"Жалпы білім беру ұйымдарына арналған жалпы білім беретін пәндердің, таңдау курстарының және факультативтердің үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылғы 27 желтоқсанда № 14605 болып тіркелді.

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы бұйрықтың қолданысқа енгізілу тәртібін 4-т.. қараңыз

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Жалпы білім беру ұйымдарына арналған жалпы білім беретін пәндердің, таңдау курстарының және факультативтердің үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8424 болып тіркелген, "Егемен Қазақстан" газетінің 2013 жылғы 12 маусымдағы № 146 (28085) санында жарияланған) мынадай толықтырулар енгізілсін:

1-тармақ мынадай мазмұндағы 7) тармақшамен толықтырылсын:

"7) осы бұйрықтың 192-218-қосымшаларына сәйкес жаңартылған мазмұн бойынша негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін пәндерінің үлгілік оку бағдарламалары.";

осы бұйрықтың 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27-қосымшаларына сәйкес 192, 193, 194,195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218-қосымшалармен толықтырылсын.

2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Мектепке дейінгі және орта білім департаменті (Ж.А. Жонтаева) заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде осы бұйрықтың көшірмелерін ресми жариялау үшін мерзімді баспасөз басылымдарына және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесіне, сондай-ақ Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне орналастыру үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң қызметі және халықаралық ынтымақтастық департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі Э.А.Суханбердиеваға жүктелсін.

4. Осы бұйрық 5-7 сыныптар үшін 2017 жылғы 1 қыркүйектен бастап, 6-8 сыныптар үшін 2018 жылғы 1 қыркүйектен бастап, 9 (10) сыныптар үшін 2019 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрі

Е. Сағадиев

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 1-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 192-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Қазақ тілі пәнін оқыту мақсаты – жалпы білім беретін негізгі мектептерде "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты – ана тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру, сондай-ақ қазақ әдеби тілі нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін сөйлесуге және сауатты жазуға үйрету.

3. "Қазақ тілі"оқу пәнін оқытудың негізгі міндеттері:

1) қазақ тілін ана тілі ретінде тани отырып, өмірлік қажеттіліктерінде коммуникативтік әрекеттер түрінде (тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым) сауаттылықпен қолдану;

2) тіл сауаттылығы мен сөйлеу сауаттылығын, сөз байлығын, басқалармен еркін қарым-қатынасқа түсу;

3) тілдесім мен аудиовизуалды материалды тыңдау барысында өз көзқарастарын білдіру;

4) көркем мәтін және жай мәтіндерге мақсатқа сай қорытынды жасау, синтез, анализ жасау дағдыларын қалыптастыру.

2-тарау. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.

5. Оқу мақсаттары мұғалім мен білім алушыларға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсететін 4 бөлімнен тұрады:

1) тыңдалым және айтылым;

2) оқылым;

3) жазылым;

4) әдеби тіл нормаларын сақтау.

6."Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) болжау;

2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;

3) мәтіннен ақпаратты анықтау;

4) негізгі ойды анықтау;

5) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;

6) сөйлеу мәдениетін дамыту.

7. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) ақпаратты түсіну;

2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;

3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

4) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;

5) мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау;

6) оқылым стратегияларын қолдану;

7) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

8. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) жоспар құру;

2) әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;

3) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

4) эссе жазу;

5) оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;

6) мәтіндерді түзету және редакциялау.

9. "Әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі" келесі бөлімшелерден тұрады:

1) орфографиялық норма

2) орфоэпиялық норма

3) лексикалық норма;

4) грамматикалық норма;

5) пунктуациялық норма.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

10. Бағдарламада "оқу мақсаттары" төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4. кодында "5" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

11.Оқу мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген:

1) тыңдалым және айтылым:

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Болжау	5.1. Тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау.	6.1. Мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау.	7.1. Мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау.	8.1. Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау.	9.1. Мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру.
2. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау	5.2. Әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру.	6.2. Әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау.	7.2. Әлеуметтік-қоғамдық, оқу–еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау	8.2. Әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жолдау, монография және лекциядан үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау.	9.2. Қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау.
3. Мәтіннен ақпаратты анықтау	5.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау.	6.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау.	7.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу.	8.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау.	9.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау.
4. Негізгі ойды анықтау	5.4. Тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау.	6.4. Мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау.	7.4. Мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау.	8.4. Мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) талдай отырып, негізгі ойды анықтау.	9.4. Мәтіннің мақсатты аудиториясы, автор көзқарасы, көңіл-күйін табу арқылы негізгі ойды анықтау.
5. Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау	5.5. Тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру.	6.5. Тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру.	7.5. Проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау.	8.5. Перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау.	9.5. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыру, өз пікірін білдіре отырып, сыни баға беру.
6. Сөйлеу мәдениетін дамыту	5. 6. Коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру.	6.6. Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу.	7. 6. Коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу.	8. 6. Коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу.	9. 6. Қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, кең көлемді монолог дайындау.

2) оқылым:

Білім алушылар..
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Ақпаратты түсіну	5.1. Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау.	6.1. Мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.	7.1. Мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау.	8.1. Аралас және тұтас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру, өңдеу.	9.1. Перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы қажетті ақпаратты табу, астарлы ойды анықтау.
2. Мәтіннің стильдік Ерекшелігін тану	5.2. Лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану.	6.2. Ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	7.2. Публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	8.2. Публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	9.2. Қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.
3. Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.3. Хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	6. 3. Қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	7.3. Хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	8.3. Мақала, аннотация, презентация, тұжырымдамалар, тезистердің құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	9. 3. Қоғамдық-саяси мәтіндер (жолдау, заңнама, мемлекеттік бағдарламалар, әскери-патриоттық) арқылы мәтіндердің жанрлық түрлерін ажырату.
4. Мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау	5.4. Ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру.	6.4. Ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын, тілдік ерекшелігін салыстыру.	7.4. Идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау.	8.4. Тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау.	9.4. Әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау.
5. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.5. Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру.	6.5. Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру.	7.5. Мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру.	8.5. Перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру.	9.5. Мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру.
6. Оқылым стратегияларын қолдану	5.6. Оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу.	6.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу.	7.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу.	8.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу.	9.6. Белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу.
7. Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.7. Энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу.	6.7. Энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, авторына сілтеме жасау.	7.7. Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану, авторына сілтеме жасау.	8.7. Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау.	9.7. Әртүрлі ресурс көздерінен алынған ақпараттарды авторға сілтеме жасай отырып, жазба жұмыстарында орынды қолдану.

3) жазылым:

Білім алушылар
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Жоспар құру	5.1. Берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру.	6.1. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру.	7.1. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделі жоспар құру.	8.1. Тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру.	9.1. Жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру.
2. Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру	5.2. Жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу.	6.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу.	7.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу.	8.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу.	9.2. Мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру.
3. Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3. Сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру.	6.3. Ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру.	7.3. Мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу.	8.3. Мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу.	9.3. Мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу.
4. Эссе жазу	5.4. Эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу.	6.4. Эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу. ("келісу, келіспеу" эссесі)	7.4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары немесе себептеріне өз көзқарасын жазу. (дискуссивті эссе)	8.4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу. (аргументативті эссе)	9.4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екі жақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу. (аргументативті эссе)
5. Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін (компрессия) жазу	5.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу.	6.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу.	7.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу.	8.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу.	9.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу
6. Мәтіндерді түзету және редакциялау	5.6. Мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету және редакциялау.	6.6. Мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау.	7.6. Мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу, редакциялау.	8.6. Баспасөз ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау.	9.6. Жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау.

4) әдеби тіл нормаларын сақтау:

1.Орфографиялық норма	5.1. Қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу	6.1. Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу	7.1. Жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу	8.1. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу.	9.1. Мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу.
2. Орфоэпиялық норма	5.2. Сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу	6.2. Екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	7.2. Сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	8.2. Сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану	-
3.Лексикалық норма	5.3. Тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану	6.3. Көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу	7.3. Фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану	8.3. Сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану	9.3. Лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану
4. Грамматикалық норма	5.4.1. Жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану. 5.4.2. Зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану. 5.4.3. Сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу. 5.4.4. Сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу 5.4.5. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру.	6.4.1. Сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану. 6.4.2. Етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану. 6.4.3. Үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану.	7.4.1. Етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану. 7.4.2. Еліктеу сөздердің стильдік мәнін түсініп қолдану. 7.4.3. Шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану. 7.4.4. Одағай түрлерін ажырата білу, қолдану. 7.4.5. Оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу.	8.4.1. Сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану. 8.4.2. Тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану. 8.4.3. Сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу. 8.4.4. Жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану	9.4.1. Құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу. 9.4.2. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану. 9.4.3. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану. 9.4.4. Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану.
5. Пунктуациялық норма	5.5. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану	6.5. Қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану.	7.5. Сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.	8.5. Сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.	9.5. Құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану.

12. Осы оқу бағдарламасы қосымшада берілген негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына (оқыту қазақ тілінде) қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Мәдениет: тіл және қарым-қатынас	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.2.
	Жазылым	5.1; 5.2
	Әдеби тіл нормалары	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
2-бөлім: Киіну. Сән.Талғам.	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.4
	Оқылым	5.4; 5.6
	Жазылым	5.4; 5.6,
	Әдеби тіл нормалары	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
3-бөлім: Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.1
	Оқылым	5.3; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
2- тоқсан
4-бөлім: Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.1; 5.3; 5.5
	Жазылым	5.2; 5.4, 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5.4.2; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
5-бөлім: Бос уақыт және хобби	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.3; 5.5,
	Әдеби тіл нормалары	5.4.2; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
3- тоқсан
6-бөлім: Қиял әлемі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4
	Оқылым	5.1; 5.2
	Жазылым	5.1; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
7-бөлім: Көлік және жол белгілері	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.3; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
8-бөлім: Адамның сырт келбеті мен мінезі	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.2
	Оқылым	5.4; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
4-тоқсан
9-бөлім: Аспан әлемінің құпиялары	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.6
	Жазылым	5.3; 5.5; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5.4.4; 5.4.5; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
10-бөлім. Саяхат және демалыс.	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.3; 5.4; 5.5; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5.4.4; 5.4.5; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5

2) 6-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Қазақстандағы көрікті жерлер	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.6
	Оқылым	6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.4
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2-бөлім: Ұлттық және отбасылық құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.4
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3-бөлім: Әлемнің жеті кереметі.	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2-тоқсан
4-бөлім: Астана – мәдениет пен өнер ордасы	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.4; 6.6; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
5-бөлім: Тарихи тұлғалар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.5
	Жазылым	6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3- тоқсан
6-бөлім: Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.2
	Жазылым	6.1; 6.3
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
7-бөлім: Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары.	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.4
	Оқылым	6.3; 6.6
	Жазылым	6.4; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
8-бөлім: Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.6
	Оқылым	6.4; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
4-тоқсан
9-бөлім: Әлемдегі ірі кітапханалар	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.2; 6.4; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
10-бөлім. Ғылым мен технология жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.1; 6.3; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.

3) 7-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Ауа райы және климаттық өзгерістер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.3; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-бөлім: Көшпенділер мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3-бөлім: Денсаулық – зор байлық	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.3; 7.5
	Жазылым	7.2; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-тоқсан
4-бөлім: Сүйіспеншілік пен достық	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.5; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
5-бөлім: Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3-тоқсан
6-бөлім: Ғаламтор және әлеуметтік желілер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.1; 7.3
	Әдеби тіл нормалары	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
7-бөлім: Қазақстандағы ұлттар достастығы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.2; 7.3; 7.4
	Жазылым	7.2; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
8-бөлім: Дұрыс тамақтану. Гендік өзгеріске ұшыраған тағамдар	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.5; 7.7
	Жазылым	7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.4; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
4-тоқсан
9-бөлім: Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
10-бөлім. Ғылыми фантастика	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.2; 7.5; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.4; 7.6
	Әдеби тіл нормасы	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.

4) 8-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.2; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.4
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
2-бөлім: Адамзаттық құндылықтар және әлем мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4; 8.5
	Оқылым	8.3; 8.5; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
2-тоқсан
4-бөлім: Кәсіп пен еңбек. Болашақ мамандықтары	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.4; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.3; 8.4
	Әдеби тіл нормасы	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
5-бөлім: Ғарышты игеру жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.5; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
3-тоқсан
6-бөлім: Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктер	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.5
	Оқылым	8.2; 8.4; 8.5
	Жазылым	8.1; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8.4.3; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
7-бөлім: Қоршаған орта және энергия ресурстары	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4
	Оқылым	8.1; 8.7
	Жазылым	8.2; 8.3
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
8-бөлім: Жасөспірім және заң	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.6.
	Оқылым	8.3; 8.6
	Жазылым	8.4; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
4-тоқсан
9-бөлім: Театр өнері мен мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.4; 8.6;8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
10-бөлім: Қазақстандағы туризм және экотуризм	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.

5) 9-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Мәңгілік Ел - мұратым	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.3;9.5
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.1; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
2-бөлім: Жаһандану мәселелері	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.1; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
2-тоқсан
4-бөлім: Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО - 2017	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.2; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
5-бөлім: Адам құқығы мен бостандығы	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.5; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.5
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.2; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
3-тоқсан
6-бөлім: Отбасы және демографиялық өзгеріс	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.2; 9.3
	Жазылым	9.1; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.3; 9. 1; 9. 2; 9.3; 9. 5
7-бөлім: Биотехнология және гендік инженерия келешегі	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3
	Оқылым	9.4; 9.5
	Жазылым	9.2; 9.5.
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9.5.
8-бөлім: Бұқаралық ақпарат құралдары	Тыңдалым және айтылым	9.6; 9.5
	Оқылым	9.7; 9.6
	Жазылым	9.3; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
4- тоқсан
9-бөлім: Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.4; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.3; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.5; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.4; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5
10-бөлім. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.4; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 23 қарашадағы
№ 668 бұйрығына 2-қосымша

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 193-қосымша

Негізгі білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлігілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Қазақ әдебиеті пәні бағдарламасының басты бағыты – оқушылардың ақыл-ой қабілеті мен тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуына, тілдік-эстетикалық талғамдарының дамуына, коммуникативтік құзыреттіліктерінің жетілдірілуіне іргетас қалап, өмірлік дағдыларын шыңдауына, өздігінен білім алуларына мүмкіндік туғызу. Сонымен қатар, оқушыларды ұлттық мәдениет пен әдеби мұраларды түсінуге, қазіргі заманғы әдебиетті бағалай білуге үйретеді. Бағдарламада әдеби-теориялық ұғымдар, талдауға, бағалау мен салыстыруға негізделген адамзаттың мәңгілік сұрақтары, қазіргі заманғы дилеммалар, мәселелер қарастырылған.

3. Қазақ әдебиеті бағдарламасының мақсаты – оқушыларды креативті ойлауға бағыттау. Олардың ойларын ауызша еркін жеткізуіне және жаза білуіне қолдау көрсету, дәлелдер келтіру, салыстыру және анализ жасау, бағалау дағдыларын қалыптастыру, білім алушыларға жанрларды меңгерту.

4. Теориялық материалдар оқушының қазақ әдебиеті туралы ұғымдарын кеңейтуге, әдебиет туралы дүниетанымын қалыптастыруға және адамзатқа ортақ ойларды, дилеммаларды, мінездерді зерттеуге мүмкіндік береді. Қазақ әдебиеті білім деңгейі, ой-өрісі дамыған, әдеби тіл және әдеби формалар арқылы өз ойын еркін жеткізе алатын, туындаған мәселелерді шеше білетін өмірге бейім ұрпақ тәрбиелейді.

5. Қазақ әдебиеті пәнін оқу арқылы оқушылар:

1) қазақ әдебиетінің құндылық ретіндегі болмысын, ұлттық мәдениеттегі маңызды орнын құрметтейді және бағалайды;

2) қазақ әдебиетінің мәдениетаралық қарым-қатынастағы рөлін, қазақ халқының қалыптасқан тарихын, алға қойған міндеттерін, жеңістерін, мәселелерін, қарама-қайшылық пен қиындықтарын анықтайды және түсінеді;

3) түрлі жағдайларға бейімделе білу және өздігінен шешім қабылдау дағдыларын қалыптастырады;

4) заманауи, ғылыми және қоғамдық дамуға сәйкес дүниетанымын дамытады.

2-тарау. "Қазақ әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

6. "Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат

7. "Қазақ әдебиеті" пәндік білімнің мазмұны бөлімдерге бөлінген: түсіну және жауап беру, анализ және интерпретация, бағалау және салыстырмалы анализ, сонымен қатар, дағдыларды қалыптастыратын бөлімшелерден тұрады. Бағдарламаның бұл бөлімі пән бойынша оқу мақсаттарынан тұрады..

8 "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) көркем шығарма мазмұны мен пішіні;

2) әдеби шығарманың тұжырымдамасы;

3) көркем шығармадағы образ;

4) шығарма үзінділерімен жұмыс.

9. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) әдеби шығарманың композициясы;

2) автор бейнесі;

3) көркем шығарманың тілі;

4) шығармашылық жұмыс.

10. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) тарихи және көркемдік құндылығы;

2) заманауилығы мен жаңашылдығы;

3) әдеби эссе;

4) әдеби сын.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

11. Бағдарламада "оқу мақсаттары" төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4. кодында "5" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

12. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген:

1) түсіну және жауап беру:

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні	5.1. Әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау.	6.1. Әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау.	7.1. Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау.	8.1. Әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау.	9.1. Әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау.
2. Әдеби шығарманың тұжырымдамасы	5.2. Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау.	6.2. Әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені идеясы арқылы түсіндіру.	7.2. Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.	8.2. Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу.	9.2. Әдеби шығармадағы психологизмді анықтау.
3. Көркем шығармадағы образ	5.3. Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу	6.3. Әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау.	7.3. Көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау.	8.3. Көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу.	9.3. Көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау
4. Шығарма үзінділерімен жұмыс	5.4. Көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту	6.4. Көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту	7.4. Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту.	8.4. Көркем шығармалардан алған үзінділерді өз көзқарасын дәлелдеу үшін орынды қолдану	9.4. Көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану

2) анализ және интерпретация:

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
Әдеби шығарманың композициясы	5.1. Әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу.	6.1. Шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау.	7.1. Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру.	8.1. Композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау.	9.1. Эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау.
2. Автор бейнесі	5.2. Эпикалық шығармадағы автор бейнесін анықтау.	6.2. Эпикалық, поэзиялық шығармалардағы автор бейнесін анықтау.	7.2. Эпикалық, поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау.	8.2. Автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау.	9.2. Автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөліне талдау жасау.
3. Көркем шығарманың тілі	5.3. Шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау	6.3. Шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау	7.3. Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау	8.3. Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау	9.3. Шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру
4. Шығармашылық жұмыс	5.4. Көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға хат, өлең жазу	6.4. Әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу	7.4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу	8.4. Шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп креативті жазу	9.4. Автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу

3) бағалау және салыстыру:

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Тарихи және көркемдік құндылығы	5.1. Шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау	6.1. Шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	7.1. Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	8.1. Шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау	9.1. Шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау.
2. Заманауилығы мен жаңашылдығы	5.2. Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау	6.2. Кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру	7.2. Әдеби жанр түрлерінің даму барысына, жаңашылдығына заманауи тұрғыдан баға беру	8.2. Шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру	9.2. Шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда Салыстырып, жаңашылдығына баға беру
3. Әдеби эссе	5.3. Шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	6.3. Шығармадағы кейіпкерлер қарым-қатынасын отбасылық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	7.3. Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	8.3. Шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу.	9.3. Шығарманың идеясын ғаламдық тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу.
4. Әдеби сын	5.4. Оқырманның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу	6.4. Шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау.	7.4. Әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу.	8.4. Шығарма бойынша жазылған әдеби сын –пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу.	9.4. Әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу.

13. Осы оқу бағдарламасы қосымшада берілген негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына (оқыту қазақ тілінде) қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын (оқыту қазақ тілігде) жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Таза, мінсіз асыл сөз	"Керқұла атты Кендебай" ертегісі, "Қобыланды батыр" жыры, Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы	Түсіну және жауап беру	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Анализ және интерпретация	5.5.1.1;5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4;
		Бағалау және салыстыру	5.5.1.1; 5.5.2.2;
II тоқсан
"Тәрбиенің қайнар бұлағы"	Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас" , Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл" , "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?"	Түсіну және жауап беру	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Анализ және интерпретация	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Бағалау және салыстыру	5.5.3.3.
III тоқсан
Адамгершілік - асыл қасиет	А.Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі, Б.Соқпақбаев "Менің атым Қожа" хикаяты, М.Қабанбай "Бауыр" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Анализ және интерпретация	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Бағалау және салыстыру	5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
IV тоқсан
Отбасы құндылықтары	Т.Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі, Нұрдәулет Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі Д.Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Анализ және интерпретация	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Бағалау және салыстыру	5.5.3.3

2) 6-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Туған жерім -аялы алтын бесігім	"Аяз би" ертегісі "Алып Ер Тұңға" жыры, Әл Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді", Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық"	Түсіну және жауап беру	6.6.1.1; 6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Анализ және интерпретация	6.6.1.1; 6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Бағалау және салыстыру	6.6.1.1; 6.6.4.4;
II тоқсан
... Абайды оқы, таңырқа!	Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба", "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз"	Түсіну және жауап беру	6.6.1.1; 6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Анализ және интерпретация	6.6.1.1; 6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Бағалау және салыстыру	6.6.2.2; 6.6.3.3;
III тоқсан
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған...	С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы", С.Мұратбеков "Жусан иісі", О.Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат", Қалқаман Әбдіқадыров "Қажымұқан"	Түсіну және жауап беру	6.6.1.1; 6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Анализ және интерпретация	6.6.1.1; 6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Бағалау және салыстыру	6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
IV тоқсан
Тәуелсіздік -қасиет тұнған ұлы ұғым	Қ.Сарин "Тәуелсіздік", А.Алтай "Прописка", Р.Ғамзатов "Ана тілі", "Менің Дағыстаным"	Түсіну және жауап беру	6.6.1.1; 6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Анализ және интерпретация	6.6.1.1; 6.6.2.2; 6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Бағалау және салыстыру	6.6.2.2;6.6.3.3;

3) 7-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Көне күндерден жеткен жәдігерлер	"Қыз Жібек" жыры, Орхон-Енисей ескерткіштері, "Күлтегін" жыры, Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім", Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы"	Түсіну және жауап беру	7.7.1.1; 7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Анализ және интерпретация	7.7.1.1; 7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Бағалау және салыстыру	7.7.1.1; 7.7.4.4;
II тоқсан
Толғауы тоқсан қызыл тіл	Ш.Қанайұлы "Зар заман", С.Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы", Жамбыл Жабаев "Июнь жарлығы"	Түсіну және жауап беру	7.7.1.1; 7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Анализ және интерпретация	7.7.1.1; 7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Бағалау және салыстыру	7.7.2.2; 7.7.3.3;
III тоқсан
Балалар мен үлкендер	М.Жұмабаев "Батыр Баян", М.Әуезов "Көксерек", Қ.Қайсенов "Жау тылындағы бала" , С.Сарғасқаев "Тәмпіш қара"	Түсіну және жауап беру	7.7.1.1; 7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Анализ және интерпретация	7.7.1.1; 7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Бағалау және салыстыру	7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
IV тоқсан
Ұрпақ тәрбиесі	М.Шаханов "Нарынқұм зауалы", Медетбек Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі, Т.Әбдіков "Қонақтар", А.С.Пушкин "Ескерткіш"	Түсіну және жауап беру	7.7.1.1; 7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Анализ және интерпретация	7.7.1.1; 7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Бағалау және салыстыру	7.7.3.3; 7.7.4.4;

4) 8-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Дананың сөзі -ақылдың көзі	Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері, Ахмет Йассауи "Даналық кітабы", Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет", Шалкиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы"	Түсіну және жауап беру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Анализ және интерпретация	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Бағалау және салыстыру	8.8.1.1; 8.8.2.2;
II тоқсан
Көркем әдебиет және эпикалық сарын	Мұрат Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа", Ш.Құдайбердіұлы "Еңлік- Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі	Түсіну және жауап беру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Анализ және интерпретация	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Бағалау және салыстыру	8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
III тоқсан
Махаббат және абырой	М.Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы, Б.Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі, Д.Исабеков " Әпке" драмасы, М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы	Түсіну және жауап беру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Анализ және интерпретация	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Бағалау және салыстыру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
IV тоқсан
Қиял мен шындық	Т.Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі, Ж.Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелері, Р.Мұқанова "Мәңгілік бала бейне"	Түсіну және жауап беру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Анализ және интерпретация	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Бағалау және салыстыру	8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;

5) 9-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Атадан қалған асыл сөз	Ж. Баласағұн "Құтты білік", Шешендік өнер: Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері, Әнет баба "Не арсыз, не ғайып, не даусыз...", Төле би "Ердің бақыты –әйел", Әйтеке би "Қасқакөл дауы", Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын", Сырым Датұлы "Балаби мен Сырым", Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені", "Біржан-Сара" айтысы	Түсіну және жауап беру	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Анализ және интерпретация	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Бағалау және салыстыру	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.4.4;
II тоқсан
Тарихи шындық пен көркемдік шешім	Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", "Мен, мен, мен едім" , "Бағаналы терек" , Ш.Уәлиханов "Ыстықкөл күнделігі"	Түсіну және жауап беру	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Анализ және интерпретация	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Бағалау және салыстыру	9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
III тоқсан
Адам жанының құпиясы	І.Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, Б.Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят, Ғ.Мүсірепов "Ұлпан" романы, Т.Айбергенов "Сағыныш", Ф.Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем"	Түсіну және жауап беру	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Анализ және интерпретация	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Бағалау және салыстыру	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
IV тоқсан
Мәңгілік ел- мәңгілік мұрат	Н.Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, Ш.Айтматов "Боранды бекет" романы	Түсіну және жауап беру	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Анализ және интерпретация	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Бағалау және салыстыру	9.9.2.2; 9.9.3.3; 9.9.4.4;

Приложение 3
к приказу Министра
образования
и науки Республики Казахстан
от 23 ноября 2016 года № 668

Приложение 194
к приказу Министра
образования
и науки Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования (с русским языком обучения) по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Учебный предмет "Русский язык" в образовательном процессе выполняет две функции: во-первых, является предметом изучения, во-вторых, средством изучения других предметов.

3. Цель обучения учебному предмету "Русский язык" – развитие творческой, активной языковой личности путем формирования коммуникативных навыков по всем видам речевой деятельности на основе освоения знаний о языке, норм употребления средств разных уровней и их активизации в продуктивной речевой деятельности, а также обогащения словарного запаса.

4. Предметом обучения является современный русский литературный язык в его реальном функционировании в современных условиях полиэтнического и многоязычного Казахстана.

5. Задачи обучения:

1) формирование знаний о русском языке, его функционировании в различных сферах и ситуациях общения, стилистических ресурсах, основных нормах литературного языка (орфоэпических, орфографических, лексических и грамматических) и правилах речевого этикета;

2) обогащение словарного запаса и расширение круга используемых грамматических средств;

3) формирование умений оценивать и выбирать языковые средства с точки зрения нормативности, соответствия ситуации общения;

4) развитие и совершенствование умений создавать устные и письменные монологические высказывания в различных речевых жанрах;

5) совершенствование умений успешного диалогического общения, ведения дискуссии в разных сферах и коммуникативных ситуациях;

6) совершенствование орфоэпической, орфографической, пунктуацион-ной и стилистической грамотности;

7) формирование представлений о национально-культурной специфике русского языка, культуре русского, казахского и других народов;

8) воспитание сознательного отношения к языку как средству общения, источнику знаний, духовно-нравственной ценности, как к языковому капиталу, способствующему успешной социализации в обществе.

6. Грамматический материал изучается в контексте речевых тем.

7. Учебная программа по учебному предмету "Русский язык" рассчитана на 5 лет обучения в основной средней школе.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета "Русский язык"

8. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

9. Содержание учебной программы по учебному предмету "Русский язык" организовано по разделам обучения.

Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

10. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по развитию четырех видов речевой деятельности (аудирование, говорение, чтение, письмо), оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

11. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) Аудирование и говорение;

2) Чтение;

3) Письмо;

4) Соблюдение речевых норм.

12. Раздел "Аудирование и говорение" включает следующие подразделы:

1) Понимание содержания текста;

2) Определение основной мысли;

3) Пересказывание прослушанного материала;

4) Прогнозирование событий;

5) Участие в диалоге;

6) Оценивание прослушанного материала;

7) Построение монологического высказывания.

13. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) Понимание информации;

2) Выявление структурных частей текста и определение основной

мысли;

3) Понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте;

4) Определение типов и стилей текстов;

5) Формулирование вопросов и оценивание;

6) Использование разных видов чтения;

7) Извлечение информации из различных источников;

8) Сравнительный анализ текстов.

14. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) Составление плана;

2) Изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;

3) Написание текстов с использованием различных форм представления;

4) Создание текстов различных типов и стилей;

5) Написание эссе;

6) Творческое письмо;

9) Редактирование текстов.

15. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) Соблюдение орфографических норм;

2) Соблюдение лексических норм;

3) Соблюдение грамматических норм;

4) Соблюдение пунктуационных норм.

Глава 3. Система целей обучения

16. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвҰртое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

17. Система целей обучения:

1) аудирование и говорение:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание содержания текста	5.1.1.1 понимать основное содержание текста, определяя главную информацию	6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному
2. Определение основной мысли	5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания и др.	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру	8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории	9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному
3. Пересказывание прослушанного материала	5.1.3.1 пересказывать содержание текстов (повествование, описание), используя эмоционально-окрашенные слова	6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица	7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица	8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста	9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, творчески интерпретируя информацию
4. Прогнозирование событий	5.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста	6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам	7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста	8.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу	9.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста
5. Участие в диалоге	5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли	6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложен-ной проблеме, аргументируя свою точку зрения	8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы	9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы
6. Оценивание прослушанного материала	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию	6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала	7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала	8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории	9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение
7. Построение монологи-ческого высказывания	5.1.7.1 строить высказывание определенного типа последовательно, с четкой структурой, с опорой на наглядные материалы; 5.1.7.2 соблюдать орфоэпические нормы	6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики и т.д.; 6.1.7.2 соблюдать орфоэпические нормы	7.1.7.1 строить аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2-х микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов и т.д.; 7.1.7.2 соблюдать орфоэпические нормы	8.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2-х микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно- политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; 8.1.7.2 соблюдать орфоэпические нормы	9.1.7.1 строить развҰрнутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3-х микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; 9.1.7.2 использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации

2) чтение:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание информации	5.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, определяя тему	6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию	7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключҰнную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом
2. Выявление структурных частей текста и определение основной мысли	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции	6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли
3. Понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитан-ном тексте	5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений	7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении	8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости	9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намҰков, преуменьшения, преувеличения и другие приемы в словосочетаниях
4. Определение типов и стилей текстов	5.2.4.1 определять типы текстов: описание, повествование и рассуждение, различать книжный и разговорный стили по основным признакам (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка)	6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью)	7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)	8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)	9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке)
5. Формулирование вопросов и оценивание	5.2.5.1 формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту	6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности	7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений	8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение	9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов
6. Использование разных видов чтения	5.2.6.1 использовать ознакомительный вид чтения	6.2.6.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное	7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое	8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее	9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов
7. Извлечение информации из различных источников	5.2.7.1 извлекать информацию для выполнения конкретной задачи	6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения	7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение	8.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее актуальность, противоречивость, достоверность, целевую аудиторию	9.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение
8. Сравнительный анализ текстов	5.2.8.1 сравнивать темы и композиции различных текстов (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка)	6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом цели и целевой аудитории	7.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения и др.)	8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме и др.)	9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке и т.д.)

3) письмо:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Составление плана	5.3.1.1 составлять простой план	6.3.1.1 составлять простой и сложный план	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом	8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста	9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный
2. Изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала	5.3.2.1 излагать основное содержание текста	6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица	7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний и текстов-рассуждений с изменением лица	8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица	9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала
3. Написание текстов с использованием различных форм представления	5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков	6.3.3.13 представлять информацию в виде иллюстраций, комиксов, в т.ч. с использованием информационно-коммуникационных технологий	7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и др. и наоборот	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок
4. Создание текстов различных типов и стилей	5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание в художественном и разговорном стилях (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка) с учетом целевой аудитории	6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом целевой аудитории	7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и официально-делового стилей (объясни-тельная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения и др.) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение	8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создавать тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме и др.) с учетом целевой аудитории	9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке и др.) с учетом целевой аудитории
5. Написание эссе	5.3.5.1 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение	6.5 писать эссе-повествование, эссе-рассуждение, эссе- описание	7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы	9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения
6. Творческое письмо	5.3.6.1 писать творческие работы (120-150 слов), представляя себя на месте героя, используя жизненный опыт	6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения	7.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение	8.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию	9.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа и др.)
7. Корректирование и редактирование текстов	5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения	6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа	7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; 7.3.7.2 редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста	8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; 8.3.7.2 редактировать текст, перестраивая структуру текста	9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте

4) соблюдение речевых норм:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Соблюдение орфографических норм	5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, НЕ с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи	6.4.1.1 правильно писать разделительные Ъ и Ь знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и Ц, НЕ с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи	9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы
2. Соблюдение лексических норм	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении	7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию
3. Соблюдение грамматических норм	5.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже	6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; 6.4.3.2 образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой	7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; 7.4.3.2 соблюдать нормы глагольного управления	8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения	9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях
4. Соблюдение пунктуационных норм	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородны-ми членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения	6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи	7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях	8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях	9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях

18. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Русский язык"
для 5-9 классов уровня
основного среднего
образования по
обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
	1-я четверть
Культура: язык и общение	Аудирование и говорение	Имя существительное (склонение, род, число, падеж) Имя прилагательное (род, число, падеж) Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи Паронимы	5.1.1.1, 5.1.3.1
	Чтение		5.2.1.1, 5.2.2.1
	Письмо		5.3.1.1, 5.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.3.1, 5.4.4.1
Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура	Аудирование и говорение	Имя существительное (склонение существительных) Имя прилагательное (склонение) Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи Не с именами существительными	5.1.2.1, 5.1.5.1
	Чтение		5.2.6.1, 5.2.1.4
	Письмо		5.3.1.1, 5.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.1.1, 5.4.3.1
	2-я четверть
Жизненные ценности	Аудирование и говорение	Синонимы Антонимы Омонимы и многозначные слова Непроизносимые согласные в корне слова Не с прилагательными Тире между подлежащими и сказуемыми, выраженными существительными в И.п.	5.1.2.1
	Чтение		5.2.5.1
	Письмо		5.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.2.1
Мир профессий	Аудирование и говорение	Правописание суффиксов –чик-, -щик- Синонимы Антонимы Прямое и переносное значение слов Омонимы и многозначные слова	5.1.4.1
	Чтение		5.2.3.1
	Письмо		5.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.2.1
	3-я четверть
Мирфантазий	Аудирование и говорение	Имя числительное (склонение) Не с именами числительными Синонимы Антонимы Прямое и переносное значение слов Омонимы и многозначные слова Знаки препинания при однородных членах предложения	5.1.6.1
	Чтение		5.2.2.1, 5.2.3.1
	Письмо		5.3.5.1, 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.4.1
Живые организмы: растения	Аудирование и говорение	Имя числительное (склонение) Правописание гласных и согласных в корне слова Знаки препинания при однородных членах предложения	5.1.6.1
	Чтение		5.2.7.1
	Письмо		5.3.5.1, 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.4.1
Каникулы и отдых	Аудирование и говорение	Правописание гласных и согласных в корне слова Имя числительное (порядковые и количественные) Знаки препинания при однородных членах предложения Не с именами числительными	5.1.6.1
	Чтение		5.2.2.1, 5.2.3.1
	Письмо		5.3.5.1., 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.4.1
	4-я четверть
Астрономия: звезды и созвездия	Аудирование и говорение	Правописание гласных и согласных в корне слова Не с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами	5.1.5.1, 5.1.7.1
	Чтение		5.2.2.1, 5.2.8.1
	Письмо		5.3.6.1, 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.1.1
Чудесасвета	Слушание и говорение	Знаки препинания при однородных членах предложения и обобщающих словах Заимствованные слова	5.1.5.1, 5.1.7.1
	Чтение		5.2.2.1, 5.2.8.1
	Письмо		5.3.6.1, 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.4.1

2) 6 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
	1-я четверть
Путешествия и достопримечательности	Аудирование и говорение	Имя прилагательное (разряды) Степени сравнения прилагательных Склонение прилагательных, числительных	6.1.1.1, 6.1.3.1
	Чтение		6.2.1.1, 6.2.2.1
	Письмо		6.3.1.1, 6.2.4.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.3.1, 6.4.3.2
Образ жизни и культура: древние цивилизации	Аудирование и говорение	Местоимение (разряды) Склонение местоимений Правописание разделительных Ъ и Ь Правописание приставок на –з, -с Правописание суффиксов –ек, -ик в именах существительных	6.1.2.1, 6.1.5.1
	Чтение		6.2.4.1, 6.2.6.1
	Письмо		6.3.1.1, 6.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.1.1, 6.4.3.1
	2-я четверть
Структура семьи и семейные ценности	Аудирование и говорение	Степени сравнения прилагательных Фразеологические обороты Метафоры Олицетворения	6.1.2.1
	Чтение		6.2.5.1
	Письмо		6.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.2.1, 6.4.3.2
Традиции празднования Нового года в Казахстане и за рубежом	Аудирование и говорение	Наречие Степени сравнения наречий Риторические фигуры Антитеза Перифраз	6.1.4.1
	Чтение		6.2.3.1
	Письмо		6.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.2.1, 6.4.3.2
	3-я четверть
Выдающиеся личности народа Казахстана	Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложения с вводными конструкциями Прямой и обратный порядок слов	6.1.6.1
	Чтение		6.2.2.1, 6.2.3.1
	Письмо		6.3.5.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.4.1
Спорт и диета	Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложения с вводными конструкциями	6.1.6.1
	Чтение		6.2.7.1
	Письмо		6.3.5.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.4.1
Живые организмы: животные	Аудирование и говорение	Наречие Степени сравнения наречий Знаки препинания при прямой и косвенной речи	6.1.6.1
	Чтение		6.2.2.1, 6.2.3.1
	Письмо		6.3.5.1.,6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.4.1., 6.4.3.2
	4-я четверть
Жара и холод: экстремальная погода	Аудирование и говорение	Правописание сложных имҰн существительных, прилагательных, числительных Правописание приставок пре- и при- Правописание суффиксов –н-, -нн- в именах прилагательных	6.1.7.1, 6.1.5.1
	Чтение		6.2.2.1, 6.2.8.1
	Письмо		6.3.6.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.1.1
Казахстан в будущем: изобретения и энергия	Аудирование и говорение	Правописание неопределҰнных местоимений Правописание приставок раз- (рос-) Буквы О, Е после шипящих и Ц в суффиксах существительных, прилагательных	6.1.6.1, 6.1.7.1
	Чтение		6.2.2.1, 6.2.8.1
	Письмо		6.3.6.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.1.1

3) 7 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Целиобучения
	1-я четверть
Климат и изменения климата	Аудирование и говорение	Причастие Причастный оборот Обособление согласованных определений Паронимы Правописание гласных И-Ы после Ц в корне слова	7.1.1.1, 7.1.3.1
	Чтение		7.2.1.1, 7.2.2.1
	Письмо		7.3.1.1, 7.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.3.1
Обычаи и традиции	Аудирование и говорение	Глагол (спряжение, разноспрягаемые глаголы) Деепричастие Деепричастный оборот Правописание НЕ с разными частями речи	7.1.2.1,7.1.5.1
	Чтение		7.2.6.1, 7.2.4.1
	Письмо		7.3.1.1, 7.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.3.1, 7.4.1.1
	2-я четверть
Знания: мир и изучение иностранных языков	Аудирование и говорение	Правописание НЕ с разными частями речи Союзы Сочинительные и подчинительные союзы Предлоги Обособление приложений	7.1.2.1
	Чтение		7.2.5.1
	Письмо		7.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.2.1, 7.4.1.1
Влияет ли ландшафт и климат на национальный характер?	Аудирование и говорение	Правописание НЕ с причастиями Термины Частицы Знаки препинания при вводных словах Знаки препинания в предложениях, осложнҰнных обособленными приложениями	7.1.4.1
	Чтение		7.2.3.1
	Письмо		7.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.2.1
	3-я четверть
Молодежная культура: Интернет и социальные сети	Аудирование и говорение	Аллегория Гипербола Сравнение Знаки препинания в предложениях со сравнительным оборотом Правописание безударных гласных в окончаниях глагола	7.1.6.1
	Чтение		7.2.3.1, 7.2.2.1
	Письмо		7.3.5.1,7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.4.1
Проблемы социальной защиты бездомных	Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложениях, осложнҰнных обстоятельством Знаки препинания при вводных словах	7.1.6.1
	Чтение		7.2.7.1
	Письмо		7.3.5.1, 7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.4.1
Генномодифицированные продукты	Аудирование и говорение	Глагол (наклонение) Паронимы Глагольное управление Правописание –н-, -нн- в суффиксах причастий	7.1.6.1
	Чтение		7.2.3.1, 7.2.2.1
	Письмо		7.3.5.1,7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.4.1, 7.4.3.2, 7.4.1.1
	4-я четверть
День Победы	Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложениях, осложнҰнных определениями и обстоятельствами, выраженными причастными и деепричастными оборотами	7.1.7.1, 7.1.5.1
	Чтение		7.2.2.1, 7.2.8.1
	Письмо		7.3.6.1, 7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.1.1
Если бы я правил миром…	Аудирование и говорение	Знаки препинания при вводных словах Глагол (наклонение) Аллегория Инверсия	7.1.6.1, 7.1.7.1
	Чтение		7.2.2.1, 7.2.8.1
	Письмо		7.3.6.1, 7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.4.1

4) 8 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1-я четверть
Семья: права и обязанности	Аудирование и говорение	Обособленные члены предложения (несогласованные определения, обстоятельства, выраженные существительными с предлогами)	8.1.1.1, 8.1.3.1
	Чтение		8.2.1.1, 8.2.2.1
	Письмо		8.3.1.1, 8.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.3.1
Развлечения и спорт	Аудирование и говорение	Обособленные члены предложения (сложные случаи обособления)	8.1.2.1, 8.1.5.1
	Чтение		8.2.4.1, 8.2.6.1
	Письмо		8.3.1.1, 8.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.3.1
2-я четверть
Мир профессий	Аудирование и говорение	Профессионализмы Термины	8.1.2.1
	Чтение		8.2.5.1
	Письмо		8.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.2.1
Космос	Аудирование и говорение	Неологизмы Инверсия Градация	8.1.4.1
	Чтение		8.2.3.1
	Письмо		8.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.2.1
3-я четверть
Разнообразие форм жизни	Аудирование и говорение	Знаки препинания при уточняющих членах предложения	8.1.6.1
	Письмо		8.3.5.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.4.1
	Чтение		8.2.6.1
Вода в жизни человека	Аудирование и говорение	Знаки препинания при цитировании Тавтология Штампы	8.1.6.1
	Чтение		8.2.7.1
	Письмо		8.3.5.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.4.1, 8.4.2.2
Еда: необходимость или роскошь?	Аудирование и говорение	Знаки препинания в неполных предложениях	8.1.3.1, 8.1.4.1
	Чтение		8.2.2.1, 8.2.3.1
	Письмо		8.3.5.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.4.1
4-я четверть
Музыка в современном обществе	Аудирование и говорение	Омонимичные самостоятельные и служебные части речи Знаки препинания при уточняющих членах предложения	8.1.5.1, 8.1.7.1
	Чтение		8.2.2.1, 8.2.8.1
	Письмо		8.3.6.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.1.1, 8.4.4.1
Научные открытия и технологии	Аудирование и говорение	Омонимичные самостоятельные и служебные части речи	8.1.6.1,8.1.7.1
	Чтение		8.2.2.1, 8.2.8.1
	Письмо		8.3.6.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.1.1

5) 9 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
	1-я четверть
Конфликты и миротворчество	Аудирование и говорение	Союзы (сочинительные и подчинительные) Правописание союзов	9.1.1.1, 9.1.3.1
	Чтение		9.2.1.1, 9.2.2.1
	Письмо		9.3.1.1, 9.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.3.1, 9.4.1.1
Сухопутные страны	Аудирование и говорение	Союзы и союзные слова Слитное, дефисное написание различных частей речи Правописание наречий	9.1.2.1, 9.1.5.1
	Чтение		9.2.6.1, 9.2.4.1
	Письмо		9.3.1.1, 9.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.3.1, 9.4.1.1
2-я четверть
Традиции и культура	Аудирование и говорение	Стилистически окрашенные слова Аббревиатура Тире в простом предложении	9.1.2.1
	Чтение		9.2.5.1
	Письмо		9.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.2.1, 9.4.4.1
Ресурсы планеты "Земля"	Аудирование и говорение	Стилистически окрашенные слова Аббревиатура Парцелляция Знаки препинания в простых предложениях, обособленных определений и обстоятельств СложносочинҰнное предложение Знаки препинания в сложносочинҰнном предложении	9.1.4.1
	Чтение		9.2.3.1
	Письмо		9.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.2.1, 9.4.4.1
3-я четверть
Подросток в современном мире	Аудирование и говорение	СложноподчинҰнные предложения с придаточными определительными и изъяснительными Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с придаточными определительными и изъяснительными	9.1.6.1
	Чтение		9.2.3.1, 9.2.2.1
	Письмо		9.3.5.1, 9.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.4.1
Всемирная связь в 21-ом веке	Аудирование и говорение	СложноподчинҰнные предложения с придаточными обстоятельствами Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с придаточными обстоятельственными	9.1.6.1
	Чтение		9.2.7.1
	Письмо		9.3.5.1, 9.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.4.1
4-я четверть
Дилеммы и выбор	Аудирование и говорение	СложноподчинҰнные предложения с разными видами связи Знаки препинания в сложноподчинҰнных предложениях с разными видами связи	9.1.7.1, 9.1.5.1
	Чтение		9.2.2.1, 9.2.8.1
	Письмо		9.3.6.1, 9.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.4.1
Средства массовой информации	Аудирование и говорение	Сложное бессоюзное предложение Знаки препинания в бессоюзном предложении	9.1.6.1, 9.1.7.1
	Чтение		9.2.2.1, 9.2.8.1
	Письмо		9.3.6.1, 9.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.4.1

Приложение 4
к приказу Министра
образования и науки
Республики Казахстан
от 23 ноября 2016 года № 668

Приложение 195
к приказу Министра
образования и науки
Республики Казахстан
от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по предмету "Русская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования (с русским языком обучения) по обновленному содержанию

Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Цель обучения учебному предмету "Русская литература" – способствовать формированию духовных ценностей человека через восприятие и анализ художественных произведений, воспитывать компетентного читателя, способного на основе личностного выбора использовать знания, умения и навыки для познания мира и самого себя.

3. Задачи обучения по учебному предмету "Русская литература":

1) формировать знания, умения и навыки, способствующие успешной социальной адаптации, на основе русской, казахской и мировой литературы и культуры;

2) способствовать усвоению литературоведческих понятий, позволяющих обучающимся более глубоко понимать авторский замысел произведений художественной литературы;

3) формировать навыки критического анализа, сравнения, обобщения, умения устанавливать аналогии и причинно-следственные связи, классифицировать явления, строить логические и критические рассуждения, умозаключения и выводы на основе анализа произведений;

4) развивать коммуникативные навыки на основе глубокого понимания и анализа художественных произведений различных жанров.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета "Русская литература"

4. Объем учебной нагрузки учебного предмета "Русская литература" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

5. Содержание программы по учебному предмету "Русская литература" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

6. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения учащихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

7. Содержание учебного предмета составляют 3 раздела: "Понимание и ответы по тексту", "Анализ и интерпретация текста", "Оценка и сравнительный анализ".

8. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:

1) Понимание терминов;

2) Понимание художественного произведения;

3) Чтение наизусть и цитирование;

4) Составление плана;

5) Пересказ;

6) Ответы на вопросы.

9. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:

1) Жанр;

2) Тема и идея;

3) Композиция;

4) Анализ эпизодов;

5) Характеристика героев;

6) Художественный мир произведения в разных формах представления;

7) Отношение автора;

8) Художественно-изобразительные средства;

9) Творческое письмо.

10. Раздел "Оценка и сравнительный анализ" состоит из следующих разделов:

1) Оценивание художественного произведения;

2) Сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства;

3) Сопоставление произведений литературы;

4) Оценивание высказываний.

Глава 3. Система целей обучения

11. Цели обучения в учебной программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвҰртое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

1) Понимание и ответы по тексту:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание терминов	5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы	7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора	8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм	9.1.1.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм
2. Понимание художественного произведения	5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему	6.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию	7.1.2.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию	8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию	9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать своҰ отношение к услышанному или прочитанному
3. Чтение наизусть и цитирование	5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические)	6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических)	7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа персонажа	8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразитель-но читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения	9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения
4. Составление плана	5.1.4.1 составлять простой план	6.1.4.1 составлять простой цитатный план	7.1.6.1 составлять сложный план	8.1.4.1 составлять сложный цитатный план	9.1.4.1 составлять тезисный план
5. Пересказ	5.1.5.1 кратко пересказывать содержание произведения или отрывка	6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая своҰ мнение о героях и событиях	7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая своҰ мнение о героях и событиях	8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования	9.1.5.1 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета
6. Ответы на вопросы	5.1.6.1 давать краткий и полный ответ на вопрос	6.1.6.1 давать развернутый ответ на вопрос	7.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос	8.1.6.1 Давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты	9.1.6.1 давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники

2) анализ и интерпретация текста:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Жанр	5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя	6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ)	8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)	9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, роман в письмах, святочный рассказ)
2. Тема и идея	5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя	6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы	7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о поступках героев	8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая своҰ мнение о проблематике	9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию
3. Композиция	5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя	6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения	7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл	8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов	9.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений
4. Анализ эпизодов	5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя	6.2.4.1 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев	7.2.4.1 анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев	8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета	9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с другими эпизодами
5. Характеристика героев	5.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя	6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста	7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста	8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий	9.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений
6. Художественный мир произведения в разных формах представления	5.2.6.1 анализировать художественное пространство и оформлять своҰ представление в рисунках, схемах, кластерах и др.	6.2.6.1 анализировать художественное пространство и время и оформлять своҰ представление в рисунках, схемах, кластерах и др.	7.2.6.1 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять своҰ представление в таблицах, схемах, кластерах, презентациях и др.	8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять своҰ представление с помощью различных способов свҰртывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы и др.)	9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя своҰ представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы и др.)
7. Отношение автора	5.2.7.1 определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя	6.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям	7.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию	8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям	9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям
8. Литературные приемы и изобразительные средства	5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм и др.) при поддержке учителя	6.2.8.1 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы и др.)	7.2.8.1 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм и др.)	8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм и др.)	9.82.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобрази-тельные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция и др.)
9. Творческое письмо	5.2.9.1 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям и др.)	6.2.9.1 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики и др.), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка	7.2.9.1 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем и др.), выражая своҰ отношение к прочитан-ному, используя изобрази-тельные средства языка	8.2.9.1 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии и др.), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства	9.2.9.1 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения) и др.

3) оценка и сравнительный анализ:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.Оценивание художественного произведения	5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения
2. Сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства	5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя	6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики)	7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов	8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства	9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведения-ми других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы
3. Сопоставление произведений литературы	5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя	6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике	7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру	8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/жанру, учитывая особенности национальной культуры	9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов
4. Оценивание высказываний	5.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения соответствия теме	6.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования	7.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства	8.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности	9.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности

12. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение
к Типовой учебной программе
по учебному предмету
"Русская литература"
для 5-9 классов уровня
основного среднего образования
по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы по учебному предмету "Русская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Героический эпос	1. Былины. Цикл об Илье Муромце 2. А.С. Пушкин. "Песнь о вещем Олеге" 3. М.Ю. Лермонтов. "Бородино" 4. М. Шаханов. "Отрарская поэма о побеждҰнном победителе, или ПросчҰт Чингисхана"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.1.1, 5.1.2.1, 5.1.3.1, 5.1.4.1, 5.1.6.1
		Анализ и интерпретация	5.2.1.1, 5.2.2.1, 5.2.5.1, 5.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.1.1
2-я четверть
Литературная поэтическая сказка	1. Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре) 2. В.А. Жуковский. "Сказка о царе Берендее" 3. А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях" 4. К. Д. Бальмонт. "Фейные сказки"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.2.1, 5.1.3.1, 5.1.5.1
		Анализ и интерпретация	5.2.1.1, 5.2.2.1, 5.2.3.1, 5.2.4.1, 5.2.5.1, 5.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.3.1
3-я четверть
Литературная прозаическая сказка	1. Г.Х. Андерсен. "Снежная королева" 2. О. Уайльд. "Соловей и роза" 3. К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб" 4. Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зҰрнышке"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.1.1, 5.1.3.1, 5.1.6.1
		Анализ и интерпретация	5.2.2.1, 5.2.4.1, 5.2.5.1, 5.2.6.1, 5.2.7.1, 5.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.2.1
4-я четверть
Фольклорные элементы в литературных произведениях	1. А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила" 2. М.М. Пришвин. "Кладовая солнца"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.2.1, 5.1.3.1, 5.1.4.1
		Анализ и интерпретация	5.2.3.1, 5.2.4.1, 5.2.5.1, 5.2.6.1, 5.2.7.1, 5.2.8.1, 5.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.4.1

2) 6 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Мифы народов мира	1. Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре, Актеоне) 2. Е.В. Курдаков. "Псы Актеона" 3. Славянская мифология (миф о Солнце, мифы о представителях низшей мифологии) 4. Тюркская мифология (миф о создании мира) 5. Библейская мифология (о Вавилонской башне, царе Соломоне, Содоме и Гоморре)	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1, 6.1.2.1, 6.1.3.1, 6.1.5.1
		Анализ и интерпретация	6.2.1.1, 6.2.3.1, 6.2.5.1, 6.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.1.1
2-я четверть
Рождество в литературе	1. Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда" 2. Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством" 3. Ф.М. Достоевский. "Мальчик у Христа на елке" (или Л.Н.Андреев. "Ангелочек") 4. В.Токарева. "Рождественский рассказ"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1, 6.1.3.1, 6.1.5.1, 6.1.6.1
		Анализ и интерпретация	6.2.2.1, 6.2.3.1, 6.2.4.1, 6.2.5.1, 6.2.7.1
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.3.1
3-я четверть
Нравственный выбор человека	1. И.С. Тургенев. "Муму" 2. Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник" 3. В.С. Высоцкий. "Песня о друге"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.4.1
		Анализ и интерпретация	6.2.1.1, 6.2.2.1, 6.2.4.1, 6.2.5.1, 6.2.6.1, 6.2.7.1, 6.2.8.1, 6.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.2.1
4-я четверть
Сказочные и мифологические элементы в литературных произведениях	1. А.Н. Островский. "Снегурочка" 2. С.Я. Маршак. "Умные вещи" 3. М.Ю. Лермонтов. "Русалка"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1, 6.1.2.1, 6.1.3.1, 6.1.4.1, 6.1.6.1
		Анализ и интерпретация	6.2.5.1, 6.2.6.1, 6.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.4.1

3) 7 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Притчи и легенды в литературе	1. Притча о блудном сыне, легенда об Арионе 2. А.С. Пушкин "Арион", "Анчар" 3. А.С. Пушкин. "Станционный смотритель" 4. К.Г. Паустовский "Телеграмма"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.1.1, 7.1.2.1, 7.1.3.1, 7.1.4.1, 7.1.6.1
		Анализ и интерпретация	7.2.2.1, 7.2.4.1, 7.2.5.1
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.1.11
2-я четверть
Человек и природа	1. Стихотворения А.С. Пушкина, С.А. Есенина, А.А. Фета 2. У. Блейк. "Тигр" 3. О.О. Сулейменов. "Волчата" 4. Р. Бредбери. "Зеленое утро" 5. А.Новоселов. "Санькин марал"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.3.1
		Анализ и интерпретация	7.2.1.1, 7.2.2.1, 7.2.3.1, 7.2.5.1, 7.2.6.1, 7.2.8.1, 7.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.3.1
3-я четверть
Сатира и юмор в литературе	1. И.А. Крылов. Басни 2. Д.И. Фонвизин. "Недоросль" 3. М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил" 4. М.М. Зощенко. Сатирические рассказы (по выбору учителя)	Понимание и ответы на вопросы	7.1.1.1, 7.1.2.1, 7.1.3.1, 7.1.5.1, 7.1.6.1
		Анализ и интерпретация	7.2.5.1, 7.2.6.1, 7.2.7.1, 7.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.2.1
4-я четверть
Мораль, этика, ценности	1. В.А. Жуковский. Баллады 2. В. Набоков. "Рождество" 3. В. Тендряков. "Хлеб для собаки" 4. Д. Толкиен. "Хоббит, или Туда и Обратно"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.4.1, 7.1.5.1
		Анализ и интерпретация	7.2.1.1, 7.2.3.1, 7.2.4.1, 7.2.5.1, 7.2.7.1, 7.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.4.1

4) 8 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Дети и взрослые	1. Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети" 2. В. Распутин. "Уроки французского" 3. Ч. Айтматов. "Белый пароход"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.1.1, 8.1.2.1, 8.1.3.1, 8.1.4.1, 8.1.5.1, 8.1.6.1
		Анализ и интерпретация	8.2.2.1, 8.2.3.1, 8.2.5.1.
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.1.1
2-я четверть
Любовь и честь	1. У. Шекспир. "Ромео и Джульетта" 2. А.С. Пушкин. "Капитанская дочка" 3. Лирика поэтов 19 века 4. О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.2.1, 8.1.3.1
		Анализ и интерпретация	8.2.1.1, 8.2.2.1, 8.2.3.1, 8.2.6.1, 8.2.7.1, 8.2.8.1, 8.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.2.1
3-я четверть
Сатира и юмор	1. Н.В. Гоголь. "Ревизор" 2. А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя) 3. В. М. Шукшин. Рассказы (по выбору учителя)	Понимание и ответы на вопросы	8.1.1.1, 8.1.5.1, 8.1.6.1
		Анализ и интерпретация	8.2.4.1, 8.2.5.1, 8.2.6.1, 8.2.7.1, 8.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.2.1, 8.3.3.1
4-я четверть
Мечты и реальность	1. М.Ю. Лермонтов. "Мцыри" 2. А. Грин. "Алые паруса" 3. А. де Сент-Экзюпери. "Маленький принц" 4. М. Цветаева. Лирика 5. А. Ахматова. "У самого моря"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.3.1, 8.1.4.1
		Анализ и интерпретация	8.1.1.1, 8.2.4.1, 8.2.6.1, 8.2.7.1, 8.2.8.1, 8.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.1.1, 8.3.4.1

5) 9 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Странности любви	1. У. Шекспир. Сонеты 2. П.Н. Васильев. "И имя твоҰ…" и другие стихотворения 3. А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы" 4. И.С. Тургенев. "Ася" 5. А.И. Куприн. "Олеся"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.1.1, 9.1.2.1, 9.1.3.1, 9.1.5.1, 9.1.6.1
		Анализ и интерпретация	9.2.2.1, 9.2.3.1, 9.2.5.1, 9.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.1.1
2-я четверть
Тема маленького человека	1. Н.В. Гоголь. "Шинель" 2. Ф.М. Достоевский. "Бедные люди" 3. Л.Н. Толстой. "После бала". 4. А.И. Куприн. "Гранатовый браслет"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.2.1, 9.1.3.1
		Анализ и интерпретация	9.2.1.1, 9.2.2.1, 9.2.3.1, 9.2.6.1, 9.2.7.1, 9.2.8.1, 9.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.2.1
3-я четверть
Сатира на общество	1. А.С. Грибоедов. "Горе от ума" 2. Н.В. Гоголь. "Мертвые души"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.1.1, 9.1.5.1, 9.1.6.1
		Анализ и интерпретация	9.2.4.1, 9.2.5.1, 9.2.6.1, 9.2.7.1, 9.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.2.1, 9.3.3.1
4-я четверть
Тайны человеческой души	1. А.С. Пушкин. "Пиковая дама" 2. А.П. Чехов. "Анна на шее" и другие рассказы 3. Н.С. Лесков. "Жемчужное ожерелье" 4. Ги де Мопассан. "Ожерелье"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.3.1, 9.1.4.1
		Анализ и интерпретация	9.2.1.1, 9.2.4.1, 9.2.6.1, 9.2.7.1, 9.2.8.1, 9.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.1.1, 9.3.4.1

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 5-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 196-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде емес)

1-тарау.Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнін оқыту мақсаты: негізгі орта білім беру деңгейіне арналған "Қазақ тілі мен әдебиеті" бағдарламасының мақсаты – оқушылардың тілдік дағдыларын дамыту, қазақ тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру, тіл нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін сөйлесуге және сауатты жазуға үйрету.

3. "Қазақ тілі мен әдебиеті" оқу бағдарламасының негізгі міндеттері:

1) шығармашылық тұрғыда жұмыс істеуге, сын тұрғысынан ойлауға дағдыландыру;

2) білім деңгейі жоғары, ой-өрісі дамыған тұлға қалыптастыру;

3) туындаған мәселелерді шеше білетін, шынайы өмірге бейім жаңашыл ұрпақ тәрбиелеу;

4) оқушыларды сөйлесім әрекетінің түрлерін әлеуметтік ортада қолдана білуге үйрету;

5) оқушылардың тілдік дағдысы мен ойлау қабілетін дамыту;

6) оқушыны қазақ халқының мәдениетімен, әдебиетімен, ұлттық салт дәстүрімен таныстырып, мәдени ортада пайдалануға баулу, қазақ еліне, мемлекеттік тілге деген құрмет сезімін тәрбиелеу.

5. Негізгі орта білім беру деңгейіндегі "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні бойынша оқушылардың білім, білік және дағдыға қойылатын талаптары "Шет тілін меңгерудің жалпы еуропалық құзыреті" деңгейлерін (B1, B2,) негізге ала отырып, айқындалған.

6. Бағдарлама әр деңгейдің соңындағы күтілетін нәтижелер түрінде берілген.

2-тарау."Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

7. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 5сағат, оқу жылында – 170 сағат.

8. "Қазақ тілі мен әдебиеті" пәнінің оқу мазмұны тарауларға бөлінеді. Тарауларды бөлімшелер құрайды, олар сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер түрінде оқыту мақсаттарынан тұрады.

9. Оқыту мақсаттары арқылы мұғалімдер сөйлеу қызметінің төрт дағдысын (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым) қалыптастырады, сонымен қатар, оқушылардың жетістігін бағалайды және оқытудың келесі кезеңі туралы ақпарат береді.

10. Оқыту пәнінің мазмұнын 4 тарау құрайды:

1) тыңдалым;

2) айтылым;

3) оқылым;

4) жазылым.

5) сөйлеу нормасын сақтау.

11. "Тыңдалым" тарауы келесі бөлімшелерден тұрады:

1) болжау;

2) назарын шоғырландырып тыңдау;

3) сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну;

4) көркем шығармаларды тыңдау;

5) негізгі ойды анықтау;

6) тыңдалым материалдары бойынша жауап беру.

12. "Оқылым" тарауы келесі бөлімшелерден тұрады:

1) мәтіндегі ақпаратты анықтау;

2) стильдік ерекшеліктерді анықтау;

3) көркем шығармаларды оқу;

4) мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау;

5) қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу;

6) өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау.

13. "Жазылым" тарауы келесі бөлімшелерден тұрады:

1) әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру;

2) эссе жазу;

3) көркемдегіш құралдарды қолданып жазу;

4) мәліметтерді жинақтау;

5) орфография және пунктуация.

14."Айтылым" тарауы келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Сөздік қорының алуандығы;

2) Сөз мәнері мен сөйлеу этикеті;

3) Орфоэпиялық нормаларды сақтау;

4) Мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау;

5) Сенімді және еркін жауап беру;

6) Визуалды материалдар арқылы тілді дамыту.

15. "Тілдік бағдар" тарауы келесі бөлімшелерден тұрады:

1) сөз таптары;

2) сөйлем.

3-тарау.Оқу мақсаттарының жүйесі

16. Бағдарламада "оқу мақсаттары" төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4. кодында "6" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны:

1) 1-бөлім: "Тыңдалым":

Дағдылар	Оқу мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Болжау	5.1. Тақырыпты тірек сөздер арқылы болжау	6.1. Тірек сөздер, мәтіннің бастапқы бөлігін тыңдау арқылы тақырыпты және көтерілетін мәселені болжау	7.1. Мәтін үзінділері арқылы оқиғаның дамуын болжау	8.1. Мәтіннің мазмұны бойынша дайындалған сұрақтардың жауабына болжам жасау, тыңдай отырып салыстыру	9.1.Тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау
2. Назарын шоғырландырып тыңдау	5.2. Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну және нақты ақпаратты анықтау	6.2. Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпараттарды анықтау	7.2. Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін анықтау	8.2. Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, детальді ақпараттарды анықтау	9.2. Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау
3. Сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	5.3. Күнделікті тұрмыстық тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну	6.3. Тұрмыстық - әлеуметтік тақырыптарға байланысты жаңа сөздер мен тірек сөздердің мағынасын түсіну	7.3. Әлеуметтік - мәдени тақырыптарға байланысты қажетті сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіну	8.3. Оқу - еңбек тақырыптарына байланысты күрделі сөздер мен тұрақты тіркестердің мағынасын түсіну	9.3. Әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну
4. Көркем шығармаларды тыңдау	5.4. Фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби мәтіндердің мазмұнын түсіну	6.4. Әңгіме, хикаялардың және шағын поэзиялық шығармалардың мазмұнын талдай отырып кейіпкерлерге сипаттама жасау	7.4. Повестердің және лирикалық поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау	8.4. Орта көлемді прозалық, драмалық және поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, тақырыбы мен идеясын талдау	9.4. Орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру
5. Негізгі ойды анықтау	5.5. Тірек сөздер, жетекші сұрақтар арқылы негізгі тақырыпты анықтау	6.5. Тірек сөздер, жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтау	7.5. Тірек сөздер, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау	8.5. Тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы негізгі ойды анықтау	9.5. Мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау
6. Тыңдалым материалдары бойынша жауап беру	5.6. Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру	6.6. Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде шынайы өмірмен байланыстырып жауап беру	7.6. Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде өз пікірін өзгелердің пікірімен салыстыра отырып жауап беру	8.6. Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде деректерді келтіре отырып, дәлелді жауап беру	9.6. Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру

2) 2-бөлім "Айтылым":

Дағдылар	Оқу мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Сөздік қорының алуандылығы	5.1. Тақырып бойынша меңгерген жаңа сөздерді олардың синонимдерімен, антоним, омонимдерімен қатар қолдану, ойын жеткізе білу	6.1. Тура және ауыспалы мағынадағы сөздерді қолдану, ойын әсерлі, мазмұнды жеткізу	7.1. Мақал-мәтелдер, терминдер мен неологизмдерді орынды қолдана отырып, мәтін мазмұнын дамыту	8.1. Тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтіндер құрау	9.1. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрау
2. Сөз мәнері мен сөйлеу этикеті	5.2. Қазақша амандасу мәнері мен ұлттық этикет формаларын пайдалану	6.2. Тақырып бойынша диалогті бастау, жалғастыру, аяқтаудың ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын білу	7.2. Кеңес беру, ұсыныс жасау, өтініш, талап, ету, бұйрық берудің түрлі формалары мен жағдаяттарына сай ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу	8.2. Түрлі жанрдағы көркем мәтіндерге сүйене отырып, көңіл-күйді білдіруде ұлттық сөз әдебі мен сөйлеу этикеті формаларын қолдана білу	9. 2. Коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу
3. Орфоэпиялық нормаларды сақтау	5.3. Ауызша мәтіндер құрауда қазақ тіліндегі төл дыбыстардың дыбысталуын, үндестік заңын ескеріп айту	6.3. Ауызша мәтіндер құрауда сұраулы, хабарлы, лепті және бұйрықты сөйлемдердің интонациялық ерекшелігін ескеріп айту	7.3. Ауызша мәтіндер құрауда екпін түрлерін сөз және сөйлем ішінде орынды қолданып айту	8.3. Ауызша мәтіндер құрауда сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарын ескеріп айту	9.3. Коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу
4. Мәтіннің негізгі аспектілерін анықтау және талқылау	5.4. Шағын көлемді мәтіндердің мазмұнына жоспар құру, соған сүйеніп баяндау	6.4. Шағын көлемді мәтіндегі жеке эпизодтарды сипаттау және тілдік ерекшелігіне салыстыру жасау	7.4. Шығармадағы кейіпкерлерге автор берген мінездеменің тілдік құралдарын талдау	8.4. Идеялық жағынан ұқсас мәтіндердегі оқиғалар желісіне бақылау жасай отырып, мазмұнның дамуын салыстыру және талдау	9.4. Шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау
5. Сенімді және еркін жауап беру	5.5. Берілген сұрақты дұрыс түсініп, лайықты жауап беру, шағын диалогке қатысу	6.5. Коммуникативтік жағдаят бойынша диалогке қатысушылар өзара түсінісіп, ойларын толықтырып отыру.	7.5. Диалогке қатысушылар коммуникативтік жағдаяттың талаптарына сай "сөйлеуші →тыңдаушы" позицияларын еркін ауыстыру	8.5. Пікірталасқа қатысушылар берілген тақырып бойынша өз пікірлерін сенімді дәлелдеу және қойылған сұрақтарға еркін жауап беру	9.5. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу
А6. Визуалды материалдар арқылы тілді дамыту	5.А6. Тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау	6.А6. Тірек сөздерге сүйеніп, сюжетті суреттердің желісі бойынша әңгіме құрастыру	7.А6. Кесте, диаграмма, шартты белгілер, суреттер мен сызбаларда берілген ақпаратты сипаттау	8.А6. Кесте, диаграмма, нұсқаулық шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпаратты талдау, баға беру	9.А6. Кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау

3) 3-бөлім "Оқылым":

Дағдылар	Оқу мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Мәтіндегі ақпаратты анықтау	5.1. Мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау	6.1. Мәтіндегі негізгі және жанама ақпаратты анықтау, өмірдегі кейбір жағдаяттармен байланыстыру	7.1. Кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде берілген ақпаратты түсіну, қолдана білу	8.1. Перифраз түрінде берілген сұрақ арқылы қажетті ақпаратты анықтау	9.1. Мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау
2. Стильдік ерекшеліктерді анықтау	5.2. Хат, хабарлама, жарнама мазмұнын түсіну, стильдік ерекшелігін анықтау	6.2. Ресми стильдегі мәтіндердің стильдік ерекшелігін анықтау (күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян, түйіндеме)	7.2. Ресми -іскерлік (өтініш, нұсқаулық, ресми құттықтаулар, ұсыныстар) салаға қатысты мәтіндердің тілдік ерекшелігін анықтап, талдау жасау	8.2. Публицистикалық стильдің (мақала, интервью, қысқа очерк, жолдаулар) тілдік ерекшеліктері арқылы мәтіндердің жанрын анықтау	9.2. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау
3. Көркем шығармаларды оқу	5.3. Фольклорлық және шағын көлемді көркем әдеби шығармаларды түсіну, тақырыбын анықтау	6.3. Орта көлемді шығармаларды түсіну, тақырыбы мен негізгі ойды анықтау	7.3. Прозалық және поэзиялық шығармалардағы кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образын талдау	8.3. Прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс -әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру	9.3. Прозалық және поэзиялық шығармалардағы автордың ойы мен көтерілген мәселені анықтап, оқырманға әсерін бағалау
4. Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау	5.4. Мәтіндердің тақырыбын, мазмұндық құрылымын салыстыру	6.4. Мәтіндердің тақырыбына, мазмұндық құрылымына сүйене отырып, түрлерін салыстыру	7.4. Мәтіндердің идеясын, мақсатты аудиториясын салыстырып, талдау жасау	8.4. Мәтіндердің түрлерін, тілдік ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау	9.4. Мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау
5. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді оқу	5.5. Қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді ала білу	6.5. Қосымша ақпарат көздерінен тақырыпқа байланысты мәліметтерді мәтін мазмұнымен салыстыру, қарама-қайшы ақпараттарды анықтау	7.5. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді кесте, диаграмма, сызба, шартты белгілер түрінде ұсыну	8.5. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді қолдана отырып, мәтінге өзгеріс енгізу, ерекшеліктерді бақылау	9.5. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру
6. Өзіндік көзқарасын білдіру және бағалау	5.6. Тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселеге өз көзқарасын білдіру	6.6. Тақырып бойынша үйренген сөздерін қолдана отырып, мәтінде көтерілген мәселені шынайы өмірмен байланыстыру	7.6. Тақырып бойынша деректер қолдана отырып мәтінде көтерілген мәселеге өз ойын дәлелдеп жеткізу	8.6. Тақырып бойынша бірнеше мәтінде көтерілген мәселелерді салыстыра отырып, баға беру.	9.6. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру.

4) 4-бөлім "Жазылым":

Дағдылар	Оқу мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру	5.1. Ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу	6.1. Мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу	7.1. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу	8.1. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу	9.1. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу
2. Эссе жазу	5.2. Эссе құрылымын сақтай отырып, адамды, табиғатты, белгілі бір оқиғаны сипаттап жазу	6.2. Эссе тақырыбының желісінен шықпай, әрбір абзацты жүйелі құрастырып, қажетті мазмұнын ашып жазу	7.2. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу	8.2. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдарын ұсыну	9.2. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу
3. Көркемдегіш құралдарды қолданып жазу	5.3. Жазба жұмыстарында сипаттау, бейнелеу құралдарын қолданып жазу	6.3. Жазба жұмыстарында теңеу, эпитет сөздерін қолданып жазу	7.3.Жазба жұмыстарында теңеу мен метафораны қолданып жазу.	8.3. Жазба жұмыстарында символ мен кейіптеу түрлерін қолданып жазу.	9.3. Жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу
4. Мәліметтерді жинақтау	5.4. Мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер жасау	6.4. Мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша постер, сызба-кестелер жасау	7.4. Тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, презентация түрінде ұсыну.	8.4. Тақырып бойынша мәліметтерді жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану.	9.4. Тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу
5. Орфография және пунктуация	5.5. Жазба жұмыстарында жалғаулардың ерекшелігін ескеріп, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	6.5. Жазба жұмыстарында сөзге қосымша жалғауда үндестік заңын ескеріп, орфографиялық нормаға сай дұрыс жазу; сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	7.5. Тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (күрделі сөздер); оқшау сөздерге қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану.	8.5. Тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану	9.5. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану
1. Әртүрлі стильде мәтіндер құрастыру	5.1. Ресми стильдің тілдік ерекшеліктері мен талаптарын дұрыс қолдана отырып, хабарлама, хабарландыру, хат жазу	6.1. Мәтіндердің стильдік ерекшелігін сақтай отырып, күнделік, мінездеме, түсініктеме, өмірбаян жазу	7.1. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, өтініш, түйіндеме, ресми құттықтаулар жазу	8.1. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу	9.1. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу

5) 5-бөлім "Тілдік нормаларды қолдану":

Дағдылар	Оқу мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Сөз таптары	5.1.1. Мәтіндерден жалпы және жалқы есімдерді ажырата білу, жалғау түрлерін дұрыс жалғау	6.1.1. Мәтіндерден деректі және дерексіз зат, көптік мәнді есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану	7.1.1. Мәтіндерден көмекші есімдерді ажырата білу, жазбаша, ауызша жұмыстарда қолдану	-	-
	5.1.2. Лексикалық мағынасы жағынан заттың түрін, түсін сапасын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану	6.1.2. Лексикалық мағынасы жағынан заттың сипатын, көлемін, салмағын, аумағын білдіретін сын есімдерді ажырата білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану	7.1.2. Салыстырмалы, күшейтпелі, асырмалы шырайлардың қызметін білу, жазба, ауызша жұмыстарда қолдану		-
	5.1.3. Сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану	6.1.3. Реттік сан есімдер мен жинақтық сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	7.1.3. Топтау сан есімдерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	8.1.1. Болжалдық және бөлшектік сан есімдерді жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	5.1.3. Сан есім (бірліктер, ондықтар, жүз, мың) атауларын білу, орынды қолдану
	5.1.4. Жіктеу, сілтеу, сұрау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану	6.1.4. Өздік, болымсыздық, белгісіздік, жалпылау есімдіктерін жазба, ауызша жұмыстарда орынды қолдану.	7.1.4. Одағай түрлерін мәтіннен ажырата алады, ауызша жұмыстарда орынды қолдану.	8.1.2. Еліктеу сөздерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану.
	5.1.5. Болымды, болымсыз етістіктерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	6.1.5. Етістіктің шақтарының (нақ осы шақ, жедел өткен шақ, ауыспалы келер шақ) қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану	7.1.5. Етістіктің шақтары (бұрынғы және ауыспалы өткен шақ, мақсатты және болжалды келер шақ) мен қалау райдың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда қолдану	8.1.3. Етістіктің шартты рай және бұйрық рай қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	9.1.1. Өздік, өзгелік, ортақ және ырықсыз етістің қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
	5.1.6. Мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	6.1.6. Сын-қимыл (бейне) және мөлшер үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	7.1.6. Мақсат және себеп-салдар үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	8.1.4. Күшейткіш үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	5.1.6. Мекен және мезгіл үстеулерді ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
	5.1.7. Ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	6.1.7. Талғаулықты немесе кезектестік мәнді білдіретін және себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	7.1.7. Септеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	8.1.5. Демеулік шылаулардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану	5.1.7. Ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарда орынды қолдану
ТБ2. Сөйлем	5.2. Жазба жұмыстарында хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, құрастыру	6.2. Жазба жұмыстарында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай сөйлем құрастыру	7.2. Жазба жұмыстарында ыңғайлас, қарсылықты, түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	8.2. Жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	9.2. Жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру

17. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі және әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі және әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі және әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Коммуникативтік дағдылар	Оқу мақсаттары
1 тоқсан ( 45 сағат)
Отбасындағы дәстүр мен мерекелер	М.Мақатаев. "Тоқта, балам, атаң келеді артыңда!".	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.3.1
		Айтылым	5.5.2.2, 5.5.5.2
		Оқылым	5.5..1.3, 5.5.3.3
		Жазылым	5.5.2.4, 5.5.4.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5, 5.5.2.5
Мектеп өмірі. Әдепті бала - арлы бала	Б. Соқпақбаев. "Менің атым Қожа" повесі (үзінді).	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.2.1
		Айтылым	5.5.3.2, 5.5.5.2
		Оқылым	5.5.1.3, 5.5.5.3
		Жазылым	5.5.2.4, 5.5.4.4
		Тілдік бағдар	5.1.2.5, 5.5.2.5
Қазақстандағы жан жануарлар мен өсімдіктер әлемі	Жан - жануарлар туралы ертегілер, жұмбақтар.	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.4.1
		Айтылым	5.5.2.2, 5. 5.5.2
		Оқылым	5.5.3.3, 5.5.5.3
		Жазылым	5.5.2.4, 5.5.4.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5, 5.5.2.5
2 тоқсан (40 сағат)
Ежелгі көшпелілер мәдениеті	Тұмар ханшайым туралы аңыз.	Тыңдалым	5.5.2.1, 5.5.5.1
		Айтылым	5.5.1.2, 5.5.3.2
		Оқылым	5.5.2.3, 5.5.3.3
		Жазылым	5.5.1.4, 5.5.5.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5, 5.1.4.5
Су – тіршілік көзі	Ә.Тәжібаев. "Сырдария" өлеңі.	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.5.1
		Айтылым	5.5.4.2, 5.5.2.5
		Оқылым	5.5.2.3, 5.5.6.3
		Жазылым	5.5.2.4, 5.5.4.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5
Әлемдегі ірі кітапханалар	Абай Құнанбайұлы. "Ғылым таппай, мақтанба" өлеңі.	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.4.1
		Айтылым	5.5.3.2, 5.5.5.2
		Оқылым	5.5.2.3, 5.5.3.3
		Жазылым	5.5.5.4, 5.5.2.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5, 5.5.1.5
3 тоқсан (50 сағат)
Денсаулық – зор байлық	"Ең үлкен байлық" ертегісі.	Тыңдалым	5.5.4.1, 5.5.6.1
		Айтылым	5.5.4.2, 5.5.2.2
		Оқылым	5.5.1.3, 5.5.4.3
		Жазылым	5.5.3.4, 5.5.2.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5, 5..6.2.5
Менің Тәуелсіз Қазақстаным	Қ. Сарин. "Тәуелсіздік" өлеңі.	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.2.1
		Айтылым	5.5.1.2, 5.5.2.2
		Оқылым	5.5.5.3, 5.5.4.3
		Жазылым	5.5.1.4, 5.5.2.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5, 5.5.2.5
Аспан әлемінің құпиялары	Жұлдыздар туралы аңыздар, ертегілер.	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.3.1
		Айтылым	5.5.3.2, 5.5.6.2
		Оқылым	5.5.4.3, 5.5.6.3
		Жазылым	5.5.2.4, 5.5.3.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5, 5.5.2.5
Компьютердің тілін табу − өнер	Ы.Алтынсарин. "Өнер-білім бар жұрттар" өлеңі.	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.6.1
		Айтылым	5.5.4.2, 5.5.6.2
		Оқылым	5.5.3.1, 5.5.4.3
		Жазылым	5.5.4.4, 5.5.1.4
		Тілдік бағдар	5.5.1..57
4 тоқсан (35 сағат)
Қазақстандағы ұлттар достастығы	М.Мағауин. "Бір атаның балалары" (үзінді).	Тыңдалым	5.5.2.1, 5. 5.6.1
		Айтылым	5.5.3.2, 5.5.5.2
		Оқылым	5.5.2.3, 5.5.6.3
		Жазылым	5.5.2.4, 5.5.4.4
		Тілдік бағдар	5.1.5.5
Ұлы Дала табиғаты	Қ. Мырзалиев. "Табиғат – жаратылыс пернесі" өлеңі.	Тыңдалым	5.5.1.1, 5.5.2.1
		Айтылым	5.5.1.2, 5.5.6.2
		Оқылым	5.5.3.3, 5.5.5.3
		Жазылым	5.5.1.4, 5.5.3.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5
Ер есімі – ел есінде!	Ғ. Мүсірепов. "Қазақ солдаты" романы (үзінді).	Тыңдалым	5.5.3.1, 5.5.6.1
		Айтылым	5.5.2.2, 5.5.3.2
		Оқылым	5.5.1.3, 5.5.6.3
		Жазылым	5.5.1.4, 5.5.5.4
		Тілдік бағдар	5.5.1.5

2) 6-сынып:

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Коммуникативтік дағдылар	Оқу мақсаттары
1тоқсан (45 сағат)
Отан отбасынан басталады	М.Әуезов "Абай жолы" романы, "Қайтқанда" тарауы (үзінді).	Тыңдалым	6.6.1.1, 5.6.5.1
		Айтылым	6.6.2.2
		Оқылым	6.6.3.3, 6.6.5.3
		Жазылым	6.6.4.4
		Тілдік бағдар	6.5.6.5,6.1.5.5
Қазіргі қазақ ауылы мен қаланың тыныс-тіршілігі	Ә.Дүйсенбиев. "Бәтіңке, шұжық, балқаймақ" өлеңі.	Тыңдалым	6.6.2.1, 6.6.6.1
		Айтылым	6.6.3.2
		Оқылым	6.2, 6.4
		Жазылым	6.6.1.4, 6.6.5.4
		Тілдік бағдар	6.6. 1.5
Таулар сыры	М. Мақатаев "Мен таулықпын".	Тыңдалым	6.6.3.1
		Айтылым	6.6.6.1, 6.6.5.1
		Оқылым	6.6.1.3, 6.6.6.3
		Жазылым	6.6.2.4, 6.6.3.4
		Тілдік бағдар	6.6. 1.5
2 тоқсан (40 сағат)
Қуат көзін үнемдей білеміз бе?	Б.Сүлейменов. "Күннен келген адам" кітабы (үзінді).	Тыңдалым	6.6.2.1, 6.6.5.1
		Айтылым	6.6.2.2, 6.6.5.2
		Оқылым	6.6.2.3,6.6.6.3
		Жазылым	6.6.4.4
		Тілдік бағдар	6.6. 1.5
Астана – мәдениет пен өнер ордасы	Ә.Ысқақ "Күн ұлымын".	Тыңдалым	6.6.3.1, 6.6.6.1
		Айтылым	6.6.6.2
		Оқылым	6.6.3.3, 6.6.5.3
		Жазылым	6.6.1.4, 6.6.5.4
		Тілдік бағдар	6. 1.1.5
Қазақстан қорықтары	Ө.Тұрманжанов. "Қарлығаш, дәуіт, жылан".	Тыңдалым	6.6.1.1, 6.6.4.1
		Айтылым	6.6.4.2, 6.6.1.2
		Оқылым	6.6.1.3, 6.6.4.3
		Жазылым	6.6.2.4,6.6.3.4
		Тілдік бағдар	6.6.1.5; 6.6. 2.5
3 тоқсан (50 сағат)
Болашақ мамандықтары	А. Ашанов. "Жер астына саяхат".	Тыңдалым	6.6.4.1, 6.6.6.1
		Айтылым	6.6.2.2
		Оқылым	6.6.1.3, 6.6.5.3
		Жазылым	6.6.1.4
		Тілдік бағдар	6.6.1.5
Қазақстан және Ұлы Жібек жолы	Д.Досжан. "Жібек жолы" (үзінді).	Тыңдалым	6.6.1.1, 6.6.5.1
		Айтылым	6.6.6.2
		Оқылым	6.6.2.3, 6.6.3.3
		Жазылым	6.6.4.4
		Тілдік бағдар	6.6.1.5
Жер байлығына аяулы көзқарас	Ш.Айтматов. "Ана - Жер Ана".	Тыңдалым	6.6.2.1
		Айтылым	6.6.5.2
		Оқылым	6.6.4.3, 6.6.6.3
		Жазылым	6.6.5.4
		Тілдік бағдар	6.6.1.5
Олимпиада жеңімпаздары – Қазақстан мақтанышы	М.Әлімбаев. "Шынықсаң, шымыр боларсың" өлеңі. Ә. Дүйсенбиев "Күшті болсам мен егер".	Тыңдалым	6.6.3.1
		Айтылым	6.6.4.2, 5.6.1.2
		Оқылым	6.6.3.3, 6.6.6.3
		Жазылым	6.6.2.4
		Тілдік бағдар	6.6.1.5, 6.6.2.5
4 тоқсан (35 сағат)
Абайды оқы, таңырқа!	Абай Құнанбайұлы. Табиғат лирикасы. "Жазғытұры", "Жаз", "Күз", "Қыс" өлеңдері.	Тыңдалым	6.6.2.1, 6.6.5.1
		Айтылым	6.6.6.2
		Оқылым	6.6.3.3, 6.6.5.3
		Жазылым	6.6.4.4
		Тілдік бағдар	6.6.1.5, 6.6. 2.5
Қазақ ұлттық қолөнері	Б. Әбілдаұлы. "Талас - Тараз" тарихи-деректі романы (үзінді).	Тыңдалым	6.6.3.1
		Айтылым	6.6.2.2
		Оқылым	6.6.4.3, 6.6.6.3
		Жазылым	6.6.1.4
		Тілдік бағдар	6.6.1.5
Саяхат және туризм	Шоқан Уалиханов. "Жоңғария очерктері" (үзінді).	Тыңдалым	6.6.4.1, 6.6.6.1
		Айтылым	6.6.4.2, 6.6.1.2
		Оқылым	6.6.1.3, 6.6.2.3
		Жазылым	6.6.2.4, 6.6.3.4
		Тілдік бағдар	6.6.1.5

3) 7-сынып:

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Коммуникативтік дағдылар	Оқу мақсаттары
1тоқсан (45 сағат)
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі - қазақ тілін оқып-үйренеміз. Үштілді білу – үлкен өнер.	М.Жұмабаев. "Қазақ тілі" өлеңі.	Тыңдалым	7.7.2.1, 7.7.5.1
		Айтылым	7.7.1.2, 7.7.3.2
		Оқылым	7.7.1.3, 7.7.6.3
		Жазылым	7.7.4.4, 7.7.2.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7.7.2.5
Уақыт – ұлы күш	Абай Құнанбаев. "Сағаттың шықылдағы емес ермек".	Тыңдалым	7.7.1.1, 7.7.4.1
		Айтылым	7.7.3.2, 7.7.4.2
		Оқылым	7.7.2.3, 7.7.5.3
		Жазылым	7.7.2.4, 7.7.4.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7.7.1.5
Жердегі климаттық өзгерістер	Д. Дефо. "Робинзон Крузо" романы (үзінді).	Тыңдалым	7.7.2.1, 7.7.6.1
		Айтылым	7.7.2.2, 7.7.5.2
		Оқылым	7.7.2.3, 7.7.5.3
		Жазылым	7.7.1.4, 7.7.4.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7.7.2.5
2 тоқсан (40 сағат)
Қазақстанның ежелгі қалалары және Ұлы Жібек жолы	Б. Ұзақов. "Жантаза".	Тыңдалым	7.7.1.1, 7.7.6.1
		Айтылым	7.7.2.2, 7.7.4.2
		Оқылым	7.7.2.3, 7.7.4.3
		Жазылым	7.7.2.4, 7.7.3.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7.7.1.5
Спорт және денсаулық күтімі	Т. Нұрмағанбетов. "Он төрт жасар жігіт".	Тыңдалым	7.7.1.1, 7.7.2.1
		Айтылым	7.7.2.2, 7.7.3.2
		Оқылым	7.7.1.3, 7.7.2.3
		Жазылым	7.7.2.4, 7.7.4.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7.7.2.5
Ұқсатым. Сән. Талғам.	Ақан сері. "Жігіт сипаты". "Қыз сипаты".	Тыңдалым	7.7.1.1, 7.7.3.1
		Айтылым	7.7.1.2, 7.7.2.2
		Оқылым	7.7.2.3, 7.7.3.3
		Жазылым	7.7.2.4, 7.7.5.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7.7.1.5
3 тоқсан (50 сағат)
Ғаламтормен дұрыс жұмыс жасау – мәдениет	Жюль Верн."Әлемді сексен күн ішінде шарлау" романы (үзінді).	Тыңдалым	7.7.3.1, 7.7.4.1
		Айтылым	7.7.6.2, 7.7.3.2
		Оқылым	7.7.4.3, 7.7.6.3
		Жазылым	7.7.1.4, 7.7.4.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7.7.1.5
Музыка. Қазақтың киелі домбырасы.	І.Жансүгіров. "Күйші" поэмасы (үзінді).	Тыңдалым	7.7.2.1, 7.7.4.1
		Айтылым	7.7.2.2, 7.7.5.2
		Оқылым	7.7.4.3, 7.7.5.3
		Жазылым	7.7.2.4, 7.7.3.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7. 7.1.5
Төрт түлік мал мен егіншілік – ел берекесі	Ғ.Мұстафин. "Шығанақ" романы (үзінді).	Тыңдалым	7.7.2.1, 7.7.4.1
		Айтылым	7.7.5.2, 7.7.3.2
		Оқылым	7.7.4.3, 7.7.5.3
		Жазылым	7.7.2.4, 7.7.4.4
		Тілдік бағдар	7.7.1.5, 7.7.1.5
Наурыз мейрамы. Ақ мол болсын! Ұлыс оң болсын!	М.Мақатев. "Наурыз".	Тыңдалым	7.7.2.1, 7.7.4.1
		Айтылым	7.7.6.1, 7.7.2.2
		Оқылым	7.7.2.3, 7.7.6.3
		Жазылым	7.7.1.4, 7.7.5.4
		Тілдік бағдар	7.7.2.5
4 тоқсан (35 сағат)
Жастықтың оты қайдасың?	М.Жұмабаев. "Мен жастарға сенемін" өлеңі.	Тыңдалым	7.1, 7.4
		Айтылым	7.2, 7.5
		Оқылым	7.3, 7.5
		Жазылым	7.3, 7.5
		Тілдік бағдар	7.1.3, 7.1.7
Ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтары	Майкл Х.Харт ."100 ұлы адам" атты кiтабынан -"Альберт Эйнштейн".	Тыңдалым	7.1, 7.2
		Айтылым	7.3, 7.5
		Оқылым	7.3, 7.4
		Жазылым	7.2, 7.5
		Тілдік бағдар	7.1.4, 7.1.7
Батыр туса – ел ырысы	А. Нұршайықов "Аңыз бен ақиқат" (үзінді).	Тыңдалым	7.2, 7.4
		Айтылым	7.2, 7.4
		Оқылым	7.2, 7.5
		Жазылым	7.4, 7.5
		Тілдік бағдар	7.7.1.5

4) 8-сынып:

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Коммуникативтік дағдылар	Оқу мақсаттары
1тоқсан (45 сағат)
Білім. Ғылым. Инновация.	О.Сүлейменов. "Қыш кітап".	Тыңдалым	8..8.1.1, 8. 8.5.1
		Айтылым	8.8.1.2, 8. 8.4.2
		Оқылым	8.8.1.3, 8.8.4.3
		Жазылым	8.8.2.4
		Тілдік бағдар	8.8.1.5
Сауда жасай білесің бе?	Абай Құнанбаев "Базарға қарап тұрсам әркім барар".	Тыңдалым	8.8.4.1, 8.8.6.1
		Айтылым	8.8.2.2, 8.8.3.2
		Оқылым	8.8.3.3, 8.8.6.3
		Жазылым	8.8.3.4, 8.8.4.4
		Тілдік бағдар	8.8.1.5
Жаһандық энергетикалық дағдарыс	Ш.Айтматов. "Кассандра таңбасы".	Тыңдалым	8.8.2.1, 8.8.3.1
		Айтылым	8.8.5.2, 8.8.6.2
		Оқылым	8.8.2.3, 8.8.5.3
		Жазылым	8.8.1.4, 8.8.5.4
		Тілдік бағдар	8.8. 1.5., 8.8.2.5
2 тоқсан (40 сағат)
Достық пен татулық - таптырмас бақыт	Т.Айбергенов. "Бір тойым бар".	Тыңдалым	8.8.5.1, 8.8.6.1
		Айтылым	8.8.5.2, 8.8.6.2
		Оқылым	8.8.6.3, 8.8.4.3
		Жазылым	8.8.1.4, 8.8.5.4
		Тілдік бағдар	8.8. 1.5
Кәсіп – бақыттың шырағы, Еңбек – ырыстың бұлағы	Д.Исабеков. "Ескерткіш".	Тыңдалым	8.8.3.1, 8.8.4.1
		Айтылым	8.8.1.2, 8.8.4.2
		Оқылым	8.8.2.4, 8.8.3.3
		Жазылым	8.8.2.4
		Тілдік бағдар	8.8. 1.5
Қазақстанның су ресурстары	Ә.Нұрпейісов. "Қан мен тер". (үзінді).	Тыңдалым	8.8.1.1, 8.8.2.1
		Айтылым	8.8.3.2, 8.8.2.2
		Оқылым	8.8.1.3, 8.8.5.3
		Жазылым	8.8.4.4
		Тілдік бағдар	8.8. 1.5, 8.82.5
3 тоқсан (50 сағат)
Тарихи тұлғалар тағылымы	Х.Есенжанов. "Ақ Жайық" (үзінді)	Тыңдалым	8.8.1.1
		Айтылым	8.8.1.2, 8.8.3.2
		Оқылым	8.8.2.3, 8.8.4.3
		Жазылым	8.8.2.4
		Тілдік бағдар	8.8. 15
Қызым – жағадағы құндызым, Ұлым – аспандағы жұлдызым	"Қозы Көрпеш – Баян сұлу" жыры (үзінді).	Тыңдалым	8.8.2.1
		Айтылым	8.8.6.2
		Оқылым	8.8.5.3
		Жазылым	8.8.3.4
		Тілдік бағдар	8.8. 1.5
Биоалуантүрлілік. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер	М.Әуезов. "Көксерек".	Тыңдалым	8.8.3.1, 8.8.6.1
		Айтылым	8.8.4.2, 8.8.5.2
		Оқылым	8.8.1.2, 8.8.6.3
		Жазылым	8.8.1.4, 8.8.5.4
		Тілдік бағдар	8.8. 1.5
Наурыз және әлем халықтарының оны қарсы алу ерекшеліктері	Б. Ж. Бопайұлы. "Қазақы наурызнама" (үзінді).	Тыңдалым	8.8.4.1,8. 8.5.1
		Айтылым	8.8.2.2
		Оқылым	8.8.3.3
		Жазылым	8.8.4.4
		Тілдік бағдар	8.8. 1.5, 8.8.2.5
4 тоқсан (35 сағат)
"Мәңгілік елдің нұрлы жолы!"	Н. Ә. Назарбаев. "Қазақстан жолы" (үзінді).	Тыңдалым	8.8.3.1, 8.8.4.1
		Айтылым	8.8.2.2, 8.8.3.2
		Оқылым	8.8.3.3, 8.8.4.3
		Жазылым	8.8.2.4, 8.8.3.4
		Тілдік бағдар	8.8.1.5
Қазақстанның айтыс өнері мен сөз мәдениеті	Сүйінбай Аронұлы ."Сүйінбай мен Қатағанның айтысы".	Тыңдалым	8.8.2.1, 8.8.5.1
		Айтылым	8.8.1.2, 8.8.6.2
		Оқылым	8.8.1.3, 8.8.2.3
		Жазылым	8.8.1.4, 8.8.4.4
		Тілдік бағдар	8.8.1.5
Қазақстан - Байқоңыр-Ғарыш	Нұртөре Жүсіп. "Қыран қазақ" (деректі әңгіме).	Тыңдалым	8.8.1.1, 8.8.6.1
		Айтылым	8.8.4.2, 8.8.5.2
		Оқылым	8.5, 8.6
		Жазылым	8.8.5.4
		Тілдік бағдар	8.8.2.5

5) 9-сынып:

Тақырыптар	Көркем шығармалар	Коммуникативтік дағдылар	Оқу мақсаттары
1тоқсан (45 сағат)
Қазақ жазуының даму жолы	М.Жұмабаев. "Түркістан".	Тыңдалым	9.9.1.1, 9.9.4.1
		Айтылым	9.9.1.2, 9.9.3.2
		Оқылым	9.9.2.3, 9.9.6.3
		Жазылым	9.9.2.4, 9.9.5.4
		Тілдік бағдар	9.9.1.5
Жолың болсын, жолаушы	М.Мақатаев. "Жолаушы".	Тыңдалым	9.9.2.1, 9.9.6.1
		Айтылым	9.9.4.2, 9.9.2.2
		Оқылым	9.9.1.3, 9.9.4.3
		Жазылым	9.9.1.4, 9.9.4.4
		Тілдік бағдар	9.9.2.5
Көшпенділер мәдениеті. Қазақтың халық күнтізбесі	І. Есенберлин "Көшпенділер" (үзінді).	Тыңдалым	9.3, 9.5
		Айтылым	9.9. 5.2, 9.9.6.2
		Оқылым	9.9.3.3, 9.9.5.3
		Жазылым	9.9.3.4, 9.9.1.4
		Тілдік бағдар	9.9.2.5
2 тоқсан (40 сағат)
Заң – қоғамның тірегі	Айбатыр Сейтақ. "Азат елдің ар-намысы – Ата Заң".	Тыңдалым	9.4, 9.6
		Айтылым	9.3, 9.6
		Оқылым	9.1, 9.6
		Жазылым	9.3, 9.4
		Тілдік бағдар	9.1.1
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні – Тәуелсіз Қазақстанның айбынды мейрамы.	Маралтай Ыбыраев. "Елбасыма".	Тыңдалым	9.1, 9.3
		Айтылым	9.1, 9.4
		Оқылым	9.2, 9.5
		Жазылым	9.1, 9.5
		Тілдік бағдар	9.9.2.5
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары	Қ.Аманжолов. "Жас дәурен".	Тыңдалым	9.9.2.1, 9.9.5.1
		Айтылым	9.9.2.2, 9.9.5.2
		Оқылым	9.9.3.3, 9.9.4.3
		Жазылым	9.9.2.3, 9.9.5.4
		Тілдік бағдар	9.9.1.5
3 тоқсан (50 сағат)
ЭКСПО-2017 – Қазақстан белесі	Н.Ә.Назарбаев. "Тәуелсіздік толғауы".	Тыңдалым	9.9.1.1, 9.9.3.1
		Айтылым	9.9.3.2, 9.9.5.2
		Оқылым	9.9.1.3, 9.9.6.3
		Жазылым	9.9.1.4, 9.9.4.4
		Тілдік бағдар	9.9.2.5
Биотехнология жаңалықтары	Сахиев Жүніс. "Уақыт қайтарымы".	Тыңдалым	9.9.2.1, 9.9.5.1
		Айтылым	9.9.3.2, 9.9.4.2
		Оқылым	9.9.3.3, 9.9.4.3
		Жазылым	9.9..2.4, 9.9.5.4
		Тілдік бағдар	9.9.2.5
Болашақ энергия көздері.	Медеу Сәрсеке. "Жетінші толқын".	Тыңдалым	9.9.4.1, 9. 9.6.1
		Айтылым	9.9.1.2, 9.9.4.2
		Оқылым	9.9.2.3, 9.9.5.3
		Жазылым	9.9.3.3, 9.9.2.4
		Тілдік бағдар	9.9.1.5
Алаш идеясы мен қайраткерлері	Ж.Аймауытов "Қартқожа".	Тыңдалым	9.9.4.1, 9.9.5.1
		Айтылым	9.9.2.2, 9.9.6.2
		Оқылым	9.9.3.3, 9.9.5.3
		Жазылым	9.9.5.4, 9.9.1.4
		Тілдік бағдар	9.9.1.5
4 тоқсан (35 сағат)
Жаһандық мәселе: демография	Абай. "Адамның кейбір кездері".	Тыңдалым	9.9.2.1, 9.9.6.1
		Айтылым	9.9.4.2, 9.9.6.2
		Оқылым	9.9.2.3, 9.9.6.3
		Жазылым	9.9.1.4, 9.9.4.4
		Тілдік бағдар	9.9.1.5
Роботтар мен киборгтар әлемі	Ақжан Машанов. "Жер астына саяхат".	Тыңдалым	9.9.3.1, 9.9.5.1
		Айтылым	9.9.1.2, 9.9.5.2
		Оқылым	9.9.1.3, 9.9.4.3
		Жазылым	9.9.2.4, 9.9.3.4
		Тілдік бағдар	9.9.1.5
Қазақстандағы туризм және экотуризм	І.Жансүгіров. "Жетісу суреттері".	Тыңдалым	9.9.1.1, 9.9.4.1
		Айтылым	9.9.2.2, 9.9.3.2
		Оқылым	9.9.33, 9.9.5.3
		Жазылым	9.9.1.4, 9.9.5.4
		Тілдік бағдар	9.9.2.5

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 6-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 197-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту орыс тілінде емес)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. "Орыс тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің бағдарламасы оқушы дүниетанымының қалыптасуына, әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларының ақпаратын қолдануға жағдай жасайды; әлемдік білім беру кеңістігінде бағыт-бағдар табуға көмектеседі. Оқу бағдарламасының мазмұны оқушылардың дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарға, өмір сүру салтына, өзінің және өзге халықтардың тарихына көзқарасын кеңейтеді, басқа ұлт өкілдеріне қатысты толерантты қарым-қатынасты тәрбиелейді, жалпы адами құндылықтар туралы жан-жақты түсінік қалыптастырады.

3. "Орыс тілі мен әдебиеті" оқу пәні бойынша оқу бағдарламасының мақсаты оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуға ықпал ететін түрлі деңгейдегі тілдік құралдар жүйесін меңгеруге негізделген коммуникативтік дағдыларды қалыптастыру, орыс әдеби тілінің ережелері мен нормаларын, тілдік этика, қарым-қатынас жағдаятына бағытталған сөйлеу әрекетінде тілдік бірліктерді қолдану ережелерін сақтау болып табылады.

4. Оқу бағдарламасы тілдік қызметтің барлық түрлерін: тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылымды дамытуға бағытталған.

5. Негізгі орта мектепті бітіргеннен кейін білім алушылар CEFR - шет тілін меңгерудің жалпы еуропалық құзыреті деңгейлеріне сәйкес тілді B1 (ілгері деңгей) деңгейінде еркін меңгеруі қажет.

6. "Орыс тілі мен әдебиеті" оқу пәнінің міндеттері:

1) өмірдің әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, ғылыми-техникалық, оқу-кәсіптік салаларында қарым-қатынас жасау үшін қажетті тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдыларын дамыту;

2) тілдік жүйенің бірліктері, олардың сәйкестік ережелері, қызмет етуі, орыс тілі нормалары мен ережелеріне сәйкес синтаксистік құрылымын құрастыру дағдылары мен біліктері туралы білім қалыптастыру;

3) алынған ақпаратты талдауға, жинақтауға, бағалауға, түсіндіруге бағытталған терең ойлау дағдыларын қалыптастыру және дамыту;

4) оқылған ақпаратты өңдеу, оқылымның іздеу, таныстыру, зерттеу дағдыларын қалыптастыру;

5) оқылған шығармаға өзінінің дәлелді тұжырымын, әр түрлі жанрдағы шығармаларды талдау; шығарма тақырыбы, идеясы мен ерекшеліктері, сюжеті, шығарманың тілдік ерекшеліктері, негізгі эпизодтары, кейіпкерлердің іс-әрекеттерін; жазушы стилінің ерекшелігін; әлемдік әдебиет шығармаларымен және басқа да өнер түрлері шығармаларымен салыстыру дағдысын дамыту;

6) коммуникативтік өзекті лексика мен орыс тілінің фразеологиясынан білім алушылардың сөздік қорын байыту;

7) әр түрлі халықтардың тілі мен мәдениетіне толеранттық қатынас қалыптастыру.

7. 7. Грамматикалық материал әдеби шығармалар негізінде лексикалық тақырыптар контексінде зерделенеді.

8.

9.

10.

2- тарау. "Орыс тілі мен әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

8. "Орыс тілі мен әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты құрайды.

9. Оқу пәнінің мазмұны сөйлеу әрекетінің және тілдік бірліктерді пайдалану түрлерін қамтитын оқу бөлімдері бойынша ұйымдастырылған.

10. Тарауларды бөлімшелер құрайды, олар сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер түрінде оқыту мақсаттарынан тұрады.

11. Оқыту мақсаттары әр бөлімшенің ішінде жүйелі ұйымдастырылған, мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістігін бағалауға, сонымен қатар оқытудың келесі кезеңі туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

12. "Тыңдалым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Ауызша хабарламаны/аудио/бейнематериалды түсіну;

2) Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну

3) Көркем туындылардың мазмұнын түсіну;

4) Негізгі ойды анықтау;

5) Мәтін мазмұнын болжау;

6) Сөздік қордың алуан түрлілігі.

13. "Айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Сөздік қордың әртүрлілігі;

2) Тыңдалған/оқылған мәтінді мазмұндау;

3) Сөздік нормаларды сақтау;

4) Монологтік пікіп құру;

5) Диалогке қатысу;

6) Ауызша пікірді бағалау;

14. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Мәтін мазұнын түсіну;

2) Сөйлеу стильдерін және типтерін анықтау;

3) Сұрақтар мен жауаптар тұжырымдау;

4) Әртүрлі оқу түрлерін меңгеру;

5) Жоспар құру ;

6) Көркем туындыларды талдау;

7) Әртүрлі ресурстардан ақпарат алу;

8) Мәтіндерді салыстырмалы талдау.

15. "Жазылым" келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Әртүрлі жанрлардағы және сөйлеу стильдеріндегі мәтіндер құру;

2) Тыңдалған, оқылған және аудиовизуалды материалды жалпылау;

3) Ақпаратты әртүрлі формаларда беру;

4) Шығармашылық хат;

5) Эссе жазу;

6) Орфографиялық нормаларды сақтау;

7) Тыныс белгілері нормаларын сақтау.

16. "Тілдік бірліктерді пайдалану" келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Сөздердің грамматикалық формаларын пайдалану;

2) Синтаксистік құрылымдарды пайдалану.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

17. Оқу мақсаттары кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4. кодында "6" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны:

1) айтылым:

Білім алушылар білуі тиіс…
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Ауызша хабарламаны/аудио/бейнематериалды түсіну	5.1.1.1 мәтіннің тақырыбын анықтап, ұзақтығы 2-3 минуттан артық емес хабарламаның жалпы мазмұнын түсіну	6.1.1.1 негізгі сөздерді анықтап, ұзақтығы 2-4 минуттан артық емес хабарламаның негізгі ақпаратын түсіну	7.1.1.1 қажетті ақпаратты алып және/немесе оқиғалардың реттілігін анықтап, ұзақтығы 3-5 минуттан артық емес хабарламаны түсіну	8.1.1.1 бөлінген деректерді жалпы контекске біріктіріп, себеп-салдарлық байланыстарды анықтап және қорытынды жасап, ұзақтығы 4-6 минуттан артық емес хабарлама-ның негізгі және егжей-тегжейлі ақпаратын түсіну	9.1.1.1 қосалқы мәтінді, пікір айту мақсатын және айтушының оқиғалар мен кейіпкерлерге қатынасын анықтап және қорытынды жасап, ұзақтығы 5-8 минуттан аспайтын хабарламаның негізгі және егжей-тегжейлі ақпаратын түсіну
2. Сөздердің лексикалық мағынасын түсіну	5.1.2.1 тұрмыстық және рухани-адамгершілік тақырыптағы сөздердің мағынасын түсіну	6.1.2.1 әлеуметтік-мәдени тақырыптағы сөздердің мағынасын түсіну	7.1.2.1 оқу-білім беру тақырыптағы сөздердің мағынасын түсіну	8.1.2.1 тарихи-мәдени тақырыптағы сөздердің мағынасын түсіну	9.1.2.1 қоғамдық-саяси тақырыптағы сөздердің мағынасын түсіну
3 Көркем туындылардың мазмұнын түсіну	5.1.3.1 ауыз әдебиеті мен әдебиет туындыларының/таныс лексикалық және грамматикалық бірліктерден тұратын бөліктердің негізгі мазмұнын түсіну, тақырыпты анықтау	6.1.3.1 тақырып пен негізгі ойды анықтап, әңгімелердің, поэтикалық туындылардың/таныс лексикалық және грамматикалық бірліктерден тұратын бөліктердің мазмұнын түсіну, кейіпкерлердің немесе лирикалық қаһарманның әрекеттерін сипаттау және бағалау	7.1.3.1 сюжеттік желіні немесе өлеңнің көңіл-күйін анықтап, шағын поэтикалық туныдылардың/бөліктердің мазмұнын түсіну	8.1.3.1 сюжет дамуының немесе шиеленістің негізгі сәттерін анықтап, прозалық, драмалық және поэтикалық туындылардың/бөліктердің мазмұнын түсіну	9.1.3.1 автор қаһармандарға, оқиғаларға деген эмоционалдық-бағалық қарым-қатынасын білдіретін сөздерді анықтап, прозалық, драмалық, поэтикалық туындылардық/бөліктердің мазмұнын түсіну
4 Негізгі ойды анықтау	5.1.4.1 сұрақтардың негізінде мәтіннің негізгі ойын анықтау	6.1.4.1 негізгі сөздердің және сөз тіркестерінің негізінде мәтіннің негізгі ойын анықтау	7.1.4.1 мәтіннің мазмұнына сүйене отырып, мәтіннің негізгі ойын анықтау	8.1.4.1 авторлық ұстанымды айқындап, мәтіннің негізгі ойын анықтау	9.1.4.1 мәтіннің құрылымын ескеріп, мәтіннің негізгі ойын анықтау
5 Мәтін мазмұнын болжау	5.1.5.1 сұрақтар бойынша мәтін мазмұнын болжау	6.1.5.1 негізгі сөздер бойынша мәтін мазмұнын болжау	7.1.5.1 мәтіннің тақырыбы немесе басы бойынша мәтін мазмұнын болжау	8.1.5.1 тыңдалған мәтіннің үзіндісі бойынша мәтін мазмұнын болжау	9.1.5.1 пікірлер негізінде мәтін мазмұнын болжау

2) айтылым:

Білім алушылар білуі тиіс…
Дағдылар	Оқу мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1 Сөздік қордың алуан түрлілігі	5.2.1.1 синонимдерді, антонимдерді, омонимдерді қамтитын сөздік қорды меңгеру	6.2.1.1 тұрақты тіркес бірліктерін, паронимдерді, кіріктірілген сөздерді қамтитын сөздік қорды меңгеру	7.2.1.1 эмоционалдық-боялған лексиканы, терминдерді қамтитын сөздік қорды меңгеру	8.2.1.1 жалпытілдік баламаларды ауыстыру үшін жеткілікті сөздік қорды немесе сипаттамалы айналымдарды (перифразаларды) меңгеру	9.2.1.1 тақырыптардың кең шеңбері бойынша тиімді қарым-қатынас үшін жеткілікті сөздік қор көлемін меңгеру
2 Тыңдалған/оқылған мәтінді қайта айту	5.2.2.1 мәтіннің негізгі мазмұнын айту	6.2.2.1 мәтінді толық, ішінара мазмұндау	7.2.2.1 мәтінді қысқартудың әртүрлі тәсілдерін пайдаланып, мазмұнын қайта айту	8.2.2.1 мәтіннің мазмұнын шығармашылық толықтырулармен қайта айту	9.2.2.1 автордың ұстанымын бағалап, проблемалық жағдаятты өзіндік түсінуді көрсете отырып, мәтіннің мазмұнын қайта айту
3 Сөздік нормаларды сақтау	5.2.3.1 орфоэпиялық нормаларды сақтау	6.2.3.1 қайталауларды болдырмай, сәйкесінше сөздерді таңдаумен байланысты лексикалық нормаларды сақтау	7.2.3.1 сөйлеудің әр түрлі бөліктерінің формаларын пайдаланудың морфологиялық нормаларын сақтау	8.2.3.1 есімше және көсемше айналымдарын келісу және басқару, қолдану ережелерін қамтитын синтаксистік нормаларды сақтау	9.2.3.1 сөз сөйлеуге стильге сәйкес келетін лексикалық және синтаксистік бірліктерді қоса отырып, сөйлеу нормаларын сақтау
4 Монологтік сөз құру	5.2.4.1 иллюстрациялардың, комикстердің негізінде пікірлер құру (сипаттау, баяндау)	6.2.4.1 негізгі сөздерге немесе жоспарға сүйеніп, пікір құру (сипаттау, баяндау, талқылау)	7.2.4.1 жеке сезімдері мен бақылауларының негізінде дәлелді пікір құру (сипаттау және/немесе баяндау элементтері бар талқылау)	8.2.4.1 кестелердің, диаграммалардың, сызбалардың негізінде дәлелді пікір құру (сипаттау және/ немесе баяндау элементтері бар талқылау)	9.2.4.1 назарды тарту тәсілдерін қолданып және нысаналы аудиторияны ескеріп, пікір құру (талқылау, нандыру)
5 Диалогке қатысу	5.2.5.1 репликаларды дұрыс түсініп және кері байланыс ұсына отырып, диалогке қатысу	6.2.5.1 таңдалған рөлді ескеріп, "айтушы" позициясын "тыңдаушы" позициясына өзгерте отырып, сұрау диалогке қатысу	7.2.5.1 ұсынылған тақырып бойынша пікірлермен алмасып, диалогке қатысу	8.2.5.1 өз көзқарасын дәлелдеп, қоғамдық-маңызды проблемалар бойынша диалогке қатысу	9.2.5.1 әртүрлі көзқарастарды жинақтап және проблеманы шешу жолдарын тұжырымдап, ұсынылған проблема бойынша пікірталасқа қатысу
6 Ауызша пікірді бағалау	5.2.6.1 ұсынылған тақырыпқа/жағдаятқа сәйкестігі тұрғысынан пікірді (монолог/диалог) бағалау	6.2.6.1 тірек сөздерге/жоспарға сүйеніп құрылған пікірді (монолог/диалог) мазмұнның толықтығы тұрғысынан бағалау	7.2.6.1 жеке әсерлерге/бақылауларға негізделген пікірді (монолог/диалог) бағалау	8.2.6.1 кестелердің, сызбалардың, диаграммалардың, графиктердің негізінде құрылған пікірді (монолог/диалог) бағалау	9.2.6.1 назарды тарту тәсілдерін пайдаланып және нысаналы аудиторияны ескеріп, пікірді (монолог/диалог) бағалау

3) оқылым:

Білім алушылар білуі тиіс…
Дағдылар	Оқу мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Мәтін мазұнын түсіну	5.3.1.1 негізгі сөздер мен сөз тіркестерін анықтап, мәтіннің жалпы мазмұнын түсіну	6.3.1.1 мәтіннің тақырыбын, мақсатын немесе мәнін анықтай отырып, негізгі ақпаратты түсіну	7.3.1.1 ақпаратты жалпыға мәлім, күнделікті білімдерді байланыстыра отырып, тұтас және тұтастай емес мәтіндердің басты және жанама ақпаратын түсіну	8.3.1.1 тұтас және тұтас емес мәтіндердің басты, жанама және егжей-тегжейлі ақпаратын түсіну	9.3.1.1 тұтас және тұтас емес мәтіндердің басты, жанама және жасырын (астарлы мәтін) ақпаратын түсіну
2. Сөйлеу стильдерін және типтерін анықтау	5.3.2.1 сөйлеу стилі (хаттар, күнделіктер), көркем стиль (өлең, ертегі) мәтіндерінің стилистикалық ерекшеліктерін анықтау; сипатты белгілердің негізінде мәтіннің баяндау типіне тиістілігін анықтау	6.3.2.1 көркем стиль (әңгіме, мысал), ресми-іскери стиль (түсініктеме жазба, қолхат; құттықтау, хабарландыру, жарнама) мәтіндерінің стилистикалық ерекшеліктерін анықтау; сипатты белгілердің негізінде мәтіннің баяндау типіне тиістілігін анықтау	7.3.2.1 публицистикалық стиль (оқиға туралы репортаж, аңдатпа, пікір), ресми-іскери стиль (сенімхат, өтініш, шарт, ресми құттықтау, іскери хат) мәтіндерінің стилистикалық ерекшеліктерін анықтау; сипатты белгілердің негізінде мәтіннің талқылау типіне тиістілігін анықтау	8.3.2.1 публицистикалық стиль (мақала, сұхбат, очерк, үндеу), ресми-іскери стиль (мінездеме, өмірбаян, түйіндеме) мәтіндерінің стилистикалық ерекшеліктерін анықтау; сипатты белгілердің негізінде мәтіннің аралас типке тиістілігін анықтау	9.3.2.1 публицистикалық стиль (проблемалық мақала), ғылыми стиль (аннотация, тезистер, мақала), ресми-іскери стиль (нұсқаулық, ереже, есеп, заң) мәтіндерінің стилистикалық ерекшеліктерін анықтау; сипатты белгілердің негізінде мәтіннің әртүрлі типтерге тиістілігін анықтау
3. Сұрақтар мен жауаптар тұжырымдау	5.3.3.1 мәтіннің мазмұны бойынша сұрақтар тұжырымдау және оларға жауап беру	6.3.3.1 мәтіннің мазмұнын бағалауға бағытталған сұрақтарды тұжырымдау және тақырып және/немесе көтерілетін проблема бойынша өз пікірін білдіре отырып, сұрақтарға жауап беру	7.3.3.1 идеялар, болжамдар шығаруға мүмкіндік беретін проблемалық сұрақтарды тұжырымдау және дәлелдер келтіре отырып, сұрақтарға жауап беру, мәтіннің ақпаратын шынайы өмірден басқа деректермен байланыстыру	8.3.3.1 идеялар, түсіндірулер, болжамдар шығаруға мүмкіндік беретін мәтін бойынша проблемалық сұрақтарды тұжырымдау және әртүрлі сұрақтар типтеріне жауап беру	9.3.3.1 мәтіннің ақпаратын қайта айта отырып сұрақтар тұжырымдау және дерек пен пікірді ажырата отырып, оларға жауап беру
4. Әртүрлі оқу түрлерін меңгеру	5.3.4.1 оқу түрлерін меңгеру (таныстыру, түсінікте-мелі), рөлдер бойынша оқу	6.3.4.1 зерттелмелі және іріктемелі оқуды қоса алғанда, оқу түрлерін пайдалану	7.3.4.1 іздеушілікті қоса алғанда, оқу түрлерін пайдалану	8.3.4.1 талдамалықты қоса алғанда, оқу түрлерін пайдалану	9.3.4.1 оқу түрлерін пайдалану, оқу кезінде сыни ойлау техникаларын меңгеру
5. Жоспар құру	5.3.5.1 тірек сөздер бойынша жоспар құру	6.3.5.1 қарапайым жоспар құру	7.3.5.1 күрделі жоспар құру	8.3.5.1 дәйек сөзді жоспар құру	9.3.5.1 тезистік жоспар құру
6. Көркем туындылар-ды талдау	5.3.6.1. тақырыпты және негізгі идеяны анықтай отырып, ауыз әдебиеті мен әдебиеттің шағын туындыларының мазмұнын талдау	6.3.6.1 басты және қосалқы кейіпкерлерді, лирикалық қаһарманды бейнелеу ерекшелік-терін анық-тап, шағын көлемдегі көркем туындылар-дың мазмұ-нын талдау	7.3.6.1 жанрлық ерекшеліктерді және көркем-бейнелеу құралдарын анықтай отырып, көркем туындының мазмұнын талдау (поэтикалық, прозалық)	8.3.6.1 құрылымдық-композициялық ерекшеліктерін анықтай отырып, көркем туындылардың мазмұнын талдау (поэтикалық, прозалық, драмалық)	9.3.6.1 авторлық ұстанымды анықтап және туындының мазмұнын бағалап, көркем туындылардың мазмұнын талдау
7. Әртүрлі ресурстардан ақпарат алу	5.3.7.1 әртүрлі дереккөздерден ұсынылған тақырып бойынша қажетті ақпарат алу	6.3.7.1 алынған мәліметтерді салыстыра отырып, әр түрлі дереккөздерден ұсынылған тақырып бойынша қажетті ақпарат алу	7.3.7.1 қарама-қайшы ақпаратты сәйкестендіріп және анықтап, қажетті ақпарат алу	8.3.7.1 өзектілігін, анықтығын, пайдалылығын және құндылығын анықтай отырып, әр түрлі дерек-көздерден ұсынылған тақырып бойынша қажетті ақпарат алу	9.3.7.1 ақпаратты алу және жалпылау, өзіндік пікірді білдіре отырып, алынған мәліметтердің негізінде қорытындылар жасау
8. Мәтіндерді салыстырмалы талдау	5.3.8.1 мәтіндердің мазмұнын және тақырыбын талдау	6.3.8.1 мәтіндердің мазмұнын, идеяларын және құрылымдық ерекшеліктерін салыстыру	7.3.8.1 мәтіндердің мазмұнын, мақсатын және нысаналы аудиторияны салыстыру	8.3.8.1 мазмұнды, тілдік ерекшеліктерді салыстыру	9.3.8.1 мазмұнын талдап, авторлық ұстанымды анықтап, мәтіндерді салыстыру

4) жазылым:

Білім алушылар білуі тиіс…
Бөлімше	Оқу мақсаттары
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Әртүрлі жанрлардағы және сөйлеу стильдеріндегі мәтіндер құру	5.4.1.1 сөйлеу және көркем стильдердің элементтерін пайдалана отырып, мәтіндер құру (хат, күнделік, өлең, ертегі)	6.4.1.1 көркем стиль (өлең, ертегі, әңгіме) және ресми-іскери стиль (түсініктеме жазба, қолхат, құттықтау, хабарландыру, жарнама) мәтіндерін құру	7.4.1.1 публицистикалық стиль (оқиға туралы репортаж, аңдатпа, пікір) және ресми-іскери стиль (сенімхат, өтініш, ресми құттықтау, іскери хат) мәтіндерін құру	8.4.1.1. публицистикалық стиль (мақала, сұхбат, очерк, үндеу) және ресми-іскери стиль (мінездеме, өмірбаян, түйіндеме) мәтіндерін құру	9.4.1.1. публицистикалық стиль (проблемалық мақала), ғылыми стиль (аннотация, мақала, тезистер) және ресми-іскери стиль (ереже, есеп, нұсқаулық) мәтіндерін құру
2. Тыңдалған, оқылған және аудиовизуалды материалды жалпылау	5.4.2.1 тыңдалған, оқылған және/немесе аудиовизуалды материалдың негізінде мәтіннің негізгі мазмұнын баяндау	6.4.2.1 тыңдалған, оқылған және/немесе аудиовизуалды материалдың негізінде мәтіннің мазмұнын егжей-тегжейлі баяндау	7.4.2.1 тыңдалған, оқылған және/немесе аудиовизуалды материалдың негізінде мәтіннің мазмұнын сығымдап баяндау	8.4.2.1 тыңдалған, оқылған және/немесе аудиовизуалды материалдың негізінде мәтіннің мазмұнын іріктемелі баяндау	9.4.2.1 тыңдалған, оқылған және/немесе аудиовизуалды материалдың ақпаратын мазмұнын шығармашылық тұрғыдан түсіндіре отырып баяндау
3. Ақпаратты әртүрлі формаларда беру	5.4.3.1 ақпаратты суреттер түрінде ұсыну	6.4.3.1 ақпаратты иллюстрациялар, сюжетті суреттер, комикстер түрінде ұсыну, соның ішінде АКТ пайдалана отырып ұсыну	7.4.3.1 ақпаратты кесте, сызба, диаграмма, график түрінде ұсыну	8.4.3.1 ақпаратты соның ішінде кестеден, сызбадан, диаграммадан, графиктен тұратын презентация түрінде ұсыну	9.4.3.1 ақпаратты кестелердің, сызбалардың, диаграммалардың, графиктердің негізінде есеп, мақала, анықтама түрінде және керісінше ұсыну
4. Шығармашылық хат	5.4.4.1 көркем туындылардың қаһармандарына немесе олардың іс-әрекеттеріне өз қарым-қатынасын эпитеттер мен салыстыруларды пайдалана отырып, әдеби тақырыптарға шығармашылық жұмыстар жазу	6.4.4.1 эпитеттер, салыстырулар және тұрақты тіркестерді пайдаланып, кейіпкер атынан шығармашылық жұмыстар жазу (соның ішінде әдеби тақырыптарға)	7.4.4.1 өзін ұсынылатын жағдайда елестете отырып және эмоционалдық-суреттелген лексиканы, эпитеттерді, салыстыруларды, тұрақты тіркестерді және кейіптеулерді пайдаланып өзіндік сезімдерін сипаттап, шығармашылық жұмыстар жазу (соның ішінде әдеби тақырыптарға)	8.4.4.1 берілген мақсатқа сәйкес белгілі бір рөлді және сөйлеу мінез-құлқын таңдап, эпитеттер, салыстырулар, тұрақты тіркестер, кейіптеулер мен метафоралар пайдаланып, шығармашылық жұмыстар жазу (соның ішінде әдеби тақырыптарға)	9.4.4.1 бейнелеу-көркемдегіш құралдарды пайдаланып, мазмұны бойынша қарама-қайшы болып табылатын шығармашылық жұмыстар (соның ішінде әдеби тақырыптарға), мәтін үзіндісін/үзінділерін жазу
5. Эссе жазу	5.4.5.1 баяндау не сипаттау мәтінінің ерекшеліктерін ескере отырып, берілген басы/соңы бойынша эссе жазу (көлемі 60-80 сөз)	6.4.5.1 баяндау, талқылау, сипаттау мәтінінің ерекшеліктерін ескере отырып, сурет/тақырып бойынша эссе жазу (көлемі 80-100 сөз)	7.4.5.1 талқылау, баяндау/сипаттау элементтері-мен талқылау мәтінінің ерекшеліктерін сақтай отырып, дәйек сөздердің, мақал-мәтелдердің, қанатты сөздердің негізінде эссе жазу (көлемі 100-120 сөз)	8.4.5.1 талқылау, баяндау/сипаттау элементтерімен талқылау мәтінінің ерекшеліктерін сақтай отырып, автордың ұстанымына өз келісімін/келіспеуін білдіріп, ұсынылған проблема бойынша эссе жазу (көлемі 120-140 сөз)	9.4.5.1 талқылау, баяндау/сипаттау элементтерімен талқылау мәтінінің ерекшеліктерін сақтай отырып, өз пікірін негіздеп және проблеманы шешу жолдарын ұсынып, ұсынылған проблема бойынша эссе жазу (көлемі 140-160 сөз)
6. Орфограциялық нормаларды сақтау	5.4.6.1 екпін түспейтін септік жалғауларын дұрыс жазу	6.4.6.1 екпінсіз етістік жалғауларын дұрыс жазу	7.4.6.1 сөздердің әртүрлі бөілктерінде дауысты және дауызсыздарды, дефис арқылы сөздерді дұрыс жазу	8.4.6.1 -МА/-МЕ жалғауын әр түрлі сөздермен дұрыс жазуды таңдау	9.4.6.1 жалғауларды дұрыс жазу
7. Тыныс белгілері нормаларын сақтау	5.4.7.1 қаратпа және бірыңғай мүшелері бар жай сөйлемдердің тыныс белгілерін қолдану	6.4.7.1 төл және төлеу сөзі бар сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану	7.4.7.1 кірме сөздері және құрылымдары бар сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану	8.4.7.1 оқшау сөй-лем мүшелері бар сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану	9.4.7.1. құрмалас сөйлемдерде тыныс белгілерін қолдану

5) тілдік бірліктерді пайдалану:

Білім алушылар білуі тиіс…
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Сөздердің грамматикалық формаларын пайдалану	5.5.1.1. зат есімдердің, сын есімдердің, сан есімдердің, есімдіктердің септік формаларын құру; 5.5.1.2 саны, септігі бойынша дұрыс келісе отырып, зат есімдер мен сын есімдерді, есімдіктердің, реттік сан есімдерді пайдалану	6.5.1.1. зат есімдерді келісімді анықтауыштар ретінде пайдалану, етістікті зат есімдер, сын есімдер	7.5.1.1. жинақтық, заттық және абстрактілі зат есімдерді, әртүрлі салыстыру дәрежесіндегі сын есімдер мен үстеулерді пайдалану	8.5.1.1. сәйкесінше формаларда күрделі зат есімдерді, сын есімдерді, үстеулерді пайдалану	9.5.1.1. сәйкесінше формаларда зат есімдерді, сын есімдерді, үстеулерді пайдалану (соның ішінде басқа сөйлеу бөліктерінен құрылған)
	5.5.1.3 тәуелді сөздері бар етістіктерді қажетті формаларда пайдалану	6.5.1.2 өздік етісті пайдалану	7.5.1.2 қарым-қатынас жағдайына сәйкес келетін етістіктің аяқталған және аяқталмаған түрін шартты, ашық және бұйрық райда қолдану	8.5.1.2 қозғалыс етістіктерін пайдалану, 8.5.1.3. ырықты жә-не ырықсыз есімше жасау, 8.5.1.4. аяқталған және аяқталмаған түрдегі көсемше жасау	9.5.1.2 етістіктерді сәйкесінше формаларда пайдалану
	5.5.1.4 көлемді белгілеу үшін сан есімдерді пайдалану	6.5.1.3 бөлшек және жинақтық сан есімдерді әр түрлі формаларда, көлемді белгілеу үшін белгісіз есімдіктер мен үстеулерді пайдалану	7.5.1.3 құрама сан есімдерді сәйкесінше формаларда пайдалану	8.5.1.5 күрделі сан есімдерді сәйкесінше формаларда пайдалану	9.5.1.3 сан есімдерді сәйкесінше формаларда пайдалану
2. Синтаксистік құрылымдарды пайдалану	5.52.1 модальды мәнді және адамның әртүрлі күйлерін білдіретін жақсыз құрылымдарды пайдалану	6.5.2.1 белсенді және енжар құрылым-дарды пайдалану	7.5.2.1 кірме құрылымдармен және біртекті мүшелермен күрделендірілген жай сөйлемдерді пайдалану	8.5.2.1 есімшелерді пайдалану және оларды синонимдік құрылымдармен ауыстыру	9.5.2.1 ауызша және жазбаша қарым-қатынас жағдайына сәйкес келетін жай және құрмалас сөйлемдерді пайдалану
	5.5. 2.2. өзінің пікірін, күмәнін, өтінішін, сенімділігін/келісі-мін/келіспеушілігін, әңгімелесушінің пікірін білдіруге бағыттау үшін қажетті синтаксистік құрылымдарды пайдалану	6.5. 2.2. анықтауыш, түсіндірмелі, мезгіл, мақсат, себеп-салдарлық қарым-қатынасты білдіретін жай және құрмалас сөйлемдерді пайдалану	7.5. 2.2. шартты, қарсылықты, салыстырмалы қарым-қатынасты білдіретін құрмалас сөйлемдерді пайдалану	8.5. 2.2. көсемшелерді пайдалану және оларды синонимдік құрылымдармен ауыстыру
		6. 5.2.3. төл және төлеу сөзді пайдалану

20. Осы оқу бағдарламасы қосымшада берілген негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Орыс тілі және әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Орыс тілі және әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Орыс тілі және әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Тақырып	Оқылатын көркем туындылар (таңдау бойынша)	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
Климат және табиғат	Н.А.Некрасов "Мазай ата және қояндар" М.Ю. Лермонтов "Найзағай" С.Есенин "Дауыл", Ф.Тютчев "Көктемгі күркіреу", "Қыс еріксіз ашуланбауда", "Жел туралы ертегі" ("Жаңа ертегілер" циклінен)	Тыңдалым	5.3., 5.4.
		Айтылым	5.1., 5.3.
		Оқылым	5.1., 5.3.
		Жазылым	5. 1., 5.3.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 1.1.1., 5. 1.1.2.
Отбасы	Г. Д. Гребенщиков "Қуғыншы" очерктер циклінен үзінді ("Осындай аралы отбасылар бар…") "Дана әке" орыс ертегісі "Бөшке туралы ертегі" болгар ертегісі М. Скребцова "Ана жүрегі"	Тыңдалым	5.1. 5.2.
		Айтылым	5.4., 5.5.
		Оқылым	5.5., 5.6.
		Жазылым	5.1., 5.6., 5.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 1.2., 5. 1.3.
2-тоқсан
Құндылықтар: достық және махаббат	Балаларға арналған достық туралы өлеңдер С.Михалков "Жолдасым екеуіміз доспыз" Г.Боргуль "Құрбы Маша" Я.Дубенская "Біз әртүрліміз" Н.Бичурина "Кімнің саңырауқұлағы?" В.Бережная "Менің достарым көп" О.Чекашова "Менің досым" Ю.Белоусова "Достық – бұл тарту"	Тыңдалым	5.3., 5.5.
		Айтылым	5.1., 5.5.
		Оқылым	5.2., 5.4
		Жазылым	5.1., 5.5., 5.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 1.2., 5. 2.
Мен өскенде кім боламын	В.Маяковский "Кім боламын?" Дж.Родари "Кәсіптердің иісі қандай?"	Тыңдалым	5.1., 5.4.
		Айтылым	5.1., 5.3., 5.4.
		Оқылым	5.3., 5.5., 5.6.
		Жазылым	5.3., 5.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 1.1.1.
3-тоқсан
Өмір және шығармашылық	Г.Ветрова Суретшілер туралы әңгімелер циклі "Әли ұста" қазақ халық ертегісі	Тыңдалым	5.1., 5.2.
		Айтылым	5.1., 5.3.
		Оқылым	5.1., 5.6., 5.7., 5.8.
		Жазылым	5.3., 5.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 1.1.1.
Киім-кешек мәдениеті	И.Т.Тургенев "Бежин шалғайы" (үзінді)	Тыңдалым	5.4.
		Айтылым	5.2., 5.5.
		Оқылым	5.2., 5.7.
		Жазылым	5.1., 5.5.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 1.1.2., 5. 1.2.
Қиял-ғажайып әлемі	Б.Заходер "Менің қиялым", Л.Кэролл "Алиса таңғажайыптар елінде" (туындыдан үзінділер)	Тыңдалым	5.3., 5.5.
		Айтылым	5.4., 5.6.
		Оқылым	5.3., 5.5.
		Жазылым	5.2., 5.4., 5.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 2.1.
4-тоқсан
Біз спортты таңдаймыз	В.Львовский "Жаттығу туралы ән" В.Голышкин "Қақпашы" В. Донникова "Мұз айдынында" В. Голявкин "Кез келген істе жұмыс істеу керек"	Тыңдалым	5.5.
		Айтылым	5.1., 5.3., 5.5.
		Оқылым	5.2., 5.3., 5.5., 5.6., 5.8.
		Жазылым	5. 1., 5.4.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 1.2.
Демалыс және тынығу	Татьяна Лило "Демалыс" Тамара Крюкова "Хрусталь кілті" (туындыдан үзінді, 48-ші бөлім "Ерікті қала туралы аңыз") Саша Черный "Жазда"	Тыңдалым	5.2., 5.4.
		Айтылым	5.4., 5.6.
		Оқылым	5.1., 5.4.
		Жазылым	5.2., 5.6..
		Тілдік бірліктерді пайдалану	5. 2.

2) 6-сынып:

Тақырып	Оқылатын көркем туындылар (таңдау бойынша)	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
Адамның мінез-құлқы және сыртқы келбеті	Валентина Осеева "Оны кім жазады?" Бақыт Қайырбеков. "Достар" циклінен өлеңдер И.А. Крылов "Қарға және түлкі" А.Ж.Орехов "Хамелеон" Ш.Айтматов "Кішкентай сарбаз"	Тыңдалым	6.1., 6.4
		Айтылым	6.1., 6.3.
		Оқылым	6.1., 6.3.
		Жазылым	6.1., 6.3.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6 1.1., 6 1.2.
Бізді қоршаған әлем: жануарлар және өсімдіктер	Леонид Вертель "Тұтқын" И. Крылов "Қарға және түлкі"	Тыңдалым	6.2., 6.3.
		Айтылым	6.4., 6.5.
		Оқылым	6.5., 6.6.
		Жазылым	6.6., 6.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6 2.3.
2-тоқсан
Климат: ауа райы және жыл мезгілдері	К. Д. Ушинский "Жаз" К.Ушинский. "Барлаудағы аралар" С.Маршак "Он екі ай" ертегісі Ф.Тютчев "Сиқыршы қыс" С.Есенин "Қыс"	Тыңдалым	6.1., 6.2.
		Айтылым	6.1., 6.2., 6.4.
		Оқылым	6.1., 6.2., 6.4.
		Жазылым	6.1., 6.3., 6.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6 1.1., 6 1.2.
Әлем ғажаптары	Роберт Стайн "Фараон мазарының қарғысы" балалар детективі (үзінділер) Марат Жұмағазиев "Әлемнің жеті кереметі" өлеңі	Тыңдалым	6.3., 6.5.
		Айтылым	6.5., 6.6.
		Оқылым	6.5., 6.6.
		Жазылым	6.2., 6.5., 6.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6 2.2.
3-тоқсан
Ежелгі және қазіргі заманғы өркениеттер	К.Булычев "Жүз жыл бұрын" (туындыдан үзінділер) Атлантида туралы мифтер А.Р. Беляев "Атлантидадан шыққан соңғы адам"	Тыңдалым	6.1., 6.2.
		Айтылым	6.1., 6.2.
		Оқылым	6.1., 6.2., 6.6.
		Жазылым	6.1., 6.2.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6 1.3.
Тіл және қарым-қатынас	Г. Тукай "Туған тіл" К. Бальмонт "Тіл, біздің керемет тіл" И. Бунин "Сөз" И. С. Тургенев "Орыс тілі"	Тыңдалым	6.3.
		Айтылым	6.3., 6.4.
		Оқылым	6.3., 6.4., 6.5.
		Жазылым	6.3., 6.4., 6.5.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6 1.2.
Қаһармандар және қаскүнемдер: шындық және ойдан шығарылған оқиғалар	Г. Андерсен "Қар патшайымы" О.Генри "Қызыл нәсілділер көсемі"	Тыңдалым	6.4., 6.5.
		Айтылым	6.5., 6.6.
		Оқылым	6.7., 6.8.
		Жазылым	6.6., 6.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6 2.1.
4-тоқсан
Астрономия: ғаламшарлар және жолсеріктер	ай және Күн туралы мифтер С.Цыганков "Жер ғаламшары" ғарыш кемесі туралы (өлеңмен және прозамен)	Тыңдалым	6.4., 6.5.
		Айтылым	6.1., 6.3., 6.4.
		Оқылым	6.1., 6.3., 6.4.
		Жазылым	6.2., 6.4.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6. 1.2.
Адам және заманауи техникалық құрылғылар	Н. Носов "Телефон"	Тыңдалым	6.2.
		Айтылым	6.5., 6.6.
		Оқылым	6.2., 6.5., 6.6., 6.8.
		Жазылым	6.5., 6.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	6. 2.2.

3) 7-сынып:

Тақырып	Оқылатын көркем туындылар (таңдау бойынша)	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
Саяхат және көрікті жерлер	Д.Свифт "Гулливердің саяхаты"	Тыңдалым	7.1., 7.4.
		Айтылым	7.3., 7.5.
		Оқылым	7.3., 7.6.
		Жазылым	7.1., 7.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	1.2.
Ыстық және суық: ел және тіршілік салты	Г.Скребицкий "Төрт суретші" А.Кұнанбаевтың "Жыл мезгілдері" өлеңі И.А.Бунин "Жапырақ түсуі" К. Паустовский "Күз"	Тыңдалым	7.., 7.3.
		Айтылым	7.1., 7.4.
		Оқылым	7.1., 7.5.
		Жазылым	7.3., 7.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	7 1.1., 2.1.
2-тоқсан
Мәдениет: мінез-құлық және тұлға	"Сыртқы және ішкі сұлулық" өсиет әңгімесі Л.Толстой "Кавказ тұтқыны" Н.Заболоцкий "Сүйкімсіз қыз", "Адам беттерінің әдемілігі туралы"	Тыңдалым	7.1., 7.3.
		Айтылым	7.1., 7.2., 7.5.
		Оқылым	7.1., 7.5., 7.6.
		Жазылым	7.2., 7.5., 7.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	7. 1.2.
Салауатты өмір салты: спорт және тағам	Д.Федюкин "Салауатты өмір салты туралы баллада" В.Высоцкий "Таңғы гимнастика"	Тыңдалым	7.2., 7.5.
		Айтылым	7.4., 7.6.
		Оқылым	7.2., 7.4.
		Жазылым	7.1., 7.3., 7.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	7. 2.1.
3-тоқсан
Жаңа жылды, Наурызды және Рождествоны атап өту дәстүрі	Н.В.Гоголь "Рождество алдындағы түн"	Тыңдалым	7.1., 7.3.
		Айтылым	7.1., 7.5.
		Оқылым	7.1., 7.5., 7.8.
		Жазылым	7.3., 7.5.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	7. 2.2.
Хобби және бос уақыт	Е.Шварц "Жоғалған уақыт туралы ертегі"	Тыңдалым	7.4., 7.5.
		Айтылым	7.2., 7.3.
		Оқылым	7.3., 7.4., 7.7.
		Жазылым	7.2., 7.4.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	7. 1.3., 7. 2.2.
Музыка біздің өмірімізде	М.Қабанбаев "Арыстан, мен және виолончель" В.А.Короленко "Соқыр музыкант"	Тыңдалым	7.2.
		Айтылым	7.4., 7.6.
		Оқылым	7.2., 7.6.
		Жазылым	7.1., 7.6., 7.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	7. 2.2.
4-тоқсан
Жеңіс күні: біз неліктен есте сақтауымыз керек	А.А.Бек "Волоколам тас жолы" Б.Момышұлы "Артымызда - Мәскеу" Қ. Қайсенов "Жаудың тылында" Р.Ғамзатов "Тырмалар" Мұса Жәліл "Тағылық"	Тыңдалым	7.4., 7.5.
		Айтылым	7.1., 7.3., 7.4.
		Оқылым	7.3., 7.4., 7.6.
		Жазылым	7.2., 7.4.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	7. 1.2., 7. 2.2.
Жастар мәдениеті: Интернет және әлеуметтік желілер		Тыңдалым	7.2.
		Айтылым	7.5., 7.6.
		Оқылым	7.1., 7.2., 7.5., 7.8.
		Жазылым	7.5., 7.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	7. 2.1., 7. 2.2.

4) 8-сынып:

Тақырып	Оқылатын көркем туындылар (таңдау бойынша)	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
Отбасы және жасөспірім	"Сиқырлы тиын" өсиет әңгімесі Туве Янсон "Көрінбейтін бала" А. Кұнанбаев "Қара сөздер" жиырма бесінші сөз	Тыңдалым	8.1., 8.2.
		Айтылым	8.1., 8.3.
		Оқылым	8.1., 8.3.
		Жазылым	8.1., 8.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 1.1., 8. 1.2.2.
Спорт және демалыс		Тыңдалым	8.3., 8.4.
		Айтылым	8.4., 8.5.
		Оқылым	8.5., 8.6.
		Жазылым	8.3., 8.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 2.1.
2-тоқсан
Еңбек әлемі	Н.А. Заболоцкий "Жан дүниенің еріншектігіне жол берме"	Тыңдалым	8.1., 8.3.
		Айтылым	8.1., 8.2., 8.5.
		Оқылым	8.1., 8.5., 8.6.
		Жазылым	8.2., 8.5., 8.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 1.2.3.
Ғарыш	О. Түлейменов "Жер, адамға тағзым ет" Р. Брэдбери "Жасыл таң" И.Ефремов "Жұлдызды кемелер"	Тыңдалым	8.2., 8.5.
		Айтылым	8.4., 8.6.
		Оқылым	8.2., 8.4.
		Жазылым	8.1., 8.3., 8.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 2.2.
3-тоқсан
Биоалуандылық және жойылу	О.О. Сүлейменов. "Бөлтіріктер" өлеңі	Тыңдалым	8.1., 8.3.
		Айтылым	8.1., 8.5.
		Оқылым	8.1., 8.5., 8.8.
		Жазылым	8.3., 8.5.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 1.2.1, 8. 1.3.
Су – тіршілік көзі	Янка Мавр "Су баласы" П.Н.Васильев "Ертіс"	Тыңдалым	8.4., 8.5.
		Айтылым	8.2., 8.3.
		Оқылым	8.3., 8.4., 8.7.
		Жазылым	8.2., 8.4.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 2.1.
Тағам		Тыңдалым	8.2.
		Айтылым	8.4., 8.6.
		Оқылым	8.2., 8.6.
		Жазылым	8.1., 8.6., 8.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 2.2.
4-тоқсан
Өнер күші	"Шындық және шынайы өнер туралы өсиет әңгіме"	Тыңдалым	8.4., 8.5.
		Айтылым	8.., 8.3., 8.4.
		Оқылым	8.1., 8.3., 8.4.
		Жазылым	8.2., 8.4.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 1.2.1.
Ғылыми жаңалықтар және технологиялар	Е.Т. Вельтистов "Электрониктің қызықты оқиғалары"	Тыңдалым	8.2.
		Айтылым	8.5., 8.6.
		Оқылым	8.2., 8.5., 8.6., 8.8.
		Жазылым	8.1., 8.6., 8.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	8. 2.1., 8. 2.2.

5) 9-сынып:

Тақырып	Оқылатын көркем туындылар (таңдау бойынша)	Сөйлеу әрекетінің түрлері	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
Әлем халықтарының мәдениеті	Ш.Айтматов "Ғасырдан да ұзақ күн" ("Мәңгүрт туралы аңыз" үзіндісі) А.Кұнанбаев "Қара сөздер" Ю. Герт "Соңы бақытты мұңды оқиға" М. Шаханов "Төрт ана"	Тыңдалым	9.1., 9.4.
		Айтылым	9.3., 9.5.
		Оқылым	9.3., 9.6.
		Жазылым	9.1., 9.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9. 1.1.
Жер ғаламшарының табиғи ресурстары	К.Паустовский "МещҰр өңірі" (үзінділер) Ш.Айтматов "Жан пида" (үзінді) В.Распутин "Анамен қоштасу" (үзінді)	Тыңдалым	9.2., 9.3.
		Айтылым	9.1., 9.4.
		Оқылым	9.1., 9.5.
		Жазылым	9.3., 9.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9. 2.1.
2-тоқсан
Тарих және тұлға	В.А.Короленко "Парадокс" А.С.Пушкиннің "Капитан қызы" повесі	Тыңдалым	9.1., 9.3.
		Айтылым	9.1., 9.2., 9.5.
		Оқылым	9.1., 9.5., 9.6.
		Жазылым	9.2., , 9.5., 9.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9. 1.2., 9. 2.1.
Шындық және қиял	Ш.Т. Айтматов "Мүйізді бұғы ана туралы аңыз" ("Ақ кеме") Р.Брэдбери "барлық жаз бір күнде"	Тыңдалым	9.2., 9.5.
		Айтылым	9.4., 9.6.
		Оқылым	9.2., 9.4.
		Жазылым	9.1., 9.3., 9.6.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9. 1.2., 9. 2.1.
3-тоқсан
Әкелер мен балалар: ұрпақтар диалогі және шиеленісі	У.Шекспир "Ромео мен Джульетта" К.А.Паустовский "Телеграмма"	Тыңдалым	9.1., 9.3.
		Айтылым	9.1., 9.5.
		Оқылым	9.1., 9.5., 9.8.
		Жазылым	9.3., 9.5.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9. 1.3., 9. 2.1.
Жастар және бұқаралық ақпарат құралдары		Тыңдалым	9.4., 9.5.
		Айтылым	9.2., 9.3.
		Оқылым	9.3., 9.4., 9.7.
		Жазылым	9.2., 9.4.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9. 1.3.
Жаһандану		Тыңдалым	9.2.
		Айтылым	9.4., 9.6.
		Оқылым	9.2., 9.6.
		Жазылым	9.1., 9.6., 9.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9. 2.1.
4-тоқсан
Шындық және қиял	Ш.Т. Айтматов "Мүйізді бұғы ана туралы аңыз" ("Ақ кеме") Р.Брэдбери "Барлық жаз бір күнде" Б.Примочкин "Айналмақ"	Тыңдалым	9.2.
		Айтылым	9.1., 9.3., 9.4.
		Оқылым	9.1., 9.3., 9.4.
		Жазылым	9.1., 9.6., 9.7.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9 1.2.
Заң және қылмыс	Уильям Голдинг "Шыбындардың әміршісі" (үзінділер)	Тыңдалым	9.4., 9.5.
		Айтылым	9.5., 9.6.
		Оқылым	9.2., 9.5., 9.6., 9.8.
		Жазылым	9.2., 9.4.
		Тілдік бірліктерді пайдалану	9. 2.1.

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 7-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 198-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптарына арналған "Ағылшын тілі" пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасы

Chapter 1. General provisions

1. The Study program is developed in accordance with the State compulsory standard of secondary-level education (elementary, basic secondary and general secondary education) approved by decision of the Government Resolution of the Republic of Kazakhstan dated 23 August, 2012 №1080.

2. The importance of the subject is determined by the fact that it is the language of communication, science, business, tourism and sport. A knowledge of English can:

1) increase learners’ confidence in communicating in different situations;

2) give learners access to higher education in Kazakhstan and abroad;

3) allows students to continue professional education in Kazakhstan and abroad;

4) broaden learners’ access to news and information currently distributed in English;

5) allow learners to access English language literary works in their original form;

6) enable learners to represent Kazakhstan in both Kazakhstan and overseas;

7) become lifelong learners, building on skills, learning strategies and knowledge learned in school.

3. The English curriculum aims to develop learners who gain the low-mid B1 level of language skills through the following:

1) varied tasks which foster analysis, evaluation and creative thinking;

2) exposure to a wide variety of spoken and written sources;

Chapter 2. Organization of the content of the subject of "The English language"

4. In the study of the subject "The English language"

1) in the 5th grade have 3 hours a week, 102 hours a year;

2) in the 6th grade - 3 hours a week, 102 hours a year;

3) in the 7th grade - 3 hours a week, 102 hours a year;

4) in the 8th grade - 3 hours a week, 102 hours a year;

5) in the 9th grade - 3 hours a week, 102 hours a year.

5. The content of the subject. This is the substantive knowledge of the programme and comprises what we know in the subject and how we gain that knowledge. Knowledge in the subject is organised into strands of learning. Strands are further broken down into sub-strands, which will be at the level of a skill or topic, knowledge or understanding. Sub-strands, when expressed as grade-related expectations, form the learning objectives for a subject.

6. The learning objectives demonstrate the progression within each sub-strand allowing teachers to plan and assess, sharing with learners the next steps they should take.

7. Strand 1: Content. Learners develop skills needed for success in a range of academic subjects such as using speaking and listening skills to solve problems, organising information clearly for others and developing intercultural awareness through reading and discussion.

8. Strand 2: Listening. Learners learn to understand and respond to a wider range of short and extended text types on curricular and familiar topics. Learners develop the ability to understand, with some support, the main idea in extended talks spoken distinctly at a moderate pace on a range of general and curricular topics.

9. Strand 3: Speaking. Learners develop the ability to ask general and more complex questions to clarify meaning and acquire, compare or evaluate knowledge. Learners develop the ability to communicate meaning clearly at sentence and discourse level when speaking in pairs, groups or whole class interaction on a range or general and curricular topics.

10. Strand 4: Reading. Learners develop the ability to understand the gist and details in a wide variety of fiction and non-fiction text types of a medium length. Learners develop the ability to deduce meaning from context in texts on a range of general familiar and curricular topics.

11. Strand 5: Writing. Learners develop the ability to plan, draft, and layout and edit texts using a wider range of high-frequency vocabulary, with an appropriate level of grammatical and lexical accuracy and correct punctuation.

12. Strand 6: Use of English. Learners learn to express themselves using a good lexical range and variety of language with a generally high degree of accuracy. Learners develop the ability to use a range of past, present and future forms and a wider range of modals.

Chapter 3. Learning objectives system

13. Education aims in the programme are presented by the codes. The first number in the code is a grade, the second one is the number of the aim.

14. 1) strand 1 "content":

Grade 5	Grade	Grade 7	Grade 8	Grade 9
Mid-high A1	High A1	Low-mid A2	Mid-high A2	Low-mid B1
5.1 use speaking and listening skills to solve problems creatively and cooperatively in groups	6.1 use speaking and listening skills to solve problems creatively and cooperatively in groups	7.1 use speaking and listening skills to solve problems creatively and cooperatively in groups	8.1 use speaking and listening skills to solve problems creatively and cooperatively in groups	9.1 use speaking and listening skills to solve problems creatively and cooperatively in groups
5.2 use speaking and listening skills to provide sensitive feedback to peers	6.2 use speaking and listening skills to provide sensitive feedback to peers	7.2 use speaking and listening skills to provide sensitive feedback to peers	8.2 use speaking and listening skills to provide sensitive feedback to peers	9.2 use speaking and listening skills to provide sensitive feedback to peers
5.3 respect differing points of view	6.3 respect differing points of view	7.3 respect differing points of view	8.3 respect differing points of view	9.3 respect differing points of view
5.4 evaluate and respond constructively to feedback from others	6.4 evaluate and respond constructively to feedback from others	7.4 evaluate and respond constructively to feedback from others	8.4 evaluate and respond constructively to feedback from others	9.4 evaluate and respond constructively to feedback from others
5.5 use feedback to set personal learning objectives	6.5 use feedback to set personal learning objectives	7.5 use feedback to set personal learning objectives	8.5 use feedback to set personal learning objectives	9.5 use feedback to set personal learning objectives
5.6 organise and present information clearly to others	6.6 organise and present information clearly to others	7.6 organise and present information clearly to others	8.6 organise and present information clearly to others	9.6 organise and present information clearly to others
5.7 develop and sustain a consistent argument when speaking or writing	6.7 develop and sustain a consistent argument when speaking or writing	7.7 develop and sustain a consistent argument when speaking or writing	8.7 develop and sustain a consistent argument when speaking or writing	9.7 develop and sustain a consistent argument when speaking or writing
5.8 develop intercultural awareness through reading and discussion	6.8 develop intercultural awareness through reading and discussion	7.8 develop intercultural awareness through reading and discussion	8.8 develop intercultural awareness through reading and discussion	9.8 develop intercultural awareness through reading and discussion
5.9 use imagination to express thoughts, ideas, experiences and feelings	6.9 use imagination to express thoughts, ideas, experiences and feelings	7.9 use imagination to express thoughts, ideas, experiences and feelings	8.9 use imagination to express thoughts, ideas, experiences and feelings	9.9 use imagination to express thoughts, ideas, experiences and feelings
5.10 use talk or writing as a means of reflecting on and exploring a range of perspectives on the world	6.10 use talk or writing as a means of reflecting on and exploring a range of perspectives on the world	7.10 use talk or writing as a means of reflecting on and exploring a range of perspectives on the world	8.10 use talk or writing as a means of reflecting on and exploring a range of perspectives on the world	9.10 use talk or writing as a means of reflecting on and exploring a range of perspectives on the world

2) strand 2 "listening":

Grade 5	Grade 6	Grade 7	Grade 8	Grade 9
Mid-high A1	High A1	Low-mid A2	Mid-high A2	Low-mid B1
5.1 understand an increasing range of classroom instructions	6.1 understand a sequence of supported classroom instructions	7.1 understand with limited support the main points of extended talk on a range of general and curricular topics	8.1 understand with little or no support the main points in extended talk on a wide range of general and curricular topics	9.1 understand the main points in unsupported extended talk on a wide range of general and curricular topics
5.2 understand simple questions which ask for personal information	6.2 understand an increasing range of supported basic questions which ask for personal information	7.2 understand with some support the detail information in extended talk on a limited range of general and curricular topics	8.2 understand with little or no support most specific information in extended talk on a wide range of general and curricular topics	9.2 understand specific information in unsupported extended talk on a wide range of general and curricular topics
5.3 understand without any support simple questions on an increasing range of general and some curricular topics	6.3 understand an increasing range of supported basic questions on general and curricular topics	7.3 understand more complex supported questions on a growing range of general and curricular topics	8.3 understand with little or no support most of the detail of an argument in extended talk on a wide range of general and curricular topics	9.3 understand the detail of an argument in unsupported extended talk on a wide range of general and curricular topics
5.4 understand the main points of supported extended talk on a range of general and curricular topics	6.4 understand the main points of supported extended talk on a range of general and curricular topics	7.4 understand with limited support some of the implied meaning in extended talk on a range of general and curricular topics	8.4 understand with little or no support most of the implied meaning in extended talk on a wide range of general and curricular topics	9.4 understand implied meaning in unsupported extended talk on a wide range of general and curricular topics
5.5 understand most specific information and detail of short, supported talk on a wide range of familiar topics	6.5 understand most specific information and detail of short, supported talk on a wide range of general and curricular topics	7.5 recognise the opinion of the speaker(s) in supported extended talk on a range of general and curricular topics	8.5 recognise the opinion of the speaker(s) with little or no support in extended talk on a wide range of general and curricular topics	9.5 recognise the attitude or opinion of the speaker(s) in unsupported extended talk on a wide range of general and curricular topics
5.6 deduce meaning from context in short, supported talk on an increasing range of general and curricular topics	6.6 deduce meaning from context in short, supported talk on an increasing range of general and curricular topics	7.6 deduce meaning from context in supported extended talk on a range of general and curricular topics	8.6 deduce meaning from context with little or no support in extended talk on a wide range of general and curricular topics	9.6 deduce meaning from context in unsupported extended talk on a wide range of general and curricular topics
5.7 recognise the opinion of the speaker(s) in basic, supported talk on an increasing range of general and curricular topics	6.7 recognise the opinion of the speaker(s) in basic, supported talk on an increasing range of general and curricular topics	7.7 begin to recognise typical features at word, sentence and text level of a limited range of spoken genres	8.7 begin to recognise typical features at word, sentence and text level of a limited range of spoken genres	9.7 recognise typical features at word, sentence and text level of a range of spoken genres
5.8 understand short, supported narratives on an increasing range of general and some curricular topics	6.8 understand supported narratives, including some extended talk, on an increasing range of general and curricular topics	7.8 understand supported narratives including some extended talk, on a range of general and curricular topics	8.8 understand extended narratives on a range of general and curricular topics	9.8 recognise inconsistencies in argument in extended talk on a range of general and curricular subjects

3) strand 3 "speaking":

Grade 5	Grade 6	Grade 7	Grade 8	Grade 9
Mid-high A1	High A1	Low-mid A2	Mid-high A2	Low-mid B1
5.1 make basic statements which provide information on an increasing range of general and some curricular topics	6.1 provide basic information about themselves and others at sentence level on an increasing range of general topics	7.1 provide basic information about themselves and others at discourse level on a range of general topics	8.1 use formal and informal registers in their talk on a limited range of general and curricular topics	9.1 use formal and informal language registers in their talk on a range of general and curricular topics
5.2 ask questions to find out about present and possibly past experiences on an increasing range of general and some curricular topics	6.2 ask simple questions to get information about a limited range of general topics	7.2 ask simple questions to get information about a growing range of general topics	8.2 ask more complex questions to get information about a range of general topics and some curricular topics	9.2 ask complex questions to get information about a wide range of general and curricular topics
5.3 begin to describe past experiences on an increasing range of general and some curricular topics	6.3 give an opinion at sentence level on a limited range of general and curricular topics	7.3 give an opinion at sentence and discourse level on an increasing range of general and curricular topics	8.3 give an opinion at discourse level on a range of general and curricular topics	9.3 explain and justify their own and others’ point of view on a range of general and curricular topics
5.4 respond to questions on an increasing range of general and some curricular topics	6.4 respond with limited flexibility at sentence level to unexpected comments on an increasing range of general and curricular topics	7.4 respond with limited flexibility at both sentence and discourse level to unexpected comments on a range of general and curricular topics	8.4 respond with some flexibility at both sentence and discourse level to unexpected comments on a range of general and curricular topics	9.4 respond with growing flexibility at both sentence and discourse level to unexpected comments on a range of general and curricular topics
5.5 pronounce an increasing range of words, short phrases and simple sentences intelligibly	6.5 keep interaction going in basic exchanges on a growing range of general and curricular topics	7.5 keep interaction going in longer exchanges on a range of general and curricular topics	8.5 interact with peers to negotiate, agree and organise priorities and plans for completing classroom tasks	9.5 interact with peers to negotiate, agree and organise priorities and plans for completing classroom tasks
5.6 take turns when speaking with others in a growing range of short, basic exchanges	6.6 communicate meaning clearly at sentence level during, pair, group and whole class exchanges	7.6 communicate meaning clearly at sentence and discourse level during, pair, group and whole class exchanges	8.6 link comments with some flexibility to what others say at sentence and discourse level in pair, group and whole class exchanges	9.6 link comments with growing flexibility to what others say at sentence and discourse level in pair, group and whole class exchanges
5.7 contribute a growing range of suitable words, phrases, and sentences during short pair, group and whole class exchanges	6.7 use appropriate subject-specific vocabulary and syntax to talk about a limited range of general topics	7.7 use appropriate subject-specific vocabulary and syntax to talk about a limited range of general topics, and some curricular topics	8.7 use appropriate subject-specific vocabulary and syntax to talk about a growing range of general topics, and some curricular topics	9.7 use appropriate subject-specific vocabulary and syntax to talk about an increased range of general and curricular topics
5.8 recount short, basic stories and events on a limited range of general and some curricular topics	6.8 recount basic stories and events on a range of general and curricular topics	7.8 recount some extended stories and events on a limited range of general and curricular topics	8.8 recount some extended stories and events on a growing range of general and curricular topics	9.8 recount extended stories and events on a wide range of general and curricular topics

4) strand 4 "reading":

Grade 5	Grade 6	Grade 7	Grade 8	Grade 9
Mid-high A1	High A1	Low-mid A2	Mid-high A2	Low-mid B1
5.1 understand the main points in a limited range of short simple texts on general and curricular topics	6.1 understand the main points in a limited range of short simple texts on general and curricular topics	7.1 understand the main points in texts on a limited range of unfamiliar	8.1 understand the main points in texts on a limited range of unfamiliar general and curricular topics, including some extended texts	9.1 understand the main points in extended texts on a range of unfamiliar general and curricular topics
5.2 understand with some support short simple fiction and non-fiction texts	6.2 understand with little support specific information and detail in short, simple texts on a limited range of general and curricular topics	7.2 understand independently specific information and detail in short, simple texts on a limited range of general and curricular topics	8.2 understand specific information and detail in texts on a growing range of familiar general and curricular topics, including some extended texts	9.2 understand specific information and detail in extended texts on a growing range of familiar general and curricular topics, and some unfamiliar topics
5.3 understand the detail of an argument in short, simple texts on an increasing range of general range of general and some curricular topics	6.3 understand the detail of an argument on a limited range of familiar general and curricular topics, including some extended texts	7.3 understand the detail of an argument on a growing range of familiar general and curricular topics, including some extended texts	8.3 understand the detail of an argument on a growing range of familiar general and curricular topics, including some extended texts	9.3 understand the detail of an argument- both explicitly stated and implied - in extended texts on a wide range of familiar general and curricular topics, and some unfamiliar topics
5.4 read with support books, worksheets and other print materials in a class or school library according to classification	6.4 read and understand with some support a limited range of short fiction and non-fiction texts	7.4 read independently a limited range of short simple fiction and non-fiction texts	8.4 read a growing range of extended fiction and non-fiction texts on familiar and some unfamiliar general and curricular topics	9.4 read a wide range of extended fiction and non-fiction texts on familiar and unfamiliar general and curricular topics
5.5 deduce meaning from context in short texts on a limited range of familiar general and curricular topics	6.5 deduce meaning from context in short texts on a limited range of familiar general and curricular topics including some extended texts	7.5 deduce meaning from context on a limited range of familiar general and curricular topics	8.5 deduce meaning from context in short texts and some extended texts on a growing range of familiar general and curricular topics	9.5 deduce meaning from context in extended texts on a wide range of familiar general and curricular topics, and some unfamiliar topics
5.6 recognise the attitude or opinion of the writer in short texts on a limited range of general and curricular topics	6.6 recognise the attitude or opinion of the writer in short texts on a limited range of general and curricular topics	7.6 recognise the attitude or opinion of the writer in short texts on a limited range of general and curricular topics	8.6 recognise the attitude or opinion of the writer on a growing range of unfamiliar general and curricular topics, including some extended text	9.6 recognise the attitude or opinion of the writer in extended texts on a wide range of familiar general and curricular topics
5.7 recognise typical features at word, sentence and text level in a limited range of written genres	6.7 recognise typical features at word, sentence and text level in a growing range of written genres	7.7 recognise typical features at word, sentence and text level in a growing range of written genres	8.7 recognise typical features at word, sentence and text level in a range of written genres	9.7 recognise typical features at word, sentence and text level in a wide range of written genres, including some which focus on unfamiliar topics
5.8 use with support familiar paper and digital reference resources to check meaning and extend understanding	6.8 use independently familiar paper and digital reference resources to check meaning and extend understanding	7.8 use with some support familiar paper and digital reference resources to check meaning and extend understanding	8.8 use familiar and some unfamiliar paper and digital reference resources to check meaning and extend understanding	9.8 use a wide range of familiar and unfamiliar paper and digital reference resources to check meaning and extend understanding
5.9 recognise the difference between fact and opinion in short, simple texts on an increasing range of general and curricular topics	6.9 recognise the difference between fact and opinion in short, simple texts on an increasing range of general and curricular topics	7.9 recognise the difference between fact and opinion in short, simple texts on a wide range of general and curricular topics	8.9 begin to recognise inconsistencies in argument in short texts on a limited range of general and curricular subjects	9.9 recognise inconsistencies in argument in extended texts on a range of general and curricular topics

5) strand 5"writing":

Grade 5	Grade 6	Grade 7	Grade 8	Grade 9
Mid-high A1	High A1	Low-mid A2	Mid-high A2	Low-mid B1
5.1 plan, write and check sentences with support on a range of basic personal, general and some curricular topics	6.1 plan, write, edit and proofread work at text level with support on a limited range of general and curricular topics	7.1 plan, write, edit and proofread work at text level with some support on a growing range of general and curricular topics	8.1 plan, write, edit and proofread work at text level with minimal support on a range of general and curricular topics	9.1 plan, write, edit and proofread work at text level independently on a range of general and curricular topics
5.2 write with support sequence of sentences in a paragraph on some general and curricular topics	6.2 write with support a sequence of short sentences in a paragraph on a limited range of familiar general topics	7.2 write with some support about real and imaginary past events, activities and experiences on a limited range of familiar general topics and some curricular topics	8.2 write with minimal support about real and imaginary past events, activities and experiences on a growing range of familiar general topics and some curricular topics	9.2 write independently about factual and imaginary past and future events, activities and experiences on a wide range of familiar general and curricular topics
5.3 write with support short sentences which describe people, places and objects	6.3 write with support factual descriptions at text level which describe people, places and objects	7.3 write with some support about personal feelings and opinions on a limited range of familiar general and curricular topics	8.3 write with moderate grammatical accuracy on a limited range of familiar general and curricular topics	9.3 write with grammatical accuracy on a range of familiar general and curricular topics
5.4 write with support a sequence of short sentences in a paragraph to give basic personal information	6.4 write with support a sequence of extended sentences in a paragraph to give basic personal information	7.4 write with some support topics with some paragraphs to give basic personal information	8.4 use with some support style and register appropriate to a limited variety of written genres on general and curricular topics	9.4 use style and register to achieve appropriate degree of formality in a growing variety of written genres on a range of general and curricular topics
5.5 link without support sentences using basic coordinating connectors	6.5 develop with support coherent arguments supported when necessary by examples and reasons for a limited range of written genres in familiar general and curricular topics	7.5 develop with some support coherent arguments supported when necessary by examples and reasons for a limited range of written genres in familiar general and curricular topics	8.5 develop with support coherent arguments supported when necessary by examples and reasons for a growing range of written genres in familiar general and curricular topics	9.5 develop with support coherent arguments supported when necessary by examples and reasons for a wide range of written genres in familiar general and curricular topics
5.6 link, with some support, sentences into a coherent paragraph using basic connectors on a limited range of familiar general topics	6.6 link, with some support, sentences into a coherent paragraph using basic connectors on a limited range of familiar general topics	7.6 link, with minimal support, sentences into coherent paragraphs using basic connectors on a growing range of familiar general topics	8.6 link, independently, sentences into coherent paragraphs using a variety of basic connectors on a range of familiar general topics and some curricular topics	9.6 write coherently at text level using a variety of connectors on a wide range of familiar general and curricular topics
5.7 use with some support appropriate layout at text level for a limited range of written genres on familiar general topics and some curricular topics	6.7 use with some support appropriate layout at text level for a limited range of written genres on familiar general topics and some curricular topics	7.7 use with minimal support appropriate layout at text level for a growing range of written genres on familiar general topics and some curricular topics	8.7 use with minimal support appropriate layout at text level for a growing range of written genres on familiar general and curricular topics	9.7 use independently appropriate layout at text level on a range of general and curricular topics
5.8 spell most high-frequency words accurately for a limited range of general topics	6.8 spell most high-frequency words accurately for a limited range of general topics	7.8 spell most high-frequency vocabulary accurately for a limited range of familiar general topics and some curricular topics	8.8 spell most high-frequency vocabulary accurately for a growing range of familiar general and curricular topics	9.8 spell most high-frequency vocabulary accurately for a wide range of familiar general and curricular topics
5.9 punctuate written work at text level on a limited range of familiar general with some accuracy	6.9 punctuate written work at text level on a limited range of familiar general with some accuracy	7.9 punctuate written work at text level on a limited range of general topics and some curricular topics with some accuracy	8.9 punctuate written work at text level on a growing range of familiar general and curricular topics with growing accuracy	9.9 punctuate written work at text level on a wide range of general and curricular topics with a good degree of accuracy

6) strand 6 "use of English":

Grade 5	Grade 6	Grade 7	Grade 8	Grade 9
Mid-high A1	High A1	Low-mid A2	Mid-high A2	Low-mid B1
5.1 use singular nouns, plural nouns – including some common irregular plural – and uncountable nouns, possessive ‘s/s’ to name, describe and label things	6.1 use appropriate countable and uncountable nouns, including common noun phrases describing times and location, on a limited range of familiar general and curricular topics	7.1 begin to use basic abstract nouns and compound nouns and noun phrases describing times and location on a growing range of familiar general and curricular topics	8.1 use some abstract nouns and complex noun phrases on a range of familiar general and curricular topics	9.1 use a variety of abstract compound nouns and complex noun phrases on a range of familiar general and curricular topics, and some unfamiliar general and curricular topics
5.2 use quantifiers many , much , a lot of ,a few on a limited range of familiar general and curricular topics	6.2 use quantifiers including more, little, few less, fewer not as many , not as much on a growing range of familiar general and curricular topics	7.2 use a growing variety of quantifiers for countable and uncountable nouns including too much, too many, none any, enough, on a range of familiar general and curricular topics	8.2 use a growing variety of quantifiers for countable and uncountable nouns including several, plenty, a large/small number/amount on a range of familiar general and curricular topics	9.2 use a variety of quantifiers for countable and uncountable nouns and a variety of noun phrases on a wide range of familiar general and curricular topics
5.3 use adjectives, including possessive adjectives, on a growing range of general and some curricular topics to describe things use simple one-syllable and some two-syllable adjectives [comparative and superlative] to make comparisons	6.3 use a growing variety of adjectives and regular and irregular comparative and superlative adjectives on a limited range of familiar general and curricular topics	7.3 use common participles as adjectives and order adjectives correctly in front of nouns on a growing range of familiar general and curricular topics	8.3 use a growing variety of compound adjectives and adjectives as participles and some comparative structures including not as…as, much …than to indicate degree on a range of familiar general and curricular topics	9.3 use a variety of compound adjectives, adjectives as participles, comparative structures indicating degree, and intensifying adjectives on a wide range of familiar general and curricular topics
5.4 use determiners including any, no each, every on a limited range of familiar general and curricular topics	6.4 use a variety of determiners including all, other on a growing range of familiar general and curricular topics	7.4 use a variety of determiners including neither, either, on a growing range of familiar general and curricular topics	8.4 use an increased variety of determiners including all, half, both [of] in pre-determiner function on a range of familiar general and curricular topics	9.4 use a wide variety of determiners and pre-determiner structures on a wide range of familiar general and curricular topics
5.5 use questions including questions with whose, how often , how long and a growing range of tag questions on a growing range of familiar general and curricular topics	6.5 use questions which include a variety of different tense on a range of familiar general and curricular topics	7.5 use questions which include a variety of different tense on a range of familiar general and curricular topics	8.5 use questions which include a variety of different tense and modal forms on a range of familiar general and curricular topics	9.5 use a wide variety of question types on a wide range of familiar general and curricular topics
5.6 use basic personal and demonstrative pronouns and quantitative pronouns some, any, something, nothing anything on a limited range of familiar general and curricular topics	6.6 use a variety of personal, demonstrative and quantitative pronouns including someone somebody, everybody , no-one on a growing range of familiar general and curricular topics	7.6 use a variety of personal, demonstrative and quantitative pronouns including mine, yours, ours, theirs, hers, his, myself, yourself, themselves, no-one on a growing range of familiar general and curricular topics	8.6 use a variety of pronouns including indefinite pronouns anybody, anyone, anything and quantitative pronouns everyone, everything, none, more, less, a few on a range of familiar general and curricular topics	9.6 use a wide variety of relative, demonstrative, indefinite, quantitative of pronouns and reflexive pronoun structures on a wide range of familiar general and curricular topics
5.7 use simple perfect forms of common verbs to express what has happened [indefinite time] on a limited range of familiar general and curricular topics	6.7 use simple perfect forms to express indefinite and unfinished past with for and since on a growing range of familiar general and curricular topics	7.7 use a variety of simple perfect forms to express recent, indefinite and unfinished past on a range of familiar general and curricular topics	8.7 use a variety of simple perfect forms to express recent, indefinite and unfinished past on a range of familiar general and curricular topics	9.7 use perfect continuous forms and a variety of simple perfect active and passive forms including time adverbials so far, lately, all my life , on a wide range of familiar general and curricular topics
5.8 use future forms “will” for predictions and “be going to” to talk about already decided plans on a limited range of familiar general and curricular topics	6.8 use future form “will” to make offers, promises, and predictions on a growing range of familiar general and curricular topics	7.8 use a growing variety of future forms including present continuous and present simple with future meaning on a range of familiar general and curricular topics	8.8 use a growing variety of future forms including present continuous and present simple with future meaning on a range of familiar general and curricular topics	9.8 use a variety of future active and passive and future continuous forms on a wide range of familiar general and curricular topics
5.9 use simple present and simple past regular and irregular forms to describe routines, habits and states on a limited range of familiar general and curricular topics	6.9 use appropriately an increased variety of present and past simple active and some passive forms on a growing range of familiar general and curricular topics	7.9 use appropriately a variety of active and passive simple present and past forms and past perfect simple forms in narrative and reported speech on a range of familiar general and curricular topics	8.9 use appropriately a variety of active and passive simple present and past forms and past perfect simple forms in narrative and reported speech on a range of familiar general and curricular topics	9.9 use appropriately a wide variety of active and passive simple present and past forms and past perfect simple forms in narrative and reported speech on a wide range of familiar general and curricular topics
5.10 use present continuous forms with present and future meaning on a limited range of familiar general and curricular topics	6.10 use present continuous forms with present and future meaning and past continuous forms for background and interrupted past actions on a limited range of familiar general and curricular topics	7.10 use present continuous forms for present and future meaning and past continuous on a range of familiar general and curricular topics	8.10 use present continuous forms for present and future meaning and past continuous, including some passive forms, on a range of familiar general and curricular topics	9.10 use present continuous and past continuous active and passive forms on a wide range of general and familiar curricular topics
5.11 use be/look/sound/feel/taste/smell like and use on a limited range of familiar general and curricular topics	6.11 use common impersonal structures with: it, there on a growing range of familiar general and curricular topics	7.11 use some reported speech forms for statements on a range of familiar general and curricular topics	8.11 use some reported speech forms for statements, questions and commands: say, ask, tell including reported requests on a range of familiar general and curricular topics	9.11 use a variety of reported statements and question forms on a wide range of familiar general and curricular topics
5.12 use common regular and irregular adverbs, simple and comparative forms, adverbs of frequency and adverbs of definite time: last week, yesterday on a limited range of familiar general and curricular topics	6. 12 use an increased variety of adverbs, including adverbs of degree too, not enough, quite , rather on a growing range of familiar general and curricular topics	7.12 use comparative degree adverb structures with regular and irregular adverbs on a range of familiar general and curricular topics	8.12 use comparative degree adverb structures not as quickly as / far less quickly with regular and irregular adverbs. Use an increased variety of pre-verbal, post-verbal and end-position adverbs on a range of familiar general and curricular topics	9.12 use a variety of comparative degree adverb structures with regular and irregular adverbs use a wide variety of pre-verbal, post-verbal and end-position adverbs on a wide range of familiar general and curricular topics
5.13 use might may could to express possibility on a limited range of familiar general and curricular topics	6.13 use modal forms including mustn’t (prohibition) need (necessity) should (for advice) on a range of familiar general and curricular topics	7.13 use modal forms including mustn’t (prohibition) need (necessity) should (for advice) on a range of familiar general and curricular topics	8.13 use a growing variety of modal forms for different functions: obligation, necessity, possibility, permission, requests, suggestions, prohibition on a range of familiar general and curricular topics	9.13 use a growing variety of past modal forms including should/ shouldn’t have express speculation and deduction about the past on a wide range of familiar general and curricular topics
5.14 use prepositions to talk about time and location use prepositions like to describe things and about to denote topic use prepositions of direction to, into, out of, from, towards on a limited range of familiar general and curricular topics	6.14 use an increased variety of prepositions of time, location and direction use by and with to denote agent and instrument use prepositions before nouns and adjectives in common prepositional phrases on a growing range of familiar general and curricular topics	7.14 use an increased variety of prepositions of time, location and direction use by and with to denote agent and instrument use prepositions before nouns and adjectives in common prepositional phrases on a growing range of familiar general and curricular topics	8.14 use a some prepositions before nouns and adjectives use prepositions as, like to indicate manner use dependent prepositions following adjectives on a range of familiar general and curricular topics	9.14 use a variety of prepositional phrases before nouns and adjectives use a number of dependent prepositions following nouns and adjectives and a variety of prepositions following verbs on a wide range of familiar general and curricular topics
5.15 use common verbs followed by infinitive verb / verb + ing patterns on a limited range of familiar general and curricular topics	6.15 use common verbs followed by infinitive verb / verb + ing patterns on a limited range of familiar general and curricular topics	7.15 use infinitive forms after a limited number of verbs and adjectives; use gerund forms after a limited variety of verbs and prepositions; use some prepositional verbs and begin to use common phrasal verbs on a growing range of familiar general and curricular topics	8.15 use infinitive forms after a limited number of verbs and adjectives; use gerund forms after a limited variety of verbs and prepositions; use some prepositional verbs and begin to use common phrasal verbs on a growing range of familiar general and curricular topics	9.15 use infinitive forms after an increased number of verbs and adjectives; use gerund forms after a variety of verbs and prepositions; use a variety of prepositional and phrasal verbs on a wide range of familiar general and curricular topics
5.16 use conjunctions so , if, when , where, before, after to link parts of sentences on a limited range of familiar general and curricular topics	6.16 use conjunctions if , when, where, so, and, or, but, because , before, after to link parts of sentences in short texts on a growing range of familiar general and curricular topics	7.16 use a variety of conjunctions on a range of familiar general and curricular topics	8.16 use a growing variety of conjunctions including since, as to explain reasons and the structures so ... that, such a ... that in giving explanations on a range of familiar general and curricular topics	9.16 use a wide variety of conjunctions on a wide range of familiar general and curricular topics use conjunctions so , if, when , where, before, after to link parts of sentences on a limited range of familiar general and curricular topics
5.17 use when clauses to describe simple present and past actions on personal and familiar topics	6.17 use if clauses (in zero conditionals) use where clauses; use before/after clauses (with past reference); use defining relative clauses with which who that where to give details on a limited range of familiar general and curricular topics	7.17 use subordinate clauses following think know believe hope, say , tell; use subordinate clauses following sure, certain; use defining relative clauses with which who that where on a growing range of familiar general and curricular topics	8.17 use if / unless/ if only in second conditional clauses and wish [that] clauses [present reference]; use a growing variety of relative clauses including why clauses on a range of familiar general and curricular topics	9.17 use if / if only in third conditional structures; use a variety of relative clauses including with which [whole previous clause reference] on a wide range of familiar general and curricular topics

15. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ағылшын тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ағылшын тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ағылшын тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) grade 5

Units	Topics	Types of speech activity	Learning objectives
Term 1
1	Home and away	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	5.1, 5.6, 5.8, 5.9 5.1, 5.3, 5.6, 5.7, 5.9 5.1, 5.2, 5.4, 5.6, 5.7 5.1, 5.2 5.1, 5.2, 5.3, 5.6, 5.7 5.1, 5.3, 5.4, 5.6, 5.8, 5.11, 5.14
2	Living things	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	5.4, 5.6, 5.7 5.1, 5.3, 5.6, 5.10 5.1, 5.4, 5.6, 5.7 5.1, 5.2, 5.4, 5.6 5.3, 5.7, 5.8 5.1, 5.3, 5.9, 5.13, 5.15
Term 2
3	Values	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	5.2, 5.5, 5.9 5.1, 5.2, 5.6, 5.8 5.3, 5.4, 5.5, 5.6, 5.7 5.2, 5.3, 5.6 5.1, 5.3, 5.4, 5.5, 5.7, 5.8 5.1, 5.2, 5.3, 5.5, 5.6, 5.7, 5.13, 5.16, 5.17
4	The world of work	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	5.2, 5.4, 5.7 5.1, 5.6, 5.7, 5.9, 5.10 5.2, 5.4, 5.6, 5.7 5.4, 5.5, 5.6 5.3, 5.6, 5.7, 5.8 5.1, 5.2, 5.6, 5.9, 5.10, 5.14, 5.16, 5.17
Term 3
5	Creativity	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	5.3, 5.4, 5.5, 5.9 5.1, 5.4, 5.5, 5.6, 5.8, 5.10 5.1, 5.3, 5.4, 5.6, 5.7, 5.8 5.1, 5.2, 5.3, 5.6 5.1, 5.3, 5.4, 5.6, 5.7 5.1, 5.3, 5.6, 5.10, 5.16
6	Reading for pleasure	Content Reading	5.4, 5.5, 5.7, 5.8, 5.9 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 5.6
7	Fantasy world	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	5.4, 5.7, 5.8 5.1, 5.4, 5.6, 5.7, 5.10 5.5, 5.6, 5.7 5.1, 5.2, 5.3, 5.6 5.2, 5.3, 5.6, 5.8 5.1, 5.3, 5.4, 5.5, 5.6, 5.7, 5.8, 5.9, 5.14, 5.16, 5.17
Term 4
8	Sports	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	5.2, 5.3, 5.6 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.8, 5.10 5.1, 5.2, 5.4, 5.6, 5.7 5.1, 5.4, 5.6 5.1, 5.4, 5.6 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.6, 5.8, 5.10, 5.12, 5.13, 5.14, 5.15, 5.16
9	Holidays	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	5.1, 5.3, 5.8 5.1, 5.2, 5.3, 5.8, 5.10 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 5.6 5.1, 5.2, 5.4, 5.6 5.3, 5.4 5.65.7 5.9, 5.10, 5.14, 5.16, 5.17

2) grade 6

Units	Topic	Types of speech activity	Learning objectives
Term 1
6.1A	Our Class	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	6.1, 6.5, 6.8, 6.9, 6.10 6.1, 6.2, 6.5, 6.7 6.1, 6.2, 6.3, 6.7, 6.8 6.1, 6.2, 6.4, 6.8, 6.9 6.1, 6.2, 6.3, 6.6, 6.8, 6.9 6.1, 6.3, 6.9, 6.13, 6.15, 6.16
6.1B	Helping and Heroes	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	6.1, 6.8 6.1, 6.6, 6.7, 6.8 6.3, 6.6, 6.7, 6.8 6.1, 6.2, 6.4, 6.6 6.1, 6.2, 6.3, 6.8 6.1, 6.3, 6.5, 6.6, 6.15
Term 2
6.2A	Our Countryside	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	6.1 6.2 6.4 6.10 6.1, 6.5, 6.6 6.2, 6.3, 6.7, 6.8 6.2, 6.4, 6.5, 6.8 6.1, 6.2, 6.3, 6.6, 6.8 6.3, 6.9, 6.11, 6.14, 6.16, 6.17
6.2B	Drama and Comedy	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	6.3, 6.6, 6.9, 6.10 6.1, 6.5 6.2, 6.4, 6.5, 6.6, 6.8, 6.7 6.2, 6.3 6.2, 6.3, 6.8 6.7, 6.12, 6.15
Term 3
6.3A	Our Health	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	6.1, 6.8, 6.9, 6.10 6.4, 6.5, 6.7 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, 6.6, 6.7 6.4, 6.5, 6.6, 6.8, 6.9 6.1, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8, 6.9 6.1, 6.2, 6.3, 6.8, 6.9, 6.10, 6.13, 6.15
6.3B	Travel and Holidays	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	6.1, 6.2, 6.3, 6.5, 6.6 6.1, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8 6.2, 6.3, 6.7 6.2, 6.5, 6.6, 6.7, 6.9 6.1, 6.2, 6.3, 6.6, 6.7, 6.8 6.1, 6.2, 6.3, 6.7, 6.8, 6.10
6.3C	Reading for pleasure	Content Speaking Reading Writing	6.4, 6.7 6.5 6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8, 6.9 6.W4
Term 4
6.4A	Our Neighborhood	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	6.1, 6.2, 6.3, 6.7 6.1, 6.5 6.1, 6.2, 6.3, 6.7 6.6, 6.7 6.1, 6.2, 6.3, 6.6, 6.8, 6.9 6.1, 6.6, 6.9, 6.10, 6.13, 6.14, 6.15, 6.16
6.4B	Transport	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	6.3, 6.8, 6.9, 6.10 6.1, 6.3, 6.6 6.2, 6.7, 6.8 6.2, 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8 6.1, 6.3, 6.6, 6.8, 6.9 6.2, 6.3, 6.4, 6.5, 6.8, 6.15, 6.17

3) grade 7

Units	Topics	Types of speech activity	Learning objectives
Term 1
7.1A	Hobbies and Leisure	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	7.3, 7.4, 7.7, 7.8 7.1, 7.2, 7.4 7.1, 7.2, 7.3, 7.6, 7.7 7.R1, 7.R2 7.1, 7.2, 7.3, 7.6, 7.8, 7.9 7.1, 7.2, 7.5, 7.6, 7.12, 7.15, 7.17
7.1B	Communication and Technology	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	7.3, 7.4, 7.7, 7.10 7.3, 7.5, 7.6, 7.7, 7.8 7.2, 7.3, 7.5, 7.7 7.R1, 7.R2 7.1, 7.3, 7.5, 7.6, 7.8 7.4, 7.6, 7.7, 7.17
Term 2
7.2A	Holidays and Travel	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	7.4, 7.8, 7.9 7.1, 7.3, 7.4, 7.5 7.3, 7.4, 7.7 7.1, 7.2 7.2, 7.3, 7.9 7.3, 7.11, 7.14, 7.17
7.2B	Space and Earth	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	7.4, 7.9, 7.2, 7.5, 7.10 7.5, 7.8 7.3, 7.6 7.1, 7.4, 7.7 7.W1, 7.W6 7.6, 7.1, 7.4, 7.8, 7.10, 7.11, 7.12
Term 3
7.3A	Reading for pleasure	Content Listening Speaking Reading Use of English	7.3, 7.4, 7.6 7.5 7.3, 7.6, 7.8 7.1, 7.2, 7.3, 7.9 7.15
7.3B	Entertainment and Media	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	7.1, 7.2, 7.3, 7.4, 7.5, 7.7 7.L3, 7.L5 7.3, 7.6 7.2, 7.5, 7.6, 7.9 7.1, 7.3, 7.7 7.5, 7.7
7.3C	Natural disasters	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	7.1, 7.2, 7.4, 7.6, 7.4, 7.6, 7.9 7.4, 7.5, 7.6 7.7, 7.8 7.1, 7.2 7.1, 7.6 7.13, 7.16
Term 4
7.4A	Healthy Habits	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	7.1, 7.4, 7.5, 7.7, 7.10 7.4, 7.5, 7.6 7.6, 7.7 7.1, 7.3, 7.5, 7.8 7.5, 7.6, 7.7, 7.8 7.8, 7.9, 7.16
7.4B	Clothes and Fashion	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	7.1, 7.4, 7.5, 7.9 7.3, 7.4, 7.5, 7.6, 7.7 7.5, 7.6, 7.7 7.1, 7.2, 7.5, 7.6 7.1, 7.6, 7.8, 7.9 7.3, 7.9, 7.10, 7.14

4) grade 8

Units		Topics	Types of speech activity	Learning objectives
Term 1
8.1A	Our World		Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	8.2, 8.3, 8.4, 8.5, 8.7, 8.8, 8.9, 8.10 8.1, 8.7 8.1, 8.3, 8.4, 8.5, 8.6, 8.7 8.1, 8.2, 8.4, 8.6, 8.8 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.7, 8.8 8.9, 8.15
8.1B	Daily life and Shopping		Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	8.1, 8.3, 8.4, 8.5, 8.8 8.1, 8.2 8.8, 8.5, 8.6, 8.7 8.2, 8.4, 8.6 8.1, 8.2, 8.3, 8.6, 8.9 8.10, 8.15, 8.16
Term 2
8.2A		Entertainment and Media	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	8.1, 8.3, 8.4, 8.8, 8.9, 8.10 8.1, 8.2, 8.5, 8.6 8.1, 8.3, 8.6, 8.7 8.1, 8.2, 8.5, 8.6, 8.8 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.5, 8.6, 8.7, 8.8 8.1, 8.5, 8.3, 8.7, 8.13, 8.14, 8.15
8.2B		Sport, Health and Exercise	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	8.1, 8.3, 8.7 8.1, 8.2 8.5, 8.6, 8.7 8.2, 8.3, 8.6 8.1, 8.2, 8.3, 8.5, 8.6 8.8, 8.10, 8.12, 8.13, 8.12, 8.15, 8.17
Term 3
8.3A		Reading for pleasure	Content Listening Speaking Reading Use of English	8.3, 8.9 8.1, 8.5 8.2, 8.3, 8.9 8.6, 8.7 8.9
8.3B		The Natural World	Listening Speaking Reading Writing Use of English	8.1, 8.2, 8.6, 8.7, 8.8 8.2, 8.5, 8.8 8.2, 8.5, 8.6, 8.7, 8.8 8.3, 8.5, 8.6, 8.7, 8.8, 8.9 8.3, 8.4, 8.7
8.3C		Travel and Transport	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	8.2, 8.7, 8.10 8.8 8.1, 8.3, 8.7 8.4, 8.8 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.9, 8.6, 8.8 8.5, 8.7, 8.9, 8.13, 8.14
Term 4
8.4A		Food and Drink	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	8.2, 8.8, 8.9, 8.10 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.5, 8.6 8.2, 8.3, 8.4, 8.5, 8.6, 8.7, 8.8 8.3, 8.4, 8.6 8.1, 8.2, 8.3, 8.4 8.2, 8.3, 8.4, 8.5, 8.8, 8.9, 8.10, 8.13, 8.15
8.4B		The World of Work	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	8.1, 8.3, 8.6, 8.9, 8.10 8.1, 8.2, 8.7, 8.8 8.2, 8.3, 8.4, 8.5, 8.6, 8.7, 8.8 8.6, 8.9 8.1, 8.2, 8.3 8.5, 8.6, 8.7, 8.8, 8.10, 8.11, 8.13, 8.17

5) grade 9

Units	Topics	Types of speech activity	Learning objectives
Term 1
9.1A	Hobbies and Qualities	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.2, 9.4, 9.5, 9.7, 9.8, 9.9, 9.10 9.1, 9.2, 9.5 9.1, 9.3, 9.6, 9.7 9.1, 9.2, 9.4, 9.6 9.1, 9.2, 9.3, 9.6, 9.8 9.5, 9.7, 9.8, 9.9, 9.10, 9.11, 9.12, 9.15, 9.16
9.1B	Exercise and Sport	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.2, 9.3, 9.4, 9.5, 9.6, 9.7 9.7 9.2, 9.3, 9.7, 9.6, 9.8 9.2, 9.6, 9.9 9.1, 9.2, 9.3, 9.4, 9.5, 9.8 9.5, 9.9, 9.11, 9.12, 9.13, 9.14, 9.16, 9.17
Term 2
9.2A	Earth and our place in it	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.3, 9.6, 9.9, 9.10 9.3, 9.5, 9.6, 9.7, 9.8 9.2, 9.6, 9.7, 9.8 9.3, 9.4, 9.5, 9.6, 9.7, 9.9 9.1, 9.2, 9.3, 9.5, 9.6, 9.8 9.1, 9.3, 9.4, 9.7, 9.8, 9.13
9.2B	Charities and Conflict	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.1, 9.2, 9.3, 9.4, 9.5, 9.6, 9.8, 9.9, 9.10 9.1, 9.2, 9.3, 9.5, 9.6, 9.7 9.1, 9.2, 9.3, 9.5, 9.6, 9.7 9.1, 9.2, 9.3, 9.4, 9.6, 9.7, 9.8 9.1, 9.3, 9.4, 9.6, 9.7, 9.8, 9.9 9.1, 9.5, 9.6, 9.7, 9.9, 9.10, 9.17
Term 3
9.3A	Reading for Pleasure	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.3, 9.4, 9.6 9.6, 9.7 9.7, 9.8 9.1, 9.2, 9.3, 9.4, 9.5, 9.7, 9.8 9.4, 9.7, 9.8, 9.9 9.5
9.3B	Traditions and Language	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.3, 9.8, 9.9, 9.10 9.1, 9.2, 9.5, 9.6 9.1, 9.2, 9.3, 9.6, 9.7, 9.8 9.2, 9.4, 9.5, 9.7, 9.8 9.2, 9.3, 9.6, 9.8, 9.9 9.2, 9.3, 9.6, 9.9, 9.13
9.3C	Music and Film	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.1, 9.6 9.1, 9.6, 9.7, 9.8 9.2, 9.3, 9.7 9.4, 9.5, 9.6, 9.7 9.2, 9.3, 9.4, 9.5, 9.6, 9.8, 9.9 9.1, 9.2, 9.3, 9.7, 9.14, 9.17
Term 4
9.4A	Travel and Tourism	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.4, 9.5, 9.7, 9.10 9.3, 9.5, 9.6, 9.7 9.2, 9.3, 9.4, 9.7, 9.8 9.5, 9.7, 9.8 9.1, 9.3 9.17
9.4B	Science and Technology	Content Listening Speaking Reading Writing Use of English	9.1, 9.3, 9.7, 9.9 9.2, 9.3, 9.4, 9.5, 9.6, 9.8 9.3, 9.6, 9.7, 9.8 9.3, 9.4, 9.5, 9.7, 9.8 9.1, 9.8 9.1, 9.8, 9.13

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 7-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 198-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ағылшын тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәнінің маңыздылығы коммуникация, ғылым, бизнес, туризм және спорт тілі боуымен анықталады. Ағылшын тілін меңгеру:

1) білім алушылардың түрлі өмірлік жағдайларда қатынасқан кезде сенімділіктерін артады;

2) білім алушыларға Қазақстанда және шет елдерде жоғары білім алу мүмкіндігіне жол ашады;

3) білім алушыларға Қазақстанда және шет елдерде кәсіби білім алуын жалғастыруға мүмкіндік береді;

4) білім алушылардың ағылшын тілінде шығарылатын жаңалықтар мен ақпаратқа қол жеткізу мүмкіндіктерін арттырады;

5) білім алушыларға ағылшын тіліндегі әдеби туындылардың түпнұсқасын оқу мүмкіндігін береді;

6) білім алушыларға Қазақстанды өз елінде және шет елдерде таныстыру мүмкіндігін береді;

7) өмір бойы білім алуға, дағдыларды дамытуға, стратегияларды үйренуге және мектепте алған білімді тиімді пайдалануға мүмкіндік береді.

3. "Ағылшын тілі" оқу пәні бойынша оқу бағдарламасы білім алушылардың негізгі мектепті аяқтағанда B1 деңгейінде тілдік дағдыларын:

1) талдау, бағалау және сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамытатын түрлі тапсырмалар беру;

2) кең ауқымды ауызша және жазбаша дереккөздермен жұмыс арқылы дамытуға бағытталған.

2-тарау. "Ағылшын тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. "Ағылшын тілі" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағатты құрайды.

5. "Ағылшын тілі" оқу пәні бойынша оқу бағдарламасының мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер сынып бойынша күтілетін нәтиже түріндегі оқыту мақсатын құрайтын бөлімшелерден тұрады.

6. Әр бөлімшеде көрсетілген оқыту мақсаттары мұғалімге тілдік қызметтің барлық түрін (Мазмұн, Тыңдалым, Айтылым, Оқылым, Жазылым, Ағылшын тілінің қолданымын) дамыту бойынша жұмысты жүйелі жоспарлауға, білім алушылардың жетістіктерін бағалауға, оларға оқытудың келесі кезеңі бойынша ақпарат беруге мүмкіндік береді.

7. "Мазмұн" бөлімі бойынша білім алушылар оларды әр түрлі оқу пәндерінде табысты қолдануға арналған дағдыларын дамытады: мәселелік тапсырмаларды шешуде айтылым мен тыңдалым дағдыларын қолданады; түсінікті және нақты ақпарат құрайды, оқу мен талдау арқылы мәдениетаралық түсінігін дамытады.

8. "Тыңдалым" бөлімі бойынша білім алушылар оқу бағдарламасының тақырыптары бойынша мәтіннің негізгі идеясын түсінеді; ақиқаттар мен ой пікірлерді анықтайды; таныс тақырыптар аясында жан-жақты түсінеді, қосымша ақпаратты алу мақсатында тыңдалған материал негізінде күрделі сұрақтарды тұжырымдайды; мәнмәтіндік тұспалдар көмегімен тыңдалған материалдан тұжырымдар жасайды; таныс тақырып бойынша ерекше ақпаратты анықтайды; таныс тақырып бойынша дәлелдерде сәйкессіздікті анықтайды.

9. "Айтылым" бөлімі бойынша білім алушылар таныс тақырып бойынша логикалық ұйымдастырылған оқиғалар негізінде мәтіннің негізгі идеясын жеткізеді; ресми және бейресми сөйлеу стильдерін қолданады; таныс тақырыптың фотосуреттері, тақырыптары, түйінді сөздері, үзінділері арқылы мәтіннің мазмұнын болжайды; нақты ақпаратты алу үшін қарапайым және күрделі сұрақтар қояды; тапсырмаларды орындау үшін оқушылармен (жұппен, топта) өзара қарым қатынас жасайды; таныс тақырып бойынша мәтінді қарама қарсы қояды және салыстырады; дәлелелдерді бере отырып, ойын жеткізеді.

10. "Оқылым" бөлімі бойынша білім алушылар жалпы және таныс тақырып бойынша әр түрлі стиль мен жанрлардың мәтініндегі негізгі идеяны, сонымен қатар егжей тегжейін түсінеді; әр түрлі ақпарат көздерін қолданады (анықтамалық материалдар, сөздіктер, интернет); таныс тақырып бойынша түрлі стиль мен жанрдың мәтінінен ерекше ақпаратты анықтайды; тақырыптар, фотосуреттер, түйінді сөздер, үзінділер арқылы мәтіннің мазмұнын болжайды; автордың қатынасын және ойын анықтайды; әр түрлі мәтіндерден ақпаратты бағалайды.

11. "Жазылым" бөлімі бойынша білім алушылар кестелер, диаграммалар, сызбалар, сауалнамалар, формаларды толтырады; таныс тақырыптар бойынша мәтіндерді жоспарлайды, жазады, редакциялайды және оқып шығады; қарым-қатынастық тапсырмаларға сәйкес мәтінде белгі жасайды; оқытылған тақырыптардың ақпаратын қолдана отырып, өткен шақ, осы шақ және келер шақпен байланысты оқиғаларды суреттейді және көрсетеді; таныс тақырыптың мәтінінде сөйлемдер мен абзацтарды байланыстырады және үйлестіреді; таныс тақырыптың мәтінінде тыныс белгілерін дұрыс қолданады; сәйкес ережелер мен құрылымдарды қолдана отырып, әр түрлі стильдер мен жанрлар бойынша мәтіндер құрастырады.

12. "Ағылшын тілінің қолданымы" бөлімі бойынша білім алушылар кең лексикалық ауқымды және тілдің түрлілігін әдеттегідей жоғары дәлдікпен қолданып, өзінің ойын білдіреді. Білім алушылар өткен шақ, осы шақ және келер шақ қатарын және модальді етістіктердің кең ауқымды түрін еркін қолданады.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

13. Бағдарламадағы оқу мақсаттары кодтау арқылы ұсынылған. Код бойынша бірінші сан сыныпты, екінші сан оқу мақсаттырының нөмірін білдіреді.

