздуха в них не могла подниматься выше 30^оС. Каждое из хранилищ имеет чердачное помещение (при железобетонных перекрытиях устройство чердачных помещений не обязательно).

596. Полы в хранилищах выполняются из дерева покрытого несгораемым составом, бетона, асфальта или утрамбованной глины. В хранилищах для дымных порохов полы дополнительно покрываются мягкими матами из несгораемых материалов.

Сноска. Пункт 596 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

597. В хранилищах, предназначенных для выдачи ВМ мелкими партиями, оборудуется не менее одного тамбура. Тамбур имеет размер 2 х 2 метра и сооружается из несгораемых материалов. Вход через тамбур оборудуется не менее чем двумя двустворчатыми дверями, открывающимися наружу: одна из них ведет снаружи в тамбур, вторая - из тамбура в хранилище. Наружная дверь сплошная, обивается кровельной сталью.

Вторая дверь решетчатая, деревянная.

В хранилищах, имеющих рампы и средства механизации погрузочно-разгрузочных работ, устройство тамбуров не обязательно, но обе двери подлежат установке.

598. Число входов в хранилище ВМ определяется исходя из того, чтобы максимальное расстояние от входа в хранилище до наиболее удаленной точки одного помещения по проходам было не более 15 метров, а при механизации погрузочно-разгрузочных работ - 25 метров.

599. Окна хранилищ оборудуются стальными решетками, выполненными из прутка диаметром не менее 15 мм, который сваривается в каждом перекрестке, с образованием ячеек не более 150 х 150 мм. Концы прутков заделываются в стену на глубину не менее 80 мм. Решетки покрываются светлой краской. Стекла окон, выходящие на солнечную сторону, матовые или покрываются белой краской. Отношение световой поверхности окон к площади пола обеспечивается от 1:25 до 1:30.

600. В чердачных помещениях не допускается хранить какие-либо предметы или материалы. Для входа на чердак предусматривается лестница, установленная снаружи здания.

601. Входы в хранилище и на чердак запираются на замок и пломбируются или опечатываются.

Параграф 3. Порядок устройства валов

602. Если расстояние от мест хранения или переработки ВМ до зданий и сооружений либо между ними меньше значений, предусмотренных настоящими Правилами, устраиваются валы. При этом безопасные расстояния подсчитываются как для случая углубленного заряда.

603. Валы насыпают из пластичных или сыпучих грунтов. Не допускается для насыпки валов использовать камень, щебень и горючие материалы.

Сноска. Пункт 603 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

604. Валы насыпаются на 1,5 метра выше верхнего уровня штабеля (стеллажа) с ВМ. Ширина валов по верху не менее 1 метра. Ширина валов по низу обусловливается углом естественного откоса грунта, из которого насыпан вал.

605. Для выходов при полном обваловывании хранилища в валах устраивается разрыв, перед которым размещается защитный вал.

Длину защитного вала принимать с таким расчетом, чтобы прямая линия, проведенная в плане от ближайшего угла здания через ближайшую конечную точку гребня главного вала и продолженная дальше, проходила через гребень защитного вала.

Параграф 4. Электроустановки

606. Требования к электроустановкам (распределительным устройствам, подстанциям, аварийным источникам питания), категорийности электроприемников, обеспечению надежности определяются проектом. Электроустановки применяются с изолированной нейтралью.

607. Электроустановки складов ВМ, в том числе силовые и осветительные сети оснащаются защитой от утечек тока и поражения людей электрическим током. Заземление электроустановок складов ВМ осуществляется согласно проектной документации.

Сноска. Пункт 607 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

608. Склад ВМ, подступы к нему и хранилища ВМ освещаются. Освещение допускается выполнять по периметру ограждения.

609. Рабочее освещение склада ВМ осуществляется лампами (светильниками) напряжением до 220 вольт. Вид аварийного освещения определяется проектом.

В качестве аварийного освещения для хранилищ склада допускается применять рудничные аккумуляторные светильники или фонари с сухими батареями (при металлических корпусах - в резиновых чехлах). Применение ручных переносных ламп, питаемых от электросети, не допускается во всех помещениях склада.

Если выдача ВМ проводится только в светлое время суток, электроосвещение хранилищ не требуется.

610. Выключатели, предохранители, распределительные щиты, штепсели устанавливаются снаружи здания в закрытых ящиках или в изолированном помещении, которое снабжается противопожарными средствами.

611. Для осветительной сети внутри хранилищ применяются кабели с оболочкой, не распространяющей горения.

612. Крепление кабелей к стенам и потолку помещений проводится через 0,8 метра при горизонтальной и через 2 метра при вертикальной прокладке.

Для соединений и присоединений кабелей применяются специальные муфты.

Параграф 5. Связь и сигнализация

613. Все склады, караульные помещения на складах оснащаются телефонной связью с эксплуатирующей организацией, противопожарной службой и органом внутренних дел. При отсутствии возможности оборудовать телефонную связь, по согласованию с местным органом внутренних дел, склад обеспечивается радиосвязью с перечисленными абонентами. Между караульными постами и караульным помещением обеспечивается двусторонняя телефонная связь.

Средства связи размещаются вне взрывопожароопасных помещений.

Склады и хранилища с ВМ в обязательном порядке оборудуются средствами охранной и пожарной сигнализации. Средства охранной и пожарной сигнализации устанавливаются в соответствии с разработанной проектной документацией.

Сноска. Пункт 613 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 6. Противопожарная защита

614. Склады оснащаются установками пожарной автоматики, противопожарными средствами, наличие, номенклатура, количество и расположение которых определяется проектом.

615. Для предохранения от лесных и напольных пожаров дерн на расстоянии не менее 5 метров вокруг каждого здания снимается, вокруг территории склада на расстоянии 10 метров от ограды оборудуются канавы шириной по верху не менее 1,5 метров и глубиной не менее 0,5 метров или систематически вспахивается полоса шириной 5 метров для уничтожения растительности. В скальных и щебенистых грунтах устройство канавы или вспаханной полосы не требуется.

616. При устройстве объектов с печным отоплением на дымовых трубах устанавливаются искроуловительные сетки.

Глава 25. Порядок устройства поверхностных и полууглубленных временных складов ВМ

Сноска. Заголовок главы 25 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

617. Хранилища временных складов ВМ могут быть дощатыми, глинобитными, земляными.

Под хранилища складов допускается приспосабливать неиспользуемые строения, сараи, землянки. Эти помещения обеспечиваются естественным проветриванием и защищаются от попадания в них дождя и снега. Топки печей, имеющихся в приспособленных для хранилищ зданиях, замуровываются.

618. Во временных складах:

1) полы могут быть деревянные, бетонные или глинобитные;

2) деревянные стены и крыши покрываются огнезащитным составом;

3) ограждение допускается устраивать из жердей, плетней, досок, бревен, высота ограды не менее 2 метров;

4) устройство водоемов не требуется;

5) устройство тамбуров не требуется, двери могут быть одинарными;

6) рабочее освещение внутри хранилищ может осуществляться рудничными аккумуляторными светильниками или фонарями с сухими батареями (при металлических корпусах - в резиновых чехлах);

7) в приспосабливаемых помещениях допускается сохранять существующие размеры дверей и окон.

В остальном к временным складам предъявляются требования, как и к постоянным складам.

619. Временные склады ВМ, устраиваемые в черте города допускается размещать в сухих проветриваемых подвалах неиспользуемых строений или в специально заглубленных до 2,5 метров помещениях с засыпкой по верху не менее 2 метров. ВВ, средства инициирования и прострелочные взрывные аппараты хранятся в помещениях, отделенных друг от друга и от помещения подготовки ВМ кирпичной (бетонной) стеной толщиной не менее 25 см.

Глава 26. Порядок устройства поверхностных и полууглубленных кратковременных складов ВМ

Сноска. Заголовок главы 26 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

620. Для производства работ кратковременного характера хранение ВМ допускается: в контейнерах, в неиспользуемых строениях, сараях, землянках, на специально оборудованных автомобилях, прицепах, в шалашах и пещерах, на площадках у мест производства взрывных работ.

Сноска. Пункт 620 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

621. На кратковременных складах ВМ выполняются требования пунктов 621 и 622 настоящих Правил. При этом не требуется устройство молниезащиты, освещения, телефонной связи, канавы вокруг ограды склада и очистка зоны вокруг склада ВМ от деревьев. Во всем остальном выполняются требования настоящих Правил.

Ограду кратковременных складов допускается делать высотой не менее 1,5 метра не ближе 20 метров от ближайшей стены хранилища. Расстояние от ограды до караульного помещения не менее 15 метров.

Деревянные стены хранилищ кратковременных складов снаружи и внутри покрываются в качестве огнезащитного состава известково-соляным раствором в три слоя. Крыша, потолок и конструкции чердачных перекрытий склада выполняются несгораемыми или покрываются огнезащитным составом.

Глава 27. Порядок хранения ВМ в нежилых строениях, землянках и прочих помещениях

Сноска. Заголовок главы 27 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

622. При кратковременном хранении ВМ в нежилых строениях, землянках в одном хранилище количество ВВ не более 3 тонн ВВ и 10 тысяч штук детонаторов с соответствующим количеством детонирующего и огнепроводного шнуров (средств поджигания огнепроводного шнура).

Детонаторы помещают в деревянный ящик, обитый изнутри войлоком, а снаружи - металлическими листами. Ящик устанавливается на расстоянии не ближе 2 метров от ВВ и запирается на замок.

28. Порядок хранения ВМ в железнодорожных вагонах

Сноска. Глава 28 исключена приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 29. Порядок хранения ВМ на судах

Сноска. Заголовок главы 29 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

631. При выполнении взрывных работ на морях, реках, озерах и водохранилищах допускается хранить ВМ на судах, оборудованных для этой цели по проектам, согласованным с морским (речным) регистром.

Определение годности судов и приемка помещений (хранилищ) проводится в установленном порядке комиссиями с участием представителей регистра.

632. Хранилища для ВМ допускается устраивать только на исправных судах, имеющих для хранения этих материалов соответствующие помещения.

633. Не допускается использовать несамоходные суда под хранилища ВМ при выполнении взрывных работ на море. Допускается хранить ВМ на несамоходных суднах (баржа, понтон), в прибрежных зонах, под наблюдением самоходных судов, оборудованных навигационным устройством (радар, GPS).

634. Судно, предназначенное для совместного хранения ВМ, имеет отдельные помещения для ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов с отдельными входами. В остальном к нему предъявляются требования, установленные для транспортирования ВМ морским и речным транспортом.

635. Для стоянки судна выбирается место, удаленное от пристаней, жилых, производственных и иных зданий и сооружений на безопасное расстояние, во всех случаях, вне судового хода.

636. Суда, ранее служившие для перевозки нефтепродуктов, кислот, бертолетовой соли, других легковоспламеняющихся веществ, очищаются и промываются щелочной водой до загрузки ВМ.

637. ВМ укладываются и закрепляются так, чтобы в случае крена судна, качки, удара, посадки на мель, исключалась возможность их падения, удара.

638. В случае пожара или возникшей опасности для судна возможность дальнейшего хранения ВМ решается капитаном.

639. При постановке судна с ВМ у берега посторонние лица не допускаются к нему по берегу ближе 50 метров. Для этого береговая стоянка ограждается с суши изгородью (жердями, колючей проволокой или канатом). Концы ограды вводятся в воду на расстоянии не менее 3 метров от берега.

640. Суда, предназначенные для хранения ВМ, оснащаются молниезащитой.

641. На судах, осуществляющих специальные работы с применением ВМ на море, озерах, водохранилищах и реках (дноуглубительные, водолазные, геофизические), применяющих ВМ для расчистки прохода во льдах, допускается одновременно с ВМ перевозить и другие грузы.

642. Хранение ВМ непосредственно на палубе судна допускается:

1) на речных судах или судах, выходящих в море на срок не более трех суток;

2) при условии, что ВВ, средства инициирования и прострелочные взрывные аппараты хранятся в специальных контейнерах (ларях) отдельно друг от друга, контейнеры (лари) прочно укреплены, лари покрыты брезентом.

643. Освещение хранилищ ВМ на судах электрическое с расположением проводки, осветительной арматуры и выключателей вне хранилищ. В качестве аварийного освещения допускается применение аккумуляторных светильников.

644. Загрузка ВМ на судах, проводящих специальные работы, осуществляется после погрузки других грузов. Детонаторы грузят в последнюю очередь.

645. Во время плавания судовые хранилища ВМ находятся под постоянным наблюдением персонала взрывных работ. При стоянке судна в порту у хранилища ВМ выставляется вооруженная охрана.

646. При возвращении судна из рейса все ВМ свозятся на берег и сдаются на склад ВМ.

Глава 30. Порядок хранения ВМ на передвижных складах взрывчатых материалов

Сноска. Заголовок главы 30 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

647. На работах передвижного характера (сейсморазведка, расчистка трассы для лесных и автомобильных дорог) допускается хранение ВМ на специально оборудованных автомобилях, прицепах (передвижные склады). Для иных видов взрывных работ, хранение ВМ в передвижных складах не допускается (за исключением хранения ВМ в кратковременном складе ВМ)".

Сноска. Пункт 647 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

648. Передвижной склад представляет собой прочный фургон, установленный и капитально закрепленный на автомобиле, повозке, прицепе, санях.

Фургон сооружается из дюралюминия или дерева, обшитого снаружи металлическими листами и покрытого со всех сторон огнезащитным составом.

В передней части кузова (в правом нижнем углу) размещается ящик (отсек) для средств инициирования с дверью для загрузки их с наружной стороны кузова. Ящик (отсек) изнутри покрывается мягким материалом (войлок, резина, поролон). Конструкция ящика (отсека) исключает передачу детонации взрывчатым веществам в случае непредвиденного взрыва наибольшего количества средств инициирования.

