Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында екінші деңгейдегі банктер мен Ұлттық пошта операторы үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 26 қарашадағы № 521 бұйрығы және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2014 жылғы 24 желтоқсандағы № 235 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 10 ақпанда № 10212 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2020 жылғы 24 тамыздағы № 75 және Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2020 жылғы 1 қыркүйектегі № 799 бірлескен қаулысы мен бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 24.08.2020 № 75 және ҚР Қаржы министрінің 01.09.2020 № 799 бірлескен қаулысы мен бұйрығымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
РҚАО-ның ескертпесі!
Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4-тармақтан қараңыз

"Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңы 11-бабының 3-2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Қаржы министрі БҰЙЫРАДЫ және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында екінші деңгейдегі банктер мен Ұлттық пошта операторы үшін ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар бекітілсін.

2. Екінші деңгейдегі банктер мен Ұлттық пошта операторы:

1) осы бұйрық және қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік үш айдан кешіктірмей ішкі құжаттаманы осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес келтірсін;

2) осы бұйрық және қаулы қолданысқа енгізілген күннен бастап күнтізбелік бір жылдан кешіктірмей осы бұйрыққа және қаулыға сәйкес автоматтандырылған ақпарат жүйелерін пысықтау және қазіргі клиенттерінің тәуекел деңгейін айқындау бойынша іс-шаралар жүргізсін.

3. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қаржы мониторингі комитеті (Тәжіяқов Б.Ш.) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық және қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оларды мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпарат-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберуді;

3) осы бұйрықты және қаулыны Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрық және қаулы 2014 жылғы 15 желтоқсаннан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қаржы министрі _____________ Б.Сұлтанов

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасы ___________Қ. Келімбетов

2014 жылғы "__"_________ 2014 жылғы "__"_________

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 26 қарашадағы № 521 бұйрығымен және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2014 жылғы 24 желтоқсандағы № 235 қаулысымен бекітілген

Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында екінші деңгейдегі банктер мен Ұлттық пошта операторы үшін Ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар

Ескерту. Талаптар жаңа редакцияда – ҚР Қаржы министрінің 18.09.2017 № 561 және ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 22.12.2017 № 244 (01.01.2018 бастап қолданысқа енгізіледі) бірлескен бұйрығы және қаулысымен.

1-бөлім. Жалпы ережелер

1. Осы Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында екінші деңгейдегі банктер мен Ұлттық пошта операторы үшін Ішкі бақылау қағидаларына қойылатын талаптар (бұдан әрі – Талаптар) "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ туралы Заң) және Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9322 тіркелген Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының "Екінші деңгейдегі банктерге арналған тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы" 2014 жылғы 26 ақпандағы № 29 қаулысына (бұдан әрі – Қағидалар) сәйкес әзірленді.

2. Егер Талаптарда өзгеше көзделмесе, онда Талаптарда қолданылатын ұғымдар "Төлемдер және төлем жүйелері туралы" 2016 жылғы 26 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңында және "Акционерлік қоғамдар туралы" 2003 жылғы 13 мамырдағы Қазақстан Республикасының Заңында, КЖ/ТҚҚ туралы Заңда көрсетілген мағыналарында пайдаланылады.

Талаптардың мақсаттары үшін мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) әдеттегіден тыс операция (мәміле) – КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 4-тармағында көрсетілген негіздер бойынша сәйкес міндетті зерделенуге жататын операция (мәміле);

2) қылмыстық жолмен алынған кiрiстердi заңдастыру (жылыстату) және терроризмдi қаржыландыру (бұдан әрі – КЖ/ТҚ) тәуекелдері – банктін КЖ/ТҚ екінші деңгейдегі банктерді және Ұлттық пошта операторын (бұдан әрі – банк) КЖ/ТҚ процестеріне немесе өзге қылмыстық қызметке қасақана немесе қасақана емес тарту мүмкіндігі;

3) КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару – банктің КЖ/ТҚ тәуекелдерін анықтау, бағалау, оларға мониторинг жасау, сондай-ақ оларды азайту бойынша банк қабылдайтын шаралардың жиынтығы (өнімдерге/қызметтерге, клиенттерге, сондай-ақ клиенттер жасайтын операцияларға қатысты);

4) шекті операция – КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 4-бабының 1 және 2-тармақтарына сәйкес қаржы мониторингі жүргізілуге жататын ақшамен және (немесе) өзге мүлікпен жасалатын операция;

5) іскерлік қатынастар – банктің клиентке қаржылық қызметке және қаржылық қызмет көрсетулерге жататын қызметтерді (өнімдерді) ұсынуы бойынша қатынастар.

3. Банк қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жасау мақсатында (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ) ішкі бақылауды:

1) банктің КЖ/ТҚҚ туралы Заңның талаптарын орындауын қамтамасыз ету;

2) банктің ішкі бақылау жүйесінің КЖ/ТҚ тәуекелдерін және қатар жүретін тәуекелдерді (операциялық, беделді жоғалту, шоғырлану) басқару үшін жеткілікті деңгейде ұстап тұру;

3) банкті, оның лауазымды тұлғалары мен қызметкерлерін КЖ/ТҚ процесстеріне тартуды болдырмау мақсатында жүзеге асырады.

4. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру шеңберінде банкте Қағидалардың талаптары ескерілетін және банктің ішкі аудит қызметінің КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалауды жүргізуіне қойылатын талаптар қамтылатын ішкі бақылау қағидалары әзірленеді.

Ішкі бақылау қағидалары КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 11-бабында көзделген бағдарламалардан тұрады, банк оларды Талаптарға сәйкес дербес әзірлейді және олар банктің ішкі құжаты не осындай құжаттардың жиынтығы болып табылады.

2-бөлім. КЖ/ТҚҚ ішкі жүйесін ұйымдастыру және КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы

5. Банкте банктің ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен банктегі бақылау қағидаларын сақтауға мониторингті жүзеге асыру жөніндегі жауапты қызметкер (бұдан әрі – жауапты қызметкер) тағайындалады, сондай-ақ құзыретіне КЖ/ТҚҚ мәселелері кіретін бөлімше (бұдан әрі – КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше) белгіленеді.

6. Мыналар жауапты қызметкерге қойылатын талаптар болып табылады:

1) жоғары білімінің болуы;

2) банктік және (немесе) өзге операцияларды жүзеге асырумен байланысты банк бөлімшесі басшысының лауазымында кемінде бір жыл жұмыс өтілінің не КЖ/ТҚҚ саласында кемінде екі жыл жұмыс өтілінің не қаржылық қызметтерді ұсыну және (немесе) реттеу саласында кемінде үш жыл жұмыс өтілінің болуы;

3) "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" 1995 жылғы 31 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мінсіз іскерлік беделінің болуы.

7. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасы:

1) КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімшенің функцияларын, оның ішінде КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру кезінде банктің басқа бөлімшелерімен, филиалдарымен, еншілес ұйымдарымен өзара әрекет ету тәртібін, сондай-ақ жауапты қызметкердің функцияларын, өкілеттіктерін, жауапты қызметкердің банктің басқару органымен және атқару органымен өзара әрекет ету рәсімін сипаттауды;

2) КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды жүзеге асыру және қаржы мониторингін жүзеге асыратын және КЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес КЖ/ТҚҚ бойынша өзге де шараларды қабылдайтын мемлекеттік уәкілетті органға (бұдан әрі – қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган) хабарламаларды беру үшін пайдаланылатын автоматтандырылған ақпараттық жүйелер мен бағдарламалық қамтамасыз ету туралы мәліметтерді, оның ішінде оларды әзірлеушілер туралы мәліметтерді;

3) мәліметтерді тіркеу, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды іске асыру барысында алынған құжаттар мен ақпаратты сақтау рәсімін;

4) банк қызметкерлерінің, оның ішінде жауапты қызметкердің банктің басқару органын және атқару органын өздеріне белгілі болған банктің қызметкерлері жол берген КЖ/ТҚҚ туралы Заңды, сондай-ақ ішкі бақылау қағидаларын бұзу фактілері туралы хабардар ету рәсімін;

5) КЖ/ТҚҚ бойынша банк кіретін банктік конгломерат талаптарын сипаттауды (бар болса);

6) банктің ішкі аудит бөлімшесінің КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылаудың тиімділігін бағалау нәтижелері бойынша басқару есептілігін дайындауы және банктің басқару органымен атқару органына ұсыну рәсімін қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

8. КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылауды ұйымдастыру бағдарламасына сәйкес жауапты қызметкердің және КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлерінің функцияларына мыналар енгізіледі, бірақ олармен шектелмейді:

1) банкте әзірленген және банктің атқарушы органы бекіткен ішкі бақылау қағидаларының және (немесе) оларға өзгерістердің (толықтырулардың), сондай-ақ банкте олардың сақталуына мониторингтің болуын қамтамасыз ету;

2) КЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарламалар ұсынуды ұйымдастыру және олардың ұсынылуын бақылау;

3) клиенттердің операцияларын күдікті ретінде тану және банктің ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға хабарламалар жіберу қажеттілігі туралы шешімдер қабылдау;

4) КЖ/ТҚҚ туралы Заңда және (немесе) клиенттермен жасалған шарттарда көзделген жағдайларда және банктің ішкі құжаттарында көзделген тәртіпте клиенттермен іскерлік қатынастар орнату, жалғастыру не тоқтату туралы, клиенттермен операциялар жүргізуді тоқтата тұру не бас тарту туралы шешімдер қабылдау;

5) банктің ішкі құжаттарымен көзделген тәртіпте ішкі бақылау тәртіптерін бұзушылықтары анықталғаны жөнінде банктің басқару органын және (немесе) атқарушы органын хабардар ету;

6) банктің басқару органына есептер жасау үшін КЖ/ТҚҚ мақсатында ішкі бақылау және тәуекелдерді басқару жүйесін жақсарту бойынша ұсынылған шаралар мен ішкі бақылау ережелерін іске асыру нәтижелері туралы ақпаратты басқару органымен және (немесе) атқарушы органмен әзірлеу және келісу.

