Халықтың атаулы ақшалай табыстарын есептеу (бағалау) әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитетінің төрағасының 2016 жылғы 21 қыркүйектегі № 214 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылғы 21 қазанда № 14350 болып тіркелді.

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 24 кыркүйектегі № 1011 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі туралы ереженің 17-тармағының 258) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Халықтың атаулы ақшалай табыстарын есептеу (бағалау) әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Еңбек және тұрмыс деңгейі статистикасы басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесінің мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасының Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Еңбек және тұрмыс деңгейі статистикасы басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелері мен аумақтық органдарына жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Қ.К. Орынханов) жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Ұлттық экономика министрлігі
Статистика комитетінің
төрағасы	Н. Айдапкелов

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 21 қыркүйектегі № 214 бұйрығымен бекітілді

Халықтың атаулы ақшалай табыстарын есептеу (бағалау) әдістемесі
1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Халықтың атаулы ақшалай табыстарын есептеу (бағалау) әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының 2010 жылғы 19 наурыздағы Заңына сәйкес әзірленді.

2. Әдістеме халықтың атаулы ақшалай табыстарының жалпы көлемін анықтайды.

3. Осы Әдістемені Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті (бұдан әрі - Комитет) және оның аумақтық органдары Қазақстан Республикасы және өңірлер бойынша халықтың атаулы ақшалай табыстарын есептеуді жүргізу кезінде қолданады.

4. Халықтың ақшалай табыстары ұлттық шоттар жүйесінің (бұдан әрі - ҰШЖ) деректерін зерттеу қорытындыларымен салғастыру арқылы макродеңгейдің деректерін пайдаланумен бағаланады.

5. Халықтың атаулы ақшалай табыстарын (бұдан әрі - ХААТ) бағалау жылдың басынан басталған кезең үшін тек қана Қазақстан Республикасы бойынша ай сайын, ал Қазақстан Республикасы және өңірлер бойынша тоқсан және жылдық кезеңге үдемелі қорытындысымен ай сайын жүргізіледі.

6. Осы Әдістемеде Еңбек Статистиктерінің Халықаралық Конференциясында (бұдан әрі - ЕСХК) қабылданған ұғымдар және Халықаралық Еңбек Ұйымының (бұдан әрі - ХЕҰ) ұсынымдары, сондай-ақ келесі анықтамалар қолданылады:

1) жалдамалы жұмыстан түскен табыстар – жалақы, ынталандыру төлемдерінің барлық түрлері, жалақыға үстемеақылар, қаламақылар, сыйлықақылар мен жұмыс орны бойынша жұмысшылардың алатын жәрдемақылары;

2) жалпы өңірлік өнім (ЖӨӨ) – белгілі бір уақыт кезеңі ішінде жеке алынған өңірдің және нарықтық бағалармен есептелетін резиденттік бірлік- өндірушілерінің өндірістік қызметінің соңғы нәтижесі;

3) жұмыскерлердің жалақы қоры (еңбекке ақы төлеу) – қызметкерлердің қаржыландыру көзі мен оларды нақты төлеу мерзіміне қарамастан, салықтар мен басқа да ұстап қалулар (табыс салығы, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарнасы) ескерілген, ұйым қызметкерлерінің еңбегіне есептелген ақы төлеу үшін есептелген жиынтық ақшалай қаражаттары (лауазымдық айлықақылар (тарифтік мөлшерлемелер), қосымша төлемдер, үстемеақылар, сыйлықақылар, ынталандыру мен өтелімдік сипаттағы төлемдер) жатады;

4) нақты ақшалай табыстар индексі – бағаның базистік кезеңмен салыстырғанда есепті кезеңдегі өзгерісін ескере отырып атаулы ақшалай табысының өзгеруін сипаттайтын салыстырмалы көрсеткіш;

5) өз бетінше жұмыспен қамтылудан түскен табыс – өз бетінше жұмыспен қамтылу негізінде тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді өндіруден алынатын ақшалай және заттай нысандағы табыс;

6) тұтыну бағаларының индексі (ТБИ) – халықтың жеке тұтынуы үшін сатып алынатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің бекітілген қоржынына бағалардың орташа деңгейінің уақытқа тәуелді өзгерісін сипаттайтын көрсеткіш;

7) үй шаруашылықтарының табыстары - үй шаруашылығы мүшелерінің жалақы түрінде алған ақшалай қаражаттарының, жеке кәсіпкерлік қызметтен түскен табыстардың, әлеуметтік төлемдердің (зейнетақы, шәкіртақы, жәрдемақылар, заттай түрдегі әлеуметтік трансферттер, алименттер), пайыздардың, дивидендтердің, сақтандыру төлемақылары мен меншіктен түскен басқа да табыстардың және өзге де ақшалай түсімдердің сомасы;

8) халықтың атаулы ақшалай табыстары (бағалау) – халықтың ағымдағы тұтынуға, өндірістік қызметке және жинақтауға бағыттайтын ақшалай қаражаттары.