Погрузка (разгрузка) взрывчатых материалов проводится через дверь, расположенную с правой или задней части фургона, при условии устройства сигнализации, выведенной в кабину транспортного средства и срабатывающей при открывании двери.

Двери отсеков для ВВ, средств инициирования и прострелочных взрывных аппаратов снабжаются врезными замками и приспособлениями, препятствующими открытию их в случае выхода из зацепления замков.

Фургон освещается светильником, плафон которого устанавливается в верхней передней части кузова с наружной электропроводкой, проложенной в защитном кожухе. Электрические проводки внутри кузова не допускаются.

В кузове передвижного склада оборудуются окна, снабженные металлическими решетками. Окно в передней стенке фургона устраивается на уровне заднего окна кабины транспортного средства.

Передвижной несамоходный склад оснащается устройством для присоединения на жесткой сцепке к буксирующему транспортному средству.

Техническое состояние, оборудование, укомплектованность передвижного склада ВМ, организация его движения и подготовленность к ликвидации аварийных ситуаций обеспечивается технологическим регламентом.

При транспортировании несамоходного склада ВМ масса буксируемого прицепа не более половины массы буксирующего транспортного средства или трех четвертей тягового усилия тягача.

Сноска. Пункт 648 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 31. Порядок хранения ВМ в шалашах, палатках, пещерах

Сноска. Заголовок главы 31 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

649. При хранении ВМ в шалашах, палатках, пещерах обеспечивается их защита от воздействия атмосферных осадков и солнечных лучей.

ВМ укладывают на деревянные настилы высотой от земли не менее 20 см.

Территория ограждается изгородью (жердями, проволокой или канатом).

Глава 32. Площадки для хранения ВМ

Сноска. Заголовок главы 32 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

650. При проведении взрывных работ во время ледохода допускается кратковременное (не более 30 суток) хранение ВМ на площадках. Для производства массовых взрывов, геофизических и других разовых работ срок кратковременного хранения ВМ не более 90 суток. При этом во всех случаях ВМ размещают на деревянном настиле высотой не менее 20 см от земли под навесом или брезентовым покрытием.

651. Сроки и порядок временного хранения ВМ на площадках при мелиоративном строительстве устанавливаются руководителями организаций по согласованию с органом внутренних дел, но не более двух лет при ежегодной перерегистрации площадок и приемке их в эксплуатацию.

652. При хранении ВМ на площадках средства инициирования размещаются на отдельных площадках или в палатках, расположенных на расстоянии, безопасном по передаче детонации ВВ из условия принятия средства инициирования за активный заряд.

Глава 33. Помещения с сейфами и помещения – сейфы

Сноска. Заголовок главы 33 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

653. В научных, учебных и других организациях осуществляющих единовременное хранение не более 30 кг ВМ, хранение помещениях с сейфами или помещениях-сейфах. Помещения имеют несгораемые стены и перекрытия. В смежных комнатах, комнатах расположенных под и над помещениями, предназначенными для хранения ВМ, не допускается оборудование рабочих мест с постоянным пребыванием людей. От соседних помещений эти комнаты отгораживаются капитальной кирпичной или бетонной стеной толщиной не менее 25 см. Дверь в помещении из материала с пределом огнестойкости не менее 45 минут.

Сейф для хранения средств инициирования футируется внутри мягким материалом, заземляется и размещается не ближе 2 метров от сейфа с ВВ.

Глава 34. Порядок устройств подземных и углубленных складов ВМ

Сноска. Заголовок главы 34 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Подземные склады ВМ, раздаточные камеры, участковые
пункты хранения

654. В подземных условиях ВМ хранятся в оборудованных выработках-камерах или ячейках, расположенных так, чтобы взрыв ВМ в одной из них не мог вызвать детонацию ВМ в соседних.

655. Подземный склад состоит из выработок, представляющих собой собственно склад, в которых расположены камеры или ячейки для хранения ВМ, подводящих выработок и вспомогательных камер.

К вспомогательным относятся камеры для:

1) проверки электродетонаторов или изготовления зажигательных трубок и маркировки детонаторов;

2) выдачи ВМ;

3) размещения средств механизации погрузочно-разгрузочных операций;

4) хранения кассет и сумок;

5) размещения электрораспределительных устройств и противопожарных средств.

Перечисленные камеры располагаются в тупиках выработок, подводящих к складу.

656. Взрывные, контрольные и измерительные приборы и устройства, кассеты и сумки в подземных и углубленных складах ВМ хранятся на специальных стеллажах или в шкафах.

657. Каждый склад ВМ оборудуется телефонной связью с организацией или прямым телефонным выходом к диспетчеру.

658. В подземных складах допускается использовать аккумуляторные погрузчики или другие средства механизации погрузочно-разгрузочных работ во взрывобезопасном исполнении.

659. Участковые пункты хранения ВМ эксплуатируются в соответствии с проектом (технологическим регламентом).

660. Для ведения взрывных работ способом короткозамедленного и замедленного взрывания на угольных шахтах в подземных расходных складах и раздаточных камерах обеспечивается не менее чем по одному ящику электродетонаторов каждой ступени замедления, допущенных к применению в соответствующих условиях.

661. Требование к расположению подземных складов ВМ:

1) расстояние от любой ближайшей точки склада до ствола шахты и околоствольных выработок, до вентиляционных дверей, разрушение которых лишает притока свежего воздуха всю шахту либо значительные ее участки, для камерного склада не менее 100 метров, для склада ячейкового типа - 60 метров;

2) расстояние от ближайшей ячейки или камеры до выработок, служащих для постоянного прохода людей, для склада камерного типа - не менее 25 метров и для склада ячейкового типа - не менее 20 метров;

3) расстояние от склада до поверхности для склада камерного типа - не менее 30 метров и для склада ячейкового типа - не менее 15 метров;

4) выработки, в которых расположены камеры или ячейки для хранения ВМ (хранилища), соединяются с главными выработками не менее чем тремя подводящими прямолинейными или криволинейными выработками, образующими друг с другом прямые углы.

Подводящие к складу выработки заканчиваются тупиками длиной не менее 2 метров и площадью сечения не менее 4 м²;

5) ширина основной выработки склада ВМ, в которой применяются погрузчики, обеспечивает их движение с поворотом на 90^о и имеет размеры, превышающие максимальные размеры погрузочно-разгрузочных механизмов с грузами, в том числе на криволинейных участках, не менее чем на 60 см с каждой стороны по ширине и 50 см по высоте от светильников;

6) каждый склад имеет два выхода для людей. При строительстве метрополитена и тоннелей, при проведении подземных горноразведочных выработок допускается иметь временные склады ВМ с одним выходом при вместимости склада, не превышающей 1 тонну ВВ;

7) при строительстве метрополитена, сооружении тоннелей и проведении геологическими организациями подземных горноразведочных выработок расстояние от ближайшей ячейки или камеры до ствола шахты, камер и выработок, по которым проложены основные питающие магистрали (водоотливные и вентиляционные трубы, кабели), и от выработок, служащих для прохода людей, не менее 15 метров;

8) рельсовые пути в складе ВМ изолируется от общешахтных.

662. Допускается соединения выработок, в которых расположены камеры (ячейки), с главными выработками меньшим количеством подводящих выработок при условии устройства между хранилищами и заездами определенных проектом стальных дверей, локализующих взрыв в xpaнилищах.

663. Не допускается расположение складов ВМ между выработками главных направлений, уклонами, бремсбергами и ходками при них.

664. Все выработки склада ВМ закрепляются несгораемой крепью и белятся.

В устойчивых породах крепление подводящих выработок не требуется.

665. Склад проветривается струей свежего воздуха. Количество подаваемого в склад воздуха обеспечивает его четырехкратный часовой обмен во всех выработках.

Исходящую из склада воздушную струю не допускается направлять в выработки со свежей струей воздуха.

666. Склад ВМ обеспечивается первичными средствами пожаротушения (огнетушители, ящики с песком, сосуды с водой). Допускается оборудование автоматическими средствами пожаротушения. Количество и размещение средств пожаротушения согласовываются с командиром ПАСС ОПБ.

В начале подводящих выработок к камерам или ячейкам склада устраиваются противопожарные двери.

Сноска. Пункт 666 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

667. В подводящих выработках и в складах ВМ шахт (рудников), опасных по газу или пыли, применяется электрооборудование во взрывозащищенном исполнении, а в прочих шахтах (рудниках) - в рудничном нормальном исполнении. Электропроводку для освещения в складах и подводящих выработках допускается выполнять бронированным кабелем в свинцовой или поливинилхлоридной оболочке или гибкими резиновыми кабелями с негорючей изоляцией и оболочкой.

Для питания осветительных установок применяется напряжение (линейное) не выше 220 вольт. Осветительная сеть защищается от утечек тока.

Подводящие выработки, вспомогательные камеры освещаются светильниками, подвешенными к кровле выработки, а камеры (ячейки) для хранения ВМ - косым светом из подводящей выработки через фрамугу, расположенную над дверью.

668. Подземные склады ВМ оборудуются автоматически охранной сигнализацией, с выводом сигнала на пульт-дежурного (диспетчера) предприятия.

Сноска. Пункт 668 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

669. В угольных шахтах, разрабатывающих пласты, опасные по взрывам пыли, в подводящих к складам ВМ и раздаточным камерам выработках с обеих сторон устанавливаются сланцевые или водяные заслоны, а сами выработки периодически осланцовываются или очищаются от отложившейся пыли.

670. В складах у входной двери и в камере выдачи ВМ устанавливается телефоны.

671. Порядок хранения ВМ, содержания и охраны подземных раздаточных камер как в подземных складах ВМ. При этом ВВ и средства инициирования хранятся в отделениях, отгороженных друг от друга кирпичной, бетонной и им подобной стеной толщиной не менее 25 см. В раздаточной камере оборудуется место для выдачи ВМ взрывникам.

672. Раздаточные камеры устраивается не ближе 200 метров от мест посадки людей в транспортные средства и погрузки-выгрузки горной массы.

Раздаточные камеры вместимостью до 1000 кг ВВ оборудуются на расширении выработок горизонтов, проветриваются свежей струей воздуха за счет общешахтной депрессии и ограждаются сплошной по высоте кирпичной, бетонной или подобной стеной толщиной не менее 25 см.

Раздаточная камера вместимостью более 1000 кг ВВ размещается в специально отведенной проветриваемой аналогично складам ВМ выработке на расстоянии не менее 25 метров от выработок, служащих для постоянного прохода людей.

673. Раздаточные камеры закрепляются несгораемой крепью и имеют стационарное освещение. Подводящие выработки на протяжении не менее 5 метров закрепляются несгораемой крепью.

В выработке, подводящей к раздаточной камере устанавливаются металлические двери - сплошная (противопожарная) и решетчатая с окном для выдачи и приемки ВМ. Двери оснащаются надежными запорами.

Для размещения ВМ в раздаточных камерах устраиваются стеллажи, а для хранения взрывных машинок, проводов, контрольно-измерительных приборов, полиэтиленовых мешков, ампул для гидрозабойки - устанавливать ящики. ВВ в заводской упаковке хранятся в штабелях.

Со стороны поступающей струи воздуха у раздаточной камеры устанавливается телефон и оснащается пункт хранения средств противопожарной защиты.

674. Участковый пункт хранения ВМ представляет собой огражденную решетчатыми перегородками выработку или часть выработки, в которой установлены специальные металлические шкафы (ящики) или запирающиеся на замки контейнеры с ВМ. Дверь пункта запирается на внутренний замок.

675. На участковых пунктах в качестве шкафов (контейнеров) для ВМ используются металлические сейфы или ящики, изготовленные из металлических листов толщиной не менее 2 мм, шахтные вагонетки, оборудованные металлическими крышками. Указанные емкости с ВМ, располагаются непосредственно в выработке разделенные перегородками или устанавливаются в нишах.

676. При совместном хранении ВМ шкаф (ящик) разделяется на три отделения: для размещения ВВ и детонирующего шнура, для хранения взрывных и контрольно-измерительных приборов, проводов кассет (сумок) с электродетонаторами или зажигательными трубками. Все стенки отделения для хранения детонаторов покрываются изнутри мягким материалом.

677. Установленные в участковых пунктах металлические шкафы для хранения ВМ заземляются. Переходное сопротивление не более 2 Ом.

678. Отдельные металлические ящики и контейнеры (сейфы), предназначенные для хранения ВМ, вблизи мест взрывных работ, соответствующие пунктам 676 и 677 настоящих Правил имеют внутренние замки.

679. Не допускается вести взрывные работы ближе 30 метров от складов ВМ, раздаточных камер или участковых пунктов хранения ВМ при наличии в них ВВ (средств инициирования).

Параграф 2. Углубленные склады

680. Устья выработок, ведущих к складу, оснащаются двойными дверями, открывающимися наружу. Наружная дверь сплошная металлическая или деревянная, обитой кровельной сталью, внутренняя - решетчатая.

681. Если расстояние от входа в склад до ближайшей камеры хранения ВМ более 15 метров, склад имеет два выхода. Склад проветривается в соответствии с требованиями к подземным складам.

682. Перед устьем выработки, ведущей к складу, устраивается защитный вал высотой, превышающей высоту выработки на 1,5 метра. Длина защитного вала не менее утроенной ширины выработки, считая по гребню вала, а ширина - не менее 1 метра по гребню. Размеры вала по подошве определяются углом естественного откоса грунта.

683. Камеры, предназначенные для хранения ВМ, и подводящие к ним выработки закрепляются несгораемой или деревянной крепью, обработанной огнезащитным составом.

684. Электрооборудование углубленных складов ВМ соответствует пункту 612 настоящих Правил. Включение и выключение освещения выработок углубленного склада проводится с поверхности.