9. Жүктелген функцияларды орындау үшін жауапты қызметкер және КЖ/ТҚҚ жөніндегі бөлімше қызметкерлері:

1)-банктің уәкілетті органына және (немесе) атқарушы органына КЖ/ТҚҚ туралы Заңда және банктің ішкі құжаттарында көзделген жағдайларда және тәртіппен клиенттермен іскерлік қатынастарды орнатуды, жалғастыруды не тоқтату туралы шешім қабылдау үшін сұратулар жіберуді;

2) өз функцияларын толық көлемде және банктің ішкі құжаттарында көзделген тәртіппен жүзеге асыруға мүмкіндік беретін шекте банктің барлық үй-жайларына, ақпараттық жүйелеріне, телекоммуникация құралдарына, құжаттар мен файлдарға кіруге рұқсат алуды;

3) банктің бөлімшелеріне ақшамен және (немесе) өзге де мүлікпен операция жүргізуге қатысты нұсқаулар беруді;

4) өз функцияларын жүзеге асыру кезінде алынған ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз етуді;

5) банктің бөлімшелерінен алынатын құжаттардың және файлдардың сақталуын қамтамасыз етуді жүзеге асыруға құқылы.

10._Банктің филиалдарында Талаптардың 8 және 9-тармақтарында көзделген функциялар мен өкілеттіктер толық немесе ішінара жүктелген қызметкерлер бар болған жағдайда, осындай қызметкерлердің КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша қызметін үйлестіруді жауапты қызметкер жүзеге асырады.

11._Жауапты қызметкердің, КЖ/ТҚҚ бойынша бөлімше қызметкерлерінің, сондай-ақ Талаптардың 8-тармағында көзделген функциялар жүктелген банк қызметкерлерінің функциялары ішкі аудиттің функцияларымен, сондай-ақ банктің бизнес-бөлімшелері жүзеге асыратын функциялармен қоса атқарылмайды.

12. Банк ішкі бақылау мәселелері бойынша процесстерді автоматтандыру үшін КЖ/ТҚҚ мақсатында банктің ішкі бақылау қағидаларының талаптарына сәйкес келетін автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді пайдаланады.

3-бөлім. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасы

13. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқаруды ұйымдастыру мақсатында банк Қағидалардың талаптарына сәйкес келетін КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасын әзірлейді.

14. Банк кем дегенде тәуекелдердің мынадай ерекше санаттарын: клиенттердің типтері бойынша тәуекелді, елдік (географиялық) тәуекелді, қызметтер (өнім) және (немесе) оны беру тәсілінің тәуекелін ескере отырып, банк қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырағыштық дәрежесін бағалауды жыл сайынғы негізде жүзеге асырады.

Банк қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырағыштық дәрежесін бағалау тәуекелдерді анықтауды, клиенттер операцияларын сәйкестендіру рәсімдері мен мониторингін өзгертуді, қызметтер (өнімдер) беру тәртібін өзгертуді, қызметтер (өнімдер) беруден бастартуды қоса, азайтуға бағытталған мүмкін болатын іс-шараларды сипаттаумен қоса жүреді.

15. Мәртебесі және (немесе) қызметі КЖ/ТҚ тәуекелін арттыратын клиенттердің типтеріне мыналар енгізіледі, бірақ олармен шектелмейді:

1) шетелдік жария лауазымды тұлғалар, олардың отбасы мүшелері және олардың жақын туыстары;

2) шетелдік қаржы ұйымдары;

3) заңды тұлғалар және қызметі қолма-қол ақшаның қарқынды айналымымен байланысты дара кәсіпкерлер, оның ішінде:

қызметінің ерекше түрі қолма-қол шетелдік валютамен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғалар;

ерекше қызметі банкноттарды, монеталарды және құндылықтарды инкассациялау болып табылатын ұйымдар (банк белгілеген КЖ/ТҚҚ жөніндегі талаптарды сақтайтын банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);

микроқаржы ұйымдары;

ломбардтар ретінде тіркелген заңды тұлғалар;

тұтынушылардан қолма-қол ақша қабылдауды, оның ішінде электрондық терминалдар арқылы жүзеге асырушы қызметтерді (қаржылықтан басқа) жеткізушілердің агенттері (сенім білдірген);

ойын бизнесін ұйымдастырушылар, сондай-ақ Қазақстан Республикасынан тыс онлайн-казино қызметін көрсететін не онлайн-казино қызметінен түсетін кірістерді алатын тұлғалар;

туристік қызметтерді көрсететін тұлғалар;

4) адвокаттар, заң мәселелері бойынша басқа да тәуелсіз мамандар олар клиенттің атынан немесе оның тапсырмасы бойынша КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 3-бабы 1-тармағының 7) тармақшасында көрсетілген операцияларға қатысатын кездегі жағдайларда, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары (екінші деңгейдегі банктер белгілеген, КЖ/ТҚҚ жөніндегі талаптарды сақтайтын екінші деңгейдегі банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);

5) "өмірді сақтандыру" саласы бойынша қызметті жүзеге асыратын сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, сақтандыру брокерлері (банк белгілеген КЖ/ТҚҚ жөніндегі талаптарды сақтайтын банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);

6) қаржы лизингі бойынша қызмет көрсететін тұлғалар (банк белгілеген КЖ/ТҚҚ жөніндегі талаптарды сақтайтын банктердің еншілес ұйымдарын қоспағанда);

7) кредиттік серіктестіктер;

8) сақтандыру агенттері ретінде қызметті жүзеге асыратын тұлғалар;

9) жылжымайтын мүлікті сату-сатып алу жөніндегі делдалдық қызметті жүзеге асыратын тұлғалар;

10) қызметі қаруды, жарылғыш заттарды өндірумен және (немесе) сатумен байланысты тұлғалар;

11) қызметі бағалы металдарды, асыл тастарды не олардан жасалған бұйымдарды өндірумен және (немесе) өңдеумен, сатып алумен-сатумен байланысты тұлғалар;

12) қорлардың, діни бірлестіктердің ұйымдық-құқықтық нысанындағы коммерциялық емес ұйымдар;

13) Талаптардың 17-тармағында көрсетілген шет мемлекеттерде орналасқан (тіркелген) тұлғалар, сондай-ақ Қазақстан Республикасында орналасқан филиалдар мен осындай тұлғалардың өкілдіктері;

14) алынған деректердің дұрыстығына күмәндануға негіз бар клиент;

15) КЖ/ТҚҚ туралы Заңда көзделген клиентті тиісінше тексеру рәсімдерінен жалтаруға бағытталған іс-әрекеттер жасайды.

16. Мәртебесі және (немесе) қызметі КЖ/ТҚҚ тәуекелін төмендететін клиенттер типтері енгізіледі, бірақ шектелмейді:

1) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоса алғанда, Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары, сондай-ақ бақылауын мемлекеттік органдар жүзеге асыратын заңды тұлғалар;

2) мемлекеттік мекеме немесе мемлекеттік кәсіпорындардың ұйымдық құқықтық нысанында құрылған заңды тұлғалар, сондай-ақ ұлттық басқарушы холдинг не дауыс беретін акцияларының (қатысу үлестерінің) жүз пайызы ұлттық басқарушы холдингіне тиесілі заңды тұлғалар;

3) екінші деңгейдегі банктер, сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары, бағалы қағаздар нарығының кәсіби қатысушылары – Қазақстан Республикасының_резиденттері;

4) акциялары Қазақстан Республикасы қор биржасының және (немесе) шет мемлекеттің қор биржасының ресми тізіміне енгізілген ұйымдар;

5) Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан не қатысушысы Қазақстан Республикасы болып табылатын халықаралық ұйымдар сияқты клиенттермен іскерлік қатынастарды орнатқан жағдайларда жүргізеді.

17. Банк осы тармақта көрсетілген шет мемлекеттерде қызметті жүргізумен, осындай шет мемлекеттер клиенттеріне қызметтерді (өнімдерді) көрсетумен, осындай шет мемлекеттердің қатысуымен ақшамен және (немесе) өзге де мүлікпен операцияларды жүзеге асырумен байланысты елдік (географиялық) тәуекелді басқаруды жүзеге асырады.

Олармен жасалатын операциялар КЖ/ТҚ тәуекелін жоғарылататын шет мемлекеттер:

1) КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингі бойынша уәкілетті орган жасайтын Ақшаны жылыстатуға қарсы күрестің қаржылық шараларын әзірлейтін топтың (ФАТФ) ұсынымдарын орындамайтын не жеткілікті орындамайтын мемлекеттердің (аумақтардың) тізбесіне енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);

2) Біріккен Ұлттар Ұйымы (бұдан әрі – БҰҰ) Қауіпсіздік Кеңесінің қарарларымен қабылданған халықаралық санкциялар (эмбарго) оларға қатысты қолданылатын шет мемлекеттер (аумақтар);

3) Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің міндетін атқарушының 2010 жылғы 10 ақпандағы № 52 бұйрығымен (Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6058 тіркелген) бекітілген "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының мақсаттары үшін Оффшорлық аймақтар тізбесіне енгізілген шет мемлекеттер (аумақтар);

4) банк басқа факторлардың (сыбайлас жемқорлық, есірткілердің заңсыз өндірілуі, айналымы және (немесе) транзит деңгейі туралы мәліметтер, халықаралық терроризмді қолдау туралы мәліметтер) негізінде КЖ/ТҚ жоғары тәуекелін көрсетуші ретінде анықтаған шет мемлекеттер (аумақтар) болып табылады.

БҰҰ-ның және халықаралық ұйымдардың деректері бойынша мұндай мемлекеттердің (аумақтардың) тізбесіне сілтемелер уәкілетті органның ресми интернет-ресурсына орналастырылады.