2-тарау. Халықтың орта есеппен жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табыстарын есептеу

7. Халықтың орта есеппен жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табыстарын есептеу келесі негізгі кезеңдерді қамтиды:

1) жалдану бойынша жұмыстан түскен атаулы ақшалай табыстарды есептеу;

2) еңбек ақыны жасыруға жете есептеу коэффициентін есептеу;

3) өз бетінше жұмыспен қамтылудан түскен атаулы ақшалай табыстарды есептеу;

4) халыққа төленген ағымдағы трансферттерді есептеу;

5) халықтың өзге де ақшалай табыстарын есептеу;

6) жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табыстарды есептеу;

7) атаулы және нақты ақшалай табыстар индекстерін есептеу.

1-параграф. Жалдамалы жұмыстан түскен атаулы ақшалай табысты есептеу

8. "Жалдамалы жұмыстан түскен ақшалай табыс" көрсеткіші барлық жалдамалы қызметкерлердің жалақы қоры туралы деректерді қамтиды. Жалдамалы жұмыспен қамтылған тұлғалардың жалақы қорын есептеу келесі формуламен жүзеге асырылады:

, (1)

мұндағы:

– жалдамалы жұмыспен қамтылған тұлғалардың жалақы қоры;

– жалдамалы жұмыспен қамтылған тұлғалар саны;

– жалдамалы жұмыспен қамтылған тұлғалардың орташа айлық атаулы жалақысы.

9. Жалдамалы жұмыспен қамтылған тұлғалардың жалпы саны жұмыспен қамту мәселелері бойынша үй шаруашылықтарына іріктемелі зерттеу деректері негізінде анықталады. Жалдамалы жұмыскерлердің санын ай сайын санаттар бойынша есептеу жұмыспен қамту мәселелері бойынша үй шаруашылықтарын зерттеу нәтижелері арқылы жалдамалы жұмыскерлер санының құрылымын қолданумен кәсіпорындарды зерттеу деректері негізінде сараптамалық жолмен жүргізіледі.

10. Еңбекақы төлеу бойынша кәсіпорындарды зерттеу деректері кәсіпкерлік қызметпен айналыспайтын ірі, орта және шағын кәсіпорындарда жұмыспен қамтылғандардың "орташа айлық жалақысы" және "қызметкерлер саны" көрсеткіштері бойынша ақпарат көздері болып табылады. Жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерді тоқсанаралық мерзімде айлар бойынша есептеу алдыңғы жылдардағы қолда бар серпінділік қатар негізінде бағалау бойынша жүргізіледі.

11. Шағын кәсіпорындардың қызметі жөніндегі зерттеу деректері кәсіпкерлік қызметпен айналысатын қызметкерлер саны 100 адамнан аз ұйымдарда және шаруа (фермер) қожалықтарында жұмыспен қамтылған тұлғалар үшін "орташа айлық жалақы" көрсеткіші бойынша ақпарат көзі болып табылады.

12. Жеке тұлғаларда жалдамалы жұмыспен қамтылған тұлғалардың орташа айлық жалақысы жөніндегі ақпарат халықтың тұрмыс деңгейі бойынша үй шаруашылықтарын іріктемелі зерттеу деректері бойынша қалыптастырылады.

13. Жалдамалы жұмыстан түскен ақшалай табысты есептеу ірі, орта және шағын кәсіпорындарда, жеке тұлғаларда және шаруа (фермер) қожалықтарында жалдамалы жұмыспен қамтылған тұлғалардың жалақы қорын қосындылау жолымен жүргізіледі.

2-параграф. Еңбекақы төлеуді жасыруға жете есептеу коэффициентін есептеу

14. Еңбекақы төлеу бойынша деректердің толықтығы мен анықтығын қамтамасыз ету үшін ХААТ есептеу кезінде жалақы қорын есепке алмау (жасыру) мәніне жете есептеу жүзеге асырылады.