14. 1) "Мазмұн" (сontent):

Білім алушылар білуі тиіс:
5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.1 топ ішінде мәселелерді шығармашылықпен бірлесе отырып шешу үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын пайдалану	6.1 топ ішінде мәселелерді шығармашылықпен бірлесе отырып шешу үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын пайдалану	7.1 топ ішінде мәселелерді шығармашылықпен бірлесе отырып шешу үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын пайдалану	8.1 топ ішінде мәселелерді шығармашылықпен бірлесе отырып шешу үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын пайдалану	9.1 топ ішінде мәселелерді шығармашылықпен бірлесе отырып шешу үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын пайдалану
5.2 сыныптастарының кері байланысын қамтамасыз ету үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын қолдану	6.2 сыныптастарының кері байланысын қамтамасыз ету үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын қолдану	7.2 сыныптастарының кері байланысын қамтамасыз ету үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын қолдану	8.2 сыныптастарының кері байланысын қамтамасыз ету үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын қолдану	9.2 сыныптастарының кері байланысын қамтамасыз ету үшін айтылым және тыңдалым дағдыларын қолдану
5.3 түрлі көзқарастарды құрметтеу	6.3 түрлі көзқарастарды құрметтеу	7.3 түрлі көзқарастарды құрметтеу	8.3 түрлі көзқарастарды құрметтеу	9.3 түрлі көзқарастарды құрметтеу
5.4 басқалар берген кері байланысты конструктивті бағалау және оған жауап қайтару	6.4 басқалар берген кері байланысты конструктивті бағалау және оған жауап қайтару	7.4 басқалар берген кері байланысты конструктивті бағалау және оған жауап қайтару	8.4 басқалар берген кері байланысты конструктивті бағалау және оған жауап қайтару	9.4 басқалар берген кері байланысты конструктивті бағалау және оған жауап қайтару
5.5 жеке оқу мақсаттарын белгілеу үшін кері байланысты қолдану	6.5 жеке оқу мақсаттарын белгілеу үшін кері байланысты қолдану	7.5 жеке оқу мақсаттарын белгілеу үшін кері байланысты қолдану	8.5 жеке оқу мақсаттарын белгілеу үшін кері байланысты қолдану	9.5 жеке оқу мақсаттарын белгілеу үшін кері байланысты қолдану
5.6 ақпаратты басқаларға түсінікті болатындай етіп ұйымдастыру және ұсыну	6.6 ақпаратты басқаларға түсінікті болатындай етіп ұйымдастыру және ұсыну	7.6 ақпаратты басқаларға түсінікті болатындай етіп ұйымдастыру және ұсыну	8.6 ақпаратты басқаларға түсінікті болатындай етіп ұйымдастыру және ұсыну	9.6 ақпаратты басқаларға түсінікті болатындай етіп ұйымдастыру және ұсыну
5.7 ауызша және жазбаша сөзде жүйелі дәлел келтіру және бекіту	6.7 ауызша және жазбаша сөзде жүйелі дәлел келтіру және бекіту	7.7 ауызша және жазбаша сөзде жүйелі дәлел келтіру және бекіту	8.7 ауызша және жазбаша сөзде жүйелі дәлел келтіру және бекіту	9.7 ауызша және жазбаша сөзде жүйелі дәлел келтіру және бекіту
5.8 оқылым мен талдау арқылы мәдениаралық түсінікті дамыту	6.8 оқылым мен талдау арқылы мәдениаралық түсінікті дамыту	7.8 оқылым мен талдау арқылы мәдениаралық түсінікті дамыту	8.8 оқылым мен талдау арқылы мәдениаралық түсінікті дамыту	9.8 оқылым мен талдау арқылы мәдениаралық түсінікті дамыту
5.9 ойды, идеяларды, тәжірибелер мен сезімдерді білдіру үшін қиялды қолдану	6.9 ойды, идеялар-ды, тәжірибе-лер мен сезім-дерді білдіру үшін қиялды қолдану	7.9 ойды, идеялар-ды, тәжірибе-лер мен сезім-дерді білдіру үшін қиялды қолдану	8.9 ойды, идеяларды, тәжірибелер мен сезімдерді білдіру үшін қиялды қолдану	9.9 ойды, идеяларды, тәжірибелер мен сезімдерді білдіру үшін қиялды қолдану
5.10 сөйлеу мен жазылымды әлемнің кең ауқымды пікірлері мен көзқарастарын талдау мен зерттеуде қолдану	6.10 сөйлеу мен жазылымды әлемнің кең ауқымды пікірлері мен көзқарастарын талдау мен зерттеуде қолдану	7.10 сөйлеу мен жазылымды әлемнің кең ауқымды пікірлері мен көзқарастарын талдау мен зерттеуде қолдану	8.10 сөйлеу мен жазылымды әлемнің кең ауқымды пікірлері мен көзқарастарын талдау мен зерттеуде қолдану	9.10 сөйлеу мен жазылымды әлемнің кең ауқымды пікірлері мен көзқарастарын талдау мен зерттеуде қолдану

2) "Тыңдалым" (listening):

5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
орташадан төмен деңгей 2	орташадан жоғары деңгей 2	төмен деңгей 1	орташа деңгей 1	жоғары деңгей 1
5.2 сыныптағы нұсқаулар жүйелілігін қолдаумен түсіну	6.2 сыныптағы шексіз нұсқауларды қолдаумен түсіну	7.2 ұзақ әңгімелесумен жалпы және оқу тақырыптарының шектеулі санын, негізгі ойларды шамалы қолдау мен түсіну	8.2 ұзақ әңгімелесумен жалпы және оқу тақырыптарының негізгі ойларын іс жүзінде қолдаусыз түсіну	9.2 ұзақ әңгімелесумен жалпы және оқу тақырыптарының негізгі ойларын қолдаусыз түсіну
5.2 жеке басына қатысты мәліметтерді ұсыну туралы қарапайым сұрақтарды түсіну	6.2 жеке басына қатысты мәліметтерді ұсыну туралы күрделірек сұрақтарды мұғалімнің қолдаумен түсіну	7.2 жалпы және оқу тақырыптарындағы ақпараттың біршама бөлігін шектеулі ортадағы ұзақ сөйлесуде мұғалімнің шамалы қолдау көрсетуімен түсіну	8.2 жалпы және оқу тақырыптарын кең ауқым бойынша біршама нақты ақпаратты кеңейтілген әңгімеде мұғалімнің шамалы қолдау көрсетуімен немесе өз бетінше түсіну	9.2 жалпы және оқу тақырыптарындағы біршама нақты ақпаратты кең ауқымда кеңейтілген әңгімеде қолдаусыз өз бетінше түсіну
5.3 жалпы және оқу тақырыптары ның қарапайым сұрақтарын көмексіз түсіну	6.3 жалпы және оқу тақырыптарының кең ортадағы күрделірек сұрақтарын қолдаумен түсіну	7.3 жалпы және оқу шектеулі ортадағы кеңейтілген әңгімеде дәлелдің біраз бөлігін шамалы көмекпен түсіну	8.3 жалпы және оқу тақырыптарын кең ортадағы ұзақ әңгімеде дәлелдің көп бөлігін іс жүзінде қолдаусыз түсіну	9.3 жалпы және оқу тақырыптарын кең ортадағы ұзақ әңгімеде дәлелдің көп бөлігін іс жүзінде қолдаусыз түсіну
5.4 жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзақ әңгімеде негізгі ойларды қолдаумен отырып түсіну	6.4 жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзақ әңгімеде негізгі ойларды шектеулі қолдау көрсетуімен түсіну	7.4 жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзақ әңгімеде сан алуан ұйғарынды мағынаны шамалы қолдау көрсетумен түсіну	8.4 жалпы және оқу тақырыптарын дағы ұзақ әңгімеде ұйғарынды мағынаның үлкен бөлігін іс жүзінде қолдаусыз түсіну	9.4 жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзақ әңгімеде ұйғарынды мағынаның үлкен бөлігін қолдаусыз түсіну
5.5 әр түрлі оқу тақырыптарында қысқаша сөйлесуде арнайы ақпараттар мен бөлімдердің көп бөлігін қолдаумен түсіну	6.5 жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзақ әңгімеде арнайы ақпараттар мен бөлімдердің көп бөлігін қолдаумен түсіну	7.5 жалпы және оқу тақырыптарының көпшілігіндегі ұзақ әңгімеде сөйлеушінің(лердің) ойын қолдаумен анықтау	8.5 жалпы және оқу тақырыптарының көпшілігін-дегі ұзақ әңгімеде сөйлеушінің ойын шамалы қолдау көрсетумен анықтау	9.5 жалпы және оқу тақырыптарының көпшілігіндегі ұзақ әңгімеде сөйлеушінің (лердің) ойын анықтау
5.6 жалпы және оқу тақырыптары ның бірқатарын да қысқаша сөйлесу мәнмәтінінен мағынаны қолдаумен анықтау	6.6 жалпы және оқу тақырыптарының көпшілігінде ұзақ сөйлесудегі мәнмәтіннен мағынаны қолдаумен анықтау	7.6 жалпы және оқу тақырыптарының кейбірінде ұзақ сөйлесудегі мәнмәтіннен мағынаны шамалы қолдаумен анықтау	8.6 жалпы және оқу тақырыптарының көпшілігінде ұзақ сөйлесудегі мәнмәтіннен мағынаны шамалы қолдаумен анықтау	9.6 әр түрлі жалпы және оқу тақырыптарында ұзақ сөйлесудегі мәнмәтіннен мағынаны анықтау
5.7 бірқатар жалпы және оқу тақырыптарында мұғалімнің көмегі көрсетілген қарапайым сөйлесудегі сөйлеушінің ойын анықтау	6.7 шектеулі жалпы және оқу тақырыптарын да мұғалімнің көмегі көрсетілген ұзақ сөйлесудегі сөйлеушінің ойын анықтау	7.7 бірқатар ауызша жанрлардың сөз, сөйлем және мәтіндік деңгейдегі өзіне тән ерекшеліктерін анықтай бастау	8.7 бірқатар ауызша жанрлардың сөз, сөйлем және мәтіндік деңгейдегі өзіне тән ерекшеліктерін анықтау	9.7 көпшілік ауызша жанрлардың сөз, сөйлем және мәтіндік деңгейдегі өзіне тән ерекшеліктерін анықтау
5.8 жалпы және оқу тақырыптарындағы бірқатар ұзақ сөйлесуді, оның ішінде әңгімелерді қолдаумен түсіну	6.8 жалпы және оқу тақырыптарындағы көпшілік ұзақ сөйлесуді, оның ішінде әңгімелерді қолдаумен түсіну	7.8 жалпы және оқу тақырыптарындағы әңгімелерді қолдаумен түсіну	8.8 жалпы және оқу тақырыптарындағы көлемді әңгімелерді түсіну	9.8 жалпы және оқу тақырыптарындағы бірқатар ұзақ әңгімеде келтірілген дәлелдегі сәйкессіздіктерді түсіне бастау

3) "Айтылым" (speaking):

5-сынып	6-сынып	7-сынып	8- сынып	9-сынып
орташадан төмен деңгей 2	орташадан жоғары деңгей 2	төмен деңгей 1	орташа деңгей 1	жоғары деңгей 1
5.1 бірқатар жалпы тақырыптар аясында сөйлем деңгейінде өзі және басқалар туралы негізгі ақпарат беру	6.1 көпшілік жалпы тақырыптар аясында пікірталас деңгейінде өзі және басқалар туралы негізгі ақпарат беру	7.1 бірқатар жалпы және оқу тақырыптары аясында сөйлесу кезінде ресми және бейресми регистрлерді пайдалану	8.1 көпшілік жалпы және оқу тақырыптары аясында сөйлесу кезінде ресми және бейресми регистрлерді пайдалану	9.1 жалпы және оқу тақырыптары аясында сөйлесу кезінде ресми және бейресми регистрлерді пайдалану
5.2 бірқатар жалпы тақырыптар аясында ақпарат алу үшін қарапайым сұрақтар қою	6.2 көпшілік жалпы тақырыптар аясында ақпарат алу үшін қарапайым сұрақтар қою	7.2 бірқатар жалпы және оқу тақырыптары аясында ақпарат алу үшін күрделі сұрақтар қою	8.2 жалпы тақырыптар және бірқатар оқу тақырыптары аясында ақпарат алу үшін күрделірек сұрақтар қою	9.2 жалпы және оқу тақырыптары аясында ақпарат алу үшін күрделі сұрақтар қою
5.3 бірқатар жалпы және оқу тақырыптары аясында пікірін сөйлеммен жеткізу	6.3 алуан түрлі жалпы және оқу тақырыптары аясында пайымдау элементтерімен өз пікірін сөйлеммен жеткізу	7.3 көпшілік жалпы және оқу тақырыптары аясында пікірін пайымдаумен жеткізу	8.3 кез-келген жалпы және оқу тақырыптары аясында пікірін пайымдаумен жеткізу	9.3 жалпы және оқу тақырыптарында өз көзқарасын түсіндіру және негіздеу
5.4 алуан түрлі жалпы және оқу тақырыптары аясында күтпеген комментарийлерге біраз икемділікпен сөйлеммен жауап беру	6.4 алуан түрлі жалпы және оқу тақырыптары аясында күтпеген комментарийлерге пайымдау элементтерімен біраз икемділікпен сөйлеммен жауап беру	7.4 көпшілік жалпы және оқу тақырыптары аясында күтпеген комментарийлерге пайымдау элементтерімен біраз икемділікпен сөйлеммен жауап беру	8.4 жалпы және оқу тақырыптары аясында күтпеген комментарий лерге пайымдау элементтерімен біраз икемділікпен сөйлеммен жауап беру	9.4 жалпы және оқу тақырыптары аясында күтпеген комментарийлерге пайымдау мен және сөйлеммен белгілі бір деңгейдегі икемділікпен жауап беру
5.5 алуан түрлі жалпы және оқу тақырыптары аясында базалық деңгейде ақпарат алмасуда өзара қарым-қатынас жасауға әрекеттену	6.5 көпшілік жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзағырақ әңгімеде өзара қарым-қатынас жасауға әрекеттену	7.5 оқу тапсырмаларын орындау мақсатында басымдықтарды жоспарлау мен құру, серіктестік, талқылау, келісу үшін сыныптастарымен өзара қарым-қатынас жасауға әрекеттену	8.5 оқу тапсырмаларын орындау мақсатында басымдықтарды жоспарлау мен құру, серкіктестік, талқылау, келісу үшін сыныптастарымен өзара қарым-қатынас жасау	9.5 оқу тапсырмаларын орындау мақсатында басымдықтарды жоспарлау мен құру, серкіктестік, талқылау, келісу үшін сыныптастарымен өзара қарым-қатынас жасау
5.6 жұпта, топта және барлық сыныппен жұмыста өз ойын анық және нақты түрде сөйлеммен жеткізу	6.6 жұпта, топта және барлық сыныппен жұмыста өз ойын пікірталаста анық және нақты түрде сөйлеммен жеткізу	7.6 жұпта, топта және барлық сыныппен жұмыста басқалардың айтқанын сөйлеммен немесе пайымдаумен біршама икемділікпен түсіндіруге әрекеттену	8.6 жұпта, топта және барлық сыныппен жұмыста басқалардың айтқанын сөйлеммен немесе пайымдаумен біршама икемділікпен түсіндіру	9.6 жұпта, топта және барлық сыныппен жұмыста басқалардың айтқанын сөйлеммен немесе пайымдаумен белгілі бір деңгейдегі икемділікпен түсіндіру
5.7 бірқатар жалпы тақырыптар аясында пәнге тән лексика мен синтаксисті пайдалану	6.7 бірқатар жалпы және оқу тақырыптары аясында пәнге тән лексика мен синтаксисті пайдалану	7.7 әр түрлі жалпы және бірқатар оқу тақырыптары аясында пәнге тән лексика мен синтаксисті пайдалану	8.7 көпшілік жалпы және бірқатар оқу тақырыптары аясында пәнге тән лексика мен синтаксисті пайдалану	9.7 шексіз жалпы және оқу тақырыптары аясында пәнге тән лексика мен синтаксисті пайдалану
5.8 әр түрлі жалпы және оқу тақырыптарындағы қарапайым оқиғаларды мазмұндау	6.8 бірқатар жалпы және оқу тақырыптарындағы кейбір ұзағырақ оқиғаларды мазмұндау	7.8 әр түрлі жалпы және оқу тақырыптарындағы кейбір ұзағырақ оқиғаларды мазмұндау	8.8 көпшілік жалпы және оқу тақырыптарындағы кейбір ұзағырақ оқиғаларды мазмұндау	9.8 көпшілік жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзағырақ оқиғаларды мазмұндау

4) "Оқылым" (reading):

5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
орташадан төмен деңгей 2	орташадан жоғары деңгей 2	төмен деңгей 1	орташа деңгей 1	жоғары деңгей 1
5.1 жалпы және оқу тақырыптары бойынша кейбір қарапайым қысқа мәтіндердің негізгі идеясын түсіну	6.1 жалпы және оқу тақырыптары бойынша қарапайым қысқа мәтіндердің негізгі идеясын түсіну	7.1 таныс емес жалпы және оқу тақырыптары аясында мәтіндердің негізгі идеясын түсіну	8.1 кейбір ұзақ мәтіндерді қоса, әр түрлі таныс емес жалпы және оқу тақы-рыптары мәтін-дерінің негізгі идеясын түсіну	9.1 көпшілік таныс емес жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзақ мәтіндердің негізгі идеясын түсіну
5.2 бірқатар жалпы және оқу тақырыптары аясын-дағы қарапайым, қысқа мәтіндерде арнайы ақпаратты мұғалімнің шамалы көмегімен түсіну	6.2 бірқатар жалпы және оқу тақырыптары аясындағы қарапайым, қысқа мәтіндерде арнайы ақпаратты мұғалімнің көмегінсіз түсіну	7.2 көпшілік жалпы және оқу тақырыптары аясында мәтіндердегі арнайы ақпаратты түсіну	8.2 кейбір ұзақ мәтіндерді қоса, әр түрлі таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында мәтіндердегі арнайы ақпаратты түсіну	9.2 кейбір ұзақ мәтіндерді қоса, таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында мәтіндердегі арнайы ақпаратты түсіну
5.3 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында дәлел деректемелерін түсіну	6.3 бірқатар ұзақ мәтіндерді қоса, кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында дәлел деректемелерін түсіну	7.3 кейбір ұзақ мәтіндерді қоса, көпшілік таныс жалпы және оқу тақы-рыптары аясында дәлел деректерін түсіну	8.3 кейбір ұзақ мәтіндерді қоса, таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында дәлел деректерін түсіну	9.3 әр түрлі таныс жалпы және оқу тақырыптары аясындағы ұзақ мәтіндердегі дәлел деректерін түсіну
5.4 көркем және көркем емес әдебиеттердегі кейбір қысқа мәтіндерді мұғалімнің шамалы көмегі арқылы оқу	6.4 көркем және көркем емес әдебиеттердегі кейбір қысқа қарапайым мәтіндерді өз бетімен оқу	7.4 таныс және кейбір бейтаныс жалпы және оқу тақырыптары ая-сында көркем және көркем емес әдебиеттердегі кейбір ұзақ мәтіндерді оқу	8.4 таныс және кейбір бейтаныс жалпы және оқу тақырыптары аясында түрлі көркем және көркем емес әдебиеттердегі ұзақ мәтіндерді оқу	9.4 таныс және кейбір бейтаныс жалпы және оқу тақырыптары аясында көркем және көркем емес әдебиеттер дегі ұзақ мәтіндерді оқу
5.5 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында қысқаша мәтіндердің мәнмәтінінен негізгі ойды анықтау	6.5 ұзын мәтіндерді қоса, кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында мәнмәтінінен негізгі ойды анықтау	7.5 көпшілік таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында қысқаша мәтіндердің мәнмәтінінен негізгі ойды анықтау	8.5 әр түрлі таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында қысқаша және кейбір ұзын мәтіндердің мән-мәтінінен негізгі ойды анықтау	9.5 көпшілік таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында ұзын мәтіндердің мәнмәтінінен негізгі ойды анықтау
5.6 кейбір жалпы және оқу тақырыптарындағы қысқа мәтіндерде автордың пікірін немесе көзқарасын анықтау	6.6 көпшілік жалпы және оқу тақырыптарындағы қысқа мәтіндерде автордың пікірін немесе көзқарасын анықтау	7.6 әр түрлі бейтаныс жалпы және оқу тақырыптарындағы қысқа мәтіндерде автордың пікірін немесе көзқарасын анықтау	8.6 ұзын мәтіндерді қоса, әр түрлі бейтаныс жалпы және оқу тақырыптарындағы қысқа мәтіндерде автордың пікірін немесе көзқарасын анықтау	9.6 көпшілік жалпы және оқу тақырыптары аясында ұзын мәтіндерде автордың пікірін немесе көзқарасын анықтау
5.7 бірқатар жазбаша жанрлар аясында сөз, сөйлем және мәтіннге тән қасиеттерді анықтау	6.7 көпшілік жазбаша жанрлар аясында сөз, сөйлем және мәтінге тән қасиеттерді анықтау	7.7 көпшілік жазбаша жанрлар аясында сөз, сөйлем және мәтінге тән қасиеттерді анықтау	8.7 көпшілік жазбаша жанрлар аясында сөз, сөйлем және мәтінге тән қасиеттерді анықтау	9.7 кез-келген жазбаша жанрлар аясында сөз, сөйлем және мәтінге тән қасиеттерді анықтау
5.8 мағынаны тексеру және түсінігін кеңейту үшін өзіне таныс сандық немесе баспадан шықан ресурстарды мұғалімнен шамалы көмекпен қолдану	6.8 мағынаны тексеру және түсінігін кеңейту үшін өзіне таныс сандық немесе баспадан шықан ресурстарды өз бетімен қолдану	7.8 мағынаны тексеру және түсінігін кеңейту үшін өзіне таныс және кейбір бейтаныс сандық нее баспадан шыққан ресурстарды шамалы көмекпен қолдану	8.8 мағынаны тексеру және түсінігін кеңейту үшін кейбір бейтаныс сандық немесе баспадан шықан ресурстарды қолдану	9.8 мағынаны тексеру және түсінігін кеңейту үшін көпшілік таныс және бейтаныс сандық немесе баспадан шықан ресурстарды қолдану
5.9 әр түрлі жалпы және оқу тақырыптарында қарапайым қысқа мәтіндерде дерек пен пікірдің айырмашылығын анықтау	6.9 кез-келген жалпы және оқу тақырыптарындағы қарапайым қысқа мәтіндерде дерек пен пікірдің айырмашылығын анықтау	7.9 кейбір жалпы және оқу тақырыптарындағы қысқа қарапайым мәтіндерде келтірілген дәлелдегі сәйкессіздіктерді анықтау	8.9 кейбір жалпы және оқу тақырыптарындағы қысқа мәтіндерде келтірілген дәлелдегі сәйкессіздіктерді анықтау	9.9 әр түрлі жалпы және оқу тақырыптарындағы ұзақ мәтіндерде келтірілген дәлелдегі сәйкессіздіктерді анықтау

5) "Жазылым" (writing):

5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
орташадан төмен деңгей 2	орташадан жоғары деңгей 2	төмен деңгей 1	орташа деңгей 1	жоғары деңгей 1
5.1 кейбір жалпы және оқу тақырыптарында мәтін деңгейіндегі жұмыстарды жоспарлау, жазу, түзету және тексеру	6.1 әр түрлі жалпы және оқу тақырыптарындағы мәтін деңгейіндегі жұмыстарды мұғалімнің қолдауымен жоспарлау, жазу, түзету және тексеру	7.1 жалпы және оқу тақырыптарындағы мәтін деңгейіндегі жұмыстарды мұғалімнің қолдауымен жоспарлау, жазу, түзету және тексеру	8.1 жалпы және оқу тақырыптарындағы мәтін деңгейіндегі жұмыстарды шамалы қолдаумен жоспарлау, жазу, түзету және тексеру	9.1 жалпы және оқу тақырыптарындағы мәтін деңгейіндегі жұмыстарды мұғалімнің қолдауынсыз жоспарлау, жазу, түзету және тексеру
5.2 кейбір жалпы және оқу тақырыптарындағы абзацта сөйлемдерді мұғалімнің қолдауымен жүйелі жазу	6.2 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптарында өткен тәжірибесін немесе шынайы болған оқиғалар, әрекеттерді мұғалімнің қолдауымен жазу	7.2 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптарында өткен тәжірибесін немесе шынайы болған оқиға-лар, әрекеттер-ді шамалы қолдаумен жазу	8.2 таныс жалпы және оқу тақырыптарында өткен тәжірибесін немесе шынайы болған оқиғалар, әрекеттерді шамалы қолдаумен жазу	9.2 таныс жалпы және оқу тақырыптарында өткен тәжірибесін немесе шынайы болған оқиғалар, әрекеттерді өз бетімен жазу
5.3 адамдарды, жерлер мен нысандарды мәтін деңгейінде сипаттай отырып мұғалімнің қолдауымен нақты мәліметтерді жазу	6.3 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптарына мұғалімнің қолдауымен жеке сезімі мен пікірі туралы жазу	7.3 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыпта рын біркелкі грамматикалық сауаттылықпен жазу	8.3 әр түрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарын біркелкі грамматикалық сауаттылықпен жазу	9.3 таныс жалпы және оқу тақырыптарын біркелкі грамматикалық сауаттылықпен жазу
5.4 жеке ақпарат беру үшін ұзақ сөйлемдерді абзац көлемінде мұғалімнің қолдауымен жазу	6.4 жеке ақпарат беруге арналған тақырыпты абзац көлемінде мұғалімнің қолдауымен жазу	7.4 жалпы және оқу тақырып-тарына кейбір жазбаша жанрда орынды стилі мен тіл формасын қолдаумен қолдану	8.4 жалпы және оқу тақырыптарына жазбаша жанрда орынды стилі мен тіл формасын қолдаумен қолдану	9.4 жалпы және оқу тақырыптарына әр түрлі жазбаша жанрда орынды стилі мен тіл формасын шамалы қолдаумен қолдану
5.5 сөйлемдерді негізгі сабақтастыр ғыш жалғаулықтарды пайдаланып мұғалімнің көмегінсіз өз бетімен байланыстыру	6.5 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптарында дәлелдерді бекіту мысалдары және негіздеумен қолдаумен қолдану	7.5 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптарында дәлелдерді бекіту мысалдары және негіздеумен біршама қолдаумен қолдану	8.5 таныс жалпы және оқу тақырыптарында дәлелдерді бекіту мысалдары және негіздеумен мұғалім қолдауымен қолдану	9.5 шексіз таныс жалпы және оқу тақырыптарында дәлелдерді бекіту мысалдары және негіздеумен мұғалім қолдауымен қолдану
5.6 кейбір жалпы таныс тақырыптарда негізгі сабақтастырғыш жалғаулықтарды қолданып, біршама қолдаумен сөйлемді абзацқа логикалық біріктіру	6.6 әр түрлі жалпы таныс тақырыптарда негізгі сабақтастырғыш жалғаулықтарды қолданып, шамалы қолдаумен сөйлемді абзацқа логикалық біріктіру	7.6 жалпы таныс тақырыптарда негізгі сабақтастырғыш жалғаулықтарды қолданып, сөйлемді абзацқа логикалық біріктіру	8.6 жалпы таныс тақырыптарды негізгі сабақтастырғыш жалғаулықтарды қолданып, өз бетімен сөйлемді абзацқа логикалық біріктіру	9.6 әр түрлі сабақтастырғыш жалғаулықтарды қолданып жалпы таныс және оқу тақырыптарына қатысты мәтіндерді жазу
5.7 таныс жалпы және бірқатар оқу тақырып тарындағы кейбір жазбаша жанрларда мәтін деңгейіне сәйкес форматты біршама қолдаумен қолдану	6.7 таныс жалпы және бірқатар оқу тақырып тарындағы әр түрлі жазбаша жанрлар үшін мәтін деңгейіне сәйкес форматты біршама қолдаумен пайдалану	7.7 таныс жалпы және бірқатар оқу тақырып тарындағы әр түрлі жазбаша жанрлар үшін мәтін деңгейіне сәйкес форматты шамалы қолдаумен пайдалану	8.7 таныс жалпы және бірқатар оқу тақырып тарындағы жазбаша жанрлар үшін мәтін деңгейіне сәйкес форматты шамалы қолдаумен пайдалану	9.7 жалпы және бірқатар оқу тақырыптарындағы шексіз жазбаша жанрларда үшін мәтін деңгейіне сәйкес форматты дербес қолдану
5.8 кейбір жалпы тақырыптарда жиі қолданыла тын сөздерді дұрыс жазу	6.8 кейбір жалпы таныс және оқу тақырыптарда жиі қолданыла тын сөздерді дұрыс жазу	7.8 әртүрлі жалпы таныс және оқу тақырыптарда жиі қолданыла тын сөздерді дұрыс жазу	8.8 жалпы таныс және оқу тақырыптарда жиі қолданыла тын сөздерді дұрыс жазу	9.8 шексіз жалпы таныс және оқу тақырыптарда жиі қолданыла тын сөздерді дұрыс жазу
5.9 бірқатар жалпы таныс тақырыптардағы мәтін деңгейіндегі жазбаша жұмыстарда тыныс белгілерін орынды сауаттылықпен қолдану	6.9 бірқатар жалпы таныс және оқу тақырыптарындағы мәтін деңгейіндегі жазбаша жұмыстарда тыныс белгілерін орынды сауаттылықпен қолдану	7.9 әртүрлі жалпы таныс және оқу тақырыптарында мәтін деңгейіндегі жазбаша жұмыстарда тыныс белгілерін орынды сауаттылықпен қолдану	8.9 жалпы таныс және оқу тақырыптарында мәтін деңгейіндегі жазбаша жұмыстарда тыныс белгілерін орта деңгейдегі сауаттылықпен қолдану	9.9 жалпы таныс және оқу тақырыптарында мәтін деңгейіндегі жазбаша жұмыстарда тыныс белгілерін сауатты қолдану

6) Ағылшын тілін қолдану (use of English):

5-сынып	6-сынып	7-сынып	8- сынып	9- сынып
орташадан төмен деңгей 2	орташадан жоғары деңгей 2	төмен деңгей 1	орташа деңгей 1	жоғары деңгей 1
5.1 бірқатар таныс жалпы және оқу тақырып тары бойынша тиісті санала тын және саналмайтын зат есімдерді, оның ішінде мезгіл мен орналасу жерін сипаттайтын жалпы фразаларды орынды қолдану	6.1 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша мезгіл мен орналасу жерін сипаттай тын күрделі атаулы фразаларды және дерексіз зат есімдерді қолдану	7.1 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша кейбір дерексіз зат есімдерді және күрделі фразаларды қолдану	8.1 таныс жалпы және оқу тақырыптары, сонымен қатар бейтаныс тақырыптар бойынша кейбір дерексіз құрамды зат есімдер мен күрделі атаулы топтарды пайдалану	9.1 таныс жалпы және оқу тақырыптары, сонымен қатар бейтаныс тақырыптар бойынша әр түрлі дерексіз құрамды зат есімдер мен күрделі атаулы топтарды пайдалану
5.2 "many, much, a lot of, a few" сөздерін таныс жалпы және оқу тақырыптарында шектеулі жиынтықта қолдану	6.2 "more, little, few less, fewer not as many, not as much" сияқты сөздерді таныс, жалпы және оқу тақырыптарында кеңейтілген жиынтықта қолдану	7.2 таныс, жалпы және оқу тақырыптары бойынша сана-латын және саналмайтын зат есімдер үшін too much, too many, none any, enough сөздерімен қоса есептік сан есімдерді қолдану	8.2 таныс, жалпы және оқу тақырыптары бойынша саналатын және саналмайтын зат есімдер үшін "several, plenty, a large /small number/amount" сөздерімен қоса есептік сан есімдерді қолдану	9.2 таныс, жалпы және оқу тақырыптары бойынша саналатын және саналмайтын зат есімдер және атаулы топтар үшін есептік сан есімдерді қолдану
5.3 жалпы және оқу тақырып тарында заттарды сипаттауда сын есімдерді, оның ішінде тәуелдік сын есімдерді қолдану; салыстыру үшін қарапайым бірбуынды және екібуынды сын есімді (салыс тырмалы және таңдаулы шырай) қолдану	6.3 жалпы таныс және оқу тақырыптарда шектеулі жиынтық бойынша салыстырмалы және таңдаулы шырайда алуан түрлі сын есімдер мен ережеге бағынатын және ережеге бағынбайтын сын есімдерді қолдану	7.3 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша сын есім ретінде жалпы есімшені қолдану және зат есімнің алдына сын есімді дұрыс қою	8.3 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша мысалы, as…as, much деңгейлерін көрсету үшін есімше мен салыстырмалы құрылым ретінде әр түрлі қарапайым сын есім мен күрделі сын есімді қолдану	9.3 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша әр түрлі қарапайым сын есімдер мен күрделі сын есімдерді деңгейі мен күшейтпелі сын есім көмегімен есімше ретінде салыстырмалы құрылымдарды, әр түрлі қарапайым сын есімдер мен күрделі сын есімдерді қолдану
5.4 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша any, no each, every сөздерін пайдалану	6.4 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша түрлі көрсеткіштерді, оның ішінде all, other сөздерін қолдану	7.4 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша түрлі көрсеткіштерді, оның ішінде neither, either сөздерін қолдану	8.4 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша алдын ала анықтау рөлінде all, half, both [of] сөздерімен бірге анықтаушы сөздерді қолдану	9.4 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша алдын ала анықтаушы және анықтаушы сөздерді қолдану
5.5 жалпы таныс және оқу тақырыптарында сұрақтарды, оның ішінде whose, how often , how long кеңейтілген жиынтықта қолдану	6.5 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша әр түрлі уақыттық формаларды құрайтын сұрақтарды қолдану	8.5 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша әр түрлі уақыттық формаларды құрайтын сұрақтарды қолдану	8.5 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша әр түрлі уақыттық және модальдық формаларды құрайтын сұрақтарды қолдану	9.5 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша әр түрлі сұрақтарды қолдану
5.6 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша негізгі жіктік есімдік, сілтеу есімдігі мен some, any, something, nothing anything сандық есімдіктерін қолдану	6.6 көптеген жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша негізгі жіктік, сілтеу және сандық есімдіктерін someone somebody, everybody, no-one қолдану	7.6 көптеген жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша mine, yours, ours, theirs, hers, his, myself, yourself, themselves қоса өздік және еріксіз есімдіктерді қолдану	8.6 көптеген жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша есімдіктерді, оның ішінде anybody, anyone, anything белгісіз есімдігі мен everyone, everything, none, more, less, a few сандық есімдіктерді қолдану	9.6 көптеген жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша қатыстық, сілтеу, белгісіз және есептік есімдіктерді және өздік есімдіктердің кең санын қолдану
5.7 таныс жалпы тақырыптарында шектеулі ортасы бойынша [белгісіз шақта] болған оқиғаны жеткізіп беру үшін аяқталған формада тұрған жалпы етістіктерді (қолдану	6.7 таныс жалпы тақырыптар бойынша аяқталмаған, белгісіз өткен шақты жеткізу үшін қарапайым аяқталған шақты қолдану	7.7 таныс жалпы тақырыптар бойынша таяуда болған, белгісіз және аяқталмаған өткен шақты жеткізу үшін алуан түрлі қарапайым аяқталған шақ формаларын қолдану	8.7 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша таяуда болған, белгісіз және аяқталмаған өткен шақты жеткізу үшін алуан түрлі қарапайым аяқталған шақ формаларын қолдану	9.7 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша алуан түрлі қарапайым аяқталған, сонымен бірге пассивті формаларды, мезгіл пысықтауыштарын қолдану
5.8 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптарына қатысты нақты жоспарлар туралы әңгімелеу барысында болжау үшін келер шақтың "болады" және "жиналу" формаларын пайдалану	6.8 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптарына қатысты уәде беру, ұсыныс, және болжау жасау үшін келер шақтың "болады" формасын пайдалану	7.8 көптеген таныс жалпы және дағдылы оқу тақырыптарына қатысты келер шақтың әртүрлі формаларын, сонымен бірге болашақ мағынасында ұзартылған осы шақты пайдалану	8.8 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптарына қатысты келер шақтың әртүрлі формаларын, оның ішінде созылмалы осы шақ пен келер шақ мағынасындағы жай осы шақ формаларын қолдану	9.8 таныс және жалпы оқу тақырыптарына қатысты келер шақтың әртүрлі формаларын, сонымен бірге кейбір пассивтерді қолдану
5.9 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптарына қатысты күнделікті өмірдегі рәсімдерді, әдеттерді және жағдайларды сипаттау үшін жай осы шақ және жай өткен шақ, ережеге бағы-натын және бағынбайтын формаларды қолдану	6.9 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша жай осы және өткен шақтардың белсенді және кейбір пассивті формаларын дұрыс қолдану	7.9 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша жай осы және өткен шақтардың және жетілдірілген жай формаларын дұрыс қолдану	8.9 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша төл және төлеу сөздерде өздік және ырықсыз етіс түрінде берілген осы шақ, өткен шақтың әртүрлі формаларын орынды қолдану	9.9 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша төл және төлеу сөздерде осы және өткен шақтардың белсенді және пассивті жетілдірілген жай формаларын түрлерін дұрыс қолдану
5.10 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша осы және келер шақ мағынасындағы созылмалы нақ осы шақ формаларын қолдану	6.10 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша бұрын болған іс-әрекет және оның түрін көрсету үшін созылмалы осы шақ және созылмалы келер шақ формаларын қолдану	7.10 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша созылмалы осы шақ және созылмалы келер шақ формаларын қолдану	8.10 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша созылмалы осы шақ және созылмалы келер шақ формаларын, сонымен қатар ырықсыз етістіктің кейбір формаларын қолдану	9.10 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша созылмалы осы шақ және созылмалы келер шақ формаларын, сонымен қатар ырықсыз етістіктің үздіксіз кеңейіп отыратын кейбір формаларын қолдану
5.11 шектеулі таныс жалпы оқу және тақырыптары бойынша be/look/sound/feel/taste/smell like және be made of қолдану	6.11 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша ортақ жақсыз етісті it және there сөздерімен бірге қолдану	7.11 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша өтініш жасау үшін төлеу сөздің кйбір формаларын қолдану	8.11 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша мәлімдеме жасау, сұрақ қою үшін айту, сұрау, баяндау, сонымен қатар тілекті қоса алғандағы төлеу сөздердің кейбір формаларын қолдану	9.11 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша хабарлы, сұраулы және бұйрық сөйлемдердегі төлеу сөздерде know, wonder on сөздерімен бірге келетін жанама сұрақтарды қолдану
5.12 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша ережеге бағынатын және ережеге бағынбайтын үстеулер, негізгі және салыстырмалы формалар, жиілік пен мезгіл үстеулерін last week, yesterday қолдану	6.12 таныс жалпы және оқу тақырыптары көпшілігі бойынша түрлі үстеулерді, оның ішінде мөлшерді білдіретін too, not enough, quite, rather үстеулерін қолдану	7.12 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша ережеге бағынатын және ережеге бағынбайтын салыстырмалы дәрежелі үстеулердің құрылымдарынқолдану	8.12 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша ережеге бағынатын және ережеге бағынбайтын үстеулермен бірге not as quickly as/far less quickly сөздерін қолдану; етістіктің алдында, етістіктің артында және етістіктің соңында келетін үстеулердің көптеген түрлерін қолдану	9.12 көптеген таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша ережеге бағынатын және ережеге бағынбайтын үстеулердің әртүрлі салыстырмалы формаларын қолдану; етістіктің алдында, етістіктің артында және етістіктің соңында келетін үстеулердің көптеген түрін қолдану
5.13 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша мүмкіндікті көрсету үшін might may could қолдану	6.13 көптеген кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша модальды формаларды, оның ішінде mustn’t (тыйым) need (қажеттілік) should (ұсыныс) сөздерін қолдану	7.13 түрлі таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша түрлі қызмет үшін әртүрлі модальды формаларды қолдану	8.13 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша міндет, қажеттілік, мүмкіндік, рұқсат, өтініш, ұсыныс, тыйым салу тәрізді әр түрлі мақсатты білдіретін модальды формалардың көптеген түрлерін қолдану	9.13 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша әртүрлі мақсаттағы модальды формаларды, өкініш пен сынды білдіру үшін өткен шақтағы should/ shouldn’t have to модальды формаларын қолдану
5.14 кейбір таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша уақыт және орналасу жері туралы айту үшін көмекші сөздерді қолдану, тақырыпты белгілеу үшін, заттарды сипаттау үшін көмекші сөздерді; қозғалыс бағытын көрсету үшін to, into, out of, from, towards көмекші сөздерін қолдану	6.14 түрлі таныс жалпы және оқу тақырыптарына қатысты әрекетті кім және қандай құралдарды қолданумен орындағанын білдіру үшін уақыт, орналасқан жерді және бағытты білдіретін көмекші сөздердің алуан түрін; қарапайым көмекші сөз тіркестерде зат есім мен сын есім алдында көмекші сөздерді қолдану	7.14 түрлі таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында қарапайым көмекші сөз тіркестерде зат есім мен сын есім алдында көмекші сөздерді қолдану	8.14 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша зат есімдер мен сын есімдердің алдында кейбір көмекші сөздерді қолдану; сын есімдерден кейін келетін тәуелді көмекші сөздерді қалайша қолдану керектігін көрсету үшін as, like to көмекші сөздерін қолдану	9.14 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша зат есім мен сын есімдердің алдында көмекші сөздердің көптеген түрін қолдану, зат есім мен сын есімнен соң келетін бірқатар тәуелді көмекші сөздерді және етістіктерден соң келетін көмекші сөздерді қолдану
5.15 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында инфинитив формасындағы verb / verb + ing негізгі етістіктерді қолдану	6.15 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында инфинитив формасындағы verb / verb + ing негізгі етістіктерді қолдану	7.15 таныс жалпы және оқу тақырыптарда саны шектеулі етіс-тіктер мен сын есімдерден кейін инфинитив формаларын қолдану; саны шектеулі етістіктер мен көмекші сөздерден кейін герундий формасын қолдану; фразалық етістіктерді және етістіктерді қолдана бастау	8.15 таныс жалпы және оқу тақырыптарда шектеулі етістіктер мен сын есімдерден кейін инфинитив формаларын қолдану; шектеулі етістіктер мен көмекші сөздерден кейін герундий формасын қолдану; көмекші сөздер формасындағы етістіктерді және фразалық етістіктерді қолдану	9.15 таныс жалпы және оқу тақырыптарға етістіктер мен сын есімдердің шектеулі санынан кейін инфинитив формаларын қолдану; етістіктер мен көмекші сөздердің шектеулі санынан кейін герундий формасын; көмекші сөздер формасындағы етістіктерді және фразалық етістіктерді қолдану
5.16 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырып-тары аясындағы шағын мәтіндерде сөйлем бөліктерін байлыныстыру үшін so, if, when, where, before, after жалғаулықтарын қолдану	6.16 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптары аясындағы шағын мәтіндерде сөйлем бөліктерін байлыныстыру үшін so, if, when, where, before, after жалғаулықтарын қолдану	7.16 таныс жалпы және оқу тақырыптары үшін түрлі жалғаулықтарды қолдану	8.16 таныс жалпы және оқу тақырыптары бойынша себептерді түсіндіру үшін әртүрлі жалғаулықтарды мысалы, since, as; so ... that, such a ... that құрылымдарын қолдану	9.16 шектеулі таныс жалпы және оқу тақырыптары аясында сөйлем бөліктерін байлыныстыру үшін so, if, when, where, before, after жалғаулықтарын қолдану
5.17 жекелеген және таныс тақырыптарға осы және өткен шақтағы әрекеттерді сипаттау үшін when бар бағыныңқы сөйлемдерді қолдану	6.17 нақты ақпаратты сипаттау үшін жалпы таныс және оқу тақырыптары аясында if бар бағыныңқы сөйлемдерді (нөлдік шартты сөйлемдерде) where бар бағыныңқы сөйлемдерді қолдану; before/after бар (өткен шақ мағынадағы) бағыныңқы сөйлемдерді қолдану; which who that where бар салыстырмалы анықтауыш бағыныңқы сөйлемдерді қолдану	7.17 жалпы және оқу тақырыптары бойынша think know believe hope, say, tell бар бағыныңқы сөйлемдерді қолдану; sure, certain бар бағыныңқы сөйлемдерді; which who that where бар салыстырмалы анықтауыш бағыныңқы сөйлемдерді қолдану;	8.17 жалпы таныс және оқу тақырыптары бойынша екінші бағыныңқы сөйлемде шартты if/unless/if only және wish [that] [present reference] шарттарын; “why” сөзі бар анықтауыш бағыныңқы сөйлемдерді қолдану	9.17 үшінші логикалық құрылымда if/if only қолдану; which сөзін қосып салыстырмалы бағыныңқы сөйлемдерді қолдану

15. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ағылшын тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ағылшын тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ағылшын тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып

Тақырыптар	Бөлімдер	Оқу мақсаттары
1. Үйде және үйден тыс жерде	Мазмұны	5.1; 5.6; 5.8; 5.9
	Тыңдалым	5.1; 5.3; 5.6; 5.7
	Айтылым	5.1; 5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.5
	Жазылым	5.1; 5.2; 5.3; 5.6; 5.7
	Ағылшын тілін қолдану	5.1; 5.3; 5.4; 5.6; 5.8; 5.11; 5.12; 5.14
2. Тірі организмдер	Мазмұны	5.4; 5.5; 5.6; 5.7
	Тыңдалым	5.1; 5.3; 5.4; 5.6
	Айтылым	5.1; 5.4; 5.6; 5.7
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.4; 5.6; 5.8; 5.9
	Жазылым	5.2; 5.3; 5.7; 5.8
	Ағылшын тілін қолдану	5.1; 5.3; 5.9; 5.13; 5.15
3. Құндылықтар	Мазмұны	5.2; 5.5; 5.6; 5.9
	Тыңдалым	5.1; 5.2; 5.6; 5.8
	Айтылым	5.3; 5.4; 5.5; 5.6; 5.7
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.3; 5.6
	Жазылым	5.1; 5.3; 5.4; 5.5; 5.7; 5.8
	Ағылшын тілін қолдану	5.1; 5.2; 5.3; 5.5; 5.6; 5.7; 5.13; 5.16; 5.17
4. Мамандықтар әлемі	Мазмұны	5.2; 5.4; 5.7; 5.8
	Тыңдалым	5.1; 5.5; 5.6; 5.7
	Айтылым	5.2; 5.3; 5.4; 5.6; 5.7
	Оқылым	5.4; 5.5; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.3; 5.6; 5.7; 5.8; 5.9
	Ағылшын тілін қолдану	5.1; 5.2; 5.6; 5.9; 5.10 5.14; 5.17
5. Жасампаздық	Мазмұны	5.3; 5.4; 5.5; 5.9; 5.10
	Тыңдалым	5.1; 5.4; 5.5; 5.6; 5.8
	Айтылым	5.1; 5.3; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.3; 5.6
	Жазылым	5.1; 5.3; 5.4; 5.6; 5.7
	Ағылшын тілін қолдану	5.1; 5.3; 5.6; 5.10; 5.16
6. Оқу (қызығып оқимыз)	Мазмұны	5.4; 5.5; 5.7; 5.8; 5.9
	Тыңдалым	5.3; 5.4; 5.6; 5.7; 5.8
	Айтылым	5.2; 5.3; 5.6; 5.7; 5.8
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.3; 5.4; 5.5; 5.6; 5.8; 5.9
	Жазылым	5.1; 5.2; 5.3; 5.4; 5.5; 5.6 5.7
7. Ғажайыптар әлемінде	Мазмұны	5.4; 5.7; 5.8; 5.10
	Тыңдалым	5.1; 5.4; 5.6 5.7
	Айтылым	5.3; 5.5; 5.6; 5.7
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.3; 5.6
	Жазылым	5.2; 5.3; 5.6; 5.8 5.9
	Ағылшын тілін қолдану	5.1; 5.3; 5.4; 5.5; 5.6; 5.7 5.8; 5.9; 5.14; 5.16; 5.17
8. Спорт	Мазмұны	5.1; 5.2; 5.3; 5.6; 5.7
	Тыңдалым	5.1; 5.2; 5.3; 5.4; 5.8
	Айтылым	5.1; 5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.4; 5.6
	Ағылшын тілін қолдану	5.1; 5.2; 5.3; 5.4; 5.6; 5.8; 5.10; 5.12; 5.13; 5.14; 5.15; 5.16
9. Демалыс	Мазмұны	5.1; 5.3; 5.4; 5.8
	Тыңдалым	5.1; 5.2; 5.3; 5.8
	Айтылым	5.2; 5.3; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.3; 5.4; 5.6
	Жазылым	5.3; 5.4; 5.6; 5.7
	Ағылшын тілін қолдану	5.9; 5.10; 5.13; 5.14; 5.16; 5.17

2) 6-сынып

Тақырыптар	Бөлімдер	Оқу мақсаттары
1. Біздің сынып	Мазмұны	6.1; 6.3; 6.8; 6.9; 6.10
	Тыңдалым	6.1; 6.2; 6.5; 6.7
	Айтылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.7; 6.8
	Оқылым	6.1; 6.2; 6.4; 6.8; 6.9
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.6; 6.8; 6.9
	Ағылшын тілін қолдану	6.1; 6.3; 6.9; 6.12; 6.13; 6.15
2. Батырлар	Мазмұны	6.1; 6.3; 6.8
	Тыңдалым	6.1; 6.6; 6.7; 6.8
	Айтылым	6.3; 6.6; 6.7; 6.8
	Оқылым	6.1; 6.2; 6.4; 6.6
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.8
	Ағылшын тілін қолдану	6.1; 6.3; 6.5; 6.12; 6.15
3. Жергілікті жер	Мазмұны	6.1; 6.10
	Тыңдалым	6.1; 6.5; 6.6
	Айтылым	6.2; 6.3; 6.7; 6.8
	Оқылым	6.2; 6.4; 6.5; 6.8
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.6; 6.8
	Ағылшын тілін қолдану	6.3; 6.9; 6.11; 6.14; 6.16; 6.17
4. Драма және комедия	Мазмұны	6.3; 6.6; 6.9; 6.10
	Тыңдалым	6.1; 6.5
	Айтылым	6.2; 6.4; 6.5; 6.7; 6.8
	Оқылым	6.2; 6.3
	Жазылым	6.2; 6.3; 6.5; 6.8
	Ағылшын тілін қолдану	6.7; 6.12; 6.15
5. Денсаулық	Мазмұны	6.1; 6.8; 6.9; 6.10
	Тыңдалым	6.5; 6.7
	Айтылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.4; 6.5; 6.6; 6.7
	Оқылым	6.4; 6.5; 6.6; 6.8
	Жазылым	6.1; 6.6; 6.7; 6.8; 6.9
	Ағылшын тілін қолдану	6.1; 6.2; 6.3; 6.8; 6.9; 6.10; 6.13; 6.15
6. Саяхат және демалыс	Мазмұны	6.1; 6.2; 6.3; 6.5; 6.6
	Тыңдалым	6.1; 6.5; 6.6; 6.7; 6.8
	Айтылым	6.2; 6.3; 6.7
	Оқылым	6.2; 6.5; 6.6; 6.7; 6.9
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.6; 6.7; 6.8
	Ағылшын тілін қолдану	6.1; 6.2; 6.3; 6.7; 6.8; 6.10
7. Оқу (қызығып оқимыз)	Мазмұны	6.4; 6.7
	Тыңдалым
	Айтылым	6.5
	Оқылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.4; 6.5; 6.6; 6.7; 6.8; 6.9
	Жазылым	6.4; 6.5
	Ағылшын тілін қолдану
8. Көршілер	Мазмұны	6.1; 6.2; 6.3
	Тыңдалым	6.1; 6.4; 6.5
	Айтылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.7
	Оқылым	6.6; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.3; 6.6; 6.8; 6.9
	Ағылшын тілін қолдану	6.1; 6.6; 6.9; 6.10; 6.13; 6.14; 6.15
9. Көлік	Мазмұны	6.3; 6.8; 6.9; 6.10
	Тыңдалым	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
	Айтылым	6.2; 6.7; 6.8
	Оқылым	6.2; 6.4; 6.6; 6.7; 6.8
	Жазылым	6.1; 6.6; 6.8; 6.9
	Ағылшын тілін қолдану	6.2; 6.3; 6.4; 6.5; 6.8; 6.15; 6.17

3) 7-сынып

Тақырыптар	Бөлімдер	Оқу мақсаттары
1. Хобби және демалыс	Мазмұны	7.3; 7.4; 7.8; 7.9
	Тыңдалым	7.1; 7.2; 7.4
	Айтылым	7.1; 7.2; 7.3; 7.6; 7.7
	Оқылым	7.1; 7.2; 7.3; 7.7; 7.8
	Жазылым	7.1; 7.2; 7.3; 7.6; 7.8; 7.9
	Ағылшын тілін қолдану	7.1; 7.2; 7.3; 8.5; 7.6; 7.12; 7.15; 7.17
2. Коммуникациялар және технологиялар	Мазмұны	7.2; 7.3; 7.4; 7.6; 7.7; 7.8; 7.10
	Тыңдалым	7.1; 7.3; 7.5; 7.6; 7.7; 7.8
	Айтылым	7.2; 7.3; 7.5; 7.7; 7.8
	Оқылым	7.1; 7.2; 7.3
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.5; 7.6; 7.8
	Ағылшын тілін қолдану	7.4; 7.6; 7.7; 7.17
3. Демалыс және саяхат	Мазмұны	7.2; 7.3; 7.4; 7.6; 7.8; 7.9
	Тыңдалым	7.1; 7.3; 7.4; 7.5
	Айтылым	7.1; 7.2; 7.3; 7.4; 7.7
	Оқылым	7.1; 7.2; 7.9
	Жазылым	7.2; 7.3; 7.5; 7.7; 7.9
	Ағылшын тілін қолдану	7.3; 7.9; 7.11; 7.14; 7.17
4. Ғарыш және Жер	Мазмұны	7.2; 7.3; 7.4; 7.5; 7.6; 7.9; 7.10
	Тыңдалым	7.1; 7.2; 7.5; 7.6; 7.7; 7.8
	Айтылым	7.1; 7.2; 7.3; 7.5; 7.6
	Оқылым	7.1; 7.4; 7.5; 7.6: 7.7
	Жазылым	7.1; 7.2; 7.3; 7.4; 7.5; 7.6
	Ағылшын тілін қолдану	7.1; 7.4; 7.6; 7.8; 7.10; 7.11; 7.12
5. Оқу (қызығып оқимыз)	Мазмұны	7.2; 7.3; 7.4; 7.6; 7.7; 7.8
	Тыңдалым	7.1; 7.5; 7.7; 7.8
	Айтылым	7.6; 7.8
	Оқылым	7.2; 7.3; 7.4; 7.8; 7.9
	Жазылым	7.3; 7.4
	Ағылшын тілін қолдану	7.2; 7.3; 7.15
6. Көңіл көтеру және медиа	Мазмұны	7.1; 7.2; 7.3; 7.5; 7.6; 7.7
	Тыңдалым	7.2; 7.3
	Айтылым	7.3; 7.4; 7.5; 7.6; 7.8
	Оқылым	7.3; 7.4; 7.5; 7.6; 7.9
	Жазылым	7.3; 7.4; 7.7
	Ағылшын тілін қолдану	7.3; 7.4; 7.5; 7.7; 7.13
7. Табиғи апаттар	Мазмұны	7.2; 7.4; 7.6; 7.8; 7.9
	Тыңдалым	7.3; 7.4; 7.5; 7.6; 7.8
	Айтылым	7.4; 7.5; 7.7; 7.8
	Оқылым	7.2; 7.3; 7.5; 7.6; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.4; 7.6
	Ағылшын тілін қолдану	7.6; 7.13; 7.16
8. Салауатты әдеттер	Мазмұны	7.1; 7.5; 7.7; 7.10
	Тыңдалым	7.4; 7.5; 7.6; 7.8
	Айтылым	7.6; 7.7; 7.8
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.5; 7.8; 7.9
	Жазылым	7.4; 7.5; 7.6; 7.7; 7.8; 7.9
	Ағылшын тілін қолдану	7.4; 7.8; 7.9; 7.16
9. Киім және сән	Мазмұны	7.1; 7.4; 7.5; 7.9
	Тыңдалым	7.3; 7.4, 7.6; 7.7
	Айтылым	7.5; 7.6; 7.7
	Оқылым	7.1; 7.2; 7.5; 7.6; 7.7, 7.8
	Жазылым	7.1; 7.6; 7.8; 7.9
	Ағылшын тілін қолдану	7.3; 7.9; 7.10; 7.14

4) 8-сынып

Тақырыптар	Бөлімдер	Оқу мақсаттары
1. Бізді қоршаған орта	Мазмұны	8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.7; 8.8; 8.9; 8.10
	Тыңдалым	8.1; 8.3; 8.6; 8.7
	Айтылым	8.1; 8.3, 8.4; 8.5; 8.6; 8.7
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.4; 8.6; 8.8
	Жазылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.4; 8.7; 8.8
	Ағылшын тілін қолдану	8.5; 8.9; 8.15; 8.16
2. Күнделікті өмір және сауда	Мазмұны	8.1; 8.3; 8.4; 8.5; 8.8
	Тыңдалым	8.1; 8.2; 8.3; 8.7
	Айтылым	8.5; 8.6; 8.7; 8.8
	Оқылым	8.2; 8.3; 8.4; 8.6
	Жазылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.6; 8.9
	Ағылшын тілін қолдану	8.10; 8.11; 8.12; 8.15; 8.16
3. Көңіл көтеру және медиа	Мазмұны	8.1; 8.3; 8.4; 8.8; 8.9; 8.10
	Тыңдалым	8.1; 8.2; 8.5; 8.6
	Айтылым	8.1; 8.3; 8.6; 8.7
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.5; 8.6; 8.8
	Жазылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.6; 8.7; 8.8
	Ағылшын тілін қолдану	8.1; 8.2; 8.3; 8.5; 8.7; 8.13; 8.14; 8.15; 8.17
4. Спорт, денсаулық, дене шынықтыру	Мазмұны	8.1; 8.3; 8.7
	Тыңдалым	8.1; 8.2; 8.4; 8.5
	Айтылым	8.5; 8.6; 8.7
	Оқылым	8.2; 8.3; 8.6
	Жазылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5; 8.6
	Ағылшын тілін қолдану	8.8; 8.10; 8.12; 8.13; 8.15; 8.17
5. Оқу (қызығып оқимыз)	Мазмұны	8.3; 8.6; 8.7; 8.8; 8.9
	Тыңдалым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5; 8.8
	Айтылым	8.2; 8.3; 8.4; 8.8
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.6; 8.7; 8.9
	Жазылым	8.1; 8.3; 8.5; 8.8
	Ағылшын тілін қолдану	8.1; 8.2; 8.4; 8.6; 8.7; 8.8; 8.9; 8.10; 8.11; 8.12; 8.14; 8.16
6. Табиғат әлемі	Мазмұны	8.1; 8.2; 8.3; 8.7; 8.10
	Тыңдалым	8.1; 8.2; 8.6; 8.7; 8.8
	Айтылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.8
	Оқылым	8.2; 8.5; 8.6; 8.7; 8.8
	Жазылым	8.3; 8.5; 8.6; 8.7; 8.8; 8.9
	Ағылшын тілін қолдану	8.1; 8.3; 8.4; 8.6; 8.7
7. Саяхат және көлік	Мазмұны	8.2; 8.3; 8.5; 8.7; 8.10
	Тыңдалым	8.1; 8.2; 8.4; 8.8
	Айтылым	8.1; 8.3; 8.5; 8.7
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.4; 8.5
	Жазылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.4; 8.6; 8.8; 8.9
	Ағылшын тілін қолдану	8.5; 8.7; 8.9; 8.13; 8.14
8. Тамақ және сусын	Мазмұны	8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.8; 8.9; 8.10
	Тыңдалым	8.1; 8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.6
	Айтылым	8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.6; 8.7; 8.8
	Оқылым	8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.4
	Ағылшын тілін қолдану	8.2; 8.3; 8.4; 8.8; 8.9; 8.10; 8.13; 8.15
9. Мамандықтар әлемі	Мазмұны	8.1; 8.3; 8.6; 8.9; 8.10
	Тыңдалым	8.1; 8.2; 8.7; 8.8
	Айтылым	8.2; 8.3; 8.4; 8.5; 8.6; 8.7; 8.8
	Оқылым	8.2; 8.6; 8.9
	Жазылым	8.1; 8.2; 8.3
	Ағылшын тілін қолдану	8.5; 8.6; 8.7; 8.8; 8.10; 8.11; 8.13; 8.17

5) 9-сынып

Тақырыптар	Бөлімдер	Оқу мақсаттары
1. Хобби	Мазмұны	9.2; 9.4; 9.5; 9.7; 9.9; 9.10
	Тыңдалым	9.1; 9.2; 9.5
	Айтылым	9.1; 9.3; 9.6; 9.7
	Оқылым	9.1; 9.2; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.2; 9.3; 9.6; 9.8
	Ағылшын тілін қолдану	9.5; 9.7; 9.8; 9.9; 9.10; 9.11; 9.12; 9.15; 9.16
2. Дене шынықтыру және спорт	Мазмұны	9.2; 9.3; 9.4; 9.5; 9.6; 9.7
	Тыңдалым	9.1; 9.2; 9.7
	Айтылым	9.2; 9.3; 9.6; 9.7; 9.8
	Оқылым	9.2; 9.6; 9.9
	Жазылым	9.1; 9.2; 9.3; 9.4; 9.5; 9.8
	Ағылшын тілін қолдану	9.5; 9.9; 9.11; 9.12; 9.13; 9.14; 9.16; 9.17
3. Планета және Жер, ондағы біздің орнымыз	Мазмұны	9.3; 9.6; 9.9
	Тыңдалым	9.3; 9.5; 9.6; 9.7; 9.8
	Айтылым	9.2; 9.6; 9.7; 9.8
	Оқылым	9.3; 9.4; 9.5; 9.6; 9.7; 9.9
	Жазылым	9.1; 9.2; 9.3; 9.5; 9.6; 9.8
	Ағылшын тілін қолдану	9.1; 9.3; 9.4; 9.7; 9.8; 9.13
4. Қайырымдылық және қақтығыс	Мазмұны	9.1; 9.2; 9.3; 9.4; 9.5; 9.6; 9.8; 9.9; 9.10
	Тыңдалым	9.1; 9.2; 9.3; 9.5; 9.6; 9.7
	Айтылым	9.1; 9.2; 9.3; 9.5; 9.6; 9.7
	Оқылым	9.1; 9.2; 7.3; 9.4; 9.6; 9.7; 9.8
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.6; 9.7; 9.8; 9.9
	Ағылшын тілін қолдану	9.1; 9.5; 9.6; 9.7; 9.8; 9.9; 9.10; 9.17
5. Оқу (қызығып оқимыз)	Мазмұны	9.3; 9.4; 9.6
	Тыңдалым	9.6; 9.7; 9.8
	Айтылым	9.4; 9.5; 9.7; 9.8
	Оқылым	9.1; 9.2; 7.3; 9.4; 9.5; 9.7; 9.8; 9.9
	Жазылым	9.4; 9.7; 9.8; 9.9
	Ағылшын тілін қолдану	9.5; 9.10; 911; 9.15; 9.16
6. Салт-дәстүр және тіл	Мазмұны	9.3; 9.8; 9.9; 9.10
	Тыңдалым	9.1; 9.2; 9.5; 9.6
	Айтылым	9.1; 9.2; 9.3; 9.6; 9.7; 9.8
	Оқылым	9.2; 9.4; 9.5; 9.7; 9.8
	Жазылым	9.2; 9.3; 9.6; 9.8; 9.9
	Ағылшын тілін қолдану	9.2; 9.3; 9.6; 9.9; 9.13
7. Музыка және фильмдер	Мазмұны	9.1; 9.6; 9.8
	Тыңдалым	9.1; 9.4; 9.6; 9.7; 9.8
	Айтылым	9.2; 9.3; 9.7
	Оқылым	9.4; 9.5; 9.6; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.3; 9.4; 9.5; 9.6; 9.7; 9.8; 9.9
	Ағылшын тілін қолдану	9.1; 9.2; 9.3; 9.4; 9.6; 9.7; 9.14; 9.17
8. Саяхат және туризм	Мазмұны	9.4; 9.5; 9.7; 9.10
	Тыңдалым	9.3; 9.2; 9.5; 9.6; 9.7
	Айтылым	9.2; 9.3; 9.4; 9.7; 9.8
	Оқылым	9.5; 9.7; 9.8
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.7
	Ағылшын тілін қолдану	9.2; 9.4; 9.12; 9.14; 9.17
9. Ғылым және технология	Мазмұны	9.1; 9.3; 9.7; 9.9
	Тыңдалым	9.2; 9.3; 9.2; 9.5; 9.6; 9.8
	Айтылым	9.3; 9.4; 9.5; 9.6; 9.7; 9.8
	Оқылым	9.3; 9.4; 9.5; 9.7; 9.8
	Жазылым	9.1; 9.6; 9.8
	Ағылшын тілін қолдану	9.1; 9.8; 9.13; 9.15

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 8-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 199-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Оқу бағдарламасының мақсаты – "Математика" пәнінің мазмұнын сапалы игеруді қамтамасыз ету, оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру, сонымен қатар басқа пәндермен кіріктіре отырып, жалпы адами құндылықтар негізінде және ұлттық мәдениеттің озық салт-дәстүрлері арқылы оқушылардың зияткерлік деңгейін дамыту.

3. Міндеттері:

1) "Сандар", "Алгебра", "Геометрия", "Статистика және ықтималдықтар теориясы", "Математикалық модельдеу және анализ" бөлімдері бойынша математикалық білім, білік және дағдыларын қалыптастыру мен дамытуға жағдай жасау;

2) әртүрлі мәнмәтіндегі есептерді шешуде математикалық тілді және негізгі математикалық заңдарды қолдануға, сандық қатынастар мен кеңістіктік формаларды оқып білуге мүмкіндік беру;

3) есептерді шешу мақсатында оқушылардың білімдерін математикалық модельдерді құруға және керісінше, шынайы процестерді сипаттайтын математикалық модельдерді түсіндіруге бағыттау;

4) физика, химия, биология және басқа да теориялық облыстарда зерттеулер мен есептерді шешу үшін және практикалық іс-әрекеттерінде математикалық әдістерді қолданудың қарапайым дағдыларын қалыптастыру;

5) практикалық есептерді шешуде, алынған нәтижелерді бағалау мен анықтылығын орнатуда лайықты математикалық әдістерді таңдап алу үшін логикалық және сыни тұрғыдан ойлауын, шығармашылық қабілеттерін дамыту;

6) коммуникативтік дағдыларын, оның ішінде, ақпаратты дұрыс және сауатты түрде беру, сонымен қатар әр түрлі ақпарат көздерінен, басылымдар мен электрондық құралдардан алынған ақпаратты қолдану қабілетін дамыту;

7) өздігінен және топта жұмыс істеуде қажетті тәуелсіздік, жауапкершілік, бастамашылдық, табандылық, шыдамдылық пен толеранттылық сияқты тұлғалық қасиеттерді дамыту;

8) қоғамдық ілгерілеу үшін математиканың маңыздылығын түсінуін қамтамасыз ету;

9) математика оқыту процесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдыларын дамыту.

2-тарау. "Математика" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. "Математика" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 5сағат, оқу жылында – 170 сағат.

5. 5-сыныпқа арналған математика пәнінің базалық білім мазмұны келесі тараулардан тұрады:

1) "Натурал сандар және нөл" (15 сағат). Натурал сандар және нөл саны. Координаталық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік. Натурал сандарды қосу. Натурал сандарды азайту. Натурал сандарды көбейту. Натурал сандарды бөлу. Арифметикалық амалдардың қасиеттері. Натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Санды өрнектер. Әріпті өрнектер. Санды және әріпті өрнектердің мәндері. Өрнектерді ықшамдау. Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Тендеудің көмегімен мәтін есептерді шығару. Формула. Формула арқылы есептеу. Натурал сандардан тұратын сандар тізбектері;

2) "Натурал сандардың бөлінгіштігі" (16 сағат). Натурал сандардың бөлгіші мен еселігі. Жай және құрама сандар. Бөлінгіштіктің негізгі қасиеттері. 2; 3; 5; 9; 10 сандарына бөлінгіштік белгілері. Жұп және тақ сандар. Дәреже. Дәреженің негізі. Дәреженің көрсеткіші. Натурал сандарды жай көбейткіштерге жіктеу. Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай саңдар. Ең кіші ортақ еселік;

3) "Жай бөлшектер және оларға амалдар қолдану" (57 сағат). Жай бөлшектерді оқу және жазу. Жай бөлшектің негізгі қасиеті. Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер. Аралас сан. Аралас санның бүтін және бөлшек бөліктері. Бұрыс бөлшекті аралас санға айналдыру. Аралас санды бұрыс бөлшек түрінде жазу. Жай бөлшектер мен аралас сандарды координаталық сәуледе кескіндеу. Жай бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру. Жай бөлшектерді және аралас сандарды салыстыру. Жай бөлшектерді косу және азайту. Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды азайту. Жай бөлшектерді және аралас сандарды көбейту. Өзара кері сандар. Жай бөлшектерді және аралас сандарды бөлу. Жай бөлшектер мен аралас сандарға арифметикалық амалдар колдану. Санның бөлігін және бөлігі бойынша санды табу. Бірлесіп орындалатын жұмыстарға қатысты есептер;

4) "Ондық бөлшектер және оларға амалдар қолдану" (37 сағат). Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру. Ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу. Ондық бөлшектерді салыстыру. Ондық бөлшектерді қосу және азайту. Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту. Ондық бөлшекті натурал санға бөлу. Ондық бөлшектерге бөлу. Ондық бөлшекті 10; 100; 1000;... және 0,1; 0,01; 0,001;... сандарына көбейту және бөлу. Ондық және жай бөлшектерге арифметикалық амалдар қолдану. Ондық бөлшектерді дөңгелектеу. Бөлшектерден тұратын сандар тізбектері;

5) "Жиын" (5 сағат). Жиын. Жиын элементтері. Жиындарды кескіндеу. Жиындар арасындағы қатынастар. Ішкі жиын. Жиындардың бірігуі мен қиылысуы;

6) "Пайыз" (12 cағат). Пайыз. Санның пайызын және пайызы бойынша санды табу;

7) "Бұрыш. Көпбұрыш" (8 cағат). Бұрыш. Бұрыштың шамасы. Бұрыштарды салу және өлшеу. Транспортир. Бұрыштарды салыстыру. Көпбұрыш. Көпбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарын өлшеу, периметрін табу;

8) "Диаграмма" (5 cағат). Шеңбер. Дөңгелек. Дөңгелек сектор. Диаграмма. Бағанды, сызықтық және дөңгелек диаграммалар. Статистикалық деректерді көрсету тәсілдері;

9) "Кеңістіктегі фигураларындың жазбалары" (3 cағат). Тік бұрышты параллелепипед (текше). Тік бұрышты параллелепипедтің (текшенің) жазбасы. Фигураларды қиюға берілген есептер. Фигураларды құрастыруға берілген есептер;

10) 5-сыныптағы математика курсын қайталау (12 сағат).

6. 6-сыныпқа арналған математика пәнінің базалық білім мазмұны келесі тараулардан тұрады:

1) 5-сыныптағы математика курсын қайталау (5 сағат);

2) "Қатынас және пропорция" (19 сағ). Қатынас. Екі санның пайыздық қатынасы. Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеті. Тура пропорционалдық тәуелділік. Кері пропорционалдық тәуелділік. Мәтін есептерді пропорция көмегімен шығару. Санның пайызын және пайызы бойынша санды табуды пропорция арқылы шығару. Масштаб. Шеңбердің ұзындығы. Дөңгелектің ауданы. Шар. Сфера;

3) "Рационал сандар және оларға амалдар қолдану" (41 сағат). Оң сандар. Теріс сандар. Координаталық түзу. Қарама-қарсы сандар. Бүтін сандар. Рационал сандар. Санның модулі. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген қарапайым теңдеулер. Рационал сандарды салыстыру. Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу. Теріс рационал сандарды қосу. Таңбалары әртүрлі рационал сандарды қосу. Рационал сандарды қосудың қасиеттері. Рационал сандарды азайту. Координаталық түзу нүктелерінің арақашықтығы. Рационал сандарды көбейту. Рационал сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері. Рационал сандарды бөлу. Рационал санды шексіз периодты ондық бөлшек түрінде беру. Шексіз периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру. Рационал сандарға арифметикалық амалдар қолдану. Мәтін есептерді шығару;

4) "Алгебрлық өрнектер" (15 сағат). Айнымалы. Айнымалысы бар өрнек. Жақшаны ашу. Коэффициент. Ұқсас қосылғыштар. Ұқсас қосылғыштарды біріктіру. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Тепе-теңдік. Мәтін есептерді шығару;

5) "Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу" (15 сағат). Санды теңдіктер және олардың қасиеттері. Теңдеуді шешу. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Мәндес теңдеулер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеудің көмегімен мәтін есептерді шығару. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулер;

6) "Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер" (18 сағат). Санды теңсіздіктер және олардың қасиеттері. Сан аралықтары. Сан аралықтарының бірігуі мен қиылысуы. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Мәндес теңсіздіктер. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шығару. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу;

7) "Координаталық жазықтық" (13 сағат). Жазықтық. Перпендикуляр түзулер және кесінділер. Параллель түзулер мен кесінділер. Координаталық жазықтық. Тікбұрышты координаталар жүйесі. Центрлік симметрия. Осьтік симметрия;

8) "Кеңістіктегі фигуралар" (4 сағат). Фигуралардың кеңістікте орналасуы. Кеңістік фигураларын кескіндеу, "көрінбейтін" сызықтар;

9) "Статистика. Комбинаторика" (7 сағат). Статистикалық деректер және олардың сипаттамалары: арифметикалық орта, мода, медиана, құлаш. Қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару. Іріктеу тәсілі арқылы комбинаторикалық есептер шығару;

10) "Шамалар арасындағы тәуелділіктер" (10 сағат). Шамалар арасындағы тәуелділіктерді беру тәсілдері: аналитикалық (формула арқылы), кестелік, графиктік тәсіл. Процестердің графиктерін қолданып шамалар арасындағы тәуелсіздіктерді зерттеу. Тура пропорционалдық және оның графигі;

11) "Екі айнымалысы бар теңдеулер мен олардың жүйесі" (16 сағат). Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу және оның графигі. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесі. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен, алмастыру тәсілімен шығару. Мәтін есептерді екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесі арқылы шешу.

12) 5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау (7 сағат).

7. 7-сыныпқа арналған математика пәнінің базалық білім мазмұны келесі тараулардан тұрады:

1) 5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау (5 сағат);

2) "Бүтін көрсеткішті дәреже" (14 сағат). Натурал көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Бүтін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері. Құрамында дәрежесі бар өрнектерді түрлендіру. Санның стандарт түрі. Өте кіші және өте үлкен сандармен байланысты практикалық есептер шығару. Құрамында дәрежесі бар сандар тізбектері;

3) "Геометрияның алғашқы мәліметтері" (12 сағат). Геометрияның негізгі ұғымдары. Геометрияның қарапайым фигуралары. Аксиома және теорема. Фигуралардың теңдігі. Теореманы дәлелдеу. Дәлелдеудің кері жору әдісі. Сыбайлас және вертикаль бұрыштар және олардың қасиеттері. Бұрыштың биссектрисасы. Перпендикуляр түзулер. Перпендикуляр;

4) "Көпмүшелер" (14 сағат). Бірмүшелер және оларға амалдар қолдану. Көпмүшелер және оларға амалдар қолдану. Бірмүше мен көпмүшені стандарт түрі. Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру;

5) "Функция. Функцияның графигі" (16 сағат). Функция ұғымы. Функцияның графигі. Сызықтық функция және оның графигі. Сызықтық функциялардың графиктерінің өзара орналасуы. Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу. у=ах², у=ах³ және (k≠0) түріндегі функциялар, олардың графиктері және қасиеттері;

6) "Үшбұрыштар" (19 сағат). Үшбұрыш және оның түрлері. Үшбұрыштардың теңдігі. Үшбұрыштардың теңдігінің белгілері. Теңбүйірлі үшбұрыш. Үшбұрыштың биссектрисасы, медианасы және биіктігі, орта сызығы;

7) "Статистика элементтері" (6 сағат). Бас жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалық ұғымдары. Абсолютті жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиілік кестесі. Жиілік алқабы;

8) "Қысқаша көбейту формулалары" (25 сағат). Екі өрнектің квадраттарының айырымының формуласы. Екі өрнектің қосындысының квадраты және айырымының квадратының формулалары. Екі өрнектің қосындысының кубы және айырымының кубының формулалары. Екі өрнектің кубтарының қосындысы және кубтарының айырымының формулалары. Өрнектерді тепе-тең түрлендіру. Теңдеу және теңсіздік құру арқылы берілген мәтін есептерді шығару;

9) "Түзулердің өзара орналасуы" (19 сағат). Екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болған бұрыштар. Түзулердің параллельдік белгілері. Параллель түзулердің қасиеттері. Үшбұрыштардың бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрышы. Үшбұрыштардың теңсіздігі. Тікбұрышты үшбұрыштың теңдік белгілері. Тік бұрышты үшбұрыштың қасиеттері. Перпендикуляр түзулер. Көлбеу және оның проекциясы. Түзуге жүргізілген перпендикулярдың біреу ғана болуы;

10) "Шеңбер. Геометриялық салулар" (17 сағат). Шеңбер, дөңгелек және оның элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш. Түзу мен шеңбердің өзара орналасуы. Екі шеңбердің өзара орналасуы. Шеңберге жүргізілген жанама. Шеңберге жүргізілген жанамалардың қасиеттері. Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлер. Салу есептері;

11) "Алгебралық бөлшектер" (16 сағат). Алгебралық бөлшектер және оның негізгі қасиеті. Алгебралық бөлшектерді қосу, азайту, көбейту, бөлу және дәрежеге шығару. Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;

12) 7-сыныптағы математика курсын қайталау (7 сағат).

8. 8-сыныпқа арналған математика пәнінің базалық білім мазмұны келесі тараулардан тұрады:

1) 7-сыныптағы математика курсын қайталау (5 сағат);

2) "Квадрат түбір және иррационал өрнектер" (18 сағат). Иррационал сандар. Нақты сандар. Квадрат түбір. Квадрат түбірдің жуық мәні. Арифметикалық квадрат түбір. Арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттері. Көбейткішті түбір таңбасының алдына шығару. Көбейткішті түбір таңбасының ішіне енгізу. Бөлшектің бөлімін иррационалдықтан босату. Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру. Нақты сандарды салыстыру. функциясы, оның қасиеттері және графигі;

3) "Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу" (22 сағат). Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш. Көпбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы. Көпбұрыштың сыртқы бұрышы. Көпбұрыштың сыртқы бұрыштарының қосындысы. Параллелограмм және оның қасиеттері. Параллелограмның белгілері. Тіктөртбұрыш, ромб және шаршы, олардың қасиеттері және белгілері. Фалес теоремасы. Пропорционал кесінділер. Трапеция. Тікбұрышты және теңбүйірлі трапециялар, олардың қасиеттері. Үшбұрыштың орта сызығы. Трапецияның орта сызығы. Үшбұрыштың тамаша нүктелері. Үшбұрыштың медианаларының қасиеті;

4) "Квадрат теңдеулер" (17 сағат). Квадрат теңдеу. Толымсыз квадрат теңдеулер. Келтірілген квадрат теңдеу. Екімүшенің толық квадратын айыру. Квадрат теңдеу түбірлерінің формулалары. Дискриминант. Виет теоремасы. Виет теоремасына кері теорема. Квадрат үшмүше. Квадрат үшмүшенің түбірі. Квадрат үшмүшені көбейткіштерге жіктеу. Квадрат теңдеуге келтірілетін теңдеулер. Биквадрат теңдеу. Жаңа айнымалы енгізу әдісі. Бүтін рационал теңдеу. Бөлшек-рационал теңдеу. Рационал теңдеу.

түріндегі теңдеулер. Квадрат теңдеулердің көмегімен мәтін есептерді шығару. Бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен мәтін есептерді шығару;

5) "Тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар" (18 сағат). Тікбұрышты үшбұрыштағы сүйір бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Пифагор теоремасы. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер және оның салдары. Синус, косинус, тангенс және котангенстің бұрыштарындағы мәндері. Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу.

және () бұрыштарының тригонометриялық функциялары;

6) "Квадраттық функция" (22 сағат). Квадраттық функция. у=а(x-m)², у=аx²+n және у=а(x-m)²+n (а≠0) түріндегі функциялар, олардың қасиеттері және графиктері. у=аx²+bx+c (а≠0) түріндегі квадраттық функция, оның қасиеттері және графигі;

7) "Аудандар" (20 сағат). Аудан ұғымы. Тең шамалас және тең құрамдас фигуралар. Шаршының, тіктөртбұрыштың, параллелограммның, ромбтың, үшбұрыштың және трапецияның аудандары;

8) "Статистика элементтері" (8 сағат). Жиілік. Жиіліктер кестесі. Интервалдық кесте. Гистограмма. Жинақталған жиілік. Орта мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу. Алқап;

9) "Теңсіздіктер" (20 сағат). Квадрат теңсіздік. Квадрат теңсіздіктерді квадраттық функцияның графигі арқылы шығару. Рационал теңсіздік. Интервалдар әдісі. Бір айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесі. Квадрат теңсіздіктер жүйесі;

10) "Жазықтықтағы тікбұрышты координаталар жүйесі" (13 сағат). Жазықтықтағы нүктенің координаталары. Кесінді ортасының координаталары. Екі нүктенің арақашықтығы. Шеңбердің теңдеуі. Түзудің теңдеуі. Теңдеулерімен берілген түзулер мен шеңберлердің өзара орналасуы. Координаталарды есептер шығаруда қолдану;

11) 8-сыныптағы математика курсын қайталау (7 сағат).

9. 9-сыныпқа арналған математика пәнінің базалық білім мазмұны келесі тараулардан тұрады:

1) 8-сыныптағы математика курсын қайталау (5 сағат);

2) "Жазықтықтағы векторлар" (14 сағат). Вектор ұғымы. Нөлдік вектор. Бірлік вектор. Коллинеар векторлар. Вектордың ұзындығы (модулі). Векторлардың теңдігі. Векторларды қосу және оның қасиеттері, векторларды азайту, векторды санға көбейту. Жазықтықтағы векторды екі коллинеар емес векторлар бойынша жіктеу. Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану. Векторлардың коллинеарлық белгісі. Нүктенің радиус-векторы. Жазықтықтағы нүктелердің координаталары мен векторлардың координаталары арасындағы байланыс. Векторлардың арасындағы бұрыш. Векторлардың скалярлық көбейтіндісі. Векторларды есептерді шығаруда қолдану;

3) "Екі айнымалысы бар теңдеулер, теңсіздіктер және олардың жүйелері" (19 сағат). Екі айнымалысы бар сызықты емес теңдеулер. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу. Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесі көмегімен мәтін есептер шығару. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер. Екі айнымалысы бар теңсіздіктер жүйесі;

4) "Комбинаторика элементтері" (7 сағат). Комбинаториканың негізгі ұғымдары мен ережелері (қосу және көбейту ережелері). Санның факториалы. Қайталанбайтын "орналастыру", "алмастыру" және "теру" ұғымдары. Комбинаториканың негізгі формулалары. Комбинаторика формулаларын қолдану арқылы есептер шығару. Ньютон биномы және қасиеттері;

5) "Тригонометрия" (35 сағат). Бұрыш пен доғаның градустық және радиандық өлшемдері. Кез келген бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің мәндері. Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері. Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер. Келтіру формулалары. Екі бұрыштың қосындысы мен айырымының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің формулалары. Тригонометриялық функциялардың қосбұрышы және жартыбұрышының формулалары. Тригонометриялық функциялардың қосындысы мен айырымын көбейтіндіге түрлендіру формулалары. Тригонометриялық функциялардың көбейтіндісін қосынды немесе айырымға түрлендіру формулалары. Тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру;

6) "Тізбектер" (20 сағат). Сандар тізбегі, оның берілу тәсілдері және қасиеттері. Арифметикалық прогрессия. Арифметикалық прогрессияның п-ші мүшесінің формуласы. Арифметикалық прогрессияның алғашқы п мүшесінің қосындысының мәнін есептеу формуласы. Геометриялық прогрессия. Геометриялық прогрессияның n-ші мүшесінің формуласы. Геометриялық прогрессияның алғашқы n мүшесінің қосындысының мәнін есептеу формуласы. Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия. Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия мүшелерінің қосындысы. Математикалық индукция әдісі;

7) "Жазықтықта түрлендіру" (9 сағат). Жазықтықты түрлендіру, қозғалыс және оның қасиеттері. Түрлендірулердің композициясы (көбейтіндісі). Фигуралардың теңдігі және оның қасиеттері. Жазықтықтағы қозғалыстар – осьтік және центрлік симметриялар, параллель көшіру, бұру. Гомотетия, ұқсастық түрлендіру және оның қасиеттері. Ұқсас фигуралар. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері. Тікбұрышты үшбұрыштардың ұқсастығы;

8) "Үшбұрыштарды шешу" (21 сағат). Синустар және косинустар теоремалары. Үшбұрыштарды шешу. Практикалық мазмұнды есептерді шешу. Шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштың ауданын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулалары;

9) "Шеңбер. Дұрыс көпбұрыштар" (18 сағат). Іштей сызылған бұрыш және оның қасиеттері. Шеңбердің хордалары мен қиюшы кесінділерінің пропорционалдығы туралы теорема. Шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштар. Дұрыс көпбұрыштар және олардың қасиеттері. Шеңбер доғасының ұзындығы. Сектор мен сегмент ауданы. Іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустарын көпбұрыштың қабырғаларымен, периметрімен және ауданымен байланыстыратын формулалар. Дұрыс көпбұрыштарды салу;

10) "Ықтималдықтар теориясының элементтері" (10 сағат). Оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға. Элементар оқиғалар. Қолайлы нәтижелер. Тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар. Ықтималдықтың классикалық анықтамасы. Статистикалық ықтималдық. Геометриялық ықтималдық;

11) 5-9 сыныптардағы математика курсын қайталау (12 сағат).

10. Оқу пәнінің білім мазмұны бөлімдерге бөлінген. Бұл бөлімдер күтілетін нәтижелер (біліктер немесе дағдылар, білім немесе түсініктер) түрінде берілген сыныптар бойынша оқыту мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады. Әр бөлімше ішінде тізбектеліп жазылған оқыту мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлап, оқушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік жасайды.

11. Оқу пәнінің мазмұны бес бөлімді қамтиды: "Сандар", "Алгебра", "Геометрия", "Статистика және ықтималдықтар теориясы", "Математикалық модельдеу және анализ".

12. "Сандар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Сандар және шамалар туралы түсініктер;

2) Сандарға амалдар қолдану.

13. "Алгебра" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Алгебралық өрнектер және оларды түрлендіру,

2) Теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары;

3) Тізбектер және олардың қосындысы;

4) Тригонометрия.

14. "Геометрия" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Геометриялық фигуралар туралы түсінік;

2) Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы;

3) Метрикалық қатыстар;

4) Векторлар және түрлендірулер.

15. "Статистика және ықтималдықтар теориясы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Жиындар теориясы және логика элементтері;

2) Комбинаторика негіздері;

3) Ықтималдықтар теориясының негіздері;

4) Статистика және деректерді талдау.

16. "Математикалық" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Математикалық анализ бастамалары;

2) Математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару;

3) Математикалық тіл және математикалық модель.

3 тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

17. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген.

18. Бағдарламада, оқу мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлімше ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4. кодында "6" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

19. Білім алушыларға қойылатын мақсаттар:

1-бөлім. Сандар
1. Сандар және шамалар туралы түсініктер	5.1.1	6.1.1	7.1.1	8.1.1	9.1.1
	5.1.1.1 натурал сандар жиыны ұғымын меңгеру; 5.1.1.2 тақ және жұп сандар ұғымдарын меңгеру; 5.1.1.3 натурал сан дәрежесінің анықтамасын білу; 5.1.1.4 натурал санды ондық жазылу түрінде көрсету; 5.1.1.5 натурал санның бөлгіші мен еселігі анықтамаларын білу; 5.1.1.6 жай және құрама сандардың анықтамаларын білу; 5.1.1.7 ортақ бөлгіш, ең үлкен ортақ бөлгіш (ЕҮОБ), ортақ еселік, ең кіші ортаық еселік (ЕКОЕ) ұғымдарының анықтамаларын білу; 5.1.1.8 өзара жай сандардың анықтамасын білу; 5.1.1.9 жай бөлшек ұғымын меңгеру; 5.1.1.10 дұрыс және бұрыс бөлшектерді ажырату; 5.1.1.11 аралас сан анықтамасын білу; 5.1.1.12 өзара кері сандар анықтамасын білу; 5.1.1.13 ондық бөлшек ұғымын меңгеру; 5.1.1.14 ондық бөлшек түрінде жазылған сандардың теңдігін түсіну, мысалы, 1,3 және 1,30; 5.1.1.15 санның жуық мәні ұғымын меңгеру; 5.1.1.16 пайыз ұғымын меңгеру	6.1.1.1 екі санның қатынасы нені беретінін түсіну; 6.1.1.2 қандай шамалар тура пропорционалды болатынын түсіну және оларға мысалдар келтіру, есептер шығару; 6.1.1.3 қандай шамалар кері пропорционалды болатынын түсіну және оларға мысалдар келтіру, есептер шығару; 6.1.1.4 координаталық түзудің анықтамасын білу және координаталық түзуді салу; 6.1.1.5 масштаб ұғымын меңгеру; 6.1.1.6 бүтін сан ұғымын меңгеру; 6.1.1.7 қарама-қарсы сандар ұғымын меңгеру, оларды координаталық түзуде белгілеу; 6.1.1.8 рационал сан ұғымын меңгеру; 6.1.1.9 санның модулі анықтамасын білу және оның мәнін табу	7.1.1.1 сандарды стандарт түрде жазу	8.1.1.1 иррационал және нақты сандар ұғымдарын меңгеру; 8.1.1.2 санның квадрат түбірі және арифметика-лық квадрат түбірі анықтамаларын білу және ұғымдарын ажырату	9.1.1.1 бұрыштың радиандық өлшемі ұғымын меңгеру; 9.1.1.2 бірлік шеңбердің бойында сандарын белгілеу
2. Сандарға амалдар қолдану	5.1.2	6.1.2	7.1.2	8.1.2	9.1.2
	5.1.2.1 натурал сандарды салыстыру, сонымен қатар координаталық сәуленің көмегімен салыстыру; 5.1.2.2 амалдар саны төрттен артық болатын жақшамен және жақшасыз берілген санды өрнектердегі амалдардың орындалу ретін анықтау және мәндерін табу; 5.1.2.3 санды өрнектердің мәндерін табу үшін көбейту мен қосу амалдарының қасиеттерін қолдану; 5.1.2.4 бірдей сандардың көбейтіндісін дәреже түрінде жазу; 5.1.2.5 натурал сандардың 2-ге, 5-ке, 10-ға бөлінгіштік белгілерін қолдану; 5.1.2.6 натурал сандардың 3-ке, 9-ға бөлінгіштік белгілерін қолдану; 5.1.2.7 құрама сандарды жай көбейткіштерге жіктеу; 5.1.2.8 натурал сандардың бөлгіштерін табу; 5.1.2.9 натурал сандардың еселіктерін табу; 5.1.2.10 көбейтіндінің берілген натурал санға бөлінгіштігін талдау; 5.1.2.11 қосындының және айырымның берілген натурал санға бөлінгіштігін талдау; 5.1.2.12 екі және одан артық сандардың ең үлкен ортақ бөлгішін, ең кіші ортаық еселігін табу; 5.1.2.13 бұрыс бөлшекті аралас санға және аралас санды бұрыс бөлшекке айналдыру; 5.1.2.14 жай бөлшектерді қысқартуда бөлшектің негізгі қасиетін қолдану; 5.1.2.15 жай бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру. 5.1.2.16 жай бөлшектерді, аралас сандарды салыстыру; 5.1.2.17 бөлімдері бірдей бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.18 бөлімдері әр түрлі бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.19 натурал саннан жай бөлшекті азайтуды орындау 5.1.2.20 аралас сандарды қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.21 жай бөлшектерді, аралас сандарды көбейтуді орындау; 5.1.2.22 берілген санға кері санды табу; 5.1.2.23 жай бөлшектерді және аралас сандарды бөлуді орындау; 5.1.2.24 санның бөлігін табу және бөлігі бойынша санды табу; 5.1.2.25 бөлшектерді бір жазылу түрінен басқа жазылу түріне ауыстыру; 5.1.2.26 ондық бөлшектерді салыстыру; 5.1.2.27 ондық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 5.1.2.28 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке көбейтуді орындау; 5.1.2.29 ондық бөлшектерді 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 көбейту ережелерін қолдану; 5.1.2.30 ондық бөлшекті натурал санға және ондық бөлшекке бөлуді орындау; 5.1.2.31 ондық бөлшектерді 10, 100, 1000 және 0,1; 0,01; 0,001 – бөлу ережелерін қолдану; 5.1.2.32 ондық бөлшектерді берілген разрядқа дейін дөңгелектеу; 5.1.2.33 бөлшекті пайызға және пайызды бөлшекке айналдыру; 5.1.2.34 берілген санның пайызын табу; 5.1.2.35 бір санның екінші санға пайыздық қатынасын және керісінше табу; 5.1.2.36 берілген пайызы бойынша санды табу	6.1.2.1 сандардың қатынасы ұғымын меңгеру; 6.1.2.2 берілген қатынасқа кері қатынасты табу; 6.1.2.3 пропорция анықтамасын білу; 6.1.2.4 пропорцияларды ажырату және құрастыру; 6.1.2.5 пропорцияның негізгі қасиетін білу және қолдану; 6.1.2.6 шамаларды берілген қатынаста бөлу; 6.1.2.7 шамаларды берілген сандарға кері болатын пропорционал бөліктерге бөлу; 6.1.2.8 бүтін сандарды салыстыру; 6.1.2.9 координаталық түзуде рационал сандарды кескіндеу; 6.1.2.10 бүтін сандарды координата-лық түзу көмегімен қосу және азайтуды орындау; 6.1.2.11 рационал сандардың ішкі жиындарын Эйлер-Венн дөңгелектері арқылы кескіндеу; 6.1.2.12 рационал сандарды салыстыру; 6.1.2.13 рационал сандарды қосуды орындау; 6.1.2.14 рационал сандарды азайтуды орындау; 6.1.2.15 рационал сандарды көбейтуді орындау; 6.1.2.16 рационал сандарды бөлуді орындау; 6.1.2.17 рационал сандарды көбейтудің қасиеттерін қолдану; 6.1.2.18 шектеулі ондық бөлшектер түрінде жазуға болатын жай бөлшектерді танып білу; 6.1.2.19 рационал санды шектеусіз периодты ондық бөлшек түрінде көрсету; 6.1.2.20 шектеусіз периодты ондық бөлшектің периодын табу; 6.1.2.21 шектеусіз периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру; 6.1.2.22 рационал сандардан тұратын санды өрнектердің мәндерін табу; 6.1.2.23 тура пропорционал тәуелділіктерді танып білу және мысалдар келтіру	7.1.2.1 натурал көрсеткішті дәреже анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 7.1.2.2 санның дәрежесі қандай цифрға аяқталатынын анықтау; 7.1.2.3 нөл және бүтін теріс көрсеткішті дәреженің анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 7.1.2.4 бүтін көрсеткішті дәреженің сандық мәнін анықтау және берілген сандарды дәреже түрінде көрсету; 7.1.2.5 алгебралық өрнектерді ықшамдауда дәрежелердің қасиеттерін қолдану; 7.1.2.6 көрсеткіші нөлге тең дәреженің негізіндегі айнымалының мүмкін мәндерін табу; 7.1.2.7 стандарт түрде жазылған сандарға арифметикалық амалдар қолдану; 7.1.2.8 стандарт түрде жазылған санның мәнді бөлігін және ретін табу; 7.1.2.9 стандарт түрде жазылған сандарды салыстыру; 7.1.2.10 шамаларды бір өлшем бірліктен екінші өлшем бірлікке айналдыру және оны стандарт түрде жазу; 7.1.2.11 шамалардың жуық мәндерін табу және оларды стандарт түрде жазу; 7.1.2.12 жуық шамалардың абсолюттік және салыстырмалы қателіктерін есептеу; 7.1.2.13 калькулятордың көмегімен жуықтап есептеулерді орындау; 7.1.2.14 тиімді есептеу үшін қысқаша көбейту формулаларын қолдану; 7.1.2.15 натурал көрсеткішті дәреженің қасиеттерін қолдану	8.1.2.1 арифметикалық квадрат түбірдің қасиеттерін қолдану; 8.1.2.2 квадрат түбірдің мәнін баға-лау; 8.1.2.3 көбейткіш-ті квадрат түбір белгісінің алдына шығару және көбейткішті квадрат түбір белгісінің астына алу; 8.1.2.4 Бөл-шек бөлімін иррационалдықтан арылту; 8.1.2.5 құрамында түбір таңбасы бар өрнектерді түрлендіруді орындау; 8.1.2.6 нақты сандарды салыстыру	9.1.2.1 градусты радианға және радианды градусқа айналдыру
	2-бөлім. Алгебра
1. Алгебралық өрнектер және түрлендірулер	5.2.1	6.2.1	7.2.1	8.2.1	9.2.
	5.2.1.1 қосу және көбейту амалдарының қасиеттерін қолданып, әріпті өрнектерді түрлендіру; 5.2.1.2 әріптердің берілген мәндері бойынша әріпті өрнектердің мәндерін табу	6.2.1.1 алгебралық өрнек ұғымын меңгеру; 6.2.1.2 айнымалылардың берілген рационал мәндері үшін алгебралық өрнектердің мәндерін есептеу; 6.2.1.3 алгебралық өрнектегі айнымалының мүмкін мәндерін табу; 6.2.1.4 айнымалылардың қандай мәндерінде алгебралық өрнектің практикалық есептер мәнмәтінде мағынасы бар болатынын түсіну; 6.2.1.5 жақшаны ашу ережелерін білу; 6.2.1.6 коэффициент, ұқсас мүшелер ұғымдарының анықтамаларын білу; 6.2.1.7 алгебралық өрнектерде ұқсас мүше-лерді біріктіруді орындау; 6.2.1.8 тепе-теңдік және тепе-тең түрлендіру анықтамаларын білу; 6.2.1.9 алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау; 6.2.1.10 теңдіктерден бір айнымалыны басқа айнымалы арқылы өрнектеу; 6.2.1.11 өрнегінің геометриялық мағынасын түсіну; 6.2.1.12 тура пропорционалдықтың формуласын білу және графигін салу; 6.2.1.13 сандармен байланысты есептер шығаруда жазуларын қолдану	7.2.1.1 санды өрнектердің мәндерін табуда бүтін көрсеткішті дәреже қасиеттерін қолдану; 7.2.1.2 бірмүше анықтамасын білу, оның коэффициенті мен дәрежесін табу; 7.2.1.3 бірмүшені стандарт түрде жазу; 7.2.1.4 бірмүшелерді көбейтуді орындау және, керісінше, оны көбейткіштердің көбейтіндісі түрінде көрсету; 7.2.1.5 көпмүше анықтамасын білу және оның дәрежесін табу; 7.2.1.6 көпмүшені стандарт түрге келтіру; 7.2.1.7 көпмүшеледі қосу және азайтуды орындау; 7.2.1.8 көпмүшені бірмүшеге көбейтуді орындау; 7.2.1.9 көпмүшені көпмүшеге көбейтуді орындау; 7.2.1.10 қысқаша көбейту формулаларын білу және қолдану; 7.2.1.11 қысқаша көбейту формулаларын білу және қолдану; 7.2.1.12 алгебралық өрнектерді ортақ көбейткішті жақша сыртына шығару және топтау тәсілдері арқылы көбейткіштерге жіктеу; 7.2.1.13 көпмүшелерге амалдар қолдану, көпмүшелерді көбейткіштерге жіктеу арқылы алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендірулерді орындау; 7.2.1.14 алгебралық өрнектерді қысқаша көбейту формулалары арқылы көбейткіштерге жіктеу; 7.2.1.15 қысқаша көбейту формулалары арқылы алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендірулерді орындау; 7.2.1.16 алгебралық бөлшектерді танып білу; 7.2.1.17 алгебралық бөлшектегі айнымалылардың мүмкін мәндер жиынын табу; 7.2.1.18 алгебралық бөлшектің негізгі қасиетін қолдану: ; 7.2.1.19 алгебралық бөлшектерді қосу және азайтуды орындау; 7.2.1.20 алгебралық бөлшектерді көбейту, бөлу, дәрежеге шығаруды орындау; 7.2.1.21 құрамында алгебралық бөлшектері бар өрнектерді түрлендіруді орындау	8.2.1.1 квадрат үшмүшенің түбірі ұғымын меңгеру; 8.2.1.2 үшмүшеден екімүшенің толық квадратын бөлу; 8.2.1.3 квадрат үшмүшені көбейткіштерге жіктеу
2. Теңдеулер және теңсіздіктер, олардың жүйелері және жиынтықтары	5.2.2	6.2.2	7.2.2	8.2.2	9.2.2
	5.2.2.1 арифметикалық амалдардың белгісіз компоненттерін табу ережесі негізінде теңдеулерді шешу; 5.2.2.2 теңдеудің шығарылуының дұрыстығын тексеру тәсілдерін қолдану	6.2.2.1 тура санды теңдіктердің қасиеттерін білу және қолдану; 6.2.2.2 бір айнымалысы бар сызықтық теңдеудің анықтамасын білу; 6.2.2.3 бір айнымалысы бар теңдеулерді шешу; 6.2.2.4 түріндегі теңдеулерді шешу, мұндағы a және b рационал сандар; 6.2.2.5 тура санды теңсіздіктердің қасиеттерін білу және қолдану; 6.2.2.6 теңсіздіктерді қосу, азайту, көбейту және бөлуді түсіну және қолдану; 6.2.2.7 сан аралықтарын жазу үшін белгілеулерді пайдалану; 6.2.2.8 сандық аралықтарды кескіндеу; 6.2.2.9 сандық аралықтардың бірігуін және қиылысуын табу; 6.2.2.10 түріндегі сызықтық теңсіздіктерді шешу; 6.2.2.11 алгебралық түрлендірулердің көмегімен теңсіздіктерді , түріндегі теңсіздіктерге келтіру; 6.2.2.12 Теңсіздіктердің шешімдерін координаталық түзуде кескіндеу; 6.2.2.13 теңсіздіктердің шешімдерін сандық аралықтар түрінде жазу және берілген сандық аралықты теңсіздік түрінде жазу; 6.2.2.14 бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу; 6.2.2.15 теңсіздіктер түрінде берілген нүктелер жиынын координаталық түзуде кескіндеу; 6.2.2.16 екі айнымалысы бар теңдеудің анықтамасын және қасиеттерін білу; 6.2.2.17 екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесі туралы түсінік болу; 6.2.2.18 екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесінің шешімі реттелген сандар жұбы болатынын түсіну; 6.2.2.19 теңдеулер жүйелесін алмастыру тәсілі және қосу тәсілі арқылы шешу		8.2.2.1 квадрат теңдеудің анықтамасын білу; 8.2.2.2 квадрат теңдеулердің түрлерін ажырату; 8.2.2.3 квадрат теңдеулерді шешу; 8.2.2.4 Виет теоремасын қолдану; 8.2.2.5 түріндегі теңдеулерді шешу; 8.2.2.6 бөлшек-рационал теңдеулер-ді шешу; 8.2.2.7 квадрат теңдеулерге келтірілетін теңдеулерді шешу; 8.2.2.8 квадрат теңсіздіктерді шешу; 8.2.2.9 рационал теңсіздіктерді шешу; 8.2.2.10 біреуі сызықтық, екіншісі - квадрат теңсіздік болатын екі теңсіздіктен құралған жүйелерді шешу; 8.2.2.11 құрамында екі квадрат теңсіздігі бар жүйелер мен жиынтықтарды шешу	9.2.2.1 екі айнымалысы бар сызықтық және сызықтық емес теңдеулерді ажырату; 9.2.2.2 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер жүйесін шешу; 9.2.2.3 екі айнымалысы бар теңсіздіктерді шешу; 9.2.2.4 екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйесін шешу
3. Тізбектер және қосынды	5.2.3	6.2.3	7.2.3	8.2.3	9.2.3
	5.2.3.1 натурал сандар тізбегінің заңдылықтарын анықтау; 5.2.3.2 натурал сандар тізбегінің жетіспейтін элементтерін табу 5.2.3.3 натурал сандар тізбегінің заңдылықтарын ойластыру және тізбектерді құру; 5.2.3.4 бөлшектерден тұратын тізбектердің заңдылықтарын анықтау; 5.2.3.5 бөлшектерден тұратын тізбектердің заңдылықтарын ойластыру және тізбектерді құру		7.2.3.1 құрамында дәрежесі бар сандар тізбегінің заңдылығын және жетіспейтін мүшелерін анықтау		9.2.3.1 сандар тізбегі туралы түсінік болу; 9.2.3.2 тізбектің n-ші мүшесін табу, мысалы: 9.2.3.3 математикалық индукция әдісін білу және қолдану; 9.2.3.4 сандар тізбектерінің арасынан арифметикалық және геометриялық прогрессияны ажырату; 9.2.3.5 арифметикалық прогрессиялардың n-ші мүшесін, алғашқы n мүшелерінің қосындысын есептеу формулаларын, сипаттамалық қасиетін білу және қолдану; 9.2.3.6 геометриялық прогрессиялардың n-ші мүшесін, алғашқы n мүшелерінің қосындысын есептеу формулаларын, сипаттамалық қасиетін білу және қолдану; 9.2.3.7 арифметикалық немесе/және геометриялық прогрессияларға байланысты есептер шығару; 9.2.3.8 шексіз кемімелі геометриялық прогрессия қосындысының формуласын периодты ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру үшін қолдану; 9.2.3.9 шексіз кемімелі геометриялық прогрессия қосындысының формуласын есептер шығаруда қолдану
4. Тригонометрия	5.2.3	6.2.4	7.2.4	8.2.4	9.2.4
				8.2.4.1 Пифагор теоремасын пайдаланып, формуласын қорытып шығару және есептер шешуде қолдану; 8.2.4.2 негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктерді қорытып шығару және қолдану; 8.2.4.3 бұрыштарының синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі арасындағы байланыстарды білу және қолдану 8.2.4.4 sin, cos, tg және ctg мәндерін олардың біреуінің берілген мәні бойынша табу	9.2.4.1 тригонометриялық функциялардың анықтамаларын білу; 9.2.4.2 бірлік шеңбердегі нүктелердің координаталары ( ) мен тригонометриялық функциялар-дың өзара байланысын білу; 9.2.4.3 бұрыштардың қосындысы мен айырымының, жарты және қос бұрыштың тригонометриялық формулаларын қорытып шығару және қолдану; 9.2.4.4 келтіру формулаларын қорытып шығару және қолдану; 9.2.4.5 бірлік шеңбердің көмегімен тригонометриялық функциялардың анықталу облысы мен мәндер жиынын табу; 9.2.4.6 бірлік шеңбердің көмегімен тригонометриялық функциялардың жұптылығын (тақтылығын), периодтылығын , бірсарындылығын және таңбатұрақтылық аралықтарын түсіндіру; 9.2.4.7 тригонометриялық функциялардың қосындысы мен айырымын көбейтіндіге және көбейтіндісін қосындыға немесе айырымға түрлендіру формулаларын қорытып шығару және қолдану; 9.2.4.8 тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіруді орындау
3-бөлім. Геометрия
1. Геометриялық фигуралар туралы түсінік	5.3.1	6.3.1	7.3.1	8.3.1	9.3.1
	5.3.1.1 өлшеудің түрлі ұзындық бірліктерін білу және координаталық сәуледегі бірлік кесінді дегенді түсіну; 5.3.1.2 шеңбер, дөңгелек және олардың элементтері (центр, радиус, диаметр) ұғымдарын меңгеру; 5.3.1.3 циркульдің көмегімен шеңберді салу; 5.3.1.4 бұрыш және оның градустық өлшемі ұғымдарын меңгеру, бұрыштарды белгілеу және салыстыру; 5.3.1.5 бұрыштардың түрлерін ажырату (сүйір, тік, доғал, жазыңқы, толық ); 5.3.1.6 дөңгелек сектор ұғымын меңгеру; 5.3.1.7 көпбұрыш ұғымын меңгеру; 5.3.1.8 тік бұрышты параллелепипед (текше) және оның жазбасы туралы түсінігі болу	6.3.1.1 координаталық жазықтық ұғымын меңгеру; 6.3.1.2 тік бұрышты координаталар жүйесін салу; 6.3.1.3 (х; у) реттелген сандар жұбы тікбұрышты координаталар жүйесінде нүктені беретінін және әрбір нүктеге нүктенің координаталары деп аталатын бір ғана реттелген сандар жұбының сәйкес болатынын түсіну; 6.3.1.4 координаталар жүйесінде нүктені оның координаталары бойынша салу және координаталық жазықтықта берілген нүктенің координаталарын табу; 6.3.1.5 осьтік және центрлік симметрия ұғымдарын меңгеру; 6.3.1.6 осьтік немесе центрлік симметриясы болатын фигуралар туралы түсінігі болуы; симметриялық және центрлік-симметриялы фигураларды ажырату; 6.3.1.7 шар мен сфера туралы түсінігі болу	7.3.1.1 планиметрияның негізгі фигураларын білу: нүкте, түзу; 7.3.1.2 нүктелер мен түзулердің тиістілік аксиомаларын білу және қолдану; 7.3.1.3 аксиоманың теоремадан айырмашылығын түсіну: теореманың шарты мен қорытындысын ажырату; 7.3.1.4 теоремаларды дәлелдеу әдістерін білу: тура дәлелдеу және "кері жору" әдістері; 7.3.1.5 кесінді, сәуле, бұрыш, үшбұрыш, жарты жазықтық анықтамаларын білу; 7.3.1.6 кесінділер мен бұрыштарды өлшеу аксиомаларын білу және қолдану; 7.3.1.7 тең фигуралардың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану; 7.3.1.8 кесінділер мен бұрыштарды салу аксиомаларын білу және қолдану; 7.3.1.9 сыбайлас және вертикаль бұрыштардың анықтамаларын білу; 7.3.1.10 сыбайлас және вертикаль бұрыштардың қасиеттерін дәлелдеу және қолдану; 7.3.1.11 берілген үшбұрышқа тең үшбұрыштың бар болуы аксиомасын білу; 7.3.1.12 үшбұрыштың медианасы, биссектрисасы, биіктігі, орта перпендикуляры, орта сызығы анықтамаларын білу және оларды салу; 7.3.1.13 үшбұрыштардың түрлерін ажырату; 7.3.1.14 теңқабырғалы, теңбүйірлі, тікбұрышты үшбұрыштардың элементтерін білу; 7.3.1.15 сүйір бұрышты, доғал бұрышты және тікбұрышты үшбұрыштардың биіктіктерінің орналасуын салыстыру; 7.3.1.16 үшбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы туралы теорема мен оның салдарларын дәлелдеу; 7.3.1.17 үшбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы туралы теорема мен оның салдарларын есептер шығаруда қолдану; 7.3.1.18 үшбұрыштың сыртқы бұрышының анықтамасын білу және үшбұрыштың сыртқы бұрышы туралы теореманы дәлелдеу; 7.3.1.19 үшбұрыштың сыртқы бұрышы туралы теореманы қолдану; 7.3.1.20 үшбұрыштың бұрыштары мен қабырғалары арасындағы қатысты білу және есептер шығаруда қолдану; 7.3.1.21 үшбұрыштар теңдігінің белгілерін білу және дәлелдеу; 7.3.1.22 үшбұрыштар теңдігінің белгілерін есептер шығару мен дәлелдеулерде қолдану; 7.3.1.23 теңбүйірлі үшбұрыштың белгілері мен қасиеттерін қолдану; 7.3.1.24 теңқабырғалы үшбұрыштың қасиеттерін есептер шығаруда қолдану; 7.3.1.25 тікбұрышты үшбұрыштар теңдігінің белгілерін дәлелдеу; 7.3.1.26 тікбұрышты үшбұрыштар теңдігінің белгілерін есептер шығаруда қолдану; 7.3.1.27 тікбұрышты үшбұрыштың қасиеттерін қолдану; 7.3.1.28 шеңбер мен дөңгелектің және олардың элементтерінің (центр, радиус, диаметр, хорда) анықтамаларын білу; 7.3.1.29 центрлік бұрыштың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану; 7.3.1.30 шеңбер диаметрі мен хордасының перпендикулярлығы туралы теоремаларды дәлелдеу және қолдану; 7.3.1.31 нүктелердің геометриялық орнының анықтамасын білу; 7.3.1.32 перпендикуляр ұғымын біледі	8.3.1.1 көпбұрыш, дөңес көпбұрыш, көпбұрыш элементтері анықтама-ларын білу; 8.3.1.2 көпбұрыштың ішкі бұрыш-тарының қосындыларының және сыртқы бұрышта-рының қосындыларының формулаларын қорытып шығару; 8.3.1.3 параллелограмм анықтамасын білу; 8.3.1.4 параллелограмм қасиеттерін қорытып шығару және қолдану; 8.3.1.5 параллелограмм белгілерін қорытып шығару және қолдану; 8.3.1.6 тіктөртбұрыш, ромб, шаршы анықтамаларын білу және олардың қасиеттері мен белгілерін қорытып шығару; 8.3.1.7 Фалес теорема-сын білу және қолдану; 8.3.1.8 пропорционал кесінділер туралы теоремаларды білу және қолдану; 8.3.1.9 циркуль мен сызғыштың көмегімен кесіндіні бірдей n бөлікке бөлу; 8.3.1.10 пропорционал кесінділерді салу; 8.3.1.11 трапецияның анықтамасын, түрлерін және қасиеттерін білу; 8.3.1.12 үшбұрыштың орта сызығының қасиетін дәлелдеу және қолдану; 8.3.1.13 трапецияның орта сызығының қасиетін дәлелдеу және қолдану	9.3.1.1 доға ұзындығының формуласын қорытып шығару және қолдану; 9.3.1.2 сектор мен сегмент ауданының формулаларын қорытып шығару және қолдану; 9.3.1.3 іштей сызылған бұрыш анықтамасын және оның қасиеттерін білу; 9.3.1.4 дөңгелектегі кесінділердің пропорционалдылығы туралы теоремаларды білу және қолдану
2. Геометриялық фигуралардың өзара орналасуы	5.3.2	6.3.2	7.3.2	8.3.2	9.3.2
	5.3.2.1 фигураларды қию және құрастыру арқылы есептер шығару	6.3.2.1 параллель, қиылысатын, перпендикуляр түзулер анықтамаларын білу; 6.3.2.2 параллель, перпендикуляр түзулер мен кесінділерді танып білу; 6.3.2.3 кесінділердің, сәулелердің немесе түзулердің бір-бірімен, координаталық осьтермен қиылысу нүктелерінің координаталарын графиктік тәсілмен табу; 6.3.2.4 кескіні бойынша фигураны ажырату, жазық және кеңістік фигураларын кескіндеу; 6.3.2.5 тік бұрышты координаталар жүйесінде координаталар басы және координаталық осьтерге қатысты симметриялы нүктелер мен фигураларды салу	7.3.2.1 нүктелердің түзу мен жазықтықта орналасу аксиомаларын білу және қолдану (реттік аксиомасы); 7.3.2.2 түзулердің параллельдік аксиомасын білу; 7.3.2.3 екі түзуді қиюшымен қиғанда пайда болған бұрыштарды танып білу; 7.3.2.4 түзулердің параллельдік белгілерін дәлелдеу; 7.3.2.5 түзулердің параллельдік белгілерін есептер шығаруда қолдану; 7.3.2.6 параллель түзулердің қасиеттерін дәлелдеу; 7.3.2.7 параллель түзулердің қасиеттерін есептер шығаруда қолдану; 7.3.2.8 перпендикуляр, көлбеу және көлбеудің проекциясы ұғымдарын меңгеру; 7.3.2.9 нүктеден түзуге түсірілген перпендикулярдың біреу ғана болуы туралы теореманы дәлелдеу және қолдану; 7.3.2.10 перпендикуляр түзулердің қасиеттерін білу және қолдану; 7.3.2.11 шеңберге жүргізілген жанама мен қиюшының анықтамаларын білу; 7.3.2.12 түзу мен шеңбердің, екі шеңбердің өзара орналасу жағдайларын талдау; 7.3.2.13 есептер шығаруда шеңбер жанамасының қасиеттерін білу және қолдану; 7.3.2.14 үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлердің анықтамаларын білу; 7.3.2.15 үшбұрышқа сырттай және іштей сызылған шеңберлердің центрлерінің орналасуын түсіндіру; 7.3.2.16 берілген бұрышқа тең бұрыш салу, бұрыштың биссектрисасын салу, кесіндіні қақ бөлу; 7.3.2.17 кесіндінің орта перпендикулярын және берілген түзуге перпендикуляр түзу салу; 7.3.2.18 берілген элементтері бойынша үшбұрыш салу		9.3.2.1 шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін білу және қолдану; 9.3.2.2 дұрыс көпбұрыштардың анықтамасын және қасиеттерін білу; 9.3.2.3 дұрыс көпбұрыштарды салу; 9.3.2.4 дұрыс көпбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустары арасындағы байланысты білу және қолдану; 9.3.2.5 дұрыс көпбұрыштың қабырғаларын, периметрін, ауданын және оған іштей және сырттай сызылған шеңберлердің радиустарын байланыстыратын формулаларды білу және қолдану; 9.3.2.6 үшбұрыш медианаларының қасиеттерін білу және қолдану
3. Метрикалық қатыстар	5.3.3	6.3.3	7.3.3	8.3.3	9.3.3
	5.3.3.1 бұрышты транспортир көмегімен өлшеу; 5.3.3.2 градустық өлшемі берілген бұрышты транспортир көмегімен салу; 5.3.3.3 бұрыштың градустық өлшемін табуға, бұрыштарды салыстыруға берілген есептерді шығару	6.3.3.1 координаталық түзуде нүктелердің арақашықтығын табу; 6.3.3.2 шеңбер ұзындығының оның диаметріне қатынасы тұрақты сан екенін білу; 6.3.3.3 шеңбер ұзындығының формуласын білу және қолдану; 6.3.3.4 дөңгелек ауданының формуласын білу және қолдану	7.3.3.1 үшбұрыш теңсіздігін білу және қолдану	8.3.3.1 үшбұрыштың қабырғаларына жүргізілген медианалар, биссектрисалар, биіктіктер және орта перпендикулярлар қасиеттерін білу және қолдану; 8.3.3.2 бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштарының қатыстары арқылы берілген анықтамаларын білу; 8.3.3.3 Пифагор теоремасын дәлелдеу және қолдану; 8.3.3.4 тікбұрышты үшбұрыштың тік бұрышының төбесінен гипотенузасына түсірілген биіктігінің қасиеттерін дәлелдеу және қолдану; 8.3.3.5 бұрышты оның синусы, косинусы, тангенсі және котангенсінің белгілі мәні бойынша салу; 8.3.3.6 тікбұрышты үшбұрышты 300, 450, 600 -қа тең бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін табу үшін қолдану; 8.3.3.7 тікбұрышты үшбұрыштың элементтерін табу үшін 300, 450, 600 - қа тең бұрыштардың синус, косинус, тангенс және котангенсінің мәндерін қолдану; 8.3.3.8 берілген екі элементі бойынша тікбұрышты үшбұрыштың бұрыштары мен қабырғаларын табу; 8.3.3.9 көпбұрыш ауданының анықтамасы мен қасиеттерін білу; 8.3.3.10 тең шамалас және тең құрамдас фигуралардың анықтамаларын білу; 8.3.3.11 параллелограммның, ромбтың ауданы формулаларын қорытып шығару және қолдану; 8.3.3.12 үшбұрыштың ауданы формулаларын қорытып шығару және қолдану; 8.3.3.13 трапецияның ауданы формулаларын қорытып шығару және қолдану; 8.3.3.14 жазықтықта координаталарымен берілген екі нүктенің арақашықтықтығын есептеу; 8.3.3.15 кесінді ортасының координаталарын табу; 8.3.3.16 кесіндіні берілген қатынаста бөлетін нүктенің координаталарын табу; 8.3.3.17 центрі (a, b), радиусы r болатын шеңбердің теңдеуін (х+а)2+(y-b)2=r2 білу; 8.3.3.18 берілген теңдеуі бойынша шеңбер салу; 8.3.3.19 түзудің жалпы теңдеуін және берілген екі нүкте арқылы өтетін түзудің теңдеуін жазу:	9.3.3.1 вектордың координаталарын табу; 9.3.3.2 вектордың ұзындығын табу; 9.3.3.3 координаталарымен берілген векторларға амалдар қолдану; 9.3.3.4 векторлардың скаляр көбейтіндісін және оның қасиеттерін білу және қолдану; 9.3.3.5 векторлар арасындағы бұрышты есептеу; 9.3.3.6 косинустар теоремасын білу және қолдану; 9.3.3.7 синустар теоремасын білу және қолдану; 9.3.3.8 іштей сызылған үшбұрыштың ауданын ( – үшбұрыштың қабырғалары, – сырттай сызылған шеңбер радиусы) және сырттай сызылған көпбұрыштың ауданының ( мұндағы – іштей сызылған шеңбер радиусы, көпбұрыштың жарты периметрi) формуларын білу және қолдану; 9.3.3.9 шеңберге іштей немесе сырттай сызылған үшбұрыштардың аудандарын пайдаланып шеңбердің радиусын табу формулаларын білу және қолдану
4. Векторлар және түрлендірулер	5.3.5	6.3.5	7.3.5	8.3.4	9.3.4
					9.3.4.1 вектордың, коллинеар векторлардың, тең векторлардың, нөлдік вектордың, бірлік вектордың және вектор ұзындығының анықтамаларын білу; 9.3.4.2 векторларды қосу, векторды санға көбейту ережелерін білу және қолдану; 9.3.4.3 векторлардың коллинеарлық шартын қолдану; 9.3.4.4 векторды екі коллинеар емес векторлар бойынша жіктеу; 9.3.4.5 екі вектордың арасындағы бұрыштың анықтамасын білу; 9.3.4.6 векторлардың скаляр көбейтіндісін табу; 9.3.4.7 есептерді векторлық әдіспен шешу; 9.3.4.8 қозғалыстың түрлерін, композициясын және олардың қасиеттерін білу; 9.3.4.9 симметрия, параллель көшіру және бұру кезінде фигуралардың бейнелерін салу; 9.3.4.10 жазықтықта түрлендіруді қолдана отырып есептер шығару; 9.3.4.11 гомотетияның анықтамасын және қасиеттерін білу; 9.3.4.12 гомотетия кезінде әртүрлі фигуралардың бейнелерін салу; 9.3.4.13 ұқсас фигуралардың анықтамасын және қасиеттерін білу; 9.3.4.14 үшбұрыштар ұқсастығы белгілерін білу және қолдану; 9.3.4.15 тікбұрышты үшбұрыштардың ұқсастығын білу және қолдану; 9.3.4.16 үшбұрыш биссектрисасының қасиетін білу және қолдану; 9.3.4.17 ұқсас фигуралардың аудандары және ұқсастық коэффициенті арасындағы тәуелділік формуласын білу 9.3.4.18 дұрыс көрбұрыштардың симметрияларын білу
4-бөлім. Статистика және ықтималдықтар теориясы
1. Жиындар теориясы және логика элементтері	5.4.1	6.4.1	7.4.1	8.4.1	9.4.1
	5.4.1.1 жиын, оның элементтері, бос жиын ұғымдарын меңгеру; 5.4.1.2 жиындардың қиылысуы, бірігуі анықтамаларын білу; 5.4.1.3 берілген жиындардың қиылысуы мен бірігуін табу, нәтижесін символдарын қолданып жазу; 5.4.1.4 ішкі жиын ұғымын меңгеру; 5.4.1.5 жиындар арасындағы қатынастардың сипаттамасын анықтау (қиылысатын және қиылыспайтын жиындар)
2. Комбинаторика негіздері	5.4.2	6.4.2.	7.4.2	8.4.2.	9.4.2
		6.4.2.1 іріктеу тәсілмен комбинаторикалық есептерді шығару			9.4.2.1 комбинаториканың ережелерін білу (қосу және көбейту ережелері); 9.4.2.2 cанның факториалы анықтамасын білу; 9.4.2.3 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру анықтамаларын білу; 9.4.2.4 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру сандарын есептеу үшін комбинаторика формулаларын білу; 9.4.2.5 қайталанбайтын орналастыру, алмастыру және теру сандарын есептеу үшін комбинаторика формулаларын қолдана отырып есептер шығару; 9.4.2.6 Ньютон биномы формуласын және оның қасиеттерін білу және қолдану
3. Ықтималдықтар теориясының негіздері	5.4.3	6.4.3	7.4.3	8.4.3	9.4.3.
					9.4.3.1 оқиға, кездейсоқ оқиға, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға, қолайлы нәтижелер, тең мүмкіндікті және қарама-қарсы оқиғалар ұғымдарын меңгеру; 9.4.3.2 элементар және элементар емес оқиғаларды ажырату; 9.4.3.3 ықтималдықтың классикалық анықтамасын білу және есептер шығару үшін оны қолдану; 9.4.3.4 ықтималдықтың статистикалық анықтамасын білу; 9.4.3.5 геометриялық ықтималдықты есептер шығаруда қолдану
4. Статистика және деректерді талдау	5.4.4	6.4.4	7.4.4	8.4.4	9.4.4
	5.4.4.1 дөңгелек, сызықтық және бағанды диаграммалар туралы түсініктері болу; 5.4.4.2 дөңгелек, сызықтық және бағанды диаграммалар салу; 5.4.4.3 кестелер немесе диаграммалар түрінде берілген статистикалық ақпаратты алу	6.4.4.1 бірнеше сандардың арифметикалық ортасы, сандық деректердің құлашы, медианасы, модасының анықтамаларын білу; 6.4.4.2 статистикалық сандық сипаттамаларды есептеу	7.4.4.1 басты жиынтық, кездейсоқ таңдама, вариациялық қатар, нұсқалық ұғымдарын меңгеру; 7.4.4.2 нұсқалықтың абсолютті және салыстырмалы жиіліктерін есептеу; 7.4.4.3 статистикалық деректерді жинау және оны кесте түрінде көрсету; 7.4.4.4 таңдаманы жиілік кестесі түрінде көрсету 7.4.4.5 кестедегі деректердің дұрыстығын тексеру; 7.4.4.6 таңдама нәтижесін жиілік алқабы түрінде көрсету; 7.4.4.7 кесте немесе жиіліктер алқабы түрінде берілген статистикалық ақпаратты талдау	8.4.4.1 таңдама нәтижелерін жиіліктердің интервалдық кестесі арқылы беру; 8.4.4.2 жиіліктердің интервалдық кестесінің деректерін жиіліктер гистограммасы арқылы беру; 8.4.4.3 жинақталған жиілік анықтамасын білу; 8.4.4.4 статистикалық кестемен, алқаппен, гистограммамен берілген ақпаратты талдау; 8.4.4.5 дисперсия, стандартты ауытқу анықтамаларын және оларды есептеу формулаларын білу
5-бөлім. Математикалық модельдеу мен талдау
1. Математикалық анализ бастамалары	5.5.1	6.5.1	7.5.1	8.5.1.	9.5.1
			7.5.1.1 функция және функцияның графигі ұғымдарын меңгеру; 7.5.1.2 функцияның берілу тәсілдерін білу; 7.5.1.3 функцияның анықталу облысы мен мәндер жиынын табу; 7.5.1.4 функциясының анықтамасын білу, графигін салу, k коэффициентіне қатысты орналасуын анықтау; 7.5.1.5 түріндегі сызықтық функцияның анықтамасын білу, оның графигін салу және графиктің k және b коэффициенттеріне қатысты орналасуын анықтау; 7.5.1.6 сызықтық функция графигінің координата осьтерімен қиылысу нүктелерін графикті салмай табу; 7.5.1.7 у = kx + b сызықтық функциясының графигінен k және b таңбаларын анықтау; 7.5.1.8 сызықтық функция графиктерінің өзара орналасуы олардың коэффициенттеріне тәуелді болатынын негіздеу 7.5.1.9 графигі берілген функцияның графигіне параллель немесе қиятын сызықтық функцияның формуласын табу; 7.5.1.10 функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу; 7.5.1.11 функциясының графигін салу және оның қасиеттерін білу; 7.5.1.12 функ-циясының графигін салу және оның қасиеттерін білу	8.5.1.1 функциясының қасиеттерін білу және оның графигін салу; 8.5.1.2 түрдегі квадраттық функциялардың қасиеттерін білу және графиктерін салу; 8.5.1.3 , түріндегі квадраттық функцияның қасиеттерін білу және графигін салу; 8.5.1.4 аргументтің берілген мәндері бойынша функцияның мәндерін табу және функцияның мәні бойынша аргументтің мәнін табу
2. Математикалық модельдеудің көмегімен есептер шығару	5.5.2	6.5.2	7.5.2	8.5.2	9.5.2
	5.5.2.1 натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдана отырып, мәтін есептерді шығару; 5.5.2.2 мәтін есептерді шығаруда ең үлкен ортақ бөлгішті, ең кіші ортаық еселікті қолдану; 5.5.2.3 жай бөлшектерге арифметикалық амалдар қолданып мәтін есептер шығару (мысалы, бірлесіп жұмыс жасауға қатысты есептер және тағы басқа); 5.5.2.4 санның немесе шаманың бөлігін табу және бөлігі бойынша санды немесе шаманы табуға арналған есептерді құрастыру және шығару; 5.5.2.5 бөлшектерге арифметикалық амалдар қолданып мәтін есептер шығару; 5.5.2.6 пайызға байланысты мәтін есептерді шығару; 5.5.2.7 Эйлер-Венн диаграммасын қолданып, есептер шығару; 5.5.2.8 әріпті өрнектерді құру және оларды есептер шығаруда қолдану; 5.5.2.9 мәтін есептері шығаруда формулаларды қолдану	6.5.2.1 шамалары тура және кері пропорционалдықпен байланысты есептерді танып білу және шығару; 6.5.2.2 пайызға берілген есептерді пропорция арқылы шешу; 6.5.2.3 картамен, сызбамен, жоспармен жұмыс барысында масштабты қолдану; 6.5.2.4 рационал сандарды қолданып мәтін есептерді шығару; 6.5.2.5 қозғалыстың орташа жылдамдығын табуға есептер шығару; 6.5.2.6 мәтін есептерді сызықтық теңдеулерді құру арқылы шығару; 6.5.2.7 мәтін есептерді сызықтық теңдеулер жүйелерін құру арқылы шешу	7.5.2.1 өте кіші немесе өте үлкен сандармен берілген шамаларға байланысты есептер шығару; 7.5.2.2 мәтін есептерді теңдеулер және теңсіздіктер құру арқылы шығару; 7.5.2.3 шаршы мен текшенің сызықтық өлшемдерінің өзгеруіне байланысты олардың ауданы мен көлемі қалай өзгеретінін бағалау; 7.5.2.4 сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу	8.5.2.1 мәтін есептерді квадрат теңдеулердің көмегімен шешу; 8.5.2.2 мәтін есептерді бөлшек-рационал теңдеулердің көмегімен шешу; 8.5.2.3 қолданбалы есептерді шығару үшін квадраттық функцияны қолдану; 8.5.2.4 екі нүктенің арақашықтығын табу формуласын, кесіндінің ортасының координа-таларын табу формуласын, кесіндіні берілген қатынаста бөлу формуласын, центрі (a;b) нүктесінде және радиусы r шеңбердің теңдеуін, түзудің теңдеуін қолданып есептер шығару	9.5.2.1 мәтін есептерді теңдеулер жүйелері арқылы шығару; 9.5.2.2 геометриялық және арифметикалық прогрессияларға байланысты мәтін есептерді шығару; 9.5.2.3 синустар және косинустар теоремаларын үшбұрыштарды шешуде және қолданбалы есептерді шығаруда қолдану
3. Математикалық тіл және математикалық модель	5.5.3	6.5.3	7.5.3	8.5.3	9.5.3.
	5.5.3.1 жай бөлшектерді оқу және жазу; 5.5.3.2 натурал сандарды координаталық сәуледе кескіндеу; 5.5.3.3 жай бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу; 5.5.3.4 ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу; 5.5.3.5 ондық бөлшектерді оқу және жазу; 5.5.3.6 натурал сандарды салыстырудың нәтижесін белгілері арқылы жазу; 5.5.3.7 натурал сандарды салыстыру мен реттеуді талап ететін жағдайды зерттеу; 5.5.3.8 жиындармен жұмыс істеуде символдарын қолдану; 5.5.3.9 жазық фигуралардың және қеңістіктегі геометриялық фигуралардың жазбаларын салу (текше және тік бұрышты параллелепипед)	6.5.3.1 екі санның қатынастарын оқу және жазу; 6.5.3.2 пропорцияны оқу және жазу; 6.5.3.3 шамаларды сипаттау үшін бүтін сандарды қолдану; 6.5.3.4 мәтін есептер шығаруда айнымалысы бар өрнектер мен формулалар құрастыру; 6.5.3.5 шамалар арасындағы тәуелділіктерге мысалдар келтіру; 6.5.3.6 шамалар арасындағы тәуелділіктердің берілу тәсілдерін білу; 6.5.3.7 сипаттамасы бойынша тәуелділіктің формуласын жазу; 6.5.3.8 формуламен немесе графикпен берілген тәуелділіктердің кестесін құру; 6.5.3.9 формуламен және кестемен берілген тәуелділіктердің графиктерін салу; 6.5.3.10 шынайы процестердің графиктерін қолданып, шамалар арасындағы тәуелділіктерді табу және зерттеу; 6.5.3.11 тура пропорционал шамалардың арасындағы шынайы тәуелділіктердің графиктеріне талдау беру; 6.5.3.12 сипаттамасы бойынша тура пропорционалдықтың формуласын жазу; 6.5.3.13 тура пропорционалдықтың графигін салу;	7.5.3.1 есеп шарты бойынша математикалық модель құру		9.5.3.1 векторларды есептер шығаруда қолдану

20. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Математика" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Математика" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Математика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
5.1А Натурал сандар және нөл саны	Натурал сандар және нөл саны	5.1.1.1, 5.1.1.2
	Координаталық сәуле. Натурал сандарды салыстыру. Қос теңсіздік	5.3.1.1, 5.5.3.2, 5.1.2.1, 5.5.3.6, 5.5.3.7
	Арифметикалық амалдардың қасиеттері. Натурал сандарға арифметикалық амалдар қолдану	5.1.2.2, 5.1.2.3
	Санды және әріпті өрнектер, олардың мәндері . Өрнектерді ықшамдау	5.2.1.1, 5.2.1.2
	Теңдеу. Теңдеудің түбірі. Теңдеуді шешу.	5.2.2.1, 5.2.2.2
	Формула. Формула арқылы есептеу. Мәтін есептерді шығару. Натурал сандардан тұратын сандар тізбегі	5.5.2.1, 5.5.2.8, 5.5.2.9, 5.2.3.1, 5.2.3.2, 5.2.3.3
5.1В Натурал сандардың бөлінгіштігі	Натурал сандардың бөлгіштері мен еселіктері	5.1.1.5, 5.1.2.8, 5.1.2.9
	Жай және құрама сандар	5.1.1.6
	Бөлінгіштіктің негізгі қасиеттері	5.1.2.10, 5.1.2.11
	2, 3, 5, 9, 10 сандарына бөлінгіштік белгілері	5.1.2.5, 5.1.2.6
	Дәреже	5.1.1.3, 5.1.1.4, 5.1.2.4
	Натурал сандарды жай көбейткіштерге жіктеу	5.1.2.7
	Ең үлкен ортақ бөлгіш. Өзара жай сандар. Ең кіші ортақ еселік	5.1.1.7, 5.1.2.12, 5.1.1.8, 5.5.2.2
5.1С Жай бөлшектер	Жай бөлшек. Жай бөлшектерді оқу және жазу	5.1.1.9, 5.5.3.1
	Жай бөлшектің негізгі қасиеті	5.1.2.14, 5.1.2.15
	Дұрыс және бұрыс жай бөлшектер	5.1.1.10
	Аралас сандар	5.1.1.11, 5.1.2.13
	Жай бөлшектер мен аралас сандарды координаталық сәуледе кескіндеу	5.5.3.3
2-тоқсан
5.2А Жай бөлшектерге амалдар қолдану	Жай бөлшектерді және аралас сандарды салыстыру	5.1.2.16
	Жай бөлшектерді косу және азайту	5.1.2.17, 5.1.2.18
	Аралас сандарды қосу. Аралас сандарды азайту	5.1.2.19, 5.1.2.20
	Жай бөлшектерді және аралас сандарды көбейту. Өзара кері сандар	5.1.2.21, 5.1.1.12, 5.1.2.22
	Жай бөлшектерді және аралас сандарды бөлу	5.1.2.23
3-тоқсан
5.3А Мәтін есептер	Санның бөлігін және бөлігі бойынша санды табуға берілген есептер	5.1.2.24, 5.5.2.4
	Бірлесіп орындалатын жұмыстарға қатысты есептер	5.5.2.3
5.3В Ондық бөлшектер және оларға амалдар қолдану	Ондық бөлшек. Ондық бөлшектерді оқу және жазу. Ондық бөлшекті жай бөлшекке айналдыру	5.1.1.13, 5.5.3.5, 5.1.1.14, 5.1.2.25
	Ондық бөлшектерді координаталық сәуледе кескіндеу. Ондық бөлшектерді салыстыру	5.5.3.4, 5.1.2.26
	Ондық бөлшектерді қосу және азайту	5.1.2.27
	Ондық бөлшекті натурал санға көбейту. Ондық бөлшектерді көбейту	5.1.2.28
	Ондық бөлшекті натурал санға бөлу. Ондық бөлшектерді бөлу	5.1.2.30
	Ондық бөлшектерді 10; 100; 1000;... және 0,1; 0,01; 0,001;... сандарына көбейту және бөлу	5.1.2.29, 5.1.2.31
	Ондық бөлшектерді дөңгелектеу	5.1.1.15, 5.1.2.32
	Мәтін есептерді шығару. Бөлшектерден тұратын сандар тзбектері	5.5.2.5, 5.2.3.4, 5.2.3.5
5.3С Жиын	Жиын. Жиынның элементтері. Жиындарды кескіндеу	5.4.1.1, 5.5.3.8
	Жиындар арасындағы қатынастар. Ішкі жиын	5.4.1.4, 5.4.1.5
	Жиындардың бірігуі мен қиылысуы	5.4.1.2, 5.4.1.3
	Мәтін есептерді шығару	5.5.2.7
4-тоқсан
5.4.А Пайыз	Пайыз	5.1.1.16, 5.1.2.33
	Санның пайызын және пайызы бойынша санды табу	5.1.2.34, 5.1.2.36, 5.1.2.35
	Мәтін есептерді шығару	5.5.2.6
5.4.В Бұрыштар. Көпбұрыштар	Бұрыш.	5.3.1.4, 5.3.3.1, 5.3.3.2, 5.3.1.5, 5.3.3.3
	Көпбұрыш	5.3.1.7
5.4.С Диаграмма	Шеңбер. Дөңгелек. Дөңгелек сектор	5.3.1.2, 5.3.1.3, 5.3.1.6
	Диаграмма	5.4.4.1, 5.4.4.2
	Статистикалық деректерді көрсету тәсілдері	5.4.4.3
5.4.Д Кеңістік фигураларының жазбалары	Тік бұрышты параллелепипед (текше) және оның жазбасы	5.3.1.8, 5.5.3.9
	Фигураларды қиюға берілген есептер. Фигураларды құрастыруға берілген есептер	5.3.2.1
5-сыныптағы математика курсын қайталау

2) 6-сынып:

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
5-сыныптағы математика курсын қайталау
6.1А Қатынас және пропорция	Қатынас. Екі санның пайыздық қатынасы	6.1.2.1, 6.1.1.1, 6.5.3.1, 6.1.2.2
	Пропорция. Пропорцияның негізгі қасиеті	6.1.2.3, 6.5.3.2, 6.1.2.4, 6.1.2.5
	Тура пропорционалдық тәуелділік. Кері пропорционалдық тәуелділік	6.1.1.2, 6.1.1.3, 6.5.2.1
	Мәтін есептерді пропорцияның көмегімен шығару	6.5.2.2, 6.1.2.6, 6.1.2.7
	Масштаб	6.1.1.5, 6.5.2.3
	Шеңбердің ұзындығы. Дөңгелектің ауданы. Шар. Сфера	6.3.3.2, 6.3.3.3, 6.3.3.4, 6.3.1.7
6.1В Рационал сандар және оларға амалдар қолдану	Координаталық түзу	6.1.1.4, 6.1.1.7
	Бүтін сандар. Рационал сандар	6.1.1.6, 6.5.3.3, 6.1.1.8, 6.1.2.9, 6.1.2.11
	Санның модулі	6.1.1.9, 6.2.1.11, 6.3.3.1
	Рационал сандарды салыстыру	6.1.2.8, 6.1.2.12
	Рационал сандарды координаталық түзудің көмегімен қосу	6.1.2.10,
	Рационал сандарды қосу	6.1.2.13,
	Рационал сандарды азайту	6.1.2.14
2-тоқсан
6.2А Рационал сандарға амалдар қолдану	Рационал сандарды көбейту	6.1.2.15
	Рационал сандарды қосу мен көбейтудің ауыстырымдылық және терімділік қасиеттері	6.1.2.17
	Рационал сандарды бөлу	6.1.2.16, 6.1.2.18, 6.1.2.19, 6.1.2.20, 6.1.2.21,
	Рационал сандарға арифметикалық амалдар қолдану	6.1.2.22
	Мәтін есептерді шығару	6.5.2.4
6.2В Алгебрлық өрнектер	Айнымалы. Айнымалысы бар өрнек	6.2.1.1, 6.2.1.2, 6.2.1.3, 6.2.1.4
	Жақшаны ашу. Коэффициент. Ұқсас қосылғыштар. Ұқсас қосылғыштарды біріктіру	6.2.1.5; 6.2.1.6; 6.2.1.7
	Тепе-тең түрлендіру. Тепе-теңдік	6.2.1.8
	Алгебралық өрнектерді түрлендіру	6.2.1.9
	Мәтін есептерді шығару	6.5.3.4, 6.2.1.10
3-тоқсан
6.3А Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу	Сандық теңдіктер және олардың қасиеттері	6.2.2.1
	Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеулерді шешу	6.2.2.2, 6.2.2.3
	Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу	6.2.2.4,
	Мәтін есептерді шығару	6.5.2.6
6.3В Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер	Сандық теңсіздіктер және олардың қасиеттері	6.2.2.5, 6.2.2.6
	Сандық аралықтар. Сандық аралықтардың бірігуі мен қиылысуы	6.2.2.7, 6.2.2.8, 6.2.2.9
	Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктерді шешу	6.2.2.10, 6.2.2.11 , 6.2.2.12, 6.2.2.13
	Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесі. Бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздіктер жүйесін шешу	6.2.2.14
	Айнымалысы модуль таңбасының ішінде берілген бір айнымалысы бар сызықтық теңсіздік	6.2.2.15
6.3С Координаталық жазықтық	Перпендикуляр түзулер және кесінділер. Параллель түзулер және кесінділер	6.3.2.1, 6.3.2.2
	Координаталық жазықтық. Тікбұрышты координаталар жүйесі	6.3.1.1, 6.3.1.2, 6.3.1.3, 6.3.1.4, 6.3.2.3
	Центрлік симметрия. Осьтік симметрия	6.3.1.5, 6.3.1.6, 6.3.2.5
6.3Д Кеңістіктегі фигуралар	Фигуралардың кеңістікте орналасуы. Кеңістікте фигураларды кескіндеу, "көрінбейтін" сызықтар	6.3.2.4
4-тоқсан
6.4А Статистика. Комбинаторика	Статистикалық деректер және олардың сипаттамалары: арифметикалық орта, мода, медиана, құлаш	6.4.4.1, 6.4.4.2
	Мәтін есептерді шығару	6.5.2.5, 6.4.2.1
6.4.В Шамалар арасындағы тәуелділіктер	Шамалар арасындағы тәуелділіктердің берілу тәсілдері: аналитикалық (формула арқылы), кестелік, графиктік тәсіл	6.5.3.5, 6.5.3.6, 6.5.3.7, 6.5.3.8, 6.5.3.9
	Нақты процестердің графиктерін қолданып шамалар арасындағы тәуелділіктерді зерттеу	6.5.3.10
	Тура пропорционалдық және оның графигі	6.1.2.23, 6.2.1.12, 6.5.3.12, 6.5.3.13, 6.5.3.11
6.4С Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер және олардың жүйелері	Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеу	6.2.2.16
	Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесі	6.2.2.17, 6.2.2.18
	Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін қосу тәсілімен, алмастыру тәсілімен шешу	6.2.2.19
	Мәтін есептерді шығару	6.2.1.13, 6.5.2.7
5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау

3) 7-сынып:

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
5-6 сыныптардағы математика курсын қайталау
7.1А Бүтін көрсеткішті дәреже	Натурал көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері	7.1.2.1, 7.1.2.2, 7.1.2.15, 7.5.2.3
	Бүтін көрсеткішті дәреже және оның қасиеттері	7.1.2.3, 7.1.2.4, 7.1.2.6, 7.2.1.1
	Құрамында дәрежесі бар өрнектерді түрлендіру	7.1.2.5, 7.2.3.1
	Санның стандарт түрі	7.1.1.1, 7.1.2.8, 7.1.2.9, 7.1.2.7, 7.1.2.10, 7.1.2.11, 7.1.2.12, 7.1.2.13
	Мәтін есептерді шығару	7.5.2.1
7.1В Геометрияның алғашқы мәліметтері	Геометрияның негізгі ұғымдары. Аксиома. Теорема	7.3.1.1, 7.3.1.5, 7.3.1.3, 7.3.1.2, 7.3.2.1, 7.3.1.6, 7.3.1.8, 7.3.1.11, 7.3.2.2
	Фигуралар теңдігі	7.3.1.7
	Теореманы дәлелдеу әдістері: тура дәлелдеу және "кері жору" әдісі	7.3.1.4
	Сыбайлас және вертикаль бұрыштар, олардың қасиеттері	7.3.1.9, 7.3.1.10
7.1С Көпмүшелер	Бірмүшелер және оларға амалдар қолдану. Бірмүшенің дәрежесі және стандарт түрі	7.2.1.2, 7.2.1.3, 7.2.1.4
	Көпмүшелер. Көпмүшенің дәрежесі және стандарт түрі	7.2.1.5, 7.2.1.6
	Көпмүшелерге амалдар қолдану	7.2.1.7, 7.2.1.8, 7.2.1.9
	Көпмүшені көбейткіштерге жіктеу	7.2.1.12,
	Өрнектерді тепе-тең түрлендіру	7.2.1.13
2-тоқсан
7.2А Функция. Функцияның графигі	Функция және функцияның графигі	7.5.1.1, 7.5.1.2, 7.5.1.3
	Сызықтық функция және оның графигі	7.5.1.5, 7.5.1.4, 7.5.1.6, 7.5.1.7
	Сызықтық функциялардың графиктерінің өзара орналасуы	7.5.1.8, 7.5.1.9
	Екі айнымалысы бар сызықтық теңдеулер жүйесін графиктік тәсілмен шешу	7.5.2.4
	у=ах2, у=ах3 және ( k≠0) түріндегі функциялар, олардың графиктері және қасиеттері	7.5.1.10, 7.5.1.11, 7.5.1.12
7.2В Үшбұрыштар	Үшбұрыш және оның түрлері	7.3.1.13
	Үшбұрыштың биссектрисасы, медианасы, биіктігі және орта сызығы	7.3.1.14, 7.3.1.12, 7.3.1.15
	Үшбұрыштар теңдігінің белгілері	7.3.1.21, 7.3.1.22
	Теңбүйірлі үшбұрыш, оның қасиеттері және белгілері	7.3.1.23, 7.3.1.24
3-тоқсан
7.3А Статистика элементтері	Вариациялық қатар	7.4.4.1
	Абсолютті жиілік және салыстырмалы жиілік. Жиілік кестесі	7.4.4.2, 7.4.4.3, 7.4.4.4, 7.4.4.5
	Жиілік алқабы	7.4.4.6, 7.4.4.7
7.3В Қысқаша көбейту формулалары	Қысқаша көбейту формулалары	7.2.1.10, 7.2.1.11
	Қысқаша көбейту формулаларының көмегімен өрнектерді түрлендіру	7.1.2.14, 7.2.1.14, 7.2.1.15
	Мәтін есептерді шығару	7.5.3.1, 7.5.2.2
7.3С Түзулердің өзара орналасуы	Параллель түзулер, олардың белгілері және қасиеттері	7.3.2.3, 7.3.2.4, 7.3.2.5, 7.3.2.6, 7.3.2.7
	Үшбұрыш бұрыштарының қосындысы. Үшбұрыштың сыртқы бұрышы	7.3.1.16, 7.3.1.17, 7.3.1.18, 7.3.1.19
	Үшбұрыш теңсіздігі	7.3.1.20, 7.3.3.1
	Тікбұрышты үшбұрыштардың теңдігінің белгілері. Тікбұрышты үшбұрыштың қасиеттері	7.3.1.25, 7.3.1.26, 7.3.1.27
	Перпендикуляр түзулер. Перпендикуляр, көлбеу және оның проекциясы	7.3.2.8, 7.3.2.9, 7.3.2.10
4-тоқсан
7.4А Шеңбер. Геометриялық салулар	Шеңбер, дөңгелек, олардың элементтері мен бөліктері. Центрлік бұрыш	7.3.1.31, 7.3.1.28, 7.3.1.29, 7.3.1.30
	Түзу мен шеңбердің өзара орналасуы. Екі шеңбердің өзара орналасуы	7.3.2.12
	Шеңберге жүргізілген жанама. Шеңберге жүргізілген жанамалардың қасиеттері	7.3.2.11, 7.3.2.13
	Үшбұрышқа іштей және сырттай сызылған шеңберлер	7.3.2.14, 7.3.2.15
	Салу есептері	7.3.2.16, 7.3.2.17, 7.3.2.18
7.4В Алгебралық бөлшектер	Алгебралық бөлшек және оның негізгі қасиеті	7.2.1.16, 7.2.1.17, 7.2.1.18
	Алгебралық бөлшектерге амалдар қолдану	7.2.1.19, 7.2.1.20
	Алгебралық өрнектерді тепе-тең түрлендіру	7.2.1.21
7-сыныптағы математика курсын қайталау

4) 8-сынып:

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
7-сыныптағы математика курсын қайталау
8.1А Квадрат түбір және иррационал өрнек	Нақты сандар	8.1.1.1
	Квадрат түбір	8.1.1.2, 8.1.2.1, 8.1.2.2
	Құрамында квадрат түбірлері бар өрнектерді түрлендіру	8.1.2.3, 8.1.2.4, 8.1.2.5, 8.1.2.6
	функциясы, оның графигі және қасиеттері	8.5.1.1, 8.5.1.4
8.1В Көпбұрыштар. Төртбұрыштарды зерттеу	Көпбұрыш. Дөңес көпбұрыш	8.3.1.1, 8.3.1.2
	Параллелограмм, ромб, тіктөртбұрыш, шаршы және олардың қасиеттері мен белгілері	8.3.1.3, 8.3.1.4, 8.3.1.5, 8.3.1.6,
	Фалес теоремасы. Пропорционал кесінділер	8.3.1.7, 8.3.1.8, 8.3.1.9, 8.3.1.10
	Трапеция, оның түрлері мен қасиеттері. Трапеция мен үшбұрыштың орта сызықтары	8.3.1.11, 8.3.1.12, 8.3.1.13
	Үшбұрыштың тамаша нүктелері	8.3.3.1
2-тоқсан
8.2А Квадрат теңдеулер	Квадрат теңдеуі	8.2.2.1, 8.2.2.2
	Квадрат теңдеулерді шешу	8.2.2.3, 8.2.2.4
	Квадрат үшмүше	8.2.1.1, 8.2.1.2, 8.2.1.3
	Теңдеулерді шешу	8.2.2.7, 8.2.2.6, 8.2.2.5
	Мәтін есептерді шығару	8.5.2.1, 8.5.2.2
8.2В Тікбұрышты үшбұрыштың қабырғалары мен бұрыштары арасындағы қатыстар	Тікбұрышты үшбұрыштың сүйір бұрыштарының тригонометриялық функциялары. Пифагор теоремасы	8.3.3.2, 8.3.3.3, 8.3.3.4
	Негізгі тригонометриялық тепе-теңдіктер	8.2.4.1, 8.2.4.2, 8.2.4.3, 8.2.4.4, 8.3.3.5
	Тікбұрышты үшбұрыштарды шешу	8.3.3.6, 8.3.3.7, 8.3.3.8
3-тоқсан
8.3А Квадраттық функция	Квадраттық функция және оның графигі	8.5.1.2, 8.5.1.3, 8.5.1.4
	Мәтін есептерді шығару	8.5.2.3
8.3В Аудан	Фигураның ауданы және оның қасиеттері	8.3.3.9, 8.3.3.10
	Төртбұрыштар мен үшбұрыштардың аудандары	8.3.3.11, 8.3.3.12, 8.3.3.13
8.3С Статистика элементтері	Жиілік алқабы, жиілік гистограммасы	8.4.4.1, 8.4.4.2
	Орта мән. Дисперсия. Стандартты ауытқу	8.4.4.3, 8.4.4.4, 8.4.4.5
4-тоқсан
8.4А Теңсіздіктер	Квадрат теңсіздік	8.2.2.8
	Рационал теңсіздік	8.2.2.9
	Теңсіздіктер жүйелерін шешу	8.2.2.10, 8.2.2.11
8.4В Жазықтықтағы тікбұрышты координаталар жүйесі	Жазықтықтағы координаталар әдісі	8.3.3.14, 8.3.3.15, 8.3.3.16, 8.3.3.17, 8.3.3.18, 8.3.3.19
	Мәтін есептерді шығару	8.5.2.4
8-сыныптағы математика курсын қайталау

5) 9-сынып:

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
8-сыныптағы математика курсын қайталау
9.1А Жазықтықтағы векторлар	Вектор. Векторларға амалдар қолдану. Коллинеар және коллинеар емес векторлар	9.3.4.1, 9.3.4.2, 9.3.4.4, 9.3.4.5, 9.3.4.6, 9.3.4.7
	Вектордың координаталары. Координаталық түрде берілген векторларға амалдар қолдану	9.3.3.1, 9.3.3.2, 9.3.4.3, 9.3.3.3, 9.3.3.4, 9.3.3.5
	Есептерді шешуде векторларды қолдану	9.5.3.1
9.1В Екі айнымалысы бар теңдеулер, теңсіздіктер, және олардың жүйелері	Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңдеулер және олардың жүйелері	9.2.2.1, 9.2.2.2, 9.5.2.1
	Екі айнымалысы бар теңсіздіктер	9.2.2.3
	Екі айнымалысы бар сызықтық емес теңсіздіктер жүйелері	9.2.2.4
9.1С Комбинаторика элементтері	Комбинаториканың негізгі ұғымдары мен ережелері (қосу және көбейту ережелері)	9.4.2.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3, 9.4.2.4
	Комбинаторика формулаларын қолданып есептер шешу	9.4.2.5
	Ньютон биномы және оның қасиеттері	9.4.2.6
2-тоқсан
9.2А Тригонометрия	Бұрыш пен доғаның градустық және радиандық өлшемдері	9.1.1.1, 9.1.2.1, 9.1.1.2
	Кез келген бұрыштың синусы, косинусы, тангенсі және котангенсі. Бұрыш синусының, косинусының, тангенсінің және котангенсінің мәндері	9.2.4.1, 9.2.4.2
	Тригонометриялық функциялар және олардың қасиеттері	9.2.4.5, 9.2.4.6
	Тригонометрия формулалары	9.2.4.4, 9.2.4.3, 9.2.4.7
	Тригонометриялық өрнектерді тепе-тең түрлендіру	9.2.4.8
3-тоқсан
9.3A Тізбектер	Сандар тізбегі, оның берілу тәсілдері және қасиеттері	9.2.3.1, 9.2.3.2, 9.2.3.3
	Арифметикалық және геометриялық прогрессиялар	9.2.3.4, 9.2.3.5, 9.2.3.6, 9.2.3.7
	Шексіз кемімелі геометриялық прогрессия	9.2.3.8,
	Мәтін есептерді шығару	9.2.3.9, 9.5.2.2
9.3В Жазықтықтағы түрлендірулер	Қозғалыс және оның қасиеттері	9.3.4.8, 9.3.4.9, 9.3.4.10
	Гомотетия және оның қасиеттері	9.3.4.11, 9.3.4.12
	Ұқсас фигуралар және олардың қасиеттері. Үшбұрыштар ұқсастығының белгілері	9.3.4.13, 9.3.4.14, 9.3.4.15, 9.3.4.16, 9.3.4.17
9.3С Үшбұрыштарды шешу	Үшбұрыштарды шешу	9.3.3.6, 9.3.3.7, 9.5.2.3, 9.3.3.8, 9.3.3.9
4-тоқсан
9.4А Шеңбер. Көпбұрыштар	Шеңбер және дөңгелек. Доғаның ұзындығы. Дөңгелек, сектор және сегменттің аудандары	9.3.1.1, 9.3.1.2, 9.3.1.3, 9.3.1.4
	Дұрыс көпбұрыштар, олардың қасиеттері және симметриялары	9.3.2.1, 9.3.2.2, 9.3.2.3, 9.3.2.4, 9.3.2.5, 9.3.2.6, 9.3.4.18
9.4В Ықтималдықтар теориясының элементтері	Ықтималдықтар теориясының негіздері	9.4.3.1, 9.4.3.2, 9.4.3.3, 9.4.3.4
	Мәтін есептерді шығару	9.4.3.5
5-9 сыныптардағы математика курсын қайталау

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 9-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 200-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті сәйкес әзірленген.

2. "Информатика" пәнін оқыту мақсаты – оқушыларды қазіргі заманауи технологиялармен тиімді жұмыс істеу үшін базалық білім, білік және дағдымен қамтамасыз ету болып табылады.

3. Негізгі міндеттер:

1) оқушыларда ақпараттық процесстердің қоғамдағы ролінің түсінігін, ақпараттық технологияларды адам іс-әрекетінің әр түрлі салаларында пайдаланудың техникалық мүмкіндіктері мен перспективаларын қалыптастыру;

2) оқушылардың ақпараттық технологияларды күнделікті өмірде, оқуда және келешек еңбек іс-әрекетінде тиімді қолдануларына әрекет ету;

3) оқушыларды жүйелерді талдауға, шешімдерді, программалық қосымшаларды жасауға, оларды дамытып жетілдіруге, сонымен қатар, өздерінің өнімдерін бағалауға мүмкіндік бере отырып, олардың компьютермен жұмыс істеудің негізгі қағидаларын түсінуін қамтамасыз ету;

4) талдау, абстракция, модельдеу мен программалау арқылы оқушыларға әр түрлі тапсырмаларды шешуді үйрету;

5) оқушыларда логикалық, алгоритмдік, сонымен қатар, жалпылау мен үйлестік, тапсырмаларды құрамдас бөлікке ажырату мен ортақ заңдылықтарды бөлу, қойылған тапсырмаларды шешуге тиімді және рационалды тәсілдер табу мүмкіндіктерін қосатын есептік ойлауды дамыту;

6) оқушыларда ақпараттық мәдениетті қалыптастыру – жалпы ережелерді ұстану және жеке тұлға мен бүкіл қазақстандық әлеуметтің мүддесін көздеу;

7) оқушылардың ғылыми тілді меңгеруіне және пән бойынша ұғымдық аппаратты байытуға септік жасау.

4. Информатиканы оқыту білім алушылардың келесі ережелерді білуіне бағытталған:

1) информатика курсын оқу кезінде алынған есептік ойлау мен модельдеудің дағдыларын әр түрлі жағдайларда қолданыла алатынын;

2) жүйелер абстракциялардың, алгоритмдердің және программалаудың көмегімен моделденетінін;

3) информатика курсынан алынған білімді қолдану ғылым, техника, медицина, білім беру мен мәдениеттің дамуына негізгі әсер ететінін;

4) программалау дағдыларын қолдану ағымдағы іс-әрекетті жетілдіре алатын және жаңа идеялардың пайда болуына мүмкіндік жасайтын қосымшалар жасауға септігін тигізетінін түсінеді.

2-тарау. "Информатика" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

5. "Информатика" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5 сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

2) 6 сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

3) 7 сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

4) 8 сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

5) 9 сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

6. Оқу пәнінің мазмұны бағдарламаның пән бойынша оқыту бөлімдерінен тұрады. Әр бөлім бөлімшелерге бөлінген. Бөлімшелер күтілетін нәтиже, яғни дағды немесе білік, білім немесе түсінік түрінде оқыту мақсаттарын қамтиды.

7. Оқыту мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және оқушыны бағалауға, сонымен қатар оларды әрі қарай оқыту кезеңдері туралы хабардар етуге мүмкіндік береді.

8. "Информатика" пәні бойынша бағдарламаның мазмұны 4 бөлімді қамтиды:

1) Компьютерлік жүйелер;

2) Денсаулық және қауіпсіздік;

3) Компьютерлік ойлау;

4) Ақпараттық процестер.

9. "Компьютерлік жүйелер" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Компьютердің құрылғылары;

2) Программалық қамтамасыз ету;

3) Компьютерлік желілер.

10. "Ақпараттық процестер" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Ақпаратты ұсыну және өлшеу;

2) Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру.

11. "Компьютерлік ойлау" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Модельдеу;

2) Алгоритмдер;

3) Программалау.

12. "Денсаулық және қауіпсіздік" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Эргономика;

2) Ақпараттық және онлайн қауіпсіздік.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі:

13. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа бөлінген.

14. Бағдарламада "оқу мақсаттары" төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.4. кодында "7" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

15. Білім алушыларға қойылатын мақсаттар:

1. Компьютерлік жүйелер
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Компьютердің құрылғылары	5.1.1.1 процессор мен қатты дискінің қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру	6.1.1.1 есептеу техникасының дамуы тарихы мен перспективасы жөнінде әңгімелеу 6.1.1.2 компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекетін түсіндіру	7.1.1.1 компьютердің жады түрлерінің қызметін (жедел сақтау құрылғысы, тұрақты сақтау құрылғысы, сыртқы сақтау құрылғысы, кэш-жады) сипаттау	8.1.1.1 қарапайым деңгейінде процессордың қызметін және оның негізгі сипаттамасын түсіндіру	9.1.1.1 компьютердің міндетіне қарай конфигурациясын таңдау
1.2. Программалық қамтамасыз ету	5.1.2.1 "программалық қамтамасыз ету" ұғымын түсіндіру	6.1.2.1 операциялық жүйенің негізгі міндеттерін атап өту	7.1.2.1 "программалау жүйесі" және "программалау тілдері" ұғымдарын ажырата білу 7.1.2.2 әртүрлі форматтағы мұрағаттарды құру және мұрағаттан шығару 7.1.2.3 бірдей ақпарат сақталған әр түрлі форматтағы файлдардың көлемін салыстыру	8.1.2.1 жүйелік, қолданбалы программалық қамтамасыз ету және программалау жүйесін ажырату	9.1.2.1 қолданушының қажеттілігіне байланысты программалық қамтамасыз етуді таңдау
1.3. Компьютерлік желілер	5.1.3.1 ортақ қолжетімді файлдарды орналастыру, өзгерту, жүктеу	6.1.3.1 сымсыз байланыстың артықшылығын түсіндіру	7.1.3.1 компьютерлік желілерді топтастыру	8.1.3.1 желінің өткізу қабілетін анықтау	9.1.3.1 Интернет қызметтерін қолдана отырып, құжаттарды құру, өзгерту және қарастыруда бірлесе жұмыс істеу (мысалы, жұмыстарды веб-серверге – бұлттық есептеулерге, блогтарға, вики жүктеу)
2. Ақпараттық процестер
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Ақпаратты ұсыну және өлшеу	5.2.1.1 әртүрлі формада ақпаратты атап шығу және көрсету	6.2.1.1 шифрлаудың әр түрлі әдістерін қолдана отырып мәтіндік ақпаратты кодтау және кодтан шығару 6.2.1.2 компьютерге арналған барлық ақпарат екілік код түрінде берілетінін түсіндіру	7.2.1.1 ақпараттың өлшем бірліктерін атап өту 7.2.1.2 ақпаратты бір өлшем бірлігінен басқаөлшем бірліктеріне ауыстыруды жүзеге асыру	8.2.1.1 ақпарат көлемін анықтауда алфавиттік және ықтималдық амалдарын қолдану	9.2.1.1 ақпараттыың қасиеттерін анықтау (өзектілігі, нақтылығы, анықтығы, құндылығы және тағы басқа)
	5.2.2.1 құжатты баспаға дайындау (парақ параметрін өзгерту, бет параметрлерін қою, алдын ала көру, және тағы басқа)	6.2.2.1 сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтемелер, мазмұн, атау, түсіндірме)	7.2.2.1 мәтіндік процессорда кесте элеметтерін пішімдеу (форматтау)	8.2.2.1 электронды кестеде есептерді шешу үшін мәліметтердің әр түрлі типі мен форматын қолдану	9.2.2.1 мәліметтер қоры, жазба, өріс терминдерін түсіндіру
2.2. Ақпараттық нысандарды құру және түрлендіру	5.2.2.2 растрлық кескіндерді құру және өңдеу	6.2.2.2 векторлық кескіндерді құру және өңдеу 6.2.2.3 растрлық және векторлық графиканың артықшылықтары мен кемшіліктерін бағалау	7.2.2.2 электронды кесте элементтерін пішімдеу (форматтау) 7.2.2.3 электронды кестеде диаграммалар құру 7.2.2.4 электронды кестеде шартты форматтауды қолдану	8.2.2.2 абсолютті және салыстырмалы сілтемелерді қолдану 8.2.2.3 электронды кестені қолдана отырып есептерді шешуде кіріктірілген функцияларды қолдану 8.2.2.4 кестеде берілген функцияның графигін салу	9.2.2.2 электронды кестеде мәліметтер қорын құру 9.2.2.3 мәліметтерді іздеуді, сұрыптауды және сүзгілеуді жүзеге асыру
3. Компьютерлік ойлау
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Модельдеу	5.3.1.1 ойын программалау ортасында (Лого, Scratch және т.с.с.) нысандар мен оқиғалардың анимациясын құру	6.3.1.1 ойын программалау ортасында сценарийлер ді өңдеу және іске асыру	7.3.1.1 редакторларында нысандар мен оқиғалардың 3D моделін құру	8.3.1.1 программа өңдеудің кіріктірілген ортасында есептердің моделін құру	9.3.1.1 электронды кестеде процесстердің моделін (физикалық, биологиялық, экономикалық және тағы басқа) өңдеу және зерттеу
3.2 Алгоритмдер	5.3.2.1 алгоритм анықтамасын тұжырымдау 5.3.2.2 алгоритмді сөз түрінде ұсыну 5.3.2.3 орындаушыларға және олардың командалар жүйесіне мысал келтіру	6.3.2.1 есептің шешімін кезеңмен талдау 6.3.2.2 алгоритмді блок-схема түрінде ұсыну	7.3.2.1 алгоритмді программалау тілінде жазу	8.3.2.1 алгоритм трассировкасын жүзеге асыру	9.3.2.1 есепті әр түрлі әдістермен шығару, әрқайсысын сипаттау және тиімдісін таңдап алу 9.3.2.2 қойылған есептің нәтижесін бағалау
3.3. Программалау	5.3.3.1 ойын программалау ортасында (Лого, Scratch) тармақталу және цикл командаларын қолдану	6.3.3.1 ойын программалау ортасында процедура қолдану	7.3.3.1 деректердің типін жіктеу 7.3.3.2 сызықтық және тармақталу алгоритмдерін программаны өңдеудің кіріктірілген ортасынында (С/С++, Python, Delphi, Lazarus) жазу	8.3.3.1 таңдау және қайталау операторларын программаны өңдеудің кіріктірілген ортасынын-да қолдану 8.3.3.2 программаны өңдеудің кіріктіріл-ген ортасының компонент-терін білу және қолдану	9.3.3.1 программаны өңдеудің кіріктірілген ортасынында бір өлшемді массивті қолдана отырып программаны құрастыру
4. Денсаулық және қауіпсіздік
Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.1. Эргономика	5.4.1.1 қауіпсіздік техникасының ережелерін бұзу туралы ой қорыту	6.4.1.1 эргономика міндеттерін ойластыру және шешу (жоғары деңгейде жайлы және тиімді болу үшін)	7.4.1.1 әзірленетін жобаның интерфейсін құру талаптарын орындау	8.4.1.1 адам ағзасына түрлі электронды құрылғылардың әсері туралы мысал келтіру және қорғану тәсілдерін тиімді қолдану	9.4.1.1 компьютерді ұзақ уақыт бойы қолдануға байланысты қауіптерді сынап бағалау
4.2. Ақпараттық қауіпсіздік	5.4.2.1 бөгде жұмыстың көшірмесін алу заңды еместігін талқылау 5.4.2.2 құжаттарға құпия сөз орнату	6.4.2.1 авторлық құқық, плагиат ұғымдарын түсіндіру 6.4.2.2 авторға сілтеме беру арқылы ақпаратты сүйемелдеу	7.4.2.1 компьютерді зиянды программалардан қорғау	8.4.2.1 желі қолданушыларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ережелерін сақтау	9.4.2.1 желіде жұмыс істеу барысында этикалық және құқықтық нормалардың бұзылу салдары туралы ой қорытып айту

16. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Математика" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Информатика" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Информатика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша Ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Бөлімдер	Тақырыптар, мазмұны	Оқу мақсаттары
1-тоқсан
5.1А Компьютер және қауіпсіздік	Компьютерде зиян келтірмей қалай жұмыс істеуге болады?	5.4.1.1 - қауіпсіздік техникасы ережелерін сақтамаудың салдары туралы талдау жасау
	Компьютерде қандай маңызды құрылғылар бар?	5.1.1.1- процессор мен қатты дискінің қызметін қарапайым деңгейде түсіндіру
5.1 В-бөлім Интернеттегі қауіпсіздік	Интернетпен жұмыс жасау барысында қандай қауіп бар?	5.4.2.1- біреудің жұмысын көшіріп алудың заңсыздығын талқылау
	Компьютердегі деректеріңізді қалай қорғауға болады?	5.4.2.2 -құжатқа құпия сөз орнату 5.1.3.1 -ортақ қолжетімді файлдарды орналастыру, өзгерту, жүктеу
	"Әлемді өзгерткен жаңалықтар" мини-жобасы	5.4.2.2- құжатқа құпия сөз орнату 5.1.3.1 - ортақ қолжетімді файлдарды орналастыру, өзгерту, жүктеу
2-тоқсан
5.2 А-бөлім Ақпарат және оны өңдеу	Біздің айналамыздағы ақпарат	5.2.1.1- әртүрлі ақпаратты атап шығу және көрсету
	Программалық қамтамасыз ету	5.1.2.1 -"программалық қамтамасыз ету" ұғымын түсіндіру
	Жобалық жұмыс	5.2.1.1 -әртүрлі ақпаратты атап шығу және көрсету 5.2.2.2 -растрлық кескіндерді құру және өңдеу
3-тоқсан
5.3 А-бөлім Біздің өміріміздегі қадамдар	Команда бойынша	5.3.2.1 -қадам анықтамасын тұжырымдау 5.3.2.3- орындаушыларға және олардың командалар жүйесіне мысал келтіру 5.3.2.2 –қадамды сөз түрінде ұсыну
	Лабиринттен шығуды табу	5.3.2.3 -орындаушыларға және олардың командалар жүйесіне мысал келтіру 5.3.2.2- қадамды сөз түрінде ұсыну
	Виртуалды лабиринттен шығуды табу	5.3.2.3 - орындаушыларға және олардың командалар жүйесіне мысал келтіру 5.3.2.2 - қадамды сөз түрінде ұсыну
5.3 В-бөлім пайымдаймыз және программаны жасаймыз	Менің алғашқы программам	5.3.2.2 - қадамды сөз түрінде ұсыну 5.3.3.1- тармақталу пәрменін және ойын ортасындағы программалау кезеңінде қолдану (Лого, Scratch)
	Жан кірген графика	5.3.2.2- қадамды сөз түрінде ұсыну 5.3.3.1 - тармақталу пәрменін және ойын ортасындағы программалау кезеңінде қолдану (Лого, Scratch) 5.3.1.1- ойын ортасындағы программалау кезеңінде (Лого, Scratch) нысандар мен оқиғалардың анимациясын құру
	Ақиқатты іздеу	5.3.2.2 - қадамды сөз түрінде ұсыну 5.3.3.1- тармақталу пәрменін және ойын ортасындағы программалау кезеңінде қолдану (Лого, Scratch)
4-тоқсан
5.4 А-бөлім Жобаны құру және тұсаукесері	Анимация құру	5.3.2.2- қадамды сөз түрінде ұсыну 5.3.3.1- ойын ортасындағы программалау кезеңінде (Лого, Scratch) нысандар анимациясын мен оқиғалардың құру 5.3.3.1- тармақталу пәрменін және ойын ортасындағы программалау кезеңінде қолдану (Лого, Scratch)
	Құжатты басып шығаруға дайындау	5.2.2.1- құжатты баспаға дайындау (парақ өлшемдерін өзгерту, бет өлшемдерін қою, алдын ала көру, және тағы басқа) 5.4.2.2 -құжатқа құпия сөз орнату
	Жобаның презентациясы	5.1.3.1 -ортақ қолжетімді файлдарды орналастыру, өзгерту, жүктеу

2) 6-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
6.1 А-бөлім Компьютер және мен	Эргономика дегеніміз не?	6.4.1.1-эргономика міндеттерін ойластыру және шешу (жоғары деңгейде жайлы және тиімді болу үшін)
	Есептеуіш техниканың даму тарихы	6.1.1.1 -есептеу техникасының дамуының тарихы мен перспективасы жөнінде әңгімелеу
	Компьютер қалай жұмыс істейді?	6.1.1.2- компьютердің негізгі құрылғыларының өзара әрекетін түсіндіру 6.1.2.1- операциялық жүйенің негізгі міндеттерін атап өту
	Сымсыз желілер	6.1.3.1- сымсыз байланыстың артықшылығын түсіндіру
6.1 В -бөлім Мәтіндік құжаттардағы сілтемелерді ұйымдастыру	Сілтемелер	6.2.2.1- сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтемелер, мазмұн, атау, түсіндірме)
	Гиперсілтеме	6.2.2.1- сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтемелер, мазмұн, атау, түсіндірме) 6.4.2.1 - авторлық құқық, плагиат ұғымдарын түсіндіру 6.4.2.2- авторға сілтеме беру арқылы ақпаратты сүйемелдеу
	Мазмұны	6.2.2.1- сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтемелер, мазмұн, атау, түсіндірме)
	Рефератты құрастыру (мини-жоба)	6.4.2.1- сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтемелер, мазмұн, атау, түсіндірме) 6.4.2. -авторлық құқық, плагиат ұғымдарын түсіндіру 6.4.2.2- авторға сілтеме беру арқылы ақпаратты сүйемелдеу
2 тоқсан
6.2 А-бөлім Мәтіндік ақпаратты ұсыну	Ақпаратты шифрлау	6.2.1.1-шифрлаудың әр түрлі әдістерін қолдана отырып мәтіндік ақпаратты кодтау және кодтан шығару
	Екілік кодтау	6.2.1.2-компьютерге арналған барлық ақпарат екілік код түрінде берілетінін түсіндіру
6.2 В-бөлім Компьютерлік графика	Векторлық бейнелерді құру	6.2.2.2- векторлық кескіндерді құру және өңдеу
	Растрлық және векторлық бейнелерді салыстыру	6.2.2.3- растрлық және векторлық графика артықшылықтары мен кемшіліктерін бағалау
3 тоқсан
6.3 А-бөлім Компьютерлік ойындар қалай әзірленеді?	Ойынның тұжырымдамасы деген не? Ойынның идеясы қандай?	6.3.2.1 - есептің шешімін кезеңмен талдау 6.3.2.2 - блок-схема түріндегі қадамды ұсыну
	Ойынның жақсы кейіпкері қандай болу керек?	6.3.2.1- есептің шешімін кезеңмен талдау
	Ойында қалай жеңуге болады?	6.3.2.2 - алгоритмді блок-схема түрінде ұсыну
	Ойын ортасы деген не?	6.3.2.1 - есептің шешімін кезеңмен талдау
	Сіздің ойыңыз қайда және қалай жұмыс істейді?	6.3.2.1 - есептің шешімін кезеңмен талдау 6.3.2.2 -блок-схема түрінде алгоритмді ұсыну
6.3 В-бөлім Компьютерлік ойынды құру	Ойынды әзірлеу барысында қандай компоненттер қолданылады?	6.3.2.1- есептің шешімін кезеңмен талдау 6.3.2.2 - блок-схема түрінде алгоритмді ұсыну 6.3.3.1- ойын ортасындағы программалау процедурасын қолдану 6.3.1.1- ойын ортасындағы программалау көріністерін өңдеу және іске асыру
	Ойындарды қалай құруға болады?	6.3.1.1- ойын ортасындағы программалау көріністерін өңдеу және іске асыру 6.3.3.1- ойын ортасындағы программалау процедурасын қолдану
4 тоқсан
6.4 А -бөлім Компьютерлік ойынды құру (жалғасы)	Біздің ойынымыз жұмыс істейтініне қалай сенімді боламыз?	6.3.1.1- ойын ортасындағы программалау көріністерін өңдеу және іске асыру 6.3.3.1- ойын ортасындағы программалау процедурасын қолдану
	Ойындарға құжатты қалай құруға болады?	6.2.2.1 -сілтемелерді ұйымдастыру (гиперсілтемелер, мазмұн, атау, түсіндірме)
	Біз ойынды қалай тарамыз?	6.4.2.2 -авторға сілтеме беру арқылы ақпаратты сүйемелдеу

3) 7-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1 тоқсан
7.1 А-бөлім Ақпаратты өлшеу және компьютер жады	Ақпараттың өлшем бірліктері	7.2.1.1- ақпараттың өлшем бірліктерін атап өту 7.2.1.2- ақпаратты бір өлшем бірлігінен басқа өлшем бірліктеріне ауыстыруды жүзеге асыру
	Компьютерлік жады	7.1.1.1- компьютердің жады түрлерінің қызметін (жедел сақтау құрылғысы, тұрақты сақтау құрылғысы, сыртқы сақтау құрылғысы, кэш-жады) сипаттау
	Файлдардың көлемі	7.1.2.3 -бірдей ақпарат сақталған әртүрлі форматтағы файлдардың көлемін салыстыру 7.1.2.2 -әртүрлі форматтағы мұрағаттарды құру және мұрағаттан шығару
7.1 В-бөлім Жүйелер және қауіпсіздік	Компьютерлік жүйелер және олардың жіктелуі	7.1.3.1- компьютерлік желілерді топтастыру
	Вирусқа қарсы қауіпсіздік	7.4.2.1 -компьютерді зиянды программалардан қорғау
2 -тоқсан
7.2 А-бөлім Тапсырмаларды электронды кестелердің көмегімен шешу	Мәтіндік процессордағы кестелер	7.2.2.1-мәтіндік процессорда кесте элеметтерін пішімдеу (форматтау)
	Электронды кестелердің элементтерін форматтау	7.2.2.2-электронды кесте элементтерін пішімдеу (форматтау)
	Мәліметтер форматы	7.3.3.1 -деректердің типін жіктеу
	Шартты форматтау	7.2.2.4-электронды кестеде шартты форматтауды қолдану
	Кестелі мәліметтердің графикалық көрінісі	7.2.2.3-электронды кестеде диаграммалар құру
	Процесстерді электронды кестелерде модельдеу	7.2.2.2-электронды кесте элементтерін пішімдеу (форматтау) 7.3.3.1- деректердің типін жіктеу 7.2.2.4-электронды кестеде шартты форматтауды қолдану 7.2.2.3-электронды кестеде диаграммалар құру
3 -тоқсан
7.3 А- бөлім Шешімдерді бағдарламалау	Программалау тілдері	7.1.2.1-"программалау жүйесі" және "программалау тілдері" ұғымдарын ажырата білу
	Программалау жүйелері	7.1.2.1-"программалау жүйесі" және "программалау тілдері" ұғымдарын ажырата білу
	Мәліметтер түрлері	7.3.3.1- деректердің типін жіктеу
7.3 В- бөлім Шешімдерді программалау	Жобаның интерфейсі	7.4.1.1- әзірленетін жобаның интерфейсін құру талаптарын орындау
	Сызықтық алгоритмдерді программалау	7.3.2.1- алгоритмді программалау тілінде жазу 7.3.3.2- сызықтық және тармақталу алгоритмдерін программаны өңдеудің кіріктірілген ортасыныңда (С/С++, Python, Delphi, Lazarus) жазу
	Тармақталу алгоритмдерін программалау	7.3.2.1- программалау тілінде алгоритмді жазу 7.3.3.2- сызықтық және тармақталу алгоритмдерін программаны өңдеудің кіріктірілген ортасыныңда (С/С++, Python, Delphi, Lazarus) жазу
	Салынған шарттарын программалау	7.3.2.1- программалау тілінде алгоритмді жазу 7.3.3.2 -сызықтық және тармақталу алгоритмдерін программаны өңдеудің кіріктірілген ортасында (С/С++, Python, Delphi, Lazarus) жазу
	Құрамды шарттарды программалау	7.3.2.1- алгоритмді программалау тілінде жазу 7.3.3.2- сызықтық және тармақталу алгоритмдерін программаны өңдеудің кіріктірілген ортасыңда (С/С++, Python, Delphi, Lazarus) жазу
4-тоқсан
7.4 А- бөлім Нысандар мен оқиғаларды модельдеу	Үш өлшемді модельдер	7.3.1.1 -нысандар мен оқиғалардың 3D моделін құру
	Редакторға кіріктірілген нысандар	7.3.1.1 -нысандар мен оқиғалардың 3D моделін құру
	Нысандардың үш өлшемді модельдері	7.3.1.1 -нысандар мен оқиғалардың 3D моделін құру
	Оқиғалардың үш өлшемді модельдері	7.3.1.1 -нысандар мен оқиғалардың 3D моделін құру

4) 8-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
8.1 А-бөлім Компьютер мен жүйелердің техникалық сипаттамалары	Ақпаратты өлшеу	8.2.1.1-ақпарат көлемін анықтауда алфавиттік және ықтималдық амалдарын қолдану
	Процессор және оның сипаттамалары	8.1.1.1- қарапайым деңгейінде процессордың қызметін және оның негізгі сипаттамасын түсіндіру
	Компьютерлік жүйелер	8.1.3.1- желілің өткізу қабілетін анықтау
8.1 В-бөлім Денсаулық және қауіпсіздік	Компьютер пайдаланудың кері аспектілері	8.4.1.1 -адам ағзасына түрлі электронды құрылғылардың әсері туралы мысал келтіру және қорғану тәсілдерін тиімді қолдану
	Жүйедегі қауіпсіздік	8.4.2.1- желі қолданушыларының қауіпсіздігін қамтамасыз ету ережелерін сақтау
2-тоқсан
8.2 А-бөлім Ақпаратты электронды кестелерде өңдеу	Статистикалық мәліметтер	8.2.2.2-абсолютті және салыстырмалы сілтемелерді қолдану 8.2.2.1- электронды кестеде есептерді шешу үшін мәліметтердің әртүрлі типі мен форматын қолдану
	Кіріктірілген функциялар	8.2.2.3 - электронды кестені қолдана отырып есептерді шешуде кіріктірілген функцияларды қолдану
	Қолда бар ақпараттың негізіндегі болжам	8.2.2.3- электронды кестені қолдана отырып есептерді шешуде кіріктірілген функцияларды қолдану
	Қолданбалы есептерді шешу	8.2.2.3- электронды кестені қолдана отырып есептерді шешуде кіріктірілген функцияларды қолдану 8.2.2.1- электронды кестеде есептерді шешу үшін мәліметтердің әр түрлі типі мен форматын қолдану 8.2.2.4- кестеде берілген функцияның графигін тұрғызу
3-тоқсан
8.3 А-бөлім Программалар жасаудың кіріктірілген орталары	Программалық қамтамасыз етудің жіктелуі	8.1.2.1 -жүйелік, қолданбалы программалық қамтамасыз ету және программалау жүйесін ажырату
	Программа жасаудың кіріктірілген ортасының құрамдас бөліктері	8.3.3.2- программаны өңдеудің кіріктірілген ортасының компоненттерін білу және қолдану
	Таңдау операторы	8.3.3.1 - таңдау және қайталау операторларын программаны өңдеудің кіріктірілген ортасыныңда қолдану
	Параметрлік кезең	8.3.3.1- таңдау және қайталау операторларын программаны өңдеудің кіріктірілген ортасыныңда қолдану
	Соңғы шартты цикл	8.3.3.1 -таңдау және қайталау операторларын программаны өңдеудің кіріктірілген ортасыныңда қолдану
	Алғы шартты цикл	8.3.3.1- таңдау және қайталау операторларын программаны өңдеудің кіріктірілген ортасыныңда қолдану
	Жол тарту алгоритмі	8.3.2.1-қадамның жол тартуын жүзеге асыру
4-тоқсан
8.4 А-бөлім Өңдеудің кіріктірілген ортасында тапсырмаларды шешу	Біз бұл тапсырманы шеше аламыз ба?	8.3.1.1- программа өңдеудің кіріктірілген ортасында есептердің моделін құру
	Берілген тапсырманы шешу үшін қандай қарапайым қадамды жаза аламыз?	8.3.1.1- өңдеудің кіріктірілген ортасында есептердің моделін құру 8.3.2.1- қадамның жол тартуын жүзеге асыру
	Қадамнан бағдарлама жазуға қалай өте аламыз?	8.3.1.1- өңдеудің кіріктірілген ортасында есептердің моделін құру 8.3.3.2- программаны өңдеудің кіріктірілген ортасының компоненттерін білу және қолдану 8.3.3.1- таңдау және қайталау операторларын программаны өңдеудің кіріктірілген ортасында қолдану
	Шешімді сынақтан өткізуді қалай жүзеге асырамыз?	8.3.1.1- өңдеудің кіріктірілген ортасында есептердің моделін құру 8.3.2.1- қадамның жол тартуын жүзеге асыру

5) 9-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
9.1 А -бөлім Ақпаратпен жұмыс	Ақпараттың қасиеттері	9.2.1.1- ақпараттың қасиеттерін анықтау (өзектілігі, нақтылығы, анықтығы, құндылығы және тағы басқа) 9.4.1.1 - компьютерді ұзақ уақыт бойы қолдануға байланысты қауіптерді сынап бағалау
	Құжаттармен бірлескен жұмыс	9.1.3.1- Интернет қызметтерін қолдана отырып, құжаттарды құру, өзгерту және қарастыруда бірлесе жұмыс істеу (мысалы, жұмыстарды веб-серверге – бұлттық есептеулерге, блогтарға, вики жүктеу)
	Желілік этикет	9.4.2.1 - желіде жұмыс істеу барысында этикалық және құқықтық нормалардың бұзылу салдары туралы ой қорытып айту
9.1 В -бөлім Компьютер таңдаймыз	Компьютердің конфигурациясы	9.1.1.1- компьютердің міндетіне қарай конфигурациясын таңдау
	Бағдарламалық қамтамасыз етуді таңдау	9.1.2.1 - қолданушының қажеттілігіне байланысты программалық қамтамасыз етуді таңдау
	"Компьютер бағасының есебі" (мини-жоба)	9.1.1.1 - компьютердің міндетіне қарай конфигурациясын таңдау 9.1.2.1- қолданушының қажеттілігіне байланысты программалық қамтамасыз етуді таңдау 9.3.1.1 -электронды кестеде процесстердің моделін (физикалық, биологиялық, экономикалық және тағы басқа) өңдеу және зерттеу
2- тоқсан
9.2 А-бөлім Мәліметтер базасы	Мәліметтер қоры	9.2.2.1 -мәліметтер қоры, жазба, өріс терминдерін түсіндіру
	Электронды кестелерде мәліметтер қорын құру	9.2.2.2 -электронды кестеде мәліметтер қорын құру
	Ақпаратты іздеу әдістері	9.2.2.3- мәліметтерді іздеуді, сұрыптауды және сүзгілеуді жүзеге асыру
	Мәліметтерді сұрыптау және сүзу	9.2.2.3- мәліметтерді іздеуді, сұрыптауды және сүзгілеуді жүзеге асыру
	Мәліметтер қорымен жұмыс істеу(мини-жоба)	9.2.2.2- электронды кестеде мәліметтер қорын құру 9.2.2.3- мәліметтерді іздеуді, сұрыптауды және сүзгілеуді жүзеге асыру
3- тоқсан
9.3 А-бөлім Деректер ауқымы	Бір өлшемдік массив	9.3.3.1- программаны өңдеудің кіріктірілген ортасында бір өлшемді массивті қолдана отырып программаны құрастыру
	Берілген қасиеттері бойынша элементтерді іздеу	9.3.3.1- программаны өңдеудің кіріктірілген ортасында бір өлшемді массивті қолдана отырып программаны құрастыру
	Элементтердің орындарын ауыстыру	9.3.3.1- программаны өңдеудің кіріктірілген ортасында бір өлшемді массивті қолдана отырып программаны құрастыру
	Сұрыптау	9.3.3.1- программаны өңдеудің кіріктірілген ортасында бір өлшемді массивті қолдана отырып программаны құрастыру
	Элементті өшіру және қою	9.3.3.1- программаны өңдеудің кіріктірілген ортасында бір өлшемді массивті қолдана отырып программаны құрастыру
4-тоқсан
9.4 А-бөлім Процесстерді электронды кестелерде модельдеу	Мәселені анықтау және талдау	9.3.1.1- электронды кестеде процесстердің моделін (физикалық, биологиялық, экономикалық және тағы басқа) өңдеу және зерттеу
	Шешімді өңдеу	9.3.1.1 -электронды кестеде процесстердің моделін (физикалық, биологиялық, экономикалық және тағы басқа) өңдеу және зерттеу 9.2.2.2- электронды кестеде мәліметтер қорын құру 9.2.2.3 - мәліметтерді іздеуді, сұрыптауды және сүзгілеуді жүзеге асыру 9.3.2.1 -есепті әртүрлі әдістермен шығару, әрқайсысын сипаттау және сәйкесін таңдап алу 9.3.1.2- қойылған есептің нәтижесін бағалау 9.1.3.1- Интернет қызметтерін қолдана отырып, құжаттарды құру, өзгерту және қарастыруда бірлесе жұмыс істеу (мысалы, жұмыстарды веб-серверлік есептеулерге, блогтарға, вики жүктеу)
	Жобаны қорғау	9.1.3.1- Интернет қызметтерін қолдана отырып, құжаттарды құру, өзгерту және қарастыруда бірлесе жұмыс істеу (мысалы, жұмыстарды веб-серверге – бұлттық есептеулерге, блогтарға, вики жүктеу) 9.4.1.1 -компьютерді ұзақ уақыт бойы қолдануға байланысты қауіптерді сынап бағалау

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 10-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 201-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6-сыныптарына арналған "Жаратылыстану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Бұл бағдарлама бастауыш мектепке арналған "Жаратылыстану" пәні бағдарламасының логикалық жалғасы болып табылады.

3. 5-6 сыныптың оқушыларына жаратылыстану бағытында білім беру, олардың білім құмарлықтарының дамуына, әлем жайлы ой-өрістерінің кеңеюіне, ғылымды ұғыну мен қоршаған әлемді тұтастай қабылдауларының дамуына, қоршаған әлемді бағалай және қорғай білу біліктіліктерінің дамуына көмектеседі.

4. Негізгі мектепте "Жаратылыстану" пәнін оқу:

1) қоршаған әлемнің көп қырлылығын, табиғи құбылыстар мен үдерістердің өзара байланысын және себептерін;

2) көптүрлі табиғат құбылыстары мен нысандарын жүйелеу принциптерін түсінуге мүмкіндік береді.

5. "Жаратылыстану" пәнінен оқу бағдарламасы негізгі мектепте зерттеу, ойлау, коммуникативтік дағдылар мен біліктіліктер негіздерінің қалыптасуына бағытталған:

1) гипотеза құру және оларды тексерудің жолдарын ұсыну, эксперименттер арқылы алынған мәліметтер негізінде қорытынды жасау;

2) зерттеу мәселелерін дұрыс алу, зерттеу жұмысының жоспарын құру, бақылаулар мен эксперименттер нәтижелерін бағалау және сипаттау, қорытынды шығару;

3) бұқаралық ақпараттық құралдары хабарламаларындағы, интернет желісі ресурстарындағы, ғылыми-көпшілік әдебиеттердегі жаратылыстану бағытындағы ақпараттармен жұмыс: іздеу әдістерін игеру, ақпараттың мағыналық негізін анықтау және ақпараттың растығын бағалау;

4) зерттеу қорытындыларын түрлі формада ұсыну;

5) жаратылыстану ғылымы бағытындағы маңызды жетістіктердің қолданбалы мәнін түсіндіру.

6. "Жаратылыстану" пәні негізгі мектептегі "Биология", "География", "Химия", "Физика" пәндерін зерделеу, негізін қалауға бағытталған кіріктірілген курс болып табылады.

7. Бағдарламаның мақсаты оқушыларды жаратылыстану ғылымы тұрғысынан табиғат пен қоғамның өзара байланысы, табиғаттағы заңдылықтардың біртұтастығы туралы білім, ұғым, түсінік қалыптастыру және білімдерін күнделікті өмірде кездесетін табиғат құбылыстары мен үдерістерін түсіндіру, сипаттау, болжау үшін қолдану білігін дамытуға бағытталған.

8. Пән бағдарламасы келесі міндеттерді шешуге бағытталған:

1) әлемнің қазіргі заманғы жаратылыстану ғылымы тұрғысынан қалыптасқан бейнесі мен жаратылыстану ғылымдарының әдістері туралы білім негіздерін қалыптастыру; жаратылыстанудың техника мен технология дамуына елеулі ықпал еткен маңызды идеяларымен, жетістіктерімен таныстыру;

2) білімдерін қоршаған әлемнің құбылыстарын түсіндіру үшін қолдану және бұқаралық ақпараттық құралдары, интернет ресурстары, арнайы және ғылыми-көпшілік әдебиеттерден алынған жаратылыстану ғылымы тұрғысынан және өмірлік маңызды мазмұны бар ақпаратты қабылдау біліктіліктеріне ие болу;

3) зияткерлік, шығармашылық қабілеттерді, сын тұрғысынан ойлау қабілетін қарапайым зерттеулер, құбылыстарды талдау, жаратылыстану ғылымдық ақпаратты қабылдау және түсіндіру барысында дамыту;

4) күнделікті өмірде тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, заманауи технологияларды сауатты пайдалану, денсаулық пен қоршаған ортаны қорғау үшін жаратылыстану ғылымдары бойынша білімдерін қолдану.

2-тарау. "Жаратылыстану" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

9. "Жаратылыстану" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

10. "Жаратылыстану" пәнін бойынша оқу бағдарламасының мазмұны оқу бөлімдерінен тұрады.

11. Бөлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтижелер түріндегі оқу мақсаттарынан құралған бөлімшелерден тұрады.

12. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікті сақтай отырып құрастырылған оқу мақсаттары мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және оқушылардың жетістіктерін бағалауға, сонымен қатар оларға оқудың келесі кезеңдерінен хабардар болуға мүмкіндік береді.

13. Оқу пәнінің мазмұны 7 бөлімді қамтиды:

1) ғылым әлемі;

2) ғалам. Жер. Адам;

3) заттар және материалдар;

4) тірі және өлі табиғаттағы үдерістер;

5) энергия және қозғалыс;

6) экология және тұрақты даму;

7) әлемді өзгертетін.

14. "Ғылым әлемі" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) ғылымның рөлі;

2) зерттеу мәселесі;

3) зерттеуді жоспарлау;

4) деректерді жинау және жазу;

5) деректерді талдау;

6) қорытынды және талқылау.

15. "Ғалам. Жер. Адам" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) макро- және микроәлем;

2) жер туралы жалпы мағлұматтар;

3) жер қабықтары және олардың құрамдас бөліктері;

4) жердегі тіршілік;

5) жер бетін бейнелеу тәсілдері,

6) материктер мен мұхиттар;

7) халық географиясы.

16. "Заттар және материалдар" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) заттардың құрылысы мен қасиеттері;

2) заттардың жіктелуі;

3) заттардың пайда болуы мен алынуын алу.

17. "Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) өлі табиғаттағы үдерістер;

2) тірі табиғаттағы үдерістер.

18. "Энергия және қозғалыс" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) энергия түрлері мен көздері;

2) қозғалыс.

19. "Экология және тұрақты даму" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) экожүйелер;

2) тірі ағзалардың саналуандығы;

3) табиғатты қорғау.