При отсутствии стационарных источников электроэнергии допускается использовать для освещения в складе индивидуальные рудничные аккумуляторные светильники.

685. Каждый склад оснащается телефонной связью с организацией.

686. Хранилища углубленных складов ВМ при толщине покрывающего слоя более 10 метров молниезащитой не оборудуются.

При наличии в складе рельсовых путей и трубопроводов они изолируются от рельсов и труб, проложенных на земной поверхности.

687. Территория углубленных складов ВМ ограждаются с таким расчетом, чтобы выходы находились внутри ограды.

688. Посты охраны располагаются у входа в склад, у устья вентиляционных выработок и у запасного выхода, если они не просматриваются постом, расположенным у входа в склад.

689. Другие правила к устройству углубленных складов соответствуют правилам к поверхностным постоянным складам.

Глава 35. Порядок молниезащиты складов ВМ

Сноска. Заголовок главы 35 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

690. Молниезащита складов ВМ выполняется согласно проекта независимо от грозовой активности местности.

691. Для хранилищ постоянных и временных поверхностных, полууглубленных и углубленных (при толщине покрывающего слоя менее 10 метров) складов ВМ, расположенных на земной поверхности зданий подготовки ВМ, пунктов изготовления боевиков с электродетонаторами обязательна защита, как от прямых ударов, так и от вторичных воздействий молний.

692. Стационарные пункты изготовления и подготовки ВВ на предприятиях, ведущих взрывные работы, оборудуются молниезащитой.

693. Площадки для хранения ВМ в контейнерах и пункты отстоя транспортных средств с ВМ защищаются только от прямого удара молнии. Кратковременные склады ВМ (за исключением плавучих складов) молниезащитой допускается не оборудовать.

694. Во время грозы перемещение людей в зоне расположения заземляющих устройств молниезащиты не допускается.

695. Для снижения опасности шаговых напряжений применяются углубленные, рассредоточенные заземлители в виде колец и расходящихся лучей.

Глава 36. Порядок охраны складов ВМ

Сноска. Заголовок главы 36 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Общие положения

696. Все базисные и расходные склады, площадки для хранения ВМ на земной поверхности охраняются круглосуточно.

697. Порядок охраны складов ВМ, вооружения и проверки караулов определяется и осуществляется в соответствии с нормами Закона Республики Казахстан от 19 октября 2000 года "Об охранной деятельности".

Руководители организации обеспечивают охрану складов ВМ, пропускной режим, оборудование технических средств охраны (ограждение, освещение, связь, сигнализация, видеонаблюдение), строительство необходимых караульных помещений, вышек, вольеров для служебных собак.

698. Вид охраны, состав, количество, дислокация постов и порядок охраны склада устанавливаются проектом. Для усиления охраны допускается использование караульных собак, размещаемых на блокпостах.

Параграф 2. Пропускной режим

699. Пропускной режим вводится на объектах, указанных в главе 23 раздела 3 настоящих Правил, и включает в себя следующие основные мероприятия:

1) установление порядка прохода на объект;

2) установление порядка ввоза, внесения, вывоза и выноса ВМ;

3) оборудование служебных помещений, обеспечивающее пропускной режим (караульные и сторожевые помещения, контрольно-пропускные и проездные пункты).

Мероприятия по пропускному режиму утверждаются руководителем организации и объявляются всем работникам охраняемого объекта.

Раздел 4. Порядок проведения технического
расследования утрат ВМ

700. Техническому расследованию подлежат все случаи утраты ВМ.

Под утратой ВМ понимаются хищения, разбрасывания и потери (в том числе потери качества) ВМ в результате нарушения порядка хранения, перевозки, использования или учета.

Техническое расследование имеет целью установить обстоятельства и причины утраты ВМ, при нарушении порядка хранения, перевозки, использования и учета ВМ, определить меры по недопущению подобных случаев в дальнейшем.

701. В организациях определяется последовательность извещения руководителя обо всех случаях утраты ВМ.

Руководитель организации о факте утраты ВМ в течение суток сообщает письменно (в произвольной форме) территориальному подразделению уполномоченного органа в области промышленной безопасности.

Территориальное подразделение уполномоченного органа в области промышленной безопасности о факте утраты ВМ после получения сообщения в течении двух часов сообщает в территориальные органы внутренних дел и национальной безопасности.

Руководитель организации обеспечивает сохранность производственной обстановки, документов и обстоятельств, связанных с фактом утраты ВМ, до прибытия комиссии прекращает на месте происшествия все работы, кроме связанных с предупреждением возможных дальнейших утрат ВМ, со спасением людей или ликвидацией аварийной ситуации, принимает меры к розыску и возвращению утраченных ВМ.

Сноска. Пункт 701 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

702. Техническое расследование утрат ВМ осуществляется в порядке, установленном главой 15 Закона Республики Казахстан от 11 апреля 2014 года "О гражданской защите".

Раздел 5. Порядок организации производственного контроля

703. Производственный контроль в области промышленной безопасности на опасных производственных объектах осуществляется в соответствии с Инструкцией по организации и осуществлению производственного контроля на опасном производственном объекте, утвержденных приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 24 июня 2021 года № 315 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 23276).

      Сноска. Пункт 703 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      704. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      705. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      706. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      707. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      708. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      709. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      710. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      711. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      712. Исключен приказом Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

	Приложение 1 к Правилам обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих взрывные работы и работы со взрывчатыми материалами промышленного назначения
	Форма

Акт испытаний взрывчатых материалов № от "" _ г.

Сноска. Приложение 1 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

_____________________________________________________
вид контроля (причина проведения испытаний)

      Испытания проведены
      на полигоны (лаборатории) __________________________________________________
                                          (наименование организации)
      Комиссией в составе: _______________________________________________________
      __________________________________________________________________________
                              (должность, Ф.И.О. (при наличии))
      заведующего складом _______________________________________________________
      взрывчатых материалов, ____________________________________________________
      взрывника (лаборанта) ______________________________________________________
                                          (Ф.И.О. (при наличии))

Паспортные данные взрывчатых материалов

Наименование взрывчатых материалов	Завод-изготовитель	Номер партии	Дата изготовления	Гарантийный срок хранения	Дата поступления	Примечание
1	2	3	4	5	6	7

      1. Результаты наружного осмотра тары и взрывчатых материалов: _________________
      2. Результаты физического обследования взрывчатых материалов: _________________
      3. Результаты испытаний (на полноту детонации, на полноту и равномерность горения, другие исследования в соответствии с технической документацией): _____________

Заключение

      Образец ____________________________________________________ от партии № ___
                        (наименование взрывчатых материалов)
      Удовлетворяет (не удовлетворяет) требованиям ________________________________
                                    (наименование стандарта, технических условий)
      Партия № _________________________________________________________________
                              (наименование взрывчатых материалов)
      допускается (не допускается)
      к взрывным работам* _______________________________________________________
                                    (условия выполнения взрывных работ)
      *При несоответствии показателей, полученных в результате испытаний, показателям, указанным в технической документации, взрывчатые материалы не допускаются к применению и должны быть уничтожены.
      Подписи:

Форма

Журнал учета испытаний взрывчатых материалов*

______________________________________________________________
Наименование склада ВМ организации

1. Взрывчатые вещества

№ п/п	Дата поступления на склад		Наименование		Вид (порошкообразное, патронированное, литое и т. д.)				Организация-изготовитель	Номер партии		Дата изготовления		Гарантийный срок хранения, мес.	Дата испытаний
1	2		3		4				5	6		7		8	9
Выдержало (да) или не выдержало (нет) испытания на													Решение руководителя организации по ВВ, не выдержавшим испытаний
осмотр внешнего вида упаковки		наружный осмотр		экссудацию		содержание влаги	полноту детонации	передачу детонации на расстоянии между патронами
								Сухими			после замачивания в воде
10		11		12		13	14	15			16		17

2. Средства инициирования

№ п/п		Дата поступления на склад			Наименование	Организация - изготовитель			Номер партии		Дата изготовления		Гарантийный срок хранения, мес.			Дата испытаний
1		2			3	4			5		6		7			8
Выдержало (да) или не выдержало (нет) испытания на															Решение руководителя организации по средствам инициирования, не выдержавшим испытания
осмотр внешнего вида упаковки	наружный осмотр		средства электро-взрывания	огнепроводный шнур				детонирующий шнур (лента)						пиротехническое реле, средства зажигания огнепроводного шнура и пороха
			электрическое сопротивление	скорость, полноту и равномерность горения			полноту горения после замачивания в воде	восприимчивость и полноту детонации		полноту детонации после замачивания в воде		инициирующую способность		безотказность действия
9	10		11	12			13	14		15		16		17	18

* Форма "Журнала учета испытаний взрывчатых материалов" в зависимости от взрывчатых материалов, установленных видов испытаний может быть изменена

Приложение 2 к
Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих взрывные
работы и работы со
взрывчатыми материалами
промышленного назначения

Таблица совместимости взрывчатых веществ и изделий на их основе

Сноска. Приложение 2 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Группа совместимости	Наименование вещества, изделия	Классификационный шифр
1	2	3
B	Изделия, содержащие инициирующие взрывчатые вещества и имеющие менее двух независимых предохранительных устройств. Включаются также такие изделия, как капсюли-детонаторы, сборки детонаторов и капсюли, не содержащие инициирующего взрывчатого вещества	1.1В 1.2В 1.4В
С	Метательные взрывчатые вещества и изделия (бездымный порох)
D	Взрывчатые вещества и изделия на их основе без средств инициирования и метательных зарядов; изделия, содержащие инициирующие взрывчатые вещества и имеющие два или более независимых предохранительных устройства	1.1D 1.2D 1.4D 1.5D
E	Изделия, содержащие взрывчатые вещества без средств инициирования, но с метательным зарядом (кроме содержащих легковоспламеняющуюся жидкость или гель или самовоспламеняющуюся жидкость)	1.1Е 1.2Е 1.4Е
F	Изделия, содержащие вторичные детонирующие взрывчатые вещества, средства инициирования и метательные заряды, или без метательных зарядов	1.1F 1.2F 1.3F 1.4F
G	Пиротехнические вещества и изделия, содержащие их	1.1G 1.2G 1.3G 1.4G
S	Взрывчатые вещества или изделия, упакованные или сконструированные так, что при случайном срабатывании любое опасное проявление ограничено самой упаковкой, а если тара разрушена огнем, то эффект взрыва или разбрасывания ограничен, что не препятствует проведению аварийных мер или тушению пожара в непосредственной близости от упаковки	1.4S
N	Изделия, содержащие взрывчатые вещества чрезвычайно низкой чувствительности	1.6N

Таблица видов и методов взрывных работ

№	Виды и методы взрывных работ	Минимально допустимые радиусы опасных зон, метров
1	2	3
1	Взрывание на открытых работах методами:
	1.1. Наружных зарядов, в том числе	300
	Кумулятивных	По проекту
	1.2. Шпуровых зарядов	200*
	1.3. Котловых шпуров	200*
	1.4. Малокамерных зарядов (рукавов)	200*
	1.5. Скважинных зарядов	Не менее 200**
	1.6. Котловых скважин	Не менее 300
	1.7. Камерных зарядов	Не менее 300
2	Дробление валунов зарядами в подкопах	400
3	Корчевка пней	200
4	Прокладка защитных полос в грунте при борьбе с лесными пожарами	50
5	Взрывание при посадке насыпей на болотах	100
6	Дноуглубительные работы:
	6.1. Без ледяного покрова на поверхности водного бассейна при взры- вании:
	нескальных грунтов	100
	скальных грунтов зарядами:
	Шпуровыми	50
	накладными массой до 100 кг	200
	накладными массой более 100 кг	300
	6.2. При ледяном покрове вне зависимости от свойств взрываемых грунтов	200
7	Ледоходные работы при взрывании:
	7.1. Льда толщиной до 1 м	100
	7.2. Льда толщиной 1-2 м	200
	7.3. Заторов	200
	7.4. По шуге	50
	7.5. Льда толщиной более 2 м и заторов зарядами более 300 кг	300
8	Работы по металлу:
	8.1. На открытых полигонах	По проекту
	8.2. При взрывании в броне ямах	30
	8.3. При взрывании на территории заводских площадок	По проекту***
	8.4. При взрывании в горячих массивах	30
	8.5. При штамповке изделий	25
9	Валка зданий и сооружений	100
10	Дробление фундаментов	200
11	Простреливание шпуров для образования котловых зарядов	50
12	Простреливание скважин для образования котловых зарядов	100
13	При торпедировании и перфорации нефтяных, газовых и артезианских скважин	50****
14	При взрывах для сейсмической разведки:
	в шурфах и на земной поверхности	100
	в скважинах	30
15	Взрывные работы на стройплощадке	По проекту***

* При взрывании на косогорах в направлении вниз по склону величина радиуса опасной зоны принимается не менее 300 метров.

** Радиус опасной зоны указан для взрывания зарядов с забойкой.

*** В проект включается раздел, в котором излагаются меры по обеспечению безопасности людей.

**** Радиус опасной зоны при торпедировании и перфорации допускается уменьшить до 10 метров после спуска аппарата в скважину на глубину более 50 метров. Для морских буровых установок радиус опасной зоны определяется в проекте.