15. Тұтастай ел бойынша еңбекақы төлеуді жасыруға жете есептеу жыл сайын жалпы ішкі өнімді қалыптастыру кезінде жылдық деректер (есепті жылда өткен жылға) негізінде табыстарды есептеу әдісімен жүзеге асырылады. Еңбекақы төлеуді жасыруға жете есептеу коэффициентін есептеу мақсатында жалдамалы жұмыстан түскен табыс жалақы қоры туралы деректерді қамтитындықтан ұлттық шоттар жүйесі есептеулерінде алынған еңбекақы төлеу жалпы қорының құрылымы және жасырылған еңбекақы төлеу үлесі қолданылады. Алынған жалдамалы қызметкерлердің еңбекақы төлеу қорының құрылымы жыл ішінде өзгеріссіз қалады және келесі жыл бойынша осы ақпаратты есептеу сәтіне дейін қолданылады.

16. Бастапқы рәсім жалпы ел бойынша жалақы қорын жете есептеудің абсолютті шамасын анықтауды көздейді.

, (2)

мұндағы:

– жалпы ел бойынша жалақы қорын жете есептеудің абсолютті шамасы;

– жалдау бойынша жұмыспен қамтылған тұлғалардың жылдық жалақы қоры (есептік деректер бойынша);

– еңбекақы төлеудің жалпы қорында еңбекақы төлеуді жасыруға жете есептеудің пайызбен алынған үлес салмағы (ҰШЖ құрылымы бойынша алынған);

– еңбекақы төлеудің жалпы қорында есептік деректердің пайызбен алынған үлес салмағы (ҰШЖ құрылымы бойынша алынған).

Есептеулер абсолюттік мәнде жүргізіледі.

17. Жете есептеу коэффициентін есептеу 3 кезеңде жүргізіледі:

1) Қазақстан Республикасы бойынша бір адамға келетін жете есептеудің орташа көлемін есептеу Қазақстан Республикасы бойынша жете есептеу сомасының бейресми жұмыспен қамтылған халық санының арақатынасына тең:

, (3)

мұндағы:

– республика бойынша бір бейресми жұмыспен қамтылғанға келетін жете есептеудің орташа көлемі;

- жете есептеу сомасы;

- бейресми жұмыспен қамтылған халық саны.

Еңбекақы төлеуді жасыруға жете есептеу коэффициентін есептеу барысында адамдар өлшем бірлігін теңге өлшем бірлігіне келтіру қажет.

Өңірлер бойынша барлық бейресми жұмыспен қамтылғандарға жете есептеудің жалпы көлемін анықтау бойынша есептеу орташа бір адамға келетін жете есептеуді өңірлердегі бейресми жұмыспен қамтылғандар санына көбейту жолымен анықталады.

, (4)

мұндағы:

– өңірлер бойынша бейресми жұмыспен қамтылғандарды жете есептеу;

- орташа бір адамға жете есептеу;

– өңірлер бойынша бейресми жұмыспен қамтылғандар саны.

Өңірлердің экономикалық ерекшеліктері ескерілмейтіндіктен және бір адамға келетін орташа жете есептеу қолданылатындықтан бейресми жұмыспен қамтылғандар бойынша жете есептеу сомасын есептеу толық фактор болып табылмайды. Бұдан әрі ЖӨӨ-гі өңірлер үлесі пайдаланылады.

Жұмыспен қамту бойынша үй шаруашылықтарының іріктемелі зерттеу деректері өңірлер бөлінісінде бейресми жұмыспен қамтылған халық саны бойынша ақпарат көзі болып табылады.

2) Өңірлер бөлінісінде қажетті есептеулерді жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасы және өңірлер бойынша жете есептеу сомасын Қазақстан Республикасының жалпы өңірлік өніміндегі олардың үлес салмағы жөніндегі деректер негізінде үлестіру қажет:

, (5)

мұндағы:

– ЖӨӨ негізіндегі өңірлер бойынша жете есептеу шамасы;

- ЖӨӨ негізіндегі республика бойынша жете есептеу сомасы;

– ЖӨӨ-дегі өңірлер үлесі.

3) Көрсеткіштердің орташа салмақталған сомасы республика бойынша осы көрсеткіштің сомасына барынша жақындайтын кездегі талдауға негізделе отырып жете есептеу құрылымындағы осы екі фактордың әрқайсысына салмақты анықтаймыз.

, (6)

мұндағы:

– Қазақстан Республикасының өңірлері бойынша жете есептеудің орташа өлшемді сомасы;

– бейресми жұмыспен қамтылғандар саны бойынша есептелген жете есептеу шамасы;

– ЖӨӨ-дегі өңірлердің үлес салмағы бойынша есептелген жете есептеу шамасы.