20. "Әлемді өзгертетін" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) әлемді өзгерткен жаңалықтар;

2) болашақ ашылулар.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

21. Бағдарламаның оқу мақсаттары код арқылы берілген. Кодта алғашқы саны сыныпты, екінші және үшінші сандары бағдарламаның бөлімшелерін, төртінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді:

Білім алушылар білуі тиіс:
Бөлімдер	Бөлімшелер	5-сынып	6-сынып
1. Ғылым әлемі	1.1. Ғылымның рөлі	5.1.1.1 ғылымның қызметтерін адам іс-әрекетінің түрі ретінде анықтау	6.1.1.1 жаратылыстану ғылымдарының зерттеу нысандарын атап шығу;
	1.2. Зерттеу сұрағы	5.1.2.1 зерттеу сұрағы мен болжамды тұжырымдау	6.1.2.1 тәуелді, тәуелсіз және бақыланатын айнымалыларды бақылау
	1.3. Зерттеуді жоспарлау	5.1.3.1 зерттеу жоспарын құрастыру	6.1.3.1 ұқыпты және нақты деректердің санатын анықтау
		5.1.3.2 зерттеу жүргізу кезіндегі техника қауіпсіздігі ережелерін тұжырымдау	6.1.3.2 қауіпсіз жұмыс жүргізудің жағдайларын анықтау
	1.4. Деректерді жинау және жазу	5.1.4.1 нысандар параметрлерін өлшем бірліктермен анықтау	6.1.4.1 Халықаралық бірліктер жүйесінің өлшем бірліктердін пайдалану
		5.1.4.2 бақылаулар мен өлшеу деректерін тіркеу
	1.5. Деректерді талдау	5.1.5.1 қайталанған өлшеулер кезіндегі арифметикалық орташа шаманы есептеу және тенденцияларын анықтау	6.1.5.1 алынған деректерді графикалық түрде көрсету
	1.6. Қорытынды және талқылау	5.1.6.1 зерттеу сұрағы бойынша қорытынды тұжырымдау	6.1.6.1 алынған қорытындыларды түрлі формада көрсету
2. Ғалам. Жер. Адам	2.1. Макро- және микроәлем	5.2.1.1 макро- және микроәлем нысандарын ажырата білу және мысалдар келтіру	6.2.1.1 макро- және микроәлем нысандарының параметрлерін атау
	2.2. Жер туралы жалпы мағлұматтар	5.2.2.1 Жер ғаламшарының пайда болуын түсіндіру	6.2.2.1 Жер бетінде бақылауға болатын үдерістер мен құбылыстарды түсіндіру
		5.2.2.2 Жердің құрылысы мен құрамын атау	6.2.2.2 Жердің қасиеттерін түсіндіру;
	2.3. Жер қабықтары және олардың құрамдас бөліктері	5.2.3.1 Жер қабықтары және олардың құрамдас бөліктерін сипаттау	6.2.3.1 Жер қабықтарының өзара байланысын түсіндіру
	2.4. Жердегі тіршілік	5.2.4.1 Жерде тіршіліктің пайда болуын сипаттау	6.2.4.1 Жерде тіршіліктің пайда болуы туралы ғылыми болжамдарды салыстыру
		5.2.4.2 тіршілік ету үшін қажетті жағдайларын анықтау;	6.2.4.2 адамның Жерде тіршілік етуінің қазіргі жағдайларын бағалау
	2.5 Жер бетін бейнелеу тәсілдері	5.2.5.1 "план" және "шартты белгілер" ұғымдарын түсіндіру	6.2.5.1 географиялық карталар мен шартты белгілерді топтастыру
		5.2.5.2 шартты белгілерді қолданып, жергілікті жердің планын оқу	6.2.5.2 шартты белгілерді пайдаланып, географиялық карталарды оқу
		5.2.5.3 бір тәсіл бойынша жергілікті жердің түсірілімін жасау	6.2.5.3 масштабты пайдаланып, арақашықтықты есептеу
		5.2.5.4 рәсімдеу талаптарына сай жергілікті жердің қарапайым жоспарларын сызу	6.2.5.4 географиялық координаталарды анықтау
			6.2.5.5 сағаттық белдеулер картасын пайдаланып, уақытты анықтау
	2.6 Материктер мен мұхиттар	5.2.6.1 материктер мен дүние бөліктерін игеру және зерттеу тарихын сипаттау	6.2.6.1 жоспар бойынша материктер мен олардың физикалық-географиялық аймақтарының табиғат ерекшеліктерін анықтау
		5.2.6.2 мұхиттарды зерттеу тарихын сипаттау	6.2.6.2 жоспар бойынша мұхиттар табиғатының ерекшеліктерін анықтау
	2.7 Халық географиясы	5.2.7.1 дүниежүзі халқының нәсілдік құрамын және негізгі нәсілдер мен нәсіларалық топтардың таралу аймақтарын анықтау	6.2.7.1 халықтың қоныстану заңдылықтарын анықтау
		5.2.7.2 нәсілдік белгілердің қалыптасу факторларын анықтау	6.2.7.2 халық тығыздығының көрсеткіштеріне баға беру
		5.2.7.3 нәсілдер теңдігін дәлелдеу	6.2.7.3 дүниежүзінің халық тығыздығы жоғары және төмен аймақтарын анықтап, себептерін түсіндіру
3. Заттар және материалдар	3.1. Заттардың құрылысы мен қасиеттері	5.3.1.1 бөлшектердің сұйық және газтектес заттарда таралуын түсіндіру	6.3.1.1 атомдар мен молекулаларды, жай және күрделі заттарды ажырату
		5.3.1.2 заттардың қатты, сұйық және газ күйіндегі құрылымын бөлшектер теориясына сәйкес түсіндіру	6.3.1.2 атомның негізгі бөлшектерін және олардың орналасуын сипаттау
		5.3.1.3 заттардың қасиеттерін: тығыздығын, аққыштығын, жылу және электрөткізгіштігін, созылмалығын, иілімділігін сипаттау	6.3.1.3 заттардың қасиеттерін (балқу және қайнау температураларын) сипаттау
		5.3.1.4 физикалық және химиялық құбылыстарды ажырату
	3.2. Заттардың жіктелуі	5.3.2.1 қоспалардан таза заттарды ажырату;	6.3.2.1 заттарды органикалық және бейорганикалық заттарға жіктеу;
		5.3.2.2 қоспалардың түрлерін сипаттау және бөлу әдістерін ұсыну	6.3.2.2 тірі және өлі табиғаттағы қышқылдық, сілтілік және бейтарап орталарды ажырату және әмбебап индикатор көмегімен ортаны анықтау
		5.3.2.3 құрамы белгілі ерітінді дайындау	6.3.2.3 бейтараптану үдерісін түсіндіру
		5.3.2.4 еріген заттың массалық үлесін анықтау
		5.3.2.5 заттарды ерігіштігі бойынша, металдар және бейметалдарға жіктеу
	3.3. Заттардың түзілуі және алынуы	5.3.3.1 табиғатта түзілген және жасанды жолмен алынған заттарға мысалдар келтіру;	6.3.3.1 табиғи және жасанды материалдардың артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтау
		5.3.3.2 зертханалық жағдайда заттарды бөліп ала алу	6.3.3.2 тұрмыстық химия өнімдерін қолдану саласын және оларды қауіпсіз қолдану ережелерін түсіндіру
			6.3.3.3 Қазақстандағы пайдалы қазбалардың кен орындарын және қолдану салаларын анықтау
			6.3.3.4 Қазақстандағы пайдалы қазбаларды өндеудің ірі орталықтарын атау және көрсету
			6.3.3.5 пайдалы қазбалардың өндірілуінің және өңделінуінің қоршаған ортаға әсерін түсіндіру
4. Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер	4.1. Өлі табиғаттағы үдерістер	5.4.1.1 өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістер)	6.4.1.1 өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістерді модельдеу (тау түзілу, үгілу, заттардың табиғаттағы айналымы)
		5.4.1.2 өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістердің себеп-салдарын түсіндіру;	6.4.1.2 табиғатта заттардың химиялық айналымын түсіндіру;
	4.2. Тірі табиғаттағы үдерістер	5.4.2.1 тірі ағзалардың ортақ қасиеттерін сипаттау	6.4.2.1 жасуша компоненттерін анықтау
		5.4.2.2 тірі ағзалардың құрылымдық деңгейлерін сипаттау	6.4.2.2 тірі ағзаларға қатысты үдерістерді модельдеу және түсіндіру
		5.4.2.3 микроскоппен жұмыс істеу ережелерін қолдану	6.4.2.3 ағзалардың қоректену типтерін ажырату
		5.4.2.4 уақытша микропрепарат дайындау	6.4.2.4 толыққанды тамақтану рационын құру
		5.4.2.5 фотосинтез үдерісін түсіндіру	6.4.2.5 азық-түлік өнімдерін органикалық заттардың болуына тестілеу
		5.4.2.6 өсімдіктерде пигменттердің болуын зерттеу	6.4.2.6 ағзалардағы қоректік заттардың тасымалдану жолдарын зерттеу
		5.4.2.7 фотосинтездің жүруі үшін қажетті жағдайларды зерттеу	6.4.2.7 тыныс алғанда және тыныс шығарғандағы ауа құрамындағы айырмашылықты зерттеу
			6.4.2.8 ағзалардың бөліп шығару өнімдерін сипаттау
			6.4.2.9 тітіркендіргіштерге жауап реакциясын зерттеу
5. Энергия және қозғалыс	5.1. Энергия түрлері мен көздері	5.5.1.1 энергия түрлерін ажырату;	6.5.1.1 энергия көздерін атау;
		5.5.1.2 температура мен жылу энергиясын ажырату	6.5.1.2 энергияны шығарумен және оның жұтылуымен байланысты үдерістерді атау және мысалдар келтіру
		5.5.1.3 термометрді пайдалана отырып температураны өлшеу	6.5.1.3 электр энергиясының бірлігін атау
		5.5.1.4 ғимараттарда жылу оқшаулағыштарын пайдаланудың практикалық әдістерін түсіндіру	6.5.1.4 электр энергиясының құнын есептеу
		5.5.1.5 жылулық ұлғаюды сипаттау	6.5.1.5 энергияны алудың балама көздерін ұсынау
		5.5.1.6 энергияның өзара айналымына мысалдар келтіру
	5.2. Қозғалыс	5.5.2.1 тірі және өлі табиғатта қозғалыстың маңыздылығына мысалдар келтіру және түсіндіру	6.5.2.1 қозғалыстың салыстырмалылығына мысалдар келтіру және түсіндіру
		5.5.2.2 әртүрлі жануарлардың қаңқа түрлерінің ерекшеліктерін зерттеу	6.5.2.2 қатты денелер, сұйықтар мен газдардың қысымдарын айыра білу
		5.5.2.3 денелер қозғалысының себебін анықтау	6.5.2.3 адам қаңқасының құрылысын сипаттау
			6.5.2.4 бұлшық еттің құрылысын сипаттау
			6.5.2.5 тірі ағзалар үшін қысымның мәніне мысалдар келтіру
			6.5.2.6 атмосфералық қысымды өлшеу және оның мәнін түсіндіру
6. Экология және тұрақты даму	6.1. Экожүйелер	5.6.1.1 экожүйенің құрамдас бөліктерін анықтау	6.6.1.1 экожүйе құрамдас бөліктерінің өзара байланысын графикалық түрде көрсету және түсіндіру;
		5.6.1.2 экожүйе түрлерін жіктеу;	6.6.1.2 экожүйелердің ауысу себептерін түсіндіру
		5.6.1.3 экожүйеге экологиялық факторлардың ықпал етуін түсіндіру;	6.6.1.3 экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуын түсіндіру
		5.6.1.4 табиғи және жасанды экожүйелерді салыстыру
	6.2. Тірі ағзалардың сан алуандығы	5.6.2.1 ағзаларды тірі табиғат дүниесіне жіктеу	6.6.2.1 өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін анықтау үшін ағзалардың өзіндік ерекшеліктерін қолдану
		5.6.2.2 біржасушалы және көпжасушалы ағзаларды сипаттау	6.6.2.2 түрлі экожүйелерде тірі ағзалардың саналуандығын зерттеу
	6.3. Табиғатты қорғау	5.6.3.1 ҚР экологиялық мәселелерін атау;	6.6.3.1 өз аймағындағы кейбір экологиялық мәселелердің себептерін талдау
		5.6.3.2 өз аймағының экологиялық мәселелерін зерттеу	6.6.3.2 экологиялық мәселелерді шешу жолдарын ұсыну
		5.6.3.3 Қазақстан Республикасының Қызыл кітабының маңыздылығын анықтау
7. Әлемді өзгертетін жаңалықтар	7.1. Әлемді өзгерткен жаңалықтар	5.7.1.1 әлемді өзгерткен ғылыми жаңалықтарға мысалдар келтіру	6.7.1.1 әлемді өзгерткен жаңалықтардың маңызын талқылау
			6.7.1.2 қазақстандық ғалымдардың жаратылыстану ғылымдарын дамытуда қосқан үлестерін талқылау
	7.2 Болашақ жаңалықтар
		5.7.1.2 болашақ ғылыми зерттеулер үшін идеялар ұсыну	6.7.1.3 ғылымның болашақтағы зерттеулерінің бағыттарына болжам жасау

22. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6-сыныптарына арналған "Жаратылыстану" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6-сыныптарына арналған "Жаратылыстану" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6-сыныптарына арналған "Жаратылыстану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар:
1-тоқсан
5.1А Ғылым әлемі	Ғылымның рөлі	5.1.1.1- ғылымның қызметтерін адам іс-әрекетінің түрі ретінде анықтау
	Зерттеу сұрағы	5.1.2.1- зерттеу сұрағы мен болжамды тұжырымдау
	Зерттеуді жоспарлау	5.1.3.1- зерттеу жоспарын құрастыру
		5.1.3.2 - зерттеу жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасының ережелерін тұжырымдау
	Деректерді жинау және жазу	5.1.4.1- нысандар параметрлерін өлшем бірліктермен анықтау
		5.1.4.2- бақылаулар мен өлшеу деректерін тіркеу
	Деректерді талдау	5.1.5.1 -қайталанған өлшеулер кезіндегі арифметикалық орташа шаманы есептейді және тенденцияларын анықтау
	Қорытынды және талқылау	5.1.6.1- зерттеу сұрағы бойынша қорытынды тұжырымдау
5.1В Адам. Жер. Ғалам	Жер және өмір	5.2.1.1- макро- және микроәлем нысандарын ажырата білу және мысалдар келтіру
		5.2.2.1- Жер ғаламшарының пайда болуын түсіндіру
		5.2.2.2- Жердің құрылысы мен құрамын атау
		5.2.3.1- Жер қабықтарын және олардың құрамдас бөліктерін сипаттау
		5.2.4.1 -Жерде тіршіліктің пайда болуын сипаттау
		5.2.4.2- тіршілік етуге қажетті жағдайларды анықтау
	Жер бетін бейнелеу тәсілдері	5.2.5.1 -"жоспар" және "шартты белгілер" ұғымдарын түсіндіру
		5.2.5.2 -шартты белгілерді қолданып, жергілікті жердің планын оқу
		5.2.5.3 -бір тәсіл бойынша жергілікті жердің түсірілімін жасау (көз мөлшермен түсіру, полярлық түсіру, бағдарлық түсіру)
		5.2.5.4- тіркеу талаптарына сай жергілікті жердің қарапайым пландарын сызу
	Материктер мен мұхиттар	5.2.6.1- материктер мен дүние бөліктерін игеру және зерттеу тарихын сипаттау
		5.2.6.2- мұхиттарды зерттеу тарихын сипаттау
	Халық географиясы	5.2.7.1 -дүниежүзі халқының нәсілдік құрамын, негізгі нәсілдер мен нәсіларалық топтардың таралу аймақтарын анықтау
		5.2.7.2 -нәсілдік белгілердің қалыптасу факторларын анықтау
		5.2.7.3 -нәсілдер теңдігін дәлелдеу
2-тоқсан
5.2А Заттар және материалдар	Заттардың құрылысы мен қасиеттері	5.3.1.1- бөлшектердің сұйық және газтектес заттарда таралуын түсіндіру
		5.3.1.2- заттардың қатты, сұйық және газ күйіндегі құрылымын бөлшектер теориясына сәйкес түсіндіру
		5.3.1.3-заттардың қасиеттерін: тығыздығын, аққыштығын, жылу және электрөткізгіштігін, созылғыштығын, иілімділігін сипаттау
		5.3.1.4- физикалық және химиялық құбылыстарды ажырату
	Заттардың жіктелуі	5.3.2.1- қоспалар мен таза заттарды ажырату
		5.3.2.2 -қоспалардың түрлерін сипаттайды және бөлу әдістерін ұсыну
		5.3.2.3- құрамы белгілі ерітіндіні дайындау
		5.3.2.4- еріген заттың массалық үлесін есептеу
		5.3.2.5- заттарды ерігіштігі бойынша, металдар және бейметалдарға жіктеу
	Заттардың түзілуі және алынуы	5.3.3.1 -кейбір табиғатта түзілген және жасанды жолмен алынған заттарға мысалдар келтіру
		5.3.3.2 -зертханалық жағдайда заттарды бөліп ала алу
3-тоқсан
5.3А Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер	Өлі табиғаттағы үдерістер	5.4.1.1- өлі табиғатта болатын үдерістерді атау (табиғатта заттардың айналымы, тау түзілу, үгілу, климаттық үдерістер)
		5.4.1.2- өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістердің себеп-салдарларын түсіндіру
	Тірі табиғаттағы үдерістер	5.4.2.1- тірі ағзалардың ортақ қасиеттерін сипаттау
		5.4.2.2 -тірі ағзалардың құрылымдық деңгейлерін сипаттау
		5.4.2.3 -микроскоппен жұмыс істеу ережелерін қолдану
		5.4.2.4 -уақытша микропрепарат дайындау
		5.4.2.5- фотосинтез үдерісін түсіндіру
		5.4.2.6- өсімдіктерде пигменттердің болуын зерттеу
		5.4.2.7 -фотосинтездің жүруі үшін қажетті жағдайларын зерттеу
5.3В Энергия және қозғалыс	Энергия түрлері мен көздері	5.5.1.1 -энергия түрлерін ажырату
		5.5.1.2 -температура мен жылу энергиясын ажырату
		5.5.1.3 -термометрді пайдалана отырып температураны өлшеу
		5.5.1.4- ғимараттарда жылу оқшаулағыштарын пайдаланудың практикалық әдістерін түсіндіру
		5.5.1.5 -жылулық ұлғаюды сипаттау
		5.5.1.6 -энергияның өзара айналымына мысалдар келтіру
	Қозғалыс	5.5.2.1- тірі және өлі табиғатта қозғалыстың маңыздылығына мысалдар келтіреді және түсіндіру
		5.5.2.2- әртүрлі жануарлардың қаңқа түрлерінің ерекшеліктерін зерттеу
		5.5.2.3 денелер қозғалысының себебін анықтау
4-тоқсан
5.4А Экология және тұрақты даму	Экожүйелер	5.6.1.1 -экожүйенің құрамдас бөліктерін анықтау
		5.6.1.2 -экожүйе түрлерін жіктеу
		5.6.1.3- экологиялық факторлардың экожүйе қызметіне ықпал етуін түсіндіру
		5.6.1.4 -табиғи және жасанды экожүйелерді салыстыру
	Тірі ағзалардың сан алуандығы	5.6.2.1- ағзаларды тірі табиғат дүниелеріне жіктеу
		5.6.2.2- біржасушалы және көпжасушалы ағзаларды сипаттау
	Табиғатты қорғау	5.6.3.1 -Қазақстан Республикасының экологиялық мәселелерін атау
		5.6.3.2 -өз аймағының экологиялық мәселелерін зерттеу
		5.6.3.3- Қазақстан Республикасының Қызыл кітабының маңыздылығын анықтау
5.4В Әлемді өзгертетін жаңалықтар	Әлемді өзгертетін жаңалықтар	5.7.1.1 -әлемді өзгерткен ғылыми жаңалықтарға мысалдар келтіру
		5.7.2.1 -болашақ ғылыми зерттеулер үшін зерттеу идеяларын ұсыну

2) 6-сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар:
1-тоқсан
6.1А Ғылым әлемі	Ғылым рөлі Зерттеу сұрағы	6.1.1.1- жаратылыстану ғылымдарының зерттеу нысандарын тізіп атау
	Зерттеуді жоспарлау	6.1.2.1 -тәуелді, тәуелсіз және бақыланатын айнымалыларды бақылау
		6.1.3.1 -ұқыпты және нақты деректердің санатын анықтау
	Деректерді жинау және тіркеу	6.1.3.2 -қауіпсіз жұмыс жүргізудің жағдайларын анықтау
	Мәліметтерді талдау	6.1.5.1- алынған деректерді графикалық түрде көрсету
	Қорытынды және талқылау	6.1.6.1 -алынған қорытындыларды түрлі формада көрсету
6.1В Адам. Жер. Ғалам	Макро- және микроәлем	6.2.1.1- макро- және микроәлем нысандарының параметрлерін атау
	Жер туралы жалпы мағлұматтар	6.2.2.1 -Жерде байқалатын үдерістер мен құбылыстарды түсіндіру
		6.2.2.2- Жердің қасиеттерін түсіндіру
	Жер өрістері және олардың құрамдас бөліктері	6.2.3.1- Жер қабықтарының өзара байланыс тәсілдерін түсіндіру
	Жердегі тіршілік	6.2.4.1 -Жерде өмірдің пайда болуы туралы ғылыми болжамдарды салыстыру
		6.2.4.2 -Жерде адамның өмір сүруінің қазіргі шарттарын бағалау
	Жер бетін бейнелеу тәсілдері	6.2.5.1- географиялық карталар мен шартты белгілерді топтастыру
		6.2.5.2 -шартты белгілерді пайдаланып, географиялық карталарды оқу
		6.2.5.3- масштабты пайдаланып, арақашықтықты есептеу
		6.2.5.4- географиялық координаталарды анықтау
		6.2.5.5 -сағаттық белдеулер картасын пайдаланып, уақытты анықтау
	Материктер мен мұхиттар	6.2.6.1- жоспар бойынша материктер мен олардың физикалық-географиялық аймақтарының табиғат ерекшеліктерін анықтау
		6.2.6.2- жоспар бойынша мұхиттар табиғатының ерекшеліктерін анықтау
	Халық географиясы	6.2.7.1- халықтың қоныстану заңдылықтарын анықтау
		6.2.7.2- халық тығыздығының көрсеткіштеріне баға беру
		6.2.7.3- дүниежүзінің халық тығыздығы жоғары және төмен аймақтарын анықтап, себептерін түсіндіру
2-тоқсан
6.2А Заттар және материал-дар	Заттардың құрылысы мен қасиеттері	6.3.1.1 -атом мен молекулаларды, қарапайым және күрделі заттарды айыра білу
		6.3.1.2- атомның негізгі бөлшектерін және олардың орналасуын сипаттау
		6.3.1.3- заттардың қасиеттерін (балқу және қайнау температураларын) сипаттау
	Заттардың жіктелуі	6.3.2.1- заттарды органикалық және бейорганикалық заттар күйінде жіктеу
		6.3.2.2 -тірі және өлі табиғатта қышқыл, сілтілі және бейтарап ортаны айыра біледі және әмбебап индикатор көмегімен ортаны анықтау
		6.3.2.3 -бейтараптандыру үдерісін түсіндіру
	Заттардың пайда болуы мен оларға қол жеткізу	6.3.3.1- жасанды материалдардың артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтау
		6.3.3.2 -тұрмыстық химия өнімдерін қолдану саласын және оларды қауіпсіз қолдану ережелерін түсіндіру
		6.3.3.3- Қазақстандағы пайдалы қазбалардың орындарын және қолдану салаларын анықтау
		6.3.3.4 -Қазақстандағы пайдалы қазбаларды өндеудің ірі орталықтарын атау және көрсету
		6.3.3.5 -сыртқы ортаға пайдалы қазбалардың алынуының және өнделінуінің әсерін түсіну
3-тоқсан
6.3А Тірі және өлі табиғаттағы үдерістер	Өлі табиғаттағы үдерістер	6.4.1.1.- өлі табиғаттағы болып жатқан үдерістерді модельдеу (таудың жасалу, мүжілу үдерістері, табиғатта заттардың айналымы)
		6.4.1.2 -табиғатта заттардың химиялық айналымын түсіндіру
	Тірі табиғаттағы үдерістер	6.4.2.1- жасуша компоненттерін анықтау
		6.4.2.2- тірі ағзаларға қатысты үдерістерді модельдеу және түсіндіру
		6.4.2.3 -ағзалардың қоректену типтерін ажырату
		6.4.2.4 -толыққанды тамақтану рационын құру
		6.4.2.5 -азық-түлік өнімдерін органикалық заттардың болуына тестілу
		6.4.2.6 -ағзалардағы қоректік заттардың тасымалдану жолдарын зерттеу
		6.4.2.7 -тыныс алғанда және тыныс шығарғандағы ауа құрамындағы айырмашылықты зерттеу
		6.4.2.8 -ағзалардың бөліп шығару өнімдерін сипаттау
		6.4.2.9- тітіркендіргіштерге жауап реакциясын зерттеу
6.3В Энергия және қозғалыс	Энергия түрлері мен көздері	6.5.1.1- энергия көздерін атау
		6.5.1.2 -энергияны шығарумен және оның жұтылуымен байланысты үдерістерді атау және мысалдар келтіру
		6.5.1.3- электр энергиясының бірлігін атау
		6.5.1.4 -электр энергиясының құнын есептеу
		6.5.1.5 -энергияны алудың баламалы көздерін ұсыну
	Қозғалыс	6.5.2.1 -қозғалыстың салыстырмалылығына мысалдар келтіру және түсіндіру
		6.5.2.2 -қатты денелер, сұйықтар мен газдардың қысымдарын айыра білу
		6.5.2.3 -адам қаңқасының құрылысын сипаттау
		6.5.2.4 -бұлшық еттің құрылысын сипаттау
		6.5.2.5 -тірі ағзалар үшін қысымның мәніне мысалдар келтіру
		6.5.2.6 -атмосфералық қысымды өлшеу және оның мәнін түсіндіру
		6.5.2.7- тиісті құралдарды қолдана отырып, атмосфералық және артериялық қысымды өлшеу және қорытынды жасау
4-тоқсан
6.4А Экология және тұрақты даму	Экожүйелер	6.6.1.1 -экожүйе құрамдас бөліктерінің өзара байланысын график түрінде көрсету және түсінду
		6.6.1.2 -экожүйе ауысымдарының себептерін түсіндіру
		6.6.1.3- экологиялық пирамидада энергия мен заттардың ауысуын түсіндіру
	Тірі ағзалардың сан алуандығы	6.6.2.1- өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін анықтау үшін ағзалардың өзіндік ерекшеліктерін қолдану
		6.6.2.2- түрлі экожүйелерде тірі ағзалардың алуан түрлілігін зерттеу
	Табиғатты қорғау	6.6.3.1- өзінің аймағындағы кейбір экологиялық мәселелердің себептерін талдау
		6.6.3.2- экологиялық мәселелерді шешу жолдарын ұсыну
6.4 Әлемді өзгертетін жаңалықтар	Әлемді өзгерткен жаңалықтар	6.7.1.1- әлемді өзгерткен жаңалықтардың маңызын талқылау
		6.7.1.2 -жаратылыстану ғылымдарын дамытуда қазақстандық ғалымдардың үлесін талқылау
	Келешектегі жаңалықтар	6.7.1.3 -ғылымның келешектегі зерттеулерінің бағыттарына болжам жасау

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 11-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 202-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Физика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. 7-9 - сыныптардағы физика курсын оқытудың мақсаты – оқушылардың ғылыми көзқарасының негізін қалыптастыру. Әлемнің жаратылыстанымдық-ғылыми бейнесін тұтастай қабылдауды, бақылау қабілеттерін дамыту және табиғат құбылыстарын талдау және таңдау арқылы өмірге қажетті практикалық есептердің шешімдерін таба білуге дағдыландыру.

3. Мақсатқа сәйкес оқу пәнін оқытудың негізгі міндеттері мынадай болып табылады:

1) оқушылардың әлемнің қазіргі физикалық бейнесінің негізінде жатқан іргелі заңдылықтар мен принциптер туралы білімді, табиғатты танудың ғылыми әдістерін меңгеруіне ықпал ету;

2) оқушылардың зияткерлік, ақпараттық, коммуникативтік және рефлективтік мәдениетін дамытуға; физикалық экспериментті орындау және зерттеу жұмыстарын жүргізу дағдыларын дамыту;

3) оқу және зерттеу қызметіне жауапкершілікпен қарауға тәрбиелеу;

4) табиғат ресурстарын пайдалануда және қоршаған ортаны қорғауда, адамды және қоғамды қауіпсіз өмір сүрумен қамтамасыз етуде меңгерген дағдыларды қолдану.

2-тарау. "Физика" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. "Физика" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 7 сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

2) 8 сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

3) 9 сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

5. Оқу пәнінің мазмұны 8 бөлімді қамтиды:

1) физикалық шамалар мен өлшеулер,

2) механика;

3) жылу физикасы;

4) электр және магнетизм;

5) геометриялық оптика;

6) кванттық физика элементтері;

7) астрономия негіздері;

8) әлемнің қазіргі физикалық бейнесі.

6. "Физикалық шамалар мен өлшеулер" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) физика – табиғат туралы ғылым;

2) физикалық шамалар;

3) Физикалық өлшеулер.

7. "Механика" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Кинематика негіздері;

2) Динамика негіздері;

3) Сақталу заңдары;

4) Статика;

5) Тербелістер мен толқындар

8. "Жылу физикасы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Молекулалы-кинетикалық теория негіздері;

2) Термодинамика негіздері.

9. "Электр және магнетизм" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Электростатика негіздері

2) Электр тогы

3) Магнит өрісі

4) Электромагниттік толқындар және тербеліс

10. "Геометриялық оптика" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Геометриялық оптика заңдары.

11. "Кванттық физика элементтері" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Атом мен атом ядросының құрылысы;

2) Радиоактивтілік;

3) Элементар бөлшектер.

12. "Астрономия негіздері" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Жер және Ғарыш,

2) Астрофизика элементтері.

13. "Әлемнің қазіргі физикалық бейнесі" бөлімі "Физиканың дүниетанымдық мәні" бөлімшесінен тұрады.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

14. Бағдарламада "оқу мақсаттары" төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.4. кодында "7" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

15. Білім алушылар білуі тиіс:

Бөлімшелер	7 - сынып		8 - сынып		9 - сынып
1.1 Физика -табиғат туралы ғылым	7.1.1.1 физикалық құбылыстарға мысалдар келтіру
	7.1.1.2 табиғатты зерттеудің әдістерін ажырату
1.2 Физикалық шамалар	7.1.2.1 физикалық шамаларды олардың SI(Халықаралық бірліктер жүйесі) жүйесіндегі өлшем бірліктерімен сәйкестендіру
	7.1.2.2 скаляр және векторлық шамаларды ажырату және мысалдар келтіру;
	7.1.2.3 үлкен және кіші сандарды жазған кезде еселік және үлестік қосымшаларды білу және қолдану: микро (m), милли (m), санти (c), деци (d), кило (k) және мега (M)
1.3 Физикалық өлшеулер	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып
	7.1.3.1 дененің ұзындығын, көлемін, температурасын және уақытты өлшеу, өлшеу нәтижелерін аспаптардың қателіктерін есепке ала отырып жазу	8.1.3.1 эксперименттен деректерін жинақтау, талдау және өлшеу және қателіктерін ескеріп жазу	9.1.3.1 алған нәтижені түсіндіру және қорытынды жасау
	7.1.3.2 кішкентай денелердің өлшемін қатарлау әдісі арқылы анықтау	8.1.3.2 тәжірибені жүргізуге әсер ететін факторларды анықтау	9.1.3.2 эксперименттің нәтижесіне әсер ететін факторларды талдау және экспериментті жүргізуді жақсарту жолдарын ұсыну
	7.1.3.3 физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау	8.1.3.3 физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау	9.1.3.3 физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
2.1 Кинематика негіздері	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып
	7.2.1.1 келесі терминдердің физикалық мағынасын түсіндіру – материялық нүкте, санақ жүйесі, қозғалыстың салыстырмалылығы, траектория, жол, орын ауыстыру		9.2.1.1 материялық нүкте, санақ жүйесі, механикалық қозғалыстың салыстырмалылығы ұғымдарының мағынасын түсіндіру
	7.2.1.2 механикалық қозғалыстың салыстырмалылығына мысалдар келтіру		9.2.1.2 векторларды қосу, азайту, векторды скалярға көбейту
			9.2.1.3 вектордың координаталар остеріне проекцияларын анықтау, векторларды құраушыларға жіктеу
	7.2.1.3 түзу сызықты бірқалыпты қозғалысты және бірқалыпсыз қозғалысты ажырата білу		9.2.1.4 уақытқа тәуелділік графиктерінен орын ауыстыру, жылдамдық, үдеуді анықтау
	7.2.1.4 қозғалыстағы дененің жылдамдығы мен орташа жылдамдығын есептеу		9.2.1.5 түзу сызықты теңайнымалы қозғалыс кезіндегі жылдамдық және үдеу формулаларын есептер шығаруда қолдану
			9.2.1.6 түзу сызықты теңайнымалы қозғалыс кезіндегі координата мен орын ауыстыру теңдеулерін есептер шығаруда қолдану
			9.2.1.7 теңүдемелі қозғалыс кезіндегі дененің үдеуін эксперименттік жолмен анықтау
	7.2.1.5 s -тің t-ға тәуелділік графигін тұрғызуда координата осьтерінде және кестелерде өлшем бірліктерін дұрыс белгілеу		9.2.1.8 теңүдемелі қозғалыс кезiндегi орын ауыстырудың және жылдамдықтың уақытқа тәуелділік графиктерін тұрғызу және оларды түсіндіру
	7.2.1.6 дененің орын ауыстыруының уақытқа тәуелділік графигінен келесі жағдайларды анықтау: (1) дененің тыныштық күйін, (2) тұрақты жылдамдықпен қозғалысын		9.2.1.9 еркін түсуді сипаттау үшін теңайнымалы қозғалыстың кинематикалық теңдеулерін қолдану
	7.2.1.7 бірқалыпты қозғалған дененің орын ауыстыруының уақытқа тәуелділік графигінен жылдамдығын анықтау		9.2.1.10 теңайнымалы және бірқалыпты қозғалыстың кинематикалық теңдеулерін қолдана отырып, горизонталь лақтырылған дененің қозғалысын сипаттау
			9.2.1.11 горизонталь лақтырылған дененің қозғалыс жылдамдығын анықтау
			9.2.1.12 горизонталь лақтырылған дененің қозғалыс траекториясын сызу
			9.2.1.13 дененің шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысын сызықтық және бұрыштық шамалар арқылы сипаттау
			9.2.1.14 сызықтық және бұрыштық жылдамдықты байланыстыратын өрнекті есептер шығаруда қолдану
			9.2.1.15 центрге тартқыш үдеу формуласын есептер шығаруда қолдану
2.2 Динамика негіздері	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып
	7.2.2.1 инерция құбылысын түсіндіру және мысалдар келтіру		9.2.2.1 инерция, инерттілік және инерциялық санақ жүйесі ұғымдарының мағынасын түсіндіру
	7.2.2.2 күнделікті өмірден күштердің әрекет етуіне мысалдар келтіру		9.2.2.2 Ньютонның бірінші заңын тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану
	7.2.2.3 пластикалық және серпімді деформацияларды ажырату, мысалдар келтіру		9.2.2.3 ауырлық күші, серпімділік күші, және үйкеліс күші табиғатын түсіндіру
	7.2.2.4 серпімділік күшінің серіппенің ұзаруына тәуелділік графигінен қатаңдық коэффициентін анықтау		9.2.2.4 Ньютонның екінші заңын тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану
	7.2.2.5 Гук заңының формуласы бойынша серпімділік күшін есептеу		9.2.2.5 Ньютонның үшінші заңын тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану
	7.2.2.6 тыныштық, домалау және сырғанау үйкелістерін сипаттау		9.2.2.6 бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдау және оны есептер шығаруда қолдану
	7.2.2.7 үйкеліс күшінің пайдасы мен зиянына мысалдар келтіру		9.2.2.7 ғарыш аппараттардың орбиталарын салыстыру
	7.2.2.8 күштерді берілген масштабта графикалық түрде көрсету		9.2.2.8 тартылыс өрісіндегі дененің қозғалысын сипаттайтын шамаларды анықтау
	7.2.2.9 денеге бір түзудің бойымен әрекет ететін күштердің тең әрекетті күшінің модулі мен бағытын анықтау		9.2.2.9 бірінші ғарыштық жылдамдықтың формуласын есептер шығаруда қолдану
	7.2.2.10 масса, салмақ және ауырлық күші ұғымдарын ажырату		9.2.2.10 үдеумен қозғалған дененің салмағын анықтау
	7.2.2.11 электронды, серіппелі, иінді таразылардың көмегімен дененің массасын өлшеу		9.2.2.11 салмақсыздық күйді түсіндіру
	7.2.2.1 әртүрлі пішіндегі қатты дененің немесе сұйықтың көлемін өлшеу үшін өлшеуіш цилиндрді(мензурка) қолдану
	7.2.2.13 тығыздықтың физикалық мағынасын түсіндіру
	7.2.2.14 сұйықтар мен қатты денелердің тығыздығын тәжірибе арқылы анықтау
	7.2.2.15 тығыздықтың формуласын есептер шығаруда қолдану
2.3 Сақталу заңдары	7.2.3.1 механикалық жұмыс деген физикалық ұғымның мағынасын түсіндіру		9.2.3.1 дене импульсі мен күш импульсін ажырату
	7.2.3.2 механикалық энергияның екі түрін ажырату		9.2.3.2 импульстің сақталу заңын тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану
	7.2.3.3 кинетикалық энергия формуласын есептер шығаруда қолдану		9.2.3.3 табиғаттағы және техникадағы реактивті қозғалысқа мысалдар келтіру
	7.2.3.4 жоғары көтерілген дене үшін потенциалдық энергиясының формуласын қолдану		9.2.3.4 Байқоныр ғарыш айлағының аймақтық және халықаралық маңыздылығына баға беру
	7.2.3.5 энергияның түрленуіне мысалдар келтіру		9.2.3.5 механикалық жұмысты аналитикалық және графиктік тәсілмен анықтау
	7.2.3.6 механикалық энергияның сақталу заңын есептер шығаруда қолдану		9.2.3.6 жұмыс пен энергияның байланысын түсіндіру
	7.2.3.7 қуат ұғымының физикалық мағынасын түсіндіру		9.2.3.7 энергияның сақталу заңын тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану
	7.2.3.8 механикалық жұмыс пен қуаттың формулаларын есептер шығаруда қолдану
2.4 Статика	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып
	7.2.4.1 "Механиканың алтын ережесін" тұжырымдау және қарапайым механизмдердің қолданылуына мысалдар келтіру
	7.2.4.2 күш моменті ұғымының физикалық мағынасын түсіндіру
	7.2.4.3 жазық фигураның массалық центрін тәжірибеде анықтау
	7.2.4.4 тепе-теңдікте тұрған денелер үшін күш моменттер ережесін тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану
	7.2.4.5 тәжірибеде иіндіктің тепе-теңдік шарттарын анықтау
	7.2.4.6 көлбеу жазықтықтың пайдалы әсер коэффициентін тәжірибеде анықтау
2.5 Тербелістер мен толқындар	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып
			9.2.5.1 еркін және еріксіз тербелістерге мысалдар келтіру
			9.2.5.2 эксперименттік әдіспен амплитуда, период, жиілікті анықтау
			9.2.5.3 формулаларды қолданып, период, жиілік, циклдік жиілікті анықтау
			9.2.5.4 тербелмелі процесте энергияның сақталу заңын сипаттау
			9.2.5.5 гармоникалық тербелістердің графиктері бойынша координатаның, жылдамдықтың және үдеудің теңдеулерін жаза білу
			9.2.5.6 әртүрлі тербелмелі жүйедегі тербелістің пайда болу себептерін түсіндіру
			9.2.5.7 маятниктер тербелісі периодының әртүрлі параметрлерге тәуелділігін зерттеу
			9.2.5.8 математикалық маятник периодының формуласынан еркін түсу үдеуін анықтау
			9.2.5.9 период квадратының маятник ұзындығына тәуелділік графигін тұрғызу және талдау
			9.2.5.10 еріксіз тербеліс амплитудасының мәжбүрлеуші күштің жиілігіне тәуелділігін график бойынша сипаттау
			9.2.5.11 резонанс құбылысын сипаттау
			9.2.5.12 толқын жылдамдығы, жиілігі және толқын ұзындығы формулаларын есеп шығаруда қолдану
			9.2.5.13 көлденең және бойлық толқындарды салыстыру
			9.2.5.14 су бетіндегі толқындардың таралу жылдамдығын эксперимент түрінде анықтау
			9.2.5.15 дыбыстың пайда болу және таралу шарттарын атау
			9.2.5.16 дыбыс сипаттамаларын дыбыс толқындарының жиілігі және амплитудасымен сәйкестендіру
			9.2.5.17 резонанстың пайда болу шарттарын атау және оның қолданылуына мысалдар келтіру
			9.2.5.18 жаңғырықтың пайда болу табиғатын және оны қолдану әдістерін сипаттау
			9.2.5.19 табиғатта және техникада ультрадыбыс пен инфрадыбысты қолдануға мысалдар келтіру
3.1 Молекулалы- кинетикалық теория негіздері	7 - сынып	8 - сынып	9 - сынып
	7.3.1.1 заттардың молекулалық құрылысы негізінде, газдардың сұйықтар мен қатты денелердің құрылымын сипаттау	8.3.1.1 Молекулалы- кинетикалық теорияның негізгі қағидаларын дәлелдейтін мысалдар келтіру және тәжірибені сипаттау
	7.3.1.2 қысымның физикалық мағынасын түсіндіру және өзгерту әдістерін сипаттау	8.3.1.2 температураның мәндерін әр түрлі шкала (Цельсий, Кельвин) бойынша өрнектеу
	7.3.1.3 есептер шығаруда қатты дененің қысымының формуласын қолдану	8.3.1.3 температураны өлшеуді жылулық ұлғаю негізінде сипаттау
	7.3.1.4 газ қысымын молекулалық құрылым негізінде түсіндіру	8.3.1.4 молекула-кинетикалық теория негізінде қатты күйден сұйыққа және кері айналуды сипаттау
	7.3.1.5 сұйықтықтағы гидростатикалық қысымның формуласын шығару және оны есептер шығаруда қолдану	8.3.1.5 молекула-кинетикалық теория негізінде заттың сұйық күйден газ күйіне және кері айналуын сипаттау
	7.3.1.6 қатынас ыдыстардың қолданылуына мысалдар келтіру
	7.3.1.7 гидравликалық машиналардың жұмыс істеу принципін сипаттау
	7.3.1.8 гидравликалық машиналарды қолдану кезіндегі күштен ұтысты есептеу
	7.3.1.9 атмосфералық қысымның табиғатын түсіндіру және оны өлшеудің әдістерін ұсыну
	7.3.1.10 манометр мен сорғылардың жұмыс істеу принципін сипаттау
	7.3.1.11 кері итеруші күшті анықтау және оның сұйыққа батырылған дененің көлеміне тәуелділігін зерттеу
	7.3.1.12 сұйықтар мен газдардағы кері итеруші күштің табиғатын түсіндіру
	7.3.1.13 есептер шығару кезінде Архимед заңын қолдану
	7.3.1.14 дененің сұйықта жүзу шарттарын зерттеу
3.2 Термодинамика негіздері	7 - сынып	8 - сынып		9 - сынып
		8.3.2.1 дененің ішкі энергиясын өзгерту тәсілдерін сипаттау
		8.3.2.2 жылу берілудің түрлерін салыстыру
		8.3.2.3 техникада және тұрмыста жылу берілу түрлерінің қолданылуына мысалдар келтіру
		8.3.2.4 әр түрлі температураға тірі ағзалардың бейімделуі (мысалдар келтіру).
		8.3.2.5 жылу алмасу процесі кезінде алған немесе берген жылу мөлшерін анықтау
		8.3.2.6 заттың меншікті жылу сыйымдылығының мағынасын түсіндіру
		8.3.2.7 отынның жануы кезінде бөлінген жылу мөлшерін анықтау
		8.3.2.8 жылу құбылыстарындағы энергияның сақталу және айналу заңын зерттеу
		8.3.2.9 жылулық тепе-теңдік теңдеуін есептер шығаруда қолдану
		8.3.2.10 балқу/кристалдану кезіндегі жұтылатын/бөлінетін жылу мөлшерінің формуласын есептер шығаруда қолдану
		8.3.2.11 заттың балқу және қатаю процесі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау
		8.3.2.12 эксперимент көмегімен мұздың меншікті балқу жылуын анықтау
		8.3.2.13 булану және конденсациялану кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау
		8.3.2.14 су буының мысалында қанығу күйін сипаттау
		8.3.2.15 меншікті булану жылуын анықтау
		8.3.2.16 қайнау температурасының сыртқы қысымға тәуелділігін түсіндіру
		8.3.2.17 термодинамиканың бірінші заңының мағынасын түсіндіру
		8.3.2.18 термодинамиканың екінші заңының мағынасын түсіндіру
		8.3.2.19 жылу қозғалтқышының пайдалы әсер коэффициентін анықтау
		8.3.2.20 іштен жану қозғалтқышының, бу турбинасының жұмыс істеу принципін түсіну және сипаттау
		8.3.2.21 жылу қозғалтқыштарын жетілдіру жолдарын ұсыну
		8.3.2.22 жылу қозғалтқыштарындағы энергияның түрленуін сипаттау
		8.3.2.23 жылу машиналарының қоршаған ортаның экологиясына әсерін бағалау
4.1 Электростатика негіздері		8.4.1.1 электр зарядын сипаттау
		8.4.1.2 үйкеліс арқылы денені электрлендіру және индукция құбылысын түсіндіру
		8.4.1.3 электрленудің оң және теріс әсерлеріне мысалдар келтіру
		8.4.1.4 электр зарядының сақталу заңын түсіндіру
		8.4.1.5 Кулон заңын есептер шығаруда қолдану
		8.4.1.6 электр өрісі және оның күштік сипаттамасы ұғымдарының физикалық мағынасын түсіндіру
		8.4.1.7 біртекті электростатикалық өрістегі зарядқа әсер етуші күшті есептеу
		8.4.1.8 электр өрісін күш сызықтар арқылы графиктік кескіндеу
		8.4.1.9 потенциалдың физикалық мағынасын түсіндіру
		8.4.1.10 конденсаторлардың құрылысын және қолданылуын сипаттау
4.2 Электр тогы		8.4.2.1 электр тогы ұғымын және электр тогының пайда болу шарттарын түсіндіру
		8.4.2.2 электр схемасын графикалық бейнелеуде электр тізбегі элементтерінің шартты белгілерін қолдану
		8.4.2.3 кернеудің физикалық мағынасын, оның өлшем бірлігін түсіндіру
		8.4.2.4 электр тізбегіндегі ток күші мен кернеуді анықтау
		8.4.2.5 тұрақты температурада металл өткізгіштің вольт-амперлік сипаттамасын графикалық түрде бейнелеу және түсіндіру
		8.4.2.6 тізбек бөлігі үшін Ом заңын есептер шығаруда қолдану
		8.4.2.7 кедергінің физикалық мағынасын, оның өлшем бірлігін түсіну
		8.4.2.8 есеп шығаруғанда өткiзгiштiң меншiктi кедергiсiн формуласын қолдану
		8.4.2.9 өткізгіштерді тізбектей жалғаудың заңдылықтарын эксперимент арқылы анықтау
		8.4.2.10 өткізгіштерді параллель жалғаудың заңдылықтарын эксперимент арқылы анықтау
		8.4.2.11 өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауда тізбек бөлігі үшін Ом заңын қолданып, электр тізбектеріне есептеулер жүргізу
		8.4.2.12 жұмыс және қуат формулаларын есептер шығаруда қолдану
		8.4.2.13 Джоуль-Ленц заңын есептер шығару үшін қолдану
		8.4.2.14 эксперимент көмегімен электр тогының жұмысы мен қуатын анықтау
		8.4.2.15 кВтсағ өлшем бірлігін қолданып, электр энергиясының құнын практикалық есептеулермен алу
		8.4.2.16 металл өткізгіштердегі электр тогын және оның кедергісінің температураға тәуелділігін сипаттау
		8.4.2.17 қысқа тұйықталудың пайда болу себептерін және алдын алу амалдарын түсіндіру
		8.4.2.18 сұйықтардағы электр тогын сипаттау
4.3 Магнит өрісі		8.4.3.1 магниттердің негізгі қасиеттеріне сипаттама беру және магнит өрісін күш сызықтары арқылы графикалық бейнелеу;
		8.4.3.2 магнит өрісінің сипаттамаларын түсіндіру;
		8.4.3.3 тогы бар түзу өткізгіштің және соленоидтің айналасында магнит өрісі сызықтарының бағытын анықтау;
		8.4.3.4 жолақ магнит пен соленоидтың магнит өрістерін салыстыру;
		8.4.3.5 магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әсерін сипаттау
		8.4.3.6 электрқозғалтқыштың және электр өлшеуіш құралдардың жұмыс істеу принципін түсіндіру
		8.4.3.7 электромагниттік индукция құбылысын түсіндіру
		8.4.3.8 Қазақстанда және дүние жүзінде электр энергиясын өндірудің мысалдарын келтіру
4.4 Электромагниттік толқындар және тербеліс	7 - сынып	8 - сынып		9 - сынып
				9.4.4.1 тербелмелі контурдағы еркін электромагниттік тербелістерді сапалы сипаттау
				9.4.4.2 механикалық толқындар мен электромагниттік толқындардың ұқсастығы мен айырмашылығын салыстыру
				9.4.4.3 электромагниттік толқындар шкаласын сипаттау және әртүрлі диапазондағы толқындардың қолданылуына мысалдар келтіру
				9.4.4.4 шыны призма арқылы өткен жарықтың дисперсиясына сапалы сипаттама беру
5.1 Геометриялық оптика заңдары	7 - сынып	8 - сынып		9 - сынып
		8.5.1.1 Күннің және Айдың тұтылуын графикалық бейнелеу
		8.5.1.2 эксперимент арқылы түсу және шағылу бұрыштарының тәуелділігін анықтау
		8.5.1.3 айналық және шашыранды шағылудың мысалдарын келтіру және түсіндіру
		8.5.1.4 жазық айнада дененің кескінін алу және оны сипаттау
		8.5.1.5 дененің кескінін алу үшін сфералық айнада сәуленің жолын салу және алынған кескінді сипаттау
		8.5.1.6 жазық параллель пластинада сәуленің жолын салу
		8.5.1.7 жарықтың сыну заңын пайдаланып есептер шығару
		8.5.1.8 тәжірибеге сүйене отырып толық ішкі шағылу құбылысын түсіндіру
		8.5.1.9 экспериментте шынының сыну көрсеткiшiн анықтау
		8.5.1.10 сыну көрсеткішінің анықталған мәнін кестелік мәндермен салыстыру және эксперимент нәтижесін бағалау
		8.5.1.11 жұқа линза формуласын есептер шығару үшін қолдану
		8.5.1.12 линзаның сызықтық ұлғаю формуласын сандық және графиктік есептер шығару үшін қолдану
		8.5.1.13 жұқа линзада сәуленің жолын салу және кескінге сипаттама беру
		8.5.1.14 жұқа линзаның фокустық қашықтығын және оптикалық күшін анықтау
		8.5.1.15 көздің алыстан көргіштігі мен жақыннан көргіштігін түзетуді сипаттау
		8.5.1.16 қарапайым оптикалық құралдарды (перископ, Обскура камерасы) құрастыру
6.1 Атом мен атом ядросының құрылысы	7 - сынып	8 - сынып		9 - сынып
				9.6.1.1 сәулелік энергияның температураға тәуелділігін сипаттау
				9.6.1.2 Планк формуласын есептер шығаруда қолдану
				9.6.1.3 фотоэффект құбылысын сипаттау және фотоэффект құбылысының техникада пайдаланылуына мысалдар келтіру
				9.6.1.4 фотоэффект үшін Эйнштейн формуласын есептер шығаруда қолдану
				9.6.1.5 рентген сәулесін электромагниттік сәулелердің басқа түрлерімен салыстыру
				9.6.1.6 рентген сәулесін қолдануға мысалдар келтіру
				9.6.1.7 a-бөлшегінің шашырауы бойынша Резерфорд тәжірибесін сипаттау
				9.6.1.8 ядролық күштердің қасиеттерін сипаттау
				9.6.1.9 атом ядросының масса ақауын анықтау
				9.6.1.10 атом ядросының байланыс энергиясы формуласын есептер шығаруда қолдану;
				9.6.1.11 ядролық реакцияның теңдеуін шешуде зарядтық және массалық сандардың сақталу заңын қолдану
6.2 Радиоактивтілік				9.6.2.1 a, b және g – сәулеленудің табиғаты мен қасиеттерін түсіндіру
				9.6.2.2 радиоактивті ыдыраудың ықтималдық сипатын түсіндіру
				9.6.2.3 радиоактивті ыдырау заңын есептер шығаруда қолдану
				9.6.2.4 тізбекті ядролық реакциялардың өту шарттарын сипаттау
				9.6.2.5 ядролық реактордың жұмыс істеу принципін сипаттау
				9.6.2.6 ядролық ыдырау мен ядролық синтезді салыстыру
				9.6.2.7 радиоактивті изотоптарды қолданудың мысалдарын келтіру
				9.6.2.8 радиациядан қорғану әдістерін сипаттау
6.3 Элементар бөлшектер				9.6.2.9 элементар бөлшектерді жіктеу
7.1 Жер және Ғарыш	7 - сынып	8 - сынып		9 - сынып
	7.7.1.1 геоцентрлік және гелиоцентрлік жүйелерді салыстыру
	7.7.1.2 Күн жүйесінің нысандарын жүйелеу
	7.7.1.3 жыл мезгілдерінің ендіктерге байланысты ауысуын және күн мен түннің ұзақтығын түсіндіру
7.2 Астро-физика элементтері	7 - сынып	8 - сынып		9 - сынып
				9.7.2.1 абсолюттік және көрінерлік жұлдыздық шамаларды ажырату
				9.7.2.2 жұлдыздырдың жарқырауына әсер ететін факторларды атау
				97.2.3 аспан сферасының негізгі элементтерін атау
				9.7.2.4 жұлдызды аспанның жылжымалы картасынан жұлдыздардың аспан координатасын анықтау
				9.7.2.5 әртүрлі ендіктегі жұлдыздардың шарықтау айырмашылығын түсіндіру
				9.7.2.6 жергілікті, белдеулік және бүкіләлемдік уақытты сәйкестендіру
				9.7.2.7 Кеплер заңдарының негізінде аспан денелерінің қозғалысын түсіндіру
				9.7.2.8 Күн жүйесіндегі денелердің ара қашықтығы мен өлшемдерін анықтау үшін параллакс әдісін қолдануды түсіндіру
8.1 Физиканың дүниетанымдық мәні				9.8.1.1 адамның дүниетанымдық көзқарасының қалыптасуына физика және астрономияның дамуының әсерін түсіндіру
				9.8.1.2 жаңа технологиялардың қоршаған ортаға әсерінің артықшылығы мен қауіптілігін бағалау

15. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Физика" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Физика" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Физика" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7 - сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыптар/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары
Білім алушылар:
1-тоқсан
Физика – табиғат туралы ғылым	Физика – табиғат туралы ғылым	7.1.1.1 – Физикалық құбылыстарға мысалдар келтіру
	Табиғатты зерттеудің ғылыми әдістері	7.1.1.2 – табиғатты зерттеудің ғылыми әдістерін ажырату
Физикалық шамалар мен өлшеулер	Халықаралық бірліктер жүйесі (SI)	7.1.2.1 – физикалық шамаларды олардың SI- жүйесіндегі өлшем бірліктерімен сәйкестендіру
	Скаляр және векторлық физикалық шамалар	7.1.2.2 – скаляр және векторлық физикалық шамалар ажырату және мысалдар келтіру
	Өлшеулер мен есептеулердің дәлдігі. Үлкен және кіші сандарды ықшамдап жазу . №1 зертханалық жұмыс. "Физикалық шамаларды өлшеу" №2-зертханалық жұмыс. "Кішкентай денелердің өлшемін анықтау"	7.1.2.3 – үлкен және кіші сандарды жазған кезде еселік және үлестік қосымшаларды білу және қолдану: микро (m), милли (m), санти (c), деци (d), кило (k) және мега (M); 7.1.3.1 – дененің ұзындығын, көлемін, температурасын және уақытты өлшеу, өлшеу нәтижелерін аспаптардың қателіктерін есепке ала отырып жазу; 7.1.3.2 – кішкентай денелердің өлшемін қатарлау әдісі арқылы анықтау; 7.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
Механикалық қозғалыс	Механикалық қозғалыс және оның сипаттамасы Санақ жүйесі	7.2.1.1 – келесі терминдердің физикалық мағынасын түсіндіру – материялық нүкте, санақ жүйесі, қозғалыстың салыстырма-лылығы, траектория, жол, орын ауыстыру
	Қозғалыстың салыстырмалылығы	7.2.1.2 – механикалық қозғалыстың салыстырмалылығына мысалдар келтіру
	Түзусызықты бірқалыпты және бірқалыпсыз қозғалыстар	7.2.1.3 – түзу сызықты бірқалыпты қозғалыс пен бірқалыпсыз қозғалысты ажырата білу
	Жылдамдық және орташа жылдамдықты есептеу	7.2.1.4 – қозғалыстағы дененің жылдам-дығы мен орташа жылдамдығын есептеу
	Әртүрлі механикалық қозғалыстардың графиктері	7.2.1.5 – s -тің t-ға тәуелділік графигін тұрғызуда координаталар осьтерінде және кестелерде өлшем бірліктерін дұрыс белгілеу; 7.2.1.6 – дененің орын ауыстыруының уақытқа тәуелділік графигінен келесі жағдайларды анықтау: (1) дененің тыныштық күйін, (2) тұрақты жылдамдықпен қозғалысын; 7.2.1.7 – бірқалыпты қозғалған дененің орын ауыстыруының уақытқа тәуелділік графигінен жылдамдығын анықтау
2-тоқсан
Тығыздық	Масса және денелердің массасын өлшеу	7.2.2.11 – электронды, серіппелі, иінді таразылардың көмегімен дененің массасын өлшеу
	Дұрыс және дұрыс емес пішінді денелердің көлемін өлшеу	7.2.2.12 – әртүрлі пішіндегі қатты дененің немесе сұйықтың көлемін өлшеу үшін өлшеуіш цилиндрді (мензурка) қолдану
	Заттың тығыздығы және тығыздықтың өлшем бірлігі. №3 зертханалық жұмыс. Сұйықтар мен қатты денелердің тығыздығын анықтау	7.2.2.13 – тығыздықтың физикалық мағынасын түсіндіру; 7.2.2.14 – сұйықтар мен қатты денелердің тығыздығын тәжірибе арқылы анықтау; 7.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Тығыздықты есептеу	7.2.2.15 – тығыздықтың формуласын есептер шығаруда қолдану
Денелердің өзара әрекеттесуі	Инерция құбылысы	7.2.2.1 – инерция құбылысын түсіндіру және мысалдар келтіру
	Күш	7.2.2.2 – күнделікті өмірден күштердің әрекет етуіне мысалдар келтіру
	Тартылыс құбылысы және ауырлық күші. Салмақ	7.2.2.10 – масса, салмақ және ауырлық күші ұғымдарын ажырату
	№4 зертханалық жұмыс. "Серпімді деформацияларды зерделеу"	7.2.2.4 – серпімділік күшінің серіппенің ұзаруына тәуелділік графигінен қатаңдық коэффициентін анықтау; 7.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Деформация	7.2.2.3 – пластикалық және серпімді деформацияларды ажырату, мысалдар келтіру
	Серпімділік күші, Гук заңы	7.2.2.5 – Гук заңының формуласы бойынша серпімділік күшін есептеу
	Үйкеліс күші. Үйкеліс әрекетін техникада ескеру	7.2.2.6 – тыныштық, домалау және сырғанау үйкелістерін сипаттау; 7.2.2.7 – үйкеліс күшінің пайдасы мен зиянына мысалдар келтіру
	Бір түзу бойымен денеге әрекет еткен күштерді қосу	7.2.2.8 – күштерді берілген масштабта графикалық түрде көрсету; 7.2.2.9 – денеге әсер ететін және бір түзудің бойымен бағытталған күштердің тең әрекетті күшінің модулі мен бағытын анықтау
3-тоқсан
Қысым	Газдардың сұйықтар және қатты денелердің молекулалық құрылымы	7.3.1.1 – заттардың молекулалық құрылысы негізінде, газдардың сұйықтар мен қатты денелердің құрылымын сипаттау
	Қатты денелердегі қысым	7.3.1.2 – қысымның физикалық мағына-сын түсіндіру және өзгерту әдістерін сипаттау; 7.3.1.3 – есептер шығаруда қатты дененің қысымының формуласын қолдану
	Сұйықтар мен газдардағы қысым, Паскаль заңы	7.3.1.4 – газ қысымын молекулалық құрылым негізінде түсіндіру; 7.3.1.5 – сұйықтардағы гидростатикалық қысымның формуласын шығару және оны есептер шығаруда қолдану
	Қатынас ыдыстар	7.3.1.6 – қатынас ыдыстарды қолдануға мысалдар келтіру
	Гидравликалық машиналар	7.3.1.7 – гидравликалық машиналардың жұмыс істеу принципін сипаттау; 7.3.1.8 – гидравликалық машиналарды қолдану кезіндегі күштен ұтысты есептеу
	Атмосфералық қысым. Атмосфералық қысымды өлшеу	7.3.1.9 – атмосфералық қысымның табиғатын түсіндіру және оны өлшеудің әдістерін ұсыну
	Манометрлер. Сорғылар	7.3.1.10 – манометр мен сорғылардың жұмыс істеу принципін сипаттау
	№ 5 зертханалық жұмыс. "Архимед заңын зерделеу"	7.3.1.11 – кері итеруші күшті анықтау және оның сұйыққа батырылған дененің көлеміне тәуелділігін зерттеу; 7.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Кері итеруші күш	7.3.1.12 – сұйықтар мен газдардағы кері итеруші күштің табиғатын түсіндіру; 7.3.1.13 – есептер шығаруда Архимед заңын қолдану
	№ 6 зертханалық жұмыс. "Дененің сұйықта жүзу шарттарын анықтау"	7.3.1.14 – дененің сұйықта жүзу шарттарын зерттеу; 7.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
Жұмыс және қуат	Механикалық жұмыс Қуат	7.2.3.1 – механикалық жұмыс ұғымының физикалық мағынасын түсіндіру; 7.2.3.7 – қуат ұғымының физикалық мағынасын түсіндіру; 7.2.3.8 – механикалық жұмыс пен қуаттың формулаларын есептер шығаруда қолда

4-тоқсан
Энергия	Кинетикалық энергия. Потенциалдық энергия	7.2.3.2 – механикалық энергияның екі түрін ажырату; 7.2.3.3 – кинетикалық энергия формуласын есептер шығаруда қолдану; 7.2.3.4 – жоғары көтерілген дене үшін потенциалдық энергияның формуласын қолдану
	Энергияның сақталуы және айналуы	7.2.3.5 – энергияның түрленуіне мысалдар келтіру; 7.2.3.6 – механикалық энергияның сақталу заңын есептер шығаруда қолдану
Күш моменті	Жай механизмдер	7.2.4.1 – "Механиканың алтын ережесін" тұжырымдау және қарапайым механизмдердің қолданылуына мысалдар келтіру; 7.2.4.2 – күш моменті ұғымының физикалық мағынасын түсіндіру
	Дененің массалық центрі	7.2.4.3 – жазық фигураның массалық центрін тәжірибеде анықтау
	№7 зертханалық жұмыс. "Иіндіктің тепе-теңдік шарттарын анықтау"	7.2.4.5 – тәжірибеде иіндіктің тепе-теңдік шарттарын анықтау; 7.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Иіндіктің тепе-теңдік шарты	7.2.4.4 – тепе-теңдікте тұрған денелер үшін күш моменттер ережесін тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану
	Пайдалы әрекет коэффициенті. №8 зертханалық жұмыс. "Көлбеу жазықтықтың пайдалы әрекет коэффициентін анықтау"	7.2.4.6 – көлбеу жазықтықтың пайдалы әрекет коэффициентін тәжірибеде анықтау; 7.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
Жер және Ғарыш	Аспан денелері туралы ғылым	7.7.1.1 – геоцентрлік және гелиоцентрлік жүйелерді салыстыру
	Күн жүйесі	7.7.1.2 – Күн жүйесінің нысандарын жүйелеу
	Күнтізбе негіздері (тәулік, ай, жыл)	7.7.1.3 – жыл мезгілдерінің ендіктерге байланысты ауысуы және күн мен түннің ұзақтығын түсіндіру

2) 8 - сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары
Білім алушылар:
1-тоқсан
Жылу құбылыстары	Жылулық қозғалыс, броундық қозғалыс, диффузия	8.3.1.1 – Молекула-кинетикалық теорияның негізгі қағидаларын дәлелдейтін мысалдар келтіру және тәжірибені сипаттау
	Температура, оны өлшеу тәсілдері, температураның шкалалары	8.3.1.3 – Температураны өлшеуді жылулық ұлғаю негізінде сипаттау; 8.3.1.2 – температураны әр түрлі шкала (Цельсий, Кельвин) бойынша өрнектеу
	Ішкi энергия, ішкi энергияны өзгерту тәсiлдерi	8.3.2.1 – дененің ішкі энергиясын өзгерту тәсілдерін сипаттау;
	Жылуөткізгіштік, конвекция, сәуле шығару	8.3.2.2 – жылу берілудің түрлерін салыстыру
	Табиғаттағы және техникадағы жылу берілу	8.3.2.3 – техникада және тұрмыста жылу беру түрлерінің қолданылуына мысалдар келтіру
	Жылу құбылыстарының тірі ағзалардың өмірлеріндегі ролі	8.3.2.4 – әр түрлі температураларда тірі ағзалардың бейімделуіне мысалдар келтіру
	Жылу мөлшері. Заттың меншікті жылу сыйымдылығы	8.3.2.5 – жылу алмасу процесі кезінде алған немесе берген жылу мөлшерін анықтау; 8.3.2.6 – заттың меншікті жылу сыйымдылығының мағынасын түсіндіру
	Отынның энергиясы Отынның меншікті жану жылуы	8.3.2.7 – отынның жануы кезінде бөлінген жылу мөлшерін анықтау
	№ 1 зертханалық жұмыс. "Температуралары әр түрлi суды араластырғандағы жылу мөлшерлерін салыстыру"	8.3.2.8 – жылу құбылыстарындағы энергияның сақталу және айналу заңын зерттеу; 8.1.3.2 – тәжірибені жүргізуге әсер ететін факторларды анықтау; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Жылу үдерістеріндегі энергияның сақталу және айналу заңы	8.3.2.9 – жылулық тепе-теңдік теңдеуін есептер шығаруда қолдану
Заттың агрегаттық күйлері	Қатты денелердiң балқуы және қатаюы, балқу температурасы, меншiктi балқу жылуы	8.3.1.4 – молекула-кинетикалық теория негізінде қатты күйден сұйыққа және кері айналуды сипаттау; 8.3.2.10 – балқу/кристалдану кезіндегі жұтылатын/бөлінетін жылу мөлшерінің формуласын есептер шығаруға қолдану; 8.3.2.11 – заттың балқу және қатаю үдерісі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау
	№ 2 зертханалық жұмыс. "Мұздың меншiктi балқу жылуын анықтау"	8.3.2.12 – эксперимент көмегімен мұздың меншікті балқу жылуын анықтау; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Булану және конденсация. Қаныққан және қанықпаған булар	8.3.1.5 – молекула-кинетикалық теория негізінде заттың сұйық күйден газ күйіне және кері айналуын сипаттау; 8.3.2.13 – заттың булану және конденсация үдерісі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау; 8.3.2.14 – су буының мысалы негізінде қанығу күйін сипаттау
	Қайнау, меншiктi булану жылуы. Қайнау температурасының атмосфералық қысымға байланыстылығын анықтау	8.3.2.15 – меншікті булану жылуын анықтау; 8.3.2.16 – қайнау температурасының сыртқы қысымға тәуелділігін түсіндіру
2-тоқсан
Термодинамика негiздерi	Термодинамиканың бiрiншi заңы, газдың және будың жұмысы	8.3.2.17 – термодинамиканың бірінші заңының мағынасын түсіндіру
	Жылу үдерістерінің қайтымсыздығы, термодинамиканың екінші заңы	8.3.2.18 – термодинамиканың екінші заңының мағынасын түсіндіру
	Жылу қозғалтқыштары	8.3.2.22 – жылу қозғалтқыштарындағы энергияның түрленуін сипаттау; 8.3.2.20 – іштен жану қозғалтқышының, бу турбинасының жұмыс істеу принципін сипаттау
	Жылу қозғалтқыштарының пайдалы әрекет коэффициенті	8.3.2.19 – жылу қозғалтқышының пайдалы әрекет коэффициентін анықтау; 8.3.2.21 – жылу қозғалтқыштарын жетілдіру жолдарын ұсыну
	Жылу машиналарын пайдаланудағы экологиялық мәселелер	8.3.2.23 – жылу машиналарының қоршаған ортаның экологиясына әсерін бағалау
Электростатика негіздері	Денелердің электрленуі, электр заряды, өткізгіштер мен диэлектриктер	8.4.1.1 – электр зарядын сипаттау; 8.4.1.2 – Үйкеліс арқылы денені электрлену және индукция құбылысын түсіндіру; 8.4.1.3 – электрленудің оң және теріс әсеріне мысалдар келтіру
	Электр зарядының сақталу заңы,қозғалмайтын зарядтардың өзара әрекеттесуi, Кулон заңы, элементар электр заряды	8.4.1.4 – электр зарядының сақталу заңын түсіндіру; 8.4.1.5 – Кулон заңын есептер шығаруда қолдану
	Электр өрiсi, электр өрісінің кернеулігі	8.4.1.6 – электр өрісі және оның күштік сипаттамасы ұғымдарының физикалық мағынасын түсіндіру; 8.4.1.7 – біртекті электростатикалық өрістегі зарядқа әсер етуші күшті есептеу; 8.4.1.8 – электр өрісін күш сызықтар арқылы кескіндеу
	Электр өрісінің потенциалы және потенциалдар айырымы, конденсатор	8.4.1.9 – потенциалдар айырымының және потенциалдың физикалық мағынасын түсіндіру; 8.4.1.10 – конденсаторлардың құрылысын және қолданылуын сипаттау
3-тоқсан
Тұрақты электр тогы	Электр тогы, электр тогы көздері	8.4.2.1 – электр тогы ұғымын және электр тогының пайда болу шарттарын түсіндіру
	Электр тізбегі және оның құрамды бөліктері, ток күшi, кернеу	8.4.2.2 – электр схемасын графикалық бейнелеуде электр тізбегі элементтерінің шартты белгілерін қолдану; 8.4.2.3 – кернеудің физикалық мағына-сын, оның өлшем бірлігін түсіндіру
	№ 3 зертханалық жұмыс. "Электр тiзбегiн құрастыру және оның әртүрлi бөлiктерiндегi ток күшiн өлшеу"	8.4.2.4 – электр тізбегіндегі ток күші мен кернеуді анықтау; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	№ 4 зертханалық жұмыс. "Тiзбек бөлiгi үшiн ток күшінің кернеуге тәуелділігін зерттеу"	8.4.2.5 – тұрақты температурада металл өткізгіштің вольт-амперлік сипаттамасын графикалық түрде бейнелеу және түсіндіру; 8.1.3.1 – эксперименттен деректерін жинақ-тау, талдау және өлшеу және қателіктерін ескеріп жазу
	Тiзбек бөлiгi үшiн Ом заңы	8.4.2.6 – тізбек бөлігі үшін Ом заңын есептер шығаруда қолдану;
	Өткiзгiштiң электр кедергiсi, өткiзгiштiң меншiктi кедергiсi, реостат	8.4.2.7– кедергінің физикалық мағынасын, оның өлшем бірлігін түсіндіру; 8.4.2.8 – есеп шығаруғанда өткiзгiштiң меншiктi кедергiсiн формуласын қолдану
	№ 5 зертханалық жұмыс. "Өткiзгiштердi тiзбектей қосуды зерделеу"	8.4.2.9 – өткізгіштерді тізбектей жалғаудың заңдылықтарын эксперимент арқылы алу; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	№ 6 зертханалық жұмыс. "Өткiзгiштердi параллель қосуды зерделеу"	8.4.2.10 – өткізгіштерді параллель жалғаудың заңдылықтарын эксперимент арқылы анықтау; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Өткiзгiштердi тiзбектей және параллель қосу	8.4.2.11 – өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауда тізбек бөлігі үшін Ом заңын қолданып, электр тізбектеріне есептеулер жүргізу
	Электр тогының жұмысы мен қуаты	8.4.2.12 – жұмыс және қуат формулаларын есептер шығаруда қолдану
	Электр тогының жылулық әсері, Джоуль-Ленц заңы	8.4.2.13 – Джоуль-Ленц заңын есептер шығару үшін қолдану;
	№ 7 зертханалық жұмыс. "Электр тогының жұмысы мен қуатын анықтау"	8.4.2.14 – эксперимент көмегімен электр тогының жұмысы мен қуатын анықтау; 8.4.2.15 – кВт*сағ өлшем бірлігін қолданып, электр энергиясының құнын практика жүзінде анықтау; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Металдардағы электр кедергісінің температураға тәуелділігі, асқын өткізгіштік	8.4.2.16 – металл өткізгіштердегі электр тогын және оның кедергісінің температураға тәуелділігін сипаттау
	Электрқыздырғыш құралдар, кыздыру шамдары, қысқа тұйықталу, балқымалы сақтандырғыштар	8.4.2.17 – қысқа тұйықталудың пайда болу себептерін және алдын алу амалдарын түсіндіру
	Электр тогының химиялық әсерi (Фарадейдiң заңы)	8.4.2.18 – сұйықтардағы электр тогын сипаттау
Электромагниттік құбылыстар	Тұрақты магниттер, магнит өрiсi. № 8 зертханалық жұмыс. "Тұрақты магниттiң қасиеттерiн оқып-үйрену және магнит өрiсiнiң бейнесiн алу"	8.4.3.1 – магниттердің негізгі қасиеттеріне сипаттама беру және магнит өрісін күш сызықтары арқылы бейнелеу; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Тогы бар түзу өткізгіштің магнит өрiсi. Тогы бар шарғының магнит өрiсi	8.4.3.2 – магнит өрісінің сипаттамаларын түсіндіру; 8.4.3.3 – тогы бар түзу өткізгіштің және соленоидтің айналасындағы өріс сызықтарының бағытын анықтау
	Электромагниттер және оларды қолдану. № 9 зертханалық жұмыс. "Электрмагниттi құрастыру және оның әсерiн сынау"	8.4.3.4 – жолақ магнит пен соленоидтың магнит өрістерін салыстыру; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Магнит өрiсiнiң тогы бар өткiзгiшке әрекеті, электроқозғалтқыш, электр өлшеуіш құралдар	8.4.3.5 – магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әсерін сипаттау; 8.4.3.6 – электрқозғалтқыштың және электр өлшеуіш құралдардың жұмыс істеу принципін түсіндіру
	Электромагниттiк индукция, генераторлар	8.4.3.7 – электромагниттік индукция құбылысын түсіндіру; 8.4.3.8 – Қазақстанда және дүние жүзінде электр энергиясын өндірудің мысалдарын келтіру
4-тоқсан
Жарық құбылыстары	Жарықтың түзу сызықты таралу заңы.		8.5.1.1 – Күннің және Айдың тұтылуын графикалық бейнелеу;
	Жарықтың шағылуы, шағылу заңдары, жазық айналар		8.5.1.2 – эксперимент арқылы түсу және шағылу бұрыштарының тәуелділігін анықтау; 8.5.1.3 – айналық және шашыранды шағылудың мысалдарын келтіру және түсіндіру; 8.5.1.4 – жазық айнада дененің кескінін алу және оны сипаттау
	Сфералық айналар, сфералық айна көмегімен кескін алу		8.5.1.5 – дененің кескінін алу үшін сфералық айнада сәуленің жолын салу және алынған кескінді сипаттау
	Жарықтың сынуы, жарықтың сыну заңы, толық ішкі шағылу		8.5.1.6 – жазық параллель пластинада сәуленің жолын салу; 8.5.1.7 – жарықтың сыну заңын пайдаланып есептер шығару; 8.5.1.8 – тәжирибеге сүйене отырып толық ішкі шағылу құбылысын түсіндіру
	№ 10 зертханалық жұмыс. "Шынының сыну көрсеткiшiн анықтау"		8.5.1.9 – экспериментте шынының сыну көрсеткiшiн анықтау; 8.5.1.10 – сыну көрсеткішінің анықталған мәнін кестелік мәндермен салыстыру және эксперимент нәтижесін бағалау
	Линзалар, линзаның оптикалық күшi, жұқа линзаның формуласы. Линзаның көмегімен кескiн алу		8.5.1.11 – жұқа линза формуласын есептер шығару үшін қолдану; 8.5.1.12 – линзаның сызықтық ұлғаю формуласын сандық және графиктік есептер шығару үшін қолдану; 8.5.1.13 – жұқа линзада сәуленің жолын салу және кескінге сипаттама беру
	№ 11 зертханалық жұмыс. "Жұқа линзаның фокустық қашықтығын және оптикалық күшін анықтау"		8.5.1.14 – жұқа линзаның фокустық қашықтығын және оптикалық күшін анықтау; 8.1.3.3 – физика кабинетінде қауіпсіздік ережелерін білу және сақтау
	Көз - оптикалық жүйе, көздiң көру кемшіліктері және оларды түзету әдiстері		8.5.1.15 – көздің алыстан көргіштігі мен жақыннан көргіштігін түзетуді сипаттау
	Оптикалық аспаптар		8.5.1.16 – қарапайым оптикалық құралдарды (перископ, обскура камерасы) құрастыру

3) 9 – сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырыптар/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары
Білім алушылар:
1-тоқсан
Кинематика негіздері	Механикалық қозғалыс	9.2.1.1 – Материялық нүкте, санақ жүйесі, механикалық қозғалыстың салыстырмалы-лығы ұғымдарының мағынасын түсіндіру
	Векторлар және оларға амалдар қолдану. Вектордың координаталар осьтеріндегі проекциялары	9.2.1.2 – векторларды қосу, азайту, векторды скалярға көбейту; 9.2.1.3 – вектордың координаталар осіне проекциясын анықтау, векторды құраушыларға жіктеу
	Түзусызықты теңайнымалы қозғалыс, үдеу	9.2.1.4 – уақыттан тәуелділік графиктерінен орын ауыстыруды, жылдамдықты, үдеуді анықтау;
	Түзусызықты теңайнымалы қозғалыс кезіндегі жылдамдық және орын ауыстыру	9.2.1.5 – түзу сызықты теңайнымалы қозғалыс кезіндегі жылдамдық және үдеу формулаларын есептер шығаруда қолдану; 9.2.1.6 – түзу сызықты теңайнымалы қозғалыс кезіндегі координата мен орын ауыстыру теңдеулерін есептер шығаруда қолдану
	№ 1 зертханалық жұмыс. "Теңүдемелі қозғалыс кезiндегi дененiң үдеуiн анықтау"	9.2.1.7 – теңүдемелі қозғалыс кезіндегі дененің үдеуін эксперименттік жолмен анықтау; 9.1.3.2 – эксперименттің нәтижесіне әсер ететін факторларды талдау және экспери-ментті жүргізуді жақсарту жолдарын ұсыну; 9.2.1.8 – теңүдемелі қозғалыс кезiндегi орын ауыстырудың және жылдамдықтың уақытқа тәуелділік графиктерін тұрғызу және оларды түсіндіру
	Дененiң еркiн түсуi, еркiн түсу үдеуi	9.2.1.9 – еркін түсуді сипаттау үшін теңайнымалы қозғалыстың кинематикалық теңдеулерін қолдану
	№ 2 зертханалық жұмыс. "Горизонталь лақтырылған дененің қозғалысын зерделеу"	9.2.1.10 – теңайнымалы және бірқалыпты қозғалыстың кинематикалық теңдеулерін қолдана отырып, горизонталь лақтырылған дененің қозғалысын сипаттау; 9.2.1.11 – горизонталь лақтырылған дененің қозғалыс жылдамдығын анықтау ; 9.2.1.12– горизонталь лақтырылған дененің қозғалыс траекториясын сызу
	Қисықсызықты қозғалыс; материялық нүктенiң шеңбер бойымен бiрқалыпты қозғалысы Сызықтық және бұрыштық жылдамдықтар	9.2.1.13 – дененің шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысын сызықтық және бұрыштық шамалар арқылы сипаттау; 9.2.1.14 – сызықтық және бұрыштық жылдамдықты байланыстыратын өрнекті есептер шығаруда қолдану
	Центрге тартқыш үдеу	9.2.1.15 – центрге тартқыш үдеу формуласын есептер шығаруда қолдану
Астрономия негіздері	Жұлдызды аспан	9.7.2.1 – абсолюттік және көрінерлік жұлдыздық шамаларды ажырату; 9.7.2.2 – жұлдыздырдың жарқырауына әсер ететін факторларды атау
	Аспан сферасы, аспан координаталарының жүйесі	9.7.2.3 – аспан сферасының негізгі элементтерін атау; 9.7.2.4 – жұлдызды аспанның жылжымалы картасынан жұлдыздардың аспан координатасын анықтау
	Әртүрлі географиялық ендіктегі аспан шырақтарының көрінерлік қозғалысы, жергілікті, белдеулік және бүкіләлемдік уақыт	9.7.2.5 – әртүрлі ендіктегі жұлдыздардың шарықтау айырмашылығын түсіндіру; 9.7.2.6 – жергілікті, белдеулік және бүкіләлемдік уақытты сәйкестендіру
	Күн жүйесіндегі ғаламшарлардың қозғалыс заңдары	9.7.2.7 – Кеплер заңдарының негізінде аспан денелерінің қозғалысын түсіндіру
	Күн жүйесі денесіне дейінгі ара қашықтықты параллакс әдісімен анықтау	9.7.2.8 – Күн жүйесіндегі денелердің ара қашықтығын немесе өлшемдерін анықтау үшін параллакс әдісін қолдануды түсіндіру
2-тоқсан
Динамика негіздері	Ньютонның бiрiншi заңы, инерциялық санақ жүйелерi	9.2.2.1 – инерция, инерттілік және инерциялық санақ жүйесі ұғымдарының мағынасын түсіндіру; 9.2.2.2– Ньютонның бірінші заңын тұжырымдау және оны есептер шығаруда қолдану
	Механикадағы күштер	9.2.2.3 – ауырлық күші, серпімділік күші, және үйкеліс күші табиғатын түсіндіру
	Ньютонның екiншi заңы, масса	9.2.2.2 – Ньютонның екінші заңын тұжырымдау және оны есептер шығаруда қолдану
	Ньютонның үшінші заңы	9.2.2.5 – Ньютонның үшінші заңын тұжырымдау және оны есептер шығаруда қолдану
	Бүкiләлемдiк тартылыс заңы	9.2.2.6 – Бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдау және оны есептер шығаруда қолдану
	Дененің салмағы, салмақсыздық	9.2.2.10 – үдеумен қозғалған дененің салмағын анықтау; 9.2.2.11 – салмақсыздық күйді түсіндіру
	Денелердiң ауырлық күшiнiң әрекетiнен қозғалуы. Жердің жасанды серіктерінің қозғалысы	9.2.2.9 – бірінші ғарыштық жылдамдықтың формуласын есептер шығаруда қолдану; 9.2.2.7 – ғарыш аппараттардың орбиталарын салыстыру; 9.2.2.8 – тартылыс өрісіндегі дененің қозғалысын сипаттайтын шамаларды анықтау
3-тоқсан
Сақталу заңдары	Дене импульсі және күш импульсі	9.2.3.1 – дене импульсі мен күш импульсін ажырату
	Импульстің сақталу заңы. Реактивтi қозғалыс	9.2.3.2 – импульстің сақталу заңын тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану; 9.2.3.3 – табиғаттағы және техникадағы реактивті қозғалысқа мысалдар келтіру; 9.2.3.4 – Байқоңыр ғарыш айлағының аймақтық және халықаралық маңыздылығына баға беру
	Механикалық жұмыс және энергия	9.2.3.5 – механикалық жұмысты аналитикалық және графиктік тәсілдермен анықтау; 9.2.3.6 – жұмыс пен энергияның байланысын түсіндіру
	Энергияның сақталу және айналу заңы	9.2.3.7 – энергияның сақталу заңын тұжырымдау және есептер шығаруда қолдану
Тербелістер және толқындар	Тербелмелі қозғалыс	9.2.5.1 – еркін және еріксіз тербелістерге мысалдар келтіру; 9.2.5.2 – эксперименттік әдіспен амплитуда, период, жиілікті анықтау; 9.2.5.3 – формулаларды қолданып, период, жиілік, циклдік жиілікті анықтау
	Тербелістер кезіндегі энергияның түрленуі. Тербелмелі қозғалыстың теңдеуі	9.2.5.4 – тербелмелі процесте энергияның сақталу заңын сипаттау; 9.2.5.5 – гармониялық тербелістердің графиктері бойынша координатаның, жылдамдықтың және үдеудің теңдеулерін жаза білу
	Математикалық және серіппелі маятниктердің тербелістері	9.2.5.6 – әртүрлі тербелмелі жүйедегі тербелістің пайда болу себептерін түсіндіру; 9.2.5.7 – маятниктер тербелісі периодының әртүрлі параметрлерге тәуелділігін зерттеу
	№ 3 зертханалық жұмыс. "Математикалық маятниктің көмегімен еркін түсу үдеуін анықтау"	9.2.5.8 – математикалық маятник периодының формуласынан еркін түсу үдеуін анықтау; 9.2.5.9 – период квадратының маятник ұзындығына тәуелділік графигін тұрғызу және талдау; 9.1.3.1 – алған нәтижені түсіндіру және қорытынды жасау
	Еркін және еріксіз тербелістер, резонанс	9.2.5.10 – еріксіз тербеліс амплитудасының мәжбүрлеуші күштің жиілігіне тәуелділігін график бойынша сипаттау; 9.2.5.11 – резонанс құбылысын сипаттау
	Еркін электромагнитік тербелістер	9.4.4.1 – тербелмелі контурдағы еркін электромагниттік тербелістерді сапалық түрде сипаттау
	Толқындық қозғалыс	9.2.5.12 – толқын жылдамдығы, жиілігі және толқын ұзындығы формулаларын есеп шығаруда қолдану; 9.2.5.13 – көлденең және бойлық толқындарды салыстыру
	№4 зертханалық жұмыс. "Беттік толқындардың таралу жылдамдығын анықтау"	9.2.5.14 – су бетіндегі толқындардың таралу жылдамдығын эксперимент түрінде анықтау
	Дыбыс, дыбыстың сипаттамалары, акустикалық резонанс, жаңғырық	9.2.5.15 – дыбыстың пайда болу және таралу шарттарын атау; 9.2.5.16 – дыбыс сипаттамаларын дыбыс толқындарының жиілігі және амплитудасымен сәйкестендіру; 9.2.5.17 – резонанстың пайда болу шарттарын атау және оның қолданылуына мысалдар келтіру; 9.2.5.18 – жаңғырықтың пайда болу табиғатын және оны қолдану әдістерін сипаттау; 9.2.5.19 – табиғатта және техникада ультрадыбыс пен инфрадыбыстықолдануға мысалдар келтіру
	Электромагниттік толқындар Электромагниттік толқындар шкаласы	9.4.4.2 – механикалық толқындар мен электромагниттік толқындардың ұқсастығы мен айырмашылығын салыстыру; 9.4.4.3 – электромагниттік толқындар шкаласын сипаттау және әртүрлі диапазондағы толқындардың қолданылуына мысалдар келтіру; 9.4.4.4 – шыны призма арқылы өткен жарықтың дисперсиясына сапалы сипаттама беру
4-тоқсан
Атом құрылысы. Атомдық құбылыстар	Жылулық сәуле шығару	9.6.1.1 – жылулық сәуле шығару энергиясының температураға тәуелділігін сипаттау
	Жарық кванттары туралы Планк гипотезасы	9.6.1.2 – Планк формуласын есептер шығаруда қолдану
	Фотоэффект құбылысы	9.6.1.3 – фотоэффект құбылысын сипаттау және фотоэффект құбылысының техникада пайдаланылуына мысалдар келтіру; 9.6.1.4 – фотоэффект үшін Эйнштейн формуласын есептер шығаруда қолдану;
	Рентген сәулелері	9.6.1.5 – рентген сәулесін электромагниттік сәулелердің басқа түрлерімен салыстыру; 9.6.1.6 – рентген сәулесін қолдануға мысалдар келтіру
	Радиоактивтілік. Радиоактивті сәулеленудің табиғаты	9.6.2.1 – a, b және g – сәулеленудің табиғаты мен қасиеттерін түсіндіру
	Резерфорд тәжірибесі, атомның құрамы	9.6.1.7– a-бөлшегінің шашырауы бойынша Резерфорд тәжірибесін сипаттау
Атом ядросы	Ядролық өзара әрекеттесу, ядролық күштер. Массалар ақауы, атом ядросының байланыс энергиясы	9.6.1.8 – ядролық күштердің қасиеттерін сипаттау; 9.6.1.9 – атом ядросының масса ақауын анықтау; 9.6.1.10 – атом ядросының байланыс энергиясы формуласын есептер шығаруда қолдану
	Ядролық реакциялар. Радиоактивті ыдырау заңы	9.6.1.11 – ядролық реакцияның теңдеуін шешуде зарядтық және массалық сандардың сақталу заңын қолдану; 9.6.2.2 – радиоактивті ыдыраудың ықтималдық сипатын түсіндіру; 9.6.2.3 – радиоактивті ыдырау заңын есеп шығаруда қолдану
	Ауыр ядролардың бөлінуі, тізбекті ядролық реакция. Ядролық реакторлар	9.6.2.4 – тізбекті ядролық реакциялардың өту шарттарын сипаттау; 9.6.2.5 – ядролық реактордың жұмыс істеу принципін сипаттау
	Термоядролық реакциялар. Радиоизотоптар, радиациядан қорғану	9.6.2.6 – ядролық ыдырау мен ядролық синтезді салыстыру; 9.6.2.7 – радиактивті изотоптарды қолданудың мысалдарын келтіру; 9.6.2.8 – радиациядан қорғану әдістерін сипаттау
	Элементар бөлшектер	9. 6.3 – элементар бөлшектерді жіктеу
Әлемнің қазіргі физикалық бейнесі	Физика және астрономияның дүниетанымдық маңызы	9.8.1.1 – адамның дүниетанымдық көзқарасының қалыптасуына физика және астрономияның дамуының ықпалын түсіндіру;
	Экологиялық мәдениет	9.8.1.3 – жаңа технологиялардың қоршаған ортаға ықпалының артықшылығы мен қауіптілігін бағалау;

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 12-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 203-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Химия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 3 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. "Химия" оқу пәні оқушыларға заттардың әртүрлілігі мен олардың өзгерістерінің маңыздылығын түсінуге көмектеседі.

3. "Химия" пәнін оқытудың мақсаттары:

1) оқушыларға заттар мен олардың айналымы, заттар қасиеттерінің олардың құрамы мен құрылысына тәуелділігін түсіндіретін заңдар мен теориялар туралы білім жүйесін ұсыну;

2) оқушыларға химиялық үдерістердің мағынасын, негізгі заңдар мен заңдылықтарды түсініп, оларды шынайы өмірде қауіпсіз қолдана алуға, ақпаратты сыни бағалауға және шешім қабылдауға мүмкiндiк беру.

4. Химияны меңгергеннен кейін білім алушылар:

1) атомдар мен заттар молекулаларының құрылысын, химиялық үдеріс барысында олардың қасиеттерінің өзгерісін;

2) химиялық реакциялар кезінде заттың жалпы массасы мен энергиясының сақталуын;

3) химиялық реакцияның жылдамдығының химиялық процесс шартының ауысуына байланысты өзгеруін;

4) техникалық қауіпсіздік ережесін сақтап, қоршаған ортаға қауіпсіз химиялық айналымдарды жүргізуге болатындығын;

5) ғылыми әдістер мен эксперименттерді жоспарлауға;

6) шығармашылық әдіс-тәсілдер арқылы химиялық ақпаратты пайдаланып, өмiр сапасын жақсартуға болатындығын түсінуге мүмкіндік береді.

2-тарау. "Химия" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

5. "Химия" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 7 сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

2) 8 сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

3) 9 сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты құрайды

6. Оқу пәнінің мазмұны бес бөлімді қамтиды:

1) Заттардың бөлшектері;

2) Химиялық реакциялардың жүру заңдылықтары;

3) Химиядағы энергетика;

4) Химия және қоршаған орта;

5) Химия және өмір.

7. Оқу пәнінің мазмұны оқытудың бөлімдері арқылы ұйымдастырылған. Бөлімдер білім, түсінік және дағдыларды қамтитын күтілетін нәтижелер түріндегі оқу мақсаттарынан тұратын бөлімшелерге бөлінген. Әр бөлімшеде көрсетілген оқу мақсаттары, мұғалімге оқушыларды дамыту бойынша жұмысты жүйелі жоспарлауға, сонымен қатар олардың жетістіктерін бағалауға, оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

8. "Заттардың бөлшектері" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) атомдар, иондар және молекулар;

2) атом құрамы мен құрылысы

3) атомда электрондардың қозғалысы мен таралуы. Атомдардан иондардың құрылуы;

4) химиялық байланыстардың түрлері.

9. "Химиялық реакциялардың жүру заңдылықтары" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) периодтық заң мен химиялық элеметтердің периодтық жүйесі;

2) химиялық реакциялардың жіктелуі;

3) зат массасының сақталу заңы;

4) металдардың электрохимиялық кернеу қатары.

10. "Химиядағы энергетика" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) экзотермиялық және эндотермиялық реакциялар;

2) химиялық реакциялардың жылдамдығы;

3) химиялық тепе-теңдік;

4) қышқылдар мен негіздер теориясы.

11. "Химия және қоршаған орта" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) заттардың жіктелуі;

2) жер химиясы;

3) көміртек химиясы мен оның қосылыстары.

12. "Химия және өмір" бөлімі "Биохимия"бөлімшеден тұрады.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

13. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 9.2.1.2 кодында: "9" – сынып, "2.1." - дағдылар; "2" - оқу мақсатының реттік нөмірі:

1) заттардың бөлшектері:

Білім алушылар білуі тиіс:
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Атомдар, иондар және молекулар	7.1.1.1 "Химия" ғылымының нені оқытатынын білу; 7.1.1.2 химиялық лабораторияда және кабинетте жұмыс жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасының ережелерін білу және түсіну; 7.1.1.3 физикалық және химиялық құбылыстарды ажырата алу; 7.1.1.4 заттардың әртүрлі агрегаттық күйлерін білу және бөлшектер теориясы тұрғысынан қатты, сұйық, газ тәріздес заттардың құрылымын түсіндіре алу; 7.1.1.5 жылу энергиясы бөлшектер қозғалысын өзгертетіндігін білу және жылу мөлшері мен температура арасындағы айырмашылықты түсіну; 7.1.1.6 салқындау процесін зерделеу, салқындау қисығын салу және оны талдау, бөлшектер теориясын пайдалана отырып, өз бақылауларын түсіндіру; 7.1.1.7 қайнау процесін зерделеу, қыздыру қисығын салу және оны талдау, бөлшектер теориясын пайдалана отырып, өз бақылауларын түсіндіру; 7.1.1.8 бөлшектер тұрғысынан булану мен қайнау процестері арасындағы айырмашылықты түсіну	8.1.1.1 химияда заттардың тең массасына қарағанда, "атомдардың тең санына" қол жеткізу маңызды екенін түсіну; 8.1.1.2 "өлшеу арқылы есептеу" принципін түсіну; 8.1.1.3 зат мөлшерінің өлшем бірлігі –моль екендігін білу; 8.1.1.4 формула бойынша массаны, зат мөлшерін және құрлымдық бөлшектер санын есептеу
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.2 Атом құрамы мен құрылысы	7.1.2.1 атом - заттың ең кіші бөлшегі екендігін түсіну; 7.1.2.2 молекула – заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын ең кіші бөлшегі екендігін түсіну; 7.1.2.3 атомдар мен молекулалардың айырмашылығын білу; 7.1.2.4 әрбір элементтің химиялық таңбамен белгіленетіндігін және белгілі атом түрі екенін білу; 7.1.2.5 элементтерді металдар мен бейметалдарға жіктеу; 7.1.2.6 заттарды құрамына қарай жай және күрделіге жіктеу; 7.1.2.7 протон, электрон, нейтронды атомдағы орналасу тәртібі, салыстырмалы массасы және заряды бойынша салыстыру; 7.1.2.8 алғашқы 20 элементтің атом құрылысы (p, n, e) мен атом ядросының құрамын білу; 7.1.2.9 периодтық кестені қолданып протондар, нуклондар санын анықтау; 7.1.2.10 "изотоп" түсінігін білу; 7.1.2.11 элементке атауы және оның атомы құрамындағы элементар бөлшектер саны бойынша толық сипаттама беру; 7.1.2.12 жер бетіндегі элементтердің басым бөлігі планеталардың қалыптасу кезінде пайда болған изотоптар қоспасы түрінде кездесетіндігін түсіну; 7.1.2.13 табиғи изотоптары бар химиялық элементтердің атомдық массалары бөлшек сан болатындығын түсіну; 7.1.2.14 химиялық элементтердің салыстырмалы атомдық массасы Периодтық жүйесінен анықталатынын түсіну; 7.1.2.15 элементтердің қосылыстар құрамында әрқашан 1:1 қатынасында кездесе бермейтіндігін түсіну; 7.1.2.16 элементтердің атаулары мен олардың қосылыстардағы атомдық қатынастарын қолдана отырып, бинарлы химиялық қосылыстардың формулаларын дұрыс жаза білу; 7.1.2.17 формуласы бойынша қосылыстың салыстырмалы массасын есептеу
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.3 Атомда электрондардың қозғалысы мен таралуы. Атомдардан иондардың құрылуы		8.1.3.1 бірінші 20 элементтің электрондар санын анықтау; 8.1.3.2 электрондардың қабаттарда орналасуының схемасын салу; 8.1.3.3 электрондар атомда ядродан арақашықтықтары артып келе жатқан орбитальдарда біртіндеп орналасатындығын түсіну; 8.1.3.4 әрбір электрондық қабат белгілі электрон сиымдылығына ие екендігін түсіну; 8.1.3.5 элементтердің период және топ бойынша қасиеттерінің өзгеру сипатын анықтау; 8.1.3.6 элемент атомы сыртқы электрон қабатын аяқтау үшін электрондарды қоса немесе бере алатындығын және осының нәтижесінде ион түзілетінін түсіну 8.1.3.7 "нольдік қосынды" әдісімен қосылыстардың формулаларын құрастыру	9.1.3.1 алғашқы 36 элементтің электрондық және электронды-графикалық формулаларын жазу;
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.4 Химиялық байланыстардың түрлері		8.1.4.1 сыртқы электрон қабатының "аяқталуы" атомның тұрақтылығына әкелетіндігін түсіну; 8.1.4.2 атомның сыртқы электрон қабатының аяқталатындығын түсіндіру; 8.1.4.3 атомдар мен иондардың электрондарды қосып алуының немесе беріп жіберуінің нәтижесін түсіну; 8.1.4.4 иондық байланыс үшін "нүктелер мен айқыштар" диаграммасын салу; 8.1.4.5 иондық байланыстың түзілу механизмін түсіну және иондық қосылыстардың қасиеттерін болжау; 8.1.4.6 ковалентті полюсті және полюссіз байланыстарының түзілу механизмін электртерістілік және валенттілік ұғымына сүйене отырып түсіну; 8.1.4.7 ковалентті байланыс үшін "нүктелер мен айқыштар" диаграммасын салу; 8.1.3.8 затардың қасиеттері кристалдық торлар типіне тәуелді екендігін түсіну	9.1.4.1 аяқталған сыртқы электрондық қабаттың атом тұрақтылығына әкелетінін білу; 9.1.4.2 металдық байланыс, металдық кристалдық тордың анықтамасын білу; 9.1.4.3 кристалдық тор мен байланыс түрі бойынша металдардың физикалық қасиеттерін болжау; 9.1.4.4 галоген молекулаларының электрондық формулаларын құру және кристалдық торлары мен байланыс типтерін анықтау; 9.1.4.5 периодтық жүйедегі орнына сәйкес азот молекуласының электрондық формуласын жазу, кристалдық торы мен байланыс типін анықтау және инерттілігін молекула құрылысы негізінде түсіндіру; 9.1.4.6 аммиактың молекулалық, электрондық және құрылымдық формулаларын жазу; 9.1.4.7 азот қышқылының молекулалық, құрылымдық формулаларын жазу, химиялық байланыс түрлерін анықтау; 9.1.4.8 кремнийдің әр түрлі макромолекулалы құрылымды қосылыстар түзетінін түсіну; 9.1.4.9 кремний,оның диоксиді мен карбидіндегі байланыс және кристалдық тор түрін білу

2) химиялық реакциялардың жүру заңдылықтары:

Білім алушылар білуі тиіс:
2.1 Периодтық заң мен химиялық элеметтердің периодтық жүйесі	7-сынып	8-сынып	9-сынып
	7.2.1.1 Доберей-нер, Ньюлендс, Д.И.Менделеевтің еңбекте-рінің мысалында элемент-тердің жіктелуін білу және салыстыру; 7.2.1.2 Периодтық кестенің құрылу принципін атом нөмірінің өсуі деп түсіну; 7.2.1.3 заманауи Периодтық кестенің және Д.И. Менделеев кестесінің құрылысын білу және сипаттау; 7.2.1.4 химиялық қасиеттері ұқсас элемент-тердің бір топқа жататын-дығын дәлелдеу; 7.2.1.5 табиғи ұяластар ұғымын білу және сілтілік металдар, галогендер, инертті элементтердің ұяластарына мысалдар келтіру;		9.2.1.1 периодтық жүйенің құрылымын: периодтар, топтар, блоктарды сипаттау; 9.2.1.2 реттік нөмір, топ нөмірі, период нөмірінің физикалық мәнін білу; 9.2.1.3 валенттік электрондар санының элементтің периодтық жүйедегі орнына тәуелділігін түсіндіру; 9.2.1.4 бір топтағы элементтердің сыртқы электрондық деңгейінде электрондар санының бірдей болатындығын түсіну; 9.2.1.5 топтар мен периодтарда элементтер қасиеттердің өзгеру заңдылығын түсіндіру; 9.2.1.6 периодтық жүйедегі орны бойынша элементті сипаттау; 9.2.1.7 периодтық жүйедегі орны, электрондық құрылымы мен байланыс түріне қарай элементтің табиғатын анықтау; 9.2.1.8 металдар, бейметалдар, амфотерлі элементердің физикалық және химиялық қасиеттерін зерттеу; 9.2.1.9 металдарға тән физикалық және химиялық қасиеттерді сипаттау және металл атомдарының тек тотықсыздандырғыш қасиет көрсететінін түсіндіру; 9.2.1.10 құйма ұғымын білу; 9.2.1.11 ежелден белгілі қалайы мен мыстың қоспасы - қоланы білу; 9.2.1.12 темір құймалары: шойын мен болатты, сонымен қатар олардың құрамындағы көміртегінің пайыздық үлесін білу; 9.2.1.13 белгілі құймалардың артықшылығы жөнінде қорытынды жасау; 9.2.1.14 Қазақстандағы металдардардың таралуы мен өндірісін білу; 9.2.1.15 сілтілік металдардың жалпы сипатамаларын және оларды сақтау мен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін білу; 9.2.1.16 1-топ металдарының химиялық қаситтерін көрсететін реакция теңдеулерін оттекпен, хлормен, күкіртпен, сумен құрастыра білу; 9.2.1.17 сілтілік металдардың оксидтері мен гидроксидтері негіздік қасиет көрсететінін білу; 9.2.1.18 сілтілік-жер металдардың жалпы сипаттамаларын және оларды сақтау мен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін білу; 9.2.1.19 2-топ металдарының химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін оттекпен, хлормен, күкіртпен, қышқыл ерітінділерімен, сумен құрастыру; 9.2.1.20 сілтілік-жер металдардың оксидтері мен гидроксидтері негіздік қасиет көрсететінін түсіндіру; 9.2.1.21 алюминийдің физикалық қасиеттерін сипаттау; 9.2.1.22 алюминийдің тұрмыстағы қолданылуын енжарлығымен түсіндіру; 9.2.1.23 алюминийдің химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін оттекпен, хлормен, күкіртпен, сумен, қышқыл және сілті ерітінділерімен құрастыру; 9.2.1.24 алюминий гидроксидінің амфотерлі қасиеттерін зерттеу; 9.2.1.25 1, 2-топ металдары сілті ерітіндісімен әрекеттеспейтіні, ал алюминийдің әрекеттесетіні жөнінде қорытынды жасау; 9.2.1.26 1, 2- топ металдарының оксидтері мен гидроксидтері негіздік қасиет, ал алюминий және оның оксиді мен гидроксиді амфотерлі қасиет көрсететіні жөнінде қорытынды жасау; 9.2.1.27 1, 2, 13-топ металдары мен олардың қосылыстарына экспериментті жоспарлау және реакцияларды іс жүзінде жүзеге асыру; 9.2.1.28 галогендер қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын білу; 9.2.1.29 хлор, бром, иод оксидтері мен гидроксидтеріне қышқылдық қасиеттер тән, ал фтордың оксид және гидроксид түзбейтінін білу; 9.2.1.30 хлордың химиялық қасиеттерін натрий, темір, сутек және галогенидтермен әрекеттесу мысалында білу; 9.2.1.31 хлорсутек қышқылы ерітіндісінің химиялық қасиеттерін зерттеу; 9.2.1.32 галогенид-ионды тәжірибелік жолмен анықтау; 9.2.1.33 16-топ элементтерінің жалпы сипаттамасын білу; 9.2.1.34 күкірттің аллотропиялық түр өзгерістерінің физикалық қасиеттерін салыстыру; 9.2.1.35 күкірттің химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін құру; 9.2.1.36 күкірттің (IV) және (VI) оксидтерінің физикалық және химиялық қасиеттерін салыстыру және күкірт (IV) оксидінің физиологиялық әсерін түсіну; 9.2.1.37 күкіртсутектің табиғатта таралуын, лабораторияда алу жолын, физиологиялық әсерін және сапалық реакциясын білу; 9.2.1.38 күкірт қышқылы ерітіндісі мен оның тұздарының физикалық және химиялық қасиеттерін зерттеу; 9.2.1.39 концентрлі күкірт қышқылының сумен, мыспен әрекеттесуі және органикалық заттардың көмірлену реакцияларының белгілерін сипаттау, реакция теңдеулерін құрастыру; 9.2.1.40 азоттың оттегімен, сутекпен, металдармен әрекеттесу реакция теңдеулерін құрастыру және реакциялардың жүру жағдайларын көрсету; 9.2.1.41 аммиактың физикалық қасиетін білу және химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін құрастыру; 9.2.1.42 аммиакты өнеркәсіпте, лабораторияда алу жолдарын білу және оны реакция теңдеулерімен дәлелдеу; 9.2.1.43 аммиакты аммоний тұзы мен сілтінің әрекеттесу реакциясы арқылы алу; 9.2.1.44 аммиак пен оның сулы ерітіндісінің қасиеттерін зерттеу; 9.2.1.45 азоттан азот қышқылын алуды көрсететін реакция теңдеулерін құру; 9.2.1.46 азот қышқылының басқа қышқылдармен ортақ қасиеттерін зерттеу; 9.2.1.47 сұйылтылған және концентрлі азот қышқылының мыспен әрекеттесуінің ерекшелігін біледі және реакция теңдеулерін электрондық баланс әдісімен теңестіру; 9.2.1.48 нитраттардың термиялық айрылуын білу және реакция теңдеулерін құру; 9.2.1.49 нитрат-ионға сапалық реакцияны білу және реакция теңдеулерін құру; 9.2.1.50 фосфорды периодтық жүйедегі орны бойынша сипаттау; 9.2.1.51 фосфордың аллотропиялық модификацияларын салыстыру; 9.2.1.52 фосфордың жану реакциясын білу және оның оксидінің қышқылдық қасиетін дәлеледеу; 9.2.1.53 фосфат-ионның сапалық реакциясын білу және реакция теңдеулерін құру; 9.2.1.54 14-топ элементтерінің жалпы сиптаммасын білу; 9.2.1.55 кремнийдің қолданылу аймақтарын және оның жартылай өткізгіш ретінде қолданылуын білу; 9.2.1.56 кремний мен оның қосылыстарының негізгі химиялық қасиеттерін білу және реакция теңдеулерін құру; 9.2.1.57 силикат-ионға сапалық реакцияны білу және қолдану
2.2 Химиялық реакциялардың жіктелуі	7-сынып	8-сынып	9-сынып
	7.2.2.1 сұйылтылған қышқылдардың қолдану аяларын және олармен жұмыс жасау ережелерін атау; 7.2.2.2 сұйылтылған қышқылдардың әртүрлі металдармен реакцияларын зерттеу; 7.2.2.3 сутек газының сапалық реакциясын білу және оны жүзеге асыру; 7.2.2.4 кейбір карбонаттардың сұйылтылған қышқылдармен реакцияларын зерттеу; 7.2.2.5 көмірқышқыл газының сапалық реакциясын білу және оны жүзеге асыру; 7.2.2.6 суды сусыз мыс (ІІ) сульфатын қолданып анықтау тәсілін білу	8.2.2.1 химиялық реакцияларды бастапқы және түзілген заттардың құрамы мен саны бойынша жіктеу;	9.2.2.1 ион алмасу реакциясы соңына дейін жүру жағдайларын білу; 9.2.2.2 реакция теңдеулерін молекулалық және иондық түрде құру; 9.2.2.3 бейтараптану процесін Н+ және ОН– иондарының арасындағы реакция деп түсіну; 9.2.2.4 тотығу дәрежесінің анықтамасын білу және заттың химиялық формуласы бойынша элемент атомының тотығу дәрежесін анықтау; 9.2.2.5 тотығуды оттек санының өсуі немесе сутек санының кемуі деп түсіну; 9.2.2.6 тотықсыздануды сутек санының өсуі немесе оттек санының кемуі деп түсіну; 9.2.2.7 тотығу-тотықсыздану процестерінің өзара байланысты екенін және олардың бір мезгілде жүретінін түсіну; 9.2.2.8 тотығу-тотықсыздану реакцияларын тотығу дәрежесі өзгере жүретін реакциялар ретінде түсіну; 9.2.2.9 тотығу процесін электронды беру, ал тотықсыздану-электронды қосып алу деп түсіну; 9.2.2.10 тотықтырғышты тотығу дәрежесін төмендететін элемент деп, ал тотықсыздандырғышты тотығу дәрежесін жоғарлататын элемент ретінде түсіну; 9.2.2.11 қарапайым тотығу-тотықсыздану реакциялар мысалында тотығу және тотықсыздану процестерін, тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты анықтау; 9.2.2.12 электрондық баланс әдісімен тотығу-тотықсыздану реакцияларын теңестіру; 9.2.2.13 калий перманганаты мен калий дихроматын тотықтырғыш ретінде қолдануды білу
2.3 Зат массасының сақталу заңы	7-сынып	8-сынып	9-сынып
		8.2.3.1 периодтық кестеден элементтердің салыстырмалы атомдық массаларын табу және қосылыстың химиялық формуласы бойынша салыстырмалы массасын есептеу; 8.2.3.2 химиялық реакция теңдеулерін сөзбен жазу; 8.2.3.3 реакцияға түсетін заттардың арақатынасын анықтай білу, массалық үлестері арқылы заттың формуласын құрастыру; 8.2.3.4 эксперимент жүзінде әрекеттесетін заттардың арақатынасын анықтау; 8.2.3.5 реакцияға қатысқан әрбір заттың формуласын жазу арқылы химиялық реакцияның схемасын құру; 8.2.3.6 зат массасының сақталу заңына сүйеніп, реакция теңдеулерін теңестіру; 8.2.3.7 химиялық реакциялар теңдеулері бойынша масса, көлем, зат мөлшері және жылу мөлшерін есептеу; 8.2.3.8 қалыпты және стандартты жағдайларда газдардың көлемдерін есептеуде молярлық көлемді пайдалану; 8.2.3.9 газдардың салыстырмалы тығыздығын есептеу; 8.2.3.10 салыстырмалы тығыздықтары бойынша заттардың молярлық массасын есептеу; 8.2.3.11 газдар қатысатын реакциялар теңдеулері бойынша есептеулерде газдардың көлемдік қатынас заңын пайдалану	9.2.3.1 әрекеттесуші заттардың біреуі артық мөлшерде берілген реакция теңдеулері бойынша есептеулер жүргізу; 9.2.3.2 реакция теңдеуі бойынша заттың массасын қоспаның белгілі массасы бар басқа зат арқылы есептеу; 9.2.3.3 теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы реакция өнімі шығымының массалық/көлемдік үлестерін есептеу; 9.2.3.4 газтектес заттардың молекулалық формуласын салыстырмалы тығыздық пен элементтердің массалық үлестері арқылы анықтау
2.4 Металдардың электрохимиялық кернеу қатары	7-сынып	8-сынып	9-сынып
		8.2.4.1 кейбір металдардың күнделікті пайдалануда басқа металдармен салыстырғанда коррозияға жылдамырақ ұшырайтындығын білу; 8.2.4.2 коррозияның туындауы үшін қажет жағдайларды зерттеу; 8.2.4.3 өте белсенді металдардың суық, ыстық су немесе бумен реакцияларын білу және реакциялардың теңдеуін сөзбен жазу; 8.2.4.4 нәтижелерді қорытындылап, металдардың белсенділік қатарын құру; 8.2.4.5 қышқылдар ерітінділерімен металдардың реакция теңдеулерін сөзбен жазу; 8.2.4.6 қышқылдар ерітінділерімен металдардың реакцияларын зерттеу және химиялық инертті металдардың бар екендігі жайлы қорытынды жасау; 8.2.4.7 белсенділігі жоғары металдар белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарының ерітіндісінен ығыстырып шығара алатындығын түсіну және реакция теңдеулерін сөзбен жазу; 8.2.4.8 металдардың орынбасу реакциялары үшін жүйелі зерттеулер дайындау және жүргізу; 8.2.4.9 нәтижелерді жинақтау және металдардың белсенділік қатарын құру; 8.2.4.10 металдардың белсенділік қатарын пайдаланып, белгісіз реакциялардың жүру мүмкіндігін болжау

3) химиядағы энергетика:

Білім алушылар білуі тиіс:
3.1 Экзотермиялық және эндотермиялық реакциялар	7-сынып	8-сынып	9-сынып
	7.3.1.1 ауа құрамын білу; 7.3.1.2 заттардың жану кезінде ауаның құрамына кіретін оттектің жұмсалатындығын білу; 7.3.1.3 атмосфералық ауаны ластанудан қорғаудың маңызын түсіну; 7.3.1.4 з атты жағуға қажетті жағдайларды және жану реакциясының өнімдерін білу; 7.3.1.5 тез тұтанатын, жанғыш және жанбайтын заттарға мысалдар келтіру; 7.3.1.6 "оттың үш құраушысы": отын, оттек, оталу көзін білу және түсіндіру; 7.3.1.7 заттардың таза оттекте жақсырақ жанатындығын түсіну; 7.3.1.8 жану реакциясы нәтижесінде түзілген оксидтердің қасиеттерін анықтау; 7.3.1.9 бейметалл оксидтері – қышқылдық, ал металл оксидтері – негіздік екендігін білу	8.3.1.1 заттар жанған кезде энергия бөлінетіндігін түсіну; 8.3.1.2 жану реакциясының өнімдері оксидтер, оттекте көміртектік отынның жануы кезінде иіс газы немесе көміртек - күйе түзілуі мүмкін екенін түсіну; 8.3.1.3 жылыжайлық эффектіcінің себептерін түсіну; 8.3.1.4 табиғи отындардың жануы экзотермиялық процесс, кері процесс – эндотермиялық екенін білу; 8.3.1.5 әртүрлі отындардың потенциалы мен оның қоршаған ортаға әсерін бағалау; 8.3.1.6 энергияның химиялық реакция барысында сақталатындығын түсіну; 8.3.1.7 энергия өзгерісін бөлшектер теориясын тұрғысынан түсіндіру
3.2 Химиялық реакциялардың жылдамдығы	7-сынып	8-сынып	9-сынып
		8.3.2.1 реакция жылдамдығына анықтама беру; 8.3.2.2 реакция жылдамдығына әсер ететін факторларды болжау; 8.3.2.3 реакция жылдамдығына әсер ететін факторларды анықтау және бөлшектер теориясы тұрғысынан түсіндіру; 8.3.2.4 химиялық реакцияның жылдамдығына температура өзгерісінің әсерін түсіндіру; 8.3.2.5 реакция жылдамдығына концентрация мен бөлшектер өлшемінің әсерін түсіндіру; 8.3.2.6 газдар қатысатын химиялық реакция жылдамдығына қысымның әсерін түсіндіру; 8.3.2.7 катализатордың реагенттерден айырмашылығын түсіну; 8.3.2.8 катализаторлардың қатысында жүретін реакцияларды жоспарлау және жүргізу; 8.3.2.9 ингибиторлардың мәнін түсіну
3.3 Химиялық тепе-теңдік		8.3.3.1 "қайтымды реакциялар" туралы ұғымды білу және түсіну; 8.3.3.2 тепе-теңдікті динамикалық процесс ретінде түсіну; 8.3.3.3 химиялық тепе-теңдіктің ығысу бағытын Ле-Шателье принципін қолдана отырып болжау; 8.3.3.4 сыртқы жағдайлардың өзгеруінің химиялық реакция жылдамдығы мен химиялық тепе-теңдік күйіне әсерін түсіну және нақты ажырату; 8.3.3.5 химиялық тепе-теңдікті бөлшектер теориясы тұрғысынан түсіндіру
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.4 Қышқылдар мен негіздер теориясы	7.3.4.1 "қышқыл" және "сабынданатын" заттар табиғи қышқылдар мен сілтілер екенін білу; 7.3.4.2 химиялық индикаторлар метилоранж, лакмус, фенолфталеинді және олардың әртүрлі ортадағы түстерінің өзгеруін білу; 7.3.4.3 әмбебап индикаторды қолданып, сілтілер мен қышқылдарды анықтай алу; 7.3.4.4 "антацидтік заттарды" қолдану мысалында қышқылдардың бейтараптануын түсіну	8.3.4.1 заттарды олардың ерігіштік дәрежесіне байланысты жіктеу; 8.3.4.2 ерітінді ұғымы мен маңызын білу; 8.3.4.3 ерітінділердің құрамын оларды буландыру жолымен анықтау; 8.3.4.4 қаныққан ерітінді ұғымын білу және оны анықтай алу; 8.3.4.5 кристалл өсіру және кристалдардың дұрыс геометриялық пішініне назар аудару; 8.3.4.6 аса қаныққан ерітінді ұғымын түсіну және олардың кристалдануы кезіндегі энергия өзгерісін анықтай алу; 8.3.4.7 ерігіштікке температураның әсерін білу және түсіндіру; 8.3.4.8 буландырудың техникасын қолдана отырып, заттың 100 г судағы ерігіштігін есептейді, алынған нәтижелерді анықтамалық мәндермен саластыру; 8.3.4.9 еріген заттың массалық үлесі белгілі ерітіндінің массасы бойынша еріген заттың массасын есептеу; 8.3.4.10 ерітіндідегі заттың молярлық концентрациясын есептеу; 8.3.4.11 пайыздық және молярлық концентрациялары берілген ерітінділерді дайындау; 8.3.4.12 оксидтердің жіктелуі мен қасиеттерін білу және түсіну; 8.3.4.13 қышқылдардың жіктелуін, қасиеттерін білу және түсіну; 8.3.4.14 негіздердің жіктелуі мен қасиеттерін білу және түсіну; 8.3.4.15 тұздарды: металл + кышқыл, қышқыл + металл оксиді, қышқыл + металл гидроксиді, қышқыл + тұз реакциялары бойынша алу әдістерін білу және қолдану; 8.3.4.16 тұздардың қасиеттерін білу және түсіну; 8.3.4.17 бейорганикалық заттарды құрамы мен қасиеттері бойынша жіктеу; 8.3.4.18 бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары арсындағы генетикалық байланысты тәжірибе жүзінде зерттеу	9.3.4.1 қышқыл, еритін және ерімейтін негіздер, орта тұздардың химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін молекулалық және иондық түрде құру; 9.3.4.2 рН өлшемінің мәнін түсіну; 9.3.4.3 қышқылдық, негіздік, бейтарап ортадағы индикаторлардың түстерін білу; 9.3.4.4 гидролиз ұғымы мен оның маңызын білу; 9.3.4.5 орта тұздың сулы ерітіндісінің реакция ортасын тәжірибе арқылы анықтау; 9.3.4.6 орта тұздың ерітіндідегі реакция ортасын болжау; 9.3.4.7 орта тұздардың гидролиз теңдеулерін молекулалық және иондық түрде құру

4) химия және қоршаған орта:

Білім алушылар білуі тиіс:
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.1 Заттардың жіктелуі	7.4.1.1 элементті атомның белгілі бір түрінен тұратын зат ретінде түсіну; 7.4.1.2 таза заттар атомдардың немесе молекулалардың бір түрінен түзілетінін білу; 7.4.1.3 заттардың көпшілігі химиялық таза емес екендігін және химияда таза заттармен жұмыс жасау кажеттігін түсіну; 7.4.1.4 элемент, қоспа және қосылыс түсініктерін ажырата алу; 7.4.1.5 қоспалар мен қосылыстардың және элементтердің физикалық қасиеттері туралы алған білімдерін таныс емес заттарды ажыратуға қолдана алу; 7.4.1.6 қоспалардың түрлерін және оларды бөлу әдістерін білу; 7.4.1.7 қоспаны бөлуге негізделген қарапайым экспериментті жоспарлау және өткізу		9.4.1.1 электролиттер мен бейэлектролиттердің анықтамасын білу және оларға мысалдар келтіру; 9.4.1.2 ерітінділер мен балқымалардың электрөткізгіштігі химиялық байланыс түріне тәуелді екендігін түсіндіру; 9.4.1.3 электролиттік диссоциацияның анықтамасын білу; 9.4.1.4 кейбір қосылыстардың суда ерігенде иондарға ыдырайтынын түсіндіру; 9.4.1.5 диссоциацияға қарама-қарсы процесс – ассоциация екендігін білу; 9.4.1.6 иондық және коваленттік полюсті байланысы бар заттардың сулы ерітіндідегі электролиттік диссоциациялану механизмін түсіндіру; 9.4.1.7 электролиттік диссоциация теориясының негізгі қағидаларын білу; 9.4.1.8 сулы ерітіндіде H + ионының болуын қышқылдық деп білу; 9.4.1.9 сулы ерітіндіде OH– ионының болуын сілтілік деп білу; 9.4.1.10 электролиттік диссоциация теориясы тұрғысынан қышқылға, негізге, орта және қышқыл тұздарға анықтама беру; 9.4.1.11 қышқылдың, негіздің, орта және қышқыл тұздардың электролиттік диссоциациялану теңдеулерін құру; 9.4.1.12 электролиттік диссоциациялану теориясы тұрғысынан сілті мен негіздің айырмашылығын түсіну; 9.4.1.13 диссоциациялану дәрежесі анықтамасын білу және электролиттің күшін анықтау; 9.4.1.14 күшті және әлсіз электролиттерге мысалдар келтіру; 9.4.4.15 "ерітіндінің күші" ұғымын түсіну және оны "концентрация" ұғымынан ажырату; 9.4.1.16 металл катиондарының жалын түсін өзгерту реакциясын білу және оны Li+, Na+, K+, Ca2+, Sr2+, Ba2+, Cu2+ катиондарын анықтау үшін қолдану; 9.4.1.17 металл катиондарының сілтімен әрекеттесу реакциясын білу және оны Fe2+, Fe3+, Cu2+ катиондарын анықтауда қолдану; 9.4.1.18 хлорид-, бромид-, йодид-, сульфат, карбонат-, ортофосфат-, нитрат- иондары үшін сапалық реакцияларды білу және қолдану; 9.4.1.19 катион және аниондарды анықтау экспериментінің жоспарын құру және практикада қолдану
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.2 Жер химиясы	7.4.2.1 жер қыртысында көптеген пайдалы химиялық қосылыстар барын түсіну; 7.4.2.2 пайдалы химиялық қосылыстар әдетте пайдалы кендер екенін түсіну; 7.4.2.3 кеннің құрамында металдар мен олардың қосылыстары бар екендігін түсіну; 7.4.2.4 кеннен металдарды алу процесін сипаттау; 7.4.2.5 Қазақстан қандай минералды және табиғи ресурстармен бай екендігін және олардың кен орындарын білу; 7.4.2.6 табиғи ресурстарды өндірудің қоршаған ортаға әсерін зерделе	8.4.2.1 сутекті алужәне оның қасиеттерін зерттеу; 8.4.2.2 сутектің тотықсыздандырғыш ретіндегі қасиетін білу; 8.4.2.3 оттектің ауа мен жер қыртысындағы пайыздық мөлшерін білу; 8.4.2.4 оттекті алу және оның қасиеттерін зерттеу; 8.4.2.5 оттектің тотықтырғыш ретіндегі қасиетін білу; 8.4.2.6 оттектің аллотропиялық түрөзгерістерінің құрамы мен қасиеттерін білу және салыстыру; 8.4.2.7 Жер бетіндегі озон қабатының маңызын түсіндіру; 8.4.2.8 қайнау нүктесін заттың тазалық дәрежесі ретінде түсіну; 8.4.2.9 судың кең таралғандығын, ерекше қасиеттерін және оның өмір үшін маңызын түсіну; 8.4.2.10 табиғаттағы су айналымын білу және түсіндіру; 8.4.2.11 судың ластану қауіптері мен себептерін білу; түсіну; 8.4.2.12 14 "кермек су" түсінігін және оны жою тәсілдерін білу; 8.4.2.13 табиғатта: қышқылдық жаңбырлар, коррозия, жану, баяу тотығу және тірі ағзалар мен адам өміріндегі- фотосинтез, тыныс алу кездерінде жүретін химиялық реакцияларға мысал келтір	9.4.2.1 қышқылдық жаңбырлардың пайда болу себебі мен экологияға тигізетін әсерін түсіндіру; 9.4.2.2 азоттың табиғаттағы айналымын түсіндіру; 9.4.2.3 азот оксидтерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау; 9.4.2.4 минералды тыңайтқыштардың жіктелуін және олардың құрамына кіретін қоректік элементтерді білу; 9.4.2.5 фосфор қосылыстарының Қазақстандағы кен орындарын білу; 9.4.2.6 азот және фосфор тыңайтқыштарының қоршаған ортаға әсерін бағалау; 9.4.2.7 силикат өнеркәсібінің маңыздылығын түсіндіру және Қазақстан республикасындағы силикат өнеркәсібінің даму аймақтарын білу
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
4.3 Көміртек және оның қосылыстары		8.4.3.1 көміртек атомының электрондық конфигурациясын жазу; 8.4.3.2 табиғатта көміртектің жай зат түріндегі және минералдар құрамындағы таралуын білу; 8.4.3.3 көміртектің аллотропиялық түрөзгерістерінің құрылысын және қасиеттерін салыстыру; 8.4.3.4 нанокөміртекті материалдардың қолданылу аймақтарын білу; 8.4.3.5 көміртектің физикалық және химиялық қасиеттерін түсіндіру; 8.4.3.6 көміртек жанған кезде көміртек диоксиді мен көміртек монооксидінің түзілу жағдайларын білу; 8.4.3.7 көмірқышқыл газын алу, оны дәлелдеу және қасиеттерін тану; 8.4.3.8 қарапайым көміртек циклын білу және құру	9.4.3.1 көміртегі атомының электрондық және электронды-графикалық құрылымын білу; 9.4.3.2 органикалық химияның анықтамасын білу; 9.4.3.3 органикалық заттардың ерекшеліктерін білу; 9.4.3.4 органикалық қосылыстардың көптүрлілігінің бір себебі көміртегінің тізбек құру; 9.4.3.5 көмірсутектердің және олардың туындылары: спирттер, карбон қышқылдары, аминқышқылдарының жіктелуін білу; 9.4.3.6 функционалдық топтың берілген класс қосылысының химиялық қасиеттерін анықтайтын топ ретінде анықтамасын білу; 9.4.3.7 гомолог анықтамасын және гомолог айырымы ұғымын білу; 9.4.3.8 алкандар мен қаныққан біратомды спирттер мысалында гомологтық қатар ұғымын түсіну; 9.4.3.9 гомологтар формулаларын құрастыру және оларды атау; 9.4.3.10 органикалық қосылыстардың негізгі кластары: алкандар, алкендер, алкиндер, арендер, спирттер, карбон қышқылдары, аминқышқылдары үшін IUPAC номенклатурасын түсіну және қолдану; 9.4.3.11 изомерия және изомерлер анықтамасын білу; 9.4.3.12 алкандардың изомерлерінің құрылымдық формулаларын құру және оларды атау; 9.4.3.13 алкандардың қаныққан көмірсутек екенін түсіну және олардың химиялық қасиетіндегі енжарлығын түсіндіру; 9.4.3.14 алкандардың химиялық қасиеттерін білу және оны реакция теңдеулері бойынша дәлелдеу; 9.4.3.15 еріткіштерді алу үшін алкандарды хлорлаудың мәні мен бұл еріткіштердің қауіптілік дәрежесін түсіну; 9.4.3.16 алкендердің қанықпаған көмірсутек екенін түсіну; 9.4.3.17 этен мысалында алкендердің қасиеттерін оқып үйрену және химиялық реакция теңдеулерін құру; 9.4.3.18 алкендердің бром суы, калий перманганаты ерітінділерінің түссіздендіруінің сапалық реакция екенін білу; 9.4.3.19 қосылу реакциясының маңыздылығын білу және түсіну; 9.4.3.20 полиэтилен мысалында полимерлердің құрылымының ерекшеліктері мен полимерлену реакциясының механизмін түсіну; 9.4.3.21 пластиктің ыдырау мерзімінің ұзақтығын түсіну және оның қоршаған ортаға әсерін бағалау; 9.4.3.22 пластик материалдарды қайта өңдеуді биологиялық жолмен ыдырайтын пластмасса өндіру есебінен азайту мәселесін түсіну; 9.4.3.23 алкиндердің қанықпағандық ұғымын түсіну; 9.4.3.24 этин мысалында сапалық реакцияларға назар аудара отырып алкиндердің қасиеттерін оқып үйрену және химиялық реакция теңдеулерін құру; 9.4.3.25 алкиндердің бром суы, калий перманганаты ерітінділерін түссіздендіруінің сапалық реакция екенін білу; 9.4.3.26 бензолдың молекулалық және құрылымдық формуласын жазу; 9.4.3.27 бензолдың жануы мен ацетиленнің тримерлену реакцияларының теңдеулерін құрастыру; 9.4.3.28 көміртекті қосылыстардың отын ретінде қолданылатынын білу; 9.4.3.29 Қазақсатандағы көмірдің, мұнайдың, табиғи газдың кен орындарын білу; 9.4.3.30 қазба отындардың қоры шектеулі екендігін түсіну; 9.4.3.31 көмірсутектік отынды жағу қоршаған ортаның ластанануына әкелетінін және оның климатқа әсерін білу; 9.4.3.32 баламалы отын түрлерін білу және олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін түсіну; 9.4.3.33 мұнай фракцияларын және шикі мұнайды айдау өнімдерінің қолдану аймақтарын білу; 9.4.3.34 метанол мен этанолдың физикалық қасиеттерін білу; 9.4.3.35 этанолдың жану және дегидратация реакциясы мысалында біратомды қаныққан спирттердің химиялық қасиеттерін білу; 9.4.3.36 этиленнің гидратациясы мен глюкозаның ашу реакциясы арқылы этанолдың алыну жолдарын білу; 9.4.3.37 метанол мен этанолдың адам ағзасына физиологиялық әсерін түсіну; 9.4.3.38 метанол, этанол, этандиол, пропантриол, этан қышқылы, глюкоза, сахароза, крахмал, целлюлоза формулаларын және олардың қолданылуын білу; 9.4.3.39 оттекті органикалық қосылыстардың жеке өкілдерінің: этанол, пропантриол, этан қышқылы, өсімдік және жануар майларының физикалық қасиеттерін зерттеу; 9.4.3.40 аминқышқылдарындағы функционалдық топтар мен ақуыздардағы пептидтік байланысты білу; 9.4.3.41 глициннің структуралық формуласын жазу; 9.4.3.42 ауыстырылмайтын амин қышқылдарының маңызын түсіну; 9.4.3.43 ақуыз денатурациясының реакциясын зерттеу; 9.4.3.44 ақуыздың биологиялық маңызы мен қызметін білу

5) химия және өмір:

Білім алушылар білуі тиіс:
	7-сынып	8-сынып	9-сынып
5.1 Биохимия	7.5.1.1 тағам өнімдерін химиялық қосылыстардың жиынтығы деп түсіну; 7.5.1.2 тағамдық өнімдердің бір қатарын: қант, крахмал, (көмірсулар), нәруыз, майларды білу және анықтай алу; 7.5.1.3 адам ағзасына кіретін элементтерді (О, С, Н, N, Ca, P, K) білу; 7.5.1.4 тыныс алу процесінің химизмін түсіндіру		9.5.1.1 адам ағзасының құрамына кіретін элементтерді білу (О, С, Н, N, Ca, P, K, S, Cl, Mg, Fe) және элементтердің пайыздық құрамы бойынша диаграммасын құрастыру; 9.5.1.2 ақуыз, май, көмірсу, дәрумендердің функциясын білу; 9.5.1.3 адам ағзасында Жердің құрамындағы элементтер бар екенін, бірақ олардың арақатынасының өзгеше болатынын түсіну; 9.5.1.4 макро- және микроэлементтердің адам денсаулығы үшін маңыздылығын түсіндіру; 9.5.1.5 Қазақстандағы типтік тамақтану рационын зерттейді және теңгерімді тамақтану рационын құру; 9.5.1.6 сүйек құрамындағы кальцийді анықтау; 9.5.1.7 сүйек құрамының компоненті ретінде ағза құрамындағы кальцийдің ролін білу; 9.5.1.8 тамақтану рационында кальций қосылыстарын тұрақты тұтынудың маңызын түсіну; 9.5.1.9 азық-түлік құрамындағы көміртекті анықтау; 9.5.1.10 көміртек ағзаға қосылыстар түрінде құрамында май, ақуыз, көмірсу бар тағамдар арқылы түсетінін түсіну; 9.5.1.11 дәндегі темірді анықтау; 9.5.1.12 адам ағзасы үшін темірдің маңыздылығын түсіну; 9.5.1.13 қорғасын, сынап иондарының тірі ағзаларға қаупін түсіну; 9.5.1.14 қоршаған ортаның ауыр металдармен ластану көздерін білу; 9.5.1.15 ауыр металдармен ластанудан қорғаудың жолдарын ұсыну

14. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Химия" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Химия" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Химия" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7-сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/ Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаты
1-тоқсан
Білім алушышылар:
7.1А Химия пәніне кіріспе. Таза заттар және қоспалар (4 сағат.)	Химия пәніне кіріспе. Практикалық жұмыс №1 "Қауіпсіздік техникасы және лабораториялық құралдармен танысу"	7.1.1.1 - "Химия" ғылымының нені оқытатынын білу; 7.1.1.2 - химиялық лабораторияда және кабинетте жұмыс жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасының ережелерін білу және түсіну
	Элемент, қоспалар және қосылыстар Лабораториялық тәжірибе №1 "Заттар қоспалары мен қосылыстарды салыстыру"	7.4.1.1 - элементті атомның белгілі бір түрінен тұратын зат ретінде түсіну; 7.4.1.2 -таза заттар атомдардың немесе молекулалардың бір түрінен түзілетінін білу; 7.4.1.3 - заттардың көпшілігі химиялық таза емес екендігін және химияда таза заттармен жұмыс жасау кажеттігін түсіну; 7.4.1.4 - элемент, қоспа және қосылыс түсініктерін ажырата алу; 7.4.1.5 -қоспалар мен қосылыстардың және элементтердің физикалық қасиеттері туралы алған білімдерін таныс емес заттарды ажыратуға қолдана алу
	Қоспаларды бөлу әдістері Лабораториялық тәжірибе №2 "Ластанған ас тұзын тазарту"	7.4.1.6 -қоспалардың түрлерін және оларды бөлу әдістерін білу; 7.4.1.7 -қоспаны бөлуге негізделген қарапайым экспериментті жоспарлайды және өткізу
7.1В Заттардың агрегаттық күйінің өзгеруі (5 с.)	Физикалық және химиялық құбылыстар Лабораториялық тәжірибе №3 "Химиялық реакциялардың белгілері"	7.1.1.3 -физикалық және химиялық құбылыстарды ажырату
	Бөлшектер теориясы тұрғысынан заттардың агрегаттық күйлері	7.1.1.4 -заттардың әртүрлі агрегаттық күйлерін білу және бөлшектер теориясы тұрғысынан қатты, сұйық, газ тәріздес заттардың құрылымын түсіндіре алу; 7.1.1.5 -жылу энергиясы бөлшектер қозғалысын өзгертетіндігін білу және жылу мөлшері мен температура арасындағы айырмашылықты түсіну;
	Салқындау процесі Лабораториялық тәжірибе №4 "Салқындау процесін зерттеу"	7.1.1.6 -салқындау процесін зерделеу, салқындау қисығын салу және оны талдау, бөлшектер теориясын пайдалана отырып, өз бақылауларын түсіндіру
	Қыздыру процесі Лабораториялық тәжірибе № 5 "Судың қайнау процессін зерттеу"	7.1.1.7 -қайнау процесін зерделеу, қыздыру қисығын салу және оны талдау, бөлшектер теориясын пайдалана отырып, өз бақылауларын түсіндіру; 7.1.1.8 -бөлшектер тұрғысынан булану мен қайнау процестері арасындағы айырмашылықты түсіну
2-тоқсан
7.2A Атомдар Молекулалар Заттар (4 с.)	Атомдар мен молекулалар	7.1.2.1 -атом - заттың ең кіші бөлшегі екендігін түсіну; 7.1.2.2 -молекула – заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын ең кіші бөлшегі екендігін түсіну 7.1.2.3 -атомдар мен молекулалардың айырмашылығын білу
	Химиялық элементтер. Жай және күрделі заттар	7.1.2.4 -әрбір элементтің химиялық таңбамен белгіленетіндігін және белгілі атом түрі екенін білу; 7.1.2.5 -элементтерді металдар мен бейметалдарға жіктеу; 7.1.2.6 -заттарды құрамына қарай жай және күрделіге жіктеу
	Атомның құрамы мен құрылысы. Изотоптар	7.1.2.7 -протон, электрон, нейтронды атомдағы орналасу тәртібі, салыстырмалы массасы және заряды бойынша салыстыру; 7.1.2.8 -алғашқы 20 элементтің атом құрылысы (p, n, e) мен атом ядросының құрамын білу; 7.1.2.9 -периодтық кестені қолданып протондар, нуклондар санын анықтау; 7.1.2.10 -изотоп түсінігін білу; 7.1.2.11 -элементке атауы және оның атомы құрамындағы элементар бөлшектер саны бойынша толық сипаттама беру
7.2В Ауа. Жану реакциясы (3 с.)	Ауа. Ауаның құрамы Лабораториялық тәжірибе №6 "Балауыздың жануы"	7.3.1.1-ауа құрамын білу; 7.3.1.2 -заттардың жану кезінде ауаның құрамына кіретін оттектің жұмсалатындығын білу; 7.3.1.3 атмосфералық ауаны ластанудан қорғаудың маңызын түсіну
	Жану процесі Практикалық жұмыс №2 "Күкірттің, фосфордың және темірдің ауада және оттекте жануын салыстыру"	7.3.1.4 -затты жағуға қажетті жағдайларды және жану реакциясының өнімдерін білу; 7.3.1.5 -тез тұтанатын, жанғыш және жанбайтын заттарға мысалдар келтіру; 7.3.1.6 -"оттың үш құраушысы": отын, оттек, оталу көзін білужәне түсіндіру; 7.3.1.7 -заттардың таза оттекте жақсырақ жанатындығын түсіну
	Металдар мен бейметалдардың жануы, негіздік және қышқылдық оксидтердің түзілуі	7.3.1.8 -жану реакциясы нәтижесінде түзілген оксидтердің қасиеттерін анықтау; 7.3.1.9 -бейметалл оксидтері – қышқылдық, ал металл оксидтері – негіздік екендігін білу
3-тоқсан
7.3А Қарапайым химиялық реакциялар (3 с.)	Табиғи қышқылдар мен негіздер. Индикаторлар Лабораториялық тәжірибе №7 "Ерітінділердің қышқылдық, негіздік ортасын анықтау" Лабораториялық тәжірибе №8 "Хлорсутек қышқылының бейтараптану реакциясы"	7.3.4.1 -"қышқыл" және "сабынданатын" заттар табиғи қышқылдар мен сілтілер екенін білу; 7.3.4.2 -химиялық индикаторлар метилоранж, лакмус, фенолфталеинді және олардың әртүрлі ортадағы түстерінің өзгеруін білу; 7.3.4.3 -әмбебап индикаторды қолданып, сілтілер мен қышқылдарды анықтай алу; 7.3.4.4 - "антацидтік заттарды" қолдану мысалында қышқылдардың бейтараптануын түсіну
	Сұйылтылған қышқылдардың металдармен реакциясы Лабораториялық тәжірибе №9 "Мырыштың сұйылтылған тұз қышқылымен реакциясы" Лабораториялық тәжірибе №10 "Сутегіге сапалық реакция"	7.2.2.1 -сұйылтылған қышқылдардың қолдану аяларын және олармен жұмыс жасау ережелерін атау; 7.2.2.2 -сұйылтылған қышқылдардың әртүрлі металдармен реакцияларын зерттеу; 7.2.2.3 -сутек газының сапалық реакциясын білу және оны жүзеге асыру
	Сұйылтылған қышқылдардың карбонаттармен реакциясы Практикалық жұмыс №3 "Сұйылтылған қышқылдар мен карбонаттардың әрекеттесуі. Су және көмір қышқыл газына сапалық реакция"	7.2.2.4 -кейбір карбонаттардың сұйылтылған қышқылдармен реакцияларын зерттеу; 7.2.2.5 -көмірқышқыл газының сапалық реакциясын білу және оны жүзеге асыру; 7.2.2.6 -суды сусыз мыс (ІІ) сульфатын қолданып анықтау тәсілін білу
7.3В Химиялық элементтердің периодтық кестесі (3 с.)	Химиялық элементтердің периодтық жүйесін жасаудың даму тарихы	7.2.1.1 -Доберейнер, Ньюлендс, Д.И. Менделеевтің еңбектерінің мысалында элементтердің жіктелуін білу және салыстыру
	Периодтық кестенің құрылымы	7.2.1.2 -Периодтық кестенің құрылу принципін атом нөмірінің өсуі деп түсіну; 7.2.1.3 -заманауи Периодтық кестенің және Д.И.Менделеев кестесінің құрылысын білу және сипаттау
	Химиялық элементтердің табиғи ұяластары және олардың қасиеттері	7.2.1.4 -химиялық қасиеттері ұқсас элементтердің бір топқа жататындығын дәлелдеу; 7.2.1.5 -табиғи ұяластар ұғымын білу және сілтілік металдар, галогендер, инертті элементтердің ұяластарына мысалдар келтіру
7.3С Салыстырмалы атомдық масса және қарапайым формула (4 с.)	Салыстырмалы атомдық масса	7.1.2.12 -жер бетіндегі элементтердің басым бөлігі планеталардың қалыптасу кезінде пайда болған; изотоптар қоспасы түрінде кездесетіндігін түсіну 7.1.2.13 -табиғи изотоптары бар химиялық элементтердің атомдық массалары бөлшек сан болатындығын түсіну; 7.1.2.14 -химиялық элементтердің салыстырмалы атомдық массасы Периодтық жүйесінен анықталатынын түсіну
	Химиялық формулалар. Қосылыстардың формуласы бойынша салыстырмалы массасын есептеу	7.1.2.15 -элементтердің қосылыстар құрамында әрқашан 1:1 қатынасында кездесе бермейтіндігін түсіну; 7.1.2.16 -элементтердің атаулары мен олардың қосылыстардағы атомдық қатынастарын қолдана отырып, бинарлы химиялық қосылыстардың формулаларын дұрыс жаза білу; 7.1.2.17 формуласы бойынша қосылыстың салыстырмалы массасын есептеу
4-тоқсан
7.4A Адам ағзасындағы химиялық элементтер (3 с.)	Тағам құрамындағы қоректік заттар Практикалық жұмыс №4 "Тағам құрамындағы қоректік заттарды анықтау"	7.5.1.1 -тағам өнімдерін химиялық қосылыстардың жиынтығы деп түсіну; 7.5.1.2 -тағамдық өнімдердің бір қатарын: қант, крахмал, (көмірсулар), нәруыз, майларды біледі және анықтай алу
	Адам ағзасындағы химиялық элементтер. Тыныс алу процесі Лабораториялық тәжірибе №11 "Тыныс алу процесін зерттеу"	7.5.1.3 -адам ағзасына кіретін элементтерді (О, С, Н, N, Ca, P, K) білу; 7.5.1.4 -тыныс алу процесінің химизмін түсіндіру
7.4B Геологиялық химиялық қосылыстар (5 с.)	Пайдалы геологиялық химиялық қосылыстар	7.4.2.1- Жер қыртысында көптеген пайдалы химиялық қосылыстар барын түсіну; 7.4.2.2 -пайдалы химиялық қосылыстар әдетте пайдалы кендер екенін түсіну
	Кен құрамы	7.4.2.3 -кеннің құрамында металдар мен олардың қосылыстары бар екендігін түсіну
	Металдарды алу	7.4.2.4 -кеннен металдарды алу процесін сипаттау
	Қазақстанның пайдалы қазбалары Минералдарды өндірудің экологиялық аспектілері	7.4.2.5 -Қазақстан қандай минералды және табиғи ресурстармен бай екендігін және олардың кен орындарын білу; 7.4.2.6 -табиғи ресурстарды өндірудің қоршаған ортаға әсерін зерделеу

2) 8-сынып:

Бөлімдер	Тақырып	Оқу мақсатттары
8.1А Металдар белсенділігінің салыстырмалы сипаттамасы (5 с.)	Металдардың оттек және сумен реакциялары Мини жоба №1 "Әртүрлі ерітінділердегі темірдің коррозиясы" Көрсетілім №1 "Өте белсенді металдардың суық және ыстық сумен әрекеттесуі" Лабораториялық тәжірибе №1 "Металдардың сумен әрекеттесуі"	8.2.4.1 -кейбір металдардың күнделікті пайдалануда басқа металдармен салыстырғанда коррозияға жылдамырақ ұшырайтындығын білу; 8.2.4.2 -коррозияның туындауы үшін қажет жағдайларды зерттеу; 8.2.4.3 -өте белсенді металдардың суық, ыстық су немесе бумен реакцияларын білу және реакциялардың теңдеуін сөзбен жазу; 8.2.4.4 -нәтижелерді қорытындылап, металдардың белсенділік қатарын құру
	Металдардың қышқыл ерітінділерімен реакциялары Лабораториялық тәжірибе №2 "Металдардың қышқылдар ерітіндісімен әрекеттесуі"	8.2.4.5 -қышқылдар ерітінділерімен металдардың реакция теңдеулерін сөзбен жазу; 8.2.4.6 -қышқылдар ерітінділерімен металдардың реакцияларын зерттеу және химиялық инертті металдардың бар екендігі жайлы қорытынды жасау
	Металдардың тұз ерітінділерімен реакциялары Көрсетілім №2 "Тұз ерітінділерінен металдарды ығыстыру"	8.2.4.7 -белсенділігі жоғары металдар белсенділігі төмен металдарды олардың тұздарының ерітіндісінен ығыстырып шығара алатындығын түсіну және реакция теңдеулерін сөзбен жазу; 8.2.4.8 -металдардың орынбасу реакциялары үшін жүйелі зерттеулер дайындау және жүргізу
	Металдардың белсенділік қатары Практикалық жұмыс №1 "Металдардың белсенділігін салыстыру"	8.2.4.9 -нәтижелерді жинақтау және металдардың белсенділік қатарын құрау; 8.2.4.10 -металдардың белсенділік қатарын пайдаланып, белгісіз реакциялардың жүру мүмкіндігін болжау
8.1B Атомдардағы электрондардың қозғалысы (5 с.)	Атомдардағы электрондардың орналасуы Лабораториялық тәжірибе №3 "Атомдардың модельдерін жасау"	8.1.3.1 -бірінші 20 элементтің электрондар санын анықтау; 8.1.3.2 -электрондардың қабаттарда орналасуының схемасын салу; 8.1.3.3 - электрондар атомда ядродан арақашықтықтары артып келе жатқан орбитальдарда біртіндеп орналасатындығын түсіну
	Энергетикалық деңгейлер	8.1.3.4 -әрбір электрондық қабат белгілі электрон сиымдылығына ие екендігін түсіну 8.1.3.5 элементтердің период және топ бойынша қасиеттерінің өзгеру сипатын анықтау
	Иондардың түзілуі	8.1.3.6 -элемент атомы сыртқы электрон қабатын аяқтау үшін электрондарды қоса немесе бере алатындығын және осының нәтижесінде ион түзілетінін түсіну
	Қосылыстардың формулаларын құру	8.1.3.7- "нольдік қосынды" әдісімен қосылыстардың формулаларын құрастыру
8.1С Заттардың формулалары және химиялық реакция теңдеулері (8 ч.)	Химиялық формулаларды құру	8.2.3.1-периодтық кестеден элементтердің салыстырмалы атомдық массаларын табу және қосылыстың химиялық формуласы бойынша салыстырмалы массасын есептеу; 8.2.3.2 химиялық реакция теңдеулерін сөзбен жазу
	Химиялық формулалар бойынша есептеулер	8.2.3.3 -реакцияға түсетін заттардың арақатынасын анықтай білу, массалық үлестері; арқылы заттың формуласын құрастыру
	Химиялық реакция теңдеулерін құру. Көрсетілім №3 "Зат массасының сақталу заңын дәлелдейтін тәжірибе". Лабораториялық тәжірибе №4 "Әрекеттесуші заттардың арақатынасы"	8.2.3.4 -эксперимент жүзінде әрекеттесетін заттардың арақатынасын анықтау; 8.2.3.5 -реакцияға қатысқан әрбір заттың формуласын жазу арқылы химиялық реакцияның схемасын құрау; 8.2.3.6 -зат массасының сақталу заңына сүйеніп, реакция теңдеулерін теңестіру
	Химиялық реакциялар типтері	8.2.2.1 -химиялық реакцияларды бастапқы және түзілген заттардың құрамы мен саны бойынша жіктеу
	Химиялық реакциялардың табиғатта, тірі ағзалар мен адам өміріндегі маңызы	8.4.2.13 -табиғатта: қышқылдық жаңбырлар, коррозия, жану, баяу тотығу және тірі ағзалар мен адам өміріндегі - фотосинтез, тыныс алу кездерінде жүретін химиялық реакцияларға мысал келтіру және реакция теңдеулерін құру
2-тоқсан
8.2А Химиялық реакциялардағы энергиямен танысу (3 с.)	Отынның жануы және энергияның бөлінуі	8.3.1.1 -заттар жанған кезде энергия бөлінетіндігін түсіну; 8.3.1.2 -жану реакциясының өнімдері оксидтер, оттекте көміртектік отынның жануы кезінде иіс газы немесе көміртек - күйе түзілуі мүмкін екенін түсіну; 8.3.1.3- жылыжайлық эффектіcінің себептерін түсіну
	Экзотермиялық және эндотермиялық реакциялар. Лабораториялық тәжірибе № 5 "Энергияның өзгеруімен жүретін химиялық реакциялар". Лабораториялық тәжірибе №6 "Отынның тиімділігі"	8.3.1.4 -табиғи отындардың жануы экзотермиялық процесс, кері процесс – эндотермиялық екенін білу; 8.3.1.5 -әртүрлі отындардың потенциалы мен оның қоршаған ортаға әсерін бағалау
	Энергияның сақталу заңы. Бөлшектер теориясы тұрғысынан термохимиялық реакциялар	8.3.1.6 -энергияның химиялық реакция барысында сақталатындығын түсіну; 8.3.1.7 -энергия өзгерісін бөлшектер теориясын тұрғысынан түсіндіру
8.2В Моль. Зат мөлшері (3 с.)	Зат мөлшері. Моль. Авогадро саны. Заттардың молярлық массасы Лабораториялықтәжірибе №7 "Өлшеу жолымен санау әдісі"	8.1.1.1 -химияда заттардың тең массасына қарағанда, "атомдардың тең санына" қол жеткізу маңызды екенін түсіну; 8.1.1.2 -"өлшеу арқылы есептеу" принципін түсіну; 8.1.1.3 зат мөлшерінің өлшем бірлігі –моль екендігін білу
	Масса, зат мөлшері, заттың молярлық массасы арасындағы байланыс	8.1.1.4 -формула бойынша массаны, зат мөлшерін және құрлымдық бөлшектер санын есептеу
8.2C Химиялық реакциялардың жылдамдығы (4 с.)	Химиялық реакциялардың жылдамдығы. Химиялық реакциялардың жылдамдығына әсер ететін факторлар. Көрсетілім №4 "Лездік және баяу реакциялар". Лабораториялық тәжірибе №8 "Реакцияның жылдамдығына температураның әсері". Лабораториялық тәжірибе №9 "Концентрация мен бөлшектер көлемінің реакция жылдамдығына әсері"	8.3.2.1 -реакция жылдамдығына анықтама беру; 8.3.2.2 -реакция жылдамдығына әсер ететін факторларды болжау; 8.3.2.3 -реакция жылдамдығына әсер ететін факторларды анықтау және бөлшектер теориясы тұрғысынан түсіндіру; 8.3.2.4 -химиялық реакцияның жылдамдығына температура өзгерісінің әсерін түсіндіру; 8.3.2.5 -реакция жылдамдығына концентрация мен бөлшектер өлшемінің әсерін түсіндіру
	Реакция жылдамдығына қысымның әсері. Көрсетілім № 5 "Қысымның газдарға реакциясының жылдамдығына әсері"	8.3.2.6 -газдар қатысатын химиялық реакция жылдамдығына қысымның әсерін түсіндіру.
	Катализаторлар. Ингибиторлар. Практикалық жұмыс №2 "Сутек пероксидінің айырылу реакциясының жылдамдығына әртүрлі катализаторлардың әсері"	8.3.2.7 -катализатордың реагенттерден айырмашылығын түсіну; 8.3.2.8 -катализаторлардың қатысында жүретін реакцияларды жоспарлау және жүргізу; 8.3.2.9 ингибиторлардың мәнін түсіну
8.2D Қайтымды реакциялар (4 с.)	Химиялық тепе-теңдік. Көрсетілім №6 "Қайтымды химиялық реакциялар". Лабораториялық тәжірибе №10 "Қарапайым қайтымды реакциялар"	8.3.3.1 -"қайтымды реакциялар" туралы ұғымды білу және түсіну; 8.3.3.2 -тепе-теңдікті динамикалық процесс ретінде түсіну; 8.3.3.3 -химиялық тепе-теңдіктің ығысу бағытын Ле-Шателье принципін қолдана отырып болжау; 8.3.3.4 -сыртқы жағдайлардың өзгеруінің химиялық реакция жылдамдығы мен химиялық тепе-теңдік күйіне әсерін түсіну және нақты ажырату
	Бөлшектер теориясы тұрғысынан химиялық тепе-теңдік	8.3.3.5 химиялық тепе-теңдікті бөлшектер теориясы тұрғысынан түсіндіру
3-тоқсан
8.3А Химиялық байланыс түрлері (7 с.)	Иондық байланыс. Ионды кристалдық торлар	8.1.4.1 -сыртқы электрон қабатының "аяқталуы" атомның тұрақтылығына әкелетіндігін түсіну; 8.1.4.2- атомның сыртқы электрон қабатының аяқталатындығын түсіндіру; 8.1.4.3 -атомдар мен иондардың электрондарды қосып алуының немесе беріп жіберуінің нәтижесін түсіну; 8.1.4.4 -иондық байланыс үшін "нүктелер мен айқыштар" диаграммасын салу; 8.1.4.5 -иондық байланыстың түзілу механизмін түсінеді және иондық қосылыстардың қасиеттерін болжау
	Ковалентті байланыс. Атомдық және молекулалық кристалдық торлар	8.1.4.6 -ковалентті полюсті және полюссіз байланыстарының түзілу механизмін электртерістілік және валенттілік ұғымына сүйене отырып түсіну; 8.1.4.7 -ковалентті байланыс үшін "нүктелер мен айқыштар" диаграммасын салу
	Кристалдық торлар, байланыс түрлері және заттардың қасиеттері аралығындағы тәуелділік. Практикалық жұмыс №3 "Ковалентті, ионды және металдық байланыс арқылы байланысқан молекулалар үлгілері"	8.1.3.8 -затардың қасиеттері кристалдық торлар типіне тәуелді екендігін түсіну
8.3В Сутек. Оттек және озон (5 с.)	Сутек. Алу жолдары мен қасиеттері. Практикалық жұмыс №4 "Сутекті алу және оның қасиеттерін оқып зерттеу"	8.4.2.1 -сутекті алу және оның қасиеттерін зерттеу; 8.4.2.2 сутектің тотықсыздандырғыш ретіндегі қасиетін білу
	Оттек. Алу жолдары мен қасиеттері Көрсетілім №7 "Сутек пероксидінің айырылуы" Практикалық жұмыс №5 "Оттекті алу және оның қасиеттерін оқып зерттеу"	8.4.2.3 -оттектің ауа мен жер қыртысындағы пайыздық мөлшерін білу; 8.4.2.4 -ттекті алу және оның қасиеттерін зерттеу; 8.4.2.5 -оттектің тотықтырғыш ретіндегі қасиетін білу
	Оттек және озон	8.4.2.6 -оттектің аллотропиялық түрөзгерістерінің құрамы мен қасиеттерін білу және салыстыру; 8.4.2.7- Жер бетіндегі озон қабатының маңызын түсіндіру
8.3С Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары. Генетикалық байланыс (7 с.)	Оксидтер. Лабораториялық тәжірибе №11 "Оксидтердің қасиеттерін оқып үйрену"	8.3.4.12 -оксидтердің жіктелуі мен қасиеттерін білу және түсіну
	Қышқылдар Лабораториялық тәжірибе №12 "Қышқылдардың жалпы қасиеттері"	8.3.4.13 -қышқылдардың жіктелуін, қасиеттерін білу және түсіну
	Негіздер. Лабораториялық тәжірибе №13 "Негіздердің қасиеттері"	8.3.4.14 -негіздердің жіктелуі мен қасиеттерін білужәне түсіну
	Тұздар. Лабораториялық тәжірибе №14 "Тұздардың қасиеттері және алу"	8.3.4.15 -тұздарды: металл + кышқыл, қышқыл + металл оксиді, қышқыл + металл гидроксиді, қышқыл + тұз реакциялары бойынша алу әдістерін білу және қолдану; 8.3.4.16 -тұздардың жіктелуін, қасиеттерін білу және түсіну
	Бейорганикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланыс	8.3.4.17 -бейорганикалық заттарды құрамы мен қасиеттері бойынша жіктеу; 8.3.4.18 -бейорганикалық қосылыстардың негізгі; кластары арсындағы генетикалық байланысты практика жүзінде зерттеу
4-тоқсан
8.4А Ерітінділер мен ерігіштік (6 с.)	Заттардың суда еруі Лабораториялық тәжірибе №15 "Заттардың ерігіштігін зерттеу"	8.3.4.1 -заттарды олардың ерігіштік дәрежесіне байланысты жіктеу; 8.3.4.2 -ерітінді ұғымы мен маңызын білу; 8.3.4.3 -ерітінділердің құрамын оларды буландыру жолымен анықтау; 8.3.4.4 қаныққан ерітінді ұғымын білу және оны анықтай алу
	Ерігіштік. Ерігіштікке әсер ететін факторлар Мини жоба №2 "Кристалл өсіру" Көрсетілім №8 "Аса қаныққан ерітіндінің кристалдануы"	8.3.4.5 -кристалл өсіру және кристалдардың дұрыс геометриялық пішініне назар аудару; 8.3.4.6 -аса қаныққан ерітінді ұғымын түсіну және олардың кристалдануы кезіндегі энергия өзгерісін анықтай алу; 8.3.4.7- ерігіштікке температураның әсерін білу және түсіндіру
	Заттардың ерігіштігін есептеу. Практикалық жұмыс №6 "Температураның қатты заттар ерігіштігіне әсері"	8.3.4.8 -буландырудың техникасын қолдана отырып, заттың 100 г судағы ерігіштігін есептеу, алынған нәтижелерді анықтамалық мәндермен салыстыру
	Заттың массалық үлесі бойынша есептеулер	8.3.4.9 -еріген заттың массалық үлесі белгілі ерітіндінің массасы бойынша еріген заттың массасын есептеу
	Ерітіндідегі заттардың молярлық концентрациясы. Практикалық жұмыс №7 "Пайыздық және молярлық концентрациялары берілген ерітінділерді дайындау"	8.3.4.10 -ерітіндідегі заттың молярлық концентрациясын есептеу; 8.3.4.11 -пайыздық және молярлық концентрациялары берілген ерітінділерді дайындау
8.4В Стехиометриялық есептеулер (3 с.)	Химиялық реакциялардың теңдеулері бойынша есептер шығару	8.2.3.7 -химиялық реакциялар теңдеулері бойынша масса, көлем, зат мөлшері және жылу мөлшерін есептеу
	Молярлық көлем	8.2.3.8 -қалыпты және стандартты жағдайларда газдардың көлемдерін есептеуде молярлық көлемді пайдалану
	Газдардың салыстырмалы тығыздығы. Газдардың көлемдік қатынас заңы	8.2.3.9 -газдардың салыстырмалы тығыздығын есептеу; 8.2.3.10 -салыстырмалы тығыздықтары бойынша заттардың молярлық массасын есептеу; 8.2.3.11 газдар қатысатын реакциялар теңдеулері бойынша есептеулерде газдардың көлемдік қатынас заңын пайдалану
8.4C Су (3 с.)	Табиғаттағы су Көрсетілім №9 "Суды алу" Лабораториялық тәжірибе №16 "Судың қайнау нүктесін анықтау" Лабораториялық тәжірибе №17 "Молекулааралық күштер" Мини жоба №3 "Судың физикалық қасиеттерін зерттеу"	8.4.2.8 -қайнау нүктесін заттың тазалық дәрежесі ретінде түсіну; 8.4.2.9 -судың кең таралғандығын, ерекше қасиеттерін және оның өмір үшін маңызын түсіну; 8.4.2.10 -табиғаттағы су айналымын білу және түсіну
	Судың ластануы. Судың кермектігі Лабораториялық тәжірибе №18 "Судың кермектігін анықтау"	8.4.2.11- судың ластану қауіптері мен себептерін білу; 8.4.2.12 -"кермек су" түсінігін және оны жою тәсілдерін білу
8.4D Көміртек және оның қосылыстары (5 с.)	Көміртектің жалпы сипаттамасы	8.4.3.1 -көміртек атомының электрондық конфигурациясын жазу және көптеген қосылыстарында көміртек төрт байланыс түзетінін білу; 8.4.3.2 -табиғатта көміртектің жай зат түріндегі және минералдар құрамындағы таралуын білу
	Көміртектің аллотропиялық түрөзгерістері	8.4.3.3 -көміртектің аллотропиялық түрөзгерістерінің құрылысын және қасиеттерін салыстыру; 8.4.3.4 -нанокөміртекті материалдардың қолданылу аймақтарын білу
	Көміртек және оның қосылыстарыныңқасиеттері Практикалық жұмыс №8 "Көміртектің физикалық және химиялық қасиеттері" Практикалық жұмыс №9 "Көмірқышқыл газын алу және оның қасиеттері"	8.4.3.5 -көміртектің физикалық және химиялық қасиеттерін түсіндіру; 8.4.3.6 -көміртек жанған кезде көміртек диоксиді мен көміртек монооксидінің түзілу жағдайларын білу және иіс газының тірі ағзаға физиологиялық әсерін түсіну; 8.4.3.7 -көмірқышқыл газын алу, оны дәлелдейді және қасиеттерін тану; 8.4.3.8 - қарапайым көміртек циклын білу және құрау

3) 9-сынып:

Бөлімдер	Тақырып	Оқу мақсаттары
9.1A Электролиттік диссоциация (8 с.)	Электролиттер мен бейэлектролиттер. Көрсетілім №1 "Иондық және ковалентті полюсті байланысы бар заттардың электролиттік диссоциациясы"	9.4.1.1 -электролиттер мен бейэлектролиттердің анықтамасын білу және оларға мысалдар келтіру; 9.4.1.2-ерітінділер мен балқымалардың электрөткізгіштігі химиялық байланыс түріне тәуелді екендігін түсіндіру
	Электролиттік диссоциациялану механизмі	9.4.1.3 -электролиттік диссоциацияның анықтамасын білу; 9.4.1.4 -кейбір қосылыстар суда ерігенде иондарға ыдырайтынын түсіндіру; 9.4.1.5 -диссоциацияға қарама-қарсы процесс – ассоциация екендігін білу; 9.4.1.6 -иондық және ковалентті полюсті байланысы бар заттардың сулы ерітіндісіндегі электролиттік диссоциациялану механизмін түсіндіру 9.4.1.7 электролиттік диссоциация теориясының негізгі қағидаларын білу
	Қышқыл, негіз, тұздардың диссоциациясы Лабораториялық тәжірибе №1 "Қышқыл, сілті ерітінділерінің рН ортасын анықтау"	9.4.1.8 -сулы ерітіндіде H+ ионының болуын қышқылдық деп түсіну; 9.4.1.9 -сулы ерітіндіде OH– ионының болуын сілтілік деп түсіну; 9.4.1.10 -электролиттік диссоциация теориясы тұрғысынан қышқыл, негіз, орта және қышқыл тұздардың анықтамасын білу; 9.4.1.11 -қышқылдың, негіздің, орта және қышқыл тұздардың электролиттік диссоциациялану теңдеулерін құру; 9.4.1.12 -электролиттік диссоциациялану теориясы тұрғысынан сілті мен негіздің айырмашылығын түсіну
	Диссоциациялану дәрежесі. Күшті және әлсіз электролиттер	9.4.1.13 -диссоциациялану дәрежесі анықтамасын білу және электролиттің күшін анықтау; 9.4.1.14 -күшті және әлсіз электролиттерге мысалдар келтіру; 9.4.4.15 -"ерітіндінің күші" ұғымын түсіну және оны "концентрация" ұғымынан ажырату
	Практикалық жұмыс №1 "Ион алмасу реакциялары"	9.2.2.1 -ион алмасу реакциясының соңына дейін жүру жағдайларын білу; 9.2.2.2 -реакция теңдеулерін молекулалық және иондық түрде құру; 9.2.2.3 бейтараптану процесін Н+ және ОН– иондарының арасындағы реакция деп түсіну
	Электролиттік диссоциациялану теориясы тұрғысынан қышқыл, негіз, тұздардың химиялық қасиеттері	9.3.4.1 -қышқыл, еритін және ерімейтін негіздер, орта тұздардың химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін молекулалық және иондық түрде құру
	Тұздар гидролизі Лабораториялық тәжірибе №2 "Тұздар гидролизі"	9.3.4.2 рН -өлшемінің мәнін түсіну; 9.3.4.3 -қышқылдық, негіздік, бейтарап ортадағы индикаторлардың түстерін білу; 9.3.4.4 -гидролиз ұғымы мен оның маңызын білу; 9.3.4.5 -орта тұздың сулы ерітіндісінің реакция ортасын тәжірибе арқылы анықтау; 9.3.4.6 -орта тұздың ерітіндідегі реакция ортасын болжау; 9.3.4.7 -орта тұздардың гидролиз теңдеулерін молекулалық және иондық түрде құру
9.1В Бейорганикалық заттарға сапалық талдау (4 с.)	Катиондарға сапалық реакциялар. Лабораториялық тәжірибе №3 "Li+, Na+, K+, Ca2+, Sr2+, Ba2+, Cu2+ катиондарын жалын түсінің өзгерісі бойынша анықтау". Лабораториялық тәжірибе №4 "Fe2+, Fe3+, Cu2+ катиондарына сілтімен сапалық реакциялар"	9.4.1.16 -металл катиондарының жалын түсін өзгерту реакциясын білу және оны Li+, Na+, K+, Ca2+, Sr2+, Ba2+, Cu2+ катиондарын анықтау үшін қолдану; 9.4.1.17 - металл катиондарының сілтімен әрекеттесу реакциясын білу және оны Fe2+, Fe3+, Cu2+ катиондарын анықтауда қолдану
	Аниондардың сапалық реакциялары. Лабораториялық тәжірибе №5 "Сулы ерітіндідегі Сl–, Br–, I–, PO43–, SO42–, CO32–, NO3– аниондарын анықтау"	9.4.1.18 - хлорид-, бромид-, йодид-, сульфат, карбонат-, ортофосфат-, нитрат- иондары үшін сапалық реакцияларды білу және қолдану
	Практикалық жұмыс №2 "Бейорганикалық қосылыстардың сапалық талдауы"	9.4.1.19 - катион және аниондарды анықтау экспериментінің жоспарын құру және практикада қолдану
	Есептеулер жүргізу "Әрекеттесуші заттардың біреуі артық мөлшерде берілген реакция теңдеулері бойынша есептеулер"	9.2.3.1 - әрекеттесуші заттардың біреуі артық мөлшерде берілген реакция теңдеулері бойынша есептеулер жүргізу
9.1С Химиялық элементтердің периодтық жүйесі (6 с.)	Химиялық элементтердің периодтық жүйесінің құрылысы	9.2.1.1 -периодтық жүйенің құрылымын: периодтар, топтар, блоктарды сипаттау; 9.2.1.2 -реттік нөмір, топ нөмірі, период нөмірінің физикалық мәнін білу; 9.2.1.3 валенттік электрондар санының элементтің периодтық жүйедегі орнына тәуелділігін түсіндіру
	Атомдардың электрондық қабаттарының құрылымы. Химиялық элемент атомдарының қасиеттері мен кейбір сипаттамаларының периодты түрде өзгеруі	9.1.3.1 -алғашқы 36 элементтің электрондық және электронды-графикалық формулаларын жазу; 9.2.1.4 -бір топтағы элементтердің сыртқы электрондық деңгейінде электрондар санының бірдей болатындығын түсіну 9.1.4.1 -сыртқы электрондық қабаттың аяқталуы атом тұрақтылығына әкелетінін білу; 9.2.1.5 -топтар мен периодтарда элементтер қасиеттерінің өзгеру заңдылығын түсіндіру
	Периодтық жүйедегі орны бойынша элементтің сипаттамасы	9.2.1.6-+ периодтық жүйедегі орны бойынша элементті сипаттау
	Жай заттар: металдар, бейметалдар. Практикалық жұмыс №3 "Металдар, бейметалдар, амфотерлі элементердің физикалық және химиялық қасиеттерін оқып-үйрену"	9.2.1.7- периодтық жүйедегі орны, электрондық құрылымы мен байланыс түріне қарай элементтің табиғатын анықтау; 9.2.1.8 -металдар, бейметалдар, амфотерлі элементердің физикалық және химиялық қасиеттерін зерттеу
2-тоқсан
9.2А Тотығу-тотықсыздану реакциялары Тақырып саны: 3 Мақсат саны: 10	Тотығу дәрежесі. Тотығу және тотықсыздану	9.2.2.4 -тотығу дәрежесінің анықтамасын білу және заттың химиялық формуласы бойынша элемент атомының тотығу дәрежесін анықтау; 9.2.2.5- тотығуды оттек санының өсуі немесе сутек санының кемуі деп түсіну; 9.2.2.6 -тотықсыздануды сутек санының өсуі немесе оттек санының кемуі деп түсіну; 9.2.2.7 -тотығу-тотықсыздану процестерінің өзара байланысты екенін және олардың бір мезгілде жүретінін түсіну
	Тотығу-тотықсыздану реакциялары. Лабораториялық тәжірибе №6 "Тотығу-тотықсыздану реакцияларын зерттеу"	9.2.2.8 -тотығу-тотықсыздану реакцияларын тотығу дәрежесі өзгере жүретін реакциялар ретінде түсіну; 9.2.2.9 -тотығу процесін электронды беру, ал тотықсыздану-электронды қосып алу деп түсіну; 9.2.2.10 -тотықтырғышты тотығу дәрежесін төмендететін элемент деп, ал тотықсыздандырғышты тотығу дәрежесін жоғарлататын элемент ретінде түсіну; 9.2.2.11 -қарапайым тотығу-тотықсыздану реакциялар мысалында тотығу және тотықсыздану процестерін, тотықтырғыш пен тотықсыздандырғышты анықтау
	Электрондық баланс әдісі	9.2.2.12 -электрондық баланс әдісімен тотығу-тотықсыздану реакцияларын теңестіру; 9.2.2.13 -калий перманганаты мен калий дихроматын тотықтырғыш ретінде қолдануды білу
9.2В Металдар мен құймалар (4 с.)	Металдардың жалпы сипаттамасы Көрсетілім №2 "Металдардың кристалдық торларының модельдері"	9.1.4.2-металдық байланыс, металдық кристалдық тордың анықтамасын білу; 9.1.4.3- кристалдық торы мен байланыс түрі бойынша металдардың физикалық қасиеттерін болжау; 9.2.1.9 металдарға тән физикалық және химиялық қасиеттерді сипаттау және металл атомдарының тек тотықсыздандырғыш қасиет көрсететінін түсіндіру
	Металдар құймасы Көрсетілім №3 "Металдар мен құймалардың жиынтығы"	9.2.1.10 құйма ұғымын білу 9.2.1.11 ежелден белгілі мыс құймасы - қоланы білу 9.2.1.12 темір құймалары: шойын мен болатты, сонымен қатар олардың құрамындағы көміртегінің пайыздық үлесін білу 9.2.1.13 құймалардың артықшылығы жөнінде қорытынды жасау 9.2.1.14 Қазақстандағы металдардардың таралуы мен өндірісін білу
	Есептеулер жүргізу "Реакция теңдеуі бойынша заттың массасын қоспаның белгілі массасы бар басқа заттың массасы бойынша есептеу"	9.2.3.2 реакция теңдеуі бойынша заттың массасын қоспаның белгілі массалық үлесі бар басқа зат арқылы есептеу
9.2С 1,2 және 13 топ элементтері (6 ч.)	1- топ металдары мен олардың қосылыстары Көрсетілім №4 "Натрийдің сумен реакциясы"	9.2.1.15 сілтілік металдардың жалпы сипатамаларын және оларды сақтау мен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін білу 9.2.1.16 1-топ металдарының химиялық қаситтерін көрсететін реакция теңдеулерін оттекпен, хлормен, күкіртпен, сумен құру 9.2.1.17 сілтілік металдардың оксидтері мен гидроксидтері негіздік қасиет көрсететінін білу
	2- топ металдары мен олардың қосылыстары Лабораториялық тәжірибе №7 "Кальцийдің сумен және қышқыл ерітіндісімен әрекеттесуі" Лабораториялық тәжірибе №8 "Кальций оксидінің сумен және қышқыл ерітіндісімен әрекеттесуі"	9.2.1.18 сілтілік-жер металдардың жалпы сипаттамаларын және оларды сақтау мен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін білу 9.2.1.19 2-топ металдарының химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін оттекпен, хлормен, күкіртпен, қышқыл ерітінділерімен, сумен құру 9.2.1.20 сілтілік-жер металдардың оксидтері мен гидроксидтері негіздік қасиет көрсететінін түсіндіру
	13- топ металдары Алюминий және оның қосылыстары Көрсетілім №5 "Алюминий мен оның құймалары" Лабораториялық тәжірибе №9 "Алюминийдің қышқыл және сілті ерітінділерімен әрекеттесуі" Лабораториялық тәжірибе №10 "Алюминий гидроксидін алу және оның амфотерлі сипатын дәлелдеу"	9.2.1.21 алюминийдің физикалық қасиеттерін сипаттау 9.2.1.22 алюминийдің тұрмыстағы қолданылуын енжарлығымен түсіндіру 9.2.1.23 алюминийдің химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін оттекпен, хлормен, күкіртпен, сумен, қышқыл және сілті ерітінділерімен құру 9.2.1.24 алюминий гидроксидінің амфотерлі қасиеттерін зерттеу
	1, 2, 13-топ металдары мен олардың қосылыстарының салыстырмалы сипаттамасы	9.2.1.25 1, 2- топ металдары сілті ерітіндісімен әрекеттеспейтіні, ал алюминийдің әрекеттесетіні жөнінде қорытынды жасау 9.2.1.26 1, 2- топ металдарының оксидтері мен гидроксидтері негіздік қасиет, ал алюминий және оның оксиді мен гидроксиді амфотерлі қасиет көрсететіні жөнінде қорытынды жасау
	Практикалық жұмыс №4 "Металдар" тақырыбына эксперименттік есептер шығару	9.2.1.27 1, 2, 13- топ металдары мен олардың қосылыстарына экспериментті жоспарлау және реакцияларды іс жүзінде жүзеге асыру
3-тоқсан
9.3А 17, 16, 15, 14- топ бейметалдары және олардың қосылыстары (14 с.)	Галогендер	9.1.4.4 галоген молекулаларының электрондық формулаларын құру және кристалдық торлары мен байланыс типтерін анықтау 9.2.1.28 галогендер қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын білу 9.2.1.29 хлор, бром, иод оксидтері мен гидроксидтеріне қышқылдық қасиеттер тән, ал фтордың оксид және гидроксид түзбейтінін білу 9.2.1.30 хлордың химиялық қасиеттерін натрий, темір, сутек және галогенидтермен әрекеттесу мысалында білу
	Хлорсутек қышқылы Лабораториялық тәжірибе №11 "Хлорсутек ерітіндісінің химиялық қасиеттері" Лабораториялық тәжірибе №12 "Галогенид-ионға сапалық реакция"	9.2.1.31 хлорсутек қышқылы ерітіндісінің химиялық қасиеттерін зерттеу 9.2.1.32 галогенид-ионды тәжірибелік жолмен анықтау
	16-топ элементтері. Күкірт Көрсетілім №6 "Күкірттің аллотропиялық түр өзгерістері"	9.2.1.33 16-топ элементтерінің жалпы сипаттамасын білу 9.2.1.34 күкірттің аллотропиялық түр өзгерістерінің физикалық қасиеттерін салыстыру 9.2.1.35 күкірттің химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін құру
	Күкірт қосылыстары	9.2.1.36 күкірттің (IV) және (VI) оксидтерінің физикалық және химиялық қасиеттерін салыстыру және күкірт (IV) оксидінің физиологиялық әсерін түсіну 9.4.2.1 қышқылдық жаңбырдың пайда болу себебі мен экологияға тигізетін әсерін түсіндіру 9.2.1.37 күкіртсутектің табиғатта таралуын, лабораторияда алу жолын, физиологиялық әсерін және сапалық реакциясын білу
	Күкірт қышқылы және оның тұздары Практикалық жұмыс №5 "Сұйылтылған күкірт қышқылы ерітіндісі мен оның тұздарының химиялық қасиеттері"	9.2.1.38 күкірт қышқылы ерітіндісі мен оның тұздарының физикалық және химиялық қасиеттерін зерттеу
	Күкірт қышқылының өзіне тән қасиеттері Көрсетілім №7 "Органикалық заттардың көмірленуі"	9.2.1.39 концентрлі күкірт қышқылының сумен, мыспен әрекеттесуі және органикалық заттардың көмірлену реакцияларының белгілерін сипаттау, реакция теңдеулерін құру
	Сандық есептеулер "Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы реакция өнімі шығымының массалық /көлемдік үлестеріне есептеулер"	9.2.3.3 теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы реакция өнімі шығымының массалық/көлемдік үлестерін есептеу
	Азот Лабораториялық тәжірибе №13 "Азот молекуласының моделі"	9.1.4.5 периодтық жүйедегі орнына сәйкес азот молекуласының электрондық формуласын жазу, кристалдық торы мен байланыс типін анықтау және инерттілігін молекула құрылысы негізінде түсіндіру 9.2.1.40 азоттың оттегімен, сутекпен, металдармен әрекеттесу реакция теңдеулерін құру және реакциялардың жүру жағдайларын көрсету 9.4.2.2 азоттың табиғаттағы айналымын түсіндіру 9.4.2.3 азот оксидтерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау
	Аммиак Лабортаориялық тәжірибе №14 "Аммиак молекуласының моделі"	9.1.4.6 аммиактың молекулалық, электрондық және құрылымдық формулаларын жазу 9.2.1.41 аммиактың физикалық қасиетін білу және химиялық қасиеттерін көрсететін реакция теңдеулерін құру 9.2.1.42 аммиакты өнеркәсіпте, лабораторияда алу жолдарын білу және оны реакция теңдеулерімен дәлелдеу
	Практикалық жұмыс №6 "Аммиактың алынуы мен оның қасиеттері"	9.2.1.43 аммиакты аммоний тұзы мен сілтінің әрекеттесу реакциясымен алу 9.2.1.44 аммиак пен оның сулы ерітіндісінің қасиеттерін зерттеу
	Азот қышқылы Лабораториялық тәжірибе №15 "Азот қышқылының басқа қышқылдармен ортақ қасиеттері"	9.1.4.7 азот қышқылының молекулалық, құрылымдық формулаларын жазу, химиялық байланыс түрлерін анықтау 9.2.1.45 азоттан азот қышқылын алуды көрсететін реакция теңдеулерін құру 9.2.1.46 азот қышқылының басқа қышқылдармен ортақ қасиеттерін зерттеу
	Азот қышқылы мен нитраттардың өзіне тән қасиеттері Көрсетілім №8 "Нитрат-ионға сапалық реакция"	9.2.1.47 сұйылтылған және концентрлі азот қышқылының мыспен әрекеттесуінің ерекшелігін білу және реакция теңдеулерін электрондық баланс әдісімен теңестіру 9.2.1.48 нитраттардың термиялық айрылуын білу және реакция теңдеулерін құру 9.2.1.49 нитрат-ионға сапалық реакцияны білу және реакция теңдеулерін құру
	Фосфор және оның қосылыстары Лабораториялық тәжірибе №16 "Фосфат ионына сапалық реакция"	9.2.1.50 фосфорды периодтық жүйедегі орны бойынша сипаттау 9.2.1.51 фосфордың аллотропиялық модификацияларын салыстыру 9.2.1.52 фосфордың жану реакциясын білу және оның оксидінің қышқылдық қасиетін дәлеледеу 9.2.1.53 фосфат-ионның сапалық реакциясын біледі және реакция теңдеулерін құру
	Минералды тыңайтқыштар Көрсетілім №9 "Минералды тыңайтқыштардың жиынтығы"	9.4.2.4 минералды тыңайтқыштардың жіктелуін және олардың құрамына кіретін қоректік элементтерді білу 9.4.2.5 фосфор қосылыстарының Қазақстандағы кен орындарын білу 9.4.2.6 азот және фосфор тыңайтқыштарының қоршаған ортаға әсерін бағалау
9.3В 14-топ элементтері Кремний және оның қосылыстары (2 с.)	Кремний және оның қосылыстары Көрсетілім №10 "Алмаз, кремний, кремний диоксиді мен кремний карбиді кристалдық торының модельдері"	9.2.1.54 14-топ элементтерінің жалпы сиптаммасын білу 9.1.4.8 кремнийдің әртүрлі макромолекулалы құрылымды қосылыстар түзетінін түсіну 9.2.1.55 кремнийдің қолданылу аймақтарын және оның жартылай өткізгіш ретінде қолданылуын білу 9.1.4.9 кремний, оның диоксиді мен карбидіндегі байланыс және кристалдық тор түрін білу 9.2.1.56 кремний мен оның қосылыстарының негізгі химиялық қасиеттерін білу және реакция теңдеулерін құру
	Силикаттар. Силикат өнеркәсібі Көрсетілім №11 "Силикат өнеркәсібі" Лабораториялықтәжірибе №17 "Силикат-ионына сапалық реакция"	9.2.1.57 силикат-ионға сапалық реакцияны білу және қолдану 9.4.2.7 силикат өнеркәсібінің маңыздылығын түсіндіру және Қазақстан Республикасындағы силикат өнеркәсібінің даму аймақтарын білу
9.3С Адам ағзасындағы химиялық заттар (4 с.)	Адам ағзасының химиялық құрамы. Макро- және микроэлементтер, олардың мәні	9.5.1.1 адам ағзасының құрамына кіретін элементтерді білу (О, С, Н, N, Ca, P, K, S, Cl, Mg, Fe) және элементтердің пайыздық құрамы бойынша диаграммасын құрастыру 9.5.1.2 ақуыз, май, көмірсу, дәрумендердің функциясын білу 9.5.1.3 адам ағзасында Жердің құрамындағы элементтердің бар екенін, бірақ олардың арақатынасының өзгеше болатынын түсіну 9.5.1.4 макро- және микро-элементтердің адам денсаулығы үшін маңыздылығын түсіндіру 9.5.1.5 Қазақстандағы типтік тамақтану рационын зерттеу және теңгерімді тамақтану рационын құру
	Азық-түлік өнімдеріндегі кейбір элементтерді анықтау Лабораториялық тәжірибе №18 "Сүйек құрамындағы кальцийді анықтау" Лабораториялық тәжірибе №19 "Азық-түлік құрамындағы көміртекті анықтау" Лабораториялық тәжірибе №20 "Дәнді-дақылдардағы темірді анықтау"	9.5.1.6 сүйек құрамындағы кальцийді анықтау 9.5.1.7 сүйек құрамының компоненті ретінде ағза құрамындағы кальцийдің ролін білу 9.5.1.8 тамақтану рационында кальций қосылыстарын тұрақты тұтынудың маңызын түсіну 9.5.1.9 азық-түлік құрамындағы көміртекті анықтау 9.5.1.10 көміртек ағзаға қосылыстар түрінде құрамында май, ақуыз, көмірсу бар тағамдар арқылы түсетінін түсіну; 9.5.1.11дәндегі темірді анықтау 9.5.1.12 адам денсаулығы үшін темірдің маңыздылығын түсіну
	Ауыр металдар Көрсетілім №12 "Ақуызға ауыр металл тұздарының әсері"	9.5.1.13 қорғасын, сынап иондарының тірі ағзаларға қаупін түсіну 9.5.1.14 қоршаған ортаның ауыр металдармен ластану көздерін білу 9.5.1.15 қоршаған ортаны ауыр металдармен ластанудан қорғаудың жолдарын ұсыну
4-тоқсан
9.4А Органикалық химияға кіріспе (6 с.)	Органикалық заттардың ерекшеліктері	9.4.3.1 көміртегі атомының электрондық және электронды-графикалық құрылымын білу 9.4.3.2 органикалық химияның анықтамасын білу 9.4.3.3 органикалық заттардың ерекшеліктерін білу 9.4.3.4 органикалық қосылыстардың көптүрлілігінің бір себебі көміртегінің тізбек құру мүмкіндігінен екенін түсіну
	Органикалық қосылыстардың жіктелуі Көрсетілім №13 "Метан, этан, этен, этин, этанол, этан қышқылы, аминоэтан қышқылы модельдері"	9.4.3.5 көмірсутектердің және олардың туындылары: спирттер, карбон қышқылдары, аминқышқылдарының жіктелуін білу 9.4.3.6 функционалдық топтың берілген класс қосылысының химиялық қасиеттерін анықтайтын топ ретінде анықтамасын білу
	Органикалық қосылыстардың гомологтық қатарлары Көрсетілім №14 "Сызықты құрылымды алкандар мен спирттердің алғашқы үш мүшелерінің модельдері"	9.4.3.7 гомолог анықтамасын және гомолог айырымы ұғымын білу 9.4.3.8 алкандар мен қаныққан біратомды спирттер мысалында гомологтық қатар ұғымын түсіну 9.4.3.9 гомологтар формулаларын құрастыру және оларды атау
	Органикалық қосылыстардың номенклатурасы	9.4.3.10 органикалық қосылыстардың негізгі кластары: алкандар, алкендер, алкиндер,арендер, спирттер, карбон қышқылдары, аминқышқылдары үшін IUPAC номенклатурасын түсіну және қолдану
	Органикалық қосылыстардың изомериясы Көрсетілім №15 "Пентан изомерлерінің модельдері"	9.4.3.11 изомерия және изомерлер анықтамасын білу 9.4.3.12 алкандардың изомерлерінің құрылымдық формулаларын құру және оларды атау
	Есептеулер жүргізу "Элементтердің массалық үлестері мен салыстырмалы тығыздық арқылы газтектес заттардың молекулалық формуласын анықтауға есептеулер жүргізу"	9.2.3.4 газтектес заттардың молекулалық формуласын салыстырмалы тығыздық пен элементтердің массалық үлестері арқылы анықтау
9.4В Көмірсутектер. Отын (6 с.)	Алкандар	9.4.3.13 алкандардың қаныққан көмірсутек екенін түсіну және олардың химиялық қасиетіндегі енжарлығын түсіндіру 9.4.3.14 алкандардың химиялық қасиеттерін білу және оны реакция теңдеулері бойынша дәлелдеу 9.4.3.15 еріткіштерді алу үшін алкандарды хлорлаудың мәні мен бұл еріткіштердің қауіптілік дәрежесін түсіну
	Алкендер Көрсетілім №16 "Этеннің бром суы мен калий перманганаты ерітінділерін түссіздендіруі" Мини-жоба №1 "Пластик материалдарды қайта өңдеу"	9.4.3.16 алкендердің қанықпаған көмірсутек екенін түсіну 9.4.3.17 этен мысалында алкендердің қасиеттерін оқып үйрену және химиялық реакция теңдеулерін құру 9.4.3.18 алкендердің бром суы, калий перманганаты ерітінділерінің түссіздендіруінің сапалық реакция екенін білу 9.4.3.19 қосылу реакциясының маңыздылығын біледі және түсіну 9.4.3.20 полиэтилен мысалында полимерлердің құрылымының ерекшеліктері мен полимерлену реакциясының механизмін түсіну 9.4.3.21 пластиктің ыдырау мерзімінің ұзақтығын түсінеді және оның қоршаған ортаға әсерін бағалау 9.4.3.22 пластик материалдарды қайта өңдеуді биологиялық жолмен ыдырайтын пластмасса өндіру есебінен азайту мәселесін түсіну
	Алкиндер	9.4.3.23 алкиндердің қанықпағандық ұғымын түсіну 9.4.3.24 этин мысалында сапалық реакцияларға назар аудара отырып алкиндердің қасиеттерін оқып үйрену және химиялық реакция теңдеулерін құру 9.4.3.25 алкиндердің бром суы, калий перманганаты ерітінділерін түссіздендіруінің сапалық реакция екенін білу
	Арендер Көрсетілім №17 "Бензол молекуласының моделі"	9.4.3.26 бензолдың молекулалық және құрылымдық формуласын жазу 9.4.3.27 бензолдың жануы мен ацетиленнің тримерлену реакцияларының теңдеулерін құрастыру
	Көмірсутекті отындар Көрсетілім №18 "Отын түрлерінің жиынтығы" Мини-жоба №2 "Энергияның баламалы көздері"	9.4.3.28 көміртекті қосылыстардың отын ретінде қолданылатынын білу 9.4.3.29 Қазақсатандағы көмірдің, мұнайдың, табиғи газдың кен орындарын білу 9.4.3.30 қазба отындардың қоры шектеулі екендігін түсіну 9.4.3.31 көмірсутектік отынды жағу қоршаған ортаның ластанануына әкелетінін және оның климатқа әсерін білу 9.4.3.32 баламалы отын түрлерін білу және олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін түсіну
	Мұнай Көрсетілім №19 "Мұнай және мұнай өнімдері"	9.4.3.33 мұнай фракцияларын және шикі мұнайды айдау өнімдерінің қолдану аймақтарын білу
9.4С Оттекті және азотты органикалық қосылыстар (4 с.)	Қаныққан біратомды спирттер	9.4.3.34 метанол мен этанолдың физикалық қасиеттерін білу 9.4.3.35 этанолдың жану және дегидратация реакциясы мысалында біратомды қаныққан спирттердің химиялық қасиеттерін білу 9.4.3.36 этиленнің гидратациясы мен глюкозаның ашу реакциясы арқылы этанолдың алыну жолдарын білу 9.4.3.37 метанол мен этанолдың адам ағзасына физиологиялық әсерін түсіну
	Оттекті органикалық қосылыстардың өкілдері Лабораториялық тәжірибе №21 "Этанол, глицерин, сірке қышқылы, өсімдік және жануар майларының физикалық қасиеттері"	9.4.3.38 метанол, этанол, этандиол, пропантриол, этан қышқылы, глюкоза, сахароза, крахмал, целлюлоза формулаларын және олардың қолданылуын білу 9.4.3.39 оттекті органикалық қосылыстардың жеке өкілдерінің: этанол, пропантриол, этан қышқылы, өсімдік және жануар майларының физикалық қасиеттерін зерттеу
	Амин қышқылдары. Ақуыздар Лабораториялық тәжірибе №22 "Ақуыздардың денатурациясы"	9.4.3.40 аминқышқылдарындағы функционалдық топтар мен ақуыздардағы пептидтік байланысты білу 9.4.3.41 глициннің структуралық формуласын жазу 9.4.3.42 ауыстырылмайтын амин қышқылдарының маңызын түсіну 9.4.3.43 ақуыз денатурациясының реакциясын зерттеу 9.4.3.44 ақуыздың биологиялық маңызы мен қызметін білу

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 13-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 204-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Биология" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. "Биология" пәнінің мақсаты – оқушыларға органикалық дүниенің көптүрлілігі, ондағы болып жатқан құбылыстар мен үдерістердің заңдары мен заңдылықтары, сонымен қатар адам оның ажырамас бөлігі туралы білім мен түсінік жүйелерін беру.

3. Оқу пәнінің міндеттері:

1) жер бетіндегі барлық тірінің құндылығын түсіну үшін өмірдің құрылымды-функционалды және генетикалық негіздері туралы, тірі табиғаттың негізгі патшылықтары ағзаларының көбеюі мен дамуы, экожүйе, биоалуантүрлілік, эволюция туралы білім жүйесін асыру;

2) экологиялық этика нормалары мен ережелерін, табиғатқа жауапкершілікпен қарауын қалыптастыру;

3) генетикалық сауаттылықты қалыптастыру - салауатты өмір салты негіздері, психикалық, тән және моральдық денсаулық сақтау;

4) оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамыту, биологиялық білімдерін практикада қолдануға ұмтылу, медицина, ауыл шаруашылығы, биотехнология, экологиялық менеджмент және қоршаған ортаны қорғау саласындағы практикалық іс-шараларға қатысу;

2-тарау. "Биология" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. "Биология" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 7-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

2) 8-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

3) 9-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

5. "Биология" оқу пәнінің оқу бағдарламасының мазмұны оқытудың бөлімдері арқылы ұйымдастырылған.

6. Бөлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтиже түрінде берілген оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады.

7. Әр бөлімшеде көрсетілген оқу мақсаттары, мұғалімге оқушыларды дамыту бойынша жұмысты жүйелі жоспарлауға, сонымен қатар олардың жетістіктерін бағалауға, оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

8. Оқу пәнінің мазмұны 4 бөлімді қамтиды:

1) Тірі ағзалардың көптүрлілігі, құрылымы мен қызметтері;

2) Көбею, тұқым қуалаушылық, өзгергіштік. Эволюциялық даму;

3) Ағза мен қоршаған орта;

4) Қолданбалы кіріктірілген ғылымдар.

9. "Тірі ағзалардың көптүрлілігі, құрылымы мен қызметтері" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Тірі ағзалардың көптүрлілігі;

2) Қоректену:

3) Заттардың тасымалдануы;

4) Тыныс алу;

5) бөліп шығару;

6) Қозғалыс;

7) Координация және реттелу.

10. "Көбею, тұқым қуалаушылық, өзгергіштік. Эволюциялық даму" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Көбею;

2) Жасушалық айналым;

3) Өсу және даму;

4) Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары;

5) Эволюциялық даму мен селекция негіздері.

11. "Ағза мен қоршаған орта" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Биосфера, экожүйе, популяция;

2) Адам қызметінің қоршаған ортаға әсері.

12. "Қолданбалы кіріктірілген ғылымдар" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Молекулалық биология мен биохимия;

2) Жасушалық биология;

3) Микробиология және биотехнология;

4) Биофизика.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

13. Бағдарламада оқу мақсаттарын пайдалану ыңғайлылығы үшін кодтау енгізілді. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшенің, төртінші сан – оқу мақсатының реттік санын білдіреді. Мысалы, 7.2.1.4. кодында "7" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

14. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген.