18. Банк қызметтеріне (өнімдеріне операцияларына), КЖ/ТҚ жоғары тәуекелге ұшырағыш қызметтеріне, сондай-ақ оларды ұсыну тәсілдері мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) банктің ішкі бақылау қағидаларында айқындалған жаңа және дамып келе жатқан технологиялар сияқты жаңа, сондай-ақ іс жүзінде бар өнімдерге жаңа механизмдер беруді қоса алғанда жаңа өнімдерді және жаңа іскерлік тәжірибені;

2) клиенттерге дербес банктік қызмет көрсетуді;

3) банк шотын пайдаланусыз ақша төлемін және (немесе) аударымын;

4) сауданы қаржыландыруды;

5) сейфтік қызметтерді (сейф жәшіктерін жалдау, сейф қоймаларында жауаптылықпен сақтау);

6) мүлікті сенімгерлік басқаруды;

7) халықаралық нарықтарда брокерлік қызмет көрсетуді;

8) кастодиандық қызмет көрсетуді;

9) электрондық ақша, егер эмитент банк тиісті электрондық ақша жүйесінің операторы болып табылмайтын жағдайда;

10) алдын ала төленген төлем карточкаларын;

11) корпоративтік төлем карточкаларын;

12) чектер, оның ішінде жол чектерін;

13) шетелдік қаржы ұйымдарының шоттарын;

14) қолма-қол шетел валюталарын айырбастау пункттері арқылы сатып алу, сату, айырбастау бойынша операцияларын.

19. Банк қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырағыштық дәрежесін Талаптардың 15 16, 17 және 18-тармақтарында көрсетілген тәуекелдердің факторларына сәйкес бағалау кезінде банк тәуекелдің жиынтық дәрежесіне ықпал етеді, бірақ олармен шектелмейді:

1) банктің қаржы мониторингі бойынша уәкілетті органға клиенттердің күдікті операциялары туралы хабарламаларының саны;

2) банктің қаржы мониторингі бойынша уәкілетті органға клиенттердің қолма-қол ақшамен шекті операциялары туралы хабарламаларының саны кіретін, қосымша мәліметтерді ескереді.

20. КЖ/ТҚ тәуекелдерін басқару бағдарламасын іске асыру шеңберінде банк Талаптардың 15, 16, 17 және 18-тармақтарында көрсетілген тәуекелдердің санаттары мен факторларын, сондай-ақ банк белгілейтін тәуекелдердің өзге де санаттары мен факторларын ескере отырып, клиенттерді жіктеу жөнінде шаралар қолданады.

Клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін банктегі клиент (клиенттер) туралы мәліметтер мен ақпаратқа жүргізілген талдау нәтижелері бойынша банк белгілейді және тәуекел деңгейін айқындаудың кемінде екі деңгейден тұратын шәкілі бойынша бағаланады.

Талаптардың 15, 16, 17 және 18-тармақтарында көрсетілген тәуекелдер санаттары мен факторларын пайдаланумен тәуекелді бағалау клиенттерге (клиенттер тобына) қатысты операциялардың мониторингі (іскерлік қатынастар) нәтижелері негізінде жүргізіледі.

Банк клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін қайта қарауды клиент (клиенттер тобы) операциялар мониторингі нәтижелері туралы мәліметтердің жаңартылуына қарай жүзеге асырады.

4-бөлім. Клиенттерді сәйкестендіру бағдарламасы

21. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның клиентті тиісінше тексеру бойынша талаптарын іске асыру мақсатында банк клиенттерді (олардың өкілдерін) және бенефициарлық меншік иелерін сәйкестендіру бағдарламасын әзірлейді.

Клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру банктің клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді тіркеу, іскерлік қатынастар мақсатын белгілеу, сондай-ақ Талаптарда көзделген клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы КЖ/ТҚҚ туралы Заңда көзделген өзге де мәліметтерді алу және белгілеу бойынша іс-шараларды жүргізуі болып табылады.

Клиенттің тәуекел деңгейіне қарай банк жүргізетін іс-шаралардың деңгейі КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 7-тармағына сәйкес клиенттерді тиісінше тексерудің жеңілдетілген не күшейтілген шараларынан көрінеді.

22. Клиентті, оның өкілін және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру бағдарламасы мыналарды:

1) іскерлік қатынастар белгілеуді және (немесе) операция жүргізуді, сондай-ақ іскерлік қатынастарды тоқтатуға арналған рәсімді және орнату рәсімін және бастарту негіздерін қоса алғанда, қызмет көрсетуге клиенттер қабылдау рәсімін;

2) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру рәсімін, оның ішінде клиентті тиісінше тексерудің жеңілдетілген және тереңдетілген сәйкестендіру рәсімдерінің ерекшеліктерін;

3) шетелдік қаржы ұйымдарымен корреспонденттік қатынастар орнату кезінде сәйкестендіруді жүргізу ерекшеліктерін;

4) банктің қызмет көрсетілетін немесе қызмет көрсетуге қабылдайтын жеке тұлғалардың арасында шетелдік жария лауазымды тұлғаларды анықтауға бағытталған шараларының сипаттамасын;

5) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 12-бабына сәйкес алынған терроризмді және экстремизмді қаржыландырумен байланысты ұйымдар мен тұлғалардың тізбесінде болуын тексеру рәсімін;

6) іскерлік қатынастарды қашықтықтан орнату кезінде (клиенттің немесе оның өкілінің жеке қатысуынсыз) сәйкестендіру ерекшеліктерін;

7) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін банк кіретін банк конгломератының (бар болса) КЖ/ТҚҚ жөніндегі талаптарды орындау шеңберінде сәйкестендіру барысында алынған мәліметтер алмасудың ерекшеліктерін;

8) басқа қаржы ұйымдарынан мәліметтер алу арқылы клиенттерді сәйкестендіру, оның ішінде жеке және заңды тұлғаларды сәйкестендіру ерекшеліктерін, брокер-дилер олардың пайдасына немесе олардың атынан өзінің банк шоты бойынша операциялар жүргізеді;

9) клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру мақсатында қосымша ақпарат көздерінің, оның ішінде мемлекеттік органдар ұсынатын ақпараттың сипаттамасын;

10) клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтердің шынайы болуын тексеру рәсімін;

11) клиенттің досье жүргізу, мәліметтерді жаңарту мерзімділігін көрсетумен досьедегі мәліметтерді жаңартуды, нысанына, мазмұнына және тәртібіне қойылатын талаптарды;

12) банк қызметкерлерінің сәйкестендіруді жүргізу кезінде алынған ақпаратқа қолжетімділігін қамтамасыз ету рәсімін;

13) клиенттің тәуекел деңгейін бағалау рәсімін, осындай тәуекелді бағалау негізін қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

Егер банк КЖ/ТҚҚ туралы Заңға сәйкес шарт негізінде өзге тұлғаға КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 1), 2), 2-1) және 4) тармақшаларында көзделген шараларды банк клиенттеріне қатысты қолдануды тапсырса, банк мұндай тұлғалармен өзара іс-қимыл қағидаларын әзірлейді, ол мыналарды:

сәйкестендіру өткізу тапсырылған тұлғалармен банктердің шарт жасау рәсімін, сонымен қатар сондай шарт жасауға уәкілетті банктің лауазымды тұлғаларының тізімін;

сәйкестендіру өткізу тапсырылған тұлғалармен банктің арасындағы шартқа сәйкес клиентті (оның өкілін) және бенефициарлық меншік иесін сәйкестендіру рәсімін;

сәйкестендіру өткізу тапсырылған тұлғалармен сәйкестендіру өткізу кезінде алынған мәліметтерді банктің беру мерзімі мен рәсімін;

сәйкестендіру өткізу тапсырылған тұлғалардан алынған мәліметтерді банкке беру рәсімін, мерзімі мен толықтығын қоса алғанда, сәйкестендіру бойынша талаптарды, сондай-ақ анықталған бұзушылықтарды жою бойынша банктің қабылдаған шараларының сақталуын бақылауды банктің жүзеге асыру рәсімін;

сәйкестендіру өткізу тапсырылған тұлғалармен олар сәйкестендіру бойынша талаптарды оның ішінде алынған мәліметтерді сақтамаған жағдайда олармен шартты орындаудан біржақты бас тарту туралы банктің шешім қабылдауының негіздерін, рәсімін және мерзімін;

банк сәйкестендіру жүргізуді тапсырған тұлғалармен шартты орындаудан біржақты бас тарту туралы шешім қабылдауға уәкілетті банктің лауазымды тұлғаларының тізбесін;

сәйкестендіру бойынша талаптарды орындау мақсатында оларға әдістемелік көмек көрсету мәселесі бойынша сәйкестендіру өткізу тапсырылған тұлғалармен субъектілердің өзара іс-қимыл рәсімін қамтиды.

Өзара іс-қимыл қағидаларына субъектінің қосымша шарттар енгізуіне рұқсат етіледі.

23. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 6-бабының талаптарын ескере отырып банк клиентке (оның өкіліне) және бенефициарлық меншік иесіне іскерлік қатынастар орнатқанға дейін сәйкестендіру жүргізеді.

24. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 7-бабы 1-тармағының талаптарын ескере отырып банк клиентке (оның өкіліне) және бенефициарлық меншік иесіне сәйкестендіру қажеттігіне қарай клиент тәуекелі деңгейін ескере отырып, жасалатын операцияларды қаржыландырудың көзі туралы мәліметтерді алуды және тіркеуді қоса алғанда, іскерлік қатынастарға және операцияларды зерделеуге тексеру жүргізеді:

1) клиент шекті операция (мәміле) жасағанда;

2) клиент күдікті операция (мәміле) жасағанда (әрекет жасау);

3) клиент ерекше операция (мәміле) жасағанда;

4) клиент типологияларға, схемаларға және қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға сәйкес келетін сипаттамасы бар операция (мәміле) жасағанда.

Клиент орнатылған іскерлік қатынастар шеңберінде операция (мәміле) жасаған кезде осы тармақтың бірінші бөлігінің 2), 3) және 4) тармақшаларында көзделген, сондай-ақ бұрын алынғандарын жаңарту не клиент тәуекелінің деңгейіне және талаптарға сәйкес қосымша мәліметтер алу жағдайларын қоспағанда, егер ол мұндай іскерлік қатынастар орнату кезінде жүргізілсе, клиентке (оның өкіліне) және бенефициарлық меншік иесіне сәйкестендіру жүргізілмейді.

Клиент туралы мәліметтердің дұрыстығын тексеру тиісті құжаттардың тұпнұсқаларының деректерімен салыстыру арқылы немесе нотариалды куәландырылған көшірмелерімен не қолжетімді көздерден алынған деректермен салыстыру арқылы, мәліметтерді тексеру клиенттің (оның өкілін) жеке басын анықтауға және куәландыруға, мекенжайына шығуды қоса алғанда, мүмкіндік беретін басқа тәсілдермен жүзеге асырылады.