Таблица освещенности

Освещаемые объекты	Плоскость нормирования освещенности	Нормируемая поверхность	Наименьшая освещенность, люкс
Места засыпки ВВ в скважины:	горизонтальная	на почве
вручную			30
механизированным способом			50*
Места забойки скважин инертным материа- лом:	горизонтальная	на почве
вручную			30
механизированным способом			50*
Места прокладки магистральных проводов	горизонтальная	на почве	30
Места присоединения участковых проводов к магистральным	горизонтальная	на почве	50
Места измерения сопротивления электро- взрывной сети	вертикальная	на приборах	50
Место ввода электродетонаторов в патроны- боевики	горизонтальная	на патронах-боевиках	75
Место осмотра рабочего пространства после взрыва	горизонтальная	на почве	20
Место дробления негабаритов	горизонтальная	на почве	30

* Нормируемая освещенность обеспечивается установкой дополнительных световых приборов на самоходных зарядных и забоечных машинах

Таблица условий взрывания

Условия взрывания	Минимально допустимое расстояние (м) между смежными шпуровыми зарядами при применении ВВ класса
Условия взрывания	II	III-IV	V	VI
По углю	0,6	0,6	0,5	0,4
По породе:
при	0,5	0,45	0,3	0,25
при	0,4	0,3	-	-

Приложение 3
к Правилам
обеспечения промышленной
безопасности для опасных
производственных объектов

Сноска. Правый верхний угол приложения 3 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

форма

Организация _____________ Участок ____________ смена __________

Наряд-путевка №

на производство взрывных работ "_____" ________________ 20____ г.

взрывнику ____________________________________________________

(фамилия, инициалы, рабочий номер)

Место работы (наименование выработок, объектов)	Подлежит взрыванию		Выписано
	заряды в шпурах (скважинах и др.), шт.	масса заряда в шпуре (скважине и др.), кг	ВВ по наименованиям, кг			электродетонаторов по замедлениям, шт.			капсюль- детонаторов, шт.	огнепроводного шнура, м

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

_____________________________________________________________________

Всего выписано ______________________________________________________

Всего выдано ________________________________________________________

Руководитель участка ________________________________________________

Руководитель вентиляционной службы* _________________________________

ВМ выдал _________________________________

(заведующий складом или раздатчик)

Руководитель службы взрывных работ* ______

Дата выдачи ______________________________

Утверждаю* _______________________________

(технический руководитель шахты)

ВМ получил _______________________________

(взрывник)

Взрывные работы разрешаю _________________

(лицо контроля -

__________________________________________

руководитель взрывных работ в данной

смене)

_________________________

* Только для шахт и рудников, опасных по газу или пыли.

		Выдано
электрозажигательных патронов, трубок, шт.	детонирующего шнура, м	ВВ по наименованиям, кг			электродетонаторов по замедлениям, шт.			капсюль- детонаторов, шт.	огнепроводного шнура, м	электрозажигательных патронов, трубок, шт.	детонирующего шнура, м

12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23

_____________________________________________________________________

	Взорвано		Израсходовано										Подпись лица контроля, подтверждающего расход ВМ
Место работы (наименование выработок, объектов	зарядов в шпурах (скважинах и др.), шт.	масса заряда в шпурах (скважинах и др.), кг	ВВ по наименованиям, кг			Электродетонаторов по замедлениям, шт.			капсюль- детонаторов, шт.	огнепроводного шнура, м	электрозажигательных патронов, трубок, шт.	детонирующего шнура, м

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14

_______________________________________________________________________________________

Всего израсходовано _________________________________________________

(подпись взрывника)

Остаток ВМ принял ___________________________________________________

(заведующий складом ВМ или раздатчик)

Дата ________________________________________

Фамилия и инициалы лица контроля, руководителя взрывных работ в

данной смене, подтверждающего расход ВМ _____________________________

Фамилия и инициалы рабочих, привлекаемых к доставке ВВ ______________

Примечание: при необходимости организации могут вносить в форму

наряд-путевки изменения.

	Приложение 4 к Правилам обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих взрывные работы и работы со взрывчатыми материалами промышленного назначения
	Форма
	Обложка

Герб Республики Казахстан
Единая книжка взрывника,
мастера взрывника

Сноска. Приложение 4 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Стр. 1

________________________________________________________________________________
(Наименование организации)

      Место
      фотографии
      М.П. (при наличии) организации

Единая книжка взрывника, мастера взрывника
№ ___
Серия

      Фамилия __________________________________________________________________
      Имя ______________________________________________________________________
      Отчество (при наличии) _____________________________________________________
      Имеет право: ______________________________________________________________
      __________________________________________________________________________
      __________________________________________________________________________
                  (право руководства или производства, вид взрывных работ)
      Выдана "____" ____________ 20___ г
      квалификационной комиссией при
      __________________________________________________________________________
      __________________________________________________________________________
      __________________________________________________________________________

Стр. 2

      город (поселок)
      __________________________________________________________________
      на основании протокола от "____" ____________ 20___ г. № ________

М.П. (при наличии) организации	Председатель квалификационной комиссии ________________________________________________ (должность, фамилия, инициалы) _________ (подпись)
М.П. территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности	________________________________________________ (наименование)
М.П. (при наличии) организации	________________________________________________ (должность, фамилия, инициалы) _________ (подпись)
Личная подпись лица, получившего ЕКВ	_____________________________________________
Стажировку прошел	c "____" _____________ 20____ г. по "____" _____________ 20____ г.
М.П. (при наличии) организации	_______________________________________________________ (должность, фамилия, инициалы руководителя взрывных работ) __________________________
Личная подпись лица, получившего ЕКВ	__________________________ (подпись)

Стр. 3-7

      Получил дополнительно право *
      __________________________________________________________________________
      __________________________________________________________________________
      __________________________________________________________________________
      * Всего в Единой книжке 5 таких страниц. Их заполнение производится при каждом получении дополнительных прав.
      на основании протокола от "___" ______________ 20___ г. № _____
      город (поселок) _______________________________________________

М.П. (при наличии) организации	Председатель квалификационной комиссии ________________________________________________ (должность, фамилия, инициалы) _________ (подпись)
М.П. территориального подразделения уполномоченного органа в области промышленной безопасности	________________________________________________ (наименование)
М.П. (при наличии) организации	________________________________________________ (должность, фамилия, инициалы) _________ (подпись)
Личная подпись лица, получившего ЕКВ	_____________________________________________
Стажировку прошел	c "____" _____________ 20____ г. по "____" _____________ 20____ г.
М.П. (при наличии) организации	________________________________________________ (должность, фамилия, инициалы руководителя взрывных работ) __________________________ (подпись)
Личная подпись лица, получившего ЕКВ	__________________________ (подпись)

Приложение 5
к Правилам
обеспечения промышленной
безопасности для опасных
производственных объектов

Сноска. Правый верхний угол приложения 5 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

форма

Удостоверение-допуск

_____________________________________________________________________

организация

Удостоверение №________

_____________________________________________________________________

(фамилия, имя, отчество)

сдал экзамены квалификационной комиссии при _________________________

_____________________________________________________________________

(наименование организация)

по программе ________________________________________________________

_____________________________________________________________________

(наименование программы)

и решением квалификационной комиссии согласно протокола

от "___"__________ 20___ г. № ____ ему (ей)

присвоена квалификация (специальность) ______________________________

_____________________________________________________________________

(заведующего складом ВМ, заведующего зарядными мастерскими,

_____________________________________________________________________

раздатчика ВМ, другое)

Председатель квалификационной комиссии ______________________________

(должность,

_____________________________________________________________________

фамилия, инициалы)

_______________

(подпись)

М.П. организации

	Приложение 6 к Правилам обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов, ведущих взрывные работы и работы со взрывчатыми материалами промышленного назначения
	Форма

________________________________________________________________________________
(наименование организации)

Паспорт склада взрывчатых материалов

Сноска. Приложение 6 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Склад ВМ _______________________________________________________________
                        (наименование и местонахождение склада) 2. Тип склада
      __________________________________________________________________________
                  (базисный, расходный, постоянный, временный, кратковременный
      __________________________________________________________________________
                  поверхностный, полууглубленный, углубленный, подземный)
      3. Хранилища, расположенные на территории склада: для хранения ВВ
      __________________________________________________________________________
                  (число и номера хранилищ) для хранения СИ
      __________________________________________________________________________
                  (число и номера хранилищ) для хранения ПВА
      __________________________________________________________________________
                              (число и номера хранилищ)
      4. Из какого материала построены здания: _____________________________________
      1) для хранения ВВ _________________________________________________________
      хранилище № _____________________________________________________________
________________________________________________________________________________
      хранилище № _____________________________________________________________
________________________________________________________________________________
      хранилище № _____________________________________________________________
________________________________________________________________________________
      2) для хранения средств инициирования: ______________________________________
      хранилище № _____________________________________________________________
________________________________________________________________________________
хранилище № ___________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
3) для хранения прострелочных и взрывных аппаратов: хранилище № ____________________
________________________________________________________________________________

		Единица из мерения	Номер хранилища, показатель
5.	Характеристика стеллажей:
	высота от уровня пола до верхней полки	м
	расстояние от нижней полки до пола	м
	расстояние от верхней полки до потолка	м
	расстояние от стены до стеллажа	м
	ширина прохода между стеллажами	м
	число полок	шт.
6.	Характеристика помостов для штабельного хранения:
	высота помостов (поддонов) над полом	м
	расстояние от стены до помостов (поддонов)	м
	ширина прохода между помостами (поддонами)	м
7.	Характеристика площадок:
	Длина	м
	Ширина	м
	высота над уровнем грунта	м
	вид покрытия	м
8.	Предельная вместимость склада:
	тротил и его сплавы	т
	ВВ на основе аммиачной селитры	т
	Порох	т
	капсюль-детонаторы (масса ВВ - числитель, количество-знаменатель)	т/тыс. шт.
	электродетонаторы (масса ВВ - числитель, количество - знаменатель)	т/тыс. шт.
	детонирующий шнур (масса ВВ - числитель, количество - знаменатель)	т/тыс. м
	огнепроводный шнур (масса пороха - числитель, количество-знаменатель)	т/тыс. шт.
	.........................................
	.........................................
9.	Устройство земляных валов:
	высота вала	м
	материал вала
	ширина по низу	м
	ширина по верху	м
	расстояние от стен здания до нижней кромки вала	м
10.	Молниезащита:
	число молниеотводов	шт.
	высота молниеотводов	м
	расстояние между молниеотводами и стеной здания хранилища	м
	сопротивление заземления (расчетное)	Ом
	число молниеотводов от вторичных воздействий молнии	шт.
	минимальное расстояние между контуром заземления защиты от вторичных воз- действий молнии и стеной здания	м
11.	Противопожарные мероприятия:
	на какое расстояние вокруг здания снят дерн (ширина минерализованной полосы)	м
	число огнетушителей	шт.
	число бочек с водой	шт.
	число ящиков с песком	шт.

      Противопожарная канава: ширина (по верху), м _________________________________
      глубина, м ____________________; расстояние от ограждения, м __________________
      запретная зона вокруг склада: ширина, м ______________________________________
      очистка от хвойного леса, м _________________________________________________
      водоемы: число и вместимость (искусственных, естественных) ____________________
                                                            (ненужное зачеркнуть)
      пожарные насосы (тип, производительность) ___________________________________
      __________________________________________________________________________
      прочее оборудование (ведра, багры, ломы и другие) _____________________________
      __________________________________________________________________________
      12. Ограждение: ___________________________________________________________
      материал _________________________________________________________________
      высота и длина (каждой стороны), м __________________________________________
      расстояние до стен ближайшего хранилища, м __________________________________
      ворота, калитки (число, конструкция, материал) ________________________________
      13. Освещение склада: ______________________________________________________
      напряжение сети, В _________________________________________________________
      тип светильников __________________________________________________________
      число осветительных точек __________________________________________________
      источник тока _____________________________________________________________
      наличие резервного освещения _______________________________________________
      14. Сигнализация и связь (какая):
      с охраной _________________________________________________________________
      с пожарной частью _________________________________________________________
      с организацией ____________________________________________________________
      15. Охрана склада:
      вид охраны _______________________________________________________________
                              (ведомственная, вневедомственная)
      общее количество персонала _________________________________________________
      число постов днем _________________________________________________________
      ночью ____________________________________________________________________
      количество блокпостов сторожевых собак _____________________________________
      16. Наименование приборов (какие, сколько) ___________________________________
      для измерения температуры воздуха __________________________________________
      прочие (для проверки молниезащиты и другие) _________________________________
      17. Подсобные помещения на территории склада (перечислить): __________________
      18. Доставка ВМ от железнодорожной станции (пристани) к складу:
      тип дороги ________________________________________________________________
      расстояние ________________________________________________________________
      название станции (наименование дороги) или пристани (местонахождение) _________
      19. Для подземных складов:
      тип склада ________________________________________________________________
                                    (ячейковый, камерный)
      местонахождение __________________________________________________________
                              (горизонт, выработка, подводящая к складу)
      расстояние от ствола шахты, м _______________________________________________
      расстояние по вертикали от поверхности, м ____________________________________
      20. Дата приемки в эксплуатацию ____________________________________________
      21. Приложение к паспорту поверхностного склада:
      1) план расположения склада и прилегающей местности в радиусе, соответствующем безопасному расстоянию, рассчитанному по ударной воздушной волне от наибольшего по вместимости хранилища ВМ (масштаб не менее 1:10000), с нанесением всех зданий, дорог, естественных преград движению воздушной волны и пр. с указанием расстояний;
      2) план территории склада (масштаб не менее 1:500) с нанесением на него всех зданий, оград, ворот, калиток и прочее с указанием расстояний;
      3) схема расположения заземлителей молниезащиты.
      22. Дата заполнения паспорта ________________________________________________
      Подписи:
      Руководитель организации __________________________________________________
                                          (фамилия, инициалы)
      Составлен в экз.
      Один экземпляр хранится на рабочем месте заведующего складом ВМ.
      Примечание: при размещении на территории склада пунктов изготовления, подготовки ВВ, лаборатории в приложении к паспорту указываются их основные характеристики.

Приложение 7
к Правилам
обеспечения промышленной
безопасности для опасных
производственных объектов

Сноска. Правый верхний угол приложения 7 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

форма

___________________________________________________________________

Наименование организации

Журнал

учета прихода и расхода

взрывчатых материалов

Начата _____________ 20___ г.