1) Тірі организмдердің көп түрлілігі, құрылымы мен қызметтері:

Білім алушылар білуі тиіс:
Бөлім	7-сынып	8-сынып	9-сынып
Тірі ағзалардың көптүрлілігі	7.1.1.2 тірі ағзалардың жүйелік орналасуын анықтау	8.1.1.2 саңырауқұлақтардың негізгі белгілерін сипаттау	9.1.1.2 өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін ерекшелік белгілері бойынша ажырата білу
	7.1.1.3 омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың құрылыс ерекшеліктерін сипаттау	8.1.1.3 даражарнақты және қосжарнақты өсімдіктер кластарын негізгі белгілеріне қарай ажыратып сипаттау
	7.1.1.4 белгілі бір ағзаларға қарапайым дихотомиялық кілттерді құрастыру	8.1.1.4 ерекшеліктеріне сәйкес буынаяқтылар мен хордалы жануарлар кластарын тану
Қоректену	7.1.2.1 жапырақтың құрылысын сипаттау және жасушалық құрылымы мен оның қызметі арасындағы өзара байланысты түсіндіру	8.1.2.1 омыртқасыз (жауынқұрт) жәндіктердің, күйіс қайыра-тын (сиыр) жануарлар мен адамның ас қорыту жүйесінің құрылысын салыстыру	9.1.2.1 қорытылу, абсорбция, ассимиляция, бөліп шығару үдерістеріне егжей-тегжейлі сипаттау
	7.1.2.2 фотосинтез үдерісі үшін қажетті жағдайларды зерттеу	8.1.2.2 тістердің құрылысы, әртүрлі типтері мен қызметтері арасындағы байланыс пен тісті күту ережелерін сипаттау	9.1.2.2 ас қорыту процессіндегі органикалық заттар мен тиісті ферменттердің арасындағы байланысты орнату
		8.1.2.3 адамның ас қорыту жүйесінің құрылысы мен қызметтері арасындағы өзара байланысты анықтау	9.1.2.3 ферменттердің белсенділігіне әсер ететін әр түрлі жағдайларды (температура, pН) зерттеу
		8.1.2.4 асқорыту жолы ауруларының себептерін және астан улану белгілерін анықтау	9.1.2.4 өттің әсерінен майлардың эмульгациялануы үдерісін зерттеу
		8.1.2.5 адам ағзасын-дағы дәрумендердің маңыздылығын сипаттау
		8.1.2.6 құрамында дәрумендердің маңызды мөлшері бар азық-түліктер тізімін жасау
		8.1.2.7 жемістердің құрамындағы С дәруменін анықтау
Заттардың тасымалдануы	7.1.3.1 тірі ағзалардағы қоректік заттардың тасымалдануының маңызын түсіндіру	8.1.3.1 қан құрамы мен қызметін сипаттау	9.1.3.1 активті және пассивті тасымалдың маңызын сипаттау
	7.1.3.2 өсімдіктерде заттардың тасымалдануына қатысатын мүшелерді танып білу	8.1.3.2 дайын микро-препараттар арқылы түрлі ағзалардың қан құрамы жасушасының пішіндеріндегі ерекшеліктерді зерттеу	9.1.3.2 өсімдіктердегі транспирация үдерісінің мәнін түсіндіру
	7.1.3.3 сабақ пен тамырдың ішкі құрылысын зерттеу	8.1.3.3 лейкоциттердің түрлі типтерінің қызметтерін сипаттау	9.1.3.3 ішкі және сыртқы факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу
		8.1.3.4 гуморальдық және жасушалық иммунитетті салыстыру
	7.1.3.4 сабақ және тамырдың құрылысы мен қызметтерінің өзара байланысын сипаттау	8.1.3.5 лимфа жүйелерін және қан, ұлпалық сұйықтық пен лимфа арасындағы өзара байланысты сипаттау	9.1.3.4 жыл мезгіліне байланысты заттардың флоэмадағы транслокациясын зерттеу
	7.1.3.5 ксилема мен флоэма элементтерінің құрылысын салыстыру	8.1.3.6 аурулардың алдын алуындағы вакцинацияның ролін бағалау
	7.1.3.6 жануарлардың заттарды тасымалдауға қатысатын мүшелерін танып білу	8.1.3.7 агглютинация және резус-конфликт механизмдерін түсіндіру
		8.1.3.8 жануарлардың жүрегі мен қантамырлар жүйелерінің құрылысын сипаттау
		8.1.3.9 қантамыр қабырғасының құрылысы мен олардың қызметі арасындағы байланысты анықтау
		8.1.3.10 жануарлардың қантамырлар жүйесінің түрлерін сипаттау
		8.1.3.11 дене жаттығуларының жүрек жұмысы мен оның қалпына келуіне әсерін зерттеу
		8.1.3.12 қантамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттау
Тыныс алу	7.1.4.1 тірі ағзалардағы тыныс алудың маңызын сипаттау	8.1.4.1 өкпедегі газ алмасу және ұлпалық тыныс алудың механизмдерін сипаттау	9.1.4.1 тыныс алу реакциясының химиялық теңдеуін пайдалана отырып, аэробты және анаэробты тыныс алуды салыстыру
	7.1.4.2 тынысалудың анаэробты және аэробты типтерін ажырату	8.1.4.2 тыныс алу және тыныс шығару механизмін түсіндіру	9.1.4.2 бұлшықет қажуы және аэробты, анаэробты тыныс алу үдерістері арасындағы байланысты қарастыру
	7.1.4.3 өсімдіктердің тыныс алу үдерісін зерттеу	8.1.4.3 өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтау және қалыпты жағдайдағы және дененің физикалық жүктемесі кезіндегі тыныс алудың минуттық көлемін есептеу
	7.1.4.4 омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелерін салыстыру
	7.1.4.5 адамның тыныс алу мүшелері құрылысының ерекшеліктерін анықтау
	7.1.4.6 тыныс алу мүшелерінің аурулары және олардың алдын алу шараларын түсіндіру
Бөліп шығару	7.1.5.1 ағзалардың тіршілігіндегі бөліп шығарудың маңызын сипаттау	8.1.5.1 адамның зәр шығару жүйесі мүшелерінің құрылысы мен қызметтері арасындағы байланысты анықтау	9.1.5.1 нефронның құрылысы мен қызметін сипаттау
	7.1.5.2 өсімдіктердегі бөліп шығару ерекшеліктерін зерттеу	8.1.5.2 бүйректің құрылымдық бөліктерін танып білу	9.1.5.2 несептің түзілуі және фильтрация үдерістерін сипаттау
	7.1.5.3 омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің құрылысын салыстыру	8.1.5.3 тері құрылымдарын және оның бөліп шығарудағы маңызын сипаттау	9.1.5.3 бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттау
		8.1.5.4 тері аурулары және оның алдын алу шараларын сипаттау	9.1.5.4 зәр шығару жүйесі, бүйрек ауруларының алдын алу шараларын түсіндіру
			9.1.5.5 әртүрлі ағзалардың мекен ету ортасы мен зат алмасуларының соңғы өнімдері арасындағы байланысты анықтау
Қозғалыс	7.1.6.1 тірі ағзалардың тіршілігіндегі қозғалыстың маңызын және себептерін түсіндіру (тропизмдер, таксистер)	8.1.6.1 тірек-қимыл жүйесінің қызметтерін сипаттау	9.1.6.1 қол бұлшық еттерінің максимальды бұлшық ет күшін және күшке төзімділігін зерттеу
	7.1.6.2 жарықтың өсімдік дамуына әсерін түсіндіру	8.1.6.2 сүйектің химиялық құрамы мен макро және микроскопиялық құрылымын зерттеу	9.1.6.2 бұлшық еттің жиырылу жиілігіне бұлшықет жұмысының тәуелділігін зерттеу
	7.1.6.3 өсімдіктердегі фотопериодизм ролін сипаттау	8.1.6.3 сүйектердің байланыс түрлерін салыстыру
	7.1.6.4 омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың қозғалыс мүшелерін салыстыру	8.1.6.4 буынның әр түрлі типтерінің құрылысы мен олардың қызметтері арасындағы байланысты орнату
		8.1.6.5 бұлшық ет ұлпасының қызметтері мен олардың құрылымдық бөліктерін сипаттау
		8.1.6.6 бұлшықет түрлері мен құрылысын оқу
		8.1.6.7 гиподинамия салдарын атау
		8.1.6.8 сымбаттың бұзылуы және жалпақтабандылықтың пайда болу себептерін анықтау
Координация және реттелу	7.1.7.1 жануарлардың жүйке жүйесінің типтерін салыстыру	8.1.7.1 көруді қабылдау ерекшеліктерін зерттеу және көру гигиенасы ережелерін сипаттау	9.1.7.1 жүйке жасушасының құрылысы мен қызметі арасындағы байланыс
	7.1.7.2 жүйке жүйесінің қызметі мен құрылымдық компонентерін атау	8.1.7.2 естуді қабылдау ерекшеліктерін зертеу және есту гигиенасы ережелерін сипаттау	9.1.7.2 жүйке ұлпалары мен оның құрылымдық компоненттерінің қызметін талдау
	7.1.7.3 жүйке жасушасының құрылымдық бөліктерін анықтау	8.1.7.3 көру және есту рецепторларының құрылысы мен қызметін сәйкестендіру	9.1.7.3 жүйке импульстарының пайда болуы мен өтуін сипаттау
	7.1.7.4 орталық жүйке жүйесі бөлімдерінің құрылысы мен қызметін салыстыру	8.1.7.4 "гомеостаз" ұғымына анықтама беру	9.1.7.4 нейрогуморальді реттелу механизмін түсіндіру
	7.1.7.5 рефлекторлық доғаны зерттеу	8.1.7.5 эндокринді, экзокринді және аралас бездердің орналасуын анықтау	9.1.7.5 ағзаның ішкі ортасын бірқалыпты ұстау механизмін түсіндіру
	7.1.7.6 мінез-құлықтың рефлекторлық табиғатын түсіндіру	8.1.7.6 бездердің негізгі қызметтерін түсіндіру	9.1.7.6 өсіру заттарының өсімдікке әсерін талдау
	7.1.7.7 шеткі жүйке жүйесінің қызметін сипаттау	8.1.7.7 ұйқы безі мен қалқанша безі қызметінің бұзылуынан болатын ауруларды сипаттау
	7.1.7.8 ағзаның тіршілік әрекетін қалпына келтіру және тынығуы үшін ұйқының маңызын түсіндіру	8.1.7.8 терінің сезімталдығын зерттеу
	7.1.7.9 психикалық денсаулық сақтау қағидаларын сипаттау	8.1.7.9 жылықанды жануарлардың дене температурасын бірқалыпты ұстауда терінің маңызын сипаттау
	7.1.7.10 алкоголь, шылым және басқа да есірткілік заттардың жүйке жүйесіне әсерінің салдарын түсіндіру

2) көбею, тұқым қуалаушылық, өзгергіштік, эволюциялық даму:

Көбею	7 сынып	8 сынып	9 сынып
	7.2.1.1 жыныссыз және жынысты көбеюді сипаттау	8.2.1.1 жануарлардың көбею тәсілдерін салыстыру	9.2.1.1 адамның жыныс жүйесінің құрылысын сипаттау
	7.2.1.2 өсімдіктердің вегетативті көбею тәсілдерін салыстыру	8.2.1.2 мүктер мен қырықжапырақтардың жынысты (гаметофит) және жыныссыз (спорофит) ұрпақтарының мысалдарын келтіру	9.2.1.2 аталық және аналық жыныс жасушаларының құрылысын зерттеу
	7.2.1.3 айқас тозаңдану мен өздігінен тозаңданудың салыстырмалы артықшылықтарын сипаттау	8.2.1.3 ашықтұқымды және жабықтұқымды өсімдіктердің тіршілік циклінің ерекшеліктерін түсіндіру	9.2.1.3 жыныстық жетілу кезеңіндегі екінші реттік жыныстық белгілердің дамуын сипаттау
	7.2.1.4 гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтанудың маңызын сипаттау		9.2.1.4 менструалдық цикл мен экстроген және прогестеронның маңызын сипаттау
			9.2.1.5 контрацепцияның маңызы мен түрлерін түсіндіру
			9.2.1.6 жыныстық жолмен таралатын аурулардың салдары мен алдын алу шараларын түсіндіру
Жасушалық айналым	7.2.2.1 әртүрлі ағзалар түрлеріндегі хромосомалардың санын салыстыру	8.2.2.1 тірі ағзалардың өсуі мен дамуы үшін митоз бен мейоздың маңызын түсіндіру	9.2.2.1 жасушалық циклдің интерфаза кезеңінде жүретін үрдістерді түсіндіру
	7.2.2.2 сомалық және жыныс жасушаларындағы хромосомалар санының айырмашылығын түсіндіру		9.2.2.2 митоздың кезеңдерін сипаттау
			9.2.2.3 мейоз кезеңдерін сипаттау
			9.2.2.4 митоз бен мейоз үрдісін салыстыру
Өсу және даму	7.2.3.1 ағзадардың өсу мен даму үрдістерін сипаттау	8.2.3.1 эмбрионалдық даму кезеңдерін түсіндіру	9.2.3.1 ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіру
	7.2.3.2 өсімдіктердің ұзарып және жуандап өсу үдерісін зерттеу	8.2.3.2 әр түрлі ұрық жапырақшаларынан қалыптасқан мүшелер мен ұлпалар дифференциасын сипаттау	9.2.3.2 ұрық пен эмбрионның дамуын салыстыру
	7.2.3.3 жануарлар мен өсімдіктердің онтогенез кезеңдерін ажырату		9.2.3.3 адам ұрығының дамуына шылым шегу, алкоголь мен басқа есірткілер әсерінің салдарын түсіндіру
	7.2.3.4 жануарлардың онтогенезіндегі тура және түрленіп даму жолдарын салыстыру
Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары	7.2.2.1 адам ағзасындағы тұқым қуалайтын және тұқым қуаламайтын белгілерді зерттеу	8.2.4.1 тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің эволюциядағы ролін дәлелдеу	9.2.4.1 генетиканың дамуымен қалыптасуындағы Мендель зерттеулерінің маңызын бағалау
	7.2.2.2 белгелерді анықтаудағы гендердің рөлін түсіндіру	8.2.4.2 ағзаларға селекция жүргізу үшін қолдан сұрыптаудың мәнін сипаттау	9.2.4.2 моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін тұжырымдау және моногибридті будандастыруға есептер шығару
	7.2.4.3 хромосомадағы ДНК-ның генетикалық материал сақтаудағы маңызын түсіндіру	8.2.4.3 мәдени өсімдіктер мен үй жануарларының шығу тегінің орталықтарын оқу	9.2.4.3 дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін тұжырымдау және дигибридті будандастыруға есептер шығару
		8.2.4.4 маңызды мәдени өсімдіктер іріктемелері мен үй жануарлары қолтұқымын зерттеу	9.2.4.4 толық және толымсыз доминаттылықты салыстыру
			9.2.4.5 талдаушы шағылыстырудың маңыздылығын бағалау
			9.2.4.6 жынысты анықтау теориясын сипаттау 9.2.4.7 жынысты анықтау кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба жасау
			9.2.4.8 адамның қан тобының тұқымқуалауын және қан топтарын анықтау механизмін түсіндіру
			9.2.4.9 адам генетикасын зерттеудің негізгі әдістерін сипаттау
			9.2.4.10 шежіре сызбасын құру
			9.2.4.11 мәдени өсімдіктердің өнімділігін арттыру үшін заманауи ауылшаруашылық технологияларды қолданылуын зерттеу
Эволюциялық даму мен селекция негіздері			9.2.5.1 К. Линней мен Ж.Б. Ламарк еңбектерінің негізгі қағидаларын оқу
			9.2.5.2 эволюциялық ілімнің қалыптасуындағы Ч. Дарвин еңбек-терінің маңызын
			9.2.5.3 Эволюцияның қозғаушы күштерін сипаттау
			9.2.5.4 ағзалардың бейімделушілігіндегі табиғи сұрыпталудың рөлін сипаттау
			9.2.5.5 түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттау 9.2.5.6 түрдің пайда болуы себептері мен тәсілдерін түсіндіру
			9.2.5.7 Жердегі тіршіліктің дамуының негізгі кезеңдерін оқу

3) ағза мен қоршаған орта:

Биосфера, экожүйе, популяция	7-сынып	8-сынып	9-сынып
	7.3.1.1 қоршаған орта факторларының жергілікті экожүйе ағзаларының тіршілік әрекеті мен таралуына әсерін сипаттау	8.3.1.1 экожүйелердің жалпы құрылымының сызбасын жасау	9.3.1.1 популяция өсімінің экспоненциалдық және сигмоидтік үлгілерінің қисық сызықтарының графиктерін талдау
	7.3.1.2 табиғи қоректік тізбекті салыстыру	8.3.1.2 су және құрлық экожүйелерін салыстыру	9.1.1.2 энергия ағымының тиімділігін есептеу
	7.3.1.3 қоректік тізбекті және қоректік торларды құру	8.3.1.3 популяцияның негізгі қасиеттерін және құрылымдық ерекшеліктерін сипаттау	9.3.1.3 энергия, биомасса және сандар пирамидаларын салыстыру
	7.3.1.4 кологиялық сукцессия үрдісін сипаттау	8.3.1.4 ағзалардың тіршілікке қабілеттілігінің әртүр-лі тәсілдерін зерттеу	9.3.1.4 азот пен көміртек айналымының табиғаттағы сызбасын құру
		8.3.1.5 "жыртқыш-құрбан" қарым-қатынасы мысалында популяция санының өзгеру себептерін анықтау
		8.3.1.6 тірі ағзалардың өзара қарым-қатынас түрлерін сипаттау
		8.3.1.7 үнемі өзгеріп отыратын қоршаған орта жағдайларына ағзалардың бейімделу механизмін түсіндіру
Адам қызметінің қоршаған ортаға әсері	7.3.2.1 адам мен экожүйе арасындағы қарым-қатынастарды сипаттау	8.3.2.1 биологиялық әртүрлілікті сақтау және қолдаудың қажеттілік себептерін талдау	9.3.2.1 мұнай өндіру мен басқа да пайдалы қазбалардың қоршаған ортаға әсерін түсіндіру
	7.3.2.2 адам тіршілігінің эко-жүйеге жағымсыз әсер ететін салаларының мысалдарын келтіру	8.3.2.2 Дүниежүзілік тұқым қорының маңызын бағалау	9.3.2.2 пестицидтерді пайдаланудың, адам ағзасы мен қоршаған ортаға әсерін түсіндіру
	7.3.2.3 Қазақстан Республикасының қорғалатын аймақтарындағы өсімдіктер мен жануарларды сипаттау	8.3.2.3 Қазақстан аумағындағы экологиялық проблемалардың туындау себептері мен оларды шешу жолдарын түсіндіру	9.3.2.3 парниктік (булану) эффектісінің тірі ағзаларға әсерін түсіндіру
	7.3.2.4 Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген жергілікті өңірдің жануарлары мен өсімдіктеріне мысал келтіру		9.3.2.4 озон қабатының бұзылуының себептері мен салдарын түсіндіру

4) қолданбалы кіріктірілген ғылымдар:

Бөлім	7-сынып	8-сынып	9-сынып
Молекулалық биология мен биохимия	7.4.1.1 тірі ағзалардың тіршілігі үшін судың маңызын сипаттау	8.4.1.1 биологиялық мысалдарды пайдаланып полимерлер мен мономерлер арасындағы айырмашылықты сипаттау	9.4.1.1 ферменттің әрекет ету механизмін зерттеу
	7.4.1.2 ағзалардың тіршілік әрекетіндегі микро-және макроэлементтердің маңызын сипаттау	8.4.1.2 көмірсулар мен липидтердің биологиялық қызметтері мен қасиеттерін сипаттау	9.4.1.2 дезоксирибонуклеин қышқылы молекуласының қос шиыршықты құрылымын сипаттау
	7.4.1.3 тағамның құрамындағы нәруыз, май, көмірсулардың бар екендігін дәлелдеу	8.4.1.3 нәруыздардың биологиялық қызметтері мен қасиеттерін сипаттау	9.4.1.3 негізгі құрылымдық қағидаларын қолданып дезоксирибонуклеин қышқылын үлгілеу
	7.4.1.4 өсімдіктер үшін минералдық тыңайтқыштар құрамындағы азот, калий және фосфордың маңызын оқу
Жасушалық биология	7.4.2.1 жасуша, ұлпа, мүше, мүшелер жүйесі түсініктерін түсіндіру	8.4.2.1 өсімдік және жануар ұлпаларын классификациялау	9.4.2.1 өсімдік және жануар жасушаларының негізгі компоненттерін қызметін түсіндіру
	7.4.2.2 жануар және өсімдік жасушаларын ажырату	8.4.2.2 эукариот және прокариот жасушаларының құрылысын салыстыру	9.4.2.2 микрофотографияны қолданып жасушаның сызықтық ұлғаюын есепттеу
Микробиология және биотехнология	7.4.3.1 бактерияның әртүрлі пішіндерін сипаттау	8.4.3.1 қарапайымдылар, бактериялар, саңырауқұлақтар, вирустармен туындайтын аурулардың ерекшеліктері мен алдын алу шараларын сипаттау	9.4.3.1 инсулин өндіру мысалында биотехнологиялық үрдістің жалпы сызбасын сипаттау
	7.4.3.2 йогурт пен ірімшік өндірісін зерттеу		9.4.3.2 биотехнологияда өндірілетін өнімдердің мысалдарын келтіру
	7.4.3.3 антибиотиктер, антисептиктер мен залалсыздандыру заттарының қолданылуын сипаттау
	7.4.3.4 вирустардың тіршіліктің жасушасыз формасы екендігін түсіндіру
Биофизика		8.4.4.1 түзу жүруіне байланысты адам қозғалуының биоме-ханикалық ерекшелік-терін зерттеу	9.4.4.1 тірі ағзалардағы электрлі үдерістерді зерттеу
			9.4.4.2 "компьютер-ми" интерфейс технологиясының ерекшеліктерін зерттеу

15. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Биология" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Биология" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "Биология" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары.
Білім алушылар:
1-тоқсан
7.1 Биосфера және экожүйелер (4 сағат)	Ортаның экологиялық факторлары: абиотикалық (температура, жарық, рН, ылғалдылық) биотикалық (биоалуантүрлілік)	7.3.1.1 - жергілікті жер экожүйесі қоршаған орта факторларының тірі ағзалардың тіршілік әрекеті мен таралуына әсерін зерттеу
	Қоректік тізбектер және қоректік торлар	7.3.1.2 - табиғи қоректік тізбектерді салыстыру; 7.3.1.3 - қоректік тізбектер және қоректік торларды құрастыру
	Экологиялық сукцессиялар: Бірінші және екінші реттік сукцессиялар Өздігінен реттелу. Экожүйенің алмасу	7.3.1.4 - экологиялық сукцессия үдерісін сипаттау
7.1 Адам әрекетінің қоршаған ортаға әсері (4 сағат)	Адам - экожүйенің бір бөлігі	7.3.2.1 - адам мен экожүйе арасындағы қарым-қатынастарды сипаттау
	Адам тіршілік әрекеттерінің экожүйеге әсері	7.3.2.2 - экожүйеге жағымсыз әсер ететін адам тіршілігінің салаларына мысалдар келтіру
	Қазақстанда ерекше қорғалатын аймақтар. Жергілікті жердің ерекше қорғалатын аймақтары	7.3.2.3 - ерекше қорғалатын Қазақстан Республикасының табиғи аймақтарының өсімдіктері мен жануарларын сипаттау
	Қызыл кітап жергілікті өңірдің Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген жануарлары мен өсімдіктері	7.3.2.4 - жергілікті өңірдің Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген жануарлары мен өсімдіктеріне мысал келтіру
7.1 Тірі ағзаларды жүйелеу (4 сағат)	Тірі ағзалардың бес патшалығына жалпы сипаттама: прокариоттар, протисталар, саңырауқұлақтар, өсімдіктер, жануарлар. Өсімдіктер мен жануарлардың негізгі жүйелік топтары: Өсімдіктер мен жануарларды жүйелеудің маңызы. Бір және көп жасушалы ағзалар	7.1.1.1 - жүйелеудің маңызын түсіндіру; 7.1.1.2 - жүйелеуде тірі ағзалардың орынын анықтау
	Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың сыртқы құрылысындағы ерекшеліктер	7.1.1.3 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың құрылысының ерекшеліктерін сипаттау
	Дихотомиялық кілттер: теза және антитеза	7.1.1.4 - жекелеген ағзаларға қарапайым дихотомиялық кілттерді қолдану
7.1 Жасушалық биология (2 сағат)	Жасуша, ұлпа, мүше, мүшелер жүйесі түсініктері. Өсімдіктер және жануарлар жасушаларын салыстыру. Жарық микроскобынан көрінетін жасуша құрылымдары: пластидтер, вакуоль, ядро, цитоплазма, жасушалық мембрана, жасушалық қабырға	7.4.2.1 - "жасуша", "ұлпа", "мүше", "мүшелер жүйесі" туралы түсініктер; 7.4.2.2 - өсімдіктер және жануарлар жасушаларын ажырату
7.1 Су және органикалық заттар (3 сағат)	Практикалық жұмыс "Судың тірі ағзалар үшін маңызын және қасиеттерін сипаттау". Судың қасиеттері: беттік керілу, адгезия және когезия, қайнау және балқу температурасы, жылусыйымдылығы. Судың температурыны реттеудегі және сақтаудағы биологиялық маңызы және оның еріткіш ретіндегі ролі. Микро және макроэлементтердің (кальций, калий, темір, көміртек, сутек, оттек, фосфор, азот) тіршілік үшін маңызы	7.4.1.1 - судың қасиеті мен тірі ағзалар үшін маңызын сипаттау; 7.4.1.2 - тірі ағзалар тіршілік әрекеттері үшін микро- және макроэлементтердің ролін сипаттау
	Азық – түліктердегі органикалық заттар. Практикалық жұмыс "Азық– түліктерде көмірсулар, нәруыздар және майлардың бар екендігін дәлелдеу" (химиялық құрылымы қарастырылмайды)	7.4.1.3 - азық – түліктерде көмірсулар, нәруыздар және майлардың бар екендігін дәлелдеу
	Өсімдіктерде микро-және макроэлементтердің тапшылығы (азот, калий, фосфор, магний, кальций). Тыңайтқыштар: органикалық және минералдық (азот, калий, фосфор и микроэлементтер)	7.1.1.4 - минералды тыңайтқыштардағы азот, калий және фосфордың өсімдіктер үшін маңызын танып білу
2-тоқсан
7.2 Тірі ағзалардың қоректенуі (2 сағат)	Жапырақтың құрылысы мен қызметі. Жапырақтың ішкі құрылысы. Жабын ұлпа және жапырақтың жұмсақ заты. Лептесік. Жапырақ фотосинтездеуші, суды буландырушы және газ алмастырушы негізгі мүше.	7.1.2.1 - жапырақтың ішкі құрылысын сипаттау, құрылысы мен қызметі арасындағы өзара байланысты түсіндіру
	Фотосинтезге қажетті жағдайлар. Фотосинтез үдерісіндегі күн сәулесі, хлорофилл және көмірқышқыл газы рөлі	7.1.2.2 - фотосинтезге қажетті жағдайларды зерттеу
7.2 Заттардың тасымалы (6 сағат)	Заттардың тасымалдануының маңызы. Жануарлар ағзасында қан оттегі, қоректік заттарды, көмірқышқыл газын және зат алмасу өнімдерін тасымалдайды. Өсімдіктерде тамыр, сабақ заттардың тасымалын қамтамасыз етеді	7.1.3.1 - тірі ағзалардағы қоректік заттардың тасымалының маңызын түсіндіру; 7.1.3.2 – өсімдіктерде заттардың тасымалын қамтамасыз ететін мүшелерді танып білу
	Сабақ және тамыр. Сабақтың ішкі құрылысы: қабық, камбий, сүрек, өзек. Тамыр аймақтары: тамыр оймақшасы, бөліну, өсу, сору және өткізу аймақтары. Тамырдың ішкі құрылысы: эпиблема, алғашқы қабық, эндодерма, флоэма, ксилема, камбий	7.1.3.3 - тамыр және сабақтың ішкі құрылысын зерттеу; 7.1.3.4 - тамыр және сабақтың құрылысы мен қызметі арасындағы байланысты сипаттау
	Ксилема және флоэма	7.1.3.5 - флоэма мен ксилеманың элементтерін құрылысын салыстыру
	Жануарлардағы қанайналым мүшелері (жауынқұрты, ұлулар, буынаяқтылар және омыртқалылар).	7.1.3.6 - жануарларда заттар тасымалына қатысатын мүшелерді танып білу
7.2 Тыныс алу (5 сағат)	Өсімдіктер мен жануарлар үшін тыныс алудың маңызы. Тыныс алу типтері: анаэробты және аэробты. Тыныс алу, энергия көзі. Анаэробты және аэробты тыныс алудың тиімділігі. (химиялық теңдеулерсіз)	7.1.4.1 - тірі ағзалардағы тыныс алу маңызын сипаттау; 7.1.4.2 - анаэробты және аэробты тыныс алу типтерін ажырату
	Өсімдіктердің тыныс алуы. (тұқымның немесе өскіндердің тыныс алу мысалы)	7.1.4.3 - өсімдіктердегі тыныс алуды зерттеу
	Омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелері. Бунақденелілердің трахеялары, балықтарының желбезектері, құстардың және өкпесі	7.1.4.4 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың тыныс алу мүшелерін салыстыру
	Тыныс алу мүшелері. Адамның тыныс жолдары құрылысы және газалмастыру мүшелері	7.1.4.5 - адамның тыныс алу мүшелерінің құрылыс ерекшеліктерін танып білу
	Тыныс алу мүшелерінің аурулары. Тыныс алу мүшелерінің ауруларының себептері мен алдын алу жолдарын танып білу (өкпе обыры, астма, бронхит, туберкулез, тұмау)	7.1.4.6 - тыныс алу мүшелерінің ауруларының себептері мен алдын алу жолдарын түсіндіру
3-тоқсан
7.3 Бөліп шығару (3 сағат)	Бөліп шығарудың маңыздылығы. Өсімдіктер мен жануарлардағы бөліп шығару өнімдері. Заталмасудың соңғы өнімдері (шлактар). Бөліп шығару мүшелері (ағзадан зат алмасудың соңғы өнімдерін бөліп шығаруға жауапты мүшелер). Улану мен бөліп шығару арасындағы байланыс	7.1.5.1 - ағзалардың тіршілік әрекетінде бөліп шығарудың маңыздылығын түсіндіру
	Өсімдіктердегі бөліп шығару өнімдері: тыныс алу мен фотосинтездің бастапқы және соңғы өнімдері. Бөліп шығарушы ұлпалар (сүт жолдары, шайыр жолдары, эфир)	7.1.5.2 - өсімдіктердегі бөліп шығару ерекшеліктерін зерттеу
	Жануарлардың бөліп шығару жүйелері. Тірі ағзалардың бөліп шығару жүйелері эволюциясы	7.1.5.3 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың бөліп шығару жүйелерінің құрылысын салыстыру
7.3 Қозғалыс (3 сағат)	Өсімдіктердің қозғалысы. Қозғалыс белсенділігінің маңызы. Өсімдіктердің қозғалыс реакциялары. өсімдіктердің қозғалысы себептері (тропизмдер, таксистер). Өсімдік тіршілігіндегі негізгі экологиялық факторлар. Жарық және фотосинтез. Жарықтың өсімдіктің гүлдеуі мен өсуіне әсері. Жарық экологиялық фактор ретінде. жарыққа қатысты өсімдіктің экологиялық топтары. Жарық мөлшерінің өзгеруіне байланысты өсімдіктердің бейімделгіштігі. Табиғаттағы ырғақтылық. жарық күннің ұзақтығына ағзалардың бейімделуі фотопериодизм ретінде. биологиялық сағаттың жұмыс механизмі. Табиғаттағы биоырғақтылықтың және фотопериодизмнің рөлі	7.1.6.1 - өсімдіктердің қозғалысы себептерін түсіндіріп, қозғалыстың маңызын сипаттау; 7.1.6.2 - жарықтың өсімдіктердің дамуына әсерін түсіндіру; 7.1.6.3 - өсімдіктердегі фотопериодизм ролін сипаттау
	Жануарлардың қозғалыс мүшелері. Тірі ағзалардағы қозғалыстың рөлі. Жануарлардың мекен ортасы мен қозғалысы арасындағы байланысты анықтау	7.1.6.4 - омыртқасыз және омыртқалы жануарлардың қозғалыс мүшелерін салыстыру
7.3 Координация және реттелу (13 сағат)	Жүйке жүйесінің типтері: диффузиляы, сатылы, түйнекті, түтіктәрізд.	7.1.7.1 - жануарлардың жүйке жүйесінің типтерін салыстыру
	Жүйке жүйесінің қызметі. Нейрон қызметі. Нейрон құрылысы: дендриттер, аксон	7.1.7.2 - жүйке жүйесінің қызметін және құрылымдық компоненттерін атау; 7.1.7.3 - жүйке жасушасының компоненттерін анықтау
	Жүйке жүйесінің орталық және шеткі бөлімдері. Жұлын. Жұлынның сұр және ақ заты, орталық канал. Жұлынның маңызы, оның рефлекторлық және өткізгіштік қызметі. Ми. Мидың сұр және ақ заты, мидың қыртысы және ядросы. Ми бөлімдерінің құрылысы мен қызметтері: сопақша ми, ми көпірі, мишық, орталық және аралық ми. Үлкен ми сыңарлары	7.1.7.4 - орталық жүйке жүйесі бөлімдерінің құрылысы мен қызметтерін салыстыру
	Рефлекстік доға: рецептор, сезгіш, аралық, қозғалыс нейрондары, жұмыс мүшесі. Зертханалық жұмыс: "Тізе рефлексі". "Рефлекстік доға бөлімдерінің сәйкестігі"	7.1.7.5 - рефлекстік доғаны зерттеу
	Мінез-құлықтың рефлекторлық табиғыты: шартсыз және шартты рефлекстер. Шартты рефлекстердің сөнуі	7.1.7.6 - мінез-құлықтың рефлекторлық табиғатын түсіндіру
	Вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және парасимпатикалық бөлімдерінің құрылысы және қызметі	7.1.7.7 - вегетативті жүйке жүйесінің қызметін сипаттау
	Адам ағзасы үшін ұйқының маңызы. Биологиялық ритм. Ұйқының кезеңдері: баяу және тез ұйқы. Түс көру. Жұмысқа қабілеттілік: өнімділік, қалыпты жұмыс қабілеттілігігі сатылары, жұмыс қабілетінің тозуы. Күн тәртібі. Оқу еңбегінің гигиенасы. Есте сақтауды жақсарту жолдары	7.1.7.8 - ағзаның тіршілік әрекеттерінің қалпына келуіне және тынығуына ұйқының маңызын түсіндіру; 7.1.7.9 - жақсы психикалық денсаулықты сақтаудың принциптерін түсіндіру
	Жүйке жүйесінің қызметіне алкаголь, темекі, және наркотикалық заттардың әсері	7.1.7.10 - жүйке жүйесінің қызметіне алкаголь, темекі, және наркотикалық заттардың әсерін түсіндіру
4-тоқсан
7.4 Тұқымқуалау мен өзгергіштік заңдылықтары (3 сағат)	Адамда белгілердің тұқым қуалауында гендер мен ДНҚ рөлі. Пайда болған (қоршаған орта жағдайлары әсерінен) және тұқымқуалаушылық (генетикалық) белгілер. Хромосоманың бөлігі ген жайлы түсінік. Хромосома құрылымы. Генетикалық материалды сақтаушы және тасымалдаушы дезоксирибонуклеин қышқылы жайлы түсінік	7.2.4.1 - адам ағзасындағы тұқымқуалайтын және тұқым қуаламайтын белгілерді зерттеу; 7.2.4.2 - белгілерді анықтаудығы гендердің рөлін түсіндіру; 7.2.4.3 - хромосомадағы генетикалық ақпарат дезоксирибонуклеин қышқылы рөлін түсіндіру
7.4 Жасушалық цикл (1сағат)	Әртүрлі ағзалардағы хромосомалар саны. Соматикалық және жыныс жасушалар	7.2.2.1 - әртүрлі ағзалардағы хромосомалардың санын салыстыру; 7.2.2.2 - соматикалық және жыныс хромосомаларындағы хромосомалар санының әртүрлілігін түсіндіру
7.4 Көбею (4 сағат)	Өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбеюі. Өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбеюінің биологиялық маңызы	7.2.1.1 - өсімдіктердің жынысты және жыныссыз көбеюін сипаттау
	Өсімдіктердің өсімді жолмен көбеюі, оның түрлері және табиғаттағы биологиялық маңызы. Өсімдік өсіруде өсімді жолмен көбею тәсілдерін қолдану. Қалемшелеу, телу (қалемшемен, көзшелермен), көбею ұлпаларымен	7.2.1.2 - өсімдіктердің өсімді көбею тәсілдерін салыстыру
	Тозаңдану түрлері. Гүлдеу және тозаңдану. Тозаңдану түрлері (өздігінен, айқас, жасанды). Өсімдіктердегі ұрықтану және ұрықтың түзілуі. Қосарлы ұрықтану. Қосарлы ұрықтанудың биологиялық маңызы	7.2.1.3 - өздігінен және айқас тозаңданудың шамалы артықшылықтарын сипаттау; 7.2.1.4 - гүлді өсімдіктердегі қосарлы ұрықтанудың маңызын сипаттау
7.4 Өсу және даму (4 сағат)	Ағзалардың жеке дамуы түсінігі. Өсімдіктер мен жануарлардағы онтогенез кезеңдері. Бөліну, өсу, көбею, қартаю. Өсімдіктердің өсуі. Сабақтың ұзарып және жуандап өсуі. Камбий рөлі. Жылдық сақиналар	7.2.3.1 - ағзалардың өсу және даму үдерістерін сипаттау; 7.2.3.2 - өсімдіктердің ұзарып және жуандап өсу үдерістерін зерттеу
	Жануарлардағы тура және тура емес онтогенез типтері. Бунақденелілердің шала және толық түрленіп дамуына мысалдар	7.2.3.3 - өсімдіктер мен жануарлардағы онтогенез кезеңдерін ажырату; 7.2.3.4 - жануарлардағы тура және тура емес онтогенез типтерін салыстыру
7.4 Микробиология және биотехнология (4 сағат)	Бактерия формалары. Бактериялардың формаларының әртүрлілігі. Бактериялардың таралуы. Зертханалық жұмыстар: "Пішен таяқшасының сыртқы пішінін қарастыру", "Бұршақтұқымдастардың тамырындағы түйнек бактерияларын қарастыру"	7.4.3.1 - бактериялар формаларының әртүрлілігін сипаттау
	Бактерияларды пайдалану. Табиғаттағы және адам өміріндегі бактериялардың маңызы	7.4.3.2 - ірімшік және йогурт өндірісін зерттеу
	Патогендермен күрес тәсілдері. Бактериялардың антибиотиктерге тұрақтылығы. Практикалық жұмыс: "Антибиотиктер, антисептиктер және залалсыздандыру өнімдерін қолдану"	7.4.3.3 - антибиотиктер, антисептиктер және залалсыздандыру өнімдерінің қолданылуын сипаттау
	Вирустар. Жасушасыз құрылым иелері вирустардың құрылыс ерекшеліктері.	7.4.3.4 - вирустардың тіршіліктің жасушасыз формасы екендігін түсіндіру

2) 8-сынып:

Оқу жоспары бойынша ұзақ мерзімді жоспар бөлімдері	Тақырыптары/ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Оқу мақсаты. Білім алушылар білуге тиісті.
1-тоқсан
8.1 Жасушалық биология (2 сағат)	Зертханалық жұмыс. "Өсімдіктер мен жануарлардың ұлпаларын классификациялау. Жасушалардың формасына, мөлшері мен қызметіне қарай әртүрлілігі. Өсімдік ұлпаларының әртүрлілігі: түзуші, жабын, негізгі, өткізгіш, механикалық, бөліп шығарушы ұлпа. Жануар ұлпаларының әртүрлілігі: эпителий, дәнекер, бұлшықет, жүйке"	8.4.2.1 - Өсімдіктер мен жануарлардың ұлпаларын классификациялау
	Жасуша – тірі ағзалардың құрылымдық негізгі өлшем бірлігі. Прокариот және эукариот жасушалардың құрылысы: ядроның болуы және орналасуы, жасуша қабырғасы, цитоплазмалық мембрана, пластидтер, митохондрия, жасуша вакуолі, рибосомалар	8.4.3.2 - "эукариот" және "прокариот" жасушалардың құрылысын салыстыру
8.1 Молекулалық биология (3 сағат)	Жасушаның құрамындағы органикалық заттар. Мономерлер мен полимерлер арасындағы айырмашылық	8.4.1.1 - биологиялық мысалдарды пайдаланып полимерлер мен мономерлер арасындағы айырмашылықты сипаттау
	Көмірсулар – энергия көзі. Глюкоза, сахароза, гликоген, крахмал, целлюлоза мен хитиннің маңызы және қызметтері. Липидтердің қасиеттері мен қызметі. Липидтердің әртүрлілігі: майлар, фосфолипидтер, балауыз	8.4.1.2 - көмірсулар мен липидтің құрылымы мен биологиялық қызметтерін сипаттау
	Нәруыздар, құрылымы мен қызметі	8.4.1.3 - нәруыздардың биологиялық құрылымы мен қызметі
8.1 Тірі ағзалардың көп түрлілігі (4 сағат)	Зертханалық жұмыс. "Өсімдіктер бөлімі: балдырлар, мүктер, қырықжапырақтар, ашықтұқымдылар және жабықтұқымдылар. Ерекшелік белгілері."	8.1.1.1. - балдырлар, мүктер, қырықжапырақ тәріздестер, ашық және жабықтұқымдыар мысалында өсімдіктердің ерекшеліктерін сипаттау
	Саңырауқұлақтар патшалығы. Зең саңырауқұлағы: мукор, пеницилл. Біржасушалы саңырауқұлақтар – ашытқы. Көпжасушалы саңырауқұлақтар. Қалпақшалы саңырауқұлақтар. Жеуге жарамды және улы саңырауқұлақтар	8.1.1.2 - саңырауқұлақтардың негізгі белгілерін сипаттау
	Зертханалық жұмыс. "Жабық тұқымды өсімдіктер. "Дара жарнақты" және "қосжарнақтылар" класы	8.1.1.3 - даражарнақты және қосжарнақты өсімдіктерді негізгі белгілеріне қарай ажырату
	Зертханалық жұмыс. "Буынаяқтылар типі. Хордалылар типі. Сыртқы белгілеріне қарай салыстырмалы сипаттама"	8.1.1.4 - буынаяқтылар мен хордалы жануарлар кластарын ерекше белгілері бойынша тану
8.1 Қоректену (7 сағат)	Жауын құртының, сиырдың және адамның асқорыту жүйесінің құрылысы	8.1.2.1 - омыртқасыз (жауынқұрт), күйіс қайыратын (сиыр) жануарлар мен адамның ас қорыту жүйесінің құрылысын салыстыру
	Тістің құрылысы мен қызметі, сүт тістерінің тұрақты тіске алмасуы. Тіс гигиенасы	8.1.2.2 - тістердің құрылысы, әртүрлі типтері мен қызметтері арасындағы байланысты және тісті күту ережелерін сипаттау
	Ас қорыту жүйесі: ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, қарын, ішек, асқорыту бездері (сілекей, қарын безі, ұйқы безі, ішек бездері). Асқорыту мүшелерінің қызметі	8.1.2.3 - адамның ас қорыту жүйесінің құрылысы мен қызметтері арасындағы өзара байланысты анықтау
	Тамақтану гигиенасы. Асқазан – ішек ауруларының алдын алу. Асқорыту мүшелерінің жұқпалы аурулары және олардың алдын алу. Тағамнан уланудың алдын алу. Алғашқы жәрдем шаралары. Ішек құрт ауруларының алдын алу	8.1.2.4 - асқорыту жолы ауруларының себептерін және астан улану себебін ашу
	Дәрумендер және олардың маңызы. Суда еритін және майда еритін дәрумендер.Дәрумендердің тәуліктік мөлшері. Авитаминоз, гиповитаминоз және гипервитаминоздар. А авитаминоздағы ақшам соқыр, В1 авитаминоздағы бери – бери ауруы, С авитаминоздағы цинга, Д авитаминоздағы рахит аурулары	8.1.2.5 - адам ағзасындағы дәрумендердің маңыздылығын сипаттау 8.1.2.6 - құрамында дәрумендердің маңызды мөлшері бар азық-түлік тізімін жасау 8.1.2.7 - азық – түлік құрамындағы С дәруменін анықтау
8.1 Өсу және даму (2 сағат)	Эмбрионалдық даму кезеңдері: бластула, гаструла, нейрула	8.2.3.1 - эмбрионалдық даму кезеңдерін сипаттау
	Ұлпалар мен мүшелердің дифференциялануы. Жасушалардың дифференциялануы, органогенез	8.2.3.2 - ұлпалар мен мүшелердің дифференциялануын сипаттау
2-тоқсан
8.2 Заттардың тасымалдануы (10 сағат)	Қанның құрамы мен қызметі. Қан түйіршіктері: эритроциттер, лейкоциттер, тромбоциттер. Плазма. Қанның қызметі: транспорттық, гомеостаз, қорғаныштық	8.1.3.1 - қан құрамы мен қызметін сипаттау
	Зертханалық жұмыс. Әр түрлі ағзалардың қан түйіршіктері. "Адам қаны" және "Бақаның қаны" микропрепараттары. Қан жасушаларын формасына, мөлшеріне, санына қарай және ядросының болуына қарай салыстыру	8.1.3.2 - дайын микропрепараттар арқылы әр түрлі ағзалардың қан жасушаларының құрылыс ерекшеліктерін зерттеу
	Иммунитет. Гуморальдық және жасушалық иммунитет. Лейкоциттердің түрлі типтері және олардың қызметтері. Жасушалық иммунитет: Т – және В- лимфоциттердің әрекет етуі	8.1.3.3 - лейкоциттердің түрлі типтерінің қызметтерін сипаттау; 8.1.3.4 гуморальдық және жасушалық иммунитетті салыстыру
	Ағзаның ішкі ортасы. Лимфа. Лимфаайналым және оның маңызы. Гомеостаз. Ағзаның ішкі ортасы: қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы	8.1.3.5 - лимфа жүйесі мен оның қан, ұлпа сұйықтығы мен лимфа арасындағы өзара байланысты сипаттау
	Иммунитет. Иммунитеттің түрлері. СПИД. СПИД ауруының алдын алу. Туа пайда болған және жүре пайда болған иммунитет	8.1.3.6 - аурудың алдын алудағы екпенің ролі
	Қан топтары. Қан құю. Резус – фактор. Агглютинация. Резус – конфликт	8.1.3.7 - агглютинация және резус-конфликт механизмдерін түсіндіру
	Ұлулардың, жауын құртының, буынаяқтылардың және омыртқалылардың жүрегі және қантамырларының құрылысы мен қызметі.	8.1.3.8 - жануарлар жүрегінің құрылысы мен қантамырлар жүйелерінің маңызын түсіндіру; 8.1.3.9 - қантамыр қабырғасының құрылысы мен олардың қызметі арасындағы байланысты анықтау
	Қантамырлар, қанайналым жүйесінің түрлері. Ашық және тұйық қанайналым жүйелері. Үлкен және кіші қанайналым шеңберлері. Адамның қанайналым жүйесі	8.1.3.10 - жануарлардың қантамырлар, қанайналым жүйесі түрлерін сипаттау
	Зертханалық жұмыс. "Дене жаттығуларының жүрек жұмысына әсері. Дене жаттығуларын орындау кезінде жүрек жұмысының өзгеруі"	8.1.3.11 - дене жаттығуларының жүрек жұмысы мен оның қалпына келуіне әсерін зерттеу
	Жүрек - қантамырлар жүйесі аурулары (гипертония, инфаркт, ишемиялық ауру, атеросклероз, инсульт). Аурудың себептері: тұқымқуалаушылыққа бейімділік, теріс өмір салты, дұрыс тамақтанбау	8.1.3.12 - қантамыр жүйесі ауруларының себептері мен ауру белгілерін сипаттау
8.2 Тыныс алу (3 сағат)	Альвеола және қан арасындағы газ алмасу. Өкпедегі қанның оттекке қанығуы. Ұлпа мен қан арасындағы газ алмасу. Қанның көмірқышқыл газына қанығуы, жасушаның оттекке қанығуы	8.1.4.1 - өкпедегі газ алмасу және ұлпалық тыныс алудың механизмдерін сипаттау
	Тыныс алу және тыныс шығару механизмі. Көкірек қуысының құрылысы. Тыныс алуға және тыныс шығаруға қатысатын бұлшықеттер. Тыныс алу және тыныс шығарудағы көкеттің маңызы. Ауа жүретін жолдардағы қысымның өзгеруі	8.1.4.2 - тыныс алу және тыныс шығару механизмін түсіндіру
	Зертханалық жұмыс. "Өкпенің тіршілік сыйымдылығы. Тыныс алудың минуттық көлемі. Түрлі жастағы физикалық дамыған ер және әйел адамдардың өкпесінің тіршілік сыйымдылығы. Шылым шегудің өкпенің тіршілік сыйымдылығына әсері. Тыныс алу қозғалысы"	8.1.4.3 - өкпенің тіршілік сыйымдылығын анықтау және қалыпты жағдайдағы және дененің физикалық жүктемесі кезіндегі тыныс алудың минуттық көлемін есептеу
3-тоқсан
8.3 Бөліп шығару (3 сағат)	Зәр шығару жүйесі мүшелерінің құрылысы мен қызметі (бүйрек, несепағар, қуық, несеп жолы). Бүйректің құрылысы (қыртысты қабат және милы қабат, нефрон, пирамида, астауша, өзекшелер)	8.1.5.1 - адамның зәр шығару жүйесі мүшелерінің құрылысы мен қызметін сипаттау; 8.1.5.2 - бүйректің құрылымдық бөліктерін тану
	Терінің маңызы, құрылысы мен қызметі. Тер бөлінудің реттелуі	8.1.5.3 - терінің құрылысы мен оның бөліп шығарудағы маңызын сипаттау
	Тері ауруларының пайда болу себептері мен салдары (қышыма, теміреткі, безеу бөртпелері, пигментті дақ). Белгілері мен алдын алу шаралары	8.1.5.4 - тері ауруларының алдын алу шараларын түсіндіру
8.3 Қозғалыс (6 сағат)	Тірек – қимыл жүйесінің маңызы мен қызметі	8.1.6.1 - тірек – қимыл жүйесінің қызметтерін сипаттау
	Зертханалық жұмыс. "Сүйектің химиялық құрамы. Сүйектің макро және микроскопиялық құрылысы"	8.1.6.2 - сүйектің химиялық құрамы мен макро микроскопиялық құрылысын зерделеу
	Сүйектің байланыс түрлері: қозғалыссыз, жартылай қозғалмалы, қозғалмалы	8.1.6.3 - сүйектердің байланыс түрлерін салыстыру
	Буынның құрылысы және қызметтері. Сүйек байланыстарының атқаратын қызметіне бейімделуі	8.1.6.4 - буынның әртүрлі типтерінің құрылысы және олардың қызметтерінің арасында байланыс орнату
	Бұлшықет ұлпаларының құрылысы мен қызметі (бірыңғай салалы, көлденең жолақты қаңқа, көлденең жолақты жүрек). Қаңқа бұлшықеттерінің түрлері	8.1.6.5 - Бұлшық ет ұлпасының құрылысы мен қызметі және олардың түрлері; 8.1.6.6.- Бұлшықеттің құрылысы мен түрлерін түсіндіру
	Гиподинамия. Сымбаттың бұзылуы және жалпақ жалпақтабандылықтың пайда болу себептері. Сымбаттың бұзылуы мен жалпақтабандылықтың алдын алу шаралары	8.1.6.7 - гиподинамия салдарын атау; 8.1.6.8 - сымбаттың бұзылуы және жалпақ жалпақтабандылықтың пайда болу себептерін анықтау
8.3 Биофизика (1 сағат)	Тік жүруге байланысты адам қозғалуының биомеханикалық ерекшеліктері. Адам қаңқасы құрылысының ерекшеліктері. Тік жүруге бұлшықеттің маңызы. Тік жүру кезіндегі дененің ауырлық ортасы. Дененің иіні. Адам омыртқасының иілімдері	8.4.4.1 - түзу жүруіне байланысты адам қозғалуының биомеханикалық ерекшеліктерін зерттеу
8.3 Координация және реттелу (6 сағат)	Зертханалық жұмыс: "Көрудің маңызы. Көру мүшелерінің құрылысы. Көруді қабылдаудың ерекшеліктері (көздің жітілігі, көру шегі). Көрудің бұзылуы. Көз гигиенасы"	8.1.7.1 - көруді қабылдаудың ерекшеліктерін зерттеу және көру гигиенасын сипаттау
	Зертханалық жұмыс: Естудің маңызы. Есту мүшесінің құрылысы. Естуді қабылдаудың ерекшеліктері (құлақтың естігіштігін анықтау). Естудің бұзылу себептері. Есту мүшесінің гигиенасы"	8.1.7.2 - естуді қабылдау ерекшеліктерін зерттеу және есту гигиенасының ережелерін сипаттау
	Таяқшаның, құтышаның және кірпікшелі жасушалардың құрылысы мен қызметі. Соқыр дақты анықтау, түстерді аралсатыра отырып тәжірибе жасау, ауа арқылы және сүйек арқылы өткізу	8.1.7.3 - көру және есту рецепторларының құрылысы мен қызметтерін сәйкестендіру
	"Гомеостаз" ұғымы. Гомеостазға мысал (терморегуляция)	8.1.7.4 - гомеостаз ұғымына анықтама беру
	"Гормондар", "Гуморальдық реттелу" ұғымдары. Эндокринді, экзокринді және аралас бездердің орналасуы және қызметі	8.1.7.5 - эндокринді, экзокринді және аралас бездердің орналасқан жерлерін анықтау; 8.1.7.6 - бездердің негізгі қызметтерін түсіндіру
	Ұйқы безі мен қалқанша без қызметінің бұзылуынан туындаған аурулар (гипо – және гиперфункция)	8.1.7.7 - ұйқы безі мен қалқанша без қызметінің бұзылуынан туындаған ауруларды сипаттау
	Зертханалық жұмыс. "Жанасу сезімталдығы. Тері рецепторлары (терморецепторлар, механорецеп-торлар, ноцицепторлар)"	8.1.7.8 - терінің сезімталдығын зерттеу
	Жылықанды жануарлардың тұрақты температураны сақтауындағы терінің ролі. Температураны сезу. Терморецепторлардың бейімделуі	8.1.7.9 - жылықанды жануарлардың тұрақты температураны сақтауындағы терінің ролін сипаттау
4-тоқсан
8.4 Көбею (3сағат)	Митоз. Мейоз	8.2.2.1 - тірі ағзалардың өсуі мен дамуы үшін митоз бен мейоздың маңызын түсіндіру
	Жануарлардың көбею формалары. Жыныссыз көбею типтері. Жынысты көбею	8.2.1.1- жануарлардың көбею жолдарын салыстыру
	Мүктер мен қырықжапырақтардың тіршілік циклі	8.2.1.2-мүктер мен қырықжапырақтардың жынысты (гаметофит) және жыныссыз (спорофит) ұрпақтарының мысалдарын келтіру
	Ашықтұқымды және жабықтұқымды өсімдіктердің тіршілік циклі	8.2.1.3- ашықтұқымды және жабықтұқымды өсімдіктердің тіршілік циклінің ерекшеліктерін түсіндіру
8.4 Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары (4 сағат)	Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің эволюциядағы ролі. Өзгергіштік пен тіршілік үшін бейімделу арасындағы байланыс	8.2.4.1 -тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің эволюциядағы ролін дәлелдеу
	Қолдан сұрыптау және оның селекция үшін маңызы. Қолдан сұрыптау түрлері: жаппай және жеке сұрыптау	8.2.4.2- селекция үшін қолдан сұрыптау мағынасын түсіндіру
	Мәдени өсімдіктер мен үй жануарларының шығу орталықтары. Вавилов теориясына Харланның енгізген өзгерістері	8.2.4.3 -мәдени өсімдіктер мен үй жануарларының шығу орталықтарын зерттеу
	Зертханалық жұмыс. "Қазақстан территориясында кездесетін маңызды мәдени өсімдіктер іріктемелері мен үй жануарлары қолтұқымын зерттеу (жануарлардың маңызды белгілері/ ауылшаруашылығындағы маңызды өсімдіктер)"	8.2.4.4- маңызды мәдени өсімдіктер іріктемелері мен үй жануарлары қолтұқымын зерттеу
8.4 Микробиология және биотехнология (1 cағат)	Жұқпалы аурулар және олардың алдын алу	8.4.3.1 - қарапайымдылар, саңырауқұлақтар, бактериялар мен вирустар қоздыратын аурулардың ерекшеліктерін сипаттау
8.4 Биосфера, экожүйе, популяция (5 сағат)	Экожүйелердің құрылымы. Модельдеу. Су және құрлық экожүйелері.	8.3.1.1 - экожүйелердің жалпы құрылымының сызбасын жасау; 8.3.1.2 - су және құрлық экожүйелерін салыстыру
	Популяцияның құрылымының негізгі сипаттамалары және ерекшеліктері. Модельдеу. Ағзалардың тіршілікке қабілеттілігінің әртүрлі тәсілдері.	8.3.1.3 - популяцияның негізгі қасиеттерін және құрылымдық ерекшеліктерін сипаттау; 8.3.1.4 - ағзалардың тіршілікке қабілеттілігінің әртүрлі тәсілдерін зерттеу 8.3.1.5 - жыртқыш-құрбан қарым-қатынасы мысалында популяция санының өзгеру себептерін анықтау
	Тірі ағзалардың өзара қарым-қатынас түрлері. Тікелей және жанама. Қыналар ерекше селбесіп тіршілік ететін ағзалар ретінде	8.3.1.6 - тірі ағзалардың өзара қарым-қатынас түрлерін сипаттау; 8.3.1.7 - тірі ағзалардың қоршаған ортаның өзгермелі жағдайларына бейімделу механизмдерін түсіндіру
8.4 Адам қызметінің қоршаған ортаға әсері (2 сағат)	Биологиялық әртүрлілікті сақтау. Тұрақты даму тұжырымдамасы. Адамның табиғаттағы ролі. Табиғатты ұтымды пайдалану, өсімдіктерді қорғау, өсімдік ресурстары, табиғатты қорғау. Дүниежүзілік Тұқым қоры	8.3.2.1 - биологиялық әртүрлілікті сақтау және қолдаудың аса қажеттігін талқылау; 8.3.2.2 - Дүниежүзілік Тұқым қорының маңызын бағалау
	Қазақстан Республикасының экологиялық проблемалары	8.3.2.3 - Қазақстан аумағындағы экологиялық проблемалардың туындау себептерін түсіндіру

3) 9-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Тақырып/Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті.
1-тоқсан
9.1 Жасушалық биология (3 сағат)	Жасушаның негізгі компоненттерінің қызметтері: плазмалық мембрана, цитоплазма, эндоплазмалық тор, жасуша орталығы, рибосомалар, Гольджи аппараты мен лизосомалар, митохондрия, пластидтер, қозғалыс органоидтары, олардың құрылысы және атқаратын қызметтері, жасушаның қосындылары	9.4.2.1 - өсімдік және жануар жасушаларының негізгі бөліктерінің құрылымы мен қызметін түсіндіру
	Жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеу. Ұлғаю, актуальды өлшемі және суреттің нақты өлшемі. Өлшем бірліктерін СИ жүйесіне аудару (сантиметр-миллиметр-микрометр-нанометр)	9.4.2.2 - микрофотографияны пайдалана отырып, жасушалардың сызықтық ұлғаюын есептеу
9.1 Тірі ағзалардың көп түрлілігі (2 сағат)	Бинарлық жүйе әр түрлі түрлерді сипаттауға арналған номенклатураны пайдалану. Анықтағыш көмегімен өсімдіктер мен жануарларды(жергілікті регионның) анықтау	9.1.1.1- әртүрлі түрлерді сипаттауда бинарлы; номенклатураны негіздеу 9.1.1.2 Өсімдіктер мен жануарлардың түрлерін ерекшелік белгілері бойынша ажырату (анықтағыш бойынша)
9.1 Биосфера және экожүйе (3 сағат)	Популяцияның өсуінің экспоненциалды және сигмоидты қисығы	9.3.1.1- популяция өсімінің экспоненциалдық және сигмоидтік үлгілерінің қисық сызықтарының графиктерін талдау
	Экожүйедегі энергия тасымаланың тиімділігі. Энергия ағыны және қоректік тізбектер. Экологиялық пирамида түрлері. Экожүйелердің өнімділігі	9.3.1.2 - энергия ағымының тиімділігін есептеу 9.3.1.3 - энергия, биомасса және сандар пирамидаларын салыстыру
	Табиғаттағы көміртек пен азот айналымы. Биосферадағы биохимиялық үрдістер. Топырақ пен шөгінді жыныстар түзудегі тірі ағзалардың рөлі.	9.3.1.4 - азот пен көміртек айналымының сызбасын ұсыну
9.1 Адам қызметінің қоршаған ортаға әсері (3 сағат)	Мұнай және басқа да пайдалы қазбаларды өндірудің қоршаған орта мен адам денсаулығына әсері. Атмосфера мен су жүйесінің ластануы. Ормандардың жойылуы. Топырақтың жағдайы. Шөлейттену. Биоәртүрліліктің азаюы	9.3.2.1 - мұнай және басқа пайдалы қазбалар өндірудің қоршаған ортаға әсерін түсіндіру
	Пестицидтер, гербицидтер мен инсектицидтердің қоршаған орта және адам денсаулығына әсері	9.3.2.2 - пестицидтерді пайдаланудың қоршаған орта мен адам денсаулығына әсерін түсіндіру
	Парниктік (булану) эффект және озон қабатының бұзылуы	9.3.2.3 - парниктік (булану) эффектінің тірі ағзаларға әсерін түсіндіру; 9.3.2.4 - озон қабатының бұзылуының себептері мен салдарын түсіндіру
9.1 Қоректену (4 сағат)	Ас қорыту, сіңіру, ассимиляция және бөліп шығару үдерістері. Ауыз қуысында астың қорытылуы. Асқазанда астың қорытылуы. Қарын сөлі ферменттерінің нәруыздарға әсері. Ұйқы безі сөлінің әсерінен он екі елі ішекте астың қорытылуы. Ішек сөлінің әсерінен астың қорытылуы. Ас қорытылуы: нәруыздардың аминқышқылдарына дейін, майдың май қышқылдары мен глицеринге дейін, көмірсулардың глюкозаға дейін ыдырауы. Астың аш ішекте сіңірілуі. Тоқ ішектің ас қорытудағы рөлі	9.1.2.1 - қорытылу, ассимиляция, сіңіру ,бөліп шығару үдерістерін бөлшектеп сипаттау
	Ферменттердің белсенділігі. Зертханалық жұмыс "Ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу"	9.1.2.2 - ас қорыту процессіндегі органикалық заттар мен тиісті ферменттердің арасындағы байланысты орнату
	Ферменттердің ас қорытудағы рөлі. Органикалық заттардың ферменттердің әсерінен ыдырауы.	9.1.2.3 - ферменттердің белсенділігіне әр түрлі жағдайлардың (температура, pH) әсерін зерттеу
	Өттің әсерінен майлардың эмульгациясы. Зертханалық жұмыс "Өттің әсерінен майлардың эмульгациялануын зерттеу"	9.1.2.4 - өттің әсерінен майлардың эмульгациялануын зертте
9.1 Заттар тасымалы (4 сағат)	Активті және пассивті тасымалдаудың ұқсастығы мен айырмашылығы	9.1.3.1 - пассивті және активті тасымалдауды салыстыру
	Сыртқы және ішкі факторлардың транспирацияға әсері. Сыртқы факторлар: температура, ылғалдылық пен су буының қысымы, ауа қозғалысы. Ішкі факторлар: буландыратын беттің ауданы мен бұл ауданның өсімдік көлеміне қатынасы (кутикула мен лептесіктер)	9.1.3.2 - транспирация (механизмін) үдерісінің мәнін түсіндіру; 9.1.3.3 - ішкі және сыртқы факторлардың транспирацияға әсерін зерттеу
	Сыртқы факторлардың флоэмада зат тасымалына әсері: температура, ылғалдылық, жарық	9.1.3.4 - ішкі сыртқы факторлардың флоэма арқылы заттардың тасымалдануына әсерін зерттеу
2-тоқсан
9.2 Тыныс алу (2 сағат)	Анаэробты және аэробты тыныс алу. Анаэробты және аэробты тыны салу үдерістерін химиялық реакция теңдеулерін қолданып қарастыру. Анаэробты және аэробты тыныс алудың тиімділіктері	9.1.4.1 - тыныс алу реакциясының химиялық теңдеуін пайдалана отырып, аэробты және анаэробты тыныс алуды салыстыру
	Аэробты, анаэробты тынысалу үдерістерімен байланысты бұлшық еттердің қажуы. Физикалық жүктемелер артқан жағдайдағы ағзаның тіршілік әрекеттерін реттеудегі анаэробты тыныс алудың резервтік механизм ретіндегі рөлі	9.1.4.2 - бұлшықет қажуы және аэробты, анаэробты тыныс алу үдерістері арасындағы байланысты қарастыру
9.2 Бөліп шығару (4 сағат)	Нефронның құрылысы және қызметі. Боумен-Шумлянский капсуласы. Неронның проксимальды және дистальды өзекшелері. Генле ілмегі. Жинақтағыш түтікше. Ультрафильтрация. Абсорбция және таңдамалы реабсорбция. Несептің құрамы. Фильтрация мен кері фильтрацияның себептері	9.1.5.1- нефронның құрылысы мен қызметін сипаттау; 9.1.5.2 -фильтрация және несептің түзілу үрдістерін сипаттау
	Бүйрек жұмысын бұзатын факторлар: тамақтану рационы, дене температурасының күрт түсуі, дәрілік препараттар, созылмалы және инфекциялық аурулар: кариес, іріңді ангина	9.1.5.3 - бүйректің жұмысына әсер ететін факторларды сипаттау
	бүйрек және зәр шығару жүйесінің аурулары. Пиелонефрит, цистит, энурез, бүйрекке тастың жиналуы. Белгілері, себептері және алдын алу шаралары	9.1.5.4 - бүйрек және зәр шығару жүйесі ауруларының алдын алу жолдарын түсіндіру
	Құрлықта, шөлде, тұщы және тұзды суларда тіршілік ететін тірі ағзалардың зат алмасуының соңғы өнімдері. Құрамында азоты бар органикалық заттардың ыдырау өнімдері: аммиак, несепнәр, несеп қышқылы	9.1.5.5 - әртүрлі ағзалардың мекен ету ортасы мен зат алмасудың соңғы өнімдері арасындағы байланысты орнату
9.2 Координация және реттелу (7 сағат)	Нейрондардың түрлері мен қызметтері. Жүйке ұлпасының қызметі (глиальды жасушалар). Аксондардың миеленді және миеленсіз қабықтары. Синапстар және медиаторлар	9.1.7.1- жүйке жасушасының құрылысы мен қызметі арасындағы өзара байланысты орнату; 9.1.7.2 -жүйке ұлпасының қызметі мен құрылымдық бөліктерінің қызметтерін талдау
	Миеленді, миеленсіз аксондарда жүйке импульстарының туындауы және өткізілуі. Өткізу жылдамдығы. Мембраналық потенциал, тыныштық потенциалы және әрекет потенциалы	9.1.7.3- жүйке импульсінің туындауы мен өтуін сипаттау
	Тыныс алу мен тыныс шығарудың реттелуі мысалында нейрогуморальдық реттелу механизмі. Жүйкелік және гуморальдық реттелуді салыстыру. Ағзаның стреске бейімделуі	9.1.7.4- жүйке және гуморалды реттелудің механизмін түсіндіру
	Гомеостазды тұрақты ұстаудың механизмдері. Гомеостаздың мысалдары (термореттелу, қандағы глюкозаның мөлшерінің реттелуі	9.1.7.5 -гомеостазды сақтаудың механизмін түсіндіру
	Өсімдіктердің өсуінің стимуляторлары. Өсімдіктердің өсуіне әсер ететін заттар ауксиндер мысалында	9.1.7.6 -өсімдіктердің өсуі мен дамуына әсер ететін заттардың әрекетін талдау
3-тоқсан
9.3 Молекулалық биология (2 сағат)	ферменттің әрекет ету механизмі. "Кілт-құлып" гипотезасы. Ферменттің белсенді орталығы	9.4.1.1- ферменттің әрекет ету механизмін зерттеу
	Дезоксирибонуклеин қышқылы молекулалық құрылысының қағидалары. Нуклеотидтердің комплементарлылығы.	9.4.1.2 -Дезоксирибонуклеин қышқылы молекуласының қос оралымды құрылымын сипаттау; 9.4.1.3 -Дезоксирибонуклеин қышқылын құрылымдық қағидалары негізінде үлгілеу
9.3 Жасушалық цикл (4 сағат)	Интерфаза. Интерфаза кезеңдері: Gl, S және G2.	9.2.2.1- интерфазада жүретін үдерістерді түсіндіру
	Митоз. Митоз фазалары Зертханалық жұмыс "Митоз фазалары"	9.2.2.2 -митоздың кезеңдерін сипаттау
	Мейоз. Мейоз фазалары. Мейоздың митоздан айырмашылықтары	9.2.2.3- мейоз кезеңдерін сипаттау; 9.2.2.4 митоз және мейоз үдерістерін салыстыру
9.3 Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтары (8сағат)	Мендельдің ашқан белгілердің тұқымқуалаушылық заңдылықтары. Тұқымқуалаушылықты зерттеудің гибридологиялық әдісі	9.2.4.1 -генетиканың дамуындағы Мендель зерттеулерінің рөлін бағалау
	Тұқымқуалаушылық заңдылықтарының цитологиялық негіздері. Гаметалар тазалығы және оның цитологиялық негіздемесі. Моногибридті және дигибридті будандастыру. Басымдылық заңы. Ажырау заңы. Гаметалар тазалығының ережесі	9.2.4.2 -моногибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару; 9.2.4.3 -дигибридті будандастырудың цитологиялық негіздерін дәлелдеу және есептер шығару
	Аллельді гендердің әрекеттесуі толық, толымсыз. Доминанттылық құбылысы. Талдаушы шағылысты-ру ұғымы мен оның практикалық маңызы	9.2.4.4 -толық және толымсыз доминаттылықты салыстыру; 9.2.4.5 -талдаушы будандастыру-дың маңыздылығын бағалау
	Жыныс генетикасы. Тұқымқуалаушылықты зерттеу тәсілдері. Жыныспен тіркесіп тұқымқуалау. Гемофилия және дальтонизм экологиялық жағдай гендердің өзгерісіне әсері. Гендердің әрекеттесуі. Қоршаған ортаның генотипке әсері	9.2.4.6 -жынысты анықтау теориясын сипаттау; 9.2.4.7- жынысты анықтау кезінде хромосомалардың рөлін түсіндіретін сызба жасау
	Адам қан тобының АВО жүйесінде тұқымқуалауы және резус-фактор	9.2.4.8 -адамның қан тобының тұқымқуалауын және қан топтарын анықтау механизмін түсіндіру
	Адам генетикасы. Тұқымқуалаушылықты зерттеу әдістері. Медициналық генетика. Адамның генетикалық ауруларының алдын алу. Адамның генеалогиялық ағашын құру. Жеке шежірені құру және талдау	9.2.4.9 -адам генетикасын зерттеудің негізгі әдістерін сипаттау; 9.2.4.10 -шежіре сызбасын құру
	өнімділікті арттыратын заманауи ауыл шаруашылық технологиялары. Өнімділігі жоғары ауылшаруашылықты жүргізудің жаңа баламалы жолдары	9.2.4.11 -мәдени өсімдіктердің өнімділігін арттыру үшін заманауи ауылшаруашылық технологияларды қолданылуын зерттеу
9.3 Микробиология және биотехнология (1 сағат)	Биотехнологиялық үдерістін жалпы сызбасы және өнімдері (медицина, өнеркәсіп және ауылшаруашылық) және биотехнология өнімдері	9.4.3.1- биотехнологиялық үдерісінің жалпы сызбасын инсулин өндіру мысалында сипаттау; 9.4.3.2 -биотехнологияда өндірілетін өнімдерге мысал келтіру
9.3 Биофизика (2 сағат)	Тірі ағзалардағы электрлік үдерістер. Электрорецепторлар және электрлі мүшелер. Тірі ағзалардағы электрлі үдерістерді зерттеуде мультимедианы қолдану	9.4.4.1- тірі ағзалардағы электрлік үдерістерді зерттеу
	Нейрокомпьютерлік интерфейс. Компьютер мен ми арасындағы ақпарат алмасу жүйесі	9.4.4.2 -"компьютер-ми" интерфейс технологиясының ерекшеліктерін зерттеу
4-тоқсан
9.4 Қозғалыс (2 сағат)	Бұлшық еттің жұмысы. Негізгі бұлшық еттердің жұмысын өзіндік бақылау, иық белдеуінің қол қозғалысындағы рөлі. Статикалық және динамикалық жұмыс кезіндегі бұлшық еттің қажуы.	9.1.6.1- Қол бұлшық еттерінің максималды жұмыс күшін және күшке төзімділігін зерттеу; 9.1.6.2 -бұлшық еттің жұмысына оның жиырылу жиілігіне тәуелділігін зерттеу
9.4 Өсу және даму (3 сағат)	Құрсақтық даму. Ұрықтық дамудың алғашқы кезеңдері. Ұрықтың қалыптасуы мен дамуы	9.2.3.1 -ұрықтың дамуындағы плацентаның маңызын түсіндіру; 9.2.3.2 -эмбрион мен ұрықтың дамуын салыстыру
	Шылым шегу, есірткі мен ішімдіктің адам ұрығының дамуына тигізетін әсері	9.2.3.3 -адам ұрығының дамуына шылым шегу, алкоголь мен басқа есірткілер әсерінің салдарын түсіндіру
9.4 Көбею (6 сағат)	Адамның жыныс жүйесінің құрылымы мен қызметі	9.2.1.1 -адамның жыныс жүйесінің құрылысын сипаттау
	Аталық және аналық гаметалардың құрылысы	9.2.1.2 -аталық және аналық жыныс жасушаларының құрылысын зерттеу
	Екінші реттік жыныстық белгілер. Ұлдар мен қыздардың жыныстық жетілуі. Биологиялық және әлеуметтік жетілу	9.2.1.3 -жыныстық жетілу кезеңіндегі екінші реттік жыныстық белгілердің дамуын сипаттау
	Менструалдық цикл: овуляция, етеккір. Менструалдық циклындағы эстроген мен прогестерон гормондарының маңызы	9.2.1.4- менструалдық цикл мен экстроген және прогестеронның маңызын сипаттау
	Контрацепция түрлері және олардың қолданылуы	9.2.1.5 -контрацепцияның маңызы мен түрлерін түсіндіру
	Жыныстық жолмен берілетін аурулар: жұқтырылған қорғаныш тапшылығының белгісі. сифилис, гонорея, гепатит В,С	9.2.1.6 -жыныстық жолмен таралатын аурулардың салдары мен алдын алу шараларын түсіндіру
9.4 Эволюциялық даму (5 сағат)	Эволюциялық ұғымдардың қалыптасуы және дамуы. Ғалымдардың қосқан үлесі. Ч.Дарвин және оның түрлердің пайда болуы туралы ілімі. Ч.Дарвиннің эволюциялық ілімінің негізгі қағидалары. Эволюцияның синтетикалық теориясының пайда болуы. Эволюция ілімін дәлелдеуші заманауи ілімдер	9.2.5.1 -К. Линней мен Ж.Б. Ламарк еңбектерінің негізгі қағидаларын оқып зерттеу; 9.2.5.2- Ч. Дарвин еңбектерінің негізгі қағидаларын оқып зерттеу
	Эволюцияның қозғаушы күштері. Табиғи сұрыпталу нәтижесіндегі бейімделушілік. Эволюциялық үдерістегі өзгергіштіктің (мутациялық, комбинтивтік) рөлі. Табиғи сұрыпталу, оның түрлері (қозғаушы және тұрақтандырушы). Тіршілік үшін күрес (түрішілік, түраралық). Бейімделушілік. Қорғаныш рең: бүркеніш рең, мимикрия, сақтандырушы рең	9.2.5.3 -эволюцияның қозғаушы күштерін сипаттау; 9.2.5.4 -ағзалардың бейімделудегі табиғи сұрыпталудың рөлін сипаттау
	"Түр" ұғымының анықтамасы.Түрдің құрылымы. Түр критерийлері. "Түр түзілу" ұғымы. Түр түзілудің себептері	9.2.5.5- түрдің құрылымы мен критерийлерін сипаттау; 9.2.5.6 -түрдің пайда болуы себептері мен тәсілдерін түсіндіру
	Жердегі тіршіліктің пайда болуы, дамуы	9.2.5.7 -Жердегі тіршіліктің дамуының негізгі кезеңдерін зерделеу

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 14-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 205-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "География" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. "География" – табиғи, қоғамдық, әлеуметтік нысандарды, құбылыстарды, үдерістерді бірлікте қарастыратын маңызды пән. Ол табиғи және антропогендік нысандардың арасындағы кеңістіктік-уақыттық өзара байланыстар мен өзара тәуелділіктерді зерттейді.

3. "География" пәнінің мақсаты – дүниенің географиялық бейнесін тұтас қабылдайтын, географиялық ойлау қабілеті дамыған, географияның әдістері мен тілін білетін және қолданатын, географиялық мәдениеті бар тұлға тәрбиелеу.

4. Тұлғаның географиялық мәдениеті – тұлғаның бойындағы Жер, қоршаған орта, табиғат туралы, оның алуантүрлілігінің себептері, халқы мен шаруашылық әрекеті туралы білім мен "адам – табиғат – қоғам – мәдениет" жүйесіндегі өмірлік құндылықтарды меңгеруінің көрінісі.

5. Дүниенің географиялық бейнесі – аумақтық табиғи-қоғамдық жүйелердің қасиеттері мен заңдылықтары туралы көзқарастар жиынтығы.

6. Географиялық ойлау – географиялық нысандар, үдерістер мен құбылыстарды, олардың арасындағы байланыстарды тану және олардың маңызды қасиеттерін бейнелеу.

7. "География" пәнінің міндеттері:

1) географияның ғылыми пән ретіндегі рөлі мен оның қазіргі заманғы адамзат мәселелерін, сондай-ақ ғаламдық мәселелерді шешудегі әлеуетін түсінуге мүмкіндік беру;

2) оқушылардың бойында табиғат пен қоғам арасындағы өзара байланыстарға, осы байланыстардың кеңістіктік ерекшеліктеріне ғылыми көзқарастарды қалыптастыру;

3) қоғамдық өндірістің, табиғатты қорғау мен табиғатты тиімді пайдаланудың ғылымижаратылыстану, әлеуметтік-экономикалық негіздерін ашу;

4) оқушылардың географиялық зерттеу әдістері мен зерттеу дағдыларын игеруіне ықпал жасау;

5) оқушылардың география ғылымының түсініктері мен терминдерін меңгеруіне ықпал жасау;

6) кеңістіктік ойлау мен картографиялық дағдыларды қалыптастыру;

7) географиялық білімді күнделікті өмірде, өз іс-тәжірибесінде пайдалану дағдыларын қалыптастыру.

2-тарау. "География" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

8. "География" оқу пәні бойынша оқу жүктемесі:

1) 7-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

2) 8-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

3) 9-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

9. "География" пәні оқу бағдарламасының мазмұны оқытудың бөлімдері арқылы ұйымдастырылған. Бөлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтиже түрінде берілген оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады.

10. Әр бөлімшеде көрсетілген оқу мақсаттары, мұғалімге оқушыларды дамыту бойынша жұмысты жүйелі жоспарлауға, сонымен қатар олардың жетістіктерін бағалауға, оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

11. Оқу пәнінің мазмұны 6 бөлімді қамтиды:

1) Географиялық зерттеу әдістері;

2) Картография және географиялық деректер базасы;

3) Физикалық география;

4) Әлеуметтік география;

5) Экономикалық география;

6) Елтану және саяси география негіздері.

12. "Географиялық зерттеу әдістері" бөлімі "Зерттеу және зерттеушілер" бөлімшесінен тұрады:

13. "Картография және географиялық деректер базасы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Географиялық карталар;

2) Географиялық деректер базасы.

14. "Физикалық география" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Литосфера;

2) Атмосфера;

3) Гидросфера;

4) Биосфера;

5) Табиғи-аумақтық кешендер.

15. "Әлеуметтік география" бөлімі келесі бөлімшеден тұрады:

1) Халықтар географиясы.

16. "Экономикалық география" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Табиғи ресурстар;

2) Әлеуметтік-экономикалық ресурстар;

3) Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық және аумақтық құрылымы;

4) Дүниежізілік шаруашылықтың даму үрдістері мен көрсеткіштері;

17. "Елтану және саяси география негіздері" бөлімі "Дүние жүзі елдері" бөлімшесін қамтиды.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

18. Бағдарламада оқу мақсаттарын пайдалану ыңғайлылығы үшін кодтау енгізілді. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшенің, төртінші сан – оқу мақсатының реттік санын білдіреді. Мысалы, 7.2.1.4. кодында "7" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

Білім алушылар білуі тиіс:
Бөлім	Бөлімше	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеулер және зерттеушілер	7.1.1.1 географияның зерттеу нысандарын анықтайды 7.1.1.2 саяхатшылар мен зерттеушілердің география ғылымының дамуына қосқан үлесін сипаттап, баға береді 7.1.1.3 географиялық дереккөздермен жұмыс істейді 7.1.1.4 географиялық нысандардың қасиеттерін тәжірибелік жолмен анықтайды 7.1.1.5 географиялық далалық зерттеу әдістерін қолданады, көрсеткіштерді тіркейді, жинақтайды, өңдейді, талдайды 7.1.1.6 географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады	8.1.1.1 география ғылымының салаларға бөлінуін графикалық түрде көрсетіп түсіндіреді 8.1.1.2 география ғылымы салаларындағы маңызды зерттеулерді анықтайды 8.1.1.3 географиялық зерттеу әдістерінің мәнін түсіндіріп, қолданады 8.1.1.4 географиялық деректерді өңдеп, талдайды 8.1.1.5 географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі тех-никаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді 8.1.1.6 зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады	9.1.1.1 география ғылымының дамуына үлес қосқан қазақстандықтардың зерттеулері туралы баяндайды 9.1.1.2 география ғылымының қазіргі заманғы өзекті зерттеу проблемаларын анықтайды 9.1.1.3 географиялық нысандар мен құбылыстарды номинациялау ерекшеліктерін анықтайды 9.1.1.4 қазақ халқының халықтық географиялық терминдерінің мағынасын түсіндіреді 9.1.1.5 зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	7.2.1.1 тақырып бойынша картосхемалар жасай алады 7.2.1.2 географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді	8.2.1.1 тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді құрастырады 8.2.1.2 географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолданумен тақырыптық карталарды оқиды 8.2.1.3 географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді	9.2.1.1 маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды 9.2.1.2 географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
	2.2. Географиялық деректер базасы	7.2.2.1 географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді	8.2.2.1 ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады	9.2.2.1 Жерді қашықтықтан зерделеудің әдістерін сипаттап, маңыздылығы мен ерекшеліктерін түсіндіреді 9.2.2.2 шаруашылық пен ғылым салаларында геоақпараттық технологияларын қолданудың маңыздылығын сипаттайды
3. Физикалық география	3.1 Литосфера	7.3.1.1 литосфераның құрылысы мен заттық құрамын анықтайды 7.3.1.2 Жердің тектоникалық құрылымы мен литосфералық плиталардың орналасуын картадан көрсетеді және сипаттайды 7.3.1.3 Жер қыртысының тектоникалық қозғалыстарын талдайды 7.3.1.4 литосфералық катаклизмдердің себеп-салдарын, таралуын түсіндіреді 7.3.1.5 литосфералық катаклизмдер барысында өзін өзі ұстау ережелерін түсіндіреді	8.3.1.1 жер бедерінің қалыптасу және таралу заңдылықтарын зерттейді 8.3.1.2 жер бедері түрлерін жіктейді 8.3.1.3 жер бедері түрлерін жоспар бойынша сипаттайды 8.3.1.4 материктер мен мұхиттарда орналасқан ұқсас орографиялық бірліктерді салыстырады 8.3.1.5 тау жыныстары мен минералдарды түрлі белгілері бойынша жіктейді 8.3.1.6 тау жыныстары мен минералдардың қалыптасу заңдылықтарына байланысты пайдалы қазбалардың таралуына талдау жасайды 8.3.1.7 тау жыныстары мен минералдардың қасиеттерін анықтайды 8.3.1.8 тау жыныстарының жасын анықтау әдістерін түсіндіреді 8.3.1.9 геологиялық жылсанау мен геохронологиялық кестені талдап, жер қыртысының және тіршіліктің дамуындағы ірі кезеңдері мен геологиялық оқиғаларды ажырата алады 8.3.1.10 жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсеріне баға береді	9.3.1.1 Қазақстанның жер бедерінің геологиялық тарихын және тектоникалық құрылымын анықтайды 9.3.1.2 басты орографиялық нысандарды сипаттайды 9.3.1.3 қазақ оронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады 9.3.1.4 Қазақстанның минералды ресурстарының таралу заңдылықтарын анықтайды 9.3.1.5 Қазақстанның минералды ресурстарын өндіру және өңдеудің басты орталықтарын картадан көрсетіп, сипаттайды 9.3.1.6 Қазақстанның минералды ресурстарына баға береді 9.3.1.7 минералды ресурстарды игерумен байланысты проблемаларды топтастырып, шешу жолдарын ұсынады
	3.2 Атмосфера	7.3.2.1 атмосфераның құрамын сипаттайды 7.3.2.2 атмосфераның құрылысы мен қабаттарының ерекшеліктерін графикалық түрде бейнелеп, түсіндіреді 7.3.2.3 "ауа райы" ұғымын түсіндіреді 7.3.2.4 метеорологиялық элементтер мен құбылыстарды сипаттап, зерттеу маңыздылығын анықтайды 7.3.2.5 метеорологиялық элементтердің көрсеткіштерін өлшеп, тіркейді 7.3.2.6 метеорологиялық элементтердің көрсеткіштері бойынша синоптика-лық графикалық материалдарды жасайды 7.3.2.7 қолайсыз атмосфералық құбылыстарды талдай отырып, сақтану шараларын ұсынады	8.3.2.1 климат қалыптастырушы факторларды талдайды 8.3.2.2 атмосфераның ғаламдық циркуляциясын талдап, түсіндіреді 8.3.2.3 климаттық белдеулерді талдайды 8.3.2.4 әр материкте орналасқан ұқсас климаттық белдеулерді салыстырады 8.3.2.5 климаттың адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсеріне баға береді 8.3.2.6 адамзат әрекетінің атмосфера мен климатқа тигізетін кері әсерін топтастырып, шешу жолдарын ұсынады	9.3.2.1 Қазақстан климатын қалыптастырушы факторларды талдайды 9.3.2.2 Қазақстанның климаттық жағдайын талдайды 9.3.2.3 Қазақстанның климаттық ресурстарын бағалайды 9.3.2.4 Қазақстанда атмосфералық қолайсыз және қауіпті құбылыстардың қалыптасуын,таралу аумақтарын картада көрсетіп, сақтану шараларын ұсынады 9.3.2.5 қазақ халқының атмосфералық және климаттық құбылыстарды номинациялау ерекшеліктерін анықтайды
	3.3 Гидросфера	7.3.3.1 гидросфера және оның құрамдас бөліктерін сипаттайды 7.3.3.2 су ресурстарының маңыздылығын түсіндіреді 7.3.3.3 дүниежүзілік мұхиттың құрамын, географиялық жағдайын сипаттайды 7.3.3.4 мұхит және оның құрамдас бөліктерін жоспар бойынша сипаттайды 7.3.3.5 мұхит суының қасиеттеріне әсер ететін факторларды анықтайды 7.3.3.6 мұхит суының қозғалыстарын жіктеп, түсіндіреді 7.3.3.7 мұхиттар және теңіздермен байланысты апаттарды топтастырып, сақтану шараларын ұсынады 7.3.3.8 Дүниежүзілік мұхит проблемаларын топтастырып, шешу жолдарын ұсынады	8.3.3.1 құрлық суларының қалыптасу жолдарын анықтайды 8.3.3.2 құрлық суларының негізгі түрлерінің шаруашылық маңызын түсіндіреді 8.3.3.3 өзен аңғарының құрылысын түсіндіреді 8.3.3.4 өзендердің гидрологиялық режимін түсіндіреді 8.3.3.5 көлдер мен мұздықтарды жоспар бойынша сипаттайды 8.3.3.6 құрлық суларының экологиялық проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады 8.3.3.7 су апаттарының алдын алу шараларын ұсынады	9.3.3.1 Қазақстанның ішкі суларын топтастырады, көрсеткіштерін талдайды және сипаттайды 9.3.3.2 қазақ гидронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады 9.3.3.3 Қазақстанның су ресурстарына экономикалық баға береді 9.3.3.4 су ресурстарының экологиялық проблемаларын талдап, шешу жолдарын ұсынады 9.3.3.5 Қазақстандағы су ресурстарының геосаяси проблемаларын жіктеп шешу жолдарын ұсынады
	3.4 Биосфера	7.3.4.1 биосфераның құрамын, құрылымын, шекаралары мен қасиеттерін анықтайды 7.3.4.2 топырақ құрамын, түрлерін анықтап, құрылымын графикалық түрде көрсетеді 7.3.4.3 Қазақстанда топырақ түрлерінің таралуын анықтайды 7.3.4.4 топырақ ресурстарына баға береді 7.3.4.5 топырақтардың экологиялық проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады	8.3.4.1 табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасуын түсіндіреді 8.3.4.2 жоспар бойынша табиғат зоналарын сипаттайды 8.3.4.3 әр материкте орналасқан ұқсас табиғат зоналар мен биіктік белдеулерді салыстырады 8.3.4.4 мұхиттағы тіршілік дүниесінің таралуын анықтайды 8.3.4.5 өсімдік әлемі мен жануарлар дүниесін қорғау қажеттілігін дәлелдейді, қорғау жолдарын ұсынады	9.3.4.1 Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды 9.3.4.2 ерекше қорғалатын аумақтардың құрылу мақсатын түсіндіреді 9.3.4.3 Қазақстанның табиғи мұрасына баға береді 9.3.4.4 тақырыпқа қатысты қазақтың табиғи хоронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады 9.3.4.5 ноосфераның қалыптасу шарттарын зерттейді 9.3.4.6 Қазақстанның ноосфера дамуына қосқан өзіндік үлесін бағалайды
	3.5 Табиғи-аумақ тық кешендер	7.3.5.1 табиғи-аумақтық кешендердің қалыптасуын түсіндіреді 7.3.5.2 түрлі деңгейдегі табиғи кешендерді жоспар бойынша сипаттайды	8.3.5.1. географиялық қабықтың құрамы мен құрылысын графикалық түрде көрсетіп, түсіндіреді 8.3.5.2. географиялық қабық заңдылықтарының маңыздылығын түсіндіреді	9.3.5.1 Қазақстанның ірі табиғи кешендерін жоспар бойынша сипаттайды 9.3.5.2 қазақтың табиғи хоронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіріп, транлитерациясын үш тілде ұсынады 9.3.5.3 антропогендік факторлардың табиғат кешендеріне әсерін зерттейді 9.3.5.4 антропогендік ландшафттарды жақсарту жолдарын
4. Әлеуметтік география	4.1 Халық географиясы	7.4.1.1 дүниежүзі халықтарының этнолингвистика- лық жіктелінуін түсіндіреді 7.4.1.2 дүние жүзі халқының діни құрамы мен діндердің таралу аймақтарын анықтайды 7.4.1.3 халықтың этникалық және діни құрамына байланысты дүниежүзінің тарихи-мәдени аймақтарының қалыптасуын түсіндіреді 7.4.1.4 ұлтаралық және дінаралық келісімнің қажетті-лігін дәлелдейді және қалыптастыру жолдарын ұсынады	8.4.1.1 халық санын анықтау әдістерін түсіндіреді 8.4.1.2 дүниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі бойынша жіктейді 8.4.1.3 елдердің демографиялық жағдайын талдап, басты демографиялық көрсеткіштерін есептейді 8.4.1.4 елдердің демографиялық көрсеткіштерін графикалық түрде ұсынып, түсіндіреді 8.4.1.5 дүниежүзі елдерін демогра-фиялық проблема-лары бойынша жіктейді 8.4.1.6 "демографиялық саясат" ұғымын түсіндіре отырып дүниежүзінің жекелеген елдеріне қатысты демографиялық саясаттың өзіндік моделін ұсынады	9.4.1.1 Қазақстан халқының ұлттық және діни құрамын анықтайды 9.4.1.2 дүниежүзі халқы миграцияларының басты бағыттарын, себеп-салдарын түсіндіреді 9.4.1.3 Қазақстандағы көші-қон үдерістерді талдап, басты бағыттарын анықтайды 9.4.1.4 көші-қон саясатының өзіндік үлгісін ұсынады 9.4.1.5 еңбек ресурстарының сандық, сапалық құрамына баға береді 9.4.1.6 Қазақстанның демографиялық жағдайын талдап, демографиялық саясаттың өзіндік моделін ұсынады 9.4.1.7 Қазақстандағы елді мекендерді жіктейді 9.4.1.8 елді мекендердің түрлері мен функционалды зоналарын сипаттайды 9.4.1.9 Қазақстандағы ойконимдерді жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады 9.4.1.10 Қазақстанның елді мекендері проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады 9.4.1.11 урбандалу үдерісінің себеп-салдарын түсіндіру арқылы байланысты проблемалардың шешу жолдарын ұсынады 9.4.1.12 Қазақстандағы урбандалу үдерісіне баға береді
5. Экономикалық география	5.1 Табиғи ресурстар	7.5.1.1 табиғи ресурстарды жіктейді 7.5.1.2 табиғи ресурстардың таралу заңдылықтарын талдайды 7.5.1.3 табиғи ресурстардың шоғырлануын картада көрсетеді 7.5.1.4 табиғи ресурстарды игерумен байланысты проблемаларды талдап, шешу жолдарын ұсынады	8.5.1.1 табиғи ресурстарды экономикалық және экологиялық тұрғыдан бағалайды 8.5.1.2 дүниежүзінің жекелеген аймақтарының табиғи-ресурстық әлеуетін бағалайды 8.5.1.3 жекелеген табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын сипаттай отырып, орталықтары мен дайын өнім түрлерін атайды	9.5.1.1 Қазақстанның табиғи-ресурстық әлеуетін бағалайды 9.5.1.2 Қазақстанда жекелеген табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын сипаттап, орталықтары мен дайын өнім түрлерін атайды 9.5.1.3 табиғатты пайдалану үлгілері мен түрлерін топтастырады 9.5.1.4 тұрақты дамудың белгілері мен бағыттарын сипаттайды 9.5.1.5 Қазақстанда табиғатты пайдалану проблемаларын анықтап, шешу жолдарын ұсынады 9.5.1.6 табиғатты пайдалануға байланысты зерттеу жүргізеді
	5.2 Әлеуметтік-экономикалық ресурстар	7.5.2.1 көлік инфрақұрылым элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді 7.5.2.2 әлеуметтік инфрақұрылымының элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді	8.5.2.1 экономикалық инфрақұрылымның элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді	9.5.2.1 ғылыми-техникалық революция үдерісін, даму бағыттарын талдайды 9.5.2.2 адам әлеуетінің даму индексі көрсеткіштерін анықтап, елдерді салыстырады 9.5.2.3 Қазақстанда адам капиталының әлеуетін арттыру жөнінде ұсыныстар әзірлейді 9.5.2.4 Қазақстанның индустриялық-инновациялық даму бағыттарын анықтап, болжам жасайды 9.5.2.5 Қазақстанның инновациялық инфрақұрылымының жағдайын талдап, дамыту жөнінде ұсыныстар әзірлейді 9.5.2.6 Қазақстан аймақтарының инфрақұрылымын тал-дап, проблемаларды шешу жолдарын ұсынады
	5.3 Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық және аумақтық құрылымы	7.5.3.1 шаруашылық салаларын жіктеу арқылы маңыздылығын түсіндіреді	8.5.3.1 шаруашылық түрлерін жіктейді 8.5.3.2 ауылшаруашылық және өнеркәсіп өндірісін, қызмет саласын ұйымдастыру түрлерін сипаттайды 8.5.3.3 ауыл шаруашылық және өнеркәсіп өндірісін, қызмет саласын орналастыру факторларын талдайды 8.5.3.4 дүниежүзі шаруашылығы салаларын жоспар бойынша сипаттайды	9.5.3.1 Қазақстан шаруашылығы салаларын жоспар бойынша сипаттайды 9.5.3.2 Қазақстанның экономикалық аудандарының шаруашылық салаларын анықтап, мамандануын түсіндіреді
	5.4 Дүниежүзілік шаруашылықтың даму үрдістері мен көрсеткіштері			9.5.4.1 дүниежүзілік шаруашылықтың субъектілерін сипаттайды 9.5.4.2 халықаралық географиялық еңбек бөлінісінің мәнін анықтайды 9.5.4.3 халықаралық экономикалық қатынас түрлерін жіктеп, сипаттайды 9.5.4.4 дүниежүзілік шаруашылықтың даму көрсеткіштерін сипаттайды 9.5.4.5 дүниежүзілік шаруашылықтың модельдері мен аумақтық құрылымын талдайды 9.5.4.6 дүниежүзілік шаруашылықтың даму үрдістерін талдайды 9.5.4.7 Қазақстанның дүниежүзілік шаруашылықтағы орнын анықтайды 9.5.4.8 Қазақстанның халықаралық экономикалық интеграциядағы мүдделері мен мақсаттарын, орнын анықтайды
6. Елтану және саяси география негіздері	6.1 Дүние жүзі елдері	7.6.1.1 елдерді географиялық орнына байланысты топтастырады 7.6.1.2. елдердің географиялық орнын жоспар бойынша сипаттайды 7.6.1.3 елдерді экономикалық-географиялық орнына байланысты топтастырады 7.6.1.4 елдердің экономикалық-географиялық жағдайын жоспар бойынша сипаттайды 7.6.1.5 елдердің экономикалық-географиялық жағдайына баға береді 7.6.1.6 елдердің экономикалық-географиялық жағдайын жақсарту жөнінде ұсыныс жасайды	8.6.1.1 саяси картаның басты нысандарын сипаттайды 8.6.1.2 елдерді басқару формасы және мемлекеттік құрылымы бойынша топтастырады 8.6.1.3 саяси картаның сандық және сапалық өзгерістерін талдайды 8.6.1.4 елдердің саяси-географиялық жағдайына баға береді 8.6.1.5 саяси интеграцияның қажеттілігі мен мақсаттарын түсіндіреді 8.6.1.6 Қазақстанның саяси интеграциядағы мүдделері мен мақсаттарын талдайды	9.6.1.1 елдерді экономикалық даму деңгейі бойынша топтастырады 9.6.1.2 халықаралық ұйымдарды деңгейі және мақсаты бойынша топтастырады 9.6.1.3. Қазақстан Республикасының әлеуметтік, экономикалық, саяси-географиялық жағдайына кешенді баға береді 9.6.1.4 Қазақстандағы саяси-әкімшілік хоронимдерді жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады 9.6.1.5 Қазақстан Республикасы туралы кешенді географиялық ақпаратты түрлі мақсатты аудиториялар үшін дайындайды

19. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "География" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 7-9-сыныптарына
арналған
"География" оқу пәнінен
жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған "География" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 7-сынып:

Бөлімше	Тақырыптар		Оқу мақсаттары.
Білім алушылар:
1-тоқсан
1. Географияны зерттеу тәсілдері
1.1 Зерттеу және зерттеушілер	Географияны зерттеу нысандары		7.1.1.1 -географияның зерттеу нысандарын анықтайды
	География ғылымының дамуы		7.1.1.2 -саяхатшылар мен зерттеушілердің география ғылымының дамуына қосқан үлесін сипаттап, баға береді
	Географиялық дерек көздері		7.1.1.3 -географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
	Географиялық тәжірибелер.		7.1.1.4- географиялық нысандардың қасиеттерін тәжірибелік жолмен анықтайды
	Далалық зерттеулер әдістері		7.1.1.5- географиялық далалық зерттеу әдістерін қолданады, көрсеткіштерді тіркейді, жинақтайды, өңдейді, талдайды
	Географияда графикалық әдістердің қолданылуы		7.1.1.6- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (диаграмма, профиль, график)
2. Картография және географиялық деректер базасы
2.1 Географиялық карталар	Географиялық картосхемаларды қолдану		7.2.1.1- тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады
	Географиялық номенклатура		7.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
2.2. Географиялық деректер базасы	Географиялық деректерді ұйымдастыру		7.2.2.1- географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді
3. Физикалық география
3.1 Литосфера	Литосфераның құрылысы мен заттық құрамы		7.3.1.1 -литосфераның құрылысы мен заттық құрамын анықтайды
	Жердің тектоникалық құрылысы		7.3.1.2 -Жердің тектоникалық құрылымы мен литосфералық плиталардың орналасуын картадан көрсетеді және сипаттайды
	Литосфераның тектоникалық қозғалыстары		7.3.1.3 -Жер қыртысының тектоникалық қозғалыстарын (дрейф, коллизия, субдукция, спрединг) талдайды
	Литосфералық катаклизмдер		7.3.1.4 -литосфералық катаклизмдердің себеп-салдарын, таралуын түсіндіреді
			7.3.1.5 -литосфералық катаклизмдер барысында өзін өзі ұстау ережелерін түсіндіреді (жергілікті компонент негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер		7.1.1.3 -географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			7.1.1.6- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (диаграмма, профиль, график)
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар		7.2.1.1- тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады
			7.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
	2.2. Географиялық деректер базасы		7.2.2.1- географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді
2-тоқсан
3. Физикалық география
3.2 Атмосфера	Атмосфера және оның құрамдас бөліктері		7.3.2.1- атмосфераның құрамын сипаттайды
			7.3.2.2- атмосфераның құрылысы мен қабаттарының ерекшеліктерін графикалық түрде бейнелеп, түсіндіреді
	Ауа райы және метеорологиялық элементтер		7.3.2.3 -"ауа райы" ұғымын түсіндіреді
			7.3.2.4 метеорологиялық элементтер мен құбылыстарды сипаттап, зерттеу маңыздылығын анықтайды (температура, қысым, жел, бұлттылық, жауын-шашын, ылғалдылық)
			7.3.2.5 -метеорологиялық элементтердің (температура, қысым, жел, бұлттылық, жауын-шашын, ылғалдылық) көрсеткіштерін өлшеп, тіркейді (метеорологиялық құрал-жабдықтарды) қолданумен
			7.3.2.6 -метеорологиялық элементтердің (температура, қысым, жел, бұлттылық, жауын-шашын, ылғалдылық)көрсеткіштері бойынша синоптикалық графикалық материалдарды жасайды (жергілікті жер мүмкіндігі бойынша)
	Қолайсыз атмосфералық құбылыстар		7.3.2.7- қолайсыз атмосфералық құбылыстарды талдай отырып, сақтану шараларын ұсынады (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер		7.1.1.3 -географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			7.1.1.4 -географиялық нысандардың, үдерістердің және құбылыстардың қасиеттерін тәжірибелік жолмен анықтайды
			7.1.1.5- географиялық далалық зерттеу әдістерін қолданады, көрсеткіштерді тіркейді, жинақтайды, өңдейді, талдайды
			7.1.1.6 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (сызба, диаграмма, профиль, график)
2 Картография және география-лық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар		7.2.1.1 -тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады
3. Физикалық география
3.3 Гидросфера	Гидросфера және оның құрамдас бөлігі		7.3.3.1- гидросфера және оның құрамдас бөліктерін сипаттайды
	Су ресурстарының маңыздылығы		7.3.3.2- су ресурстарының маңыздылығын түсіндіреді
	Дүниежүзілік мұхиттың географиялық жағдайы		7.3.3.3 -Дүниежүзілік мұхиттың құрамын, географиялық жағдайын сипаттайды
			7.3.3.4 -мұхит және оның құрамдас бөліктерін жоспар бойынша сипаттайды
	Дүниежүзілік мұхит суларының қасиеттері		7.3.3.5 -мұхит суының қасиеттеріне әсер ететін факторларды анықтайды
	Мұхит суларының қозғалыстары		7.3.3.6- мұхит суының қозғалыстарын жіктеп, түсіндіреді
	Мұхиттармен байланысты апаттар		7.3.3.7- мұхитар мен теңіздермен байланысты апаттарды топтастырып, сақтану шараларын ұсынады
	Дүниежүзілік мұхиттың проблемалары		7.3.3.8 -Дүниежүзілік мұхит проблемаларын топтастырып, шешу жолдарын ұсынады
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер		7.1.1.3- географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			7.1.1.6 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (сызба, диаграмма, профиль, график)
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар		7.2.1.1- тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады;
			7.2.1.2 -географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
	2.2. Географиялық деректер базасы		7.2.2.1 -географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді
3-тоқсан
3. Физикалық география
3.4 Биосфера	Биосфера және оның құрамдас бөліктері		7.3.4.1 -биосфераның құрамын, құрылымын, шекаралары мен қасиеттерін анықтайды
	Топырақ және оның құрамы мен құрылымы		7.3.4.2 -топырақ құрамын, түрлерін анықтап, құрылымын графикалық түрде көрсетеді
	Қазақстанның топырақ түрлері		7.3.4.3- Қазақстанда топырақ түрлерінің таралуын анықтайды;
			7.3.4.4 -топырақ ресурстарына баға береді (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
	Топырақтың экологиялық проблемалары		7.3.4.5- топырақтардың экологиялық проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер		7.1.1.3- географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			7.1.1.4- географиялық нысандардың қасиеттерін тәжірибелік жолмен анықтайды
			7.1.1.5- географиялық далалық зерттеу әдістерін қолданады, көрсеткіштерді тіркейді, жинақтайды, өңдейді, талдайды
			7.1.1.6 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (сызба, диаграмма, профиль, график)
2 Картогра-фия және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар		7.2.1.1 -тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады
	2.2. Географиялық деректер базасы		7.2.2.1- географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді
3. Физикалық география
3.5 Табиғи-аумақтық кешендер	Табиғи-аумақтық кешендердің қалыптасуы		7.3.5.1- табиғи-аумақтық кешендердің қалыптасуын (географиялық қабық, мұхиттар және материктер, зоналар және белдеулер, ландшафтар) түсіндіреді
	Табиғи-аумақтық кешендердің түрлері		7.3.5.2 -түрлі деңгейдегі табиғи кешендерді жоспар бойынша сипаттайды (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер		7.1.1.3- географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			7.1.1.5- географиялық далалық зерттеу әдістерін қолданады, көрсеткіштерді тіркейді, жинақтайды, өңдейді, талдайды
			7.1.1.6 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (сызба, диаграмма, профиль, график)
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар		7.2.1.1- тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады
	2.2. Географиялық деректер базасы		7.2.2.1- географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді
4. Әлеуметтік география
4.1 Халық географиясы	Дүниежүзі халқының тілдік әулеттері мен топтары		7.4.1.1 -дүниежүзі халқықтарының этнолингвистикалық жіктелінуін түсіндіреді
	Дүниежүзі халқының діни құрамы		7.4.1.2 -дүние жүзі халқының діни құрамы мен діндердің таралу аймақтарын анықтайды
	Дүниежүзінің тарихи-мәдени аймақтары		7.4.1.3 -халықтың этникалық және діни құрамына байланысты дүниежүзінің тарихи-мәдени (өркениеттік) аймақтарының қалыптасуын түсіндіреді
	Ұлтаралық және дінаралық келісім		7.4.1.4- ұлтаралық және дінаралық келісімнің қажеттілігін дәлелдейді және қалыптастыру жолдарын ұсынады (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер		7.1.1.3- географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			7.1.1.6- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (кесте, сызба, диаграмма, профиль, график)
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар		7.2.1.1- тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады;
	2.2. Географиялық деректер базасы		7.2.2.1- географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді
4-тоқсан
5. Экономикалық география
5.1 Табиғи ресурстар	Табиғи ресурстардың жіктелуі		7.5.1.1 -табиғи ресурстарды жіктейді
			7.5.1.2 -табиғи ресурстардың таралу заңдылықтарын талдайды (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
			7.5.1.3- табиғи ресурстардың шоғырлануын картада көрсетеді;
	Табиғи ресурстарды игерумен байланысты проблемалар		7.5.1.4- табиғи ресурстарды игерумен байланысты проблемаларды талдап, шешу жолдарын ұсынады (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
1 География-лық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер		7.1.1.3 -географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			7.1.1.6 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (кесте, сызба, диаграмма, профиль, график)
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар		7.2.1.1- тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады
			7.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
	2.2. Географиялық деректер базасы		7.2.2.1- географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді
5. Экономикалық география
5.2 Әлеуметтік-экономикалық ресурстар	Көлік инфрақұрылымы		7.5.2.1 -көлік инфрақұрылымының элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
	Әлеуметтік инфрақұрылым		7.5.2.2 -әлеуметтік инфрақұрылым элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
5.3 Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық және аумақтық құрылымы	Дүниежүзілік шаруашылықтың салалары: ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп		7.5.3.1- шаруашылық салаларын жіктеу арқылы (ауыл шаруашылық, өнеркәсіп), маңыздылығын түсіндіреді
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер		7.1.1.3 -географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			8.1.1.6- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (кесте, сызба, диаграмма, профиль, график)
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар		7.2.1.1 -тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады
			7.2.1.2 -географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
	2.2. Географиялық деректер базасы		7.2.2.1- географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді
6. Елтану және саяси география негіздері
6.1 Дүние жүзі елдері		Дүниежүзі елдерінің географиялық жағдайы	7.6.1.1 -елдерді географиялық орнына байланысты топтастырады (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
			7.6.1.2.-елдердің географиялық орнын жоспар бойынша сипаттайды (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
		Елдердің экономикалық географиялық жағдайы	7.6.1.3 -елдерді экономикалық-географиялық орнына байланысты топтастырады (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
			7.6.1.4- елдердің экономикалық-географиялық жағдайын жоспар бойынша сипаттайды (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
			7.6.1.5- елдердің экономикалық-географиялық жағдайына баға береді (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде);
			7.6.1.6 -елдердің географиялық, экономикалық-географиялық жағдайын жақсарту жөнінде ұсыныс жасайды (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері		1.1 Зерттеу және зерттеушілер	7.1.1.3- географиялық дереккөздермен (карта, сурет, мәтін, фотосуреттер, графикалық материалдар) жұмыс істейді
			7.1.1.6 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің ерекшеліктерін графикалық түрде көрсете алады (кесте, сызба, диаграмма, профиль, график)
2 Картография және географиялық деректер базасы		2.1 Географиялық карталар	7.2.1.1- тақырып бойынша картосхемаларды жасай алады
			7.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
		2.2. Географиялық деректер базасы	7.2.2.1- географиялық нысандарды топтастырып кесте түрінде көрсетеді

2) 8-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1. Географиялық зерттеу әдістері
1.1 Зерттеу және зерттеушілер	География ғылымының салалары	8.1.1.1- география ғылымының салаларға бөлінуін графикалық түрде көрсетіп түсіндіреді
		8.1.1.2 -география ғылымы салаларындағы маңызды зерттеулерді анықтайды
	Географиялық зерттеу әдістерінің түрлері	8.1.1.3 -географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады;
	Географиялық деректерді өңдеу және талдау	8.1.1.4 -географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
	Географиялық модельдер	8.1.1.5- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
	Зерттеу нәтижелерінің ұсыну формалары	8.1.1.6- зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы
2.1 Географиялық карталар	Тақырыптық карталар және оларды қосымша сипаттайтын элементтер	8.2.1.1- тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады
	Тақырыптық карталарды оқу	8.2.1.2- географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды
		8.2.1.3- географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді
2.2 Географиялық деректер базасы	Географиялық деректер базасын құрастыруда ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың рөлі	8.2.2.1- ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады
3. Физикалық география
3.1 Литосфера	Жер бедерінің қалыптасу және таралу заңдылықтары	8.3.1.1- жер бедерінің қалыптасу және таралу заңдылықтарын зерттейді
	Жер бедерінің жіктелуі	8.3.1.2- жер бедері түрлерін жіктейді
		8.3.1.3- жер бедері түрлерін жоспар бойынша сипаттайды
	Материктер мен мұхиттардың ірі орографиялық объектілері	8.3.1.4 -материктер мен мұхиттарда орналасқан ұқсас орографиялық бірліктерді салыстырады
	Тау жыныстары мен минералдардың жіктелуі.	8.3.1.5- тау жыныстары мен минералдарды түрлі белгілері бойынша жіктейді
	Тау жыныстары мен минералдардың қалыптасу заңдылықтарына байланысты пайдалы қазбалардың таралуы	8.3.1.6 -тау жыныстары мен минералдардың қалыптасу заңдылықтарына байланысты пайдалы қазбалардың таралуына талдау жасайды
	Тау жыныстары мен минералдардың қасиеттері	8.3.1.7 -тау жыныстары мен минералдардың қасиеттерін анықтайды
	Тау жыныстарының жасын анықтау	8.3.1.8- тау жыныстарының жасын анықтау әдістерін түсіндіреді
	Геологиялық жыл санау мен геохронологиялық кесте	8.3.1.9 -геологиялық жылсанау мен геохронологиялық кестені талдап, жер қыртысының және тіршіліктің дамуындағы ірі кезеңдері мен геологиялық оқиғаларды ажырата алады
	Жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсері	8.3.1.10- жер бедерінің адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсеріне баға береді (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3 -географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады
		8.1.1.5 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
		8.1.1.6 -зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	8.2.1.1 -тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады;
		8.2.1.2- географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды
		8.2.1.3- географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді
	2.2 Географиялық деректер базасы	8.2.2.1- ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады
3. Физикалық география
3.2 Атмосфера	Климат түзуші факторлар	8.3.2.1 -климат түзуші факторларды талдайды
	Атмосфераның ғаламдық циркуляциясы	8.3.2.2 -атмосфераның ғаламдық циркуляциясын талдап, түсіндіреді
	Климаттық белдеулер	8.3.2.3- климаттық белдеулерді талдайды
	Материктердің климаттық ерекшеліктері	8.3.2.4 -әр материкте орналасқан ұқсас климаттық белдеулерді салыстырады
	Климаттың адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсері.	8.3.2.5- климаттың адамзат тіршілігі мен шаруашылығына тигізетін әсеріне баға береді (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
	Адамзат әрекетінің атмосфераға тигізетін кері әсері	8.3.2.6 -адамзат әрекетінің атмосфера мен климатқа тигізетін кері әсерін топтастырып, шешу жолдарын ұсынады
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3 -географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады
		8.1.1.4- географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
		8.1.1.5 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
		8.1.1.6 -зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	8.2.1.1- тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады
		8.2.1.2- географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды
	2.2 Географиялық деректер базасы	8.2.2.1 -ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады
2-тоқсан
3. Физикалық география
3.3 Гидросфера	Құрлық суларының түрлері мен қалыптасуы	8.3.3.1 -құрлық суларыныңқалыптасу жолдарын анықтайды
	Құрлық суларының шаруашылық маңыздылығы	8.3.3.2 -құрлық суларының негізгі түрлерінің шаруашылық маңызын түсіндіреді
	Өзен аңғарының құрылысы	8.3.3.3 -өзен аңғарының құрылысын түсіндіреді
	Өзендердің гидрологиялық режимі	8.3.3.4 -өзендердің гидрологиялық режимін түсіндіреді (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
	Көлдер мен мұздықтар	8.3.3.5- көлдер мен мұздықтарды жоспар бойынша сипаттайды
	Құрлық суларының экологиялық проблемалары.	8.3.3.6 -құрлық суларының экологиялық проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
	Су апаттары	8.3.3.7- су апаттарының алдын алу шараларын ұсынады (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3- географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады;
		8.1.1.4- географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
		8.1.1.5 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
		8.1.1.6- зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	8.2.1.1- тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады
		8.2.1.2 -географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды
		8.2.1.3- географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді
	2.2 Географиялық деректер базасы	8.2.2.1- ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады
3. Физикалық география
3.4 Биосфера	Табиғат зоналары мен биіктік белдеулер.	8.3.4.1- табиғат зоналары мен биіктік белдеулерінің қалыптасуын түсіндіреді
	Материктердің табиғи зоналары	8.3.4.2- табиғат зоналарын жоспар бойынша сипаттайды
		8.3.4.3 әр материкте орналасқан ұқсас табиғат зоналар мен биіктік белдеулерді салыстырады
	Мұхиттарда тіршілік дүниесі	8.3.4.4 -мұхиттағы тіршілік дүниесінің таралуын анықтайды
	Өсімдік әлемі мен жануарлар дүниесін қорғау	8.3.4.5- өсімдік әлемі мен жануарлар дүниесін қорғау қажеттілігін дәлелдейді, қорғау жолдарын ұсынады
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3 -географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады
		8.1.1.4- географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
		8.1.1.5 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
		8.1.1.6- зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	8.2.1.1- тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады
		8.2.1.2- географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды
	2.2 Географиялық деректер базасы	8.2.2.1 -ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады
3-тоқсан
3. Физикалық география
3.5 Табиғи-аумақтық кешендер	Географиялық қабықтың құрамы мен құрылысы.	8.3.5.1.- географиялық қабықтың құрамы мен құрылысын графикалық түрде көрсетіп, түсіндіреді
	Географиялық қабықтың заңдылықтары	8.3.5.2.- географиялық қабық заңдылықтарының маңыздылығын түсіндіреді
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3 -географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады
		8.1.1.4- географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
		8.1.1.5 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
		8.1.1.6- зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
4. Әлеуметтік география
4.1 Халық географиясы	Халық санағы	8.4.1.1 -халық санының анықтау әдістерін түсіндіреді
	Ұдайы өсудің түрлері	8.4.1.2- дүниежүзі елдерін халықтың ұдайы өсу түрі бойынша жіктейді
	Демографиялық көрсеткіштер мен демографиялық жағдай	8.4.1.3- елдердің демографиялық жағдайын талдап, көрсеткіштерін есептейді (халық саны, туу және өлім коэффициенттері, табиғи және механикалық өсім, жалпы өсім, жас-жыныстық көрсеткіштер, ұлттық және діни құрам);
		8.4.1.4- елдердің демографиялық көрсеткіштерін графикалық түрде ұсынып, түсіндіреді
	Демографиялық проблемалар	8.4.1.5 -дүниежүзі елдерін демографиялық проблемалары бойынша жіктейді
	Демографиялық саясат	8.4.1.6 -"демографиялық саясат" ұғымын түсіндіре отырып жекелеген дүниежүзі елдеріне қатысты демографиялық саясаттың өзіндік моделін ұсынады
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3 -географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады
		8.1.1.4- географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
		8.1.1.5 -географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
		8.1.1.6 -зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	8.2.1.1 -тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады
		8.2.1.2 -географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды;
		8.2.1.3- географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді
	2.2 Географиялық деректер базасы	8.2.2.1 -ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады
5. Экономикалық география
5.1 Табиғи ресурстар	Табиғи ресурстарды экономикалық және экологиялық тұрғыдан бағалау	8.5.1.1- табиғи ресурстарды экономикалық және экологиялық тұрғыдан бағалайды
	Дүниежүзі аймақтарының табиғи-ресурстық потенциалы	8.5.1.2- жекелеген дүниежүзі аймақтарының табиғи-ресурстық әлеуетін бағалайды
	Табиғи ресурстарды өңдеу технологиясы, орталықтары және дайын өнім түрлері	8.5.1.3 -жекелеген табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын сипаттай отырып, орталықтары мен дайын өнім түрлерін атайды (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3- географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады
		8.1.1.4- географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
		8.1.1.5- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді;
		8.1.1.6 -зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	8.2.1.1 -тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады
		8.2.1.2 -географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды
		8.2.1.3- географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді
	2.2 Географиялық деректер базасы	8.2.2.1- ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады
4-тоқсан
5. Экономикалық география
5.2 Әлеуметтік-экономикалық ресурстар	Экономикалық инфрақұрылымның элементтері мен функциялары	8.5.2.1 -экономикалық инфрақұрылымның элементтерін сипаттап, маңыздылығына баға береді (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
5.3 Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық және аумақтық құрылымы	Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық құрамы: өндіруші және өңдеуші және қызмет салалары	8.5.3.1 -шаруашылық түрлерін жіктейді (өндіруші және өңдеуші, қызмет саласы)
	Ауылшаруашылық, өнеркәсіп және қызмет салаларын ұйымдастыру түрлері	8.5.3.2- ауылшаруашылық және өнеркәсіп өндірісін, қызмет саласын ұйымдастыру түрлерін сипаттайды (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
	Ауылшаруашылық, өнеркәсіп және қызмет салаларын орналастыру факторлары	8.5.3.3 -ауылшаруашылық және өнеркәсіп өндірісін, қызмет саласын орналастыру факторларын талдайды (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
	Дүниежүзілік шаруашылық салаларын сипаттау	8.5.3.4- дүниежүзі шаруашылығы салаларын жоспар бойынша сипаттайды
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3 -географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады
		8.1.1.4- географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
		8.1.1.5- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
		8.1.1.6- зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	8.2.1.1- тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады
		8.2.1.2- географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды
		8.2.1.3 -географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді
	2.2 Географиялық деректер базасы	8.2.2.1- ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады
6. Елтану және саяси география негіздері
6.1 Дүние жүзі елдері	Дүниежүзінің саяси картасы	8.6.1.1- саяси картаның басты нысандарын сипаттайды
	Елдердің саяси типологиясы	8.6.1.2 елдерді басқару формасы және мемлекеттік құрылымы бойынша топтастырады
	Саяси картадағы сандық және сапалық өзгерістер	8.6.1.3- саяси картаның сандық және сапалық өзгерістерін талдайды
	Елдердің саяси-географиялық жағдайы	8.6.1.4- елдердің саяси-географиялық жағдайына баға береді
	Саяси интеграция. Қазақстанның саяси-интеграциялық үдерістердегі мүдделері, бағыттары және бастамалары	8.6.1.5- саяси интеграцияның қажеттілігі мен мақсаттарын түсіндіреді
		8.6.1.6- Қазақстанның саяси интеграциядағы мүдделері мен мақсаттарын талдайды
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	8.1.1.3- географиялық зерттеу әдістерінің (далалық, картографиялық, теориялық) мәнін түсіндіріп, қолданады
		8.1.1.4- географиялық деректерді (сандық және сапалық деректер) өңдеп, талдайды
		8.1.1.5- географиялық нысандардың, құбылыстардың және үдерістердің модельдерін түрлі материалдардан немесе түрлі техникаларда жасау арқылы ерекшеліктері мен қасиеттерін түсіндіреді
		8.1.1.6-зерттеу нәтижелерін түрлі формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	8.2.1.1 -тақырыптық карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, кесте) құрастырады
		8.2.1.2 -географиялық шартты белгілер мен карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді қолдана отырып, тақырыптық карталарды оқиды
		8.2.1.3- географиялық номенклатура нысандарын кескін картадан көрсетеді
	2.2 Географиялық деректер базасы	8.2.2.1- ақпараттық-коммуникациялық технологияны қолдана отырып, географиялық деректер базасын құрастырады

3) 9-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1. Географиялық зерттеу әдістері
1.1 Зерттеу және зерттеушілер	Қазақстандық географтардың зерттеулері	9.1.1.1- география ғылымының дамуына үлес қосқан қазақстандықтардың зерттеулері туралы баяндайды
	География ғылымының қазіргі заманғы өзекті зерттеу проблемалары	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
	Географиялық нысандар мен құбылыстарды номинациялау ерекшеліктері	9.1.1.3- географиялық нысандар мен құбылыстарды номинациялау ерекшеліктерін анықтайды
	Қазақтың халықтық географиялық терминдері	9.1.1.4 -қазақ халқының халықтық географиялық терминдерінің мағынасын түсіндіреді
	Зерттеу нәтижелерін ұсынудың академиялық формалары	9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы
2.1 Географиялық карталар	Географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды картадан көрсету тәсілдері	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
	Географиялық номенклатура нысандарын көрсету тәсілдері	9.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
2.2 Географиялық деректер базасы	Жерді қашықтықтан зерделеу әдістері	9.2.2.1 -Жерді қашықтықтан зерделеудің әдістерін сипаттап, маңыздылығы мен ерекшеліктерін түсіндіреді
	Геоақпараттық жүйелер технологияларын қолдану аясы	9.2.2.2- шаруашылық пен ғылым салаларында геоақпарат технологияларын қолдану маңыздылығын сипаттайды
3. Физикалық география
3.1 Литосфера	Қазақстан аумағының геологиялық тарихы және тектоникалық құрылымы	9.3.1.1- Қазақстанның жер бедерінің геологиялық тарихын және тектоникалық құрылымын анықтайды (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
	Қазақстанның басты орографиялық нысандары	9.3.1.2- басты орографиялық нысандарды сипаттайды
	Қазақ оронимдері	9.3.1.3 -қазақ оронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады
	Қазақстанда минералды ресурстардың таралу заңдылықтары	9.3.1.4- Қазақстанның минералды ресурстарының таралу заңдылықтарын анықтайды
	Минералды ресурстарды өндіру және өңдеу орталықтары	9.3.1.5 -Қазақстанның минералды ресурстарын өндіру және өңдеудіңбасты орталықтарын картадан көрсетіп, сипаттайды
	Қазақстанның минералды ресурстарына баға беру	9.3.1.6 -Қазақстанның минералды ресурстарына баға береді
	Минералды ресурстарды игерумен байланысты проблемалар	9.3.1.7- минералды ресурстарды игерумен байланысты проблемаларды топтастырып, шешу жолдарын ұсынады
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1 -маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
2-тоқсан
3. Физикалық география
3.2 Атмосфера	Қазақстанның климатын түзуші факторлар	9.3.2.1 -Қазақстан климатын түзуші факторларды талдайды
	Қазақстанның климаттық жағдайы	9.3.2.2- Қазақстанның климаттық жағдайын талдайды
	Қазақстанның климаттық ресурстары	9.3.2.3- Қазақстанның климаттық ресурстарын бағалайды
	Қазақстанда қолайсыз және қауіпті атмосфералық құбылыстар	9.3.2.4- Қазақстанда атмосфералық қолайсыз және қауіпті құбылыстардың қалыптасуын, таралу аумақтарын картада көрсетіп, сақтану шараларын ұсынады
	Қазақ халқының атмосфералық және климаттық құбылыстарды номинациялау ерекшеліктері	9.3.2.5 -қазақ халқының атмосфералық және климаттық құбылыстарды номинациялау ерекшеліктерін анықтайды (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2. Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
3. Физикалық география
3.3 Гидросфера	Қазақстанның ішкі суларының түрлері	9.3.3.1- Қазақстанның ішкі суларын топтастырады, көрсеткіштерін талдайды және сипаттайды (өзендер мен көлдер, мұздықтар мен мәңгі тоң, жерасты сулары)
	Қазақ гидронимдері	9.3.3.2 -қазақ гидронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады
	Қазақстанның су ресурстарына экономикалық баға беру	9.3.3.3 -Қазақстанның су ресурстарына экономикалық баға береді
	Су ресурстарының экологиялық проблемалары	9.3.3.4 -су ресурстарының экологиялық проблемаларын талдап, шешу жолдарын ұсынады (жергілікті компонентті қосымша қамту негізінде)
	Қазақстанның ішкі суларының геосаяси проблемалары	9.3.3.5- Қазақстандағы су ресурстарының геосаяси проблемаларын жіктеп шешу жолдарын ұсынады (трансшекаралық өзендер, Каспий теңізінің мәртебесі)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды;
		9.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
3-тоқсан
3. Физикалық география
3.4 Биосфера	Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулері	9.3.4.1 -Қазақстанның табиғат зоналары мен биіктік белдеулеріне салыстырмалы талдау жасайды
	Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың түрлері	9.3.4.2- ерекше қорғалатын аумақтардың (қорықтар, қорықшалар, ұлттық саябақтар) құрылу мақсатын түсіндіреді
	Қазақстанның табиғи мұрасы	9.3.4.3- Қазақстанның табиғи мұрасына баға береді
	Табиғи хоронимдердің (ерекше қорғауға алынған аумақтар) мағынасы	9.3.4.4- тақырыпқа қатысты қазақтың табиғи хоронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады
	Ноосфераның қалыптасуы	9.3.4.5- ноосфераның қалыптасу шарттарын зерттейді
	Қазақстанның ноосфераның дамуына қосқан үлесі.	9.3.4.6- Қазақстанның ноосфера дамуына қосқан өзіндік үлесін бағалайды
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1 -маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2 -географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
3. Физикалықгеография
3.5 Табиғи-аумақтық кешендер	Қазақстанның ірі физикалық-географиялық аудандары	9.3.5.1- Қазақстанның ірі табиғи кешендерін жоспар бойынша сипаттайды
	Қазақтың табиғи хоронимдері (физикалық-географиялық аудандардың атауы)	9.3.5.2- қазақтың табиғи хоронимдерін жіктеп, мағынасын түсіндіріп, транслитерациясын үш тілде ұсынады
	Табиғат кешендеріне әсер ететін антропогендік факторлар	9.3.5.3- антропогендік факторлардың табиғат кешендеріне әсерін зерттейді (жергілікті компонент негізінде)
	Антропогендік ландшафттарды жақсарту жолдары	9.3.5.4- антропогендік ландшафттарды жақсарту жолдарын (рекультивация, мелиорация ландшафттық дизайн) ұсынады
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2 -география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5 -зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2 -географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
4. Әлеуметтік география
4.1 Халық географиясы	Қазақстан халқының ұлттық және діни құрамы.	9.4.1.1- Қазақстан халқының ұлттық және діни құрамын анықтайды
	Дүниежүзі халқының миграциясы.	9.4.1.2- дүниежүзі халқы көші-қонының басты бағыттарын, себеп-салдарын түсіндіреді
	Қазақстандағы халықтың миграциясы.	9.4.1.3- Қазақстандағы көші-қон үдерістерін талдап, басты бағыттарын анықтайды
	Миграциялық саясат	9.4.1.4 -көші-қон саясатының өзіндік үлгісін ұсынады
	Еңбек ресурстарының сандық және сапалық құрамы	9.4.1.5- еңбек ресурстарының сандық, сапалық құрамына баға береді (қазақстандық көрсеткіштерді басқа елдердің көрсеткіштерімен салыстыру негізінде)
	Қазақстанның демографиялық жағдайы мен демографиялық саясаты	9.4.1.6- Қазақстанның демографиялық жағдайын талдап, демографиялық саясаттың өзіндік моделін ұсынады
	Елді мекендердің жіктелуі	9.4.1.7- Қазақстандағы елді мекендерді жіктейді
	Елді мекендердің функционалды зоналары	9.4.1.8- елді мекендердің түрлері мен функционалды зоналарын сипаттайды
	Қазақстандағы ойконимдер	9.4.1.9- Қазақстандағы ойконимдерді жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транскрипциясын үш тілде ұсынады
	Қазақстанда елді мекендердің проблемалары	9.4.1.10- Қазақстанның елді мекендерінің проблемаларын жіктеп, шешу жолдарын ұсынады
	Урбандалу үдерісі	9.4.1.11 -урбандалу үдерісінің себеп-салдарын түсіндіру арқылы байланысты проблемалардың шешу жолдарын ұсынады
	Қазақстанда урбандалу үдерісіне баға беру	9.4.1.12 -Қазақстандағы урбандалу үдерісіне баға береді
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2 -география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5 -зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1 -маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2 -географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
5. Экономикалық география
5.1 Табиғи ресурстар	Қазақстанның табиғи-ресурстық потенциалы	9.5.1.1 -Қазақстанның табиғи-ресурстық әлеуетін бағалайды
	Қазақстанда жекелеген ресурс түрлерін өңдеу технологиялары, орталықтары мен дайын өнім түрлері	9.5.1.2 -Қазақстанда жекелеген табиғи ресурстарды өңдеу технологиясын сипаттап, орталықтары мен дайын өнім түрлерін атайды
	Табиғатты пайдалану үлгілері мен түрлері	9.5.1.3- табиғатты пайдалану үлгілері мен түрлерін топтастырады
	Тұрақты даму	9.5.1.4 -тұрақты дамудың белгілері мен бағыттарын сипаттайды
	Қазақстанда табиғатты пайдаланумен байланысты проблемалар	9.5.1.5 -Қазақстанда табиғатты пайдалану проблемаларын анықтап, шешу жолдарын ұсынады
		9.5.1.6- табиғатты пайдалануға байланысты зерттеу жүргізеді (жергілікті компонент негізінде)
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2 -географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
4-тоқсан
5. Экономикалық география
5.2 Әлеуметтік-экономикалық ресурстар	Ғылыми-техникалық революция үдерісі, бағыттары	9.5.2.1 -ғылыми-техникалық революция үдерісін, даму бағыттарын талдайды
	Адам әлеуеті даму индексінің көрсеткіштері	9.5.2.2 -адам әлеуетінің даму индексі көрсеткіштерін анықтап, елдерді салыстырады (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
	Қазақстанда адамдық капиталды дамыту	9.5.2.3 -Қазақстанда адам капиталының сапасын арттыру жөнінде ұсыныстар әзірлейді
	Қазақстанның индустриялы-инновациялық даму бағыттары	9.5.2.4- Қазақстанның индустриялық-инновациялық даму бағыттарын анықтап, болжам жасайды
	Қазақстанның инновациялық инфрақұрылымы	9.5.2.5 -Қазақстанның инновациялық инфрақұрылымының жағдайын талдап, дамыту жөнінде ұсыныстар әзірлейді
	Қазақстан аймақтары инфрақұрылымының даму деңгейі	9.5.2.6- Қазақстан аймақтарының инфрақұрылымын талдап, проблемаларды шешу жолдарын ұсынады
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
5. Экономикалық география
5.3 Дүниежүзілік шаруашылықтың салалық және аумақтық құрылымы	Қазақстан шаруашылығының салалары	9.5.3.1- Қазақстан шаруашылығы салаларын жоспар бойынша сипаттайды
	Қазақстанның экономикалық аудандарының шаруашылық салалары мен мамандануы	9.5.3.2- Қазақстанның экономикалық аудандарының шаруашылық салаларын анықтап, мамандануын түсіндіреді
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5 -зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
5. Экономикалық география
5.4 Дүниежүзілік шаруашылықтың даму үрдістері мен көрсеткіштері	Дүниежүзілік шаруашылықтың субъектілері	9.5.4.1- дүниежүзілік шаруашылықтың субъектілерін сипаттайды
	Халықаралық географиялық еңбек бөлінісі	9.5.4.2 -халықаралық географиялық еңбек бөлінісінің мәнін анықтайды
	Халықаралық экономикалық қатынастар түрлері	9.5.4.3- халықаралық экономикалық қатынас түрлерін жіктеп, сипаттайды
	Дүниежүзілік шаруашылықтың даму көрсеткіштері	9.5.4.4- дүниежүзілік шаруашылықтың даму көрсеткіштерін сипаттайды (жалпы ішкі өнім, жалпы ұлттық өні оның ішінде жан басына шаққанда)
	Дүниежүзілік шаруашылықтың даму модельдері мен аумақтық құрылымы	9.5.4.5- дүниежүзілік шаруашылықтың модельдері мен аумақтық құрылымын талдайды
	Дүниежүзілік шаруашылықтың даму үрдістері	9.5.4.6- дүниежүзілік шаруашылықтың даму үрдістерін талдайды
	Қазақстанның дүниежүзілік шаруашылықта алатын орны	9.5.4.7- Қазақстанның дүниежүзілік шаруашылықтағы орнын анықтайды
	Қазақстанның халықаралық экономикалық интеграциядағы мүдделері мен мақсаттары, орны	9.5.4.8- Қазақстанның халықаралық экономикалық интеграциядағы мүдделері мен мақсаттарын, орнын анықтайды
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2 -география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2- географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді
6. Елтану және саяси география негіздері
6.1 Дүние жүзі елдері	Елдердің экономикалық даму деңгейі бойынша топтастырылуы	9.6.1.1 -елдерді экономикалық даму деңгейі бойынша топтастырады (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
	Халықаралық ұйымдардың деңгейлері мен мақсаттары	9.6.1.2- халықаралық ұйымдарды деңгейі және мақсаты бойынша топтастырады (қазақстандық компонентті қосымша қамту негізінде)
	Қазақстан Республикасының әлеуметтік, экономикалық, саяси-географиялық жағдайы	9.6.1.3. -Қазақстан Республикасының әлеуметтік, экономикалық, саяси-географиялық жағдайына кешенді баға береді
	Қазақстандағы саяси-әкімшілік хоронимдер	9.6.1.4 -Қазақстандағы саяси-әкімшілік хоронимдерді жіктеп, мағынасын түсіндіреді және транслитерациясын үш тілде ұсынады
	Қазақстан Республикасы туралы кешенді географиялық ақпаратты ұсыну формалары	9.6.1.5- Қазақстан Республикасы туралы кешенді географиялық ақпаратты түрлі мақсатты аудиториялар үшін дайындайды
1 Географиялық зерттеу әдістері	1.1 Зерттеу және зерттеушілер	9.1.1.2- география ғылымының қазіргі заманғы өзекті проблемаларын анықтайды
		9.1.1.5- зерттеу нәтижелерін түрлі академиялық формада ұсынады
2 Картография және географиялық деректер базасы	2.1 Географиялық карталар	9.2.1.1- маңызды географиялық нысандарды, үдерістер мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды
		9.2.1.2 -географиялық номенклатура нысандарын картадан көрсетеді

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 15-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 206-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақстан тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Тарихи сана – бұл тарихты білу, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғынып түсіну, әлеуметтік болжау (бүгінгі күн жағдайының мәнін, өткеннің инварианттылығы мен болашақтың баламалығын түсінуден), өз іс-әрекеті үшін тарихи жауапкершілікті түсіну. Оған қоса оқу-тәрбиелік процесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылатын тарихи білім тұлғаның, азамат пен патриоттың қалыптасуына жәрдемдеседі.

3. Оқу пәнінің мазмұны ата-бабаларымыздың бірегей мәдениетін, әлем тарихындағы Қазақстанның алатын орны мен рөлін, оның жалпыәлемдік өркениеттің дамуына қосқан үлесін түсінуге мүмкіндік береді. "Қазақстан тарихы" оқу пәні "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық біріктіруші идеясын жүзеге асыруда маңызды рөл атқарады, өз кезегінде ол, ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды қабылдайтын, адамдар құқықтары мен бостандықтарын құрметтейтін және Отанының дамуына өзіндік үлес қосуды қалайтын тұлғаны тәрбиелеу арқылы жүзеге асады.

4. Оқу пәнінің мақсаты:

1) білім алушылардың бойында тарихи сана, қазақстандық патриотизм, өз елінің тарихы мен мәдениетіне құрмет, өз ата-бабаларының жетістіктеріне деген мақтаныш сезімін қалыптастыру, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды дарыту, зерттеушілік, ойлау, коммуникативті дағдыларды дамыту.

5. Оқу пәнінің міндеттері:

1) Қазақстан территориясындағы ежелгі заманнан бастап бүгінгі күнге дейінгі қоғамның әлеуметтік, мәдени, саяси, экономикалық дамуының негізгі кезеңдері мен ерекшеліктері туралы білімін қалыптастыру;

2) Қазақстанның тарихи дамуы барысында қалыптасқан ұлттық құндылықтар жүйесі туралы білім беру;

3) Қазақстанның тарихи дамуының негізгі оқиғалары, құбылыстары мен процестердің мәні туралы түсінік қалыптастыру;

4) тарихи оқиғаларды, құбылыстар мен процестерді және тарихи тұлғалардың қызметін Отандық тарих контекстінде сын тұрғысынан талдау және баға беру дағдыларын қалыптастыру мен дамыту;

5) тарихи деректердің негізінде дәлелді пайымдау дағдыларын дамыту;

6) тарихи зерттеу жүргізу дағдыларын қалыптастыру мен дамыту (гипотезаларды ұсыну, зерттеу сұрақтарын құрастыру, деректерді талдау, әртүрлі көзқарастарды салыстыру, нәтижелер мен қорытындыларды шығару, өзінің ұстанымын анықтау);

7) қазіргі кездегі саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени процестерде бағдарлану үшін тарихи білімдерін қолдана білу дағдыларын қалыптастыру;

8) коммукативті дағдыларды қалыптастыру, соның ішінде, өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық білдіру, командада жұмыс істей алу, түрлі деректерден алынған ақпараттарды қоса алғанда, жарияланым мен электронды құралдарды қолдану.

2-тарау. "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

6. "Қазақстан тарихы" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5- сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

2) 6- сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

3) 7- сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

4) 8- сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

5) 9- сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты құрайды.

7. "Қазақстан тарихы" оқу пәнінен білім мазмұны бөлімдер арқылы қамтылған. Аталған бөлімдер сыныптар бойынша оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады.

8. Оқу пәнінің білім мазмұны төрт бөлімді қамтиды:

1) әлеуметтік қатынастардың дамуы;

2) мәдениеттің дамуы;

3) мемлекеттің дамуы;

4) Қазақстанның экономикалық дамуы.

9. "Әлеуметтік қатынастардың дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Этникалық қатынастар;

2) Әлеуметтік қатынастар.

10. "Мәдениеттің дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Дүниетаным мен дін;

2) Өнер мен әдебиет;

3) Білім және ғылым.

11. "Мемлекеттің дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Мемлекеттің ішкі саясаты;

2) Мемлекеттің сыртқы саясаты.

12. "Қазақстанның экономикалық дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Шаруашылық;

2) Өндірістік қатынастар және сауда.

13. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде мұғалім мен білім алушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсетеді

14. "Қазақстан тарихы" пәнінің тақырыптық мазмұны

1) 5- сынып:

Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі (18 сағат). Тас дәуіріндегі Қазақстан: Қазақстанда алғашқы адамның пайда болуы, әлеуметтік ұйымдасудың алғашқы формалары. Ежелгі адамдардың кәсібі (аң аулау мен терімшілік). Қазақстан территориясындағы тас дәуірінің тұрақтары. Егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы. Ботай мәдениеті. Қола дәуіріндегі Қазақстан: Қазақстан территориясындағы мыс пен қалайы металдарының кен орындары. Андрон мәдениеті. Қола дәуірі кезіндегі шаруашылық пен қоғамдық құрылыс. Беғазы-Дәндібай мәдениеті. Ә.Марғұлан және басқа да Қазақстанның ежелгі дәуірін зерттеушілер.

Ежелгі көшпенділердің өмірі (8 сағат). Темір дәуірінің ерекшеліктері. Қазақстанның ежелгі металлургиясы. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы. Алғашқы көшпенділердің өмір сүруді қамтамасыз ету жүйесі. Көшпенділердің жылжымалы баспанасы. Алғашқы көшпенділердің дүниетанымы.

Сақтар (16 сағат). Қазақстан территориясындағы сақ тайпалары. Сақтар тарихы жайлы деректер. Сақтардың саяси тарихы. Қоғамдық құрылысы. Шаруашылығы мен тұрмысы. Материалдық және рухани мәдениеті. "Аңдық стиль". Есік олжасы – "Алтын адам". Шілікті алқабының патша қорғандары. Берел қорымы. Бесшатыр қорғандары. Тасмола мәдениеті. Қайталау (2сағат);

Үйсіндер мен қаңлылар (8 сағат). Үйсіндер. Үйсіндер жайлы жазба деректер. Қоныстануы, шаруашылығы мен тұрмысы. Үйсіндердің қоғамдық құрылысы. Қаңлылар. Қаңлылар тарихының қытай және парсы деректері. Қаңлылардың қоныстануы, шаруашылығы мен тұрмысы. Қаңлылардың қоғамдық құрылысы. Үйсін, қаңлылардың археологиялық ескерткіштері.

Ғұндар (6 сағат). Ғұндар (хунну). Қытай деректеріндегі ғұндардың ерте тарихы. Мөде шаньюй-ғұн мемлекетінің негізін салушы. Ғұндардың саяси тарихы мен мемлекеттік құрылысы. Халықтардың ұлы қоныс аударуы (ғұндардың Батысқа жылжуы). Аттила және оның жорықтары. Ғұндар дәуіріндегі мәдениеттің дамуы.

Сарматтар (4 сағат). Сарматтар. Ежелгі заманның саяси оқиғаларындағы сарматтардың алатын орны. Сарматтардың қоныстануы, шаруашылығы мен тұрмысы. Сарматтардың қоғамдық құрылысы. Сарматтардың археологиялық ескерткіштері. Мәдениеті.

Ежелгі Қазақстан тарихына шолу (4 сағат). Қазақстан территориясындағы ежелгі адамдардың антропологиялық бет-келбеті. Ежелгі Қазақстан тарихының негізгі оқиғалары, құбылыстары мен үдерістері. Ежелгі Қазақстанның мәдени мұрасы; Қайталау(2 сағат).

2) 6- сынып:

VI – IX ғасырдағы Қазақстан (18 сағат). Ортағасырлық Қазақстан тарихының кезеңделуі. Ұлы Түрік қағанатының құрылуы. Қазақстан территориясындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер: Батыс Түрік қағанаты, Түргеш қағанаты, Оғыз мемлекеті, Қимақ қағанаты. Атлах шайқасының тарихи маңызы. Түркі мемлекеттерінің қоғамдық-саяси құрылысы. Түркілердің әскери өнері. Шаруашылығы. Сауда және қала мәдениетінің дамуы.

X – XІІІ ғасырлардағы Қазақстан (14 сағат). Қарахан мемлкеті. Қазақстан территориясына исламның тарала басталуы. Найман, керейіт, жалайырлар. Қыпшақ хандығы. "Дешті Қыпшақ" түсінігі. Шаруашылығы: көшпелі, отырықшы. Сауда. Қала мәдениеті. Ұлы Жібек жолының тарихи маңызы. Түркі мәдениеті әлемдік өркениеттің дамуына қосқан үлесі. Түркі әлемінің көрнекті ғұламалары.

XIII –XV ғасырлардың І жартысындағы Қазақстан (16 сағат). Шыңғыс ханның жаулаушылық соғыстары. Отырар қорғанысы. Моңғол империясының құрылуы. Алтын Орда. Ақ Орда. Моғолстан мемлекеті. Әбілқайыр хандығы. XIII –XV ғасырлардың І жартысындағы мемлекеттердің қоғамдық-саяси құрылысы. Қазақстан туралы ортағасырлық саяхатшылар. Шаруашылық. Сауданың дамуы. Мәдениет.

Қазақ халқының қалыптасуы (2 сағат). Қазақстан – Ұлы Дала мұрагері: тарихи және этникалық сабақтастық. "Қазақ" этнонимі. Қазақ халқының біртұтас халық болып қалыптасу үдерісінің аяқталуы.

Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы (2 сағат). Қазақ ұлттық мемлекетінің құрылу алғышарттары. Қазақ хандығының құрылуы (территория, халықтың этникалық құрамы). Мемлекеттің негізін салушылар – Жәнібек пен Керей. М.Х. Дулатидің "Тарихи Рашиди" еңбегі – Қазақ хандығы ерте тарихының құнды дерегі. Қазақ хандығының алғашқы жылдар қалыптасуындағы ішкі және сыртқы саясаты. Біртұтас қазақ мемлекеті қалыптасуының тарихи маңызы.

Қазақ хандығының XVI – XVII ғасырлардағы дамуы (12 сағат). Қасым хан билігі тұсындағы Қазақ хандығының нығаюы. Хақназар хан билігі тұсындағы Қазақ хандығының одан әрі нығаюы мен саяси өркендеуі. Тәуекел ханның ішкі және сыртқы саясаты. Есім ханның ішкі және сыртқы саясаты. Жәңгір хан. Орбұлақ шайқасы. Жәңгір хан. Тауке ханның билігі. "Жеті жарғы". Қазақтың ұлы билері. Қазақ хандығының мемлекеттік-әкімшілік құрылымы. Қазақ қоғамының әлеуметтік стратификациясы.

XVI – XVII ғасырлардағы экономика мен мәдениет (3 сағат). Қазақ халқының мәдениеті: материалдық, рухани мәдениет. Әдебиет пен өнер: ақын-жыраулар, халық әншілері мен композиторлардың шығармашылығы, музыкалық өнер. Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы: егіншілік, мал шаруашылығы.Қайталау (1 сағат);

3) 7- сынып:

Отан соғысы. (6 сағат). XVIII ғасырдың басындағы Қазақстан: сыртқы және ішкі саяси жағдай. Жоңғар мемлекеті. Қазақ-жоңғар соғыстары. "Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама" заманы. Қарақұм мен Ордабасыдағы құрылтайлар – қазақ жасағының құрылуы. Аңырақай шайқасы. Отан қорғаушы батырлар. XVIII ғасырдың 30-40 жылдарындағы қазақ-жоңғар соғыстары.

XVIII ғасырдың І-ші жартысындағы Қазақ хандығы (12 сағат). XVIII ғасырдың басына дейінгі қазақ-орыс қатынастары. XVIII ғасырдың басындағы Ресей империясының назарындағы Қазақстан (саяси және экономикалық мақсаттар, әскери-барлау экспедициялары, алғашқы әскери бекіністердің салынуы). Кіші жүз ханы Әбілқайырдың Ресей бодандығын қабылдауы: себептері мен мақсаттары. XVIII ғасырдың 30-50-жылдарындағы Қазақстандағы Ресей империясының саясаты. ХVІІІ ғасырдың 40- жылдарындағы Қазақстандағы ішкі саяси жағдайдың асқынуы. Абылай хан тұсындағы Қазақ хандығы: ішкі және сыртқы саясаты.

XVIII ғасырдағы Қазақстан мәдениеті (4 сағат). XVІII ғасыр ақын-жыраулардың шығармашылығы. XVІII ғасыр тарихы бойынша қазақ деректері. Қазақтардың қолданбалы өнері.

Отарлау және ұлт-азаттық күрес (14 сағат). Ресей империясының отаршылдық саясаты: мақсаттары мен әдістері. Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс (себептері, қозғалыстың қозғаушы күші, кезеңдері мен барысы, нәтижелері). 1822-1824 жылдардағы патша реформалары (Кіші және Орта жүздегі хандық биліктің жойылуы). 1836-1838 жылдардағы Бөкей ордасындағы қазақтардың көтерілісі (себептері, негізгі кезеңдері мен шайқастары). XIX ғасырдың І- жартысындағы қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалыстары (Жоламан Тіленшіұлы, Саржан Касымов бастаған көтеріліс). Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс (себептері, мақсаттары мен қозғаушы күштері, негізгі кезеңдері). Кенесары Қасымұлы: тұлға және саясаткер. Жанхожа Нұрмұхамедұлы және Есет Көтібарұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс (себептері, көтеріліс барысы). Ресей империясының Қазақстанның оңтүстік аймақтарын қосып алуы. ХVІІІ ғасырдың соңы – XIX ғасырдағы Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыстардың тарихи маңызы.

Қазақстан Ресей империясының құрамында (16 сағат). XIX ғасырдың -жартысындағы Қазақстандағы патшалық реформалар. 1867-1868 жылдардағы реформалар. Қазақстандағы патшалық Ресейдің аграрлық және қоныстандыру саясаты. 1860-1870 жылдардағы ұлт-азаттық күрес (себептері мен көтеріліс барысы). ХIХ ғасырдың ІІ жартысындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуы. Капиталистік қатынастардың ене бастауы. ХIХ ғасырдың 80-90 жылдарындағы әкімшілік-аумақтық реформалар: мазмұны мен салдарлары. Сауда қатынастарының дамуы. Жетісу аумағына ұйғырлар мен дүнгендердің қоныс аударуы. Дәстүрлі қазақ қоғамының трансформациясы. XIX ғасырдың ІІ жартысындағы қоғамдық-саяси ойлардың дамуы.

XIХ ғасыр – ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның мәдениеті (14 сағат). XIX ғасырдағы Қазақстандағы ағарту ісі мен ғылымның дамуы. Бөкей ордасының ханы Жәңгірдің ағартушылық қызметі. Қазақстанның ғылыми зерттелуі (ПҰтр Петрович Семенов-Тянь-Шанский, Григорий Николаевич Потанин, Василий Васильевич Радлов, Мұса Шорманов, Мұхамед-Салық Бабаджанов, Әубәкір Ахметжанұлы Диваев). Зайырлы және діни білім беру мекемелері. Жадиттік және білім берудегі жаңашылдық. Шоқан Уәлиханов – ұлы қазақ ғалымы. Ыбырай Алтынсарин - ағартушы, жаңашыл-педагог, қоғам қайраткері. Абай Құнанбайұлы – ұлы ойшыл, қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы. Қазақ музыкалық мәдениетінің дамуы (Құрманғазы Сағырбайұлы, Тәттімбет Қазанғапұлы, Дәулеткерей Шығайұлы). Әйгілі суретшілер шығармашылығындағы ұлттық контекст. Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпеев және Халидтің тарихи еңбектері.Қайталау(2 сағат);

4) 8- сынып:

ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан (18 сағат). XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси үдерістер. XX ғасырдың басындағы Қазақстанның экономикалық дамуы. Столыпиннің аграрлық реформасы және шаруалардың Қазақстанға жаппай қоныс аударуы. XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы өнеркәсіптің дамуы. Сауданың дамуы. 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс. Қазақ ұлттық зиялылар қауымы және оның XX ғасырдың басындағы қоғамдық-саяси үдерістерге әсері. Ұлттық баспаның дамуы ("Қазақ" газеті, "Айқап" журналы). 1917 жылғы революциялар. "Алаш" партиясының құрылуы. "Алаш Орда" үкіметі. Қазақ халқының саяси көшбасшылары (Ә. Бөкейхан, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, Б.Қаратаев, М.Тынышпаев, М.Шоқаев). XX ғасырдың басындағы қазақ зиялыларының ғылыми еңбектері.

Қазақстанда кеңестік биліктің орнығуы (12 сағат). Қазақстандағы Кеңес үкіметінің орнығуы. "Үш Жүз" қазақ социалистік партиясы. Азамат соғысы жылдарындағы (1918-1920 жылдар) Қазақстандағы соғыс қимылдары. Кеңес билігі органдарының "Алаш-Орда" үкіметі, Қоқан автономиясымен қарым-қатынасы. "Әскери коммунизм саясаты". 1921 жылғы жұт және аштық. Қазақ Автономиялық Кеңестік Республикасының құрылуы. Қазақ Автономиялық Кеңестік Республикасы территориясының қалыптасуы. Қазақ жерлерінің біртұтастығын қалпына келтіруде қазақ зиялыларының рөлі. Қазақстандағы Жаңа экономикалық саясат (1921-1925 жылдар). ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясаты. Кеңес үкіметінің діни саясаты. Қайталау (2 сағат).

Қазақстан тоталитарлық жүйенің нығаюы кезеңінде (14 сағат). Қазақстандағы социалистік индустрияландыру (мәні мен ерекшеліктері). "Кіші Қазан" (мазмұны және жүзеге асырылуы). Бай шаруашылықтарының тәркіленуі. Ауыл шаруашылығында күштеп ұжымдастыру саясаты. Қазақстандағы күштеп ұжымдастыру саясатының экономикалық салдарлары. 1931-1933 жылдардағы аштық - ХХ ғасырдың 30-жылдарындағы қазақстандық қасірет. Қазақстандағы ұжымдастырудың демографиялық салдарлары. Ұжымдастыруды жүзеге асырудың әдістеріне қатысты ұлттық зиялылардың ("Бесеудің хаты") қоғамдық-саяси көзқарасы мен қатынасы. 1920-1930 жылдардағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси үдерістер. Сталиндік репрессиялар. Қазақстан территориясындағы кеңестік "еңбек түзеу" концентрациялық лагерлері (Степлаг, Карлаг, Алжир және тағы басқалар).

Кеңестік Қазақстанның мәдениеті: білім мен ғылым (10 сағат). Халыққа білім беру (жалпыға бірдей міндетті сауат ашу, орта білім, қазақ жазуының араб тілінен латын тіліне көшу, орыс графикасына негізделген жаңа әліпбиге көшу). А.Байтұрсынов – "ұлт ұстазы". Жоғары оқу орындарының ашылуы.

КСРО Ғылым Академиясының Қазақ филиалы. Қ.Сәтбаевтың Қазақстан ғылымын дамытудағы рөлі. Қазақстандық ғалымдар мен олардың ғылыми жетістіктері. Әдебиеттің дамуы (Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, Б.Майлин, І. Жансүгіров, С.Сейфуллин, С.Мұқанов, Ғ.Мүсірепов, Ғ.Мұстафин және тағы басқалар шығармашылығы). Театр, кино, бейнелеу өнері және оның қайраткерлері. Мәдениет саласындағы кеңестік идеология. Соцреализм.

Қазақстан Ұлы Отан соғысы соғыс жылдарында (10 сағат). Ұлы Отан соғысының басталуы. Қазақстандағы мобилизация және қазақстандық әскери бөлімдердің құрылуы. Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысындағы ерлігі мен тағдыры. Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысының шайқастарына қатысуы. Қазақстандықтар – Кеңес Одағының батырлары. Б.Момышұлы – аңызға айналған тұлға. Қазақстан – майдан арсеналы. КСРО халықтарының Қазақстанға депортациялануы. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы мәдениет. Ғылымның дамуы. Әдебиеттің жетістіктері (М.Әуезов, Ж.Жабаев, Д.Снегин, И. Шухов және тағы басқалар). Өнердің дамуы (театр, кино). Қайталау(2 сағат);

5) 9- сынып:

Қазақстан соғыстан кейінгі жылдарда (1946-1953 жылдар) (8 сағат). Соғыстан кейінгі жылдардағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістер. Пайдалы қазбаларды өңдеу және өнеркәсіптің дамуы. Ауыл шаруашылығының дамуы. Қазақстанның әскери-өнеркәсіптік кешенінің қалыптасуы (Қазақстандағы ядролық полигон). Соғыстан кейінгі жылдардағы қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктері. "Бекмаханов ісі".

Қазақстан "Жылымық" кезеңінде (1954-1964 жылдар) (10 сағат). Қазақстанда "Хрущевтік кезеңдегі" өнеркәсіптің дамуы. Тың және тыңайған жерлерді игеру (тың игерудің экономикалық, экологиялық және демографиялық салдарлары). Қазақстандағы әскери-өнеркәсіптік кешен ("Байқоңыр" ғарыш айлағы). "Жылымық кезеңі". 1954-1965 жылдардағы республикадағы қоғамдық-саяси өмір.

Қазақстан "Тоқырау" кезеңінде (1965-1985- жылдар) (10 сағат). 1965-1985- жылдардағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуы. Экономиканың шикізаттық бағыты. Урбанизация. 1970-1980 жылдардағы ауыл шаруашылығындағы дағдарыс. 1965-1985 жылдардағы қоғамдық-саяси өмір. 1979 жылғы Целиноградтағы оқиғалар. Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы басшыларының қызметі (Ж.Шаяхметов, Д.Қонаев, Ж.Тәшенов).

Кеңестік Қазақстанның мәдениеті (1946-1985-жылдар.) (3 сағат). Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат. Жалпыға бірдей міндетті орта білім. Қазақ тілінің жағдайы. Ғылымның дамуы. Әдебиеттің дамуы (Ә.Нұрпеиісов, Б.Момышұлы, І.Есенберлин, О.Сүлейменов, М.Шаханов және тағы басқалар). Өнер (театр, кино). Қайталау (1сағат).

Қазақстан Қайта құру кезеңінде (1986-1991 - жылдар) (6 сағат). "Қайта құру" жылдарындағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістер: мақсаттары, проблемалары мен қарама-қайшылықтары. Қазақстандағы 1986 жылғы желтоқсан оқиғалары (себептері, барысы мен салдарлары). 1986 жылғы желтоқсан оқиғаларының қатысушыларына қатысты жазалау шаралары. "Қазақ КСР-ның мемлекеттік егемегендігі туралы Декларация" (1990 жылғы қазан). Кеңестік саяси жүйенің дағдарысы (1991 жылғы "Тамыз бүлігі"). КСРО-ның ыдырауы. Қазақстандағы қоғамдық-саяси қозғалыстар. Семей ядролық полигонның жабылуы. "Қазақ КСР-ның тілдер туралы Заңының" қабылдануы.

Қазақстан мемлекеттілігінің қайта жаңғыруы (1991 – 1997 жылдар) (14 сағат).

"Мемлекеттік тәуелсіздік туралы" Конституциялық заңы қабылдануының тарихи маңызы. Н.Ә.Назарбаев – Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті. Тәуелсіз Қазақстанның қоғамдық-саяси институттарының қалыптасуы. Нарықтық экономикаға көшудегі қиыншылықтар. Қазақстанның әлемдік қауымдастыққа кірігуі. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы әлеуметтік-демографиялық үдерістер. 1995 жылғы Конституцияның қабылдануы.

Қазақстан Республикасының өрлеуі (1997 жылдан бастап қазіргі заманға дейін) (10 сағат). Қазақстан Республикасының ұзақ мерзімді басым мақсаттары мен стратегиялары. "Қазақстан – 2030" стратегиясының қабылдануы. Қазақстан Республикасының халықаралық сахнадағы беделінің өсуі. Қазақстанның аймақтық және халықаралық ұйымдармен қарым-қатынасы. Қазақстанның ЕҚЫҰ және ИЫҰ-на төрағалық етуі. Әлемдік экономикалық байланыстар жүйесіндегі Қазақстан. Мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік жағдайы. Астана – Қазақстан Республикасының жаңа ордасы. "Қазақстан-2050" стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. "100 нақты қадам" ұлттық жоспары – қазіргі заманның сын-тегеуріндеріне жауап. Ұлт көшбасшысы – Н.Ә.Назарбаевтың тәуелсіз мемлекетті құрудағы және дамытудағы рөлі.

Қазіргі заманғы Қазақстан мәдениеті (1991 жылдан бүгінгі күнге дейін) (4 сағат). Білім және ғылым саласындағы мемлекеттік саясат. "Болашақ" мемлекеттік бағдарламасы. Назарбаев университеті, Назарбаев Зияткерлік мектептерінің ашылуы. Этносаралық және дінаралық келісімнің қазақстандық моделі. Қазақстан халқы Ассамблеясы. Жаһандану дәуіріндегі ұлттық мәдениетті жаңғырту және сақтап қалу мәселелері. Қазіргі кездегі өнер мен әдебиеттің даму тенденциялары. "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы. "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық біріктіруші идеясы. Қайталау (2сағат).

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

15. Оқу мақсаттарының жүйесіне оқу мақсаттарын пайдалану ыңғайлылығы үшін код енгізілді. Код бойынша бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшенің, төртінші сан - оқу мақсатының реттік санын білдіреді. Мысалы, 7.2.1.2 кодировкасында: "7" – сынып, "2.1." – бөлім мен бөлімше, "2" – оқу мақсатының реттік саны.

1) әлеуметтік қатынастардың дамуы:

Білім алушылар...
Бөлімше	5- сынып шамамен 1 миллион жыл бұрын –Vғасыр	6- сынып VI – XVII ғасырлар	7- сынып XVIII – XIX ғасырлар	8- сынып XX ғасырдың І- жартысы	9- сынып XX ғасырдың ІІ жартысынан бүгінгі күнге дейін
1.1 Этникалық қатынастар	5.1.1.1 алғашқы адамдардың антропологиясын сипаттау	6.1.1.1 түркі тілдес тайпаларды атап, олардың территориялық орналасуын картада көрсету	7.1.1.1 жоңғар шапқыншылығы кезіндегі демографиялық өзгерістерді және миграциялық процестерді түсіндіру	8.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себептері мен салдарын анықтау	9.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау
	5.1.1.2 тайпаларды нәсілдік ерекшеліктеріне қарай ажырату	6.1.1.2 XIII-XV ғасырлардағы Қазақстан аумағында құрылған мемлекеттердің этноәлеуметтік құрылымын анықтау	7.1.1.2 Ресей империясының қоныстандыру саясатының себептері мен салдарын талдау		9.1.1.2 өткен тарихи кезеңдермен сабақтастықты орнату арқылы қазіргі кезеңдегі демографиялық процестерге баға беру
	5.1.1.3 ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи картадан көрсету	6.1.1.3 ежелгі және ортағасырлар тарихының оқиғалары арасында байланыс орнату арқылы қазақ халқының қалыптасуындағы негізгі кезеңдерді анықтау			9.1.1.3 Қазақстанның даму стратегиясындағы демографиялық саясаттың бағыттарын талдау
		6.1.1.4 "қазақ" этнонимінің мағынасын түсіндіру
1.2 Әлеуметтік қатынастар	5.1.2.1 алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін шығармашылық түрде (әңгімелеу, бейнелеу, көрініс, макет) көрсету	6.1.2.1 Қазақ хандығындағы әлеуметтік топтардың орнын анықтау	7.1.2.1 дәстүрлі қазақ қоғамындағы өзгерістерді өткен тарихи кезеңдермен салыстыру арқылы анықтау	8.1.2.1 қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау	9.1.2.1 қазіргі кездегі Қазақстан халқының әлеуметтік жағдайын статистикалық мәліметтер негізінде талдау
	5.1.2.2 әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру		7.1.2.2 қазақ зиялыларының қалыптасуының маңыздылығын түсіндіру	8.1.2.2 соғыс жылдарындағы халықтың әлеуметтік жағдайын анықтау

2) мәдениеттің дамуы:

Білім алушылар...
Бөлімше (дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік бола алады)	5- сынып шамамен 1 миллион жыл бұрын – V ғасыр	6- сынып VI – XVII ғасырлар	7- сынып XVIII - XIX ғасырлар	8- сынып XX ғасырдың І жартысы	9- сынып XX ғасырдың ІІ жартысы нан бүгінгі күнге дейін
2.1 Дүниетаным мен дін	5.2.1.1 алғашқы адамдардың наным–сенімдерін сипаттау	6.2.1.1 түркілердің дүниетанымдық ерекшеліктерін түсіндіру	7.2.1.1 салт – дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың құндылықтарын анықтау	8.2.1.1 мемлекеттің діни саясатының мақсаты мен салдарын анықтау	9.2.1.1 дәстүрлі және деструктивті діни ағымдар мен ұйымдардың іс-әрекетін талдау
	5.2.1.2 ежелгі тайпалар дың дүниетанымын сипаттау	6.2.1.2 ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалын анықтау	7.2.1.2 отаршылдық саясаттың ұлттық құндылықтарға кері әсерін талдау		9.2.1.2 Қазақстан халқы Ассамблеясының дінаралық, этносаралық келісім мен ішкі тұрақтылықтты нығайтудағы ықпалын бағалау
		6.2.1.3 тарихи оқиғалар мен процестердің сабақтастығын сипаттауда "Ұлы Дала Елі" ұғымын қолдану			9.2.1.3 "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық идеясының маңыздылығын бағалау
2.2 Өнер мен әдебиет	5.2.2.1 археологиялық ескерткіш терді салыстыру	6.2.2.1 күй, аңыз, шежіре, эпостық жырлардың тарихи дереккөзі ретіндегі маңыздылығын айқындау	7.2.2.1 халық ауыз әдебиеті мен музыка өнері туындыларының тарихи дереккөзі ретінде құндылығын бағалау	8.2.2.1 қазақ зиялыларының шығармашылық мұрасын талдау және қоғамдық санаға тигізген әсеріне баға беру	9.2.2.1 кеңестік әдебиет пен өнер туындыларында қоғамдық өмірдің бейнеленуін талдау
	5.2.2.2 археологиялық деректерге сүйене отырып, Андронов мәдениетінің белгілерін анықтау	6.2.2.2 ортағасырлық сәулет өнері ескерткіштерінің ерекшеліктерін түсіндіру	7.2.2.2 А. Құнанбаевтың ақын, ойшыл, қоғам қайраткері ретіндегі рөлін айқындау	8.2.2.2 Ахмет Байтұрсыновты қазақ тіл білімінің негізін салушы, қоғам қайраткері ретінде бағалау	9.2.2.2 Мұхтар Әуезов шығармаларының әлем әдебиетіндегі орнын бағалау
	5.2.2.3 ежелгі тайпалар дың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау	6.2.2.3 көшпелілердің әскери өнері жетістіктерін сипаттау	7.2.2.3 ұлттық музыкалық аспаптардың қолдану ерекшеліктерін сипаттау	8.2.2.3 өнер мен әдебиеттегі өзгерістерді анықтау	9.2.2.3 қазіргі кездегі өнер мен әдебиеттің даму тенденцияларын айқындау
	5.2.2.4 "Алтын адам" жәдігерін өнер туындысы ретінде сипаттау	6.2.2.4 түркі кезеңіндегі қоғамды бейнелеуде Махмұд Қашғари, Жүсіп Баласағұни және Ахмет Яссауи еңбектерінің тарихи құндылығын түсіндіру	7.2.2.4 ұлттық киім үлгілерінің ерекшеліктерін анықтау арқылы қолданбалы өнердің жетістіктерін бағалау	8.2.2.4 Ә. Қашаубаев пен Қажымұқан Мұңайтпасұлының қазақ халқын әлемге танытудағы рөліне баға беру	9.2.2.4 ұлттық құндылықтарды жаңғыртуға бағытталған мемлекеттік бағдарламалардың қажеттілігін негіздеу ("Мәдени мұра" бағдарламасы)
	5.2.2.5 Ә.Марғұланды ғалым-археолог ретінде айқындау	6.2.2.5 көшпелілердің қолданбалы өнер жетістіктерін сипаттау		8.2.2.5 соғыс жылдарындағы өнер мен әдебиеттің халық рухын көтерудегі маңызын бағалау
	5.2.2.6 көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсіну
2.3 Білім және ғылым	5.2.3.1 қазақстандық ғалымдардың археологиялық жаңалықтарын білу	6.2.3.1 көне түркі жазуының тарихи маңызын түсіндіру	7.2.3.1 Ш.Уәлихановтың ғылыми зерттеулерінің тарихи құндылығын анықтау	8.2.3.1 ұлттық баспасөз дің қоғамдық-саяси сананы оятудағы рөліне баға беру	9.2.3.1 Е.Бекмахановтың Қазақстан тарихы ғылымына қосқан үлесін бағалау
		6.2.3.2 Әл-Фарабидің және басқа да ғалымдардың ортағасырлық ғылымның дамуына қосқан үлесін анықтау	7.2.3.2 Жәңгір ханның ағарту ісіне қосқан үлесін анықтау	8.2.3.2 кеңес дәуіріндегі қазақ тілінің ахуалын анықтау	9.2.3.2 білім мен ғылым саласындағы мемлекеттік саясатқа баға беру
		6.2.3.3 "Кодекс Куманикус" сөздігінің халықаралық байланыстардағы рөлін анықтау	7.2.3.3 Ы.Алтынсариннің ағарту саласына қосқан үлесін бағалау	8.2.3.3 XX ғ. бірінші жартысындағы білім мен ғылым саласындағы өзгерістерді талдау
		6.2.3.4 Мұхаммед Хайдар Дулатидің "Тарихи-Рашиди" еңбегінің тарихи маңызын түсіндіру	7.2.3.4 Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Қ.Халид еңбектерін тарихи дерекретіндегі маңызын айқындау	8.2.3.4 Қаныш Сәтбаевтың Қазақстан ғылымын дамытудағы рөліне баға беру

3) мемлекеттің дамуы:

Білім алушылар...
Бөлімше (дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік бола алады)	5- сынып шамамен 1миллион жыл бұрын – V ғасыр	6- сынып VI – XVII ғасырлар	7- сынып XVIII – XIX ғасырлар	8- сынып XX ғасырдың І- жартысы	9- сынып XX ғасырдың ІІ жартысынан бүгінгі күнге дейін
3.1. Мемлекеттің ішкі саясаты	5.3.1.1 картадан тайпалық одақтардың орналасуын көрсету	6.3.1.1 оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы Түрік қағанаты құрылуының тарихи маңызын анықтау	7.3.1.1 Қарақұм және Ордабасы құрылтайларының халықты жоңғар басқыншылығына қарсы жұмылдырудағы рөліне баға беру	8.3.1.1 қазақ зиялыларының Ресей империясының Мемлекеттік Думасындағы қызметіне баға беру	9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау
	5.3.1.2 ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылуы алғышарттарын білу	6.3.1.2 VI-IX ғасырлардағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру	7.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау	8.3.1.2 XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы қоғамдық–саяси процестерге баға беру	9.3.1.2 Ж.Шаяхметов, Д.Қонаевпен Ж.Тәшеневтің ұлттық мүддені қорғаудағы қызметіне баға беру
		6.3.1.3 X–XIII ғасырлардағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру	7.3.1.3 Ресей империясының отарлық саясатының себеп-салдарын анықтау	8.3.1.3 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілістің тарихи маңызын анықтау және тұлғалардың рөліне баға беру	9.3.1.3 Қазақстан Республикасы Конституциясын мемлекеттің тұрақты даму кепілі ретінде бағалау
		6.3.1.4 тарихи ұғымдарды қолданып, Қарахан мемлекетіндегі жер иелену ерекшеліктерін түсіндіру	7.3.1.4 Патша үкіметі реформалары нәтижесіндегі әкімшілік-аумақтық өзгерістерді түсіндіру	8.3.1.4 "Алаш" партиясының ұлттық мемлекеттілікті жаңғырту саясатын талдау	9.3.1.4 әміршіл-әкімшіл саясатқа қарсы халық наразылықтарын салыстырып, талдау
		6.3.1.5 Отырарды қорғаудағы қала халқының ерлігін сипаттау	7.3.1.5 халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау	8.3.1.5 Әлихан Бөкейханның саяси көшбасшылық қызметіне баға беру	9.3.1.5 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасының тарихи маңыздылығына баға беру
		6.3.1.6 XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттерді білу, картаны қолдану арқылы саяси процестерді түсіндіру	7.3.1.6 ұлт-азаттық көтеріліс басшыларының рөліне баға беру	8.3.1.6 Қазақстанда құрылған ұлттық автономиялардың маңыздылығына баға беру	9.3.1.6 Қазақстанның тәуелсіздік жолын дағы алғашқы қадамдарын анықтап, қорытындылау
		6.3.1.7 ортағасырлық мемлекеттердің ыдырауының негізгі және жанама себептерін анықтау		8.3.1.7 ХХ ғасырдың 20–30 жылдардағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясатының зардаптарын талдау	9.3.1.7 өткен оқиғалармен сабақтастықты орнатып, тәуелсіз Қазақстанның жариялануының тарихи маңызын түсіндіру
		6.3.1.8 Қазақстан аумағындағы мемлекеттердің басқару жүйесінің ерекшеліктерін анықтау			9.3.1.8 Тәуелсіз Қазақстанның қоғамдық–саяси дамуын талдау
		6.3.1.9 Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызын анықтау			9.3.1.9 ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияларды талдау
		6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау			9.3.1.10 Тәуелсіз мемлекеттің қалыптасуындағы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың рөліне баға беру
		6.3.1.11 қоғамдық-саяси өмірдегі сұлтан, би, батыр, жыраулардың қызметтерін сипаттау			9.3.1.11 Астананы жаңа Қазақстанның өркен деуінің нышаны ретінде айқындау
3.2 Мемлекеттің сыртқы саясаты	5.3.2.1 сақ, сармат тайпаларының халықаралық сахнадағы орнын анықтау	6.3.2.1 тарихи оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы түркі тілдес тайпалардың миграциясын түсіндіру	7.3.2.1 Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте танылған хандар мен батырлардың рөлін түсіндіру	8.3.2.1 қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысының жеңісіне қосқан үлесін бағалау	9.3.2.1 XX ғасырдың ІІ жартысындағы әскери-өнеркәсіп кешендерінің Қазақстанға тигізген зардаптарын талдау
	5.3.2.2 Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау	6.3.2.2 Ұлы Түркі қағанатының сыртқы саясатының негізгі бағыттарын анықтау	7.3.2.2 Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау	8.3.2.2 Б.Момышұлының батырлық, тұлғалық қасиетін айқындау	9.3.2.2 Қазақстан Республикасының халықаралық сахнадағы танылуына баға беру
		6.3.2.3 Атлах шайқасының тарихи маңызын талдау	7.3.2.3 Абылай ханның дипломатиялық шеберлігі мен саясатын бағалау		9.3.2.3 Қазақстанның аймақтық және халықаралық ұйымдарымен байланыстарын талдау
		6.3.2.4 қыпшақтардың Еуразия тарихындағы орнын анықтау			9.3.2.4 қазақ диаспораларының тарихи Отанымен байланысының маңыздылығын айқындау
		6.3.2.5 тарихи оқиғалардың өзара байланысын анықтап, Қазақстан аумағында XIII – XV ғасырларда құрылған мемлекеттердің сыртқы саясатын түсіндіру
		6.3.2.6 Қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау
		6.3.2.7 Орбұлақ шайқасындағы қазақ жасағының әскери өнердегі шеберлігі мен ерлігін бағалау

4) Қазақстанның экономикалық дамуы:

Білім алушылар...
	5- сынып шамамен 1 миллион жыл бұрын – V ғасыр	6- сынып VI – XVII ғасырлар	7- сынып XVIII - XIX ғасырлар	8- сынып XX ғасырдың І- жартысы	9- сынып XX ғасырдың ІІ- жартысынан бүгінгі күнге дейін
4.1 Шаруашылық	5.4.1.1 ежелгі адамдардың алғашқы кәсібін сипаттау	6.4.1.1 көшпелілер мен отырықшылар арасындағы өзара экономикалық байланыстарын анықтау	7.4.1.1 жоңғар шапқыншылығының қазақ халқының шаруашылығына тигізген зардаптарын анықтау	8.4.1.1 деректер мен дәйектерді салыстыру арқылы жаңа экономикалық саясаттың нәтижесінде орын алған өзгерістерді талдау	9.4.1.1 Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығында орын алған өзгерістерге баға беру
	5.4.1.2 көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің қалыптасуын түсіндіру	6.4.1.2 көшпелілердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін анықтау	7.4.1.2 отарлау саясатының қазақтардың дәстүрлі шаруашылығына тигізген әсерін талдау	8.4.1.2 күштеп ұжымдастыру саясатының ауыл шаруашылығына тигізген зардаптарын талдау	9.4.1.2 Кеңес үкіметі кезіндегі орын алған әлеуметтік экономикалық проблемаларды талдау
					9.4.1.3 Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру процесінің экономикаға ықпалын талдау
					9.4.1.4 аграрлық секторды модернизациялау бағыттарын талдау
4.2 Өндірістік қатынастар және сауда	5.4.2.1 еңбек құралдары мен қару-жарақ түрлерін сипаттау	6.4.2.1 Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына әсерін анықтау	7.4.2.1 капиталистік қатынастардың экономикаға ықпалын анықтау	8.4.2.1 Қазақстандағы индустрияландырудың жетістіктері мен кемшіліктерін талдау	9.4.2.1 өнеркәсіптің ахуалын анықтап, қорытынды жасау
	5.4.2.2 металл өндірісі жетілуінің шаруашылық салаларына тигізген ықпалын түсіндіру	6.4.2.2 Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың дамуындағы орнын анықтау	7.4.2.2 сауда қатынастарына жәрмеңкелердің әкелген өзгерістерін анықтау	8.4.2.2 Қазақстан экономикасының соғыс жағдайына бейімделгендігін дәлелдеу	9.4.2.2 нарықтық экономиканың өндірістік қатынастарға әсерін талдау
	5.4.2.3 Ұлы Жібек жолының пайда болуын түсіндіру				9.4.2.3 Қазақстанның әлемдік экономикаға кірігуін талдау
					9.4.2.4 сыртқы сауданың экономикаға әсерін зерттеу

16. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына 1-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақстан тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Бөлім	Тақырыптар, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1- тоқсан (18 сағат)
5.1 А Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі (18 сағат)	Кіріспе сабақ. Қазақстанның ежелгі тарихында не оқытылады	Ежелгі Қазақстан тарихына жалпы шолу
	Алғашқы адамдар қалай өмір сүрді	5.1.1.1 – алғашқы адамдардың тұрпатын сипаттау; 5.1.2.1 – алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін шығармашылық түрде (әңгімелеу, бейнелеу, көрініс, макет) көрсету
	Археологтар Қазақстан жерінен тас дәуіріне жататын қандай олжаларды тапты	5.2.3.1 – қазақстандық ғалымдардың археологиялық жаңалықтарын білу; 5.2.2.1 – археологиялық ескерткіштерді салыстыру; 5.4.2.1 – еңбек құралдары мен қару-жарақ түрлерін сипаттау
	Табиғаттағы өзгерістер алғашқы адамдар өміріне қалай әсер етті	5.4.1.1 – ежелгі адамдардың кәсібін сипаттау
	Не себепті ботайлықтарды жылқыны алғашқы қолға үйретушілер деп атайды	5.4.1.1 – ежелгі адамдардың кәсібін сипаттау
	Қазақстан жерінде металды өндіру ежелгі адамдардың өмірін қалай өзгертті	5.4.2.2 – металл өндірісі жетілуінің шаруашылық салаларына тигізген ықпалын түсіндіру; 5.2.2.1 – археологиялық ескерткіштерді салыстыру
	Ә. Марғұлан қола дәуірі ескерткіштерінің қандай ерекшеліктерін анықтады	5.2.2.5 – Ә.Марғұланның Қазақстан археологиясының дамуына қосқан үлесін айқындау; 5.2.2.2 – археологиялық деректерге сүйене отырып, андронов және беғазы-дәндібай мәдениеттерінің белгілерін анықтау
	Тасқа салынған суреттер ежелгі адамдардың дүниетанымын қалай бейнелейді	5.2.1.1 – алғашқы адамдардың наным-сенімдерін сипаттау; 5.2.2.1 – археологиялық ескерткіштерді салыстыру
	Ежелгі адамдардың өміріне саяхат	5.1.2.1 – алғашқы адамдардың тұрмыс- тіршілігін шығармашылық түрде (әңгіме леу, бейнелеу, көрініс, макет) көрсету
2- тоқсан (14 сағат)
5.2А Ежелгі көшпелілер өмірі (8 сағат)	Темір өндіру адам өмірін қалай өзгертті	5.4.2.2 – металл өндірісі жетілуінің шаруашылық салаларына тигізген ықпалын түсіндіру
	Көшпелі мал шаруашылығы неліктен шаруашылықтың негізгі түріне айналды	5.4.1.2 – көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің қалыптасуын түсіндіру 5.2.2.6 – көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін білу
	Көшпелілер баспанасының ерекшелігі неде	5.2.2.3 – ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау; 5.2.2.6 – көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсіну
	Көшпелілердің қандай салт-дәстүрлері бүгінгі күнге дейін сақталды	5.2.1.2 – ежелгі тайпалардың дүниетанымын сипаттау
5.2В Сақтар (4 сағат)	Қандай дереккөздер сақтар туралы мәлімет береді	5.3.1.1 – картадан тайпалық одақтардың орналасуын көрсету; 5.3.1.2 – ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылу алғышарттарын білу
	"Алтын адам" кім болды	5.2.3.1 – қазақстандық ғалымдардың археологиялық жаңалықтарын білу; 5.2.2.4 – "Алтын адам" жәдігерін өнер туындысы ретінде сипаттау; 5.2.1.2 – ежелгі тайпалардың дүниетанымын сипаттау
Қайталау (2 сағат)
3- тоқсан (20 сағат)
5.3А Сақтар (12 сағат)	Неліктен Шілікті мен Бесшатыр "патша қорғандары" деп аталады	5.2.2.1 – археологиялық ескерткіштерді салыстыру; 5.1.2.2 – әлеуметтік топтардың ерекшелік терін түсіндіру; 5.2.1.2 – ежелгі тайпалардың дүниетанымын сипаттау
	Берел қорымынан табылған олжалар сақтардың мәдениетін қалай сипаттайды	5.2.1.2 – ежелгі тайпалардың дүниетанымын сипаттау; 5.2.2.3 – ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау
	"Мұртты обалардың" ерекшелігі неде	5.2.2.1 – археологиялық ескерткіштерді салыстыру;
	Тарихи деректерде Томиристің бейнесі қалай сипатталған	5.3.2.1 – сақ, сармат тайпаларының халықаралық аренадағы орнын анықтау
	Тәуелсіздік үшін күрескен танымал сақ батырлары кімдер	5.3.2.1 – сақ, сармат тайпаларының халықаралық аренадағы орнын анықтау
	Неліктен Александр Македонскийдің сақтарға жасаған жорығы сәтсіз аяқталды	5.3.2.1 – сақ, сармат тайпаларының халықаралық аренадағы орнын анықтау
5.3В Үйсіндер мен қаңлылар (8 сағат)	Қытай авторлары үйсіндер туралы не жазды	5.3.1.2 – ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылу алғышарттарын білу; 5.1.2.2 – әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру; 5.3.2.2 – Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау
	Қаңлыларда қала мәдениетінің дамуы немен байланысты	5.4.2.3 – Ұлы Жібек жолының пайда болуын түсіндіру; 5.3.2.2 – Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау
	Сыма Цянь қаңлы қоғамын қалай сипаттады	5.1.2.2 – әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру 5.3.1.2 - ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылу алғышарттарын білу
	Үйсіндер мен қаңлылардың мәдени дамуы қандай болды	5.2.2.3 – ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау; 5.2.2.6 – көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін түсіну
4- тоқсан (16 сағат)
5.4А Ғұндар (6 сағат)	Неге Мөде шаньюй "Жер - мемлекеттің негізі" деді	5.1.1.3 – ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи картадан көрсету; 5.3.1.2 – ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылу алғышарттарын білу
	Ғұндармен Ұлы Қытай қорғанының салынуы арасында қандай байланыс бар	5.3.2.2 – Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау
	Ғұндардың Қазақстан территориясына қоныстануы қандай өзгерістерге әкелді	5.1.1.3 – ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи картадан көрсету
	Ежелгі авторлар Аттилаға қандай баға береді	5.1.1.3 – ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи картадан көрсету; 5.3.2.2 – Қазақстан территориясындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау
5.4В Сарматтар (4 сағат)	Сарматтардың қандай археологиялық ескерткіштері бар	5.2.2.1 - археологиялық ескерткіштерді салыстыру; 5.2.2.3 – ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау; 5.3.1.1 – картада тайпалық одақтардың орналасуын көрсету; 5.1.2.2 – әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру
	Сарматтар қандай мемлекеттермен қарым-қатынас жүргізді	5.3.2.1 – сақ, сармат тайпаларының халықаралық аренадағы орнын анықтау
5.4 С Ежелгі Қазақстан тарихына шолу (4 сағат)	Ежелгі заман адамдарының тұрпаты қандай болды	5.1.1.2 – тайпаларды нәсілдік ерекшеліктеріне қарай ажырату
	Ежелгі Қазақстанға саяхат	5.4.1.1 – ежелгі адамдардың алғашқы кәсібін сипаттау; 5.4.1.2 – көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің қалыптасуын түсіндіру; 5.4.2.1 – еңбек құралдары мен қару-жарақ түрлерін сипаттау; 5.4.2.3 – Ұлы Жібек жолының пайда болуын түсіндіру
Қайталау (2 сағат)

2) 6- сынып:

Бөлім	Тақырып, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1- тоқсан (18 сағат)
6.1А VI – IX ғасырлардағы Қазақстан (18 сағат)	Кіріспе сабақ. Орта ғасырлар тарихы нені оқытады	6.3.1.2 – VI-IX ғасырлардағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру
	VI-IX ғасырларда билік құрған қай қағандардың есімдері тарихта сақталды	6.3.1.1 – оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы Түрік қағанаты құрылуының тарихи маңызын анықтау; 6.3.1.2 – VI-IX ғасырлардағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру; 6.3.2.2 – Ұлы Түркі қағанатының сыртқы саясатының негізгі бағыттарын анықтау; 6.2.1.3 – тарихи оқиғалар мен процестердің сабақтастығын сипаттауда "Ұлы Дала" ұғымын қолдану
	Білге қаған мен Күлтегіннің мемлекетті нығайтудағы саясаты бізге қандай деректерден белгілі	6.3.1.2 – VI-IX ғасырлардағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру; 6.2.3.1 – көне түркі жазуының тарихи маңызын түсіндіру
	Неліктен Атлах шайқасын "халықтар шайқасы" деп атайды	6.3.2.3 – Атлах шайқасының тарихи маңызын талдау; 6.2.2.3 – көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін сипаттау
	"Оғызнама" жырында қандай тарихи мәліметтер беріледі	6.3.1.2 – VI-IX ғасырлардағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру
	Қимақтарда қалалық мәдениетінің дамуын қандай деректер дәлелдейді	6.4.2.1 – Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына әсерін анықтау; 6.4.1.1 – көшпелілер мен отырықшылар арасындағы өзара экономикалық байланыстарын анықтау
	Қытай және араб деректері түркілер туралы қандай ақпарат береді	6.2.2.3 – көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін сипаттау; 6.4.1.2 – көшпелілердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін анықтау; 6.2.1.1 – түркілердің дүниетанымдық ерекшеліктерін түсіндіру
	Түркі тілдес халықтардың миграциясы Еуразия тарихына қаншалықты әсерін тигізді	6.3.2.1– тарихи оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы түркі тілдес тайпалардың миграциясын түсіндіру; 6.1.1.1 – түркі тілдес тайпаларды атап, олардың картада территориялық орналасуын көрсету
2- тоқсан (14 сағат)
6.2А X ғ. – XІІІ ғ. басындағы Қазақстан (13 сағат)	X ғ. – XIII ғ. басында саяси карта қаншалықты өзгерді	6.3.1.3 – X ғ. – XIII ғ. басындағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру; 6.3.1.7 – ортағасырлық мемлекеттердің ыдырауының негізгі және жанама себептерін анықтау
	Неліктен Қарахан мемлекеті ислам дінін мемлекеттік дін деп жариялады	6.3.1.3 – X ғ. – XIII ғ. басындағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру; 6.2.1.2 – ислам дінінің қоғамдық өмірге ықпалын анықтау; 6.3.1.4 – тарихи ұғымдарды қолданып, Қарахан мемлекетіндегі жер иелену ерекшеліктерін түсіндіру
	Не себепті Еуразия даласы "Дешті Қыпшақ" деп аталды	6.3.1.3 – X ғ. – XIII ғ. басындағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру; 6.3.2.4 – қыпшақтардың Еуразия тарихындағы орнын анықтау; 6.2.2.3 – көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін сипаттау; 6.2.1.3 – тарихи оқиғалар мен процестердің сабақтастығын сипаттауда "Ұлы Дала" ұғымын қолдану
	Найман, керейіт пен жалайырлардың ортағасырлардағы саяси сахнадағы рөлі қандай болды	6.3.1.3 – X ғ. – XIII ғ. басындағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру
	Ұлы Жібек жолы халықаралық байланыстардың дамуына ықпал етті ме	6.4.2.2 – Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың дамуындағы орнын анықтау
	Ұлы Жібек жолы ортағасырлық Қазақстанның экономикалық және мәдени дамуына қалай әсер етті	6.4.2.1 – Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына әсерін анықтау; 6.4.1.1 – көшпелілер мен отырықшылар арасындағы өзара экономикалық байланыстарын анықтау; 6.2.2.2 – ортағасырлық сәулет өнері ескерткіштерінің ерекшеліктерін түсіндіру
	Әлем өркениетінің дамуына түркі мәдениеті қандай үлес қосты	6.2.2.5 – көшпелілердің қолданбалы өнер жетістіктерін сипаттау; 6.2.2.2 – ортағасырлық сәулет өнері ескерткіштерінің ерекшеліктерін түсіндіру; 6.2.3.2 – Әл-Фарабидің және басқа да ғалымдардың ортағасырлық ғылымның дамуына қосқан үлесін анықтау; 6.2.2.4 – түркі кезеңіндегі қоғамды бейнелеуде М.Қашғари, Ж.Баласағұни және А.Яссауи еңбектерінің тарихи құндылығын түсіндіру; 6.2.3.3 – "Кодекс Куманикус" сөздігінің халықаралық байланыстардағы рөлін анықтау
Қайталау (1 сағат)
3- тоқсан (20 сағат)
6.3А XIII – XV ғасырдың I жартысын дағы Қазақстан (16 сағат)	Моңғолдар мемлекеттілік деңгейге қалай жетті	6.2.2.3 – көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін сипаттау; 6.3.1.6 – XIII–XV ғасырлардағы мемлекеттерді білу және картаны қолданып, саяси процестерді түсіндіру
	Неліктен Шыңғыс хан әскерлері Отырарды алты ай бойы ала алмады	6.3.1.5 – Отырарды қорғаудағы қала халқының ерлігін сипаттау
	Орталық Азияға ең үлкен өзгерісті әкелген кімдер: қыпшақтар ма, әлде моңғолдар ма	6.1.1.2 – XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердің этноәлеуметтік құрылымын анықтау; 6.3.1.8 – Қазақстан аумағындағы мемлекеттердің басқару жүйесінің ерекшеліктерін анықтау
	Моңғол империясының ыдырауы нәтижесінде саяси картада қандай өзгерістер болды	6.3.1.6 – XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттерді білу, картаны қолдану арқылы саяси процестерді түсіндіру; 6.1.1.2 – XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердің этноәлеуметтік құрылымын анықтау; 6.3.1.7 – ортағасырлық мемлекеттердің ыдырауының негізгі және жанама себептерін анықтау
	Қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуындағы Ақ Орданың рөлі қандай болды	6.3.1.6 – XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттерді білу, картаны қолдану арқылы саяси процестерді түсіндіру; 6.1.1.2 – XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердің этноәлеуметтік құрылымын анықтау 6.3.2.5 – тарихи оқиғалардың өзара байланысын анықтап, Қазақстан аумағында XIII – XV ғасырларда құрылған мемлекеттердің сыртқы саясатын түсіндіру
	Моғолстан мен Әбілқайыр мемлекеттеріндегі оқиғалар қандай өзгерістерге әкелді	6.3.1.6 – XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттерді білу, картаны қолдану арқылы саяси процестерді түсіндіру; 6.1.1.2 – XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердің этноәлеуметтік құрылымын анықтау; 6.3.2.5 – тарихи оқиғалардың өзара байланысын анықтап, Қазақстан аумағында XIII – XV ғасырларда құрылған мемлекеттердің сыртқы саясатын түсіндіру
	XIII – XV ғасырлардағы өнер мен әдебиет ортағасырлық қоғамды қалай бейнелейді	6.2.2.1 – күй, аңыз, шежіре, эпостық жырлардың тарихи дереккөзі ретіндегі маңыздылығын айқындау
	Ортағасырлық саяхатшылар Қазақстанды қалай сипаттады	6.4.1.2 – көшпелілердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін анықтау; 6.2.2.5 – көшпелілердің қолданбалы өнер жетістіктерін сипаттау
6.3В Қазақ халқының қалыптасуы (2 сағат)	Ұлы Дала мұрагері – қазақ халқы қалай қалыптасты	6.1.1.3 – ежелгі және ортағасырлар тарихының оқиғалары арасында байланыс орнату арқылы қазақ халқы қалыптасуының негізгі кезеңдерді анықтау; 6.1.1.4 – "қазақ" этнонимінің мағынасын түсіндіру
6.3С Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы ( 2 сағат)	Неліктен Керей мен Жәнібек құрған Қазақ хандығы Орталық Азиядағы алғашқы ұлттық мемлекет деп саналады	6.3.1.9 – Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызын анықтау; 6.2.3.4 – М.Х.Дулатидің "Тарихи-Рашиди" еңбегінің маңыздылығын түсіндіру; 6.3.1.10 – қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; 6.2.1.3 – тарихи оқиғалар мен процестердің сабақтастығын сипаттауда "Ұлы Дала" ұғымын қолдану
4- тоқсан (16 сағат)
6.4А Қазақ хандығының XVI – XVII ғасырлардағы дамуы (12 сағат)	Не себепті Қадырғали Жалайыр: "Жәнібек ханның ұлдарының арасында аса белгілі болғаны Қасым хан еді..." деп жазды	6.3.1.10 – қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; 6.3.2.6 – қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау
	Неліктен Хақназар хан билеген кезеңді Қазақ хандығының "қайта жаңғыруы" деп атайды	6.3.1.10 – қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; 6.3.2.6 – қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау
	Тәуекел хан қазақ жерлерін біріктіру мақсатында қандай саясат ұстанды	6.3.1.10 – қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; 6.3.2.6 – қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау
	Есім хан Қазақ хандығының біртұтастығын қалай сақтап қалды	6.3.1.10 – қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; 6.3.2.6 – қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау
	Орбұлақ шайқасының әлемдік әскери өнер тарихындағы алатын орны қандай	6.2.2.3 – көшпелілердің әскери өнері жетістіктерін сипаттау; 6.3.2.7 – Орбұлақ шайқасындағы қазақ жасағының әскери өнердегі шеберлігі мен ерлігін бағалау
	Неліктен А.Левшин Тәуке ханды "Дала Ликургі" деп атады	6.3.1.10 – қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; 6.3.2.6 – қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау
	Әлеуметтік топтар қазақ қоғамында қандай рөл атқарды	6.1.2.1 – Қазақ хандығындағы әлеуметтік топтардың орнын анықтау; 6.3.1.11 – қоғамдық-саяси өмірдегі сұлтан, би, батыр, жыраулардың қызметтерін сипаттау
6.4В XVI – XVII ғасырлардағы экономика мен мәдениет (3 сағат)	XVI – XVII ғасырлардағы қазақтардың рухани мәдениетінде халық өмірі қалай көрініс табады	6.2.2.1 – күй, аңыз, шежіре, эпостық жырлардың тарихи дереккөзі ретіндегі маңыздылығын айқындау
	Неліктен киіз үй көшпелілердің материалдық мәдениетінің ең жоғарғы үлгісі деп саналады	6.2.2.5 – көшпелілердің қолданбалы өнер жетістіктерін сипаттау
	Көшпелілердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшелігі неде	6.4.1.2 – көшпелілердің дәстүрлі шаруашылығының ерекшеліктерін анықтау
Қайталау (1 сағат)

3) 7-сынып:

Бөлім	Тақырып, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1- тоқсан (18 сағат)
7.1А Отан соғысы (6 сағат)	Не себепті "Елім-ай" бүкілхалықтық әнге айналды	7.1.1.1 – жоңғар шапқыншылығы кезіндегі демографиялық өзгерістерді және миграциялық процестерді түсіндіру; 7.2.2.1– халық ауыз әдебиеті мен музыка өнері туындыларының тарихи дереккөзі ретінде құндылығын бағалау; 7.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; 7.4.1.1 – жоңғар шапқыншылығының қазақ халқының шаруашылығына тигізген зардаптарын анықтау
	Неліктен Ордабасы ел бірлігінің нышаны болып саналады	7.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; 7.3.1.1 – Қарақұм және Ордабасы құрылтайларының халықты жоңғар басқыншылығына қарсы жұмылдырудағы рөліне баға беру
	Неліктен Аңырақай шайқасы қазақ-жоңғар соғысындағы түбегейлі бетбұрыс деп саналады	7.3.2.1 – Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте танылған хандар мен батырлардың рөлін түсіндіру
7.1В XVIII ғасырдағы Қазақ хандығы (12 сағат)	Неліктен Ресей Қазақстанды Азияға шығудың "кілті мен қақпасы" деп санады	7.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; 7.3.2.2 – Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау
	Әбілқайыр хан Анна Иоанновна патшайымға жазған хатында қандай мақсат көздеді	7.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; 7.3.2.2 – Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау
	Қазақ хандығындағы ішкі саяси жағдайының шиеленісуінің салдары қандай болды	7.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; 7.3.2.2 – Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау
	Дербес Қазақ мемлекетін сақтап қалудағы Абылай ханның рөлі қандай	7.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; 7.3.2.3 – Абылай ханның ішкі және сыртқы саясатын бағалау
2- тоқсан (14 сағат)
7.2А XVIII ғасырдағы Қазақстанның мәдениеті (4 сағат)	XVIII ғасырда ақын-жыраулар шығармаларында тарихи оқиғалар қалай көрініс тапты	7.2.2.1 – халық ауыз әдебиеті мен музыка өнері туындыларының тарихи дереккөзі ретінде құндылығын бағалау
	Қазақтың ұлттық қолданбалы өнерінің бірегейлігі неде	7.2.2.4 – ұлттық киім үлгілерінің ерекшеліктерін анықтау арқылы қолданбалы өнердің жетістіктерін бағалау
7.2В Отарлау және ұлт-азаттық күрес (9 сағат)	Қазақстанды отарлауды Ресей империясы қалай жүзеге асырды	7.3.1.3 – Ресей империясының отарлық саясатының себеп-салдарын анықтау
	Сырым Датұлы Кіші жүз қазақтарының қандай құқықтарын қорғауды көздеді	7.3.1.5 – халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау; 7.3.1.6 – ұлт-азаттық көтеріліс басшыларының рөліне баға беру
	1822-1824 жылдардағы реформалар қазақ қоғамына қандай өзгерістер әкелді	7.3.1.4 – Патша үкіметі реформалары нәтижесіндегі әкімшілік-аумақтық өзгерістерді түсіндіру; 7.1.2.1 – дәстүрлі қазақ қоғамындағы өзгерістерді өткен тарихи кезеңдермен салыстыру арқылы анықтау
	Исатай Тайманұлы мен Махамбет Өтемісұлын қандай ортақ идея біріктірді	7.3.1.5 – халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау; 7.3.1.6 – ұлт-азаттық көтеріліс басшыларының рөліне баға беру
	Кенесары хан бастаған ұлт-азаттық күрес неліктен жалпы ұлттық сипатқа ие болды	7.3.1.5 – халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау 7.3.1.6 – ұлт-азаттық көтеріліс басшыларының рөліне баға беру
Қайталау (1 сағат)
3- тоқсан (20 сағат)
7.3А Отарлау және ұлт-азаттық күрес (4 сағат)	Неліктен Орта Азия хандықтарының Қазақстан ның оңтүстік аймақтарына экспансиясы күшейді	7.3.1.5 – халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау; 7.3.1.6 – ұлт-азаттық көтеріліс басшыларының рөліне баға беру
	Қазақстанның оңтүстік аймақтарын Ресей империясының қосып алуының ерекшеліктері қандай	7.3.1.2 – Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; 7.3.2.2 – Қазақ хандығының сыртқы саясатының нәтижелерін анықтау
7.3В Қазақстан Ресей империясының құрамында (6 сағат)	Патша өкіметі тарапынан "бөліп ал да, билей бер" ұстанымы қалай жүзеге асты	7.3.1.3 – Ресей империясының отарлық саясатының себеп-салдарын анықтау; 7.3.1.4 – Патша үкіметі реформалары нәтижесіндегі әкімшілік-аумақтық өзгерістерді түсіндіру
	XIX ғасырдың 60-70 жылдардағы ұлт-азаттық көтерілістердің басты ерекшеліктері қандай	7.3.1.5 – халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау
	Қоныстандыру саясаты қазақ қоғамына қандай өзгерістер әкелді	7.4.1.2 – отарлау саясатының қазақтардың дәстүрлі шаруашылығына тигізген әсерін талдау; 7.1.1.2 – Ресей империясының қоныстандыру саясатының себептері мен салдарын талдау
7.3С Қазақстан Ресей империясының құрамында (10 сағат)	Қазақстанда капиталистік қатынастардың дамуы барысында қандай жаңа өндіріс түрлері пайда болды	7.4.2.1 – капиталистік қатынастардың экономикаға ықпалын анықтау
	Қоянды жәрмеңкесіне неліктен халық көп жиналды	7.4.2.2 – сауда қатынастарына жәрмеңкелердің әкелген өзгерістерін анықтау
	“Зар заман” әдеби ағымы өкілдерінің саяси көзқарастары қандай болды	7.2.1.2 – ұлттық құндылықтарға отаршылдық саясаттың кері әсерін талдау; 7.1.2.2 – қазақ зиялыларының қалыптасуының маңыздылығын түсіндіру
4- тоқсан (16 сағат)
7.4А XIХ-XX ғасырдың басындағы Қазақстанның мәдениеті (14 сағат)	XIX ғасырда қазақ ауылын суретшілер қалай бейнелейді	7.1.2.1 – дәстүрлі қазақ қоғамындағы өзгерістерді өткен тарихи кезеңдермен салыстыру арқылы анықтау; 7.2.1.1 – салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың құндылықтарын анықтау;
	Бөкей Ордасының ханы Жәңгір тұңғыш қазақ ағартушысы ретінде қандай рөль атқарды	7.2.3.2 – Жәңгір ханның ағарту ісіне қосқан үлесін анықтау
	Неге С.Мұқанов Шоқан Уәлихановқа арналған шығармасын "Аққан жұлдыз" деп атады	7.2.3.1 – Шоқан Уәлихановтың ғылыми зерттеулерінің тарихи құндылығын анықтау
	Ыбырай Алтынсариннің халық ағарту саласындағы жаңашылдығы неден байқалады	7.2.3.3 – Ыбырай Алтынсариннің ағарту саласына қосқан үлесін бағалау
	Неліктен Абай Құнанбайұлын "Хәкім Абай" деп атады	7.2.2.2 – Абай Құнанбаевтың ақын, ойшыл, қоғам қайраткері ретіндегі қызметіне баға беру
	Неге XIX ғасыр қазақ халқының музыка өнерінің гүлденген дәуірі деп саналады	7.2.2.1 – халық ауыз әдебиеті мен музыка өнері туындыларының тарихи дереккөзі ретінде құндылығын бағалау; 7.2.2.3 – ұлттық музыкалық аспаптардың қолдану ерекшеліктерін сипаттау
	Ш.Құдайбердіұлы, М.Көпейұлы, Қ.Халид еңбектерінің тарихи құндылығы нед	7.2.3.4 – Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Қ.Халид еңбектерін тарихи дерек ретіндегі маңызын айқындау
Қайталау (2 сағат)

4) 8- сынып:

Бөлім	Тақырып, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1- тоқсан (18 сағат)
8.1А ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан (18 сағат)	Не себепті А.Байтұрсынов: "Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды", - деп айтты?	8.3.1.1 – қазақ зиялыларының Ресей империясының Мемлекеттік Думасындағы қызметіне баға беру; 8.3.1.2 – XX ғасыр басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси процестерге баға беру
	1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс неліктен бүкілхалықтық сипат алды	8.3.1.2 – XX ғасыр басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси процестерге баға беру; 8.3.1.3 – 1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілістің тарихи маңызын анықтау және тұлғалардың рөліне баға беру
	Қазақстанда 1917 жылы саяси белсенділіктің артуы қандай оқиғалардан көрініс тапты	8.3.1.2 – XX ғасыр басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси процестерге баға беру
	Ә. Бөкейхан – ХХ ғасырдың басындағы ұлт көшбасшысы	8.2.2.1 – қазақ зиялыларының шығармашылық мұрасын талдау және қоғамдық санаға тигізген әсеріне баға беру; 8.3.1.5 – Әлихан Бөкейханның саяси көшбасшылық қызметіне баға беру
	Неліктен "Алаш" партиясы халық қолдауына ие болды	8.1.2.1 – қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау; 8.3.1.4 – "Алаш" партиясының ұлттық мемлекеттілікті жаңғыртудағы саясатын талдау; 8.2.3.1 – ұлттық баспасөздің қоғамдық-саяси сананы оятудағы рөліне баға беру
2- тоқсан (14 сағат)
8.2А Қазақстанда кеңестік биліктің орнығуы (12 сағат)	Қазан революциясының ұрандары халық арасында қандай үміт тудырды	8.3.1.2 – XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси процестерге баға беру
	Алаш Орда үкіметі мен Түркістан (Қоқан) автономиясының идеялары неліктен жүзеге аспады	8.3.1.6 – Қазақстанда құрылған ұлттық автономиялардың маңыздылығына баға беру; 8.1.2.1 – қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау
	Қазақ Автономиялық кеңестік Республикасы құрылуының тарихи маңызы неде	8.3.1.6 – Қазақстанда құрылған ұлттық автономиялардың маңыздылығына баға беру; 8.1.2.1 – қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау
	Қазақ жерінің тұтастығын қалпына келтірудегі ұлт зиялыларының рөлі қандай болды	8.1.2.1 - қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау
	Не себепті Кеңес үкіметі Жаңа экономикалық саясаттан бас тартты	8.3.1.7 – ХХ ғасырдың 20–30 жылдардағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясатының зардаптарын талдау; 8.4.1.1 – деректер мен дәйектерді салыстыру арқылы жаңа экономикалық саясаттың нәтижесінде орын алған өзгерістерді талдау
	Кеңестік идеология демократиялық ұстанымдарға сай болды ма	8.3.1.7 – ХХ ғасырдың 20–30 жылдардағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясатының зардаптарын талдау; 8.2.1.1 – мемлекеттің діни саясатының мақсаты мен салдарын анықтау
Қайталау (2 сағат)
3- тоқсан (20 сағат)
8.3А Қазақстан тоталитарлық жүйенің нығаюы кезеңінде (14 сағат)	Неліктен индустрияландыру кезінде Қазақстанда темір жолдар қарқынды түрде салынды	8.4.2.1 – Қазақстандағы индустриялан дырудың жетістіктері мен кемшіліктерін талдау
	Неліктен ұжымдастыру саясаты "ұлы нәубетке" әкеліп соқтырды	8.4.1.2 – күштеп ұжымдастыру саясатының ауыл шаруашылығына тигізген зардап тарын талдау; 8.1.1.1 – демографиялық өзгерістердің себептері мен салдарын анықтау; 8.3.1.7 – ХХ ғасырдың 20–30 жылдарындағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясатының зардаптарын талдау
	Ұжымдастыру саясатының дәстүрлі қазақ қоғамына тигізген әсері қандай болды	8.4.1.2 – күштеп ұжымдастыру саясатының ауыл шаруашылығына тигізген зардаптарын талдау; 8.2.2.3 – өнер мен әдебиеттегі өзгерістерді анықтау
	Сталиндік режим не себепті зиялыларға "халық жауы" деген айып тақты	8.3.1.7 – ХХ ғасырдың 20–30 жылдардағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясатының зардаптарын талдау; 8.1.2.1 – қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау
8.3В Кеңестік Қазақстанның мәдениеті: білім мен ғылым (6 сағат)	Ахмет Байтұрсынов – "ұлт ұстазы"	8.2.2.2 – Ахмет Байтұрсыновты қазақ тіл білімінің негізін салушы, қоғам қайраткері ретінде бағалау
	Білім мен ғылым саласының қандай жетістіктері мен кемшіліктері болды	8.2.3.3 – XX ғасырдың бірінші жартысындағы білім мен ғылым саласындағы өзгерістерді талдау; 8.2.3.2 – кеңес дәуіріндегі қазақ тілінің ахуалын анықтау
	Қаныш Сәтбаевтың феномені неде	8.2.3.4 – Қаныш Сәтбаевтың Қазақстан ғылымын дамытудағы рөліне баға беру
4- тоқсан (16 сағат)
8.4А Кеңестік Қазақстанның мәдениеті: әдебиет пен өнер (4 сағат)	Қазақ әдебиетінде социалис тік реализм қалай көрініс тапты	8.2.2.1 – қазақ зиялыларының шығармашылық мұрасын талдау және қоғамдық санаға тигізген әсеріне баға беру
	Қазақ өнерінің жаңа белеске көтерілуі неден байқалды	8.2.2.4 – Әміре Қашаубаев пен Қажымұқан Мұңайтпасұлының қазақ халқын әлемге танытудағы рөліне баға беру; 8.2.2.1 – қазақ зиялыларының шығармашылық мұрасын талдау және қоғамдық санаға тигізген әсеріне баға беру
8.4 В Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында (10 сағат)	Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысындағы ерлігі мен тағдыры	8.3.2.1 – қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысының жеңісіне қосқан үлесін бағалау; 8.3.2.2 – Бауыржан Момышұлының батырлық, тұлғалық қасиетін айқындау
	"Бәрі майдан үшін, бәрі Жеңіс үшін!" ұраны қалай жүзеге асты	8.4.2.2 – Қазақстан экономикасының соғыс жағдайларына бейімделгендігін дәлелдеу; 8.1.2.2 – соғыс жылдарындағы халықтың әлеуметтік жағдайын анықтау
	Соғыс жылдарындағы мәдени жетістіктер	8.2.2.5 – соғыс жылдарындағы өнер мен әдебиеттің халық рухын көтерудегі маңызын бағалау
	Қазақстан қалайша депортацияланған халықтардың өлкесіне айналды	8.1.1.1 – демографиялық өзгерістердің себептері мен салдарын анықтау
Қайталау (2 сағат)

5) 9- сынып:

Бөлім	Тақырып, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1- тоқсан (18 сағат)
9.1А Қазақстан соғыстан кейінгі жылдарда (1946-1953 жылдар) (8 сағат)	Соғыстан кейінгі кезеңде қандай әлеуметтік-экономи калық өзгерістер орын алды	9.1.1.1 – демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау; 9.4.1.1 – Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығында орын алған өзгерістерге баға беру; 9.4.2.1 – өнеркәсіптің ахуалын анықтап, қорытынды жасау
	Неліктен Қазақстан ядролық сынақтар алаңына айналды	9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау; 9.3.2.1 – XX ғасырдың ІІ жартысындағы әскери-өнеркәсіп кешендерінің Қазақстан ға тигізген зардаптарын талдау
	Неліктен тарихшы Ермұхан Бекмаханов 25 жылға бас бостандығынан айырылды	9.2.3.1 – Ермұхан Бекмахановтың Қазақстан тарихы ғылымына қосқан үлесін бағалау; 9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау
9.1В Қазақстан "жылымық" кезеңінде (1954-1964 жылдар) (10 сағат)	"Жылымық кезеңі" қоғамға қандай өзгеріс әкелді	9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау
	Тың және тыңайған жерлерді игеру саясаты Қазақстанға қалай әсер етті	9.4.1.1 – Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығында орын алған өзгерістерге баға беру; 9.1.1.1 – демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау
	Қазақстанның табиғи ресурстарын игеруде ұлттық мүдде қаншалықты ескерілді	9.3.2.1 – XX ғасырдың ІІ жартысындағы әскери-өнеркәсіп кешендерінің Қазақстанға тигізген зардаптарын талдау; 9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау
	Байқоңыр – ғарыш айлағы	9.3.2.1 – XX ғасырдың ІІ жартысындағы әскери-өнеркәсіп кешендерінің Қазақстанға тигізген зардаптарын талдау
2- тоқсан (14 сағат)
9.2А Қазақстан "тоқырау" кезеңінде (1965-1985 жылдар) (10 сағат)	Не себепті 1965-1985 жылдар "тоқырау" кезеңі деп аталды	9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау
	"Тоқырау" кезеңіндегі экономикалық реформалардың ерекшеліктері неде	9.4.2.1 – өнеркәсіптің ахуалын анықтап, қорытынды жасау; 9.4.1.1 – Кеңес үкіметі кезіндегі ауыл шаруашылығында орын алған өзгерістерге баға беру
	Қазақстандағы урбандалу процесіне қандай фактор лар әсер етті	9.1.1.1 – демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау; 9.1.1.2 – өткен тарихи кезеңдермен сабақтастықты орнату арқылы қазіргі кезеңдегі демографиялық процестерге баға беру;
	Қазақ зиялы қауымы кеңестік ұлт саясатына наразылығын қалай білдірді	9.3.1.4 – әміршіл-әкімшіл саясатқа қарсы халық наразылықтарын салыстырып, талдау; 9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау
	Ж.Шаяхметов, Д. Қонаев пен Ж. Тәшенов ұлттық мүддені қалай қорғады	9.3.1.2 – Ж.Шаяхметов, Д. Қонаев пен Ж. Тәшеновтің ұлттық мүддені қорғаудағы қызметіне баға беру; 9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау
9.2В Кеңестік Қазақстанның мәдениеті (1946-1985 жылдар) (3 сағат)	Кеңестік білім беру саласындағы реформалар қандай мақсат көздеді	9.2.3.2 – білім мен ғылым саласындағы мемлекеттік саясатқа баға беру
	Қазақстан ғалымдарының білім мен ғылымның дамуына қосқан үлесі	9.2.3.2 – білім мен ғылым саласындағы мемлекеттік саясатқа баға беру
	Кеңестік идеология қазақ мәдениетінің дамуына қандай әсер етті	9.2.2.1 – кеңестік әдебиет пен өнер туындыларында қоғамдық өмірдің бейнеленуін талдау; 9.2.2.2 – Мұхтар Әуезов шығармаларының әлем әдебиетіндегі орнын бағалау
Қайталау (1 сағат)
3- тоқсан (20 сағат)
9.3А Қазақстан қайта құру кезеңінде (1986-1991 жылдар) (6 сағат)	КСРО-ның ыдырауы: заңдылық па әлде кездейсоқтық па	9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау; 9.4.1.2 – Кеңес үкіметі кезіндегі орын алған әлеуметтік-экономикалық проблемаларды талдау
	1986 жылғы Желтоқсан қозғалысы - демократия жаршысы	9.3.1.5 – 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасының тарихи маңыздылығына баға беру; 9.3.1.4 – әміршіл-әкімшіл саясатқа қарсы халық наразылықтарын салыстырып, талдау
	Демократиялық процестер қоғамдық сананы қалай өзгертті	9.3.1.1 – қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау
9.3В Қазақстан мемлекеттілігінің қайта жаңғыруы (1991 – 1997 жылдар) (14 сағат)	"Қазақстан Республикасының тәуелсіздік туралы" Конституциялық Заңының тарихи маңызы	9.3.1.6 – Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы алғашқы қадамдарын анықтап, қорытындылау; 9.3.1.7 – өткен оқиғалармен сабақтастықты орнатып, тәуелсіз Қазақстанның жариялануының тарихи маңызын түсіндіру
	Н.Ә. Назарбаев – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті	9.3.1.10 – Тәуелсіз мемлекеттің қалыптасуындағы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың рөліне баға беру
	Тәуелсіз Қазақстанның жаңа қоғамдық саяси-институттары қалай қалыптасты	9.3.1.8 – Тәуелсіз Қазақстанның қоғамдық – саяси дамуын талдау
	Қазақстанның халықара лық қауымдастыққа кірігуі қалай жүзеге асты	9.3.2.2 – Қазақстан Республикасының халықаралық аренада танылуына баға беру; 9.3.2.3 – Қазақстанның аймақтық және халықаралық ұйымдарымен байланыстарын талдау
	1995 жылғы жаңа Конституцияны қабылдауның тарихи маңызы неде	9.3.1.3 – Қазақстан Республикасы Конституциясын мемлекеттің тұрақты дамуның кепілі ретінде бағалау; 9.3.1.6 – Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы алғашқы қадамдарын анықтап, қорытындылау
	Неліктен нарықтық экономикаға көшу барысында қиыншылықтар орын алды	9.4.1.3 – Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру процесінің экономикаға ықпалын талдау; 9.4.2.2 – нарықтық экономиканың өндірістік қатынастарға әсерін талдау; 9.4.2.3 – Қазақстанның әлемдік экономикаға кірігуін талдау
	Қазақстандағы әлеуметтік-демографиялық процестердің ерекшеліктері неде	9.1.1.3 – Қазақстанның даму стратегиясындағы демографиялық саясаттың бағыттарын талдау; 9.1.1.2 – өткен тарихи кезеңдермен сабақтастықты орнату арқылы қазіргі кезеңдегі демографиялық процестерге баға беру; 9.1.2.1 – қазіргі кездегі Қазақстан халқының әлеуметтік жағдайын статистикалық мәліметтер негізінде талдау; 9.3.2.4 – қазақ диаспораларының тарихи Отанымен байланысының маңыздылығын айқындау
4- тоқсан (16 сағат)
9.4А Қазақстан Республикасының дамуы (1997 жылдан бастап қазіргі заманға дейін) (10 сағат)	"Қазақстан - 2030" Стратегиясын қабылдау қажеттілігі неден туындады	9.3.1.9 – ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияларды талдау; 9.1.1.3 – Қазақстанның даму стратегиясындағы демографиялық саясаттың бағыттарын талдау
	Қазақстан Республикасының XXI ғасырдағы экономикалық дамуының негізгі бағыттары қандай	9.4.2.2 – нарықтық экономиканың өндірістік қатынастарға әсерін талдау; 9.4.1.4 - аграрлық секторды модернизациялау бағыттарын талдау; 9.4.2.4 - сыртқы сауданың экономикаға әсерін зерттеу
	Қазақстан халқының әлеуметтік жағдайы қалай өзгерді	9.1.2.1 – қазіргі кездегі Қазақстан халқының әлеуметтік жағдайын статистикалық мәліметтер негізінде талдау
	Қазақстанның жаңа әлемдегі орны қандай	9.3.2.3 – Қазақстанның аймақтық және халықаралық ұйымдарымен байланыстарын талдау; 9.3.2.2 – Қазақстан Республикасының халықаралық аренада танылуына баға беру
	Астананы көшіру неліктен ұтымды стратегиялық шешім болып табылды	9.3.1.11 – Астананы жаңа Қазақстанның өркендеуінің нышаны ретінде айқындау
	"Қазақстан – 2050" Стратегиясы қандай жаңа саяси бағытты белгіледі	9.3.1.9 – ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияларды талдау
	Ұлт жоспары "100 нақты қадам" қабылдау қажеттілігі неден туындады	9.3.1.9 – ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияларды талдау
9.4В Қазіргі заманғы Қазақстан мәдениеті (1991 жылдан бүгінге күнге дейін) (4 сағат)	Жаһандану жағдайындағы қазақстандық білім мен ғылымның даму тенденциялары қандай	9.2.3.2 – білім мен ғылым саласындағы мемлекеттік саясатқа баға беру
	Қазақстан қоғамында зайырлы мемлекет және діни сенім бостандығы ұстанымдары қалай үйлесім табуда	9.2.1.1– дәстүрлі және деструктивті діни ағымдар мен ұйымдардың іс-әрекетін талдау; 9.2.1.2 – Қазақстан халқы Ассамблеясының дінаралық, этносаралық келісім және ішкі тұрақтылықты нығайтудағы ықпалын бағалау
	"Мәңгілік Ел: бір ел – бір тағдыр"	9.2.1.3 – "Мәңгілік Ел" Жалпыұлттық идеясының маңыздылығын бағалау; 9.2.1.2 – Қазақстан халқы Ассамблеясының дінаралық, этносаралық келісім және ішкі тұрақтылықты нығайтудағы ықпалын бағалау
	Жаһандану дәуіріндегі ұлттық мәдениетті жаңғырту мәселелері	9.2.2.3 – қазіргі кездегі өнер мен әдебиеттің даму тенденцияларын айқындау; 9.2.2.4 – ұлттық құндылықтарды жаңғыртуға бағытталған мемлекеттік бағдарламалардың қажеттілігін негіздеу ("Мәдени мұра" бағдарламасы)
Қайталау (2 сағат)

2-қосымша

Түсіндірме жазба

Орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында "Қазақстан тарихы" және "Дүниежүзі тарихы" оқу пәндері мазмұнының жаңа құрылымы (сыныптар бойынша тарихи кезеңдерді бөлу) ұсынылуда:

5 - сынып – ежелгі заман (шамамен 2 млн жыл бұрын – V ғасыр)

6 - сынып – ортағасырлар кезеңі (V – XVII ғасырлар);

7 - сынып – жаңа заман кезеңі (XVIII –XIX ғасырлар)

8 - сынып – қазіргі заман (XX ғасырдың І жартысы)

9 - сынып – қазіргі заман (XX ғасырдың ІІ жартысы – XXI ғасыр)

"Қазақстан тарихы" пәні бойынша жаңа оқу бағдарламасына сәйкес 5- сыныпта "Қазақстан тарихынан әңгімелер" оқытылмайды. Бұл бастауыш мектептегі "Дүниетану" пәнінің жаңартылған оқу бағдарламасындағы білім алушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, Қазақстан тарихының ежелгіден бүгінгі күнге дейін маңызды тарихи оқиғаларын зерделеуге ерекше назар аударылғанымен байланысты. Сондықтан да 5-сыныптың жаңа оқу бағдарламасында отандық тарихтың барлық курсы емес, тек қана Қазақстанның ежелгі заман тарихы (дүниежүзі тарихымен қатар) оқытылады. Оған қоса білім беру мазмұнының жаңа құрылымы қазіргі заман тарихын 8 және 9 сыныптарда (8- сынып – XX ғасырдың І жартысы, 9- сынып – XX ғасырдың ІІ жартысы- XXI ғасыр) бөліп оқытуды ұсынады. Қысқа хронологиялық щеңберлерге қарамастан осы кезеңдегі отандық және дүниежүзі тарихы бүгінгі күнгі әлем бейнесінің қалыптасуына елеулі түрде әсер еткен/әсер ететін оқиғаларға толы екендігімен негізделеді. Сондықтан да сол уақытта орын алған оқиғалар, құбылыстар, процестерді зерттеуге көбірек уақыттың берілуі білім алушылардың бойында Қазақстанның және жалпы әлемнің қазіргі заман проблемаларының мәні туралы түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Жаңартылған білім мамұнына көшу графигіне сәйкес тарих пәндері бойынша жаңа оқу бағдарламаларын енгізу барысында қазіргі және жаңартылған бағдарламаларының мазмұнында хронологиялық кезеңдердің сәйкессіздігі орын алады.