Қолжетімді көздерден алынған деректерді растайтын құжаттардың көшірмелерімен салыстыру жолымен мәліметтердің дұрыстығына тексеру жүргізген кезде оның ішінде ақпарат, қолжетімді көздердің мәліметтерінен тұратын деректер базасынан үзінді-көшірмелер болып табылады.

25. Клиентті (оның өкілін) сәйкестендіру шеңберінде Талаптардың 23 және 24-тармақтарына сәйкес алынған мәліметтер құжатпен тіркеледі және банк клиенттің досьесіне енгізеді, ол клиентпен іскерлік қатынастардың бүкіл кезеңі ішінде және клиентпен іскерлік қатынастар тоқтатылған күннен бастап кем дегенде бес жыл банкте сақталады.

Банк КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 6-тармағының 1) тармақшасын қолданған кезде банк клиент туралы қаржы мониторингінің басқа субъектілерінен клиенттің досьесіне енгізу (қосу) үшін, сондай-ақ растайтын құжаттардың көшірмелерін сұрату бойынша кідіріссіз алады, оларға оның ішінде ақпарат, ақпараттық жүйеден немесе банк клиентті тиісінше тексеру шараларына сүйенетін басқа қаржы мониторингі субъектілерінің деректер базасынан үзінді-көшірмелер жатады.

Банк ішкі құжаттарға сәйкес досьелер жүргізетін клиенттердің топтарына:

1) жеке тұлғалар;

2) заңды тұлғалар, оңын ішінде шетел қаржы ұйымдары-респонденттері кіреді, бірақ олармен шектелмейді.

Банк клиент досьесін ол туралы банктің ішкі бақылау қағидаларына сәйкес оған банк берген тәуекел деңгейіне қарай қалыптастырады. Клиентке төмен деңгей берілген жағдайда оған қатысты тиісінше тексерудің жеңілдетілген шаралары жүргізіледі және КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 3-тармағының 1), 2), 2-1) және 4) тармақшаларында көзделген мәліметтер тізбесі бекітіледі.

Клиентке тәуекелдің жоғары деңгейі берілген жағдайда қосымша мәліметтерге КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 5-бабы 5-тармағында көзделген мәліметтер жатады (салықтық резиденттілігі, қызметінің түрі және жасалатын операцияларды қаржыландыру көзі туралы мәліметтер).

26. Клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында банк Тізбеде осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) болуына тексеру жүргізеді.

Шетелдіктерге, оларда шет мемлекет азаматтығының болуы туралы банкте мәліметтер болған өзге де тұлғаларға қатысты, сондай-ақ азаматтығы жоқ тұлғаларға қатысты банк клиентті сәйкестендіру (бенефициарлық меншік иесін анықтау) барысында осындай клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) шетелдік жария лауазымды тұлғаға қатыстылығын тексеру жүргізіледі.

Көші-қон карточкалары туралы мәліметтерді Еуразиялық экономикалық одаққа кіретін мемлекеттердің азаматтарына қатысты алу талап етілмейді.

Тізбедегі клиенттің (бенефициарлық меншік иесінің) болуын (тізбеге қосылғанын) тексеру клиенттің тәуекел деңгейіне байланысты емес және Тізбеге (Тізбенің жаңартылуына) өзгерістер енгізілуіне қарай жүзеге асырылады.

27. Жаңарту клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы қосымша мәліметтерді мерзімділігін және (немесе) алу қажеттігін ұйым және (немесе) сақтандыру брокері клиенттің (клиенттер тобының) тәуекел деңгейін және (немесе) клиент пайдаланатын банк қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін ескере отырып белгілейді.

Тәуекел деңгейі жоғары клиент (оның өкілі) және бенефициарлық меншік иесі туралы мәліметтерді жаңарту жылына кемінде бір рет жүзеге асырылады.

5-бөлім. Клиенттер операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы

28. КЖ/ТҚҚ туралы Заңның клиентті тиісінше тексеру бойынша, сондай-ақ қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы хабарламаларды анықтау және қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға жіберу жөніндегі талаптарды іске асыру мақсатында, банк клиенттер операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын әзірлейді.

29. Клиенттер операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) банктің дербес әзірлеген, қаржы мониторингіне жататын операциялары белгілерінің тізбесін;

2) КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган бекіткен қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастырудың (жылыстатудың) және терроризмді қаржыландырудың тиісті типологияларына, схемаларына және тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамасы бар клиент операциясын анықтау рәсімін;

3) банк бөлімшелері (қызметкерлері) арасында Талаптарда көзделген жағдайларда клиент (оның өкілі) пен бенефициарлық меншік иесі туралы бұрын алынған қосымша мәліметтерді жаңарту және (немесе) оларды алу бойынша міндеттерді бөлуді;

4) банк бөлімшелері (қызметкерлері) арасында, қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтерді анықтау және бөлімшелер (қызметкерлер) арасында бір-біріне беру бойынша міндеттерді бөлуді;

5) банк бөлімшелерінің қаржы мониторингіне жататын операцияларды анықтауы кезінде өзара әрекет жасау механизмін сипаттауды;

6) жауапты қызметкерінің клиент операциясының деңгейі туралы шешім қабылдау рәсімін, негіздемесін және мерзімін;

7) бөлімшелердің (қызметкерлердің) клиент операциясын жүргізуден бас тарту туралы (клиенттің, бенефициарлық меншік иесінің Тізбеде тұруына байланысты бас тартуды қоспағанда), сондай-ақ клиентпен іскерлік қатынастарды тоқтату туралы шешім қабылдауы бойынша өзара әрекет ету рәсімін;

8) банк бөлімшелерінің (қызметкерлерінің) Тізбеде тұрған клиенттер мен бенефициарлық меншік иелерін анықтау бойынша, сондай-ақ осындай клиенттердің ақшамен және (немесе) өзге де мүлікпен операцияларын дереу тоқтату бойынша іс-қимыл жасау рәсімін;

9) ерекше операцияларды зерделеу нәтижелері туралы мәліметтерді, сондай-ақ қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтерді тіркеу (оның ішінде тіркеу тәсілдері) және сақтау рәсімін;

10) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы хабарламаларды ұсыну рәсімін;

11) бас комплаенс-бақылаушының және (немесе) банктің бірінші басшысының қаржы мониторингіне жататын операциялардың анықталғаны туралы банк басшылығын хабардар ету (қажеттілігіне қарай) рәсімін;

12) клиент ерекше және (немесе) күдікті операцияларды немесе қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру типологияларына, схемаларына және тәсілдеріне сәйкес сипаттамалары бар операцияларды жүйелі және (немесе) айтарлықтай көлемде жүзеге асырған жағдайда, клиент пен оның операциясына қатысты банк қабылдайтын шараларды сипаттау және қабылдау рәсімін;

13) тәуекел деңгейі жоғары клиенттердің операцияларына мониторинг жүргізу және зерделеу рәсімін;

14) КЖ/ТҚҚ туралы Заңның 11-бабы 1-тармағының талаптарын орындауға бағытталған шаралар сипаттамасын.

"Қаржы мониторингі субъектілерінің қаржы мониторингіне жататын операциялар туралы мәліметтер мен ақпарат беру қағидаларын және күдікті операцияны айқындау белгілерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы № 1484 қаулысында бекітілген Күдікті операцияны айқындау белгілерінің мақсаты үшін банк ішкі бақылау қағидаларында банк қызметінің ауқымын және негізгі бағыттарын, оның клиенттері қызметінің ауқымын және негізгі бағыттарын клиенттермен және олардың операцияларымен байланысты тәуекелдер деңгейін ескере отырып бағалау санатын (жүйелілік, реттілік, елеулілік, маңыздылық, шамадан тыс алаңдаушылық, негізсіз асығыстық, аз уақыт кезеңі, үлкен көлем, адамдар тобы) дербес айқындайды.

30. Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасы шеңберінде банк барлық шекті, ерекше, күдікті операциялардың және қылмыстық кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландыру типологияларына, схемаларына және тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамасы бар операциялардың мақсатын және негіздерін белгілеуге бағытталған іс-шаралар жүргізеді.

Клиенттердің операциялары мониторингінің және зерделеудің нәтижелері банк қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырау дәрежесін жыл сайын бағалау, сондай-ақ клиенттер тәуекелдерінің деңгейін қайта қарау үшін пайдаланылады.

Клиенттер операциялары мониторингінің және зерделеудің бағдарламасын іске асыру шеңберінде алынған мәліметтер Талаптардың 25-тармағында көзделген клиенттің досьесіне енгізіледі және (немесе) банкте клиентпен іскерлік қатынастардың барлық кезеңі ішінде және операция жасалғаннан кейін кем дегенде бес жыл бойы сақталады.

31. Клиент операцияларын зерделеу жиілігін банк клиент (клиенттер тобы) тәуекелінің деңгейін және (немесе) клиент пайдаланатын банктің қызметтерінің (өнімдерінің) КЖ/ТҚ тәуекелдеріне ұшырағыштық дәрежесін, клиенттің қаржы мониторингіне жататын операциялар (операция) жасауын (жасау әрекетін) ескере отырып, сондай-ақ қылмыстық кірістерді заңдастырудың (жылыстатудың) және терроризмді қаржыландырудың банкте бар типологияларын, схемаларын және тәсілдерін ескере отырып айқындайды.

Клиентке тәуекелдің жоғары деңгейі берілген жағдайда, сондай-ақ клиент күдікті операция жасаған жағдайда банк клиенттің белгілі бір уақыт кезеңінде жүргізетін (жүргізген) операцияларының барлығын зерделейді.

КЖ/ТҚК туралы заңның 4-бабының 4-тармағында көрсетілген негіздемелерден басқа, банк клиентке қолма-қол ақша тәуекелінің жоғары деңгейін, оның ішінде банктің ішкі бақылау қағидаларында банк дербес айқындаған сомаға банктік шотты (шоттарды) пайдалана отырып, біржолғы беру бойынша операцияны қосымша зерделейді. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі клиентке қолма-қол ақша тәуекелінің жоғары деңгейін біржолғы беру бойынша операцияның сомасын қайта қарау қажеттілігі туралы нұсқауды жіберген кезде, банк нұсқауға сәйкес лимиттер белгілейді.