Наименование ВМ _____________________________________________________

Приход							Расход					Подпись проверяющего
Число, месяц	Остаток на каждое число	Откуда, по каким документам получено	Дата изготовления	Номер партии	Приход за сутки	Всего с начала месяца	Число, месяц	Куда, по каким документам отпущено	Номер партии	Расход за сутки	Всего с начала месяца	Подпись проверяющего
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13

Приложение 8
к Правилам
обеспечения промышленной
безопасности для опасных
производственных объектов

Сноска. Правый верхний угол приложения 8 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

форма

_____________________________________________________________________

Наименование организации

Журнал

учета выдачи и возврата

взрывчатых материалов

Начата __________ 20___ г.

Дата выдачи	Фамилия взрывника (мастера-взрывника)	Дата, номер наряд- путевки	Наименование выдаваемых ВМ, номера партий, изделий	Единица измерения	Количество выданных ВМ	Подпись взрывника (мастера- взрывника) о получении ВМ	Количество израсходованных ВМ	Количество возвращенных ВМ, номера изделий	Подпись раздатчика (зав. складом) о получении ВМ	Подпись взрывника (мастера-взрывника) о сдаче ВМ
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Примечание: при использовании различных ВМ графы 4, 6, 8 и 9 разделяются для записи в каждой графе только одного вида ВВ, средств инициирования, прострелочных взрывных аппаратов, ступеней замедления электродетонаторов.

Приложение 9
к Правилам
обеспечения промышленной
безопасности для опасных
производственных объектов

Сноска. Правый верхний угол приложения 9 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

форма

_____________________________________________________________________

Наименование организации

Журнал

учета прихода и расхода взрывчатых материалов

(участкового пункта хранения)

Шкаф № _____ участкового

пункта хранения ВМ

_________________________

Начата _______________ 20___ г.

Дата, смена	Ф. И. О. лица, доставившего ВМ	Приход
		Номер наряд- накладной, дата	Наименование ВМ
			ВВ, кг, номера патронов			ЭД, шт.					Зажигательные патроны, трубки		ДШ, м
											ОШ, м	КД, шт.	ДШ, м
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18

		Подпись лица,		Получено для взрывания
		Подпись лица,		Наименование ВМ
Ампулы, шт.	Полиэтиленовые сосуды, шт.	доставившего ВМ	принявшего ВМ	Номер наряд- путевки	ВВ, кг, номера патронов			ЭД, шт.					Зажигательные патроны, трубки		ДШ, м
Ампулы, шт.	Полиэтиленовые сосуды, шт.	доставившего ВМ	принявшего ВМ	Номер наряд- путевки									ОШ, м	КД, шт.	ДШ, м
19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30	31	32	33	34	35

					Подпись		Возвращено
			Ампулы, шт.	Полиэтиленовые сосуды, шт.	взрывника, получившего ВМ	лица, выдавшего ВМ	Наименование ВМ
							ВВ, кг, номера патронов			ЭД, шт.					Зажигательные патроны, трубки
															ОШ, м	КД, шт.
36	37	38	39	40	41	42	43	44	45	46	47	48	49	50	51	52

							Подпись		Общий остаток в участковом пункте хранения
									Наименование ВМ
ДШ, м					Ампулы, шт.	Полиэтиленовые сосуды, шт.	взрывника, сдавшего ВМ	лица, принявшего ВМ	ВВ, кг, номера патронов			ЭД, шт.
					Ампулы, шт.	Полиэтиленовые сосуды, шт.	взрывника, сдавшего ВМ	лица, принявшего ВМ
53	54	55	56	57	58	59	60	61	62	63	64	65	66	67	68	69

									Подпись лица,
							Ампулы, шт.	Полиэтиленовые сосуды, шт.	сдавшего ВМ	принявшего ВМ
Зажигательные патроны, трубки		ДШ, м
ОШ, м	КД, шт.	ДШ, м
70	71	72	73	74	75	76	77	78	79	80

Примечания:

1. При использовании различных ВМ графы с наименованиями разделяются для записи отдельных видов ВВ, электродетонаторов отдельной ступени замедления.

2. При необходимости организации могут вносит в форму Журнала изменения.

Приложение 10
к Правилам
обеспечения промышленной
безопасности для опасных
производственных объектов

Сноска. Правый верхний угол приложения 10 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

форма

____________________________________________________________

Наименование организации

Наряд-накладная № ____________

Складу ВМ

_____________________________________________________________________

Отпустить для _________________________________________________

Через _________________________________________________________

Дата отпуска __________________________________________________

Наименование ВМ	Единица измерения	Затребовано	Отпущено				Подпись выдавшего ВМ	Подпись получившего ВМ
			Количество	Завод изготовитель	Дата изготовления	Номер партии

Руководитель организации

Главный (старший) бухгалтер

Примечание: при необходимости организации могут вносить в форму наряд-накладной изменения.

Приложение 11 к
Правилам обеспечения
промышленной безопасности
для опасных производственных
объектов, ведущих взрывные
работы и работы со
взрывчатыми материалами
промышленного назначения

Определение безопасных расстояний при взрывных работах и хранении взрывчатых материалов

Сноска. Приложение 11 - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 17.03.2023 № 120 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Определение зон, опасных по разлету отдельных кусков породы (грунта)

1. Расстояния, безопасные по разлету отдельных кусков породы (грунта) при взрывании скважинных зарядов рыхления:

1) расстояние rразл (м), опасное для людей по разлету отдельных кусков породы при взрывании скважинных зарядов, рассчитанных на разрыхляющее (дробящее) действие, определяется по формуле:

где hз - коэффициент заполнения скважины взрывчатым веществом;

hзаб - коэффициент заполнения скважины забойкой;

f- коэффициент крепости пород по шкале проф. М.М. Протодьяконова;

d - диаметр взрываемой скважины, м;

a - расстояние между скважинами в ряду или между рядами, м.

Коэффициент заполнения скважин взрывчатым веществом hз равен отношению длины заряда в скважине lз (м) к глубине пробуренной скважины L (м):

Коэффициент заполнения скважины забойкой hзаб равен отношению длины забойки lзаб (м) к длине свободной от заряда верхней части скважины lн (м):

При полном заполнении забойкой свободной от заряда верхней части скважины hзаб = 1, при взрывании без забойки hзаб = 0.

Коэффициент крепости пород

где

- предел прочности пород на одноосное сжатие при стандартном испытании образцов правильной формы, кгс/см2 (1 кгс/см2 = 98066,5 Па).

При ведении взрывных работ в горных породах в случае отсутствия или недостаточной представительности данных по прочностным характеристикам разрабатываемых грунтов

, коэффициент крепости f определяется по формуле:

где F - номер группы взрываемых грунтов;

2) при взрывании серии скважинных зарядов одинакового диаметра с переменными параметрами a, hз, hзаб расчет безопасного расстояния по формуле (1) проводится по наименьшим значениям а, hзаб и наибольшему hз из всех имеющихся в данной серии.

Если взрываемый участок массива представлен породами с различной крепостью, в расчете rразл принимается максимальное значение коэффициента крепости грунта f . При взрывании параллельно сближенных (кустов, пучков) скважинных зарядов диаметром d принимается их эквивалентный диаметр

где Nc - число параллельно сближенных скважин в кусте;

3) при определении опасных расстояний учитывается возможные в процессе производства буровзрывных работ отклонения отдельных параметров взрывания скважинных зарядов a, hз, hзаб от принятых проектных значений. Поэтому расчет rразл по формуле (1) проводится с определенным запасом, принимая для этого минимально возможные в процессе производства взрывных работ значения параметров a, hзаб и максимально возможное значение hз;

4) при производстве взрывов на косогорах, в условиях превышения верхней отметки взрываемого участка над участками границы опасной зоны более чем на 30 метров размеры опасной зоны rразл в направлении вниз по склону увеличиваются и безопасные расстояния по разлету отдельных кусков породы (м) рассчитываются по формуле:

где Rразл - опасное расстояние по разлету отдельных кусков породы в сторону уклона косогора или местности, расположенной ниже 30 метров, считая от верхней отметки взрываемого участка;

Кр - коэффициент, учитывающий особенности рельефа местности.

При взрывании на косогоре

где b - угол наклона косогора к горизонту, градус.

В тех случаях, когда вместо угла b известно превышение места взрыва над границей опасной зоны,

где H - превышение верхней отметки взрываемого участка над участком границы опасной зоны, м.

Если в каком-либо направлении граница опасной зоны, рассчитанная по формуле (1) или (2), проходит по уклону (склону), учитывается возможное скатывание отдельных кусков породы и увеличивается в этом направлении безопасное расстояние. Также учитывается влияние силы ветра на возможное увеличение дальности разлета кусков породы;

5) расчетное значение опасного расстояния округляется в большую сторону до значения, кратного 50 м. Окончательно принимаемое при этом безопасное расстояние не меньше минимальных расстояний, указанных в таблице условий взрывания приложения 2 настоящих Правил;

6) безопасные расстояния от места взрыва до механизмов, зданий, сооружений определяются в проекте на взрыв с учетом конкретных условий.

2. Примеры определения безопасных расстояний по разлету отдельных кусков породы при взрывах скважинных зарядов:

1) определить rразл при взрывании породы на карьере для следующих параметров серии скважинных зарядов рыхления; коэффициент крепости взрываемых грунтов f= 12, высота уступа H = 8 м, диаметр скважины d = 0,15 м, число рядов скважин 3.

Параметры сетки скважин: расстояние между скважинами в ряду 4,5 м, расстояние между рядами 5 м, длина заряда lз = 6 м, глубина скважины L = 9,5 м.

Верхняя часть скважины заполняется до устья забойки lн = lзаб = 3,5 м; hзаб = 1.

Коэффициент заполнения скважины взрывчатым веществом:

Расстояние между скважинами a принимается равным 4,5 м (см. подпункт 2) пункта 1 настоящего Приложения).

Расчетное значение rразл по формуле (1) составляет:

Найденное расчетное значение безопасного расстояния rразл = 350 м;

2) определить безопасное расстояние по разлету отдельных кусков породы при взрывании на косогоре с углом наклона к горизонту b = 30°. Радиус опасной зоны rразл = 250 м.

Коэффициент, учитывающий рельеф местности, определяется по формуле (3):

Безопасное расстояние рассчитывается по формуле (2):

Rразл = 250 x 1,58 = 394 м.

Найденное по формуле (2) расчетное значение Rразл = 400 м;

3) определить безопасное расстояние по разлету кусков породы при взрыве серии скважинных зарядов рыхления в условиях превышения верхней отметки взрываемого участка над участками границы опасной зоны на H = 50 м. Расчетное значение радиуса опасной зоны rразл = 200 м.

Определяем коэффициент, учитывающий рельеф местности, по формуле (4):

Расчетное безопасное расстояние по разлету отдельных кусков породы по формуле (2)

Rразл = 200 x 1,21 = 248 м. Окончательное безопасное расстояние Rразл принимается равным 250 м.

3. Расстояния, безопасные по разлету отдельных кусков породы при взрывах на выброс, сброс и взрывах сосредоточенных зарядов рыхления:

1) расстояния, безопасные по разлету отдельных кусков породы при взрывании на выброс и сброс, определяются по таблице 1 настоящего Приложения в зависимости от значений показателей действия взрыва заряда n и линии наименьшего сопротивления (ЛНС) W;

2) при взрывании серии зарядов с различными значениями W и n радиус опасной зоны определяется по таблице 1 настоящего Приложения. За исходную величину принимается наибольшее значение W при одинаковых n или наибольшее значение n при одинаковых W. Если же оба значения (W и n) являются переменными, находят такие заряды, у которых сочетание W и n дает по таблице 1 настоящего Приложения наибольший радиус зоны. Последнюю принимают в качестве опасной зоны для взрыва данной серии зарядов;

3) принимаемые значения радиусов опасных зон для людей не менее указанных в таблице условий взрывания приложения 2 настоящих Правил.

Таблица 1

ЛНС W, м	Радиус опасной зоны (м) для людей при значении показателя действия взрыва заряда
	1,0	1,5	2,0	2,5-3,0
1,5	200	300	350	400
2	200	400	500	600
4	300	500	700	800
6	300	600	800	1000
8	400	600	800	1000
10	500	700	900	1000
12	500	700	900	1200
15	600	800	1000	1200
20	700	800	1200	1500
25	800	1000	1500	1800
30	800	1000	1700	2000

Примечание:

при взрывании на косогорах или в условиях превышения верхней отметки взрываемого участка над участками границы опасной зоны безопасное расстояние увеличивается в соответствии с подпунктом 4) пункта 1 настоящего Приложения;

4) для зарядов с существенно различными значениями W и n при образовании протяженной выемки (0,5 км и более) радиус опасной зоны для людей принимается различным для разных ее участков;

5) радиусы зон, опасных по разлету отдельных кусков породы, при взрывах сосредоточенных зарядов рыхления (n < 1) определяют следующим образом. Из всех зарядов данной серии выбирается заряд с наибольшей ЛНС – Wmax. Для этого заряда рассчитывают значение длины той условной ЛНС (Wнв), при которой он явился бы зарядом нормального выброса (n = 1).

Поскольку значение Wнв принято определять из соотношения

, для рассматриваемого случая

Полученное значение Wнв является отправным для определения радиусов опасных зон по разлету отдельных кусков rразл для людей. Искомые значения радиусов rразл находятся в тех же графах таблице 1 настоящего Приложения, которые относятся к зарядам с n = 1 и показаны на горизонтальной строке, соответствующей расчетному значению Wнв;

6) безопасные расстояния, обеспечивающие сохранность механизмов, зданий и сооружений от повреждения их разлетающимися кусками породы, устанавливаются в проекте с учетом конкретных условий.