Қазіргі оқу бағдарламалары	Жаңа оқу бағдарламалары
5- сынып – Қазақстан тарихының әңгімелері	5- сынып – ежелгі заман тарихы
6- сынып – ежелгі заман тарихы	6- сынып - ортағасырлар тарихы
7- сынып – ортағасырлар тарихы	7 - сынып – жаңа заман тарихы
8- сынып – жаңа заман тарихы	8 - сынып – қазіргі заман тарихы (ХХ ғасырдың І жартысы)
9 -сынып – қазіргі заман тарихы	9 - сынып – қазіргі заман тарихы (ХХ ғасыдың ІІ жартысы – ХХI ғасыр )

Алдағы уақытта жаңартылған білім беру мазмұнын кезең-кезеңмен енгізу барысында мазмұнының сабақтастығын сақтау мақсатында:

7- сыныпта 6-сыныптың (орта ғасырлар) жаңа бағдарламасы енгізіледі, бұл тарихи кезеңдерді оқытуда сабақтастықты сақтап қалуға мүмкіндік береді.

8- сыныпта 7- сыныптың (жаңа кезең) жаңа бағдарламасы енгізіледі, бұл да тарихи оқиғаларды оқытуда сабақтастықты сақтауға мүмкіндік береді.

9- сыныпта 8-9- сыныптардың (қазіргі заман тарихы) мазмұнын қамтитын өтпелі бағдарлама енгізіледі.

Барлық жалпы білім беретін мектептерде 9-сыныптың өтпелі бағдарламасы екі оқу жылында қолданылатын болады.

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 16-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 207-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Дүние жүзі тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Оқу пәннің мақсаты: білім алушылардың бойында тарихи сана, толеранттылық, өз елі және басқа елдердің тарихы мен мәдениетіне құрмет қалыптастыру, ғасырлар бойы қалыптасқан жалпы адамзаттық құндылықтарды дарыту және зерттеушілік, ойлау, коммуникативті дағдыларды дамыту.

3. Оқу пәнінің міндеттері:

1) адамзат өркениетінің ежелгі заманнан бастап бүгінгі күнге дейінгі әлеуметтік, мәдени, саяси, экономикалық дамуының негізгі кезеңдері және түрлі халықтардың тарихи даму жолының ерекшеліктері туралы білімін қалыптастыру;

2) әлемнің тарихи дамуы барысында қалыптасқан жалпы адамзаттық құндылықтар жүйесі туралы білім беру;

3) негізгі оқиғалар, құбылыстар мен тарихи дамудың процестерінің мәні туралы түсінік қалыптастыру;

4) тарихи оқиғаларды, құбылыстар мен процестерді және тарихи тұлғалардың қызметін дүниежүзі тарихы контекстінде сын тұрғысынан талдау және баға беру дағдыларын қалыптастыру мен дамыту;

5) тарихи деректердің негізінде дәлелді пайымдау дағдыларын дамыту;

6) тарихи зерттеу жүргізу дағдыларын қалыптастыру мен дамыту (гипотезаларды ұсыну, зерттеу сұрақтарын құрастыру, деректерді талдау, әртүрлі көзқарастарды салыстыру, нәтижелер мен қорытындыларды шығару, өзінің ұстанымын анықтау);

7) қазіргі кездегі саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени процестерде бағдарлану үшін тарихи білімдерін қолдана білу дағдыларын қалыптастыру;

8) коммуникативті дағдыларды қалыптастыру, соның ішінде, өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық білдіру, командада жұмыс істей алу, түрлі деректерден алынған ақпараттарды, жарияланып мен электронды құралдарды қоса алғанда, қолдану.

2-тарау. "Дүниежүзі тарихы" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. "Дүние жүзі" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

5-сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

6-сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

7-сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

8-сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

9-сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

5. "Дүниежүзі тарихы" оқу пәнінің білім мазмұны бөлімдер арқылы қамтылған. Аталған бөлімдер сыныптар бойынша оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады.

6. Оқу пәнінің білім мазмұны төрт бөлімді қамтиды:

1) әлеуметтік қатынастардың дамуы;

2) мәдениеттің дамуы мен өзара әрекеттестігі;

3) саяси жүйелердің дамуы мен өзара әрекеттестігі;

4) экономикалық қатынастардың дамуы.

7. "Әлеуметтік қатынастардың дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) әлеуметтік құрылымдар;

2) әлеуметтік өзара әрекеттестік.

8."Мәдениеттің дамуы мен өзара әрекеттестігі" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) -дін;

2) өнер;

3) философиялық жүйелер;

4) ғылым.

9."Саяси жүйелердің дамуы мен өзара әрекеттестігі" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) мемлекет: белгілері, құрылымы және басқару тәртібі;

2) империялар, соғыстар, көтерілістер мен революциялар.

10."Экономикалық қатынастардың дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) шаруашылық жүйелер: эволюция және өзара әрекеттестік;

2) экономикалық жүйелердің тарихи үлгілері.

11. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде мұғалім мен білім алушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсетеді

12. "Дүниежүзі тарихы" оқу пәнінің тақырыптық мазмұны:

1) 5- сынып:

Терімшілер-аңшылардан бастап жер иеленушілер мен мал өсірушілерге дейін (3 сағат). Адамның пайда болуы туралы теориялар. Адамдардың алғашқы бірлестік формалары: адамдар тобыры, ру, қауым, тайпа және олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтары. Ежелгі адамдардың өмір салты. Иемденуші және өндіруші шаруашылық түрлері (терімшілік, аңшылық, балық аулау, егіншілік, мал шаруашылығы, металл өңдеу, айырбас сауда). "Неолиттік төңкеріс" ұғымы. Ежелгі діни наным-сенімдер. Алғашқы қауымдық өнердің түсінігі және түрлері.

Қосөзен өркениеттері (2 сағат). Алдыңғы Азия мен солтүстік-шығыс Африканың табиғи жағдайлары. Месопотамия тарихының ежелгі кезеңі: Шумер және Аккад мемлекеттері. Ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесі мен өнері.

Ежелгі Мысыр тарихы (4 сағат). Табиғи жағдайлары. Мысырдағы мемлекеттің пайда болуы. Пирамидалар құрылысының дәуірі. Ежелгі Мысырдың әлеуметтік құрылымы, экономика, діни наным-сенімдер мен ғылыми білімдері.

Қос дөңгелекті арбалар мен империялар (4 сағат). "Империя" түсінігі. Ежелгі замандағы әскери өнер: соғыс арбалары мен атты әскердің пайда болуы. Жаулаушылық соғыстар мен империялар шекараларының өзгеруі. Таяу және Орта Шығыс империялары. Орталық Азияның ежелгі мемлекеттері. Әлеуметтік ұйымдасу, шаруашылығы мен мәдениеті.

Ежелгі Үндістан: буддизмнің гүлденуі мен индуизмнің салтанат құруы (3 сағат). Табиғи жағдайлары. Үндістанда мемлекеттің қалыптасуы. Ежелгі Үндістандағы индуизм мен буддизм. Ежелгі Үндістанның әлеуметтік құрылымы (касталық жүйе). Шаруашылығы. Мәдениеті мен ғылыми білімдердің дамуы.

Ежелгі Қытайдың бірігуі (3 сағат). Табиғи жағдайлары. Ежелгі Қытай мемлекетінің қалыптасуы. Конфуций және Лао Цзы ілімдері. Ежелгі Қытайдың саяси, шаруашылық және қоғамдық құрылысы. Ежелгі Қытайдың мәдениеті.

Ежелгі Грекия (4 сағат). Ежелгі Грекияның географиялық жағдайы. Грекияның ежелгі өркениеттері. Грекиялық қала-мемлекеттер. Афина мемлекеті. Ежелгі Спарта. Ежелгі Грекияның саяси, шаруашылық және қоғамдық құрылысы. Грек-парсы соғыстары. Александр Македонский империясы.

Ежелгі Грекия мәдениеті (3 сағат). Ежелгі Грекияның тарихшылары мен философтары. Ежелгі Грекиядағы білім мен ғылым. Ежелгі Грекияның мәдениеті (күнделікті өмірі пен мерекелері, Олимпиада ойындары, діни наным-сенімдер, аңыздар мен мифтер, театр, сәулет және мүсін өнері).

Рим империясының гүлденуі (4 сағат). Апеннин түбегінің табиғи-географиялық ерекшеліктері. Ежелгі Римнің саяси және қоғамдық құрылысы (патшалық басқару және республика кезеңі тұсында). Римнің жаулаушылық соғыстары. Рим империясы. Рим империясындағы басқару жүйесі мен әлеуметтік ұйымдасу. Спартак бастаған құлдар көтерілісі. Шаруашылығы мен тұрмысы. Мәдениет. Империя дағдарысы.

Рим дәуірлер тоғысында (4 сағат). Христиандықтың пайда болуы. Рим империясындағы алғашқы христиандар. Ұлы Константиннің діни реформасы. Ежелгі дүниенің мәдени мұрасы: жазу, әлемнің ғылыми бейнесі, ежелгі Римдегі техниканың дамуы.

2) 6- сынып:

Рим империясының құлауы (4 сағат). Тарихтағы "орта ғасыр" түсінігі. Орта ғасырлар тарихының хронологиялық шеңбері мен кезеңдері. Халықтардың ұлы қоныс аудару және Батыс Рим империясының құлауы. Византия империясы. Византия мен Түрік қағанатының дипломатиялық қарым-қатынастары. Киев Русінің құрылуы. Киев Русінде христиандықтың қабылдануы.

Феодализм (3 сағат). "Феодализм" түсінігі. Феодалдық шаруашылық түрінің ерекшеліктері. Феодалдық қоғамның әлеуметтік құрылымы. Ортағасырлық қалалар мен өнердің даму ерекшеліктері.

Ислам тарихы (2 сағат). Ислам дінінің пайда болуы. 610 және 1258 жылдар аралығындағы ислам тарихындағы басты оқиғалар. Араб халифаты. Мұсылман әлемі мәдениетінің дамуы.

Крест жорықтары (2 сағат). Крест жорықтарының (1-4 крест жорықтары) себептері, барысы мен салдарлары. Крест жорықтарынан кейінгі христиандық Еуропа мен мұсылман әлемі.

Моңғолдар (4 сағат). Шыңғыс хан. Моңғол империясының құрылуы. Моңғолдардың әскери өнері. Еуразия этносаяси картасының қалыптасуына моңғол шапқыншылықтарының әсері.

XIV ғасыр - XVI ғасырдың бірінші жартысындағы ортағасырлық еуропалық қоғам (4 сағат). "Қара індет". Франция мен Англиядағы шаруалар көтерілісі. Феодалдық соғыстар (Жүз жылдық соғыс, Ал қызыл және Ақ раушандар соғысы) және Еуропадағы бір орталықтанған мемлекеттердің қалыптасуы. Жанна д̓ Арк.

Батыс пен Шығыстағы абсолютизм (4 сағат). Феодалдық мемлекеттің даму кезеңдері. Батыс пен Шығыс мемлекеттеріндегі абсолютизмнің ерекшеліктері (Франция, Ресей, Англия, Қытай, Жапония, Осман империясы). "Парламент", "Бас штаттар", "Сейм", "Кортес", "Бояр Думасы" ұғымдары.

Сауда, қолөнер және әлемді игеру (3 сағат). Ұлы Жібек жолы. Халықаралық сауда мен саяхаттар. Қытайдағы Мин әулетіндегі теңіз саяхаттары (Чхен Хе басшылығымен). XV ғасырдың соңы - XVI ғасырдың басындағы Ұлы географиялық ашулар мен олардың салдарлары. XV ғасырдағы Америка халықтары. Алғашқы отарлық империялар (Португалия, Испания).

Қайта өрлеу дәуірі (3 сағат). Батыс Еуропадағы қайта өрлеу дәуірінің мәдениеті. Гуманистер идеялары. Шығыстың ортағасырлық мәдениеті.

Реформация (3 сағат). Реформация себептері мен оның Еуропа елдеріндегі таралуы. Мартин Лютер наразылығының тарихи маңызы.

Ғылыми революция (2 сағат). Әлемнің қазіргі ғылыми бейнесінің негізін қалаушылар және олардың ізбасарлары (Николай Коперник, Галилео Галилей, Джордано Бруно).

3)7- сынып:

Өнеркәсіп төңкерісі және оның әлемді өзгертудегі ықпалы (3 сағат). Мануфактура, фабрикалардың пайда болуы мен жалдамалы жұмысшы табының қалыптасуы. Өнеркәсіп төңкерісі: мәні, маңызы. Феодалдық құрылыстан капиталистік шаруашылыққа өту. Индустриалды қоғам әлеуметтік құрылымының ерекшеліктері. XVII ғасырдағы ағылшын буржуазиялық революциясы.

XVIІI ғасырдағы Үндістан, Парсы мемлекеті және Ұлыбритания (3 сағат). Британ отарлық империясының құрылуы. Ұлы Моғолдар империясының дағдарысы мен күйреуі. Еуропалық мемлекеттердің Ост-Үнді компаниясы. ХVII ғасырдағы Иранның әлеуметтік-экономикалық жағдайы. Ресей мен Англияның Ирандағы ықпал ету аймағы үшін бәсекелестігі.

Ағартушылық идеяларының таралуы (2 сағат). Ағартушылық кезеңінің қайраткерлері. Еуропа мен Солтүстік Америкадағы революциялық идеялардың таралуындағы ағартушылық идеялардың рөлі.

Француз революциясының көрінісі (3 сағат). Француз абсолютизмнің дағдарысы. Француз буржуазиялық революциясы. Қоғамдық санаға Ағартушылық идеялардың әсері. Ағартушылық пен революция кезеңіндегі Франция мәдениеті. Республикалық құрылыстың құрылуы мен ерекшеліктері. Наполеон Бонапарттың ішкі және сыртқы саясаты. Францияның жаулаушылық соғыстары. Құрлықтық блокада. Наполеонның Ресейге басып кіруі. Антифранцуздық коалициялар. Наполеон империясының күйреуі.

Соғыс және бейбіт кезеңдердегі Осман империясы мен Ресей (2 сағат). Осман империясының саяси және әлеуметтік-экономикалық даму ерекшеліктері. Танзимат реформасы: мақсаттары мен нәтижелері. ХVIII ғасырдың ІІ - жартысындағы Осман империясының әлсіреуі: ішкі және сыртқы саясат.

XІX ғасырдағы Ресейдегі қоғамдық-саяси ойдың дамуы (2 сағат). Әлеуметтік-экономикалық даму. Ресей самодержавиясының ерекшеліктері. Ресейдегі азаттық қозғалыстың үш кезеңі. Декабристер көтерілісі. II Александр императордың реформалары. Халықшылдардың қозғалысы. Ресейдегі марксизмнің таралуы мен В.И. Лениннің революциялық қызметінің басталуы.

XІX ғасырдағы Қытай мен Еуропа елдері (3 сағат). Цин династиясының оқшаулану саясаты мен еуропалықтардың сауда, дипломатиялық миссиялары. Апиын соғыстары: себептері мен салдарлары. Ихэтуандар көтерілісі ("боксерлер" көтерілісі). Еуропалық мемлекеттердің Қытайды "ықпал ету аймақтарына" бөлуі. Жартылай отар Қытайдың әлеуметтік-экономикалық жағдайы.

Революциялық идеялардың XІX ғасырдағы Еуропаға әсері (4 сағат). Мемлекеттердің саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдайы (Германия, Италия). Либералдық және демократиялық қозғалыс. Марксизмнің қалыптасуы мен таралуы. Еуропадағы 1848 жылғы буржуазиялық революциялар. Франко-прусс соғысы және Германияның бірігуі. Италияның бірігуі.

XІX ғасырдағы Үндістан мен Үндіқытайдағы еуропалықтардың үстемдігі (3 сағат)

1857-1859 жылдардағы Үндістандағы ұлт-азаттық көтеріліс (сипайлар көтерілісі). Үндістанды басқарудағы өзгерістер. Үнді Ұлттық Конгресі және Мұсылмандар Лигасының азаттық үшін қозғалыстары.

Америка Құрама Штаттарының күшеюі (4 сағат). Солтүстік Америкадағы ағылшын отарлары. Отарлардың әлеуметтік-экономикалық дамуы. Трансатлантикалық құл саудасы. Тәуелсіздік үшін күрес және Америка Құрама Штаттарының құрылуы. "Тәуелсіздік декларациясы". Америка Құрама Штаттарының "Айқын болашақ" идеясы. Өнеркәсіптік және әлеуметтік-экономикалық дамуы. "Монро доктринасы". Қиыр шығыстық саясат. Еуропалықтардың "Жапонияны ашуы". 1861-1865 жылдардағы азамат соғысы. Америка Құрама Штаттарындағы құлдықтың жойылуы.

Суретшілер мен жазушылардың көзқарастарымен XІX ғасырдағы өзгерістерге шолу (3 сағат). XIX ғасырдағы өнер мен оның бағыттары. Әдебиет пен өнер. Өнердегі әлеуметтік әділетсіздіктің идеялары (Э. Золя, А.Н.Радищев, А. Құнанбаев, Ч. Диккенс, Ф. М. Достоевский).

Ғылыми ойдың дамуы (3 сағат). ХІХ ғасырдың ғылыми жаңалықтары (Ч. Дарвин, Г.Мендель және тағы басқалар).

4) 8- сынып:

ХХ ғасырдың басындағы әлем (3 сағат). ХХ ғасырдың басына қарай әлемнің аумақтық бөлінуі және мемлекеттердің саяси құрылымы. Индустриалды қоғамнан ақпараттық қоғамға дейін. Ғылыми-техникалық прогресс. Өнер стильдерінің әлеуметтік себептілігі (модерн, символизм, реализм, авангардизм).

Бірінші дүниежүзілік соғыс (3 сағат.). ХХ ғасырдың басына қарай жетекші капиталистік мемлекеттер арасындағы қарама-қайшылықтар. Бірінші дүниежүзілік соғыстың қысқа мерзімді себептері. 1914-1918 жылдардағы негізгі соғыс қимылдары. Соғыс жылдарындағы әскери стратегиялардың, ғылым мен техниканың дамуы. Германия мен оның одақтастарының жеңілуі. Компьен бітімі. Соғыстың қорытындылары.

Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі әлем (3 сағат). Париж бітім конференциясы. Әлемнің саяси картасының өзгеруі. Империялардың ыдырауы. Ұлттар Лигасының құрылуы. Мандаттық жүйе. Вашингтон конференциясы. Версаль-Вашингтон жүйесінің қарама-қайшылығы мен әлсіздігі. Қоғамдық-саяси ағымдардың дамуы (әлеуметтік либерализм, консерватизм, марксизм, социал-демократия). Ресей империясындағы 1917 жылғы революциялық оқиғалар. Саяси күштердің күресі. Большевиктердің билікке келуі. Осман империясында сұлтан билігінің жойылуы және шетел интервенттеріне қарсы күресі. Мұстафа Кемалдың (Ататүрік ) тарихи рөлі. Түркия – зайырлы мемлекет.

1917 жылғы Ресейдегі революциялар (4 сағат). Большевиктердің билік басына келуі. Кеңес үкіметінің алғашқы декреттері. Еңбекшілер құқығы туралы Декларация. Азамат соғысы және шетел интервенциясы. "Әскери коммунизм" саясатынан жаңа экономикалық саясатқа көшу. Кеңестік Социалистік Республикалар Одағының құрылуы. Әміршіл-әкімшіл жүйенің қалыптаса бастауы.

Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Азия елдері (3 сағат). Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Қытай. Гоминьданның қызметі. Азамат соғысы. Сунь Ятсен – Қытайдың уақытша президенті. Чан Кайши үкіметінің саясаты. Жапонияның Қытайға қарсы агрессиясы және біртұтас майдан.

Ұлы дағдарыстың себептері мен салдарлары (3 сағат). "Тұрақсыздық" кезеңіндегі Америка Құрама Штатының экономикалық және саяси дамуы. Дүниежүзілік экономикалық дағдарыс және оның салдарлары. Франклин Делано Рузвельттің "Жаңа бағыты". Соғысаралық кезеңде Америка Құрама Штатының сыртқы саясаты.

Тоталитарлық режимдер: Шығыс (4 сағат). И.В. Сталин және КСРО-ғы тоталитаризм. Индустрияландыру. Ұжымдастыру. Кеңестік қоғамның әлеуметтік құрылымы. Социалистік реализм. 1937-1938 жылдардағы жаппай саяси репрессиялар. ГУЛАГ жүйесі. XX ғасырдың 30- жылының соңындағы Кеңес үкіметінің сыртқы саясаты. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Жапония. Танака меморандумы және басқыншылық саясат. "Антикоминтерндік пакт" пен "Үштік пактіге" қол қою. Жапонияның Қытайдағы және оңтүстік-шығыс Азия елдеріндегі басқыншылық саясаты.

Тоталитарлық режимдер: Батыс (3 сағат). Соғыстан кейінгі Италия. Фашистік ұйымның пайда болуы. Фашистердің билікке келуі. Фашизмге қарсы демократиялық күштердің күресі. "Маттеотти дағдарысы". Б.Муссолини үкіметінің ішкі және сыртқы саясаты.

Германия. 1918-1919 жылдардағы революция. Веймар республикасы. Соғыс салдарлары, экономикалық және саяси дағдарыстар. Фашистік партия мен ұлтшылдардың билікке келуі. Тоталитарлық режимнің орнығуы. Ұлтшылдар партиясының әлеуметтік-экономикалық саясаты. Үшінші Рейхтің жүргізген сыртқы басқыншылық саясаты.

Соғыстан кейінгі Франция. Әлемдік экономикалық дағдарыс және оның Франциядағы салдарлары. Франциядағы фашизмнің жеңілу себептері. Халықтық майданның қалыптасуы.

Соғысаралық кезеңдегі Испания. Буржуазиялық-демократиялық революция. Халықтық майданның жеңісі. Азамат соғысы және 1936-1939 жылдардағы фашистік интервенция. Ф. Франко диктатурасының орнауы.

Екінші дүниежүзілік соғыстың себептері мен салдары (4 сағат). Екінші дүниежүзілік соғыстың басталуының ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді себептері. Германияның Батыс Еуропа елдерін басып алуы. Балқан түбегі, Солтүстік Африкадағы соғыс қимылдары. Басып алынған территорияларда орнатылған фашистік "Жаңа тәртіп". Холокост. "Барбаросса" жоспары. Жапонияның Перл-Харборға шабуылы және Америка Құрама Штатының соғысқа кірісуі. Антифашистік коалиция. Ленд-лиз заңының қабылдануы. Соғыс барысындағы түбегейлі бетбұрыс. "Үлкен үштік" кездесуі және "екінші майдан" ашу мәселесі. Екінші дүниежүзілік соғыстың қорытындылары мен салдарлары.

Отарсыздану үдерісінің басталуы (2 сағат). Әлемдік отарлау жүйесінің дағдарысы мен күйреуі. Британдық Үндістанды бөлу және екі мемлекеттің (доминионның) қалыптасуы. Тәуелсіз Үндістанның жариялануы. "Неру бағыты". Махатма Ганди, Индира Ганди және олардың Үндістанның тәуелсіздігін нығайтудағы күресі.

ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы дін және мәдениет (2 сағат). Ғылым мен мәдениеттің негізгі даму бағыттары. ХХ ғасырдың І жартысындағы жаратылыстану, қоғамдық ғылымдар, техника мен өндірістегі маңызды жаңалықтар мен жетістіктер. Ғылыми-техникалық революция. Қоғамдағы дін рөлінің өзгеруі ("секуляризация", "ұждан бостандығы", "зайырлы мемлекет", "мемлекеттік дін" ұғымдары).

5) 9- сынып:

ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әлемнің саяси картасы (3 сағат). ХХ ғасырдың ІІ жартысындағы әлемнің саяси картасындағы өзгерістер. Африка жылы. Франциядағы отарлық мәселенің шиеленісуі. "Қырғи қабақ соғыстан" кейінгі әлемдегі интеграциялық және дезинтеграциялық үдерістер. Әлемдік "социалистік лагерьдің" қалыптасуы. "Қырғи қабақ соғыстың" басталуы. Трумэн доктринасы. Маршалл жоспары. Әскери-саяси одақтар НАТО және ВШҰ қарсылығы. 1948-1949 жылдардағы және 1961 жылғы Берлин дағдарысы.

Халықаралық ұйымдардың қалыптасуы (3 сағат). Біріккен Ұлттар Ұйымының құрылуы мен қызметі. Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы. XX ғасырдың ІІ жартысындағы халықаралық мәселелерді реттеудің жолдары. Еуропалық интеграция (Еуроодақ, Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы).

ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әлемдік экономиканың дамуы (3 сағат). Екінші дүниежүзілік соғыстың экономикалық салдарлары. 50-60 жылдардағы "экономикалық ғажайып". Батыс Еуропа мен Америка Құрама Штатындағы "мемлекеттік әл-ауқаттылық" негізінің қалыптасуы. 1950-1960 жылдардағы жапондық және оңтүстік кореялық "экономикалық ғажайыптың" себептері.

КСРО-дағы соғыстан кейінгі қалпына келу және әкімшіл-әміршіл жүйенің нығаюы. "Хрущев жылымығы". Кеңестік экономиканы реформалаудың сәтсіздікке ұшырау себептері. "Тоқырау" кезеңі (1960 жылдың ІІ жартысы – 1980 жылдың соңы).

Қос кеңістікті әлем (5 сағат). Қарулану жолындағы жарыс. Қырғи қабақ соғыстың" негізгі оқиғалары: бірінші қырғи қабақ соғыс (1948-1962 жылдар) және екінші қырғи қабақ соғыс (1979-1985 жылдар).

Аумақтық мәселелерді шешудегі халықаралық ұйымдардың рөлі (2 сағат)

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі араб мемлекеттерінің негізгі даму тенденциялары. Араб-израиль қайшылығы мен Палестина мәселесі. Халықаралық шиеленістерді реттеудегі Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметі.

ХХ ғасырдың екінші жартысындағы қоғамның дамуы (3 сағат). "Араб көктемі": әлемдік саясат себептері мен салдарлары. Халықаралық қатынастар жүйесіндегі тәуелсіз Қазақстанның орны.

Бүгінгі қоғамдағы дін (4 сағат). Қазіргі әлемдегі діннің рөлі. Дәстүрлі және деструктивті діни ұйымдар. Аймақтық шиеленістердің себептері мен салдарлары (Таяу Шығыстағы шиеленіс (араб-израиль соғыстары), Ольстер дағдарысы). Астанада өткен әлемдік және дәстүрлі діндер съезі.

Бүгінгі әлемдегі лаңкестік қаупі (2 сағат). Халықаралық лаңкестік және экстремизм. Аса ірі лаңкестік әрекеттер.

Қазіргі әлемнің жаһандануы (3 сағат). Жаһандану үдерісінің мәні. Жаһандану жағдайындағы әлемдік мәдениеттің дамуы.

ХХ ғасырдың екінші жартысындағы - ХХI ғасырдың басындағы ғылым, білім, технология (4 сағат). Қазіргі кездегі ғылымның негізгі даму бағыттары. Ғылым мен мәдениеттің негізгі даму бағыттары. ХХ ғасырдың ІІ жартысы–XXI ғасырдың басындағы жаратылыстану, қоғамдық ғылымдар, техника мен өндірістегі маңызды жаңалықтар мен жетістіктер. Ғылыми-техникалық революция–ғылыми-техникалық прогресстің жаңа кезеңі. Дамушы елдердің мәдени-техникалық даму ерекшеліктері мен заңдылықтары.

ХХ ғасырдың екінші жартысындағы-ХХI ғасырдың басындағы мәдениет (2 сағат). Мәдениеттің негізгі даму бағыттары. Қазіргі кездегі ақпараттық қоғам. Адамзаттың мәдени мұрасын сақтаудағы ЮНЕСКО-ның қызметі.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

13. Оқу мақсаттарының жүйесіне оқу мақсаттарын пайдалану ыңғайлылығы үшін код енгізілді. Код бойынша бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшенің, төртінші сан - оқу мақсатының реттік санын білдіреді. Мысалы, 7.2.1.2 кодировкасында: "7" – сынып, "2.1." – бөлім мен бөлімше, "2" – оқу мақсатының реттік саны.

1) әлеуметтік қатынастардың дамуы:

Білім алушылар…
Бөлімше (дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік бола алады)	5-сынып шамамен 2,5 миллион жыл бұрын – V ғасыр. Ежелгі Грекия, Ежелгі Рим, Ежелгі Қытай, Ежелгі Үндістан, Мысыр, Қосөзен және Парсы мемлекеттері	6-сынып V ғасыр. – XVII ғасырдың ортасы Франция, Германия, Англия, Қытай, Үндістан, Ресей, Осман империясы, Араб Халифаты, Византия империясы	7-сынып XVII ғасырдың ортасы – XIX ғасыр Франция, Германия, Ұлыбрита ния, Америка Құрама Штаты, Қытай, Жапония, Үндістан, Ресей Осман империясы	8-сынып XX ғасырдың I жартысы Франция, Германия, Ұлыбритания, Америка Құрама Штаты, Қытай, Үндістан, Ресей империясы және Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы, Түркия, Сауд Арабиясы, Жапония	9-сынып XX ғасырдың IIжартысы – XXI ғасыр. Франция, Германия, Ұлыбритания, Америка Құрама Штаты, Қытай, Үндістан, Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы, және Ресей, Корея, Жапония, араб елдері
1.1 Әлеуметтік құрылымдар	5.1.1.1 түрлі теориялар негізінде адамның пайда болуын түсіндіру	6.1.1.1 феодалдық қоғамның әлеуметтік құрылымын сипаттау	7.1.1.1 "капитал", "буржуазия", "жұмысшы табы" \пролетариат\ұғымдарын қоғамның әлеуметтік құрылымын түсіндіру үшін қолдану	8.1.1.1 тарихи оқиғаның нәтижелерін талдау арқылы әлеуметтік құрылымның өзгеруіне Қазан социалистік революциясының әсерін сипаттау	9.1.1.1 социалистік даму жолынан бас тартуға байланысты әлеуметтік құрылымдағы өзгерістерді анықтау
	5.1.1.2 адамдар тобыры, ру, қауым, тайпа секілді алғашқы бірлестік формаларын және олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын түсіндіру		7.1.1.2 мануфактура, фабрикалардың пайда болуы мен жалдамалы жұмысшы табының қалыптасуы арасындағы байланысты анықтау	8.1.1.2 социалистік қоғамның дамуына байланысты әлеуметтік топтардың (жұмысшы табы, шаруалар, зиялылар) мәртебесіндегі өзгерісті талдау
			7.1.1.3 Еуропалық державалардың отаршылдық экспансиясы кезеңіндегі Азия мемле кеттерінің әлеуметтік құрылымындағы ерекшеліктерді анықтау (Қытай, Үндістан, Жапония)
1.2 Әлеуметтік өзара әрекеттестік	5.1.2.1 ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау	6.1.2.1 үстемдік етушілер мен бағыныштылардың (феодалдар мен шаруалардың) өзара қатынасын сипаттау	7.1.2.1 қоғамдық қатынастар жүйесіндегі буржуазияның рөлін анықтау	8.1.2.1 қоғамның әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге реакцияшыл идеологиялардың (фашизм, тоталитаризм, нәсілшілдік, шовинизм, ұлтшылдық) таралу ықпалын талдау	9.1.2.1 батыс және шығыс мемлекеттеріндегі әлеуметтік құрылымның ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтап, әлеуметтік мобильділікке мысал келтіру:- тігі нен; - көлденеңінен
	5.1.2.2 ежелгі дүниедегі құлдықтың ерекшеліктерін анықтау		7.1.2.2 трансатлантикалық құлдықтың ерекшеліктерін анықтау		9.1.2.2 әлемнің жетекші және дамушы мемлекеттеріндегі халықтың өмір сүру деңгейіне әсер ететін факторларды анықтау
	5.1.2.3 қоғамның әлеуметтік құрылымын түсіндіру үшін Үндістандағы "касталық жүйе" ұғымын қолдану				9.1.2.3 қоғамның тарихи даму бағытын үлгілеу (модельдей) отыра, жаһандану процесіне байланысты қазіргі әлемдегі әлеуметтік өзгерістерді бақылау (еңбек миграциясы, әлеуметтік интеграция)
					9.1.2.4 қоғамдық сананы қалыптастыруда бұқаралық ақпарат құралдарының рөлін анықтау

2) мәдениеттің дамуы мен өзара әрекеттестігі:

Білім алушылар…
Бөлімше (дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік бола алады)	5-сынып шамамен 2,5 миллион жыл бұрын – V ғасыр Ежелгі Греция, Ежелгі Рим, Ежелгі Қытай, Ежелгі Үндістан, Персия, Мысыр, Месопотамия	6-сынып V ғасыр –XVII ғасыр дың ортасы Франция, Германия, Англия, Италия, Испания, Қытай, Үндістан, Ресей, Осман империясы, Иран, Араб Халифаты, Византия империясы	7-сынып XVII ғасыр дың ортасы – XIX ғасыр Франция, Германия, Англия, Америка Құрама Штаты, Қытай, Жапония, Үндістан, Ресей, Осман империясы, Иран	8-сынып XXғасырдың I- жартысы Франция, Германия, Англия, Америка Құрама Штаты, Жапония, Қытай, Үндістан, Ресей империясы, Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы, Түркия, Сауд Арабиясы	9-сынып XX ғасырдың II- жартысы – XXI ғасыр Франция, Германия, Англия, Америка Құрама Штаты, Қытай, Жапония, Италия, Үндістан, Ресей, Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы, араб елдері
2.1 Дін	5.2.1.1 негізгі діни ұғымдарды (Құдай, ғибадатхана, абыз, қасиетті жазбалар, пұт) түсіндіру	6.2.1.1 адамның дүниетанымы мен қоғамдық өмірдегі дін рөлінің өзгеру себептерін анықтау	7.2.1.1 қоғамда дін рөлінің шектелуіне байланысты адамдар өмірінде орын алған өзгерістерді анықтау	8.2.1.1 тарихи кезеңдердің ерекшеліктерін салыстыра отырып, мемлекет пен діннің өзара қатынасын сипаттау	9.2.1.1 қоғам өміріндегі дәстүрлі және деструктивті діни ұйымдардың іс-әрекетіне баға беру
	5.2.1.2 тотемизм, анимизм, фетишизм, магия сияқты ежелгі діни наным-сенімдерді білу	6.2.1.2 тарихи процестер контекстінде "гуманизм", "реформация", "про тестантизм", "лютеранство", "каль винизм", "контрреформация", "кезуиттер ордені" ұғымдарын түсіндіру	7.2.1.2 миссионерліктің міндеттерін анықтау	8.2.1.2 "секуляризация" "ұждан бостандығы", "зайырлы мемлекет", "мемлекеттік дін" ұғымдарын түсіндіру	9.2.1.2 қазіргі қоғамдық-саяси мәселелерді түсіну және интерпретациялау үшін дін туралы білімдерін пайдалану
	5.2.1.3 ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттау				9.2.1.3 тарихи процестің сабақтастығын орнату арқылы адамзаттың өркениетті даму жолдарын қалыптастырудағы әлемдік діндердің рөлін анықтау
2.2 Өнер	5.2.2.1 ежелгі адамдардың тұрмыс салтын сипаттау үшін "алғашқы қауымдық өнер" ұғымын білу	6.2.2.1 тарихи оқиғалардың өзара байланысын орнату арқылы діндерің әлемдік мәдениетке ықпалын анықтау	7.2.2.1 тарихи оқиғаларды интерпретациялау үшін өнер туындыларын пайдалану	8.2.2.1 XIX - XX ғасырдың басындағы өнердегі негізгі ағымдарды сипаттау (модернизм, символизм, реализм, авангардизм)	9.2.2.1 танымал өнер қайраткерлерінің қоғамның дамуына ықпалын талдау және олардың қызметіне дүниежүзілік тарих контекстінде өзіндік баға беру
	5.2.2.2 Ежелгі Мысыр ғибадатханаларымен пирамидаларын сипаттау	6.2.2.2 өнердің (сәулет, сурет өнері) дамуына қоғамдағы өзгерістердің ықпалын анықтау	7.2.2.2 өнердегі негізгі стильдер мен ағымдардың белгілерін (неоклассицизм, романтизм, импрессионизм, реализм) анықтау	8.2.2.2 ХХ ғасырдың бірінші жартысында бұқаралық мәдениеттің (кинематограф, радио) қоғамның рухани дамуына ықпалын талдау	9.2.2.2 ХХ ғасырдың екінші жартысы - ХХI ғасырдың басындағы бұқаралық мәдениеттің қоғамның рухани дамуына ықпалын бағалау
	5.2.2.3 Ежелгі дүние өнеріне сипаттама беру	6.2.2.3 Антикалық мәдениетпен байланыс орнату арқылы Қайта өрлеу дәуірінің мәдениетін (бейнелеу, мүсін өнері) сипаттау			9.2.2.3 ақпараттық қоғам жағдайындағы көркем шығармашы лықтың жаңа түрлерінің қалыптасуын талдау
		6.2.2.4 Шығыстың ортағасырлық мәдени-етінің ерекшеліктерін сипаттау
2.3 Философиялық жүйелер	5.2.3.1 ежелгі философтардың көзқарастарына қарапайым түсіндірме беру	6.2.3.1 Шығыс ойшылдары жетістіктерінің маңызын түсіндіру	7.2.3.1 Ресейде жаңа қоғамдық-саяси ағымдардың (халықшылдық, либерализм) пайда болу себептерін анықтау	8.2.3.1 "позитивизм", "прагматизм", "экзистенциализм" ұғымдарын тарихи кезеңді сипаттау үшін қолдану	9.2.3.1 түрлі философиялық көзқарастардың қазіргі қоғамдық өмірге ықпалын бағалау
		6.2.3.2 гуманистік идеялардың орта ғасырлық мәдениеттің дамуына ықпалын анықтау	7.2.3.2 Ағартушылық дәуір идеяларының қоғамдық дамуға ықпалын анықтау		9.2.3.2 адам құқықтарын қорғау идеяларының қазіргі халықаралық құқық қорғау ұйымдарының қызметіне ықпалын бағалау
			7.2.3.3 Карл Маркс-тың көзқа-растарын және марк-сизмнің қо-ғамдық өмір-ге ықпалын түсіндіру		9.2.3.3 жаһандану жағдайында ұлттық мәдени құндылықтарды сақтаудың маңыздылы ғын дәлелдеу
2.4 Ғылым	5.2.4.1 ежелгі қоғамның дамуындағы жазудың рөлін сипаттау	6.2.4.1 адам өміріндегі қоршаған орта туралы білімнің рөлін түсіндіру	7.2.4.1 өзгерістер мен сабақтастықты көрсету арқылы, адам мен қоғам өміріндегі ғылыми жаңалықтардың маңызын талдау	8.2.4.1 әлем мемлекеттерінің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы Дж. Кейнс теориясының рөлін сипаттау	9.2.4.1 ғылыми-техникалық революция ның әлеуметтік және экологиялық салдарын бағалау және интерпретациялау
	5.2.4.2 ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекетпен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау	6.2.4.2 жаратылыстану ғылымдарының келешектегі дамуы үшін кейінгі орта ғасырлар кезеңінде Жердің құрылысы туралы жасалған ғылыми жаңалықтардың маңыздылығын анықтау		8.2.4.2 тарихи оқиғалардың себептерін, нәтижелерін, маңызын тұжырымдау арқылы, ғылымның әлем мемлекеттерінің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы рөлін бағалау	9.2.4.2 адамзат өркениетінің дамуын үлгілеу арқылы жаһандық мәселелерді шешуде ғылым мен білімнің маңызы туралы қорытынды жасау
		6.2.4.3 картада XV-XVI ғасырдағы саяхатшылардың негізгі бағыт-бағдарларын белгілей отырып,Ұлы географиялық жаңалықтардың адамдардың әлем туралы түсінігіне ықпалын анықтау		8.2.4.3 тарихи оқиғаларға түсіндірме бере отырып, әскери ғылым мен техниканың және соғыс стратегиялардың рөлін бағалау	9.2.4.3 ғылыми жаңалықтардың (генетика, микробиология, ақпараттық технологиялар, нано технологиялар, ядролық физика) қоғам дамуына ықпалын талдау

3) саяси жүйелердің дамуы мен өзара әрекеттестігі:

Білім алушылар…
Бөлімше (дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік бола алады)	5-сынып шамамен 2,5 миллион жыл бұрын – Vғасыр Ежелгі Греция, Ежелгі Рим, Ежелгі Қытай, Ежелгі Үндістан, Персия, Мысыр, Месопота мия, Бактрия, Кушан патшалығы, Эфталиттер мемлекеті	6-сынып V ғасыр –XVII ғасырдың ортасы Франция, Германия, Италия, Англия, Қытай, Үндістан, Жапония, Мәскеу мемлекеті, Осман империясы, Иран, Араб Халифаты, Византия империясы, Түркі қағанаты	7-сынып XVII ғасырдың ортасы –XIX ғасыр. Франция, Германия, Англия, Америка Құрама Штаты, Қытай, Жапония, Үндістан, Ресей империясы, Италия, Дания, Венгрия, Осман империясы, Иран	8-сынып XX ғасыр дың I жартысы Франция, Германия, Англия, Америка Құрама Штаты, Қытай, Жапония, Үндістан, Ресей империясы, Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы, Сауд Арабиясы, Түркия, Австро - Венгрия	9-сынып XX ғасырдың II жартысы – XXI ғасыр Франция, Германия, Англия, Америка Құрама Штаты, Қытай, Италия, Үндістан, Ресей, араб елдері, Корея, Сингапур, Швеция, Малайзия, Жапония
3.1 Мемлекет: белгілері, құрылымы және басқару тәртібі	5.3.1.1 ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау	6.3.1.1 "ерте, орта, кейінгі орта ғасырлар" хронологиялық шегін білу және уақыт сызығында белгілеу	7.3.1.1 республикалық басқару құрылымының ерекшеліктерін анықтау	8.3.1.1 қоғамдық-саяси ағымдардың (әлеуметтік либерализм, әлеуметтік консерватизм, марксизм, социал-демократия) қоғамның өміріне ықпалын талдау	9.3.1.1 "Мемлекеттік әл-ауқаттылық" ұғымын 1970 – 1980 жылдардағы әлеуметтік саладағы өзгерістерді сипаттау үшін қолдану
	5.3.1.2 Афина мемлекетінде демократияның пайда болуын түсіндіру	6.3.1.2 Батыс пен Шығыстағы монархия формаларын (сословиелік-өкілдік және шексіз билік) ажырату	7.3.1.2 Америка Құрама Штаты ның батыс бағытындағы экспансия саясатын сипаттау	8.3.1.2 тоталитаризм, әміршіл-әкімшіл жүйе сияқты саяси режимдердің қалып тасу алғы шарттары мен тарихын түсіндіру	9.3.1.2 Еуропа мен Азияның жетекші мемлекеттеріндегі конституциялық-құқық тық идеоло гияның қалыптасу жолдарын талдау (Жалпыға бірдей адам құқығы Декларациясы, Еуропаның Қауіпсіздік пен Ынтымақтастық Ұйымы, Еурокеңес, Гаагадағы Халықаралық сот)
		6.3.1.3 феодалдық мемлекеттің даму кезеңдерін сипаттау	7.3.1.3 тарихи оқиғаны түсіндіру үшін "басыбайлы құқық", "декабристер", "халықшылдар", "жеке террор", "пролетариат диктатурасы" ұғымдарын қолдану	8.3.1.3 фактілерді, процестер мен оқиғаларды салыстыру арқылы дүниежүзілік экономикалық дағдарырыстан шығудың түрлі жолдарын түсіндіру (Америка Құрама Штаты, Франция, Германия)	9.3.1.3 мемлекеттердің тарихи даму заңдылықтарын анықтау
		6.3.1.4 феодалдық соғыстар мен орталықтандырылған мемлекеттердің құрылуы арасында байланыс орнату	7.3.1.4 әртүрлі елдердің бір уақыт кезеңіндегі тарихи оқиғаларын салыстыру арқылы ұлттық мемлекеттердің (Италия, Германия) қалыптасу маңызын анықтау		9.3.1.4 тұлғаның тарихтағы рөлін бағалау
		6.3.1.5 саяси биліктің ерекшеліктерін анықтау үшін әр түрлі ел билеушілерінің қызметін салыстыру
		6.3.1.6 басқару формасына сипаттама беру үшін "Парламент", "Бас штаттар", "Сейм", "Кортес", "Боярлар Думасы" ұғымдарын түсіндіру
3.2 Империялар, соғыстар, көтерілістер және революциялар	5.3.2.1 ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық қатынастарды түсіндіру үшін "империя" ұғымын білу және пайдалану	6.3.2.1 Рим империясы ның ыдырау себептерін анықтау және жіктеу	7.3.2.1 Батыс Еуропа мен Солтүстік Америкадағы буржуазиялық революциялардың себептерін сипаттау	8.3.2.1 Бірінші дүниежүзілік соғыстың алғышарт тары мен себептерін айқындау	9.3.2.1 отаршылдық жүйе күйреуінің себептері мен салдарларын талдау
	5.3.2.2 басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін түсіндіру	6.3.2.2 У.Тайлер, Г. Каль жетекшілігімен болған антифеодалдық көтерілістердің себептері мен маңызын анықтау	7.3.2.2 XVIII–XIX ғасырдың ортасындағы халықаралық қатынастардағы өзгерістерді сипаттау	8.3.2.2 әлемнің саяси картасында ғы өзгеріс терді сипаттау арқылы империялар дың (Австро – Венгрия, Ресей, Осман империясы) ыдырау себептерін тұжырымдау	9.3.2.2 "қырғи қабақ соғыс" ұғымын түсіндіру үшін тарихи оқиғаларды талдау
	5.3.2.3 Ежелгі Римдегі Спартак көтерілісін сипаттау, себептерін анықтау	6.3.2.3 Византияның ішкі саясатын сипаттап, оның ұзақ өмір сүруінің себептерін анықтау және жіктеу	7.3.2.3 отаршылдық экспансияның салдарларын талдау арқылы XIX ғасырдағы әлемнің саяси картасындағы негізгі өзгерістерді анықтау	8.3.2.3 Екінші дүниежүзілік соғыстың себептерін, сипаты мен салдарларын талдау	9.3.2.3 тарихи фактілер мен картаға сүйене отырып, әскери-саяси одақтар НАТО және ВШҰ-ның қарсылығын сипаттау
		6.3.2.4 Византияның дипломатиялық саясатын оның көршілес елдермен қарым-қатынасының мысалында қарастырып, сипаттау	7.3.2.4 басқыншылық соғыстардың әлемдік саясаттың өзгеруіне ықпалын бағалау (Наполеон соғыстары мысалында)	8.3.2.4 Ұлттар Лигасының қызметі мен Версаль-Вашингтон жүйесін талдау және бағалау	9.3.2.4 "қырғи қабақ соғыстан" кейін әлемдегі интеграциялық және дезинтеграциялық процестерді айқындау
		6.3.2.5 ортағасырлық шапқыншылықтар кезіндегі халықаралық қатынастардың ерекшеліктерін анықтау	7.3.2.5 тарихи оқиғаларды түсіндіру үшін "либерализм", "консерва тизм", "социализм", "марксизм", "ұлтшылдық" ұғымдарын қолдану	8.3.2.5 ХХ ғасырдың басына қарай әлемнің аумақтық бөлінуін және мемлекеттердің саяси құрылымын сипаттау	9.3.2.5 аймақтық шиеленістер дің себептері мен салдарларын тұжырымдау
		6.3.2.6 картада оқиғаларды даму динамикасында белгілей отырып, 1-4 жорықтар мысалында крест жорықтарының себеп-салдарларын анықтау	7.3.2.6 еуропалық отаршылдық экспансияның Шығыстың дәстүрлі қоғамдарына ықпалын сипаттау		9.3.2.6 халықаралық шиеленістерді реттеудегі БҰҰ-ның қызметін бағалау
		6.3.2.7 "отаршылдық саясат" ұғымын түсіндіру (Испания және Португалия ның жаулап алуының мысалында)			9.3.2.7 қазіргі кездегі халықаралық лаңкестік және экстремизм проблемасын талдау
					9.3.2.8 ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемнің саяси картасындағы өзгерістерді тұжырымдау және бағалау

4) экономикалық қатынастардың дамуы:

Білім алушылар…
Бөлімше (дағды немесе тақырып, білім немесе түсінік бола алады)	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
	шамамен 2,5 миллион жыл бұрын – V ғасыр Ежелгі Греция, Ежелгі Рим, Ежелгі Қытай, Ежелгі Үндістан, Персия, Мысыр, Месопотамия	V ғасыр –XVII ғасырдың ортасы Франция, Германия, Италия, Англия, Қытай, Үндістан, Ресей, Осман империясы, Парсы мемлекеті, Араб Халифаты, Византия империясы	XVIIғасырдың ортасы–XIX ғасыр Франция, Германия, Италия, Англия, Қытай, Жапония, Үндістан, Ресей, Америка Құрама Штаты, Парсы мемлекеті, Осман империясы	XXғасырдың I жартысы Франция, Германия, Англия, Америка Құрама Штаты, Қытай, Италия, Үндістан, Ресей, Түркия, Мысыр	XXғасырдың IIжартысы – XXI ғасыр Франция, Германия, Англия, Америка Құрама Штаты, Қытай, Италия, Үндістан, Ресей, Араб елдері, Корея, Сингапур, Швеция, Малайзия, Жапония
4.1 Шаруашылық жүйелер: эволюция және өзара әрекеттестік	5.4.1.1 кәсіп және шаруашылық түрлерін (терімшілік, аңшылық, балық аулау, егіншілік, мал шаруа шылығы, металл өңдеу, айырбас сауда) сипаттау	6.4.1.1 қолөнер мен сауданың рөлін анықтай отырып, ортағасырлық қалалардың даму ерекшеліктерін сипаттау	7.4.1.1 себеп-салдарды анықтау арқылы Еуропадағы феодалдық құрылыстан капиталистік шаруашылыққа (мануфактура, фабрика) өту процесін түсіндіру	8.4.1.1 XX ғасырдың басын дағы техникалық революция жетістіктерінің (конвейер өндірісі, стандарттау) мемлекеттердің шаруашы лық жүйесінің дамуына ықпалын бағалау	9.4.1.1 XX ғасырдың 70 жылдарын дағы жұмыссыздықтың себеп-салдарын талдау
	5.4.1.2 "неолиттік төңкеріс" ұғымын түсіндіру, оның мәнін ашу	6.4.1.2 ортағасырлардағы халықаралық сауда мен саяхаттардың рөлін түсіндіру	7.4.1.2 Англияның әлемдік жетекші держава ретінде қалыптасуындағы өнеркәсіп төңкерісінің рөлін сипаттау	8.4.1.2 индустриялық қоғамның даму процесін түсіндіру үшін "модернизация" ұғымын пайдалану	9.4.1.2 "инфляция", "дағдарыс", "стагнация" ұғымдарын пайдалана отырып, XX ғасырдың екінші жарты сындағы мемлекеттердің экономикалық дамуын интерпретациялау
	5.4.1.3 ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау		7.4.1.3 АҚШ-дағы капиталистік монополиялардың даму ерекшеліктерін анықтау	8.4.1.3 тарихи оқиғаларды талдау үшін "бағалы қағаздар нарығы", "акция", "алыпсатар лық", "қор биржасы", "несие", "банкроттық", "инфляция" ұғымдарын пайдалану	9.4.1.3 жаһандану жағдайындағы экономикалық интеграцияның маңызын бағалау
			7.4.1.4 "экспорт", "импорт", "экспансия", "отарлау", "фактория" ұғымдарын қолдану арқылы, тауар-ақша қатынастарының дамуын түсіндіру	8.4.1.4 фактілерді, процестерді, оқиғаларды салыстыра отырып, индустриялық қоғам қайшылықтарының (өндіру мен тұтыну теңгерімі) шиеленісу себептерін анықтау	9.4.1.4 себеп-салдарлық байланыстарды талдау арқылы социалистік шаруашылық жүйесінің дамуындағы қарама-қайшылықтарды анықтау
				8.4.1.5 1930 жылдардағы құрылымдық экономикалық дағдарыстың нәтижесінде АҚШ пен Жапонияның экономикасында орын алған өзгерістердің себептерін анықтау	9.4.1.5 Оңтүстік -Шығыс Азия мемлекеттері нің қарқынды экономикалық дамуына ықпал ететін негізгі факторларды талдау
4.2 Экономикалық жүйелердің тарихи үлгілері	5.4.2.1 экономика лық ілгерілеуді түсіну үшін шаруашылықтың иемденуші және өндіруші түрлерін салыстыру	6.4.2.1 экономикалық қатынастардың формаларын түсін діру арқылы феодалдық шаруашылық тың ерекшеліктерін сипаттау	7.4.2.1 түрлі мемлекеттердің өнеркәсіптік даму сатысына өту процесінің ерекшеліктерін анықтау	8.4.2.1 "жоспарлы экономика", "нарықтық экономика" ұғымдарын қолдана отырып, XX ғасырдың бірінші жартысындағы капитализм мен социализмнің экономикалық жүйелерін салыстыру	9.4.2.1 экономикалық жүйелердің тиімділігін интерпретациялау және негіздеу
			7.4.2.2 қоғамның индустрияға дейінгі және индустриялық даму кезеңдерінің айырмашылығын анықтау		9.4.2.2 пост индустриалды қоғамның басты экономикалық ресурсы ретінде ақпараттың рөлін бағалау

14. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Дүниежүзі тарихы" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Дүниежүзі тарихы" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына 1-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Дүниежүзі тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Бөлім	Тақырыптар, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1- тоқсан (9 сағат)
1А бөлімі – Терімшілер-аңшылардан бастап жер иеленушілер мен мал өсірушілерге дейін	Алғашқы адам қалай пайда болды	5.1.1.1 – түрлі теориялар негізінде адамның пайда болуын түсіндіру; 5.1.1.2 – адамдар тобыры, ру, қауым, тайпа секілді алғашқы бірлестік формаларын және олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын түсіндіру
	Неліктен ежелгі адамдар Ласко үңгірінің қабырғаларына сурет салған	5.2.2.1– ежелгі адамдардың тұрмыс салтын сипаттау үшін "алғашқы қауымдық өнер" ұғымын пайдалану; 5.2.1.2 – тотемизм, анимизм, фетишизм, магия сияқты ежелгі діни наным-сенімдерді білу
	Неліктен адамдар егіншілік және мал шаруашылығымен айналыса бастады	5.4.1.1 – кәсіп және шаруашылық түрлерін (терімшілік, аңшылық, балық аулау, егіншілік, мал шаруашылығы, металл өңдеу, айырбас сауда) сипаттау; 5.4.1.2 – "неолиттік төңкеріс" ұғымын түсіндіру, оның мәнін ашу; 5.4.2.1– экономикалық ілгерілеуді түсіну үшін шаруашылықтың иемденуші және өндіруші түрлерін салыстыру
1 В бөлімі – Өзен алқаптары өркениеттері	Неліктен ежелгі өркениеттер өзен алқаптарында дамыды	5.4.1.3 – ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау
	Өзен алқаптарындағы өркениеттер туралы қалай біле аламыз	5.4.1.3 – ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау; 5.2.2.3 – ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
1 С бөлімі – Ежелгі Египет тарихы	Неліктен Египет "Қара жер" деп аталған	5.2.4.2 – ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау; 5.4.1.3 – ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау
	Ежелгі Египет пирамидалары қалай салынғаны туралы қайдан білеміз	5.2.1.2 – тотемизм, анимизм, фетишизм, магия сияқты ежелгі діни наным-сенімдерді білу; 5.2.2.2 – Ежелгі Египет ғибадатханалары мен пирамидаларын сипаттау 5.1.2.1 ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
	Пунт жеріне перғауын Хатшепсут кемелерін не үшін жіберді	5.1.2.1 – ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау; 5.4.1.3 – ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау
	Ежелгі Египет тұрғындарының өмірі туралы Тутанхамон мазары қандай сыр шертеді	5.2.1.2 – тотемизм, анимизм, фетишизм, магия сияқты ежелгі діни наным-сенімдерді білу; 5.2.2.2 – Ежелгі Египет ғибадатхана ларымен пирамидаларын сипаттау; 5.1.2.1 ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
2 - тоқсан (7 сағат)
2 А бөлімі – Қос дөңгелекті арбалар және империялар	Қос дөңгелекті арбаның пайда болуы әлемді қалай өзгертті	5.3.2.1 – ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық қатынастарды түсіндіру үшін "империя" ұғымын білу және пайдалану; 5.3.2.2 – басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін талдау
	Хаммурапи патша Вавилонды қалай қуатты империяға айналдырды	5.3.2.1 – ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық қатынастарды түсіндіру үшін "империя" ұғымын білу және пайдалану; 5.3.2.2 – басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін талдау
	Таяу және Орта Шығыстағы ежелгі империялар неліктен қуатты болды	5.3.2.2 – басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін талдау; 5.1.2.1 – ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау; 5.4.1.3 – ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау
	Орта Азия империялары Таяу және Орта Шығыс империялары сияқты қуатты болды ма	5.3.2.2 – басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін талдау; 5.3.1.1 - ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау 5.4.1.3 – ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау
2 В бөлімі – Ежелгі Үндістан: буддизмнің гүлденуі мен индуизмнің триумфі	Ежелгі Мохенджо-Даро қаласы қалай жойылып кетті	5.4.1.3 – ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау 5.2.2.3 – ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
	Император Ашока буддизмді қабылдаса да, неліктен индуизм басым болып қала берді	5.1.2.3 – қоғамның әлеуметтік құрылымын түсіндіру үшін "касталық жүйе" ұғымын қолдану; 5.2.1.3 – ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттау
	Үндістанның Тынық мұхит пен Жерорта теңізі аралығындағы сауда орталығы ретіндегі рөлі қаншалықты маңызды болды	5.4.1.3 – ежелгі өркениеттердің шаруашылық жүйесін сипаттау; 5.2.4.2 – ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау
	Ежелгі Үндістанда ғылыми білімдер қаншалықты дамыды	5.2.4.2 – ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын анықтау
3 -тоқсан (10 сағат)
3 А бөлімі – Ежелгі Қытай	Ежелгі Қытайдың ойшылдары нені үйретті	5.2.3.1 – ежелгі философтардың көзқарастарына қарапайым түсіндірме беру
	Терракот әскері Ежелгі Қытай туралы қандай ақпарат береді	5.3.1.1– ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау
	Ежелгі қытайлықтар ғылыми білімдерін қалай пайдаланды	5.2.4.2 – ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау
3 В бөлімі – Ежелгі Грекия	Крит-микендік мәдениет туралы мифтер не айтады	5.2.2.3 – ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
	Ежелгі афиндықтар қаншалықты еркін болды	5.3.1.1 – ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау; 5.3.1.2 – Афина мемлекетінде демократияның пайда болуын түсіндіру; 5.1.2.1 – ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
	Ежелгі Спарта Афинадан несінем ерекшеленді	5.3.1.1– ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау; 5.1.2.1 – ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
	Неліктен Александр Македонский скифтерді бағындыра алмады	5.3.2.1 – ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық қатынастарды түсіндіру үшін "империя" ұғымын білу және пайдалану; 5.3.2.2 – басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін талдау;
3 С бөлімі – Ежелгі Грекия мәдениеті	Ежелгі Грек философтары мінсіз қоғамды қалай елестетті	5.2.3.1 – ежелгі философтардың көзқарастарына қарапайым түсіндірме беру
	Ежелгі Грекия өнерінде мифтер қандай көрініс тапқан	5.2.2.3 – Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру
	Ежелгі Грекияның гимназия, лицей, академиялары нені үйретті	5.2.4.2 – ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау; 5.2.4.1– ежелгі қоғамның дамуындағы жазудың рөлін сипаттау; 5.1.2.1 – ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау
4 - тоқсан (8 сағат)
4 А бөлімі – Рим империясының гүлденуі	Рим ежелгі дүниенің ең қуатты империясына қалай айналды	5.3.2.1 – ежелгі заман тарихындағы мемлекетаралық қатынастарды түсіндіру үшін "империя" ұғымын білу және пайдалану; 5.3.1.1– ежелгі мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін анықтау; 5.3.2.2 – басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін талдау
	Ежелгі Рим қоғамы Рим мәдениетінде қалай көрініс тапқан	5.1.2.1 – ежелгі қоғамның әлеуметтік ұйымдасуын сипаттау; 5.2.2.3 – ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру;
	Спартактың көтерілісі ежелгі Римдегі құлдықты қалай сипаттайды	5.1.2.2 – ежелгі дүниедегі құлдықтың ерекшеліктерін анықтау; 5.3.2.3 – Ежелгі Римдегі Спартак көтерілісін сипаттау, себептерін анықтау
4В бөлімі – Рим дәуірлер тоғысында	Ұлы Константин кезінде Рим империясы қалай өзгерді	5.3.2.2 - басқыншылық соғыстар мен империялардың пайда болуы мемлекеттердің шекараларын қалай өзгергерткенін түсіндіру 5.2.1.1 – негізгі діни ұғымдарды (Құдай, ғибадатхана, абыз, қасиетті жазбалар, пұт) түсіндіру 5.2.1.3 – ежелгі қоғамның дамуына діндердің ықпалын сипаттау
	Ежелгі дүниенің мәдени мұрасы қандай	5.2.2.3 – Ежелгі дүниенің өнеріне сипаттама беру; 5.2.4.2 – ғылымдардың (арифметика, геометрия, астрономия, медицина) пайда болып, дамуына шаруашылық іс-әрекет пен әлеуметтік өзгерістердің ықпалын сипаттау; 5.2.4.1 – ежелгі қоғамның дамуындағы жазудың рөлін сипаттау

2) 6-сынып:

Бөлім	Тақырыптар, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1- тоқсан (9 сағат)
1 А бөлімі - Рим империясының құлауы	Кіріспе. Неліктен Батыс Рим империясы құлады	6.3.1.1 – "ерте, орта, кейінгі орта ғасырлар" хронологиялық шегін білу және уақыт сызығында белгілеу; 6.3.2.1 – Рим империясының ыдырау себептерін анықтау және жіктеу
	Рим империясы Шығыста неліктен сақталды	6.3.2.3 – Византияның ішкі саясатын сипаттап, оның ұзақ өмір сүруінің себептерін анықтау және жіктеу
	Түрік қағаны Истемиге 568 жылы Византия неліктен елші жіберді	6.3.2.4 – Византияның дипломатиялық саясатын оның көршілес елдермен қарым-қатынасының мысалында қарастырып, сипаттау
	Княгиня Ольганың Константинопольге сапары Киев Русін қалай өзгертті	6.3.2.4 – Византияның дипломатиялық саясатын оның көршілес елдермен қарым-қатынасының мысалында қарастырып, сипаттау
1В бөлімі -Феодализм	Феодалдық экономика ерекшеліктері неде	6.4.2.1 – экономикалық қатынастардың формаларын түсіндіру арқылы феодалдық шаруашылықтың ерекшеліктерін сипаттау; 6.4.1.1 – қолөнер мен сауданың рөлін анықтай отырып, ортағасырлық қалалардың даму ерекшеліктерін сипаттау; 6.1.1.1 – феодалдық қоғамның әлеуметтік құрылымын сипаттау
	Феодалдық қоғам қалай ұйымдасқан	6.1.1.1 – феодалдық қоғамның әлеуметтік құрылымын сипаттау; 6.1.2.1 – үстемдік етушілер мен бағыныштылардың (феодалдар мен шаруалардың) өзара қатынасын сипаттау
	Ортағасырлық қоғамды қаланың сәулеті мен өнері қалай бейнелейді	6.4.1.1 – қолөнер мен сауданың рөлін анықтай отырып, ортағасырлық қалалардың даму ерекшеліктерін сипаттау; 6.2.2.2 – өнердің (сәулет, сурет өнері) дамуына қоғамдағы өзгерістердің ықпалын анықтау
1С бөлімі – Ислам тарихы	Исламның тарихында 610 және 1258 жылдар аралығында қандай басты оқиғалар орын алды	6.3.2.5 – ортағасырлық шапқыншылықтар кезіндегі халықаралық қатынастардың сипатын түсіндіру
	Неліктен VIII-XII ғасырды ислам мәдениетінің "алтын ғасыры" деп атайды	6.2.2.1 – тарихи оқиғалардың өзара байланысын орнату арқылы діндерің әлемдік мәдениетке ықпалын анықтау; 6.2.2.4 – Шығыстың ортағасырлық мәдениетінің ерекшеліктерін сипаттау; 6.2.3.1 – Шығыс ойшылдары жетістіктерінің маңызын бағалау
2- тоқсан (7 сағат)
2А бөлімі - Крест жорықтары	Неліктен еуропалық христиан-католиктер ислам мемлекеттеріне крест жорықтарын ұйымдастырды	6.3.2.6 – картада оқиғаларды даму динамикасында белгілей отырып, 1-4 жорықтар мысалында крест жорықтарының себеп-салдарларын анықтау
	Крест жорықтары христиандық Еуропа мен мұсылман әлемін қалай өзгертті	6.2.2.1 – тарихи оқиғалардың өзара байланысын орнату арқылы діндерің әлемдік мәдениетке ықпалын анықтау; 6.3.2.6 – картада оқиғаларды даму динамикасында белгілей отырып, 1-4 жорықтар мысалында крест жорықтарының себеп-салдарларын анықтау
2В бөлімі - Моңғолдар	Неліктен монғолдар өз жауларын тез бағындыра алды	6.3.2.5 – ортағасырлық шапқыншылықтар кезіндегі халықаралық қатынастардың ерекшеліктерін анықтау
	Моңғолдар мен жаулап алынған халықтар бірін-бірі қаншалықты өзгертті	6.3.2.5 – ортағасырлық шапқыншылықтар кезіндегі халықаралық қатынастардың ерекшеліктерін анықтау
2С бөлімі – XIV ғасыр- XVI ғасырдың бірінші жартысындағы ортағасырлық еуропалық қоғам	"Қара індет" не себепті жылдам таралды	6.2.4.1 – адам өміріндегі қоршаған орта туралы білімнің рөлін түсіндіру
	"Қара індет" Еуропаны қалай өзгертті	6.3.2.2 –У.Тайлер, Г. Каль жетекшілігімен болған антифеодалдық көтерілістердің себептері мен маңызын анықтау; 6.3.1.4 – феодалдық соғыстар мен орталықтандырылған мемлекеттердің құрылуы арасында байланыс орнату
	Неліктен Жанна д̓ Арк бүгінгі күнге дейін француз халқының есінде	6.3.1.4 – феодалдық соғыстар мен орталықтандырылған мемлекеттердің құрылуы арасында байланыс орнату
3 -тоқсан (10 сағат)
3А бөлімі Абсолютизм: Батыс пен Шығыс	XIV Людовик және Ұлы Петр: кімнің билігі айтарлықтай шексіз болды	6.3.1.3 – феодалдық мемлекеттің даму кезеңдерін сипаттау; 6.3.1.2 – Батыс пен Шығыстағы монархия формаларын (сословиелік-өкілдік және шексіз билік) ажырату; 6.3.1.6 – "парламент", "Бас штаттар", "сейм", "кортес", "Боярлар Думасы" ұғымдарын түсіндіру
	Юнлэ мен Токугава билігі Батыс билеушілірінің билігіндей шексіз болды ма	6.3.1.2 – Батыс пен Шығыстағы монархия формаларын (сословиелік-өкілдік және шексіз билік) ажырат; 6.3.1.5 – саяси биліктің ерекшеліктерін анықтауүшін әр түрлі елбилеушілерінің қызметін салыстыру
	Неліктен І Карл мен ІІ Осман шексіз билеуші монарх бола алмады	6.3.1.2 – Батыс пен Шығыстағы монархия формаларын (сословиелік-өкілдік және шексіз билік) ажырату; 6.3.1.5 – саяси биліктің ерекшеліктерін анықтау үшін әртүрлі ел билеушілерінің қызметін салыстыру
3В бөлімі. Сауда, қолөнер және әлемді игеру	Ұлы Жібек жолы Шығыс пен Батысты қалай байланыстырды	6.4.1.2 – ортағасырлардағы халықаралық сауда мен саяхаттардың рөлін түсіндіру
	Теңіз саяхаттарына қытай мен еуропалық билеушілердің көзқарастары қандай болды	6.4.1.2 – ортағасырлардағы халықаралық сауда мен саяхаттардың рөлін түсіндіру; 6.2.4.3 – картада XV-XVI ғасырлардағы саяхатшылардың негізгі бағыт-бағдарларын белгілей отырып,Ұлы географиялық жаңалықтардың адамдардың әлем туралы түсінігіне ықпалын анықтау
	Ұлы географиялық ашулардың нәтижесінде әлемде қандай өзгерістер орын алды	6.2.4.3 – картада XV-XVI ғасырлардағы саяхатшылардың негізгі бағыт-бағдарларын белгілей отырып,Ұлы географиялық жаңалықтардың адамдардың әлем туралы түсінігіне ықпалын анықтау; 6.3.2.7 – "отаршылдық саясат" ұғымын түсіндіру (Испания және Португалияның жаулап алуының мысалында)
4 -тоқсан (8 сағат)
4А бөлімі – Қайта Өрлеу дәуірі	1300-1500 жылдар аралығында Еуропадағы өнер қалай және неліктен өзгерді	6.2.2.3 – Антикалық мәдениетпен байланыс орнату арқылы Қайта өрлеу дәуірінің мәдениетін (бейнелеу, мүсін өнері) сипаттау; 6.2.3.2 – гуманистік идеялардың орта ғасырлық мәдениеттің дамуына ықпалын анықтау; 6.2.2.4 – Шығыстың ортағасырлық мәдениетінің ерекшеліктерін сипаттау
	Шығыстағы Ренессанс әлемдік мәдениетті қалай байытты (Ұлықбек, Әлішер Науаи, Бабыр)	6.2.3.2 гуманистік идеялардың орта ғасырлық мәдениеттің дамуына ықпалын анықтау 6.2.2.4 Шығыстың ортағасырлық мәдениетінің ерекшеліктерін сипаттау
4В бөлімі -Реформация	Мартин Лютердің Виттенберг қаласындағы наразылығы Еуропаны қалай өзгертті	6.2.1.1 – адамның дүниетанымы мен қоғамдық өмірдегі дін рөлінің өзгеру себептерін анықтау; 6.2.1.2 – тарихи процестердің контекстінде "гуманизм", "реформация", "протестантизм", "лютеранство", "кальвинизм", "контрреформация", "кезуиттер ордені" ұғымдарын түсіндіру
4С бөлімі -Ғылыми революция	Жердің Күнді айналатыны туралы Коперниктің теориясы қаншалықты бірегей болды	6.2.4.2 – жаратылыстану ғылымдарының келешектегі дамуы үшін кейінгі орта ғасырлар кезеңінде Жердің құрылысы туралы жасалған ғылыми жаңалық тардың маңыздылығын анықтау; 6.2.4.1 - адам өміріндегі қоршаған орта туралы білімнің рөлін түсіндіру
	Орта ғасырлар тарихы бойынша қорытынды сабақ	Бөлімдер бойынша негізгі оқу мақсаттарын қайталау

3) 7- сынып:

Бөлім	Тақырыптар, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1- тоқсан (9 сағат)
1А бөлімі -Өнеркәсіп төңкерісі және оның әлемді өзгертудегі ықпалы	XVII ғасырдың ортасындағы Ағылшын революциясы қандай маңызға ие болды	7.3.2.1 – Батыс Еуропа мен Солтүстік Америкадағы буржуазиялық революциялардың себептерін сипаттау; 7.1.1.1– "капитал", "буржуазия", "жұмысшы табы" \пролетариат\ ұғымдарын қоғамның әлеуметтік құрылымын түсіндіру үшін қолдану; 7.1.2.1– қоғамдық қатынастар жүйесіндегі буржуазияның рөлін анықтау
	Өнеркәсіп төңкерісі әлемді қалай өзгертті	7.1.1.2 – мануфактура, фабрикалардың пайда болуы мен жалдамалы жұмысшы табының қалыптасуы арасындағы байланысты анықтау; 7.4.1.1 – себеп-салдарды анықтау арқылы Еуропадағы феодалдық құрылыстан капиталистік шаруашылыққа (мануфактура, фабрика) өту процесін түсіндіру; 7.4.1.2 – Англияның әлемдік жетекші держава ретінде қалыптасуындағы өнеркәсіп төңкерісінің рөлін сипаттау; 7.4.2.2 – қоғамның индустрияға дейінгі және индустриялық даму кезеңдерінің айырмашылығын анықтау
1В бөлімі - XVIІI ғ. Үндістан және Ұлыбритания	Британдықтар саудагерлерден Үндістанның билеушілеріне қалай айналды	7.2.2.1 – тарихи оқиғаларды интерпретациялау үшін өнер туындыларын пайдалану; 7.1.1.3 – Еуропалық державалардың отаршылдық экспансиясы кезеңіндегі Азия мемлекеттерінің әлеуметтік құрылымындағы ерекшеліктерді анықтау (Қытай, Үндістан, Жапония); 7.3.2.6 – еуропалық отаршылдық экспансияның Шығыстың дәстүрлі қоғамдарына ықпалын сипаттау; 7.4.1.4 – "экспорт", "импорт", "экспансия", "отарлау", "фактория" ұғымдарын қолдану арқылы, тауар-ақша қатынастарының дамуын түсіндіру
1С бөлімі – Ағартушылық идеяларының таралуы	Юнлэ мен Токугава билігі Батыс билеушілірінің билігіндей шексіз болды ма	7.2.1.1 – қоғамда дін рөлінің шектелуіне байланысты адамдар өмірінде орын алған өзгерістерді анықтау 7.2.3.2 – Ағартушылық дәуір идеяларының қоғамдық дамуға ықпалын анықтау
	Ағартушылық идеялар американдықтарға қалай әсер етті	7.3.2.1– Батыс Еуропа мен Солтүстік Америкадағы буржуазиялық революциялардың себептерін сипаттау; 7.2.3.2 – Ағартушылық дәуір идеяларының қоғамдық дамуға ықпалын түсіну; 7.3.1.1 – республикалық басқару құрылымның ерекшеліктерін анықтау
2 -тоқсан (7 сағат)
2А бөлімі – Француз революциясының көрінісі	1789-1799 жылдар аралығында Францияда қандай өзгерістер орын алды	7.3.2.1 – Батыс Еуропа мен Солтүстік Америкадағы буржуазиялық революциялардың себептерін сипаттау; 7.1.1.1 – "капитал", "буржуазия", "жұмысшы табы" \пролетариат\ ұғымдарын тарихи оқиғаны жан-жақты түсіндіру үшін қолдану; 7.1.2.1 – қоғамдық қатынастар жүйесіндегі буржуазияның рөлін анықтау
	Неліктен Давид пен Бодридің Марат туралы көзқарастары әртүрлі болды	7.2.2.1 – тарихи оқиғаларды интерпретациялау үшін өнер туындыларын пайдалану; 7.2.2.2 – өнердегі негізгі стильдер мен ағымдардың белгілерін (неоклассицизм, романтизм, импрессионизм, реализм) анықтау; 7.3.1.1 – республикалық басқару құрылымның ерекшеліктерін анықтау
	Наполеон империясы қалай құрылды және оның құлдырау себептері неде болды	7.2.2.1 – тарихи оқиғаларды интерпретациялау үшін өнер туындыларын пайдалану; 7.3.2.4 – империалистік соғыстардың әлемдік саясаттың өзгеруіне ықпалын бағалау(Наполеон соғыстары мысалында); 7.2.3.2 – Ағартушылық дәуір идеяларының қоғамдық дамуға ықпалын анықтау
2В бөлімі – XIX ғ. империялар және олардың бақталастығы	Неліктен Ресей мен Ұлыбритания Парсы мемлекетіне (Иранға) ықпал етуге бәсекелес болды	7.3.2.2 – XVIII–XIX ғасырдың ортасындағы халықаралық қатынастардағы өзгерістерді сипаттау 7.4.2.1 – түрлі мемлекеттердің өнеркәсіптік даму сатысына өту процесінің ерекшеліктерін анықтау
	Осман империясын сақтап қалуға Танзимат саясаты көмегін тигізді ме	7.4.2.1 – түрлі мемлекеттердің өнеркәсіптік даму сатысына өту процесінің ерекшеліктерін анықтау 7.3.2.2 – XVIII–XIX ғасырдың ортасындағы халықаралық қатынастардағы өзгерістерді сипаттау
	Қырым соғысының себептері мен салдары қандай болды	7.3.2.2 – XVIII–XIX ғасырдың ортасындағы халықаралық қатынастардағы өзгерістерді сипаттау
3 -тоқсан (10 сағат)
3А бөлімі - XІX ғасырдағы Қытай мен Еуропа елдері	Англия және Қытай үкіметтерінің хат алысуынан империализм туралы не біле аламыз	7.3.2.2 – XVIII – XIX ғасырдың ортасындағы халықаралық қатынастардағы өзгерістерді сипаттау
	Неліктен екінші Апиын соғысы осы күнге дейін қытай халқының есінде	7.3.2.6 - еуропалық отаршылдық экспансияның Шығыстың дәстүрлі қоғамдарына ықпалын сипаттау; 7.4.1.4 - "экспорт", "импорт", "экспансия", "отарлау", "фактория" ұғымдарын қолдану арқылы, тауар-ақша қатынастарының дамуын түсіндіру 7.1.1.3 – Еуропалық державалардың отаршылдық экспансиясы кезеңіндегі Азия мемлекеттерінің әлеуметтік құрылымындағы ерекшеліктерді анықтау (Қытай, Үндістан, Жапония); 7.2.1.2 –миссионерліктің міндеттерін анықтау;
3В бөлімі - Революциялық идеялардың XІX ғасырдағы Еуропаға әсері	1848 ж. революциялар Еуропада қандай саяси идеяларды қалыптастырды	7.3.2.1 – Батыс Еуропа мен Солтүстік Америкадағы буржуазиялық революциялардың себептерін сипаттау; 7.1.2.1 – қоғамдық қатынастар жүйесіндегі буржуазияның рөлін анықтау; 7.2.3.2 – Ағартушылық дәуір идеяларының қоғамдық дамуға ықпалын анықтау; 7.3.2.5 – тарихи оқиғаларды түсіндіру үшін "либерализм", "консерватизм", "социализм", "марксизм", "ұлтшылдық" ұғымдарын қолдану 7.2.3.3 К. Маркстың көзқарастарын және марксизмнің қоғамдық өмірге ықпалын түсіндіру
	Италия және Германияның бірігу жолдары қаншалық-ты ұқсас болды	7.3.1.4 – әртүрлі елдердің бір уақыт кезеңіндегі тарихи оқиғаларын салыстыру арқылы ұлттық мемлекеттердің (Италия, Германия) қалыптасу маңызын анықтау; 7.3.2.5 – тарихи оқиғаларды түсіндіру үшін "либерализм", "консерватизм", "социализм", "марксизм", "ұлтшылдық" ұғымдарын қолдану
3 С бөлімі – XІX ғасырдағы Ресейдегі қоғамдық-саяси ойдың дамуы	Неліктен ІІ Александр патша "Халық еркі" ұйымының құрбаны болды	7.2.3.1 – Ресейде жаңа қоғамдық-саяси ағымдардың (халықшылдық, либерализм) пайда болу себептерін анықтау; 7.3.1.3 – тарихи оқиғаны түсіндіру үшін "басыбайлы құқық", "декабристер", "халықшылдар", "жеке террор", "пролетариат диктатурасы" ұғымдарын қолдану
3 D бөлімі - XІX ғасырдағы Үндістан мен Үндіқытайдағы еуропалық үстемдік	1857-1859 жж. Үндістандағы оқиғаларды XIX ғ. британдықтар мен қазіргі кездегі үндістер қалай баяндайды	7.3.2.6 – еуропалық отаршылдық экспансияның Шығыстың дәстүрлі қоғамдарына ықпалын сипаттау 7.1.1.3 – Еуропалық державалардың отаршылдық экспансиясы кезеңіндегі Азия мемлекеттерінің әлеуметтік құрылымындағы ерекшеліктерді анықтау (Қытай, Үндістан, Жапония)
	Үндіқытайдағы француз және Үндістандағы британ үстемдігі салдарларының айырмашылығы неде	7.3.2.6 – еуропалық отаршылдық экспансияның Шығыстың дәстүрлі қоғамдарына ықпалын сипаттау 7.3.2.3 – отаршылдық экспансияның салдарларын талдау арқылы XIX ғасырдағы әлемнің саяси картасындағы негізгі өзгерістерді анықтау
4 -тоқсан (8 сағат)
4А бөлімі – Америка Құрама Штаттарының күшеюі	Батысқа бағытталған экспансия америкалықтардың ұлттық сана-сезімінің қалыптасуына қаншалықты әсер етті	7.3.1.2 – АҚШ-тың батыс бағытындағы экспансия саясатын сипаттау
	АҚШ-тағы құлдық қалай жойылды	7.1.2.2 – трансатлантикалық құлдықтың ерекшеліктерін анықтау
	Неліктен АҚШ өз әскери кемелерін Жапонияға жіберді	7.4.1.3 – АҚШ-ғы капиталистік монополиялардың даму ерекшеліктерін анықтау; 7.4.2.1 – түрлі мемлекеттердің өнеркәсіптік даму сатысына өту процесінің ерекшеліктерін анықтау 7.3.2.6 – еуропалық отаршылдық экспансияның Шығыстың дәстүрлі қоғамдарына ықпалын сипаттау; 7.2.1.2 – миссионерліктің міндеттерін анықтау; 7.3.2.2 XVIII – XIX ғғ. ортасындағы халықаралық қатынастардағы өзгерістерді сипаттау
4В бөлімі - XІX ғасырдағы өзгерістерге шолу: суретшілер мен жазушылардың көзқарасымен	XІX ғасырда өнердің түрлі бағыттары және әдебиет әлеуметтік әділетсіздікті қалай суреттейді	7.2.2.2 – өнердегі негізгі стильдер мен ағымдарды (неоклассицизм, романтизм, импрессионизм, реализм) анықтау; 7.2.2.1 – тарихи оқиғаларды интерпретациялау үшін өнер туындыларын пайдалану
	Эмиль Золяның "Мен айыптаймын!" атты мақаласы сөз құдіретін қалай көрсетеді	7.2.2.1 – тарихи оқиғаларды интерпретациялау үшін өнер туындыларын пайдалану; 7.3.2.5 – тарихи оқиғаларды түсіндіру үшін "либерализм", "консерватизм", "социализм", "марксизм", "ұлтшылдық" ұғымдарын қолдану
4С бөлімі Ғылыми ойдың дамуы	XIX ғасырдағы қай ғылыми жаңалықтың адамдар өміріне ықпалы зор болды	7.2.4.1 – өзгерістер мен сабақтастықты көрсету арқылы, адам мен қоғам өміріндегі ғылыми жаңалықтардың маңызын талдау
		7.2.1.1 – қоғамда дін рөлінің шектелуіне байланысты адамдар өмірінде орын алған өзгерістерді анықтау;

4) 8- сынып:

Бөлім	Тақырыптар, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1 -тоқсан (9 сағат)
1А бөлімі - ХХ ғасырдың басындағы әлем	ХХ ғасырдың басында әлем бейнесі қандай болды	8.3.2.5 – ХХ ғасырдың басына қарай әлемнің аумақтық бөлінуін және мемлекеттердің саяси құрылымын сипаттау
	Жаңа технологиялар мен ғылыми ашулардың нәтижесінде ХХ ғасырдың басында қандай өзгерістер орын алды	8.2.4.2 – тарихи оқиғалардың себептерін, нәтижелерін, маңызын тұжырымдау арқылы ғылымның әлем мемлекеттерінің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы рөлін бағалау; 8.4.1.1 – XX ғасырдың басындағы техникалық революция жетістіктерінің (конвейер өндірісі, стандарттау) мемлекеттердің шаруашылық жүйесінің дамуына ықпалын бағалау; 8.4.1.2 – индустриялық қоғамның даму процесін түсіндіру үшін "модернизация" ұғымын пайдалану
	XIX ғасырдың аяғы - ХХ ғасырдың басында өнер қалайша өзгерді	8.2.2.1 – XIX - XX ғасырдың басындағы өнердегі негізгі ағымдарды сипаттау (модернизм, символизм, реализм, авангардизм); 8.2.2.2 – ХХ ғасырдың бірінші жартысында бұқаралық мәдениеттің (кинематограф, радио) қоғамның рухани дамуына ықпалын талдау
1В бөлімі - Бірінші дүниежүзілік соғыс	Неліктен Балқан түбегі Еуропаның "оқ -дәрі толтырылған бөшкесі" деп аталды	8.3.2.1 – Бірінші дүниежүзілік соғыстың алғышарттары мен себептерін айқындау
	Бірінші дүниежүзілік соғыстың себептері қандай	8.3.2.1 – Бірінші дүниежүзілік соғыстың алғышарттары мен себептерін айқындау;
	Не себептен Шлиффен жоспары сәтсіздікке ұшырады	8.2.4.3 – тарихи оқиғаларға түсіндірме бере отырып, әскери ғылым мен техниканың және соғыс стратегиялардың рөлін бағалау
1С бөлімі - Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі әлем	Бірінші дүниежүзілік соғыс әлем картасын қалай өзгертті	8.3.2.2 – әлемнің саяси картасындағы өзгерістерді сипаттау арқылы империялардың (Австро – Венгрия, Ресейимпериясы, Осман империясы) ыдырау себептерін тұжырымдау
	Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Ұлттар Лигасының бейбітшілікті сақтауда қандай мүмкіндігі болды	8.3.2.4 – Ұлттар Лигасының қызметі мен Версаль-Вашингтон жүйесін талдау және бағалау
	Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін батыстық қоғам қалай өзгерді	8.3.1.1 – қоғамдық-саяси ағымдардың (әлеуметтік либерализм, әлеуметтік консерватизм, марксизм, социал-демократия) қоғамның өміріне ықпалын талдау
2 -тоқсан (7 сағат)
2А бөлімі - 1917 жылғы Ресейдегі революция	ІІ Николай патшаның қарсыластары қаншалықты күшті болды	8.3.1.1 – қоғамдық-саяси даму үлгісін сипаттау: әлеуметтік либерализм, әлеуметтік консерватизм, марксизм, социал-демократия
	Неліктен Уақытша үкіметті большевиктер биліктен құлата алды	8.1.1.1 – тарихи оқиғаның нәтижелерін талдау арқылы әлеуметтік құрылымның өзгеруіне Қазан социалистік революциясының әсерін сипаттау
	Неліктен қоғам "қызылдар" мен "ақтарға" қақ жарылды	8.1.1.1 – тарихи оқиғаның нәтижелерін талдау арқылы әлеуметтік құрылымның өзгеруіне Қазан социалистік революциясының әсерін сипаттау
	1917-1924 жылдарда Ресей қаншалықты өзгерді	8.1.1.1 – тарихи оқиғаның нәтижелерін талдау арқылы әлеуметтік құрылымның өзгеруіне Қазан социалистік революциясының әсерін сипаттау; 8.2.1.1 – тарихи кезеңдердің ерекшеліктерін салыстыру арқылы мемлекет пен діннің өзара қатынасын сипаттау
2В бөлімі – Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі Азия елдері	Неліктен Мұстафа Кемалді "Ататүрік" деп атады	8.2.1.1 – тарихи кезеңдердің ерекшеліктерін салыстыру арқылы мемлекет пен діннің өзара қатынасын сипаттау
	Сунь Ятсеннің үш қағидаты Қытайды қалайша өзгертті	8.3.1.1 – қоғамдық-саяси ағымдардың (әлеуметтік либерализм, әлеуметтік консерватизм, марксизм, социал-демократия) қоғамның өміріне ықпалын талдау
	Азия елдерінде ұлттық сана-сезімінің өсуіне қандай идеялар әсер етті	8.3.1.1– қоғамдық-саяси ағымдардың (әлеуметтік либерализм, әлеуметтік консерватизм, марксизм, социал-демократия) қоғамның өміріне ықпалын талдау
3- тоқсан (10 сағат)
3А бөлімі - Ұлы дағдарыстың себептері мен салдарлары	Неліктен АҚШ-та 1920-шы жылдарды "гүлдену кезеңі" деп атайды	8.4.1.2 – индустриялық қоғамның даму процесін түсіндіру үшін "модернизация" ұғымын пайдалану; 8.4.1.1 –XX ғасырдың басындағы техникалық революция жетістіктерінің (конвейер өндірісі, стандарттау) мемлекеттердің шаруашылық жүйесінің дамуына ықпалын бағалау
	Уолл-стриттің күйреу себептері мен салдары	8.4.1.3 – тарихи оқиғаларды талдау үшін "бағалы қағаздар нарығы", "акция", "алыпсатарлық", "қор биржасы", "несие", "банкроттық", "инфляция" ұғымдарын пайдалану; 8.4.1.4 – фактілерді, процестерді, оқиғаларды салыстыра отырып, индустриялық қоғам қайшылықтарының (өндіру мен тұтыну теңгерімі) шиеленісу себептерін анықтау
	Әлем елдері Ұлы дағдарысқа орай қалай әрекет етті	8.2.4.1 – әлем мемлекеттерінің әлеумет тік-экономикалық дамуындағы Дж. Кейнс теориясының рөлін сипаттау; 8.4.1.5 – 1930 жылдардағы құрылымдық экономикалық дағдарыстың нәтижесінде АҚШ пен Жапонияның экономикасында орын алған өзгерістердің себептерін анықтау; 8.3.1.3 – фактілерді, процестер мен оқиғаларды салыстыру арқылы дүниежүзілік экономикалық дағдарырыстан шығудың түрлі жолдарын түсіндіру (АҚШ,Франция, Германия)
3В бөлімі - Тоталитарлық режимдер: Шығыс	Сталиннің билігі тұсында КСРО қалай дамыды	8.1.1.2 – социалистік қоғамның дамуына байланысты әлеуметтік топтардың (жұмысшы табы, шаруалар, зиялылар) мәртебесіндегі өзгерісті талдау; 8.4.2.1 – "жоспарлы экономика", "нарықтық экономика" ұғымдарын қолдана отырып, XX ғасыр бірінші жартысындағы капитализм мен социализмнің экономикалық жүйелерін салыстыру; 8.3.1.2 – тоталитаризм, әміршіл-әкімшіл жүйе сияқты саяси режимдердің қалыптасу алғышарттары мен тарихын түсіндіру
	"Адамның жандүниесінің инженерлері": Сталин социализмді "шынайы" етіп көрсету үшін өнерді қалай пайдаланды	8.2.2.1 – XIX - XX ғасырдың басындағы өнердегі негізгі ағымдарды сипаттау (модернизм, символизм, реализм, авангардизм); 8.2.2.2 – ХХ ғасырдың бірінші жартысында бұқаралық мәдениеттің (кинематограф, радио) қоғамның рухани дамуына ықпалын талдау
	Неліктен В.И.Ленин Сталинді өзінің ісін жалғастырушы ретінде санамады	8.3.1.2 – тоталитаризм, әміршіл-әкімшіл жүйе сияқты саяси режимдердің қалыптасу алғышарттары мен тарихын түсіндіру
	"Танака меморандумы" қаншалықты қауіпті болды	8.1.2.1 – қоғамның әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге реакцияшыл идеялогиялардың (фашизм, тоталитаризм, нәсілшілдік, шовинизм, ұлтшылдық) таралу ықпалын талдау; 8.3.1.2– тоталитаризм, әміршіл-әкімшіл жүйе сияқты саяси режимдердің қалыптасу алғышарттары мен тарихын түсіндіру; 8.4.1.5– 1930 жылдардағы құрылымдық экономикалық дағдарыстың нәтижесінде АҚШ пен Жапонияның экономикасында орын алған өзгерістердің себептерін анықтау
3С бөлімі -Тоталитарлық режимдер: Батыс	"Фашизм" ұғымы нені білдіреді және неліктен ол Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Италия мен Германияда өрбіді	8.1.2.1 – қоғамның әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге реакцияшыл идеологиялардың (фашизм, тоталитаризм, нәсілшілдік, шовинизм, ұлтшылдық) таралу ықпалын талдау; 8.3.1.2 – тоталитаризм, авторитаризм сияқты саяси режимдердің қалыптасу алғышарттары мен тарихын түсіндіру
	Нацистердің саясаты Германия тұрғындарына қандай әсерін тигізді	8.1.2.1 – қоғамның әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге реакцияшыл идеялогиялардың (фашизм, тоталитаризм, нәсілшілдік, шовинизм, ұлтшылдық) таралу ықпалын талдау; 8.3.1.2 – тоталитаризм, әміршіл-әкімшіл жүйе сияқты саяси режимдердің қалыптасу алғышарттары мен тарихын түсіндіру
	Неліктен "Халық майданы" Францияда билікке ие болды, ал Испанияда жеңіліс тапты	8.1.2.1 – қоғамның әлеуметтік өміріндегі өзгерістерге реакцияшыл идеялогиялардың (фашизм, тоталитаризм, нәсілшілдік, шовинизм, ұлтшылдық) таралу ықпалын талдау; 8.3.1.1 - қоғамдық-саяси ағымдардың (әлеуметтік либерализм, әлеуметтік консерватизм, марксизм, социал-демократия) қоғамның өміріне ықпалын талдау
4 -тоқсан (8 сағат)
4А бөлімі - Екінші дүниежүзілік соғыстың себептері мен салдары	Екінші дүниежүзілік соғыс қашан және неліктен басталды? (1941 жылдың маусымына дейін)	8.3.2.3 – Екінші дүниежүзілік соғыстың себептерін, сипаты мен салдарларын талдау
	"Барбаросса" жоспары неліктен күйреді	8.2.4.3 – тарихи оқиғаларға түсіндірме бере отырып, әскери ғылым мен техниканың және соғыс стратегиялардың рөлін бағалау
	Кеңес Одағының фашистік Германияға қарсы соғысы неліктен Ұлы Отан соғысы деп аталды	8.3.2.3 – Екінші дүниежүзілік соғыстың себептерін, сипаты мен салдарларын талдау
	Екінші дүниежүзілік соғыстың қорытындылары мен сабақтары қандай болды	8.3.1.1 – қоғамдық-саяси ағымдардың (әлеуметтік либерализм, әлеуметтік консерватизм, марксизм, социал-демократия) қоғамның өміріне ықпалын талдау; 8.3.2.3 – Екінші дүниежүзілік соғыстың себептерін, сипаты мен салдарларын талдау
4В бөлімі - Отарсыздандыру процесінің басталуы	Екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі отарлардың жағдайы қандай болды	8.3.2.3 – Екінші дүниежүзілік соғыстың себептерін, сипаты мен салдарларын талдау
	Үндістанның тәуелсіздікке жету жолы туралы Джинна мен Гандидің көзқарастары неліктен сәйкес келмеді	8.2.1.1 – тарихи кезеңдердің ерекшеліктерін салыстыру арқылы мемлекет пен діннің өзара қатынасын сипаттау
4С бөлімі - ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы дін және мәдениет	ХХ ғасырдың бірінші жартысында әлем айтарлықтай зайырлы болды ма	8.2.1.1 – тарихи кезеңдердің ерекшеліктерін салыстыру арқылы мемлекет пен діннің өзара қатынасын сипаттау; 8.2.1.2 –"секуляризация" "ұждан бостандығы", "зайырлы мемлекет", "мемлекеттік дін" ұғымдарын түсіндіру
	ХХ ғасырдың бірінші жартысында адамдардың рухани өмірі қаншалықты өзгерді	8.2.2.2 – ХХ ғасырдың бірінші жартысында бұқаралық мәдениеттің (кинематограф, радио) қоғамның рухани дамуына ықпалын талдау; 8.2.3.1 – "позитивизм", "прагматизм", "экзистенциализм" ұғымдарын тарихи кезеңді сипаттау үшін қолдану; 8.2.4.2 – тарихи оқиғалардың себептерін, нәтижелерін, маңызын тұжырымдау арқылы ғылымның әлем мемлекеттерінің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы рөлін бағалау

5) 9- сынып

Бөлім	Тақырыптар, мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар тиісті:
1 -тоқсан (9 сағат)
1А бөлімі ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әлемнің саяси картасы	Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін әлемнің саяси картасы қалай және неліктен өзгерді	9.3.2.8 – ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемнің саяси картасындағы өзгерістерді айқындау; 9.3.2.4 – "қырғи қабақ соғыстан" кейін әлемдегі интеграциялық және дезинтеграциялық процестерді айқындау; 9.3.2.1 – отаршылдық жүйе күйреуінің себептері мен салдарларын талдау
	Неліктен Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін әлемнің орасан зор бөлігі КСРО мен АҚШ ықпал ететін аймақтарға бөлінді	9.3.2.2 – қырғи қабақ соғыс" ұғымын түсіндіру үшін тарихи оқиғаларды талдау; 9.3.2.3 – тарихи фактілер мен картаға сүйене отырып, әскери-саяси одақтар НАТО және ВШҰ-ның қарсылығын сипаттау; 9.3.2.8 – ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемнің саяси картасындағы өзгерістерді айқындау
	ХХ ғасырдың екінші жартысындағы отарсыздандыру процесі неліктен күшейді	9.1.1.1 – социалистік даму жолынан бас тартуға байланысты әлеуметтік құрылымдағы өзгерістерді анықтау; 9.3.2.1– отаршылдық жүйе күйреуінің себептері мен салдарларын талдау; 9.3.1.3 – мемлекеттердің тарихи даму заңдылықтарын анықтау
1В бөлімі Халықаралық ұйымдардың қалыптасуы	Неліктен Біріккен Ұлттар Ұйымы Жалпыға бірдей адам құқығы Декларациясын жариялады	9.2.3.2 – адам құқықтарын қорғау идеяларының қазіргі халықаралық құқық қорғау ұйымдарының қызметіне ықпалын сипаттау; 9.3.1.2 – Еуропа мен Азияның жетекші мемлекеттеріндегі конституциялық-құқықтық идеологияның қалыптасу жолдарын талдау (Жалпыға бірдей адам құқығы Декларациясы, ЕҚЫҰ, Еурокеңес, Гаагадағы Халықаралық сот)
	Гаагадағы Халықаралық Сот және Халықаралық қылмыстық Соттың рөлі қандай болды	9.2.3.2 – адам құқықтарын қорғау идеяларының қазіргі халықаралық құқық қорғау ұйымдарының қызметіне ықпалын сипаттау; 9.3.1.2 – Еуропа мен Азияның жетекші мемлекеттеріндегі конституциялық-құқықтық идеологияның қалыптасу жолдарын түсіндіру (Жалпыға бірдей адам құқығы Декларациясы, ЕҚЫҰ, Еурокеңес, Гаагадағы Халықаралық сот)
	Халықаралық құқық қорғау ұйымдары қаншалықты тиімді	9.2.3.2 – адам құқықтарын қорғау идеяларының қазіргі халықаралық құқық қорғау ұйымдарының қызметіне ықпалын сипаттау; 9.3.1.2 – Еуропа мен Азияның жетекші мемлекеттеріндегі конституциялық-құқықтық идеологияның қалыптасу жолдарын талдау (Жалпыға бірдей адам құқығы Декларациясы, ЕҚЫҰ, Еурокеңес, Гаагадағы Халықаралық сот);
1С бөлімі ХХ ғасырдың екінші жартысындағы әлемдік экономиканың дамуы	Неліктен XX ғасырдың ІІ жартысында "әл-ауқатты мемлекеттер" дағдарысқа душар болды	9.3.1.1 – "Мемлекеттік әл-ауқаттылық" ұғымын 1970 – 1980 жж. әлеуметтік саладағы өзгерістерді сипаттау үшін қолдану; 9.4.1.1 – XX ғасырдың 70 жылдарындағы жұмыссыздықтың себеп-салдарын талдау; 9.4.1.2 – "инфляция", "дағдарыс", "стагнация" ұғымдарын пайдалана отырып, XX ғасырдың екінші жартысындағы мемлекеттердің экономикалық дамуын интерпретациялау
	XX ғасырдың 60-70-шы жылдарында КСРО қандай экономикалық қиыншылықтарға тап болды	9.4.1.2 – "инфляция", "дағдарыс", "стагнация" ұғымдарын пайдалана отырып, XX ғасырдың екінші жартысындағы мемлекеттердің экономикалық дамуын интерпретациялау; 9.4.1.4 – себеп-салдарлық байланыстарды талдау арқылы социалистік шаруашылық жүйесінің дамуындағы қарама-қайшылықтарды анықтау; 9.4.2.1 – экономикалық жүйелердің тиімділігін интерпретациялау және негіздеу
	"Азиялық серпіліс" неліктен мүмкін болды	9.4.2.1 – экономикалық жүйелердің тиімділігін интерпретациялау және негіздеу; 9.4.1.5 – Оңтүстік -Шығыс Азия мемлекеттерінің қарқынды экономикалық дамуына ықпал ететін негізгі факторларды талдау; 9.3.1.4 – тұлғаның тарихтағы рөлін анықтау
2- тоқсан (7 сағат)
2А бөлімі Қос кеңістікті әлем	1946-1963 жылдар аралығындағы "қырғи-қабақ соғыстың" қандай басты кезеңдері болды	9.3.2.2 – қырғи қабақ соғыс" ұғымын түсіндіру үшін тарихи оқиғаларды талдау; 9.3.2.3 – тарихи фактілер мен картаға сүйене отырып, әскери-саяси одақтар НАТО және ВШҰ-ның қарсылығын сипаттау; 9.3.1.4 – тұлғаның тарихтағы рөлін бағалау
	1979-1985 жылдар аралығындағы "Қырғи-қабақ соғыстың" қандай басты кезеңдері болды	9.3.2.3– тарихи фактілер мен картаға сүйене отырып, әскери-саяси одақтар НАТО және ВШҰ-ның қарсылығын сипаттау; 9.3.2.5 – аймақтық шиеленістердің себептері мен салдарларын тұжырымдау; 9.3.1.4 – тұлғаның тарихтағы рөлін бағалау
	Саманта Смиттің КСРО-ға сапары неге мүмкін болды	9.3.2.4 – "қырғи қабақ соғыстан" кейін әлемдегі интеграциялық және дезинтеграциялық процестерді айқындау; 9.3.1.4 – тұлғаның тарихтағы рөлін бағалау
	Қырғи-қабақ соғыс аяқталуының себептері қандай болды	9.3.2.4 – "қырғи қабақ соғыстан" кейін әлемдегі интеграциялық және дезинтеграциялық процестерді айқындау
	Қырғи-қабақ соғыстың аяқталуымен әлемдегі қауіпсіздік артты ма	9.3.2.4 – "қырғи қабақ соғыстан" кейін әлемдегі интеграциялық және дезинтеграциялық процестерді айқындау; 9.3.2.8 – ХХ ғасырдың екінші жартысында әлемнің саяси картасындағы өзгерістерді айқындау; 9.3.2.5– аймақтық шиеленістердің себептері мен салдарларын тұжырымдау
2В бөлімі Аумақтық мәселелерді шешудегі халықаралық ұйымдарының рөлі	Неліктен БҰҰ араб-израиль қақтығыстарының бейбіт шешімін таба алмайды	9.3.2.5 – аймақтық шиеленістердің себептері мен салдарларын тұжырымдау; 9.3.2.6 – халықаралық шиеленістерді реттеудегі БҰҰ-ның қызметін бағалау
	"Араб көктемінен" қандай сабақ аламыз	9.3.2.5 – аймақтық шиеленістердің себептері мен салдарларын тұжырымдау; 9.3.2.6 – халықаралық шиеленістерді реттеудегі БҰҰ-ның қызметін бағалау; 9.1.2.4 – қоғамдық сананы қалыптастыруда бұқаралық ақпарат құралдарының рөлін анықтау
3 - тоқсан (10 сағат)
3А бөлімі ХХ ғасырдың екінші жартысындағы қоғамның дамуы	Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін әлем елдерінің әлеуметтік құрылысы қалай өзгерді	9.1.1.1 – социалистік даму жолынан бас тартуға байланысты әлеуметтік құрылымдағы өзгерістерді анықтау; 9.1.2.1– батыс және шығыс мемлекеттеріндегі әлеуметтік құрылымның ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтап, әлеуметтік мобильділікке мысал келтіру: тігінен көлденеңінен; 9.3.1.3 – мемлекеттердің тарихи даму заңдылықтарын анықтау
	1949 жылы коммунистік партияның билікке келу нәтижесінде Қытайда әлеуметтік құрылыс қалай өзгерді	9.4.1.4 – себеп-салдарлық байланыстарды талдау арқылы социалистік шаруашылық жүйесінің дамуындағы қарама-қайшылықтарды анықтау; 9.3.1.3 – мемлекеттердің тарихи даму заңдылықтарын анықтау; 9.3.1.4 – тұлғаның тарихтағы рөлін бағалау
	Неліктен әлем елдерінің әлеуметтік даму деңгейі әртүрлі	9.1.2.1 – батыс және шығыс мемлекеттеріндегі әлеуметтік құрылымның ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтап, әлеуметтік мобильділікке мысал келтіру:- тігінен - көлденеңінен; 9.1.2.2 – әлемнің жетекші және дамушы мемлекеттеріндегі халықтың өмір сүру деңгейіне әсер ететін факторларды анықтау; 9.3.1.1 – "Мемлекеттік әл-ауқаттылық"ұғымын 1970 – 1980 жылдардағы әлеуметтік саладағы өзгерістерді сипаттау үшін қолдану
3В бөлімі Бүгінгі қоғамдағы дін	Діннің бүгінгі қоғамдағы рөлі қандай	9.2.1.2 – қазіргі қоғамдық-саяси мәселелерді түсіну және интерпретациялау үшін дін туралы білімдерін пайдалану; 9.2.1.3 – тарихи процестің сабақтастығын орнату арқылы адамзаттың өркениетті даму жолдарын қалыптастырудағы әлемдік діндердің рөлін анықтау
	Бүгінгі қоғамның қандай проблемалары деструктивті діни ұйымдардың ықпалымен байланысты	9.2.1.1 – қоғам өміріндегі дәстүрлі және деструктивті діни ұйымдардың іс-әрекетіне баға беру; 9.2.1.2 – қазіргі қоғамдық-саяси мәселелерді түсіну және интерпретациялау үшін дін туралы білімдерін пайдалану
	ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап діни негізде қандай әскери қақтығыстар орын алды	9.2.1.2 – қазіргі қоғамдық-саяси мәселелерді түсіну және интерпретациялау үшін дін туралы білімдерін пайдалану; 9.3.2.5– аймақтық шиеленістердің себептері мен салдарларын тұжырымдау; 9.3.1.3 – мемлекеттердің тарихи даму заңдылықтарын анықтау
	Дінаралық диалогті орнатуда Астана қаласында өтетін әлемдік және дәстүрлі діндер Съезі қандай рөль атқарады	9.2.1.2 – қазіргі қоғамдық-саяси мәселелерді түсіну және интерпретациялау үшін дін туралы білімдерін пайдалану; 9.2.1.3 – тарихи процестің сабақтастығын орнату арқылы адамзаттың өркениетті даму жолдарын қалыптастырудағы әлемдік діндердің рөлін анықтау
3С бөлімі Бүгінгі әлемдегі лаңкестік қаупі	Адамзат үшін лаңкестік неге қауіпті	9.3.2.7 – қазіргі кездегі халықаралық лаңкестік және экстремизм проблемасын талдау; 9.3.2.5– аймақтық шиеленістердің себептері мен салдарларын тұжырымдау
	Қазіргі әлемде діни фундаментализм қаншалықты қауіпті	9.2.1.1 – қоғам өміріндегі дәстүрлі және деструктивті діни ұйымдардың іс-әрекетіне баға беру; 9.2.1.2 - қазіргі қоғамдық-саяси мәселелерді түсіну және интерпретациялау үшін дін туралы білімдерін пайдалану
4- тоқсан (8 сағат)
4А бөлімі Қазіргі әлемнің жаһандануы	Жаһанданудың негізгі ерекшеліктері қандай	9.1.2.3 – қоғамның тарихи даму бағытын үлгілей отыра, жаһандану процесіне байланысты қазіргі әлемдегі әлеуметтік өзгерістерді (еңбек миграциясы, әлеуметтік интеграция) бақылау; 9.1.2.4 – қоғамдық сананы қалыптастыруда бұқаралық ақпарат құралдарының рөлін анықтау
	Жаһандану саясат пен әлемдік экономиканың дамуына қаншалықты ықпал етеді	9.1.2.3 – қоғамның тарихи даму бағытын үлгілей (модельдеу) отыра, жаһандану процесіне байланысты қазіргі әлемдегі әлеуметтік өзгерістерді бақылау (еңбек миграциясы, әлеуметтік интеграция); 9.4.1.3 – жаһандану жағдайындағы экономикалық интеграцияның маңызын бағалау; 9.4.2.2 – постиндустриалды қоғамның басты экономикалық ресурсы ретінде ақпараттың рөлін анықтау
	Жаһандану заманында ұлттық біртектілікті қалай сақтауға болады	9.2.3.3 – жаһандану жағдайында ұлттық мәдени құндылықтарды сақтаудың маңыздылығын дәлелдеу; 9.2.2.2– ХХ ғасырдың екінші жартысы - ХХI ғасырдың басындағы бұқаралық мәдениеттің қоғамның рухани дамуына ықпалын бағалау
4В бөлімі ХХ ғасырдың екінші жартысындағы- ХХI ғасырдың басындағы ғылым, білім, технология	Әлемдік ғылымның дамуында Байқоңыр ғарыш айлағының маңызы қандай	9.2.4.1 – ғылыми-техникалық революцияның әлеуметтік және экологиялық салдарын бағалау және интерпретациялау; 9.2.4.2 – адамзат өркениетінің дамуын үлгілеу арқылы жаһандық мәселелерді шешуде ғылым мен білімнің маңызы туралы қорытынды жасау
	Ғылым қазіргі адамдардың өмірін қалай өзгертті	9.2.4.2 – адамзат өркениетінің дамуын үлгілеу арқылы жаһандық мәселелерді шешуде ғылым мен білімнің маңызы туралы қорытынды жасау; 9.2.4.1 – ғылыми-техникалық революцияның әлеуметтік және экологиялық салдарын бағалау және интерпретациялау; 9.2.4.3 – ғылыми жаңалықтардың (генетика, микробиология, ақпараттық технологиялар, нано технологиялар, ядролық физика) қоғам дамуына ықпалын талдау
	Неліктен білім адамның бәсекеге қабілеттілігінің факторы болып табылады	9.2.4.2– адамзат өркениетінің дамуын үлгілеу арқылы жаһандық мәселелерді шешуде ғылым мен білімнің маңызы туралы қорытынды жасау
4С бөлімі ХХ ғасырдың екінші жартысындағы- ХХI ғасырдың басындағы мәдениет	ХХ ғасырдағы мәдени қайраткерлерінің адамзаттың рухани дамуына қандай әсері болды	9.2.2.1 – танымал өнер қайраткерлерінің қоғамның дамуына ықпалын талдау және олардың қызметіне дүниежүзілік тарих контекстінде өзіндік баға беру; 9.2.2.3 – ақпараттық қоғам жағдайындағы көркем шығармашылықтың жаңа түрлерінің қалыптасуын талдау; 9.2.3.1 – түрлі философиялық көзқарастардың қазіргі қоғамдық өмірге ықпалын бағалау; 9.3.1.4 тұлғаның тарихтағы рөлін бағалау
	Қоғамның рухани дамуына бұқаралық мәдениеттің әсері қандай	9.2.2.2 – ХХ ғасырдың екінші жартысы - ХХI ғасырдың басындағы бұқаралық мәдениеттің қоғамның рухани дамуына ықпалын бағалау; 9.1.2.4 – қоғамдық сананы қалыптастыруда бұқаралық ақпарат құралдарының рөлін анықтау

2-қосымша

Түсіндірме жазба

Орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында "Қазақстан тарихы" және "Дүниежүзі тарихы" оқу пәндері мазмұнының жаңа құрылымы (сыныптар бойынша тарихи кезеңдерді бөлу) ұсынылуда:

5 - сынып – ежелгі заман (шамамен 2 миллион жыл бұрын – V ғасыр)

6 - сынып – ортағасырлар кезеңі (V – XVII ғасырлар);

7 - сынып – жаңа заман кезеңі (XVIII -XIX ғасырлар)

8 - сынып – қазіргі заман (XX ғасырдың І жартысы)

9 - сынып – қазіргі заман (XX ғасырдыңІІ жартысы - XXI ғасыр)

"Қазақстан тарихы" оқу пәні бойынша жаңа оқу бағдарламасына сәйкес 5-сыныпта "Қазақстан тарихынан әңгімелер" оқытылмайды. Бұл бастауыш мектептегі "Дүниетану" пәнінің жаңартылған оқу бағдарламасындағы білім алушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, Қазақстан тарихының ежелгіден бүгінгі күнге дейін маңызды тарихи оқиғаларын зерделеуге ерекше назар аударылғанымен байланысты. Сондықтан да 5- сыныптың жаңа оқу бағдарламасында отандық тарихтың барлық курсы емес, ал тек қана Қазақстанның ежелгі заман тарихы (дүниежүзі тарихымен қатар) оқытылады. Оған қоса білім беру мазмұнының жаңа құрылымы қазіргі заман тарихын 8 және 9 сыныптарда (8- сынып – XX ғасырдың І жартысы, 9- сынып – XX ғасырдың ІІ жартысы- XXI ғасыр) бөліп оқытуды ұсынады. Қысқа хронологиялық щеңберлерге қарамастан осы кезеңдегі отандық және дүниежүзі тарихы бүгінгі күнгі әлем бейнесінің қалыптасуына елеулі түрде әсер еткен/әсер ететін оқиғаларға толы екендігімен негізделеді. Сондықтан да сол уақытта орын алған оқиғалар, құбылыстар, процестерді зерттеуге көбірек уақыттың берілуі білім алушылардың бойында Қазақстанның және жалпы әлемнің қазіргі заман проблемаларының мәні туралы түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Жаңартылған білім мамұнына көшу кестесіне сәйкес тарих пәндері бойынша жаңа оқу бағдарламаларын енгізу барысында қазіргі және жаңартылған бағдарламаларының мазмұнында хронологиялық кезеңдердің сәйкессіздігі орын алады.

Қазіргі оқу бағдарламалары	Жаңа оқу бағдарламалары
5- сынып – Қазақстан тарихының әңгімелері	5- сынып – ежелгі заман тарихы
6- сынып – ежелгі заман тарихы	6- сынып - ортағасырлар тарихы
7- сынып – ортағасырлар тарихы	7 - сынып – жаңа заман тарихы
8- сынып – жаңа заман тарихы	8 - сынып – қазіргі заман тарихы (ХХ ғасырдың І жартысы)
9 -сынып – қазіргі заман тарихы	9 - сынып – қазіргі заман тарихы (ХХ ғасыдың ІІ жартысы – ХХI ғасыр )

Алдағы уақытта жаңартылған білім беру мазмұнын кезең-кезеңмен енгізу барысында мазмұнының сабақтастығын сақтау мақсатында:

7- сыныпта 6- сыныптың (орта ғасырлар) жаңа бағдарламасы енгізіледі, бұл тарихи кезеңдерді оқытуда сабақтастықты сақтап қалуға мүмкіндік береді.

8- сыныпта 7- сыныптың (жаңа кезең) жаңа бағдарламасы енгізіледі, бұл да тарихи оқиғаларды оқытуда сабақтастықты сақтауға мүмкіндік береді.

9- сыныпта 8-9- сыныптардың (қазіргі заман тарихы) мазмұнын қамтитын өтпелі бағдарлама енгізіледі.

Барлық жалпы білім беретін мектептерде 9- сыныптың өтпелі бағдарламасы екі оқу жылында қолданылатын болады.

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 17-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 208-қосымша

Негізгі білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған "Құқық негіздері" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тару. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. "Құқық негіздері" пәнінің мақсаты – құқық жөнінде негізгі білімдерді игеру арқылы құқықтық тұрғыдан сауатты азаматты тәрбиелеу және олардың бойында заңды құрметтеу дәстүрі мен құқықтық мәдениетті қалыптастыру, өз азаматтық құқықтары мен міндеттерін жүзеге асыруға қажетті білім мен дағдыларды қалыптастырып дамыту.

3. Пәннің міндеттері:

1) Қазақстандық құқық салаларының негізгі түсініктері мен мазмұны жайлы білімдерді қалыптастыру;

2) іргелі құқықтық және әлеуметтік құндылықтар жүйесі туралы білімдерін қалыптастыру: адам құқықтары, демократия, азаматтық қоғам, заңдылық пен құқықтық тәртіп;

3) құқықтық мемлекеттің белгілері мен ерекшеліктері туралы түсінік қалыптастыру;

4) оқу және тәжірибелік іс әрекетте құқықтық ақпаратты табу, талдау және қолдану дағдыларын қалыптастыру;

5) құқықпен реттелетін әртүрлі өмірлік жағдайларда құқықтық білімдер мен дағдыларын қолдануды қалыптастыру мен дамыту;

6) бүгінгі күні өзекті қоғамдық және құқықтық мәселелерге қатысты пікірталасқа қатысу дағдыларын дамыту;

7) сын тұрғысынан талдау және қоғамда құқықтық қатынастармен байланысты практикалық жағдаяттарды бағалау дағдыларын қалыптастыру мен дамыту.

2- тарау. "Құқық негіздері" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. "Құқық негіздері"" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

9- сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

5. Оқу пәнінің мазмұны бөлімдерге бөлінген. Бұл бөлімдер өз ішінде білім, түсінік және дағдыларды қалыптастыруды көздейтін бөлімшелерден тұрады.

6. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсетеді.

7. Оқу пәнінің мазмұны 7 бөлімді құрайды.

8. Құқық және мемлекет келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Құқық түсінігі;

2) Құқықтық мемлекет және азаматтық қоғам.

9. Конституциялық құқық келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтары;

2) Мемлекеттік органдардың конституциялық жүйесі.

10. Азаматтық құқық келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Азаматтық құқық түсінігі

2) Меншік құқығы;

3) Азаматтық құқықтағы міндеттеме мен жауапкершілік;

4) Тұтынушылар құқығын қорғау.

11. Еңбек құқығы келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Еңбек құқығы түсінігі;

2) Еңбек жағдайлары;

3) Еңбекті қорғау;

4) Еңбек шарты.

12. Отбасы құқығы келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Отбасы құқығының түсінігі;

2) Некені қию және тоқтату жолдары;

3) Отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттері;

4) Отбасының қоғамдағы маңыздылығы.

13. Әкімшілік құқық келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Әкімшілік құқық түсінгі;

2) Әкімшілік жауапкершілік;

3) Әкімшілік құқық бұзушылықты алдын алу.

14. Қылмыстық құқық келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Қылмыстық құқық түсінігі;

2) Қылмыс ұғымы;

3) Қылмыстық жауапкершілік;

4) Жазалау және гуманизм мәселесі.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

15. Оқу бағдарламасындағы оқу мақсаттарының кодировкасы бар. Кодтағы бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бағдарламаның бөлімшелерін, төртінші сан оқу мақсатының сандық ретін көрсетеді. Мысалы, 9.2.1.2 кодировкасында: "9" – сынып, "2.1." – бөлімше, "2" – оқу мақсатының сандық реті.

"Құқық және мемлекет" тарауы

Білім алушылар...
Бөлімше	9-сынып
9.1.1 Құқық түсінігі	9.1.1.1 - әлеуметтік нормалар жүйесінде құқықтың ұғымы мен ролін түсіндіру
9.1.2 Құқықтық мемлекет және азаматтық қоғам	9.1.2.1 - құқықтық мемлекеттің ерекшелігі мен маңызын анықтау
	9.1.2.2 - азаматтық қоғам институттарының ролі мен маңызын анықтау

"Конституциялық құқық" тарауы

Бөлімше	9-сынып
9.2.1 Адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтары	9.2.1.1 - конституциялық құрылыс негіздерін түсіндіру
	9.2.1.2 - ҚР Конституциясын талдау арқылы адамның және азаматтың конституциялық құқықтары, бостандықтары мен міндеттерін анықтау
9.2.2 Мемлекеттік органдардың конституциялық құрылысы	9.2.2.1 - Конституция негізінде мемлекеттік органдардың қызметтерін анықтап, салыстыру
	9.2.2.2 - мемлекеттік органдардың құрылуында сайлаудың маңызы мен ролін анықтау

"Азаматтық құқық" тарауы

Бөлімше	9-сынып
9.3.1 Азаматтық құқық түсінігі	9.3.1.1 - азаматтық құқық ұғымы мен қағидаларын түсіндіру
9.3.2 Меншік құқығы	9.3.2.1 - меншік түрлерін анықтау
	9.3.2.2 - меншік құқығына ие болудың және тоқтатылудың жолдарын, құқықтық жағдаяттарды талдау арқылы анықтау
9.3.3 Азаматтық құқықтағы міндеттеме мен жауапкершілік	9.3.3.1 - азаматтық құқықтағы міндеттемелерді талдап, жауапкершіліктерін анықтау
9.3.4 Тұтунышылар құқығын қорғау	9.3.4.1 - тұтынушылардың құқықтарын қорғау жолдарын ұсыну

"Еңбек құқығы" тарауы

Бөлімше	9-сынып
9.4.1 Еңбек құқығы түсінігі	9.4.1.1 - еңбек құқығы ұғымын түсіндіру
9.4.2 Еңбек жағдайлары	9.4.2.1 - ҚР еңбек кодексінің баптарын негізге ала отырып еңбек жағдайларын анықтау
	9.4.2.2 - құқықтық жағдаяттарды талдау арқылы жұмыс беруші мен жұмысшының құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді
9.4.3 Еңбекті қорғау	9.4.3.1. - кәмелетке толмағандардың еңбегіне қатысты құқық нормаларын талдау
	9.4.3.2 .- құқықтық нормативтік актілерге сүйене отырып, еңбек дауларын шешу жолдарын ұсыну
9.4.4 Еңбек шарты	9.4.4.1 - құқықтық жағдаяттарды талдай отырып, еңбек шартының мазмұнын ашу

"Отбасы құқығы" тарауы

Бөлімше	9-сынып
9.5.1 Неке және отбасы құқығы түсінігі	9.5.1.1 - неке және отбасы ұғымдарын түсіндіру
9.5.2 Некені қию және тоқтату жолдары	9.5.2.1 - некені қию және тоқтатылу шарттарын анықтау
9.5.3. Отбасы мүшелерінің құқығы мен міндеттері	9.5.3.1 - отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтау
	9.5.3.2 - құқықтық актілерге сүйене отырып, қоғам мен отбасындағы балалар құқығын талдау
9.5.4 Отбасының қоғамдағы маңыздылығы	9.5.4.1 - отбасының қоғамдағы маңыздылығын бағалау

"Әкімшілік құқық" тарауы

Бөлімше	9-сынып
9.6.1 Әкімшілік құқық түсінігі	9.6.1.1 - әкімшілік құқық ұғымын түсіндіру
9.6.2 Әкімшілік жауапкершілік	9.6.2.1 - әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері мен белгілерін анықтау
	9.6.2.2 - құқықтық жағдаяттарды талдау арқылы әкімшілік жауапкершілік түрлерін және оларды қолдану тәртібін түсіндіру
9.6.3 Әкімшілік құқық бұзушылықтың алдын алу	9.6.3.1 - әкімшілік құқық нормалардың маңызына баға беру

"Қылмыстық құқық" тарауы

Бөлімше	9-сынып
9.7.1 Қылмыстық құқық түсінігі	9.7.1.1 - қылмыстық құқық ұғымын түсіндіру
9.7.2 Қылмыс ұғымы	9.7.2.1 - қылмыстың белгілері мен түрлерін ажырату
9.7.3Қылмыстық жауапкершілік	9.7.3.1 - құқықтық жағдаяттарды талдау арқылы қылмыстық жауаптылықты және жаза түрлерін анықтау
	9.7.3.2 - сыбайлас жемқорлықпен күреске бағытталған құқықтық актілерді талдау
9.7.4 Жазалау және гуманизм мәселесі	9.7.4.1 - қылмыстық құқықтағы гуманизм қағидасына баға беру

16. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған "Құқық негіздері" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған "Құқық негіздері" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған "Құқық негіздері" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспардың тақырыптары/бөлімнің мазмұны	Оқу мақсаттары Білім алушы білуі тиіс
1-тоқсан
9.1A Құқық түсінігі	Құқық дегеніміз не және ол қоғамдық қатынастарға қалай әсер етеді	9.1.1.1 әлеуметтік нормалар жүйесінде құқықтың ұғымы мен ролін түсіндіру
9.1B Адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтары	Қазақстан Республикасында адам мен азаматтың қандай құқықтары мен міндеттері бар	9.2.1.2 ҚР Конституциясын талдау арқылы адамның және азаматтың конституциялық құқықтары, бостандықтары мен міндеттерін анықтау
	Неліктен Қазақстан өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде жариялайды	9.2.1.1 конституциялық құрылым негіздерін түсіндіру
9.1C Азаматтық құқық түсінігі	Азаматтық құқық қандай қоғамдық қатынастарды реттейді	9.3.1.1 азаматтық құқық ұғымы мен қағидаларын түсіндіру
9.1D Еңбек құқығы түсінігі	ҚР Конституциясының 24-шы бабы нені көздейді	9.4.1.1 еңбек құқығы ұғымын түсіндіру
9.1E Неке және отбасы құқығы түсінігі	Заңнамада отбасы қалай қорғалған	9.5.1.1 неке және отбасы ұғымдарын түсіндіру
9.1F Әкімшілік құқық түсінігі	Әкімшілік құқық қандай қоғамдық қатынастарды реттейді	9.6.1.1 әкімшілік құқық ұғымын түсіндіру
9.1G Қылмыстық құқық түсінігі	Қылмыстық құқықтың басқа құқық салаларынан ерекшелігі неде	9.7.1.1 қылмыстық құқық ұғымын түсіндіру
2-тоқсан
9.2A Мемлекеттік органдардың конституциялық құрылысы	Мемлекеттік органдардың қызметі қандай	9.2.2.1 Конституция негізінде мемлекеттік органдардың қызметтерін анықтап, салыстыру
	Мемлекеттік органдардың құрылуында сайлаудың маңызы мен ролі қандай	9.2.2.2 мемлекеттік органдардың құрылуында сайлаудың маңызы мен ролін анықтау
9.2BМеншік құқығы	Қалай меншік иесі бола аламыз	9.3.2.1 меншік түрлерін анықтау 9.3.2.2 меншік құқығына ие болудың және тоқтатылудың жолдарын, құқықтық жағдаяттарды талдау арқылы анықтау
9.2C Еңбек жағдайлары	Заңнамамен еңбек жағдайлары қалай реттеледі	9.4.2.1 ҚР еңбек кодексінің баптарын негізге ала отырып еңбек жағдайларын анықтау 9.4.2.2 құқықтық жағдаяттарды талдау арқылы жұмыс беруші мен жұмысшының құқықтары мен міндеттерін түсіндіру
9.2D Некені қию және тоқтату жолдары	Неке қандай жағдайда қиылады және тоқтатылады	9.5.2.1 некені қию және тоқтатылу шарттарын анықтау
9.2E Қылмыс ұғымы	Қандай әрекет қылмыс деп танылады	9.7.2.1 қылмыстың белгілері мен түрлерін ажырату
3-тоқсан
9.3A Азаматтық құқықтағы міндеттеме мен жауапкершілік	Азаматтық - құқықтық міндеттемелер қандай жауапкершіліктерді туындатады	9.3.3.1 азаматтық құқықтағы міндеттемелерді талдап, жауапкершіліктерін анықтау
9.3B Еңбекті қорғау	Еңбек даулары қалай шешіледі	9.4.3.2 құқықтық нормативтік актілерге сүйене отырып, еңбек дауларын шешу жолдарын ұсыну
	Кәмелетке толмағандардың еңбегі заңнамамен қалай қорғалады?	9.4.3.1 кәмелетке толмағандардың еңбегіне қатысты құқық нормаларын талдау
9.3С Отбасы мүшелерінің құқығы мен міндеттері	Отбасы мүшелерінің құқықтық мәртебесі қандай	9.5.3.1 отбасы мүшелерінің құқықтары мен міндеттерін анықтау
	Бала құқығы қалай қорғалады	9.5.3.2 құқықтық актілерге сүйене отырып, қоғам мен отбасындағы балалар құқығын талдау
9.3D Әкімшілік жауапкершілік	Қандай жағдайларда әкімшілік жауапкершілік туындайды	9.6.2.1 әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері мен белгілерін анықтау 9.6.2.2 құқықтық жағдаяттарды талдау арқылы әкімшілік жауапкершілік түрлерін және оларды қолдану тәртібін түсіндіру
9.3E Қылмыстық жауапкершілік	Қылмыстық жауапкершіліктің мәні неде	9.7.3.1 құқықтық жағдаяттарды талдау арқылы қылмыстық жауапкершілікті және жаза түрлерін анықтау
	Кімдер сыбайлас жемқорлықтың субъектілері болып табылады	9.7.3.2 сыбайлас жемқорлықпен күреске бағытталған құқықтық актілерді талдау
4-тоқсан
9.4A Құқықтық мемлекет және азаматтық қоғам	Құқықтық мемлекеттің басты идеялары неде?	9.1.2.1 құқықтық мемлекеттің ерекшелігі мен маңызын анықтау
	Азаматтық қоғамды қалыптастырудың маңызы неде	9.1.2.2 азаматтық қоғам институттарының ролі мен маңызын анықтау
9.4В Тұтынушылар құқығын қорғау	Біз тұтынушы ретінде өз құқығымызды білеміз бе	9.3.4.1 тұтынушылардың құқықтарын қорғау жолдарын ұсыну
9.4С Еңбек шарты	Еңбек шарты қандай құқықтар мен міндеттерді туындатады	9.4.4.1 құқықтық жағдаяттарды талдай отырып, еңбек шартының мазмұнын ашу
9.4D Отбасының қоғамдағы маңыздылығы	Отбасының әлеуметтік мәні неде	9.5.4.1 отбасының қоғамдағы маңыздылығын бағалау
9.4E Әкімшілік құқық бұзушылықты алдын алу	Әкімшілік құқықтық нормалардың қажеттілігі мен маңызы неде	9.6.3.1 әкімшілік құқық нормалардың маңызына баға беру
9.4F Жазалау мен гуманизм мәселесі	Қылмыстық құқықта гуманизм қағидасы қажет пе	9.7.4.1 қылмыстық құқықтағы гуманизм қағидасына баға беру

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 18-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 209-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзін-өзі тану" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Біртұтас үдеріс ретіндегі өзін-өзі танудың объектісі физикалық, психикалық және рухани табиғаты қырлары аспектісінде қарастырылатын адам болып табылады. Адамның осы қырларының біртұтастығы оның өзін-өзі жігерлендіруін, өзін-өзі жүзеге асыруын және өзін-өзі жетілдіруін қамтитын үйлесімді дамуын қамтамасыз етеді. Бұл өзін-өзі танудың пәндік аясын анықтайды, сол сияқты оқу пәнінің танымдық, дамытушылық және тәрбиелік қызметін нақтылайды.

3. "Өзін-өзі тану" пәні бойынша оқу үдерісінің басты міндеті:

1) тұлғаның құндылықтар жүйесін, қоғамға қызмет етуге бағытталған мәселелерді шығармашылықпен шешудің іс жүзіндегі дағдыларын анықтау;

2) оқушылардың әлеуметтік мәнді бағдарларын, яғни адамның өзіне, қоршаған әлемге, жалпы адамзатқа қатысына себепші болатын адамгершілік тәртіп негіздерін қалыптастыру;

3) жас ерекшеліктеріне қарай, жеке тұлға ретінде, іс-әрекет субъектісі ретінде дамыта отырып, әрбір адамның табиғатына салынған жалпыадамзаттық құндылықтарды жарыққа шығару.

4. "Өзін-өзі тану" пәнінің мазмұны төмендегі дидактикалық негіздемелерге сәйкес іріктелді:

1) рухани-адамгершілік білім берудің адамның дене, психикалық, рухани әлеуеттерін үйлесімді ашуға және оның қабілеттіліктерін дамытуға бағытталған жалпы мақсаты;

2) "Өзін-өзін тану" пәнінің жалпы мәдениетті, ұлттық және әлемдік рухани мұра шығармаларын білуді, ізгілік психологиясы негіздерін, жағымды ойлау мен терең ойлау және жақсылық пен жамандықты, мәңгілік пен уақытшаны ажырата білу іскерлігін дамытуға бағдарланған білімдік мақсаты;

5. "Өзін-өзі тану" пәні мазмұнының құрамы мен құрылымы аталған міндеттерді орындауға бағытталып, білім берудің базалық мазмұнын анықтайды.

1) Пән мазмұнының логикалық құрылымы жалпыадамзаттық құндылықтар жүйесімен, төмендегілерді тануға мүмкіндік беретіндей анықталған:

2) адамзаттың рухани мұрасы: ақиқат, адамзаттың рухани-адамгершілік мұрасы, әлем халықтары мәдени дәстүрлерінің негізі ретіндегі жалпыадамзаттық құндылықтар;

3) отбасындағы сүйіспеншілік: үйдегі, мектептегі, көшедегі дұрыс қарым-қатынас; денсаулық, бақыт, еңбек, тыныштық, тән мен рухтың үйлесімі;

4) қоғамдағы сүйіспеншілік: қоғамдағы дұрыс қарым-қатынас; патриотизм, азаматтық, теңдік, бауырластық, сұхбат, өзара түсіністік, ынтымақтастық;

5) адамзаттың бірлігі: жер – адамзатық ортақ үйі ретінде; көптүрліліктегі бірлік; шабытты шығармашылық, қиянат жасамау әлеммен үйлесімнің негізі ретінде, табиғатқа сүйіспеншілік.

6. Аталған тараулар өзін-өзі тану үдерісінің түйінді бағыты болып табылады, өйткені олар адам өмірінің мақсатына, жалпыадамзаттық құндылықтар жүйесіне толықтай сәйкес келеді және жеке тұлғаның рухани-адамгершілік қасиеттерін дамытуға, өзін-өзі танып, өзін-өзі іс жүзінде мейлінше көрсете білуіне айтарлықтай мүмкіндік береді. Бұл тараулар мектептің түрлі сатыларындағы оқыту мазмұнын, оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып, нақты бірізділікпен құрылған.

7. Бағдарламада сыныптар бойынша жалпыадамзаттық құндылықтардың негізгі ұғымдарын дамытудағы және орта білім беру деңгейлеріндегі сабақтастық қарастырылған.

8. Сыныптан сыныпқа ауысқан сайын әр бөлім ішіндегі тақырыптар, ұғымдардың түрлі үйлесімділігін қалай да бір қырынан ашу бағытында құрылған. Бұл ретте тақырыптардың мазмұны және олардың орналасуынан әр бөлімнің негізгі идеяларын ашу логикасы көрінеді.

9. "Өзін-өзі тану" оқу пәнінің мақсаты – оқушыларды рухани-адамгершілік дамыту; оларға жалпыадамзаттық құндылыөтар туралы білімді игерту; оқушылардың әлеуметтік-маңызды тұлғалық қасиеттерін және өмірлік дағдыларын қалыптастыру.

10. "Өзін-өзі тану" оқу пәнінің міндеттері:

1) өзіне, адамдарға және қоршаған шындыққа құндылықтық қатынасты ашу; айналасындағыларға риясыз сүйіспеншілік пен тілектестік қабілеттілігін таныту, оларға қамқорлық жасау;

2) өзін-өзі тануға, өмірлік мақсаты мен өзінің мұратын түсінуге уәждемелерді дамыту;

3) өзіндік қадір-қасиетін сезінуін, өзіне сенімділікті, өз ойына, сөзіне және әрекеттеріне жауапкершілікті дамыту;

4) адамның ішкі және сыртқы әлемінің өзара байланысын түсіну қабілетін, оның табиғатпен бірлігін, физикалық, психикалық және рухани жағынан денсаулығының өзара тәуелділігін; салауатты өмір салтын ендірудің негізі ретінде өзіндік физикалық және психикалық күйін реттеуді дамыту;

5) әлеуметтік айқындамалар мен рөлдердің алуан түрлілігі тұрғысында жағымды ойлау және өзінің әрекеттері мен тәртібін реттеу мүмкіндіктерін ұғыну қабілеттілігін дамыту;

6) дұрыс өмір сүру үшін білім, іскерлік және дағдыларын қолдану қабілеттерін ашу; әртүрлі өмірлік жағдаяттарды бағалау кезінде өзінің ар-ұжданына жүгіну; жалпыадамзаттық құндылықтарға қайшы келмейтін шешімдер қабылдау;

7) өзіне және басқаларға қиянат жасамастан, адамгершілік нормаларға сәйкес келетін міндеттерді сындарлы шешу үшін ұжымда ынтымақтасу, сондай-ақ топта, командада жұмыс істеу іскерліктерін дамыту.

11. 5-9-сыныптардағы "Өзін-өзі тану" базалық мазмұны төрт тарауды қамтиды: "Таным қуанышы", "Адам болам десеңіз ...", "Адам және әлем", "Адамзаттың рухани тәжірибесі".

2-тарау. "Өзін-өзі тану" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

12. "Өзін-өзі тану" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

2) 6-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат;

5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағат.

13. Рухани-адамгершілік білім берудің ерекшеліктеріне сәйкес сандық емес, сапалық баға маңызды, сондықтан әрбір жартыжылдықтың қорытындысы бойынша "Сынақ" бағасы қойылады.

14. Егер оқушы бағдарламада көрсетілген дайындық деңгейіне қойылатын барлық талаптарды орындап, жоба күнделігін әзірлесе, оқушыға "Сынақ" қойылады.

15. Мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған.

16. 5-сыныпта "Таным қуанышы" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Мен өзімді танимын";

2) "Менің талпыныстарым";

3) "Танымға бастар жол";

4) "Мен – Адаммын!"

17. Мазмұндық негіздері:

1) "Мен кіммін? Адамның ішкі әлемі. Өзін-өзі тану кемелденуге жол ретінде".

2) "Өмірдің мақсаты. Адамның арманы. Өзінің шынайы Менін ашуға ұмтылыс".

3) "Таным бастаулары. Адамгершілік таңдау. Уақытша мен мәңгілікті ажырата білу. Адамгершілік таңдауы".

4) "Адамның жоғары мұраты. Адамдарға қызмет ету.негіздері".

18. Адам болма десеңіз..." тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Адам мінезі";

2) "Болу – болып көріну емес";

3) "Еңбек қуанышы";

4) "Адам жанының сұлулығы".

19. Мазмұндық негіздері:

1) "Мінезді тәрбиелеу. Сөз бен істің бірлігі. Тәртіп".

2) "Ойдың, сөздің, істің бірлігі. бірлігі.і. "Болу, істеу, айту" нені білдіреді?"

3) "Еңбексүйгіштік адамның ең маңызды қасиеті ретінде. Еңбек адам мүмкіндіктерін іске асыру тәсілі ретінде".

4) "Ішкі сұлулық. Таза ниет. Өзіңдегі, адамдар мен қоршаған әлемдегі әсемдікті көре білу білігі".

20. "Адам және әлем" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Отбасы татулығы";

2) "Адам ұжымда";

3) "Адами қарым-қатынастар әлемі";

4) "Сенім туралы".

21. Мазмұндық негіздері:

1) "Жақын адамдарға құрмет. Отбасындағы үлкендер мен кішілердің арасындағы өзара қарым-қатынас ерекшеліктері".

2) "Өзіңе құрмет. Сыныптастарыңа құрмет. Сыпайылық және әдептілік. Ұжымдағы лайықты мінез-құлық".

3) "Өзара түсінік адами өзара қарым-қатынастардың негізі ретінде. Адамға көңіл бөлу. Айналадағы адамдарға кішіпейілділік. Өзіңе және өзгелерге құрмет".

4) "Сенімнің күші. Адам өміріндегі сенімділік қарым-қатынастардың мәні".

22. "Адамзаттың рухани тәжірибесі" тарауы 10-сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Табиғат – шабыттың қайнар көзі";

2) "Ойдың, сөздің және істің бірлігіндегі өмір";

3) "Халықтың рухани мұрасы – даналық көзі";

4) "Ар ілімі";

5) "Әсемдік әлемінде".

23. Мазмұндық негіздері:

1) "Табиғатпен тілдесу. Табиғат адамзаттың ұлы ұстаздарының рухани ізденістерінің қайнар көзі ретінде (Абай Құнанбаев)".

2) "Ар-ұждан дауысымен өмір сүру. Адамның рухани тазалығы (Әл-Фараби)".

3) "Білімнің қажеттілігі туралы (Ш.Уәлиханов). Қазақстан халықтарының салт-дәстүрлері".

4) "Ақ жолдан айнымай, ар сақтау (Шәкәрім Құдайбердиев)".

5) "Шығармашылық сабақтары. Өтілгендерді қорытындылау".

24. 6-сыныпта "Таным қуанышы" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Ақиқатты іздеу жолында";

2) "Адамның мүмкіндіктері";

3) "Өзіне сенім";

4) "Әсемдікке талпыныс".

25. Мазмұндық негіздері:

1) "Ақиқат – өзін-өзі танудың мақсаты, маңызды адами құндылық ретінде. Ақиқаттану – тұлғаның дамуы мен қалыптасуының жолы".

2) "Адамның жасампаздық белсенділігі – өз мүмкіндіктерін танудың қажетті шарты ретінде. Өз күшіне сену. Қабілеттерді дамыту жолдары".

3) "Өзін-өзі кемелдендіру. Өзін-өзі жүзеге асыру. Өзіне сенім – адамның тұлғалық және кәсіби қалыптасуының шарты ретінде".

4) "Адамның сұлулығы. Адамның ішкі дүниесінің рухани-адамгершілік негізі. Сұлулық – адамның әлеммен үйлесімінің көрінісі ретінде. Ойдың, сезімнің, істің асқақтығы – адамның шынайы сұлулығының көрінісі ретінде".

26. "Адам болма десеңіз..." тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Сыйласаң, сыйлы боласың";

2) "Ақкөңілділік/қайырымдылық/ілтипаттылық туралы";

3) "Ар-ұждан және абырой туралы";

4) "Адамдық борышың".

27. Мазмұндық негіздері:

1) "Сынып ұжымындағы өзара түсіністік пен сенім. Даулы мәселелерді бейбіт жолмен шешу. Өзара сыйластық -сыныптағы қарым-қатынастың негізі".

2) "Ақкөңілділік адамның құнды қасиеті ретінде. Немқұрайдылық – жан ауруы, қайырымдылыққа қарама-қарсы қасиет. Адам – адамгершілік таңдауына ұмтылыста".

3) "Ар-ұждан – адамгершіліктің өлшемі. Адамның абыройы мен қадір-қасиеті. Ар-ұждан - шынайы "Меннің" көрінісі ретінде".

4) "Адамдар арасындағы тату қарым-қатынастар. Қарым-қатынастағы татулық пен келісімге келудегі әркімнің жауапкершілік өлшемі. Айналасындағыларға мейірімділік пен мұқияттылықтың көрінісі".

28. "Адам және әлем" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Отбасының жылуы";

2) "Сыныптағы достық";

3) "Мен және қоршаған әлем";

4) "Қоғам игілігі үшін еңбек".

29. Мазмұндық негіздері:

1) "Бірге туғандар – адамның өмірдегі тіреніші. Адамның отбасы мүшелерінің арасында берік байланыстар орнатудағы жауапкершілігі. Өз отбасы мүшелеріне қамқорлық пен көңіл бөлудің көрінісі".

2) "Сынып ұжымындағы өзара түсіністік пен сенім. Даулы мәселелерді бейбіт жолмен шешу. Бір-бірін сыйлау".

3) "Адам мен қоршаған әлемнің өзара байланысы. Қоршаған әлемді жағымды қабылдау. Әлем – адам үшін жаңалықтар бастауы".

4) Адам мұраты - қоғамға қызмет ету. Өмір мақсаты. Өмір мәні. Өзіне сенім. Оқу – білім - жасампаз шығармашылық еңбек ретінде".

30. "Адамзаттың рухани тәжірибесі" тарауы 10-сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Дәуірлерді жалғастырушы желі";

2) "Жүрек қалауымен";

3) "Адамзаттың шынайы көшбасшылары";

4) "Адамзаттың рухани байлығы";

5) "Қандай әсем әлем!"

31. Мазмұндық негіздері:

1) "Адамның өзін және әлемді танудағы мәдени мұраның маңызы. Мәдени мұраның рухани негіздері. Туған өлкенің мәдени мұрасы. Әлемдік мәдениеттің әртүрлі құбылыстарының арасындағы себеп-салдарлық байланыстар".

2) "Адамзаттың рухани ұстаздарының өміріндегі қайырымдылық идеалдары. М. Жұмабаев жүрек тазалығы туралы. Жүрек – сүйіспеншілік көзі".

3) "Шынайы және жай көшбасшының айырмашылықтары. Тарихтағы және күнделікті өмірдегі шынайы көшбасшылардың мысалдары" .

4) "Адамзаттың рухани мұрасы. Әртүрлі халықтардың мәдениетіне, тарихы мен дәстүрлеріне құрмет".

5) "Өтілгендерді қорытындылау. Шығармашылық жобаларды қорғау".

32. 7-сыныпта "Таным қуанышы" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Ақыл-парасат, ерік-жігер және жүрек";

2) "Адамның ішкі әлемі";

3) "Өмірдің мәні";

4) "Адам бақыты".

33. Мазмұндық негіздері:

1) "Ақыл-парасатты адам. Ақыл-парасат және сезім. Ерік-жігері күшті адам. Абай Құнанбаев ақыл-парасат, ерік-жігер және жүрек туралы. Жүрек жолы – рухани кемелденуге жол".

2) "Адамның рухының тазалығы. Адамның ішкі тазалағының көрінісі. Ішкі әлемді кемелдендіру".

3) "Ақиқатты іздеу өмірдің мәні ретінде. Адамгершілік таңдау".

4) "Ниет тазалығы, риясыз қызмет ету. Шынайы бақытты ұғыну".

34. "Адам болма десеңіз..." тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Адам абыройы";

2) "Адам жауапкершілігі";

3) "Парыз тәртіптен басталады";

4) "Қоғамға қызмет ету".

35. Мазмұндық негіздері:

1) "Өзінің шынайы Меніне лайықты болу. Өзін-өзі қадірлеу".

2) "Жауапкершілік – дұрыс әрекет қасиеті. Ойыңа, сөзіңе, ісіңе жауапкершілік".

3) "Адамгершіліктің алтын ережесі. Өзін-өзі ұйымдастыру. Өзіңнің, отбасыңның, қоғамның алдындағы парыз. Ұрпақтардың адамгершілік парызы".

4) "Қоршаған әлемге сүйіспеншілік. Риясыз қызмет ету адамның рухани өсуінің негізі ретінде".

36. "Адам және әлем" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Адами қарым-қатынас жарастығы;

2) "Отбасылық құндылықтар;

3) "Ұжымдағы өзара қарым-қатынас;

4) "Адам және адамзат.

37. Мазмұндық негіздері:

1) "Адами қарым-қатынас жарастығы қоғамда татулық пен келісім құрудың негізі ретінде. Өзіңе және басқаларға құндылықтық қарым-қатынас".

2) "Отбасындағы жалпыадамзатық құндылықтар. Отбасы адамның рухани тірегі. Отбасы бақыты. Отбасындағы сенім".

3) "Тәртіп, талап, тазалық, тыныштық, татулық – ұжымдағы өзара қарым-қатынастың негізі. Ұжымдағы жайлы ахуалға адамның жауапкершілігі".

4) "Адам әлемнің бөлшегі ретінде. Адамзаттың рухани-мәдени мұрасын сақтаудағы әрбір адамның рөлі. Адамзаттың бірлігі".

38. "Адамзаттың рухани тәжірибесі" тарауы 10-сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Қоршаған әлеммен үндестік";

2) "Адамның рухани әлемі";

3) "Адам жасампаздығы";

4) "Сүйіспеншілік жолындағы өмір";

5) "Әсемдік әлемінде".

39. Мазмұндық негіздері:

1) "Қоршаған әлеммен үндестік. Сүйіспеншілік және қиянат жасамау".

2) "Адамның рухани әлемін көрінісі. Рухани әлемді байыту".

3) "Жағымды ойлау жасампаздық іс-әрекеттің шарты ретінде. Өмірлік шығармашылықтағы жағымды ойлаудың мәні".

4) "Сүйіспеншілік мәңгілік жалпыадамзаттық құндылық ретінде. Өзіңді сүйіспеншілік арқылы тану. Риясыз сүйіспеншілік жолындағы өмір мысалдары".

5) "Шығармашылық сабақтары. Өтілгендерді қорытындылау".

40. 8-сыныпта "Таным қуанышы" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Бұл әлемге келген соң...";

2) "Ар-ұждан үні";

3) "Шынайы білімнің нұры";

4) "Сүйіспеншілік – таным жолы ретінде".

41. Мазмұндық негіздері:

1) "Өмір мектебі арқылы адамгершіліктің шыңына шығу. Өмір - мәңгілік жасампаздық ретінде. Адам және оның болашағы".

2) "Ар-ұжданмен өмір сүру. Адалдық пен шынайылық. Ар-ұждан – өмірдің адамгершілік заңы".

3) ""Бақыт сыйлаушы білім". Жақсылық – адамдағы адамшылық өлшемі".

4) "Шабытты шығармашылық қуанышы. Ақиқатты өмір – адам үшін шаттық бастауы".

42. "Адам болма десеңіз..." тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Қайырымдылық көкжиектері";

2) "Достық айнасы";

3) "Сыйластық бастаулары";

4) "Отанға жол".

43. Мазмұндық негіздері:

1) "Адамгершіліктің алтын ережесі. Сыныптағы достық пен өзара түсіністік -бірлікшіл ұжымның негізі ретінде".

2) ""Өзара қарым-қатынас тазалығы – шынайы достықтың негізі. Достықтағы жауапкершілік. Нағыз достың қасиеті. Достық ережесі".

3) "Риясыз сүйіспеншілік – өзіңе және қоршаған әлемге сыйластықтың негізі. Басқа адамды түсіне білу білігі".

4) "Отанға риясыз сүйіспеншіліктің күші. Отан – адам күшінің бастауы. Азаматтық және патриотизм".

44. "Адам және әлем" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Отбасын қадірлеу";

2) "Менің сыныптасым";

3) "Өз мұратына жету";

4) "Мен әлемді сүйемін!"

45. Мазмұндық негіздері:

1) "Сүйіспеншілік – отбасылық өмірдің негізі ретінде. Жақсылықтың жасампаздығы. Отбасы – өмір мектебі".

2) "Ұлдар мен қыздар. Өзара қарым-қатынастар әлемі. Сыныптағы ұлдар мен қыздардың арасындағы өзара түсіністік - бірлікшіл ұжымның негізі ретінде".

3) "Адамзатқа қызмет ету – жасампаз еңбектің негізі. Кәсіпке жол. Адам болам десеңіз..."

4) "Қоршаған әлем - ішкі әлемнің көрінісі ретінде. Осы сәттегі өмір қоршаған әлемге сүйіспеншілік танытуға апарады".

46. "Адамзаттың рухани тәжірибесі" тарауы 10-сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Даналықтан қанып іш...";

2) "Қалаулар шегі";

3) "Шығармашылық қанатында";

4) "Болашақты жасаймыз";

5) "Қандай әсем әлем!"

47. Мазмұндық негіздері:

1) "Ақиқат – даналықтың бастауы. Даналық және өмірлік тәжірибе. Даналық – таным нәтижесі ретінде".

2) "Қалау, тілектерді басқару. Табиғат ресурстарына ұқыпты қарау. Тамақты орынды пайдалану. Уақыт – даналық ұстазы".

3) "Шабыт – жанның ерекше күйі. Шабытты шығармашылық – ақиқат көрінісі. Сұлулық жүректен туады".

4) "Адам – болашақты жасаушы. Адамның игі істері – болашақтың іргетасы".

5) "Өтілгендерді қорытындылау. Шығармашылық жобаларды қорғау".

48. 9-сыныпта "Таным қуанышы" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Өмір жолын таңдау";

2) "Мәнге толы өмір";

3) "Адам ойының, сөзі мен ісінің бірлігі";

4) "Даналықтың сарқылмас күші";

49. Мазмұндық негіздері:

1) "Өз мүмкіндіктерін тану. Ықылас және мүмкіндіктер. Адамның шынайы борышы. Бейімділік және кәсіп".

2) "Рухани-адамгершілік сапалардың өмірдегі көрінісі. Адам -өмірдің мәнін ұғыну жолында".

3) "Адамгершілік қағидалары. Әрекет –тұлғаның рухани кемелденуінің көрінісі ретінде".

4) "Халық даналығының тереңдігі. Жалпыадамзаттық және ұлттық құндылықтардың өзара әрекеттестігі. Салт-дәстүрлердің, халық шығармашылығының өзін-өзі тәрбиелеу мен кемелденуінің негізі ретіндегі рухани мәні".

50. "Адам болма десеңіз..." тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Адамның адамгершілік қасиеттері";

2) "Әйелдің орны, рөлі";

3) "Ер адам – парызды, жауапкершілік пен тәртіпті іске асырушы";

4) "Адамның еркіндігі".

51. Мазмұндық негіздері:

1) "Жеке тұлғаның мәдениеті. Ұждандылық, қадір-қасиет және бекзаттық/тектілік адамның адамгершілігінің көрінісі ретінде. Қарапайымдылық – адамның рухани мәдениетінің көрінісі ретінде".

2) "Отбасындағы және қоғамдағы әйел. Әйел – риясыз сүйіспеншілік бастауы. Бойжеткен қыздың адамгершілік бейнесі".

3) "Ер адамның қадір-қасиеті мен абыройы. Парыз сезімі. Отбасы қауіпсіздігі үшін жауапкершілік. Әйел адамды сыйлау".

4) "Адам – өз елінің азаматы. Азаматтық сана. Белсенді өмірлік ұстаным. Еркіндік – тұлғаның өз әрекеті үшін жауапкершілігі ретінде".

52. "Адам және әлем" тарауы 8 сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Отбасы татулығы – қоғамдағы татулық";

2) "Ұжымдағы ынтымақтастық";

3) "Өзгелерге қызмет ету – өзіне қызмет ету";

4) "Бақыт – бірлікте".

53. Мазмұндық негіздері:

1) "Отбасы – адамгершілік дамуының алғашқы ортасы ретінде. Отбасындағы бірлік және өзара түсіністік. Кешіре білу білігі".

2) "Ұжымдағы адам. Ынтымақтастыққа даяр болу. Өзара көмек және қолдау. Қарым-қатынас жасай білу".

3) "Адамның риясыз қызмет ету қажеттілігі. Қайырымдылық, жанашырлық, кеңпейілділік. Адамның жан жомарттығы".

4) "Әлемнің бірлігі мен тұтастығын түсіну. Адам – әлемнің бөлшегі ретінде. Адамның табиғатпен, басқа адамдармен бірлігі. Жалпыадамзаттық құндылықтар – адамзат бірлігінің негізі".

54. "Адамзаттың рухани тәжірибесі" тарауы 10-сабақтан тұрады, тақырыптары:

1) "Адамзат даналығының бастаулары";

2) "Мәңгілік ізденіс - мәңгілік жол";

3) "Сүйіспеншілік - жоғарғы Ақиқат ретінде";

4) "Адамның рухани сұлулығы";

5) "Ар-ұждан ғылымы".

55. Мазмұндық негіздері:

1) "Мәдениет, ғылым, өнер, әдебиет - адам даналығының бастаулары. Ата-бабалар мен аға ұрпақтың құндылықтарда іске асырылған мәңгілік жалпыадамзаттық адамгершілік қасиеттері".

2) "Ұлы адамдардың өмірі мен рухани ізденістері. Рухани және адамгершілік кемелденуге талпыныс".

3) "Сүйіспеншілік – адам табиғатының негізі ретінде. Жақыныңа сүйіспеншілік - адамдар арасындағы қарым-қатынастың маңызды жағы ретінде. Әдебиеттегі, өнердегі сүйіспеншілік бейнесі -адам мен әлемді танудың тәсілі ретінде".

4) "Жалпыадамзаттық құндылықтар – өмірдің негізі. Өтілгенді қайталау".

5) "Өтілгендерді қорытындылау. Шығармашылық жобаларды қорғау".

62. Оқушылар 5 сыныпты бітіргенде:

1) жалпыадамзаттық құндылықтардың маңызын түсінеді және өз өмірінде оларды басшылыққа алуға ұмтылады;

2) жыл бойы өмір үлгілері қарастырылған адамзаттың рухани ұстаздарының өмірі мен шығармашылығын біледі;

3) өзінің жеке тұлғалығын сезінеді, өзгелердің жеке тұлғалығына құрметпен қарайды;

4) басқа адамдарға қайырымдылық пен жанашырлық танытады, оларға нақты көмек көрсетуге ұмтылады;

5) отбасында, қоршаған ортада тату қарым-қатынас жасай біледі, туындаған түсініспеушіліктерді сындарлы түрде шешуге, басқа адамдармен ынтымақтастық және келісім негізінде қарым-қатынас жасауға тырысады;

6) ақиқат пен жалғанның, мәңгілік пен уақытшаның аражігін терең пайымдайды және ажырата алады;

7) тәндік және рухани саулықтың, салауатты өмір салтының маңыздылығын түсінеді, зиянды әдеттерден аулақ болады;

8) бос уақытын тиімді пайдалану қажеттілігін терең түсінеді;

9) өздігінен білім алуға және шығармашылыққа қызығушылық танытады, өзін-өзі көрсете білуге ұмтылады;

10) достық пен қарым-қатынасты бағалай біледі, басқа адамға шыдамдылық, ықылас таныта алады;

11) өзінің эмоциялық күйін басқаруға, жағымсыз эмоцияларын тыюға тырысады;

12) дербес шешім қабылдауға және ол үшін жауап бере алады;

13) басқа адамдардың ар-намысына тиместен, өз көзқарасын қорғай алады.

63. Оқушылар 6 сыныпты бітіргенде:

1) жалпыадамзаттық құндылықтардың маңызын түсінеді және өз өмірінде оларды басшылыққа алуға ұмтылады;

2) адамзаттың рухани ұстаздарының өмірі мен шығармашылығын біледі;

3) әлсіз, сырқат, жәбір көрген адамдарға қатысты мейірімділік танытады, өзінің адамдарға жанашырлығын нақты көмек арқылы көрсете алады;

4) отбасында, өз айналасындағылармен рухани нормалар, адамгершілік қағидаттар негізінде бірлескен әрекетте достық қарым-қатынасты қолдайды; ұрыс-керіс, дау-жанжалдың жағымсыз екенін сезінеді, оларды жеңе алады, ынтымақтастық пен келісім негізінде өзара әрекет ете алады;

5) дене және психикалық саулық үйлесімділігінің маңызын, салауатты өмір салтының мәнін түсінеді, жағымсыз әрекеттерден аулақ болуға тырысады;

6) өзінің бос уақытын тиімді ұйымдастыру қажеттілігін сезінеді, өз уақытын жоспарлай алады;

7) өздігінен білім алады және өзін іс жүзінде көрсете біледі, өз бетінше шығармашылықпен айналысуға қызығушылық танытады, өз қабілеттері мен мүмкіндіктерін мейлінше жүзеге асыруға ұмтылады;

8) терең пайымдау жасап, ақиқат пен жалғанның, мәңгілік пен уақытшаның аражігін ажырата алады;

9) достық пен қарым-қатынасты бағалай біледі, шыдамды және кешірімді бола алады; басқа адамды тыңдай және түсіне біледі;

10) түрлі жағдайларда өзін лайықты және жауапкершілікпен ұстай біледі; өзінің эмоциялық күйін басқара біледі және кері эмоциялары мен тілек-қалауларын тыя алады;

11) дербес және жауапты шешім қабылдай алады және оны негіздей алады;

12) басқа адамдардың ар-ұжданына нұқсан келтірмей, өз қағидаттарына, ұстанымдары мен сенімдерінде берік болады.

13) шынайы көшбасшылар мен қарапайым көшбасшылар арасын ажырата алады.

64. Оқушылар 7 сыныпты аяқтағаннан соң:

1) рухани даму, адам жанының сұлулығы, қадір-қасиеті, бақыт, қарым-қатынас, келісімге келу, азаматтық ұстаным, жағымды ойлау, өмір үйлесімділігі, азаттық, шығармашылық, өмір мәні - ұғымдарының мәні мен мазмұнын ұғынады;

2) жалпыадамзаттық құндылықтардың қажеттілігін ұғынады және оларды өз өмірінде басшылыққа алуға тырысады;

3) жыл бойы өмірлерін үлгі ретінде қарастырған, адамзат ғұмырындағы ізгілікті ұстаздардың өмірі мен шығармашылығын біледі;

4) өз эмоционалдық және психикалық жағдайларын басқара алады, жағымсыз эмоциялары мен әрекеттерінің көрінуіне тоқтау жасай алады;

5) ақиқат пен жалғанның, мәңгілік пен уақытшаның арасын тереңнен ойлап, ажырата алады;

6) отбасылық дәстүрді біледі және құрметтейді, отбасындағы, қоғамдағы өзінің рөлін түсінеді; жауапкершілікті сезінеді, қамқоршы, жақындары және туыстарымен достық қарым-қатынаста бола алады;

7) салауатты өмір салтына септігін тигізетін физикалық жұмыстың әр түрін орындай алады;

8) қоршаған орта сұлулығы мен адамды бағалай біледі; оларға деген көзқарасын шығармашылық жұмыстары арқылы көрсетеді;

9) өз міндеттеріне жауапкершілікпен қараудың мәнін түсінеді, өз алдына және ұжымда еңбектене алады;

10) өзіндік мақсаттарын айқындап және оларға рухани-адамгершілік ережелеріне сәйкес жету мүмкіндіктерін біледі;

11) жағымсыз әрекеттерді және қауіпті қызығушылықтарды айырып, бағалай біледі; өзінің іс-әрекетін және зиянды дағдылардан (ішімдік, шылым шегу, нашақорлық т.с.с) сақтану көзқарасы тұрғысынан өзіндік дамуын бағалай алады;

12) мәдениеттің, салт-дәстүрдің, өз елінің және басқа да халықтар тілінің маңызын түсінеді;

13) жағымды қарым-қатынас орнатудың құндылығын түсінеді, өзіне бағалау жүргізе алады және оны мұғалімнің, құрдастарының, жақындары мен туыстарының бағалауымен салыстыра алады;

14) қоғамға лайықты тәртіп ережелерін сақтайды, өз әрекеті мен айналасындағылардың әрекетін сараптай алады;

15) әлеуметтік және азаматтық жауапкершілігін сезіне отырып, өз бетінше шешім қабылдай алады.

65. Оқушылар 9 сыныпты аяқтағаннан соң:

1) жалпыадамзаттық, этномәдениеттік және ұлттық құндылықтардың өзара байланысын түсінеді;

2) өз мүмкіндіктерін тануға тырысады;

3) өз ойларына, сөздеріне және іс-әрекетіне деген жауапкершілігін сезінеді;

4) зорлық пен қаталдық орын алған жағдайдағы жағымсыз зардаптарын біледі;

5) өмірдегі ғажайыпты, асқақты, қайғыны және күлкіліні ажырата алады және оған өз көзқарасын білдіре алады;

6) жыныстық сипаттарына байланысты отбасындағы, ұжымдағы және қоғамдағы өзінің рөлін түсінеді;

7) өз өмірі мен денсаулығының құнын түсінеді, салауатты өмір салты туралы білімін тәжірибеде пайдаланады, өмірлерінен жағымсыз әдеттерді шығаруға тырысады;

8) болашақ мамандығын саналы таңдаудың маңыздылығын түсінеді;

9) өзінің жеке уақытын есептеп, бақылай алады;

10) қалауы мен мүмкіндіктерінің шегін біледі, қалауын материалды, материалды емес тұрғысынан ажырата біледі;

11) өмірдегі өзара көмек көрсетудің мәнін түсінеді;

12) азаматтық болмысты ұғынуға тырысады, қазақ және басқа да тілдерге, қазақтың ұлттық дәстүрлері мен басқа ұлт өкілдерінің дәстүрлеріне құрмет көрсетеді.

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 19-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 210-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6-сыныптарына арналған "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Оқушының жеке тәжірибесі негізінде музыка өнерінің табиғатын танып білу мен үздік шығармаларды қабылдауы арасында өзара байланыс орнату осы бағдарлама құрылымының маңызды принциптерінің бірі болып саналады.

3. Пәнді оқытудың мақсаты – қазақтың дәстүрлі музыкасы, әлем халықтары шығармашылығы, әлемдік классика және заманауи музыканың үздік үлгілері негізінде оқушылардың музыкалық мәдениеттілігін қалыптастыру, шығармашылық қабілетін дамыту.

4. Пәнді оқытудың міндеттері:

1) өзге өнер түрлері мен оқу пәніне музыка өнерін кіріктіре отырып әлем тұтастығының бейнесі жөнінде түсінігін қалыптастыру;

2) музыка өнерінің жалпы адамзаттық қажеттілікті құбылыс ретінде, оның адам өміріндегі ролі мен маңыздылығы туралы түсінігін қалыптастыру;

3) сыни тұрғыда ойлауы мен музыкаға жағымды қарым-қатынасын, музыкалық іс-әрекет дағдыларын қалыптастыру;

4) музыкалық шығармалар мен тапсырмаларды талдау, зерттеу және орындаушылық пен импровизациялау, презентациялау оқу пәндік-тақырыптық білім, білік, дағды аясында дамыту;

5) музыкалық қабілеттілігін, белсенді шығармашылығын, орындаушылығы мен зерттеушілік дағдысын дамыту;

6) музыка өнері негізінде коммуникация формалары жөнінде білімін қалыптастыру;

7) музыкалық-шығармашылық жұмыстарға идеялар қосу негізінде өзін-өзі бағалау, өзін-өзі тану және өзін-өзі дамытуын қалыптастыру (шығармалар жазу, импровизация және өңдеу);

8) ақпараттық-коммуникациялық технология құралдарын қолдану барысында музыкалық-орындаушылық және техникалық білімі мен біліктілігін қалыптастыру, дамыту.

2-тарау. "Музыка" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

5. "Музыка" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5 сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

2) 6 сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 құрайды

6. "Музыка" пәнінің оқу бағдарламасының мазмұны бөлімдер бойынша ұйымдастырылған. Бөлімдер пән бойынша оқыту мақсаттары және оған қол жеткізу реттілігін сыныптар бойынша мазмұндайтын бөлімшелерге бөлінген.

7. Әрбір бөлімшелерде ұсынылған оқу мақсаты ұстаз тарапынан оқыту-тәрбиелеу ісін жүйелі жоспарлауға (музыкалық сауаттылықты зерделеу, музыкалық-орындаушылық және оқушылардың музыкалық-шығармашылық іс-әрекет), коммуникативті және тілдік дағдыларын дамытуға, сонымен қатар оқушылардың қол жеткен табыстарын бағалап, оқытудың келесі кезеңдерін ақпараттандыруға мүмкіндік береді.

8. Оқу пәнінің мазмұны 3 бөлімнен тұрады:

1) музыка тыңдау, орындау және талдау,

2) музыкалық-шығармашылық жұмыстар жасау,

3) музыкалық-шығармашылық жұмысты таныстыру және бағалау.

9. "Музыка тыңдау, орындау және талдау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) Музыка тыңдау және талдау;

2) Музыкалық сауаттылық;

3) Музыкалық-орындаушылық іс-әрекет.

10. "Музыкалық-шығармашылық жұмыстар жасау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) Идеялар және материалдарды жинақтау;

2) Музыка шығару және импровизация.

11. "Музыкалық-шығармашылық жұмысты таныстыру және бағалау" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:

1) Музыкалық-шығармашылық жұмысты таныстыру және бағалау.

12. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) Музыка тыңдау, орындау және талдау.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

12. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген.

13. Бағдарламада "оқу мақсаттары" төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4. кодында "5" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

14. 1) музыка тыңдау, орындау және талдау:

Білім алушылар...
Бөлімшелер	5 сынып	6 сынып
1.1 Музыка тыңдау және талдау	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау	6.1.1.1 Тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлері мен байланысын анықтау
	5.1.1.2 әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру	6.1.1.2 симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару,топтар бойынша жүйелеу
1.2 Музыкалық сауаттылық	5.1.2.1 дәстүрлі халық әндері мен аспаптық музыканың, айтыстың жанры мен стилін анықтау	6.1.2.1 классикалық музыка жанрлары мен түрлерін анықтау
	5.1.2.2 дәстүрлі әншілік мектептердің және халық композиторларының шығармаларын ажырату	6.1.2.2 эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау
	5.1.2.3 әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау	6.1.2.3 көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерінін көркемдеуші құралдарын салыстыру
	5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану	6.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану
1.3 Музыкалық-орындаушылық іс-әрекет	5.1.3.1 әнді орындау барысындамузыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу	6.1.3.1 әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу,екі дауыспен және канон элементтері мен әнді орындау
	5.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау	6.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау

2) музыкалық- шығармашылық жұмыстарды жасау:

Бөлімшелер	5 сынып	6 сынып
2.1 Идеялар және материалдарды жинақтау	5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау	6.2.1.1 музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру
2.2 Музыка шығару және импровизация	5.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау	6.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау
	5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау	6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау

3) музыкалық шығармашылық жұмыстарды таныстыру және бағалау:

Бөлімше	5 сынып	6 сынып
3.1 Шығармашылық жұмыстарды таныстыру және бағалау	5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру	6.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру

15. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6-сыныптарына арналған "Музыка" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6-сыныптарына арналған "Музыка" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-6-сыныптарына арналған "Музыка" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1)5-сынып:

№	Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар Ұзақ мерзімді жоспардың бөлім мазмұны/	Оқу мақсаттары Білім алушылар тиісті
1	Қазақ халқының музыкалық мұрасы (9 сағат)	Қазақ халқы әнінің әуенділігі (3 сағат)	5.1.2.2 дәстүрлі әншілік мектептердің және халық композиторларының шығармаларын ажырату 5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
		Айтыс өнері (2 сағат)	5.1.2.1 дәстүрлі халық әндері мен аспаптық ,музыкалық жанр мен стилін, айтыстың түрін анықтау 5.1.2.2 дәстүрлі әншілік мектептердің және халық композиторларының шығармаларын ажырату 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
		Күй құдіреті (2 сағат)	5.1.2.1 дәстүрлі халық әндері мен аспаптық музыканың, айтыстың жанры мен стилін анықтау 5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
		Жобаны жоспарлау және құрастыру (1 сағат)	5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау 5.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
		Жобаны таныстыру (1 сағат)	5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру 5.1.2.3 әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау
2	Қазақ халқының дәстүрлі тұрмыс-салт әндері және заманауи музыкасы (7 сағат)	Қазақ халқының тұрмыс-салт әндері (2 сағат)	5.1.2.4 ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
		Жаңғырған салт-дәстүр әндері (1 сағат)	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.1.3.1 әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
		Халық музыкасының интерпретациясы (1 сағат)	5.1.1.1 музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.2.2.1 музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
		Халық музыкасын өндеу (1 сағат)	5.2.1.1 музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау 5.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
		Жобаны жоспарлау және құрастыру (1 сағат)	5.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау 5.1.3.1 – әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу 5.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау
		Жобаны таныстыру (1 сағат)	5.1.3.2 музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
3	Әлем халықтарының музыкалық дәстүрі (10 сағат)	Түркі халықтардың музыкалық дәстүрі (3 сағат)	5.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 5.1.2.3 – әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау 5.1.1.1 – музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.1.1.2 – әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру 5.1.3.1 – әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу
		Шығыс халықтарының музыкалық дәстүрі (3 сағат)	5.1.1.1 – музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.1.1.2 – әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру 5.1.2.3 – әлем халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау 5.2.1.1 – музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау 5.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
		Еуропа халықтарының музыкалық дәстүрі (2 сағат)	5.1.1.1 – музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.1.1.2 – әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру 5.1.2.3әлем – халықтары музыкалық дәстүрлерінің ерекшеліктерін анықтау 5.2.1.1 – музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау 5.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау 5.1.3.1 – әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу
		Жобаны жоспарлау және құрастыру (1 сағат)	5.2.1.1 – музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау 5.1.3.1 – әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу
		Жобаны таныстыру (1 сағат)	5.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру 5.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану
4	Музыка тілі - достық тілі (8 сағат)	Қазақстан халықтарының музыкасы (1 сағат)	5.1.1.1 – музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.1.1.2 – әлем халықтары музыкалық аспаптарын жасалуы мен дыбысталуына қарай топтастыру, түрлі контекстерде салыстыру 5.2.1.1 – музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау 5.3.1.1 – өз жұмымысымен таныстыру, бағалау және жетілдіру
		Бір шаңырақ астында (2 сағат)	5.2.1.1 – музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау 5.1.3.1 – әнді орындау барысында музыканың көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу 5.2.2.1 – музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, қарапайым композициялар шығару және импровизация жасау 5.1.3.2 – музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау 5.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 5.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру
		Өз елім! (2 сағат)	5.1.1.1 – музыкалық жанр мен көркемдеуші құралдарды анықтау, тыңдалған шығарманы талдау 5.1.3.1 – әнді орындау барысында музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу 5.1.3.2 – музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерін музыкалық аспаптарда бірлесіп орындау 5.2.1.1 – музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау
		Жобаны жоспарлау және құрастыру (1 сағат)	5.2.1.1 – музыкалық шығармашық жұмыстарды жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және материал жинақтау 5.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
		Жобаны таныстыру (1 сағат)	5.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 5.3.1.1 өз жұмысын таныстыру, бағалау және жетілдіру

2) 6-сынып:

№	Ұзақ мерзімдіжоспардың бөлімдері	Тақырыптар Ұзақ мерзімді жоспардың бөлім мазмұны/	Оқу мақсаттары Білім алушылар
1	Классикалық музыканың үздік туындылары (9 сағат)	Орган музыкасы (1 сағат)	6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.3.2 – музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау
		Симфониялық музыка (2 сағат)	6.1.1.2 – симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару, топтар бойынша жүйелеу 6.1.2.1 – классикалық музыка жанрлары мен түрлерін анықтау 6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау
		Опера өнері (1 сағат)	6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау
		Балет өнері (1 сағат)	6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.2.1 – классикалық музыка жанрлары мен түрлерін анықтау 6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
		Қазақстанның кәсіби музыкасы (2 сағат)	6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 6.1.3.2 – музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау 6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
		Жобаны жоспарлау және құрастыру (1 сағат)	6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.1.3.1 – әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау 6.1.3.2 – музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау
		Жобаны таныстыру (1 сағат)	6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
2	Заманауи музыка мәдениеті (7 сағат)	Эстрадалық музыка (2 сағат)	6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 6.1.2.2 – эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау 6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау 6.1.3.1 – әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау
		Заманауи музыкалық жанрлар (2 сағат)	6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.2.2 – эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау 6.1.3.2 – музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау
		Джаз музыкасы (1 сағат)	6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.1.2.2 – эстрада музыкасыныңжанрлары мен бағытынанықтау 6.1.1.1 – тыңдаған музыкалы шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.1.2 – симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару, топтар бойынша жүйелеу
		Жобаны жоспарлау және құрастыру (1 сағат)	6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.2.2.1 – музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау
		Жобаны таныстыру (1 сағат)	6.1.3.1 – әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау 6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
3	Музыка және өнер түрлері (10 сағат)	Музыка және поэзия (2 сағат)	6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.2.3 – көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерінін көркемдеуші құралдарын салыстыру 6.1.3.1 – әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау 6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.2.2.1 – музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау 6.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
		Музыка және бейнелеу өнері (2 сағат)	6.1.2.3 – көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерінін көркемдеуші құралдарын салыстыру 6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.3.1 – әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау 6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.2.2.1 – музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау 6.1.3.1 – музыканын көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау
		Музыка және театр (2 сағат)	6.1.2.3 – көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерінін көркемдеуші құралдарын салыстыру 6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 6.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау 6.1.3.2 – музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау 6.1.3.1 – әуеннің көңіл-күйі мен көркем бейнесін жеткізу, екі дауыспен және канон элементтерімен әнді орындау 6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау
		Музыка және кино (2 сағат)	6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.2.2 – эстрада музыкасының жанрлары мен бағытын анықтау 6.1.3.2 – музыкалық шығармалардың қарапайым үзінділерінің сипатын жеткізу, партия бойынша және (немесе) ансамбльмен аспаптарда орындау 6.2.2.2 компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау 6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
		Жобаны жоспарлау және құрастыру (1 сағат)	6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.2.2.1 – музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау 6.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау 6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
		Жобаны таныстыру (1 сағат)	6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
4	Музыка және технология (8 сағат)	Музыкалық компьютерлік бағдарламалар (2 сағат)	6.1.1.1 – тыңдаған музыкалық шығарманы талдау және өнердің түрлері, стилі және жанрларын, сонымен қатар, өнердің өзге түрлерімен байланысын анықтау 6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану 6.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялау және интерпретация жасау
		Анимациядағы музыка (1 сағат)	6.1.1.2 – симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару, топтар бойынша жүйелеу 6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру
		Дыбыстау және музыкамен көркемдеу (2 сағат)	6.1.2.3 – көркем бейнені құруда музыка және өнердің басқа түрлерінін көркемдеуші құралдарын салыстыру 6.1.1.2 – симфониялық оркестрдің музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажытару, топтар бойынша жүйелеу 6.2.2.1 – музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау 6.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау
		Жобаны жоспарлау және құрастыру (2 сағат)	6.2.1.1 – музыкалық-шығармашылық жұмыс жасау үшін идея ұсыну, жоспарлау және музыкалық материалды жаңаша түсіндіру 6.2.2.1 – музыкалық аспаптар мен дауысын қолдана отырып, музыкалық композициялар шығару және импровизация жасау 6.2.2.2 – компьютерлік бағдарламаларды (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) қолдана отырып, музыкалық композицияларды редакциялаужәне интерпретация жасау
		Жобаны таныстыру (1 сағат)	6.3.1.1 – өз жұмысын таныстыру, өзінің және өзгелердің жұмысын бағалау және жетілдіру 6.1.2.4 – ауызша және жазбаша жұмыстар орындау барысында музыкалық терминологияны пайдалану

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 20-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 211-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Көркем еңбек" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Жалпы орта білім беру жүйесіндегі "Көркем еңбек" пәнінің ерекшелігі әртүрлі өнер түрлерін зерделеу, идеяларын өнер тәсілдері арқылы көрсету, әмбебап (тұрмыстық) және арнайы (пәндік) білімдер мен икемділікті, материалдар мен нысандарды түрлендіру және көркем өңдеу дағдыларын, үй шаруашылығын жүргізу, технологиялар мен техниканы қолдану машықтарын иелену болып табылады.

3. Оқу бағдарламасының мақсаты – өнер және еңбек технологиясы саласында функционалды сауаттылықты қалыптастыру, шындыққа шығармашылықпен қарайтын тұлға дамыту.

4. "Көркем еңбек" оқу пәнінің бағдарламасы:

1) қоршаған ортада өнер, дизайн мен технология туралы түсінік пен білімді дамытуға;

2) Қазақстан және әлем халықтарының көркем-мәдениет мұрасын оқып үйренуге;

3) өнер мен дизайнның көркем тәсілдері арқылы шығармашылық идеяларды, технологиялық дағдыларды дамытуға;

4) зерттеу, жасау, талдау, нысандарды көркем түрлендіру үдерісінде оқушылардың шығармашылық және сыни тұрғыда ойлау дағдыларын дамытуға;

5) оқу қызметінің барлық түрлерінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды пайдалану арқылы тәжірибе алуға (зерттеу, идеялардың шығармашылықпен іске асыру, жұмыстардың таныстырылымы);

6) жұмыс нәтижесі үшін түрлі ақпарат көздері мен ресурстарының маңыздылығын түсіне отырып, зерттеу мен пайдалануға;

7) эстетикалық, еңбекке баулу, экономикалық, экологиялық, патриоттық тәрбиелеу мен рухани-өнегелік құндылықтарын қалыптастыруға;

8) уақыт, материалдың қасиеті мен басқа да факторлардың әсерін анықтап және оны ескере отырып қызметін өз бетінше жоспарлай алуға;

9) оқу мақсаттарына жетуде бірігіп жұмыс істеуді ұйымдастыру (жеке, жұптық және топтық жұмыс) бойынша тәжірибе жинауға бағытталған.

5. Оқу бағдарламасының мазмұны материалдарды бес ортақ білім беру бағыттары арқылы оқып-үйренуді қарастырады:

1) Визуалды өнер;

2) Сәндік-қолданбалы шығармашылық;

3) Дизайн және технология;

4) Үй мәдениеті;

5) Тамақтану мәдениеті.

6. "Визуалды өнер" бөлімінің мазмұны:

1) Классикалық және заманауи өнер;

2) Қазақстандық суретшілердің шығармашылы;

3) Бейнелеу өнері жанрлары мен түрлері;

4) Сандық өнер (фотосурет, анимация, медиа құралдар);

5) Бейнелеу (визуалды) өнерінің көркем тәсілдері;

6) Көркемдік материалдар және техникалармен эксперименттеу бөлімдерін қамтиды.

7. "Сәндік-қолданбалы шығармашылық" бөлімінің мазмұны:

1) Сәндік-қолданбалы өнер ерекшеліктері мен негізгі пішіндері, Қазақстанның және басқа елдердің сәндік-қолданбалы өнері;

2) Сәндік-қолданбалы өнер материалдары, технологиялары мен құралдары;

3) Ұлттық ою-өрнек;

4) Ішкі көріністі сәнді безендіру қарастырады.

8. "Дизайн және технология" (ұлдар) бөлімінің мазмұны:

1) Негізгі конструкциялық, табиғи, жасанды және дәстүрлі емес материалдарды;

2) Материалдарды өңдеу құралдары мен жабдықтарын;

3) Материалдарды әртүрлі тәсілдермен өңдеуді;

4) Әртүрлі материалдардан бұйым дизайнын;

5) Ұлттық тұрмыстық заттарды дайындау технологиясын;

6) Қазақстандық және әлемдік сәулет ескерткіштерін;

7) Макеттеуді;

8) Ішкі көрініс дизайнын;

9) Робототехника, көлік құралдарын модельдеуді қамтиды.

9. "Дизайн және технология" (қыздар) бөлімінің мазмұны:

1) Негізгі тоқыма, табиғи, жасанды және дәстүрлі емес материалдарды;

2) Тоқыма материалдарын өңдеу құралдары мен жабдықтарын;

3) Тоқыма материалдарын әртүрлі тәсілдермен өңдеуді;

4) Тоқыма материалдарынан бұйым дизайнын;

5) Сән индустриясын, стиль және образ, ұлттық киім элементтерін дайындау технолоиясын қамтиды.

10. "Үй мәдениеті" бөлімінің мазмұны (ұлдар):

1) Тұрғын үйдің экологиясын;

2) Өсімдік шаруашылығы, сәндік өсімдіктер шаруашылығы, ландшафтты дизайн негіздерін;

3) Электр қуатының көздері туралы жалпы мәліметтерді, тұрмыстық техника және электр құралдарын қолдану мен жөндеуді;

4) Тұрмыстық жөндеу жұмыстарын, ішкі көріністі ұйымдастыру мен жоспарлауды қамтиды.

11. "Үй мәдениеті" бөлімінің мазмұны (қыздар):

1) Жеке гигиенаны, тұрғын үй экологиясын;

2) Өсімдік шаруашылығы, сәндік өсімдіктер шаруашылығы, ландшафтты дизайн негіздерін;

3) Киім күтімі мен ұзақ мерзімді сақтауды қамтиды.

12. "Тамақтану мәдениеті" бөлімінің мазмұны:

1) Дұрыс тамақтану негізін;

2) Дастарқан басында өзін-өзі дұрыс ұстау ережелерін, дастарқанды жабдықтауды;

3) Тағам әзірлеу технологиясын;

4) Әлем халықтарының тағамдарын қамтиды.

2-тарау. "Көркем еңбек" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

13. "Көркем еңбек" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

2) 6-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;

3) 7-сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

4) 8-сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты;

5) 9-сыныпта – аптасына 1 сағатты, оқу жылында 34 сағатты құрайды.

14. "Көркем еңбек" оқу пәнінің 5-9-сыныптарға арналған оқу бағдарламасының мазмұны оқыту мақсаттары жүйесінің шығармашылық әрекет үдерісі барысында тәжірибелік және негізгі білім қалыптастыруға бағытталған үш бөлім бойынша ұйымдастырылған.

15. "Шығармашылық идеяларды дамыту және зерттеу" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) Қоршаған орта туралы білім мен түсінік;

2) Тарих, мәдениет және дәстүр туралы білім мен түсінік;

3) Ақпарат көздерімен жұмыс істеу;

4) Шығармашылық іс-әрекет үдерісін жоспарлау;

5) Дизайн дайындау бойынша тапсырмалармен жұмыс жасау;

6) Материалдар, олардың қасиеттері мен жұмыс істеу техникалары.

16. "Шығармашылық жұмыстарды жасау және дайындау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) Шығармашылық идеялардың көркем көрінісі;

2) Құралдар мен жабдықтар;

3) Жасау технологиясы;

4) Тамақтану мәдениеті;

5) Үй мәдениеті;

6) Техника қауіпсіздігі және еңбек гигиенасы ережелерін сақтау.

17. "Таныстырылым, талдау және шығармашылық жұмыстарды бағалау" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) Шығармашылық жұмыстардың таныстырылымы;

2) Идеяларды талдау және бағалау;

3) Әдіс-тәсілдерді талдау және бағалау;

4) Жұмысты жетілдіру және бейімдеу.

3 тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

18. Оқыту мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа бөлінген.