Еңбекақы төлеуді жасыруға жете есептеу коэффициенті келесі формула бойынша анықталады:

, (7)

мұндағы:

ЕТҚ – жалдамалы жұмыспен қамтылғандардың жылдық еңбекақы төлеу қоры;

– Қазақстан Республикасының өңірлері бойынша жете есептеудің орташа өлшемді сомасы;

Жете есептеудің соңғы коэффициенті жыл бойы өзгеріссіз қалады және келесі жыл бойынша оны есептеу уақытына дейін қолданылады.

Жете есептеудің соңғы коэффициентін алғаннан кейін есептік жылдағы ХААТ бойынша ай сайынғы, тоқсан сайынғы және жылдық деректерді қайта есептеу жүргізіледі.

3-параграф. Өз бетінше жұмыспен қамтылудан түскен ақшалай табыстарды есептеу

18. "Өз бетінше жұмыспен қамтылудан түскен ақшалай табыс" көрсеткіші кәсіпкерлік қызметтен түскен табыстар, жеке тұлғалардың ауыл шаруашылығы өнімдерін сатудан түскен табыстар жөніндегі деректерді қамтиды.

19. Өз бетінше жұмыспен қамтылған тұлғалардың саны жұмыспен қамту бойынша үй шаруашылықтарын іріктемелі зерттеу деректерін және жалдамалы еңбек қызметкерлерінің құрылымын ескеріп, есептік-баланстық әдіспен анықталады.

20. Өз бетінше жұмыспен қамтылған тұлғалардың орташа айлық табысы ай сайын тұрмыс деңгейі бойынша үй шаруашылықтарын іріктемелі зерттеу деректері негізінде есептеледі. Тоқсандық зерттеу деректеріне сүйене отырып, өз бетінше жұмыспен қамтылған тұлғалардың (жұмыс берушілердің, жеке негізде өз ауласында жұмыспен қамтылғандардың, өнеркәсіптік кооператив мүшелерінің және отбасылық кәсіпорындардың ақы төленбейтін қызметкерлердің) барлық санаттары бойынша орташа айлық табысы анықталады.

21. Үй шаруашылықтарын іріктемелі зерттеу деректері қорынан өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың орташа айлық табысын анықтау үшін тиісті тоқсандағы барлық жұмыспен қамтылғандардың арасынан өз бетінше жұмыспен қамтылудан түскен табыстар (ауыл шаруашылық қызметтерінен түскен табыстарды қоса отырып) бойынша ақпарат таңдап алынады.

22. Өз бетінше жұмыспен қамтылған халықтың ақшалай табысының жиынтықталған көлемі жұмыспен қамтылған адамдардың көрсетілген санатының санын олардың орташа айлық ақшалай табысына көбейту арқылы анықталады:

, (8)

мұндағы:

– өз бетінше жұмыспен қамтылған халықтың ақшалай табысы;

– өз бетінше жұмыспен қамтылған халық саны;

– өз бетінше жұмыспен қамтылған халықтың орташа айлық ақшалай табысы.

4-параграф. Халыққа төленген ағымдағы трансферттерді есептеу

23. "Халыққа төленген ағымдағы трансферттер" көрсеткіші төленген зейнетақылардың, шәкіртақылардың, атаулы әлеуметтік және тұрғын үй көмегінің, мемлекеттік жәрдемақылардың, өтемақылық төлемдердің сомаларын қамтиды.

5-параграф. Халықтың өзге де ақшалай табыстарын есептеу

24. "Халықтың өзге де ақшалай табыстары" көрсеткіші ақшалай табыстардың келесі: жеке меншіктен, тұрғын үйді жалға беруден, лотереядан, ойынханалардан, викториналардан ұтыстар, мұрагерліктен түскен табыстар және тағы басқа табыстар түрлерін есепке алады. Деректер тұрмыс деңгейі бойынша үй шаруашылықтарын іріктемелі зерттеу негізінде қалыптастырылады.

25. Халықтың өзге де ақшалай табыстарының сомасын есептеу өзге табыстар, сақтандыру төлемдері және халықтың салымдарынан (депозиттерінен) түскен табыстар бойынша деректерді жиынтықтау жолымен жүргізіледі.

6-параграф. Жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табыстарды есептеу

26. ХААТ жалпы шамасы жалдамалы жұмыстан, өз бетінше жұмыспен қамтылудан түскен табыстарды, ағымдағы төленген трансферттерді және өзге де ақшалай табыстарды жиынтықтау жолымен анықталады.

27. Жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табыс мынадай формуламен анықталады:

, (9)

мұндағы:

– есепті кезеңдегі ХААТ-ың жалпы сомасы;

– есепті кезеңдегі елдегі халықтың саны.

28. Алғашқы статистикалық деректерді ұсыну мерзімінің әртүрлілігіне және жиынтық статистикалық деректер (ақпараттар) мен ведомстволық статистикалық байқаулар бойынша алынған деректерді нақтылауға (түзетуге) сәйкес ай, тоқсан мен жыл кезеңдеріне халықтың атаулы және нақты ақшалай табыстарының жалпы мөлшерін алдын ала есептеу (бірінші бағалау) және қайта есептеу (екінші бағалау немесе нақтылау) жүргізіледі.

29. Халықтың атаулы және нақты ақшалай табыстарын алдын ала есептеу жыл басынан бергі кезең үшін есептік кезеңнен кейінгі күнтізбелік 40-шы күні ай сайынғы және тоқсандық жиынтық статистикалық деректер (ақпараттар) және ведомстволық статистикалық байқаулар бойынша алынған деректер негізінде, сондай-ақ сарапшылық бағалау мен есептеу (бағалау) кезінде болмаған статистикалық көрсеткіштерді есептеу негізінде жүзеге асырылады.

30. Халықтың атаулы және нақты ақшалай табыстарын жыл басынан бергі кезеңге және жылға қайта есептеу (нақтыланған бағалау) жылдық жиынтық статистикалық деректер (ақпараттар) және ведомстволық статистикалық байқаулар бойынша алынған жылдық деректер негізінде есепті кезеңнен кейінгі жылдың қыркүйегінде жүзеге асырылады.

3-тарау. Халықтың орта есеппен жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табысының индекстерін есептеу
1-параграф. Атаулы ақшалай табыстың индексін есептеу

31. ХААТ серпінін бағалау үшін атаулы ақшалай табыстардың индексі есептеледі.

32. Атаулы ақшалай табыстардың индексі базистік кезеңмен салыстырғанда есепті кезеңдегі атаулы ақшалай табыстардың өзгерісін сипаттайды және мынадай формула бойынша анықталады:

, (10)

мұндағы:

– атаулы ақшалай табыстардың индексі;

- есепті кезеңдегі жан басына шаққандағы орташа атаулы ақшалай табыс;

- базистік кезеңдегі жан басына шаққандағы орташа атаулы ақшалай табыс.

2-параграф. Нақты ақшалай табыстың индексін есептеу

33. Нақты көріністе жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табыс көрсеткішін есептеу тұтыну бағалары индексінің көмегімен жүргізіледі.

34. Нақты көріністе жан басына шаққандағы атаулы ақшалай табысты есептеу ағымдағы көрсеткішті базистік кезеңнің салыстырмалы бағаларына келтіру әдісімен мына формула бойынша жүзеге асырылады:

, (11)

мұндағы:

– нақты ақшалай табыстардың индексі;

– есепті кезеңдегі атаулы ақшалай табыстардың индексі;

– есепті кезеңдегі тұтыну бағаларының индексі.

Об утверждении Методики по расчету (оценке) номинальных денежных доходов населения

Приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 21 сентября 2016 года № 214. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 21 октября 2016 года № 14350.

В соответствии подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике" и подпунктом 258) пункта 17 Положения о Министерстве национальной экономики Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 24 сентября 2014 года № 1011, ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемую Методику по расчету (оценке) номинальных денежных доходов населения.

2. Управлению статистики труда и уровня жизни совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление его копии на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Јділет";

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" Министерства юстиции Республики Казахстан для включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Управлению статистики труда и уровня жизни Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Орунханов К.К.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Комитета
по статистике Министерства
национальной экономики
Республики Казахстан	Н. Айдапкелов

Утверждена Приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной Экономики Республики Казахстан от 21 сентября 2016 года № 214

Методика
по расчету (оценке) номинальных денежных доходов населения
Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Методика по расчету (оценке) номинальных денежных доходов населения (далее - Методика) разработана в соответствии с Законом Республики Казахстан от 19 марта 2010 года "О государственной статистике".

2. Методика определяет общий объем номинальных денежных доходов населения.

3. Настоящая Методика применяется Комитетом по статистике Министерства Национальной экономики Республики Казахстан (далее - Комитет) и его территориальными органами при произведении расчетов номинальных денежных доходов населения по Республике Казахстан и регионам.