4. Примеры определения радиусов зон, опасных по разлету отдельных кусков взорванной породы rразл при производстве взрывов:

1) определить rразл при взрыве на выброс серии зарядов с ЛНС W = 8-11,4 м и показателем действия взрыва n = 2.

Для расчета rразл принимают за исходную ЛНС Wmax = 11,4 м и округляют ее (в большую сторону) до 12 м.

По таблице 1 в графе, относящейся к зарядам с показателями действия взрыва n = 2 на горизонтальной строке, соответствующей 12 м, находят значение радиуса опасной зоны для людей по разлету отдельных кусков взорванной породы rразл = 900 м;

2) определить rразл при взрыве на выброс серии зарядов для образования выемки, имеющей по длине неодинаковую глубину.

Проектом производства взрыва приняты следующие значения показателей действия взрыва: для зарядов с W = 7-8 м, n = 2,5; для зарядов с W = 9-12 м, n = 2.

Вначале определяют rразл для зарядов с W = 12 м при n = 2. По таблице 1 настоящего Приложения устанавливают, что для данных параметров rразл для людей принимается равным 900 м.

Затем определяют rразл для зарядов с n = 2,5 и Wmax = 8 м. По той же таблице устанавливают, что для данных параметров rразл составляет 1000 метров.

Сопоставление полученных значений rразл показывает, что проектом производства взрыва предусматриваются значения радиусов опасных зон по разлету отдельных кусков взорванной породы не менее 1000 м;

3) для расширения дороги требуется обрушить уступ серией камерных зарядов рыхления с W = 11-16 м.

Для вычисления rразл принимают к расчету заряд с Wmax = 16 м и согласно подпункта 5 пункта 3, настоящих методических рекомендаций определяют для этого заряда условную ЛНС:

, или округленно (в большую сторону) 12 м.

Значения радиусов опасных зон по разлету отдельных кусков взорванной породы для зарядов нормального выброса Wнв, равной 12 м, находят по таблице 1 настоящего Приложения в графах со значениями радиусов rразл при n = 1. Для заданных параметров (W = 12 м) искомая величина rразл = 500 м.

5. Расстояния, безопасные по высоте разлета отдельных кусков породы:

при определении максимальной высоты разлета отдельных кусков породы при

ее приравнивают к значениям, определенным в соответствии с требованиями пунктов 1 и 3 настоящего Приложения. При n > 2 полученные значения увеличивают в 1,4 раза.

Глава 2. Определение сейсмических безопасных расстояний при взрывах

6. Расстояния (м), на которых колебания грунта, вызываемые однократным взрывом сосредоточенного заряда взрывчатых веществ (далее – ВВ), становятся безопасными для зданий и сооружений, определяются по формуле:

где rc - расстояние от места взрыва до охраняемого здания (сооружения), м;

Kг - коэффициент, зависящий от свойств грунта в основании охраняемого здания (сооружения);

Kс - коэффициент, зависящий от типа здания (сооружения) и характера застройки;

а - коэффициент, зависящий от условий взрывания;

Q - масса заряда, кг.

Значения коэффициента Kг

Скальные породы плотные, ненарушенные	5
Скальные породы, нарушенные, неглубокий слой мягких грунтов на скальном	8
Необводненные песчаные и глинистые грунты глубиной более 10 м	12
Почвенные обводненные грунты и грунты с высоким уровнем грунтовых вод	15
Водонасыщенные грунты	20

Примечание:

в тех случаях, когда характеристика грунта не в полной мере соответствует приведенной выше или известна ориентировочно, принимается для расчета ближайшее большее значение коэффициента Kг.

Значения коэффициента Kс

Одиночные здания и сооружения производственного назначения с железобетонным или металлическим каркасом	1
Одиночные здания высотой не более двух-трех этажей с кирпичными и подобными стенами	1,5
Небольшие жилые поселки	2

Примечание:

при взрывании на расстоянии менее 100 м от зданий или сооружений сейсмическое действие взрыва имеет локальный характер, и поэтому определенная с помощью формулы (5) предельно допустимая масса заряда получается заниженной. Допускается при необходимости увеличение этой массы.

Значения коэффициента а

Камуфлетный взрыв и взрыв на рыхление	1
Взрыв на выброс	0,8
Взрыв полууглубленного заряда	0,5

Примечания:

1) при размещении заряда в воде или в водонасыщенных грунтах значения коэффициента увеличивают в 1,5 - 2 раза;

2) при взрыве наружных зарядов на поверхности земли сейсмическое действие не учитывается.

Сейсмическая безопасность зданий и сооружений при взрывах предполагает отсутствие повреждений, нарушающих нормальное их функционирование (вероятность появления в отдельных зданиях и сооружениях легких повреждений составляет около 0,1).

7. При одновременном (без замедления) взрывании группы из N зарядов ВВ общей массой Q в тех случаях, когда расстояние от охраняемого объекта до ближайшего заряда и до наиболее удаленного заряда различаются не более чем на 20 %, безопасное расстояние (м)

При большем различии в расстояниях охраняемый объект находится вне сейсмически опасной зоны, если соблюдается условие:

где N - число зарядов ВВ;

qi - масса отдельного заряда ВВ, кг;

ri - расстояние от отдельного заряда ВВ до охраняемого объекта, м.

8. При неодновременном взрывании N зарядов ВВ общей массой Q со временем замедления между взрывами каждого заряда не менее 20 мс безопасное расстояние (м)

При определении N и Q можно не учитывать заряды, масса которых в 3 раза и более меньше массы максимального заряда взрываемой группы.

В тех случаях, когда расстояние ri от крайних зарядов массой qi до охраняемого объекта различается более чем на 20 %, последний находится вне сейсмически опасной зоны, если соблюдается условие:

При определении N не учитываются заряды, для которых величина

в 3 раза и более меньше максимальной из всей взрываемой группы.

При взрывании групп зарядов с замедлениями между взрывами в отдельной группе менее 20 мс каждую такую группу рассматривают как отдельный заряд с общей массой для группы rc определять по формулам (8), (9), где N - число групп.

9. Приведенные в пунктах 6, 7 и 8 настоящего Приложения методы определения безопасных расстояний относятся к зданиям, находящимся в удовлетворительном техническом состоянии.

При наличии повреждений в зданиях (трещин в стенах и т.п.) безопасные расстояния, определенные по формулам 5 - 9, увеличиваются. Это увеличение устанавливается по заключениям специализированных организаций. При отсутствии таких заключений безопасные расстояния увеличиваются не менее чем в 2 раза.

Указанные методы определения безопасных расстояний неприменимы для зданий и сооружений уникального характера (здания атомных электростанций, башни, высотные здания, монументальные общественные здания) и для ответственных и сложных инженерных сооружений (мосты, реакторы различного назначения, гидротехнические сооружения, радиомачты). Для таких объектов вопросы сейсмической безопасности решаются с привлечением специализированных организаций.

Условия взрывания, не предусмотренные настоящими Правилами, и такие факторы, как направленность сейсмического действия группы зарядов большой протяженности, наличие повреждений зданий при повторяющихся взрывах, особенности сейсмического действия мощных (1000 тонн ВВ и более) взрывов, определяются с привлечением аттестованной организации.

Глава 3. Определение расстояний, безопасных по действию ударной воздушной волны при взрывах

10. Расстояния, безопасные по действию ударной воздушной волны (далее - УВВ) на здания и сооружения:

1) безопасные расстояния по действию ударной воздушной волны при взрыве на земной поверхности для зданий и сооружений рассчитываются по формулам:

где rв - безопасное расстояние, м;

Q - масса заряда ВВ, кг;

Kв, kв - коэффициенты пропорциональности, значения которых зависят от условий расположения и массы заряда, от степени допускаемых повреждений зданий или сооружений (таблице 2 настоящего Приложения).

Формулы (10) и (11) применяют для определения относительно безопасных расстояний до зданий (сооружений) от мест изготовления ВВ, хранения взрывчатых материалов (далее – ВМ) на складах (хранилища, площадки и тому подобное), мест погрузки, разгрузки и переработки ВМ, отстоя транспортных средств с ними (складов ВМ), от мест взрывов наружных зарядов и зарядов выброса.

Формула (10) применяется при допустимости первой - третьей степеней повреждений для открытых (наружных) зарядов массой больше 10 тонн и для зарядов, углубленных на свою высоту, массой больше 20 тонн при допустимости первой - второй степеней повреждений. Формулу (11) применяют при допустимости первой - третьей степеней повреждений для открытых зарядов массой менее 10 тонн и первой-второй степеней повреждений - для зарядов, углубленных на свою высоту, с массой менее 20 тонн, для соответствующих зарядов выброса. Кроме того, формула (11) применима при допустимости четвертой-пятой степеней повреждений независимо от массы и расположения заряда;

2) при пользовании таблицей 2 настоящего Приложения руководствоваться следующим:

при выборе степени повреждения и значений коэффициентов учитывается вся совокупность местных условий, причем в сложных случаях в выборе степени безопасности участвует руководитель взрывных работ организации, представители заинтересованных организаций, владеющих охраняемыми объектами;

степень повреждения и значения коэффициентов при выборе местоположения складов ВМ устанавливается в зависимости от значимости объектов, расположенных в районе склада.

В общих случаях при расчете безопасных расстояний от складов ВМ до населенных пунктов, авто- и железнодорожных магистралей, крупных водных путей, заводов, складов взрывчатых и огнеопасных материалов и сооружений государственного значения принимается третья степень повреждения.

Таблица 2

Значения коэффициентов Kв и kв для расчета расстояний, безопасных по действию УВВ при взрыве

Степень повре- ждения	Возможные повреждения	Открытый заряд			Заряд, углублен ный на свою высоту			n = 3
Степень повре- ждения	Возможные повреждения	Q, т	kв	Kв	Q, т	kв	Kв	kв
1	Отсутствие повреждений	<10	50-150	-	<20	20-50	-	3-10
1	Отсутствие повреждений	>10	-	400	>20	-	200	-
2	Случайные повреждения застекления	<10	10-30	-	<20	5-12	-	-
2	Случайные повреждения застекления	>10	-	60-100	>20	-	50	1-2
3	Полное разрушение застекления. Частичные повреждения рам, дверей, нарушение штукатурки и внутренних легких перегородок	<10	5-8	-	-	-	-	-
3		>10	-	30-50	-	2-4	-	0,5-1
4	Разрушение внутренних перегородок, рам, дверей, бараков, сараев и т.п.	-	2-4	-	-	1-2	-	Разрушение в пределах ворон ки
5	Разрушение малостойких каменных и деревянных зданий, опрокидывание железнодорожных составов	-	1,5-2	-	-	0,5-1	-	-

Примечание: взрыв заряда в воде на глубине, меньшей 1,5 высот заряда, рассматривается как взрыв открытого заряда.

Для отдельно стоящих зданий и других сооружений второстепенного значения, автомобильных и железных дорог с небольшим движением, для особо прочных сооружений (стальные и железобетонные мосты, стальные и железобетонные копры, элеваторы, углемойки), при расположении складов ВМ и тому подобных объектов на высоких берегах (при расчете расстояний до крупных водных путей) принимается четвертая степень повреждения;

при определении расстояний до линии электропередачи исходят из значений радиуса разлета кусков выбрасываемой взрывом породы, поскольку линии электропередачи относятся к категории конструкций, стойких по отношению к действию ударной воздушной волны;

обвалованные хранилища при первой и второй степенях повреждений рассматриваются как наружные заряды. В расчетах повреждений выше второй степени обвалованные хранилища приравниваются к зарядам, углубленным на свою высоту;

коэффициенты в таблице 2 настоящего Приложения указаны не однозначно. То или иное значение выбирается в зависимости от состояния объекта, для которого устанавливаются безопасные расстояния: чем прочнее этот объект, тем меньшее значение коэффициента принимается при расчете в пределах значений, указанных в таблице 2 настоящего Приложения;

свойства ВВ при расчете безопасных расстояний не учитываются;

3) если защищаемый объект расположен непосредственно за преградой (на опушке густого леса, у подножия холма), стоящей на пути распространения ударной воздушной волны, то безопасное расстояние, определенное по приведенным формулам, уменьшается, но не более чем в 2 раза;

4) при производстве взрыва в узкой долине (ущелье) или между домами улицы безопасное расстояние увеличивается в 2 раза;

5) если за местом взрыва в радиусе 1,5

имеются прочные преграды в виде стен, валов и тому подобное, в направлении, противоположном этим преградам, безопасное расстояние увеличивается: при расчете по формуле (10) - в 1,3, а по формуле (11) - в 1,4 раза;

6) для уменьшения поражающей способности УВВ используются следующие способы:

засыпка (забойка) наружного заряда слоем грунта. При слое засыпки, равном не менее пяти высот заряда над всей площадью его основания, безопасное расстояние уменьшается в 4 раза. Материал засыпки не содержит тяжелых предметов (камней, гальки);

удаление створок оконных рам или открывание окон и закрепление их в открытом положении; закрывание оконных проемов прочными щитами и тому подобное;

защита мешками или ящиками, заполненными песком;

7) безопасные расстояния по действию ударной воздушной волны при выборе местоположения складов ВМ и мест хранения ВМ, при выборе мест размещения иных объектов в отношении складов ВМ могут приниматься согласно таблице 3 настоящего Приложения.

11. Пример определения вместимости хранилища ВВ, находящегося на заданных расстояниях от охраняемых объектов:

определить предельную вместимость хранилища ВВ, если от места его расположения находятся в 900 метрах здание железобетонного элеватора и в 1400 метрах - рабочий поселок. Рассмотреть варианты открытого расположения на поверхности.