19. Бағдарламада оқу мақсаттарын қолдануға және мониторинг жасауға тиімді болу үшін кодтық белгі енгізілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік номерін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4. кодында "5" - сынып, "2.1" бөлім мен бөлімше, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

20. 1) "Шығармашылық идеяларды дамыту және зерттеу" бөлімі

Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1.1 Қоршаған орта туралы білім мен түсінік	5.1.1.1 Ұлдар/Қыздар қоршаған ортаның ассоциативті мағынасы мен визуалды сипаттамасын зерделеу және анықтау	6.1.1.1 Ұлдар/Қыздар қоршаған орта нысандарының визуалды сипаттамаларын түсіну және білімін көрсету	7.1.1.1 Ұлдар/ Қыздар қоршаған орта элементтерінің визуалды сипаттамасын өзінше түсіндіру
1.2 Тарих, мәдениет және дәстүр туралы білім мен түсінік	5.1.2.1 Ұлдар/Қыздар қазақ халқының ұлттық және әлем мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін анықтау және зерделеу	6.1.2.1 Ұлдар/ Қыздар қазақ халқының ұлттық және әлем мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы білімі мен түсінігін көрсету	7.1.2.1 Ұлдар/ Қыздар тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін өз бетінше зерделеу және сипаттау	8.1.2.1 Ұлдар/Қыздар тарихи және мәдени шығу тегі әр түрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы түсінігін көрсету	9.1.2.1 Ұлдар/Қыздар тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер және дизайн туындыларының түрлі материалдарын, бағытын, салыстыру, талдау
1.3 Ақпарат көздері	5.1.3.1 Ұлдар/Қыздар шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу	6.1.3.1 Ұлдар/Қыздар шығармашылық идеяларды іске асыру мақсатында ақпарат көздерін өз бетінше таңдап, қолдану	7.1.3.1 Ұлдар/ Қыздар шығармашылық жұмыста идеяларын іске асыру мақсатында түрлі ақпарат көздерінің ең тиімдісін таңдау және қолдану	8.1.3.1 Ұлдар/ Қыздар шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану	9.1.3.1 Ұлдар/Қыздар шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда ақпарат көздерін толыққан ды және нәтижелі қолдану
1.4 Шығармашылық іс-әрекет үдерісін жоспарлау	5.1.4.1 Ұлдар/Қыздар шығамашылық жұмысты орындау кезеңдерін анықтай отырып, жоспар дайындау	6.1.4.1 Ұлдар/ Қыздар уақыт және басқа да факторларды ескере отырып, іс-әрекеттің реттілігін анықтау және жоспарлау 6.1.4.2 Ұлдар/ Қыздар материалдық шығынды анықтау (сандық көрсеткіштер)	7.1.4.1 Ұлдар/ Қыздар алған білімдері мен тәжірибелерін қолдана болашақ іс-әрекеттерін анықтау және шығармашылық қызметін жоспарлау 7.1.4.2 Ұлдар/ Қыздар бұйымның өзіндік құны мен материалдық шығындарын анықтау	8.1.4.1 Ұлдар/Қыз дар алған білімі мен тәжірибелерін қолданып, болашақ іс-әрекетін толық сипаттай отыра, шығармашылық қызметін жоспарлау 8.1.4.2 Ұлдар/Қыз-дар зерттеу нәтижелері негізінде тұтынушылардың өнімнің түрлеріне қажеттілігін анықтау	9.1.4.1 Ұлдар/Қыз дар жұмысты орындаудың тиімді әдістері мен реттілігін анықтай отырып, шығармашылық қызметін жоспарлау 9.1.4.2 Ұлдар/Қыздар пайданы анықтау мақсатында түрлі тауарларды өткізу нарығын талдау
1.5 Дизайн (эскиз) дайындау бойынша тапсырмалармен жұмыс істеу	5.1.5.1 Ұлдар/Қыздар композицияның негізгі заңдылықтарын ескеріп, қарапайым нысандардың дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау	6.1.5.1 Ұлдар/ Қыздар композицияның негізгі заңдылықтарын сақтай отырып, әртүрлі нысандардың дизайны бойынша тапсырмалар орындау	7.1.5.1 Ұлдар/ Қыздар функционалды және эстетикалық талаптарға сай, нысанның дизайн дайындау бойынша тапсырмаларды орындау	8.1.5.1 Ұлдар/ Қыздар функционалды талаптарға сай нысан дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау	9.1.5.1 Ұлдар/ Қыздар күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін білімді қорытындылау
	5.1.5.2 Ұлдар/ Қыздар шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау	6.1.5.2 Ұлдар/ Қыздар шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар, техникалық суреттер мен сызбалар орындау	7.1.5.2 Ұлдар/ Қыздар түрлі графикалық құралдардың көмегімен бұйым дайындау үшін эскиздер орындау және графикалық пен технологиялық құжаттар әзірлеу	8.1.5.2 Ұлдар/ Қыздар бұйым дайындаудың реттілігі мен тиімді тәсілін анықтай отырып, графикалық және технологиялық құжаттар дайындау	9.1.5.2 Ұлдар/ Қыздар графиканың әртүрлі тәсілдерін қолдану арқылы өз бетінше графикалық және технологиялық құжат құру
1.6 Материалдар, олардың қасиеттері мен жұмыс істеу техникалары	5.1.6.1 Ұлдар материалдардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау арқылы, жалпы қасиеттері мен құрылысын зерделеу	6.1.6.1 Ұлдар материалдардың физикалық, механикалық және технологиялық қасиеттерін, олардың қолданылу аясын анықтау және сипаттау	7.1.6.1 Ұлдар жобаланатын нысанды дайындау барысында материалдардың физикалық, технологиялық және механикалық қасиеттерін анықтау және салыстыру	8.1.6.1 Ұлдар жобаланатын нысанның тағайындалуы мен қасиеттерін ескеріп, материалдарды өңдеу мен безендіру тәсілдерін анықтау және таңдау	9.1.6.1 Ұлдар техникалық, эксплатуациялық және экологиялық сипаттамаларын ескере отырып, материалдарды өңдеудің өзіндік тәсілдерін негіздеп анықтау және таңдау
	5.1.6.2 Ұлдар/Қыздар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, олардың қасиеттері мен міндеттерін анықтау	6.1.6.2 Ұлдар/ Қыздар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, оларды өңдеу мен пайдаланудың тиімді жолдарын	7.1.6.2 Ұлдар/ Қыздар бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, оларды өңдеу, пайдалану және үйлестірудің тиімді жолдарын	8.1.6.2 Ұлдар/Қыздар бұйымды дайындау мен безендіру үшін заманауи және дәстүрлі емес материалдардың тиімді қолданылуын түсіне отырып өздігінен таңдау	9.1.6.2 Ұлдар/Қыздар бұйымды дайындау мен безендіру барысында заманауи және дәстүрлі емес материалдарды қолданудың өзіндік шешімдері мен жолдарын ұсыну
	5.1.6.3 Қыздар тоқыма материалдармен бұйымдардың жіктелуін білу және сипаттау	6.1.6.3 Қыздар тоқыма материалдар мен бұйымдардың қасиеттері мен фактурасын зерделеу және анықтау	7.1.6.3 Қыздар өңдеу тігін материалдары мен сәндік әшекей бұйымдарының жіктелуін анықтау, сипаттау және салыстыру	8.1.6.3 Қыздар табиғи және жасанды тері мен былғарының түрлері мен қасиеттерін анықтау, сипаттау және салыстыру	9.1.6.3 Қыздар трикотаж, тоқусыз матаны өз бетінше зерделеу, анықтау және бағалау
	5.1.6.4 Ұлдар/ Қыздар таңдаған құралдардың қасиеттерін ескере отырып, көркем өнер материалдарын, орындау техникаларын пайдалану және эксперимент жүргізу	6.1.6.4 Ұлдар/ Қыздар материалдардың қасиеттері жайлы білімін және тәжірибелік жұмыс істеу дағдыларын көрсете отырып техникалар, көркемдік материалдарды қолдану және эксперимент жасау	7.1.6.4 Ұлдар/Қыздар шығармашылық жұмыстар барысында орындау техникасы мен өнер материалдарын анықтау, таңдау және біріктіру	8.1.6.4 Ұлдар/Қыздар шығармашылық жұмыстар барысында орындау техникасы мен өнер материалдарын анықтау, таңдау және біріктіру	9.1.6.4 Ұлдар/ Қыздар шығармашылық жұмыс жасау үшін әр түрлі орындау техникасын және өнер материалдарын қолдану бойынша өзіндік шешімдер ұсыну

2) "Шығармашылық жұмыстарды жасау және дайындау" бөлімі

Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
2.1 Шығармашылық идеялардың көркем көрінісі	5.2.1.1 Ұлдар/Қыздар өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану	6.2.1.1 Ұлдар/ Қыздар өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану	7.2.1.1 Ұлдар/ Қыздар күрделі шығармашылық идеяларды білдіру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтерін және өнердің көркем құрал-дарын негіздеп анықтау, таң-дау және қолдану	8.2.1.1 Ұлдар/Қыздар күрделі шығармашылық идеяларды білдіру үшін өнердің көркем құралдарын өз бетінше анықтау, таңдау және қолдану	9.2.1.1 Ұлдар/Қыздар мазмұнды және ерекше туындылар орындау үшін өнердің көркем құралдарын өз бетінше қолдану
2.2 Құралдар мен жабдықтар	5.2.2.1 Ұлдар құрастырымды, табиғи және жасанды материалдарды өңдеу үшін қол еңбегі құралдары мен жабдықтарын анықтау, сипаттау және қолдану 5.2.2.2 Ұлдар ағаш және темір өңдеу білдегінің тағайындалуы мен құрылысын түсіндіру	6.2.2.1 Ұлдар құрастырымды, табиғи және жасанды материалдарды өңдеу үшін пайдаланатын қол электрлік құралдарының қозғалысты беру механизмдері мен құрылысын анықтау және сипаттау	7.2.2.1 Ұлдар заманауи технологиялық машиналардың құрылысын және жұмыс істеу принципін сипаттау және олармен құрастырымды, табиғи, жасанды заттарды өңдеу бойынша жұмыстар орындау	8.2.2.1 Ұлдар заманауи технологиялық машиналарда құрастырымды материалдарды өңдеу бойынша күрделі операцияларды орындау	9.2.2.1 Ұлдар материаларды өңдеу үшін құралдарды және замаауи технологияық машиналарды анықтау, таңдау және қолдану 9.2.2.2 Ұлдар/ Қыздар өнеркәсіптегі технологиялық және өндірістік процестер туралы білімі мен түсінігін көрсету
	5.2.2.1 Қыздар тігін машинасының құрылысын, жіп өткізуді сипаттау және білу, машина тігістерін орындау 5.2.2.2 Қыздар тігін бұйымдарын ылғалды-жылулық өңдеуге арналған жабдықтарды білу, сипаттау және қолдану	6.2.2.1 Қыздар тігін машинасын қалыпты күйге келтіруді білу және орындау 6.2.2.2 Қыздар тігін бұйымдарын ылғалды-жылулық өңдеу режимдерін білу, сипаттау және оларды тәжірибеде қолдану	7.2.2.1 Қыздар тігін машинасы жұмысындағы ақауларды анықтау және жөндеу 7.2.2.2 Қыздар тігін бұйымдарын ылғалды-жылулық өңдеу барысында қолданылатын құралдарды анықтау, таңдау, қолдану	8.2.2.1 Қыздар тігін машинасына қажетті құрылғыларды (түймелікті өңдеу, сыдырманы қондырып тігу) таңдау және қолдану	9.2.2.1 Қыздар заманауи тігін құрал-жабдықтарын білу және торлау тігін машинасын қолдану 9.2.2.3 Қыздар тігін машиналарында күрделі операцияларды (аппликация, кестелеу) орындау және зерделеу
2.3 Жасау технологиясы	5.2.3.1 Ұлдар өлшем мен белгілеу негізінде орындалған бұйым дайындау үшін материалдарды қол құралдарымен өңдеу. 5.2.3.2 Ұлдар түрлі материалдардан қарапайым бұйым дайындау	6.2.3.1 Ұлдар орындалған өлшем мен белгілеу негізінде бұйым дайындау үшін материалдарды электрлік қол құралдарымен өңдеу 6.2.3.2 Ұлдар ажырайтын және ажырамайтын біріктіру әдістерін қолданып, бірнеше бөлшектерден тұратын бұйым жасау	7.2.3.1 Ұлдар бұйымдардың функционалдық және эстетикалық сапасын арттыру үшін материалдарды механикалық өңдеу және бұйымды безендіру 7.2.3.2 Ұлдар технологиялық құжаттар бойынша реттілікті және дәлдікті сақтай отырып, күрделі бұйымдар жасау	8.2.3.1 Ұлдар түрлі құрал-жабдықтарды қолдана отырып, материалдарды өңдеу мен безендіру әдістерін анықтау, пайдалану. 8.2.3.2 Ұлдар өз бетінше дайындаған технологиялық құжатпен күрделі бұйым жасау	9.2.3.1 Ұлдар бұйым дайындау барысында материалдарды өңдеу мен безендірудің ұтымды тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану 9.2.3.2 Ұлдар әртүрлі техникаларды, конструкция түрлері мен заманауи материалдарды қолдана отырып күрделі бұйым жасау
	5.2.3.1 Қыздар тоқыма бұйымдарын пішу және сыру тігісін қолдану арқылы қол еңбегі құралдары мен тігін машинасында өңдеу 5.2.3.2 Қыздар түрлі материалдардан (тоқыма, табиғи және жасанды) қарапайым бұйым орындау	6.2.3.1 Қыздар тігін машинасы және қол құралдарымен қайып тігу, сырып тігу тігіс түрлерін қолдана отырып, тоқыма материалдарын пішу және өңдеу 6.2.3.2 Қыздар әр түрлі конструкциялар мен материалдарды (тоқыма, табиғи және жасанды) қолдана отырып, бір өнім орындау	7.2.3.1 Қыздар әртүрлі конструкциялық, заманауи тоқыма және сәндеу материалдарын қолдана отырып, тігін машинасында технологиялық талапқа сәйкес бұйым жасау	8.2.3.1 Қыздар қол мен тігін құрал-жабдықтарын және олардың құрылғыларын қолдана отырып, тоқыма материалдарын өңдеу мен сәндеудің тиімді әдістерін анықтау және қолдану 8.2.3.2 Қыздар өз бетінше құрастырған технологиялық құжат бойынша бұйымдар дайындау	9.2.3.1 Қыздар бұйым дайындау барысында материалдарды өңдеу тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану 9.2.3.2 Қыздар сенімділік пен дербестігін көрсету арқылы, әртүрлі техниканы, конструкция түрлері мен заманауи материалдарды қолдана оты-рып ерекше бұйым жасау
	5.2.3.3 Ұлдар/ Қыздар шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар дайындау үдерісінде қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану	6.2.3.3 Ұлдар/ Қыздар шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану	7.2.3.4 Ұлдар/ Қыздар шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану	8.2.3.3 Ұлдар /Қыздар шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану	9.2.3.3 Ұлдар/Қыздар шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
2.4 Тамақтану мәдениеті	5.2.4.1 Ұлдар/ Қыздар Дұрыс және тиімді тамақтану ережелерін зерделеу және сипаттау 5.2.4.2 Ұлдар/ Қыздар дұрыс және тиімді тамақтану мәзірін құрастыру 5.2.4.3 Қыздар тағам әзірлеуге арналған құралдар мен жабдықтарды зерделеу және олардың мүмкіншілі-гін анықтау 5.2.4.4 Қыздар салқын тағамдар мен сусындарды әзірлеу технологиясын білу және қолдану	6.2.4.1 Ұлдар/ Қызар қоғамдық тамақтану орындарында, қазақ халқы мен әлем халықтарының мәдениетіндегі дастарқан басында өзін-өзі ұстау ережелерін салысты-ру және сипаттау 6.2.4.2 Ұлдар/Қыздар әртүрлі іс-шараға арналған дастарқанды безендірудегі білімдері мен тәжірбиелік дағдыларын көрсету 6.2.4.3 Қыздар жылдам орындалатын тағамдар мен десерт дайындау технологияларын білу және қолдану 6.2.4.4 Қыздар әртүрлі тағамдарды дайындау үшін азық-түліктер, құрал-саймандар мен керек-жарақтарын анықтау және таңдау	7.2.4.1 Қыздар әлем халықтарының тағамдары мен әлемге әйгілі аспазшылардың тағамдарындағы ерекшеліктерді сипаттап, салыстыру 7.2.4.2 Қыздар әлем халықтарының және ұлттық тағамдардың жасалу технологияларын зерделеу және қолдану 7.2.4.3 Қыздар әртүрлі тағамдар дайындауда қолданатын қажетті құрал-жабдықтарды, өнімдерді таңдауда өз бетінше нақты шешім қабылдай алу
2.5 Үй мәдениеті	5.2.5.1 Ұлдар/ Қыздар өсімдік шаруашылығы мен жеміс-көкөніс түрлерінің негізгі бағыттарын зерделеу және сипаттау 5.2.5.2 Ұлдар/ Қыздар өсімдік шаруашылығында көктемгі жұмыстар жүргізу	6.2.5.1 Ұлдар/ Қыздар сәндік гүл түрлерін өсіру технологиясын зерттеу және сипаттау 6.2.5.2 Ұлдар/ Қыздар сәндік бақша мен гүл өсіру шаруашылығында көктемгі жұмыстар орындау	7.2.5.1 Ұлдар ауыл шаруа-шылығындағы жабдықтарды және заманауи техникаларды сипаттау, жіктеу және бағалау 7.2.5.1 Қыздар интерьер безендіру үшін әртүрлі өсімдіктердің эстетикалық қасиеттерін сипаттау, қолдану және бағалау	8.2.5.1 Ұлдар/Қыздар ауыл шаруашылық өндірісінің дамуындағы әдіс-тәсілдерді талқылау және бағалау 8.2.5.2 Қыздар медицинадағы, фитотерапия мен косметикадағы өсімдіктердің рөлін зерделеу, талқылау және бағалау	9.2.5.1 Ұлдар/Қыздар ландшафты дизайнның элементтерін, заманауи бағыттары мен стильдерін анықтау және сипаттау
	5.2.5.3 Ұлдар электр энергиясы көздері туралы айтып беру 5.2.5.4 Ұлдар қарапайым электротехникалық арматура мен электромонтажды құралдарды атау мен олардың тағайындалуын түсіндіру	6.2.5.3 Ұлдар электросызба элементтерінің графикалық шартты белгілерін зерделеу, анықтау және орындау 6.2.5.4 Ұлдар қарапайым электр тізбектерінің есебін жүргізу және ажырата білу	7.2.5.2 Ұлдар электротехникалық арматуралар мен тұрмыстық құралдардың қарапайым жөндеу жұмыстарын жүргізу	8.2.5.2 Ұлдар тұрмыстық техника мен электр жабдықтарының эстетикалық, эргономикалық және эксплуатациялық сапаларын салыстру және бағалау	9.2.5.2 Ұлдар жарықтандырудың типтік және әртүрлі түрін анықтау және сипаттау
	5.2.5.5 Ұлдар тұрақты тоқ көздерін пайдалану арқылы қарапайым бұйым құрастыру	6.2.5.5 Ұлдар қарапайым сызба бойынша электр тізбектерін орындау және жинау	7.2.5.3 Ұлдар электр тізбек-теріндегі ақауларды табу 7.2.5.4 Ұлдар есептеулер орындау үшін арнайы бақылау-өлшегіш аспаптарын таңдау және қолдану		9.2.5.3 Ұлдар функционалдық, эргоно-микалық және эстетикалық талаптарды ескере отырып, интерьердегі жарықтандыруды ұйымдастыру бойынша шығармашылық шешімдер дайындау
	5.2.5.6 Ұлдар қол құралдарын пайдаланып, ақауларды жою бойынша интерьерді ұйымдастырудың тәжірибелік жұмыстары мен қарапайым жөндеу операцияларын орындау	6.2.5.6 Ұлдар электрлік құрал-саймандарды пайдаланып, ақауларды жою бойынша жөндеу операциялары мен интерьерді ұйымдастырудың тәжірибелік жұмыстарын орындау	7.2.5.5 Ұлдар интерьерді ұйымдастыру бойынша тәжірибелік жұмыстар орындау барысында жарықтандыруға, желдеткіш және жылу жүйесіне қойылатын нормаларды сақтау және қарастыру	8.2.5.3 Ұлдар тұрмыста жөндеу жұмыстарын жүргізу барысында ақауларды жоюдың тиімді тәсілдерін табу 8.2.5.4 Ұлдар тұрмыста жөндеу жұмыстарын жүргізу барысында заманауи мате-риалдар мен құрал-саймандарды зерделеу, таңдау және қолдану	9.2.5.4 Ұлдар /Қыздар интерьерді безендіру, жоспарлау және ұйымдастыру бойынша тәжірибелік жұмысты орындау үшін түрлі салалардағы білімдерін жалпылау
	5.2.5.3 Қыздар жеке бас гигиенасы ережелерін зерделеу және сипаттау, әртүрлі шаш пен тері түрін анықтау 5.2.5.4 Қыздар өз бетінше өз-өзіне қарау әрекеттері мен тәсілдерін таңдау және қолдану	6.2.5.3 Қыздар тазалау құралдарын, тұрғын үйге қойылатын гигениалық талаптарды зерделеу және сипаттау 6.2.5.4 Қыздар тазалау құралдары мен жабдықтарын таңдау және қолдану 6.2.5.5 Қыздар мезгілдік киім мен аяқ-киімдерді күту мен сақтау ережелерін білу және ұстану	7.2.5.2 Қыздар эксплуатациялық, эстетикалық және экологиялық сапаларын бағалай отырып, тұрмыстық техниканың мақсаты мен атқаратын қызметіне қарай жіктеу 7.2.5.3 Қыздар тұрмыстық техниканы қолдану мен күту ережелерін зерделеу және сипаттау	8.2.5.3 Қыздар өз бетінше материалдар мен техниканы анықтап, таңдай отырып, эстетикалық және техникалық талаптарға сай келетін интерьерге арналған сәндік бұйымдар дайындау
2.6 Техника қауіпсіздігі мен еңбек гигиенасының ережелерін сақтау	5.2.6.1 Ұлдар/ Қыздар техника қауіпсіздігін қадағалап, материалдар мен құралдарды қолдану 5.2.6.2 Ұлдар/ Қыздар қол еңбегі құралдарымен жұмыс істеудің қауіпсіз тәсілдерін, еңбек гигиенасының ережелерін білу	6.2.6.1 Ұлдар/Қыздар техника қауіпсіздігін қадағалап және көрсете отырып, материалдар мен құралдарды қолдану 6.2.6.2 Ұлдар/ Қыздар қол электрлі құралдары және жабдықтарымен қауіпсіз жұмыс жасау тәсілдерін, еңбек гигиенасы ережелерін білу және түсіндіру	7.2.6.1 Ұлдар/ Қыздар техника қауіпсіздігін қадағалап, материалдар мен құралдарды қолдану 7.2.6.2 Ұлдар/ Қыздар заманауи технологиялық машиналармен қауіпсіз жұмыс жасау жолдарын білу және түсіндіру	8.2.6.1 Ұлдар/Қыздар техника қауіпсіздігін қадағалап, материалдар мен құралдарды қолдану 8.2.6.2 Ұлдар /Қыздар құрал-жабдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу туралы ескертпе парағын құру	9.2.6.1 Ұлдар/Қыздар техника қауіпсіздігін қадағалап, материалдар мен құралдарды қолдану 9.2.6.2 Ұлдар/ Қыздар белгілі бір бұйым мен жұмыс түріне арналған техника қауіпсіздігі бойынша нұсқаулық құру

3) "Презентациялау, талдау және шығармашылық жұмыстарды бағалау" бөлімі

Бөлімше	5-сынып	6-сынып		7-сынып	8-сынып	9-сынып
3.1 Шығармашылық жұмыстардың таныстырылымы	5.3.1.1 Ұлдар/ Қыздар сыныпқа дайын жұмысты танысты-ру (көрме)	6.3.1.1 Ұлдар/Қыздар мектеп аудиториясы алдында өзінің дайын жұмыстарын таныстыру (көрме)		7.3.1.1 Ұлдар/ Қыздар ауқымды аудитория алдында дайын болған өз жұмыстарын таныстыру (көрме, сән көрсетілімі)	8.3.1.1 Ұлдар/Қыздар онлайн платформадағы ауқымды аудитория алдында дайын жұмыстарды қорғау және оны ұсыну	9.3.1.1 Ұлдар/Қыздар медиа құралдары мен онлайн платформаларды қолдана отырып, белгілі бір аудиторияға дайын жұмыстарын қорғауды өз бетінше ұйымдастыру
3.2 Идеяларды талдау және бағалау	5.3.2.1 Ұлдар/ Қыздар пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің жұмыстарында берілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау	6.3.2.1 Ұлдар/Қыздар пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы идеялары мен тақырыптарды салыстыру		7.3.2.1 Ұлдар/Қыздар пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы идеялар мен тақырыптарды талқылау және бағалау	8.3.2.1 Ұлдар /Қыздар пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы идеялары мен тақырыптарды талдау мен бағалау жүргізу үшін критерийлерді қолдану	9.3.2.1 Ұлдар/Қыздар өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы тарихи, әлеуметтік және мәдениеттік мәнмәтіндерді талдау мен бағалау
3.3 Әдіс-тәсілдерді талдау және бағалау	5.3.3.1 Ұлдар/ Қыздар пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы қолданылған әдіс-тәсілдерді сипаттау	6.3.3.1 Ұлдар/Қыздар пәндік терминологияны қолана отырып, өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы қолданылған әдіс-тәсілдерді салыстыру		7.3.3.1 Ұлдар /Қыздар пәндік терминологияны пайдалана отырып, басқалардың және өз жұмыстарындағы әдіс-тәсілдері мен техникаларды талқылау және бағалау	8.3.3.1 Ұлдар/Қыздар жасалған өнімнің сапасын қолданылған әдіс-тәсілдерін бағалау және талдау үшін критерийлерді қолдану	9.3.3.1 Ұлдар/Қыздар бұйымның сапасын және өнімнің сыртқы көрінісін анықтайтын негізгі факторларды талдау және бағалау
3.4 Жұмысты жетілдіру мен бейімдеу	5.3.4.1 Ұлдар/ Қыздар өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және бейімдеу бойынша конструктивті пікірлер, ұсыныстар білдіру		6.3.4.1 Ұлдар/ Қыздар өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялау бойынша сындарлы пікір мен негізделген ұсыныстарды қабылдау	7.3.4.1 Ұлдар/ Қыздар өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялауда қолданылған идеяларды салыстыруда негізделген сыни ұсыныстар жасау	8.3.4.1 Ұлдар/Қыздар өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және бейімдеуде қолданылған идеяларды талдауда және бағалауда негізделген сыни ұсыныстар жасау	9.3.4.1 Ұлдар/Қыздар өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы мақсаттың өзіндік анық көруін және негізделген бағаны өзіндік білдіру

21. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Көркем еңбек" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Көркем еңбек" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Көркем еңбек" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 сынып (ұлдар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1 -тоқсан (18 сағат)
Бөлім Визуалды өнер	Бейнелеу өнеріндегі көркем құралдары. Классикалық өнердің үздік туындылары. Қазақстандық суретшілердің шығармашылығы. Бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрлары	5.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін анықтау және зерделеу
		5.1.3.1 -Шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу (ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
		5.3.2.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарында берілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау
		5.3.3.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы қолданылған әдіс-тәсілдерді (техникасы) сипаттау
	Натюрморт өнері. Ұлттық сәндік натюрморт	5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
		5.1.6.4-Таңдаған тәсілдерінің қасиеттерін ескере отырып, көркемөнер материалдарын, техникаларын пайдалану және эксперимент жүргізу
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
		5.2.3.3- Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар дайындау үдерісінде қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
	Пейзаж. Табиғатпен үйлесім. Әуе перспективасы	5.1.1.1-Қоршаған ортаның ассоциативті мағынасы мен визуалды сипаттамасын зерделеу және анықтау (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік)
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
	Индустриалды пейзаж. Қала пейзажы. Сызықтық перспектива	5.1.1.1-Қоршаған ортаның ассоциативті мағынасы мен визуалды сипаттамасын зерделеу және анықтау (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік)
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
	Пластикалық пішіндер өнері. Мүсін өнері	5.1.1.1-Қоршаған ортаның ассоциативті мағынасы мен визуалды сипаттамасын зерделеу және анықтау (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік)
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
		5.3.3.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы қолданылған әдіс-тәсілдерді (техникасы) сипаттау
	Шығармашылық жұмыс.Көрме ұйымдастыру	5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
		5.1.6.4 -Таңдаған тәсілдерінің қасиеттерін ескере отырып, көркемөнер материалдарын, техникаларын пайдалану және эксперимент жүргізу
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану.
		5.3.1.1-Бүкіл сыныпқа дайын жұмысты таныстыру (көрме)
2-тоқсан (14 сағат)
Бөлім Сәндік-қолданбалы шығармашылық	Сәндік-қолданбалы өнер, негізгі пішіндер мен ерекшеліктері. Қазақстан халқының сәндік-қолданбалы өнері	5.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін анықтау және зерделеу
	Сәндік-қолданбалы өнердегі заманауи және дәстүрлі емес материалдар. Материалдар мен құрал-жабдықтармен танысу	5.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, олардың қасиеттері мен міндеттерің анықтау 5.2.2.1-Конструкциялық, табиғи және жасанды материалдарды өңдеу үшін қол еңбегі құралдары мен жабдықтарын анықтау, сипаттау және қолдану
	Дәстүрлі емес материалдардан сәндік бұйым. Идеяларды талқылау мен дамыту. Нобай орындау	5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
	Дәстүрлі емес материалдардан сәндік бұйым. Бұйым дайындау	5.2.3.2-Түрлі конструкциялық, табиғи және жасанды материалдардан қарапайым бұйым дайындау
		5.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Өру өнері. Өру түрлері. Материалдар және құрал-жабдықтармен танысу	5.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, олардың қасиеттері мен міндеттерің анықтау
		5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
	Бұйым өру	5.2.3.2-Түрлі конструкциялық, табиғи және жасанды материалдардан қарапайым бұйым дайындау 5.2.3.3- Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар дайындау үдерісінде қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
		5.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану.
	Жұмыстардың көрмесі	5.3.1.1-Бүкіл сыныпқа дайын жұмысты танысту (көрме)
3-тоқсан (20 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Конструкциялық материалдар. Материалдардың түрлері мен қасиеттерін зерттеу	5.1.6.1-Конструкциялық, табиғи және жасанды материалдардың жалпы қасиеттері мен құрылысын, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтай отырып зерделеу
	Конструкциялық материалдарды өңдеуге арналған жабдықтар, қол еңбегі құралдары, құрылғылар	5.2.2.2-Ағаш және темір өңдеу білдегінің тағайындалуы мен құрылысын түсіндіру 5.2.2.1-Конструкциялық, табиғи және жасанды материалдарды өңдеу үшін қол еңбегі құралдары мен жабдықтарын анықтау, сипаттау және қолдану
		5.2.6.2-Қол еңбегі құралдарымен жұмыс істеудің қауіпсіз тәсілдерін, еңбек гигиенасының ережелерін білу (жұмыс орнын, құралдарды ұйымдастыру және тазалау, арнайы киімде жұмыс істеу)
	Көркемдеп аралау. Идеяларды құру. Материалды таңдау және дайындау	5.1.5.1-Өзінің және өзгенің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) тәжірибесіне сүйене отырып және композицияның негізгі заңдылықтарын ескеріп, қарапайым нысандардың дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау 5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
		5.1.4.1 -Шығамашылық жұмысты орындау кезеңдерін анықтай отырып, жоспар дайындау
	Сыртқы және ішкі сызықтар арқылы қисық пішінді бұйымды қыларамен көркемдеп аралау	5.2.3.1-Өлшем мен белгілеу негізінде орындалған бұйым дайындау үшін материалдарды қол құралдарымен өңдеу 5.2.3.2-Түрлі конструкциялық, табиғи және жасанды материалдардан қарапайым бұйым дайындау
		5.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Сымнан бұйымдарды модельдеу. Нобайлар дайындау (шынжыр, басқатырғыш ойындары, жануарлардың пішіндері). Материал таңдау. Құралдар-жабдықтар мен құрылғылар	5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
	Бұйым дайындау. (шынжыр, басқатырғыш ойындары, жануарлардың пішіндері)	5.2.3.1-Өлшем мен белгілеу негізінде орындалған бұйым дайындау үшін материалдарды қол құралдарымен өңдеу 5.2.3.2-Түрлі конструкциялық, табиғи және жасанды материалдардан қарапайым бұйым дайындау
		5.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Түрлі материалдарды қолданып, музыкалық аспаптарды (ұрмалы және соқпалы) жобалау	5.1.5.1 -Өзінің және өзгенің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) тәжірибесіне сүйене отырып және композицияның негізгі заңдылықтарын ескеріп, қарапайым нысандардың дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау 5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
	Музыкалық аспапты құрастыру	5.2.3.1-Өлшем мен белгілеу негізінде орындалған бұйым дайындау үшін материалдарды қол құралдарымен өңдеу 5.2.3.2-Түрлі конструкциялық, табиғи және жасанды материалдардан қарапайым бұйым дайындау
		5.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
		5.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялау бойынша конструктивті пікірлер, ұсыныстарды білдіру.
	Жұмыстардың көрмесі	5.3.1.1-Бүкіл сыныпқа дайын жұмысты таныстыру (көрме)
4-тоқсан (16 сағат)
Бөлім Тамақтану мәдениеті	Дұрыс тамақтанудың негіздері. Ас мәзірін әзірлеу	5.2.4.1-Дұрыс және тиімді тамақтанудың ережелерін сипаттау және зерделеу 5.2.4.2-Дұрыс және тиімді тамақтанудың мәзірін құрастыру 5.1.3.1-Шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
Бөлім Үй мәдениеті	Электр қуатының негізгі көздері туралы жалпы мәліметтер.Электротехникалық арматура. Электр энергиясының әртүрлі көздерімен тәжірибе жасау (батарея, гальваникалық элементтер)	5.2.5.3-Электр энергиясының көздері туралы айтып беру 5.1.3.1-Шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып) 5.2.5.4-Қарапайым электротехникалық арматура мен электромонтажды құралдарды атап шығу мен олардың тағайындалуын түсіндіру 5.2.5.5-Тұрақты тоқ көздерін пайдалану арқылы қарапайым бұйым құрастыру
	Тұрмыстағы жөндеу жұмыстары	5.2.5.6-Қол құралдарын пайдаланып, ақауларды жою бойынша интерьерді ұйымдастырудың тәжірибелік жұмыстары мен қарапайым жөндеу операцияларын орындау
	Өсімдік шаруашылығының негізгі бағыттары. Өсімдік шаруашылығындағы көктемгі жұмыстар.	5.2.5.1-Өсімдік шаруашылығы мен жеміс-көкөніс түрлерінің негізгі бағыттарын зерделеу және сипаттау. 5.2.5.2-Өсімдік шаруашылығында көктемгі жұмыстар жүргізу (топырақты өңдеу, зиянкес жәндіктерден қорғау, егу мен отырғызу) 5.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану

2) 6-сынып (ұлдар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1 тоқсан (18 сағат)
Бөлім Визуалды өнер	Портрет жанры. Қазақстандық суретшілердің шығармашылығындағы портрет	6.1.3.1-Шығармашылық идеяларды іске асыру мақсатында ақпарат көздерін өз бетінше таңдап, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
		6.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы білімі мен түсінігін көрсету
	Сызықты портрет. Графика. Орындалу техникасы. Дәстүрлі емес материалдардан портрет жасау (сымнан) материалдардан орындалған портрет)	6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану
		6.1.6.4-Материалдардың қасиеттері жайлы білімін және тәжірибелік жұмыс істеу дағдыларын көрсете отырып техникалар, көркемдік материалдарды қолдану және эксперимент жасау 6.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, оларды өңдеу мен пайдаланудың тиімді жолдарын (немесе әдістерін) анықтау
	Портреттегі түс. Орындалу техникасы	6.1.1.1-Өзінің және басқа оқушының тәжірибесіне сүйене отырып, қоршаған орта нысандарының визуалды сипаттамаларын (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік) түсіну және білімін көрсету 6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану
	Заманауи портрет. Фотоөнер. Фотокамерамен тәжірибе	6.3.2.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы идеялары мен тақырыптарды салыстыру
		6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану
	Анимация. Қозғалатын элементтер (ермексазды анимация, көлеңкелі театр, саусақты және таяқшалы қуыршақтар)	6.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы білімі мен түсінігін көрсету
	Сценарий дайындау. Кейіпкерлер мен декорациялар құру. Көркем өнер идеяларын іске асыру. Дыбыс қосу	6.1.4.1-Уақыт пен басқа да факторларды ескере отырып, іс-әрекеттің реттілігін анықтау және жоспарлау
		6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану
		6.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялау бойынша сындарлы пікір мен негізделген ұсыныстарды қабылдау
	Жұмысты қорғау.	6.3.1.1-Мектеп аудиториясы алдында өзінің дайын жұмыстарын таныстыру
2-тоқсан (14 сағат)
Бөлім Сәндік-қолданбалы шығармашылық	Қазақстан халықтарының зергерлік өнерімен танысу	6.1.2.1-Әлемдік және қазақтың ұлттық мәдениетіндегі дизайн, қолөнер мен өнер туындыларының ерекшеліктерін түсіну мен білімін көрсету
	Зергерлік бұйым нобайын орындау. Материалдар мен құрал-жабдықтарды таңдау	6.1.5.2-Шығармашылық идеяларын іске асыру үшін нобайлар, техникалық суреттер мен сызбалар орындау
		6.1.6.4-Материалдардың қасиеттері жайлы білімін және тәжірибелік жұмыс істеу дағдыларын көрсете отырып техникалар, көркемдік материалдарды қолдану және эксперимент жасау
	Бұйым дайындау. Бұйымды көркемдеп безендіру	6.2.3.2-Ажырайтын және ажырамайтын біріктіру әдістерін қолданып, бірнеше бөлшектерден тұратын бұйым жасау 6.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
		6.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Табиғи материалдардың түрлері мен сипаттамалары. (Өздігінен ізденіс зерттеулері)	6.1.1.1-Өзінің және басқа оқушының тәжірибесіне сүйене отырып, қоршаған орта нысандарының визуалды сипаттамаларын (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік) түсіну және білімін көрсету 6.1.6.1-Конструкциялық, табиғи, және жасанды материалдардың физикалық, технологиялық пен механикалық қасиеттерін және олардың қолдану аясын анықтау және сипаттау
	Табиғи материалдардан дайындалатын бұйым нобайын орындау	6.1.5.2-Шығармашылық идеяларын іске асыру үшін нобайлар, техникалық суреттер мен сызбалар орындау
	Бұйым дайындау. Бұйымды көркемдеп безендіру	6.1.6.4-Материалдардың қасиеттері жайлы білімін және тәжірибелік жұмыс істеу дағдыларын көрсете отырып техникалар, көркемдік материалдарды қолдану және эксперимент жасау.
		6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану.
	Жұмысты қорғау. Көрме ұйымдастыру	6.3.1.1-Мектеп аудиториясы алдында өзінің дайын жұмыстарын таныстыру
3 тоқсан (20 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Электрлік және қол еңбегі құралдары мен жабдықтары. Тәжірибелік жұмыс	6.2.2.1-Табиғи, жасанды және конструктивті материалдарды өңдеу үшін пайдаланатын қозғалысты беру механизмдері мен қол электрлік құралдардың құрылысын анықтайды және сипаттайды
		6.2.6.2-Қол электрлі құралдары мен жабдықтарымен қауіпсіз жұмыс жасау тәсілдерін, еңбек гигиенасы ережелерін (жұмыс орнын, құралдарды ұйымдастыру мен тазалау, арнайы киімде жұмыс істеу) білу және түсіндіру
	Құрамалы бөлшектерден робот құру. Роботтың шығу тарихы мен оның түрлері. (Өздігінен ізденіс зерттеулері)	6.1.3.1-Шығармашылық идеяларды іске асыру мақсатында ақпарат көздерін өз бетінше таңдап, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
		6.3.3.-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы қолданылған әдіс-тәсілдерді (техникасы) салыстыру
	Роботты жобалау және дайындау. Нобай. Материалдарды іріктеу, таңдау	6.1.5.1-Өзінің тәжірибесі мен біліміне сүйеніп, композицияның негізгі заңдылықтарын сақтай отырып, әртүрлі нысандардың дизайны бойынша тапсырмалар орындау
		6.1.4.1-Уақыт пен басқа да факторларды ескере отырып, іс-әрекеттің реттілігін анықтау және жоспарлау 6.1.6.1-Конструкциялық, табиғи, және жасанды материалдардың физикалық, технологиялық пен механикалық қасиеттерін және олардың қолдану аясын анықтау және сипаттау
	Робот құру. Робот бөлшектерінің жылжымалы механизмін құру бойынша эксперимент жүргізу	6.2.3.1-Орындалған өлшем мен белгілеу негізінде бұйым дайындау үшін материалдарды электрлік қол құралдарымен өңдеу 6.2.3.2-Ажырайтын және ажырамайтын біріктіру әдістерін қолданып, бірнеше бөлшектерден тұратын бұйым жасау
		6.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Көлік құралдарының түрлері туралы жалпы мәлімет. (Өздігінен ізденіс зерттеулері)	6.1.3.1-Шығармашылық идеяларды іске асыру мақсатында ақпарат көздерін өз бетінше таңдап, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
	Көлік құралы үлгісін дайындау. Нобай. Материалдарды іріктеу, таңдау	6.1.5.1-Өзінің тәжірибесі мен біліміне сүйеніп, композицияның негізгі заңдылықтарын сақтай отырып, әртүрлі нысандардың дизайны бойынша тапсырмалар орындау
		6.1.4.2-Материалдық шығынды анықтау (сандық көрсеткіштер)
	Көлік құралын орындау. Үлгінің жеке бөліктерін дайындау. Үлгіні құрастыру, безендіру	6.2.3.1-Орындалған өлшем мен белгілеу негізінде бұйым дайындау үшін материалдарды электрлік қол құралдарымен өңдеу 6.2.3.2-Ажырайтын және ажырамайтын біріктіру әдістерін қолданып, бірнеше бөлшектерден тұратын бұйым жасау
	Жұмысты қорғау. Көрме ұйымдастыру	6.3.1.1-Мектеп аудиториясы алдында өзінің дайын жұмыстарын таныстыру
4-тоқсан (16 сағат)
Бөлім Тамақтану мәдениеті	Қазақ халқы мен түрлі халықтардың және де қоғамдық тамақтану орындарындағы дастарқан басында өзін-өзі дұрыс ұстау ережелері	6.2.4.1-Қоғамдық тамақтану орындарында, қазақ халқы мен әлем халықтарының мәдениетіндегі дастарқан басында өзін-өзі ұстау ережелерін салыстыру және сипаттау 6.2.4.2-Әртүрлі іс-шараға арналған дастарханды безендірудегі білімдері мен тәжірбиелік дағдыларын көрсету
Бөлім Үй мәдениеті	Электросызбалардың шартты белгілерімен танысу. Электр тізбегі	6.2.5.3-Электросызбалар элементтерінің шартты графикалық белгілерін орындау, анықтау және зерделеу 6.2.5.-Қарапайым электр тізбектерінің есебін жүргізу және ажырата білу
	Батарейкалы шырағдан дайындау	6.2.5.-Электр тізбектерін қарапайым сызба бойынша жинау және орындау
	Электрлік қол еңбегі құралдары қолданылған тұрмыстағы жөндеу жұмыстары	6.2.5.6-Электрлік қол құралдарын пайдаланып, ақауларды жою бойынша жөндеу операциялары мен интерьерді ұйымдастырудың тәжірибелік жұмыстарын орындау
		6.2.6.1-Техникасын қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Сәндік гүлдер түрлері. Гүл өсіру шаруашылығындағы көктемгі жұмыстар	6.2.5.1-Сәндік гүлдер түрлерін өсіру технологиясын зерттеу және сипаттау 6.2.5.2-Сәндік бақ өсіру мен гүл өсіру шаруашылығында көктемгі жұмыстар (топырақты өңдеу, зиянкес жәндіктерден қорғау, егу мен отырғызу) жүргізу 6.2.6.1-Техникасын қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану

3) 7-сынып (ұлдар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан (9 сағат)
Бөлімі Визуалды өнер	Өнердегі заманауи техника мен ғылыми жетістіктер. Табиғаттағы микро суреттер.	7.1.1.1-Қоршаған орта элементтерінің визуалды сипаттамасын (композиция, түс, пішін, фактура, пропорция) өзінше түсіндіру
		7.2.1.1-Күрделі шығармашылық идеялары мен сезімдерін білдіру үшін, өнер құралдары мен әртүрлі техникада таңдалған қасиеттері мен тәсілдерін визуалды элементтерді таңдау және негізделген түрде анықтау
	Қазақстанның заманауи суретшілері	7.1.2.1-Тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін өз бетінше зерделеу және сипаттау
		7.1.3.1-Шығармашылық жұмыста идеяларын іске асыру мақсатында түрлі ақпарат көздерінің ең тиімдісін таңдай отырып, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуни-кативтік технологияны қолдану арқылы)
	Бейнелеу өнеріндегі заманауи бағыттары (поп арт, инсталляция). Өздігінен ізденіс зерттеулері	7.3.2.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы идеялары мен тақырыптарды талқылау және бағалау
		7.3.3.1-Пәндік терминологияны пайдалана отырып, басқалардың (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) және өз жұмыстарындағы әдіс- тәсілдері мен техникаларды талқылау және бағалау
	Өнердегі заманауи стильдік бағыттарды зерттеу негізінде тәжірибелік жұмыс орындау. (2D немесе 3D форматында)	7.1.6.4 -Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әр түрлі (заманауи) технологиялар мен өнер материалдарын анықтау, таңдау және біріктіру 7.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, оларды өңдеу, пайдалану және үйлестірудің тиімді жолдарын (немесе әдістерін) анықтау
		7.2.1.1-Күрделі шығармашылық идеялары мен сезімдерін білдіру үшін, өнер құралдары мен әртүрлі техникада таңдалған қасиеттері мен тәсілдерін визуалды элементтерді таңдау және негізделген түрде анықтау
	Жұмысты қорғау және көрме ұйымдастыру	7.3.1.1-Ауқымды аудитория алдында дайын болған өз жұмыстарын таныстыру (көрме, сән көрсетілімі)
2-тоқсан (7 сағат)
Бөлім Сәндік-қолданбалы шығармашылық	Пирография өнерімен танысу. Көркемдеп күйдіру техникасы мен тәсілдері	7.1.2.1-Тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін өз бетінше зерделеу және сипаттау
	Нобай орындау. Материалдарды таңдау және дайындау	7.1.5.2-Бұйым жасауда әртүрлі графикалық құралдарды қолдана отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып), нобайлар, графикалық және технологиялық құжаттар дайындау
		7.1.6.4- Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әртүрлі (заманауи) технологиялар мен өнер материалдарын анықтау, таңдау және біріктіру
	Бұйымды көркемдеп күйдіру. Безендіру	7.2.3.1-Бұйымдардың функционалдық және эстетикалық сапасын арттыру үшін материалдарды механикалық өңдеу және бұйымды безендіру 7.2.3.4-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
		7.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Жұмысты қорғау және көрме ұйымдастыру	7.3.1.1-Ауқымды аудитория алдында дайын болған өз жұмыстарын таныстыру (көрме, сән көрсетілімі)
3 тоқсан (10 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Ағашты механикалық өңдеуге арналған құрал-жабдықтар	7.2.2.1-Заманауи технологиялық машиналардың құрылысына және жұмыс барысына сипаттама бере отырып, конструкциялық, табиғи және жасанды материалдарды өңдеу операцияларын орындайды
	Ағашты механикалық өңдеу барысындағы жұмысты ұйымдастыру	7.2.6.2 -Заманауи технологиялық машиналармен қауіпсіз жұмыс жасау жолдарын білу және түсіндіру
		7.1.6.1-Жобаланатын нысанды дайындау барысында конструкциялық, табиғи және жасанды материалдардың физикалық, технологиялық және механикалық қасиеттерін анықтау және салыстыру
	Ағаштан жасалған бұйымды өңдеу. Бұйымның дизайны. Материалды таңдау және дайындау	7.1.5.1-Функционалды (техникалық) және эстетикалық талаптарға сай, дизайн дайындау бойынша тапсырмаларды орындау 7.1.5.2-Графиканың түрлі тәсілдерін қолдана отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып), бұйым жасауда эскиздер, графикалық және технологиялық құжаттар дайындау
		7.1.4.1-Алған білімдері мен тәжірибелерін қолдана болашақ іс-әрекеттерін анықтау және шығармашылық қызметін жоспарлау 7.1.4.2 -Бұйымның өзіндік құны мен материалдық шығындарын анықтау
	Бұйымды жасау. Материалдар мен бөлшектерді механикалық өңдеу. Бұйымды безендіру	7.2.3.1-Бұйымдардың функционалдық және эстетикалық сапасын арттыру үшін материалдарды механикалық өңдеу және бұйымды безендіру 7.2.3.2-Технологиялық құжаттар бойынша реттілікті және дәлдікті сақтай отырып, күрделі бұйымдарды жасау
		7.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялауда қолданылған идеяларды салыстыруда негізделген сыни ұсыныстар жасау
	Көрме ұйымдастыру	7.3.1.1-Ауқымды аудитория алдында дайын болған өз жұмыстарын таныстыру (көрме, сән көрсетілімі)
4-тоқсан (8 сағат)
Бөлім Үй мәдениеті	Ауыл шаруашылық өндірістегі заманауи техникалар мен жабдықтар	7.2.5.1-Ауыл шаруашылығындағы жабдықтарды және заманауи техникаларды сипаттау, жіктеу және бағалау
		7.1.3.1 – шығармашылық жұмыста идеяларын іске асыру мақсатында түрлі ақпарат көздерінің ең тиімдісін таңдай отырып, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
	Тұрмыстық құрал-жабдықтар мен электроарматураны жөндеу	7.2.5.2-Электротехникалық арматуралардың және тұрмыстық құралдардың қарапайым жөндеу жұмыстарын жүргізу 7.2.5.3 -Электр тізбектеріндегі ақауларды табу 7.2.5.4- Есептеулер орындау үшін арнайы бақылау-өлшеу құралдарын таңдау және қолдану
	Үй экологиясы. Үйдегі микроклимат	7.1.3.1-Шығармашылық жұмыста идеяларын іске асыру мақсатында түрлі ақпарат көздерінің ең тиімдісін таңдай отырып, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы) 7.2.5.5 -Интерьерді ұйымдастыру бойынша тәжірбиелік жұмыстар орындау барысында жарықтандыруға (табиғи және жасанды), желдеткіш және жылу жүйесіне қойылатын нормаларды сақтау және қарастыру 7.3.1.1-Ауқымды аудитория алдында дайын болған өз жұмыстарын таныстыру (көрме, сән көрсетілімі)

4) 8-сынып (ұлдар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан (9 сағат)
Бөлім Сәндік қолданбалы өнер	Мозаика өнері. Мозаика орындаудың түрлері мен техникалары	8.3.2.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы идеялары мен тақырыптарды талдау мен бағалау жүргізу үшін критерийлерді қолдану
		8.3.3.1-Жасалған өнімнің (шығармашылық жұмыс) сапасын қолданылған әдіс-тәсілдерін бағалау және талдау үшін критерийлерді қолдану
	Мозаикалық панноға арналған негіз дайындау. Нобай және материалды таңда	8.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолданып, бұйым дайындаудың реттілігі мен тиімді тәсілін анықтай отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып), графикалық және технологиялық құжаттар дайындау.
	Мозаика панносын орындау	8.1.6.4-Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әр түрлі технологиялар мен өнер материалдарын өз бетінше анықтау, таңдау және біріктіру
		8.2.1.1-Күрделі шығармашылық идеялары мен сезімдерін білдіру үшін өз бетінше өнердің көркем құралдарын анықтау, таңдау және қолдану
	Көркемдеп безендіру мен жұмыстарын таныстыру.	8.3.1.1-Онлайн платформадағы ауқымды аудитория алдында дайын жұмыстарды қорғау және оны ұсыну (онлайн форумдар, әлеуметтік желілерде)
2-тоқсан (7 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Қазақ халқының тұрмыстық заттарымен танысу	8.1.2.1-Тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы түсінігін көрсету
	Қазақ халқының тұрмыстық заттарының орындалу техникасы мен материалдарын (торсық, дөңгелек үстел) зерделеу.	8.1.6.1-Жобалау объектісінің қолданылу мақсаты мен ерекшелігін ескере отырып, өңдеудің конструкциялық, табиғи, жасанды материалдары мен әдістерін негіздеп таңдау
	Идеяларды талдау және нобайды орындау. Жұмысты жоспарлау	8.1.5.1- Функционалды (техникалық), эстетикалық, эргономикалық және экологиялық талаптарға сай нысан дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау
		8.1.4.1-Болашақ іс-әрекеттерін анықтауда өздерінің алған білімдері мен тәжрибесін қолдана отырып шығармашылық әркеттерін жоспарлайды
	Материалдарды өңдеу. Бұйымды дайындау	8.2.2.1-Заманауи технологиялық машиналарда конструкциялық материалдарды өңдеу бойынша күрделі операцияларды орындау
		8.2.3.1-Қол, механикалық құрал-жабдықтарын қолдана отырып, бұйымдардың функционалдық және эстетикалық сапасын арттыру үшін материалдарды өңдеу мен безендіру әдістерін анықтау, пайдалану 8.2.3.2-Өз бетінше дайындаған технологиялық құжатпен күрделі бұйым (кешенді, фасонды) жасау 8.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
		8.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Көрме ұйымдастыру және жұмысты қорғау	8.3.1.1-Онлайн платформадағы ауқымды аудитория алдында дайын жұмыстарды қорғау және оны ұсыну (онлайн форумдар, әлеуметтік желілерде)
3-тоқсан (10 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Үстел ойыны. Шығу тарихы	8.1.2.1-Тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы түсінігін көрсету
	Үстел ойынының тұжырымдамасы	8.1.4.2-Зерттеу нәтижелері негізінде тұтынушылардың өнімнің түрлеріне деген қажеттілігін анықтау
		8.1.5.1- Функционалды (техникалық), эстетикалық, эргономикалық және экологиялық талаптарға сай нысан дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау
	Үстел ойынын дайындау. Графикалық құжаттама	8.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолданып, бұйым дайындаудың реттілігі мен тиімді тәсілін анықтай отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып), графикалық және технологиялық құжаттар дайындау.
	Үстел ойының бөлшектерін дайындау. Көркемдеп безендіру	8.1.6.2-Бұйымды дайындау мен безендіру үшін заманауи және дәстүрлі емес материалдардың тиімді қолданылуын түсіне отырып өздігінен таңдау
		8.2.3.1-Қол, механикалық құрал-жабдықтарын қолдана отырып, бұйымдардың функционалдық және эстетикалық сапасын арттыру үшін материалдарды өңдеу мен безендіру әдістерін анықтау, пайдалану
	Ойынды тестілеу. Сауалнама және ақпараттар жинау	8.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялауда қолданылған идеяларды талдауда және бағалауда негізінделген сыни ұсыныстар жасау
	Жұмысты қорғау.	8.3.1.1-Онлайн платформадағы ауқымды аудитория алдында дайын жұмыстарды қорғау және оны ұсыну (онлайн форумдар, әлеуметтік желілерде)
4-тоқсан (8 сағат)
Бөлім Үй мәдениеті	Агротехнологияның дамуындағы ғылымның рөлі (өздігінен ізденіс зерттеулері)	8.2.5.1-Ауылшаруашылық өндірісінің дамуындағы әдіс-тәсілдерді талқылау және бағалау
		8.1.3.1-Шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
	Электрқұрылғылар мен тұрмыстық техникаларды таңдау және бағалау	8.2.5.-Тұрмыстық техника мен электр жабдықтарының эстетикалық, эргономикалық және эксплуатациялық сапаларын салыстру мен бағалау
		8.1.3.1-Шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
	Бөлменің жөндеу жұмыстарына арналған заманауи материалдар мен құрал-жабдықтар (тәжірибелік жұмыс)	8.2.5.3-Тұрмыста жөндеу жұмыстарын жүргізу барысында ақауларды жоюдың тиімді тәсілдерін табу 8.2.5.4- Тұрмыста жөндеу жұмыстарын жүргізу барысында заманауи материалдар мен құрал-саймандарды (қол және электрлік) қолдану
		8.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану 8.2.6.2-Құралдар-жабдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу туралы ескертпе парағын құру

5) 9-сынып (ұлдар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1 тоқсан (9 сағат)
Бөлім Сәндік қолданбалы өнер	Заманауи интерьердегі сәндік бұйымдар	9.1.2.1-Мәдени және тарихи жәдігерлер, қолөнер мен дизайн салалары шығармаларының материалдарын, бағытын, салыстырмалы талдау
	Интерьердің сәнді заттарының (шырағдан, сәнді сағаттар) дайындалу техникалары мен тәсілдерін зерделеу	9.1.3.1-Шығармашылық идеяларды (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны) дамыту мен іске асыруда бірінші және екінші ақпарат көздерін толыққанды және нәтижелі қолдану
	Идеяларды дамытуды талқылау мен нобай орындау. Жұмысты жоспарлау	9.1.4.1-Жұмысты орындаудың тиімді (оптималды) әдістері мен реттілігін анықтай отырып, шығармашылық қызметін жоспарлау
		9.1.5.1-Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау
	Интерьердің сәндік заттарын дайындау мен безендіру	9.2.1.1-Мазмұнды, ерекше туындыны орындау үшін өз бетінше және сенімділікпен өнердің көркем құралдарын қолдану
		9.1.6.2-Бұйымды дайындау мен безендіру барысында заманауи және дәстүрлі емес материалдарды қолданудың өзіндік (оригиналды) шешімдері мен жолдарын ұсыну
		9.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
	Жұмысты қорғау.	9.3.1.1-Медиа құралдары мен онлайн платформаларды қолдана отырып, белгілі бір аудиторияға дайын жұмыстарын қорғауды өз бетінше ұйымдастыру (бейнетаспа, онлайн форумдар, әлеуметтік желілер)
		9.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы мақсаттың өзіндік анық көруін және негізделген бағаны өзіндік білдіру
2-тоқсан (7 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Сәулет өнерінің үздік туындылары. Заманауи сәулет өнері. Қазақстан сәулет өнері. (заманауи және тарихи)	9.1.2.1-Мәдени және тарихи жәдігерлер, қолөнер мен дизайн салалары шығармаларының материалдарын, бағытын, салыстырмалы талдау. 9.3.3.1-Бұйымның сапасын және өнімнің сыртқы көрінісін анықтайтын негізгі факторларды (эстетика, атқаратын қызметі, экономика) талдау және бағалау
	Сәулеттік ғимараттар мен нысандардың (имитация немесе өз идеялары) нобайы, сызбасы	9.1.5.1 - Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау 9.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолдану арқылы (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып) өз бетінше графикалық және технологиялық құжатты құру
	Сәулеттік нысанның макетін орындауға қажетті материалдарды анықтау және таңдау	9.1.6.2-Бұйымды дайындау мен безендіру барысында заманауи және дәстүрлі емес материалдарды қолданудың өзіндік (оригиналды) шешімдері мен жолдарын ұсыну 9.1.6.4-Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әр түрлі технологиялар мен өнер материалдарын қолдану бойынша өзіндік (оригиналды) шешімдерді ұсыну
	Шығармашылық жұмыс. Сәулеттік нысан макеті	9.2.3.1-Бұйым дайындау барысында материалдарды өңдеу мен безендірудің ұтымды тәсілдерін анықтау, таңдау мен қолдану 9.2.3.2 Сенімділік пен дербестігін көрсете, әртүрлі техникаларды, конструкция түрлері мен заманауи материалдарды қолдана отырып ерекше күрделі бұйым жасау
	Жұмысты қорғау.	9.3.1.1-Медиа құралдары мен онлайн платформаларды қолдана отырып, белгілі бір аудиторияға дайын жұмыстарын қорғауды өз бетінше ұйымдастыру (бейнетаспа, онлайн форумдар, әлеуметтік желілер)
		9.3.2.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы тарихи, әлеуметтік және мәдениеттік мәнмәтіндерді талдау мен бағалау
3-тоқсан (10 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Интерьер заттары және жиһаздардың өндірілуі	9.2.2.2-Әртүрлі өнеркәсіпте технологиялық және өндірістік үдерістер туралы білімдері мен түсінігін көрсету 9.1.4.2-Пайданы (табысты) анықтау мақсатында түрлі тауарларды өткізу нарығын талдау
	Белгілі бір интерьерге арналған заттарды дайындау (мысалы: көрме залына арналған модульді жиһаз, трансформацияланатын балаларға арналған жиһаз, сәнді шамшырақ) Идеяны дамыту және талқылау. Материалдарды таңдау	9.1.5.1-Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау 9.1.6.1-Жобаланатын нысанның техникалық, эксплатуациялық және экологиялық сипаттамаларын ескере отырып, өз бетінше конструкциялық, табиғи және жасанды материалдарды, өңдеу тәсілдерін негіздеп, анықтау және таңдау
	Графикалық құжаттама. Техникалық спецификация	9.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолдану арқылы (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып) өз бетінше графикалық және технологиялық құжатты құру
	Бұйымды әзірлеу. Әрлеу	9.2.2.1-Материалдарды өңдеуге арналған заманауи технологиялық машиналарды өз бетінше таңдап, анықтау және қолдану 9.2.3.1-Бұйым дайындау барысында материалдарды өңдеу мен безендірудің ұтымды тәсілдерін анықтау, таңдау мен қолдану 9.2.3.2-Сенімділік пен дербестігін көрсете, әртүрлі техникаларды, конструкция түрлері мен заманауи материалдарды қолдана отырып ерекше күрделі бұйым жасау
		9.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану 9.2.6.2-Белгілі бір бұйым мен жұмыс түріне арналған техника қауіпсіздігі бойынша нұсқаулық құру
	Жұмысты қорғау	9.3.1.1-Медиа құралдары мен онлайн платформаларды қолдана отырып, белгілі бір аудиторияға дайын жұмыстарын қорғауды өз бетінше ұйымдастыру (бейнетаспа, онлайн форумдар, әлеуметтік желілер)
4-тоқсан (8 сағат)
Бөлім Үй мәдениеті	Интерьер/экстерьердегі ландшафт элементтері	9.1.5.1- Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау 9.2.5.1-Ландшафты дизайнның элементтерін, заманауи бағыттары мен стильдерін анықтау және сипаттау. 9.1.3.1-Шығармашылық идеяларды (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып) дамыту мен іске асыруда бірінші және екінші ақпарат көздерін толыққанды және нәтижелі қолдану
	Шығармашылық идеяларды визуалдау	9.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолдану арқылы (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып) өз бетінше графикалық және технологиялық құжатты құру 9.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы мақсаттың өзіндік анық көруін және негізделген бағаны өзіндік білдіру
	Интерьердегі жарықтандыру. Табиғи және жасанды жарықтандыру. Интерьерді жарықтандырудың жобасын даярлау (тұрғын үй бөлмелері, өндірістік, қоғамдық орындар)	9.2.5.2-Жарықтандырудың типтік және әртүрлі түрін сипаттау мен анықтау 9.2.5.3-Функционалдық, эргономикалық және эстетикалық талаптарды ескере отырып, интерьердегі жарықтандыруды ұйымдастыру бойынша шығармашылық шешімдер дайындау 9.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолдану арқылы (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып) өз бетінше графикалық және технологиялық құжатты құру
	Интерьерді аудандарға бөлу және жоспарлау. (тұрғын үй бөлмелері, өндірістік, қоғамдық орындар)	9.1.4.1-Жұмысты орындаудың тиімді (оптималды) әдістері мен реттілігін анықтай отырып, шығармашылық қызметін жоспарлау. 9.1.5.2- Әртүрлі графика тәсілдерін қолдану арқылы (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолданып) өз бетінше графикалық және технологиялық құжатты құру. 9.2.5.4-Интерьерді (тұрғын үй, қоғамдық) безендіру, жоспарлау және ұйымдастыру бойынша тәжірибелік жұмысты орындау үшін түрлі салалардағы білімдерін жалпылау

6) 5-сынып (қыздар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1 тоқсан (18 сағат)
Бөлім Визуалды өнер	Бейнелеу өнеріндегі көркем құралдары. Классикалық өнердің үздік туындылары. Қазақстандық суретшілердің шығармашылығы. Бейнелеу өнерінің түрлері мен жанрлары	5.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін анықтау және зерделеу
		5.1.3.1 -Шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу. (ақпараттық-коммуникативтік технологияны қолдану арқылы)
		5.3.2.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарында берілген идеялар мен тақырыптарды сипаттау
		5.3.3.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы қолданылған әдіс-тәсілдерді (техникасы) сипаттау
	Натюрморт өнері. Ұлттық сәндік натюрморт	5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
		5.1.6.4-Таңдаған тәсілдерінің қасиеттерін ескере отырып, көркемөнер материалдарын, техникаларын пайдалану және эксперимент жүргізу
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
		5.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар дайындау үдерісінде қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
	Пейзаж. Табиғатпен үйлесім. Әуе перспективасы	5.1.1.1-Қоршаған ортаның ассоциативті мағынасы мен визуалды сипаттамасын зерделеу және анықтау (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік)
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
	Индустриалды пейзаж. Қала пейзажы. Сызықтық перспектива	5.1.1.1-Қоршаған ортаның ассоциативті мағынасы мен визуалды сипаттамасын зерделеу және анықтау (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік)
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
	Пластикалық пішіндер өнері. Мүсін өнері	5.1.1.1-Қоршаған ортаның ассоциативті мағынасы мен визуалды сипаттамасын зерделеу және анықтау (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік)
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
		5.3.3.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы қолданылған әдіс-тәсілдерді (техникасы) сипаттау
	Шығармашылық жұмыс. Көрме ұйымдастыру	5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
		5.1.6.4 -Таңдаған тәсілдерінің қасиеттерін ескере отырып, көркемөнер материалдарын, техникаларын пайдалану және эксперимент жүргізу
		5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
		5.3.1.1-Бүкіл сыныпқа дайын жұмысты таныстыру (көрме)
2-тоқсан (14 сағат)
Бөлім Сәндік-қолданбалы шығармашылық	Сәндік-қолданбалы өнер, негізгі пішіндер мен ерекшеліктері. Қазақстан халқының сәндік-қолданбалы өнері. Қазақтың ұлттық ою-өрнектері (түрлері, стилизация мен мотивтері)	5.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін анықтау және зерделеу
	Көркем кестелеу. Кесте түрлері. Материалдар және құрал-жабдықтармен танысу. Нобай орындау	5.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін анықтау және зердел-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
	Көркемдік кестемен бұйымды безендіру	5.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін қолдану
		5.2.3.3- Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар дайындау үдерісінде қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
		5.2.6.1-Материалдар мен құралдарды техника қауіпсіздігін сақтап, қолданудың маңыздылығын сезіне отырып демонстрациялау
	Өру өнері. Өру түрлері. Материалдар және құрал-жабдықтармен танысу	5.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, олардың қасиеттері мен міндеттерің анықтау
		5.1.5.2-Шығармашылық идеяларды іске асыру үшін нобайлар орындау
		5.1.4.1-Шығамашылық жұмысты орындау кезеңдерін анықтай отырып, жоспар дайындау
	Бұйым өру	5.2.3.2-Түрлі материалдардан (тоқыма, табиғи және жасанды) қарапайым бұйым орындау
		5.2.3.4-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар дайындау үдерісінде қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
		5.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Жұмыстардың көрмесі	5.3.1.1-Бүкіл сыныпқа дайын жұмысты таныстыру (көрме )
3 тоқсан (20 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Тоқыма материалдарының классификациясы мен сипаттамалары. Материалдардың түрлері мен қасиеттерін зерттеу	5.1.6.3-Тоқыма материалдары мен бұйымдарының классификациясын, құрамы мен қарапайым тоқылу әдісін сипаттау және білу
	Тоқыма материалдарын өңдеуге арналған құрал-жабдықтар мен құрылғылар	5.2.2.1-Тігін машинасының құрылысын, жіп өткізуді сипаттау және білу, машина тігістерін орындау 5.2.2.2-Тігін бұйымдарын ылғалды-жылулық (үтік) өңдеуге арналған жабдықтарын білу, сипаттай алу және қолдану 5.2.6.2-Қол еңбегі құралдарымен жұмыс істеудің қауіпсіз тәсілдерін, еңбек гигиенасының ережелерін білу (жұмыс орнын, құралдарды ұйымдастыру және тазалау, арнайы киімде жұмыс істеу)
	Тігін бұйымдарының классификациясы. Идеядан өнімге (тігін бұйымдары)	5.1.6.3-Тоқыма материалдары мен бұйымдарының классификациясын, құрамы мен қарапайым тоқылу әдісін сипаттау және білу
	Дизайн, киімді макеттеу (қағаз, тоқыма материалдар). Костюм құру (мини-манекенде немесе қуыршақта)	5.1.5.1-Өзінің және өзгенің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) тәжірибесіне сүйене отырып және композицияның негізгі заңдылықтарын ескеріп, қарапайым нысандардың дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау 5.2.3.1-Тоқыма бұйымдарын пішу және сыру тігісін қолдану арқылы қол еңбегі құралдарымен, тігін машинасында өңдеу 5.2.3.2-Түрлі материалдардан (тоқыма, табиғи және жасанды) қарапайым бұйым орындау 5.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Тоқыма мозаика техникасында тігін бұйымдарының дизайны (құрақ, пэчворк, квилт) Идеяларды құру. Нобай. Материалды таңдау және дайындау. Жұмыстың орындалу бірізділігі	5.1.5.1-Өзінің және өзгенің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) тәжірибесіне сүйене отырып және композицияның негізгі заңдылықтарын ескеріп, қарапайым нысандардың дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау 5.1.4.1-Шығамашылық жұмысты орындау кезеңдерін анықтай отырып, жоспар дайындау
	Бұйым дайындау. Бұйымды безендіру	5.2.3.1- Тоқыма бұйымдарын пішу және сыру тігісін қолдану арқылы қол еңбегі құралдарымен, тігін машинасында өңдеу 5.2.3.2-Түрлі материалдардан (тоқыма, табиғи және жасанды) қарапайым бұйым орындау 5.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар дайындау үдерісінде қазақтың ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану 5.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Жұмысты қорғау	5.3.1.1-Бүкіл сыныпқа дайын жұмысты таныстыру (көрме) 5.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялау бойынша конструктивті пікірлер, ұсыныстарды білдіру
4-тоқсан (16 сағат)
Бөлім Тамақтану мәдениеті	Дұрыс тамақтанудың негіздері. Ас мәзірін әзірлеу	5.2.4.1-Дұрыс және тиімді тамақтанудың ережелерін сипаттау және зерделеу 5.2.4.2-Дұрыс және тиімді тамақтанудың мәзірін құрастыру 5.1.3.1-Шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
	Асхананың жабдықталуы. Тағам әзірлеуге арналған құралдар-жабдықтар, аспаптар мен ыдыс-аяқтар. Тағам дайындауға арналған құрал-жабдықтардың мүмкіндіктерін зерттеу	5.2.4.3-Тағам әзірлеуге арналған құралдар мен жабдықтарды зерделеу және олардың мүмкіншілігін анықтау 5.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану 5.2.6.2-Қол еңбегі құралдарымен жұмыс істеудің қауіпсіз тәсілдерін, еңбек гигиенасының ережелерін білу (жұмыс орнын, құралдарды ұйымдастыру және тазалау, арнайы киімде жұмыс істеу)
	Бутербродтар мен сусындардың әзірлену технологиясы	5.1.3.1 -Шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып). 5.2.4.4-Суық тағамдар мен сусындар дайындау технологиясын білу және қолдану 5.1.3.1-Шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
	Жемістер мен көкөністерден салаттар әзірлеу технологиясы	5.2.4.4-Салқын тағамдар мен сусындарды әзірлеу технологиясын білу және қолдану 5.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялау бойынша конструктивті пікірлер, ұсыныстарды білдіру 5.1.3.1-Шығармашылық идеяларды зерттеу мен дамыту үшін ақпарат көздерімен жұмыс істеу (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
Бөлім Үй мәдениеті	Жеке бастың гигиенасы. Өз-өзіне күтім жасау	5.2.5.3-Жеке басының гигиенасы ережелерін зерделеу және сипаттау, әртүрлі шаш пен тері түрін анықтау 5.2.5.4-Өз бетінше өз-өзіне қарау әрекеттері мен тәсілдерін таңдау және қолдану
	Өсімдік шаруашылығының негізгі бағыттары. Өсімдік шаруашылығындағы көктемгі жұмыстар	5.2.5.1-Өсімдік шаруашылығы мен жеміс-көкөніс түрлерінің негізгі бағыттарын зерделеу және сипаттау 5.2.5.2-Өсімдік шаруашылығында көктемгі жұмыстар жүргізу (топырақты өңдеу, зиянкес жәндіктерден қорғау, егу мен отырғызу) 5.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану

7) 6-сынып (қыздар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан (18 сағат)
Бөлім Визуалды өнер	Портрет жанры. Портрет түрлері. Қазақстандық суретшілердің шығармашылығындағы портрет	6.1.3.1-Шығармашылық идеяларды іске асыру мақсатында ақпарат көздерін өз бетінше таңдап, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
		6.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы білімі мен түсінігін көрсету
	Сызықты портрет. Графика. Орындалу техникасы. Дәстүрлі емес материалдардан портрет жасау (сымнан орындалған портрет)	6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану
		6.1.6.4-Материалдардың қасиеттері жайлы білімін және тәжірибелік жұмыс істеу дағдыларын көрсете отырып техникалар, көркемдік материалдарды қолдану және эксперимент жасау 6.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, оларды өңдеу мен пайдаланудың тиімді жолдарын (немесе әдістерін) анықтау
	Портреттегі түс. Орындалу техникасы	6.1.1.1-Өзінің және басқа оқушының тәжірибесіне сүйене отырып, қоршаған орта нысандарының визуалды сипаттамаларын (композиция, түс, пішін, фактура, тепе-теңдік) түсіну және білімін көрсету 6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану
	Заманауи портрет. Фотоөнер. Фотокамерамен тәжірибе	6.3.2.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы идеялары мен тақырыптарды салыстыру
		6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану
	Анимация. Қозғалатын элементтер (ермексазды анимация, көлеңкелі театр, саусақты және таяқшалы қуыршақтар)	6.1.2.1-Әлемдік және қазақтың ұлттық мәдениетіндегі дизайн, қолөнер мен өнер туындыларының ерекшеліктерін түсіну мен білімін көрсету
	Сценарий дайындау. Кейіпкерлер мен декорациялар құру. Көркем өнер идеяларын іске асыру. Дыбыс қосу	6.1.4.1 -Уақыт пен басқа да факторларды ескере отырып, іс-әрекеттің реттілігін анықтау және жоспарлау
		6.2.1.1-Өз идеялары мен сезімдерін беру үшін қоршаған ортаның визуалды элементтері мен өнердің көркем тәсілдерін анықтау, таңдау және қолдану
		6.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялау бойынша сындарлы пікір мен негізделген ұсыныстарды қабылдау
	Жұмысты қорғау	6.3.1.1-Мектеп аудиториясы алдында өзінің дайын жұмыстарын таныстыру (көрме)
2-тоқсан (14 сағат)
Бөлім Сәндік-қолданбалы шығармашылық	Тоқу өнері. Ілмекпен тоқу. Тоқу тәсілдері мен техникалары. Бұйымның нобайын дайындау. Материалдар мен құрал-жабдықтарды таңдау	6.1.2.1-Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы білімі мен түсінігін көрсету 6.1.5.2-Шығармашылық идеяларын іске асыру үшін нобайлар, техникалық суреттер мен сызбалар орындау 6.1.4.2-Материалдық шығынды анықтау (сандық көрсеткіштер)
	Әртүрлі бұйымдарды ілмекпен тоқу (сулықтар, сөмкелер, ұялы телефондардың қабы)	6.1.6.4-Материалдардың қасиеттері жайлы білімін және тәжірибелік жұмыс істеу дағдыларын көрсете отырып техникалар, көркемдік материалдарды қолдану және эксперимент жасау 6.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану 6.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Шалма бізбен тоқу. Шалма біз және олардың түрлері. Тоқу тәсілдері мен техникалары. Бұйымның нобайын дайындау	6.1.5.2-Шығармашылық идеяларын іске асыру үшін нобайлар, техникалық суреттер мен сызбалар орындау 6.1.4.2-Материалдық шығынды анықтау (сандық көрсеткіштер)
	Әртүрлі бұйымдарды шалма бізбен тоқу (мойынорағыш, үшкіл орамал, тіреуіш, ұялы телефондардың қабы)	6.1.6.4 -Материалдардың қасиеттері жайлы білімін және тәжірибелік жұмыс істеу дағдыларын көрсете отырып техникалар, көркемдік материалдарды қолдану және эксперимент жасау 6.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану 6.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Жұмысты қорғау. Көрме ұйымдастыру	6.3.1.1-Мектеп аудиториясы алдында өзінің дайын жұмыстарын таныстыру (көрме) 6.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялау бойынша сындарлы пікір мен негізделген ұсыныстарды қабылдау
3-тоқсан (20 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Тоқыма материалдарынан бұйым дайындау (авторлық қуыршақ, дамытатын ойыншықтар). Идеяларды құру. Нобай	6.1.5.1 - Өзінің тәжірибесі мен біліміне сүйеніп, композицияның негізгі заңдылықтарын сақтай отырып, әртүрлі нысандардың дизайны бойынша тапсырмалар орындау 6.1.5.2-Шығармашылық идеяларын іске асыру үшін нобайлар, техникалық суреттер мен сызбалар орындау
	Түрлі-түсті және фактуралы тоқыма материалдарын зерттеу. Материалдарды, құралдар мен жабдықтарды таңдау және дайындау	6.1.6.3-Тоқыма материалдары мен бұйымдарының қасиеттері мен фактурасын анықтау және зерделеу 6.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, оларды өңдеу мен пайдаланудың тиімді жолдарын (немесе әдістерін) анықтау 6.2.2.1-Тігін машинасын қалыпты күйге келтіруді білу және орындау
	Бұйым дайындау. Бөлшектерді пішу. Жеке бөліктерін өңдеу. Бөлшектерді біріктіру мен бұйымды безендіру	6.2.2.2-Тігін бұйымдарын ылғалды- жылулық өңдеу режимдерін білу, сипаттау және оларды тәжірибеде қолдану 6.2.3.1-Өлшем мен белгілеу негізінде орындалған бұйым дайындау үшін материалдарды электрлік қол құралдарымен өңдеу 6.2.3.2-Әр түрлі конструкциялар мен материалдарды (тоқыма, табиғи және жасанды) қолдана отырып, бір өнім орындау 6.2.6.2-Қол электрлі құралдары мен жабдықтарымен қауіпсіз жұмыс жасау тәсілдерін, еңбек гигиенасы ережелерін (жұмыс орнын, құралдарды ұйымдастыру мен тазалау, арнайы киімде жұмыс істеу) білу және түсіндіру
	Үйге арналған тоқыма бұйымдарының дизайны (алжапқыш, асханалық бұйымдар). Идеяларды құру. Нобай. Материалды таңдау және дайындау. Жұмысты орындау бірізділігі	6.1.5.1-Өзінің тәжірибесі мен біліміне сүйеніп, композицияның негізгі заңдылықтарын сақтай отырып, әртүрлі нысандардың дизайны бойынша тапсырмалар орындау 6.1.5.2-Шығармашылық идеяларын іске асыру үшін нобайлар, техникалық суреттер мен сызбалар орындау 6.1.4.1-Уақыт пен басқа да факторларды ескере отырып, іс-әрекеттің реттілігін анықтау және жоспарлау. 6.1.4.2-Материалдық шығынды анықтау (сандық көрсеткіштер)
	Бұйым дайындау. Бөлшектерді пішу. Жеке бөліктерін өңдеу. Бөлшектерді біріктіру мен бұйымды безендіру	6.2.2.2-Тігін бұйымдарын ылғалды- жылулық өңдеу режимдерін білу, сипаттау және оларды тәжірибеде қолдану 6.2.3.1-Тігін машинасы және қол құралдарымен қайып тігу, сырып тігу тігіс түрлерін қолдана отырып, тоқыма материалдарын пішу және өңдеу 6.2.3.2-Әр түрлі конструкциялар мен материалдарды (тоқыма, табиғи және жасанды) қолдана отырып, бір өнім орындау 6.2.6.2-Қол электрлі құралдары мен жабдықтарымен қауіпсіз жұмыс жасау тәсілдерін, еңбек гигиенасы ережелерін (жұмыс орнын, құралдарды ұйымдастыру мен тазалау, арнайы киімде жұмыс істеу) білу және түсіндіру
	Жұмысты қорғау. Көрме ұйымдастыру	6.3.1.1-Мектеп аудиториясы алдында өзінің дайын жұмыстарын таныстыру (көрме) 6.3.3.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы қолданылған әдіс-тәсілдерді (техникасы) салыстыру
4-тоқсан (16 сағат)
Бөлім Тамақтану мәдениеті.	Қазақ халқы мен түрлі халықтардың және де қоғамдық тамақтану орындарындағы дастарқан басында өзін-өзі дұрыс ұстау ережелері	6.2.4.1-Қоғамдық тамақтану орындарында, қазақ халқы мен әлем халықтарының мәдениетіндегі дастарқан басында өзін-өзі ұстау ережелерін салыстыру және сипаттау 6.2.4.2- Әртүрлі іс-шараға арналған дастарханды безендірудегі білімдері мен тәжірбиелік дағдыларын көрсету
	Жартылай дайын өнімдерден тағамдар әзірлеу технологиясы	6.2.4.3-Жылдам орындалатын тағамдар мен десерт дайындау технологияларын білу және қолдану 6.2.4.4-Әр түрлі тағамдарды дайындау үшін азық-түліктер, құрал-саймандар мен керек-жарақтарын анықтау және таңдау
	Тағамдарды жылдам әзірлеудің технологиясы	6.2.4.3-Жылдам орындалатын тағамдар мен десерт дайындау технологияларын білу және қолдану 6.2.4.4-Әр түрлі тағамдарды дайындау үшін азық-түліктер, құрал-саймандар мен керек-жарақтарын анықтау және таңдау
	Десерт әзірлеу технологиясы	6.2.4.3-Жылдам орындалатын тағамдар мен десерт дайындау технологияларын білу және қолдану. 6.2.4.4 Әр түрлі тағамдарды дайындау үшін азық-түліктер, құрал-саймандар мен керек-жарақтарын анықтау және таңдау 6.3.1.1-Мектеп аудиториясы алдында өзінің дайын жұмыстарын таныстыру (көрме)
Бөлім 4 В Үй мәдениеті	Гигиена ережелері. Бөлмені ылғалды және құрғақ тазалау жұмысы	6.2.5.3-Тазалау құралдары, тұрғын үйге қойылатын гигениалық талаптарды зерделеу және сипаттау 6.2.5.4-Шектеулі қолдауда тазалау құралдары мен тәсілдерін таңдау және қолдану
	Киім (аяқ киім) күтімі мен оларды сақтау	6.2.5.5-Шектеулі қолдауда мезгілдік киім мен аяқ-киімдерді күту мен ұзаққа сақтау ережелерін білу және ұстану
	Сәндік гүлдер түрлері. Гүл өсіру шаруашылығындағы көктемгі жұмыстар	6.2.5.1-Сәндік гүлдер түрлерін өсіру технологиясын зерттеу және сипаттау 6.2.5.2-Сәндік бақ өсіру мен гүл өсіру шаруашылығында көктемгі жұмыстар (топырақты өңдеу, зиянкес жәндіктерден қорғау, егу мен отырғызу) жүргізу 6.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану

8) 7-сынып (қыздар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан (9 сағат)
Бөлім Визуалды өнер	Өнердегі заманауи техника мен ғылыми жетістіктер. Табиғаттағы микро суреттер	7.1.1.1-Қоршаған орта элементтерінің визуалды сипаттамасын (композиция, түс, пішін, фактура, пропорция) өзінше түсіндіру
		7.2.1.1-Күрделі шығармашылық идеялары мен сезімдерін білдіру үшін, өнер құралдары мен әртүрлі техникада таңдалған қасиеттері мен тәсілдерін визуалды элементтерді таңдау және негізделген түрде анықтау
	Қазақстанның заманауи суретшілері	7.1.2.1-Тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін өз бетінше зерделеу және сипаттау
		7.1.3.1-Шығармашылық жұмыста идеяларын іске асыру мақсатында түрлі ақпарат көздерінің ең тиімдісін таңдай отырып, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
	Бейнелеу өнеріндегі заманауи бағыттар (поп арт, инсталляция) (өздігінен ізденіс зерттеулері)	7.3.2.1 -Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы идеялары мен тақырыптарды талқылау және бағалау
		7.3.3.1-Пәндік терминологияны пайдалана отырып, басқалардың (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) және өз жұмыстарындағы әдіс-тәсілдері мен техникаларды талқылау және бағалау
	Өнердегі заманауи стильдік бағыттарды зерттеу негізінде тәжірибелік жұмыс орындау. (2D немесе 3D форматында)	7.1.6.4-Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әр түрлі (заманауи) технологиялар мен өнер материалдарын анықтау, таңдау және біріктіру 7.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, оларды өңдеу, пайдалану және үйлестірудің тиімді жолдарын (немесе әдістерін) анықтау
		7.2.1.1-Күрделі шығармашылық идеялары мен сезімдерін білдіру үшін, өнер құралдары мен әртүрлі техникада таңдалған қасиеттері мен тәсілдерін визуалды элементтерді таңдау және негізделген түрде анықтау
	Жұмысты қорғау және көрме ұйымдастыру	7.3.1.1-Ауқымды аудитория алдында дайын болған өз жұмыстарын таныстыру (көрме, сән көрсетілімі)
2 тоқсан (7 сағат)
Бөлім Сәндік-қолданбалы шығармашылық	Көркемдік жазба (батик, гжель, хохлома). Жазбалар түрлері. Жазбалардың тәсілдері мен техникасы. Материалдары және құралдары	7.1.2.1-Тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктерін өз бетінше зерделеу және сипаттау 7.1.3.1-Шығармашылық жұмыста идеяларын іске асыру мақсатында түрлі ақпарат көздерінің ең тиімдісін таңдай отырып, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
	Бұйымның нобайын орындау. Материалдар мен құралдарды дайындау	7.1.5.2 -Бұйым жасауда әртүрлі графикалық құралдарды қолдана отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып), нобайлар, графикалық және технологиялық құжаттар дайындау 7.1.4.1-Алған білімдері мен тәжірибелерін қолдана болашақ іс-әрекеттерін анықтау және шығармашылық қызметін жоспарлау
	Көркемдік жазбаны орындау. Сәндеу. Безендіру	7.2.1.1-Күрделі шығармашылық идеялары мен сезімдерін білдіру үшін, өнер құралдары мен әртүрлі техникада таңдалған қасиеттері мен тәсілдерін визуалды элементтерді таңдау және негізделген түрде анықтау 7.1.6.4-Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әр түрлі (заманауи) технологиялар мен өнер материалдарын анықтау, таңдау және біріктіру 7.2.6.1-Қауіпсіздік техникасын қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Жұмысты қорғау және көрме ұйымдастыру	7.3.1.1-Ауқымды аудитория алдында дайын болған өз жұмыстарын таныстыру (көрме, сән көрсетілімі)
3-тоқсан (10 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Өзгеріске ұшырау (трансформация) және тігін бұйымдарды сәндеу (киім, аксессуарлар, бижутериялар). Идеяларды құру. Нобай	7.1.3.1-Шығармашылық жұмыста идеяларын іске асыру мақсатында түрлі ақпарат көздерінің ең тиімдісін таңдай отырып, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы) 7.1.5.1-Функционалды (техникалық) және эстетикалық талаптарға сай, дизайн дайындау бойынша тапсырмаларды орындау 7.1.5.-Бұйым жасауда әртүрлі графикалық құралдарды қолдана отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып), нобайлар, графикалық және технологиялық құжаттар дайындау
	Материалдар мен құралдарды дайындау	7.2.2.1-Тігін машинасының жұмысында ақауларды анықтау және жөндеу 7.1.6.2-Бірқатар заманауи және дәстүрлі емес материалдарды білу, оларды өңдеу, пайдалану және үйлестірудің тиімді жолдарын (немесе әдістерін) анықтау 7.1.6.3-Өңдеу тігін материалдары мен сәндік әшекей бұйымдарының жіктелуін және сипаттамасын анықтау, салыстыру
	Жиынтықты орындау. Киім бөлшектерін пішу. Жеке бөлшектерді өңдеу. Бұйымдардың бөлшектерін құрастыру және өңдеу. Бұйымды сәндеу	7.2.3.1-Әртүрлі конструкциялық, заманауи тоқыма және сәндеу материалдарын қолдана отырып, тігін машинасында технологиялық талапқа сайкес бұйым жасау 7.2.2.2-Тігін бұйымдарын ылғалды-жылулық өңдеу барысында қолданылатын құралдарды анықтау, таңдау, қолдану 7.1.4.2-Бұйымның өзіндік құны мен материалдық шығындарын анықтау. 7.2.3.4-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану
	Жұмысты қорғау	7.3.1.1-Ауқымды аудитория алдында дайын болған өз жұмыстарын таныстыру (көрме, сән көрсетілімі) 7.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялауда қолданылған идеяларды салыстыруда негізделген сыни ұсыныстар жасау
4-тоқсан (8 сағат)
Бөлім Үй мәдениеті	Тұрмыстық техниканы таңдау. Тұрмыстық техниканы қолдану ережелері	7.2.5.2-Эксплуатациялық, эстетикалық және экологиялық сапаларын бағалай отырып, тұрмыстық техникаларды мақсаты мен атқаратын қызметіне қарай жіктеу 7.2.5.3-Тұрмыстық техникаларды қолдану мен күту ережелерін сипаттау және зерделеу 7.2.6.2-Заманауи технологиялық машиналармен қауіпсіз жұмыс жасау жолдарын білу және түсіндіру
	Өсімдік сән және интерьер элементі ретінде	7.2.5.1-Интерьер дизайнын безендіру үшін әртүрлі өсімдіктердің эстетикалық қасиеттерін сипаттау, қолдану және бағалау 7.3.3.1-Пәндік терминологияны пайдалана отырып, басқалардың (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) және өз жұмыстарындағы әдіс- тәсілдері мен техникаларды талқылау және бағалау
Бөлім Тамақтану мәдениеті	Қазақтың ұлттық тағамдары	7.2.4.2-Әлем халықтарының және ұлттық тағамдардың жасалу технологияларын зерделеу және қолдану
	Әлем халықтарының тағамдары. (өздігінен ізденіс зерттеулері)	7.1.3.1-Шығармашылық жұмыста идеяларын іске асыру мақсатында түрлі ақпарат көздерінің ең тиімдісін таңдай отырып, қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы) 7.2.4.1-Әлем халықтарының тағамдары мен әлемге әйгілі аспазшылардың тағамдарындағы ерекшеліктерді сипаттап, салыстыру
	Әлем халықтарының тағамдары. Тәжірибелік жұмыс (суши, пицца, көже)	7.2.4.2-Әлем халықтары мен ұлттық тағамдардың жасалу технологияларын зерделеу және қолдану 7.2.4.-Әртүрлі тағамдар дайындауда қолданатын қажетті құрал-жабдықтарды, өнімдерді таңдауда өз бетінше нақты шешім қабылдай алу

9) 8-сынып (қыздар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1 -тоқсанТ (9 сағат)
Бөлім Сәндік қолданбалы өнер	Қазақтың ұлттық сәндік қолданбалы бұйымдары (ши тоқу, киіз бас) Әр түрлі ұлттық бұйымдар. Құрал-саймандар мен материалдар	8.1.2.1-Тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы түсінігін көрсету 8.1.3.1-Шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
	Бұйымдарға нобайлар дайындау. Құрал-саймандар мен материалдар	8.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолданып, бұйым дайындаудың реттілігі мен тиімді тәсілін анықтай отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып), графикалық және технологиялық құжаттар дайындау 8.1.4.-Болашақ іс-әрекеттерді анықтауда өздерінің алған білімдері мен тәжрибесін қолдана отырып шығармашылық әркеттерін жоспарлайды
	Шығармашылық жұмыстарды орындау. Әшекейлерді пайдалана отырып сәндеу	8.2.1.1-Күрделі шығармашылық идеялары мен сезімдерін білдіру үшін өз бетінше өнердің көркем құралдарын анықтау, таңдау және қолдану 8.1.6.4-Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әр түрлі технологиялар мен өнер материалдарын өз бетінше анықтау, таңдау және біріктіру 8.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану 8.3.2.1-Пәндік терминологияны қолдана отырып, өзінің және өзгелердің (суретшілер, қолөнершілер, дизайнерлер) жұмыстарындағы идеялары мен тақырыптарды талдау мен бағалау жүргізу үшін критерийлерді қолдану 8.2.6.1-Қауіпсіздік ережелерінің маңызы мен сақтық шараларын сақтауды жариялау арқылы материалдар мен жұмыс құралдарын пайдалану
	Жұмысты қорғау. Көрмеге ұсыну	8.3.1.1-Онлайн платформадағы ауқымды аудитория алдында дайын жұмыстарды қорғау және оны ұсыну (онлайн форумдар, әлеуметтік желілерде)
2-тоқсан (7 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Қазақтың ұлттық киімі. Этностиль. Ою-өрнек стилизациясы	8.1.2.1-Тарихи және мәдени шығу тегі әртүрлі өнер, қолөнер мен дизайн туындыларының ерекшеліктері туралы түсінігін көрсету 8.1.3.1-Шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
	Этностильдегі (бас киімдер, қазақтың ұлттық киімдері)	8.1.5.1-Функционалды (техникалық), эстетикалық, эргономикалық және экологиялық талаптарға сай нысан дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау 8.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолданып, бұйым дайындаудың реттілігі мен тиімді тәсілін анықтай отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып), графикалық және технологиялық құжаттар дайындау
	Этностильдегі бұйымдарды жасау (бас киімдер, қазақтың ұлттық киімдері) Бұйымдарды әшекейлеу	8.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану 8.2.3.1-Қол мен тігін құрал-жабдықтарын және олардың құрылғыларын қолдана отырып, тоқыма материалдарын өңдеу мен сәндеудің тиімді әдістерін анықтау және қолдану 8.2.3.2-Әртүрлі конструкциялар мен материалдарды (тоқыма, табиғи және жасанды) қолдана отырып, өз бетінше құрастырған технологиялық құжат арқылы күрделендірілген бұйымдар дайындау 8.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялауда қолданылған идеяларды талдауда және бағалауда негізінделген сыни ұсыныстар жасау 8.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Жұмысты қорғау	8.3.1.1-Онлайн платформадағы ауқымды аудитория алдында дайын жұмыстарды қорғау және оны ұсыну (онлайн форумдар, әлеуметтік желілерде)
3-тоқсан (10 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Халықтық пішім негізінде киім үлгісінің дизайны. (тұтас жеңдер)	8.1.4.2-Зерттеу нәтижелері негізінде тұтынушылардың өнімнің түрлеріне деген қажеттілігін анықтау 8.1.3.1-Шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы)
	Бұйымдарға нобайлар дайындау	8.1.5.1-Функционалды (техникалық), эстетикалық, эргономикалық және экологиялық талаптарға сай нысан дизайнын дайындау бойынша тапсырмаларды орындау 8.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолданып, бұйым дайындаудың реттілігі мен тиімді тәсілін анықтай отырып (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып), графикалық және технологиялық құжаттар дайындау
	Құрал-саймандар мен материалдарды дайындау	8.2.2.1 -Тігін машинасына қажетті құрылғыларды (түймелікті өңдеу, сыдырманы қондырып тігу) таңдау және қолдану 8.1.6.3-Табиғи және жасанды тері мен былғарының түрлері мен қасиеттерін анықтау, салыстыру және зерделеу 8.2.6.2-Құралдар-жабдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу туралы ескертпе парағын құру
	Халықтық пішім негізінде киім үлгісінде бұйым дайындау. Бөлшектерді пішу. Бөлшектерді өңдеу. Бөлшектерді біріктіру мен безендіру Бұйымды ою-өрнек элементтерімен безендіру	8.2.3.1-Қол мен тігін құрал-жабдықтарын және олардың құрылғыларын қолдана отырып, тоқыма материалдарын өңдеу мен сәндеудің тиімді әдістерін анықтау және қолдану 8.2.3.2-Әртүрлі конструкциялар мен материалдарды (тоқыма, табиғи және жасанды) қолдана отырып, өз бетінше құрастырған технологиялық құжат арқылы күрделендірілген бұйымдар дайындау 8.3.3.1-Жасалған өнімнің (шығармашылық жұмыс) сапасын қолданылған әдіс-тәсілдерін бағалау және талдау үшін критерийлерді қолдану
	Жұмысты қорғау	8.3.1.1-Онлайн платформадағы ауқымды аудитория алдында дайын жұмыстарды қорғау және оны ұсыну (онлайн форумдар, әлеуметтік желілерде)
4-тоқсан (8сағат)
Бөлім Үй мәдениеті	Интерьерге арналған сәнді бұйымдар (2D/3D форматта). Бұйымдарға нобайлар дайындау. Құрал-саймандар мен материалдарды дайындау	8.1.6.2-Бұйымды дайындау мен безендіру үшін заманауи және дәстүрлі емес материалдардың тиімді қолданылуын түсіне отырып өздігінен таңдау 8.1.6.4-Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әр түрлі технологиялар мен өнер материалдарын өз бетінше анықтау, таңдау және біріктіру
	Интерьерге арналған 2D/3D сәнді бұйымдарды жасау	8.2.5.3- Өз бетінше материалдар мен техниканы анықтап, таңдай отырып, эстетикалық және техникалық талаптарға сай келетін интерьерге арналған сәндік бұйымдар дайындау 8.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарын жетілдіру және адаптациялауда қолданылған идеяларды талдауда және бағалауда негізінделген сыни ұсыныстар жасау. 8.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Өсімдік шаруашылығындағы ғылымның рөлі	8.1.3.1-Шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы) 8.2.5.1-Ауылшаруашылық өндірісінің дамуындағы әдіс-тәсілдерді талқылау және бағалау
	Медицина, фитотерапия және косметологиядағы өсімдіктің рөлі	8.1.3.1-Шығармашылық идеяларды дамыту мен іске асыруда өз бетінше таңдаған ақпарат көздерін қолдану (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану арқылы). 8.2.5.2-Фитотерапия мен косметика, медицинадағы өсімдіктер ролін зерделеу, талқылау және бағалау

10) 9-сынып (қыздар):

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1 тоқсан (9 сағат)
Бөлім Сәндік қолданбалы өнер шығармашылығы	Қазақстанның дәстүрлі тоқыма өнері. Қазақ кілемдері. Алаша. Кілем тоқу. Гобелен. Қазіргі кілемдер үлгілері	9.1.2.1-Өнер туындыларының тарихи және мәдени шығармаларындағы материалдар мен стильдерді жариялауда көпшілік назарының әсерін қарастыра отырып, салысытрмалы талдауды жасау 9.1.3.1-Шығармашылық ойды жүзеге асыру мен дамытуда алғашқы және қазіргі ақпарат көздерін мақсатты түрде және өнімді қолдану (ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану) 9.2.2.2-Әртүрлі өнеркәсіпте технологиялық және өдірістік үдерістер туралы білімдері мен түсінігін көрсету
	Кілем тоқу материалдары мен құрал жабдықтары	9.1.6.4-Шығармашылық жұмыстар жасау үшін әр түрлі технологиялар мен өнер материалдарын қолдану бойынша өзіндік (оригиналды) шешімдерді ұсыну
	Бұйым нобайын жасау. Материалдар мен құрал-жабдықтарды дайындау	9.1.5.1-Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау 9.1.4.1-Жұмысты орындаудың тиімді (оптималды) әдістері мен реттілігін анықтай отырып, шығармашылық қызметін жоспарлау
	Шығармашылық жұмысты орындау. Декор жасау мен безендіру	9.2.1.1-Мазмұнды, ерекше туындыны орындау үшін өз бетінше және сенімділікпен өнердің көркем құралдарын қолдану 9.2.3.3-Шығармашылық жұмыстар мен бұйымдар жасау барысында қазақ ұлттық мәдениет элементтерін пайдалану 9.2.6.1-Техника қауіпсіздігін қадағалап, оның маңыздылығын сезіне және демонстрациялай отырып, материалдар мен құралдарды қолдану
	Жұмысты қорғау. Көрме ұйымдастыру	9.3.1.1-Медиа құралдары мен онлайн платформаларды қолдана отырып, белгілі бір аудиторияға дайын жұмыстарын қорғауды өз бетінше ұйымдастыру (бейнетаспа, онлайн форумдар, әлеуметтік желілер)
		9.3.2.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы тарихи, әлеуметтік және мәдениеттік мәнмәтіндерді талдау мен бағалау
2-тоқсан (7 сағат)
Бөлім Дизайн және технологи	Заманауи сән әлеміндегі сарындық (стильді) бағыттар (өздігінен ізденіс зерттеулері)	9.1.2.1-Тарихи және мәдени шығармалардағы қолөнер, дизайн туындыларының материалдарын, түрлерін, бағыттарын салыстырмалы талдау. 9.1.3.1-Шығармашылық ойларды жүзеге асыруда алғашқы және қазіргі ақпарат көздерін мақсатты, өнімді пайдалану. (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану)
	"Сән және жеке тұлға үйлесімділігі" эксперименті. Жеке даралық имиджін жасау. Идеяларды жүзеге асыру	9.1.5.1- Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау
	Аксессуарлар, шаш үлгісі, визаж құралдары негізінде жеке даралық образды жасау	9.1.6.2-Бұйымды дайындау мен безендіру барысында заманауи және дәстүрлі емес материалдарды қолданудың өзіндік (оригиналды) шешімдері мен жолдарын ұсыну
	Киім топтамасын жасау эксперименті/жеке даралық имидж үшін аксессуарлар	9.1.5.- Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау 9.1.6.3-Трикотажды, тоқусыз матаны және басқа да заманауи, дәстүрлі материалдарды өз бетінше зерделеу, анықтау және бағалау 9.2.3.1-Бұйым дайындау барысында материалдарды өңдеу мен безендірудің ұтымды тәсілдерін анықтау, таңдау мен қолдану 9.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы мақсаттың өзіндік анық көруін және негізделген бағаны өзіндік білдіру
	Жұмысты қорғау	9.3.1.1-Медиа құралдары мен онлайн платформаларды қолдана отырып, белгілі бір аудиторияға дайын жұмыстарын қорғауды өз бетінше ұйымдастыру (бейнетаспа, онлайн форумдар, әлеуметтік желілер)
3-тоқсан (10 сағат)
Бөлім Дизайн және технология	Сәнді киім дизайны "Fast cloth" қарапайым геометриялық формалар (пончо, кейп, туника) (сән журналдары). Киім және аксессуарлардың заманауи өндірісі	9.1.2.1-Тарихи және мәдени шығармалардағы қолөнер, дизайн туындыларының материалдарын, түрлерін, бағыттарын салыстырмалы талдау. 9.1.3.1-Шығармашылық ойларды жүзеге асыруда алғашқы және қазіргі ақпарат көздерін мақсатты, өнімді пайдалану. (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолдану) 9.2.2.2-Әртүрлі өнеркәсіпте технологиялық және өндірістік үдерістер туралы білімдері мен түсінігін көрсету
	Нобай. Идеяны жүзеге асыру. Материалдар мен құрал-жабдықтарды дайындау	9.1.5.1 -Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау 9.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолдану арқылы (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып) өз бетінше графикалық және технологиялық құжатты құру
	Бұйымды жасау . Бөлшектерді пішу. Жеке бөлшектерді өңдеу. Бөлшектерді жинау мен бұйымды сәндеу	9.2.2.1-Заманауи тігін құрал-жабдықтарын білу және торлау тігін машинасын қолдану 9.2.2.3-Тігін машиналарында күрделі операцияларды (аппликация, кестелеу) орындау және зерделеу 9.2.3.1-Бұйым дайындау барысында материалдарды өңдеу мен безендірудің ұтымды тәсілдерін анықтау, таңдау мен қолдану 9.2.3.2-Сенімділік пен дербестігін көрсете, әртүрлі техникаларды, конструкция түрлері мен заманауи материалдарды қолдана отырып ерекше күрделі бұйым жасау 9.2.6.1-Материалдар мен құрал жабдықтарды қолданудағы қауіпсіздік ережелерін сақтаудың маңыздылығы мен сақтық шараларын айтып отырып, жұмыс орындау 9.2.6.2-Белгілі бір бұйым мен жұмыс түріне арналған техника қауіпсіздігі бойынша нұсқаулық құру
	Жұмысты талдау мен бағалау. Жұмысты қорғау	9.1.4.2-Пайданы (табысты) анықтау мақсатында түрлі тауарларды өткізу нарығын талдау 9.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы мақсатты өзгеше көзқарасын білдіру және негізделген өзіндік баға беру 9.3.1.1-Медиа құралдары мен онлайн платформаларды қолдана отырып, белгілі бір аудиторияға дайын жұмыстарын қорғауды өз бетінше ұйымдастыру (бейнетаспа, онлайн форумдар, әлеуметтік желілер)
4-тоқсан (8 сағат)
Бөлім Үй мәдениеті	Ландшафт элементтері интерьерде /экстерьерде	9.1.5.1 -Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау 9.2.5.1-Ландшафты дизайнның элементтерін, заманауи бағыттары мен стильдерін анықтау және сипаттау 9.1.3.1-Шығармашылық идеяларды (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды) дамыту мен іске асыруда алғашқы және қазіргі ақпарат көздерін толыққанды және нәтижелі қолдану
	Шығармашылық идеяны визуалдау	9.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолдану арқылы (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып) өз бетінше графикалық және технологиялық құжатты құру. 9.3.4.1-Өзінің және өзгелердің жұмыстарындағы мақсаттың өзіндік анық көруін және негізделген бағаны өзіндік білдіру
	Интерьерді мерекеге орай безендіру	9.1.5.2-Әртүрлі графика тәсілдерін қолдану арқылы (оның ішінде ақпараттық-коммуникативтік технологияларды қолданып) өз бетінше графикалық және технологиялық құжатты құру 9.1.5.1-Күрделі нысандар, пішіндер мен образдардың дизайнын дайындау үшін түрлі салалар бойынша білімдерді жалпылау. 9.2.5.4-Интерьерді (тұрғын үй, қоғамдық) безендіру, жоспарлау және ұйымдастыру бойынша тәжірибелік жұмысты орындау үшін түрлі салалардағы білімдерін жалпылау 9.3.3.1-Бұйымның сапасын және өнімнің сыртқы көрінісін анықтайтын негізгі факторларды (эстетика, атқаратын қызметі, экономика) талдау және бағалау

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 21-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 212-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Ағзаның бүкіл жүйелерін дамыту, барлық дене сапаларын жетілдіру – дене шынықтыру пәнінің басты мақсаты болып табылады. Дене шынықтыру пәнінің жеке тұлғаны тәрбиелеуде алатын орны ерекше. Ол оқушының дене дамуына, сондай-ақ әлеуметтік, дербес және рухани қасиеттерін қалыптастыруға ықпал етеді. Мектептің білім беру жүйесінің құрамында бола отырып, дене шынықтыру оқушыларда салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталған. Осындай жол арқылы болашақта салауатты әлеумет қалыптастыруға болады.

3. "Дене шынықтыру" пәнінің мақсаты – оқушыларды өз денсаулықтары мен психикаларын нығайтуға ынталандыру болып табылады. Оқушылардың жасқа сай және дербес ерекшеліктерін ескеріп, бойда қалыптасқан арнайы спорттық дағдылар мен сапаларды қолданып, сол арқылы олардың денелік тұрғыдан дамуларына ықпал ету.

4. Оқу бағдарламасы:

1) дене тәрбиесі және спорттың даму тарихы туралы білім деңгейін қалыптастыруды;

2) негізгі дене сапаларын жетілдіруді, арнайы спорттық біліктіліктер мен дағдыларды дамытуды;

3) түрлі дерек көздері арқылы ақпараттарды қолдану, оның мән-мағынасын түсіне отырып, коммуникативті дағдыларды дамытуды;

4) идеялық және зерттеу дағдыларын дамытуды;

5) адамгершілік-жігер сапаларын қалыптастыру міндеттерін шешуді көздейді.

5. "Дене шынықтыру" пәнін оқу-үйрену оқушыларға:

1) пән бойынша игерген білім, біліктілік және дағдыларын күнделікті өмірде қолдануға; өзінің дене дамуындағы қимыл-қозғалыс құзіретін жақсарту қажеттілігін бағалауға;

2) жеке адамгершілік қасиеттерін дамытуға, сондай-ақ әділ ойын мен өзін үздіксіз жетілдіру қажеттілігін сезінуге;

3) жекебас гигиенасын сақтау маңыздылығы мен қажеттілігін түсінуге;

4) дене жаттығуларының адам ағзасына тигізетін оң әсерін білуге;

5) өзінің және өзгелердің дене жағдайын бағалауға;

6) сыни көзқарас және шығармашылық тұрғыдан ойлана білу, қиындықтарды жеңе білу мен қарым-қатынас орната білуді дамытуға мүмкіндік береді.

2-тарау. "Дене шынықтыру" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

6. "Дене шынықтыру" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5 сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты;

2) 6 сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты;

3) 7 сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты;

4) 8 сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты;

5) 9 сыныпта – аптасына 3 сағатты, оқу жылында 102 сағатты құрайды.

7. "Дене шынықтыру" оқу пәнінің оқу бағдарламасының мазмұны оқытудың бөлімдері арқылы ұйымдастырылған. Бөлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтиже түрінде берілген оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады.

8. Әр бөлімшеде көрсетілген оқу мақсаттары, мұғалімге оқушыларды дамыту бойынша жұмысты жүйелі жоспарлауға, сонымен қатар олардың жетістіктерін бағалауға, оқытудың келесі кезеңдері туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

9. Оқу пәнінің мазмұны 3 бөлімнен тұрады:

1) қимыл-қозғалыс іс-әрекеттері,

2) шығармашылық қабілеттер және қимыл-қозғалыс дағдылары арқылы сыни көзқарасты қалыптастыру,

3) денсаулық және салауатты өмір салты.

10. "Қимыл-қозғалыс іс-әрекеттері" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) түрлі арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерін орындау кезіндегі дәлдікті, бақылауды және үйлесімділікті дамыту;

2) түрлі қимыл-қозғалыс комбинацияларын құру және оларды дене жаттығуларын орындауда қолдану реттілігі;

3) арнайы спорттық техникаларды орындау кезінде қимыл-қозғалыс дағдыларын және олардың орындалу ретін түрлендіру;

4) қимыл-қозғалыс әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктіліктерін бағалау;

5) бірқатар дене жаттығуларының тактикаларын, стратегиялары мен құрылымдық идеяларын қолдану және бағалау;

6) қиындықты жеңе білу және қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қауіп-қатерлерге жауап қайтара білу.

11. "Шығармашылық қабілеттер және қимыл-қозғалыс дағдылары арқылы сыни көзқарасты қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) қимыл-қозғалыс әрекеттері арқылы өзгермелі жағдайға жауап қайтара білуге бейімделу;

2) көшбасшылық, сондай-ақ команда құрамында жұмыс істей білу дағдыларын дамыту және қолдану;

3) қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыруға қажет бірқатар тиімді дағдыларды көрсету;

4) дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау;

5) өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін сыни тұрғыдан бағалау, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну;

6) жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін білу;

7) жарыс кезінде таза ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсету;

8) түрлі қимыл-қозғалыстармен шарттастырылған рөлдерді орындау және олардың айырмашылықтарын сезіне білу.

12. "Денсаулық және салауатты өмір салты" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) жекебас денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімді қалыптастыру;

2) қыздырыну және қалпына келтіру жаттығуларын құру мен орындау;

3) түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен эенергетикалық жүйемен байланысын зерттеу;

4) денсаулықты нығайтуға бағытталған бірқатар дене жүктемелері кезінде туындауы мүмкін қауіп-қатерді басқара білу стратегиясын құру және қолдану;

5) басқалардың дене жаттығулары тәжірибесін байыту масқатында білім, біліктілік және дағдыларды қолдану.

2-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

13. Оқыту мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа бөлінген.

14. Бағдарламада оқу мақсаттарын кодтау ұсынылған. Кодта бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар – бөлім мен бөлімшенің, төртінші сан – оқу мақсатының реттік санын көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4. кодында "6" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

15. 1) қимыл-қозғалыс іс-әрекеттері:

Білім алушылар білуі тиіс…

Бөлімшелер

5-сынып

6-сынып

7-сынып

8-сынып

9-сынып

1.1 түрлі арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерін орындау кезіндегі дәлдікті, бақылауды және үйлесімділікті дамыту

5.1.1.1 аздаған ауқымдағы арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін, бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты дағдыларын білу және түсіну

6.1.1.1 аздаған ауқымдағы арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін, бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты дағдыларын қолдану

7.1.1.1 кең ауқымдағы арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін, бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты дағдыларын жетілдіру

8.1.1.1 арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін, бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты дағдыларын көрсету

9.1.1.1 үлкен ауқымдағы арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін, бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты салыстыру

1.2 түрлі қимыл-қозғалыс комбинацияларын құру және оларды дене жаттығуларын орындауда қолдану реттілігі

5.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін білу және орындау

6.1.2.2. қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін құру және орындай білу

7.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жетілдіру мен жалпылау

8.1.2.2 кең ауқымдағы қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың орындалу реттілігін түсідіру және көрсете білу

9.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жеткілікті техникалық деңгейде негіздеу және қолдана білу

1.3 Арнайы спорттық техникаларды орындау кезінде қимыл-қозғалыс дағдыларын және олардың орындалу ретін түрлендіру

5.1.3.3 қарапайым арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті білу және анықтау

6.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті таңдай білу

7.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті жетілдіре және жалпылай білу

8.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті түсіндіре және көрсете білу

9.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті түрлендіре білу

1.4 Қимыл-қозғалыс әрекеттерін орындауды жақсарту үшін өзінің және өзгелердің біліктіліктерін бағалау

5.1.4.4 қимыл-қозғалыс сапаларын орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін білу және анықтай білу

6.1.4.4 қимыл-қозғалыс сапаларын орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін түсіне және түсіндіре білу

7.1.4.4 қимыл-қозғалыс сапаларын орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін жақсарта білу

8.1.4.4 қимыл-қозғалыс сапаларын орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін салыстыра білу

9.1.4.4 қимыл-қозғалыс сапаларын орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін бағалай білу

1.5 Бірқатар дене жаттығуларының тактикаларын, стратегиялары мен құрылымдық идеяларын қолдану және бағалау

5.1.5.5 аздаған ауқымдағы дене жаттығуларының тактикасын, стратегиясын және құрылымдық идеяларын білу және сипаттай білу

6.1.5.5 бірқатар дене жаттығуларының тактикала- рын, стратегияларын және композициялық идеяларын түсіну және қолдана білу

7.1.5.5 бірқатар дене жаттығуларының қарапайым тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын құра және бағалай білу

8.1.5.5 кең ауқымдағы дене жаттығуларының тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын анықтай және бағалай білу

9.1.5.5 кең ауқымдағы дене жаттығуларының түрлі тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын құра, талдай және салыстыра білу

1.6 Қиындықты жеңе білу және қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қауіп-қатерлерге жауап қайтара білу

5.1.6.6 қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіп-қатерге жауап қайтара білудің қарапайым дағдыларын білу және анықтай білу

6.1.6.6 қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіп-қатерге жауап қайтара білудің дағдыларын түсіну және қолдана білу

7.1.6.6 түрлі қимыл-қозғалыс белсенділігін орындауды сынақтан өткізу кеезіндегі қауіп-қатерді білу және алдын-ала білу

8.1.6.6 қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңе және жауап қайтара білу дағдыларын жақсарта білу

9.1.6.6 қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қиындықтар-ды жеңе және жауап қайтара білу дағдыларын бағалай білу

2) шығармашылық қабілеттер және қимыл-қозғалыс дағдылары арқылы сыни көзқарасты қалыптастыру:

Білім алушылар білуі тиіс ……

Бөлімшелер

5-сынып

6-сынып

7-сынып

8-сынып

9-сынып

2.1 Қимыл-қозғалыс әрекеттері арқылы өзгермелі жағдайға жауап қайтара білуге бейімделу

5.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу қимыл-әрекеттерімен байланысты білімді білу және түсіну

6.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу қимыл-әрекеттерімен байланысты білімді анықтай және қолдана білу

7.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу қимыл-әрекеттерімен байланысты білімді жетілдіре білу

8.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу қимыл-әрекеттерімен байланысты білімді көрсете білу

9.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу қимыл-әрекеттерімен байланысты білімді бағалай білу

2.2 Көшбасшылық, сондай-ақ команда құрамында жұмыс істей білу дағдыларын дамыту және қолдану

5.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді түсіну

6.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді анықтай және қолдана білу

7.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді талқылай және көрсете білу

8.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді көрсете және қолдана білу

9.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді бағалау

2.3 Қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыруға қажет бірқатар тиімді дағдыларды көрсету

5.2.3.3 қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыру бойынша біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын түсіну және анықтай білу

6.2.3.3 қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыру бойынша біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын анықтай және қолдана білу

7.2.3.3 қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыру бойынша біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын талқылай және көрсете білу

8.2.3.3 қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыру бойынша біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын қолдана және көрсете білу

9.2.3.3 қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыру бойынша бірқатар біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын бағалай білу

2.4 Дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау

5.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және бала түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу және түсіну

6.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және бала түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну және қолдана білу

7.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және бала түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсете білу

8.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және бала түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді қолдана және талқылай білу

9.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және бала түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалай және салыстыра білу

2.5 Өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін сыни тұрғыдан бағалау, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну

5.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу және түсіне білу, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну

6.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну және қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну

7.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну

8.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсете және салыстыра білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну

9.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығарма-шылық қабілет-терін бағалай және талдай білу, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну

2.6 Жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін білу

5.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін білу

6.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін түсіне білу

7.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін қолдана білу

8.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін көрсете және салыстыра білу

9.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін бағалай және талдаубілу

2.7 Жарыс кезінде таза ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсету

5.2.7.7 жарыс кезінде таза ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсете және түсіндіре білу

6.2.7.7 жарыс кезінде таза ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсетді түсіне және қолдана білу

7.2.7.7 жарыс кезінде таза ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсетуді талқылай және бейімдей білу

8.2.7.7 жарыс кезінде таза ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсетуді бағалай білу

9.2.7.7 жарыс кезінде таза ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсетуді талдай білу

2.8 Түрлі қимыл-қозғалыстармен шарттастырылған рөлдерді орындау және олардың айырмашылықтарын сезіне білу

5.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді анықтай білу

6.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді сезініп, олардың айырмашылықтарын түсіндіре білу

7.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді қолдана білу

8.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді көрсете және салыстыра білу

9.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді бағалай және бейімдей білу

3) денсаулық және салауатты өмір салты:

Білім алушылар білуі тиіс ……

Бөлімшелер

5-сынып

6-сынып

7-сынып

8-сынып

9-сынып

3.1 Жекебас денсаулығы және салауатты өмір салты туралы білімді қалыптастыру

5.3.1.1 денсаулықты сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну

6.3.1.1 өз денсаулығына деген қауіп-қатерді анықтай білу

7.3.1.1 өз денсаулығына салауатты өмір салтының тигізетін әсерін түсіну және түсіндіре білу

8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін жекебастың үлгісімен көрсету

9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін жекебастың үлгісімен көрсету

3.2 Қыздырыну және қалпына келтіру жаттығуларын құру мен орындау

5.3.2.2 қыздырыну және қалпына келтіру жаттығуларын дайындау мен орындау аясындағы басты сәттерді білу және түсіну

6.3.2.2 қыздырыну мен қалпына келу техникаларының басты құрамдарының ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру және оларды орындау

7.3.2.2 жалпы дене жаттығуларын өткізу және ағзаны қалпына келтіруі жаттығуларының құрамын көрсету

8.3.2.2 қыздырыну және қалпына келтіру жаттығуларының кещенін құру және көрсету, сондай-ақ оның маңыздылығын түсіну

9.3.2.2 нақты дене шынықтыру сабақтарына арналған қыздырыну жаттығуларын құру, түсіндіру және өткізу, олардың ағзаны қалпына келтіру тиімділігін бағалау

3.3 Түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен эенергетикалық жүйемен байланысын зерттеу

5.3.3.3 түрлі дене жүктемелерінің арасындағы айырмашылық және олардың ағзаға тигізетін әсерін сыртқы белгілеріне қарап анықтай білу

6.3.3.3 түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен эенергетикалық жүйемен байланысын ұсыну және көрсету

7.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын ішкі және сыртқы белгілеру бойынша анықтау

8.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын түсіндіру

9.3.3.3. Түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын түсіндіру және сипаттау

3.4 Денсаулықты нығайтуға бағытталған бірқатар дене жүктемелері кезінде туындауы мүмкін қауіп-қатерді басқара білу стратегиясын құру және қолдану

5.3.4.4. Денсаулықты нығайтуға бағытталған жаттығулардың техника қауіпсіздігі туралы хабардар болу.

6.3.4.4 Денсаулықты нығайтуға бағытталған арнайы спорттық техника қауіпсіздігін, нормалары мен ережелерін түсіне білу

7.3.4.4 Денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығулары кезіндегі болуы мүмкін қауіп-қатерлерді анықтай білу

8.3.4.4 Денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендету, сондай-ақ техника қауіпсізді бойынша техника қауіпсіздігінің күрделі мәселелерін түсіне білу

9.3.4.4 Денсаулыққа қатысты күрделі мәселелерді, техника қауіпсіздігін, сондай-ақ денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендетуді түсіне және мұқият сипаттай білу

3.5 Басқалардың дене жаттығулары тәжірибесін байыту масқатында білім, біліктілік және дағдыларды қолдану

5.3.5.5 Басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды білу және орындай білу

6.3.5.5 Басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды қолдана білу

7.3.5.5 Басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды анықтай білу

8.3.5.5 Басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды көрсете білу

9.3.5.5 Басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды бағалай білу

16. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Дене шынықтыру" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Дене шынықтыру" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Дене шынықтыру" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5 сынып:

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің тақырыптарыт	Оқу мақсаттары Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
1-бөлім Жүгіру, секіру, лақтыру дағдыларына оқыту.	Қауіпсіздік ережесі. Қысқа қашықтыққа жүгіру техникасын үйрету	5.3.4.4. денсаулықты нығайту жаттығулары барысында қауіпсіздік мәселелері бойынша хабардар болу.
	Орта және алыс қашықтық техникасын үйрету	5.3.3.3 түрлі дене жүктемелерінің арасындағы айырмашылықты және олардың ағзаға тигізетін әсерін сыртқы белгілеріне қарап анықтай білу
		5.3.2.2 қыздырыну және қалпына келтіру жаттығуларын орындау мен дайындау аясындағы негізгі компоненттерді білу және түсіну
	Жүгіріп келіп және бір орында ұзындыққа секіру техникасын үйрету	5.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін білу және орындау
	Әр түрлі снарядтарды нысанаға, қашықтыққа лақтыру техникасы	5.1.1.1 аздаған ауқымдағы арнайы спорттық спецификалық қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын білу және түсіну
	Топтық эстафеталық жұмыс	5.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды білу және орындау
2-бөлім Өзгертілген командалық ойын	Ойынның қабылдау техникасын үйрету	5.1.1.1 аздаған ауқымдағы арнайы спорттық спецификалық қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын білу және түсіну
		5.1.3.3 қарапайым арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті білу және анықтау
		5.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу және түсіну
	Негізгі қабылдау тактикасын үйрету	5.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін білу және орындау
		5.1.5.5 аздаған ауқымдағы дене жаттығуларының тактикасын, стратегиясын және құрылымдық идеяларын білу және сипаттау
	Ойын кезінде көшбасшылық дағдыны қалыптастыру	5.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді түсіну
		5.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу, қимыл-әрекеттермен байланысты білімді білу және түсіну
2-тоқсан
3-бөлім Гимнастика арқылы денсаулықты нығайту	Қауіпсіздік ережесі. Кешенді жалпы дамыту жаттығуларының негізін құру	5.3.4.4. денсаулықты нығайту жаттығулары барысында қауіпсіздік мәселелері бойынша хабардар болу 5.3.2.2 қыздырыну және қалпына келтіру жаттығуларын орындау мен дайындау аясындағы негізгі компоненттерді білу және түсіну
	Акробатикалық жаттығулар орындау	5.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін білу және орындау
	Снарядтарда гимнастикалық жаттығудың техникасын үйрету	5.1.5.5 аздаған ауқымдағы дене жаттығуларының тактикасын, стратегиясын және құрылымдық идеяларын білу және сипаттау
		5.1.4.4 қимыл-қозғалысты орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын білу және анықтау
	Гимнастикалық жиынтықтың негізін құру	5.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді түсіну
		5.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу және түсіну, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну
4-бөлім Қазақтың ұлттық және зияткер ойындары	Қазақтың ұлттық ойындары.	5.2.7.7 жарыс кезінде әділ ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсету және түсіндіру
		5.2.3.3 қолайлы оқу ортасын қалыптастыру бойынша, біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын түсіну және анықтау
		5.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды білу және орындау
	Зияткер ойындар	5.2.6.6 жарыс іс-әрекеттері және төрелік ету ережелерін білу
		5.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу және түсіну, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну
3-тоқсан
5-бөлім Шаңғы /кросс/коньки дайындығы	Қауіпсіздік ережесі Ағзаны қалпына келтіру техникасының түрлеріне шолу жасау	5.3.4.4. денсаулықты нығайту жаттығулары барысында қауіпсіздік мәселелері бойынша хабардар болу
		5.3.2.2 қыздырыну және қалпына келтіру жаттығуларын орындау мен дайындау аясындағы негізгі компоненттерді білу және түсіну
	Қозғалыс техникасының элементтерін үйрету.	5.3.1.1 денсаулықты сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну
		5.1.4.4 қимыл-қозғалысты орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын білу және анықтау
	Қашықтықтан өту тактикасының негізі	5.1.3.3 қарапайым арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті білу және анықтау
		5.3.3.3 түрлі дене жүктемелерінің арасындағы айырмашылықты және олардың ағзаға тигізетін әсерін сыртқы белгілеріне қарап анықтай білу
6-бөлім Бірлескен іс- әрекеттегі ойын-сауық ойындары.	Ойындағы бірлескен іс әрекет және көшбасшылық	5.3.4.4. денсаулықты нығайту жаттығулары барысында қауіпсіздік мәселелері бойынша хабардар болу
		5.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді түсіну
	Ойын арқылы қиындықты шешу жолдарына оқыту.	5.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді анықтай білу
		5.1.4.4 қимыл-қозғалысты орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын білу және анықтау
	Ойын құруға арналған шығармашылық қабілет	5.2.3.3 қолайлы оқу ортасын қалыптастыру бойынша, біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын түсіну және анықтау
		5.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу және түсіну, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну
	Ойын - сауық ойындарын құру	5.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу, қимыл-әрекеттермен байланысты білімді білу және түсіну
		5.2.6.6 жарыс іс-әрекеттері және төрелік ету ережелерін білу
4-тоқсан
7-бөлім Ойын кезіндегі басып кіру дағдыларын түсіну және үйрету	Қауіпсіздік ережесі. Ойын кезінде допты иелену	5.1.1.1 аздаған ауқымдағы арнайы спорттық спецификалық қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын білу және түсіну
		5.3.4.4. денсаулықты нығайту жаттығулары барысында қауіпсіздік мәселелері бойынша хабардар болу.
	Ойын кеңістігінде бағдарлау дағдыларына үйрету.	5.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін білу және орындау
		5.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді білу және түсіну
	Жеке және командалық ойын әрекеттері	5.1.5.5 аздаған ауқымдағы дене жаттығуларының тактикасын, стратегиясын және құрылымдық идеяларын білу және сипаттау
	Ойын стратегиясын құрудағы дағдыны дамыту	5.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді анықтай білу
		5.1.6.6 қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіп-қатерге жауап қайтара білудің қарапайым дағдыларын білу және анықтау
8-бөлім Жеңіл атлетика дағдысын дамыту және шолу	Ойын арқылы жеңіл атлетика дағдысын дамыту	5.3.4.4. денсаулықты нығайту жаттығулары барысында қауіпсіздік мәселелері бойынша хабардар болу.
		5.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін білу және түсіну, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну
	Денені қыздыру және тыныс алу жүйесін қалпына келтіру	5.3.3.3 түрлі дене жүктемелерінің арасындағы айырмашылықты және олардың ағзаға тигізетін әсерін сыртқы белгілеріне қарап анықтай білу
		5.1.3.3 қарапайым арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті білу және анықтау
	Қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту	5.3.1.1 денсаулықты сақтаудың маңыздылығын білу және түсіну

2) 6 сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің тақырыптары	Оқу мақсаттары Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
1-бөлім 1Жүгіру, секіру, лақтыру дағдыларына дамыту.	Қауіпсіздік ережесі. Әртүрлі физикалық жүктеме кезіндегі ағзадағы өзгеріс	6.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған арнайы спорттық техника қауіпсіздігін, нормалары мен ережелерін түсіну
	Жүгіру секіру реттілігі	6.3.3.3 түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын ұсыну және көрсету
		6.3.2.2 дене қыздыру мен қалпына келу техникаларының басты құрамдарының ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру және оларды орындау
	Әр снарядтарды лақтыру	6.1.2.2. қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін құру және орындау 6.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды қолдана білу
	Эстафеталық ойындар	6.1.1.1 аз ауқымды арнайы спорттық қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты дағдыларын қолдану
2-бөлім Командалық спорттық ойындар.	Ойын техникасының дағдысын дамыту	6.1.1.1 аз ауқымды арнайы спорттық қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты дағдыларын қолдану
		6.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті таңдай білу
		6.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну және қолдана білу
	Спорттық ойындарда тактикалық әрекеттерді қолдану	6.1.2.2. қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін құру және орындау
		6.1.5.5 бірқатар дене жаттығуларының тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын түсіну және қолдана білу
	Командалық жұмыста көшбасшылық дағдысын дамыту	6.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді анықтау және қолдана білу
		6.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу, қимыл әрекеттерімен байланысты білімді анықтау және қолдана білу
2-тоқсан
3-бөлім Құрал жабдықтар арқылы гимнастика дағдыларын арттыру.	Қауіпсіздік ережесі. Саптағы жаттығулардың элементтері	6.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған арнайы спорттық техника қауіпсіздігін, нормалары мен ережелерін түсіне білу
	Акробатикалық жаттығулар комбинациясын орындау	6.3.2.2 дене қыздыру мен қалпына келу техникаларының басты құрамдарының ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру және оларды орындау
		6.1.2.2. қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін құру және орындау
	Снарядтағы жаттығулар кезіндегі өзін өзі реттеу	6.1.5.5 бірқатар дене жаттығуларының тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын түсіну және қолдана білу
		6.1.4.4 қимыл-қозғалыс орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын түсіну және түсіндіре білу
	Топтық жиынтық	6.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді анықтау және қолдана білу
		6.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну және қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
4-бөлім Қазақтың ұлттық және зияткерлік ойындары	Қазақтың ұлттық ойындары	6.2.7.7 жарыс кезінде әділ ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсетудіі түсіну және қолдана білу
		6.2.3.3 қолайлы оқу ортасын қалыптастыру бойынша, біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын анықтау және қолдана білу
		6.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды қолдана білу
	Зияткерлік ойындар	6.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін түсіне білу
		6.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну және қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
3-тоқсан
5-бөлім Шаңғы / кросс/ коньки дайындығы	Қауіпсіздік ережесі. Ерекше қозғалыс қабілетін дамыту	6.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған арнайы спорттық техника қауіпсіздігін, нормалары мен ережелерін түсіне білу
		6.3.2.2 дене қыздыру мен қалпына келу техникаларының басты құрамдарының ағзаға тигізетін әсерін түсіндіру және оларды орындау
	Күш және төзімділік қабілетін дамыту жааттығулары	6.3.1.1 өз денсаулығына деген қауіп-қатерді анықтай білу
		6.1.4.4 қимыл-қозғалыс орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын түсіну және түсіндіре білу
	Қашықтықтан өтудегі шығармашылық тапсырмалар	6.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті таңдай білу
		6.3.3.3 түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен эенергетикалық жүйемен байланысын ұсыну және көрсету
6-бөлім Шытырман ойындар	Бірлескен жұмыс дағдыларын дамыту	6.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған арнайы спорттық техника қауіпсіздігін, нормалары мен ережелерін түсіне білу
		6.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді анықтау және қолдана білу
	Ойын арқылы мәселені шешу	6.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерінен туындаған рөлдерді сезініп, олардың айырмашылықтарын түсіндіре білу
		6.1.4.4 қимыл-қозғалыс орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын түсіну және түсіндіре білу
	Шытырман ойындар арқылы сыни көзқарасты дамыту	6.2.3.3 қолайлы оқу ортасын қалыптастыру бойынша, біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын анықтау және қолдана білу
		6.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну және қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
	Әділ ойын және ынтымақтастық	6.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу қимыл әрекеттерімен байланысты білімді анықтау және қолдана білу
		6.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін түсіне білу
4-тоқсан
7-бөлім Ойын арқылы дағдыларды жақсарту.	Қауіпсіздік ережесі Допты игеру техникасының негізгі элементтерін дамыту	6.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған арнайы спорттық техника қауіпсіздігін, нормалары мен ережелерін түсіне білу
		6.1.1.1 аз ауқымды арнайы спорттық қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты дағдыларын қолдану
	Ойын кеңістігіндегі бағыт- бағдар дағдысы	6.1.2.2. қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір жаттығулардағы реттілігін құру және орындау
		6.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді түсіну және қолдана білу
	Негізгі тактикалық әрекеттер	6.1.5.5 бірқатар дене жаттығуларының тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын түсіну және қолдана білу
	Өз ойынын шолу және демонстрациялау	6.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерінен туындаған рөлдерді сезініп, олардың айырмашылықтарын түсіндіре білу
		6.1.6.6 қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және қауіп-қатерге сезу дағдыларын түсіну және қолдана білу
8-бөлім Жүгіру секіру лақтыру дағдыларын жақсарту.	Ағзаның бейімділік қасиетін дамыту	6.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған арнайы спорттық техника қауіпсіздігін, нормалары мен ережелерін түсіне білу
		6.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін түсіну және қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
	Динамикалық жаттығу элементтері	6.3.5.5 б асқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды қолдана білу
		6.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті таңдай білу
	Қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту	6.3.1.1 өз денсаулығына деген қауіп-қатерді анықтай білу

3) 7 сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің тақырыптары	Оқу мақсаттары Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
1-бөлім Лақтыру, секіру жүгіру дағдыларын жақсарту және дамыту.	Қауіпсіздік ережесі. Қысқа қашықтыққа жүгіру	7.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығулар кезіндегі болуы мүмкін қауіп-қатерлерді анықтай білу
	Орта және ұзақ қашықтыққа жүгіру	7.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын ішкі және сыртқы белгілері бойынша анықтау
		7.3.2.2 жалпы дене жаттығуларын өткізу және ағзаны қалпына келтіру жаттығуларының құрамын көрсету
	Секіру және оның түрлері	7.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жетілдіру және қорытындылау
	Әр түрлі құралдармен лақтыру	7.1.1.1 кең ауқымдағы арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін, бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын жетілдіру
	Эстафеталық жүгіруді түрлендіру	7.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды анықтай білу
2-бөлім Спорт ойындары арқылы командалық бірлесу әрекеттері.	Ойын техникасы жақсарту	7.1.1.1 кең ауқымдағы арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін, бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын жетілдіру
		7.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті жетілдіру және қорытындылау
		7.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажетті ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсете білу
	Спорт ойындарындағы тактика және тактикалық іс – әрекеттер	7.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жетілдіру мен қорытындылау
		7.1.5.5 бірқатар дене жаттығуларының қарапайым тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын құру және бағалай білу
	Командадағы көшбасшылық дағдыларын дамыту	7.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді талқылау және көрсете білу
		7.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу, қимыл әрекеттерімен байланысты білімді жетілдіре білу
2-тоқсан
3-бөлім Гимнастика арқылы денені басқару дағдылары және когнитивті дағдылар.	Қауіпсіздік ережесі Саптағы жаттығулар	7.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығулары кезінде болуы мүмкін қауіп-қатерлерді анықтай білу
	Жинақталған акробатикалық элементтер	7.3.2.2 жалпы дене жаттығуларын өткізу және ағзаны қалпына келтіру жаттығуларының құрамын көрсету
		7.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жетілдіру мен қорытындылау
	Гимнастикалық құрал -жабдықтарда қозғалыс тізбегі	7.1.5.5 бірқатар дене жаттығуларының қарапайым тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын құру және бағалай білу
		7.1.4.4 қимыл-қозғалысты орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын жақсарта білу
	Презентация жасау және топтағы бағалау процесі	7.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді талқылау және көрсете білу
		7.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
4-бөлім Қазақтың ұлттық және зияткерлік ойындары.	Қазақтың ұлттық ойындары	7.2.7.7 жарыс кезінде әділ ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсетуді талқылау және бейімдей білу.
		7.2.3.3 қолайлы оқу-үйрену ортасын қалыптастыру бойынша біріккен, әрі тиімді жұмыс дағдыларын талқылау және көрсете білу
		7.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды анықтай білу
	Зияткерлік ойындар	7.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін қолдана білу
		7.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
3-тоқсан
5-бөлім Шаңғы /кросс/ коньки дайындығы.	Қауіпсіздік ережесі Жаттығуды жүзеге асыру үшін денені қалпына келтіру әдістері	7.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығулары кезіндегі болуы мүмкін қауіп-қатерлерді анықтай білу
		7.3.2.2 жалпы дене жаттығуларын өткізу және ағзаны қалпына келтіру жаттығуларының құрамын көрсету
	Күш пен төзімділікті дамытудағы қозғалыс әрекеттері	7.3.1.1 өз денсаулығына салауатты өмір салтының тигізетін әсерін түсіну және түсіндіре білу
		7.1.4.4 қимыл-қозғалысты орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын жақсарта білу
	Кедергілерден өтудегі арнайы спецификалық жаттығулар	7.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті жетілдіру және қорытындылу
		7.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын ішкі және сыртқы белгілері бойынша анықтау
6-бөлім Шытырман және команда құру ойындары.	Ойындағы көшбасшылық және командалық іс- әрекет	7.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығулары кезіндегі болуы мүмкін қауіп-қатерлерді анықтай білу
		7.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді талқылау және көрсете білу
	Ойын арқылы мәселелерді шешу дағдысын жетілдіру	7.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді қолдана білу
		7.1.4.4 қимыл-қозғалысты орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктілік сапасын жақсарта білу
	Баламалы ойын жағдайын құру	7.2.3.3 қолайлы оқу ортасын қалыптастыру бойынша біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын талқылау және көрсете білу
		7.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
	Топтағы шытырман ойындар	7.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу, қимыл әрекеттерімен байланысты білімді жетілдіре білу
		7.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін қолдана білу
4-тоқсан
7-бөлім Ойын кезіндегі басып кіру дағдыларын түсіну және дамыту	Қауіпсіздік ережесі Ойын кезіндегі допты қолдану әдісін орындау	7.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығулары кезіндегі болуы мүмкін қауіп-қатерлерді анықтай білу
		7.1.1.1 кең ауқымдағы арнайы спорттық қимыл-қозғалыс әрекеттерінің дәлдігін, бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын жетілдіру
	Кеңістікте доппен бағыт - бағдар беру дағдысын дамыту	7.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жетілдіру мен қорытындылау
		7.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді көрсете білу
	Топтық тактикалық әрекеттер	7.1.5.5 бірқатар дене жаттығуларының қарапайым тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын құру және бағалай білу
	Басып кіру ойындарын құрастыру және өткізу	7.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерімен шарттастырылған рөлдерді қолдана білу
		7.1.6.6 түрлі қимыл-қозғалыс белсенділігін орындауды сынақтан өткізу кеезіндегі қауіп-қатерді білу және алдын алу
8-бөлім Жеңіл атлетика арқылы белсенді өмір салтын қалыптастыру.	Сауықтыру жүгірісі	7.3.4.4 денсаулықты нығайтуға бағытталған дене жаттығулары кезіндегі болуы мүмкін қауіп-қатерлерді анықтай білу
	Белгілерге тез жауап беру ойындары	7.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін қолдана білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
	Тыныс алуды қалпына келтіру жаттығулары.	7.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын ішкі және сыртқы белгілері бойынша анықтау
	Арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдыларды жетілдіру	7.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті жетілдіру және қорытындылау
	Қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулықты нығайту.	7.3.1.1 өз денсаулығына салауатты өмір салтының тигізетін әсерін түсіну және түсіндіре білу

4) 8сынып:

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің тақырыптарыт	Оқу мақсаты Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
1-бөлім Жеңіл атлетика арқылы денсаулық пен фитнес	Қауіпсіздік ережесі Төменгі сөре және сөрелік екпін	8.3.4.4 денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендету, сондай-ақ техника қауіпсізді бойынша техника қауіпсіздігінің күрделі мәселелерін түсіне білу
	Орта қашықтыққа жүгіру дағдыларын дамыту	8.2.3.3 қолайлы оқып –үйрену ортасын қалыптастыру бойынша біріккен, әрі тиімді жұмыс дағдыларын қолдану және көрсете білу
		8.3.2.2 денені қыздыру және қалпына келтіру жаттығуларының кещенін құру және көрсету, сондай-ақ оның маңыздылығын түсіну
	Секіруді дамытуға арналған іс -шаралар	8.1.2.2 кең ауқымдағы қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың орындалу реттілігін түсідіру және көрсете білу
	Лақтыру кезінде күш пен бұлшық ет төзімділігін дамыту	8.1.1.1 арнайы спорттық қимыл әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын көрсету
		8.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды көрсете білу
2-бөлім Ойын арқылы мәселелерді шешу дағдылары	Ойын жағдайында қабылдауды іске асыру	8.1.1.1 арнайы спорттық қимыл әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын көрсету
		8.1.3.3 рнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті түсіндіру және көрсете білу
		8.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді қолдану және талқылай білу
	Ойын құрылымы	8.1.2.2 кең ауқымдағы қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың орындалу реттілігін түсідіру және көрсете білу
	Жарыс ойынын ұйымдастыру	8.1.5.5 кең ауқымдағы дене жаттығуларының тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын анықтау және бағалай білу
		8.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді көрсету және қолдана білу көрсете білу
		8.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу қимыл-әрекеттерімен байланысты білімді
2-тоқсан
3-бөлім Гимнастикалық элементтер және оның түрлері	Қауіпсіздік ережесі Орында және қозғалыста орындау жаттығулары	8.3.4.4 денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендету, сондай-ақ техника қауіпсізді бойынша техника қауіпсіздігінің күрделі мәселелерін түсіне білу
	Акробатикалық жаттығуларды тізбегі: Тепе теңдік және секіру	8.3.2.2 денені қыздыру және қалпына келтіру жаттығуларының кещенін құру және көрсету, сондай-ақ оның маңыздылығын түсіну
		8.1.2.2 кең ауқымдағы қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың орындалу реттілігін түсідіру және көрсете білу
	Снарядтағы гимнастикалық жаттығулар жиынтығы	8.1.5.5 кең ауқымдағы дене жаттығуларының тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын анықтау және бағалай білу
		8.1.4.4 қимыл-қозғалысты сапалы орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін салыстыра білу
	Еркін ритмикалық гимнастика жаттығулары.	8.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді көрсету және қолдана білу
		8.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды көрсете білу
4-бөлім Қазақ халқының дәстүрлі ойындары	Қозғалмалы ойындар	8.2.7.7 жарыс кезінде әділ ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсетуді бағалай білу
		8.2.3.3 қолайлы оқып –үйрену ортасын қалыптастыру бойынша біріккен, әрі тиімді жұмыс дағдыларын қолдану және көрсете білу
		8.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды көрсете білу
	Қазақтың халық ойындары	8.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін көрсету және салыстыра білу
		8.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету және салыстыра білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
3-тоқсан
5-бөлім Шаңғы / кросс/коньки дайындығы.	Қауіпсіздік ережесі Жаттығу және тыныс алу техникасы арқылы физикалық қасиеттерді дамыту	8.3.4.4 денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендету, сондай-ақ техника қауіпсізді бойынша техника қауіпсіздігінің күрделі мәселелерін түсіне білу
		8.3.2.2 денені қыздыру және қалпына келтіру жаттығуларының кещенін құру және көрсету, сондай-ақ оның маңыздылығын түсіну
	Арнаулы дамыту жаттығуларының техникалық дағдысын бекіту	8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін жеке бастың үлгісімен көрсету 8.1.4.4 қимыл-қозғалысты сапалы орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін салыстыра білу
	Әр түрлі кедергілерден жүгіру	8.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті түсіндіру және көрсете білу
		8.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын түсіндіру
6-бөлім Командалық ойын-белсенді қозғалыстың іс- әрекеті. 16 сағат	Командалық ойындағы көшбасшылық	8.3.4.4 денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендету, сондай-ақ техника қауіпсізді бойынша техника қауіпсіздігінің күрделі мәселелерін түсіне білу
		8.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді көрсету және қолдана білу
	Ойын кезіндегі қозғалыс үйлесімділігін дамыту	8.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерінен туындаған рөлдерді көрсету және салыстыра білу
		8.1.4.4 қимыл-қозғалысты сапалы орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін салыстыра білу
	Логикалық ойлау қабілетін дамыту ойындары	8.2.3.3 қолайлы оқып –үйрену ортасын қалыптастыру бойынша біріккен, әрі тиімді жұмыс дағдыларын қолдану және көрсете білу
		8.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету және салыстыра білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
	Сергектікті,тап-қырлықты және ұқыптылықты дамыту ойындары	8.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу, қимыл әрекеттерімен байланысты білімді көрсете білу
		8.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін көрсету және салыстыра білу
4-тоқсан
7-бөлім Командалық ойынның негізгі дағдысы	Қауіпсіздік ережесі. Ойын техникасы	8.3.4.4 денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендету, сондай-ақ техника қауіпсізді бойынша техника қауіпсіздігінің күрделі мәселелерін түсіне білу
		8.1.1.1 арнайы спорттық қимыл әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалыс дағдыларын көрсету
	Ойын тактикасы	8.1.2.2 кең ауқымдағы қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың орындалу реттілігін түсідіру және көрсете білу
		8.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді қолдану және талқылай білу
	Ойындағы шығармашылық белсенділік.	8.1.5.5 кең ауқымдағы дене жаттығуларының тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын анықтау және бағалай білу
		8.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерінен туындаған рөлдерді көрсету және салыстыра білу
		8.1.6.6 қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және жауап қайтара білу дағдыларын жақсарта білу
8-бөлім Жеңіл атлетика дағдысы арқылы денсаулықты нығайту	Ойлы-қырлы жерлерден жүгіру	8.3.4.4 денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендету, сондай-ақ техника қауіпсіздігі бойынша техника қауіпсіздігінің күрделі мәселелерін түсіне білу
	Төзімділікті дамыту бағытындағы іс-әрекеттер	8.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін көрсету және салыстыра білу, сондай-ақ оны шешудің балама жолдарын ұсыну
	Секіру фазаларын қолдану	8.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын түсіндіру
	Лақтырудағы фитнес құрамдастығы	8.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті түсіндіру және көрсете білу 8.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін жекебастың үлгісімен көрсету

5) 9 сынып:

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі	Ұзақ мерзімді жоспар бөлімінің тақырыптары	Оқу мақсаты Білім алушылар білуі тиіс
1-тоқсан
1-бөлім Жүгіру, сегіру, лақтыру техникасын жетілдіру.	Қауіпсіздік ережесі Спринттік жүгіруді жетілдіру	9.3.4.4 денсаулыққа қатысты күрделі мәселелерді, техника қауіпсіздігін, сондай-ақ денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендетуді түсіну және мұқият сипаттай білу
	Жүгіру төзімділік дағдысын жақсарту	9.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын түсіндіру және сипаттау
		9.3.2.2 нақты дене шынықтыру сабақтарына арналған дене қыздыру жаттығуларын құру, түсіндіру және өткізу, олардың ағзаны қалпына келтіру тиімділігін бағалау
	Различные модификации прыжков. Әр түрлі секірулерді түрлендіру	9.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жеткілікті техникалық деңгейде негіздеу және қолдана білу
	Лақтыруды жетілдіруге арналған жаттығулар құрастыру	9.1.1.1 үлкен ауқымдағы арнайы спорттық қимыл әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты салыстыру
	Жүгіру эстафетасын өткізу жолдарын құрастыру	9.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды бағалай білу
2-бөлім Спорт ойындары арқылы бірлескен жұмыс	Ойын техникасы	9.1.1.1 үлкен ауқымдағы арнайы спорттық қимыл әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты салыстыру
		9.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті түрлендіре білу
		9.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау және салыстыра білу
	Ойын тактикасы және тактикалық әрекеттер	9.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жеткілікті техникалық деңгейде негіздеу және қолдана білу
		9.1.5.5 кең ауқымдағы дене жаттығуларының түрлі тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын құру, талдау және салыстыра білу
	Командалық жұмыс және көшбасшылық дағдысы	9.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді бағалау
		9.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтару, қимыл-әрекеттерімен байланысты білімді бағалай білу
2-тоқсан
3-бөлім Гимнастика арқылы денені басқару дағдылары.	Қауіпсіздік ережесі Топтық саптық жаттығулар	9.3.4.4 денсаулыққа қатысты күрделі мәселелерді, техника қауіпсіздігін, сондай-ақ денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендетуді түсіну және мұқият сипаттай білу
	Акробатикалық элементтердің жиынтығын құру	9.3.2.2 нақты дене шынықтыру сабақтарына арналған қыздыру жаттығуларын құру, түсіндіру және өткізу, олардың ағзаны қалпына келтіру тиімділігін бағалау
		9.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жеткілікті техникалық деңгейде негіздеу және қолдана білу
	Гимнастикалық снарядта жүйелі жаттығулар құру	9.1.5.5 кең ауқымдағы дене жаттығуларының түрлі тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын құру, талдау және салыстыра білу
		9.1.4.4 қимыл-қозғалысты сапалы орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін бағалай білу
	Топта гимнастика жаттығулар тізбегін құру және бағалау	9.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді бағалау
		9.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау және талдай білу, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну
4-бөлім Қазақтың ұлттық және халық ойындары.	Халықаралық ойындар	9.2.7.7 жарыс кезінде әділ ойнау, патриотизм және ынтымақтастыққа жататын мінез-құлық көрсетуді талдай білу
		9.2.3.3 қолайлы оқып - үйрену ортасын қалыптастыру бойынша бірқатар біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын бағалай білу
		9.3.5.5 басқа адамдардың дене жаттығуларының тәжірибелерін байытуға арналған дағдыларды бағалай білу
	Зияткерлік ойындар	9.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін бағалау және талдай білу
		9.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау және талдай білу, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну
3-тоқсан
5-бөлім Шаңғы / кросс/коньки дайындығы	Қауіпсіздік ережесі Тыны салу техникасы және жаттығу жиынтығын құрастыру	9.3.4.4 денсаулыққа қатысты күрделі мәселелерді, техника қауіпсіздігін, сондай-ақ денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендетуді түсіну және мұқият сипаттай білу
		9.3.2.2 нақты дене шынықтыру сабақтарына арналған қыздыру жаттығуларын құру, түсіндіру және өткізу, олардың ағзаны қалпына келтіру тиімділігін бағалау
	Күшті,төзімділікті жақсарту жатығулар жиынтығы	9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін жекебастың үлгісімен көрсету
		9.1.4.4 қимыл-қозғалысты сапалы орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін бағалай білу
	Кедергілерден өтудегі арнайы спецификалық жаттығуларды жетілдіру	9.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті түрлендіре білу
		9.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын түсіндіру және сипаттау
6-бөлім Команда құру ойындары	Ойын кезіндегі көшбасшылық және командалық іс-шаралар	9.3.4.4 денсаулыққа қатысты күрделі мәселелерді, техника қауіпсіздігін, сондай-ақ денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендетуді түсіну және мұқият сипаттай білу
		9.2.2.2 көшбасшылық дағдылар мен команда құрамында жұмыс істей білуді бағалау
	Ойын кезіндегі мәселені шешу дағдысын жетілдіру	9.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерінен туындаған рөлдерді бағалау және бейімдей білу
		9.1.4.4 қимыл-қозғалысты сапалы орындау кезіндегі өзінің және өзгелердің біліктіліктерін бағалай білу
	Ойын комбинацияларын құру	9.2.3.3 қолайлы оқып - үйрену ортасын қалыптастыру бойынша бірқатар біріккен әрі тиімді жұмыс дағдыларын бағалай білу
		9.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау және талдай білу, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну
	Баламалы ойындар құрастыру	9.2.1.1 өзгермелі жағдайға жауап қайтара білу, қимыл-әрекеттерімен байланысты білімді бағалай білу
		9.2.6.6 жарыс іс-әрекеттерін және төрелік ету ережелерін бағалау және талдай білу
4-тоқсан
7-бөлім Әлеуметтік дағдылар және мәселелерді командалық іс әрекеттерде шешу	Қауіпсіздік ережесі Ойын жағдайында допты игеру техникасы	9.3.4.4 денсаулыққа қатысты күрделі мәселелерді, техника қауіпсіздігін, сондай-ақ денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендетуді түсіну және мұқият сипаттай білу
		9.1.1.1 үлкен ауқымдағы арнайы спорттық қимыл әрекеттерінің дәлдігін бақылауды және үйлесімділікті дамытуға арналған қимыл-қозғалысты салыстыру
	Ойын кеңістігінде бағыт-бағдар дағдысын жетілдіру	9.1.2.2 қимыл-қозғалыс комбинацияларын және олардың кейбір дене жаттығуларындағы реттілігін жеткілікті техникалық деңгейде негіздеу және қолдана білу
		9.2.4.4 дене жаттығулары аясындағы іс-әрекеттерді оңтайландыру және балама түрлерін құруға қажет ережелер мен құрылымдық тәсілдерді бағалау және салыстыра білу
	Жеке, топтық, командалық тактикалық әрекеттер	9.1.5.5 кең ауқымдағы дене жаттығуларының түрлі тактикаларын, стратегияларын және композициялық идеяларын құру, талдау және салыстыра білу
	Топта ойын- сауық ойындарын құру	9.2.8.8 түрлі қимыл-қозғалыс негіздерінен туындаған рөлдерді бағалау және бейімдей білу
		9.1.6.6 қимыл-қозғалыс белсенділігімен байланысты қиындықтарды жеңу және жауап қайтара білу дағдыларын бағалау
8-бөлім Қозғалыс белсенділігі арқылы денсаулық және фитнес	Әр түрлі бұлшық еттерді қалпына келтіру жаттығулар жиынтығын құрастыру	9.3.3.3. түрлі дене жаттығуларын іс жүзінде орындау, олардың ағзаға тигізетін әсері мен энергетикалық жүйемен байланысын түсіндіру және сипаттау
	Стайерлік жүгіру дағдысын дамыту	9.1.3.3 арнайы спорттық техникаларды орындау кезіндегі дағдылар мен реттілікті түрлендіре білу
	Секіру, лақтыру дағдысын дамыту	9.2.5.5 өзінің және өзгелердің шығармашылық қабілеттерін бағалау және талдай білу, сондай-ақ оны шешудің қарапайым балама жолдарын ұсыну 9.3.4.4 денсаулыққа қатысты күрделі мәселелерді, техника қауіпсіздігін, сондай-ақ денсаулыққа кері әсерін тигізуі мүмкін қауіп-қатерді төмендетуді түсіну және мұқият сипаттай білу
	Қозғалыс қабілеті арқылы денсаулықты нығайту.	9.3.1.1 салауатты өмір салтының денсаулыққа тигізетін әсерін жекебастың үлгісімен көрсету

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 22-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 213-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптарына арналған "Ұйғыр тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Ұйғыр тілі пәнін оқыту мақсаты – ана тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру, сондай-ақ ұйғыр әдеби тілі нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін сөйлесуге және сауатты жазуға үйрету.

3. "Ұйғыр тілі" оқу пәнінің басты міндеттері:

1) Ұйғыр тілін ана тілі ретінде тани отырып, өмірлік қажеттіліктерінде коммуникативтік (тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым) әрекеттері түрінде сауаттылықпен қолдану дағдыларын дамыту;

2) ұйғыр тілін күнделікті өмірде еркін қолданып жүрген қарым-қатынас құралынан тілдік құбылыс ретіндегі заңдылықтар негізінде танып-білу дағдыларын қалыптастыру;

3) ұйғыр тілі жүйесін құраушы кіші жүйелерді, тіл бірліктерін және олардың табиғатын танып білу.

4. "Ұйғыр тілі" оқу пәнінің бағдарламасы білім алушының тіл сауаттылығы мен сөйлеу сауаттылығын, сөз байлығын, басқалармен еркін қарым-қатынасқа түсу қабілетін дамытуды және оқушының ойлау қабілетін жетілдіруді көздейді.

5. "Ұйғыр тілі" оқу пәнінің бағдарламасы функционалдық-коммуникативтік бағытқа негізделіп құрастырылған. Ол білім алушылардың тіл туралы түсініктерін тереңдетіп, ұлттық және әлемдік мәдениеттің маңыздылығы туралы түсініктерін кеңейтеді.

6."Ұйғыр тілі" пәні бағдарламасы білім деңгейі жоғары, ой-өрісі дамыған, өз ойын еркін жеткізе алатын, туындаған мәселелерді шеше білетін және шынайы өмірге бейім жаңашыл ұрпақ тәрбиелеу мәселесін жүзеге асыруға маңызды үлес қосады.

7."Ұйғыр тілі" оқу пәнін зерделеу:

1) өзінің ойын ауызша және жазбаша формада сауатты құрастыуға және айтуға үйретеді;

2) тілдің грамматикалық құрылымын терең меңгеруге, жазба тілінің тұрақты дағдыларын қалыптастыруға, академиялық тілді сауатты қолдануды дамытуға бағытталады;

3) ауызекі сөйлеу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған қолданбалы бағытты ұстанатын коммуникативтік әдіске негізделеді;

4) тіл мен мәдениет арасындағы байланыс түсінігін қалыптастырады;

5) қазақ, орыс және басқа халықтардың мәдениетімен салыстыра отырып ұйғыр тілінің ұлттық-мәдени ерекшелігі туралы көзқарас қалыптастырады.

2-тарау. "Ұйғыр тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

8. "Ұйғыр тілі" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің бөлінуі

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.

9. Оқу мақсаттары мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсететін 4 бөлімнен тұрады: Тыңдалым және айтылым, Оқылым, Жазылым, Әдеби тіл нормаларын сақтау.

10. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Болжау;

2) Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;

3) Мәтіннен ақпаратты анықтау;

4) Негізгі ойды анықтау;

5) Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;

6) Сөйлеу мәдениетін дамыту.

11. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Ақпаратты түсіну;

2) Мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;

3) Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

4) Мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;

5) Мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау;

6) Оқылым стратегияларын қолдану;

7) Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

12. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Жоспар құру;

2) Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;

3) Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

4) Эссе жазу;

5) Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;

6) Мәтіндерді түзету және редакциялау.

13. "Әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі" келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Орфографиялық норма

2) Орфоэпиялық норма

3) Лексикалық норма;

4) Грамматикалық норма;

5) Пунктуациялық норма.

3-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

14. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" - сынып; "5.1" - дағдылар; "1" - оқу мақсатының реттік нөмірі.

15. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

1) Тыңдалым және айтылым

Білім алушылар білуі тиіс
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Болжау	5.1. Тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау.	6.1. Мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау.	7.1. Мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау.	8.1. Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау.	9.1. Мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру.
2. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау	5.2. Әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру.	6.2. Әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау.	7.2. Әлеуметтік-қоғамдық, оқу–еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау	8.2. Әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жолдау, монография және лекциядан үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау.	9.2. Қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау.
3. Мәтіннен ақпаратты анықтау	5.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау.	6.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау.	7.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу.	8.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау.	9.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау.
4. Негізгі ойды анықтау	5.4. Тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау.	6.4. Мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау.	7.4. Мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау.	8.4. Мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) талдай отырып, негізгі ойды анықтау.	9.4. Мәтіннің мақсатты аудиториясы, автор көзқарасы, көңіл- күйін табу арқылы негізгі ойды анықтау.
5. Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау	5.5. Тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру.	6.5. Тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру.	7.5. Проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау.	8.5. Перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау.	9.5. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыру, өз пікірін білдіре отырып, сыни баға беру.
6. Сөйлеу мәдениетін дамыту	5. 6. Коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру.	6.6. Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу.	7. 6. Коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу.	8.6. Коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу.	9. 6. Қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, кең көлемді монолог дайындау.

2) оқылым

Білім алушылар білуі тиіс
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Ақпаратты түсіну	5.1. Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау.	6.1. Мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.	7.1. Мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау.	8.1. Аралас және тұтас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру, өңдеу.	9.1. Перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы қажетті ақпаратты табу, астарлы ойды анықтау.
2. Мәтіннің стильдік ерекшелігін тану	5.2. Лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану.	6.2. Ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	7.2. Публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	8.2. Публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	9.2. Ұйғыр тілістильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.
3. Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.3. Хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	6. 3. Ұйғырша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	7.3. Хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	8.3. Мақала, аннотация, презентация, тұжырымдамалар, тезистердің құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	9. 3. Қоғамдық-саяси мәтіндер (жолдау, заңнама, мемлекеттік бағдарламалар, әскери-патриоттық) арқылы мәтіндердің жанрлық түрлерін ажырату.
4. Мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау	5.4. Ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру.	6.4. Ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын, тілдік ерекшелігін салыстыру.	7.4. Идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау.	8.4. Тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау.	9.4. Әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау.
5. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.5. Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру.	6.5. Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру.	7.5. Мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру.	8.5. Перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру.	9.5. Мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру.
6. Оқылым стратегияларын қолдану	5.6. Оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу.	6.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу.	7.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу.	8.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу.	9.6. Белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу.
7. Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.7. Энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу.	6.7. Энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, авторына сілтеме жасау.	7.7. Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану, авторына сілтеме жасау.	8.7. Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау.	9.7. Әртүрлі ресурс көздерінен алынған ақпараттарды авторға сілтеме жасай отырып, жазба жұмыстарында орынды қолдану.

3) Жазылым

Білім алушылар білуі тиіс
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Жоспар құру	5.1. Берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру.	6.1. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру.	7.1. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделі жоспар құру.	8.1. Тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру.	9.1. Жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру.
2. Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру	5.2. Жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу.	6.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу.	7.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу.	8.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу.	9.2. Мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру.
3. Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3. Сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру.	6.3. Ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру.	7.3. Мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу.	8.3. Мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу.	9.3. Мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу.
4. Эссе жазу	5. 4. Эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу.	6.4. Эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу. ("келісу, келіспеу" эссесі)	7.4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары немесе себептеріне өз көзқарасын жазу. (дискуссивті эссе)	8. 4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу. (аргументативті эссе)	9. 4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екіжақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу. (аргументативті эссе)
5. Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін (компрессия) жазу	5.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу.	6.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу.	7.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу.	8.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу.	9. 5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу
6. Мәтіндерді түзету және редакциялау	5.6. Мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету және редакциялау.	6.6. Мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау.	7.6. Мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу, редакциялау.	8.6. БАҚ материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау.	9.6. Жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау.

17. Әдеби тіл нормалары:

1. Орфографиялық норма	5.1. Ұйғыр тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу	6.1. Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу	7.1. Жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу	8.1. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу.	9.1. Мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу.
ӘТН2.Орфоэпиялық норма	5.ӘТН2.Сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу	6.ӘТН2. Екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	7.ӘТН2. Сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	8.ӘТН2. Сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану	-
3. Лексикалық норма	5.3. Тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану	6.3. Көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу	7.3. Фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану	8.3. Сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану	9.3. Лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану
4. Грамматикалық норма	5.4.1. Жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану. 5.4.2. Зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану. 5.4.3. Сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу. 5.4.4. Сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу 5.ӘТН4.5. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру.	6.4.1. Сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану. 6.4.2. Етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану. 6.4.3. Үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану.	7.4.1. Етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану. 7.4.2. Еліктеу сөздердің стильдік мәнін түсініп қолдану. 7.ӘТН4.3. Шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану. 7.4.4. Одағай түрлерін ажырата білу, қолдану. 7.4.5. Оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу.	8.4.1. Сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану. 8.4.2. Тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану. 8.4.3. Сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу. 8.4.4. Жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану	9.4.1. Құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу. 9.ӘТН4.2. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану. 9.4.3. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану. 9.4.4. Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану.
5. Пунктуациялық норма	5.5. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану	6.5. Ұйғыр тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану.	7.5. Сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.	8.5. Сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.	9.5. Құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану.

16. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1)5-сынып

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
Барлығы: 102 сағат, аптасына 3 сағат.
1тоқсан ( 27 сағат)
1-бөлім: Мәдениет: тіл және қарым-қатынас	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.2; 5..1; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.2
	Әдеби тіл нормалары	5.4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
2-бөлім: Бізді қоршаған орта	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.4
	Оқылым	5.4; 5.6
	Жазылым	5.4; 5.6,
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
3-бөлім: Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.1
	Оқылым	5.3; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
2 тоқсан (21 сағат)
4-бөлім: Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.1; 5.3; 5.5
	Жазылым	5.2; 5.4, 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.2; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
5-бөлім: Бос уақыт және хобби	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.3; 5.5,
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.2; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
3 тоқсан ( 30 сағат)
6-бөлім: Қиял әлемі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4
	Оқылым	5.1; 5.2
	Жазылым	5.1; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5.1; 5. 2; 5. 3; 5.5.
7-бөлім: Көлік және жол белгілері	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.3; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
8-бөлім: Адамның сырт келбеті мен мінезі.	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.2
	Оқылым	5.4; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5.1; 5. 2; 5. 3; 5. 5
4 тоқсан ( 24 сағат)
9-бөлім: Аспан әлемінің құпиялары	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.6
	Жазылым	5.3; 5.5; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.4; 5. 4.5; 5.1; 5. 2; 5.3; 5.5.
10-бөлім. Саяхат және демалыс.	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.3; 5.4; 5.5; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5.4.4; 5.4.5; 5. 1; 5. 2; 5.3; 5.5

2) 6-сынып

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
Барлығы: 68 сағат, аптасына 2 сағат.
1 тоқсан ( 18 сағат)
1-бөлім: Қазақстандағы көрікті жерлер	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.6
	Оқылым	6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.4
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2-бөлім: Ұлттық және отбасылық құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.4
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3-бөлім: Әлемнің жеті кереметі.	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2 тоқсан (14 сағат)
4-бөлім: Астана – мәдениет пен өнер ордасы	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.4; 6.6; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
5-бөлім: Тарихи тұлғалар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.5
	Жазылым	6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3 тоқсан ( 20 сағат)
6-бөлім: Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.2
	Жазылым	6.1; 6.3
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
7-бөлім: Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары.	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.4
	Оқылым	6.3; 6.6
	Жазылым	6.4; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
8-бөлім: Ұйғыр халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.6
	Оқылым	6.4; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
4 тоқсан ( 16 сағат)
9-бөлім: Әлемдегі ірі кітапханалар	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.2; 6.4; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
10-бөлім. Ғылым мен технология жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.1; 6.3; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.

3)7-сынып

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
Барлығы: 102 сағат, аптасына 3 сағат.
1тоқсан (27 сағат)
1-бөлім: Ауа райы және климаттық өзгерістер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.3; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1;7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-бөлім: Салт-дәстұрлер	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3-бөлім: Денсаулық – зор байлық	Тыңдалым жән еайтылым	7.Т/А2; 7.Т/А4
	Оқылым	7.О3; 7.О5
	Жазылым	7.Ж2; 7.Ж5
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2 тоқсан (21 сағат)
4-бөлім: Сүйіспеншілік пен достық	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.5; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
5-бөлім: Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3 тоқсан ( 30 сағат)
6-бөлім: Ғаламтор және әлеуметтік желілер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.1; 7.3
	Әдеби тіл нормалары	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
7-бөлім: Қазақстандағы ұлттар достастығы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.2; 7.3; 7.4
	Жазылым	7.2; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
8-бөлім: Дұрыс тамақтану. Гендік өзгеріске ұшыраған тағамдар	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.5; 7.7
	Жазылым	7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.4; 7.1; 7. 2; 7.3; 7.5.
4 тоқсан ( 24 сағат)
9-бөлім: Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
10-бөлім. Ғылыми фантастика	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.2; 7.5; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.4; 7.6
	Әдеби тіл нормасы	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.

4) 8-сынып

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
Барлығы: 102 сағат, аптасына 3 сағат.
1тоқсан ( 27 сағат)
1-бөлім: Ежелгі ұйғыр тілі	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.2; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.4
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
2-бөлім: Адамзаттық құндылықтар және әлем мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4; 8.5
	Оқылым	8.3; 8.5; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
2 тоқсан (21 сағат)
4-бөлім: Кәсіп пен еңбек. Болашақ мамандықтары	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.4; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.3; 8.4
	Әдеби тіл нормасы	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
5-бөлім: Ғарышты игеру жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.5; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
3 тоқсан (30 сағат)
6-бөлім: Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлармен өсімдіктер	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.5
	Оқылым	8.2; 8.4; 8.5
	Жазылым	8.1; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8.4.3; 8.1; 8. 2; 8. 3; 8.5.
7-бөлім: Қоршаған орта және энергия ресурстары	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4
	Оқылым	8.1; 8.7
	Жазылым	8.2; 8.3
	Әдеби тіл нормасы	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
8-бөлім: Жасөспірім және заң	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.6.
	Оқылым	8.3; 8.6
	Жазылым	8.4; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8.4.4; 8.1; 8.2; 8. 3; 8.5.
4 тоқсан (24 сағат)
9-бөлім: Театр өнері мен мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.4; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
10-бөлім: Қазақстандағы туризм және экотуризм	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.

5)9-сынып

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
Барлығы: 68 сағат, аптасына 2 сағат.
1тоқсан (18 сағат)
1-бөлім: Мәңгілік ел - мұратым	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.3; 9.5
	Әдеби тіл нормасы	9.4.1; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
2-бөлім: Жаһандану мәселелері	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9.4.1; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
2 тоқсан (14 сағат)
4-бөлім: Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО -2017	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9.4.2; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
5-бөлім: Адам құқығы мен бостандығы	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.5; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.5
	Әдеби тіл нормасы	9.4.2; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
3 тоқсан ( 20 сағат)
6-бөлім: Отбасы және демографиялық өзгеріс	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.2; 9.3
	Жазылым	9.1; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
7-бөлім: Биотехнология және гендік инженерия келешегі	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3
	Оқылым	9.4; 9.5
	Жазылым	9.2; 9.5.
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
8-бөлім: Бұқаралық ақпарат құралдары	Тыңдалым және айтылым	9.6; 9.5
	Оқылым	9.7; 9.6
	Жазылым	9.3; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
4 тоқсан (16 сағат)
9-бөлім: Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.4; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.3; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.5; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9.4.4; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
10-бөлім. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9.4.4; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 22-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 213-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту ұйғыр тілінде)

1-бап. Уқтурушнамә

16. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 23-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 215-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптары арналған "Өзбек тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту өзбек тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. "Өзбек тілі" оқу пәнін оқытудың мақсаты – ана тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру, сондай-ақ өзбек әдеби тілі нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін сөйлесуге және сауатты жазуға үйрету.

3. "Өзбек тілі" оқу пәнінің басты міндеттері:

1) өзбек тілін ана тілі ретінде тани отырып, өмірлік қажеттіліктерінде коммуникативтік (тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым) әрекеттері түрінде сауаттылықпен қолдану дағдыларын дамыту;

2) өзбек тілін күнделікті өмірде еркін қолданып жүрген қарым-қатынас құралынан тілдік құбылыс ретіндегі заңдылықтар негізінде танып-білу дағдыларын қалыптастыру;

3) өзбек тілі жүйесін құраушы кіші жүйелерді, тіл бірліктерін және олардың табиғатын танып білу.

4. "Өзбек тілі" оқу пәнінің бағдарламасы оқушының тіл сауаттылығы мен сөйлеу сауаттылығын, сөз байлығын, басқалармен еркін қарым-қатынасқа түсу қабілетін дамытуды және оқушының ойлау қабілеті мен танымдық дағдыларын жетілдіруді көздейді.

5. "Өзбек тілі" оқу пәнінің бағдарламасы функционалдық-коммуникативтік бағытқа негізделіп құрастырылған. Ол білім алушылардың тіл туралы түсініктерін тереңдетіп, ұлттық және әлемдік мәдениеттің маңыздылығы туралы түсініктерін кеңейтеді.

6. "Өзбек тілі" оқу пәнін зерделеу:

1) өзінің ойын ауызша және жазбаша формада сауатты құрастыруға және айтуға үйретеді;

2) тілдің грамматикалық құрылымын терең меңгеруге, жазба тілінің тұрақты дағдыларын қалыптастыруға, академиялық тілді сауатты қолдануды дамытуға бағытталады;

3) ауызекі сөйлеу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған қолданбалы бағытты ұстанатын коммуникативтік әдіске негізделеді;

4) тіл мен мәдениет арасындағы байланыс түсінігін қалыптастырады;

5) әдеби: әңгіме, поэзия, драма, ғылыми материалдар және бұқаралық ақпарат құралдары материалдары тұрғысынан тұлғалық көзқарас қалыптастырады;

2-тарау. "Өзбек тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

7. "Өзбек тілі" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің бөлінуі

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.

8. "Өзбек тілі" оқу пәні оқу бағдарламасының мазмұны оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Бөлім сынып бойынша оқыту мақсаттарынан, күтілетін нәтижеден тұратын бөлімшелерден тұрады. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді

9. Оқу мақсаттары мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсететін 4 бөлімнен тұрады: Тыңдалым және айтылым, Оқылым, Жазылым, Әдеби тіл нормаларын сақтау.

10. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Болжау;

2) Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;

3) Мәтіннен ақпаратты анықтау;

4) Негізгі ойды анықтау;

5) Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;

6) Сөйлеу мәдениетін дамыту.

11. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Ақпаратты түсіну;

2) Мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;

3) Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

4) Мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;

5) Мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау;

6) Оқылым стратегияларын қолдану;

7) Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

12. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Жоспар құру;

2) Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;

3) Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

4) Эссе жазу;

5) Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;

6) Мәтіндерді түзету және редакциялау.

13. "Әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі" келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Орфографиялық норма

2) Орфоэпиялық норма

3) Лексикалық норма;

4) Грамматикалық норма;

5) Пунктуациялық норма.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

14. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" - сынып; "5.1" - дағдылар; "1" - оқу мақсатының реттік нөмірі.

15. Оқу мақсаттарының жүйесі:

1)тыңдалым және айтылым

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Болжау	5.1. ұсынылған тірек сөздер мен иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау	6.1. мәтіннің басын тыңдау негізінде тақырыптың атауын талқылау және мәселені болжау	7.1. мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуын болжау	8.1. Тыңдалған мәтінніңде келтірілген дәйек сөздер мен дәлелдерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау	9.1. мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру
2. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау	5.2. әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарлан-дыру) көтерілген мәселені түсіндіру	6.2. әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау	7.2. әлеуметтік-қоғамдық, оқу-еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау	8.2. әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жолдау, монография және лекциядан үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау	9.2. қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау
3. Мәтіннің Мазмұнын түсіну	5.3. тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау	6.3. тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау	7.3. тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу	8.3. тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау	9.3. тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау
4. Негізгі ойды анықтау	5.4. тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау	6.4. мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау	7.4. мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау	8.4. тірек сөздер, автордың көзқарасы, көңіл-күйі негізінде негізгі тақырыпты анықтау	9.4. мәтіннің мақсатты аудиториясы, автор көзқарасы, көңіл- күйін табу арқылы негізгі ойды анықтау
5. Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау	5.5. тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру	6.5. тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру	7.5. проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау	8.5. көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау, сұрақтардың көмегімен мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу	9.5. мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыру, өз пікірін білдіре отырып, сыни баға беру
6. Сөйлеу мәдениетін дамыту	5. 6. коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру	6.6. коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу	7. 6. коммуника тивтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу	8. 6. коммуника тивтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу	9. 6. қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, кең көлемді монолог дайындау

2)оқылым

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Ақпаратты түсіну	5.1. мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау	6.1. мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру	7.1. мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты түсіндіру	8.1. аралас және тұтас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру, өңдеу	9.1. өзгертіп айту түрінде берілген сұрақтар арқылы қажетті ақпаратты табу, астарлы ойды анықтау
2. Мәтіннің стильдік ерекшелігін және түрін анықтау	5.2. лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану	6.2. ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	7.2. публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	8.2. публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану	9.2. өзбек тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану
3. Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.3. хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	6. 3. қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату	7.3. хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	8.3. мақала, аннотация, презентация, тұжырымдамалар, тезистердің құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату	9. 3. қоғамдық-саяси мәтіндер (жолдау, заңнама, мемлекеттік бағдарламалар, әскери-патриоттық) арқылы мәтіндердің жанрлық түрлерін ажырату
4. Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасау	5.4. ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру	6.4. ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын, тілдік ерекшелігін салыстыру	7.4. идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау	8.4. тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау	9.4. әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау
5. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыру	5.5. мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру	6.5. мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру	7.5. мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру	8.5. басқаша айту тәсілін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру	9.5. мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру.
6. Оқылым стратегияларын қолдану	5.6. оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін, нақты ақпаратты табу үшін оқу	6.6. оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу	7.6. оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу.	8.6. оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу	9.6. белгілі мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу
7. Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.7. энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу	6.7. энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, авторына сілтеме жасау	7.7. ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану, авторына сілтеме жасау	8.7. ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау	9.7. әртүрлі ресурс көздерінен алынған ақпараттарды авторға сілтеме жасай отырып, жазба жұмыстарында орынды қолдану

3)жазылым:

Білім алушылар
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Жоспар құру	5.1. берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру	6.1. әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру	7.1. әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделі жоспар құру	8.1. тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру	9.1. жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру
2. Әртүрлі жанрда мәтін дер құрастыру	5.2. жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу	6.2. жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу	7.2. жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу	8.2. жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу	9.2. мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру
3. Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3. сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру	6.3. ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру	7.3. мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу	8.3. мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу	9.3. мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу.
4. Эссе жазу	5. 4. эссенің құрылымын сақтай отырып, өзіне таныс адамды, табиғатты немесе оқиғаны сипаттап жазу	6.4. әр абзацты жүйелі құрастырып және көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу (келісемін, келіспеймін) себептерін айқын көрсетіп сынылған тақырып аясында эссе жазу	7.4. эссенің әртүрлі түрлерін, сонымен қатар дәлелді, проблемаға өзінің немесе автордың көқарасын көрсетіп жазу	8.4. тақырып аясында және эссенің құрылымын сақтап, мәселе бойынша нақты шешім ұсынып эссе жазу	9.4. эссенің құрылымын сақтап, ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшіліктерін көрсете отырып, өз ойын негіздеумен эссе жазу
5. Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде мәтін жазу	5.5. оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу	6.5. оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, мәтін жазу	7.5. оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу	8.5. оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу	9.5. оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, өзгерту тәсілдері арқылы мәтін (аннотация, тезис) жазу
6. Мәтіндерді түзету және редакциялау	5.6. мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге көмегімен түзету және сөйлемдерді редакциялау	6.6. мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау	7.6. мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу, редакциялау	8.6. баспасөз ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік түзетулер жасау, редакциялау	9.6. жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау

Әдеби тіл нормаларын сақтау

1. Орфографиялық норма	5.1. ауызша мәтін құрастыру үшін өзбек тілінің дыбыстарын атау және қолдану барысында үндестік заңының ерекшеліктерін ескеру	6.1. тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздердің орфографиялық нормасын сақтау	7.1. жалғаулар мен шылауларды орфографиялық нормаға және үндестік заңына сәйкес жазу	8.1. бас әріппен жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу	9.1. мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу
2. Орфоэпиялық норма	5.2. ауызша мәтін құрастыру үшін өзбек тілінің дыбыстарын айту және қолдану барысында үндестік заңын ескеру	6.2. ауызша мәтін құрастыру үшін хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдердегі дыбыс ырғағын ескеру	7.2. ауызша мәтін құрастыру үшін сөздер мен сөйлемдерде екпінді дұрыс қолдану	8.2. коммуникативтік жағдаятқа сәйкес өз ойын білдіру үшін дауыс ырғағын, кідірісті және логикалық екпінді қолдану	-
3. Лексикалық норма	5.3. тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, омоним, антоним, синонимдерді қолдану	6.3. көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолдану	7.3. фразеологизм, мақал-мәтелдердің мәнін түсіну және қолдану	8.3. сөздік қордың ерекшеліктерін түсініп қолдану	9.3. лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану
4. Грамматикалық норма	5.4.1. жалқы және жалпы есімдерді ажырату, жалғауларды дұрыс қолдану; 5.4.2. сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу; 5.4.3. сан есімдерді дұрыс қолдану	6.4.1. ауызша және жазбаша жұмыстарда сын есімдерді қолдану; 6.4.2. етістіктің етіс түрлері мен салт-сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану; 6.4.3. үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану.	7.4.1. етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану; 7.4.2. еліктеу сөздердің стильдік мәнін түсініп қолдану; 7.4.3. шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану; 7.4.4. одағай түрлерін ажырата білу, қолдану; 7.4.5. оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу	8.4.1. сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану; 8.4.2. тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану; 8.4.3. сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу; 8.4.4. жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану	9.4.1. құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу; 9.4.2. салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; 9.4.3. сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану; 9.4.4. аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану
5. Пунктуациялық норма	5.5. сөйлем соңынан қойылатын пунктуация белгілерін дұрыс қолдану	6.5. сөйлем соңынан қойылатын пунктуация белгілерін дұрыс қолдану	7.5. сөйлем мүшелерінің ерекшеленуі барысында тыныс белгілерін дұрыс қолдану	8.5. сөйлемдерде тыныс белгілерін дұрыс қолдану	9.5. бас әріппен жазылатын күрделі атауларды дұрыс жазу

16. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Мәдениет: тіл және қарым-қатынас	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.2; 5.1; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.2
	Әдеби тіл нормалары	5.4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
2-бөлім: Киіну. Сән.Талғам.	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.4
	Оқылым	5.4; 5.6
	Жазылым	5.4; 5.6,
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.1; 5. 1; 5.2; 5. 3; 5. 5.
3-бөлім: Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.1
	Оқылым	5.3; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
2- тоқсан
4-бөлім: Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.1; 5.3; 5.5
	Жазылым	5.2; 5.4, 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.2; 5. 1; 5.2; 5.3; 5. 5.
5-бөлім: Бос уақыт және хобби	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.3; 5.5,
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.2; 5.1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
3- тоқсан
6-бөлім: Қиял әлемі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4
	Оқылым	5.1; 5.2
	Жазылым	5.1; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
7-бөлім: Көлік және жол белгілері	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.3; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5.4.3; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
8-бөлім: Адамның сырт келбеті мен мінезі.	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.2
	Оқылым	5.4; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5. 1; 5.2; 5.3; 5.5
4 -тоқсан
9-бөлім:Аспан әлемінің құпиялары	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.6
	Жазылым	5.3; 5.5; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.4; 5. 4.5; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
10-бөлім. Саяхат және демалыс.	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.3; 5.4; 5.5; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.4; 5. 4.5; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5

2) 6-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Қазақстандағы көрікті жерлер	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.6
	Оқылым	6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.4
	Әдеби тіл нормалары	6. 4.1; 6. 1; 6. 2; 6. 3; 6. 5
2-бөлім: Ұлттық және отбасылық құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.4
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3-бөлім: Әлемнің жеті кереметі.	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2 -тоқсан
4-бөлім: Астана – мәдениет пен өнер ордасы	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.4; 6.6; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
5-бөлім: Тарихи тұлғалар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.5
	Жазылым	6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3- тоқсан
6-бөлім: Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.2
	Жазылым	6.1; 6.3
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
7-бөлім: Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары.	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.4
	Оқылым	6.3; 6.6
	Жазылым	6.4; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
8-бөлім: Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.6
	Оқылым	6.4; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
4- тоқсан
9-бөлім: Әлемдегі ірі кітапханалар	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.2; 6.4; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
10-бөлім. Ғылым мен технология жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.1; 6.3; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.

3) 7-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Ауа райы және климаттық өзгерістер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.3; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1;7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-бөлім: Көшпенділер мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3-бөлім:Денсаулық – зор байлық	Тыңдалымжәнеайтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.3; 7.5
	Жазылым	7.2; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-тоқсан
4-бөлім: Сүйіспеншілік пен достық	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.5; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
5-бөлім: Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3- тоқсан
6-бөлім: Ғаламтор және әлеуметтік желілер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.1; 7.3
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.3; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
7-бөлім: Қазақстандағы ұлттар достастығы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.2; 7.3; 7.4
	Жазылым	7.2; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.3; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
8-бөлім: Дұрыс тамақтану. Гендік өзгеріске ұшыраған тағамдар	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.5; 7.7
	Жазылым	7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.4; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
4- тоқсан
9-бөлім: Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.5; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
10-бөлім. Ғылыми фантастика	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.2; 7.5; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.4; 7.6
	Әдеби тіл нормасы	7. 4.5; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.

4) 8-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.2; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.4
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.1; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
2-бөлім: Адамзаттық құндылықтар және әлем мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4; 8.5
	Оқылым	8.3; 8.5; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.1; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
2 -тоқсан
4-бөлім: Кәсіп пен еңбек. Болашақ мамандықтары	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.4; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.3; 8.4
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.2; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
5-бөлім: Ғарышты игеру жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.5; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.2; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
3 -тоқсан
6-бөлім: Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктер	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.5
	Оқылым	8.2; 8.4; 8.5
	Жазылым	8.1; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.3; 8. 1; 8.2; 8. 3; 8. 5.
7-бөлім: Қоршаған орта және энергия ресурстары	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4
	Оқылым	8.1; 8.7
	Жазылым	8.2; 8.3
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
8-бөлім: Жасөспірім және заң	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.6.
	Оқылым	8.3; 8.6
	Жазылым	8.4; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
4 -тоқсан
9-бөлім: Театр өнері мен мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.4; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
10-бөлім: Қазақстандағы туризм және экотуризм	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.

5) 9-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Мәңгілік Ел- мұратым	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.3; 9.5
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.1; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
2-бөлім: Жаһандану мәселелері	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.1; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
2 -тоқсан
4-бөлім: Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО -2017	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.2; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
5-бөлім: Адам құқығы мен бостандығы	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.5; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.5
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.2; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
3 -тоқсан
6-бөлім: Отбасы және демографиялық өзгеріс	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.2; 9.3
	Жазылым	9.1; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.3; 9. 1; 9. 2; 9.3; 9. 5
7-бөлім: Биотехнология және гендік инженерия келешегі	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3
	Оқылым	9.4; 9.5
	Жазылым	9.2; 9.5.
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9.5.
8-бөлім: Бұқаралық ақпарат құралдары	Тыңдалым және айтылым	9.6; 9.5
	Оқылым	9.7; 9.6
	Жазылым	9.3; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
4- тоқсан
9-бөлім:Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.4; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.3; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.5; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.4; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5
10-бөлім. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.4; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 23-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 214-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту өзбек тілінде)

1-bob. Тушунтириш хати

16. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 24-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 217-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9 сыныптарына арналған "Тәжік тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту тәжік тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Тәжік тілі пәнін оқыту мақсаты – ана тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру, сондай-ақ , тәжік әдеби тілі нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін сөйлесуге және сауатты жазуға үйрету.

3."Тәжік тілі" оқу пәнінің басты міндеттері:

1) Тәжік тілін ана тілі ретінде тани отырып, өмірлік қажеттіліктерінде коммуникативтік (тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым) әрекеттері түрінде сауаттылықпен қолдану дағдыларын дамыту;

2) тәжік тілін күнделікті өмірде еркін қолданып жүрген қарым-қатынас құралынан тілдік құбылыс ретіндегі заңдылықтар негізінде танып-білу дағдыларын қалыптастыру;

3) тәжік тілі жүйесін құраушы кіші жүйелерді, тіл бірліктерін және олардың табиғатын танып білу.

4. "Тәжік тілі" оқу пәнінің бағдарламасы оқушының тіл сауаттылығы мен сөйлеу сауаттылығын, сөз байлығын, басқалармен еркін қарым-қатынасқа түсу қабілетін дамытуды және оқушының ойлау қабілетін жетілдіруді көздейді.

5. "Тәжік тілі" оқу пәнінің бағдарламасы функционалдық-коммуникативтік бағытқа негізделіп құрастырылған. Ол білім алушылардың тіл туралы түсініктерін тереңдетіп, ұлттық және әлемдік мәдениеттің маңыздылығы туралы түсініктерін кеңейтеді.

6. Тәжік тілін пән ретінде оқытуда оқушылардың ұлттық дүниетанымын кеңейтетін, шығармашылық ойлауға төселдіретін, айналадағы адамдармен дұрыс қарым-қатынас жасауды үйрететін, оны тұлға ретінде әлеуметтендіруге мүмкіндік беретін басты нысана болып табылады. "Тәжік тілі" пәні бағдарламасы білім деңгейі жоғары, ой-өрісі дамыған, өз ойын еркін жеткізе алатын, туындаған мәселелерді шеше білетін және шынайы өмірге бейім жаңашыл ұрпақ тәрбиелеу мәселесін жүзеге асыруға маңызды үлес қосады.

7. " Тәжік тілі" оқу пәнін зерделеу:

1) өзінің ойын ауызша және жазбаша формада сауатты құрастыруға және айтуға үйретеді;

2) тілдің грамматикалық құрылымын терең меңгеруге, жазба тілінің тұрақты дағдыларын қалыптастыруға, академиялық тілді сауатты қолдануды дамытуға бағытталады;

3) ауызекі сөйлеу дағдыларын қалыптастыруға бағытталған қолданбалы бағытты ұстанатын коммуникативтік әдіске негізделеді;

4) тіл мен мәдениет арасындағы байланыс түсінігін қалыптастырады;

5) қазақ, орыс және басқа халықтардың мәдениетімен салыстыра отырып ұйғыр тілінің ұлттық-мәдени ерекшелігі туралы көзқарас қалыптастырады.

2-тарау. "Тәжік тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

8. "Тәжік тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің бөлінуі:

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.

9."Тәжік тілі" пәні оқу бағдарламасының мазмұны бөлім бойынша оқыту ұйымдастырылған. Бөлім сынып бойынша оқыту мақсаттарынан, күтілетін нәтижеден тұратын бөлімшелерден тұрады. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді.

10. Оқу мақсаттары мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсететін 4 бөлімнен тұрады: Тыңдалым және айтылым, Оқылым, Жазылым, Әдеби тіл нормаларын сақтау.

11. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) болжау;

2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;

3) мәтіннен ақпаратты анықтау;

4) негізгі ойды анықтау;

5) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;

6) сөйлеу мәдениетін дамыту.

12."Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) ақпаратты түсіну;

2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;

3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

1) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;

2) мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау;

3) оқылым стратегияларын қолдану;

4) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

13. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) жоспар құру;

2) әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;

3)жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

4) эссе жазу;

5) оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;

6) мәтіндерді түзету және редакциялау.

14. "Әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі" келесі бөлімшелерден тұрады:

1) орфографиялық норма

2) орфоэпиялық норма

3) лексикалық норма;

4) грамматикалық норма;

5) пунктуациялық норма.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

15. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" - сынып; "5.1" - дағдылар; "1" - оқу мақсатының реттік нөмірі.

16. Оқу мақсаттарының жүйесі:

1) тыңдалым және айтылым

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Болжау	5.1. Тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау.	6.1. Мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау.	7.1. Мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау.	8.1. Мәтіннен алынған дәйек сөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау.	9.1. Мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру.
2. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау	5.2. Әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру.	6.2. Әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарландыру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау.	7.2. Әлеуметтік-қоғамдық, оқу–еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау	8.2. Әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жолдау, монография және лекциядан үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау.	9.2. Қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау.
3. Мәтіннен ақпаратты анықтау	5.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау.	6.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау.	7.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу.	8.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау.	9.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау.
4. Негізгі ойды анықтау	5.4. Тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау.	6.4. Мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау.	7.4. Мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау.	8.4. Мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) талдай отырып, негізгі ойды анықтау.	9.4. Мәтіннің мақсатты аудиториясы, автор көзқарасы, көңіл-күйін табу арқылы негізгі ойды анықтау.
5. Тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау	5.5. Тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру.	6.5. Тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру.	7.5. Проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау.	8.5. Перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау.	9.5. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыру, өз пікірін білдіре отырып, сыни баға беру.
6. Сөйлеу мәдениетін дамыту	5. 6. Коммуникативтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру.	6.6. Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу.	7. 6. Коммуникативтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу.	8. 6. Коммуникативтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу.	9. 6. Қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, кең көлемді монолог дайындау.

1) оқылым:

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Ақпаратты түсіну	5.1. Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау.	6.1. Мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.	7.1. Мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау.	8.1. Аралас және тұтас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру, өңдеу.	9.1. Перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы қажетті ақпаратты табу, астарлы ойды анықтау.
2. Мәтіннің стильдік ерекшелі гін тану	5.2. Лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану.	6.2. Ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	7.2. Публицистикалық және ресми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	8.2. Публицистикалық және ғылыми стиль ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	9.2. Қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.
3. Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.3. Хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	6. 3. Қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	7.3. Хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	8.3. Мақала, аннотация, презентация, тұжырымдамалар, тезистердің құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	9. 3. Қоғамдық-саяси мәтіндер (жолдау, заңнама, мемлекеттік бағдарламалар, әскери-патриоттық) арқылы мәтіндердің жанрлық түрлерін ажырату.
4. Мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау	5.4. Ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру.	6.4. Ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын, тілдік ерекшелігін салыстыру.	7.4. Идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау.	8.4. Тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау.	9.4. Әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау.
5. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу	5.5. Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру.	6.5. Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру.	7.5. Мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру.	8.5. Перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру.	9.5. Мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру.
6. Оқылым стратегияларын қолдану	5.6. Оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу.	6.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу.	7.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу.	8.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу.	9.6. Белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу.
7. Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.7. Энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу.	6.7. Энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпараттарды алу, авторына сілтеме жасау.	7.7. Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану, авторына сілтеме жасау.	8.7. Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау.	9.7. Әртүрлі ресурс көздерінен алынған ақпараттарды авторға сілтеме жасай отырып, жазба жұмыстарында орынды қолдану.

2) жазылым:

Оқушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Жоспар құру	5.1. Берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру.	6.1. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру.	7.1. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделі жоспар құру.	8.1. Тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру.	9.1. Жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру.
2. Әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру	5.2. Жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу.	6.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу.	7.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу.	8.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу.	9.2. Мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру.
3. Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3. Сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру.	6.3. Ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру.	7.3. Мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу.	8.3. Мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу.	9.3. Мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу.
4. Эссе жазу	5. 4. Эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу.	6.4. Эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу. ("келісу, келіспеу" эссесі)	7.4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары немесе себептеріне өз көзқарасын жазу. (дискуссивті эссе)	8. 4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу. (аргументативті эссе)	9. 4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екі жақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу. (аргументативті эссе)
5. Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін (компрессия) жазу	5.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу.	6.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу.	7.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу.	8.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу.	9. 5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу
6. Мәтіндерді түзету және редакциялау	5.6. Мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету және редакциялау.	6.6. Мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакциялау.	7.6. Мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу, редакциялау.	8.6. Баспасөз ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау.	9.6. Жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау.

3) Әдеби тіл нормаларын сақтау:

1. Орфографиялық норма	5.1. Қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшеліктерін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу	6.1. Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу	7.1. Жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу	8.1. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфографиялық нормаға сай жазу.	9.1. Мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай жазу.
2. Орфоэпиялық норма	5.2. Сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу	6.2. Екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	7.2. Сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	8.2. Сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану	-
3. Лексикалық норма	5.3. Тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану	6.3. Көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу	7.3. Фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшеліктерін түсініп қолдану	8.3. Сөздік қор және сөздік құрам ерекшеліктерін түсініп қолдану	9.3. Лексикалық стилистика заңдылықтарын дұрыс қолдану
4. Грамматикалық норма	5.4.1. Жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану. 5.4.2. Зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану. 5.4.3. Сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу. 5.4.4. Сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу 5.4.5. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру.	6.4.1. Сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану. 6.4.2. Етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану. 6.4.3. Үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану.	7.4.1. Етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану. 7.4.2. Еліктеу сөздердің стильдік мәнін түсініп қолдану. 7.4.3. Шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану. 7.4.4. Одағай түрлерін ажырата білу, қолдану. 7.4.5. Оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу.	8.4.1. Сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану. 8.4.2. Тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану. 8.4.3. Сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу. 8.4.4. Жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану	9.4.1. Құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу. 9.4.2. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану. 9.4.3. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану. 9.4.4. Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану.
5. Пунктуациялық норма	5.5. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану	6.5. Тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану.	7.5. Сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.	8.5. Сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.	9.5. Құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану.

17. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Мәдениет: тіл және қарым-қатынас	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.2; 5.1; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.2
	Әдеби тіл нормалары	5.4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
2-бөлім: Киіну. ән.Талғам.	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.4
	Оқылым	5.4; 5.6
	Жазылым	5.4; 5.6,
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.1; 5. 1; 5.2; 5. 3; 5. 5.
3-бөлім: Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.1
	Оқылым	5.3; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
2- тоқсан
4-бөлім: Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.1; 5.3; 5.5
	Жазылым	5.2; 5.4, 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.2; 5. 1; 5.2; 5.3; 5. 5.
5-бөлім: Бос уақыт және хобби	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.3; 5.5,
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.2; 5.1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
3- тоқсан
6-бөлім: Қиял әлемі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4
	Оқылым	5.1; 5.2
	Жазылым	5.1; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
7-бөлім: Көлік және жол белгілері	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.3; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5.4.3; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
8-бөлім: Адамның сырт келбеті мен мінезі.	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.2
	Оқылым	5.4; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5. 1; 5.2; 5.3; 5.5
4 -тоқсан
9-бөлім:Аспан әлемінің құпиялары	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.6
	Жазылым	5.3; 5.5; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.4; 5. 4.5; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
10-бөлім. Саяхат және демалыс.	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.3; 5.4; 5.5; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.4; 5. 4.5; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5

2) 6-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Қазақстандағы көрікті жерлер	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.6
	Оқылым	6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.4
	Әдеби тіл нормалары	6. 4.1; 6. 1; 6. 2; 6. 3; 6. 5
2-бөлім: Ұлттық және отбасылық құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.4
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3-бөлім: Әлемнің жеті кереметі.	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2 -тоқсан
4-бөлім: Астана – мәдениет пен өнер ордасы	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.4; 6.6; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
5-бөлім: Тарихи тұлғалар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.5
	Жазылым	6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3- тоқсан
6-бөлім: Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.2
	Жазылым	6.1; 6.3
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
7-бөлім: Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары.	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.4
	Оқылым	6.3; 6.6
	Жазылым	6.4; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
8-бөлім: Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.6
	Оқылым	6.4; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
4- тоқсан
9-бөлім: Әлемдегі ірі кітапханалар	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.2; 6.4; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
10-бөлім. Ғылым мен технология жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.1; 6.3; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.

3) 7-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Ауа райы және климаттық өзгерістер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.3; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1;7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-бөлім: Көшпенділер мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3-бөлім:Денсаулық – зор байлық	Тыңдалымжәнеайтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.3; 7.5
	Жазылым	7.2; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-тоқсан
4-бөлім: Сүйіспеншілік пен достық	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.5; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
5-бөлім: Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3- тоқсан
6-бөлім: Ғаламтор және әлеуметтік желілер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.1; 7.3
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.3; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
7-бөлім: Қазақстандағы ұлттар достастығы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.2; 7.3; 7.4
	Жазылым	7.2; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.3; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
8-бөлім: Дұрыс тамақтану. Гендік өзгеріске ұшыраған тағамдар	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.5; 7.7
	Жазылым	7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.4; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
4- тоқсан
9-бөлім: Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.5; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
10-бөлім. Ғылыми фантастика	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.2; 7.5; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.4; 7.6
	Әдеби тіл нормасы	7. 4.5; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.

4) 8-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Көне түркі жазбалары және тәжік жазуы	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.2; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.4
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.1; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
2-бөлім: Адамзаттық құндылықтар және әлем мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4; 8.5
	Оқылым	8.3; 8.5; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.1; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
2 -тоқсан
4-бөлім: Кәсіп пен еңбек. Болашақ мамандықтары	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.4; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.3; 8.4
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.2; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
5-бөлім: Ғарышты игеру жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.5; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.2; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
3 -тоқсан
6-бөлім: Биоалуантүрлілік. Қызыл кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктер	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.5
	Оқылым	8.2; 8.4; 8.5
	Жазылым	8.1; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.3; 8. 1; 8.2; 8. 3; 8. 5.
7-бөлім: Қоршаған орта және энергия ресурстары	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4
	Оқылым	8.1; 8.7
	Жазылым	8.2; 8.3
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
8-бөлім: Жасөспірім және заң	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.6.
	Оқылым	8.3; 8.6
	Жазылым	8.4; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
4 -тоқсан
9-бөлім: Театр өнері мен мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.4; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
10-бөлім: Қазақстандағы туризм және экотуризм	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.

5) 9-сынып:

Тақырып	Сөйлесім әрекетінің түрлері	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
1-бөлім: Мәңгілік Ел- мұратым	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.3; 9.5
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.1; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
2-бөлім: Жаһандану мәселелері	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.1; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
2 -тоқсан
4-бөлім: Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО -2017	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.2; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
5-бөлім: Адам құқығы мен бостандығы	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.5; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.5
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.2; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
3 -тоқсан
6-бөлім: Отбасы және демографиялық өзгеріс	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.2; 9.3
	Жазылым	9.1; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.3; 9. 1; 9. 2; 9.3; 9. 5
7-бөлім: Биотехнология және гендік инженерия келешегі	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3
	Оқылым	9.4; 9.5
	Жазылым	9.2; 9.5.
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9.5.
8-бөлім: Бұқаралық ақпарат құралдары	Тыңдалым және айтылым	9.6; 9.5
	Оқылым	9.7; 9.6
	Жазылым	9.3; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
4- тоқсан
9-бөлім:Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.4; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.3; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.5; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.4; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5
10-бөлім. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.4; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 23 қарашадағы
№ 668 бұйрығына 24-қосымша

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 215-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік тілі" пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту тәжік тілінде)

17. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-9-сыныптарына
арналған "Тәжік тілі" оқу
пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) синфи 5:

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 25-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 214-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту ұйғыр тілінде )

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Ұйғыр әдебиеті пәні бағдарламасының мақсаты – оқушылардың ақыл-ой қабілеті мен тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуына, тілдік-эстетикалық талғамдарының дамуына, коммуникативтік құзыреттіліктерінің жетілдірілуіне іргетас қалап, өмірлік дағдыларын шыңдауына, өздігінен білім алуларына мүмкіндік туғызу.

3. "Ұйғыр әдебиеті" пәнін міндеті оқушылардың сауаттылығын, олардың әдеби және эстетикалық талғамдары мен сезімдерін дамыту, ойлау қабілеттері мен танымдық және коммуникативтік дағдыларын қалыптастыру. Ұйғыр әдебиеті пәнін оқу арқылы оқушылар:

1) ұйғыр әдебиетінің құндылық ретіндегі болмысын, ұлттық мәдениеттегі маңызды орнын құрметтейді және бағалайды;

2) ұйғыр әдебиетінің мәдениетаралық қарым-қатынастағы рөлін, ұйғыр халқының қалыптасқан тарихын, алға қойған міндеттерін, жеңістерін, мәселелерін, қарама-қайшылық пен қиындықтарын анықтайды және түсінеді;

3) түрлі жағдайларға бейімделе білу және өздігінен шешім қабылдау дағдыларын қалыптастырады;

4) заманауи, ғылыми және қоғамдық дамуға сәйкес дүниетанымын дамытады.

2-тарау. "Ұйғыр әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. "Ұйғыр әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің бөлінуі.

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.

5. "Ұйғыр әдебиеті" пәндік білімнің мазмұны бөлімдерге бөлінген: түсіну және жауап беру, анализ және интерпретация,бағалау және салыстырмалы анализ, сонымен қатар, дағдыларды қалыптастыратын бөлімшелерден тұрады. Бағдарламаның бұл бөлімі пән бойынша оқу мақсаттарынан тұрады.

6. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлауға, бағалауға мүмкіндік береді.

7. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) көркем шығарма мазмұны мен пішіні;

2) әдеби шығарманың тұжырымдамасы;

3) көркем шығармадағы образ;

4) шығарма үзінділерімен жұмыс.

8. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) әдеби шығарманың композициясы;

2) автор бейнесі;

3) көркем шығарманың тілі;

4) шығармашылық жұмыс.

9. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) тарихи және көркемдік құндылығы;

2) заманауилығы мен жаңашылдығы;

3) әдеби эссе;

4) әдеби сын.

3-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

10. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан сөйлеу әрекеттерінің ретін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.5.1.1. кодында "5" - сынып; "5.1" - дағдылар; "1" - оқу мақсатының реттік нөмірі.

11.

1) түсіну және жауап беру

Білім алушылар
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні	5.1. Әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау	6.1. Әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау	7.1. Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшек-терін талдау	8.1. Әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау	9.1. Әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау
2. Әдеби шығарманың тұжырым-дамасы	5.2. Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау	6.2. Әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені идеясы арқылы түсіндіру	7.2. Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау	8.2. Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу	9.2. Әдеби шығармадағы психологизмді анықтау
3. Көркем шығармада-ғы образ	5.3. Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу	6.3. Әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін тек тұрғысынан сипаттау	7.3. Көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау	8.3. Көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу	9.3. Көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау
Т.4. Шығарма үзінділерімен жұмыс	5.4. Көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту	6.4. Көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту	7.4. Көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып, үзінділерді жатқа айту.	8.4. Көркем шығармалар-дан алған үзінділерді өз көзқарасын дәлелдеу үшін орынды қолдану	9.4. Көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану

2) анализ және интерпретация

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Әдеби шығарманың композициясы	5.1. Әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу	6.1. Шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау	7.1. Шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру	8.1. Композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау	9.1. Эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау
2. Автор бейнесі	5.2. Эпикалық шығармадағы автор бейнесін анықтау	6.2. Эпикалық, поэзиялық шығармалардағы автор бейнесін анықтау	7.2. Эпикалық, поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау	8.2. Автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау	9.2. Автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөліне талдау жасау
3. Көркем шығарманың тілі	5.3. Шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау	6.3. Шығарма-дағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау	7.3. Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау	8.3. Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау	9.3. Шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру
4. Шығармашылық жұмыс	5.4. Көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға хат, өлең жазу	6.4. Әдеби көркемдегіш құралдарды Пайдала-нып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу	7.4. Шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу	8.4. Шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп креативті жазу	9.4. Автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу

3) бағалау және салыстыру

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Тарихи және көркемдік құндылығы	5.1. Шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау	6.1. Шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	7.1. Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	8.1. Шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау	9.1. Шығарманы басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау.
2. Заманауилығы мен жаңашылдығы	5.2. Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау	6.С2. Кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру	7.2. Әдеби жанр түрлерінің даму барысына, жаңашылдығына заманауи тұрғыдан баға беру	8.2. Шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру	9.2. Шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру
3. Әдеби эссе	5.3. Шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу	6.3. Шығармадағы кейіпкерлер қарым-қатынасын отбасылық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу	7.3. Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	8.3. Шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу	9.3. Шығарманың идеясын ғаламдық тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу
4. Әдеби сын	5.4. Оқырманның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу	6.4. Шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау	7.4. Әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу	8.4. Шығарма бойынша жазылған әдеби сын –пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу	9.4. Әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу

12. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Шығарма	Бөлім	Оқыту мақсаттары
Барлығы:68сағат, патасына 2сағат
1-тоқсан (18 сағат)
"Чинтөмүр батыр және Мәхтумсула" және "Тай мен бала" ертегілері	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2,5.3,5.4.
Садир Палвандиң өлеңдері Өмәр Муһәммәдийдің "Ауыр күндерде " һекайиси	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
2- тоқсан (14 сағат)
Һезим Искәндәровтың "Кел жаңа жыл", "Қыс күндері", "Туйғун мен кемпі" өлеңдері. Һезмәт Абдуллиндың "Торуқ ат" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
Илия Бәхтияниң "Туған өлкедегі көктем", "Дән туралы ой", "Жақсы адамдар туралы сөз", "Бақа", "Көбелек" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
3 - тоқсан (20 сағат)
Турған Тохтәмовтың "Қайда екен сол бейшара жануар" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
Хелил Һәмраевтың "Өсәк туралы өлең", " Гүл" , "Дастархан", "Өмір" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
Һажи Әхмәтниң "Ата мейрі" әңгімесі. Аблиз Һезимовтың "Шөп пен қарағаш", "Қоян айтады дейді" мысалдары	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
4- тоқсан (16сағат)
Патигүл Сабитованың "Баламдиң достары" әңгімесі. Марс Һетахуновтың "Сиқырлы әлем" әңгімесі.	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
Абай Кунанбаевтың "Ілім таппай махтанба", "Қыс" өлеңдері. Ыбрай Алтынсариндің "Бай вә кедей баласы" әңгімесі.	Түсіну және жауап беру	5.1,5.2,5.3,5.4.
	Анализ және интерпретация	5.1, 5.2, 5.Т.3, 5.4.
	Бағалау және салыстыру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.

2) 6-сынып:

Әсәр	Бөлүм	Оқутуш мәхсәтлири
Барлығы: 68 сағат, аптасына 2 сағат
1- тоқсан (18сағат)
Жүсіп Баласағұн ақыл-парасат және тіл туралы. Махмұт Қашқарийдің "Түркі тілдері сөздігі"еңбегіндегі мақал және мәтелдер Рабғузи Адам атаның және Хауа ананың туралы.	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.Б3, 6.4.
Алішер Наваийдің "Һатәмтай", "Арыстан және дураж" шығармалары	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Билал Назімдің "Назугум" қиссасы	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
2- тоқсан (14 сағат)
Нур Исрайиловтың "Күндер" повесті Қадир Һасановтың "Жиырма сегіз", "Ризвангүл" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Һезмәт Абдуллиндың "Сырдастар" әңгімесі Исмайил Саттаровтың "Махсат", "Біз жеңеміз" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
3 - тоқсан (20 сағат)
Турғун Алмасниң "Отан", "Мектепке" өлеңдері. Илия Бәхтияниң "Туған елге махаббатым бар", "Отан" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Лутпулла Мутәллиптің "Көктем махаббаты", "Жастық үйрен" өлеңдері. Абдуғопур Қутлуқтың "Дутар" балладасы.	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Т. Тохтәмовтың "Әкемдің тоны" әңгімесі.	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	61, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
4- тоқсан (16 сағат)
Илахун Жәлиловтың "Шана" әңгімесі. Абдумежит Дөләтовтың "Тіз бүктірген", "Еліктеймін деп", "Дутарім" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Абай Қунанбаевдың қара сөздері Шыңғыс Айтматовтың "Ұлыммен көрісу" әңгімесі.	Түсіну және жауап беру	6.1,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ және интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 64.
	Бағалау және салыстыру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.

3) 7-сынып:

Шығармалар	Бөлім	Оқыту мақсаттары
Барлығы: 68 сағат, аптасына 2сағат
1 - тоқсан (18сағат)
Тарихи өлеңдер	Түсіну және жауап беру	7.1,7.2, 7.3.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.3.
Н.Абдусемәтовтың "Назугум" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	7.1, 7. 3, 7. 4.
	Анализ және интерпретация	7.2, 7.3, 7.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.4.
А.Муһәммәдийдің "Жас жүрегім", "Ашылмас көңлім" өлеңдері. Өмәр Муһәммәдийдің "Төменен", "Төменнен көтерілді", "Сұрама енді" әңгімелері	Түсіну және жауап беру	7.2, 7. 3, 7. 4.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.3.
	Бағалау және салыстыру	7.2, 7.3, 7.4.
2- тоқсан (14 сағат)
Абдухалиқ Уйғурдың "Оян" , "Не істейін?" өлеңдері. Абдуреһим Өткүрдің "Жастық", "Жұмсаңдар, сатқындар, жұмсаңдар" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	7.1,72, 7.3, 7.4.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
Һезим Искәндәровтың "Қазақстан" өлеңі және "Назугум" поэмасы.	Түсіну және жауап беру	7.1,72, 7.3, 7.4.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
3 – тоқсан (20 сағат)
Лутпулла Мутәллиптің "Бәрінен отан артық, халық артық", "Әсерім", "Жылдарға жауап", "Екі лирика" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	7.1,7.2, 7.3.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.3.
Һезмәт Абдуллиндің "Бенакарлар" повесті	Түсіну және жауап беру	7.1,72, 7.4.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.4.
И.Бәхтияниң "Ұйғыр еліне", "Мұқамдарға махаббат", "Достар махаббаты" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	7.1,7.3, 7.4.
	Анализ және интерпретация	7.2, 7.3, 7.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.3, 7.4.
Зия Сәмәдийдің "Ғени батыр" романы	Түсіну және жауап беру	7.1,72, 7.4.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.3.
	Бағалау және салыстыру	7.2, 7.3, 7.4.
4- тоқсан (16 сағат)
Қурван Тохтәмовтың "Бір түп алма" әңгімесі Ш.Шаваевтыңң "Билал Назим" романы	Түсіну және жауап беру	7.1,7.2, 7.3, 7.4.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
Реһимжан Розиевтың "Тылсым толқындар" поэмасы Мөмүнжан Һәмраевтың "Ата-бабалар мекенінде", "Ұстаз" "Отан ұлымын" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	7.1,7.2, 7.3, 7.4.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.Т./4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
Сәбит Муқановтың "Ипархан" поэмасы Шыңғыс Айтматовтың "Жәмилә" повесті	Түсіну және жауап беру	7.1,7.2, 7.3, 7.4.
	Анализ және интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.Т.4.
	Бағалау және салыстыру	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.

4) 8-сынып:

Шығарма	Бөлім	Оқыту мақсаттары
Барлығы: 68 сағат, аптасына 2сағат
1- тоқсан (18 сағат)
"Көл текін" ескерткіші "Оғузнамә" эпосы	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Билал Назимдың ғазалдары	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Исмаил Саттаровниң "Қазақстан", "Таң", "Біз жеңемізз" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
2-тоқсан (14 сағат)
Һезмәт Абдуллиндің "Отты шеңбер" романы	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Хелил Һәмраевтың "Ерлік"поэмасы	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
3 - тоқсан (20 сағат)
Жамалдин Босақовтың "Көш" тарихи романы	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Йүсүпбәг Мухлисовтың "Ғени Батур" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Савутжан Мәмәтқуловтың "Надамәт" өлеңі, Шайим Шаваевтың "Сырлы ақ бұлыттар" әңгімесі	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Зунун Қадирийдің "Ғунчәм" драмасы	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
4 - тоқсан (16 сағат)
Қурван Тохтәмовтың "Жағыстайлықтар" романы	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Долқун Ясеновтың "Соңғы сәттер", "Сұра" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Мұхтар Әуезовтың "Абай жолы" романы	Түсіну және жауап беру	8.1,8.2,8.3,8.4.
Расул Ғамзатовниң "Менің Дағистаным", "Ана тіл" шығармалары	Анализ және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Бағалау және салыстыру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.

5) 9-сынып:

шығарма	Бөлім	Оқыту мақсаттары
Барлығы: 68 сағат, аптасына 2сағат
1-тоқсан (18 сағат)
Жүсүп Баласағұндың "Қутты білік" дастаны. Махмұт Қашқаридің "Түркі тілдер сөздігіндегі" фольклор үлгілері	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Атаий, Сәккакий, Лутфий өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Алішер Наваийдің "Пәрһат-Ширин" дастаны.	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Аязийдің "Жаһаннамә" дастаны.	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
2- тоқсан (14 сағат)
Хирқитийдің "Муһәббәтнамә вә меһнәткам" поэмасы	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Әршийдің шығармалары	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
Зәлилийдіңң шығармалары	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Нәвбәтийдің шығармалары, Муһәммәт Садиқ Қашқарийдің "Тәзкирәи әзизан" шығармасы	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
3- тоқсан ( 20 сағат)
Абдуреһим Низарийдің "Мәһзун-Гулниса", "Рабиә-Сәъдин" дастандары	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Билал Назимдің "Ғазат дәр мүлки Чин" дастаны.	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3,9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Хелил Һәмраевтың "Диқан" поэмасы	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Абдуреһим Өткүрдің "Із" романы.	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
4- тоқсан (16 сағат)
Боғда Абдулланың өлеңдері	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Махамбет Өтемісовтың "Баймағамбет султанға айтқаны", "Жалғыздық" өлеңдері Махтұмқұли Пірағи өлеңі	Түсіну және жауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
	Анализ және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 23 қарашадағы
№ 668 бұйрығына 25-қосымша

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 216-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту ұйғыр тілінде)

1-бап. Уқтурушнамә

12. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-9-сыныптарына
арналған "Ұйғыр әдебиеті"
оқу пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Ұйғыр әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-синип:

2) 6-синип:

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 26-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 216-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту өзбек тілінде )

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Өзбек әдебиеті әлем әдебиетінде қосқан үлесімен және өзіндік орнымен ерекшеленеді, қалыптасқан бай тарихы білім алушылардың танымдық әлеуетін кеңейтеді.

3. "Өзбек әдебиеті" оқу бағдарламасының мазмұны жанрлық ұстанымды, әлем әдебиетімен салыстырмалы түрде өзбек әдебиеті ақын-жазушыларының шығармашылық ерекшелігін көрсетеді. Бағдарлама мазмұнына енген шығармалар арқылы білім алушылар жеке, әлеуметтік және адамзаттық мәселелерге, яғни, адамзат тұрмысындағы қарама-қайшылыққа, қуаныш, қайғы, күрес, дилеммаларға назар аударады, талқылайды, зерттейді.

4. Әдебиеттің тарихпен, мәдениетпен өзара байланысы, оның тәрбиелік әлеуеті білім алушыларда толық дүниетаным және жеке адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға әсер етеді.

5. "Өзбек әдебиеті" оқу пәнін оқытудың міндеттері білім алушылардың сауаттылығын қалыптастыру, олардың әдеби және эстетикалық талғамдары мен сезімдерін дамыту, ойлау қабілеттерін қалыптастыру және танымдық және коммуникативтік дағдыларын дамытудан тұрады.

"Өзбек әдебиеті" оқу пәнін оқыту барысында білім алушылар:

1) өзбек әдебиетінің құндылық ретіндегі болмысын, ұлттық мәдениеттегі маңызды орнын құрметтейді және бағалайды;

2) өзбек халқының тарихын қалыптастырған өзбек әдебиетінің мәдениетаралық қарым-қатынастағы рөлін анықтайды және түсінеді;

3) түрлі жағдайларға бейімделуге және өздігінен шешім қабылдауға үйренеді;

4) қазіргі қоғамдық даму деңгейіне сәйкес дүниетанымын дамытады.

2-тарау. "Өзбек әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

6. "Өзбек әдебиеті" оқу пәнін оқытуға:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат бөлінеді.

7. "Өзбек әдебиеті" оқу пәні бойынша оқу бағдарламасының мазмұны бөлімдер арқылы қамтылған. Бөлімдер сыныптар бойынша күтілетін нәтиже түріндегі оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады.

8. Әр бөлімше ішінде жүйелі қамтылған оқу мақсаттары мұғалімге өз жұмысын жоспарлауға және білім алушылардың жетістігін бағалауға, сонымен қатар оларға оқытудың келесі кезеңі туралы ақпарат беруге мүмкіндік береді.

9. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Мазмұн және пішін;

2) Әдеби шығарма тұжырымдамасы;

3) Көркем шығармадағы образ;

4) Шығарма үзінділерімен жұмыс.

10. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Әдеби шығарманың композициясы;

2) Автор бейнесі;

3) Көркем шығарманың тілі;

4) Шығармашылық жұмыс.

11. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) Тарихи және көркемдік құндылығы;

2) Заманауилығы мен жаңашылдығы;

3) Әдеби эссе;

4) Әдеби сын.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

12. Бағдарламада оқу мақсаттары төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші сан оқу мақсатының нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.1. кодында "5" - сынып; "5.1" - оқу мақсатының нөмірі.