32. Шекті операция біліктілігінің заңдылығы бөлігінде күмән туындаған кезде, сондай-ақ әдеттегіден тыс күдікті операцияны немесе қылмыстық кірістерді заңдастыру (жылыстату) және терроризмді қаржыландырудың типологияларына, схемаларына және тәсілдеріне сәйкес келетін сипаттамасы бар операцияларды анықтаған кезде көрсетілген операцияны анықтаған банк қызметкері осындай операция туралы банктің ішкі құжаттарында белгіленген тәртіппен, нысанда және мерзімде жауапты қызметкерге (КЖ/ТҚҚ бойынша бөлімшеге) хабарлама жібереді.

КЖ/ТҚҚ бойынша бөлімшеге жіберілетін қаржы мониторингіне жататын операциялар бойынша хабарлама мынадай мәліметтерді қамтиды:

1) операция түрін;

оның қаржы мониторингіне жататын операция ретіндегі дәрежесінің заңдылығы бөлігінде оған қатысты күмән туындаған операцияны;

оған қатысты ол КЖ/ТҚ мақсатында жүзеге асырылады деген күдік туындаған операцияны;

2) операцияның мазмұнын;

3) операция күнін, сомасын және валютасын;

4) операцияға қатысушы (қатысатын) тұлға (тұлғалар) туралы мәліметтерді (төлемші, алушы, төлемшінің банкі, алушының банкі);

5) операцияны қаржы мониторингіне жататын операция ретінде саралау кезінде туындаған қиыншылықтар немесе оған қатысты ол КЖ/ТҚ мақсатында жүзеге асырылады деген күдік туындаған операция ретінде саралану себептерін;

6) операция туралы хабарлама жасаған банк қызметкері туралы мәлімет, оның қолы (өз қолымен жазылған, электронды немесе оның банк белгілеген аналогы);

7) операция туралы хабарлама жасалған күнді және уақытты;

8) КЖ/ТҚҚ бойынша бөлімше қызметкерінің операция туралы хабарлама алған күні және оның қолы (өз қолымен жазылған, электронды немесе оның банк белгілеген аналогы);

9) операция туралы хабарламаға қатысты КЖ/ТҚҚ бойынша бөлімше қызметкерінің не жауапты қызметкердің шешімі туралы жазба, шешім қабылдаған күн көрсетіледі және оның қолы (өз қолымен жазылған, электронды немесе оның банк белгілеген аналогы). КЖ/ТҚҚ бойынша бөлімше қызметкері не жауапты қызметкер қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті органға операция туралы мәліметтерді жібермеу туралы шешім қабылдаған жағдайда, хабарламаға қабылдаған шешімнің дәлелді негіздемесі қосылады;

10) егер ішкі бақылау қағидаларына сәйкес қаржы мониторинг бойынша уәкілетті органға мәліметтер жіберу (жібермеу) туралы түпкілікті шешім қабылдау оның құзыретіне жатқызылған болса, операция туралы хабарламаға қатысты банктің лауазымды тұлғасының шешімі туралы жазба, оның қолы (өз қолымен жазылған, электронды немесе оның банк белгілеген аналогы).

Бір хабарламада бірнеше операциялар туралы ақпараттың болуына рұқсат етіледі.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген операциялар туралы хабарламалар, сондай-ақ оларды зерттеу нәтижелері банкте операция жасалғаннан кейін кем дегенде бес жыл сақталады.

6-бөлім. Банктің қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасы

33. Банк қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ саласындағы заңнаманың, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ саласындағы ішкі бақылау қағидаларының және банктің өзге де ішкі құжаттарының талаптарын орындау үшін қажетті білім алуы және дағдыларды қалыптастыруы банктің қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша даярлау және оқыту бағдарламасының (бұдан әрі – Оқыту бағдарламасы) мақсаты болып табылады.

34. Оқыту бағдарламасына:

1) оқытудың тақырыптарын, өткізудің әдістерін, мерзімдерін және оқытуды өткізуге жауапты бөлімшені қамтитын қызметкерлерді оқыту рәсімі;

2) қызметкерлері оқытудан өтетін банк бөлімшелерінің тізбесі;

3) оқыту нәтижелерін сақтау рәсімі мен нысандары;

4) банктің қызметкерлерін КЖ/ТҚҚ мәселелері бойынша білімдерін тексеру рәсімі мен нысандары енгізіледі.

35. КЖ/ТҚҚ туралы заңға сәйкес банк қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган бекіткен талаптарды ескере отырып, оқытуды өткізудің нысандары мен мерзімділігін белгілейді.

Об утверждении Требований к Правилам внутреннего контроля в целях противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма для банков второго уровня и Национального оператора почты

Приказ Министра финансов Республики Казахстан от 26 ноября 2014 года № 521 и постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 24 декабря 2014 года № 235. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 февраля 2015 года № 10212. Утратило силу совместным постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.08.2020 № 75 и приказ Министра финансов РК от 01.09.2020 № 799.

Сноска. Утратило силу совместным постановлением Правления Агентства РК по регулированию и развитию финансового рынка от 24.08.2020 № 75 и приказ Министра финансов РК от 01.09.2020 № 799 (вводятся в действие по истечении десяти календарных дней после дня их первого официального опубликования).
Примечание РЦПИ!
Вводится в действие с 15 декабря 2014 года.

В соответствии с пунктом 3-2 статьи 11 Закона Республики Казахстан от 28 августа 2009 года "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма" Министр финансов Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЕТ и Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемые Требования к Правилам внутреннего контроля в целях противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма для банков второго уровня и Национального оператора почты.

2. Банкам второго уровня и Национальному оператору почты:

1) привести внутреннюю документацию в соответствие с настоящими приказом и постановлением не позднее трех календарных месяцев со дня введения в действие настоящих приказа и постановления;

2) провести мероприятия по доработке автоматизированных информационных систем и определению уровня риска существующих клиентов в соответствии с настоящими приказом и постановлением не позднее одного календарного года со дня введения в действие настоящих приказа и постановления.

3. Комитету по финансовому мониторингу Министерства финансов Республики Казахстан (Таджияков Б.Ш.) в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящих приказа и постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящих приказа и постановления их направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и в информационно-правовой системе "Әділет";

3) размещение настоящих приказа и постановления на интернет-ресурсе Министерства финансов Республики Казахстан.

4. Настоящие приказ и постановление вводятся в действие с 15 декабря 2014 года.

Министр финансов
Республики Казахстан	Б. Султанов
Председатель Национального Банка
Республики Казахстан	К. Келимбетов

Утверждены приказом Министра финансов Республики Казахстан от 26 ноября 2014 года № 521 и постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 24 декабря 2014 года № 235

Требования к Правилам внутреннего контроля в целях противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма для банков второго уровня и Национального оператора почты

Сноска. Требования в редакции совместного приказа Министра финансов РК от 18.09.2017 № 561 и постановления Правления Национального Банка РК от 22.12.2017 № 244 (вводятся в действие с 01.01.2018).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Требования к Правилам внутреннего контроля в целях противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма для банков второго уровня и Национального оператора почты (далее - Требования) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 28 августа 2009 года "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма" (далее – Закон о ПОД/ФТ) и постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 26 февраля 2014 года № 29 "Об утверждении Правил формирования системы управления рисками и внутреннего контроля для банков второго уровня", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 9322 (далее – Правила).

2. Если Требованиями не предусмотрено иное, то понятия, применяемые в Требованиях, используются в значениях, указанных в Законе о ПОД/ФТ, Законе Республики Казахстан от 26 июля 2016 года "О платежах и платежных системах" и Законе Республики Казахстан от 13 мая 2003 года "Об акционерных обществах".

Для целей Требований используются следующие основные понятия:

1) необычная операция (сделка) – операция (сделка), подлежащая обязательному изучению по основаниям, указанным в пункте 4 статьи 4 Закона о ПОД/ФТ;

2) риски отмывания доходов и финансирования терроризма (далее – ОД/ФТ) - возможность преднамеренного или непреднамеренного вовлечения банков второго уровня и Национального оператора почты (далее – банк) в процессы ОД/ФТ или иную преступную деятельность;

3) управление рисками ОД/ФТ совокупность принимаемых банком мер по выявлению, оценке, мониторингу рисков ОД/ФТ, а также их минимизации (в отношении продуктов/услуг, клиентов, а также совершаемых клиентами операций);

4) пороговая операция – операция с деньгами и (или) иным имуществом, подлежащая финансовому мониторингу в соответствии с пунктами 1 и 2 статьи 4 Закона о ПОД/ФТ;

5) деловые отношения – отношения по предоставлению банком клиенту услуг (продуктов), относящихся к финансовой деятельности и финансовым услугам.

3. Внутренний контроль в целях противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма (далее ПОД/ФТ) осуществляется банком в целях:

1) обеспечения выполнения банком требований Закона о ПОД/ФТ;

2) поддержания эффективности системы внутреннего контроля банка на уровне, достаточном для управления рисками ОД/ФТ и сопряженными рисками (операционного, потери репутации, концентрации);

3) исключения вовлечения банка, его должностных лиц и работников в процессы ОД/ФТ.

4. В рамках организации внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ в банке разрабатываются правила внутреннего контроля, учитывающие требования Правил и включающие требования к проведению службой внутреннего аудита банка оценки эффективности внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ.

Правила внутреннего контроля состоят из программ, предусмотренных статьей 11 Закона о ПОД/ФТ, разрабатываются банком самостоятельно в соответствии с Требованиями и являются внутренним документом банка либо совокупностью таких документов.

Глава 2. Организация внутренней системы ПОД/ФТ и программа организации внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ

5. В порядке, установленном внутренними документами банка, в банке назначается ответственный работник по осуществлению мониторинга за соблюдением правил внутреннего контроля в банке (далее – ответственный работник), а также определяется подразделение (подразделения), в компетенцию которого входят вопросы ПОД/ФТ (далее – подразделение по ПОД/ФТ).