Из пункта 2 таблицы 3 настоящего Приложения находим, что необвалованное хранилище ВВ на расстоянии 1400 метров от рабочего поселка не содержит более 100 тонн ВВ, а для безопасности элеватора (пункт 1 таблицы 3 настоящего Приложения) берут значительно большие массы ВВ и, следовательно, выбор вместимости хранилища проводится исходя из безопасности рабочего поселка.

12. Определение расстояний, безопасных по действию ударных воздушных волн на застекление при взрывании наружных зарядов и скважинных (шпуровых) зарядов рыхления*.

* Определяется в проекте для случаев, когда разрушение стекол недопустимо.

Таблица 3

Допустимые расстояния по действию воздушной волны от складов ВМ и аналогичных мест хранения ВМ до различных объектов

Примерный перечень объектов, до которых рассчитываются безопасные расстояния	Условия расположения хранилищ (площадок) складов ВМ и тому подобных мест хранения ВМ	Расчетные формулы	Минимально допустимые расстояния до объектов (м) при массе ВВ, кг
		Расчетные формулы	500
1. Отдельные здания и сооружения, авто- и железные дороги с небольшим движением, особо прочные по сопротивляемости действию ударной воздушной волны сооружения (железобетонные и стальные мосты, копры, элеваторы, углемойки и т. п.)	Углубленные (обвалованные)		20	30	40	65	100	120	160	220	270	320	450	500
	Открыто расположенные		45	60	90	130	200	240	320	450	550	630	900	1000
2. Населенные пункты, авто- и железнодорожные магистрали, крупные водные пути, заводы, фабрики, склады взрывчатых, огнеопасных материалов, сооружения государственного значения	Углубленные (обвалованные)		45	60	90	130	200	240	320	450	550	630	900	1000
	Открыто расположенные	при при	100	160	220	320	500	740	880	1100	1250	1400	1750	1900
	Открыто расположенные	при при
3. Объекты, для которых допустимы только случайные повреждения Застекления	Углубленные (обвалованные)	при	220	320	450	630	1000	1500	1750	2200	2500	2800	3500	3800
	Открыто расположенные	при

Примечание: при выборе расстояний исходить не из полной вместимости склада, а из вместимости наибольшего хранилища ВМ.

1) при одновременных взрывах наружных и скважинных (шпуровых) зарядов рыхления безопасные расстояния rв по действию УВВ на застекление при взрывании пород VI - VIII групп по классификации СНиП IV-2-82 "Правила разработки и применения элементных сметных норм на строительные конструкции и работы. Приложение. Сборник-3. Буровзрывные работы" определяют по формулам:

где Qэ - эквивалентная масса заряда, кг.

При взрывании пород IX группы и выше по СНиП радиус опасной зоны, определенный по формулам (12) - (14), должен быть увеличен в 1,5 раза, а при взрывании пород V группы и ниже радиус опасной зоны может быть уменьшен в 2 раза.

Эквивалентную массу заряда определяют следующим образом:

для наружных зарядов (высотой hзар с засыпкой слоем грунта hзаб), взрываемых одновременно

где Q - суммарная масса зарядов, кг;

Kн - коэффициент, значение которого зависит от отношения hзар/hзаб;

Значение коэффициента Kн для расчета эквивалентной массы заряда при взрывании наружных зарядов, засыпанных грунтом

hзар/hзаб	0	1	2	3	4
Kн	1	0,5	0,3	0,1	0,03

для группы в количестве N скважинных (шпуровых) зарядов (длиной менее 12 своих диаметров), взрываемых одновременно

где P - вместимость ВВ 1 м скважины (шпура), кг;

lзар - длина заряда, м;

Kз - коэффициент, значение которого зависит от отношения длины забойки lзаб к диаметру скважины (шпура) d (при отсутствии забойки - зависит от отношения длины свободной от заряда части скважины lсв к d);

Значение коэффициента Kз в зависимости от отношения lзаб/d или lсв/d

lзаб/d	0	5	10	15	20
Kз	1	0,15	0,02	0,003	0,002
lсв/d	0	5	10	15	20
Kз	1	0,3	0,07	0,02	0,004

для группы из N скважинных (шпуровых) зарядов (длиной более 12 своих диаметров), взрываемых одновременно

2) во всех случаях, когда заряды инициируются ДШ, суммарная масса ВВ сети ДШ добавляется к значениям Qэ, вычисленным по формулам (15) - (17);

3) в случае короткозамедленного взрывания под Qэ и N понимается соответственно масса эквивалентного заряда и число зарядов одной группы. При наличии нескольких групп зарядов, взрываемых с замедлениями, к расчету принимается группа с максимальным Qэ. Если интервал замедления между группами 50 мс и более, безопасное расстояние определяется по формулам (12) - (14). При интервале замедления от 30 до 50 мс безопасное расстояние, рассчитанное по формулам (12) - (14), увеличивается в 1,2, от 20 до 30 мс - в 1,5 и от 10 до 20 мс - в 2 раза.

Суммарная масса зарядов и число групп замедлений не ограничиваются;

4) если взрывные работы проводятся при отрицательной температуре воздуха, безопасное расстояние, определенное по формулам (12) - (14), увеличивается не менее чем в 1,5 раза;

5) при взрывах вблизи лечебных, детских учреждений и зданий с большой площадью застекления, значительным скоплением людей и тому подобное вопрос определения безопасных расстояний решается с привлечением специализированных организаций.

13. Примеры расчета радиусов зон, безопасных по действию УВВ на застекление при взрывах на открытых работах:

1) определить радиус опасной зоны по действию УВВ при взрыве наружного заряда массой 84 кг без забойки. Взрываемые породы - известняки IV группы по СНиП.

Поскольку масса заряда Qэ =84 кг (< 1000 кг), для определения радиуса опасной зоны воспользуемся формулой (13).

При положительной температуре воздуха

При отрицательной температуре воздуха радиус опасной зоны должен быть увеличен в 1,5 раза (см. подпункт 4 пункта 12 настоящего Приложения) и rв составит 894 м;

2) определить радиус опасной зоны по действию УВВ при взрыве серии скважинных зарядов общей массой 25 228 кг. Заряды (одной и той же массы в каждой скважине) взрывают тремя группами с интервалом замедления между ними 25 мс. В первой группе взрывают 20, во второй - 40, в третьей - 10 скважин. Диаметр скважин 0,22 м, глубина скважин 15 м, длина забойки 4,4 м. Взрываемые породы представлены гранитами Х группы по СНиП. Взрывные работы проводятся при отрицательной температуре воздуха.

Поскольку взрывание проводится с интервалом замедления между группами 25 мс, к расчету принимается группа с максимальным числом скважин N = 40. Длина заряда 10,6 м больше 12 диаметров скважин, поэтому эквивалентный заряд определяется по формуле (17). Значения расчетных параметров будут следующие:

P = 34 кг/м, lзаб/d = 20 и Kз = 0,002. Эквивалентный заряд

Для определения радиуса опасной зоны воспользуемся формулой (13). Радиус опасной зоны (для гранитов Х группы) согласно подпункту 1 пункта 12 должен быть увеличен в 1,5 раза. С учетом крепости пород, интервала замедления между группами (см. подпункт 3) пункта 12 настоящего Приложения) и отрицательной температуры воздуха (см. подпункт 5) пункта 12 настоящего Приложения)

14. Определение безопасного расстояния по действию ударной воздушной волны на человека:

расстояние (м), безопасное по действию на человека ударной воздушной волны наружного заряда, определяется по формуле

где Q - масса взрываемого наружного заряда ВВ, кг.

Формула (18) используется только, если по условиям работ допускается максимальное приближение персонала, производящего взрывание, к месту взрыва. В остальных случаях полученное по формуле расстояние увеличивается в 2 - 3 раза.

При наличии блиндажей расстояние, рассчитанное по формуле (18), сокращается не более чем в 1,5 раза.

Глава 4. Определение безопасных расстояний по передаче детонации

15. Расстояние rд, исключающее возможность передачи детонации от взрыва на земной поверхности одного объекта со взрывчатыми материалами - активного заряда к другому такому объекту - пассивному заряду, определяется по формуле

где rд - безопасное расстояние от центра активного до поверхности пассивного заряда, м;

Kд - коэффициент, значение которого зависит от вида взрывчатых материалов зарядов и условий взрыва (см. таблицу 4 настоящего Приложения);

Q - масса ВВ активного заряда, кг;

b - меньший линейный размер пассивного заряда (ширина штабеля), м.

16. При определении коэффициента Kд по таблице 4 настоящего Приложения для расчета безопасных расстояний по передаче детонации приравнивается:

обвалованные хранилища (объекты) - к зарядам, углубленным на свою высоту в грунт;

необвалованные, расположенные на поверхности хранилища и площадки с ВМ, - к открытым зарядам.

17. Определяется безопасное расстояние между двумя объектами (хранилищами) по формуле (19), считая поочередно каждый объект за активный заряд. За безопасное расстояние между объектами принимается большее из двух рассчитанных. При размещении ВМ в расположенных по одной оси хранилищах удлиненной формы безопасное расстояние между ними во всех случаях составляют не менее удвоенной ширины большего (по ширине) хранилища.

При любом расположении хранилищ (площадок) безопасное расстояние не менее разрыва, установленного правилами противопожарной защиты.

Если при проектировании склада сближаются объекты (хранилища) на расстояние меньшее, чем определено по формуле (19), безопасные расстояния для такого склада определяется исходя из суммарного запаса ВМ на складе.

Объекты повышенной опасности (хранилища СИ, пункты растаривания, бункеры с ВВ и тому подобное), вместимость которых меньше вместимости основных хранилищ, можно располагать только на таких расстояниях от каждого из хранилищ ВМ, чтобы их взрыв не вызывал детонацию ВМ в хранилищах. Это расстояние определяется по формуле (19), причем в качестве активного заряда принимаются ВМ, находящиеся на объектах повышенной опасности.

18. Безопасные расстояния по передаче детонации можно определять также по таблице 5.

19. Если пассивный заряд состоит из разных ВМ (например, аммонита и тротила), при расчете безопасных расстояний значение коэффициента Kд выбирается для того ВМ (из числа входящих в состав заряда), которое обладает наибольшей чувствительностью к детонации.

20. При хранении детонирующего шнура 1 метр шнура приравнивается к 10 детонаторам.

Таблица 4

Значения коэффициента Kд для расчета расстояний, безопасных по передаче детонации

ВМ	Местополо- жение	ВВ на основе аммиачной селитры без нитроэфиров и ВВ с содержанием нитроэфиров до 40%		ВВ с содержанием нитроэфиров 40% и более		Тротил		Детонаторы
ВМ	Местополо- жение	О	У	О	У	О	У	О	У
Активный заряд		Пассивный заряд
ВВ на основе аммиачной селитры с содержанием нитроэфиров до 40 %	Открытый	0,8	0,5	1,1	0,8	1,3	1	0,8	0,5
	Углубленный	0,5	0,3	0,8	0,5	1	0,6	0,5	0,3
ВВ с содержанием нитроэфиров 40 % и более	Открытый	1,6	1	2,3	1,6	2,5	2	1,6	1
ВВ с содержанием нитроэфиров 40 % и более	Углубленный	1	0,6	1,6	1	2	1,3	1	0,6
Тротил	Открытый	1,3	1	1,6	1,3	1,9	1,4	1,3	1
Тротил	Углубленный	1	0,6	1,3	0,9	1,4	0,8	1	0,7
Детонаторы	Открытый	0,4	0,25	0,75	0,5	0,7	0,6	0,4	0,25
Детонаторы	Углубленный	0,25	0,2	0,5	0,4	0,6	0,4	0,25	0,2

Примечание: У - углубленный заряд; О - открытый заряд.

Таблица 5

Значения допустимых расстояний по передаче детонации между хранилищами ВВ (rд).

Расчет произведен по формуле (19) при b = 1,6 м

Активный заряд	Kд	Пассивный заряд	Безопасные расстояния по передаче детонации (м), при вместимости хранилища (массе ВМ), т
Активный заряд	Kд	Пассивный заряд	10	25	60	120	240	420
ВВ на основе аммиачной селитры с нитроэфирами до 40 %		ВВ на основе аммиачной селит ры с нитроэфирами до 40 %
Открытый	0,8	Открытый	20	27	36	45	56	68
То же	0,5	Углубленный	12	17	22	28	35	43
Углубленный	0,5	Открытый	12	17	22	28	35	43
То же	0,3	Углубленный	7	10	14	17	21	26
ВВ на основе аммиачной селитры с нитроэфирами до 40 %		Тротил
Открытый	1,3	Открытый	32	43	58	73	91	110
То же	1	Углубленный	25	33	44	56	70	85
Углубленный	1	Открытый	25	33	44	56	70	85
То же	0,6	Углубленный	15	20	27	34	42	51
Тротил		ВВ на основе аммиачной селитры с нитроэфирами до 40%
Открытый	1,3	Открытый	32	43	58	73	91	110
То же	1	Углубленный	25	33	44	56	70	85
Углубленный	1	Открытый	25	33	44	56	70	85
То же	0,6	Углубленный	15	20	27	34	42	51
Тротил		Тротил
Открытый	1,9	Открытый	46	63	84	106	133	160
То же	1,4	Углубленный	34	46	62	78	98	118
Углубленный	1,4	Открытый	34	46	62	78	98	118
То же	0,8	Углубленный	20	27	36	45	56	68

21. Примеры расчета безопасных расстояний по передаче детонации:

1) определить безопасное расстояние rд по передаче детонации между двумя хранилищами, из которых одно обвалованное, предназначено для 120 тонн тротила, второе - необвалованное для 240 тонн гранулита.

Для хранилища гранулита при передаче детонации к обвалованному хранилищу тротила находим по таблице 4 Kд = 1. Аналогично при передаче детонации от тротила к гранулиту Kд = 1, b = 1,6 м.