13. 1) түсіну және жауап беру

Білім алушылар білуі тиіс:
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні	5.1. әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау.	6.1. әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау.	7.1. әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау.	8.1. әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтарды анықтау.	9.1. әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау.
2. Әдеби шығарманың тұжырымдамасы	5.2. әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау.	6.2. әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені идеясы арқылы түсіндіру.	7.2. әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.	8.2. әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу.	9.2. әдеби шығармадағы психологизмді анықтау.
3. Көркем шығармадағы образ	5.3. көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу	6.3. әдеби туындыдағы кейіпкердің типтерін сипаттау.	7.3. көркем шығармадағы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау.	8.3. көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу.	9.3. көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау
4. Шығарма үзінділерімен жұмыс	5.4. көркем шығармалардан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту	6.4. көркем шығармалардан орта көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту	7.4. көркем шығармадағы кейіпкер бейнесін ашып,үзінділерді жатқа айту.	8.4. көркем шығармалардан алған үзінділерді өз көзқарасын дәлелдеу үшін орынды қолдану	9.4. көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану

2) анализ және интерпретация

Білім алушылар білуі тиіс:
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Әдеби шығарманың композициясы	5.1. әдеби шығармадағы екі нәрсені салыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу	6.1. шығарма композициясындағы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау	7.1. шығармадағы эпизодтар мен бейнелерді салыстыру	8.1. композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау	9.1. эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау
2. Автор бейнесі	5.2. эпикалық шығармадағы автор бейнесін анықтау	6.2. эпикалық,поэзиялық шығармалардағы автор бейнесін анықтау	7.2. эпикалық, поэзиялық , драмалық шығармадағы автор бейнесін анықтау	8.2. автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау	9.2. автор бейнесінің идеялық-стилистикалық тұтастырушы ретіндегі рөліне талдау жасау
3. Көркем шығарманың тілі	5.3. шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау	6.3. шығармадағы көркем ауыстыруларды (метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау	7.3. шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау	8.3. шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау	9.3. шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру
4. Шығармашылық жұмыс	5.4. көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға хат, өлең жазу	6.4. әдеби көркемдегіш құралдарды пайдаланып шығармадағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу	7.4. шығармадағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу	8.4. шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп креативті сипаттау	9.4. автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу

Бағалау және салыстыру:

Білім алушылар білуі тиіс:
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Тарихи және көркемдік құндылығы	5.1. шығармадағы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау	6.1. шығармадағы кейіпкерлерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	7.1. кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығына баға беру	8.1. шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау	9.1. шығарманы басқа өнер түрлерін дегі осы мазмұндас туындылармен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау.
2. Заманауилығы мен жаңашылдығы	5.2. кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау	6.2. кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру	7.2. әдеби жанр түрлерінің даму барысына, жаңашылдығына заманауи тұрғыдан баға беру	8.2. шығармадағы материалдық және рухани құндылықтарды заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру	9.2. шығармадағы ұрпақтар сабақтас тығы көрінісін заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылдығына баға беру
3. Әдеби эссе	5.3. шығармадағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	6.3. шығармадағы кейіпкерлер қарым-қатынасын отбасылық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	7.3. шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	8.3. шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу.	9.3. шығарманың идеясын ғаламдық тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу.
4. Әдеби сын	5.4. оқырманның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу	6.4. шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау.	7.4. әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу.	8.4. шығарма бойынша жазылған әдеби сын –пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу.	9.4. әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, шағын сыни мақала жазу.

14. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Бөлім	Оқытылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
I тоқсан
Алыс аңыздар дауысы	"Үш ағайынды батырлар", "Сусамбил" ертегілері, А.Обиджон "Әділ Бүркітшах және “Замбұрық” атты ертегі", Һ. Алымжан “Айгул мен БахтиҰр”. М.Осим “Томарис” аңызы Г.Х.Андерсен "Бұлбұл" ертегі	Түсіну және жауап беру	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Анализ және интерпретация	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Бағалау және салыстыру	5.1. 5.2
II тоқсан
"Тәрбиенің қайнар бұлағы"	М.Осим “Шырақ” аңызы А.Навоий “Маһбуб ул-қулуб” Саъдий Шерази “Гүлістан” асари З.М.Бобур рубаийлары З.Фурқат өлеңдері	Түсіну және жауап беру	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Анализ және интерпретация	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Бағалау және салыстыру	5.3.
III тоқсан
Балалық шақтың мінсіз аспаны	А.Қадирий “Көкпарда” һикаясы ?.Имонбердиев “Аһу”, “Ғанича” өлеңдері Ғ.Ғулом “Менің ұры балам-ау” һикаясы Айбек “Фонарчи ота” һикаясы Носир Фозилов “Шығарма” һикаясы	Түсіну және жауап беру	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Анализ және интерпретация	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Бағалау және салыстыру	5.2. 5.3. 5.4.
IVтоқсан
Көз қарашығымдасың, Отаным!	Эркін Ваһидов “Өзбегім” одасы Өткір Һашимов "Дүниенің істері" МирпӘлат Мирзо өлеңдері Мағжан Жумабоев шығармалары	Түсіну және жауап беру	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Анализ және интерпретация	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Бағалау және салыстыру	5.3

2) 6-сынып:

Бөлім	Оқытылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
I тоқсан
Ойларым шекарасіз...	Жұмбақтар ?.ТӘхтабаев "Сары деуні мініп" қиссасы Ж.Родари "Үруді білмейтін күшік" ертегі Ч.Айтматов "Ақ желкен" қиссасы	Түсінужәнежауап беру	6.1. 6.2. 6.3.6.4.
		Анализ және интерпретация	6.1.6.2. 6.3. 6.4.
		Бағалау және салыстыру	6.1. 6.4.
II тоқсан
Жүрек сырлары	Зулфия өлеңдері Саид А?мад "Қаблан", "Бұрынғы" һикаялары Муқими шығармалары А.Қа??ор "Науқас" һикаясы Халық әндері	Түсінужәнежауап беру	6.1. 6.2. 6.3.6.4.
		Анализ және интерпретация	6.1.6.2. 6.3.6.4.
		Бағалау және салыстыру	6.2.6.3
III тоқсан
Өткен күніңді ұмытпа	Э.Ваһидов "Нидо" дастаны О.Ңқубов "Балмұздақ" һикаясы М.Шайхзаде "Жылдардың сәлемін жылдарға елтіп" Ө.Һашимов "Соғыстың сонғы құрбаны"	Түсінужәнежауап беру	6.1. 6.2. 6.3.6.4.
		Анализ және интерпретация	6.1.6.2. 6.3.6.4.
		Бағалау және салыстыру	6.2.6.3.6.4.
IVтоқсан
Сөзде сиқыр бар	А.Навоий "Һайрат үл-аброр" дастаны Абай өлеңдері Гулханий "Зарбулмасал" шығармасы Азим Суюн "Баһадурдің алдараспаны", "Тұтқын" өлеңдері	Түсінужәнежауап беру	6.1. 6.2. 6.3.6.4.
		Анализ және интерпретация	6.1.6.2. 6.3.6.4.
		Бағалау және салыстыру	6.3.6.4.

3) 7-сынып:

Бөлім	Оқытылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
I тоқсан
Көне күндерден жеткен жәдігерлер	"Равшан" дастаны Атойи өлеңдері Алишер Навои"Сабъаи сайяр" дастаны Түрді Фарағи өлеңдері	Түсінужәнежауап беру	7.1.7.2.7.3.7.4.
		Анализ және интерпретация	7.1.7.2.7.3.7.4.
		Бағалау және салыстыру	7.1. 7.4.
IIтоқсан
Толғауы тоқсан қызыл тіл	Увайси шығармалары Һ.Һ.Ниязиөлеңдері А.Қадири "Меһраптан шаян" шығармасынан үзінділер Чөлпан өлеңдері А.Қаһһар "Ұры" һикаясы	Түсінужәнежауап беру	7.1. 7.2. 7.3. 7.4.
		Анализ және интерпретация	7.1. 7.2. 7.3. 7.4.
		Бағалау және салыстыру	7.2. 7.3
III тоқсан
"Бұл – мен туылған топырақ"	А.Қаһһар "Қорқыныш" һикаясы Һ.Алымжан "Һолбуки түн" өлеңі Миртемір өлеңдері У.Насыр өлеңдері Зулфия шығармалары Ш.Һолмирзаев "Өзбектер" һикаясы Рауф Парфи өлеңдері	Түсіну және жауап беру	1.7. 2.7. 3.7. 4.7.
		Анализ және интерпретация	1.7.2.7.3.7.4.7.
		Бағалау және салыстыру	7. 2.7. 3.7. 4.7.
IV тоқсан
"Адам өмірі өлеңдік қатарларда"	Ш.Ра?мон шығармалары М.Юсуф "Мейір қалады", "Түзелмейді дертім менің" өлеңдері О.Хайям рубаилары Расул Һамзатов "Ана тілім" өлеңі Абиш Кекилбоев "Бәйгеторық" шығармасы	Түсінужәнежауап беру	1.7. 2.7. 3.7. 4.7.
		Анализ және интерпретация	1.7.2.7.3.7.4.7.
		Бағалау және салыстыру	3.7. 4.7.

4)8-сынып:

Бөлім	Оқытылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
I тоқсан
Дананың сөзі-ақылдың көзі	"Күнтуғмиш" дастаны Юсуф Баласағуни "Қутадғу билиг" шығармасы Хоразмий "Муһаббатнаме" шығармасы Сайфи Саройи "Су?айл ва Гулдурсун" Лутфий өлеңдері А.Навоий шығармалары	Түсінужәнежауап беру	8.1. 8.2. 8.3. 8.4.
		Анализ және интерпретация	8.1. 8.2. 8.3. 8.4.
		Бағалау және салыстыру	8.1. 8.2
II тоқсан
Өмір фәлсәфәсі	Надира өлеңдері Абдурауф Фитрат өлеңдері Ғ. Ғулам "Уақыт", "Сағыныш" өлеңдері М.Айбек "Навоий" романынан үзінділер	Түсіну және жауап беру	8.1, 8.2,8.3,8.4.
		Анализ және интерпретация	8.1,8.2,8.3,8.4.
		Бағалау және салыстыру	8.2,8.3,8.4.
III тоқсан
Тарихи шындық пен көркемдік шешім	М.Шайхзаде "Мырза Ұлықбек" трагедиясы У.Насыр "Нил мен Рим" өлеңі Асқад Мухтар "Чинор" романынан үзінділер Саид Аһмад "Уфқ" романынан үзінділер Х.Султонов "Сағадат қырғағы" қиссасы Төре Сулайман өлеңдері	Түсінужәнежауап беру	8.1, 8.2,8.3,8.4.
		Анализ және интерпретация	8.1,8.2,8.3,8.4.
		Бағалау және салыстыру	8.1,8.2,8.3,8.4.
IV тоқсан
Адам тағдыры	Һалима Худайбердиева өлеңдері Р.Тагор "Нұр менкөлеңкелер" шығармасы Сергей Есенин шығармалары Олжас Сулейменов өлеңдері	Түсінужәнежауап беру	8.1, 8.2,8.3,8.4.
		Анализ және интерпретация	8.1,8.2,8.3,8.4.
		Бағалау және салыстыру	8.2,8.3,8.4.

5) 9-сынып:

Бөлім	Оқытылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
I тоқсан
Атадан қалған асыл сөз	Көркем сөз сиқыры "Алпамыс" дастаны З.М.Бабур "Бабурнаме" шығармасы Алишер Навоий "Фар?од мен Шырын" дастаны	Түсінужәнежауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Анализ және интерпретация	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2,9.4.
II тоқсан
Адам жанының құпиясы	Амирий өлеңдері Завқий сатирасы Аваз Ўтар өлеңдері Ғафур Ғулом "Хасан Кайфий" һикаясы О.Матжон шығармалары	Түсінужәнежауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Анализ және интерпретация	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Бағалау және салыстыру	9.2,9.3, 9.4.
III тоқсан
Көркем қатарларда жасырын ақиқат	Таһир Малик "Соңғы оқ" қиссасы Тоғай Мурад "Ат кісінеген кеште" қиссасы Шавкат Раһман шығармалары Шуһрат "Алтын бұзылмайды" романынан үзінділер Усман Азым өлеңдері	Түсінужәнежауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Анализ және интерпретация	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Бағалау және салыстыру	9.1, 9.2,9.3, 9.4.
IVтоқсан
Өлеңдің түсті әлеми	Назар Эшонқул "Самалды тоқтатып болмайды" һикаясы Иқбол Мирзо өлеңдері Эсанғали Равшанов өлеңдері Софокл "Шах Эдип" трагедиясы	Түсінужәнежауап беру	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Анализ және интерпретация	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Бағалау және салыстыру	9.2,9.3, 9.4.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 23 қарашадағы
№ 668 бұйрығына 26-қосымша

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 217-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту өзбек тілінде)

13. 1) матнни тушуниш ва жавоб бериш:

14. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-9-сыныптарына
арналған "Өзбек әдебиеті"
оқу пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Өзбек әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-синф:

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 23 қарашадағы № 668 бұйрығына 27-қосымша
	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 3 сәуірдегі № 115 бұйрығына 218-қосымша

Негізгі білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлігілік оқу бағдарламасы (оқыту тәжік тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Әдебиет бойынша оқу бағдарламасының мақсаты – көркем шығармаларды қабылдау және талдау арқылы адамның рухани құндылықтарының қалыптасуына ықпал ету, тұлғалық таңдау негізінде дүниені және өзін-өзі тану үшін білім, білік, дағдыларын пайдалана алатын білікті оқырман тәрбиелеу.

3. "Тәжік әдебиеті" бойынша оқу пәні бағдарламасының міндеттері:

1) тәжік, қазақ, орыс және әлемдік әдебиет және мәдениет негізінде табысты әлеуметтік бейімделуге ықпал ететін білім, білік, дағдыларын қалыптастыру;

2) отансүйгіштікке, азаматтылыққа тәрбиелеу, әдеби мұраларға рухани құндылықтар ретінде құрметпен қарауға тәрбиелеу;

3) оқушыларға көркем әдебиет шығармаларының авторлық ойын терең түсінуге мүмкіндік беретін әдебиеттану ұғымдарын игеруге жағдай жасау;

4) сын тұрғысынан талдау, салыстыру, қорыту, жалпылау дағдыларын қалыптастыру, ұқсастықтарды және себеп-салдарлық байланыстарды анықтай білуге үйрету, құбылыстарды жіктей білуге, шығармаларды талдау негізінде логикалық және сыни ойлай білуге, ой қорытындылары мен тұжырымдарды құруға қалыптастыру;

5) әрбір оқушының шығармашылық қабілеттерін дамыта отырып, оқуға деген рухани және зияткерлік қажеттілігін қалыптастыру, оқу дағдыларын және мәтінді өзінше түсіндіруін әрі қарай жетілдіру;

6) түрлі жанрлардағы көркем шығармаларды терең түсіну және талдау негізінде коммуникативтік дағдыларын дамыту;

7) жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтарды қорғай білуге, ауызша және жазбаша түрде туындылардың идеялық мазмұны мен әдеби кейіпкерлеріне қатысты өз ұстанымын білдіре білуге, бейнелік және сын тұрғысынан ойлауды пайдалана отырып, олардың қылықтарына этикалық баға бере білуге қалыптастыру;

2-тарау. "Тәжік әдебиеті" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. Оқу жүктемесінің бөлінуі:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.

5. "Тәжік әдебиеті" оқу пәні бойынша бағдарламаның мазмұны бөлімдерге бөлінген. Бөлімдер түсіну және жауап беру, анализ және интерпретация, бағалау және салыстырмалы анализ, сонымен қатар, дағдыларды қалыптастыратын бөлімшелерден тұрады. Оқытудың мақсаты, әрбір бөлімшенің ішкі реттілігін ұйымдастыруға, мұғалімдерге өз жұмысын жоспарлауға және оқушылардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақ оларды оқытудың келесі кезеңдері туралы хабардар ету.

6. "Мәтін бойынша түсіну және жауаптар" бөлімі мына бөлімшелерден тұрады:

1) Терминдерді түсіну;

2) Көркем шығармаларды түсіну;

3) Жатқа оқу және дәйексөз алу;

4) Жоспар құру;

5) Мазмұнын айту;

6) Сұраққа жауап.

7. "Мәтінді талдау және өзінше түсіндіру (интерпретация)" бөлімі мына бөлімшелерден тұрады:

1) Жанр;

2) Тақырып және идея;

3) Композиция;

4) Эпизодты талдау;

5) Кейіпкерлерге мінездеме;

6) Түрлі формада көрсетілген шығарманың көркемдік әлемі;

7) Автордың қатынасы;

8) Көркем-бейнелеу құралдары

9) Шығармашылық хат.

8. "Бағалау және салыстырмалы талдау" бөлімі мына бөлімшелерден тұрады:

1) Көркем туындыны бағалау;

2) Көркем туындыны басқа өнер түрлерінің туындыларымен салыстыру

3) Әдебиет туындыларын салыстыру;

4) Пікірді бағалау.

3-тарау. Бағалау мақсатының жүйесі

9. Бағдарламада оқу мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бағдарламаның бөлімшелерін, төртінші сан оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 6.2.1.4. кодында "6" - сынып; "2.1" - бөлімше; "4" - оқу мақсатының реттік нөмірі.

10. 1) түсіну және жауап беру

Білім алушылар білуі тиіс …
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1 Терминдерді түсіну	5.1 терминдерді түсіну: көркем әдебиет, фольклор, батырлар жыры, қисса, ертегі, әдеби ертегі, сюжет, композиция, көркем уақыт пен кеңістік, жанжал, батыр, повестеуші, әңгімелеуші, гипербола, эпитет, теңеу, аллегория, параллелизм	6.1 терминдерді түсіну: көркемдік әлемі, миф, мифологиялық батыр, мифологиялық бейне, әңгіме, повесть, пьеса-ертегі, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, кейіптеу, риторикалық пішіндер, антитеза, перифраз, эпос, лирика, әдебиет түріндегі драма	7.1 терминдерді түсіну: астарлы әңгіме, аңыз, баллада, мысал, әдеби бағыт, классицизм, фантастикалық әңгіме, комедия, фэнтези, сатира, әзіл-оспақ, гротеск, сарказм, ирония, көркем бөлшегі, лирикалық кейіпкер, ырғақ және рифм, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора	8.1 терминдерді түсіну: романтизм және реализм сияқты әдеби бағыттар, тарихи бейне бойынша (кейіпкер), трагедия, комедия, поэма, символ, психологиялық параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм	9.1 терминдерді түсіну: жанр, сонет, роман, лирикалық шегініс, типтеу, психологизм, ішкі монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм
2 Көркем шығармаларды түсіну	5.2 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, тақырыпты ұғыну	6.2 көркем шығарма туралы жалпы түсінік, басты және екінші кезектегі ақпаратты түсіну	7.2 көркем шығармаларды егжей-тегжейлі түсіну, белгілі және белгісіз ақпараттарды қосқанда	8.2 көркем шығарманы түсіну, сыни ойлау, ашық және жасырын (сөздің астары) ақпараттарды ажырату	9.2 көркем шығармаларды түсіну, сыни ойлау, оқылған немесе тыңдалғанға өз көзқарасын білдіру
3 Жатқа оқу және дәйексөз алу	5.3 шағын көлемді мәтін фрагменттерін (поэтикалық, прозалық) мәнерлеп жатқа айту	6.3 мәтін фрагменттерін(поэтикалық, прозалық, драмалық) мәнерлеп жатқа оқу	7.3 лирикалық кейіпкер және/немесе кейіпкер бейнесінің сипаттамасымен дәйексөзді өз бетімен тауып, үзіндіні мәнерлеп жатқа оқу	8.3 шығарманың тақырыбын айқындатын дәйексөзді өз бетімен тауып, үзіндіні мәнерлеп жатқа оқу	9.3 шығарманың проблемаларына байланысты дәйексөзді өз бетімен тауып, үзіндіні мәнерлеп жатқа оқу
4 Жоспар құру	5.4 қарапайым жоспар құру	6.4 қарапайым дәйекті жоспар құру	7.4 күрделі жоспар құру	8.4 күрделі дәйекті жоспар құру	9.4 тезисті жоспар құру
5 Мазмұнын айту	5.5 шығарманың немесе үзіндінің мазмұнын қысқаша айтып беру	6.5 шығарманың қаһармандары мен оқиғасы туралы өз пікірін білдіре отырып шағын эпикалық немесе драмалық түрде мазмұнын (қысқа, толық) айтып беру	7.5 шығарманың немесе үзіндінің қаһармандары мен оқиғасы туралы өз пікірін білдіре отырып мазмұнын (қысқа, толық, ішінара) айтып беру	8.5 дәйексөздің түрлі тәсілдерін пайдалана отырып шығарманың немесе үзіндінің мазмұнын айтып беру	9.5 сюжеттің дамуын шығармашыл түрде ойлап, әңгімелеудің түрлі тәсілдерін пайдаланып шығарманың мазмұнын айтып беру
6 Сұраққа жауап	5.6 сұраққа қысқа және толық жауап беру	6.6 сұраққа кең түрде жауап беру	7.6 мәселелі сұраққа дәлелді жауап беру	8.6 мәселелі сұраққа дәйексөзді пайдаланып дәлелді жауап беру	9.6 дереккөздерге сілтеме жасалған мәселелі сұраққа кең түрде дәлелді жауап беру

2) Мәтінді талдау және өзінше түсіндіру (интерпретация)

Білім алушылар білуі тиіс ……
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1 Жанр	5.1 жанрды және оның белгілерін (қисса, ертегі, әдебиеттік ертегі) анықтау	6.1 жанрды және оның белгілерін (әңгіме, хикаят, ертегі-пьеса) анықтау	7.1 жанрды және оның белгілерін (астарлы әңгіме, баллада, аңыз әңгіме, аңыз, комедия, лирикалық өлең, фэнтези, қиял-ғажайып әңгіме) анықтау	8.1 жанрды және оның белгілерін (трагедия, комедия, поэма) анықтау	9.1. жанрды және оның белгілерін (сонет, роман, хаттардағы роман) анықтау
2 Тақырып және идея	5.2 шығармадағы негізгі ойды анықтау	6.2 құрылымдық элементтеріне сүйене отырып шығармадағы негізгі ойды анықтау	7.2 кейіпкердің қылығы туралы өз пікірін айта отырып шығарманың тақырыбын және идеясын анықтау	8.2 мәселелер туралы өз пікірін айта отырып шығарманың тақырыбын және идеясын анықтау	9.2 өз позициясын дәлел келтіруі және өзектілігі туралы өз пікірін айта отырып шығарманың тақырыбын және идеясын анықтау
3 Композиция	5.3 шығарма мәтінінен композиция элементін бөлу	6.3 шығарма сюжетіндегі рөлдерін түсіндіру, шығарма мәтінінен композиция элементін бөлу	7.3 эпиграф рөлін және оның мәнін түсіндіру шығарма мәтінінен композиция элементін бөлу	8.3 қойылған эпизод мәнін түсіндіру, шығарма мәтінінен композиция элементін бөлу	9.3 лирикалық ауытқулардың мәнін түсіндіру, композиция түрлерін ажырату, шығарма мәтінінен композиция элементін бөлу
4 Эпизодты талдау	5.4 бас кейіпкерлер мінездемелері үшін маңызды эпизодқа талдау жасау	6.4 бас кейіпкерлер мінездемелеріүшін маңызды драмалық және прозалық шығармалардың эпизодтарына талдау жасау	7.4 бас кейіпкерден басқа кейіпкерлер мінездемелері үшін маңызды драмалық, прозалық және лирикалық шығармалардың эпизодтарына талдау жасау	8.4 сюжет дамуының рөлі және олардың мәселелермен байланысын түсіндіру, шығарма эпизодына талдау жасау	9.4 басқа эпизодтармен байланысын түсіндіру, кикілжіңді анықтау үшін маңызды шығармадағы эпизодтарға талдау жасау
5 Кейіпкерлерге мінездеме	5.5 кейіпкерлерге мінездеме беру	6.5 мәтіндегі жоспар мен цитаталарын қолданып кейіпкерлерге мінездеме жасау	7.5 мәтіндегі цитаталар негізіндегі детальдарды қолданып шығарма кейіпкерлеріне мінездеме жасау	8.5 шығарма кейіпкерлерінің әрекеті, мінез-құлқына, аты мен тегінің маңызына мінездеме жасау	9.5 шығарма кейіпкерлерінің әлеуметтік және тұлғааралық қарым-қатынасына мінездеме жасау
6 Түрлі формада көрсетілген шығарманың көркемдік әлемі	5.6 көркем кеңістікке талдау жасау және өз елестетуіңді сурет, схема, кластер түрінде безендіру	6.6 көркем кеңістік пен уақытқа талдау жасау және өз елестетуіңді сурет, схема, кластер түрінде безендіру	7.6 сюжет пен композицияға талдау жасау, және өз елестетуіңді сурет, схема, кластер, презентациятүрінде безендіру	8.6 бейне жүйесіне талдау жасау, хронотоп, шығарманың құрылымын және ақпаратты қысқартудың әр түрлі тәсілдер көмегімен (сызбалар, кестелер, интеллект-карталар, ментальды карталар, ПОПС-формулалар, диаграммалар) безендіру	9.6 туындының көркемдік әлеміне талдау жасау, шығарманың құрылымын және ақпаратты қысқартудың әр түрлі тәсілдер көмегімен (сызбалар, кестелер, интеллект-карталар, ментальды карталар, ПОПС-формулалар, диаграммалар) безендіру
7 Автордың қатынасы	5.7 бас кейіпкерге автордың қатынасын анықтау	6.7 бас және басқа кейіпкерлерге автордың қатынасын анықтау	7.7 өз позициясын ұстанып, бас және басқа кейіпкерлерге автордың қатынасын анықтау	8.7 кейіпкерге авторлық қатынаспен қараудың түрлерін анықтау	9.7 кейіпкерге және оқиғаны бейнелеуге авторлық қатынаспен қараудың түрлерін анықтау
8 Әдеби тәсілдер мен бейнелеу құралдары	5.8 мұғалімнің көмегімен көркем мәтіндегі бейнелеу құралдарына (гипербола, эпитет, теңеу, аллегория, параллелизм) талдау жасау	6.8 поэтикалық синтаксис пішіндеріне (риторикалық сұрақтар, қаратпа сөздер, лептеу, антитездер, перифразалар) және бейнелеу құралдарына (метафоралар, кейіптеу) талдау жасау	7.8 көркем мәтіндегі поэтикалық синтаксис пішіндеріне және бейнелеу құралдарына (аллитерациялар, ассонанстар, аллегориялар, инверсиялар, анафоралар) талдау жасау, комедиялық негізгі түрлері (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм, әзіл-сықақ)	8.8 кейіпкерлерге авторлық сипаттама беру тәсілдеріне, бейнелеу құралдарына, поэтикалық синтаксис пішіндеріне (риторикалық пішіндер, антитездер, перифразалар инверсиялар, анафоралар, градациялар), әдеби тәсілдеріне (символдар, психологиялық параллелизм, өмірбаян) талдау жасау	9.8 бейнелерді жасау құралдары мен тәсілдеріне, бейнелеу құралдары мен поэтикалық синтаксис пішіндеріне (эпитеттер, метафоралар, кейіптеу, риторикалық пішіндер, антитездер, перифраза, аллитерациялар, ассонанстар, аллегория, инверсия, анафоралар, градация, парцелляция) талдау жасау
9 Шығармашылық хат	5.9 шығармашылық жұмыстарды жазу (ертегі, әңгіме, тірек сөздердің және иллюстрациялардың көмегімен әдеби тақырыптарға шағын шығармаларжазу)	6.9 тілдің бейнелеу құралдарын пайдалана отырып, оқығанан өз түсінігін білдіре отырып, шығармашылық жұмыстарды жазу (аңыз-әңгімелер, әдеби тақырыптарға шағын шығарма, салыстырмалы сипаттамалар)	7.9 тілдің бейнелеу құралдарынпайдалана отырып, оқығанына өз пікірін білдіре отырып, шығармашылық жұмыстарды жазу (шығарма, мысал, пікір, әдеби кейіпкермен репортаж, сұхбат)	8.9 тілдің бейнелеу құралдарынпайдалана отырып, кейіпкерлерге, оның іс-қылықтарына өз пікірін білдіре отырып, шығармашылық жұмыстарды жазу (әдеби кейіпкерге хат, сценарийлер)	9.9 әдеби және еркін тақырыптарға шығарма және пікір (спектакльдерге және/немесе шығармаларың экрандалуына) жазу

3) бағалау және салыстырмалы талдау

Білім алушылар білуі тиіс:
Бөлімше	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Көркем әдебиетті бағалау	5.1 Өз ойын білдіре отырып, шығарманы талдауға қатысу	6.1 басты кейіпкерлердің іс-әрекеттерін бағалай отырып, шығармаларды талдауға қатысу	7.1 басты кейікерлер және оқиғалар туралы пікірін қаһармандары туралы білдіре отырып, шығармаларды талдауға қатысу	8.1 өз көзқарастарын қорғап, кейіпкерлердің мінез-құлықтары мен іс-әрекеттерін, автордың позициясын бағалай отырып, шығармаларды талдауға қатысу	9.1 әр түрлі пікірлерді ескеріп, шығармалардың келелі мәселелерінің жиынтығын бағалай отырып, өз ұстанымын түсіндіре отырып шығармаларды талдауға қатысу
2. Көркем туындының шығармаларын басқа да өнер түрлерімен салыстыру	5.2 мұғалімнің қолдауымен ұқсастықтары мен айырмашылықтарын түсіндіре отырып, көркем туындының шығармаларын басқа да өнер туындыларының түрлерімен салыстыру	6.2 мұғалімнің қолдауымен ұқсастықтары мен айырмашылықтарын түсіндіре отырып (салыстырмалы сипаттаманың жоспары), көркем туындының шығармаларын басқа да өнер туындылары түрлерімен салыстыру	7.2 әдеби бейнелерді құру арқылы ұқсастықтары мен айырмашылықтарын сипаттай отырып, көркем туындының шығармаларын басқа да өнер туындыларының түрлерімен салыстыру	8.2 өнер түрлерінен бейнелерді құру арқылы арнайы ортаны сипаттай отырып, көркем туындының шығармаларын басқа да өнер туындыларының түрлерімен салыстыру	9.2 өнер түрлерінен бейнелерді құру арқылы ұқсастықтары мен айырмашылықтарын сипаттап жеке авторлық тәсілдерін сипаттай отырып, көркем туындының шығармаларын басқа да өнер туындыларының түрлерімен салыстыру
3. Әдебиет шығармаларын салыстыру	5.3 мұғалімнің көмегімен тәжік, орыс, қазақ және әлемдік әдебиеттегі жақын тақырыпты шығармаларды (немесе үзінділерін) салыстыру	6.3 тәжік, орыс, қазақ және әлемдік әдебиеттегі жақын тақырыпты және келелі мәселелерінің жиынтығы туралы шығармаларды (немесе үзінділерін) салыстыру	7.3 тәжік, орыс, қазақ және әлемдік әдебиеттегі жақын тақырыпты, жанрды және келелі мәселелерінің жиынтығы туралы шығармаларды (немесе үзінділерін) салыстыру	8.3 тәжік, орыс, қазақ және әлемдік әдебиеттегі жақын тақырыпты, жанрды және келелі мәселелерінің жиынтығы туралы шығармаларды (немесе үзінділерін) ұлттық мәдениет ерекшеліктерін ескере отырып, салыстыру	9.3 тәжік, орыс, қазақ және әлемдік әдебиеттегі жақын тақырыпты, жанрды және келелі мәселелерінің жиынтығы туралы шығармаларды (немесе үзінділерін) ұлттық мәдениет ерекшеліктерін ескеріп, авторлардың ұстанымын түсіндіре отырып, салыстыру
4. Пікірді бағалау	5.4 ауызша және жазбаша пікірлерді (өзінің, сыныптастарының) тақырыпқа сәйкестік тұрғысынан бағалау	6.4 ауызша және жазбаша пікірлерді (өзінің, сыныптастарының) тақырыптың толық ашылуы, дәйексөздің реттілігі тұрғысынан, бағалау	7.4 ауызша және жазбаша пікірлерді (өзінің, сыныптастарының) тақырыптың толықтығы мен тереңдігі, дәйексөз орындылығы, композициялық бірлігі тұрғысынан бағалау	8.4 ауызша және жазбаша пікірлерді (өзінің, сыныптастарының) тақырыптың толықтығы мен тереңдігі, дәйексөз орындылығы, композициялық бірлігі мен фактологиялық дәлдік тұрғысынан бағалау	9.4 ауызша және жазбаша пікірлерді (өзінің, сыныптастарының) тақырыптың толықтығы мен тереңдігі, дәйексөз орындылығы, композициялық және стилдік бірлігі мен фактологиялық дәлдік тұрғысынан бағалау

11. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып

Тақырып	Оқылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Батырлар дастаны	1. "Эраж және сиқыршы туралы" аңыз 2. Әсірелеу өнері. Көркем бейне, көркем бейне кейіпкері. 3. Мақал-мәтелдер. Аңыздар және әңгімелер. 4. Буын, өлең ұйқастары.	Түсіну және жауап беру	5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.6
		Талдау және интерпретация	5.1, 5.2, 5.5, 5.8
		Бағалау және салыстыру	5.1
2-тоқсан
Әдеби поэтикалық ертегі	1. Абуабдулло Рудаки. "Білім жайында", "Ей, Бұхара қуан...", "Тамаша көктем" өлеңдерінен үзінді 2. А.И.Сина "Жылан және тостағандағы сүт", "Жолда", "Зафарнома". 3. Саъди Шерози. "Гүлістаннан", "?абри устод бе? аз ме?ри падар" әңгімелер 4. Бадриддин Хилоли. "Дос үшін өмірін қию", "Мінез-құлық туралы"	Түсіну және жауап беру	5.2, 5.3, 5.5
		Талдау және интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 5.9
		Бағалау және салыстыру	5.3
3-тоқсан
Әдеби прозалық ертегі	1. С.Айни. "Тәжік елінің батыры Темірмәлік" 2. М. Турсинзода. "Мәңгі жарық" поэмасынан үзінді 3. Эрадж Мирзо. "Аналық құдырет", "Наурыз мерекесі", "Мұғалімнің құдыреті". 4. Хахилуллои Халили. "Аналарға сыйлық", "Отанымыздың ұрпақтарына жолдау", "Наурыз қамы"	Түсіну және жауап беру	5.1, 5.3, 5.6
		Талдау және интерпретация	5.2, 5.4, 5.5, 5.6, 5.7, 5.8
		Бағалау және салыстыру	5.2
4-тоқсан
Әдеби шығармалардағы фольклорлық элементтер	1. Фотех НиҰзи. "Адалдық", "Мамараджаба ерлігі" романдарынан үзінді. 2. М.Миршакар. "Мазасыз Пяндж", "Кедей" дастандары. 3. Абдумалик Бахори. "Екі даулы ай" повесінен үзінді, "Алиджан мен Азиза" әңгімесі 4. Гаффар Мирза. "Билік және мемлекет", "Бесік басында" дастандарының бастамасы	Түсіну және жауап беру	5.2, 5.3, 5.4
		Талдау және интерпретация	5.3, 5.4, 5.5, 5.6, 5.7, 5.8, 5.9
		Бағалау және салыстыру	5.4

2) 6-сынып

Тақырып	Оқылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Әлем халықтарының мифтері	1. Ауыз әдебиеті және фольклор. 2. Тарихи әндер "Восеъ көтерілісі". 3. Жатжұрттық. 4. Төртшумақты өлеңдер мен жұмбақтар үлгісі.	Түсіну және жауап беру	6.1, 6.2, 6.3, 6.5
		Талдау және интерпретация	6.1, 6.3, 6.5, 6.9
		Бағалау және салыстыру	6.1
2-тоқсан
Әдеби поэтикалық ертегі	1. Унсурулмаоли Кайковус. "Кобуснамеден" тарау 2. Н.Ганджави. "Хайр және Шар" поэмасы 3. Мухаммад Газоли. "Насихат-ул-мулук" шығармасынан әңгімелер 4. Мухаммед Авфи Бухорои. "Джоме-ул-хикоҰт" шығармасынан әңгімелер.	Түсіну және жауап беру	6.1, 6.3, 6.5, 6.6
		Талдау және интерпретация	6.2, 6.3, 6.4, 6.5, 6.7
		Бағалау және салыстыру	6.3
3-тоқсан
Адамның адамгершілік таңдауы	1. Х.Шерози. "Тағдыр кемесі", "Дос жолдауы", "Алаң болма". 2. З.М.Восифи. "Бадое-ул-вакое" шығармасынан әңгімелер. 3. Ш.Бухорои. "Дил забони шиква пеши ман зи сахт? боз кард", "Кавсар ?арифи чашми тари ман намешавад" лирикалары. 4. А.Дониш. "Наводир-ул-вакое" шығармасынан үзінді	Түсіну және жауап беру	6.4
		Талдау және интерпретация	6.1, 6.2, 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8, 6.9
		Бағалау және салыстыру	6.2
4-тоқсан
Әдеби шығармалардағы ертегі және мифологиялық элементтер	1. А.Лохути. "Отан", "Керек емес құлшылық" өлеңдерін талдау. 2. М.Әуезов. "Абай" романынан үзінді.	Түсіну және жауап беру	6.1, 6.2, 6.3, 6.4, 6.6
		Талдау және интерпретация	6.5, 6.6, 6.8
		Бағалау және салыстыру	6.4

3) 7-сынып

Тақырып	Оқылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Әдебиеттегі аңыздар мен нақылдар	1. А.Фирдауси. "Кова ва Заххок" поэмасы, Фирдауси насихаттары 2. Н.А.Самарканды. "Төрт мақала" кітабынан "Саъди Салмон өмірі" әңгімесі 3. Дж.Балхи. "Аю мен ақымақ", "Емші мен науқас" әңгімелері. 4. К.Худжанди. "Жатжұрттық", "Адал дос" өлеңі	Түсіну және жауап беру	7.1, 7.2, 7.3, 7.4, 7.6
		Талдау және интерпретация	7.2, 7.4, 7.5
		Бағалау және салыстыру	7.1
2-тоқсан
Адам және табиғат	1. А.Джами. "Бахористон", "Силсилат-уз-захаб" шығармаларынан әңгімелер. 2. Х.В.Кошифи. "Торғай және келес", "Құтан", "Маймылдың істері" әңгімелері. 3. С.Насафи. "Еске алу", "Құндылық", "БахориҰт" 4. А.Құнанбаев. "Интизораш набуд? асло", "Бо дили хеш сарфакор? кун" өлеңдері.	Түсіну және жауап беру	7.3
		Талдау және интерпретация	7.1,7.2, 7.3, 7.5, 7.6, 7.8, 7.9
		Бағалау және салыстыру	7.3
3-тоқсан
Әдебиеттегі сатира және әзіл-сықақ	1. Х.Юсуфи. "Отанға махаббат", "Отан". 2. Б.Рахимзода. "Мұғалім", "Менің ұлы халқым". 3. А.Шукухи. "Біз бейбітшілік жағындамыз", "Үлкендерге құрмет". 4. Л.Шерали. "Анама", "Жоғалған тіл"	Түсіну және жауап беру	7.1, 7.2, 7.3, 7.5, 7. 6
		Талдау және интерпретация	7.5,7.6, 7.7, 7.8
		Бағалау және салыстыру	7.2
4-тоқсан
Мораль, этика, құндылық	1. Ж.Баласағұн. "Құтадғу білік" тақырыбы және мазмұны. Кейбір кеңестердің қорытындысы. 2. Х.А.Яссауи. Түркі тілді халықтардың фольклоры және шығармашылығы. 3. Ә.Тәжібаев. "Жаңбыр", "Алыстан", "Сүйіктім". 4. Қ.Бекқожин. "Жел", "Домбыра", "Тәжік досыма"	Түсіну және жауап беру	7. 4, 7.5
		Талдау және интерпретация	7.1,7.3, 7.4, 7.5, 7.7, 7.9
		Бағалау және салыстыру	7.4

4) 8-сынып

Тақырып	Оқылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Балалар мен ересектер	1. "Авесто", "Ассурик ағашы", "Ардашер Бобакон ерлігі", "Зариров ескерткіші". 2. А.Рудаки. "Кәрілік туралы шағым" мадақ жыры, "Модари май". 3. А.Фирдауси. "Шохнаме", "Рустам мен Сухраб", "Исфандияр мен Рустамның күресі" дастандары. 4. А.Сино. "Ал-конун", "Китоб–уш-шифо", "Донишнома".	Түсіну және жауап беру	8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.5, 8.6
		Талдау және интерпретация	8.2, 8.3, 8.5
		Бағалау және салыстыру	8.1
2-тоқсан
Махаббат және ар-намыс	1. А.Туси. "Лугати форс", "Гаршоспнома". 2. У.Кайковус. "Кабуснаме", "Бала құқығы" және "Қонақ және қонақжайлылық" бөлімдері. 3. Н.Хусрав. "Зод-ул-мусофирин", "Джамеъ-ул-хикматайн", "Сафарнома". 4. О.Хайям. "Наврузнаме" тақырыбы және мазмұны.	Түсіну және жауап беру	8.2, 8.3
		Талдау және интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.6, 8.7, 8.8, 8.9
		Бағалау және салыстыру	8.2
3-тоқсан
Сатира және әзіл-сықақ	1. С.Газнави. "Илм ?омаи пок" "Лукманның үйі", 2. Абумаолии Насрулло. "Калила және Димна", "Қарға мен үкі" тарауы 3. Фаромарз ибн Худодод. "Қу Самак" кітабы, "Самак және оның бастан кешкендері" дастаны 4. Анварии Абаверди. "Жинақ", "Хуросанның көз жасы" мадақ өлеңі	Түсіну және жауап беру	8.1, 8.5, 8.6
		Талдау және интерпретация	8.4, 8.5, 8.6, 8.7, 8.8
		Бағалау және салыстыру	8.2, 8.3
4-тоқсан
Армандар және шындық	1. Ф.А. Нишопури. "Азия", "Әңгіме" және "Тазкират-ул-авлиҰ" шығармасынан әңгімелер 2. Х. Шервони "Жинақ", "Тухфат-ул-ирокайн" мысалы 3. Әдебиет теориясы. "Сұрақтар мен жауаптар" өнері "Сұрақтар мен жауаптар" өнерінің идеясы және мазмұны. 4. Н. Ганжави. "Хамса" дастаны, "Искардарнаме" дастанының мазмұны	Түсіну және жауап беру	8.3, 8.4.
		Талдау және интерпретация	8.1, 8.4, 8.6, 8.7, 8.8, 8.9
		Бағалау және салыстыру	8.1, 8.4

5) 9-сынып

Тақырып	Оқылатын шығармалар	Дағдылар	Оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Махаббат тауқыметі	1. С. Шерози. "Бустан" мен "Гулистан" тілі және айтылуы 2. Дж.Балхи. "Мәдениет туралы мысал", "Саудагер және тотықұс" әңгімесі 3. А.Х.Дехлави. "Хамса", "Дувалрони және Хизрхан" дастандары. 4. М.А.Бухорои. "Лубоб-ул-албоб", "Джоме-ул-хикоят". 5. Ибн Ямин. "Ба ними ?ав нахаранд".	Түсіну және жауап беру	9.1, 9.2, 9.3, 9.5, 9.6
		Талдау және интерпретация	9.2, 9.3, 9.5, 9.8
		Бағалау және салыстыру	9.1
2-тоқсан
Кішкентай адам тақырыбы	1. У.Закони. "Тышқан мен мысық". "Он бөлім" тезисі. 2. Х.Шерози. "Қайғырма" прозасы, "Ораторлар" 3. К.Худжанди. "Жатжұрттық", К.Худжандидің көркем прозасы. 4. А. Джоми. "?афт авранг", "Бахористон", "Ескендірдің даналығы"	Түсіну және жауап беру	9.2, 9.3
		Талдау және интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.6, 9.7, 9.8, 9.9
		Бағалау және салыстыру	9.2
3-тоқсан
Қоғамға сатира	1. А.Навои. А.Навои өлеңдерінің жинағы. "Тухфат-ул-афкор", "Жеткіншектер мүмкіндіктері". 2. Х.В.Кошифи. "Мухсиннің мінез-құлқы", "Анвории Сухайли".	Түсіну және жауап беру	9.1, 9.5, 9.6
		Талдау және интерпретация	9.4, 9.5, 9.6, 9.7, 9.8
		Бағалау және салыстыру	9.2, 9.3
4-тоқсан
Адам жанының құпиялары	1. К.Бинои. "Бехруза мен Бахрам" дастаны, ақынның ғылыми-әдеби мұрасы. 2. Б.Хилоли. "Патша мен қаңғыбас", "Лейлі мен Мәжнүн" дастаны. 3. З.М.Восифи. "Бадое-ул-вакое", өнер мен ғылымды тарату. Ғалым кеңестері. 4. З.Нахшаби "Тутинома", "КуллиҰт и джузиҰт", "Лаззат-ун-нисо".	Түсіну және жауап беру	9.3, 9.4
		Талдау және интерпретация	9.1, 9.4, 9.6, 9.7, 9.8, 9.9
		Бағалау және салыстыру	9.1, 9.4

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2016 жылғы 23 қарашадағы
№ 668 бұйрығына 27-қосымша

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2013 жылғы 3 сәуірдегі
№ 115 бұйрығына 218-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту тәжік тілінде)

11. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру
деңгейінің 5-9-сыныптарына
арналған "Тәжік әдебиеті"
оқу пәнінен жаңартылған
мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Тәжік әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

О внесении дополнений в приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115 "Об утверждении типовых учебных программ по общеобразовательным предметам, курсам по выбору и факультативам для общеобразовательных организаций"

Приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27 декабря 2016 года № 14605.

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие см. п.4

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115 "Об утверждении типовых учебных программ по общеобразовательным предметам, курсам по выбору и факультативам для общеобразовательных организаций" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан под № 8424, опубликованный 12 июня 2013 года в газете "Казахстанская правда" № 198-199 (27472-27473)) следующие дополнения:

пункт 1 дополнить подпунктом 7) следующего содержания:

"7) типовые учебные программы по общеобразовательным предметам основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложениям 192-218 к настоящему приказу.";

дополнить приложениями 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218 согласно приложениям 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27 к настоящему приказу.

2. Департаменту дошкольного и среднего образования Министерства образования и науки Республики Казахстан (Жонтаева Ж.А.) в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление копий настоящего приказа в периодические печатные издания и информационно-правовую систему "Әділет" для официального опубликования, а также в республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" Министерства юстиции Республики Казахстан для включения размещения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства образования и науки Республики Казахстан;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы и международного сотрудничества Министерства образования и науки Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра образования и науки Республики Казахстан Суханбердиеву Э.А.

4. Настоящий приказ вводится в действие с 1 сентября 2017 года для 5, 7 классов, с 1 сентября 2018 года для 6, 8 классов, с 1 сентября 2019 года для 9 (10) классов и подлежит официальному опубликованию.

Министр образования и науки
Республики Казахстан	Е. Сагадиев

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрінің

2016 жылғы 23 қараша

№ 668 бұйрығына 1-қосымша

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрінің

2013 жылғы 3 сәуірдегі

№ 115 бұйрығына 192-қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған
"Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік
оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Қазақ тілі пәнін оқыту мақсаты – жалпы білім беретін негізгі мектептерде "Қазақ тілі" пәнін оқытудың мақсаты – ана тілін қадірлейтін, қоғамдық мәнін түсінетін тұлға қалыптастыру, сондай-ақ қазақ әдеби тілі нормаларын сақтап, дұрыс қолдана білуге, еркін сөйлесуге және сауатты жазуға үйрету.

3. "Қазақ тілі" оқу пәнін оқытудыңнегізгі міндеттері:

1) қазақ тілін ана тілі ретінде тани отырып, өмірлік қажеттіліктерінде коммуникативтік әрекеттер түрінде (тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым) сауаттылықпен қолдану;

2) тіл сауаттылығы мен сөйлеу сауаттылығын, сөз байлығын, басқалармен еркін қарым-қатынасқа түсу;

3) тілдесім мен аудиовизуалды материалды тыңдау барысында өз көзқарастарын білдіру;

4) көркем мәтін және жай мәтіндерге мақсатқа сай қорытынды жасау, синтез, анализ жасау дағдыларын қалыптастыру.

2-тарау. "Қазақ тілі" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

4. Қазақ тілі" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат.

5. Оқу мақсаттары мұғалім мен білім алушыларға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсететін 4 бөлімнен тұрады:

1) тыңдалым және айтылым;

2) оқылым;

3) жазылым;

4) әдеби тіл нормаларын сақтау.

6. "Тыңдалым және айтылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) болжау;

2) әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау;

3) мәтіннен ақпаратты анықтау;

4) негізгі ойды анықтау;

5) тыңдалым материалы бойынша жауап беру және бағалау;

6) сөйлеу мәдениетін дамыту.

7. "Оқылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) ақпаратты түсіну;

2) мәтіннің стильдік ерекшелігін тану;

3) мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату;

4) мәтін бойынша сұрақтар құрастыра білу;

5) мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау;

6) оқылым стратегияларын қолдану;

7) әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу.

8. "Жазылым" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) жоспар құру;

2) әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру;

3) жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну;

4) эссе жазу;

5) оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін жазу;

6) мәтіндерді түзету және редакциялау.

9. "Әдеби тіл нормаларын сақтау бөлімі" келесі бөлімшелерден тұрады:

1) орфографиялық норма

2) орфоэпиялық норма

3) лексикалық норма;

4) грамматикалық норма;

5) пунктуациялық норма.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

10. Бағдарламада "оқу мақсаттары" төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4. кодында "5" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

11.Оқу мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген:

1) тыңдалым және айтылым:

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Болжау	5.1. Тірек сөздер мен ұсынылған иллюстрациялар арқылы тақырыпты болжау.	6.1. Мәтіннің атауын талқылау және алғашқы бөлігін тыңдау арқылы көтерілетін мәселені болжау.	7.1. Мәтін үзінділерін тыңдай отырып, оқиғаның дамуы мен аяқталуын болжау.	8.1. Мәтіннен алынған дәйексөздерге, үзінділерге сүйене отырып, көтерілетін мәселені болжау.	9.1. Мәтін мазмұны бойынша дайындалған сұрақтарға болжаммен жауап беру, түпнұсқамен салыстыру.
2. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді талдау	5.2. Әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени, тақырыптарға байланысты диалог, монологтердегі (ән мәтіні, хабарлама, жарнама, хабарландыру) көтерілген мәселені түсіндіру.	6.2. Әлеуметтік-мәдени, ресми-іскери тақырыптарға байланысты диалог, монологтер дегі (нұсқаулық, құттықтау, хабарланды ру, өмірбаян, жаңалық, интервью) көтерілген мәселені талдау.	7.2. Әлеуметтік-қоғамдық, оқу –еңбек тақырыптарына байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жаңалық, ән, көркем әдеби шығармалардан үзінді) автор көзқарасы мен көтерілген мәселені талдау	8.2. Әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас, жолдау, монография және лекциядан үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау.	9.2. Қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық, ғылыми тақырыптарға байланысты әртүрлі жанрдағы кең көлемді мәтіндердегі (дәріс, интервью, пікірталас,монография, мақала, Жолдау) мақсатты аудитория мен көркемдегіш құралдардың рөлін талдау.
3. Мәтін нен ақпарат ты анықтау	5.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, негізгі және қосымша ақпаратты анықтау.	6.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, детальді ақпаратты анықтау.	7.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпарат бойынша факті мен көзқарасты ажырата білу.	8.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ұсынылған ақпараттан астарлы ойды анықтау.	9.3. Тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсіну, ақпараттың өзектілігін, шынайылығын зерттеп, қорытынды жасау.
4. Негізгі ойды анықтау	5.4. Тірек сөздер мен жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау.	6.4. Мәтіннің құрылымдық ерекшелігіне назар аудара отырып, жетекші сұрақтар арқылы негізгі ойды анықтау.	7.4. Мәтін тақырыбы, сөйлеушінің дауыс ырғағы мен сөйлеу мәнері арқылы негізгі ойды анықтау.	8.4. Мәтінде көтерілген мәселені (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) талдай отырып, негізгі ойды анықтау.	9.4. Мәтіннің мақсатты аудиториясы, автор көзқарасы, көңіл- күйін табу арқылы негізгі ойды анықтау.
5. Тыңда лым материалы бойын ша жауап беру және бағалау	5.5. Тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру.	6.5. Тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру.	7.5. Проблемалық сұрақтарға тыңдалған мәтіннен деректер келтіре отырып, дәлелді жауап беру, өз жауабын өзгенің жауабымен салыстыру, талқылау.	8.5. Перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы мәтіннен қажетті ақпаратты таба білу, көтерілген мәселе бойынша ой тұжырымдау.	9.5. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыру, өз пікірін білдіре отырып, сыни баға беру.
6. Сөйлеу мәдениетін дамыту	5. 6. Коммуника тивтік жағдаятқа сай эмоционалды сөздерді, дауыс ырғақтары арқылы қыстырма, қаратпа, одағай сөздерді еркін қолданып, диалогке даярлықсыз қатысу, өз пікірін білдіру.	6.6. Коммуника тивтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу.	7. 6. Коммуника тивтік жағдаятқа сай көркем бейнелеуіш, эмоционалды-экспрессивті сөздерді және мақал-мәтелдер мен тұрақты тіркестерді еркін қолданып, диалогке қатысу, пікірталаста тез және дұрыс шешім қабылдай білу.	8. 6. Коммуника тивтік жағдаятқа сай ғылыми және халықаралық терминдерді, ғылыми деректерді орынды қолданып, диалог, монолог, полилогта өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізу.	9. 6. Қоғамдық-саяси, ғылыми, коммуникативтік жағдаятқа сай тиісті сөздер мен фразаларды таңдау, кең көлемді монолог дайындау.

2) оқылым:

Білім алушылар..
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Ақпаратты түсіну	5.1. Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты түсіну, анықтау.	6.1. Мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.	7.1. Мәтіндік және графиктік (кесте, диаграмма, сурет, шартты белгілер) ақпаратты интерпретациялау.	8.1. Аралас және тұтас мәтіндердегі (кесте, диаграмма, сызба, сурет) ақпараттарды салыстыру, өңдеу.	9.1. Перифраз түрінде берілген сұрақтар арқылы қажетті ақпаратты табу, астарлы ойды анықтау.
2. Мәтіннің стильдік Ерекшелі гін тану	5.2. Лексиканың ауызекі сөйлеу және жазба стильдік айырмашылықтарын мәтіндер арқылы тану.	6.2. Ауызекі сөйлеу және көркем сөйлеудің стильдік ерекшеліктерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	7.2. Публицистикалық және ресми стиль ерекшелікте рін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	8.2. Публицистикалық және ғылыми стиль ерекшелікте рін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.	9.2. Қазақ тілі стильдері мен шешендік сөздің түрлерін қолданылған тілдік құралдар арқылы тану.
3. Мәтіннің жанрлық ерекшелігін ажырату	5.3. Хат, хабарлама, жарнама, нұсқаулық, хабарландырудың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	6. 3. Қазақша ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылым дық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	7.3. Хроника, хабар, очерктердің және кеңсе құжаттарының, қызметтік жазбалардың құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшелікте рін ажырату.	8.3. Мақала, аннотация, презентация, тұжырымдамалар, тезистердің құрылымы мен рәсімделуі арқылы жанрлық ерекшеліктерін ажырату.	9.3. Қоғамдық-саяси мәтіндер (жолдау, заңнама, мемлекеттік бағдарламалар, әскери-патриоттық) арқылы мәтіндердің жанрлық түрлерін ажырату.
4. Мәтіндерге салыстырмалы анализ жасау	5.4. Ауызекі стильдегі мәтіндердің мазмұнын, тақырыбын және тілдік құралдарын салыстыру.	6.4. Ауызекі және ресми стильдегі мәтіндердің тақырыбын, мазмұнын, тілдік ерекшелігін салыстыру.	7.4. Идеясы ұқсас публицистикалық және көркем әдебиет стиліндегі мәтіндердің тақырыбы, құрылымы, мақсатты аудиториясы, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау.	8.4. Тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау.	9.4. Әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау.
5. Мәтін бойынша сұрақтар құрасты ра білу	5.5. Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру.	6.5. Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты, көтерілген мәселені анықтауға бағытталған нақтылау сұрақтарын құрастыру.	7.5. Мәтін бойынша проблемалық сұрақтар құрастыру.	8.5. Перифразаның түрлі тәсілдерін қолдана отырып, мәтін бойынша сұрақтар құрастыру.	9.5. Мәтінде көтерілген мәселеге оқырманның қарым-қатынасын анықтауға арналған талқылау сұрақтарын құрастыру.
6. Оқылым стратегияларынқолдану	5.6. Оқылым стратегияларын қолдану: жалпы мазмұнын түсіну үшін оқу, нақты ақпаратты табу үшін оқу.	6.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу.	7.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, зерттеп оқу.	8.6. Оқылым стратегияларын қолдану: комментарий жасау, іріктеп оқу, талдап оқу.	9.6. Белгілі бір мақсат үшін оқылым стратегияларын тиімді қолдана білу.
7. Әртүрлі ресурс көздерінен қажетті ақпарат алу	5.7. Энциклопедиялар, балаларға арналған газет-журналдардан қажетті ақпаратты ала білу.	6.7. Энциклопедия, сөздік, балаларға арналған газет-журналдар дан қажетті ақпараттар ды алу, авторына сілтеме жасау.	7.7. Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтардан алынған деректерді қолдану, авторына сілтеме жасау.	8.7. Ғаламтор, энциклопедия, газет-журналдар, оқулықтар, ғылыми еңбектерден алынған деректерді дәлел ретінде қолдану, авторына сілтеме жасау.	9.7. Әртүрлі ресурс көздерінен алынған ақпараттарды авторға сілтеме жасай отырып, жазба жұмыстарында орынды қолдану.

3) жазылым:

Білім алушылар
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Жоспар құру	5.1. Берілген мәтінге сәйкес кіріспе, негізгі және қорытынды бөлімдерді қамтитын қарапайым жоспар құру.	6.1. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, қарапайым жоспар құру.	7.1. Әртүрлі жанрдағы мәтіндерді жазу үшін құрылымын ескере отырып, күрделі жоспар құру.	8.1. Тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру.	9.1. Жинақталған материалдар негізінде көзделген мақсатқа сәйкес ауызша және жазбаша мәтіндер үшін күрделі жоспар құру.
2. Әртүрлі жанрда мәтін дер құрастыру	5.2. Жанрлық ерекшеліктеріне сай ресімделуі мен құрылымын сақтап, хат, жарнама, хабарландыру құрастырып жазу.	6.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, мінездеме, құттықтау, өмірбаян құрастырып жазу.	7.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай көркемдегіш құралдарды орынды қолдана отырып, шағын мақала, нұсқаулық, әңгіме құрастырып жазу.	8.2. Жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай тілдік құралдарды орынды қолданып, мақала, аннотация, тезис құрастырып жазу.	9.2. Мақсатты аудиторияның қызығушылығын ынталандыру үшін әртүрлі жанрда мәтіндер құрастыру.
3. Жазба жұмыстарын әртүрлі формада ұсыну	5.3. Сюжетті суреттердің (фотосуреттер) желісі бойынша әңгіме құрастыру.	6.3. Ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (диаграмма, кесте, сызба) түрінде құрастыру.	7.3. Мәтін құрылымын (кіріспе бөлім, жалпы мәлімет беру, детальді мәлімет беру) сақтай отырып, графиктік мәтін (шартты белгі, сурет, сызба) түрінде берілген процесті сипаттап жазу.	8.3. Мәтін құрылымын сақтай отырып, графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректердің маңызды тұстарын анықтап жазу.	9.3. Мәтін құрылымын сақтай отырып, бірнеше графиктік мәтіндегі (диаграмма, кесте) деректерді салыстыру, маңызды тұстары мен үрдістерді (тенденция) анықтап жазу.
4. Эссе жазу	5.4. Эссенің кіріспе, негізгі, қорытынды бөлімдерін сақтай отырып, өзіне таныс адамды, белгілі бір мекен мен оқиғаны сипаттап не суреттеп жазу.	6.4. Эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу. ("келісу, келіспеу" эссесі)	7.4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, тақырыпқа байланысты берілген мәселенің оңтайлы шешілу жолдары немесе себептеріне өз көзқарасын жазу. (дискуссивті эссе)	8.4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыру, өз ойын дәлелдеп жазу. (аргументативті эссе)	9.4. Эссе құрылымы мен даму желісін сақтап, көтерілген мәселе бойынша екі жақты пікірді немесе жағдаятты талқылау, біреуіне таңдау жасап, өз ойын дәлелдеп жазу. (аргументатив ті эссе)
5. Оқылым және тыңдалым материалдары негізінде жинақы мәтін (компрессия) жазу	5.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ақпараттарды сақтай отырып, жинақы мәтін жазу.	6.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша негізгі ойды білдіретін сөйлемдерді іріктей отырып, жинақы мәтін жазу.	7.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша тірек сөздер мен сөз тіркестерін синонимдік қатармен ауыстыра отырып, жинақы мәтін жазу.	8.5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу.	9. 5. Оқылым және тыңдалым материалдары бойынша автордың негізгі ойын сақтай отырып, перифраз тәсілдері арқылы жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу
6. Мәтін дерді түзету және редакциялау	5.6. Мәтіндегі орфографиялық қателерді сөздіктерге сүйене отырып, түзету және редакциялау.	6.6. Мәтіндегі орфографиялық және пунктуациялық қателерді сөздіктерге, емле ережелеріне сүйеніп, түзету, редакция-лау.	7.6. Мәтіндегі сөздердің тақырыпқа сай орынды қолданылуын тексеру, синонимдік қатармен ауыстыра отырып, лексикалық түзетулер енгізу, редакциялау.	8.6. Баспасөз ақпарат құралдары материалдары негізінде стильдік ауытқуларды, орынсыз қолданылған сөз оралымдарын талдап, стильдік түзетулер жасау, редакциялау.	9.6. Жазба жұмысын абзацтар мен бөліктерге бөлу, ойын (ақпарат, идея) дұрыс жүйелеп, логикалық түзетулер енгізу, редакциялау.

4) әдеби тіл нормаларын сақтау:

1. Орфографиялық норма	5.1. Қазақ тілінің дыбыстар жүйесін, үндестік заңын, емлелік ерекшелікте рін ескере отырып, орфографиялық нормаға сай жазу	6.1. Тақырып бойынша жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздерді орфографиялық нормаға сай жазу	7.1. Жалғаулар мен шылаулардың ерекшелігін ескере отырып, үндестік заңына сәйкес орфографиялық нормаға сай жазу	8.1. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі-құрама атауларды орфография лық нормаға сай жазу.	9.1. Мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфография лық нормаға сай жазу.
2. Орфоэпиялық норма	5.2. Сөз ішіндегі және сөз аралығындағы ілгерінді, кейінді және тоғыспалы ықпал заңдылықтарына сәйкес айта білу	6.2. Екпіннің түрлерін (сөз екпіні, тіркес екпіні, логикалық екпін) сөз және сөйлем ішінде орынды қолдану	7.2. Сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп қолдану	8.2. Сөйлеу ағымындағы интонацияның құрамдас бөліктері: әуен, әуез, тембр, қарқын, кідірісті сөйлеу мәнеріне сай қолдану	-
3. Лексикалық норма	5.3. Тура және ауыспалы мағыналы сөздерді, көп мағыналы сөздер, омоним, антоним, синонимдерді көркемдік ерекшеліктеріне сай қолдану	6.3. Көнерген сөз, эвфемизм, дисфемизм, неологизм, термин, диалект сөз, кәсіби сөз, табу сөздердің қолданыс аясын түсіну және ажырата білу	7.3. Фразеологизм, мақал-мәтелдердің эмоционалды мәнін, көркемдік ерекшелікте рін түсініп қолдану	8.3. Сөздік қор және сөздік құрам ерекшелікте рін түсініп қолдану	9.3. Лексикалық стилистика заңдылықта рын дұрыс қолдану
4. Грамматикалық норма	5.4.1. Жұрнақ арқылы жасалған туынды сөздерді және күрделі сөздерді ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану. 5.4.2. Зат есімдердің мағыналық түрлерін мәнмәтін аясында жалғаулар арқылы түрлендіріп қолдану. 5.4.3. Сын есімдердің, шырай түрлерінің көркемдік ерекшелігін тану, сын есімді зат есім орнына қолдана білу. 5.4.4. Сан есімнің мағыналық түрлерін ажырата білу, сан есімді зат есім орнына қолдана білу 5.4.5. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің жасалу жолдарын, қызметін білу, төл сөзді төлеу сөзге айналдыру.	6.4.1. Сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану. 6.4.2. Етістіктің етіс түрлері мен салт- сабақты етістіктердің тіркесімдік мүмкіндігін ауызша және жазбаша тілдесім барысында қолдану. 6.4.3. Үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану.	7.4.1. Етістіктің есімше, көсемше, тұйық етістік, шақ, рай түрлерін тілдесім барысында қолдану. 7.4.2. Еліктеу сөздердің стильдік мәнін түсініп қолдану. 7.4.3. Шылау түрлерін ажырата білу, орынды қолдану. 7.4.4. Одағай түрлерін ажырата білу, қолдану. 7.4.5. Оқшау сөздердің қызметін түсіну, ажырата білу.	8.4.1. Сөз тіркесінің байланысу тәсілдері мен түрлері, есімді, етістікті сөз тіркестерін ажырату, қолдану. 8.4.2. Тұрлаулы және тұрлаусыз сөйлем мүшелерінің сөйлем жасаудағы өзіндік орнын, қызметін түсініп қолдану. 8.4.3. Сөйлем ішінде бірыңғай мүшелер мен айқындауыш мүшелерді қолдана білу. 8.4.4. Жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану	9.4.1. Құрмалас сөйлем жасалу жолдарын, түрлерін білу. 9.4.2. Салалас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану. 9.4.3. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің мағыналық түрлерін ажырата білу, түрлендіріп қолдану. 9.4.4. Аралас құрмалас сөйлемдердің жасалу жолдарын білу, қолдану.
5. Пунктуациялық норма	5.5. Төл сөз, төлеу сөз, автор сөзінің тыныс белгілерін дұрыс қолдану	6.5. Қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану.	7.5. Сөйлем соңында және сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.	8.5. Сөйлем соңында қабаттасып қойылатын тыныс белгілерін дұрыс қолдану.	9.5. Құрмалас сөйлемнің тыныс белгілерін (даралаушы, ерекшелеуші, ойдың аражігін ажырататын) ережеге сай қолдану.

12. Осы оқу бағдарламасы қосымшада берілген негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ тілі" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің

5-9-сыныптарына арналған

"Қазақ тілі" оқу пәнінен жаңартылған

мазмұндағы үлгілік оқу

бағдарламасына (оқыту қазақ тілінде)қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған
"Қазақ тілі" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу
бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Мәдениет: тілжәнеқарым-қатынас	Тыңдалымжәнеайтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.2.
	Жазылым	5.1; 5.2
	Әдеби тіл нормалары	5.4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
2-бөлім: Киіну. Сән.Талғам.	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.4
	Оқылым	5.4; 5.6
	Жазылым	5.4; 5.6,
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.1; 5. 1; 5.2; 5. 3; 5. 5.
3-бөлім: Отбасылық дәстүрлер мен мерекелер	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.1
	Оқылым	5.3; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.1; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
2- тоқсан
4-бөлім: Жануарлар әлемі мен өсімдіктер дүниесі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4; 5.6
	Оқылым	5.1; 5.3; 5.5
	Жазылым	5.2; 5.4, 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.2; 5. 1; 5.2; 5.3; 5. 5.
5-бөлім: Бос уақыт және хобби	Тыңдалым және айтылым	5.2; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.3; 5.5,
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.2; 5.1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
3- тоқсан
6-бөлім: Қиял әлемі	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.4
	Оқылым	5.1; 5.2
	Жазылым	5.1; 5.5
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
7-бөлім: Көлік және жол белгілері	Тыңдалым және айтылым	5.3; 5.5
	Оқылым	5.3; 5.6; 5.7
	Жазылым	5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5.4.3; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
8-бөлім: Адамның сырт келбеті мен мінезі	Тыңдалым және айтылым	5.6; 5.2
	Оқылым	5.4; 5.5
	Жазылым	5.3; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.3; 5. 1; 5.2; 5.3; 5.5
4-тоқсан
9-бөлім: Аспан әлемінің құпиялары	Тыңдалым және айтылым	5.1; 5.3; 5.5
	Оқылым	5.1; 5.2; 5.6
	Жазылым	5.3; 5.5; 5.6
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.4; 5. 4.5; 5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5.
10-бөлім. Саяхат және демалыс.	Тыңдалым және айтылым	5.2;5.4; 5.6
	Оқылым	5.3; 5.4; 5.5; 5.7
	Жазылым	5.1; 5.2; 5.4
	Әдеби тіл нормалары	5. 4.4; 5. 4.5;5. 1; 5. 2; 5. 3; 5. 5

2) 6-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Қазақстандағыкөріктіжерлер	Тыңдалымжәнеайтылым	6.3; 6.6
	Оқылым	6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.4
	Әдеби тіл нормалары	6. 4.1; 6. 1; 6. 2; 6. 3; 6. 5
2-бөлім: Ұлттық және отбасылық құндылықтар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.4
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3-бөлім: Әлемнің жеті кереметі.	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2-тоқсан
4-бөлім: Астана – мәдениет пен өнер ордасы	Тыңдалымжәнеайтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.4; 6.6; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
5-бөлім: Тарихи тұлғалар	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.2; 6.3; 6.5
	Жазылым	6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3- тоқсан
6-бөлім: Су – тіршілік көзі. Қазақстандағы өзен-көлдер	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.5
	Оқылым	6.1; 6.2
	Жазылым	6.1; 6.3
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
7-бөлім: Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары.	Тыңдалым және айтылым	6.3; 6.4
	Оқылым	6.3; 6.6
	Жазылым	6.4; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
8-бөлім: Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.6
	Оқылым	6.4; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.2; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
4-тоқсан
9-бөлім: Әлемдегі ірі кітапханалар	Тыңдалым және айтылым	6.1; 6.3; 6.5
	Оқылым	6.2; 6.4; 6.6
	Жазылым	6.3; 6.4; 6.6
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
10-бөлім. Ғылым мен технология жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	6.2; 6.4; 6.6
	Оқылым	6.1; 6.3; 6.5; 6.7
	Жазылым	6.1; 6.2; 6.5
	Әдеби тіл нормалары	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.

3 ) 7-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Ауа райы және климаттық өзгерістер	Тыңдалымжәнеайтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.3; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1;7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-бөлім: Көшпенділер мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3-бөлім:Денсаулық – зор байлық	Тыңдалымжәнеайтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.3; 7.5
	Жазылым	7.2; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2-тоқсан
4-бөлім: Сүйіспеншілік пен достық	Тыңдалымжәнеайтылым	7.1; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.5; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
5-бөлім: Музыка өнері және қазақтың киелі домбырасы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.2; 7.4; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3-тоқсан
6-бөлім: Ғаламтор және әлеуметтік желілер	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.5
	Оқылым	7.1; 7.6
	Жазылым	7.1; 7.3
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.3; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
7-бөлім: Қазақстандағы ұлттар достастығы	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.4
	Оқылым	7.2; 7.3; 7.4
	Жазылым	7.2; 7.4
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.3; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
8-бөлім: Дұрыс тамақтану. Гендік өзгеріске ұшыраған тағамдар	Тыңдалым және айтылым	7.3; 7.6
	Оқылым	7.5; 7.7
	Жазылым	7.5; 7.6
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.4; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
4-тоқсан
9-бөлім: Жеңіс күні. Ұлы ерлікке тағзым	Тыңдалым және айтылым	7.1; 7.4; 7.6
	Оқылым	7.1; 7.3; 7.4; 7.7
	Жазылым	7.1; 7.3; 7.5
	Әдеби тіл нормалары	7. 4.5; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.
10-бөлім. Ғылыми фантастика	Тыңдалым және айтылым	7.2; 7.3; 7.5
	Оқылым	7.2; 7.5; 7.6
	Жазылым	7.2; 7.4; 7.6
	Әдеби тіл нормасы	7. 4.5; 7. 1; 7. 2; 7. 3; 7. 5.

4) 8-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы	Тыңдалымжәнеайтылым	8.1; 8.2; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.4
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.1; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
2-бөлім: Адамзаттық құндылықтар және әлем мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4; 8.5
	Оқылым	8.3; 8.5; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.1; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
2-тоқсан
4-бөлім: Кәсіп пен еңбек. Болашақ мамандықтары	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.4; 8.6; 8.7
	Жазылым	8.1; 8.3; 8.4
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.2; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
5-бөлім: Ғарышты игеру жетістіктері	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Жазылым	8.2; 8.5; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.2; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
3-тоқсан
6-бөлім: Биоалуантүрлілік. Қызылкітапқаенгенжануарларменөсімдіктер	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.5
	Оқылым	8.2; 8.4; 8.5
	Жазылым	8.1; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.3; 8. 1; 8.2; 8. 3; 8. 5.
7-бөлім: Қоршаған орта және энергия ресурстары	Тыңдалым және айтылым	8.3; 8.4
	Оқылым	8.1; 8.7
	Жазылым	8.2; 8.3
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
8-бөлім: Жасөспірім және заң	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.6.
	Оқылым	8.3; 8.6
	Жазылым	8.4; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
4-тоқсан
9-бөлім: Театр өнері мен мәдениеті	Тыңдалым және айтылым	8.1; 8.3; 8.5
	Оқылым	8.4; 8.6;8.7
	Жазылым	8.1; 8.4; 8.6
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.
10-бөлім: Қазақстандағы туризм және экотуризм	Тыңдалым және айтылым	8.2; 8.4; 8.6
	Оқылым	8.1; 8.2; 8.3;8.5
	Жазылым	8.2; 8.3; 8.5
	Әдеби тіл нормасы	8. 4.4; 8. 1; 8. 2; 8. 3; 8. 5.

5) 9-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті
1-тоқсан
1-бөлім: Мәңгілік Ел- мұратым	Тыңдалымжәнеайтылым	9.1; 9.3; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.3;9.5
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.1; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
2-бөлім: Жаһандану мәселелері	Тыңдалымжәнеайтылым	9.2; 9.4; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.1; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
2-тоқсан
4-бөлім: Тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан. ЭКСПО -2017	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.3; 9.4; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.4; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.2; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
5-бөлім: Адам құқығы мен бостандығы	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.5; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.5; 9.6
	Жазылым	9.1; 9.3; 9.5
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.2; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
3-тоқсан
6-бөлім: Отбасы және демографиялық өзгеріс	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.4
	Оқылым	9.1; 9.2; 9.3
	Жазылым	9.1; 9.4
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.3; 9. 1; 9. 2; 9.3; 9. 5
7-бөлім: Биотехнология және гендік инженерия келешегі	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.3
	Оқылым	9.4; 9.5
	Жазылым	9.2; 9.5.
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9.5.
8-бөлім: Бұқаралық ақпарат құралдары	Тыңдалым және айтылым	9.6; 9.5
	Оқылым	9.7; 9.6
	Жазылым	9.3; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9.4.3; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.
4- тоқсан
9-бөлім:Әлемдегі қақтығыстар және бейбітшілік	Тыңдалым және айтылым	9.1; 9.4; 9.6
	Оқылым	9.2; 9.3; 9.5; 9.7
	Жазылым	9.2; 9.5; 9.6
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.4; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5
10-бөлім. Табиғи ресурстарды тиімді пайдалану	Тыңдалым және айтылым	9.2; 9.3; 9.5
	Оқылым	9.1; 9.4; 9.6
	Жазылым	9.1;9.3;9.4
	Әдеби тіл нормасы	9. 4.4; 9. 1; 9. 2; 9. 3; 9. 5.

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрінің

2016 жылғы 23 қараша

№ 668 бұйрығына 2-қосымша

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрінің

2013 жылғы 3 сәуірдегі

№ 115 бұйрығына 193-қосымша

Негізгі білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған
"Қазақ әдебиеті" пәніненжаңартылған мазмұндағы үлігілік
оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)
1-тарау. Жалпы ережелер

1. Оқу бағдарламасы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес әзірленген.

2. Қазақ әдебиеті пәнібағдарламасының басты бағыты – оқушылардың ақыл-ой қабілеті мен тұлғалық қасиеттерінің қалыптасуына, тілдік-эстетикалық талғамдарының дамуына, коммуникативтік құзыреттіліктерінің жетілдірілуіне іргетас қалап, өмірлік дағдыларын шыңдауына, өздігінен білім алуларына мүмкіндік туғызу. Сонымен қатар, оқушыларды ұлттық мәдениет пен әдеби мұраларды түсінуге, қазіргі заманғы әдебиетті бағалай білуге үйретеді. Бағдарламада әдеби-теориялық ұғымдар, талдауға, бағалау мен салыстыруға негізделген адамзаттың мәңгілік сұрақтары, қазіргі заманғы дилеммалар, мәселелер қарастырылған.

3. Қазақ әдебиеті бағдарламасының мақсаты – оқушыларды креативті ойлауға бағыттау. Олардың ойларын ауызша еркін жеткізуіне және жаза білуіне қолдау көрсету, дәлелдер келтіру, салыстыру және анализ жасау, бағалау дағдыларын қалыптастыру, білім алушыларға жанрларды меңгерту.

4. Теориялық материалдар оқушының қазақ әдебиеті туралы ұғымдарын кеңейтуге, әдебиет туралы дүниетанымын қалыптастыруға және адамзатқа ортақ ойларды, дилеммаларды, мінездерді зерттеуге мүмкіндік береді. Қазақ әдебиеті білім деңгейі, ой-өрісі дамыған, әдеби тіл және әдеби формалар арқылы өз ойын еркін жеткізе алатын, туындаған мәселелерді шеше білетін өмірге бейім ұрпақ тәрбиелейді.

5.Қазақ әдебиеті пәнін оқу арқылы оқушылар:

1) қазақ әдебиетінің құндылық ретіндегі болмысын, ұлттық мәдениеттегі маңызды орнын құрметтейді және бағалайды;

2) қазақ әдебиетінің мәдениетаралық қарым-қатынастағы рөлін, қазақ халқының қалыптасқан тарихын, алға қойған міндеттерін, жеңістерін, мәселелерін, қарама-қайшылық пен қиындықтарын анықтайды және түсінеді;

3) түрлі жағдайларға бейімделе білу және өздігінен шешім қабылдау дағдыларын қалыптастырады;

4) заманауи, ғылыми және қоғамдық дамуға сәйкес дүниетанымын дамытады.

2-тарау. "Қазақ әдебиеті" пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

6."Қазақ әдебиеті" пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:

1) 5-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

2) 6-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

3) 7-сынып – аптасына 2 сағат, оқу жылында – 68 сағат;

4) 8-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

5) 9-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат

7."Қазақ әдебиеті" пәндік білімнің мазмұны бөлімдерге бөлінген: түсіну және жауап беру, анализ және интерпретация,бағалау және салыстырмалы анализ, сонымен қатар, дағдыларды қалыптастыратын бөлімшелерден тұрады.Бағдарламаның бұл бөлімі пән бойынша оқу мақсаттарынан тұрады..

8. "Түсіну және жауап беру" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) көркем шығарма мазмұны мен пішіні;

2) әдеби шығарманың тұжырымдамасы;

3) көркем шығармадағы образ;

4) шығарма үзінділерімен жұмыс.

9. "Анализ және интерпретация" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) әдеби шығарманың композициясы;

2) автор бейнесі;

3) көркем шығарманың тілі;

4) шығармашылық жұмыс.

10. "Бағалау және салыстыру" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) тарихи және көркемдік құндылығы;

2) заманауилығы мен жаңашылдығы;

3) әдеби эссе;

4) әдеби сын.

3-тарау. Оқу мақсаттарының жүйесі

11. Бағдарламада "оқу мақсаттары" төрт саннан тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сандар бөлім және бөлімше ретін, төртінші сан бөлімшедегі оқу мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 5.2.1.4. кодында "5" - сынып, "2.1" - екінші бөлімнің бірінші бөлімшесі, "4" - оқу мақсатының реттік саны.

12. Оқу мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген:

1) түсіну және жауап беру:

Білім алушылар.
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Көркем шығарманың мазмұны мен пішіні	5.1. Әдеби шығарманың жанрына қарай фабуласы мен сюжеттік дамуын сипаттау.	6.1. Әдеби шығарма ның жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау.	7.1. Әдеби шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдау.	8.1. Әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог,прологтарды анықтау.	9.1. Әдеби шығармаға сюжеттік-композициялық талдау жасау.
2. Әдеби шығарманың тұжырымдамасы	5.2. Әдеби шығарманың тақырыбы мен идеясын анықтау.	6.2. Әдеби шығарма да көтерілген әлеумет тік-қоғамдық мәселені идеясы арқылы түсіндіру.	7.2. Әдеби шығармадағы тұлғалық болмысты гуманистік тұрғыдан талдау.	8.2. Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу.	9.2. Әдеби шығарма дағы психологизмді анықтау.
3. Көркем шығармадағы образ	5.3. Көркем шығармадағы кейіпкерлер портреті мен іс-әрекеті арқылы образын ашу	6.3. Әдеби туындыдағы кейіпкер дің типтерін тек тұрғысынан сипаттау.	7.3. Көркем шығармада ғы кейіпкерлердің типтерін жасалу тәсілдері тұрғысынан анықтау.	8.3. Көркем шығармадағы кейіпкерлерді сомдауда тура және жанама мінездеулерді жіктеу.	9.3. Көркем шығарманың идеясына сай кейіпкерлер жүйесін анықтау
4. Шығарма үзінділерімен жұмыс	5.4. Көркем шығармалар дан шағын көлемді үзінділерді мәнерлеп оқу, жатқа айту	6.4. Көркем шығарма лардан орта көлемді үзінділер ді мәнерлеп оқу, жатқа айту	7.4. Көркем шығармада ғы кейіпкер бейнесін ашып,үзінділерді жатқа айту.	8.4. Көркем шығармалар дан алған үзінділерді өз көзқарасын дәлелдеу үшін орынды қолдану	9.4. Көркем шығармалардан алған үзінділерді шығармашылық жұмыстарда қолдану

2) анализ және интерпретация:

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Әдеби шығарманың композициясы	5.1. Әдеби шығармадағы екі нәрсенісалыстыра суреттеулер мен қарама-қарсы суреттеулерді табу.	6.1. Шығарма композициясында ғы белгілі бір эпизодтың алатын маңызына негіздеме жасау.	7.1. Шығармада ғы эпизодтар мен бейнелерді салғастыру.	8.1. Композицияны тұтастан бөлшеккке, бөлшектен тұтасқа қарай талдау.	9.1. Эпикалық, поэтикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау.
2. Автор бейнесі	5.2. Эпикалық шығармадағы автор бейнесін анықтау.	6.2. Эпикалық, поэзия лық шығармалардағы автор бейнесін анықтау.	7.2. Эпикалық, поэзиялық, драмалық шығармада ғы автор бейнесін анықтау.	8.2. Автор бейнесі мен кейіпкерлер қарым-қатынасының тілдік көрінісін талдау.	9.2. Автор бейнесінің идеялық-стилистика лық тұтастыру шы ретіндегі рөліне талдау жасау.
3. Көркем шығарманың тілі	5.3. Шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары ның (теңеу, эпитет, ауыспалы мағынадағы сөздер, қайталау, өлең құрылысы) мағынасын анықтау	6.3. Шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метони мия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация, арнау) анықтау	7.3. Шығарма дағы көркемдегіш құралдар дың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ) қолданысын талдау	8.3. Шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психология лық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдай отырып, автор стилін анықтау	9.3. Шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтау дың (троп пен фигура) түрлерін талдай отырып, автор стиліне баға беру
4. Шығармашылық жұмыс	5.4. Көркем шығармадан алған әсерін сипаттап авторға хат, өлең жазу	6.4. Әдеби көркемде гіш құралдарды пайдала нып шығарма дағы табиғат көрінісін, оқиға орнын, кейіпкер бейнесін сипаттап жазу	7.4. Шығарма дағы оқиға желісін өзіндік көзқарас тұрғысынан дамытып жазу	8.4. Шығармадан алған үзінділерді қайта өңдеп креативті жазу	9.4. Автор стиліне сүйене отырып, шығармашылық жұмыс жазу

3) бағалау және салыстыру:

Білім алушылар...
	5-сынып	6-сынып	7-сынып	8-сынып	9-сынып
1. Тарихи және көркемдік құндылығы	5.1. Шығармада ғы эпизодтар арқылы тарихи құндылығын бағалау	6.1. Шығарма дағы кейіпкер лерді өзара салыстыра отырып, тарихи және көркемдік құндылы ғына баға беру	7.1. Кейіпкерлердің іс-әрекеті мен автор берген портреттік мінездемені салыстырып, тарихи және көркемдік құндылы ғына баға беру	8.1. Шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалар мен салыстырып, тарихи және көркемдік құндылығын бағалау	9.1. Шығарма ны басқа өнер түрлеріндегі осы мазмұндас туындылармен салысты рып, тарихи және көркемдік құндылы ғын бағалау.
2. Заманауи лығы мен жаңашылды ғы	5.2. Кейіпкерлерді шынайы өмірмен салыстырып бағалау	6.2. Кейіпкерлер жүйесінің заманауи жаңашылдығын өзара салыстырып баға беру	7.2. Әдеби жанр түрлерінің даму барысына, жаңашылдығына заманауи тұрғыдан баға беру	8.2. Шығармадағы материалдық және рухани құндылықтар ды заманауи тұрғыда салыстырып, жаңашылды ғына баға беру	9.2. Шығармадағы ұрпақтар сабақтастығы көрінісін заманауи тұрғыда Салысты рып, жаңашылдығына баға беру
3. Әдеби эссе	5.3. Шығарма дағы кейіпкерді өзіндік құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	6.3. Шығарма дағы кейіпкерлер қарым-қатынасын отбасылық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	7.3. Шығарманы ұлттық құндылық тұрғысынан талдап, әдеби эссе жазу.	8.3. Шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын гуманистік тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу.	9.3. Шығарма ның идеясын ғаламдық тұрғыдан талдап, әдеби эссе жазу.
4. Әдеби сын	5.4. Оқырман ның рухани дүниесіне шығарма әсерін талдай отырып, сыни хабарлама жазу	6.4. Шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау.	7.4. Әдеби шығарма ның эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу.	8.4. Шығарма бойынша жазылған әдеби сын –пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу.	9.4. Әдеби шығарма ны қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілері мен салыстыра талдап, шағын сын мақала жазу.

13. Осы оқу бағдарламасы қосымшада берілген негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақ әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының Ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.

Негізгі орта білім беру деңгейінің

5-9-сыныптарына арналған

"Қазақ әдебиеті" оқу пәнінен жаңартылған

мазмұндағы үлгілік оқу

бағдарламасына (оқыту қазақ тілінде)қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына
арналған "Қазақ әдебиеті" пәнінен жаңартылған мазмұндағы
үлгілік оқу бағдарламасын (оқыту қазақ тілігде) жүзеге
асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

Оқу жоспарында ғы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Таза, мінсіз асыл сөз	"Керқұла атты Кендебай" ертегісі, "Қобыланды батыр" жыры, Асан қайғы "Асан қайғының жерге айтқан сыны" аңызы	Түсінужәнежауап беру	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Анализ және интерпретация	5.5.1.1;5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4;
		Бағалау және салыстыру	5.5.1.1; 5.5.2.2;
II тоқсан
"Тәрбиенің қайнар бұлағы"	Дулат Бабатайұлы "О, Ақтан жас, Ақтан жас", Ыбырай Алтынсарин "Қыпшақ Сейітқұл", "Атымтай Жомарт", "Дүние қалай етсең табылады?"	Түсінужәнежауап беру	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Анализ және интерпретация	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Бағалау және салыстыру	5.5.3.3.
III тоқсан
Адамгершілік - асыл қасиет	А.Байтұрсынұлы "Егіннің бастары" мысалы, "Адамдық диқаншысы" өлеңі, Б.Соқпақбаев "Менің атым Қожа" хикаяты, М.Қабанбай "Бауыр" әңгімесі	Түсінужәнежауап беру	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Анализ және интерпретация	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Бағалау және салыстыру	5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
IV тоқсан
Отбасы құндылықтары	Т.Нұрмағамбетов "Анасын сағынған бала" әңгімесі, Нұрдәулет Ақыш "Нағыз әже қайда?" әңгімесі Д.Лондон "Мексика ұлы" әңгімесі	Түсінужәнежауап беру	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Анализ және интерпретация	5.5.1.1;.5.5.2.2; 5.5.3.3; 5.5.4.4.
		Бағалау және салыстыру	5.5.3.3

2) 6-сынып:

Оқу жоспарында ғы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Туған жерім-аялы алтын бесігім	"Аяз би" ертегісі "Алып Ер Тұңға" жыры, Әл Фараби "Қашықтасың туған жер", "Тіршілікте құрыштай бол төзімді", Доспамбет жырау "Қоғалы көлдер, қом сулар", "Айналайын, Ақ Жайық"	Түсінужәнежауап беру	6.6.1.1; 6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Анализ және интерпретация	6.6.1.1; 6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Бағалау және салыстыру	6.6.1.1; 6.6.4.4;
II тоқсан
... Абайды оқы, таңырқа!	Абай Құнанбайұлы "Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін", "Ғылым таппай мақтанба", "Бірінші сөз", "Жетінші сөз", "Отыз бірінші сөз"	Түсінужәнежауап беру	6.6.1.1; 6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Анализ және интерпретация	6.6.1.1; 6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Бағалау және салыстыру	6.6.2.2;6.6.3.3;
III тоқсан
Мен балаң жарық күнде сәуле қуған...	С.Торайғыров "Шығамын тірі болсам адам болып", "Шәкірт ойы", С.Мұратбеков "Жусан иісі", О.Бөкей "Тортай мінер ақбоз ат", Қалқаман Әбдіқадыров "Қажымұқан"	Түсінужәнежауап беру	6.6.1.1; 6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Анализ және интерпретация	6.6.1.1; 6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Бағалау және салыстыру	6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
IV тоқсан
Тәуелсіздік- қасиет тұнған ұлы ұғым	Қ.Сарин "Тәуелсіздік", А.Алтай "Прописка", Р.Ғамзатов "Ана тілі", "Менің Дағыстаным"	Түсінужәнежауап беру	6.6.1.1; 6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Анализ және интерпретация	6.6.1.1; 6.6.2.2;6.6.3.3; 6.6.4.4;
		Бағалау және салыстыру	6.6.2.2;6.6.3.3;

3) 7-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Көне күндерден жеткен жәдігерлер	"Қыз Жібек" жыры, Орхон-Енисей ескерткіштері, "Күлтегін" жыры, Жиембет жырау "Еңсегей бойлы Ер Есім", Қазтуған жырау "Қазтуғанның қонысымен қоштасуы"	Түсінужәнежауап беру	7.7.1.1;7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Анализ және интерпретация	7.7.1.1;7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Бағалау және салыстыру	7.7.1.1; 7.7.4.4;
II тоқсан
Толғауы тоқсан қызыл тіл	Ш.Қанайұлы "Зар заман", С.Аронұлы "Сүйінбайдың Қатағанмен айтысы", Жамбыл Жабаев "Июнь жарлығы"	Түсінужәнежауап беру	7.7.1.1;7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Анализ және интерпретация	7.7.1.1;7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Бағалау және салыстыру	7.7.2.2; 7.7.3.3;
III тоқсан
Балалар мен үлкендер	М.Жұмабаев "Батыр Баян", М.Әуезов "Көксерек", Қ.Қайсенов "Жау тылындағы бала", С.Сарғасқаев "Тәмпіш қара"	Түсінужәнежауап беру	7.7.1.1;7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Анализ және интерпретация	7.7.1.1;7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Бағалау және салыстыру	7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
IV тоқсан
Ұрпақ тәрбиесі	М.Шаханов "Нарынқұм зауалы", Медетбек Темірхан "Тәуелсізбін" өлеңі, Т.Әбдіков "Қонақтар", А.С.Пушкин "Ескерткіш"	Түсінужәнежауап беру	7.7.1.1;7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Анализ және интерпретация	7.7.1.1;7.7.2.2; 7.7.3.3; 7.7.4.4;
		Бағалау және салыстыру	7.7.3.3; 7.7.4.4;

4) 8-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Дананың сөзі-ақылдың көзі	Қорқыт "Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр", Қорқыттың нақыл сөздері, Ахмет Йассауи "Даналық кітабы", Ақтамберді Сарыұлы "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Балаларыма өсиет", Шалкиіз жырау "Би Темірге бірінші толғауы"	Түсінужәнежауап беру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Анализ және интерпретация	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Бағалау және салыстыру	8.8.1.1; 8.8.2.2;
II тоқсан
Көркем әдебиет және эпикалық сарын	Мұрат Мөңкеұлы "Үш қиян", "Сарыарқа", Ш.Құдайбердіұлы "Еңлік- Кебек" дастаны, "Жастарға" өлеңі	Түсінужәнежауап беру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Анализ және интерпретация	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Бағалау және салыстыру	8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
III тоқсан
Махаббат және абырой	М.Дулатов "Бақытсыз Жамал" романы, Б.Момышұлы "Ұшқан ұя" әңгімесі, Д.Исабеков " Әпке" драмасы, М.Мақатаев "Аққулар ұйықтағанда" поэмасы	Түсінужәнежауап беру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Анализ және интерпретация	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Бағалау және салыстыру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
IV тоқсан
Қиял мен шындық	Т.Ахтанов "Күй аңызы" әңгімесі, Ж.Сахиев "Айдағы жасырынбақ", "Дабыл" фантастикалық әңгімелері, Р.Мұқанова "Мәңгілік бала бейне"	Түсінужәнежауап беру	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Анализ және интерпретация	8.8.1.1; 8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;
		Бағалау және салыстыру	8.8.2.2; 8.8.3.3; 8.8.4.4;

6) 9-сынып:

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері	Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны	Оқу мақсаттары. Білім алушылар білуге тиісті	Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері
I тоқсан
Атадан қалған асыл сөз	Ж. Баласағұн "Құтты білік", Шешендік өнер: Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері, Әнет баба "Не арсыз, не ғайып, не даусыз...", Төле би "Ердің бақыты –әйел", Әйтеке би "Қасқакөл дауы", Қазыбек би "Кім жақын, не қымбат, не қиын", Сырым Датұлы "Балаби мен Сырым", Бұқар жырау "Тілек", "Әй, Абылай, Абылай", "Асқар таудың өлгені", "Біржан-Сара" айтысы	Түсінужәнежауап беру	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Анализ және интерпретация	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Бағалау және салыстыру	9.9.1.1; 9.9.2.2; 9.9.4.4;
II тоқсан
Тарихи шындық пен көркемдік шешім	Нысанбай жырау "Кенесары – Наурызбай", Махамбет Өтемісұлы "Махамбеттің Баймағамбетке айтқаны", " Мен, мен, мен едім", "Бағаналы терек", Ш.Уәлиханов "Ыстықкөл күнделігі"	Түсінужәнежауап беру	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Анализ және интерпретация	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Бағалау және салыстыру	9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
III тоқсан
Адам жанының құпиясы	І.Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, Б.Майлин "Шұғаның белгісі" хикаят, Ғ.Мүсірепов "Ұлпан" романы, Т.Айбергенов "Сағыныш", Ф.Оңғарсынова "Өлең мен сені аялап өтем"	Түсінужәнежауап беру	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Анализ және интерпретация	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Бағалау және салыстыру	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
IV тоқсан
Мәңгілік ел- мәңгілік мұрат	Н.Айтұлы "Бәйтерек" поэмасы, Ш.Айтматов "Боранды бекет" романы	Түсінужәнежауап беру	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Анализ және интерпретация	9.9.1.1; 9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;
		Бағалау және салыстыру	9.9.2.2;9.9.3.3; 9.9.4.4;

Приложение 3 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 194 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету "Русский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования (с русским языком обучения) по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Учебный предмет "Русский язык" в образовательном процессе выполняет две функции: во-первых, является предметом изучения, во-вторых, средством изучения других предметов.

3. Цель обучения учебному предмету "Русский язык" – развитие творческой, активной языковой личности путем формирования коммуникативных навыков по всем видам речевой деятельности на основе освоения знаний о языке, норм употребления средств разных уровней и их активизации в продуктивной речевой деятельности, а также обогащения словарного запаса.

4. Предметом обучения является современный русский литературный язык в его реальном функционировании в современных условиях полиэтнического и многоязычного Казахстана.

5. Задачи обучения:

1) формирование знаний о русском языке, его функционировании в различных сферах и ситуациях общения, стилистических ресурсах, основных нормах литературного языка (орфоэпических, орфографических, лексических и грамматических) и правилах речевого этикета;

2) обогащение словарного запаса и расширение круга используемых грамматических средств;

3) формирование умений оценивать и выбирать языковые средства с точки зрения нормативности, соответствия ситуации общения;

4) развитие и совершенствование умений создавать устные и письменные монологические высказывания в различных речевых жанрах;

5) совершенствование умений успешного диалогического общения, ведения дискуссии в разных сферах и коммуникативных ситуациях;

6) совершенствование орфоэпической, орфографической, пунктуационной и стилистической грамотности;

7) формирование представлений о национально-культурной специфике русского языка, культуре русского, казахского и других народов;

8) воспитание сознательного отношения к языку как средству общения, источнику знаний, духовно-нравственной ценности, как к языковому капиталу, способствующему успешной социализации в обществе.

6. Грамматический материал изучается в контексте речевых тем.

7. Учебная программа по учебному предмету "Русский язык" рассчитана на 5 лет обучения в основной средней школе.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Русский язык"

8. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

9. Содержание учебной программы по учебному предмету "Русский язык" организовано по разделам обучения.

Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

10. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по развитию четырех видов речевой деятельности (аудирование, говорение, чтение, письмо), оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

11. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) Аудирование и говорение;

2) Чтение;

3) Письмо;

4) Соблюдение речевых норм.

12. Раздел "Аудирование и говорение" включает следующие подразделы:

1) Понимание содержания текста;

2) Определение основной мысли;

3) Пересказывание прослушанного материала;

4) Прогнозирование событий;

5) Участие в диалоге;

6) Оценивание прослушанного материала;

7) Построение монологического высказывания.

13. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) Понимание информации;

2) Выявление структурных частей текста и определение основной мысли;

3) Понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте;

4) Определение типов и стилей текстов;

5) Формулирование вопросов и оценивание;

6) Использование разных видов чтения;

7) Извлечение информации из различных источников;

8) Сравнительный анализ текстов.

14. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) Составление плана;

2) Изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;

3) Написание текстов с использованием различных форм представления;

4) Создание текстов различных типов и стилей;

5) Написание эссе;

6) Творческое письмо;

9) Редактирование текстов.

15. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) Соблюдение орфографических норм;

2) Соблюдение лексических норм;

3) Соблюдение грамматических норм;

4) Соблюдение пунктуационных норм.

Глава 3. Система целей обучения

16. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

17. Система целей обучения:

1) аудирование и говорение:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание содержания текста	5.1.1.1 понимать основное содержание текста, определяя главную информацию	6.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную информацию	7.1.1.1 понимать основное содержание текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию	8.1.1.1 понимать содержание текста, определяя открытую и скрытую (подтекст) информацию, цель высказывания	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному
2. Определение основной мысли	5.1.2.1 определять тему и основную мысль, опираясь на вопросы	6.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на ключевые слова, словосочетания и др.	7.1.2.1 определять основную мысль, опираясь на структуру	8.1.2.1 определять основную мысль на основе структурных элементов текста и целевой аудитории	9.1.2.1 определять основную мысль на основе микротем, выражая свое отношение к услышанному
3. Пересказывание прослушанного материала	5.1.3.1 пересказывать содержание текстов (повествование, описание), используя эмоционально-окрашенные слова	6.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание) от 3-го лица	7.1.3.1 пересказывать подробно, кратко, выборочно содержание текстов (повествование, описание и рассуждение) с изменением лица	8.1.3.1 пересказывать содержание текстов различных типов речи с изменением лица, сохраняя структуру исходного текста	9.1.3.1 пересказывать содержание текстов смешанного типа, творчески интерпретируя информацию
4. Прогнозирование событий	5.1.4.1 прогнозировать содержание по отрывкам текста	6.1.4.1 прогнозировать развитие сюжета по ключевым словам	7.1.4.1 прогнозировать содержание, исходя из основной мысли текста	8.1.4.1 прогнозировать содержание по названию текста или началу	9.1.4.1 прогнозировать содержание по финалу текста
5. Участие в диалоге	5.1.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" и учитывая возрастные особенности исполняемой роли	6.1.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	7.1.5.1 участвовать в диалоге по предложенной проблеме, аргументируя свою точку зрения	8.1.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, аргументируя собственные утверждения, убеждая оппонента в правильности своей позиции, делать выводы	9.1.5.1 участвовать в полемике, синтезируя различные точки зрения и предлагая решение проблемы
6. Оценивание прослушанного материала	5.1.6.1 оценивать звучащую речь с позиции "нравится /не нравится", "правильно/ неправильно", аргументируя свою позицию	6.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, структуры высказывания и логики изложения материала	7.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения содержания, использования языковых средств для привлечения внимания, структуры и логики изложения материала	8.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения темпа речи и соответствия целевой аудитории	9.1.6.1 оценивать прослушанный материал с точки зрения нормативности речи, содержания, структуры, логики изложения материала, выражая собственное мнение
7. Построение монологического высказывания	5.1.7.1 строить высказывание определенного типа последовательно, с четкой структурой, с опорой на наглядные материалы; 5.1.7.2 соблюдать орфоэпические нормы	6.1.7.1 строить монолог описательного или повествовательного характера с элементами рассуждения с опорой на план, схему, иллюстрации, рекламные ролики и т.д.; 6.1.7.2соблюдать орфоэпические нормы	7.1.7.1 строить аргументированный монолог (описание, повествование, рассуждение), включающий не менее 2-х микротем, на основе плана, схем, иллюстраций, рекламных роликов и т.д.; 7.1.7.2 соблюдать орфоэпические нормы	8.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение с элементами описания и повествования, убеждение), включающий не менее 2-х микротем в пределах учебной, социально-культурной и общественно- политической сфер, на основе блогов и сообщений средств массовой информации с учетом целевой аудитории; 8.1.7.2 соблюдать орфоэпические нормы	9.1.7.1 строить развернутый аргументированный монолог (рассуждение на заданную тему, убеждение), включающий не менее 3-х микротем в пределах учебной, общественно-политической и социально-культурной сфер; 9.1.7.2 использовать модели речевого поведения в соответствии с речевыми нормами в конкретной ситуации

2) чтение:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание информации	5.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, определяя тему	6.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая известную и неизвестную информацию	7.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов, извлекая главную и второстепенную информацию	8.2.1.1 понимать основную информацию сплошных и несплошных текстов (в том числе особенности письменной формы речи), извлекая открытую и скрытую (подтекст) информацию	9.2.1.1 понимать открытую и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов, соотнося заключенную в тексте информацию с информацией других источников /личным опытом
2. Выявление структурных частей текста и определение основной мысли	5.2.2.1 определять основную мысль на основе содержания и композиции	6.2.2.1 определять основную мысль, выявляя структурные части и объясняя смысл построения текста	7.2.2.1 выявлять структурные части и их элементы (предложения, абзацы), раскрывающие основную мысль	8.2.2.1 выявлять особенности структуры текста, раскрывающие основную мысль	9.2.2.1 выявлять особенности и роль структуры текста в передаче основной мысли
3. Понимание применения лексических и синтаксических единиц в прочитанном тексте	5.2.3.1 понимать применение прямого и переносного значения слов, синонимов, антонимов, омонимов и многозначных слов, синтаксических единиц, использованных автором в тексте для различных целей	6.2.3.1 понимать применение фразеологизмов, обращений, однородных членов предложений, вопросительных и восклицательных, побудительных предложений	7.2.3.1 понимать применение и объяснять явное и скрытое (подтекст) значение отдельных слов и выражений в тексте, использование паронимов, вводных слов, повторов, прямого и обратного порядка слов в предложении	8.2.3.1 понимать применение и объяснять подразумеваемый смысл отдельных слов, словосочетаний и предложений в тексте, эмоционально-окрашенных и профессиональных слов, неологизмов, окказионализмов с учетом лексической сочетаемости	9.2.3.1 понимать применение аббревиации, парцелляции, иронии, намеков, преуменьшения, преувеличения и другие приемы в словосочетаниях
4. Определение типов и стилей текстов	5.2.4.1 определять типы текстов: описание, повествование и рассуждение, различать книжный и разговорный стили по основным признакам (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка)	6.2.4.1 определять и различать типы текстов: описание, повествование, рассуждение; распознавать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и художественного стилей (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью)	7.2.4.1 определять смешанные типы текстов и различать характерные черты, языковые и жанровые особенности текстов публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения)	8.2.4.1 определять смешанные типы текстов, различать характерные черты, языковые и жанровые особенности публицистического, разговорного, научного, официально-делового стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме)	9.2.4.1 определять типы текстов, характерные черты, языковые особенности текстов разных жанров, стилей и подстилей (научная статья, отчет о поездке)
5. Формулирование вопросов и оценивание	5.2.5.1 формулировать вопросы, отражающие отношение к тексту	6.2.5.1 формулировать вопросы, оценивающие текст с точки зрения актуальности, ценности, качества и полезности	7.2.5.1 формулировать различные вопросы на основе выводов и заключений	8.2.5.1 формулировать вопросы и собственные идеи на основе прочитанного текста, различать факт и мнение	9.2.5.1 формулировать вопросы и идеи, интерпретируя содержание текстов
6. Использование разных видов чтения	5.2.6.1 использовать ознакомительный вид чтения	6.2.6.1 использовать виды чтения: ознакомительное, комментированное	7.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе поисковое	8.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе изучающее	9.2.6.1 использовать разные виды чтения, в том числе просмотровое чтение, чтение с составлением плана, тезисов, конспектов
7. Извлечение информации из различных источников	5.2.7.1 извлекать информацию для выполнения конкретной задачи	6.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, сравнивая полученные сведения, определяя разные точки зрения	7.2.7.1 извлекать информацию из различных источников, различая факт и мнение	8.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, определяя ее актуальность, противоречивость, достоверность, целевую аудиторию	9.2.7.1 извлекать и синтезировать информацию из различных источников, интерпретировать, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение
8. Сравнительный анализ текстов	5.2.8.1 сравнивать темы и композиции различных текстов (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка)	6.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиционных особенностей различных текстов (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом цели и целевой аудитории	7.2.8.1 сравнивать стилистические особенности различных текстов с учетом композиции и языковых особенностей, цели и целевой аудитории (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения и др.)	8.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые) особенности различных текстов с учетом цели и целевой аудитории (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме и др.)	9.2.8.1 сравнивать стилистические (композиционные, языковые, жанровые) особенности различных текстов, учитывая цель, целевую аудиторию и позицию автора (научная статья, отчет о поездке и т.д.)

3) письмо:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Составление плана	5.3.1.1 составлять простой план	6.3.1.1 составлять простой и сложный план	7.3.1.1 составлять простой и сложный план, собирать материал к сочинению и организовывать его в соответствии с планом	8.3.1.1 составлять цитатный план (простой и сложный), учитывая жанровое своеобразие текста	9.3.1.1 составлять разные виды плана, в том числе цитатный, тезисный
2. Изложение содержания прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала	5.3.2.1 излагать основное содержание текста	6.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов-повествований, текстов-описаний от 3-го лица	7.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов- повествований, текстов описаний и текстов- рассуждений с изменением лица	8.3.2.1 излагать подробно, кратко, выборочно содержание текстов смешанного типа с изменением лица	9.3.2.1 излагать содержание текстов, синтезируя информацию прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала
3. Написание текстов с использованием различных форм представления	5.3.3.1 представлять информацию в виде рисунков	6.3.3.13 представлять информацию в виде иллюстраций, комиксов, в т.ч. с использованием информационно-коммуникационных технологий	7.3.3.1 представлять информацию в виде различных схем, таблиц, диаграмм	8.3.3.1 представлять информацию сплошных текстов в виде рисунков, схем, таблиц, диаграмм и др. и наоборот	9.3.3.1 представлять информацию в виде презентаций с использованием ссылок, гиперссылок
4. Создание текстов различных типов и стилей	5.3.4.1 создавать тексты- повествование и описание в художественном и разговорном стилях (письмо, рекламный текст, объявление, дневник, стихотворение, сказка) с учетом целевой аудитории	6.3.4.1 создавать тексты- описание, повествование, рассуждение в публицистическом и художественном стилях (стихотворение, сказка, рассказ, заметка, репортаж, интервью) с учетом целевой аудитории	7.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами повествования, повествование с элементами рассуждения и создавать тексты публицистического и официально-делового стилей (объяснительная записка, расписка, правило, поздравление, инструкция, заметка, интервью, дневник, блог, письма: просьбы, приглашения и др.) с учетом целевой аудитории, выражая собственное мнение	8.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами описания и создавать тексты публицистического, официально-делового, научного, разговорного стилей (репортаж, фельетон, статья, интервью, очерк, обзор, послание, характеристика, биография, автобиография, аннотация, тезисы, реферат, доклад, комментарии в блоге, чате, форуме и др.) с учетом целевой аудитории	9.3.4.1 создавать тексты- описание с элементами рассуждения, повествование с элементами рассуждения соответствующих стилей (научная статья, отчет о поездке и др.) с учетом целевой аудитории
5. Написание эссе	5.3.5.1 писать эссе повествование, эссе-рассуждение	6.5 писать эссе повествование, эссе-рассуждение, эссе- описание	7.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции	8.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе академическое, рассматривая одну из сторон проблемы	9.3.5.1 писать разные виды эссе, в том числе дискуссионное, рассматривая проблему с разных сторон и предлагая пути решения
6. Творческое письмо	5.3.6.1 писать творческие работы (120-150 слов), представляя себя на месте героя, используя жизненный опыт	6.3.6.1 писать творческие работы (150-200 слов), представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения	7.3.6.1 писать творческие работы (200-250 слов), выбирая определенную социальную роль и речевое поведение	8.3.6.1 писать творческие работы (250-300 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию	9.3.6.1 писать творческие работы (300-350 слов), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся определенными композиционными элементами (начало романа, продолжение рассказа и др.)
7. Корректирование и редактирование текстов	5.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения	6.3.7.1 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря, редактируя текст с учетом типа	7.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические недочеты; 7.3.7.2 редактировать текст, изменяя структуру отдельных предложений или фрагментов текста	8.3.7.1 корректировать текст, исправляя смысловые, фактические, логические, стилистические недочеты; 8.3.7.2 редактировать текст, перестраивая структуру текста	9.3.7.1 корректировать и редактировать имеющиеся недочеты в тексте

4) соблюдение речевых норм:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Соблюдение орфографических норм	5.4.1.1 правильно писать гласные и согласные в корне слова, НЕ с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами, а также окончания в разных частях речи	6.4.1.1 правильно писать разделительные Ъ и Ь знаки, сложные имена существительные, прилагательные, числительные, неопределенные местоимения, а также приставки и суффиксы в разных частях речи	7.4.1.1 правильно писать гласные после шипящих и Ц, НЕ с разными частями речи, окончания глаголов, суффиксы в разных частях речи	8.4.1.1 правильно писать омонимичные самостоятельные и служебные части речи	9.4.1.1 соблюдать орфографические нормы
2. Соблюдение лексических норм	5.4.2.1 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы и многозначные слова, заимствованные слова, эмоционально окрашенные слова; гиперболы, эпитеты, сравнения	6.4.2.1 использовать фразеологические обороты; метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезу, перифраз, использовать слова в свойственном им значении	7.4.2.1 использовать паронимы, термины; аллегорию, инверсию, анафору	8.4.2.1 использовать профессиональные слова, термины, неологизмы, инверсию, градацию; 8.4.2.2 избегать повторов и штампов	9.4.2.1 использовать стилистически окрашенные слова, аббревиатуру, парцелляцию
3. Соблюдение грамматических норм	5.4.3.1 использовать именные части речи, согласуя слова в роде, числе и падеже	6.4.3.1 использовать правильно падежные формы числительных, прилагательных, местоимений; 6.4.3.2 образовывать степени сравнения прилагательных и наречий в соответствии с нормой	7.4.3.1 использовать правильно глагол и его формы, служебные части речи; 7.4.3.2 соблюдать нормы глагольного управления	8.4.3.1 использовать правильно обособленные члены предложения	9.4.3.1 использовать правильно морфологические средства связи (союзы и союзные слова) в сложных предложениях
4. Соблюдение пунктуационных норм	5.4.4.1 использовать знаки препинания при прямой речи и обращении, тире в простом предложении, однородными членами, а также с обобщающим словом при однородных членах предложения	6.4.4.1 использовать знаки препинания в предложениях с вводными конструкциями, при прямой и косвенной речи	7.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, осложненных обособленным определением и обстоятельством предложениях	8.4.4.1 использовать знаки препинания при уточняющих членах предложения, цитировании, а также в неполных предложениях	9.4.4.1 использовать знаки препинания в простых, простых осложненных и сложных предложениях

18. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы
по учебному предмету "Русский язык"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс:

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1-я четверть
Культура: язык и общение	Аудирование и говорение	Имя существительное (склонение, род, число, падеж) Имя прилагательное (род, число, падеж) Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи Паронимы	5.1.1.1, 5.1.3.1
	Чтение		5.2.1.1, 5.2.2.1
	Письмо		5.3.1.1, 5.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.3.1, 5.4.4.1
Мир вокруг нас: транспорт и инфраструктура	Аудирование и говорение	Имя существительное (склонение существительных) Имя прилагательное (склонение) Знаки препинания при обращении Знаки препинания при прямой речи Не с именами существительными	5.1.2.1, 5.1.5.1
	Чтение		5.2.6.1, 5.2.1.4
	Письмо		5.3.1.1, 5.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.1.1, 5.4.3.1
2-я четверть
Жизненные ценности	Аудирование и говорение	Синонимы Антонимы Омонимы и многозначные слова Непроизносимые согласные в корне слова Не с прилагательными Тире между подлежащими и сказуемыми, выраженными существительными в И.п.	5.1.2.1
	Чтение		5.2.5.1
	Письмо		5.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.2.1
Мир профессий	Аудирование и говорение	Правописание суффиксов –чик-, -щик- Синонимы Антонимы Прямое и переносное значение слов Омонимы и многозначные слова	5.1.4.1
	Чтение		5.2.3.1
	Письмо		5.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.2.1
3-я четверть
Мирфантазий	Аудирование и говорение	Имя числительное (склонение) Не с именами числительными Синонимы Антонимы Прямое и переносное значение слов Омонимы и многозначные слова Знаки препинания при однородных членах предложения	5.1.6.1
	Чтение		5.2.2.1, 5.2.3.1
	Письмо		5.3.5.1, 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.4.1
Живые организмы: растения	Аудирование и говорение	Имя числительное (склонение) Правописание гласных и согласных в корне слова Знаки препинания при однородных членах предложения	5.1.6.1
	Чтение		5.2.7.1
	Письмо		5.3.5.1, 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.4.1
Каникулы и отдых	Аудирование и говорение	Правописание гласных и согласных в корне слова Имя числительное (порядковые и количественные) Знаки препинания при однородных членах предложения Не с именами числительными	5.1.6.1
	Чтение		5.2.2.1, 5.2.3.1
	Письмо		5.3.5.1., 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.4.1
4-я четверть
Астрономия: звезды и созвездия	Аудирование и говорение	Правописание гласных и согласных в корне слова Не с именами существительными, прилагательными, отрицательными местоимениями, глаголами	5.1.5.1, 5.1.7.1
	Чтение		5.2.2.1, 5.2.8.1
	Письмо		5.3.6.1, 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.1.1
Чудеса света	Слушание и говорение	Знаки препинания при однородных членах предложения и обобщающих словах Заимствованные слова	5.1.5.1, 5.1.7.1
	Чтение		5.2.2.1, 5.2.8.1
	Письмо		5.3.6.1, 5.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		5.4.4.1

2) 6 класс:

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1-я четверть
Путешествия и достопримечательности	Аудирование и говорение	Имя прилагательное (разряды) Степени сравнения прилагательных Склонение прилагательных, числительных	6.1.1.1, 6.1.3.1
	Чтение		6.2.1.1, 6.2.2.1
	Письмо		6.3.1.1, 6.2.4.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.3.1, 6.4.3.2
Образ жизни и культура: древние цивилизации	Аудирование и говорение	Местоимение (разряды) Склонение местоимений Правописание разделительных Ъ и Ь Правописание приставок на –з, -с Правописание суффиксов –ек, -ик в именах существительных	6.1.2.1, 6.1.5.1
	Чтение		6.2.4.1, 6.2.6.1
	Письмо		6.3.1.1, 6.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.1.1, 6.4.3.1
2-я четверть
Структура семьи и семейные ценности	Аудирование и говорение	Степени сравнения прилагательных Фразеологические обороты Метафоры Олицетворения	6.1.2.1
	Чтение		6.2.5.1
	Письмо		6.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.2.1, 6.4.3.2
Традиции празднования Нового года в Казахстане и за рубежом	Аудирование и говорение	Наречие Степени сравнения наречий Риторические фигуры Антитеза Перифраз	6.1.4.1
	Чтение		6.2.3.1
	Письмо		6.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.2.1, 6.4.3.2
3-я четверть
Выдающиеся личности народа Казахстана	Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложения с вводными конструкциями Прямой и обратный порядок слов	6.1.6.1
	Чтение		6.2.2.1, 6.2.3.1
	Письмо		6.3.5.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.4.1
Спорт и диета	Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложения с вводными конструкциями	6.1.6.1
	Чтение		6.2.7.1
	Письмо		6.3.5.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.4.1
Живые организмы: животные	Аудирование и говорение	Наречие Степени сравнения наречий Знаки препинания при прямой и косвенной речи	6.1.6.1
	Чтение		6.2.2.1, 6.2.3.1
	Письмо		6.3.5.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.4.1, 6.4.3.2
4-я четверть
Жара и холод: экстремальная погода	Аудирование и говорение	Правописание сложных имен существительных, прилагательных, числительных Правописание приставок пре- и при- Правописание суффиксов –н-, -нн- в именах прилагательных	6.1.7.1, 6.1.5.1
	Чтение		6.2.2.1, 6.2.8.1
	Письмо		6.3.6.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.1.1
Казахстан в будущем: изобретения и энергия	Аудирование и говорение	Правописание неопределенных местоимений Правописание приставок раз- (рос-) Буквы О, Е после шипящих и Ц в суффиксах существительных, прилагательных	6.1.6.1, 6.1.7.1
	Чтение		6.2.2.1, 6.2.8.1
	Письмо		6.3.6.1, 6.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		6.4.1.1

3) 7 класс:

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1-я четверть
Климат и изменения климата	Аудирование и говорение	Причастие Причастный оборот Обособление согласованных определений Паронимы Правописание гласных И-Ы после Ц в корне слова	7.1.1.1, 7.1.3.1
	Чтение		7.2.1.1, 7.2.2.1
	Письмо		7.3.1.1, 7.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.3.1
Обычаи и традиции	Аудирование и говорение	Глагол (спряжение, разноспрягаемые глаголы) Деепричастие Деепричастный оборот Правописание НЕ с разными частями речи	7.1.2.1, 7.1.5.1
	Чтение		7.2.6.1, 7.2.4.1
	Письмо		7.3.1.1, 7.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.3.1, 7.4.1.1
2-я четверть
Знания: мир и изучение иностранных языков	Аудирование и говорение	Правописание НЕ с разными частями речи Союзы Сочинительные и подчинительные союзы Предлоги Обособление приложений	7.1.2.1
	Чтение		7.2.5.1
	Письмо		7.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.2.1, 7.4.1.1
Влияет ли ландшафт и климат на национальный характер?	Аудирование и говорение	Правописание НЕ с причастиями Термины Частицы Знаки препинания при вводных словах Знаки препинания в предложениях, осложненных обособленными приложениями	7.1.4.1
	Чтение		7.2.3.1
	Письмо		7.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.2.1
3-я четверть
Молодежная культура: Интернет и социальные сети	Аудирование и говорение	Аллегория Гипербола Сравнение Знаки препинания в предложениях со сравнительным оборотом Правописание безударных гласных в окончаниях глагола	7.1.6.1
	Чтение		7.2.3.1, 7.2.2.1
	Письмо		7.3.5.1, 7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.4.1
Проблемы социальной защиты бездомных	Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложениях, осложненных обстоятельством Знаки препинания при вводных словах	7.1.6.1
	Чтение		7.2.7.1
	Письмо		7.3.5.1, 7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.4.1
Генномодифицированные продукты	Аудирование и говорение	Глагол (наклонение) Паронимы Глагольное управление Правописание –н-, -нн- в суффиксах причастий	7.1.6.1
	Чтение		7.2.3.1, 7.2.2.1
	Письмо		7.3.5.1, 7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.4.1, 7.4.3.2, 7.4.1.1
4-я четверть
День Победы	Аудирование и говорение	Знаки препинания в предложениях, осложненных определениями и обстоятельствами, выраженными причастными и деепричастными оборотами	7.1.7.1, 7.1.5.1
	Чтение		7.2.2.1, 7.2.8.1
	Письмо		7.3.6.1, 7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.1.1
Если бы я правил миром…	Аудирование и говорение	Знаки препинания при вводных словах Глагол (наклонение) Аллегория Инверсия	7.1.6.1, 7.1.7.1
	Чтение		7.2.2.1, 7.2.8.1
	Письмо		7.3.6.1, 7.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		7.4.4.1

4) 8 класс:

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
1-я четверть
Семья: права и обязанности	Аудирование и говорение	Обособленные члены предложения (несогласованные определения, обстоятельства, выраженные существительными с предлогами)	8.1.1.1, 8.1.3.1
	Чтение		8.2.1.1, 8.2.2.1
	Письмо		8.3.1.1, 8.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.3.1
Развлечения и спорт	Аудирование и говорение	Обособленные члены предложения (сложные случаи обособления)	8.1.2.1, 8.1.5.1
	Чтение		8.2.4.1, 8.2.6.1
	Письмо		8.3.1.1, 8.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.3.1
2-я четверть
Мир профессий	Аудирование и говорение	Профессионализмы Термины	8.1.2.1
	Чтение		8.2.5.1
	Письмо		8.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.2.1
Космос	Аудирование и говорение	Неологизмы Инверсия Градация	8.1.4.1
	Чтение		8.2.3.1
	Письмо		8.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.2.1
3-я четверть
Разнообразие форм жизни	Аудирование и говорение	Знаки препинания при уточняющих членах предложения	8.1.6.1
	Письмо		8.3.5.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.4.1
	Чтение		8.2.6.1
Вода в жизни человека	Аудирование и говорение	Знаки препинания при цитировании Тавтология Штампы	8.1.6.1
	Чтение		8.2.7.1
	Письмо		8.3.5.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.4.1, 8.4.2.2
Еда: необходимость или роскошь?	Аудирование и говорение	Знаки препинания в неполных предложениях	8.1.3.1, 8.1.4.1
	Чтение		8.2.2.1, 8.2.3.1
	Письмо		8.3.5.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.4.1
4-я четверть
Музыка в современном обществе	Аудирование и говорение	Омонимичные самостоятельные и служебные части речи Знаки препинания при уточняющих членах предложения	8.1.5.1, 8.1.7.1
	Чтение		8.2.2.1, 8.2.8.1
	Письмо		8.3.6.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.1.1, 8.4.4.1
Научные открытия и технологии	Аудирование и говорение	Омонимичные самостоятельные и служебные части речи	8.1.6.1, 8.1.7.1
	Чтение		8.2.2.1, 8.2.8.1
	Письмо		8.3.6.1, 8.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		8.4.1.1

5) 9 класс:

Тема	Виды речевой деятельности	Лексико-грамматический материал	Цели обучения
	1-я четверть
Конфликты и миротворчество	Аудирование и говорение	Союзы (сочинительные и подчинительные) Правописание союзов	9.1.1.1, 9.1.3.1
	Чтение		9.2.1.1, 9.2.2.1
	Письмо		9.3.1.1, 9.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.3.1, 9.4.1.1
Сухопутные страны	Аудирование и говорение	Союзы и союзные слова Слитное, дефисное написание различных частей речи Правописание наречий	9.1.2.1, 9.1.5.1
	Чтение		9.2.6.1, 9.2.4.1
	Письмо		9.3.1.1, 9.3.4.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.3.1, 9.4.1.1
2-я четверть
Традиции и культура	Аудирование и говорение	Стилистически окрашенные слова Аббревиатура Тире в простом предложении	9.1.2.1
	Чтение		9.2.5.1
	Письмо		9.3.2.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.2.1, 9.4.4.1
Ресурсы планеты "Земля"	Аудирование и говорение	Стилистически окрашенные слова Аббревиатура Парцелляция Знаки препинания в простых предложениях, обособленных определений и обстоятельств Сложносочиненное предложение Знаки препинания в сложносочиненном предложении	9.1.4.1
	Чтение		9.2.3.1
	Письмо		9.3.3.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.2.1, 9.4.4.1
3-я четверть
Подросток в современном мире	Аудирование и говорение	Сложноподчиненные предложения с придаточными определительными и изъяснительными Знаки препинания в сложноподчиненных предложениях с придаточными определительными и изъяснительными	9.1.6.1
	Чтение		9.2.3.1, 9.2.2.1
	Письмо		9.3.5.1, 9.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.4.1
Всемирная связь в 21-ом веке	Аудирование и говорение	Сложноподчиненные предложения с придаточными обстоятельствами Знаки препинания в сложноподчиненных предложениях с придаточными обстоятельственными	9.1.6.1
	Чтение		9.2.7.1
	Письмо		9.3.5.1, 9.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.4.1
4-я четверть
Дилеммы и выбор	Аудирование и говорение	Сложноподчиненные предложения с разными видами связи Знаки препинания в сложноподчиненных предложениях с разными видами связи	9.1.7.1, 9.1.5.1
	Чтение		9.2.2.1, 9.2.8.1
	Письмо		9.3.6.1, 9.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.4.1
Средства массовой информации	Аудирование и говорение	Сложное бессоюзное предложение Знаки препинания в бессоюзном предложении	9.1.6.1, 9.1.7.1
	Чтение		9.2.2.1, 9.2.8.1
	Письмо		9.3.6.1, 9.3.7.1
	Соблюдение речевых норм		9.4.4.1

Приложение 4 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 195 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по предмету "Русская литература"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
(с русским языком обучения) по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Цель обучения учебному предмету "Русская литература" – способствовать формированию духовных ценностей человека через восприятие и анализ художественных произведений, воспитывать компетентного читателя, способного на основе личностного выбора использовать знания, умения и навыки для познания мира и самого себя.

3. Задачи обучения по учебному предмету "Русская литература":

1) формировать знания, умения и навыки, способствующие успешной социальной адаптации, на основе русской, казахской и мировой литературы и культуры;

2) способствовать усвоению литературоведческих понятий, позволяющих обучающимся более глубоко понимать авторский замысел произведений художественной литературы;

3) формировать навыки критического анализа, сравнения, обобщения, умения устанавливать аналогии и причинно-следственные связи, классифицировать явления, строить логические и критические рассуждения, умозаключения и выводы на основе анализа произведений;

4) развивать коммуникативные навыки на основе глубокого понимания и анализа художественных произведений различных жанров.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Русская литература"

4. Объем учебной нагрузки учебного предмета "Русская литература" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

5. Содержание программы по учебному предмету "Русская литература" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

6. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения учащихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

7. Содержание учебного предмета составляют 3 раздела: "Понимание и ответы по тексту", "Анализ и интерпретация текста", "Оценка и сравнительный анализ".

8. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:

1) Понимание терминов;

2) Понимание художественного произведения;

3) Чтение наизусть и цитирование;

4) Составление плана;

5) Пересказ;

6) Ответы на вопросы.

9. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:

1) Жанр;

2) Тема и идея;

3) Композиция;

4) Анализ эпизодов;

5) Характеристика героев;

6) Художественный мир произведения в разных формах представления;

7) Отношение автора;

8) Художественно-изобразительные средства;

9) Творческое письмо.

10. Раздел "Оценка и сравнительный анализ" состоит из следующих разделов:

1) Оценивание художественного произведения;

2) Сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства;

3) Сопоставление произведений литературы;

4) Оценивание высказываний.

Глава 3. Система целей обучения

11. Цели обучения в учебной программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

1) Понимание и ответы по тексту:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание терминов	5.1.1.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм	6.1.1.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз; эпос, лирика, драма как роды литературы	7.1.1.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора	8.1.1.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм	9.1.1.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, святочный рассказ, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм
2. Понимание художественного произведения	5.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему	6.1.2.1 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию	7.1.2.1 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию	8.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; различать открытую и скрытую (подтекст) информацию	9.1.2.1 понимать художественное произведение, критически осмысливая; выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
3. Чтение наизусть и цитирование	5.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические)	6.1.3.1 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических)	7.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа персонажа	8.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения	9.1.3.1 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения
4. Составление плана	5.1.4.1 составлять простой план	6.1.4.1 составлять простой цитатный план	7.1.6.1 составлять сложный план	8.1.4.1 составлять сложный цитатный план	9.1.4.1 составлять тезисный план
5. Пересказ	5.1.5.1 кратко пересказывать содержание произведения или отрывка	6.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая свое мнение о героях и событиях	7.1.5.1 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях	8.1.5.1 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования	9.1.5.1 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета
6. Ответы на вопросы	5.1.6.1 давать краткий и полный ответ на вопрос	6.1.6.1 давать развернутый ответ на вопрос	7.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос	8.1.6.1 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты	9.1.6.1 давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники

2) анализ и интерпретация текста:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Жанр	5.2.1.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка) при поддержке учителя	6.2.1.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	7.2.1.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ)	8.2.1.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)	9.2.1.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, роман в письмах, святочный рассказ)
2. Тема и идея	5.2.2.1 определять основную мысль произведения при поддержке учителя	6.2.2.1 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы	7.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев	8.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о проблематике	9.2.2.1 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию
3. Композиция	5.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции при поддержке учителя	6.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения	7.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл	8.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов	9.2.3.1 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений
4. Анализ эпизодов	5.2.4.1 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев, при поддержке учителя	6.2.4.1 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев	7.2.4.1 анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев	8.2.4.1 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета	9.2.4.1 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с другими эпизодами
5. Характеристика героев	5.2.5.1 характеризовать героев при поддержке учителя	6.2.5.1 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста	7.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитат из текста	8.2.5.1 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий	9.2.5.1 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений
6. Художественный мир произведения в разных формах представления	5.2.6.1 анализировать художественное пространство и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах и др.	6.2.6.1 анализировать художественное пространство и время и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах и др.	7.2.6.1 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять свое представление в таблицах, схемах, кластерах, презентациях и др.	8.2.6.1 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы и др.)	9.2.6.1 анализировать художественный мир произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, диаграммы и др.)
7. Отношение автора	5.2.7.1 определять отношение автора к главным героям при поддержке учителя	6.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям	7.2.7.1 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию	8.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям	9.2.7.1 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям
8. Литературные приемы и изобразительные средства	5.2.8.1 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм и др.) при поддержке учителя	6.2.8.1 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы и др.)	7.2.8.1 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм и др.)	8.2.8.1 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы, инверсии, анафоры, градация), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм и др.)	9.82.8.1 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы, аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градация, парцелляция и др.)
9. Творческое письмо	5.2.9.1 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям и др.)	6.2.9.1 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики и др.), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка	7.2.9.1 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем и др.), выражая свое отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка	8.2.9.1 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии и др.), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства	9.2.9.1 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения) и др.

3) оценка и сравнительный анализ:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Оценивание художественного произведения	5.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства	6.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев	7.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях	8.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора	9.3.1.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения
2. Сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства	5.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя	6.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики)	7.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов	8.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства	9.3.2.1 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы
3. Сопоставление произведений литературы	5.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике, при поддержке учителя	6.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике	7.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру	8.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/жанру, учитывая особенности национальной культуры	9.3.3.1 сопоставлять произведения (или фрагменты) русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры; объяснять позицию авторов
4. Оценивание высказываний	5.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения соответствия теме	6.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования	7.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства	8.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности	9.3.4.1 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников и другие) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности

12. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы по учебному
предмету "Русская литература" для 5-9 классов уровня
основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Героический эпос	1. Былины. Цикл об Илье Муромце 2. А.С. Пушкин. "Песнь о вещем Олеге" 3. М.Ю. Лермонтов. "Бородино" 4. М. Шаханов. "Отрарская поэма о побежденном победителе, или Просчет Чингисхана"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.1.1, 5.1.2.1, 5.1.3.1, 5.1.4.1, 5.1.6.1
		Анализ и интерпретация	5.2.1.1, 5.2.2.1, 5.2.5.1, 5.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.1.1
2-я четверть
Литературная поэтическая сказка	1. Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре) 2. В.А. Жуковский. "Сказка о царе Берендее" 3. А.С. Пушкин. "Сказка о мертвой царевне и семи богатырях" 4. К. Д. Бальмонт. "Фейные сказки"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.2.1, 5.1.3.1, 5.1.5.1
		Анализ и интерпретация	5.2.1.1, 5.2.2.1, 5.2.3.1, 5.2.4.1, 5.2.5.1, 5.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.3.1
3-я четверть
Литературная прозаическая сказка	1. Г.Х. Андерсен. "Снежная королева" 2. О. Уайльд. "Соловей и роза" 3. К.Г. Паустовский. "Теплый хлеб" 4. Г.В. Черноголовина. "Сказка об одном зернышке"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.1.1, 5.1.3.1, 5.1.6.1
		Анализ и интерпретация	5.2.2.1, 5.2.4.1, 5.2.5.1, 5.2.6.1, 5.2.7.1, 5.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.2.1
4-я четверть
Фольклорные элементы в литературных произведениях	1. А.С. Пушкин. "Руслан и Людмила" 2. М.М. Пришвин. "Кладовая солнца"	Понимание и ответы на вопросы	5.1.2.1, 5.1.3.1, 5.1.4.1
		Анализ и интерпретация	5.2.3.1, 5.2.4.1, 5.2.5.1, 5.2.6.1, 5.2.7.1, 5.2.8.1, 5.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.4.1

2) 6 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Мифы народов мира	1. Мифы Древней Греции (о Геракле, Прометее, Икаре, Актеоне) 2. Е.В. Курдаков. "Псы Актеона" 3. Славянская мифология (миф о Солнце, мифы о представителях низшей мифологии) 4. Тюркская мифология (миф о создании мира) 5. Библейская мифология (о Вавилонской башне, царе Соломоне, Содоме и Гоморре)	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1, 6.1.2.1, 6.1.3.1, 6.1.5.1
		Анализ и интерпретация	6.2.1.1, 6.2.3.1, 6.2.5.1, 6.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.1.1
2-я четверть
Рождество в литературе	1. Б.Л. Пастернак. "Рождественская звезда" 2. Н.В. Гоголь. "Ночь перед Рождеством" 3. Ф.М. Достоевский. "Мальчик у Христа на елке" (или Л.Н.Андреев. "Ангелочек") 4. В.Токарева. "Рождественский рассказ"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1, 6.1.3.1, 6.1.5.1, 6.1.6.1
		Анализ и интерпретация	6.2.2.1, 6.2.3.1, 6.2.4.1, 6.2.5.1, 6.2.7.1
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.3.1
3-я четверть
Нравственный выбор человека	1. И.С. Тургенев. "Муму" 2. Л.Н. Толстой. "Кавказский пленник" 3. В.С. Высоцкий. "Песня о друге"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.4.1
		Анализ и интерпретация	6.2.1.1, 6.2.2.1, 6.2.4.1, 6.2.5.1, 6.2.6.1, 6.2.7.1, 6.2.8.1, 6.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.2.1
4-я четверть
Сказочные и мифологические элементы в литературных произведениях	1. А.Н. Островский. "Снегурочка" 2. С.Я. Маршак. "Умные вещи" 3. М.Ю. Лермонтов. "Русалка"	Понимание и ответы на вопросы	6.1.1.1, 6.1.2.1, 6.1.3.1, 6.1.4.1, 6.1.6.1
		Анализ и интерпретация	6.2.5.1, 6.2.6.1, 6.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	6.3.4.1

3) 7 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Притчи и легенды в литературе	1. Притча о блудном сыне, легенда об Арионе 2. А.С. Пушкин "Арион", "Анчар" 3. А.С. Пушкин. "Станционный смотритель" 4. К.Г. Паустовский "Телеграмма"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.1.1, 7.1.2.1, 7.1.3.1, 7.1.4.1, 7.1.6.1
		Анализ и интерпретация	7.2.2.1, 7.2.4.1, 7.2.5.1
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.1.11
2-я четверть
Человек и природа	1. Стихотворения А.С. Пушкина, С.А. Есенина, А.А. Фета 2. У. Блейк. "Тигр" 3. О.О. Сулейменов. "Волчата" 4. Р. Бредбери. "Зеленое утро" 5. А.Новоселов. "Санькин марал"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.3.1
		Анализ и интерпретация	7.2.1.1, 7.2.2.1, 7.2.3.1, 7.2.5.1, 7.2.6.1, 7.2.8.1, 7.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.3.1
3-я четверть
Сатира и юмор в литературе	1. И.А. Крылов. Басни 2. Д.И. Фонвизин. "Недоросль" 3. М.Е. Салтыков-Щедрин. "Сказка о том, как один мужик двух генералов прокормил" 4. М.М. Зощенко. Сатирические рассказы (по выбору учителя)	Понимание и ответы на вопросы	7.1.1.1, 7.1.2.1, 7.1.3.1, 7.1.5.1, 7.1.6.1
		Анализ и интерпретация	7.2.5.1, 7.2.6.1, 7.2.7.1, 7.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.2.1
4-я четверть
Мораль, этика, ценности	1. В.А. Жуковский. Баллады 2. В. Набоков. "Рождество" 3. В. Тендряков. "Хлеб для собаки" 4. Д. Толкиен. "Хоббит, или Туда и Обратно"	Понимание и ответы на вопросы	7.1.4.1, 7.1.5.1
		Анализ и интерпретация	7.2.1.1, 7.2.3.1, 7.2.4.1, 7.2.5.1, 7.2.7.1, 7.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.4.1

4) 8 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Дети и взрослые	1. Н.А. Некрасов. "Школьник", "Крестьянские дети" 2. В. Распутин. "Уроки французского" 3. Ч. Айтматов. "Белый пароход"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.1.1, 8.1.2.1, 8.1.3.1, 8.1.4.1, 8.1.5.1, 8.1.6.1
		Анализ и интерпретация	8.2.2.1, 8.2.3.1, 8.2.5.1.
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.1.1
2-я четверть
Любовь и честь	1. У. Шекспир. "Ромео и Джульетта" 2. А.С. Пушкин. "Капитанская дочка" 3. Лирика поэтов 19 века 4. О.О. Сулейменов. "Последнее слово акына Смета"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.2.1, 8.1.3.1
		Анализ и интерпретация	8.2.1.1, 8.2.2.1, 8.2.3.1, 8.2.6.1, 8.2.7.1, 8.2.8.1, 8.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.2.1
3-я четверть
Сатира и юмор	1. Н.В. Гоголь. "Ревизор" 2. А.П. Чехов. Рассказы (по выбору учителя) 3. В. М. Шукшин. Рассказы (по выбору учителя)	Понимание и ответы на вопросы	8.1.1.1, 8.1.5.1, 8.1.6.1
		Анализ и интерпретация	8.2.4.1, 8.2.5.1, 8.2.6.1, 8.2.7.1, 8.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.2.1, 8.3.3.1
4-я четверть
Мечты и реальность	1. М.Ю. Лермонтов. "Мцыри" 2. А. Грин. "Алые паруса" 3. А. де Сент-Экзюпери. "Маленький принц" 4. М. Цветаева. Лирика 5. А. Ахматова. "У самого моря"	Понимание и ответы на вопросы	8.1.3.1, 8.1.4.1
		Анализ и интерпретация	8.1.1.1, 8.2.4.1, 8.2.6.1, 8.2.7.1, 8.2.8.1, 8.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	8.3.1.1, 8.3.4.1

5) 9 класс

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Странности любви	1. У. Шекспир. Сонеты 2. П.Н. Васильев. "И имя твое…" и другие стихотворения 3. А.С. Пушкин. Лирика, "Цыганы" 4. И.С. Тургенев. "Ася" 5. А.И. Куприн. "Олеся"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.1.1, 9.1.2.1, 9.1.3.1, 9.1.5.1, 9.1.6.1
		Анализ и интерпретация	9.2.2.1, 9.2.3.1, 9.2.5.1, 9.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.1.1
2-я четверть
Тема маленького человека	1. Н.В. Гоголь. "Шинель" 2. Ф.М. Достоевский. "Бедные люди" 3. Л.Н. Толстой. "После бала". 4. А.И. Куприн. "Гранатовый браслет"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.2.1, 9.1.3.1
		Анализ и интерпретация	9.2.1.1, 9.2.2.1, 9.2.3.1, 9.2.6.1, 9.2.7.1, 9.2.8.1, 9.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.2.1
3-я четверть
Сатира на общество	1. А.С. Грибоедов. "Горе от ума" 2. Н.В. Гоголь. "Мертвые души"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.1.1, 9.1.5.1, 9.1.6.1
		Анализ и интерпретация	9.2.4.1, 9.2.5.1, 9.2.6.1, 9.2.7.1, 9.2.8.1
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.2.1, 9.3.3.1
4-я четверть
Тайны человеческой души	1. А.С. Пушкин. "Пиковая дама" 2. А.П. Чехов. "Анна на шее" и другие рассказы 3. Н.С. Лесков. "Жемчужное ожерелье" 4. Ги де Мопассан. "Ожерелье"	Понимание и ответы на вопросы	9.1.3.1, 9.1.4.1
		Анализ и интерпретация	9.2.1.1, 9.2.4.1, 9.2.6.1, 9.2.7.1, 9.2.8.1, 9.2.9.1
		Оценка и сравнительный анализ	9.3.1.1, 9.3.4.1

Приложение 5 к Приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 г. № 668 Приложение 196 к Приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2016 г. № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Казахский язык и литература"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
(с неказахским языком обучения) по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Целью обучения учебному предмету "Казахский язык и литература" является развитие языковых навыков обучающихся, воспитание поколения, относящегося с уважением к родному языку, формирование личности, способной понимать социальное значение языка, соблюдать нормы языка, готовой к свободному общению и грамотному письму.

3. Основные задачи предмета "Казахский язык и литература":

1) обучение навыкам креативного и критического мышления;

2) формирование личности с высоким уровнем знаний и развитым мышлением;

3) воспитание новаторов, способных решать возникающие проблемы;

4) формирование готовности к осуществлению всех видов речевой деятельности в различных ситуациях общения;

5) развитие языковых навыков и языкового мышления;

6) ознакомление обучающихся с казахской культурой, литературой, приобщение к культурной среде, воспитание чувства уважения к государственному языку и казахскому народу.

4. Требованием к уровню владения языком обучающимися в рамках учебного предмета "Казахский язык и литература" в основной школе является достижение уровней B1, B2 согласно Общеевропейской системе оценки уровня владения иностранным языком.

5. Программа определяет ожидаемые результаты по окончании каждого уровня.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Казахский язык и литература"

7. Объем учебной нагрузки учебного предмета "Казахский язык и литература" составляет:

1) в 5 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году.

8. Содержание учебной программы по учебному предмету "Казахский язык и литература" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

9. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по развитию четырех видов речевой деятельности (аудирование, говорение, чтение, письмо), оценивать достижения обучающихся и информировать их о следующих этапах обучения.

10. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) аудирование и говорение;

2) чтение;

3) письмо;

4) соблюдение речевых норм.

11. Раздел "Аудирование" включает следующие подразделы:

1) Прогнозирование;

2) Концентрация на аудировании;

3) Понимание значений слов и словосочетаний;

4) Слушание художественных произведений;

5) Определение основной идеи;

6) Формулирование ответов по материалам слушания.

12. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) Определение информации в тексте;

2) Определение стилистических особенностей;

3) Чтение художественных произведений;

4) Сравнительный анализ текстов;

5) Извлечение информации из дополнительных источников;

6) Выражение собственного мнения и оценивание.

13. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) Создание текстов различных стилей;

2) Написание эссе;

3) Письмо с использованием художественно-изобразительных средств;

4) Сбор информации;

5) Орфография и пунктуация.

14. Раздел "Говорение" включает следующие подразделы:

1) Разнообразие словарного запаса;

2) Стиль и разговорный этикет;

3) Соблюдение орфоэпических норм;

4) Определение и обсуждение основных аспектов текста;

6) Формулирование уверенного и свободного ответа;

7) Развитие языка посредством визуальных материалов.

15. "Языковая направленность" включает следующие подразделы:

1) Части речи;

2) Предложение.

Глава 3. Система целей обучения

16. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1." – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

17. Система целей обучения:

1) аудирование:

Навыки	Цели обучения. Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Прогнозирование	5.1.1.1 прогнозировать тему на основе ключевых слов	6.1.1.1 прогнозировать тему и обсуждаемую проблему на основе ключевых слов и начала текста	7.1.1.1 прогнозировать развитие истории на основе части текста	8.1.1.1 прогнозировать ответы на вопросы, подготовленные по содержанию текста, сравнивая их при слушании	9.1.1.1 прогнозировать тему и обсуждаемую проблему на основе обсуждения фраз и аргументов прослушиваемого текста
2. Концентрация на слушании	5.1.2.1 понимать основное содержание прослушиваемого текста и определять точную информацию	6.1.2.1 понимать основное содержание прослушиваемого текста и определять основную и дополнительную информацию	7.1.2.1 понимать основное содержание прослушиваемого текста и определять актуальность информации	8.1.2.1 понимать основное содержание прослушиваемого текста и определять детальную информацию	9.1.2.1 понимать основное содержание прослушиваемого текста и определять точную и верную информацию
3. Понимание значений слов и словосочетаний	5.1.3.1 понимать значения новых и ключевых слов, связанных с повседневным домашним обиходом	6.1.3.1 понимать значения новых и ключевых слов, связанных с бытовыми и социальными вопросами	7.1.3.1 понимать значения новых и ключевых слов социокультурной тематики	8.1.3.1 понимать значения идиом и сложных слов, относящихся к учебно-трудовой тематике	9.1.3.1 понимать значения слов и терминов, относящихся к общественно- социальной тематике
4. Слушание художественных произведений	5.1.4.1 понимать содержание фольклорных и небольших художественных текстов	6.1.4.1 описывать героев посредством анализа содержания рассказов, историй и небольших поэтических произведений	7.1.4.1 слушать отрывки повестей и поэтических произведений, анализируя тему и идею	8.1.4.1 слушать отрывки прозаических, поэтических и драматических произведений среднего объема, анализируя тему и идею	9.1.4.1 слушать отрывки прозаических, поэтических и драматических произведений среднего объема, определяя проблемы (бытовые, социальные) в тексте, выражая собственное мнение
5. Определение основной идеи	5.1.5.1 определять основную тему на основе опорных слов и направляющих вопросов	6.1.5.1 определять основную тему на основе опорных слов, направляющих вопросов и темы текста	7.1.5.1 определять основную тему на основе опорных слов, темпа речи и стиля говорения	8.1.5.1 определять основную тему на основе опорных слов, отношения и настроения автора	9.1.5.1 определять целевую аудиторию текста, основную мысль и мнение автора
6. Формулирование ответов по материалам слушания	5.1.6.1 отвечать на вопросы согласно содержанию материалов слушания	6.1.6.1 отвечать на вопросы, основанные на содержании материалов слушания, связывая ответ с реальной жизнью	7.1.6.1 отвечать на вопросы, основанные на содержании материалов слушания, сравнивая свое мнение с мнениями окружающих	8.1.6.1 отвечать обоснованно на вопросы, основанные на содержании материалов слушания, приводя факты	9.1.6.1 выражать критическое мнение о проблеме на основе содержания материалов слушания

2) чтение:

Навыки	Цели обучения. Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Определение информации в тексте	5.1.1.1 определять основную информацию в тексте	6.1.1.1 определять основную и дополнительную информацию в тексте, связывая с некоторыми случаями реальной жизни	7.1.1.1 понимать и использовать информацию, представленную в виде таблиц, диаграмм, графиков и условных обозначений	8.1.1.1 определять необходимую информацию на основе перефразированных вопросов	9.1.1.1 определять актуальность информации в тексте, делать заключение
2. Определение стилистических особенностей	5.2.1.1 понимать содержание писем, новостей и рекламы, определяя стилистические особенности	6.2.1.1 определять стилистические особенности текстов официального стиля (дневник, характеристика, объяснительная, автобиография, резюме)	7.2.1.1 определять языковые особенности текстов официально-делового стиля (заявление, справочник, официальные поздравления, предложения), анализируя их	8.2.1.1 определять жанры текстов через языковые особенности публицистического стиля (статья, интервью, короткий очерк, послание)	9.2.1.1 определять жанровые и языковые особенности и анализ трудов, написанных в научном стиле (аннотация, мнение, тезис, статья, отчет, презентация)
3. Чтение художественных произведений	5.2.3.1 понимать содержание фольклорных и небольших художественных текстов	6.2.3.1 понимать произведения среднего объема, определяя тему и основную идею	7.2.3.1 анализировать действия персонажей либо лирического образа в прозаических и поэтических произведениях	8.2.3.1 определять композиционную структуру прозаических и поэтических произведений, оценивать действия персонажей либо лирического образа	9.2.3.1 определять авторскую позицию и проблемы в прозаических и поэтических произведениях, оценивать воздействие на аудиторию
4. Сравнительный анализ текстов	5.2.4.1 сравнивать тему и содержательную структуру текстов	6.2.4.1 сравнивать виды текстов, сходя из темы и содержательной структуры текстов	7.2.4.1 анализировать тексты, сравнивая идею и целевую аудиторию	8.2.4.1 анализировать тексты, сравнивая их виды и языковые особенности	9.2.4.1 анализировать тексты, сравнивая стиль и жанровые особенности
5. Извлечение информации из дополнительных источников	5.2.5.1 собирать информацию из дополнительных источников согласно теме	6.2.5.1 сравнивать содержание информации по теме, полученной из дополнительных источников, с содержанием текста, определяя противоречивую информацию	7.2.5.1 представлять информацию, полученную из дополнительных источников в виде таблиц, диаграмм, графиков и условных обозначений	8.2.5.1 использовать информацию из дополнительных источников для внесения изменений в тексты, оценивать различия	9.2.5.1 делать выводы по информации, полученной из дополнительных источников, выражая собственное мнение
6. Выражение собственного мнения и оценивание	5.2.6.1 выражать собственное мнение о проблеме, используя слова, изученные в рамках темы	6.2.6.1 определять связи между реальной жизнью и проблемой в тексте, используя слова, изученные в рамках темы	7.2.6.1 выражать собственные мысли с приведением доказательств касательно проблемы в тексте, используя факты в рамках темы	8.2.6.1 сравнивать и оценивать проблемы, предложенные в текстах в рамках темы	9.2.6.1 критически оценивать и связывать проблемы из текста с глобальными проблемами

3) письмо:

Навыки	Цели обучения. Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Создание текстов в разных стилях	5.3.1.1 писать сообщение, письмо и извещение в соответствии с языковыми особенностями и требованиями официального стиля	6.3.1.1 писать дневник, характеристику, объяснительную и автобиографию в соответствии с стилистическими особенностями	7.3.1.1 писать заявление, резюме, официальное поздравление в соответствии с жанровыми и стилистическими особенностями	8.3.1.1 писать небольшую статью, мнение, интервью, сохраняя жанровые и стилистические особенности	9.3.1.1 писать небольшую статью, аннотацию, обзор и инструкцию, сохраняя жанровые и стилистические особенности
2. Написание эссе	5.3.2.1 писать эссе, описывая человека, природу или определенную историю, сохраняя структуру эссе	6.3.2.1 писать эссе в рамках предложенной темы, системно организуя каждый абзац и раскрывая содержание	7.3.2.1 писать эссе, сохраняя структуру и развивая тему, раскрывая причины согласия либо несогласия с обсуждаемой проблемой	8.3.2.1 писать эссе, предлагая оптимальные решения проблемы в рамках темы и сохраняя структуру эссе	9.3.2.1 писать эссе, сохраняя структуру эссе, сравнивая преимущества и недостатки предложенного решения, обосновывая собственное мнение
3. Письмо с использованием художественно-изобразительных средств	5.3.3.1 писать текст, используя художественно-изобразительные средства для описания	6.3.3.1 писать текст с использованием сравнений и эпитетов	7.3.3.1 писать текст с использованием сравнений и метафор	8.3.3.1 писать текст с использованием символов и олицетворений	9.3.3.1 эффективно использовать афоризмы в письменных работах
4. Сбор информации	5.3.4.1 создавать постер по теме, используя собранные материалы	6.3.4.1 создавать постер и диаграмму по теме, используя собранные материалы	7.3.4.1 создавать презентацию по теме, используя собранные материалы	8.3.4.1 собирать информацию по теме, эффективно используя ее при написании эссе	9.3.4.1 собирать информацию для создания текстов различных жанров согласно теме, указывая источники с помощью ссылок
5. Орфография и пунктуация	5.3.5.1 писать письменные работы согласно орфографическим нормам, с учетом особенностей слов согласно закону сингармонизма; 5.3.5.2 правильно использовать пунктуационные знаки в конце предложения	6.3.5.1 писать письменные работы согласно орфографическим нормам, с учетом особенностей суффиксов согласно закону сингармонизма; 6.3.5.2 правильно использовать пунктуационные знаки в конце предложения	7.3.5.1 правильно писать значимые части слов согласно теме (сложные слова); 7.3.5.2 правильно использовать знаки препинания при обособлении членов предложения	8.3.5.1 правильно писать значимые части слов согласно теме (отдельные слова, слова, пишущиеся слитно и через дефис); 8.3.5.2 правильно использовать знаки препинания в предложениях	9.3.5.1 правильно писать сложные названия с заглавной буквы согласно теме; 9.3.5.2 правильно использовать знаки препинания в предложениях

4) говорение:

Навыки	Цели обучения. Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Разнообразие словарного запаса	5.4.1.1 использовать новые слова, их синонимы, антонимы и омонимы, изученные в рамках темы, грамотно выражая собственные мысли	6.4.1.1 использовать слова с прямым и косвенным значением, грамотно и эффектно выражая собственные мысли	7.4.1.1 развивать содержание текста с помощью использования пословиц и поговорок, терминов и неологизмов	8.4.1. создавать устные тексты с использованием идиом и языковых средств	9.4.1.1 создавать устные тексты, используя слова в рамках изучаемой темы в соответствии с целевой аудиторией
2. Стиль и разговорный этикет	5.4.2.1 использовать стиль приветствия по-казахски и формы национального этикета	6.4.2.1 знать, как начать, продолжить и закончить диалог согласно национальной специфике слов и формам национального этикета	7.4.2.1 использовать способы выражения совета, предложения, просьбы, требования, приказа в соответствии с формами речевого этикета и национальной этики	8.4.2.1 использовать формы речевого этикета и национальной этики на основе художественных текстов различных жанров	9.4.2.1 правильно выбирать формы речевого этикета согласно коммуникативным ситуациям
3. Соблюдение орфоэпических норм	5.4.3.1 учитывать особенности закона сингармонизма при произнесении звуков казахского языка и использовании данных звуков для составления устных текстов	6.4.3.1 учитывать интонационные отличия повествовательных, вопросительных, восклицательных, побудительных предложений для составления устных текстов	7.4.3.1 ставить правильно ударение в словах и предложениях для составления устных текстов	8.4.3.1 создавать устные тексты, соблюдая законы ассимиляции и диссимиляции	9.4.3.1 использовать интонацию, паузы и логическое ударение для выражения собственной мысли согласно коммуникативной ситуации
4. Определение и обсуждение основных аспектов текста	5.4.4.1 составлять план по содержанию небольших текстов, изложение текста на основе плана	6.4.4.1 характеризовать отдельные эпизоды в небольших текстах и сравнение языковых особенностей	7.4.4.1 анализировать языковые средства, использующиеся автором для характеристики героев произведения	8.4.4.1 сравнивать и анализировать развитие содержания, основанного на событиях в текстах, схожих с идейной точки зрения	9.4.4.1 оценивать мнение автора по содержанию и идее произведения
5. Формулирование уверенного и свободного ответа	5.4.5.1 правильно понимать заданный вопрос, формулировать ответ и участвовать в небольшом диалоге	6.4.5.1 понимать собеседника, дополняя его мысли согласно коммуникативной ситуации	7.4.5.1 менять позицию "говорящий - слушающий" согласно требованиям коммуникативной ситуации	8.4.5.1 доказывать уверенно собственную правоту по заданной теме в дискуссии, отвечать на заданные вопросы	9.4.5.1 правильно использовать необходимые аргументы согласно теме в разных стилях в процессе говорения, демонстрируя уверенную речь в диалоге и полилоге
6. Развитие языка посредством визуальных материалов	5.4.6.1 описывать иллюстрации с помощью ключевых слов	6.4.6.1 создавать рассказ по сюжету предложенных рисунков с помощью ключевых слов	7.4.6.1 описывать информацию в виде диаграмм, условных обозначений, картинок и схем	8.4.6.1 анализировать и оценивать информацию, представленную в виде таблиц, диаграмм, инструкции, условных обозначений и схем	9.4.6.1 сравнивать и оценивать информацию в виде таблиц, диаграмм, инструкции, условных обозначений и схем

5) языковая направленность:

Навыки	Цели обучения. Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Части речи	5.5.1.1 различать собственные и нарицательные существительные, правильно подбирать окончания	6.5.1.1 Различать конкретные и абстрактные существительные, существительные во множественном числе, использовать данные существительные в устных и письменых работах	7.5.1.1 различать служебные части речи в тексте, использовать данные существительные в устных и письменных работах
	5.5.2.1 различать прилагательные, обозначающие форму, цвет и качество объекта, по лексическому значению, использовать данные прилагательные в устных и письменных работах	6.5.2.1 различать прилагательные, обозначающии вид, размер, вес и место расположения объекта, по лексическому значению, использовать данные прилагательные в устных и письменных работах	7.5.2.1 знать функции сравнительной и превосходной степеней, использовать в устных и письменных работах
	5.5.3.1 правильно использовать числительные (единицы, десятки, сотни, тысячи)	6.5.3.1 использовать порядковые и собирательные числительные, использовать данные числительные в устных и письменных работах	7.5.3.1 использовать составные числительные в устных и письменных работах	8.5.3.1 использовать приблизительные и дробные числительные в устных и письменных работах
	5.5.4.1 использовать личные, указательные и вопросительные местоимения в устных и письменных работах	6.5.4.1 использовать личные, отрицательные и неопределенные местоимения в устных и письменных работах	7.5.4.1 различать виды междометий, эффективно использовать их в устных заданиях	8.5.4.1 использовать звукоподражательные слова в устных и письменных работах
	5.5.5.1 использовать положительные и отрицательные формы глаголов в устных и письменных работах	6.5.5.1 знать функции времен глаголов (прошедшее, настоящее, будущее время), использовать глаголы в устных и письменных работах	7.5.5.1 знать функции времен глагола и сослагательное наклонение, использовать глаголы в устных и письменных работах	8.5.5.1 знать функции условного и повелительного наклонений, использовать глаголы в устных и письменных работах	9.5.5.1 использовать глаголы в устных и письменных работах
	5.5.6.1 использовать наречия времени и места в устных и письменных работах	6.5.6.1 использовать наречия действия и меры степени в устных и письменных работах	7.5.6.1 использовать наречия цели и причины в устных и письменных работах	8.5.6.1 использовать превосходную степень наречий в устных и письменных работах
	5.5.7.1 знать функции сочинительных и противительных союзов, правильно использовать данные союзы в устных и письменных работах	6.5.7.1 знать функции разделительных и причинно-следственных союзов, правильно использовать данные союзы в устных и письменных работах	7.5.7.1 знать функции послелогов, правильно использовать послелоги в устных и письменных работах	8.5.7.1 знать функции частиц, правильно использовать частицы в устных и письменных работах
2. Предложения	5.5.2.1 знать пути построения повествовательных, вопросительных и отрицательных предложений	6.5.2.1 создавать простые предложения, сохраняя порядок расположения слов в предложениях	7.5.2.1 создавать виды сложносочиненных предложений в письменных работах	8.5.2.1 создавать виды сложносочиненных предложений в письменных работах	9.5.2.1 создавать виды сложноподчиненных предложений в письменных работах

18. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Казахский язык и литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Казахский язык и литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы по учебному
предмету "Казахский язык и литература"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5-класс:

Темы	Художественные произведения	Коммуникативные навыки	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1 -я четверть (45 часов)
Семейные традиции и праздники	М.Макатаев. "Тоқта, балам, атаң келеді артыңда!".	Слушание	5.1
		Говорение	5.2
		Чтение	5.1
		Письмо	5.2
		Языковая направленность	5.1.1
Школьная жизнь. Воспитанный ребенок - благородный ребенок	Б. Сокпакбаев. Повесть "Менің атым Қожа" (отрывок).	Слушание	5.2
		Говорение	5.3
		Чтение	5.5
		Письмо	5.4
		Языковая направленность	1.2
Мир животных и растений в Казахстане	Сказки и загадки про животных.	Слушание	5.3
		Говорение	5.5
		Чтение	5.3
		Письмо	5.1
		Языковая направленность	5.2
2 -я четверть (40 часов)
Культура древних кочевников	Миф про Томирис	Слушание	5.2
		Говорение	5.1, 5.3
		Чтение	5.2
		Письмо	5.1
		Языковая направленность	5.1.4
Вода – источник жизни	А.Тажибаев. Стихотворение "Сырдария".	Слушание	5.1, 5.5
		Говорение	5.4, 5.6
		Чтение	5.6
		Письмо	5.2, 5.4
		Языковая направленность	5.1.3
Крупнейшие библиотеки мира	Абай Кунанбаев. Стихотворение "Ғылым таппай, мақтанба".	Слушание	5.4
		Говорение	5.5
		Чтение	5.3
		Письмо	5.5
		Языковая направленность	5.1.5
3-я четверть (50 часов)
Здоровье – главное богатство	Сказка "Ең үлкен байлық".	Слушание	5.4
		Говорение	5.4
		Чтение	5.1
		Письмо	5.2
		Языковая направленность	5.1.6
Мой независимый Казахстан	К. Сарин. "Тәуелсіздік" өлеңі.	Слушание	5.2
		Говорение	5.1, 5.2
		Чтение	5.5
		Письмо	5.1
		Языковая направленность	5.1.2
Секреты небесного мира	Сказки и сказания про звезд	Слушание	5.1, 5.3
		Говорение	5.3
		Чтение	5.6
		Письмо	5.3
		Языковая направленность	5.2
Знание компьютера- искусство	Ы.Алтынсарин. Стихотворение "Өнер-білім бар жұрттар".	Слушание	5.5, 5.6
		Говорение	5.6
		Чтение	5.4
		Письмо	5.4
		Языковая направленность	5.1.7
4-я четверть (35 часов)
Содружество народов в Казахстане	М.Магауин. "Бір атаның балалары" (отрывок).	Слушание	5.2
		Говорение	5.3, 5.5
		Чтение	5.2, 5.6
		Письмо	5.2, 5.4
		Языковая направленность	5..5,
Природа Великой степи	К. Мырзалиев. "Табиғат – жаратылыс пернесі" өлеңі.	Слушание	5.1
		Говорение	5.1, 5.6
		Чтение	5.3, 5.5
		Письмо	5.1, 5.3
		Языковая направленность	5.1.5
Никто не забыт, ничто не забыто!	Г. Мусрепов. "Қазақ солдаты" романы (отрывок).	Слушание	5.3, 5.6
		Говорение	5.2
		Чтение	5.1, 5.6
		Письмо	5.5
		Языковая направленность	5.1.4

2) 6-класс:

Темы	Художественные произведения	Коммуникативные навыки	Цели обучения
1-я четверть (45 часов)
Родина начинается с семьи	М.Ауезов Роман "Абай жолы", часть "Қайтқанда" (отрывок).	Слушание	6.1, 6.5
		Говорение	6.2
		Чтение	6.3, 6.5
		Письмо	6.4
		Языковая направленность	6.1.1
Жизнь в современном ауле и городе	Ә.Дуйсенбиев. Стихотворение "Бәтіңке, шұжық, балқаймақ"	Слушание	6.2, 6.6
		Говорение	6.3
		Чтение	6.2, 6.4
		Письмо	6.1, 6.5
		Языковая направленность	6.1.7
Секреты гор	М. Макатаев "Мен таулықпын".	Слушание	6.3
		Говорение	6.6, 6.5
		Чтение	6.1, 6.6
		Письмо	6.2, 6.3
		Языковая направленность	6.1.2
2-я четверть (40 часов)
Умеем ли мы экономить энергию?	Б.Сулейменов. Книга "Күннен келген адам" (отрывок).	Слушание	6.2, 6.5
		Говорение	6.5
		Чтение	6.6
		Письмо	6.4
		Языковая направленность	6.1.3
Астана – столица культуры и искусства	А.Искак "Күн ұлымын".	Слушание	6.6
		Говорение	6.6
		Чтение	6.3, 6.5
		Письмо	6.1, 6.5
		Языковая направленность	6.1.1
Заповедники Казахстана	О.Турманжанов. "Қарлығаш, дәуіт, жылан".	Слушание	6.1, 6.4
		Говорение	6.1
		Чтение	6.1, 6.4
		Письмо	6.2, 6.3
		Языковая направленность	6.1.4
3-я четверть (50 часов)
Профессии будущего	А. Ашанов. "Жер астына саяхат".	Слушание	6.4, 6.6
		Говорение	6.2
		Чтение	6.1, 6.5
		Письмо	6.1
		Языковая направленность	6.1.5
Казахстан и Великий Шелковый Путь	Д.Досжан. "Жібек жолы" (отрывок).	Слушание	6.1, 6.5
		Говорение	6.6
		Чтение	6.2
		Письмо	6.4
		Языковая направленность	6.1.3
Бережное отношение к природным ресурсам	Ш.Айтматов. "Ана - Жер Ана".	Слушание	6.2
		Говорение	6.5
		Чтение	6.4, 6.6
		Письмо	6.5
		Языковая направленность	6.1.2
Призеры Олимпиад – гордость Казахстана	М.Алимбаев. Стихотворение "Шынықсаң, шымыр боларсың" А. Дуйсенбиев "Күшті болсам мен егер".	Слушание	6.3
		Говорение	6.4, 6.1
		Чтение	6.3
		Письмо	6.2
		Языковая направленность	6.1.4
4-я четверть (35 часов)
Читай Абая и удивляйся!	Абай Кунанбаев. Лирика природы. "Жазғытұры", "Жаз", "Күз", "Қыс" өлеңдері.	Слушание	6.2, 6.5
		Говорение	6.6
		Чтение	6.3, 6.5
		Письмо	6.4
		Языковая направленность	6.2
Казахские национальные ремесла	Б. Абильдаев. Исторический документальный роман "Талас - Тараз" (отрывок).	Слушание	6.3
		Говорение	6.2
		Чтение	6.4, 6.6
		Письмо	6.1
		Языковая направленность	6.1.5
Путешествие и туризм	Шокан Уалиханов. "Жоңғария очерктері" (отрывок).	Слушание	6.4, 6.6
		Говорение	6.4, 6.1
		Чтение	6.1, 6.2
		Письмо	6.2, 6.3
		Языковая направленность	6.1.6

3) 7-класс:

Темы	Художественные произведения	Коммуникативные навыки	Цели обучения
1-я четверть (45 часов)
Изучаем государственный язык Республики Казахстан. Знание трех языков – большой талант.	М.Жумабаев. Стихотворение "Қазақ тілі".	Слушание	7.2, 7.5
		Говорение	7.1, 7.3
		Чтение	7.1, 7.6
		Письмо	7.4
		Языковая направленность	7.1.1
Время – великая сила	Абай Кунанбаев. "Сағаттың шықылдағы емес ермек".	Слушание	7.1, 7.4
		Говорение	7.4
		Чтение	7.2
		Письмо	7.2
		Языковая направленность	7.1.2, 7.1.4
Климатические изменения на Земле	Д. Дефо. Роман "Робинзон Крузо" (отрывок).	Слушание	7.6
		Говорение	7.2, 7.5
		Чтение	7.5
		Письмо	7.1
		Языковая направленность	7.2
2-я четверть (40 часов)
Древние города Казахстана и Великий Шелковый Путь	Б. Узаков. "Жантаза".	Слушание	7.1, 7.6
		Говорение	7.2, 7.4
		Чтение	7.2, 7.4
		Письмо	7.2, 7.3
		Языковая направленность	7.1.2
Спорт и здоровье	Т. Нурмаганбетов. "Он төрт жасар жігіт".	Слушание	7.2
		Говорение	7.3
		Чтение	7.1
		Письмо	7.4
		Языковая направленность	7.1.3, 7.2
Гармония. Мода. Вкус.	Акан сери. "Жігіт сипаты". "Қыз сипаты".	Слушание	7.3
		Говорение	7.1
		Чтение	7.3
		Письмо	7.5
		Языковая направленность	7.1.5
3-я четверть (50 часов)
Правильное использование Интернета – культура	Жюль Верн. Роман "Әлемді сексен күн ішінде шарлау" (отрывок).	Слушание	7.3, 7.4
		Говорение	7.6, 7.3
		Чтение	7.4, 7.6
		Письмо	7.1, 7.4
		Языковая направленность	7.1.6, 7.1.4
Музыка. Священная казахская домбра.	И.Жансүугуров. "Күйші" поэмасы (үзінді).	Слушание	7.4
		Говорение	7.5
		Чтение
		Письмо	7.3
		Языковая направленность	7.1.5
Животноводство и земледелие – основа благополучия народа	Г.Мустафин. Роман "Шығанақ" (отрывок).	Слушание	7.2
		Говорение
		Чтение	7.5
		Письмо	7.2
		Языковая направленность	7.1.3
Праздник Наурыз. Много радости и веселья народу!	М.Макатев. "Наурыз".	Слушание
		Говорение	7.2
		Чтение	7.2
		Письмо	7.5
		Языковая направленность	7.2
4-я четверть (35 часов)
Где ты, молодость?	М.Жумабаев. Стихотворение "Мен жастарға сенемін"	Слушание	7.1, 7.4
		Говорение	7.2, 7.5
		Чтение	7.3, 7.5
		Письмо	7.3
		Языковая направленность	7.1.3
Последние новости науки и техники	Майкл Х.Харт.из книги "100 ұлы адам" -"Альберт Эйнштейн".	Слушание	7.2
		Говорение	7.3
		Чтение	7.4
		Письмо	7.2, 7.5
		Языковая направленность	7.1.4
Батыры рождаются на благо народа	А. Нуршайыков "Аңыз бен ақиқат" (отрывок).	Слушание	7.4
		Говорение	7.4
		Чтение	7.2
		Письмо	7.4, 72
		Языковая направленность	7.1.

4) 8-класс:

Темы	Художественные произведения	Коммуникативные навыки	Цели обучения
1-я четверть (45 часов)
Знание. Наука. Инновация.	О.Сулейменов. "Қыш кітап".	Слушание	8.1, 8.5
		Говорение	8.1, 8.4
		Чтение	8.1, 8.4
		Письмо	8.2
		Языковая направленность	8.1.1
Умеешь ли ты торговаться?	Абай Кунанбаев "Базарға қарап тұрсам әркім барар".	Слушание	8.4, 8.6
		Говорение	8.2, 8.3
		Чтение	8.3, 8.6
		Письмо	8.3, 8.4
		Языковая направленность	8.1.3
Глобальный энергетический кризис	Ш.Айтматов. "Кассандра таңбасы".	Слушание	8.2, 8.3
		Говорение	8.5, 8.6
		Чтение	8.2, 8.5
		Письмо	8.1, 8.5
		Языковая направленность	8.1.2, 8.2
2-я четверть (40 часов)
Дружба и мир – основа счастья	Т.Айбергенов. "Бір тойым бар".	Слушание	8.5, 8.6
		Говорение	8.5, 8.6
		Чтение	8.6, 8.4
		Письмо	8.1, 8.5
		Языковая направленность	8.1.2
Человек счастлив трудом. Труд облагораживает человека	Д.Исабеков. "Ескерткіш".	Слушание	8.3, 8.4
		Говорение	8.1, 8.4
		Чтение	8.2, 8.3
		Письмо	8.2
		Языковая направленность	8.1.4
Водные ресурсы Казахстана	Ә.Нурпейісов. "Қан мен тер". (отрывок).	Слушание	8.1, 8.2
		Говорение	8.3
		Чтение	8.1, 8.5
		Письмо	8.4
		Языковая направленность	8.1.3
3-я четверть (50 часов)
Пример исторических личностей	Шерхан Муртаза "Қызыл жебе" (отрывок)	Слушание	8.1
		Говорение	8.1, 8.3
		Чтение	8.2, 8.4
		Письмо	8.2
		Языковая направленность	8.1.2
Сын мой – опора моя, дочь моя – богатство мое	"Қозы Көрпеш – Баян сұлу" (отрывок).	Слушание	8.2
		Говорение	8.6
		Чтение	8.5
		Письмо	8.3
		Языковая направленность	8.1.4
Биоразнообразие. Животные и растения на стадии исчезновения	М.Ауезов. "Көксерек".	Слушание	8.6
		Говорение	8.4, 8.5
		Чтение	8.6
		Письмо	8.1, 8.5
		Языковая направленность	8.1.3
Наурыз и особенности его празднования у народов мира	Б. Ж. Бопайулы. "Қазақы наурызнама" (отрывок).	Слушание	8.4, 8.5
		Говорение	8.2
		Чтение	8.3
		Письмо	8.4
		Языковая направленность	8.1.5
4-я четверть (35 часов)
"Светлый путь вечного народа!"	Н. А. Назарбаев. "Қазақстан жолы" (отрывок).	Слушание	8.4
		Говорение	8.2, 83
		Чтение	8.3, 8.4
		Письмо	8.2, 8.3
		Языковая направленность	8.1.5
Айтыс и культура слова в Казахстане	Сүйунбай Аронулы."Сүйінбай мен Қатағанның айтысы".	Слушание	8.2, 8.5
		Говорение	8.1, 8.6
		Чтение	8.1, 8.2
		Письмо	8.1, 8.4
		Языковая направленность	8.1.4
Казахстан - Байконур-Космос	Нұрторе Жусуп. "Қыран қазақ" (документальный рассказ).	Слушание	8.6 8.3
		Говорение	8.4, 8.5
		Чтение	8.5, 8.6
		Письмо	8.5
		Языковая направленность	8.2

5) 9-класс:

Темы	Художественные произведения	Коммуникативные навыки	Цели обучения
1-я четверть (45 часов)
Развитие казахской письменности	М.Жумабаев. "Түркістан".	Слушание	9.1, 9.4
		Говорение	9.1, 9.3
		Чтение	9.2, 9.6
		Письмо	9.2, 9.5
Счастливого тебе пути, путник!	М.Макатаев. "Жолаушы".	Слушание	9.2, 9.6
		Говорение	9.4, 9.2
		Чтение	9.1, 9.4
		Письмо	9.1, 9.4
		Языковая направленность	9.1.1
Культура кочевников. Казахский народный календарь	И. Есенберлин "Көшпенділер" (отрывок).	Слушание	9.5
		Говорение	9.5, 9.6
		Чтение	9.3, 9.5
		Письмо	9.3, 9.1
		Языковая направленность	9.2
2-я четверть (40 часов)
Закон – основа общества	Айбатыр Сейтак. "Азат елдің ар-намысы – Ата Заң".	Слушание	9.6
		Говорение	9.3, 9.6
		Чтение	9.1, 9.6
		Письмо	9.3, 9.4
День Первого Президента Республики Казахстан – праздник независимого Казахстана.	Маралтай Ыбыраев. "Елбасыма".	Слушание	9.1, 9.3
		Говорение	9.1, 9.4
		Чтение	9.2, 9.5
		Письмо	9.1, 9.5
		Языковая направленность	9.2
Молодежь и средства массовой информации	К.Аманжолов. "Жас дәурен".	Слушание	9.2, 9.5
		Говорение	9.5
		Чтение	9.3, 9.4
		Письмо	9.2, 9.6
		Языковая направленность	9.1.1
3-я четверть (50 часов)
ЭКСПО-2017 – достижение Казахстана	Н.А.Назарбаев. "Тәуелсіздік толғауы".	Слушание	9.1, 9.3
		Говорение	9.3, 9.5
		Чтение	9.1, 9.6
		Письмо	9.1, 9.4
Новости биотехнологии	Сахиев Жунус "Уақыт қайтарымы".	Слушание	9.2
		Говорение	9.4 9 6
		Чтение	9.3
		Письмо	9.2
		Языковая направленность	9.2
Источники энергии будущего.	Медеу Сарсеке. "Жетінші толқын".	Слушание	9.4, 9.6
		Говорение	9.1
		Чтение	9.2
		Письмо	9.3
Идея Алаш и его сподвижники	Ж.Аймауытов "Қартқожа"	Слушание	9.5
		Говорение	9.6
		Чтение	9.4, 9.5
		Письмо	9.5
		Языковая направленность	9.1.1
4-я четверть (35 часов)
Глобальная проблема: демография	Калихан Искаков рассказ "Менің апаларым"	Слушание	9.2, 9.6
		Говорение	9.4, 9.6
		Чтение	9.2, 9.6
		Письмо	9.1, 9.4
Мир роботов и киборгов	Акжан Машанов. "Жер астына саяхат".	Слушание	9.3, 9.5
		Говорение	9.1, 9.5
		Чтение	9.1, 9.4
		Письмо	9.2, 9.3
		Языковая направленность	9.1.1.
Туризм и экотуризм в Казахстане	І.Жансугуров. "Жетісу суреттері".	Слушание	9.1, 9.4
		Говорение	9.2, 9.3
		Чтение	9.3, 9.5
		Письмо	9.5
		Языковая направленность	9.2

Приложение 6 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года 668 Приложение 197 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Русский язык и литература" для 5-9 классов уровня основного
среднего образования (с нерусским языком обучения)
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Учебная программа по учебному предмету "Русский язык и литература" способствует становлению мировоззрения обучающегося, дает возможность пользоваться информацией различных сфер: социально-бытовой, социально-культурной, научно-технической, учебно-профессиональной; помогает ориентироваться в общемировом образовательном пространстве.

3. Целью обучения учебному предмету "Русский язык и литература" является совершенствование навыков речевой деятельности, основанных на владении системой разноуровневых языковых средств, соблюдении правил и норм русского литературного языка, правил речевого этикета, что способствует развитию функциональной грамотности обучающихся.

4. Учебная программа направлена на развитие всех видов речевой деятельности: аудирования, говорения, чтения и письма.

5. По окончании основной средней школы обучающиеся должны свободно владеть языком на уровне В1 (продвинутый уровень) согласно CEFR – Общеевропейской системы оценки уровня владения иностранным языком.

6. Задачами учебного предмета "Русский язык и литература" являются:

1) развитие навыков аудирования, говорения, чтения, письма, необходимых для общения в социально-бытовой, социально-культурной, научно-технической, учебно-профессиональной сферах жизни;

2) формирование знаний о единицах языковой системы, правилах их сочетания, функционирования, навыков и умений конструирования синтаксических структур в соответствии с нормами и правилами русского языка;

3) формирование и развитие навыков мышления высокого порядка, направленных на анализ, синтез, оценку, интерпретацию полученной информации;

4) формирование навыка поискового, ознакомительного, исследовательского чтения, переработки прочитанной информации;

5) развитие навыков анализа произведений разной жанровой природы, аргументированного формулирования своего отношения к прочитанному; темы, идеи и особенностей композиции, сюжета произведения, языковых особенностей произведения, ключевых эпизодов, действий и поступков героев; особенностей стиля писателя; сравнения их с произведениями мировой литературы и произведениями других видов искусства;

6) обогащение словарного запаса обучающихся коммуникативно-актуальной лексикой и фразеологией русского языка;

7) формирование толерантного отношения к языкам и культурам разных народов.

7. Грамматический материал изучается в контексте лексических тем на основе текстов художественных произведений.

Глава 2. Организация содержания предмета
"Русский язык и литература"

8. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Русский язык и литература" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

9. Содержание учебной программы организовано по разделам обучения, включающим виды речевой деятельности и использование языковых единиц.

10. Разделы разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов по классам.

11. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

12. Раздел "Аудирование" состоит из следующих подразделов:

1) Понимание устного сообщения/аудио/видеоматериалов;

2) Понимание лексического значения слов;

3) Понимание содержания художественных произведений;

4) Определение основной мысли;

5) Прогнозирование содержания текста.

13. Раздел "Говорение" включает следующие подразделы:

1) Разнообразие словарного запаса;

2) Пересказ прослушанного/прочитанного текста;

3) Соблюдение речевых норм;

4) Создание монологического высказывания;

5) Участие в диалоге;

6) Оценивание устного высказывания.

14. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) Понимание содержания текста;

2) Определение стилей и типов речи;

3) Формулирование вопросов и ответов;

4) Владение разными видами чтения;

5) Составление плана;

6) Анализ художественных произведений;

7) Извлечение информации из различных ресурсов;

8) Сравнительный анализ текстов.

15. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) Создание текстов разных жанров и стилей речи;

2) Синтез прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала;

3) Представление информации в различных формах;

4) Творческое письмо;

5) Написание эссе;

6) Соблюдение орфографических норм;

7) Соблюдение пунктуационных норм.

16. Раздел "Использование языковых единиц" включает следующие подразделы:

1) Использование грамматических форм слов;

2) Использование синтаксических конструкций.

Глава 3. Система целей обучения

17. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели:

1) аудирование:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание устного сообщения /аудио/Видео материалов	5.1.1.1 понимать общее содержание сообщения продолжительностью не более 2-3 минут, определяя тему текста	6.1.1.1 понимать основную информацию сообщения продолжительностью до 2-4 минут, определяя ключевые слова	7.1.1.1 понимать сообщение продолжительностью 3-5 минут, извлекая необходимую информацию и/или определяя последовательность событий	8.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения продолжительностью 4-6 минут, объединяя разрозненные факты в общий контекст, определяя причинно-следственные связи и делая выводы	9.1.1.1 понимать основную и детальную информацию сообщения, продолжительностью до 5-8 минут, определяя подтекст, цель высказывания и отношение говорящего к событиям и героям и делая выводы
2. Понимание лексического значения слов	5.1.2.1 понимать значение слов бытовой и духовно-нравственной тематики	6.1.2.1 понимать значение слов социально- культурной тематики	7.1.2.1 понимать значение слов учебно-образовательной тематики	8.1.2.1 понимать значение слов историко-культурной тематики	9.1.2.1 понимать значение слов общественно-политической тематики
3. Понимание содержания художественных произведений	5.1.3.1 понимать основное содержание произведений фольклора и литературы/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определять тему	6.1.3.1 понимать содержание рассказов, поэтических произведений/фрагментов, содержащих знакомые лексические и грамматические единицы, определяя тему и основную мысль, характеризовать и оценивать поступки персонажей или лирического героя	7.1.3.1 понимать содержание небольших прозаических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя сюжетную линию или настроение стихотворения	8.1.3.1 понимать содержание прозаических, драматических и поэтических произведений/ фрагментов, определяя ключевые моменты развития сюжета или конфликта	9.1.3.1 понимать содержание прозаических, драматических, поэтических произведений/ фрагментов, определяя слова, с помощью которых автор выражает эмоционально-оценочное отношение к героям, событиям
4. Определение основной мысли	5.1.4.1 определять основную мысль текста на основе вопросов	6.1.4.1 определять основную мысль текста на основе ключевых слов и словосочетаний	7.1.4.1 определять основную мысль текста, опираясь на содержание текста	8.1.4.1 определять основную мысль текста, выявляя авторскую позицию	9.1.4.1 определять основную мысль текста, учитывая структуру текста
5. Прогнозирование содержания текста	5.1.5.1 прогнозировать содержание текста по вопросам	6.1.5.1 прогнозировать содержание текста по ключевым словам	7.1.5.1 прогнозировать содержание по заголовку или началу текста	8.1.5.1 прогнозировать содержание по отрывку прослушанного текста	9.1.5.1 прогнозировать содержание текста на основе утверждений

2) говорение:

Обучающиеся должны:
Навыки	Цели обучения
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Разнообразие словарного запаса	5.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим синонимы, антонимы, омонимы	6.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим фразеологические единицы, паронимы, заимствованные слова	7.2.1.1 владеть словарным запасом, включающим эмоционально-окрашенную лексику, термины	8.2.1.1 владеть словарным запасом, достаточным для замены слов общеязыковыми эквивалентами или описательными оборотами (перифразами)	9.2.1.1 владеть объемом словарного запаса, достаточным для эффективного общения по широкому кругу тем
2. Пересказ прослушанного/ прочитанного текста	5.2.2.1 пересказывать основное содержание близко к тексту	6.2.2.1 пересказывать подробно, выборочно содержание текста	7.2.2.1 пересказывать содержание, используя различные приемы сжатия текста	8.2.2.1 пересказывать содержание текста с творческими дополнениями	9.2.2.1 пересказывать содержание текста, демонстрируя собственное понимание проблематики, оценивая позицию автора
3. Соблюдение речевых норм	5.2.3.1 соблюдать орфоэпические нормы	6.2.3.1 соблюдать лексические нормы, связанные с выбором соответствующих слов, избегая повторов	7.2.3.1 соблюдать морфологические нормы использования форм разных частей речи	8.2.3.1 соблюдать синтаксические нормы, включающие правила согласования и управления, употребления причастных и деепричастных оборотов	9.2.3.1 соблюдать речевые нормы, включая в высказывание лексические и синтаксические единицы, соответствующие стилю
4. Создание монологического высказывания	5.2.4.1 создавать высказывание (описание, повествование) на основе иллюстраций, комиксов	6.2.4.1 создавать высказывание (описание, повествование, рассуждение) с опорой на ключевые слова или план	7.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе личных впечатлений и наблюдений	8.2.4.1 создавать аргументированное высказывание (рассуждение с элементами описания и/или повествования) на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков	9.2.4.1 создавать высказывание (рассуждение, убеждение), используя приемы привлечения внимания и учитывая целевую аудиторию
5. Участие в диалоге	5.2.5.1 участвовать в диалоге, правильно понимая реплики и предоставляя обратную связь	6.2.5.1 участвовать в диалоге-расспросе, меняя позицию "говорящий" на "слушающий" с учетом выбранной роли	7.2.5.1 участвовать в диалоге, обмениваясь мнениями по предложенной теме	8.2.5.1 участвовать в диалоге по общественно-значимым проблемам, аргументируя свою точку зрения	9.2.5.1 участвовать в дискуссии по предложенной проблеме, синтезируя различные точки зрения и формулируя пути решения проблемы
6. Оценивание устного высказывания	5.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/ диалог) с точки зрения соответствия предложенной теме/ситуации	6.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/диалог), составленное с опорой на ключевые слова/план, с точки зрения полноты, логичности содержания	7.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/диалог), основанное на личных впечатлениях/наблюдениях	8.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/диалог), составленное на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков	9.2.6.1 оценивать высказывание (монолог/диалог) с использованием приемов привлечения внимания и с учетом целевой аудитории

3) чтение:

Обучающиеся должны:
Навыки	Цели обучения
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание содержания текста	5.3.1.1 понимать общее содержание текста, определяя ключевые слова и словосочетания	6.3.1.1 понимать основную информацию, определяя тему, цель или назначение текста	7.3.1.1 понимать главную и второстепенную информацию сплошных и несплошных текстов, связывая информацию с общеизвестными, повседневными знаниями	8.3.1.1 понимать главную, второстепенную и детальную информацию сплошных и несплошных текстов	9.3.1.1 понимать главную, второстепенную и скрытую (подтекст) информацию сплошных и несплошных текстов
2. Определение стилей и типов речи	5.3.2.1 определять стилистические особенности текстов разговорного стиля (письма, дневники), художественного стиля (стихотворение, сказка); определять принадлежность текста к типу повествование на основе характерных признаков	6.3.2.1 определять стилистические особенности текстов художественного стиля (рассказ, басня), официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка; поздравление, объявление, реклама); определять принадлежность текста к типу описание на основе характерных признаков	7.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв), официально-делового стиля (доверенность, заявление, договор, официальное поздравление, деловое письмо); определять принадлежность текста к типу рассуждение на основе характерных признаков	8.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание), официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме); определять принадлежность текстов к смешанному типу на основе характерных признаков	9.3.2.1 определять стилистические особенности текстов публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, тезисы, статья), официально-делового стиля (инструкция, правило, отчет, закон); определять принадлежность текста к различным типам на основе характерных признаков
3. Формулирование вопросов и ответов	5.3. формулировать вопросы по содержанию текста и отвечать на них	6.3. формулировать вопросы, направленные на оценку содержания текста и отвечать на вопросы, выражая свое мнение по теме и/или поднимаемой проблеме	7.3. формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, предположения и отвечать на вопросы, приводя аргументы, связывать информацию текста с другими фактами из реальной жизни	8.3. формулировать проблемные вопросы по тексту, позволяющие выдвигать идеи, интерпретации, предположения и отвечать на разные типы вопросов	9.3. формулировать вопросы, перефразируя информацию текста, и отвечать на них, различая факт и мнение
4. Владение разными видами чтения	5.4. владеть видами чтения (ознакомительное, комментированное), читать по ролям	6.4. использовать виды чтения, включая изучающее и выборочное чтение	7.4. использовать виды чтения, включая поисковое	8.4. использовать виды чтения чтение, включая аналитическое	9.4. использовать виды чтения владеть техниками критического мышления при чтении
5. Составление плана	5.5. составлять план по опорным словам	6.5. составлять простой план	7.5. составлять сложный план	8.5. составлять цитатный план	9.5. составлять тезисный план
6 Анализ художественных произведений	5.6. анализировать содержание небольших произведений фольклора и литературы, определяя тему и основную идею	6.6. анализировать содержание художественных произведений небольшого объема, определяя особенности изображения главных и второстепенных персонажей, лирического героя	7.6. анализировать содержание художественных произведений (поэтических, прозаических), определяя жанровые особенности и художественно-изобразительные средства	8.6. анализировать содержание художественных произведений (поэтических, прозаических, драматических), определяя структурно-композиционные особенности	9.6. анализировать содержание художественных произведений, выявляя авторскую позицию и оценивая содержание произведения
7 Извлечение информации из различных ресурсов	5.7. извлекать необходимую информацию по предложенной теме из различных источников	6.7. извлекать необходимую информацию по предложенной теме из различных источников, сопоставляя полученные сведения	7.7. извлекать необходимую информацию, сопоставляя и определяя противоречивую информацию	8.7. извлекать необходимую информацию из различных источников, определяя ее актуальность, достоверность, полезность и ценность	9.7. извлекать и синтезировать информацию, делать выводы на основе полученных сведений, выражая собственное мнение
8 Сравнительный анализ текстов	5.8. сравнивать содержание и тему текстов	6.8. сравнивать содержание, идеи и структурные особенности текстов	7.8. сравнивать содержание текстов, цель и целевую аудиторию	8.8. сравнивать содержание, языковые особенности	9.8. сравнивать тексты, анализируя содержание, определяя авторскую позицию

4) письмо:

Учащиеся должны уметь…
Навыки	Цели обучения
	Класс 5	Класс 6	Класс 7	Класс 8	Класс 9
1 Создание текстов разных жанров и стилей речи	5.1. создавать тексты (письмо, дневник, стихотворение, сказка), используя элементы разговорного и художественного стилей	6.1. создавать тексты художественного стиля (стихотворение, сказка, рассказ) и официально-делового стиля (объяснительная записка, расписка, поздравление, объявление, реклама)	7.1. создавать тексты публицистического стиля (репортаж о событии, заметка, отзыв) и официально-делового стиля (доверенность, заявление, официальное поздравление, деловое письмо)	8.1. создавать тексты публицистического стиля (статья, интервью, очерк, послание) и официально-делового стиля (характеристика, автобиография, резюме)	9.1. создавать тексты публицистического стиля (проблемная статья), научного стиля (аннотация, статья, тезисы) и официально-делового стиля (правило, отчет, инструкция)
2 Синтез прослушанного, прочитанного и аудиовизуального материала	5.2. излагать основное содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала	6.2. излагать подробно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала	7.2. излагать сжато содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала	8.2. излагать выборочно содержание текста на основе прослушанного, прочитанного и/или аудиовизуального материала	9.2. излагать информацию прослушанного, прочитанного и / или аудиовизуального текста, творчески интерпретируя содержание
3 Представление информации в различных формах	5.3. представлять информацию в виде рисунков	6.3. представлять информацию в виде иллюстраций, сюжетных рисунков, комиксов, в т.ч. с использованием ИКТ	7.3. представлять информацию в виде таблицы, схемы, диаграммы, графика	8.3. представлять информацию в виде презентации, в том числе содержащей таблицу, схему, диаграмму, график	9.3. представлять информацию в виде отчета, статьи, справки на основе таблиц, схем, диаграмм, графиков и наоборот
4 Творческое письмо	5.4. писать творческие работы на литературные темы, выражая свое отношение к героям художественных произведений или их поступкам с использованием эпитетов и сравнений	6.4. писать творческие работы (в том числе на литературные темы) от лица героя с использованием эпитетов, сравнений и фразеологизмов	7.4. писать творческие работы (в том числе на литературные темы) представляя себя в предлагаемой ситуации и описывая собственные ощущения, с использованием эмоционально-окрашенной лексики, эпитетов, сравнений, фразеологизмов и олицетворений	8.4. писать творческие работы (в том числе на литературные темы), выбирая определенную роль и речевое поведение в соответствии с установкой, с использованием эпитетов, сравнений, фразеологизмов, олицетворений и метафор	9.4. писать творческие работы (в том числе на литературные темы), фрагмент/фрагменты текста, являющиеся контрастными по содержанию, с использованием в письме изобразительно-выразительных средств
5 Написание эссе	5.5. писать эссе (объем 60-80 слов) по данному началу/концу, учитывая особенности текста повествования или описания	6.5. писать эссе (объем 80 -100 слов) по картине/ теме, учитывая особенности текста повествования, рассуждения описания	7.5. писать эссе (объем 100-120 слов) на основе цитат, пословиц, поговорок, крылатых выражений, соблюдая особенности текста рассуждения, рассуждения с элементами повествования/описания	8.5. писать эссе (объем 120-140 слов) по предложенной проблеме, выражая свое согласие\несогласие с позицией автора, соблюдая особенности текста рассуждения, рассуждения с элементами повествования	9.5. писать эссе (объем 140-160 слов) по предложенной проблеме, обосновывая свое мнение и предлагая пути решения проблемы, соблюдая особенности текста рассуждения, рассуждения с элементами повествования/ описания
П6 Соблюдение орфографических норм	5.П6. правильно писать безударные падежные окончания	6.П6. правильно писать безударные глагольные окончания	7.П6. правильно писать гласные и согласные в разных частях слова, слова через дефис	8.П6. правильно выбирать слитное или раздельное написание НЕ с разными словами	9.П6. правильно писать союзы, предлоги, частицы
7 Соблюдение пунктуационных норм	5.7. применять знаки препинания в простых предложениях с обращениями и однородными членами	6.7. применять знаки препинания в предложениях с прямой и косвенной речью	7.7. применять знаки препинания в предложениях с вводными словами и конструкциями	8.7. применять знаки препинания в предложениях с обособленными членами предложения	9.7. применять знаки препинания в сложных предложениях

5) использование языковых единиц:

Учащиеся должны уметь…
Навыки	Класс 5	Класс 6	Класс 7	Класс 8	Класс 9
1 Использование грамматических форм слов	5.1.1.1. образовывать падежные формы существительных, прилагательных, числительных, местоимений 5.ИЯЕ 1.1.2. использовать существительные и прилагательные, местоимения, порядковые числительные, правильно согласовывая по роду, числу и падежу	6.1.1. использовать существительные в качестве несогласованных определений, отглагольные существительные, краткие прилагательные	7.1.1. использовать собирательные, вещественные и абстрактные существительные, прилагательные и наречия в разных степенях сравнения	8.1.1. использовать сложные существительные, прилагательные, наречия в соответствующих формах	9.1.1. использовать существительные, прилагательные, наречия (в т. ч. образованные от других частей речи) в соответствующих формах
	5.1.2. использовать глаголы с зависимыми словами в нужных формах	6.1.2. использовать возвратные глаголы	7.1.2. выбирать и использовать соответствующий ситуации общения глагол совершенного и несовершенного вида в условном, изъявительном и повелительном наклонении	8.1.2.1. использовать глаголы движения, 8.ИЯЕ-1.2.2. образовывать действительные и страдательные причастия 8.ИЯЕ-1.2.3. образовывать деепричастия совершенного и несовершенного вида	9.1.2. использовать глаголы в соответствующих формах
	5. 1.3. использовать числительные для обозначения количества	6.1.3. использовать дробные и собирательные числительные в разных формах, неопределенные местоимения и наречия для обозначения количества	7.1.3. использовать составные числительные в соответствующих формах	8.1.3. использовать сложные числительные в соответствующих формах	9.1.3. использовать числительные в соответствующих формах
2 Использование синтаксических конструкций	5.2.1. использовать безличные конструкции, выражающие модальные значения и различные состояния человека	6.2.1. использовать активные и пассивные конструкции	7.2.1. использовать простые осложненные вводными конструкциями, однородными членами предложения	8.2.1. использовать причастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями	9.2.1. использовать простые и сложные предложения, соответствующие ситуации устного или письменного общения
	5.2.2. использовать необходимые синтаксические конструкции для выражения своего мнения, сомнения, просьбы, уверенности/, согласия\несогласия, побуждения собеседника к высказыванию и др.	6.2.2. использовать простые и сложные предложения, выражающие определительные, изъяснительные, временные, целевые, причинно-следственные отношения	7.2.2. использовать сложные предложения, выражающие условные, уступительные, сравнительные, сопоставительные отношения	8.2.2. использовать деепричастные обороты и заменять их синонимичными конструкциями
		6. 2.3. использовать прямую и косвенную речь

18. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с "Русский язык и литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию. (Согласно приложению)

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Русский язык и литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы
по учебному предмету "Русский язык и литература"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс:

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
Климат и природа	Н.А.Некрасов. "Дедушка Мазай и зайцы", М.Ю. Лермонтов. "Гроза", С.Есенин. "Буря", Ф.Тютчев. "Весенняя гроза", "Зима недаром злится", "Сказка о ветре" (из цикла "Новые сказки")	Аудирование	5.1.3.1, 5.1.4.1
		Говорение	5.2.1.1, 5.2.3.1
		Чтение	5.3.1.1, 5.3.3.1
		Письмо	5.4.1.1, 5.4.3.1
		Использование языковых единиц	5.5.1.1, 5.5.1.2
Семья	Г.Д.Гребенщиков. Отрывок из цикла очерков "Гонец" ("Есть такие семьи-пчельники…"), Русская сказка "Мудрый отец", Болгарская сказка "Сказка о бочке", М. Скребцова. "Сердце матери"	Аудирование	5.1.1.1, 5.1.2.1
		Говорение	5.2.4.1, 5.2.5.1
		Чтение	5.3.5.1, 5.3.6.1
		Письмо	5.4.1.1, 5.4.6.1, 5.4.7.1
		Использование языковых единиц	5.5.1.2., 5.5.1.3.
2-я четверть
Ценности: дружба и любовь	Стихи о дружбе для детей. С.Михалков. "Мы с приятелем друзья", Г.Боргуль. "Подружка Маша", Я.Дубенская. "Мы разные", Н.Бичурина. "Чей гриб?", В.Бережная. "Много у меня друзей", О.Чекашова. "Мой друг", Ю.Белоусова. "Дружба – это дар"	Аудирование	5.1.3.1, 5.1.5.1
		Говорение	5.2.1.1, 5.2.5.1
		Чтение	5.3.2.1, 5.3.4.1
		Письмо	5.4.1.1, 5.4.5.1, 5.4.7.1
		Использование языковых единиц	5.5.1.2, 5.5.2.1
Кем я хочу стать, когда вырасту	В.Маяковский. "Кем быть?", Дж.Родари. "Чем пахнут ремесла?"	Аудирование	5.1.1.1, 5.1.4.1
		Говорение	5.2.1.1, 5.2.3.1, 5.2.4.1
		Чтение	5.3.3.1, 5.3.5.1, 5.3.6.1
		Письмо	5.4.3.1, 5.4.6.1
		Использование языковых единиц	5.5.1.1
3-я четверть
Жизнь и творчество	Г.Ветрова. Цикл рассказов о художниках, Казахская народная сказка "Мастер Али"	Аудирование	5.1.1.1, 5.1.2.1
		Говорение	5.2.1.1, 5.2.3.1
		Чтение	5.3.1.1, 5.3.6.1, 5.3.7.1, 5.3.8.1
		Письмо	5.4.3.1, 5.4.6.1
		Использование языковых единиц	5.5.1.1
Культура одежды	И.С.Тургенев. "Бежин луг" (отрывок)	Аудирование	5.1.4.1
		Говорение	5.2.2.1, 5.2.5.1
		Чтение	5.3.2.1, 5.3.7.1
		Письмо	5.4.1.1, 5.4.5.1
		Использование языковых единиц	5.5.1.1, 5.5.1.2
Мир фантазии	Б.Заходер. "Моя вообразилия", Л.Кэролл "Алиса в стране чудес" (фрагменты произведения)	Аудирование	5.1.3.1, 5.1.5.1
		Говорение	5.2.4.1, 5.2.6.1
		Чтение	5.3.3.1, 5.3.5.1
		Письмо	5.4.2.1, 5.4.4.1, 5.4.7.1
		Использование языковых единиц	5.5.2.1
4-я четверть
Мы выбираем спорт	В.Львовский. "Песенка о зарядке", В.Голышкин. "Вратарь", В. Донникова. "На катке", В. Голявкин. "В любом деле нужно работать"	Аудирование	5.1.5.1
		Говорение	5.2.1.1, 5.2.3.1, 5.2.5.1
		Чтение	5.3.2.1, 5.3.3.1, 5.3.5.1, 5.3.6.1, 5.3.8.1
		Письмо	5.4.1.1, 5.4.4.1
		Использование языковых единиц	5.5.1.2
Каникулы и отдых	Татьяна Лило. "Каникулы", Тамара Крюкова. "Хрустальный ключ" (фрагмент произведения, глава 48 "Легенда о вольном граде"), СашаЧерный. "Летом"	Аудирование	5.1.2.1, 5.1.4.1
		Говорение	5.2.4.1, 5.2.6.1
		Чтение	5.3.1.1, 5.3.4.1
		Письмо	5.4.2.1, 5.4.6.1
		Использование языковых единиц	5.5.2.1

2) 6 класс:

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
Характер и внешность человека	Валентина Осеева. "Кто наказал его?", Бахыт Каирбеков. Стихи из цикла "Лица друзей", И.А. Крылов "Ворона и Лисица", А.П.Чехов. " Хамелеон", Ч.Айтматов. "Солдатенок"	Аудирование	6.1.1.1, 6.1.4
		Говорение	6.2.1.1, 6.2.3.1
		Чтение	6.3.1.1, 6.3.3.1
		Письмо	6.4.1.1, 6.4.3.1
		Использование языковых единиц	6.5.1.1, 6.5.1.2.
Мир вокруг нас: животные и растения	Леонид Вертель. "Пленник", И. Крылов. "Ворона и Лисица"	Аудирование	6.1.2.1, 6.1.3.1
		Говорение	6.2.4.1, 6.2.5.1
		Чтение	6.3.5.1, 6.3.6.1
		Письмо	6.4.6.1, 6.4.7.1
		Использование языковых единиц	6.5.2.3
2-я четверть
Климат: погода и времена года	К. Д. Ушинский. "Лето", "Пчелки на разведках", С.Маршак. Сказка "Двенадцать месяцев", Ф.Тютчев. "Чародейкою зимою" С.Есенин. "Зима"	Аудирование	6.1.1.1, 6.1.2.1
		Говорение	6.2.1.1, 6.2.2.1, 6.2.4.1
		Чтение	6.3.1.1, 6.3.2.1, 6.3.4.1
		Письмо	6.4.1.1, 6.4.3.1, 6.4.6.1
		Использование языковых единиц	6.5.1.1, 6.5.1.2
Чудеса света	Роберт Стайн. Детский детектив "Проклятие гробницы фараона" (отрывки), Марат Джумагазиев. Стихотворение "Семь чудес света"	Аудирование	6.1.3.1, 6.1.5.1
		Говорение	6.2.5.1, 6.2.6.1
		Чтение	6.3.5.1, 6.3.6.1
		Письмо	6.4.2.1, 6.4.5.1, 6.4.7.1
		Использование языковых единиц	6.5.2.2
3-я четверть
Древние и современные цивилизации	К.Булычев. "Сто лет тому вперед" (фрагменты произведения), Мифы об Атлантиде. А.Р. Беляев. "Последний человек из Атлантиды"	Аудирование	6.1.1.1, 6.1.2.1
		Говорение	6.2.1.1, 6.2.2.1
		Чтение	6.3.1.1, 6.3.2.1, 6.3.6.1
		Письмо	6.4.1.1, 6.4.2.1
		Использование языковых единиц	6.5.1.3
Язык и общение	Г. Тукай. "Родной язык", К. Бальмонт. "Язык, великолепный наш язык", И. Бунин. "Слово", И. С. Тургенев. "Русский язык"	Аудирование	6.1.3.1
		Говорение	6.2.3.1, 6.2.4.1
		Чтение	6.3.3.1, 6.3.4.1, 6.3.5.1
		Письмо	6.4.3.1, 6.4.4.1, 6.4.5.1
		Использование языковых единиц	6.5.1.2
Герои и злодеи: реальность и выдуманные истории	Г. Андерсен. "Снежная королева", О.Генри. "Вождь краснокожих"	Аудирование	6.1.4.1, 6.1.5.1
		Говорение	6.2.5.1, 6.2.6.1
		Чтение	6.3.7.1, 6.3.8.1
		Письмо	6.4.6.1, 6.4.7.1
		Использование языковых единиц	6.5.2.1
4-я четверть
Астрономия: планеты и спутники	Мифы о Луне и Солнце. С.Цыганков. "О космическом корабле "Планета Земля" (в стихах и прозе)	Аудирование	6.1.4.1, 6.1.5.1
		Говорение	6.2.1.1, 6.2.3.1, 6.2.4.1
		Чтение	6.3.1.1, 6.3.3.1, 6.3.4.1
		Письмо	6.4.2.1, 6.4.4.1
		Использование языковых единиц	6.5.1.2
Человек и современные технические устройства	Н. Носов. "Телефон"	Слушание	6.1.2.1
		Говорение	6.2.5.1, 6.2.6.1
		Чтение	6.3.2.1, 6.3.5.1, 6.3.6.1, 6.3.8.1
		Письмо	6.4.5.1, 6.4.6.1
		Использование языковых единиц	6.5.2.2

3) 7 класс:

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
Путешествия и достопримечательности	Д.Свифт. "Путешествия Гулливера"	Аудирование	7.1.1.1, 7.1.4.1
		Говорение	7.2.3.1, 7.2.5.1
		Чтение	7.3.3.1, 7.3.6.1
		Письмо	7.4.1.1, 7.4.7.1
		Использование языковых единиц	7.5.1.2
Жара и холод: страна и образ жизни	Г.Скребицкий. "Четыре художника", Стихи А.Кунанбаева. "Времена года", И.А.Бунин. "Листопад", К. Паустовский."Осень"	Аудирование	7.1.2.1, 7.1.3.1
		Говорение	7.2.1.1, 7.2.4.1
		Чтение	7.3.1.1, 7.3.5.1
		Письмо	7.4.3.1, 7.4.6.1
		Использование языковых единиц	75.1.1, 7.5.2.1
2-я четверть
Культура: характер и личность	Притча "Внешняя и внутренняя красота", Л.Толстой. "Кавказский пленник", Н.Заболоцкий. "Некрасивая девочка", "О красоте человеческих лиц"	Аудирование	7.1.1.1, 7.1.3.1
		Говорение	7.2.1.1, 7.2.2.1, 7.2.5.1
		Чтение	7.3.1.1, 7.3.5.1, 7.3.6.1
		Письмо	7.4.2.1, 7.4.5.1, 7.4.7.1
		Использование языковых единиц	7.5.1.2
Здоровый образ жизни: спорт и еда	Д.Федюкин. "Баллада о здоровом образе жизни", В.Высоцкий. "Утренняя гимнастика"	Аудирование	7.1.2.1, 7.1.5.1
		Говорение	7.2.4.1, 7.2.6.1
		Чтение	7.3.2.1, 7.3.4.1
		Письмо	7.4.1.1, 7.4.3.1, 7.4.6.1
		Использование языковых единиц	7.5.2.1
3-я четверть
Традиции празднования Нового года, Наурыза и Рождества	Н.В.Гоголь. "Ночь перед Рождеством"	Аудирование	7.1.1.1, 7.1.3.1
		Говорение	7.2.1.1, 7.2.5.1
		Чтение	7.3.1.1, 7.3.5.1, 7.3.8.1
		Письмо	7.4.3.1, 7.4.5.1
		Использование языковых единиц	7.5.2.2
Хобби и свободное время	Е.Шварц. "Сказка о потерянном времени"	Аудирование	7.1.4.1, 7.1.5.1
		Говорение	7.2.2.1, 7.2.3.1
		Чтение	7.3.3.1, 7.3.4.1, 7.3.7.1
		Письмо	7.4.2.1, 7.4.4.1
		Использование языковых единиц	7.5.1.3, 7.5.2.2
Музыка в нашей жизни	М.Кабанбаев. "Арстан, я и виолончель", В.Г.Короленко. "Слепой музыкант"	Аудирование	7.1.2.1
		Говорение	7.2.4.1, 7.2.6.1
		Чтение	7.3.2.1, 7.3.6.1
		Письмо	7.4.1.1, 7.4.6.1, 7.4.7.1
		Использование языковых единиц	7.5.2.2
4-я четверть
День Победы: почему мы должны помнить	А.А.Бек. "Волоколамское шоссе", Б.Момышулы. "За нами - Москва", К. Кайсенов. "В тылу врага", Р.Гамзатов. "Журавли", Муса Джалиль "Варварство"	Аудирование	7.1.4.1, 7.1.5.1
		Говорение	7.2.1.1, 7.2.3.1, 7.2.4.1
		Чтение	7.3.3.1, 7.3.4.1, 7.3.6.1
		Письмо	7.4.2.1, 7.4.4.1
		Использование языковых единиц	7.5.1.2, 7.5.2.2
Молодежная культура: Интернет и социальные сети	Г.Ф.Шпаликов. "Я знаю, как стары стихи про телефоны…"	Аудирование	7.1.2.1
		Говорение	7.2.5.1, 7.2.6.1
		Чтение	7.3.1.1, 7.3.2.1, 7.3.5.1, 7.3.8.1
		Письмо	7.4.5.1, 7.4.6.1
		Использование языковых единиц	7.5.2.1, 7.5.2.2

4) 8 класс:

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
Семья и подросток	Притча "Волшебная копейка", Туве Янсон. "Дитя-невидимка", А. Кунанбаев. "Слова назидания":Двадцать пятое слово	Аудирование	8.1.1.1, 8.1.2.1
		Говорение	8.2.1.1, 8.2.3.1
		Чтение	8.3.1.1, 8.3.3.1
		Письмо	8.4.1.1, 8.4.6.1
		Использование языковых единиц	8.5.1.1, 8.5.2.2
Спорт и отдых	Л.Кассиль. "Ход белой королевы" В.Тублин. "Гонки в сентябре"	Аудирование	8.1.3.1, 8.1.4.1
		Говорение	8.2.4.1, 8.2.5.1
		Чтение	8.3.5.1, 8.3.6.1
		Письмо	8.4.3.1, 8.4.7.1
		Использование языковых единиц	8.5.2.1
2-я четверть
Мир труда	Н.А. Заболоцкий. "Не позволяй душе лениться"	Аудирование	8.1.1.,1 8.1.3.1
		Говорение	8.2.1.1, 8.2.2.1, 8.2.5.1
		Чтение	8.3.1.1, 8.3.5.1, 8.3.6.1
		Письмо	8.4.2.1, 8.4.5.1, 8.4.7.1
		Использование языковых единиц	8.5.1.2
Космос	О.Сулейменов. "Земля, поклонись человеку", Р. Брэдбери. "Зеленое утро", И.Ефремов. "Звездные корабли"	Аудирование	8.1.2.1, 8.1.5.1
		Говорение	8.2.4.1, 8.2.6.1
		Чтение	8.3.2.1, 8.3.4.1
		Письмо	8.4.1.1, 8.4.3.1, 8.4.6.1
		Использование языковых единиц	8.5.2.2
3-я четверть
Биоразнообразие и исчезновение	О.Сулейменов. Стихотворение "Волчата"	Аудирование	8.1.1.1, 8.1.3.
		Говорение	8.2.1.1, 8.2.5.1
		Чтение	8.3.1.1, 8.3.5.1, 8.3.8.1
		Письмо	8.4.3.1, 8.4.5.1
		Использование языковых единиц	8.5.1.2, 8.5.1.3
Вода – источник жизни	Янка Мавр. "Сын воды", П.Н.Васильев. "Иртыш"	Аудирование	8.1.4.1, 8.1.5.1
		Говорение	8.2.2.1, 8.2.3.1
		Чтение	8.3.3.1, 8.3.4.1, 8.3.7.1
		Письмо	8.4.2.1, 8.4.4.1
		Использование языковых единиц	8.5.2.1
Еда	Н.В.Гоголь. "Старосветские помещики", А.П.Чехов "Сирена"	Аудирование	8.1.2.1
		Говорение	8.2.4.1, 8.2.6.1
		Чтение	8.3.2.1, 8.3.6.1
		Письмо	8.4.1.1, 8.4.6.1, 8.4.7.1
		Использование языковых единиц	8.5.2.2
4-я четверть
Сила искусства	"Притча о правде и настоящем искусстве"	Аудирование	8.1.4.1, 8.1.5.
		Говорение	8.2.1.,1 8.2.3.1, 8.2.4.1
		Чтение	8.3.1.1, 8.3.3.1, 8.3.4.1
		Письмо	8.4.2.1, 8.4.4.1
		Использование языковых единиц	8.5.1.1
Научные открытия и технологии	Е.С.Вельтистов. "Приключения Электроника"	Слушание	8.1.2.1
		Говорение	8.2.5.,1 8.2.6.1
		Чтение	8.3.2.1, 8.3.5.1, 8.3.6.1, 8.3.8.1
		Письмо	8.4.1.1, 8.4.6.1, 8.1.7.1
		Использование языковых единиц	8.5.23.1, 8.5.2.2

5) 9 класс:

Тема	Изучаемые художественные произведения (по выбору)	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
Культура народов мира	Ч.Айтматов. "И дольше века длится день" (фрагмент "Легенда о манкурте"), А.Кунанбаев. "Слова назидания", Ю. Герт. "Грустная история со счастливым концом", М. Шаханов. "Четыре матери"	Аудирование	9.1.1.1, 9.1.4.1
		Говорение	9.2.3.1, 9.2.5.1
		Чтение	9.3.3.1, 9.3.6.1
		Письмо	9.4.1.1, 9.4.7.1
		Использование языковых единиц	9.5.1.1
Природные ресурсы планеты Земля	К. Паустовский. "Мещерская сторона" (отрывки), Ч.Айтматов. "Плаха" (отрывок), В.Распутин. "Прощание с Матерой" (отрывок)	Аудирование	9.1.2.1, 9.1.3.
		Говорение	9.2.1.1, 9.2.4.1
		Чтение	9.3.1.1, 9.3.5.1
		Письмо	9.4.3.1, 9.4.6.1
		Использование языковых единиц	9.5.2.1
2-я четверть
История и личность	В.Г.Короленко. "Парадокс", Повесть А.С. Пушкина "Капитанская дочка"	Аудирование	9.1.1.1, 9.1.3.1
		Говорение	9.2.1.1, 9.2.21., 9.2.5.1
		Чтение	9.3.1.1, 9.3.5.1, 9.3.6.1
		Письмо	9.4.2.1, 9.4.5.1, 9.4.7.1
		Использование языковых единиц	9.5.1.2, 9.5.2.1
Реальность и фантазия	Ч.Т. Айтматов. "Легенда о рогатой матери-оленихе" ("Белый пароход"), Р.Брэдбери. "Все лето в один день"	Аудирование	9.1.2.1, 9.1.5.1
		Говорение	9.2.4.1, 9.2.6.1
		Чтение	9.3.2.1, 9.3.4.1
		Письмо	9.4.1.1, 9.4.3.1, 9.4.6.1
		Использование языковых единиц	9.5.1.2, 9.5.2.1
3-я четверть
Отцы и дети: диалог и конфликт поколений	У.Шекспир. "Ромео и Джульетта", К.Г.Паустовский. "Телеграмма" Э.Асадов "Отцы и дети"	Аудирование	9.1.1.1, 9.1.3.1
		Говорение	9.2.1.1, 9.2.5.1
		Чтение	9.3.1.1, 9.3.5.1, 9.3.8.1
		Письмо	9.4.3.1, 9.4.5.1
		Использование языковых единиц	9.5.1.3, 9.5.2.1
Молодежь и средства массовой информации	С.Черный. "Диета", "Зеркало"	Аудирование	9.1.4.1, 9.1.5.1
		Говорение	9.2.2.1, 9.2.3.1
		Чтение	9.3.3.1, 9.3.4.1, 9.3.7.1
		Письмо	9.4.2.1, 9.4.4.1
		Использование языковых единиц	9.5.1.3
Глобализация	С.А.Есенин. "Поэтам Грузии"	Аудирование	9.1.2.1
		Говорение	9.2.4.1, 9.2.6.1
		Чтение	9.3.2.1, 9.3.6.1
		Письмо	9.4.1.1, 9.4.6.1, 9.4.7.1
		Использование языковых единиц	9.5.2.1
4-я четверть
Знаменитые люди. Чем они интересны?	М.Ю.Лермонтов. "Смерть поэта"; Е.А.Евтушенко. "Людей неинтересных в мире нет"	Аудирование	9.1.2.1
		Говорение	9.2.1.1, 9.2.3.1, 9.2.4.1
		Чтение	9.3.1.1, 9.3.3.1, 9.3.4.1
		Письмо	9.4.1.1, 9.4.6.1, 9.4.7.1
		Использование языковых единиц	9.5.1.2
Закон и преступление	Уильям Голдинг. "Повелитель мух" (отрывки)	Аудирование	9.1.4.1, 9.1.5.1
		Говорение	9.2.5.1, 9.2.6.1
		Чтение	9.3.2.1, 9.3.5.1, 9.3.6.1, 9.3.8.1
		Письмо	9.4.2.1, 9.4.4.1
		Использование языковых единиц	9.5.2.1

Приложение 7 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 198 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Английский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным Постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Значимость учебного предмета определяется тем, что он является языком коммуникации, науки, бизнеса, туризма и спорта. Знание английского языка:

1) повышает уверенность обучающихся при общении в различных жизненных ситуациях;

2) предоставляет доступ к высшему образованию не только в Казахстане, но и за рубежом;

3) позволяет продолжить профессиональное образование в Казахстане и за рубежом;

4) расширяет доступ обучающихся к новостям и информации, которая распространяется на английском языке;

5) предоставляет обучающимся доступ к аутентичным текстам литературных произведений на английском языке;

6) позволяет обучающимся представлять Казахстан внутри страны и за ее пределами;

7) позволяет учиться в течение всей жизни, опираясь на навыки, стратегии обучения и знания, полученные в школе.