6. Требованиями к ответственному работнику являются:

1) наличие высшего образования;

2) наличие стажа работы на должности руководителя подразделения банка, связанного с осуществлением банковских и (или) иных операций, не менее одного года либо стаж работы в сфере ПОД/ФТ не менее двух лет, либо стаж работы в сфере предоставления и (или) регулирования финансовых услуг не менее трех лет;

3) наличие безупречной деловой репутации в соответствии с Законом Республики Казахстан от 31 августа 1995 года "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан".

7. Программа организации внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ включает, но не ограничивается:

1) описание функций подразделения по ПОД/ФТ, в том числе, процедуру взаимодействия с другими подразделениями банка, филиалами, дочерними организациями при осуществлении внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ, а также функций, полномочий ответственного работника, процедуру взаимодействия ответственного работника с органом управления и исполнительным органом банка;

2) сведения об автоматизированных информационных системах и программном обеспечении, используемых для осуществления внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ и передачи сообщений в уполномоченный государственный орган, осуществляющий финансовый мониторинг и принимающий иные меры по ПОД/ФТ в соответствии с Законом о ПОД/ФТ (далее – уполномоченный орган по финансовому мониторингу), в том числе сведения об их разработчиках;

3) процедуру фиксирования сведений, а также хранения документов и информации, полученных в ходе реализации внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ;

4) процедуру информирования работниками банка, в том числе ответственным работником, органа управления и исполнительного органа банка о ставших им известными фактах нарушения Закона о ПОД/ФТ, а также правил внутреннего контроля, допущенных работниками банка;

5) описание требований по ПОД/ФТ банковского конгломерата, в который входит банк (при наличии);

6) процедуру подготовки и представления органу управления и исполнительному органу банка управленческой отчетности по результатам оценки эффективности внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ подразделением внутреннего аудита банка.

8. Функции ответственного работника и работников подразделения по ПОД/ФТ в соответствии с программой организации внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ включают, но не ограничиваются:

1) обеспечение наличия в банке разработанных и утвержденных органом управления банка правил внутреннего контроля и (или) изменений (дополнений) к ним, а также мониторинга за их соблюдением в банке;

2) организация представления и контроль за представлением сообщений в уполномоченный орган по финансовому мониторингу в соответствии с Законом о ПОД/ФТ;

3) принятие решений о признании операций клиентов в качестве подозрительных и необходимости направления сообщений в уполномоченный орган по финансовому мониторингу в порядке, предусмотренном внутренними документами банка;

4) принятие решений об установлении, продолжении либо прекращении деловых отношений с клиентами, о приостановлении либо отказе проведения операций клиентов в случаях, предусмотренных Законом о ПОД/ФТ и (или) договорами с клиентами, и в порядке, предусмотренном внутренними документами банка;

5) информирование органа управления и (или) исполнительного органа банка о выявленных нарушениях правил внутреннего контроля в порядке, предусмотренном внутренними документами банка;

6) подготовка и согласование с органом управления и (или) исполнительным органом банка информации о результатах реализации правил внутреннего контроля и рекомендуемых мерах по улучшению систем управления рисками и внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ для формирования отчетов органу управления банка.

9. Для выполнения возложенных функций ответственный работник и работники подразделения по ПОД/ФТ вправе осуществлять:

1) направление запросов органу управления и (или) исполнительному органу банка для принятия решения об установлении, продолжении либо прекращении деловых отношений с клиентами в случаях и порядке, предусмотренных Законом о ПОД/ФТ и внутренними документами банка;

2) получение доступа ко всем помещениям банка, информационным системам, средствам телекоммуникаций, документам и файлам в пределах, позволяющих осуществлять свои функции в полном объеме, и в порядке, предусмотренном внутренними документами банка;

3) дача подразделениям банка указаний, касающихся проведения операции с деньгами и (или) иным имуществом;

4) обеспечение конфиденциальности информации, полученной при осуществлении своих функций;

5) обеспечение сохранности получаемых от подразделений банка документов и файлов.

10. При наличии в филиалах банка работников, на которых полностью или частично возложены функции и полномочия, предусмотренные пунктами 8 и 9 Требований, координацию деятельности по вопросам ПОД/ФТ таких работников осуществляет ответственный работник.

11. Функции ответственного работника, работников подразделения по ПОД/ФТ, а также работников банка, на которых возложены функции, предусмотренные пунктом 8 Требований, не совмещаются с функциями службы внутреннего аудита, а также функциями, осуществляемыми бизнес-подразделениями банка.

12. Банк для автоматизации процессов по вопросам внутреннего контроля в целях ПОД/ФТ использует автоматизированные информационные системы, соответствующие требованиям правил внутреннего контроля банка.

Глава 3. Программа управления рисками ОД/ФТ

13. В целях организации управления рисками ОД/ФТ банк разрабатывает программу управления рисками ОД/ФТ, соответствующую требованиям Правил.

14. Банк на ежегодной основе осуществляет оценку степени подверженности услуг (продуктов) банка рискам ОД/ФТ с учетом, как минимум, следующих специфических категорий рисков: риск по типу клиентов, страновой (географический) риск, риск услуги (продукта) и (или) способа ее (его) предоставления.

Оценка степени подверженности услуг (продуктов) банка рискам ОД/ФТ сопровождается описанием возможных мероприятий, направленных на минимизацию выявленных рисков, включая изменение процедур идентификации и мониторинга операций клиентов, установление лимитов на проведение операций, изменение условий предоставления услуг (продуктов), отказ от предоставления услуг (продуктов).

15. Типы клиентов, чей статус и (или) чья деятельность повышают риск ОД/ФТ, включают, но не ограничиваются:

1) иностранные публичные должностные лица, их члены семьи и близкие родственники;

2) иностранные финансовые организации;

3) юридические лица и индивидуальные предприниматели, деятельность которых связана с интенсивным оборотом наличных денег, в том числе:

юридические лица, исключительным видом деятельности которых является организация обменных операций с наличной иностранной валютой;

организации, исключительной деятельностью которых является инкассация банкнот, монет и ценностей (за исключением дочерних организаций банков, которые соблюдают требования по ПОД/ФТ, установленные банком);

микрофинансовые организации;

юридические лица, зарегистрированные в качестве ломбардов;

агенты (поверенные) поставщиков услуг (кроме финансовых), осуществляющие прием от потребителей наличных денег, в том числе через электронные терминалы;

организаторы игорного бизнеса, а также лица, предоставляющие услуги либо получающие доходы от деятельности онлайн-казино за пределами Республики Казахстан;

лица, предоставляющие туристские услуги;

4) адвокаты и другие независимые специалисты по юридическим вопросам в случаях, когда они от имени или по поручению клиента участвуют в операциях, указанных в подпункте 7) пункта 1 статьи 3 Закона о ПОД/ФТ, профессиональные участники рынка ценных бумаг (за исключением дочерних организаций банков второго уровня, которые соблюдают требования по ПОД/ФТ, установленные банками второго уровня);

5) страховые (перестраховочные) организации, страховые брокеры, осуществляющие деятельность по отрасли "страхование жизни" (за исключением дочерних организаций банка, которые соблюдают требования по ПОД/ФТ, установленные банком);

6) лица, предоставляющие услуги по финансовому лизингу (за исключением дочерних организаций банка, которые соблюдают требования по ПОД/ФТ, установленные банком);

7) кредитные товарищества;

8) лица, осуществляющие деятельность в качестве страховых агентов;

9) лица, осуществляющие посредническую деятельность по купле-продаже недвижимости;

10) лица, деятельность которых связана с производством и (или) торговлей оружием, взрывчатыми веществами;

11) лица, деятельность которых связана с добычей и (или) обработкой, куплей-продажей, драгоценных металлов, драгоценных камней либо изделий из них;

12) некоммерческие организации, в организационно-правовой форме фондов, религиозных объединений;

13) лица, расположенные (зарегистрированные) в иностранных государствах, указанных в пункте 17 Требований, а также расположенные в Республике Казахстан филиалы и представительства таких лиц;

14) клиент, в отношении которого имеются основания для сомнения в достоверности полученных данных;

15) клиент совершает действия, направленные на уклонение от процедур надлежащей проверки клиента, предусмотренных Законом о ПОД/ФТ.

16. Типы клиентов, чей статус и (или) чья деятельность понижают риск ОД/ФТ, включают, но не ограничиваются:

1) государственные органы Республики Казахстан, включая Национальный Банк Республики Казахстан, а также юридические лица, контроль над которыми осуществляется государственными органами;

2) юридические лица, созданные в организационно-правовой форме государственных учреждений или государственных предприятий, а также национальным управляющим холдингом либо юридическими лицами, сто процентов голосующих акций (долей участия) которых принадлежат национальному управляющему холдингу;

3) банки второго уровня, страховые (перестраховочные) организации, профессиональные участники рынка ценных бумаг – резиденты Республики Казахстан;

4) организации, акции которых включены в официальный список фондовой биржи Республики Казахстан и (или) фондовой биржи иностранного государства;

5) международные организации, расположенные на территории Республики Казахстан либо участником которых является Республика Казахстан.

17. Банк осуществляет оценку странового (географического) риска, связанного с ведением деятельности в иностранных государствах, указанных в настоящем пункте, предоставлением услуг (продуктов) клиентам из таких иностранных государств, осуществлением операций с деньгами и (или) иным имуществом с участием таких иностранных государств.

Иностранными государствами, операции с которыми повышают риск ОД/ФТ, являются:

1) иностранные государства (территории), включенные в перечень государств (территорий), не выполняющих либо недостаточно выполняющих рекомендации Группы разработки финансовых мер борьбы с отмыванием денег (ФАТФ), составляемый уполномоченным органом по финансовому мониторингу в соответствии с Законом о ПОД/ФТ;

2) иностранные государства (территории), в отношении которых применяются международные санкции (эмбарго), принятые резолюциями Совета Безопасности Организаций Объединенных Наций (далее – ООН);

3) иностранные государства (территории), включенные в перечень оффшорных зон для целей Закона Республики Казахстан "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма", утвержденный приказом исполняющего обязанности Министра финансов Республики Казахстан от 10 февраля 2010 года № 52 (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 6058);

4) иностранные государства (территории), определенные банком в качестве представляющих высокий риск ОД/ФТ на основе других факторов (сведения об уровне коррупции, незаконного производства, оборота и (или) транзита наркотиков, сведения о поддержке международного терроризма).