Ввиду того что в хранилищах размещают разные ВВ, определение rд выполняется для каждого хранилища раздельно и принять большее значение rд. Однако в нашем случае, когда значения Kд для двух хранилищ равны между собой, этого можно не делать, достаточно принять большее хранилище за активный заряд. При этом безопасное расстояние

2) на территории склада ВМ размещается открытое хранилище тротила на 120 т и открытое хранилище на 500000 электродетонаторов (капсюль- детонаторов). Определить безопасное расстояние на передаче детонации rд между хранилищами.

Определим массу ВВ (кг), содержащегося в электродетонаторах,

где q = 0,0015 кг - масса ВВ в одном ЭД,

n - число ЭД.

Согласно пункту 17 настоящего Приложения за активный заряд принимаем хранилище с электродетонаторами. По таблице 4 настоящего Приложения находим значение Kд = 0,7 для условий передачи детонации от открытого заряда детонаторов к отрытому заряду тротила; b = 1,6 м.

Безопасное расстояние по передаче детонации без учета противопожарного разрыва и размещения хранилищ

3) определить безопасное расстояние по передаче детонации rд между открытым существующим хранилищем 420 тонн граммонита и проектируемым обвалованным хранилищем для 40 тонн тротила. Территория склада позволяет разместить хранилище тротила на удалении не более 45 метров от хранилища граммонита.

Принимая за активный заряд хранилище на 420 тонн граммонита и определив по таблице 4 значение Kд = 1, вычисляем при b = 1,6 м безопасное расстояние по передаче детонации:

Если принять за активный заряд хранилище 40 т тротила (Kд = 1; b = 1,6), то

Согласно пункту 17 настоящего приложения хранилище тротила можно разместить на расстоянии 39 метров от хранилища граммонита только при условии перерасчета безопасного расстояния по действию УВВ и сейсмическому действию взрыва, исходя из суммарного запаса ВМ на складе.

Глава 5. Определение расстояний, безопасных по действию ядовитых газов при взрыве зарядов на выброс

22. При одновременном взрывании зарядов выброса общей массой более 200 тонн учитывается газоопасность взрыва и устанавливается безопасное расстояние rг, за пределами которого содержание ядовитых газов (в пересчете на условную окись углерода) не должно превышать ПДК.

23. Безопасное по действию ядовитых газов расстояние rг (м) в условиях отсутствия ветра или в направлении, перпендикулярном к распространению ветра, при взрыве зарядов на выброс определяется по формуле

где Q - суммарная масса взрываемых зарядов, тонн.

В направлении, противоположном распространению ветра, радиус газоопасной зоны принимается также равным rг. По направлению ветра радиус газоопасной зоны rг1 определяется по формуле

где Vв - скорость ветра перед взрывом, м/с.

24. Пример определения безопасных расстояний по действию ядовитых газов:

определить безопасные расстояния по действию ядовитых газов при взрыве серии камерных зарядов выброса с суммарной массой Q = 1000 тонн.

Скорость ветра перед взрывом Vв = 3 м/с.

В направлении, перпендикулярном направлению ветра, значение rг рассчитывается по формуле (20):

В направлении, противоположном направлению ветра, радиус газоопасной зоны принимается также равным rг = 1600 м.

Безопасное расстояние в направлении ветра рассчитывается по формуле (21):

Примечание: при производстве взрывных работ в сложных случаях, в том числе не предусмотренных настоящими Правилами, безопасные расстояния определяются организацией, ведущей взрывные работы, с привлечением (при необходимости) аттестованной организации.

Приложение 12
к Правилам
обеспечения промышленной
безопасности для опасных
производственных объектов

Сноска. Правый верхний угол приложения 12 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

форма

Журнал регистрации отказов при взрывных работах

№ п/п	Дата, смена взрывания	Наименование места взрыва	Всего зарядов, шт.	Результаты взрыва		Подпись взрывника, выявившего отказ	Ликвидировано отказов	Дата, смена	Подпись взрывника, проводившего ликвидацию отказов	Подпись лица контроля, руководившего ликвидацией отказов
№ п/п	Дата, смена взрывания	Наименование места взрыва	Всего зарядов, шт.	взорвалось зарядов	произошло отказов	Подпись взрывника, выявившего отказ	Ликвидировано отказов	Дата, смена	Подпись взрывника, проводившего ликвидацию отказов	Подпись лица контроля, руководившего ликвидацией отказов
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Приложение 13
к Правилам
обеспечения промышленной
безопасности для опасных
производственных объектов

Сноска. Правый верхний угол приложения 13 в редакции приказа Министра по инвестициям и развитию РК от 20.10.2017 № 719 (вводится в действие по истечении двадцати одного календарного дня после дня его первого официального опубликования).

форма

Акт контрольных (приемочных) испытаний

Комиссия (рабочая группа) в составе:

Председатель ________________________________________________________

должность, организация, фамилия и инициалы

и члены комиссии:

1 ___________________________________________________________________

должность, организация, фамилия и инициалы

2 ___________________________________________________________________

3 __________________________________________________________________,

назначенная приказом (распоряжением) по _____________________________

_____________________________________________________________________

наименование организации

№ _____ от _____________, провела контрольные (приемочные) испытания

_____________________________________________________________________

наименование, а также шифр или условное

_____________________________________________________________________

обозначение продукции (изделия)

_____________________________________________________________________

в соответствии с программой и методикой испытаний ___________________

_____________________________________________________________________

наименование и обозначение документа

в период с ________________ по ______________________________________

В результате контрольных (приемочных) испытаний комиссия

установила следующее:

Раздел 1 Результаты проверки соответствия состава и

комплектности продукции технической документации.

Раздел 2 Данные и результаты испытаний продукции согласно

программе и методике испытаний.

Раздел 3 Общая оценка показателей качества продукции по

результатам испытаний (преимущества, недостатки).

Раздел 4 Дополнительные данные, в том числе результаты

испытаний упаковки.

На основании результатов контрольных (приемочных) испытаний

комиссия считает предъявленную продукцию ____________________________

_____________________________________________________________________

выдержавшей (не выдержавшей) контрольные (приемочные) и соответствующей

требованиям промышленной безопасности.

Предлагается

_____________________________________________________________________

рекомендации о допуске к проведению приемочных испытаний,

_____________________________________________________________________

о постановке ВМ на производство и допуске к постоянному

_____________________________________________________________________

применению, доработке, об уточнении технической документации

Председатель комиссии _________________________________

подпись, инициалы и фамилия

Члены комиссии _________________________________

подпись, инициалы и фамилия

1-бөлім. Жарылғыш материалдарды пайдаланудың жалпы тәртібі

1-тарау. Негізгі ережелер

2-тарау. Жарылыс жұмыстары үшін персоналды дайындау тәртібі

3-тарау. ЖМ жұмыс орындарына жеткізу тәртібі

1-параграф. ЖМ тасымалдау тәртібі

2-параграф. ЖМ жұмыс орындарына жеткізу тәртібі

4-тарау. ЖМ сақтау, пайдалану және есепке алу тәртібі

1-параграф. ЖМ сақтау тәртібі

2-парагараф. ЖМ қабылдау, жіберу және есепке алу тәртібі

3-параграф. ЖМ есепке алуды, сақталуын және бар-жоғын тексеру тәртібі

4-параграф. ЖМ жұмыс орындарында сақтау тәртібі

5-тарау. Жарылыс жұмыстарын жүргізу және ЖМ сақтау кезінде қауіпсіз қашықтықтарды анықтау тәртібі

6-тарау. ЖЗ кептіру, ұсақтау, елеу, қабықшасын жарылғыш заттармен толтыру және еріту тәртібі

7-тарау. ЖМ жою тәртібі

8-тарау. Жару тәсілдері

1-параграф. Электр детонаторларды пайдалана отырып жару тәртібі

2-параграф. Электр жалынымен және жалынмен жару тәртібі

3-параграф. Құрамдас бастамашылық ету тәсілінің тәртібі

4-параграф. Детонациялық байламды (детонациялық таспаны), сондай-ақ электрлік емес бастамашы ету құралдардың және электронды детонаторлар көмегімен жару тәртібі

9-тарау. Соққыштарды, тұтандырғыш және бақылау түтіктерін дайындау тәртібі

1-параграф. Соққыштарды дайындау тәртібі

2-параграф. Тұтандырғыш және бақылау түтігін жасау тәртібі

2-бөлім. Жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі10-тарау. Негізгі ережелер

11-тарау. Механикаландырылған оқтау тәртібі

12-тарау. Жаппай жару жұмыстарының тәртібі

13-тарау. Жаппай жарылыс кезінде қалыптасатын улы газдарға қатысты қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәртібі

1-параграф. Жер асты қазбаларында

2-параграф. Ашық тау жұмыстарында

14-тарау. Істен шыққан зарядтарды жою тәртібі

15-тарау. Жер асты қазбаларында жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

1-параграф. Жалпы ережелер

2-параграф. Шахталардың (шыңыраулардың) бағандарын қазу және тереңдету кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

3-параграф. Тоннельдер мен метрополитен құрылысы кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

4-параграф. Газ бойынша қауіпті шахталарда немесе тозаң жарылысы бойынша қауіпті қазу қабаттарында жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

5-параграф. Солқылдатып жару тәртібі

6-параграф. Тау-кен соққылары бойынша қауіпті қаттарда (жыныстарда) жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

7-параграф. Мұнай шахталарындағы жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

16-тарау. Құрамында пирит бар кендерді қазу кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

1-параграф. Шпурлық зарядтарға қуат беру және жару тәртібі

2-параграф. Жаппай жарылыстар жүргізу және кенді ұңғымада уату тәртібі

3-параграф. Кенді ЖЗ зарядтарымен екінші рет қайталап ұсату және ақауларды жою тәртібі

17-тарау. Жер бетінде орналасқан объектілерде арнайы жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

1-параграф. Жалпы қағида

2-параграф. Ұңғымалық, қазандық және камералық зарядтарды жару тәртібі

3-параграф. Сейсмобарлау кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

4-параграф. Мұнай, газ және су ұңғымаларындағы ату және жару жұмыстарды жүргізу тәртібі

5-параграф. Ұңғымалардағы өрттерді сөндіру кезінде, сондай-ақ биік таулы аудандарда және тау қиылысы орындарында жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

6-параграф. Батпақтарда жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

7-параграф. Жарылыспен арналар, жыралар және қазаншұңқырлар қалыптастыру кезінде жару тәртібі

8-параграф. Мұзды жару және су асты жарылыс жұмыстарының тәртібі

18-тарау. Металл бойынша жарылыс жұмыстарын жүргізудің тәртібі

1-параграф. Металл бойынша жарылыс жұмыстарын жүргізудің жалпы тәртібі

2-параграф. Металл және металл құрылымдарын бөлшектеу тәртібі

3-параграф. Ыстық сілемдерді бөлшектеу тәртібі

19-тарау. Ғимараттарды, құрылыстарды, фабрикалық құбырларды, іргетастарды құлату бойынша жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

21-тарау. Қатып қалған кендер мен кен қойыртпаларын, тақта тастарды, көмірлерді, металл жоңқаларын қопсыту кезінде жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

22-тарау. Магистральдық құбыр жолдарды өткізгіштердің қорғау аймақтарында жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі

3-бөлім. ЖМ қоймасының құрылысы және оны пайдалану тәртібі

23-тарау. Жалпы ережелер

24-тарау. ЖМ жер үсті және жартылай тереңдетілген тұрақты қоймалары құрылғыларының тәртібі

1-параграф. Аумақ

2-параграф. Қоймалар құрылымының тәртібі

3-параграф. Үймек құрылысының тәртібі

4-параграф. Электр қондырғылар

5-параграф. Байланыс және дабылдағыш

6-параграф. Өртке қарсы қорғану

25-тарау. ЖМ жер үсті және жартылай тереңдетілген уақытша қоймалар құрылғыларының тәртібі

26-тарау. ЖМ жер үсті және жартылай тереңдетілген қысқа мерзімді қоймалары құрылғыларының тәртібі

27-тарау. Бос тұрған құрылыстарда, шым үйлерде және өзге де үй-жайларда ЖМ сақтау тәртібі

28. ЖМ теміржол вагондарында сақтау тәртібі

29-тарау. ЖМ кемелерде сақтау тәртібі

30-тарау. Жарылғыш материалдардың жылжымалы қоймаларында ЖМ сақтау тәртібі

31-тарау. ЖМ үйшіктерде, үңгірлерде сақтау тәртібі

32-тарау. ЖМ сақтау алаңдары

33-тарау. Сейфтері бар үй-жайлар мен сейф – үй-жайлар

34-тарау. ЖМ жер асты және тереңдетілген қоймалары тәртібі

1-параграф. ЖМ жер асты қоймалары, тарату камералары, учаскелік сақтау бекеттері

2-параграф. Тереңдетілген қоймалар

35-тарау. ЖМ қоймаларын найзағайдан қорғау тәртібі

36-тарау. ЖМ қоймаларын күзету тәртібі

2-бөлім. Жарылыс жұмыстарын жүргізу тәртібі
10-тарау. Негізгі ережелер

№ "" _ ж. ______________________________________ бақылау түрі (сынақ жүргізудің себебі)

Жарушының, жарушы-шебердің бірыңғай кітапшасы № ___ Серия

Параграф 2. Порядок изготовления зажигательных
и контрольных трубок

Параграф 2. Порядок ведения взрывных работ при проходке
и углубке стволов шахт (шурфов)

Параграф 3. Порядок ведения взрывных работ
при строительстве тоннелей и метрополитена

Параграф 4. Порядок ведения взрывных работ на шахтах, опасных
по газу, или разрабатывающих пласты, опасные по взрывам пыли

Параграф 6. Порядок ведения взрывных работ в
пластах (породах), опасных по горным ударам

Параграф 2. Порядок проведения массовых взрывов и
скважинной отбойки руды