4. Денежные доходы населения оцениваются с использованием данных макроуровня путем сопоставления результатов обследований с данными системы национальных счетов (далее – СНС).

5. Оценка номинальных денежных доходов населения (далее - НДДН) проводится ежемесячно с нарастающим итогом за период с начала года только по Республике Казахстан, а за квартал и год - по Республике Казахстан и регионам.

6. В настоящей Методике используются понятия принятые Международными Конференциями Статистиков Труда (далее – МКСТ) и рекомендации Международной Организацией Труда (далее – МОТ), а также следующие определения:

1) доход от наемной занятости – заработная плата, все виды поощрительной оплаты, надбавки к заработной плате, гонорары, премии и пособия, получаемые работниками по месту работы;

2) валовой региональный продукт (ВРП) - конечный результат производственной деятельности резидентных единиц-производителей отдельно взятого региона, в течение определенного периода времени и рассчитываемого в рыночных ценах;

3) фонд заработной платы работников (оплаты труда) – начисленные организациями суммарные денежные средства, а также средства в натуральной форме, переведенные в денежную единицу для оплаты труда работников (должностные оклады (тарифные ставки), доплаты, надбавки, премии, выплаты стимулирующего и компенсирующего характера), с учетом налогов и других удержаний (подоходный налог, обязательные пенсионные взносы), независимо от источника их финансирования и срока их фактических выплат;

4) индекс реальных денежных доходов – относительный показатель, характеризующий изменение номинальных денежных доходов с учетом изменения цен в отчетном периоде по сравнению с базисным периодом;

5) доход от самостоятельной занятости – доход в денежной и натуральной форме, получаемый от производства товаров и услуг на основе самостоятельной занятости;

6) индекс потребительских цен (ИПЦ) – показатель, характеризующий изменение во времени среднего уровня цен на фиксированную корзину товаров и услуг, приобретаемых населением для личного потребления;

7) доходы домашних хозяйств - сумма денежных средств, полученных членами домашних хозяйств в виде заработной платы, дохода от предпринимательской деятельности, социальных выплат (пенсии, стипендии, пособия, социальные трансферты в натуральной форме, алименты), процентов, дивидендов, страховых выплат и других доходов от собственности, прочих денежных поступлений;

8) номинальные денежные доходы населения (оценка) – денежные средства, направляемые населением на текущее потребление, производственную деятельность и накопление.

Глава 2. Расчет среднедушевого номинального денежного дохода населения

7. Расчет среднедушевых номинальных денежных доходов населения включает следующие основные этапы:

1) расчет номинального денежного дохода от работы по найму;

2) расчет коэффициента досчета на сокрытие оплаты труда;

3) расчет номинального денежного дохода от самостоятельной занятости;

4) расчет выплаченных текущих трансфертов населению;

5) расчет прочего денежного дохода населения;

6) расчет среднедушевого номинального денежного дохода;

7) расчет индексов номинального и реального денежного дохода.

Параграф 1. Расчет номинального денежного дохода от наемной занятости

8. Показатель "Денежный доход от наемной занятости" включает в себя данные о фонде заработной платы всех наемных работников. Расчет фонда заработной платы лиц, занятых по найму осуществляется по следующей формуле:

ФЗП_зн = Ч_зн * ЗП_зн, (1)

где:

ФЗ – фонд заработной платы лиц, занятых по найму;

Ч_зн – численность лиц, занятых по найму;

ЗП_зн – среднемесячная номинальная заработная плата лиц, занятых по найму.

9. Общая численность лиц, занятых по найму определяется на основе данных выборочного обследования домашних хозяйств по занятости. Ежемесячный расчет численности наемных работников по категориям проводится экспертным путем, на основе данных обследований предприятий, с применением структуры численности наемных работников по результатам обследования домашних хозяйств по занятости.

10. Источниками информации по показателям "среднемесячная заработная плата" и "численность работников", занятых на крупных, средних и малых предприятиях, не занимающихся предпринимательской деятельностью, являются данные обследования предприятий по оплате труда. Расчет вышеуказанных показателей по месяцам в межквартальный период производится по оценке на основе имеющегося динамического ряда предыдущих лет.

11. Для лиц, занятых в организациях с численностью работников менее 100 человек, занимающихся предпринимательской деятельностью, и в крестьянских (фермерских) хозяйствах источником информации по показателю "среднемесячная заработная плата" являются данные обследования о деятельности малых предприятий.