Ссылки на перечни таких государств (территорий) по данным ООН и международных организаций размещаются на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа.

18. Услуги (продукты, операции) банка, а также способы их предоставления, подверженные высокому риску ОД/ФТ, включают, но не ограничиваются:

1) новые продукты и новая деловая практика, включая новые механизмы передачи, новые или развивающиеся технологии, как для новых, так и для уже существующих продуктов, определяемые в правилах внутреннего контроля банка;

2) персональное банковское обслуживание клиентов;

3) платежи и (или) переводы денег без использования банковского счета;

4) торговое финансирование;

5) сейфовые услуги (аренда сейфовых ячеек, ответственное хранение в сейфовых хранилищах);

6) доверительное управление имуществом;

7) брокерское обслуживание на международных рынках;

8) кастодиальное обслуживание;

9) электронные деньги в случае, если банк-эмитент не является оператором соответствующей системы электронных денег;

10) предоплаченные платежные карточки;

11) корпоративные платежные карточки;

12) чеки, в том числе дорожные чеки;

13) счета иностранных финансовых организаций;

14) операции по покупке, продаже, обмену наличной иностранной валюты через обменные пункты.

19. При оценке степени подверженности услуг (продуктов) банка рискам ОД/ФТ в соответствии с факторами рисков, указанными в пунктах 15, 16, 17 и 18 Требований, банком учитываются дополнительные сведения, влияющие на итоговую степень риска, включая, но не ограничиваясь:

1) количество направленных банком в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сообщений о подозрительных операциях клиентов;

2) количество направленных банком в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сообщений о пороговых операциях клиентов с наличными деньгами.

20. В рамках реализации программы управления рисками ОД/ФТ банком принимаются меры по классификации клиентов с учетом категорий и факторов риска, указанных в пунктах 15, 16, 17 и 18 Требований, а также иных категорий и факторов рисков, устанавливаемых банком.

Уровень риска клиента (группы клиентов) устанавливается банком по результатам анализа имеющихся у банка сведений и информации о клиенте (клиентах) и оценивается по шкале определения уровня риска, которая состоит не менее чем из двух уровней.

Оценка риска с использованием категорий и факторов рисков, указанных в пунктах 15, 16, 17 и 18 Требований, проводится в отношении клиентов (групп клиентов) на основе результатов мониторинга операций (деловых отношений).

Пересмотр уровня риска клиента (группы клиентов) осуществляется банком по мере обновления сведений о клиенте (группе клиентов) и результатов мониторинга операций (деловых отношений).

Глава 4. Программа идентификации клиентов

21. В целях реализации требований Закона о ПОД/ФТ по надлежащей проверке клиента банк разрабатывает программу идентификации клиентов (их представителей) и бенефициарных собственников.

Идентификация клиента (его представителя) и бенефициарного собственника заключается в проведении банком мероприятий по фиксированию сведений о клиенте (его представителе), бенефициарном собственнике клиента, установлению и фиксированию предполагаемой цели деловых отношений, а также получению и фиксированию иных предусмотренных Законом о ПОД/ФТ сведений о клиенте (его представителе) и бенефициарном собственнике.

В зависимости от уровня риска клиента степень проводимых банком мероприятий выражается в применении упрощенных либо усиленных мер надлежащей проверки клиентов, в соответствии с пунктом 7 статьи 5 Закона о ПОД/ФТ.

22. Программа идентификации клиента, его представителя и бенефициарного собственника включает, но не ограничивается:

1) процедуру принятия клиентов на обслуживание, включая процедуру и основания для отказа в установлении деловых отношений и (или) в проведении операции, а также прекращения деловых отношений;

2) процедуру идентификации клиента (его представителя) и бенефициарного собственника, в том числе особенности процедур применения упрощенных и усиленных мер надлежащей проверки клиента;

3) особенности проведения идентификации при установлении корреспондентских отношений с иностранными финансовыми организациями;

4) описание мер, направленных на выявление банком среди физических лиц, находящихся на обслуживании или принимаемых на обслуживание, иностранных публичных должностных лиц;

5) процедуру проверки клиента (его представителя) и бенефициарного собственника на наличие в перечне лиц и организаций, связанных с финансированием терроризма и экстремизма, получаемом в соответствии со статьей 12 Закона о ПОД/ФТ (далее – Перечень);

6) особенности идентификации при дистанционном установлении деловых отношений (без личного присутствия клиента или его представителя);

7) особенности обмена сведениями, полученными в процессе идентификации клиента (его представителя) и бенефициарного собственника, в рамках выполнения требований по ПОД/ФТ банковского конгломерата, в который входит банк (при наличии);

8) особенности идентификации клиентов путем получения сведений от других финансовых организаций, в том числе идентификации физических и юридических лиц, в пользу или от имени которых брокером-дилером совершаются операции по своему банковскому счету;

9) описание дополнительных источников информации, в том числе предоставляемых государственными органами, в целях идентификации клиента (его представителя) и бенефициарного собственника;

10) процедуру проверки достоверности сведений о клиенте (его представителе) и бенефициарном собственнике;

11) требования к форме, содержанию и порядку ведения досье клиента, обновления сведений, содержащихся в досье, с указанием периодичности обновления сведений;

12) процедуру обеспечения доступа работников банка к информации, полученной при проведении идентификации;

13) процедуру оценки уровня риска клиента, основания оценки такого риска.

Если банк в соответствии с Законом о ПОД/ФТ на основании договора поручил иному лицу применение в отношении клиентов банка мер, предусмотренных подпунктами 1), 2), 2-1) и 4) пункта 3 статьи 5 Закона о ПОД/ФТ, банк разрабатывает правила взаимодействия с такими лицами, которые включают:

процедуру заключения банком договоров с лицами, которым поручено проведение идентификации, а также перечень должностных лиц банка, уполномоченных заключать такие договоры;

процедуру идентификации клиента (его представителя) и бенефициарного собственника в соответствии с договорами между банком и лицами, которым поручено проведение идентификации;

процедуру и сроки передачи банку сведений, полученных при проведении идентификации, лицами, которым поручено проведение идентификации;

процедуру осуществления банком контроля за соблюдением лицами, которым поручено проведение идентификации, требований по идентификации, включая процедуру, сроки и полноту передачи банку полученных сведений, а также меры, принимаемые банком по устранению выявленных нарушений;

основания, процедуру и сроки принятия банком решения об одностороннем отказе от исполнения договора с лицами, которым поручено проведение идентификации, в случае несоблюдения ими требований по идентификации, в том числе процедур, сроков и полноты передачи банку полученных сведений;

перечень должностных лиц банка, уполномоченных принимать решение об одностороннем отказе от исполнения договора с лицами, которым поручено проведение идентификации;

положения об ответственности лиц, которым банк поручил проведение идентификации, за несоблюдение ими требований по идентификации, включая процедуру, сроки и полноту передачи банку полученных сведений;

процедуру взаимодействия банка с лицами, которым поручено проведение идентификации, по вопросам оказания им методологической помощи в целях выполнения требований по идентификации.

Допускается включение банком дополнительных условий в правила взаимодействия.

23. С учетом требований статьи 6 Закона о ПОД/ФТ банк проводит идентификацию клиента (его представителя) и бенефициарного собственника до установления деловых отношений.

24. С учетом требований пункта 1 статьи 7 Закона о ПОД/ФТ банк проводит идентификацию клиента (его представителя) и бенефициарного собственника, проверку деловых отношений и изучение операций, включая при необходимости получение и фиксирование сведений об источнике финансирования совершаемых операций, с учетом уровня риска клиента, а также проводит проверку достоверности полученных сведений о клиенте в случаях:

1) совершения клиентом пороговой операции (сделки);

2) совершения (попытки совершения) клиентом подозрительной операции (сделки);

3) совершения клиентом необычной операции (сделки);

4) совершения клиентом операции (сделки), имеющей характеристики, соответствующие типологиям, схемам и способам легализации (отмывания) преступных доходов и финансирования терроризма.

При совершении клиентом операции (сделки) в рамках установленных деловых отношений, идентификация клиента (его представителя) и бенефициарного собственника не проводится, если она проводилась при установлении таких деловых отношений, за исключением случаев, предусмотренных подпунктами 2), 3) и 4) части первой настоящего пункта, а также необходимости обновления ранее полученных либо получения дополнительных сведений в соответствии с уровнем риска клиента и Требованиями.

Проверка достоверности сведений о клиенте осуществляется путем сверки с данными оригиналов или нотариально засвидетельствованных копий соответствующих документов либо путем сверки с данными из доступных источников, проверки сведений другими способами, позволяющими установить и удостоверить личность клиента (его представителя), включая выезд по адресу.

При проведении проверки достоверности сведений путем сверки с данными из доступных источников копиями подтверждающих документов, в том числе являются информация, выписки из баз данных, содержащих сведения из доступных источников.

25. Сведения, полученные в соответствии с пунктами 23 и 24 Требований в рамках идентификации клиента (его представителя), документально фиксируются и вносятся (включаются) банком в досье клиента, которое хранится в банке на протяжении всего периода деловых отношений с клиентом и не менее пяти лет со дня прекращения деловых отношений с клиентом.

При применении банком подпункта 1) пункта 6 статьи 5 Закона о ПОД/ФТ банк незамедлительно получает сведения о клиенте от других субъектов финансового мониторинга для внесения (включения) в досье клиента, а также по запросу без задержки получает копии подтверждающих документов, к которым, в том числе относятся информация, выписки из информационных систем или баз данных других субъектов финансового мониторинга, на меры надлежащей проверки клиента которого полагается банк.

Группы клиентов, по которым банком в соответствии с внутренними документами ведутся досье, включают, но не ограничиваются:

1) физические лица;

2) юридические лица, в том числе иностранные финансовые организации-респонденты.

Банк формирует досье клиента путем фиксирования сведений о нем в зависимости от уровня его риска, присвоенного банком в соответствии с правилами внутреннего контроля банка. В случае присвоения клиенту низкого уровня в отношении него проводятся упрощенные меры надлежащей проверки и фиксируется перечень сведений, предусмотренный подпунктами 1), 2), 2-1) и 4) пункта 3 статьи 5 Закона о ПОД/ФТ.