12. Информация о среднемесячной заработной плате лиц, занятых по найму у физических лиц формируется по данным выборочного обследования домашних хозяйств по уровню жизни населения.

13. Расчет денежного дохода от наемной занятости производится путем суммирования фондов заработной платы лиц, занятых по найму на крупных, средних и малых предприятиях, у физических лиц и в крестьянских (фермерских) хозяйствах.

Параграф 2. Расчет коэффициента досчета на сокрытие оплаты труда

14. Для обеспечения полноты и достоверности данных по оплате труда при расчете НДДН осуществляется досчет на недоучет фонда заработной платы (сокрытия).

15. Досчет на сокрытие оплаты труда в целом по стране ежегодно осуществляется при формировании валового внутреннего продукта методом доходов на основе годовых данных (в отчетном году за предыдущий год). Так как доход от наемной занятости включает данные о фонде заработной платы, то в целях расчета коэффициента досчета на сокрытие оплаты труда применяется, полученная в расчетах системы национальных счетов, структура общего фонда оплаты труда и доля скрытой оплаты труда. Полученная структура фонда оплаты труда наемных работников остается неизменной в течение года и применяется до момента расчета данной информации по следующему году.

16. Первоначальная процедура предусматривает определение абсолютной величины досчета фонда заработной платы страны в целом:

где:

Д_фзп– абсолютная величина досчета фонда заработной платы в целом по стране;

ФЗП – годовой фонд заработной платы лиц, занятых по найму (по отчетным данным);

dД_сот– доля досчета на сокрытие оплаты труда в общем фонде оплаты труда в процентах (по полученной структуре СНС);

dФЗП_отч.д. – доля отчетных данных в общем фонде оплаты труда в процентах (по полученной структуре СНС).

Расчеты ведутся в абсолютных значениях.

17. Расчет коэффициента досчета производится в 3 этапа:

1) Расчет по определению среднего размера досчета, приходящего на одного человека по Республике Казахстан равен отношению суммы досчета на численность неформально занятого населения по Республике Казахстан:

где:

Д_1чел - досчет, приходящий на одного неформально занятого, в среднем по республике;

- сумма досчета;

Числ_нз - численность неформально занятого населения.

При расчете коэффициента досчета на сокрытие оплаты труда единицу измерения в людях, привести в единицу измерения в тенге.

Расчет по определению общего размера досчета на всех неформально занятых по регионам определяется путем умножения досчета, приходящего в среднем на одного человека, на численность неформально занятых в регионах.

где:

Д_нзрег - досчет неформально занятых по регионам;

Д_на1ч - досчет в среднем на одного человека;

Ч_нзрег - численность неформально занятых по регионам.

Расчет суммы досчета по неформально занятым не является полноценным фактором, так как не учитываются экономические особенности регионов и используется средний досчет приходящего на одного человека. Далее используется доля регионов в ВРП.

Источником информации по численности неформально занятого населения в разрезе регионов являются данные выборочного обследования домашних хозяйств по занятости.

2) В целях осуществления необходимых расчетов в разрезе регионов, необходимо распределить сумму досчета по Республике Казахстан и регионам на основе данных об их удельном весе в валовом региональном продукте Республики Казахстан:

где:

Д_врпрег- величина досчета по регионам на основе ВРП;

- сумма досчета по республике на основе ВРП;

d_{ВРПресп}- доля регионов в ВРП.

3) Определяем вес каждого из этих двух факторов в структуре досчета, основываясь на такой их интерпретации, где средневзвешенная сумма показателей максимально будет приближаться к сумме данного показателя по республике.

где:

- средневзвешенная сумма досчетов по регионам Республики Казахстан;

Д_нз - величина досчета, рассчитанная по численности неформально занятых;

Д_врп - величина досчета, рассчитанная по удельному весу регионов в ВРП.

Коэффицент досчета на сокрытие оплаты труда определяется по следующей формуле:

где:

ФЗП - годовой фонд оплаты труда занятых по найму;

- средневзвешенная сумма досчетов по регионам Республики Казахстан.

Окончательный коэффициент досчета остается неизменным в течение года и применяется до момента расчета его по следующему году.

После получения окончательного коэффициента досчета производится пересчет ежемесячных, ежеквартальных и годовых данных по НДДН отчетного года.

Параграф 3. Расчет денежного дохода от самостоятельной занятости

18. Показатель "Денежный доход от самостоятельной занятости" включает в себя данные о доходах от предпринимательской деятельности, доходы физических лиц от реализации продукции сельского хозяйства.