В случае присвоения клиенту высокого уровня риска к дополнительным сведениям относятся сведения, предусмотренные пунктом 5 статьи 5 Закона о ПОД/ФТ (сведений о налоговом резидентстве, роде деятельности и источнике финансирования совершаемых операций).

26. В процессе идентификации клиента (выявления бенефициарного собственника) банком проводится проверка на наличие такого клиента (бенефициарного собственника) в Перечне.

В отношении иностранцев, иных лиц, в отношении которых у банка имеются сведения о наличии у них гражданства иностранного государства, а также лиц без гражданства банком в процессе идентификации клиента (выявления бенефициарного собственника) проводится проверка на принадлежность такого клиента (бенефициарного собственника) к иностранному публичному должностному лицу.

Сведения о миграционных карточках не требуется получать в отношении граждан государств, входящих в Евразийский экономический союз.

Проверка наличия клиента (бенефициарного собственника) в Перечне (включения в Перечень) не зависит от уровня риска клиента и осуществляется по мере внесения изменений в Перечень (обновления Перечня).

27. Периодичность обновления и (или) необходимость получения дополнительных сведений о клиенте (его представителе) и бенефициарном собственнике устанавливаются с учетом уровня риска клиента (группы клиентов) и (или) степени подверженности услуг (продуктов) банка, которыми пользуется клиент, рискам ОД/ФТ.

Обновление сведений о клиенте (его представителе) и бенефициарном собственнике с высоким уровнем риска осуществляется не реже одного раза в год.

Глава 5. Программа мониторинга и изучения операций клиентов

28. В целях реализации требований Закона о ПОД/ФТ по надлежащей проверке клиента, а также по выявлению и направлению в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сообщений об операциях, подлежащих финансовому мониторингу банк разрабатывает программу мониторинга и изучения операций клиентов.

29. Программа мониторинга и изучения операций клиентов включает, но не ограничивается:

1) перечень признаков операций, подлежащих финансовому мониторингу разработанный банком самостоятельно;

2) процедуру выявления операции клиента, имеющие характеристики, соответствующие типологиям, схемам и способам легализации (отмывания) преступных доходов и финансирования терроризма, утвержденным уполномоченным органом по финансовому мониторингу в соответствии с Законом о ПОД/ФТ;

3) распределение обязанностей между подразделениями (работниками) банка по обновлению ранее полученных и (или) получению дополнительных сведений о клиенте (его представителе) и бенефициарном собственнике в случаях, предусмотренных Требованиями;

4) распределение обязанностей между подразделениями (работниками) банка по выявлению и передаче между подразделениями (работниками) сведений об операциях, подлежащих финансовому мониторингу;

5) описание механизма взаимодействия подразделений банка при выявлении операций, подлежащих финансовому мониторингу;

6) процедуру, основания и срок принятия ответственным работником решения о квалификации операции клиента;

7) процедуру взаимодействия подразделений (работников) по принятию решения об отказе в проведении операции клиента (за исключением отказа в связи с нахождением клиента, бенефициарного собственника в Перечне), а также о прекращении деловых отношений с клиентом;

8) процедуру взаимодействия подразделений (работников) банка по выявлению клиентов и бенефициарных собственников, находящихся в Перечне, а также по незамедлительному замораживанию операций с деньгами и (или) иным имуществом таких клиентов;

9) процедуру фиксирования (в том числе способы фиксирования) и хранения сведений о результатах изучения необычных операций, а также сведений об операциях, подлежащих финансовому мониторингу;

10) процедуру представления в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сообщений об операциях, подлежащих финансовому мониторингу;

11) процедуру информирования (при необходимости) главного комплаенс-контролера и (или) первого руководителя банка, руководства банка о выявлении операций, подлежащих финансовому мониторингу;

12) процедуру принятия и описание мер, принимаемых банком в отношении клиента и его операций в случае осуществления клиентом систематически и (или) в значительных объемах необычных, подозрительных операций или операций, имеющих характеристики, соответствующие типологиям, схемам и способам легализации (отмывания) преступных доходов и финансирования терроризма;

13) процедуру проведения мониторинга и изучения операций клиентов высокого уровня риска;

14) описание мер, направленных на выполнение требований пункта 1 статьи 11 Закона о ПОД/ФТ.

Для целей признаков определения подозрительных операций, утвержденных постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 ноября 2012 года № 1484 "Об утверждении Правил представления субъектами финансового мониторинга сведений и информации об операциях, подлежащих финансовому мониторингу, и признаков определения подозрительной операции", банк в правилах внутреннего контроля самостоятельно определяет оценочные категории (систематичность, регулярность, значительность, существенность, излишняя озабоченность, необоснованная поспешность, небольшой период, большое количество, группа лиц) с учетом масштаба и основных направлений деятельности банка, характера, масштаба и основных направлений деятельности его клиентов, уровня рисков, связанных с клиентами и их операциями.

30. В рамках программы мониторинга и изучения операций клиентов, банком проводятся мероприятия, направленные на установление целей и оснований всех пороговых, необычных, подозрительных операций и операций, имеющих характеристики, соответствующие типологиям, схемам и способам легализации (отмывания) преступных доходов и финансирования терроризма, а также при необходимости источника финансирования.

Результаты мониторинга и изучения операций клиентов используются для ежегодной оценки степени подверженности услуг (продуктов) банка рискам ОД/ФТ, а также для пересмотра уровней рисков клиентов.

Полученные в рамках реализации программы мониторинга и изучения операций клиента сведения вносятся в досье клиента, предусмотренное пунктом 25 Требований, и (или) хранятся в банке на протяжении всего периода деловых отношений с клиентом и не менее пяти лет после совершения операции.

31. Частота изучения операций клиента определяется банком с учетом уровня риска клиента (группы клиентов) и (или) степени подверженности услуг (продуктов) банка, которыми пользуется клиент, рискам ОД/ФТ, совершение (попытка совершения) клиентом операций (операции), подлежащих финансовому мониторингу, а также с учетом имеющихся у банка типологий, схем и способов легализации (отмывания) преступных доходов и финансированию терроризма.

В случае присвоения клиенту высокого уровня риска, а также в случае совершения клиентом подозрительной операции, банком изучаются операции, которые проводит (проводил) клиент за определенный период времени.

Помимо оснований, указанных в пункте 4 статьи 4 Закона о ПОД/ФТ, банком дополнительно изучается операция по единовременной выдаче клиенту высокого уровня риска наличных денег, в том числе с использованием банковского (банковских) счета (счетов) на сумму, определенную банком в правилах внутреннего контроля банка самостоятельно. В случае направления Национальным Банком Республики Казахстан указания о необходимости пересмотра суммы операции по единовременной выдачи клиенту высокого уровня риска наличных денег, банк устанавливает лимиты в соответствии с указанием.

32. При возникновении сомнений в части правомерности квалификации операции в качестве пороговой, а также при выявлении необычной, подозрительной операции или операции, имеющей характеристики, соответствующие типологиям, схемам и способам легализации (отмывания) преступных доходов и финансирования терроризма, работник банка, выявивший указанную операцию, направляет сообщение о такой операции ответственному работнику (в подразделение по ПОД/ФТ) в порядке, в форме и в сроки, установленные внутренними документами банка.

Сообщение по выявленным операциям, подлежащим финансовому мониторингу, направляемое в подразделение по ПОД/ФТ, содержит следующие сведения:

1) вид операции:

операция, в отношении которой возникают сомнения в части правомерности квалификации ее как операции, подлежащей финансовому мониторингу;

операция, в отношении которой возникают подозрения, что она осуществляется в целях ОД/ФТ;

2) содержание операции;

3) дату, сумму и валюту операции;

4) сведения о лице (лицах), участвующем (участвующих) в операции (плательщик, получатель, банк плательщика, банк получателя);

5) возникшие затруднения при квалификации операции как операции, подлежащей финансовому мониторингу, или причины, по которым операция квалифицируется как операция, в отношении которой возникают подозрения, что она осуществляется в целях ОД/ФТ;

6) сведения о работнике банка, составившем сообщение об операции, его подпись (собственноручная, или электронная, или ее аналог, установленный банком);

7) дату и время составления сообщения об операции;

8) дату получения работником подразделения по ПОД/ФТ сообщения об операции и его подпись (собственноручная, электронная или ее аналог, установленный банком);

9) запись о решении работника подразделения по ПОД/ФТ либо ответственного работника, принятом в отношении сообщения об операции, с указанием даты принятия решения и его подпись (собственноручная, электронная или ее аналог, установленный банком). В случае принятия работником подразделения по ПОД/ФТ либо ответственным работником решения о ненаправлении сведений об операции в уполномоченный орган по финансовому мониторингу в сообщение включается мотивированное обоснование принятого решения;

10) запись о решении должностного лица банка, принятом в отношении сообщения об операции, если в соответствии с правилами внутреннего контроля принятие окончательного решения о направлении (ненаправлении) в уполномоченный орган по финансовому мониторингу сведений отнесено к его компетенции, его подпись (собственноручная, электронная или ее аналог, установленный банком).

В одном сообщении допускается содержание информации о нескольких операциях.

Сообщения об операциях, указанных в части первой настоящего пункта, а также результаты их изучения, хранятся банком не менее пяти лет после совершения операции.

Глава 6. Программа подготовки и обучения работников банка по вопросам ПОД/ФТ

33. Целью Программы подготовки и обучения работников банка по вопросам ПОД/ФТ (далее – Программа обучения) является получение работниками банка знаний и формирование навыков, необходимых для исполнения ими требований законодательства в сфере ПОД/ФТ, а также правил внутреннего контроля и иных внутренних документов банка в сфере ПОД/ФТ.

34. В Программу обучения включаются:

1) процедура обучения работников, включающая в себя тематику обучения, методы, сроки проведения и подразделение, ответственное за проведение обучения;

2) перечень подразделений банка, работники которых проходят обучение;

3) процедура и формы хранения результатов обучения;

4) процедура и формы проверки знаний работников банка по вопросам ПОД/ФТ.

35. Формы и периодичность проведения обучения устанавливаются банком с учетом требований, утвержденных уполномоченным органом по финансовому мониторингу в соответствии с Законом о ПОД/ФТ.