19. Численность самостоятельно занятых лиц ежемесячно определяется расчетно-балансовым методом с учетом данных выборочного обследования домашних хозяйств по занятости и структуры работников наемного труда.

20. Среднемесячный доход самостоятельно занятых лиц ежемесячно рассчитывается на основе данных выборочного обследования домашних хозяйств по уровню жизни. Исходя из данных квартальных обследований, определяется среднемесячный доход по всем категориям самостоятельно занятых лиц (работодателям, занятым на личном подворье и на индивидуальной основе, членам производственных кооперативов и неоплачиваемым работникам семейных предприятий).

21. Для определения среднемесячного дохода от самостоятельной занятости из базы данных выборочного обследования домашних хозяйств выбирается информация по доходам от самостоятельной занятости (включая доходы от сельскохозяйственной деятельности) всех занятых лиц, за соответствующий квартал.

22. Суммарный объем денежного дохода от самостоятельной занятости населения определяется произведением численности, указанной категории занятых лиц на их среднемесячный денежный доход:

Д_сз = Числ_сз * ДД_сз, (8)

где:

Д_сз – денежный доход от самостоятельной занятости населения;

Числ_сз – численность самостоятельно занятого населения;

ДД_сз – среднемесячный денежный доход самостоятельно занятого населения.

Параграф 4. Расчет выплаченных текущих трансфертов населению

23. Показатель "Выплаченные текущие трансферты населению" включает в себя: суммы выплаченных пенсий, стипендий, адресной социальной и жилищной помощи, государственных пособий, компенсационных выплат.

Параграф 5. Расчет прочего денежного дохода населения

24. Показатель "Прочие денежные доходы населения" учитывает следующие виды денежных доходов: от собственности, от сдачи жилья в аренду, выигрыши по лотереям, казино, викторинам, наследство и прочее. Данные формируются на основе выборочного обследования домашних хозяйств по уровню жизни.

25. Расчет суммы прочих денежных доходов населения производится путем суммирования данных по прочим доходам, страховым выплатам и доходам от вкладов (депозитов) населения.

Параграф 6. Расчет среднедушевого номинального денежного дохода

26. Общая величина НДДН определяется путем суммирования дохода от наемной и самостоятельной занятости, выплаченных текущих трансфертов и прочих денежных доходов.

27. Среднедушевой номинальный денежный доход определяется по следующей формуле:

где:

– общая сумма НДДН за отчетный период;

Числ_нас– численность населения страны на момент расчетного периода.

28. В соответствии с разной периодичностью представления первичных статистических данных и уточнением (корректировкой) сводных статистических данных (информации) и данных, полученных по ведомственным статистическим наблюдениям, производится предварительный расчет (первая оценка) и пересчет (вторая оценка или уточнение) общего объема номинальных и реальных денежных доходов населения за периоды месяца, квартала и год.

29. Предварительный расчет номинальных и реальных денежных доходов населения за период с начала года осуществляется на 40 календарный день после отчетного периода на основании месячных и квартальных сводных статистических данных (информации) и данных, полученных по ведомственным статистическим наблюдениям, а также экспертных оценок и расчетов статистических показателей, отсутствующих на момент расчета (оценки).

30. Пересчет (уточненная оценка) номинальных и реальных денежных доходов населения за период с начала года и за год осуществляется в сентябре года, следующего за отчетным, на основании годовых сводных статистических данных (информации) и годовых данных, полученных по ведомственным статистическим наблюдениям.

Глава 3. Расчет индексов среднедушевого
номинального денежного дохода населения
Параграф 1. Расчет индекса номинального денежного дохода

31. Для оценки динамики НДДН рассчитывается индекс номинальных денежных доходов.

32. Индекс номинальных денежных доходов характеризует изменение номинальных денежных доходов в отчетном периоде по сравнению с базисным периодом и определяется по следующей формуле:

где:

иНДД - индекс номинальных денежных доходов;

НДД_отч.п - среднедушевой номинальный денежный доход за отчетный период;

НДД_баз.п. - среднедушевой номинальный денежный доход за базисный период.

Параграф 2. Расчет индексов реального денежного дохода

33. Исчисление показателя среднедушевого номинального денежного дохода в реальном выражении производится с помощью индекса потребительских цен.

34. Расчет среднедушевого номинального денежного дохода в реальном выражении осуществляется методом приведения текущего показателя в сопоставимые цены базисного периода по формуле:

где:

иРДД – индекс реальных денежных доходов;

иНДД – индекс номинальных денежных доходов за отчетный период;

ИПЦ – индекс потребительских цен за отчетный период.