3. Учебная программа по учебному предмету "Английский язык" направлена на развитие языковых навыков обучающихся на уровне В1 по завершении основной школы посредством:

1) разнообразных заданий, которые способствуют развитию навыков анализа, оценки и творческого мышления;

2) работы с широким спектром устных и письменных источников.

Глава 2. Организация содержания предмета "Английский язык"

4. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Английский язык" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

5. Содержание учебной программы по учебному предмету "Английский язык" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

6. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по развитию всех видов речевой деятельности (Содержание, Аудирование, Говорение, Чтение, Письмо, Использование английского языка), оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

7. По разделу "Содержание" обучающийся развивает навыки для успешного их применения в разных учебных предметах: использует навыки говорения и аудирования для решения проблемных задач; выстраивает понятную и четкую информацию, развивает межкультурное понимание через чтение и обсуждение.

8. По разделу "Аудирование" обучающийся понимает основную идею текста по темам учебной программы; определяет факты и мнения; понимает детали в рамках знакомой темы; формулирует сложные вопросы, основанные на прослушанном материале с целью получения дополнительной информации; делает выводы из прослушанного материала с помощью контекстных подсказок; определяет специфичную информацию по знакомой теме; распознает несоответствия в аргументах на знакомую тему.

9. По разделу "Говорение" обучающийся передает основную идею текста на основе логически организованных событий на знакомую тему; использует формальные и неформальные стили речи; предугадывает содержание текста с помощью заголовков, фотографий, ключевых слов, выдержек на знакомую тему; задает простые и сложные вопросы для получения конкретной информации; взаимодействует с учениками (в паре, в группе) для выполнения заданий; сравнивает и противопоставляет тексты на знакомую тему; выражает мнение, предоставляя аргументы.

10. По разделу "Чтение" обучающийся понимает основную идею, а также детали текста разнообразных стилей и жанров на общие и знакомые темы; использует разнообразные источники информации (справочные материалы, словари, интернет); распознает специфичную информацию из текстов разнообразных стилей и жанров на знакомую тему; предугадывает содержание текста с помощью заголовков, фотографий, ключевых слов, выдержек; определяет отношение и мнение автора; оценивает информацию из различных текстов.

11. По разделу "Письмо" обучающийся заполняет таблицы, диаграммы, схемы, анкеты, формы; планирует, пишет, редактирует и вычитывает тексты на знакомую тему; делает заметки по тексту в соответствии с коммуникативной задачей; описывает и/или представляет события, связанные с прошлым, настоящим и будущим, используя информацию из изученных тем; связывает и согласовывает предложения и абзацы в тексте знакомой темы; правильно использует пунктуацию в тексте на знакомую тему; создает тексты разных стилей и жанров, используя соответствующие правила и структуру.

12. По разделу "Использование английского языка" обучающийся выражает собственное мнение, используя широкий лексический диапазон и разнообразие языка, с высокой степенью точности. Обучающийся свободно использует формы прошлого, настоящего и будущего времени и более широкий спектр форм модальных глаголов.

Глава 3. Система целей обучения

13. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе число показывает нумерацию учебной цели.

14. 1) Содержание (content):

Обучающийся должен:
5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
5.1 использовать навыки говорения и аудирования для творческого совместного решения проблем в группах	6.1 использовать навыки говорения и аудирования для творческого совместного решения проблем в группах	7.1 использовать навыки говорения и аудирования для творческого совместного решения проблем в группах	8.1 использовать навыки говорения и аудирования для творческого совместного решения проблем в группах	9.1 использовать навыки говорения и аудирования для творческого совместного решения проблем в группах
5.2 использовать навыки говорения и аудирования для обеспечения обратной связи одноклассникам	6.2 использовать навыки говорения и аудирования для обеспечения обратной связи одноклассникам	7.2 использовать навыки говорения и аудирования для обеспечения обратной связи одноклассникам	8.2 использовать навыки говорения и аудирования для обеспечения обратной связи одноклассникам	9.2 использовать навыки говорения и аудирования для обеспечения обратной связи одноклассникам
5.3 уважать различные точки зрения	6.3 уважать различные точки зрения	7.3 уважать различные точки зрения	8.3 уважать различные точки зрения	9.3 уважать различные точки зрения
5.4 оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учеников	6.4 оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учеников	7.4 оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учеников	8.4 оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учеников	9.4 оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учеников
5.5 использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения	6.5 использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения	7.5 использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения	8.5 использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения	9.5 использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения
5.6 организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других	6.6 организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других	7.6 организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других	8.6 организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других	9.6 организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других
5.7 вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи	6.7 вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи	7.7 вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи	8.7 вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи	9.7 вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи
5.8 развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение	6.8 развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение	7.8 развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение	8.8 развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение	9.8 развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение
5.9 использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств	6.9 использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств	7.9 использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств	8.9 использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств	9.9 использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
5.10 использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир	6.10 использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир	7.10 использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир	8.10 использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир	9.10 использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир

2) аудирование (listening):

5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
ниже среднего 2	выше среднего 2	низкий 1	средний 1	высокий 1
5.1 понимать с поддержкой последовательность команд в классе	6.1 понимать с поддержкой неограниченные команды в классе	7.1 понимать с небольшой поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на ограниченное количество общих и учебных тем	8.1 понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы	9.1 понимать основные моменты без поддержки в продолжительной беседе на общие и учебные темы
5.2 понимать простые вопросы о предоставлении личной информации	6.2 понимать более сложные вопросы с поддержкой о предоставлении личной информации	7.2 понимать с небольшой поддержкой некоторую детальную информацию в продолжительной беседе/ разговоре по ограниченному кругу общих и учебных тем	8.2 понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем	9.2 понимать без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем
5.3 понимать без поддержки простые вопросы на общие и учебные темы	6.3 понимать с поддержкой более сложные вопросы по широкому кругу общих и учебных тем	7.3 понимать с некоторой поддержкой большую часть деталей аргумента в расширенном разговоре на ограниченный круг общих и учебных тем	8.3 понимать практически без поддержки большинство деталей аргументов в продолжительной беседе по широкому кругу общих и учебных тем	9.3 понимать без поддержки большинство деталей аргументов в продолжительной беседе по широкому кругу общих и учебных тем
5.4 понимать с поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы	6.4 понимать с ограниченной поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы	7.4 понимать с небольшой поддержкой некоторые из подразумеваемых смыслов в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы	8.4 понимать практически без поддержки большую часть подразумеваемого смысла в продолжительной беседе на общие и учебные темы	9.4 понимать без поддержки большую часть подразумеваемого смысла в продолжительной беседе на общие и учебные темы
5.5 понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в короткой беседе на разнообразные учебные темы	6.5 понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в продолжительной беседе на общие и учебные темы	7.5 определить с поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на большинство общих и учебных тем	8.5 определить с незначительной поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы	9.5 определить мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы
5.6 определить с поддержкой смысл из контекста короткой беседы на некоторые общие и учебные темы	6.6 определить с поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем	7.6 определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на некоторые общие и учебные темы	8.6 определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем	9.6 определить смысл из контекста продолжительной беседы на разные общие и учебные темы
5.7 определить мнение говорящего (-их) в простом, разговоре с поддержкой на некоторые общие и учебные темы	6.7 определить мнение говорящего (-их) в продолжительном разговоре с поддержкой на ограниченные общие и учебные темы	7.7 начать определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста некоторых устных жанров	8.7 определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста некоторых устных жанров	9.7 определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста большинства устных жанров
5.8 понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на некоторые общие и учебные темы	6.8 понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на большинство общих и учебных тем	7.8 понимать с поддержкой рассказы на общие и учебные темы	8.8 понимать большие рассказы на общие и учебные темы	9.8 начать определять несоответствия в приводимых аргументам в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы

3) говорение (speaking):

5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
ниже среднего 2	выше среднего 2	низкий 1	средний 1	высокий 1
5.1 передавать основную информацию о себе и других на уровне предложения на некоторые общие темы	6.1 передавать основную информацию о себе и других на уровне дискуссии на большинство общих тем	7.1 использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на некоторые общие и учебные темы	8.1 использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на большинство общих и учебных тем	9.1 использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на общие и учебные темы
5.2 задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках некоторых общих тем	6.2 задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках большинства общих тем	7.2 задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках некоторых общих и учебных тем	8.2 задавать более сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих тем и некоторых учебных тем	9.2 задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем
5.3 высказывать мнение на уровне предложения в рамках некоторых общих и учебных тем	6.3 высказывать мнение на уровне предложения с элементами рассуждения в рамках различных общих и учебных тем	7.3 высказывать мнение на уровне рассуждения в рамках большинства общих и учебных тем	8.3 высказывать мнение на уровне рассуждения на любые общие и учебные темы	9.3 объяснять и обосновывать свою точку зрения на общие и учебные темы
5.4 отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем	6.4 отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем	7.4 отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках большинства общих и учебных тем	8.4 отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках общих и учебных тем	9.4 отвечать с определенной степенью гибкости на уровне предложения и рассуждения на неожиданные комментарии в рамках общих и учебных тем
5.5 пробовать взаимодействовать на базовом уровне обмена информацией в рамках различных общих и учебных тем	6.5 пробовать взаимодействовать в более продолжительной беседе на большинство общих и учебных тем	7.5 пробовать взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач	8.5 взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач	8.5 взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач
5.6 излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой работы и работы всем классом	6.6 излагать мысли четко и ясно на уровне предложения и во время дискуссии во время парной, групповой работы и работы всем классом	7.6 пробовать комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой работы и работы всем классом	8.6 комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой работы и работы всем классом	9.6 комментировать с определенной степенью гибкости то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой работы и работы всем классом
5.7 использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем	6.7 использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем	7.7 использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках различных общих и некоторых учебных тем	8.7 использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках большинства общих и некоторых учебных тем	9.7 использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем
5.8 пересказывать простые истории и события на различные общие и учебные темы	6.8 пересказывать некоторые более длинные истории и события на некоторые общие и учебные темы	7.8 пересказывать некоторые более длинные истории и события на различные общие и учебные темы	8.8 пересказывать некоторые более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем	9.8 пересказывать более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем

4) чтение (reading):

5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
ниже среднего 2	выше среднего 2	низкий 1	средний 1	высокий 1
5.1 понимать основные моменты в некоторых коротких, простых текстах по общим и учебным темам	6.1 понимать основные моменты в коротких, простых текстах по общим и учебным темам	7.1 понимать основные моменты в текстах в рамках некоторых незнакомых общих и учебных тем	8.1 понимать основные моменты в текстах незнакомых различных общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты	9.1 понимать основные моменты в длинных текстах большинства незнакомых общих и учебных тем
5.2 понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем	6.2 понимать независимо специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем	7.2 понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем	8.2 понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты	9.2 понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты
5.3 понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем	6.3 понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты	7.3 понимать детали аргумента в рамках большинства знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты	8.3 понимать детали аргумента в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты	9.3 понимать детали аргумента в длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем
5.4 читать с незначительной поддержкой некоторые короткие тексты художественной и нехудожественной литературы	6.4 читать самостоятельно некоторые короткие, простые тексты художественной и нехудожественной литературы	7.4 читать некоторые длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем	8.4 читать длинные тексты различной художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем	9.4 читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем
5.5 определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем	6.5 определять смысл из контекста в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты	7.5 определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем	8.5 определять смысл из контекста в коротких и некоторых длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем	9.5 определять смысл из контекста в длинных текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем
5.6 определять отношение или мнение автора в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы	6.6 определять отношение или мнение автора в коротких текстах в рамках большинства общих и учебных тем	7.6 определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные темы	8.6 определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные темы, включая длинные тексты	9. 6 определять отношение или мнение автора в длинных текстах в рамках большинства общих и учебных тем
5.7 определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках некоторых написанных жанров	6.7 определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров	7.7 определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров	8.7 определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров	9.7 определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках любых написанных жанров
5.8 использовать с некоторой поддержкой знакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания	6.8 использовать самостоятельно знакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания	7.8 использовать с незначительной поддержкой знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания	8.8 использовать знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания	9.8 использовать большинство знакомых и незнакомых бумажных и цифровых ресурсов для проверки значения и расширения понимания
5.9 определять разницу между фактом и мнением в коротких, простых текстах на различные общие и учебные темы	6.9 определять разницу между фактом и мнением в коротких, простых текстах на любые общие и учебные темы	7.9 определять несоотвтетствия в приводимых аргументах в коротких, простых текстах на некоторые общие и учебные темы	8.9 определять несоотвтетствия в приводимых аргументах в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы	10.9 определять несоотвтетствия в приводимых аргументах в длинных текстах на различные общие и учебные темы

5) письмо (writing):

5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
ниже среднего 2	выше среднего 2	низкий 1	средний 1	высокий 1
5.1 планировать, писать, править и вычитывать работы на уровне текста на некоторые общие и учебные темы	6.1 планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на различные общие и учебные темы	7.1 планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы	8.1 планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы	9.1 планировать, писать, править и вычитывать работы без поддержки на уровне текста на общие и учебные темы
5.2 писать с поддержкой последовательность предложений в абзац на некоторые общие и учебные темы	6.2 писать с поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на некоторые знакомые общие и учебные темы	7.2 писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на некоторые знакомые общие и учебные темы	8.2 писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы	9.2 писать самостоятельно о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы
5.3 писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объекты	6.3 писать с поддержкой о личных чувствах и мнениях на некоторые знакомые общие и учебные темы	7.3 писать с умеренной грамматической грамотностью на некоторые знакомые общие и учебные темы	8.3 писать с умеренной грамматической грамотностью на различные знакомые общие и учебные темы	9.3 писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы
5.4 писать с поддержкой последовательность длинных предложений в абзац для передачи личной информации	6.4 писать с поддержкой темы в абзаце для передачи личной информации	7.4 использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в некоторых письменных жанрах на общие и учебные темы	8.4 использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в письменных жанрах на общие и учебные темы	9.4 использовать с минимальной поддержкой соответствующий стиль и регистр в разнообразных письменных жанрах на общие и учебные темы
5.5 связывать предложения при помощи базовых слов связок без поддержки	6.5 использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием, на некоторые знакомые общие и учебные темы	7.5 использовать с некоторой поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием, на некоторые знакомые общие и учебные темы	8.5 использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием, на знакомые общие и учебные темы	9.5 использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием, на неограниченные знакомые общие и учебные темы
5.6 объединять предложения логически в абзац с некоторой поддержкой, используя базовые слова связки, на некоторые знакомые общие темы	6.6 объединять предложения логически в абзац с незначительной поддержкой, используя базовые слова связки, на различные знакомые общие темы	7.6 объединять предложения логически в абзац, используя базовые слова связки, на знакомые общие темы	8.6 объединять самостоятельно предложения логически в абзац, используя базовые слова связки, на знакомые общие темы	9.6 писать связные тексты на общие знакомые и учебные темы, используя различные слова связки
5.7 использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста некоторых письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы	6.7 использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста для различных письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы	7.7 использовать с минимальной поддержкой соответствующий формат на уровне текста для различных письменных жанров на знакомые общие и учебные темы	8.7 использовать с минимальной поддержкой соответствующий формат на уровне текста для письменных жанров на знакомые общие и учебные темы	9.7 использовать независимо соответствующий формат на уровне текста неограниченных письменных жанров на общие и учебные темы
5.8 писать правильно часто используемые слова на некоторые общие темы	6.8 писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы	7.8 писать правильно часто используемые слова на различные знакомые общие и учебные темы	8.8 писать правильно часто используемые слова на знакомые общие и учебные темы	9.8 писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы
5.9 использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на некоторые знакомые общие темы	6.9 использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на некоторые знакомые общие и учебные темы	7.9 использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на различные знакомые общие и учебные темы	8.9 использовать знаки препинания в письменных работах на среднем уровне грамотности в тексте на знакомые общие и учебные темы	9.9 использовать знаки препинания в письменных работах на уровне текста грамотно на знакомые общие и учебные темы

6) использование английского языка (use of еnglish):

5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
ниже среднего 2	выше среднего 2	низкий 1	средний 1	высокий 1
5.1 использовать соответствующие исчисляемые и неисчисляемые существительные, в том числе общие фразы, описывающие время и место, по некоторым знакомым общим и учебным темам	6.1 использовать абстрактные существительные и сложные именные фразы, описывающие место и время, по знакомым общим и учебным темам	7.1 использовать некоторые абстрактные существительные и сложные фразы по знакомым общим и учебным темам	8.1 использовать некоторые абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам	9.1 использовать разные абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам
5. 2 использовать many, much, a lot of, a few в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем	6.2 использовать more, little, few, less, fewer not as many, not as much в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем	7.2 использовать различные количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных, включая слова too much, too many, none any, enough, по знакомым общим и учебным темам	8.2 использовать различные количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных, включая, several, plenty, a large/small, number/amount, по знакомым общим и учебным темам	9.2 использовать количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных и именные группы по знакомым общим и учебным темам
5.3 использовать прилагательные, в том числе притяжательные прилагательные, при описании предметов на общие и некоторые учебные темы; использовать простые односложные и двусложные прилагательные (в сравнительной и превосходной степени) для сравнения	6.3 использовать большое разнообразие прилагательных и правильных и неправильных прилагательных в сравнительной и превосходной степенях по ограниченному спектру знакомых общих и учебных тем	7.3 использовать общие причастия в качестве прилагательных и правильно ставить прилагательные перед существительными по знакомым общим и учебным темам	8.3 использовать различные сложные прилагательные и обычные прилагательные в качестве причастий и сравнительные структуры, например, as…as, much …than для указания уровня по знакомым общим и учебным темам	9.3 использовать различные сложные прилагательные и обычные прилагательные в качестве причастий, сравнительные структуры, при помощи которых можно указать уровень, и усилительные прилагательные по знакомым общим и учебным темам
5.4 использовать any, no each, every по знакомым общим и учебным темам	6.4 использовать различные указатели, в том числе all, other, по знакомым общим и учебным темам	7.4 использовать различные указатели, в том числе neither, either, по знакомым общим и учебным темам	8.4 использовать определяющие слова, включая all, half, both [of], в роли предетерминатив по знакомым общим и учебным темам	9.4 использовать определяющие слова и предопределяющие по знакомым общим и учебным темам
5.5 использовать вопросы, в том числе вопросы с whose, how often, how long, в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем	6.5 использовать вопросы, которые включают в себя разные временные формы, по знакомым общим и учебным темам	7.5 использовать вопросы, которые включают в себя разные временные формы, по знакомым общим и учебным темам	8.5 использовать вопросы, которые включают в себя разные временные и модальные формы, по знакомым общим и учебным темам	9.5 использовать разные типы вопросов по знакомым общим и учебным темам
5.6 использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения some, any, something, nothing anything по знакомым общим и учебным темам	6.6 использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения someone somebody, everybody, no-one по многим знакомым общим и учебным темам	7.6 использовать собственные и рефлексивные местоимения, включая mine, yours, ours, theirs, hers, his, myself, yourself, themselves, по многим знакомым общим и учебным темам	8.6 использовать местоимения, включая неопределенные местоимения anybody, anyone, anything, и количественные местоимения everyone, everything, none, more, less, a few по многим знакомым общим и учебным темам	9.6 использовать относительные, демонстративные, неопределенные и количественные местоимения и большое количество рефлексивных местоимений по многим знакомым общим и учебным темам
5.7 использовать простые совершенные формы простых глаголов, чтобы выразить то, что произошло [неопределенное время] по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем	6.7 использовать простые совершенные формы, чтобы выразить неопределенное и незаконченное прошлое по знакомым общим и учебным темам	7.7 использовать разнообразие простых совершенных форм для выражения последнего времени, неопределенного и незаконченного прошлого по знакомым общим и учебным темам	8.7 использовать разнообразие простых совершенных форм, чтобы выразить последнее время, неопределенного и незаконченного прошлого по знакомым общим и учебным темам	9.7 использовать разнообразие простых совершенных форм, включая некоторые пассивные формы, включая обстоятельство времени, по знакомым общим и учебным темам
5.8 использовать формы будущего времени "будут" для прогнозов и "собираться" для того, чтобы рассказать об определенных планах по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем	6.8 использовать формы будущего времени "будут" для предложений, обещаний и прогнозов на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем	7.8 использовать разнообразные формы будущего времени, включая настоящее продолженное с будущим значением, по многим привычным общим и учебным темам	8.8 использовать разнообразные формы будущего времени, включая настоящее продолжительное и настоящее простое время с будущим значением, по знакомым общим и учебным темам	9.8 использовать разнообразные формы будущего времени, в том числе некоторые пассивы, по знакомым общим и учебным темам
5.9 использовать простое настоящее и простое прошлое, правильные и неправильные формы для описания процедур, привычек и состояния на ограниченный круг знакомых и общих учебных тем	6.9 использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых активных и некоторых пассивных форм на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем	7.9 использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм по целому ряду привычных общих и учебных тем	8.9 использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм в описательной и косвенной речи по ряду общих и знакомых учебных тем	9.9 использовать надлежащим образом повышенное разнообразие активных и пассивных простых настоящих и прошлых форм и прошлых совершенных простых форм в повествовании и косвенной речи по ряду знакомых общих и учебных тем
5.10 использовать формы настоящего продолжительного времени с настоящим и будущим значением по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем	6.10 использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм для фона и прерванного прошлого действия по ограниченному кругу знакомых общих и учебных тем	7.10 использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм на диапазоне привычных общих и учебных тем	8.10 использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе некоторые пассивные формы, по ряду общих и знакомых учебных тем	9.10 использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе непрерывное растущее разнообразие пассивных форм, по ряду знакомых общих и учебных тем
5.11 использовать be/look/sound/feel/taste/smell like на ограниченный круг знакомых и общих учебных тем	6.11 использовать общие безличные структуры с: it, there по различным знакомым общим и учебным темам	7.11 использовать некоторые формы косвенной речи для заявлений по ряду знакомых общих и учебных тем	8.11 использовать некоторые формы косвенной речи для заявлений, вопросов и команд: сказать, попросить, рассказать, включая запросы по целому ряду знакомых общих и учебных тем	9.11 использовать повышенное разнообразие представленных речевых форм для заявлений, вопросов и команд, в том числе косвенных и встроенных вопросов с know, wonder по ряду знакомых общих и учебных тем
5.12 использовать общие правильные и неправильные наречия, простые и сравнительные формы, наречия частоты и наречия времени: last week, yesterday по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем	6.12 использовать повышенное разнообразие наречий, в том числе наречий степени too, not enough, quite, rather, на растущий диапазон привычных общих и учебных тем	7.12 использовать структуры наречия сравнительной степени с правильными и неправильными наречиями по ряду знакомых общих и учебных тем	8.12 использовать структуры наречия сравнительной степени not as quickly as / far less quickly с правильными и неправильными наречиями. использовать увеличенное разнообразие дословесной, после словесных и конечного положения наречий по ряду знакомых общих и учебных тем	9.12 использовать повышенное разнообразие структуры наречия сравнительной степени с правильными и неправильными наречиями, использовать различные предварительно вербальные, после словесные наречия и наречия конечных положений по ряду знакомых общих и учебных тем
5.13 использовать might may could, чтобы выразить возможность, по некоторым знакомым и общим учебным темам	6.13 использовать модальные формы, включая mustn’t (prohibition) need (necessity) should (for advice), по различным знакомым общим и учебным темам	7.13 использовать различные модальные формы для различных функций по различным знакомым и общим учебным темам	8.13 использовать все большее разнообразие модальных форм для различных функций: обязательства, необходимость, возможность, разрешение, просьбы, предложения, запрет – по знакомым общим и учебным темам	9.13 использовать различные модальные формы для различных функций и ограниченного числа модальных форм прошлого времени, включая should/ shouldn’t have, чтобы выразить сожаление и критику, по знакомым общим и учебным темам
5.14 использовать предлоги, чтобы говорить о времени и месте, использовать предлоги, чтобы описывать вещи, чтобы обозначить тему; использовать предлоги направления движения to, into, out of, from, towards по некоторым знакомым общим и учебным темам	6.14 использовать повышенное разнообразие предлогов времени, места и направления для обозначения агента и инструмента; использовать предлоги перед существительными и прилагательными в общих предложных фразах на различные знакомые и общие учебные темы	7.14 использовать предлоги перед существительными и прилагательными в общих предложных фразах на различные знакомые и общие учебные темы	8.14 использовать некоторые предлоги перед существительными и прилагательными, использовать предлоги, as, like to, чтобы указать, каким образом использовать зависимые предлоги, следующие за прилагательными, по ряду знакомых общих и учебных тем	9.14 использовать повышенное разнообразие предлогов перед существительными и прилагательными, использовать все большее число зависимых предлогов, следующих за существительными и прилагательными, и увеличение разнообразия зависимых предлогов, следующих за глаголами, по ряду знакомых общих и учебных тем
5.15 использовать общие глаголы с инфинитивом verb / verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем	6.15 использовать общие глаголы с инфинитивом verb / verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем	7.15 использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы	8.15 использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы	9.15 использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы
5.16 использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем	6.16 использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем	7.16 использовать разные союзы на знакомые общие и учебные темы	8.16 использовать разные союзы, например, since, as, для объяснения причин, структуры so... that, such a... при объяснении знакомых общих и учебных тем	9.16 использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
5.17 использовать придаточные с when для описания простых настоящих и прошлых действий на личные и знакомые темы	6.17 использовать придаточные if (в нулевых условных предложениях); использовать придаточные с where, использовать придаточные с before/after (со значением прошлого); использовать определительные относительные придаточные с which who that where для выражения подробной информации в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем	7.17 использовать придаточные предложения с think know believe hope, say, tell; использовать придаточные предложения с sure, certain; использовать определительные относительные придаточные which who that where по общим и учебным темам	8.17 использовать if/unless/if only во втором придаточном предложении условия и условие wish [that] [present reference]; использовать определительные придаточные предложения, включая со словом “why”, по знакомым общим и учебным темам	9.17 использовать if/if only в третьей логической структуре; использовать относительные придаточные предложения, включая со словом which

15. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Английский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Английский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Английский язык"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс:

Темы	Разделы	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1. Дома и за пределами	Содержание	5.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 5.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 5.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 5.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	5.1 - понимать с поддержкой последовательность команд в классе; 5.3 - понимать без поддержки простые вопросы на общие и учебные темы; 5.6 - определить с поддержкой смысл из контекста короткой беседы на некоторые общие и учебные темы; 5.7 - определить мнение говорящего (-их) в простом, разговоре с поддержкой на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.1 - передавать основную информацию о себе и других на уровне предложения на некоторые общие темы; 5.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках некоторых общих тем; 5.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой и работы всем классом; 5.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем
	Чтение (Reading)	5.1 - понимать основные моменты в некоторых коротких простых текстов по общим и учебным темам; 5.2 - понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.5 - определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках знакомых общих и учебных тем
	Письмо (Writing)	5.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы на уровне текста на некоторые общие и учебные темы; 5.2 - писать с поддержкой последовательность предложений в абзац на некоторые общие и учебные темы; 5.3 - писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объекты; 5.6 - объединять предложения логически в абзац, с некоторой поддержкой, используя базовые слова связки на некоторые знакомые общие темы; 5.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста некоторых письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы
	Использование языка (Use of English)	5.1 - использовать соответствующие исчисляемые и неисчисляемые существительные, в том числе общие фразы, описывающие время и место, на некоторые знакомые общие и учебные темы; 5.3 - использовать прилагательные, в том числе притяжательные прилагательные, при описании предметов на общие и некоторые учебные темы; использовать простые односложные и двусложные прилагательные для сравнения; 5.4 - использовать any, no each, every на общие и некоторые учебные темы; 5.6 - использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения some, any, something, nothing anything для некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.8 - использовать формы будущего времени "будут" для прогнозов и "собираться" для того чтобы рассказать об определенных планах по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.11 - использовать be/look/sound/feel/taste/smell like на ограниченный круг знакомых и общих учебных тем; 5.12 - использовать общие правильные и неправильные наречия, простые и сравнительные формы, наречия частоты и наречия времени: last week, yesterday по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.14 - использовать предлоги, чтобы говорить о времени и месте использовать предлоги чтобы описывать вещи и о том, чтобы обозначить тему использовать предлоги направления движения to, into, out of, from, towards на некоторые знакомые и общие учебные темы
2. Живые организмы	Содержание	5.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 5.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 5.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 5.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи
	Слушание (Listening)	5.1 - понимать с поддержкой последовательность команд в классе; 5.3 - понимать без поддержки простые вопросы на общие и учебные темы; 5.4 - понимать с поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 5.6 - определить с поддержкой смысл из контекста короткой беседы на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.1 - передавать основную информацию о себе и других на уровне предложения на некоторые общие темы; 5.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой и работы всем классом; 5.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем
	Чтение (Reading)	5.1 - понимать основные моменты в некоторых коротких простых текстов по общим и учебным темам; 5.2 - понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.4 - читать с незначительной поддержкой некоторые короткие тексты художественной и нехудожественной литературы; 5.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы; 5.8 - использовать с некоторой поддержкой знакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания; 5.9 - определять разницу между фактом и мнением в коротких, простых текстах на различные общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	5.2 - писать с поддержкой последовательность предложений в абзац на некоторые общие и учебные темы; 5.3 - писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объекты; 5.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста некоторых письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы; 5.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые общие темы
	Использование языка (Use of English)	5.1 - использовать соответствующие исчисляемые и неисчисляемые существительные, в том числе общие фразы, описывающие время и место, на некоторые знакомые общие и учебные темы; 5.3 - использовать прилагательные, в том числе притяжательные прилагательные, при описании предметов на общие и некоторые учебные темы; использовать простые односложные и двусложные прилагательные (в сравнительной и превосходной степени) для сравнения; 5.9 - использовать простое настоящее и простое прошлое, правильные и неправильные формы для описания процедур, привычек и состояния на ограниченный круг знакомых и общих учебных тем; 5.13 - использовать might may could чтобы выразить возможность на некоторые знакомые и общие учебные темы; 5.15 - использовать общие глаголы с инфинитивом verb /verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
3. Ценности	Содержание	5.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 5.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 5.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 5.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	5.1 - понимать с поддержкой последовательность команд в классе; 5.2 - понимать простые вопросы, о предоставлении личной информации; 5.8 - понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на некоторые общие и учебные темы; 5.6 - определить с поддержкой смысл из контекста короткой беседы на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.3 - высказывать мнение на уровне предложения в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 5.5 - пробовать взаимодействовать на базовом уровне обмена информацией в рамках различных общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой и работы всем классом; 5.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем
	Чтение (Reading)	5.1 - понимать основные моменты в некоторых коротких простых текстов по общим и учебным темам; 5.2 - понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.3 - понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	5.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы на уровне текста на некоторые общие и учебные темы; 5.4 - писать с поддержкой последовательность длинных предложений в абзац для передачи личной информации; 5.3 - писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объекты; 5.5 - связывать предложения при помощи базовых слов связок без поддержки; 5.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста некоторых письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы; 5.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые общие темы
	Использование языка (Use of English)	5.1 - использовать соответствующие исчисляемые и неисчисляемые существительные, в том числе общие фразы, описывающие время и место, на некоторые знакомые общие и учебные темы; 5.2 - использовать many, much, a lot of, a few в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.3 - использовать прилагательные, в том числе притяжательные прилагательные, при описании предметов на общие и некоторые учебные темы; использовать простые односложные и двусложные прилагательные (в сравнительной и превосходной степени) для сравнения; 5.5 - использовать вопросы, в том числе вопросы с whose, how often, how long в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.6 - использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения some, any, something, nothing anything для некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.7 - использовать простые совершенные формы простых глаголов, чтобы выразить то, что произошло [неопределенное время] по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.1 - использовать might may could чтобы выразить возможность на некоторые знакомые и общие учебные темы; 5.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.17 - использовать придаточные с when для описания простых настоящих и прошлых действий на личные и знакомые темы
4. Мир работы	Содержание	5.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 5.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 5.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 5.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение
	Слушание (Listening)	5.1 - понимать с поддержкой последовательность команд в классе; 5.5 - понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в короткой беседе на разнообразные учебные темы; 5.6 - определить с поддержкой смысл из контекста короткой беседы на некоторые общие и учебные темы; 5.7 - определить мнение говорящего (-их) в простом, разговоре с поддержкой на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках некоторых общих тем; 5.3 - высказывать мнение на уровне предложения в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой и работы всем классом; 5.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем
	Чтение (Reading)	5.4 - читать с незначительной поддержкой некоторые короткие тексты художественной и нехудожественной литературы; 5.5 - определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы; 5.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках некоторых написанных жанров
	Письмо (Writing)	5.3 - писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объекты; 5.6 - объединять предложения логически в абзац, с некоторой поддержкой, используя базовые слова связки на некоторые знакомые общие темы; 5.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста некоторых письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы; 5.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые общие темы; 5.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на некоторые знакомые общие темы
	Использование языка (Use of English)	5.1 - использовать соответствующие исчисляемые и неисчисляемые существительные, в том числе общие фразы, описывающие время и место, на некоторые знакомые общие и учебные темы; 5.2 - использовать many, much, a lot of, a few в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.6 - использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения some, any, something, nothing anything для некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.9 - использовать простое настоящее и простое прошлое, правильные и неправильные формы для описания процедур, привычек и состояния на ограниченный круг знакомых и общих учебных тем; 5.10 - использовать формы настоящего продолжи-тельного времени с настоящим и будущим значением по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.14 - использовать предлоги, чтобы говорить о времени и месте использовать предлоги чтобы описывать вещи обозначить тему; использовать предлоги направления движения to, into, out of, from, towards на некоторые знакомые и общие учебные темы; 5.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.17 - использовать придаточные с when для описания простых настоящих и прошлых действий на личные и знакомые темы
5. Креативность	Содержание	5.3 - уважать различные точки зрения; 5.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 5.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 5.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 5.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	5.1 - понимать с поддержкой последовательность команд в классе; 5.4 - понимать с поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 5.5 - понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в короткой беседе на разнообразные учебные темы; 5.6 - определить с поддержкой смысл из контекста короткой беседы на некоторые общие и учебные темы; 5.8 - понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.1 - передавать основную информацию о себе и других на уровне предложения на некоторые общие темы; 5.3 - высказывать мнение на уровне предложения в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой и работы всем классом; 5.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем; 5.8 - пересказывать простые истории и события на различные общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	5.1 - понимать основные моменты в коротких, простых текстов по общим и учебным темам; 5.2 - понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.3 - понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	5.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы на уровне текста на некоторые общие и учебные темы; 5.3 - писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объекты; 5.4 - писать с поддержкой последовательности длинных предложений в абзац для передачи информации; 5.6 - объединять предложения логически в абзац, с некоторой поддержкой, используя базовые слова связки на некоторые знакомые общие темы; 5.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста некоторых письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы
	Использование языка (Use of English)	5.1 - использовать соответствующие исчисляемые и неисчисляемые существительные, в том числе общие фразы, описывающие время и место, на некоторые знакомые общие и учебные темы; 5.3 - использовать прилагательные, в том числе притяжательные прилагательные, при описании предметов на общие и некоторые учебные темы; использовать простые односложные и двусложные прилагательные для сравнения; 5.6 - использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения some, any, something, nothing anything для некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.10 - использовать формы настоящего продолжительного времени с настоящим и будущим значением по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем;
6. Чтение (читаем с удовольствием)	Содержание	5.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 5.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 5.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 5.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 5.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	5.3 - понимать без поддержки простые вопросы на общие и учебные темы; 5.4 - понимать с поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 5.6 - определить с поддержкой смысл из контекста короткой беседы на некоторые общие и учебные темы; 5.8 - понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на некоторые общие и учебные темы; 5.7 - определить мнение говорящего (-их) в простом, разговоре с поддержкой на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках некоторых общих тем; 5.3 - высказывать мнение на уровне предложения в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения; 5.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем; 5.8 - пересказывать простые истории и события на различные общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	5.1 - понимать основные моменты в коротких простых текстов по общим и учебным темам; 5.2 - понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.3 - понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.4 - читать с незначительной поддержкой короткие тексты художественной и нехудожественной литературы; 5.5 - определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах на общие и учебные темы; 5.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках некоторых написанных жанров; 5.9 - определять разницу между фактом и мнением в коротких, простых текстах на различные общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	5.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы на уровне текста на общие и учебные темы; 5.2 - писать с поддержкой последовательность предложений в абзац на общие и учебные темы; 5.3 - писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объект; 5.4 - писать с поддержкой последовательность длинных предложений в абзац для передачи личной информации; 5.5 - связывать предложения при помощи базовых слов связок без поддержки; 5.6 - объединять предложения логически в абзац, с некоторой поддержкой, используя базовые слова связки на некоторые знакомые общие темы; 5.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста некоторых письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы
7. Мир фантазий	Содержание	5.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 5.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 5.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 5.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	5.1 - понимать с поддержкой последовательность команд в классе; 5.4 - понимать с поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 5.6 - определить с поддержкой смысл из контекста короткой беседы на некоторые общие и учебные темы; 5.7 - определить мнение говорящего (-их) в простом, разговоре с поддержкой на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.3 - высказывать мнение на уровне предложения в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.5 - пробовать взаимодействовать на базовом уровне обмена информацией в рамках различных общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой и работы всем классом; 5.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем
	Чтение (Reading)	5.1 - понимать основные моменты в коротких простых текстов по общим и учебным темам; 5.2 - понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках общих и учебных тем; 5.3 - понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	5.2 - писать с поддержкой последовательность предложений в абзац на общие и учебные темы; 5.3 - писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объекты; 5.6 - объединять предложения логически в абзац, с некоторой поддержкой, используя базовые слова связки на некоторые знакомые общие темы; 5.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые общие темы; 5.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на некоторые знакомые общие темы
	Использование языка (Use of English)	5.1 - использовать соответствующие исчисляемые и неисчисляемые существительные, в том числе общие фразы, описывающие время и место, на знакомые общие и учебные темы; 5.3 - использовать прилагательные, в том числе притяжательные прилагательные, при описании предметов на общие и некоторые учебные темы; использовать простые односложные и двусложные прилагательные для сравнения; 5.4 - использовать any, no each, every на общие и некоторые учебные темы; 5.5 - использовать вопросы, в том числе вопросы с whose, how often, how long в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.6 - использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения some, any, something, nothing anything для некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.7 - использовать простые совершенные формы простых глаголов, чтобы выразить то, что произошло [неопределенное время] по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.8 - использовать формы будущего времени "будут" для прогнозов и "собираться" для того чтобы рассказать об определенных планах по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.9 - использовать простое настоящее и простое прошлое, правильные и неправильные формы для описания процедур, привычек и состояния на ограниченный круг знакомых и общих учебных тем; 5.14 - использовать предлоги, чтобы говорить о времени и месте; использовать предлоги чтобы описывать вещи и о том, чтобы обозначить тему; использовать предлоги направления движения to, into, out of, from, towards на знакомые и общие учебные темы; 5.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.17 - использовать придаточные с when для описания простых настоящих и прошлых действий на личные и знакомые темы
8. Спорт	Содержание	5.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 5.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 5.3 - уважать различные точки зрения; 5.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 5.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи
	Слушание (Listening)	5.1 - понимать с поддержкой последовательность команд в классе; 5.2 - понимать простые вопросы, о предоставлении личной информации; 5.3 - понимать без поддержки простые вопросы на общие и учебные темы; 5.4 - понимать с поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 5.8 - понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.1 - передавать основную информацию о себе и других на уровне предложения на общие темы; 5.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках некоторых общих тем; 5.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой и работы всем классом; 5.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих тем;
	Чтение (Reading)	5.1 - понимать основные моменты в коротких простых текстов по общим и учебным темам; 5.2 - понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках общих и учебных тем; 5.4 - читать с незначительной поддержкой некоторые короткие тексты художественной и нехудожественной литературы; 5.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах на общие и учебные темы; 5.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках написанных жанров;
	Письмо (Writing)	5.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы на уровне текста на общие и учебные темы; 5.4 - писать с поддержкой последовательность длинных предложений в абзац для передачи личной информации; 5.6 - объединять предложения логически в абзац, с некоторой поддержкой, используя базовые слова связки на знакомые общие темы; 5.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые общие темы;
	Использование языка (Use of English)	5.1 - использовать соответствующие исчисляемые и неисчисляемые существительные, в том числе общие фразы, описывающие время и место на общие и учебные темы; 5.2 - использовать many, much, a lot of, a few в ограниченном спектре общих и учебных тем; 5.3 - использовать прилагательные, в том числе притяжательные прилагательные, при описании предметов на общие и некоторые учебные темы; использовать простые односложные и двусложные прилагательные для сравнения; 5.4 - использовать any, no each, every на общие и некоторые учебные темы; 5.6 - использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения some, any, something, nothing anything для знакомых общих и учебных тем; 5.8 - использовать формы будущего времени "будут" для прогнозов и "собираться" для того чтобы рассказать об определенных планах по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.10 - использовать формы настоящего продолжительного времени с настоящим и будущим значением по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.12 - использовать общие правильные и неправильные наречия, простые и сравнительные формы, наречия частоты и наречия времени: last week, yesterday по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.13 - использовать might may could чтобы выразить возможность на некоторые знакомые и общие учебные темы; 5.14 - использовать предлоги, чтобы говорить о времени и месте; использовать предлоги чтобы описывать вещи и о том, чтобы обозначить тему; использовать предлоги направления движения to, into, out of, from, towards; 5.15 - использовать общие глаголы с инфинитивом verb /verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в ограниченном спектре общих и учебных тем
9. Каникулы	Содержание	5.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 5.3 - уважать различные точки зрения; 5.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 5.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение
	Слушание (Listening)	5.1 - понимать с поддержкой последовательность команд в классе; 5.2 - понимать простые вопросы, о предоставлении личной информации; 5.3 - понимать без поддержки простые вопросы на общие и учебные темы; 5.8 - понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	5.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках некоторых общих тем; 5.3 - высказывать мнение на уровне предложения в рамках некоторых общих и учебных тем; 5.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 5.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения во время парной, групповой и работы всем классом
	Чтение (Reading)	5.1 - понимать основные моменты в коротких простых текстов по общим и учебным темам; 5.2 - понимать с незначительной поддержкой специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках общих и учебных тем; 5.3 - понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем; 5.4 - читать с незначительной поддержкой некоторые короткие тексты художественной и нехудожественной литературы; 5.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	5.3 - писать с поддержкой фактические данные на уровне текста описывая людей, места и объекты; 5.4 - писать с поддержкой последовательность длинных предложений в абзац для передачи личной информации; 5.6 - объединять предложения логически в абзац, с некоторой поддержкой, используя базовые слова связки на некоторые знакомые общие темы; 5.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста некоторых письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы
	Использование языка (Use of English)	5.9 - использовать простое настоящее и простое прошлое, правильные и неправильные формы для описания процедур, привычек и состояния на ограниченный круг знакомых и общих учебных тем; 5.10 - использовать формы настоящего продолжительного времени с настоящим и будущим значением по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.12 - использовать общие правильные и неправильные наречия, простые и сравнительные формы, наречия частоты и наречия времени: last week, yesterday по ограниченному кругу знакомых и общих учебных тем; 5.13 - использовать might may could чтобы выразить возможность на некоторые знакомые и общие учебные темы; 5.14 - использовать предлоги, чтобы говорить о времени и месте; использовать предлоги чтобы описывать вещи и о том, чтобы обозначить тему; использовать предлоги направления движения to, into, out of, from, towards на некоторые знакомые и общие учебные темы; 5.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 5.17 - использовать придаточные с when для описания простых настоящих и прошлых действий на личные и знакомые темы

2) 6 класс:

Темы	Разделы	Цели обучения
6. Наш класс	Содержание	6.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 6.3 - уважать различные точки зрения; 6.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 6.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 6.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	6.1 - понимать с поддержкой неограниченные команды в классе; 6.2 - понимать более сложные вопросы с поддержкой о предоставлении личной информации; 6.5 - понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 6.7 - определить мнение говорящего (-их) в продолжи-тельном разговоре с поддержкой на ограниченные общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	6.1 - передавать основную информацию о себе и других на уровне дискуссии на большинство общих тем; 6.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках большинства общих тем; 6.3 - высказывать мнение на уровне предложения с элементами рассуждения в рамках различных общих и учебных тем; 6.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на некоторые общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	6.1 - понимать основные моменты в коротких простых различных текстах по общим и учебным темам; 6.2 - понимать независимо специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.4 - читать самостоятельно некоторые короткие простые тексты художественной и нехудожественной литературы; 6.8 - использовать самостоятельно знакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания; 6.9 - определять разницу между фактом и мнением в коротких, простых текстах на любые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	6.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на различные общие и учебные темы; 6.2 - писать с поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.3 - писать с поддержкой о личных чувствах и мнениях на знакомые общие и учебные темы; 6.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.6 - объединять предложения логически в абзац с незначительной поддержкой, используя базовые слова связки на различные знакомые общие темы
	Использование языка (Use of English)	6.1 - использовать абстрактные существительные и сложные именные фразы, описывающие место и время, по знакомым общим и учебным темам; 6.3 - использовать большое разнообразие прилагательных и правильных и неправильных прилагательных в сравнительной и превосходной степенях по ограниченному спектру знакомых общих и учебных тем; 6.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых активных и некоторых пассивных форм на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем; 6.12 - использовать повышенное разнообразие наречий, в том числе наречий степени too, not enough, quite, rather на растущий диапазон привычных общих и учебных тем; 6.13 использовать модальные формы, включая mustn’t (prohibition) need (necessity) should (for advice) на различные знакомые и общие учебные темы 6.15 использовать общие глаголы с инфинитивом verb /verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
6. Герои	Содержание	6.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 6.3 - уважать различные точки зрения; 6.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение
	Слушание (Listening)	6.1 - понимать с поддержкой неограниченные команды; 6.6 - определить с поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем; 6.7 - определить мнение говорящего (-их) в продолжительном разговоре с поддержкой на ограниченные общие и учебные темы; 6.8 - понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на большинство общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	6.3 - высказывать мнение на уровне предложения с элементами рассуждения в рамках различных общих и учебных тем; 6.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения и во время дискуссии во время парной, групповой и работы всем классом; 6.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на некоторые общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	6.1 - понимать основные моменты в коротких простых различных текстах по общим и учебным темам; 6.2 - понимать независимо специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.4 - читать самостоятельно некоторые короткие простые тексты художественной и нехудожественной литературы; 6.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах в рамках общих и учебных тем
	Письмо (Writing)	6.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на различные общие и учебные темы; 6.2 - писать с поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.3 - писать с поддержкой о личных чувствах и мнениях на знакомые общие и учебные темы; 6.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	6.1 - использовать абстрактные существительные и сложные именные фразы, описывающие место и время, по знакомым общим и учебным темам; 6.3 - использовать большое разнообразие прилагательных и правильных и неправильных прилагательных в сравнительной и превосходной степенях по ограниченному спектру знакомых общих и учебных тем; 6.5 - использовать вопросы, которые включают в себя разные временные формы, на различные знакомые общие и учебные темы; 6.12 - использовать повышенное разнообразие наречий, в том числе наречий степени too, not enough, quite, rather на растущий диапазон привычных общих и учебных тем; 6.15 - использовать общие глаголы с инфинитивом verb/verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
6. Местность	Содержание	6.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 6.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	6.1 - понимать с поддержкой неограниченные команды в классе; 6.5 - понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 6.6 - определить с поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	6.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках большинства общих тем; 6.3 - высказывать мнение на уровне предложения с элементами рассуждения в рамках различных общих и учебных тем; 6.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на некоторые общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	6.2 - понимать независимо специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.4 - читать самостоятельно некоторые короткие простые тексты художественной и нехудожественной литературы; 6.8 - использовать самостоятельно знакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания; 6.5 - определять смысл из контекста в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты
	Письмо (Writing)	6.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на различные общие и учебные темы; 6.2 - писать с поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.3 - писать с поддержкой о личных чувствах и мнениях на знакомые общие и учебные темы; 6.6 - объединять предложения логически в абзац с незначительной поддержкой, используя базовые слова связки на различные знакомые общие темы; 6.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	6.3 - использовать большое разнообразие прилагательных и правильных и неправильных прилагательных в сравнительной и превосходной степенях по ограниченному спектру знакомых общих и учебных тем; 6.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых активных и некоторых пассивных форм на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем; 6.11 - использовать общие безличные структуры с: it, there на различные знакомые общие и учебные темы; 6.14 - использовать повышенное разнообразие предлогов времени, места и направления; использовать для обозначения агента и инструмента; использовать предлоги перед существительными и прилагательными в общих предложных фразах на различные знакомые и общие учебные темы; 6.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в небольших текстах в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем; 6.17 - использовать придаточные с if (в нулевых условных предложениях); использовать придаточные с where, использовать придаточные с before/after (со значением прошлого); использовать определительные относительные придаточные с which who that where для выражения подробной информации в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
6.2. Драма и комедия	Содержание	6.3 - уважать различные точки зрения; 6.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 6.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 6.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	6.1 - понимать с поддержкой неограниченные команды в классе; 6.5 - понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в продолжительной беседе на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	6.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках большинства общих тем; 6.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 6.5 - пробовать взаимодействовать в более продолжительной беседе на большинство общих и учебных тем; 6.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на некоторые общие и учебные темы; 6.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	6.2 - понимать независимо специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.3 - понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты
	Письмо (Writing)	6.2 - писать с поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.3 - писать с поддержкой о личных чувствах и мнениях на знакомые общие и учебные темы; 6.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	6.7 - использовать простые совершенные формы, чтобы выразить неопределенное и незаконченное прошлое [с для и с тех пор] на знакомые общие и учебные темы; 6.12 - использовать повышенное разнообразие наречий, в том числе наречий степени too, not enough, quite, rather на растущий диапазон привычных общих и учебных тем; 6.15 - использовать общие глаголы с инфинитивом verb /verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
6.3A. Здоровье	Содержание	6.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 6.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 6.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 6.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	6.5 - понимать с поддержкой большую часть специифичной информации и деталей в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 6.7 - определить мнение говорящего (-их) в продолжительном разговоре с поддержкой на ограниченные общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	6.1 - передавать основную информацию о себе и других на уровне дискуссии на большинство общих тем; 6.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках большинства общих тем; 6.3 - высказывать мнение на уровне предложения с элементами рассуждения в рамках различных общих и учебных тем; 6.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках различных общих и учебных тем; 6.5 - пробовать взаимодействовать в более продолжительной беседе на большинство общих и учебных тем; 6.6 - излагать мысли четко и ясно на уровне предложения и во время дискуссии во время парной, групповой и работы всем классом; 6.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	6.4 - читать самостоятельно некоторые короткие простые тексты художественной и нехудожественной литературы; 6.5 - определять смысл из контекста в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты; 6.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 6.8 - использовать самостоятельно знакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	6.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на различные общие и учебные темы; 6.6 - объединять предложения логически в абзац с незначительной поддержкой, используя базовые слова связки на различные знакомые общие темы; 6.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста для различных письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы; 6.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на некоторые знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	6.1 - использовать абстрактные существительные и сложные именные фразы, описывающие место и время, по знакомым общим и учебным темам; 6.2 - использовать more, little, few, less, fewer not as many, not as much в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем; 6.3 - использовать большое разнообразие прилагательных и правильных и неправильных прилагательных в сравнительной и превосходной степенях по ограниченному спектру знакомых общих и учебных тем; 6.8 - использовать формы будущего времени "будут" для предложений, обещаний и прогнозов на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем; 6.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых активных и некоторых пассивных форм на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем; 6.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм для фона и прерванного прошлого действия по ограниченному кругу знакомых общих и учебных тем; 6.13 - использовать модальные формы, включая mustn’t (prohibition); need (necessity); should (for advice); на различные знакомые и общие учебные темы; 6.15 - использовать общие глаголы с инфинитивом verb/verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
6.3. Путешествие и каникулы	Содержание	6.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 6.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 6.3 - уважать различные точки зрения; 6.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 6.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других
	Слушание (Listening)	6.1 - понимать с поддержкой неограниченные команды в классе; 6.5 - понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 6.6 - определить с поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем; 6.7 - определить мнение говорящего (-их) в продолжи-тельном разговоре с поддержкой на ограниченные общие и учебные темы; 6.8 - понимать с поддержкой рассказы, в том числе продолжительную беседу на большинство общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	6.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках большинства общих тем; 6.3 - высказывать мнение на уровне предложения с элементами рассуждения в рамках различных общих и учебных тем; 6.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на некоторые общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	6.2 - понимать независимо специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.5 - определять смысл из контекста в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты; 6.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 6.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров; 6.9 - определять разницу между фактом и мнением в коротких, простых текстах на любые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	6.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на различные общие и учебные темы; 6.2 - писать с поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.3 - писать с поддержкой о личных чувствах и мнениях на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.6 - объединять предложения логически в абзац с незначительной поддержкой, используя базовые слова связки на различные знакомые общие темы; 6.7 - использовать с некоторой поддержкой соответствующий формат на уровне текста для различных письменных жанров на знакомые общие и некоторые учебные темы; 6.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	6.1 - использовать абстрактные существительные и сложные именные фразы, описывающие место и время, по знакомым общим и учебным темам; 6.2 - использовать more, little, few, less, fewer not as many, not as much в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем; 6.3 - использовать большое разнообразие прилагательных и правильных и неправильных прилагательных в сравнительной и превосходной степенях по ограниченному спектру знакомых общих и учебных тем; 6.7 - использовать простые совершенные формы, чтобы выразить неопределенное и незаконченное прошлое [с для и с тех пор] на знакомые общие и учебные темы; 6.8 - использовать формы будущего времени "будут" для предложений, обещаний и прогнозов на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем; 6.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм для фона и прерванного прошлого действия по ограниченному кругу знакомых общих и учебных тем
6.3. Чтение (читаем с удовольствием)	Содержание	6.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 6.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи
	Говорение (Speaking)	6.5 - пробовать взаимодействовать в более продолжительной беседе на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	6.1 - понимать основные моменты в коротких простых различных текстах по общим и учебным темам; 6.2 - понимать независимо специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.3 - понимать детали аргумента в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 6.4 - читать самостоятельно некоторые короткие простые тексты художественной и нехудожественной литературы; 6.5 - определять смысл из контекста в рамках некоторых знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты; 6.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 6.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров; 6.8 - использовать самостоятельно знакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания; 6.9 - определять разницу между фактом и мнением в коротких, простых текстах на любые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	6.4 - писать с поддержкой темы в абзаце для передачи личной информации; 6.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на некоторые знакомые общие и учебные темы
6.4. Соседи	Содержание	6.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 6.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 6.3 - уважать различные точки зрения
	Слушание (Listening)	6.1 - понимать с поддержкой неограниченные команды в классе; 6.4 - понимать с ограниченной поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 6.5 - понимать с поддержкой большую часть специфичной информации и деталей в продолжительной беседе на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	6.1 - передавать основную информацию о себе и других на уровне дискуссии на большинство общих тем; 6.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках большинства общих тем; 6.3 - высказывать мнение на уровне предложения с элементами рассуждения в рамках различных общих и учебных тем; 6.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	6.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 6.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров
	Письмо (Writing)	6.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на различные общие и учебные темы; 6.2 - писать с поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.3 - писать с поддержкой о личных чувствах и мнениях на знакомые общие и учебные темы; 6.6 - объединять предложения логически в абзац с незначительной поддержкой, используя базовые слова связки на различные знакомые общие темы; 6.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на некоторые знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	6.1 - использовать абстрактные существительные и сложные именные фразы, описывающие место и время, по знакомым общим и учебным темам; 6.6 - использовать основные личные и демонстративные местоимения и количественные местоимения someone somebody, everybody, no-one для многих знакомых общих и учебных тем; 6.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых активных и некоторых пассивных форм на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем; 6.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм для фона и прерванного прошлого действия по ограниченному кругу знакомых общих и учебных тем; 6.13 использовать модальные формы, включая mustn’t (prohibition); need (necessity); should (for advice) на различные учебные темы; 6.14 - использовать повышенное разнообразие предлогов времени, места, направления; для обозначения агента и инструмента; предлоги перед существительными и прилагательными в общих предложных фразах на знакомые и общие учебные темы; 6.15 - использовать общие глаголы с инфинитивом verb/verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
6.4. Транспорт	Содержание	6.3 - уважать различные точки зрения; 6.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 6.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 6.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	6.1 - понимать с поддержкой неограниченные команды в классе; 6.3 - понимать с поддержкой более сложные вопросы по широкому кругу общих и учебных тем; 6.4 - понимать с ограниченной поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 6.6 - определить с поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	6.2 - задавать простые вопросы, чтобы получить информацию в рамках большинства общих тем; 6.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на некоторые общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	6.2 - понимать независимо специфичную информацию и детали в коротких, простых текстах в рамках некоторых общих и учебных тем; 6.4 - читать самостоятельно некоторые короткие простые тексты художественной и нехудожественной литературы; 6.6 - определять отношение или мнение автора в коротких текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 6.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров; 6.8 - использовать самостоятельно знакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	6.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на различные общие и учебные темы; 6.6 - объединять предложения логически в абзац с незначительной поддержкой, используя базовые слова связки на различные знакомые общие темы; 6.8 - писать правильно часто используемые слова на некоторые знакомые общие и учебные темы; 6.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на некоторые знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	6.2 - использовать more, little, few, less, fewer not as many, not as much в расширенном спектре знакомых общих и учебных тем; 6.3 - использовать большое разнообразие прилагательных и правильных и неправильных прилагательных в сравнительной и превосходной степенях по ограниченному спектру знакомых общих и учебных тем; 6.4 - использовать различные указатели, в том числе all, other на знакомые общие и учебные темы; 6.5 - использовать вопросы, которые включают в себя разные временные формы, на различные знакомые общие и учебные темы; 6.8 - использовать формы будущего времени "будут" для предложений, обещаний и прогнозов на растущий диапазон знакомых общих и учебных тем; 6.15 - использовать общие глаголы с инфинитивом verb/verb + ing в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 6.17 - использовать придаточные с if (в нулевых условных предложениях); использовать придаточные с where, использовать придаточные с before/after (со значением прошлого); использовать определительные относительные придаточные с which who that where для выражения подробной информации в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем

3) 7 класс:

Темы	Разделы	Цели обучения
7.1. Хобби и досуг	Содержание	7.3 - уважать различные точки зрения; 7.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 7.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 7.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	7.1 - понимать с небольшой поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на ограниченное количество общих и учебных тем; 7.2 - понимать с небольшой поддержкой некоторую детальную информацию в продолжительной беседе разговоре по ограниченному кругу общих и учебных тем; 7.4 - понимать с небольшой поддержкой некоторые из подразумеваемых смыслов в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	7.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на общие и учебные темы; 7.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 7.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения в рамках большинства общих и учебных тем; 7.6 - комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 7.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках различных общих и некоторых учебных тем
	Чтение (Reading)	7.1 - понимать основные моменты в текстах в рамках некоторых незнакомых общих и учебных тем; 7.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках общих и учебных тем; 7.3 - понимать детали аргумента в рамках знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты; 7.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках написанных жанров; 7.8 - использовать с незначительной поддержкой знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	7.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы на уровне текста на общие и учебные темы; 7.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 7.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 7.6 - объединять предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на общие темы; 7.8 - писать правильно часто используемые слова на различные знакомые общие и учебные темы; 7.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на различные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	7.1 - использовать некоторые абстрактные существительных и сложные фразы для знакомых тем и тем учебной программы; 7.2 - использовать различные количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных, включая слова too much, too many, none any, enough, на знакомые общие и учебные темы; 7.3 - использовать общие причастия в качестве прилагательных и правильно ставить прилагательные перед существительными на знакомые общие и учебные темы; 7.5 - использовать вопросы, которые включают в себя разные временные формы, на общие и учебные темы 7.6 - использовать собственные и рефлексивные местоимения включая mine, yours, ours, theirs, hers, his, myself, yourself, themselves для многих знакомых общих и учебных тем; 7.12 - использовать структуры наречия сравнительной степени с правильными и неправильными наречиями для ряда знакомых общих и учебных тем; 7.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 7.17 - использовать придаточные предложения с think know believe hope, say, tell; использовать придаточные предложения с sure, certain; использовать определительные относительные придаточные which who that where на общие и учебные темы
7.1. Коммуникации и технологии	Содержание	7.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 7.3- уважать различные точки зрения; 7.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 7.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 7.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 7.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 7.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	7.1 - понимать с небольшой поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на ограниченное количество общих и учебных тем; 7.3 - понимать с некоторой поддержкой большую часть деталей аргумента в расширенном разговоре на ограниченный круг общих и учебных тем; 7.5 - определить с поддержкой мнение говорящего (их) в продолжительной беседе на общих и учебных тем; 7.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на некоторые общие и учебные темы; 7.7 - начать определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста устных жанров; 7.8 - понимать с поддержкой рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	7.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках некоторых общих и учебных тем; 7.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения в рамках большинства общих и учебных тем; 7.5 - пробовать взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 7.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках различных общих и некоторых учебных тем; 7.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на различные общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	7.1 - понимать основные моменты в текстах в рамках некоторых незнакомых общих и учебных тем; 7.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем; 7.3 - понимать детали аргумента в рамках большинства знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты
	Письмо (Writing)	7.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы 7.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 7.5 - использовать с некоторой поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на некоторые знакомые общие и учебные темы; 7.6 - объединять предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на общие темы; 7.8 - писать правильно часто используемые слова на различные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	7.4 - использовать различные указатели, в том числе neither, either на знакомые общие и учебные темы; 7.6 - использовать собственные и рефлексивные местоимения включая mine, yours, ours, theirs, hers, his, myself, yourself, themselves для многих знакомых общих и учебных тем; 7.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм для выражения последнего времени, неопределенного и незаконченного прошлого на ряд знакомых общих и учебных тем; 7.17 - использовать придаточные предложения с think know believe hope, say, tell; использовать придаточные предложения с sure, certain; использовать определительные относительные придаточные which who that where на общие и учебные темы
7.2. Каникулы и путешествия	Содержание	7.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 7.3 - уважать различные точки зрения; 7.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 7.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 7.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 7.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	7.1 - понимать с небольшой поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на ограниченное количество общих и учебных тем; 7.3 - понимать с некоторой поддержкой большую часть деталей аргумента в расширенном разговоре на ограниченный круг общих и учебных тем; 7.4 - понимать с небольшой поддержкой некоторые из подразумеваемых смыслов в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы; 7.5 - определить с поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на большинство общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	7.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на общие и учебные темы; 7.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 7.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения в рамках большинства общих и учебных тем; 7.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках большинства общих и учебных тем; 7.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках различных общих и некоторых учебных тем; 7.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на различные общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	7.1 - понимать основные моменты в текстах в рамках некоторых незнакомых общих и учебных тем; 7.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем; 7.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в коротких, простых текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	7.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 7.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 7.5 - использовать с некоторой поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на некоторые знакомые общие и учебные темы; 7.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на различные знакомые общие и учебные темы; 7.7 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий формат на уровне текста для различных письменных жанров на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	7.3 - использовать общие причастия в качестве прилагательных и правильно ставить прилагательные перед существительными на знакомые общие и учебные темы; 7.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм по целому ряду привычных общих и учебных тем; 7.11 - использовать некоторые формы косвенной речи для заявлений на ряд знакомых общих и учебных тем; 7.12 - использовать структуры наречия сравнительной степени с правильными и неправильными наречиями для ряда знакомых общих и учебных тем; 7.14 - использовать предлоги перед существительными и прилагательными в общих предложных фразах на различные знакомые и общие учебные темы; 7.17 - использовать придаточные предложения с think know believe hope, say, tell; использовать придаточные предложения с sure, certain; использовать определительные относительные придаточные which who that where на общие и учебные темы
7.2. Космос и Земля	Содержание	7.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 7.3 - уважать различные точки зрения; 7.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 7.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 7.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 7.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 7.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	7.1 - понимать с небольшой поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на ограниченное количество общих и учебных тем; 7.2 - понимать с небольшой поддержкой некоторую детальную информацию в продолжительной беседе разговоре по ограниченному кругу общих и учебных тем; 7.5 - определить с поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на большинство общих и учебных тем; 7.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы общие и учебные темы; 7.7 - начать определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста стных жанров; 7.8 - понимать с поддержкой рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	7.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на некоторые общие и учебные темы; 7.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 7.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения в рамках большинства общих и учебных тем; 7.5 - пробовать взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 7.6 - пробовать комментировать с некоторой гиб-костью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом
	Чтение (Reading)	7.1 - понимать основные моменты в текстах в рамках некоторых незнакомых общих и учебных тем; 7.4 - читать некоторые длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и незнакомых общих и учебных тем; 7.5 - определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 7.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем; 7.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров
	Письмо (Writing)	7.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 7.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 7.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 7.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в письменных жанрах на общие и учебные темы; 7.5 - использовать с некоторой поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на некоторые знакомые общие и учебные темы; 7.6 - объединять предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы
	Использование языка (Use of English)	7.1 - использовать некоторые абстрактные существительных и сложные фразы для знакомых тем и тем учебной программы; 7.4 - использовать различные указатели, в том числе neither, either на знакомые общие и учебные темы; 7.6 - использовать собственные и рефлексивные местоимения включая mine, yours, ours, theirs, hers, his, myself, yourself, themselves для многих знакомых общих и учебных тем; 7.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, включая настоящее продолженное с будущим значением для целого ряда общих и учебных тем; 7.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм на диапазоне привычных общих и учебных тем; 7.11 - использовать некоторые формы косвенной речи для заявлений на ряд знакомых общих и учебных тем; 7.12 - использовать структуры наречия сравнительной степени с правильными и неправильными наречиями для ряда знакомых общих и учебных тем
7.3. Чтение (читаем с удовольствием)	Содержание	7.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 7.3 - уважать различные точки зрения; 7.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 7.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 7.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 7.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение
	Слушание (Listening)	7.1 - понимать с небольшой поддержкой основные моменты в продолжительной беседе на ограниченное количество общих и учебных тем; 7.5 - определить с поддержкой мнение говорящего (их) в продолжительной беседе на общих и учебных тем; 7.7 - начать определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста устных жанров; 7.8 - понимать с поддержкой рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	7.6 - пробовать комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 7.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на различные общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	7.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем; 7.3 - понимать детали аргумента в рамках большинства знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты; 7.4 - читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 7.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров; 7.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в коротких, простых текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	7.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 7.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в некоторых письменных жанрах на общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	7.2 - использовать различные количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных, включая слова too much, too many, none any, enough, на знакомые общие и учебные темы; 7.3 - использовать общие причастия в качестве прилагательных и правильно ставить прилагательные перед существительными на знакомые общие и учебные темы; 7.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы
7.3. Развлечения и медиа	Содержание	7.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 7.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 7.3 - уважать различные точки зрения; 7.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 7.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 7.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи
	Слушание (Listening)	7.2 - понимать с небольшой поддержкой некоторую детальную информацию в продолжительной беседе разговоре общих и учебных тем; 7.3 - понимать с некоторой поддержкой большую часть деталей аргумента в расширенном разговоре на ограниченный круг общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	7.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения в рамках большинства общих и учебных тем; 7.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в общих и учебных тем; 7.5 - пробовать взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 7.6 - пробовать комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 7.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на различные общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	7.3 - понимать детали аргумента в рамках большинства знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 7.4 - читать некоторые длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и незнакомых общих и учебных тем; 7.5 - определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 7.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем; 7.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в коротких, простых текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	7.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 7.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в некоторых письменных жанрах на общие и учебные темы; 7.7 - использовать с минимальной поддержкой со-ответствующий формат на уровне текста для различных письменных жанров на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	7.3 - использовать общие причастия в качестве прилагательных и правильно ставить прилагательные перед существительными на знакомые общие и учебные темы; 7.4 - использовать различные указатели, в том числе neither, either на знакомые общие и учебные темы; 7.5 - использовать вопросы, которые включают в себя разные временные формы, на знакомые общие и учебные темы; 7.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм для выражения последнего времени, неопределенного и незаконченного прошлого на ряд знакомых общих и учебных тем; 7.13 - использовать различные модальные формы для различных функций на различные знакомые и общие учебные темы
7.3. Природные катастрофы	Содержание	7.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 7.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 7.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 7.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 7.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	7.3 - понимать с некоторой поддержкой большую часть деталей аргумента в расширенном разговоре на ограниченный круг общих и учебных тем; 7.4 - понимать с небольшой поддержкой некоторые из подразумеваемых смыслов в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы; 7.5 - определить с поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на большинство общих и учебных тем; 7.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на некоторые общие и учебные темы; 7.8 - понимать с поддержкой рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	7.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках большинства общих и учебных тем; 7.5 - пробовать взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 7.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках различных общих и некоторых учебных тем; 7.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на различные общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	7.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем; 7.3 - понимать детали аргумента в рамках большинства знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 7.5 - определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 7.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем; 7.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров
	Письмо (Writing)	7.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 7.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 7.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в письменных жанрах на общие и учебные темы; 7.6 - объединять предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы
	Использование языка (Use of English)	7.6 - использовать собственные и рефлексивные местоимения включая mine, yours, ours, theirs, hers, his, myself, yourself, themselves для многих знакомых общих и учебных тем; 7.13 - использовать различные модальные формы для различных функций на различные знакомые и общие учебные темы; 7.16 - использовать разные союзы на знакомые общие и учебные темы
7.4. Здоровые привычки	Содержание	7.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 7.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 7.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 7.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	7.4 - разумеваемых смыслов в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы; 7.5 - определить с поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на большинство тем; 7.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на общие и учебные темы; 7.8 - понимать с поддержкой рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	7.6 - пробовать комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 7.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках различных общих и некоторых учебных тем; 7.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на различные общие и учебные темы
	Чтение (Reading)	7.1 - понимать основные моменты в текстах в рамках некоторых незнакомых общих и учебных тем; 7.3 - понимать детали аргумента в рамках большинства знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 7.5 - определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 7.8 - использовать с незначительной поддержкой знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания; 7.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в коротких, простых текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	7.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в некоторых письменных жанрах на общие и учебные темы; 7.5 - использовать с некоторой поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на некоторые знакомые общие и учебные темы; 7.6 - объединять предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы; 7.7 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий формат на уровне текста для различных письменных жанров на знакомые общие и учебные темы; 7.8 - писать правильно часто используемые слова на различные знакомые общие и учебные темы; 7.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на различные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	7.4 - использовать различные указатели, в том числе neither, either на знакомые общие и учебные темы; 7.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, включая настоящее продолженное с будущим значением для целого ряда привычных общих и учебных тем; 7.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм по целому ряду привычных общих и учебных тем; 7.16 - использовать разные союзы на знакомые общие и учебные темы
7.4. Одежда и мода	Содержание	7.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 7.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 7.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 7.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	7.3 - понимать с некоторой поддержкой большую часть деталей аргумента в расширенном разговоре на ограниченный круг общих и учебных тем; 7.4 - понимать с небольшой поддержкой некоторые из подразумеваемых смыслов в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы; 7.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на некоторые общие и учебные темы; 7.7 - начать определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста некоторых устных жанров
	Говорение (Speaking)	7.5 - пробовать взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 7.6 - пробовать комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 7.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках различных общих и некоторых учебных тем
	Чтение (Reading)	7.1 - понимать основные моменты в текстах в рамках некоторых незнакомых общих и учебных тем; 7.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 7.5 - определять смысл из контекста в коротких текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 7.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем; 7.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров; 7.8 - использовать с незначительной поддержкой знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	7.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 7.6 - объединять предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы; 7.8 - писать правильно часто используемые слова на различные знакомые общие и учебные темы; 7.9 - использовать знаки препинания в письменных работах с умеренной грамотностью на уровне текста на различные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	7.3 - использовать общие причастия в качестве прилагательных и правильно ставить прилагательные перед существительными на знакомые общие и учебные темы; 7.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм по целому ряду привычных общих и учебных тем; 7.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм на диапазоне привычных общих и учебных тем; 7.14 - использовать предлоги перед существительными и прилагательными в общих предложных фразах на различные знакомые и общие учебные темы

4) 8 класс:

Темы	Разделы	Цели обучения
1. Мир вокруг нас	Содержание	8.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 8.3 - уважать различные точки зрения; 8.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 8.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 8.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 8.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 8.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 8.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.3 - понимать практически без поддержки большинство деталей аргументов в продолжительной беседе по широкому кругу общих и учебных тем; 8.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста некоторых устных жанров; 8.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	8.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на большинство общих и учебных тем; 8.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения на любые общие и учебные темы; 8.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в общих и учебных тем; 8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 8.6 - комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 8.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках большинства общих и некоторых учебных тем
	Чтение (Reading)	8.1 - понимать основные моменты в текстах незнакомых различных общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.4 - читать длинные тексты различной художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и незнакомых общих и учебных тем; 8.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем, включая длинные тексты; 8.8 - использовать знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	8.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 8.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на различные знакомые общие и учебные темы; 8.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в письменных жанрах на общие и учебные темы; 8.7 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий формат на уровне текста для письменных жанров на общие и учебные темы; 8.8 - писать правильно часто используемые слова на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	8.5 - использовать вопросы, которые включают в себя разные временные и модальные формы, на знакомые общие и учебные темы; 8.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм в описательной и косвенной речи на ряд учебных тем; 8.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 8.16 - использовать разные союзы, например, since, as для объяснения причин, and структуры so... that, such a... при объяснении знакомых общих и учебных тем
1. Повседневная жизнь и шоппинг	Содержание	8.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 8.3 - уважать различные точки зрения; 8.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 8.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 8.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение
	Слушание (Listening)	8.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста некоторых устных жанров; 8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.2 - понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 8.3 - понимать практически без поддержки большинство деталей аргументов в продолжительной беседе по широкому кругу общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 8.6 - комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 8.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках большинства общих и некоторых учебных тем; 8.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.3 - понимать детали аргумента в рамках знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты; 8.4 - читать длинные тексты различной художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и незнакомых общих и учебных тем; 8.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем, включая длинные тексты
	Письмо (Writing)	8.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 8.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на различные знакомые общие и учебные темы; 8.6 - объединять самостоятельно предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы; 8.9 - использовать знаки препинания в письменных работах на среднем уровне грамотности в тексте на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	8.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе некоторые пассивные формы, на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.11 - использовать некоторые формы косвенной речи для заявлений, вопросов и команд: сказать, попросить, рассказать включая запросы по целому ряду знакомых общих и учебных тем; 8.12 - использовать структуры наречия сравнительной степени not as quickly as /far less quickly с правильными и неправильными наречиями; увеличенное разнообразие до словесной, после словесных и конечного положения наречий по ряду знакомых общих и учебных тем; 8.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 8.16 - использовать разные союзы, например, since, as для объяснения причин, and структуры so... that, such a... при объяснении знакомых общих и учебных тем
2. Развлечения и медиа	Содержание	8.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 8.3 - уважать различные точки зрения; 8.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 8.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 8.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 8.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.2 - понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 8.5 - определить с незначительной поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	8.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на общих и учебных тем; 8.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения на любые общие и учебные темы; 8.6 - комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 8.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках большинства общих и некоторых учебных тем
	Чтение (Reading)	8.1 - понимать основные моменты в текстах незнакомых различных общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.5 - определять смысл из контекста в коротких и некоторых длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 8.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем, включая длинные тексты; 8.8 - использовать знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	8.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 8.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на различные общие и учебные темы; 8.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в письменных жанрах на общие и учебные темы; 8.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на знакомые общие и учебные темы; 8.6 - объединять самостоятельно предложения логи-чески в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы; 8.7 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий формат на уровне текста для письменных жанров на знакомые общие и учебные темы; 8.8 - писать правильно часто используемые слова на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	8.1 - использовать некоторые абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам; 8.2 - использовать различные количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных, включая, several, plenty, a large/small number/amount на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - использовать различные сложные прилагательные и обычные прилагательные в качестве причастий, и сравнительные структуры, например, as…as, much …than для указания уровня по знакомым общим и учебным темам; 8.5 - использовать вопросы, которые включают в себя разные временные и модальные формы, на знакомые общие и учебные темы; 8.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, чтобы выразить последнее время, неопределенного и незаконченного прошлого на ряд знакомых общих и учебных тем; 8.13 - использовать все большее разнообразие модальных форм для различных функций: обязательства, необходимость, возможность, разрешение, просьбы, предложения, запрет на знакомые и общие учебные темы; 8.14 - использовать некоторые предлоги перед существительными и прилагательными использовать предлоги, as, like to чтобы указать каким образом использовать зависимые предлоги следующие за прилагательными на ряд знакомых общих и учебных тем; 8.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 8.17 - использовать if/unless/if only во втором придаточном предложении условия и условие wish [that] [present reference]; использовать определительные придаточные предложения, включая со словом "why" на знакомые общие и учебные темы
2B. Спорт, здоровье, физическая культура	Содержание	8.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 8.3 - уважать различные точки зрения; 8.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи
	Слушание (Listening)	8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.2 - понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 8.4 - понимать практически без поддержки большую часть подразумеваемого смысла в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.5 - определить с незначительной поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 8.6 - комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 8.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках большинства общих и некоторых учебных тем
	Чтение (Reading)	8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.3 - понимать детали аргумента в рамках знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты; 8.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем, включая длинные тексты
	Письмо (Writing)	8.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 8.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на различные знакомые общие и учебные темы; 8.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на знакомые общие и учебные темы; 8.6 - объединять самостоятельно предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы
	Использование языка (Use of English)	8.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, включая настоящее продолжительное и настоящее простое временя с будущим значением на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе некоторые пассивные формы, на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.12 - использовать структуры наречия сравнительной степени not as quickly as/far less quickly с правильными и неправильными наречиями; увеличенное разнообразие до словесной, после словесных и конечного положения наречий по ряду знакомых общих и учебных тем; 8.13 - использовать все большее разнообразие модальных форм для различных функций: обязательства, необходимость, возможность, разрешение, просьбы, предложения, запрет на знакомые и общие учебные темы; 8.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 8.17 - использовать if/unless/if only во втором придаточном предложении условия и условие wish [that] [present reference]; использовать определительные придаточные предложения, включая со словом "why" на знакомые общие и учебные темы
3. Чтение (читаем с удовольствием)	Содержание	8.3 - уважать различные точки зрения; 8.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 8.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 8.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 8.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.2 - понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 8.3 - понимать практически без поддержки большинство деталей аргументов в продолжительной беседе по широкому кругу общих и учебных тем; 8.5 - определить с незначительной поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.8 - понимать большие рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	8.2 - задавать более сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих тем и учебных тем; 8.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения на любые общие и учебные темы; 8.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках учебных тем; 8.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	8.1 - понимать основные моменты в текстах незнакомых различных общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.3 - понимать детали аргумента в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.4 - читать длинные тексты различной художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и незнакомых общих и учебных тем; 8.5 - определять смысл из контекста в коротких и некоторых длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 8.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем, включая длинные тексты; 8.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров; 8.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	8.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на общие и учебные темы: 8.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на знакомые общие и учебные темы; 8.8 - писать правильно часто используемые слова на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	8.1 - использовать некоторые абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам; 8.2 - использовать различные количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных, включая, several, plenty, a large/small number/amount на знакомые общие и учебные темы; 8.4 - использовать определяющие слова, включая all, half, both [of] в роли предетерминатив на знакомые общие и учебные темы; 8.6 - использовать местоимения включая неопределенные местоимения anybody, anyone, anything и количественные местоимения everyone, everything, none, more, less, a few; для многих знакомых общих и учебных тем; 8.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, чтобы выразить последнее время, неопределенного и незаконченного прошлого на ряд знакомых общих и учебных тем; 8.8 использовать разнообразные формы будущего времени, включая настоящее продолжительное и настоящее простое временя с будущим значением на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм в описательной и косвенной речи на ряд общих учебных тем; 8.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе некоторые пассивные формы, на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.11 - использовать некоторые формы косвенной речи для заявлений, вопросов и команд: сказать, попросить, рассказать включая запросы по целому ряду знакомых общих и учебных тем; 8.12 - использовать структуры наречия сравнительной степени not as quickly as/far less quickly с правильными и неправильными наречиями; увеличенное разнообразие до словесной, после словесных и конечного положения наречий по ряду знакомых общих и учебных тем; 8.14 - использовать некоторые предлоги перед существительными и прилагательными использовать предлоги, as, like to чтобы указать каким образом; зависимые предлоги следующие за прилагательными на ряд знакомых общих и учебных тем; 8.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 8.16 - использовать разные союзы, например, since, as для объяснения причин, and структуры so... that, such a... при объяснении знакомых общих и учебных тем
3. Мир природы	Содержание	8.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 8.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 8.3 - уважать различные точки зрения; 8.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный; 8.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.2 - понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 8.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем; 8.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста некоторых устных жанров; 8.8 - понимать большие рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	8.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на большинство общих и учебных тем; 8.2 - задавать более сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих тем и учебных тем; 8.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения на любые общие и учебные темы; 8.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в рамках общих и учебных тем; 8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 8.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая длинные тексты; 8.5 - определять смысл из контекста в коротких и некоторых длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 8.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем, включая длинные тексты; 8.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров; 8.8 - использовать знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на различные знакомые общие и учебные темы; 8.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на знакомые общие и учебные темы; 8.6 - объединять самостоятельно предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы; 8.7 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий формат на уровне текста для письменных жанров на общие и учебные темы; 8.8 - писать правильно часто используемые слова на знакомые общие и учебные темы; 8.9 - использовать знаки препинания в письменных работах на среднем уровне грамотности в тексте на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	8.1 - использовать некоторые абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам; 8.3 - использовать различные сложные прилагательные и обычные прилагательные в качестве причастий, и сравнительные структуры, например, as…as, much …than для указания уровня по общим и учебным темам; 8.4 - использовать определяющие слова, включая all, half, both [of] в роли предетерминатив на знакомые общие и учебные темы; 8.6 - использовать местоимения включая неопределенные местоимения anybody, anyone, anything и количественные местоимения everyone, everything, none, more, less, a few для многих знакомых общих и учебных тем; 8.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, чтобы выразить последнее время, неопределенного и незаконченного прошлого на ряд знакомых общих и учебных тем
3. Путешествие и транспорт	Содержание	8.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 8.3 - уважать различные точки зрения; 8.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 8.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 8.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.2 - понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 8.4 - понимать практически без поддержки большую часть подразумеваемого смысла в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.8 - понимать большие рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	8.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на большинство общих и учебных тем; 8.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения на любые общие и учебные темы; 8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 8.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках большинства общих и некоторых учебных тем
	Чтение (Reading)	8.1 - понимать основные моменты в текстах незнакомых различных общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.4 - читать длинные тексты различной художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и незнакомых общих и учебных тем; 8.5 - определять смысл из контекста в коротких и некоторых длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 8.8 - использовать знакомые и некоторые незнакомые бумажные и цифровые ресурсы для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	8.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 8.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на различные знакомые общие и учебные темы; 8.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в письменных жанрах на общие и учебные темы; 8.6 - объединять самостоятельно предложения логически в абзац, используя базовые слова связки в на знакомые общие темы; 8.8 - писать правильно часто используемые слова на знакомые общие и учебные темы; 8.9 - использовать знаки препинания в письменных работах на среднем уровне грамотности в тексте на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	8.5 - использовать вопросы, которые включают в себя разные временные и модальные формы, на знакомые общие и учебные темы; 8.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, чтобы выразить последнее время, неопределенного и незаконченного прошлого на ряд знакомых общих и учебных тем; 8.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм в описательной и косвенной речи общих и знакомых учебных тем; 8.13 - использовать все большее разнообразие модальных форм для различных функций: обязательства, необходимость, возможность, разрешение, просьбы, предложения, запрет на знакомые и общие учебные темы; 8.14 - использовать некоторые предлоги перед существительными и прилагательными использовать предлоги, as, like to чтобы указать каким образом; зависимые предлоги следующие за прилагательными на ряд знакомых общих и учебных тем
4. Еда и напитки	Содержание	8.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 8.3 - уважать различные точки зрения: 8.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 8.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 8.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 8.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 8.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.2 - понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 8.3 - понимать практически без поддержки большинство деталей аргументов в продолжительной беседе по широкому кругу общих и учебных тем; 8.4 - понимать практически без поддержки большую часть подразумеваемого смысла в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.5 - определить с незначительной поддержкой мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.6 - определить с незначительной поддержкой смысл из контекста продолжительной беседы на большинство общих и учебных тем
	Говорение (Speaking)	8.2 - задавать более сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих тем и некоторых учебных тем; 8.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения на любые общие и учебные темы; 8.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на неожиданные комментарии в общих и учебных тем; 8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 8.6 - комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 8.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках большинства общих и некоторых учебных тем; 8.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.3 - понимать детали аргумента в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.4 - читать длинные тексты различной художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 8.5 - определять смысл из контекста в коротких и некоторых длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 8.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем, включая длинные тексты; 8.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках большинства написанных жанров
	Письмо (Writing)	8.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 8.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на различные знакомые общие и учебные темы; 8.4 - использовать с поддержкой соответствующий стиль и регистр в письменных жанрах на общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	8.2 - использовать различные количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных, включая, several, plenty, a large/small number/amount на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - использовать различные сложные прилагательные и обычные прилагательные в качестве причастий, и сравнительные структуры, например, as…as, much …than для указания уровня по знакомым общим и учебным темам; 8.4 - использовать определяющие слова, включая all, half, both [of] в роли предетерминатив на знакомые общие и учебные темы; 8.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, включая настоящее продолжительное и настоящее простое временя с будущим значением на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.9 - использовать надлежащим образом увеличенное разнообразие настоящих и прошлых простых форм и последних совершенных простых форм в описательной и косвенной речи на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе некоторые пассивные формы, на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.13 - использовать все большее разнообразие модальных форм для различных функций: обязательства, необходимость, возможность, разрешение, просьбы, предложения, запрет на знакомые и общие учебные темы; 8.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы
4. Мир работы	Содержание	8.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 8.3 - уважать различные точки зрения; 8.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 8.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 8.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	8.1 - понимать практически без поддержки основные моменты в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 8.2 - понимать при малой поддержке либо без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 8.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста некоторых устных жанров; 8.8 - понимать большие рассказы на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	8.2 - задавать более сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих тем и учебных тем; 8.3 - высказывать мнение на уровне рассуждения на любые общие и учебные темы; 8.4 - отвечать с некоторой гибкостью на уровне предложения с элементами рассуждения на комментарии в рамках общих и учебных тем; 8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 8.6 - комментировать с некоторой гибкостью то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 8.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках большинства общих и некоторых учебных тем; 8.8 - пересказывать некоторые более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	8.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 8.6 - определять отношение или мнение автора на различные незнакомые общие и учебные тем, включая длинные тексты; 8.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в коротких текстах на некоторые общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	8.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы с незначительной поддержкой на уровне текста на общие и учебные темы; 8.2 - писать с незначительной поддержкой о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 8.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на различные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	8.5 - использовать вопросы, которые включают в себя разные временные и модальные формы, на знакомые общие и учебные темы; 8.6 - использовать местоимения включая неопределенные местоимения anybody, anyone, anything и количественные местоимения everyone, everything, none, more, less, a few для многих знакомых общих и учебных тем; 8.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, чтобы выразить последнее время, неопределенного и незаконченного прошлого на ряд знакомых общих и учебных тем; 8.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, включая настоящее продолжительное и настоящее простое временя с будущим значением на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе некоторые пассивные формы, на ряд общих и знакомых учебных тем; 8.11 - использовать некоторые формы косвенной речи для заявлений, вопросов и команд: сказать, попросить, рассказать включая запросы по целому ряду знакомых общих и учебных тем; 8.12 - использовать структуры наречия сравнительной степени not as quickly as/far less quickly с правильными и неправильными наречиями; увеличенное разнообразие до словесной, после словесных и конечного положения наречий по ряду знакомых общих и учебных тем; 8.13 - использовать все большее разнообразие модальных форм для различных функций: обязательства, необходимость, возможность, разрешение, просьбы, предложения, запрет на знакомые и общие учебные темы; 8.17 - использовать if/unless/if only во втором придаточном предложении условия и условие wish [that] [present reference]; использовать определительные придаточные предложения, включая со словом “why” на знакомые общие и учебные темы

5) 9 класс:

Темы	Разделы	Цели обучения
1. Хобби	Содержание	9.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 9.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 9.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 9.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 9.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 9.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	9.1 - понимать основные моменты без поддержки в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.2 - понимать без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 9.5 - определить мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	9.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на общие и учебные темы; 9.3 - объясняет и обосновывает свою точку зрения на общие и учебные темы; 9.6 - комментировать с определенной степенью гибкости то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.1 - понимать основные моменты в длинных текстах большинства незнакомых общих и учебных тем; 9.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 9.4 - читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 9.6 - определять отношение или мнение автора в длинных текстах в рамках большинства общих и учебных тем
	Письмо (Writing)	9.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы без поддержки на уровне текста на общие и учебные темы; 9.2 - писать самостоятельно о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 9.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 9.6 - писать связные тексты на общие знакомые и учебные темы, используя различные слова связки; 9.8 - писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.5 - использовать разные типы вопросов на знакомые общие и учебные темы; 9.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, включая некоторые пассивные формы, включая обстоятельство времени на ряд знакомых общих и учебных тем; 9.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, в том числе некоторые пассивы, для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.9 - использовать надлежащим образом повышенное разнообразие активных и пассивных простых настоящих и прошлых форм и прошлых совершенных простых форм в повествовании и косвенной речи на ряд знакомых общих и учебных тем; 9.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе непрерывное растущее разнообразие пассивных форм, для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.11 - использовать повышенное разнообразие представленных речевых форм для заявлений, вопросов и команд: в том числе косвенных и встроенных вопросов с know, wonder по ряду знакомых общих и учебных тем; 9.12 - использовать повышенное разнообразие структуры наречия сравнительной степени с правильными и неправильными наречиями; различные предварительно вербальные, после словесные наречия и наречий конечных положений для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 9.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
1. Физическая культура и спорт	Содержание	9.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 9.3 - уважать различные точки зрения; 9.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 9.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 9.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 9.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи
	Слушание (Listening)	9.1 - понимать основные моменты без поддержки в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.2 - понимать без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 9.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста большинства устных жанров
	Говорение (Speaking)	9.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 9.3 - объясняет и обосновывает свою точку зрения на общие и учебные темы; 9.6 - комментировать с определенной степенью гибкости то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем; 9.8 - пересказывать более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 9.6 - определять отношение или мнение автора в длинных текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 10.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в длинных текстах на различные общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	9.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы без поддержки на уровне текста на общие и учебные темы; 9.2 - писать самостоятельно о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 9.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 9.4 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий стиль и регистр в разнообразных письменных жанрах на общие и учебные темы; 9.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на неограниченные знакомые общие и учебные темы; 9.8 - писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.5 - использовать разные типы вопросов на знакомые общие и учебные темы; 9.9 - использовать надлежащим образом повышенное разнообразие активных и пассивных простых настоящих и прошлых форм и прошлых совершенных простых форм в повествовании и косвенной речи на ряд знакомых общих и учебных тем; 9.11 - использовать повышенное разнообразие представленных речевых форм для заявлений, вопросов и команд: в том числе косвенных и встроенных вопросов с know, wonder по ряду знакомых общих и учебных тем; 9.12 - использовать повышенное разнообразие структуры наречия сравнительной степени с правильными и неправильными наречиями; различные предварительно вербальные, после словесные наречия и наречий конечных положений для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.13 - использовать различные модальные формы для различных функций и ограниченного числа модальных форм прошлого времени, включая should/ shouldn’t have чтобы выразить сожаление и критику на знакомые и общие учебные темы; 9.14 - использовать повышенное разнообразие предлогов перед существительными и прилагательными; все большее число зависимых предлогов следующие за существительными и прилагательными и увеличение разнообразия зависимых предлогов следующих за глаголами по ряду знакомых общих и учебных тем; 9.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 9.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем; 9.17 - использовать if/if only в третьей логической структуре; использовать относительные придаточные предложения, включая со словом which
2. Планета и Земля и наше место на ней	Содержание	9.3 - уважать различные точки зрения; 9.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 9.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	9.3 - понимать без поддержки большинство деталей аргументов в продолжительной беседе по широкому кругу общих и учебных тем; 9.5 - определить мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.6 - определить смысл из контекста продолжительной беседы на разные общие и учебные темы; 9.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста большинства устных жанров; 9.8 - начать определять несоответствия в приводимых аргументам в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	9.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 9.6 - комментировать с определенной степенью гибкости то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем; 9.8 - пересказывать более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.3 - понимать детали аргумента в длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 9.4 - читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 9.5 - определять смысл из контекста в длинных текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 9.6 - определять отношение или мнение автора в длинных текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 9.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках любых написанных жанров; 10.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в длинных текстах на различные общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	9.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы без поддержки на уровне текста на общие и учебные темы; 9.2 - писать самостоятельно о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 9.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 9.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на неограниченные знакомые общие и учебные темы; 9.6 - писать связные тексты на общие знакомые и учебные темы, используя различные слова связки; 9.8 - писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.1 - использовать разные абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам; 9.3 - использовать различные сложные прилагательные и обычные прилагательные в качестве причастий, сравнительные структуры, при помощи которых можно указать уровень, и усилительные прилагательные по знакомым общим и учебным темам; 9.4 - использовать определяющие слова и предопределяющие на знакомые общие и учебные темы; 9.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, включая некоторые пассивные формы, включая обстоятельство времени на ряд знакомых общих и учебных тем; 9.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, в том числе некоторые пассивы, для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.13 - использовать различные модальные формы для различных функций и ограниченного числа модальных форм прошлого времени, включая should/ shouldn’t have чтобы выразить сожаление и критику на знакомые и общие учебные темы
2. Благотворительность и конфликт	Содержание	9.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 9.2 - использовать навыки говорения и слушания для обеспечения обратной связи одноклассникам; 9.3 - уважать различные точки зрения; 9.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 9.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 9.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 9.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 9.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 9.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	9.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы без поддержки на уровне текста на общие и учебные темы; 9.2 - писать самостоятельно о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 9.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 9.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на неограниченные знакомые общие и учебные темы; 9.6 - писать связные тексты на общие знакомые и учебные темы, используя различные слова связки; 9.7 - использовать независимо соответствующий формат на уровне текста неограниченных письменных жанров на общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	9.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на общие и учебные темы; 9.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 9.3 - объясняет и обосновывает свою точку зрения на общие и учебные темы; 8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 9.6 - комментировать с определенной степенью гибкости то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.1 - понимать основные моменты в длинных текстах большинства незнакомых общих и учебных тем; 9.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 9.3 - понимать детали аргумента в длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 9.4 - читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 9.6 - определять отношение или мнение автора в длинных текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 9.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках любых написанных жанров; 9.8 - использовать большинство знакомых и незнакомых бумажных и цифровых ресурсов для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	9.7 - использовать независимо соответствующий формат на уровне текста неограниченных письменных жанров на общие и учебные темы; 9.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 9.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы без поддержки на уровне текста на общие и учебные темы; 9.4 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий стиль и регистр в разнообразных письменных жанрах на общие и учебные темы; 9.6 - писать связные тексты на общие знакомые и учебные темы, используя различные слова связки; 9.8 - писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы; 9.9 - использовать знаки препинания в письменных работах на уровне текста грамотно на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.1 - использовать разные абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам; 9.5 - использовать разные типы вопросов на знакомые общие и учебные темы; 9.6 - использовать относительные, демонстративные, неопределенные и количественные местоимения и большое количество рефлексивных местоимений для многих знакомых общих и учебных тем; 9.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, включая некоторые пассивные формы, включая обстоятельство времени на ряд знакомых общих и учебных тем; 9.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, в том числе некоторые пассивы, для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.9 - использовать надлежащим образом повышенное разнообразие активных и пассивных простых настоящих и прошлых форм и прошлых совершенных простых форм в повествовании и косвенной речи на ряд знакомых общих и учебных тем; 9.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе непрерывное растущее разнообразие пассивных форм, для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.17 - использовать if/if only в третьей логической структуре; использовать относительные придаточные предложения, включая со словом which
3. Чтение (читаем с удовольствием)	Содержание	9.3 - уважать различные точки зрения; 9.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 9.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других
	Слушание (Listening)	9.6 - определить смысл из контекста продолжительной беседы на разные общие и учебные темы; 9.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста большинства устных жанров; 9.8 - начать определять несоответствия в приводимых аргументам в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	9.4 - отвечать с определенной степенью гибкости на уровне предложения и рассуждения на неожиданные комментарии в рамках общих и учебных тем; 9.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем; 9.8 - пересказывать более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.1 - понимать основные моменты в длинных текстах большинства незнакомых общих и учебных тем; 9.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 9.3 - понимать детали аргумента в длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 9.4 - читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 9.5 - определять смысл из контекста в длинных текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 9.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках любых написанных жанров; 9.8 - использовать большинство знакомых и незнакомых бумажных и цифровых ресурсов для проверки значения и расширения понимания; 9.9 - определять несоответствия в приводимых аргументах в длинных текстах на различные общие и учебные темы
	Письмо (Writing)	9.4 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий стиль и регистр в разнообразных письменных жанрах на общие и учебные темы; 9.7 - использовать независимо соответствующий формат на уровне текста неограниченных письменных жанров на общие и учебные темы; 9.8 - писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы; 9.9 - использовать знаки препинания в письменных работах на уровне текста грамотно на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.5 - использовать разные типы вопросов на знакомые общие и учебные темы; 9.10 - использовать формы настоящего непрерывного времени и прошлых непрерывных форм, в том числе непрерывное растущее разнообразие пассивных форм, для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.11 - использовать повышенное разнообразие представленных речевых форм для заявлений, вопросов и команд: в том числе косвенных и встроенных вопросов с know, wonder по ряду знакомых общих и учебных тем; 9.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы; 9.16 - использовать союзы so, if, when, where, before, after для связи частей предложений в ограниченном спектре знакомых общих и учебных тем
3. Традиции и язык	Содержание	9.3 - уважать различные точки зрения; 9.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 9.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств; 9.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	9.1 - понимать основные моменты без поддержки в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.2 - понимать без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 9.5 - определить мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.6 - определить смысл из контекста продолжительной беседы на разные общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	9.1 - использовать формальные и неформальные регистры в разговоре на общие и учебные темы; 9.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 9.3 - объясняет и обосновывает свою точку зрения на общие и учебные темы; 9.6 - комментировать с определенной степенью гибкости то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем; 9.8 - пересказывать более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 9.4 - читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 9.5 - определять смысл из контекста в длинных текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 9.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках любых написанных жанров; 9.8 - использовать большинство знакомых и незнакомых бумажных и цифровых ресурсов для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	9.2 - писать самостоятельно о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 9.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 9.6 - писать связные тексты на общие знакомые и учебные темы, используя различные слова связки; 9.8 - писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы; 9.9 - использовать знаки препинания в письменных работах на уровне текста грамотно на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.2 - использовать количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных и именные группы на знакомые общие и учебные темы; 9.3 - использовать различные сложные прилагательные и обычные прилагательные в качестве причастий, сравнительные структуры, при помощи которых можно указать уровень, и усилительные прилагательные по знакомым общим и учебным темам; 9.6 - использовать относительные, демонстративные, неопределенные и количественные местоимения и большое количество рефлексивных местоимений для многих знакомых общих и учебных тем; 9.9 - использовать надлежащим образом повышенное разнообразие активных и пассивных простых настоящих и прошлых форм и прошлых совершенных простых форм в повествовании и косвенной речи на ряд знакомых общих и учебных тем; 9.13 - использовать различные модальные формы для различных функций и ограниченного числа модальных форм прошлого времени, включая should/ shouldn’t have чтобы выразить сожаление и критику на знакомые и общие учебные темы
3. Музыка и фильмы	Содержание	9.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 9.6 - организовывать и понятно представлять информацию в форме, понятной для других; 9.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение
	Слушание (Listening)	9.1 - понимать основные моменты без поддержки в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.4 - понимать без поддержки большую часть подразумеваемого смысла в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.6 - определить смысл из контекста продолжительной беседы на разные общие и учебные темы; 9.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста большинства устных жанров; 9.8 - начать определять несоответствия в приводимых аргументам в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	9.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 9.3 - объясняет и обосновывает свою точку зрения на общие и учебные темы; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.4 - читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 9.5 - определять смысл из контекста в длинных текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 9.6 - определять отношение или мнение автора в длинных текстах в рамках большинства общих и учебных тем; 9.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках любых написанных жанров
	Письмо (Writing)	9.2 - писать самостоятельно о реальных, вымышленных событиях, действиях или опыте из прошлого на знакомые общие и учебные темы; 9.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 9.4 - использовать с минимальной поддержкой соответствующий стиль и регистр в разнообразных письменных жанрах на общие и учебные темы; 9.5 - использовать с поддержкой аргументы, подкрепляя примерами и обоснованием на неограниченные знакомые общие и учебные темы; 9.6 - писать связные тексты на общие знакомые и учебные темы, используя различные слова связки; 9.7 - использовать независимо соответствующий формат на уровне текста неограниченных письменных жанров на общие и учебные темы; 9.8 - писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы; 9.9 - использовать знаки препинания в письменных работах на уровне текста грамотно на знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.1 - использовать разные абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам; 9.2 - использовать количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных и именные группы на знакомые общие и учебные темы; 9.3 - использовать различные сложные прилагательные и обычные прилагательные в качестве причастий, сравнительные структуры, при помощи которых можно указать уровень, и усилительные прилагательные по знакомым общим и учебным темам; 9.4 - использовать определяющие слова и предопределяющие на знакомые общие и учебные темы; 9.6 - использовать относительные, демонстративные, неопределенные и количественные местоимения и большое количество рефлексивных местоимений для многих знакомых общих и учебных тем; 9.7 - использовать разнообразие простых совершенных форм, включая некоторые пассивные формы, включая обстоятельство времени на ряд знакомых общих и учебных тем; 9.14 - использовать повышенное разнообразие предлогов перед существительными и прилагательными, все большее число зависимых предлогов следующие за существительными и прилагательными и увеличение разнообразия зависимых предлогов следующих за глаголами по ряду знакомых общих и учебных тем; 9.17 - использовать if/if only в третьей логической структуре; использовать относительные придаточные предложения, включая со словом which
4. Путешествие и туризм	Содержание	9.4 - оценивать и реагировать конструктивно на обратную связь от других учащихся; 9.5 - использовать обратную связь для постановки персональных целей обучения; 9.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 9.10 - использовать устную или письменную речь для проведения анализа и изучения широкого спектра мнений и взглядов на мир
	Слушание (Listening)	9.2 - понимать без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 9.4 - понимать без поддержки большую часть подразумеваемого смысла в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.5 - определить мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.6 - определить смысл из контекста продолжительной беседы на разные общие и учебные темы; 9.7 - определять характерные черты на уровне слова, предложения и текста большинства устных жанров
	Говорение (Speaking)	9.2 - задавать сложные вопросы, чтобы получить информацию в рамках общих и учебных тем; 9.3 - объясняет и обосновывает свою точку зрения на общие и учебные темы; 9.4 - отвечать с определенной степенью гибкости на уровне предложения и рассуждения на неожиданные комментарии в рамках общих и учебных тем; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем; 9.8 - пересказывать более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.5 - определять смысл из контекста в длинных текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 9.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках любых написанных жанров; 9.8 - использовать большинство знакомых и незнакомых бумажных и цифровых ресурсов для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	9.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы без поддержки на уровне текста на общие и учебные темы; 9.3 - писать с умеренной грамматической грамотностью на знакомые общие и учебные темы; 9.7 - использовать независимо соответствующий формат на уровне текста неограниченных письменных жанров на общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.2 - использовать количественные для исчисляемых и неисчисляемых существительных и именные группы на знакомые общие и учебные темы; 9.4 - использовать определяющие слова и предопределяющие на знакомые общие и учебные темы; 9.12 - использовать повышенное разнообразие структуры наречия сравнительной степени с правильными и неправильными наречиями; различные предварительно вербальные, после словесные наречия и наречий конечных положений для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.14 - использовать повышенное разнообразие предлогов перед существительными и прилагательными; все большее число зависимых предлогов следующие за существительными и прилагательными и увеличение разнообразия зависимых предлогов следующих за глаголами по ряду знакомых общих и учебных тем; 9.17 - использовать if/if only в третьей логической структуре; использовать относительные придаточные предложения, включая со словом which
4. Наука и технологии	Содержание	9.1 - использовать навыки говорения и слушания для творческого совместного решения проблем в группах; 9.3 - уважать различные точки зрения; 9.7 - вырабатывать и подкреплять последовательный аргумент в устной и письменной речи; 9.8 - развивать межкультурное понимание через чтение и обсуждение; 9.9 - использовать воображение для выражения своих мыслей, идей, переживаний и чувств
	Слушание (Listening)	9.2 - понимать без поддержки наиболее конкретную информацию в расширенном разговоре по широкому кругу общих и учебных тем; 9.3 - понимать без поддержки большинство деталей аргументов в продолжительной беседе по широкому кругу общих и учебных тем; 9.4 - понимать без поддержки большую часть подразумеваемого смысла в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.5 - определить мнение говорящего (-их) в продолжительной беседе на общие и учебные темы; 9.6 - определить смысл из контекста продолжительной беседы на разные общие и учебные темы; 9.8 - начать определять несоответствия в приводимых аргументам в продолжительной беседе на некоторые общие и учебные темы
	Говорение (Speaking)	9.3 - объясняет и обосновывает свою точку зрения на общие и учебные темы; 9.4 - отвечать с определенной степенью гибкости на уровне предложения и рассуждения на неожиданные комментарии в рамках общих и учебных тем; 8.5 - взаимодействовать с одноклассниками для сотрудничества, обсуждения, согласования, планирования, и расставления приоритетов с целью выполнения учебных задач; 9.6 - комментировать с определенной степенью гибкости то, что сказали другие на уровне предложения или рассуждения во время парной, групповой и работы всем классом; 9.7 - использовать специфичную лексику и синтаксис в рамках неограниченных общих и учебных тем; 9.8 - пересказывать более длинные истории и события на большинство общих и учебных тем
	Чтение (Reading)	9.2 - понимать специфичную информацию и детали в текстах в рамках знакомых общих и учебных тем, включая некоторые длинные тексты; 9.3 - понимать детали аргумента в длинных текстах в рамках различных знакомых общих и учебных тем; 9.4 - читать длинные тексты художественной и нехудожественной литературы в рамках знакомых и некоторых незнакомых общих и учебных тем; 9.5 - определять смысл из контекста в длинных текстах в рамках большинства знакомых общих и учебных тем; 9.7 - определять характерные свойства слова, предложения и текста в рамках любых написанных жанров; 9.8 - использовать большинство знакомых и незнакомых бумажных и цифровых ресурсов для проверки значения и расширения понимания
	Письмо (Writing)	9.1 - планировать, писать, править и вычитывать работы без поддержки на уровне текста на общие и учебные темы; 9.6 - писать связные тексты на общие знакомые и учебные темы, используя различные слова связки; 9.8 - писать правильно часто используемые слова на неограниченные знакомые общие и учебные темы
	Использование языка (Use of English)	9.1 - использовать разные абстрактные составные существительные и сложные именные группы по знакомым общим и учебным темам, а также незнакомым темам; 9.8 - использовать разнообразные формы будущего времени, в том числе некоторые пассивы, для ряда знакомых общих и учебных тем; 9.13 - использовать различные модальные формы для различных функций и ограниченного числа модальных форм прошлого времени, включая should/ shouldn’t have чтобы выразить сожаление и критику на знакомые и общие учебные темы; 9.15 - использовать формы инфинитива после ограниченного количества глаголов и прилагательных; использовать формы герундия после ограниченного количества глаголов и предлогов; использовать предложные глаголы и начинать использовать фразовые глаголы на знакомые общие и учебные темы

Приложение 8 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 199 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету "Математика"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Цель обучения математике – формирование функциональной грамотности обучающихся, в том числе в интеграции с другими учебными предметами, развитие интеллектуального уровня на основе общечеловеческих ценностей и лучших традиций национальной культуры.

3. Задачи:

1) способствовать формированию и развитию математических знаний, умений и навыков по разделам программы: "Числа", "Алгебра", "Геометрия", "Статистика и теория вероятностей", "Математическое моделирование и анализ";

2) содействовать применению математического языка и основных математических законов, изучению количественных отношений и пространственных форм для решения задач в различных контекстах;

3) направлять знания обучающихся на создание математических моделей с целью решения задач и интерпретировать математические модели, которые описывают реальные процессы;

4) формировать элементарные навыки применения математических методов для исследования и решения задач по физике, химии, биологии и в других теоретических областях и практической деятельности;

5) развивать логическое и критическое мышление, творческие способности для подбора подходящих математических методов при решении практических задач, оценки полученных результатов и установления их достоверности;

6) развивать коммуникативные навыки, в том числе способность передавать информацию точно и грамотно, а также использовать информацию из различных источников, включая публикации и электронные средства;

7) развивать личностные качества, такие, как независимость, ответственность, инициативность, настойчивость, терпение и толерантность, необходимые как для самостоятельной работы, так и для работы в команде;

8) обеспечить понимание значимости математики для общественного прогресса;

9) развивать навыки использования информационно-коммуникационных технологий в процессе обучения математике.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета "Математика"

4. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Математика" составляет:

1) в 5-ом классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

2) в 6-ом классе – 5 часов в неделю, 170 часов в учебном году;

3) в 7-ом классе – 5 часов, 170 часов в учебном году;

4) в 8-ом классе – 5 часов, 170 часов в учебном году;

5) в 9-ом классе – 5 часов, 170 часов в учебном году.

5. Базовое содержание учебного предмета математики для 5 класса включает следующие разделы:

1) "Натуральные числа и нуль" (15 часов). Натуральные числа и нуль. Координатный луч. Сравнение натуральных чисел. Двойное неравенство. Сложение натуральных чисел. Вычитание натуральных чисел. Умножение натуральных чисел. Деление натуральных чисел. Свойства арифметических действий. Арифметические действия над натуральными числами. Числовые выражения. Буквенные выражения. Значения числовых и буквенных выражений. Упрощение выражений. Уравнение. Корень уравнения. Решение текстовых задач с помощью уравнений. Формулы. Вычисление по формулам. Числовые последовательности, составленные из натуральных чисел;

2) "Делимость натуральных чисел" (16 часов). Делители и кратные натуральных чисел. Простые и составные числа. Основные свойства делимости. Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10. Четные и нечетные числа. Степень. Основание степени. Показатель степени. Разложение натуральных чисел на простые множители. Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное;

3) "Обыкновенные дроби и действия над обыкновенными дробями" (57 часов). Чтение и запись обыкновенных дробей. Основное свойство обыкновенной дроби. Правильные и неправильные обыкновенные дроби. Смешанные числа. Целая и дробная части смешанного числа. Перевод неправильной дроби в смешанное число. Представление смешанного числа в виде неправильной дроби. Изображение обыкновенных дробей и смешанных чисел на координатном луче. Приведение обыкновенных дробей к общему знаменателю. Сравнение обыкновенных дробей и смешанных чисел. Сложение и вычитание обыкновенных дробей. Сложение смешанных чисел. Вычитание смешанных чисел. Умножение обыкновенных дробей и смешанных чисел. Взаимно обратные числа. Деление обыкновенных дробей и смешанных чисел. Арифметические действия над обыкновенными дробями и смешанными числами. Нахождение дроби от числа и числа по его дроби. Задачи на совместную работу;

4) "Десятичные дроби и действия над ними" (37 часов). Десятичная дробь. Чтение и запись десятичных дробей. Перевод десятичной дроби в обыкновенную дробь. Изображение десятичных дробей на координатном луче. Сравнение десятичных дробей. Сложение и вычитание десятичных дробей. Умножение десятичной дроби на натуральное число. Умножение десятичных дробей. Деление десятичной дроби на натуральное число. Деление десятичных дробей. Умножение и деление десятичных дробей на 10; 100; 1000;... и на 0,1; 0,01; 0,001;... Арифметические действия над обыкновенными и десятичными дробями. Округление десятичных дробей. Числовые последовательности, составленные из дробей;

5) "Множества" (5 часов). Множество. Элементы множества. Изображение множеств. Отношения между множествами. Подмножество. Объединение и пересечение множеств;

6) "Проценты" (12 часов). Процент. Нахождение процентов от числа и числа по его процентам;

7) "Углы. Многоугольники" (8 часов). Угол. Величина угла. Построение и измерение углов. Транспортир. Сравнение углов. Многоугольник. Измерение углов и сторон многоугольника, нахождение его периметра;

8) "Диаграммы" (5 часов). Окружность. Круг. Круговой сектор. Диаграмма. Виды диаграмм: столбчатая, линейная и круговая. Способы представления статистических данных;

9) "Развертки пространственных фигур" (3 часа). Прямоугольный параллелепипед (куб). Развертка прямоугольного параллелепипеда (куба). Задачи на разрезание фигур. Задачи на складывание фигур;

10) Повторение курса математики 5 класса (12 часов).

6. Базовое содержание учебного предмета математики для 6 класса включает следующие разделы:

1) Повторение курса математики 5 класса (5 часов);

2) "Отношения и пропорции" (19 часов). Отношение двух чисел. Процентное отношение двух чисел. Пропорция. Основное свойство пропорции. Прямая и обратная пропорциональная зависимости. Решение задач с помощью пропорции. Нахождение процентов от числа и числа по его процентам с помощью пропорции. Масштаб. Длина окружности. Площадь круга. Шар. Сфера;

3) "Рациональные числа и действия над ними" (41 час). Положительные числа. Отрицательные числа. Координатная прямая. Противоположные числа. Целые числа. Рациональные числа. Модуль числа. Простейшие уравнения, содержащие переменную под знаком модуля. Сравнение рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с помощью координатной прямой. Сложение отрицательных рациональных чисел. Сложение рациональных чисел с разными знаками. Свойства сложения рациональных чисел. Вычитание рациональных чисел. Расстояние между точками координатной прямой. Умножение рациональных чисел. Переместительное и сочетательное свойства умножения рациональных чисел. Деление рациональных чисел. Представление рационального числа в виде бесконечной десятичной периодической дроби. Перевод бесконечной периодической десятичной дроби в обыкновенную дробь. Арифметические действия над рациональными числами. Решение текстовых задач;

4) "Алгебраические выражения" (15 часов). Переменная. Выражение с переменной. Раскрытие скобок. Коэффициент. Подобные слагаемые. Приведение подобных слагаемых. Тождественные преобразования выражений. Тождество. Решение текстовых задач;

5) "Линейное уравнение с одной переменной" (15 часов). Числовые равенства и их свойства. Решения уравнений. Линейное уравнение с одной переменной. Равносильные уравнения. Решение линейных уравнений с одной переменной. Решение текстовых задач с помощью уравнений. Линейные уравнения с одной переменной, содержащие переменную под знаком модуля;

6) "Линейные неравенства с одной переменной" (18 часов). Числовые неравенства и их свойства. Числовые промежутки. Объединение и пересечение числовых промежутков. Линейное неравенство с одной переменной. Равносильные неравенства. Решение линейных неравенств с одной переменной. Системы линейных неравенств с одной переменной. Решение системы линейных неравенств с одной переменной. Линейное неравенство с одной переменной, содержащее переменную под знаком модуля. Решение линейных неравенств с одной переменной, содержащих переменную под знаком модуля;

7) "Координатная плоскость" (13 часов). Плоскость. Перпендикулярные прямые и отрезки. Параллельные прямые и отрезки. Координатная плоскость. Прямоугольная система координат. Центральная симметрия. Осевая симметрия;

8) "Фигуры в пространстве" (4 часа). Расположение фигур в пространстве. Изображение пространственных фигур, "невидимые" линии;

9) "Статистика. Комбинаторика" (7 часов). Статистические данные и их характеристики: среднее арифметическое, мода, медиана, размах. Решение задач на нахождение средней скорости движения. Решение комбинаторных задач методом перебора;

10) "Зависимости между величинами" (10 часов). Способы задания зависимостей между величинами: аналитический (с помощью формулы), табличный, графический. Исследование зависимостей между величинами, используя графики реальных процессов. Прямая пропорциональность и ее график;

11) "Линейные уравнения с двумя переменными и их системы"

(16 часов). Линейное уравнение с двумя переменными и его график. Системы двух линейных уравнений с двумя переменными. Решение систем линейных уравнений с двумя переменными: способом сложения; способом подстановки. Решение задач с помощью составления систем уравнений;

12) Повторение курса математики 5-6 классов (7 часов).

7. Базовое содержание учебного предмета математики для 7 класса включает следующие разделы:

1) Повторение курса математики 5-6 классов (5 часов);

2) "Степень с целым показателем" (14 часов). Степень с натуральным показателем и ее свойства. Степень с целым показателем и ее свойства. Преобразование выражений, содержащих степени. Стандартный вид числа. Решение практических задач, содержащих большие и малые величины. Числовые последовательности, содержащие степени;

3) "Начальные геометрические сведения" (12 часов). Основные понятия геометрии. Простейшие фигуры геометрии. Аксиома и теорема. Равенство фигур. Доказательство теоремы. Метод доказательства от противного. Смежные и вертикальные углы и их свойства. Биссектриса угла. Перпендикулярные прямые. Перпендикуляр;

4) "Многочлены" (14 часов). Одночлены и действия над ними. Многочлены и действия над ними. Степень одночлена и многочлена. Стандартный вид одночлена и многочлена. Разложение многочлена на множители. Тождественные преобразования выражений;

) "Функция. График функции" (16 часов). Понятие функции. График функции. Линейная функция и ее график. Взаимное расположение графиков линейных функций. Решение систем линейных уравнений с двумя переменными графическим способом. Функции вида у=ах², у=ах³ и

(k

0), их графики и свойства;

"Треугольники" (19 часов). Треугольник и его виды. Равенство треугольников. Признаки равенства треугольников. Равнобедренный треугольник. Медиана, биссектриса, высота, средняя линия треугольника;

7) "Элементы статистики" (6 часов). Понятия генеральной совокупности, случайной выборки, вариационного ряда, варианты. Абсолютная частота и относительная частота. Таблица частот. Полигон частот;

8) "Формулы сокращенного умножения" (25 часов). Формула разности квадратов двух выражений. Формула квадрата суммы двух выражений. Формула квадрата разности двух выражений. Формула куба суммы двух выражений. Формула куба разности двух выражений. Формула разности кубов двух выражений. Формула суммы кубов двух выражений. Тождественные преобразования выражений. Решение текстовых задач с помощью составления уравнений и неравенств;

9) "Взаимное расположение прямых" (19 часов). Углы, образованные при пересечении двух прямых секущей. Признаки параллельности прямых. Свойства параллельных прямых. Сумма углов треугольника. Внешний угол треугольника. Неравенство треугольника. Признаки равенства прямоугольных треугольников. Свойства прямоугольного треугольника. Перпендикулярные прямые. Наклонная и ее проекция. Единственность перпендикуляра к прямой;

10) "Окружность. Геометрические построения" (17 часов). Окружность, круг, их элементы и части. Центральный угол. Взаимное расположение прямой и окружности, двух окружностей. Касательная к окружности. Свойства касательных к окружности. Окружности, описанная и вписанная в треугольник. Задачи на построение;

11) "Алгебраические дроби" (16 часов). Алгебраическая дробь и ее основное свойство. Действия над алгебраическими дробями. Сложение, вычитание, произведение, деление, возведение в степень алгебраических дробей. Тождественные преобразования алгебраических выражений;

12) Повторение курса математики 7 класса (7 часов).

8. Базовое содержание учебного предмета математики для 8 класса включает следующие разделы:

1) Повторение курса математики 7 класса (5 часов);

) "Квадратный корень и иррациональные выражения" (18 часов). Иррациональные числа. Действительные числа. Квадратный корень. Приближенное значение квадратного корня. Арифметический квадратный корень. Свойства арифметического квадратного корня. Вынесение множителя из-под знака корня. Внесение множителя под знак корня. Освобождение от иррациональности знаменателя дроби. Преобразование выражений, содержащих квадратные корни. Сравнение действительных чисел. Функция

, ее свойства и график;

3) "Многоугольники. Исследование четырехугольников" (22 час). Многоугольник. Выпуклый многоугольник. Сумма внутренних углов многоугольника. Внешний угол многоугольника. Сумма внешних углов многоугольника. Параллелограмм и его свойства. Признаки параллелограмма. Прямоугольник, ромб, квадрат, их свойства и признаки. Теорема Фалеса. Пропорциональные отрезки. Трапеция. Равнобедренная и прямоугольная трапеции и их свойства. Средняя линия треугольника. Средняя линия трапеции. Замечательные точки треугольника. Свойство медиан треугольника;

) "Квадратные уравнения" (17 часов). Квадратное уравнение. Неполное квадратное уравнение. Приведенное квадратное уравнение. Выделение полного квадрата двучлена. Формулы корней квадратного уравнения. Дискриминант. Теорема Виета. Теорема, обратная теореме Виета. Квадратный трехчлен. Корень квадратного трехчлена. Разложение квадратного трехчлена на множители. Уравнения, приводимые к виду квадратного уравнения. Биквадратное уравнение. Метод введения новой переменной. Целые рациональные уравнения. Дробно-рациональные уравнения. Рациональные уравнения. Уравнения вида

. Решение текстовых задач с помощью квадратных уравнений. Решение текстовых задач с помощью дробно-рациональных уравнений;

) "Соотношения между сторонами и углами прямоугольного треугольника" (18 часов). Синус, косинус, тангенс и котангенс острого угла прямоугольного треугольника. Теорема Пифагора. Основное тригонометрическое тождество и его следствия. Значение синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 30⁰, 45⁰, 60⁰. Решение прямоугольных треугольников. Тригонометрические функции углов

и

;

) "Квадратичная функция" (22 часа). Квадратичная функция. Функции вида

, их свойства и графики. Квадратичная функция вида

, ее свойства и график;

7) "Площади" (20 часов). Понятие площади. Равновеликость и равносоставленность фигур. Площади квадрата, прямоугольника, параллелограмма, ромба, треугольника, трапеции;

8) "Элементы статистики" (8 часов). Частота. Таблица частот. Интервальная таблица. Гистограмма. Накопленная частота. Среднее значение. Дисперсия. Стандартное отклонение. Полигон;

9) "Неравенства" (20 часов). Квадратное неравенство. Решение квадратных неравенств с помощью графика квадратичной функции. Рациональное неравенство. Метод интервалов. Система нелинейных неравенств с одной переменной. Система квадратных неравенств;

10) "Прямоугольная система координат на плоскости" (13 часов). Координаты точки на плоскости. Координаты середины отрезка. Расстояние между двумя точками. Уравнение окружности. Уравнение прямой. Взаимное расположение прямых и окружностей, заданных уравнениями. Применение координат к решению задач;

11) Повторение курса математики 8 класса (7 часов).

9. Базовое содержание учебного предмета математики для 9 класса включает следующие разделы:

1) Повторение курса математики 8 класса (5 часов);

2) "Векторы на плоскости" (14 часов). Понятие вектора. Нулевой вектор. Единичный вектор. Коллинеарные векторы. Длина (модуль) вектора. Равенство векторов, сложение векторов, его свойства, вычитание векторов, умножение вектора на число. Разложение вектора на плоскости по двум неколлинеарным векторам. Координаты вектора. Действия над векторами в координатной форме. Критерий коллинеарности векторов. Радиус-вектор точки. Связь между координатами точек и векторов на плоскости. Угол между векторами. Скалярное произведение векторов. Применение векторов к решению задач;

3) "Уравнения, неравенства с двумя переменными и их системы"

(19 часов). Нелинейные уравнения с двумя переменными. Система нелинейных уравнений с двумя переменными. Решение систем нелинейных уравнений с двумя переменными. Решение текстовых задач с помощью систем нелинейных уравнений с двумя переменными. Неравенства с двумя переменными. Системы нелинейных неравенств с двумя переменными;

4) "Элементы комбинаторики" (7 часов). Основные понятия и правила комбинаторики (правила суммы и произведения). Факториал числа. Понятия: "перестановка", "размещение" и "сочетание" без повторений. Основные формулы комбинаторики. Решение задач с использованием формул комбинаторики. Бином Ньютона и его свойства;

5) "Тригонометрия" (35 часов). Градусная и радианная меры углов и дуг. Синус, косинус, тангенс и котангенс произвольного угла. Значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов. Тригонометрические функции и их свойства. Основные тригонометрические тождества. Формулы приведения. Формулы синуса, косинуса, тангенса и котангенса суммы и разности двух углов. Формулы тригонометрических функций двойного и половинного углов. Преобразования суммы и разности тригонометрических функций в произведение. Преобразования произведения тригонометрических функций в сумму или разность. Тождественные преобразования тригонометрических выражений;

6) "Последовательности" (20 часов). Числовая последовательность, способы ее задания и свойства. Арифметическая прогрессия. Формула n-го члена арифметической прогрессии. Формула для вычисления значения суммы первых n членов арифметической прогрессии. Геометрическая прогрессия. Формула n-го члена геометрической прогрессии. Формула для вычисления значения суммы первых n членов геометрической прогрессии. Бесконечно убывающая геометрическая прогрессия. Сумма членов бесконечно убывающей геометрической прогрессии. Метод математической индукции;

7) "Преобразования плоскости" (9 часов). Преобразование плоскости, движение и его свойства. Композиция (произведение) преобразований. Равенство фигур и его свойства. Осевая и центральная симметрия, параллельный перенос, поворот как движения плоскости. Гомотетия, преобразование подобия, его свойства. Подобные фигуры. Признаки подобия треугольников. Подобие прямоугольных треугольников;

8) "Решение треугольников" (21 час). Теоремы синусов и косинусов. Решение треугольников. Решение задач практического содержания. Формулы для нахождения радиуса окружности с использованием площади вписанных или описанных треугольников;

9) "Окружности. Правильные многоугольники" (18 часов). Вписанный угол и его свойства. Теорема о пропорциональности отрезков хорд и секущих окружности. Свойства вписанных и описанных четырехугольников. Правильные многоугольники и их свойства. Длина дуги окружности. Площадь сектора и сегмента. Формулы, связывающие стороны, периметр, площадь многоугольника и радиусы вписанной и описанной окружностей. Построение правильных многоугольников;

10) "Элементы теории вероятностей" (10 часов). Событие, случайное событие, достоверное событие, невозможное событие. Элементарное событие. Благоприятствующие исходы. Равновозможные и противоположные события. Определение классической вероятности. Статистическая вероятность. Геометрическая вероятность;

11) Повторение курса математики 5-9 классов (12 часов).

10. Содержание учебного предмета "Математика" распределено по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат цели обучения обучающихся в виде ожидаемых результатов по классам: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения описаны последовательно внутри каждого подраздела, они позволят учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

11. Содержание учебного предмета включает 5 разделов: "Числа", "Алгебра", "Геометрия", "Статистика и теория вероятностей", "Математическое моделирование и анализ".

12. Раздел "Числа" включает следующие подразделы:

1) Понятие о числах и величинах;

2) Операции над числами.

13. Раздел "Алгебра" включает следующие подразделы:

1) Алгебраические выражения и их преобразования;

2) Уравнения и неравенства, их системы и совокупности;

3) Последовательности и их суммирование;

4) Тригонометрия.

14. Раздел "Геометрия" включает следующие подразделы:

1) Понятие о геометрических фигурах;

2) Взаимное расположение геометрических фигур;

3) Метрические соотношения;

4) Векторы и преобразования.

15. Раздел "Статистика и теория вероятностей" включает следующие подразделы:

1) Теория множеств и элементы логики;

2) Основы комбинаторики;

3) Основы теории вероятностей;

4) Статистика и анализ данных.

16. Раздел "Математическое моделирование и анализ" включает следующие подразделы:

1) Начала математического анализа;

2) Решение задач с помощью математического моделирования;

3) Математический язык и математическая модель.

Глава 3. Система целей обучения

17. Система целей обучения расписаны по разделам для каждого класса.

18. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

19. Обучающийся должен:

Раздел 1. Числа
1. Понятие о числах и величинах	5.1.1	6.1.1	7.1.1	8.1.1	9.1.1
	5.1.1.1 усвоить понятие множества натуральных чисел; 5.1.1.2 усвоить понятия четных и нечетных чисел; 5.1.1.3 знать определение степени натурального числа; 5.1.1.4 представлять натуральное число в виде десятичной записи; 5.1.1.5 знать определения делителя и кратного натурального числа; 5.1.1.6 знать определения простого и составного чисел; 5.1.1.7 знать определения понятий общий делитель, наибольший общий делитель (НОД), общее кратное, наименьшее общее кратное (НОК); 5.1.1.8 знать определение взаимно простых чисел; 5.1.1.9 усвоить понятие обыкновенной дроби; 5.1.1.10 распознавать правильные и неправильные дроби; 5.1.1.11 знать определение смешанного числа; 5.1.1.12 знать определение взаимно обратных чисел; 5.1.1.13 усвоить понятие десятичной дроби; 5.1.1.14 понимать равенство чисел, записанных в виде десятичной дроби; 5.1.1.15 усвоить понятие приближенного значения числа; 5.1.1.16 усвоить понятие процент	6.1.1.1 понимать, что показывает отношение двух чисел; 6.1.1.2 понимать, какие величины являются прямо пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.1.1.3 понимать, какие величины являются обратно пропорциональными, приводить примеры, решать задачи; 6.1.1.4 знать определение координатной прямой и строить координатную прямую; 6.1.1.5 усвоить понятие масштаба; 6.1.1.6 усвоить понятие целого числа; 6.1.1.7 усвоить понятие противоположных чисел, отмечать их на координатной прямой; 6.1.1.8 усвоить понятие рационального числа; 6.1.1.9 знать определение модуля числа и находить его значение	7.1.1.1 записывать числа в стандартном виде	8.1.1.1 усвоить понятия иррационального и действительного чисел; 8.1.1.2 знать определения и различать понятия квадратного корня и арифметического квадратного корня	9.1.1.1 усвоить понятие радианной меры угла; 9.1.1.2 отмечать числа на единичной окружности
2. Операции над числами	5.1.2	6.1.2	7.1.2	8.1.2	9.1.2
	5.1.2.1 сравнивать натуральные числа, в том числе с помощью координатного луча; 5.1.2.2 устанавливать порядок действий и находить значения числовых выражений со скобками и без скобок, содержащих более четырех действий; 5.1.2.3 использовать свойства сложения и умножения для нахождения значений числовых выражений; 5.1.2.4 записывать произведение одинаковых чисел в виде степени; 5.1.2.5 применять признаки делимости натуральных чисел на 2, 5, 10; 5.1.2.6 применять признаки делимости натуральных чисел на 3 и 9; 5.1.2.7 раскладывать составные числа на простые множители; 5.1.2.8 находить делители натуральных чисел; 5.1.2.9 находить кратные натуральных чисел; 5.1.2.10 анализировать делимость произведения на данное натуральное число; 5.1.2.11 анализировать делимость суммы и разности на данное натуральное число; 5.1.2.12 находить наибольший общий делитель, наименьшее общее кратное двух и более чисел; 5.1.2.13 преобразовывать неправильную дробь в смешанное число и смешанное число в неправильную дробь; 5.1.2.14 применять основное свойство дроби при сокращении обыкновенных дробей; 5.1.2.15 приводить обыкновенные дроби к общему знаменателю; 5.1.2.16 сравнивать обыкновенные дроби, смешанные числа; 5.1.2.17 выполнять сложение и вычитание дробей с одинаковыми знаменателями; 5.1.2.18 выполнять сложение и вычитание дробей с разными знаменателями; 5.1.2.19 выполнять вычитание дроби из натурального числа; 5.1.2.20 выполнять сложение и вычитание смешанных чисел; 5.1.2.21 выполнять умножение обыкновенных дробей, смешанных чисел; 5.1.2.22 находить число, обратное заданному числу; 5.1.2.23 выполнять деление обыкновенных дробей и смешанных чисел; 5.1.2.24 находить часть числа и число по его части; 5.1.2.25 переходить от одной формы записи дробей к другой; 5.1.2.26 сравнивать десятичные дроби; 5.1.2.27 выполнять сложение и вычитание десятичных дробей; 5.1.2.28 выполнять умножение десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь; 5.1.2.29 применять правила умножения десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001; 5.1.2.30 выполнять деление десятичной дроби на натуральное число и на десятичную дробь; 5.1.2.31 применять правила деления десятичной дроби на 10, 100, 1000 и 0,1; 0,01; 0,001; 5.1.2.32 округлять десятичные дроби до заданного разряда; 5.1.2.33 переводить дроби в проценты и проценты в дроби; 5.1.2.34 находить процент данного числа; 5.1.2.35 находить процентное отношение одного числа к другому и наоборот; 5.1.2.36 находить число по данному проценту	6.1.2.1 усвоить понятие "отношения чисел"; 6.1.2.2 находить отношение, обратное данному отношению; 6.1.2.3 знать определение пропорции; 6.1.2.4 распознавать и составлять пропорции; 6.1.2.5 знать и применять основное свойство пропорции; 6.1.2.6 делить величины в заданном отношении; 6.1.2.7 делить величины на части, обратно пропорциональные данным числам; 6.1.2.8 сравнивать целые числа; 6.1.2.9 изображать рациональные числа на координатной прямой; 6.1.2.10 выполнять сложение и вычитание целых чисел с помощью координатной прямой; 6.1.2.11 изображать подмножества рациональных чисел с помощью кругов Эйлера-Венна; 6.1.2.12 сравнивать рациональные числа; 6.1.2.13 выполнять сложение рациональных чисел; 6.1.2.14 выполнять вычитание рациональных чисел; 6.1.2.15 выполнять умножение рациональных чисел; 6.1.2.16 выполнять деление рациональных чисел; 6.1.2.17 применять свойства умножения рациональных чисел; 6.1.2.18 распознавать, какие обыкновенные дроби представимы как конечные десятичные дроби; 6.1.2.19 представлять рациональное число в виде бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.20 находить период бесконечной периодической десятичной дроби; 6.1.2.21 переводить бесконечную периодическую десятичную дробь в обыкновенную дробь; 6.1.2.22 находить значения числовых выражений, содержащих рациональные числа; 6.1.2.23 распознавать прямо пропорциональные зависимости и приводить примеры	7.1.2.1 знать определение степени с натуральным показателем и ее свойства; 7.1.2.2 определять, какой цифрой оканчивается значение степени числа; 7.1.2.3 знать определение степени с нулевым и целым отрицательным показателем и ее свойства; 7.1.2.4 находить числовое значение степени с целым показателем и представлять заданные числа в виде степени; 7.1.2.5 применять свойства степеней для упрощения алгебраических выражений; 7.1.2.6 находить допустимые значения переменных в основании степени с нулевым показателем; 7.1.2.7 выполнять арифметические действия над числами, записанными в стандартном виде; 7.1.2.8 находить значащую часть и порядок числа, записанного в стандартном виде; 7.1.2.9 сравнивать числа, записанные в стандартном виде; 7.1.2.10 переводить величины из одних единиц измерения в другие и записывать результаты в стандартном виде; 7.1.2.11 находить приближенные значения величин и записывать их в стандартном виде; 7.1.2.12 вычислять абсолютную и относительную погрешности приближенных значений величин; 7.1.2.13 выполнять приближенные вычисления с использованием калькулятора; 7.1.2.14 использовать формулы сокращенного умножения для рационального счета; 7.1.2.15 применять свойства степени с натуральным показателем	8.1.2.1 применять свойства арифметического квадратного корня; 8.1.2.2 Оценивать значение квадратного корня; 8.1.2.3 выносить множитель из-под знака корня и вносить множитель под знак корня; 8.1.2.4 освобождать от иррациональности знаменатель дроби; 8.1.2.5 выполнять преобразования выражений, содержащих квадратные корни; 8.1.2.6 сравнивать действительные числа	9.1.2.1 переводить градусы в радианы и радианы в градусы
Раздел 2. Алгебра
1. Алгебраические выражения и преобразования	5.2.1	6.2.1	7.2.1	8.2.1	9.2.1
	5.2.1.1 преобразовывать буквенные выражения, используя свойства сложения и умножения; 5.2.1.2 находить значения буквенного выражения по заданным значениям букв	6.2.1.1 усвоить понятие алгебраического выражения; 6.2.1.2 вычислять значения алгебраических выражений при рациональных значениях заданных переменных; 6.2.1.3 находить допустимые значения переменной в алгебраическом выражении; 6.2.1.4 понимать, при каких значениях переменной алгебраическое выражение имеет смысл в контексте практических задач; 6.2.1.5 знать правила раскрытия скобок; 6.2.1.6 знать определения понятий коэффициента, подобных слагаемых; 6.2.1.7 приводить подобные слагаемые в алгебраических выражениях; 6.2.1.8 знать определения тождества и тождественных преобразований; 6.2.1.9 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений; 6.2.1.10 выражать из равенств одни переменные через другие; 6.2.1.11 понимать геометрический смысл выражения ; 6.2.1.12 знать формулу и строить график прямой пропорциональности; 6.2.1.13 пользоваться записями для решения задач, связанных с числами	7.2.1.1 применять свойства степени с целым показателем при нахождении значений числовых выражений; 7.2.1.2 знать определение одночлена, находить его коэффициент и степень; 7.2.1.3 записывать одночлен в стандартном виде; 7.2.1.4 выполнять умножение одночленов и представлять многочлен в виде произведения множителей; 7.2.1.5 знать определение многочлена и находить его степень; 7.2.1.6 приводить многочлен к стандартному виду; 7.2.1.7 выполнять сложение и вычитание многочленов; 7.2.1.8 выполнять умножение многочлена на одночлен; 7.2.1.9 выполнять умножение многочлена на многочлен; 7.2.1.10 знать и применять формулы сокращенного умножения: 7.2.1.11 знать и применять формулы сокращенного умножения 7.2.1.12 раскладывать алгебраические выражения на множители вынесением общего множителя за скобки и способом группировки; 7.2.1.13 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью действий над многочленами, разложения многочлена на множители; 7.2.1.14 раскладывать алгебраические выражения на множители с помощью формул сокращенного умножения; 7.2.1.15 выполнять тождественные преобразования алгебраических выражений с помощью формул сокращенного умножения; 7.2.1.16 распознавать алгебраические дроби; 7.2.1.17 находить область допустимых значений переменных в алгебраической дроби; 7.2.1.18 применять основное свойство алгебраической дроби 7.2.1.19 выполнять сложение и вычитание алгебраических дробей; 7.2.1.20 выполнять умножение и деление, возведение в степень алгебраических дробей; 7.2.1.21 выполнять преобразования алгебраических выражений	8.2.1.1 усвоить понятие корня квадратного трехчлена; 8.2.1.2 выделять полный квадрат двучлена из трехчлена; 8.2.1.3 раскладывать квадратный трехчлен на множители
2. Уравнения и неравенства, их системы и совокупности	5.2.2	6.2.2	7.2.2	8.2.2	9.2.2
	5.2.2.1 решать уравнения на основе правил нахождения неизвестных компонентов арифметических действий; 5.2.2.2 использовать приемы проверки правильности решения уравнений	6.2.2.1 знать и применять свойства верных числовых равенств; 6.2.2.2 знать определение линейного уравнения с одной переменной; 6.2.2.3 решать линейные уравнения с одной переменной; 6.2.2.4 решать уравнения вида, где a и b – рациональные числа; 6.2.2.5 знать, и применять свойства верных числовых неравенств; 6.2.2.6 понимать и применять сложение, вычитание, умножение и деление неравенств; 6.2.2.7 использовать обозначения для записи числовых промежутков; 6.2.2.8 изображать числовые промежутки; 6.2.2.9 находить объединение, пересечение числовых промежутков; 6.2.2.10 решать линейные неравенства видов kx>b, kx>b, kx<b, kx<b 6.2.2.11 приводить неравенства с помощью алгебраических преобразований к неравенству вида kx>b, kx>b, kx<b, kx<b; 6.2.2.12 изображать решения неравенств на координатной прямой; 6.2.2.13 записывать решения неравенств в виде числового промежутка и записывать заданный числовой промежуток в виде неравенства; 6.2.2.14 решать системы линейных неравенств с одной переменной; 6.2.2.15 изображать множество точек на координатной прямой, заданное неравенством вида |x|>a, |x|>a, |x|<a, |x|<a; 6.2.2.16 знать определение линейного уравнения с двумя переменными и его свойства; 6.2.2.17 иметь представление о системах линейных уравнений с двумя переменными; 6.2.2.18 понимать, что решением системы линейных уравнений с двумя переменными является упорядоченная пара чисел; 6.2.2.19 решать системы уравнений способом подстановки и способом сложения		8.2.2.1 знать определение квадратного уравнения; 8.2.2.2 различать виды квадратных уравнений; 8.2.2.3 решать квадратные уравнения; 8.2.2.4 применять теорему Виета; 8.2.2.5 решать уравнения вида |ax2+bx|+c=0; ax2+b|x|+c=0; 8.2.2.6 решать дробно-рациональные уравнения; 8.2.2.7 решать уравнения, приводимые к квадратным уравнениям; 8.2.2.8 решать квадратные неравенства; 8.2.2.9 решать рациональные неравенства; 8.2.2.10 решать системы из двух неравенств, одно из которых линейное, а второе – квадратное; 8.2.2.11 решать системы и совокупности двух квадратных неравенств	9.2.2.1 различать линейные и нелинейные уравнения с двумя переменными; 9.2.2.2 решать системы нелинейных уравнений с двумя переменными; 9.2.2.3 решать неравенства с двумя переменными; 9.2.2.4 решать системы нелинейных неравенств с двумя переменными
3. Последовательности и суммирование	5.2.3	6.2.3	7.2.3	8.2.3	9.2.3
	5.2.3.1 устанавливать закономерности в последовательности из натуральных чисел; 5.2.3.2 находить недостающие элементы в последовательностях из натуральных чисел; 5.2.3.3 придумывать закономерности и составлять последовательности из натуральных чисел; 5.2.3.4 устанавливать закономерности в числовых последовательностях, состоящих из дробей; 5.2.3.5 придумывать закономерности и составлять последовательности, состоящие из дробей		7.2.3.1 определять закономерности и находить недостающие члены последовательности, содержащей степени		9.2.3.1 иметь представление о числовой последовательности; 9.2.3.2 находить n-й член последовательности, например: 9.2.3.3 знать и применять метод математической индукции; 9.2.3.4 распознавать арифметическую и геометрическую прогрессии среди числовых последовательностей; 9.2.3.5 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство арифметической прогрессии; 9.2.3.6 знать и применять формулы n-го члена, суммы n первых членов и характеристическое свойство геометрической прогрессии; 9.2.3.7 решать задачи на арифметической и/или геометрической прогрессиями; 9.2.3.8 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии для перевода десятичной периодической дроби в обыкновенную дробь; 9.2.3.9 применять формулу суммы бесконечно убывающей геометрической прогрессии к решению задач
4. Тригонометрия	5.2.3	6.2.4	7.2.4	8.2.4	9.2.4
				8.2.4.1 выводить формулу , используя теорему Пифагора и применять при решении задач; 8.2.4.2 выводить и применять основные тригонометрические тождества; 8.2.4.3 знать и применять взаимосвязь между синусом, косинусом, тангенсом и котангенсом углов и 8.2.4.4 находить значения sin , cos ,tg и ctg по данному значению одного из них	9.2.4.1 знать определения тригонометрических функций; 9.2.4.2 знать взаимосвязь координат точек (cos ; sin ) единичной окружности с тригонометрическими функциями; 9.2.4.3 выводить и применять тригонометрические формулы суммы и разности углов, формулы двойного и половинного угла; 9.2.4.4 выводить и применять формулы приведения; 9.2.4.5 находить с помощью единичной окружности область определения и множество значений тригонометрических функций; 9.2.4.6 объяснять с помощью единичной окружности четность (нечетность), периодичность, монотонность и промежутки знака постоянства тригонометрических функций; 9.2.4.7 выводить и применять формулы преобразования суммы и разности тригонометрических функций в произведение и произведение в сумму или разность; 9.2.4.8 выполнять тождественные преобразования тригонометрических выражений
Раздел 3. Геометрия
1. Понятие о геометрических фигурах	5.3.1	6.3.1	7.3.1	8.3.1	9.3.1
	5.3.1.1 знать различные единицы длины и понимать, что такое единичный отрезок на координатном луче; 5.3.1.2 усвоить понятия окружности, круга и их элементов (центр, радиус и диаметр); 5.3.1.3 строить окружность с помощью циркуля; 5.3.1.4 усвоить понятия угла и его градусной меры, обозначать и сравнивать углы; 5.3.1.5 различать виды углов (острый, прямой, тупой, развернутый, полный); 5.3.1.6 усвоить понятие кругового сектора; 5.3.1.7 усвоить понятие многоугольника; 5.3.1.8 иметь представление о прямоугольном параллелепипеде (кубе) и их развертках	6.3.1.1 усвоить понятие координатной плоскости; 6.3.1.2 строить прямоугольную систему координат; 6.3.1.3 понимать, что упорядоченная пара чисел (х; у) задает точку в прямоугольной системе координат и каждой точке соответствует единственная упорядоченная пара чисел, называемые координатами точки; 6.3.1.4 строить точку в системе координат по ее координатам и находить координаты точки, заданной на координатной плоскости; 6.3.1.5 усвоить понятия осевой и центральной симметрии; 6.3.1.6 иметь представление о фигурах, имеющих ось или центр симметрии; распознавать симметричные и центрально-симметричные фигуры; 6.3.1.7 иметь представление о шаре и сфере	7.3.1.1 знать основные фигуры планиметрии: точка, прямая; 7.3.1.2 знать и применять аксиомы принадлежности точек и прямых; 7.3.1.3 понимать, чем отличается аксиома от теоремы; выделять условие и заключение теоремы; 7.3.1.4 знать методы доказательства теорем: прямой метод и метод "от противного"; 7.3.1.5 знать определения отрезка, луча, угла, треугольника, полуплоскости; 7.3.1.6 знать и применять аксиомы измерения отрезков и углов; 7.3.1.7 знать и применять определение и свойства равных фигур; 7.3.1.8 знать и применять аксиомы откладывания отрезков и углов; 7.3.1.9 знать определения смежных и вертикальных углов; 7.3.1.10 доказывать и применять свойства вертикальных и смежных углов; 7.3.1.11 знать аксиому существования треугольника, равного данному; 7.3.1.12 знать определение медианы, биссектрисы, высоты, серединного перпендикуляра и средней линии треугольника и изображать их; 7.3.1.13 различать виды треугольников; 7.3.1.14 знать элементы равностороннего, равнобедренного и прямоугольного треугольников; 7.3.1.15 сравнивать расположение высот в остроугольном, прямоугольном и тупоугольном треугольниках; 7.3.1.16 доказывать теорему о сумме внутренних углов треугольника и следствия из нее; 7.3.1.17 применять теорему о сумме внутренних углов треугольника и следствия из нее при решении задач; 7.3.1.18 знать определение внешнего угла треугольника и доказывать теорему о внешнем угле треугольника; 7.3.1.19 применять теорему о внешнем угле треугольника; 7.3.1.20 знать соотношение между сторонами и углами треугольника и применять его при решении задач; 7.3.1.21 знать и доказывать признаки равенства треугольников; 7.3.1.22 применять признаки равенства треугольников при решении задач на вычисление и на доказательство; 7.3.1.23 применять свойства и признаки равнобедренного треугольника; 7.3.1.24 применять свойства равностороннего треугольника при решении задач; 7.3.1.25 доказывать признаки равенства прямоугольных треугольников; 7.3.1.26 применять признаки равенства прямоугольных треугольников при решении задач; 7.3.1.27 применять свойства прямоугольного треугольника; 7.3.1.28 знать определения окружности и круга, их элементов (центр, радиус, диаметр, хорда); 7.3.1.29 знать и применять определение и свойства центрального угла; 7.3.1.30 доказывать и применять теоремы о перпендикулярности диаметра и хорды; 7.3.1.31 знать определение геометрического места точек; 7.3.1.32 иметь понятие о перпендикуляре	8.3.1.1 знать определения многоугольника, выпуклого многоугольника, элементов многоугольника; 8.3.1.2 выводить формулы суммы внутренних углов и суммы внешних углов многоугольника; 8.3.1.3 знать определение параллелограмма; 8.3.1.4 выводить и применять свойства параллелограмма; 8.3.1.5 выводить и применять признаки параллелограмма; 8.3.1.6 знать определения прямоугольника, ромба и квадрата, выводить их свойства и признаки; 8.3.1.7 знать и применять теорему Фалеса; 8.3.1.8 знать и применять теорему о пропорциональных отрезках; 8.3.1.9 делить отрезок на n равных частей с помощью циркуля и линейки; 8.3.1.10 строить пропорциональные отрезки; 8.3.1.11 знать определение, виды и свойства трапеции; 8.3.1.12 доказывать и применять свойство средней линии треугольника; 8.3.1.13 доказывать и применять свойство средней линии трапеции	9.3.1.1 выводить и применять формулу длины дуги; 9.3.1.2 выводить и применять формулу площади сектора, сегмента; 9.3.1.3 знать определение вписанного угла и его свойства; 9.3.1.4 знать и применять теоремы о пропорциональности отрезков в круге
2. Взаимное расположение геометрических фигур	5.3.2	6.3.2	7.3.2	8.3.2	9.3.2
	5.3.2.1 решать задачи с помощью разрезания и складывания фигур	6.3.2.1 знать определения пересекающихся, параллельных, перпендикулярных прямых; 6.3.2.2 распознавать перпендикулярные, параллельные прямые и отрезки; 6.3.2.3 находить графическим способом координаты точек пересечения отрезков, лучей или прямых друг с другом, с координатными осями; 6.3.2.4 распознавать фигуру по ее изображению и изображать плоские и пространственные фигуры; 6.3.2.5 строить точки и фигуры, симметричные относительно начала координат и координатных осей в прямоугольной системе координат	7.3.2.1 знать и применять аксиомы расположения точек на прямой и на плоскости (аксиома порядка); 7.3.2.2 знать аксиому параллельности прямых; 7.3.2.3 распознавать углы, образованные при пересечении двух прямых секущей; 7.3.2.4 доказывать признаки параллельности прямых; 7.3.2.5 применять признаки параллельности прямых при решении задач; 7.3.2.6 доказывать свойства параллельных прямых; 7.3.2.7 применять свойства параллельных прямых при решении задач; 7.3.2.8 усвоить понятие перпендикуляра, наклонной и проекции наклонной; 7.3.2.9 доказывать и применять теорему о единственности перпендикуляра к прямой; 7.3.2.10 знать и применять свойства перпендикулярных прямых; 7.3.2.11 знать определения касательной и секущей к окружности; 7.3.2.12 анализировать случаи взаимного расположения прямой и окружности, двух окружностей; 7.3.2.13 знать и применять свойства касательной к окружности при решении задач; 7.3.2.14 знать определения окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника; 7.3.2.15 объяснять расположение центров окружностей, вписанной в треугольник и описанной около треугольника; 7.3.2.16 строить угол, равный данному, биссектрису угла, делить отрезок пополам; 7.3.2.17 строить серединный перпендикуляр к отрезку, прямую, перпендикулярную к данной прямой; 7.3.2.18 строить треугольник по заданным элементам		9.3.2.1 знать и применять свойства и признаки вписанных и описанных четырехугольников; 9.3.2.2 знать определение и свойства правильных многоугольников; 9.3.2.3 строить правильные многоугольники; 9.3.2.4 знать и применять связь между радиусами вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 9.3.2.5 знать и применять формулы, связывающие стороны, периметр, площадь правильного многоугольника и радиусы вписанной и описанной окружностей правильного многоугольника; 9.3.2.6 знать и применять свойства медиан треугольника
3. Метрические соотношения	5.3.3	6.3.3	7.3.3	8.3.3	9.3.3
	5.3.3.1 измерять углы с помощью транспортира; 5.3.3.2 строить углы с заданной градусной мерой с помощью транспортира; 5.3.3.3 решать задачи на нахождение градусной меры угла, на сравнение углов	6.3.3.1 находить расстояние между точками на координатной прямой; 6.3.3.2 знать, что отношение длины окружности к ее диаметру есть число постоянное; 6.3.3.3 знать и применять формулу длины окружности; 6.3.3.4 знать и применять формулу площади круга	7.3.3.1 знать и применять неравенство треугольника	8.3.3.1 знать и применять свойства медиан, биссектрис, высот и серединных перпендикуляров к сторонам треугольника; 8.3.3.2 знать определения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов через отношения сторон в прямоугольном треугольнике; 8.3.3.3 доказывать и применять теорему Пифагора; 8.3.3.4 доказывать и применять свойства высоты в прямоугольном треугольнике, опущенной из вершины прямого угла на гипотенузу; 8.3.3.5 строить угол по известному значению его синуса, косинуса, тангенса или котангенса; 8.3.3.6 использовать прямоугольный треугольник для вывода значений синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600; 8.3.3.7 применять значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов 300, 450, 600 для нахождения элементов прямоугольного треугольника; 8.3.3.8 находить стороны и углы прямоугольного треугольника по двум заданным элементам; 8.3.3.9 знать определение площади многоугольника и ее свойства; 8.3.3.10 знать определения равновеликих и равносоставленных фигур; 8.3.3.11 выводить и применять формулы площади параллелограмма, ромба; 8.3.3.12 выводить и применять формулы площади треугольника; 8.3.3.13 выводить и применять формулы площади трапеции; 8.3.3.14 вычислять расстояние между двумя точками на плоскости по их координатам; 8.3.3.15 находить координаты середины отрезка; 8.3.3.16 находить координаты точки, делящей отрезок в заданном отношении; 8.3.3.17 знать уравнение окружности с центром в точке (a,b) и радиусом r: ; 8.3.3.18 строить окружность по заданному уравнению; 8.3.3.19 записывать общее уравнение прямой и уравнение прямой, проходящей через две заданные точки:	9.3.3.1 находить координаты вектора; 9.3.3.2 находить длину вектора; 9.3.3.3 выполнять действия над векторами в координатах; 9.3.3.4 знать и применять скалярное произведение векторов и его свойства; 9.3.3.5 вычислять угол между векторами; 9.3.3.6 знать и применять теорему косинусов; 9.3.3.7 знать и применять теорему синусов; 9.3.3.8 знать и применять формулы площади вписанного треугольника ( , где a, b, c - стороны треугольника, R-радиус описанной окружности), площади описанного многоугольника (S = p.r, где r - радиус вписанной окружности, p-полупериметр многоугольника); 9.3.3.9 знать и применять формулы для нахождения радиуса окружности, используя площади вписанных и описанных треугольников
4. Векторы и преобразования	5.3.4	6.3.4	7.3.4	8.3.4	9.3.4
					9.3.4.1 знать определения вектора, коллинеарных векторов, равных векторов, нулевого вектора, единичного вектора и длины вектора; 9.3.4.2 знать и применять правила сложения векторов и умножения вектора на число; 9.3.4.3 применять условие коллинеарности векторов; 9.3.4.4 раскладывать вектор по двум неколлинеарным векторам; 9.3.4.5 знать определение угла между двумя векторами; 9.3.4.6 находить скалярное произведение векторов; 9.3.4.7 решать задачи векторным методом; 9.3.4.8 знать виды, композиции движений и их свойства; 9.3.4.9 строить образы фигур при симметриях, параллельном переносе, повороте; 9.3.4.10 решать задачи с применением преобразований плоскости; 9.3.4.11 знать определение и свойства гомотетии; 9.3.4.12 строить образы различных фигур при гомотетии; 9.3.4.13 знать определение и свойства подобных фигур; 9.3.4.14 знать и применять признаки подобия треугольников; 9.3.4.15 знать и применять подобие прямоугольных треугольников; 9.3.4.16 знать и применять свойство биссектрисы треугольника; 9.3.4.17 знать формулу зависимости между площадями подобных фигур и коэффициентом подобия; 9.3.4.18 знать симметрии правильных многоугольников
Раздел 4. Статистика и теория вероятностей
1. Теория множеств и элементы логики	5.4.1	6.4.1	7.4.1	8.4.1	9.4.1
	5.4.1.1 усвоить понятия множества и его элементов, пустого множества; 5.4.1.2 знать определения объединения и пересечения множеств; 5.4.1.3 находить объединение, пересечение заданных множеств, записывать результаты, используя символы , ; 5.4.1.4 усвоить понятие подмножества; 5.4.1.5 находить характер отношений между множествами (пересекающиеся, непересекающиеся множества)
2. Основы комбинаторики	5.4.2	6.4.2	7.4.2	8.4.2	9.4.2
		6.4.2.1 решать комбинаторные задачи методом перебора			9.4.2.1 знать правила комбинаторики (правила суммы и произведения); 9.4.2.2 знать определение факториала числа; 9.4.2.3 знать определения перестановки, размещения, сочетания без повторений; 9.4.2.4 знать формулы комбинаторики для вычисления чисел перестановок, размещений, сочетания без повторений; 9.4.2.5 решать задачи, применяя формулы комбинаторики для вычисления числа перестановок, размещений, сочетания без повторений; 9.4.2.6 знать и применять формулу бинома Ньютона и его свойства
3. Основы теории вероятностей	5.4.3	6.4.3	7.4.3	8.4.3	9.4.3
					9.4.3.1 усвоить понятия: событие, случайное событие, достоверное событие, невозможное событие, благоприятствующие исходы, равновозможные и противоположные события; 9.4.3.2 отличать элементарное событие от неэлементарного; 9.4.3.3 знать классическое определение вероятности и применять его для решения задач; 9.4.3.4 знать статистическое определение вероятности; 9.4.3.5 применять геометрическую вероятность при решении задач
4. Статистика и анализ данных	5.4.4	6.4.4	7.4.4	8.4.4	9.4.4
	5.4.4.1 иметь представление о круговой, линейной и столбчатой диаграммах; 5.4.4.2 строить круговые, линейные и столбчатые диаграммы; 5.4.4.3 извлекать статистическую информацию, представленную в виде таблиц или диаграмм	6.4.4.1 знать определения среднего арифметического нескольких чисел, размаха, медианы и моды ряда числовых данных; 6.4.4.2 вычислять статистические числовые характеристики	7.4.4.1 усвоить понятия генеральной совокупности, случайной выборки, вариационного ряда, варианты; 7.4.4.2 вычислять абсолютную и относительную частоты варианты; 7.4.4.3 собирать статистические данные и представлять их в табличном виде; 7.4.4.4 представлять выборку в виде частотной таблицы; 7.4.4.5 проверять данные таблицы на непротиворечивость; 7.4.4.6 представлять результаты выборки в виде полигона частот; 7.4.4.7 анализировать статистическую информацию, представленную в виде таблицы или полигона частот	8.4.4.1 представлять результаты выборки в виде интервальной таблицы частот; 8.4.4.2 представлять данные интервальной таблицы частот в виде гистограммы частот; 8.4.4.3 знать определение накопленной частоты; 8.4.4.4 анализировать информацию по статистической таблице, полигону частот, гистограмме; 8.4.4.5 знать определения и формулы для вычисления дисперсии и стандартного отклонения
Раздел 5. Математическое моделирование и анализ
1. Начала математического анализа	5.5.1	6.5.1	7.5.1	8.5.1	9.5.1
			7.5.1.1 усвоить понятия функции и графика функции; 7.5.1.2 знать способы задания функции; 7.5.1.3 находить область определения и множество значений функции; 7.5.1.4 знать определение функции y=kx, строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от k; 7.5.1.5 знать определение линейной функции y=kx+b, строить ее график и устанавливать его расположение в зависимости от значений k и b; 7.5.1.6 находить точки пересечения графика линейной функции с осями координат (без построения графика); 7.5.1.7 определять знаки k и b линейной функции y=kx+b заданной графиком; 7.5.1.8 обосновывать взаимное расположение графиков линейных функций в зависимости от значений их коэффициентов; 7.5.1.9 задавать формулой линейную функцию, график которой параллелен графику данной функции или пересекает его; 7.5.1.10 строить график функции у=ах2 (а 0) и знать ее свойства; 7.5.1.11 строить график функции у=ах3 (а 0) и знать ее свойства; 7.5.1.12 строить график функции и знать ее свойства	8.5.1.1 знать свойства функции и строить ее график; 8.5.1.2 знать свойства и строить графики квадратичных функций вида y=a(x-m)2, y=ax2+n, y=a(x-m)2+n, a 0; 8.5.1.3 знать свойства и строить график квадратичной функции вида y=ax2+bx+c, a 0 8.5.1.4 находить значения функции по заданным значениям аргумента и находить значение аргумента по заданным значениям функции
2. Решение задач с помощью математического моделирования	5.5.2	6.5.2	7.5.2	8.5.2	9.5.2
	5.5.2.1 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над натуральными числами; 5.5.2.2 использовать наибольший общий делитель (НОД), наименьшее общее кратное (НОК); при решении текстовых задач; 5.5.2.3 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над обыкновенными дробями; 5.5.2.4 составлять и решать задачи на нахождение части числа или величины и числа или величины по его части; 5.5.2.5 решать текстовые задачи с помощью арифметических действий над дробями; 5.5.2.6 решать текстовые задачи на проценты; 5.5.2.7 решать задачи, используя диаграмму Эйлера-Венна; 5.5.2.8 составлять буквенные выражения и использовать их для решения задач; 5.5.2.9 использовать формулы при решении текстовых задач	6.5.2.1 распознавать и решать задачи, в которых величины связаны прямой и обратной пропорциональностями; 6.5.2.2 решать задачи на проценты с помощью пропорции; 6.5.2.3 применять масштаб при работе с картой, планом, чертежом; 6.5.2.4 решать текстовые задачи с рациональными числами; 6.5.2.5 решать задачи на нахождение средней скорости движения; 6.5.2.6 решать текстовые задачи с помощью составления линейных уравнений; 6.5.2.7 решать текстовые задачи с помощью составления линейных уравнений	7.5.2.1 решать задачи, в которых величины выражены очень большими или очень малыми числами; 7.5.2.2 решать текстовые задачи с помощью составления уравнений и неравенств; 7.5.2.3 оценивать, как изменяются площадь квадрата и объем куба при изменении их линейных размеров; 7.5.2.4 решать системы линейных уравнений графическим способом	8.5.2.1 решать текстовые задачи с помощью квадратных уравнений; 8.5.2.2 решать текстовые задачи с помощью дробно-рациональных уравнений; 8.5.2.3 использовать квадратичную функцию для решения прикладных задач; 8.5.2.4 решать задачи, применяя формулы: расстояния между двумя точками, координат середины отрезка, деления отрезка в данном отношении; уравнение окружности с центром в точке (a,b) и радиусом r, уравнения прямой	9.5.2.1 решать текстовые задачи с помощью систем уравнений; 9.5.2.2 решать текстовые задачи, связанные с геометрической и арифметической прогрессиями; 9.5.2.3 применять теоремы синусов и косинусов для решения треугольников и прикладных задач
3. Математический язык и математическая модель	5.5.3	6.5.3	7.5.3	8.5.3	9.5.3
	5.5.3.1 читать и записывать обыкновенные дроби; 5.5.3.2 изображать натуральные числа на координатном луче; 5.5.3.3 изображать на координатном луче обыкновенные дроби, смешанные числа; 5.5.3.4 изображать на координатном луче десятичные дроби; 5.5.3.5 читать и записывать десятичные дроби; 5.5.3.6 записывать результат сравнения натуральных чисел с помощью знаков >,<,=; 5.5.3.7 исследовать ситуацию, требующую сравнения и упорядочивания натуральных чисел; 5.5.3.8 использовать символы , , , , , , при работе с множествам; 5.5.3.9 строить плоские фигуры и развертки пространственных геометрических фигур (куба и прямоугольного параллепипеда)	6.5.3.1 читать и записывать отношения двух чисел; 6.5.3.2 читать и записывать пропорции; 6.5.3.3 использовать целые числа при описании величин; 6.5.3.4 составлять выражения с переменными и формулы при решении текстовых задач; 6.5.3.5 приводить примеры зависимостей между величинами; 6.5.3.6 знать способы задания зависимостей между величинами; 6.5.3.7 записывать формулу зависимости по ее описанию; 6.5.3.8 составлять таблицу для зависимостей, заданных формулой или графиком; 6.5.3.9 строить графики зависимостей, заданных формулой и таблицей; 6.5.3.10 находить и исследовать зависимости между величинами, используя графики реальных процессов; 6.5.3.11 интерпретировать графики реальных зависимостей между прямо пропорциональными величинами; 6.5.3.12 записывать формулу прямой пропорциональности по описанию; 6.5.3.13 строить график прямой пропорциональности	7.5.3.1 составлять математическую модель по условию задачи		9.5.3.1 применять векторы к решению задач

20. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Математика" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Математика" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы
по учебному предмету "Математика" для 5-9 классов уровня
основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1-я четверть
5.1А Натуральные числа и нуль	Натуральные числа и нуль	5.1.1.1, 5.1.1.2
	Координатный луч. Сравнение натуральных чисел. Двойное неравенство	5.3.1.1, 5.5.3.2, 5.1.2.1, 5.5.3.6, 5.5.3.7
	Свойства арифметических действий. Арифметические действия над натуральными числами	5.1.2.2, 5.1.2.3
	Числовые и буквенные выражения и их значения. Упрощение выражений	5.2.1.1, 5.2.1.2
	Уравнение. Корень уравнения. Решение уравнений	5.2.2.1, 5.2.2.2
	Формулы. Вычисление по формулам. Решение текстовых задач. Последовательности из натуральных чисел	5.5.2.1, 5.5.2.8, 5.5.2.9, 5.2.3.1, 5.2.3.2, 5.2.3.3
5.1В Делимость натуральных чисел	Делители и кратные натуральных чисел	5.1.1.5, 5.1.2.8, 5.1.2.9
	Простые и составные числа	5.1.1.6
	Основные свойства делимости	5.1.2.10, 5.1.2.11
	Признаки делимости на 2; 3; 5; 9; 10	5.1.2.5, 5.1.2.6
	Степень	5.1.1.3, 5.1.1.4, 5.1.2.4
	Разложение натуральных чисел на простые множители	5.1.2.7
	Наибольший общий делитель. Взаимно простые числа. Наименьшее общее кратное	5.1.1.7, 5.1.2.12, 5.1.1.8, 5.5.2.2
5.1C Обыкновенные дроби	Обыкновенная дробь. Чтение и запись обыкновенных дробей	5.1.1.9, 5.5.3.1
	Основное свойство обыкновенной дроби	5.1.2.14, 5.1.2.15
	Правильные и неправильные обыкновенные дроби	5.1.1.10
	Смешанные числа	5.1.1.11, 5.1.2.13
	Изображение обыкновенных дробей и смешанных чисел на координатном луче	5.5.3.3
2-я четверть
5.2A Действия над обыкновенными дробями	Сравнение обыкновенных дробей и смешанных чисел	5.1.2.16
	Сложение и вычитание обыкновенных дробей	5.1.2.17, 5.1.2.18
	Сложение смешанных чисел. Вычитание смешанных чисел	5.1.2.19, 5.1.2.20
	Умножение обыкновенных дробей и смешанных чисел. Взаимно обратные числа	5.1.2.21, 5.1.1.12, 5.1.2.22
	Деление обыкновенных дробей и смешанных чисел	5.1.2.23
3-я четверть
5.3A Текстовые задачи	Задачи на нахождение дроби от числа и числа по его дроби	5.1.2.24, 5.5.2.4
	Задачи на совместную работу	5.5.2.3
5.3В Десятичные дроби и действия над ними	Десятичная дробь. Чтение и запись десятичных дробей. Перевод десятичной дроби в обыкновенную дробь	5.1.1.13, 5.5.3.5 5.1.1.14, 5.1.2.25
	Изображение десятичных дробей на координатном луче. Сравнение десятичных дробей	5.5.3.4, 5.1.2.26
	Сложение и вычитание десятичных дробей	5.1.2.27
	Умножение десятичной дроби на натуральное число. Умножение десятичных дробей	5.1.2.28
	Деление десятичной дроби на натуральное число. Деление десятичных дробей	5.1.2.30
	Умножение и деление десятичных дробей на 10; 100; 1000;... и на 0,1; 0,01; 0,001;....	5.1.2.29, 5.1.2.31
	Округление десятичных дробей	5.1.1.15, 5.1.2.32
	Решение текстовых задач. Последовательности, состоящие из дробей	5.5.2.5, 5.2.3.4, 5.2.3.5
5.3C Множества	Множество. Элементы множества. Изображение множеств	5.4.1.1, 5.5.3.8
	Отношения между множествами. Подмножество.	5.4.1.4, 5.4.1.5
	Объединение и пересечение множеств	5.4.1.2, 5.4.1.3
	Решение текстовых задач	5.5.2.7
4-я четверть
5.4А Проценты	Процент	5.1.1.16, 5.1.2.33
	Нахождение процента от числа и числа по его проценту	5.1.2.34, 5.1.2.36, 5.1.2.35
	Решение текстовых задач	5.5.2.6
5.4B Углы. Многоугольники	Угол	5.3.1.4, 5.3.3.1, 5.3.3.2, 5.3.1.5, 5.3.3.3
	Многоугольник	5.3.1.7
5.4C Диаграммы	Окружность. Круг. Круговой сектор	5.3.1.2, 5.3.1.3, 5.3.1.6
	Диаграмма	5.4.4.1, 5.4.4.2
	Способы представления статистических данных	5.4.4.3
5.4D Развертки пространственных фигур	Прямоугольный параллелепипед (куб) и его развертка	5.3.1.8, 5.5.3.9
	Задачи на разрезание фигур. Задачи на складывание фигур	5.3.2.1
Повторение курса математики 5 класса

2) 6 класс

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1-я четверть
Повторение курса математики 5 класса
6.1А Отношения и пропорции	Отношение. Процентное отношение двух чисел	6.1.2.1, 6.1.1.1, 6.5.3.1, 6.1.2.2
	Пропорция. Основное свойство пропорции	6.1.2.3, 6.5.3.2, 6.1.2.4, 6.1.2.5
	Прямая пропорциональная зависимость. Обратная пропорциональная зависимость	6.1.1.2, 6.1.1.3, 6.5.2.1
	Решение текстовых задач с помощью пропорции	6.5.2.2, 6.1.2.6, 6.1.2.7
	Масштаб	6.1.1.5, 6.5.2.3
	Длина окружности. Площадь круга. Шар. Сфера	6.3.3.2, 6.3.3.3, 6.3.3.4, 6.3.1.7
6.1В Рациональные числа и действия над ними	Координатная прямая	6.1.1.4, 6.1.1.7
	Целые числа. Рациональные числа	6.1.1.6 6.5.3.3, 6.1.1.8, 6.1.2.9, 6.1.2.11
	Модуль числа	6.1.1.9, 6.2.1.11, 6.3.3.1
	Сравнение рациональных чисел	6.1.2.8, 6.1.2.12
	Сложение рациональных чисел с помощью координатной прямой	6.1.2.10
	Сложение рациональных чисел	6.1.2.13
	Вычитание рациональных чисел	6.1.2.14
2-я четверть
6.2А Действия над рациональными числами	Умножение рациональных чисел	6.1.2.15
	Переместительное и сочетательное свойства умножения рациональных чисел	6.1.2.17
	Деление рациональных чисел	6.1.2.16, 6.1.2.18, 6.1.2.19, 6.1.2.20, 6.1.2.21
	Арифметические действия над рациональными числами	6.1.2.22
	Решение текстовых задач	6.5.2.4
6.2В Алгебраические выражения	Переменная. Выражение с переменной	6.2.1.1, 6.2.1.2, 6.2.1.3, 6.2.1.4
	Раскрытие скобок. Коэффициент. Подобные слагаемые. Приведение подобных слагаемых	6.2.1.5, 6.2.1.6, 6.2.1.7
	Тождественные преобразования. Тождество	6.2.1.8
	Преобразования алгебраических выражений	6.2.1.9
	Решение текстовых задач	6.5.3.4, 6.2.1.10
3-я четверть
6.3А Линейное уравнение с одной переменной	Числовые равенства и их свойства	6.2.2.1
	Линейное уравнение с одной переменной. Решение линейных уравнений с одной переменной	6.2.2.2, 6.2.2.3
	Линейные уравнения с одной переменной, содержащие переменную под знаком модуля	6.2.2.4
	Решение текстовых задач	6.5.2.6
6.3В Линейные неравенства с одной переменной	Числовые неравенства и их свойства	6.2.2.5, 6.2.2.6
	Числовые промежутки. Объединение и пересечение числовых промежутков	6.2.2.7, 6.2.2.8, 6.2.2.9
	Линейное неравенство с одной переменной. Решение линейных неравенств с одной переменной	6.2.2.10, 6.2.2.11, 6.2.2.12, 6.2.2.13
	Системы линейных неравенств с одной переменной. Решение системы линейных неравенств с одной переменной	6.2.2.14
	Линейное неравенство с одной переменной, содержащее переменную под знаком модуля	6.2.2.15
6.3С. Координатная плоскость	Перпендикулярные прямые и отрезки. Параллельные прямые и отрезки	6.3.2.1, 6.3.2.2
	Координатная плоскость. Прямоугольная система координат	6.3.1.1, 6.3.1.2, 6.3.1.3, 6.3.1.4, 6.3.2.3
	Центральная симметрия. Осевая симметрия	6.3.1.5, 6.3.1.6, 6.3.2.5
6.3D Фигуры в пространстве	Расположение фигур в пространстве. Изображение пространственных фигур, "невидимые" линии	6.3.2.4
4-я четверть
6.4А Статистика. Комбинаторика	Статистические данные и их характеристики: среднее арифметическое, мода, медиана, размах	6.4.4.1, 6.4.4.2
	Решение текстовых задач	6.5.2.5, 6.4.2.1
6.4В Зависимости между величинами	Способы задания зависимостей между величинами: аналитический (с помощью формулы), табличный, графический	6.5.3.5, 6.5.3.6, 6.5.3.7, 6.5.3.8, 6.5.3.9
	Исследование зависимостей между величинами, используя графики реальных процессов	6.5.3.10
	Прямая пропорциональность и ее график	6.1.2.23, 6.2.1.12, 6.5.3.12, 6.5.3.13, 6.5.3.11
6.4С Линейные уравнения с двумя переменными и их системы	Линейное уравнение с двумя переменными	6.2.2.16
	Системы линейных уравнений с двумя переменными	6.2.2.17, 6.2.2.18
	Решение системы линейных уравнений с двумя переменными (способ сложения, способ подстановки)	6.2.2.19
	Решение текстовых задач	6.2.1.13, 6.5.2.7
Повторение курса математики 5-6 классов

3)7 класс

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1-я четверть
Повторение курса математики 5-6 классов
7.1А Степень с целым показателем	Степень с натуральным показателем и ее свойства	7.1.2.1, 7.1.2.2, 7.1.2.15, 7.5.2.3
	Степень с целым показателем и ее свойства	7.1.2.3, 7.1.2.4, 7.1.2.6, 7.2.1.1
	Преобразование выражений, содержащих степени	7.1.2.5, 7.2.3.1
	Стандартный вид числа	7.1.1.1, 7.1.2.8, 7.1.2.9, 7.1.2.7,7.1.2.10, 7.1.2.11, 7.1.2.12, 7.1.2.13
	Решение текстовых задач	7.5.2.1
7.1В Начальные геометрические сведения	Основные понятия геометрии. Аксиомы. Теоремы	7.3.1.1, 7.3.1.5, 7.3.1.3, 7.3.1.2, 7.3.2.1, 7.3.1.6, 7.3.1.8, 7.3.1.11, 7.3.2.2
	Равенство фигур	7.3.1.7
	Методы доказательства теорем: прямой метод и метод "от противного"	7.3.1.4
	Смежные и вертикальные углы, их свойства	7.3.1.9, 7.3.1.10; 7.3.1.32
7.1С Многочлены	Одночлены и действия над ними. Степень и стандартный вид одночлена	7.2.1.2, 7.2.1.3, 7.2.1.4
	Многочлены. Степень и стандартный вид многочлена	7.2.1.5, 7.2.1.6
	Действия над многочленами	7.2.1.7, 7.2.1.8, 7.2.1.9
	Разложение многочлена на множители	7.2.1.12
	Тождественные преобразования выражений	7.2.1.13
2-я четверть
7.2А Функция. График функции	Функция и график функции	7.5.1.1, 7.5.1.2, 7.5.1.3
	Линейная функция и ее график	7.5.1.5, 7.5.1.4, 7.5.1.6, 7.5.1.7
	Взаимное расположение графиков линейных функций	7.5.1.8, 7.5.1.9
	Решение системы линейных уравнений с двумя переменными графическим способом	7.5.2.4
	Функции вида у=ах2, у=ах3 и ( k 0) , их графики и свойства	7.5.1.10, 7.5.1.11, 7.5.1.12
7.2В Треугольники	Треугольник и его виды	7.3.1.13
	Медианы, биссектрисы, высоты и средние линии треугольника	7.3.1.14, 7.3.1.12, 7.3.1.15
	Признаки равенства треугольников	7.3.1.21, 7.3.1.22
	Равнобедренный треугольник, его свойства и признаки	7.3.1.23, 7.3.1.24
3-я четверть
7.3А Элементы статистики	Вариационные ряды	7.4.4.1
	Абсолютная частота и относительная частота. Таблица частот	7.4.4.2, 7.4.4.3, 7.4.4.4, 7.4.4.5
	Полигон частот	7.4.4.6, 7.4.4.7
7.3В Формулы сокращенного умножения	Формулы сокращенного умножения	7.2.1.10, 7.2.1.11
	Преобразования выражений с помощью формул сокращенного умножения	7.1.2.14, 7.2.1.14, 7.2.1.15
	Решение текстовых задач	7.5.3.1, 7.5.2.2
7.3С Взаимное расположение прямых	Параллельные прямые, их признаки и свойства	7.3.2.3, 7.3.2.4, 7.3.2.5, 7.3.2.6, 7.3.2.7
	Сумма углов треугольника. Внешний угол треугольника	7.3.1.16, 7.3.1.17, 7.3.1.18, 7.3.1.19
	Неравенство треугольника	7.3.1.20, 7.3.3.1
	Признаки равенства прямоугольных треугольников. Свойства прямоугольного треугольника	7.3.1.25, 7.3.1.26, 7.3.1.27
	Перпендикулярные прямые. Перпендикуляр, наклонная и ее проекция	7.3.2.8, 7.3.2.9, 7.3.2.10
4-я четверть
7.4А Окружность. Геометрические построения	Окружность, круг, их элементы и части. Центральный угол	7.3.1.31, 7.3.1.28, 7.3.1.29, 7.3.1.30
	Взаимное расположение прямой и окружности. Взаимное расположение двух окружностей	7.3.2.12
	Касательная к окружности. Свойства касательных к окружности	7.3.2.11, 7.3.2.13
	Окружности, описанная около треугольника и вписанная в треугольник	7.3.2.14, 7.3.2.15
	Задачи на построение	7.3.2.16, 7.3.2.17, 7.3.2.18
7.4B Алгебраические дроби	Алгебраическая дробь и ее основное свойство	7.2.1.16, 7.2.1.17, 7.2.1.18
	Действия над алгебраическими дробями	7.2.1.19, 7.2.1.20
	Тождественные преобразования алгебраических выражений	7.2.1.21
Повторение курса математики 7 класса

4) 8 класс

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1-я четверть
Повторение курса математики 7 класса
8.1А Квадратные корни и иррациональные выражения	Действительные числа	8.1.1.1
	Квадратный корень	8.1.1.2, 8.1.2.1, 8.1.2.2
	Преобразования выражений, содержащих квадратные корни	8.1.2.3, 8.1.2.4, 8.1.2.5, 8.1.2.6
	Функция , ее график и свойства	8.5.1.1, 8.5.1.4
8.1В Многоугольники. Исследование четырехугольников	Многоугольник. Выпуклый многоугольник	8.3.1.1, 8.3.1.2
	Параллелограмм, ромб, прямоугольник, квадрат, их свойства и признаки	8.3.1.3, 8.3.1.4, 8.3.1.5, 8.3.1.6
	Теорема Фалеса. Пропорциональные отрезки	8.3.1.7, 8.3.1.8, 8.3.1.9, 8.3.1.10
	Трапеция, виды и свойства. Средние линии трапеции и треугольника.	8.3.1.11, 8.3.1.12, 8.3.1.13
	Замечательные точки треугольника	8.3.3.1
2-я четверть
8.2А Квадратные уравнения	Квадратное уравнение	8.2.2.1, 8.2.2.2
	Решение квадратных уравнений	8.2.2.3, 8.2.2.4
	Квадратный трехчлен	8.2.1.1, 8.2.1.2, 8.2.1.3
	Решение уравнений	8.2.2.7, 8.2.2.6, 8.2.2.5
	Решение текстовых задач	8.5.2.1, 8.5.2.2
8.2В Соотношения между сторонами и углами прямоугольного треугольника	Тригонометрические функции острого угла в прямоугольном треугольнике. Теорема Пифагора	8.3.3.2, 8.3.3.3, 8.3.3.4
	Основные тригонометрические тождества	8.2.4.1, 8.2.4.2, 8.2.4.3, 8.2.4.4, 8.3.3.5
	Решение прямоугольных треугольников	8.3.3.6, 8.3.3.7, 8.3.3.8
3-я четверть
8.3A Квадратичная функция	Квадратичная функция и ее график	8.5.1.2, 8.5.1.3, 8.5.1.4
	Решение текстовых задач	8.5.2.3
8.3В Площади	Площадь фигуры и ее свойства	8.3.3.9, 8.3.3.10
	Площади четырехугольников и треугольников	8.3.3.11, 8.3.3.12, 8.3.3.13
8.3С Элементы статистики	Полигон частот, гистограмма частот	8.4.4.1, 8.4.4.2
	Среднее значение. Дисперсия. Стандартное отклонение	8.4.4.3, 8.4.4.4, 8.4.4.5
Внутреннее суммативное оценивание (2 ч)
4-я четверть
8.4А Неравенства	Квадратное неравенство	8.2.2.8
	Рациональное неравенство	8.2.2.9
	Решение систем неравенств	8.2.2.10, 8.2.2.11
8.4В Прямоугольная система координат на плоскости	Метод координат на плоскости	8.3.3.14, 8.3.3.15, 8.3.3.16, 8.3.3.17, 8.3.3.18, 8.3.3.19
	Решение текстовых задач	8.5.2.4
Повторение курса математики 8 класса

5) 9 класс

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
1-я четверть
Повторение курса математики 8 класса
9.1А Векторы на плоскости	Вектор. Действия над векторами. Коллинеарные и неколлинеарные векторы	9.3.4.1, 9.3.4.2, 9.3.4.4, 9.3.4.5, 9.3.4.6, 9.3.4.7
	Координаты вектора. Действия над векторами, записанными в координатной форме	9.3.3.1, 9.3.3.2, 9.3.4.3, 9.3.3.3, 9.3.3.4, 9.3.3.5
	Применение векторов к решению задач	9.5.3.1
9.1В Уравнения, неравенства с двумя переменными и их системы	Нелинейные уравнения с двумя переменными и их системы	9.2.2.1, 9.2.2.2, 9.5.2.1
	Неравенства с двумя переменными	9.2.2.3,
	Системы нелинейных неравенств с двумя переменными	9.2.2.4
9.1С Элементы комбинаторики	Основные понятия и правила комбинаторики (правила суммы и произведения)	9.4.2.1, 9.4.2.2, 9.4.2.3, 9.4.2.4
	Решение задач с использованием формул комбинаторики	9.4.2.5
	Бином Ньютона и его свойства	9.4.2.6
2-я четверть
9.2А Тригонометрия	Градусная и радианная меры угла и дуги	9.1.1.1, 9.1.2.1, 9.1.1.2
	Синус, косинус, тангенс и котангенс произвольного угла. Значения синуса, косинуса, тангенса и котангенса углов	9.2.4.1, 9.2.4.2
	Тригонометрические функции и их свойства	9.2.4.5, 9.2.4.6
	Формулы тригонометрии	9.2.4.4, 9.2.4.3, 9.2.4.7
	Тождественные преобразования тригонометрических выражений	9.2.4.8
3-я четверть
9.3A Последовательности	Числовая последовательность, способы ее задания и свойства	9.2.3.1, 9.2.3.2, 9.2.3.3
	Арифметическая и геометрическая прогрессии	9.2.3.4, 9.2.3.5, 9.2.3.6, 9.2.3.7
	Бесконечно убывающая геометрическая прогрессия	9.2.3.8
	Решение текстовых задач	9.2.3.9, 9.5.2.2
9.3B Преобразования плоскости	Движение и его свойства	9.3.4.8, 9.3.4.9, 9.3.4.10
	Гомотетия и ее свойства	9.3.4.11, 9.3.4.12
	Подобные фигуры и их свойства. Признаки подобия треугольников	9.3.4.13, 9.3.4.14, 9.3.4.15, 9.3.4.16, 9.3.4.17
9.3С Решение треугольников	Решение треугольников	9.3.3.6, 9.3.3.7, 9.5.2.3, 9.3.3.8, 9.3.3.9
4-я четверть
9.4A Окружность. Многоугольники	Окружность и круг. Длина дуги. Площади круга, сектора и сегмента	9.3.1.1, 9.3.1.2. 9.3.1.3, 9.3.1.4
	Правильные многоугольники, их свойства и симметрии	9.3.2.1, 9.3.2.2, 9.3.2.3, 9.3.2.4, 9.3.2.5, 9.3.2.6, 9.3.4.18
9.4B Элементы теории вероятностей	Основы теории вероятностей	9.4.3.1. 9.4.3.2. 9.4.3.3, 9.4.3.4
	Решение текстовых задач	9.4.3.5
Повторение курса математики 5-9 классов

Приложение 9 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 200 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Информатика" для 5-9 классов уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Целью изучения учебного предмета "Информатика" является обеспечение обучающихся базовыми знаниями, умениями и навыками работы с современными информационными технологиями для их эффективного использования.

3. Основные задачи:

1) формирование у обучающихся понимания роли информационных процессов в обществе, технических возможностей и перспектив использования информационных технологий в различных сферах человеческой деятельности;

2) развитие умений эффективно использовать информационные технологии в повседневной жизни, в учебе и дальнейшей трудовой деятельности;

3) осознание обучающимися базовых принципов работы компьютеров для анализа системы, разработки решения, программного приложения, развития и улучшения их, а также оценки своей продукции;

4) развитие умения решать разнообразные задачи посредством анализа, абстракций, моделирования и программирования;

5) развитие у обучающихся логического, алгоритмического, а также вычислительного мышления, включающего способность к обобщению и аналогии, разложению задачи на составные части и выделению общих закономерностей, нахождению эффективных и рациональных способов решения поставленных задач;

6) формирование у обучающихся информационной культуры – соблюдение общепринятых правил, учет интересов личности и всего казахстанского общества;

7) обогащение понятийного аппарата по предмету и овладение обучающимися академическим языком.

4. Обучение информатике направлено на осознание обучающимися следующих положений:

1) навыки вычислительного мышления и моделирования, приобретенные в курсе информатики, используются при анализе различных ситуаций;

2) системы моделируются посредством абстракции, алгоритмов и программирования;

3) применение знаний из курса информатики имеет ключевое влияние на развитие науки, техники, медицины, образования и культуры;

4) использование навыков программирования позволяет создавать приложения, которые могут улучшить текущую деятельность, и обеспечивает возможность появления новых идей.

Глава 2. Организация содержания предмета "Информатика"

5. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Информатика" составляет:

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

6. Содержание учебного предмета организовано по разделам обучения. Разделы разбиты на подразделы, которые отражают цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания.

7. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения учащихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

8. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) Компьютерные системы;

2) Информационные процессы;

3) Компьютерное мышление;

4) Здоровье и безопасность.

9. Раздел 1 "Компьютерные системы" включает следующие подразделы:

1) Устройства компьютера;

2) Программное обеспечение;

3) Компьютерные сети.

10. Раздел 2 "Информационные процессы" включает следующие подразделы:

1) Представление и измерение информации;

2) Создание и преобразование информационных объектов.

11. Раздел 3 "Компьютерное мышление" включает следующие подразделы:

1) Моделирование;

2) Алгоритмы;

3) Программирование.

12. Раздел 4 "Здоровье и безопасность" включает следующие подразделы:

1) Эргономика;

2) Информационная и онлайн безопасность.

Глава 2. Система целей обучения

13. Система целей обучения расписаны по разделам для каждого класса.

14. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

15. Обучающиеся должны:

1. Компьютерные системы
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Устройства компьютера	5.1.1.1 объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска	6.1.1.1 рассказывать об истории и перспективах развития вычислительной техники	7.1.1.1 описывать назначение видов памяти компьютера (оперативные запоминающие устройства, постоянные запоминающие устройства, внешние запоминающие устройства, кеш-память)	8.1.1.1 объяснять на элементарном уровне функции процессора и его основные характеристики	9.1.1.1 выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения
		6.1.1.2 объяснять взаимодействие основных устройств компьютера
1.2 Программное обеспечение	5.1.2.1 объяснять понятие "программное обеспечение"	6.1.2.1 называть основные функции операционной системы	7.1.2.1 различать понятия "система программирования" и "языки программирования"	8.1.2.1 различать системное, прикладное программное обеспечение и системы программирования	9.1.2.1 выбирать программное обеспечение в зависимости от потребности пользователя
			7.1.2.2 создавать и распаковывать архивы различных форматов
			7.1.2.3 сравнивать размеры файлов разных форматов, хранящих одинаковую информацию
1.3 Компьютерные сети	5.1.3.1 размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа	6.1.3.1 объяснять преимущества беспроводной связи	7.1.3.1 классифицировать компьютерные сети	8.1.3.1 определять пропускную способность сети	9.1.3.1 работать совместно над созданием, просмотром и редактированием документов, используя интернет-услуги (например, загрузить работу на веб-сервер - облачные вычисления, блоги, вики и так далее)
2. Информационные процессы
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Представление и измерение информации	5.2.1.1 перечислять и представлять информацию в разных формах	6.2.1.1 кодировать и декодировать текстовую информацию, используя различные методы шифрования	7.2.1.1 называть единицы измерения информации	8.2.1.1 применять алфавитный и вероятностный подход при определении количества информации	9.2.1.1 определять свойства информации (актуальность, точность, достоверность, ценность и другие)
		6.2.1.2 пояснять, что вся информация для компьютера представляется в двоичном виде	7.2.1.2 осуществлять перевод из одних единиц измерения информации в другие
2.2 Создание и преобразование информационных объектов	5.2.2.1 эффективно организовывать документ для печати (устанавливать параметры страницы, выполнять предварительный просмотр и так далее)	6.2.2.1 организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски)	7.2.2.1 форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре	8.2.2.1 использовать различные типы и форматы данных для решения задач в электронных таблицах	9.2.2.1 объяснять термины базы данных, запись, поле
	5.2.2.2 создавать и редактировать растровые изображения	6.2.2.2 создавать и редактировать векторные изображения	7.2.2.2 форматировать элементы электронной таблицы	8.2.2.2 использовать абсолютную и относительную ссылки	9.2.2.2 создавать базу данных в электронной таблице
		6.2.2.3 оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики	7.2.2.3 создавать диаграммы в электронной таблице	8.2.2.3 использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц	9.2.2.3 осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных
			7.2.2.4 использовать условное форматирование в электронной таблице	8.2.2.4 строить графики функций, заданных в таблице
3.1 Моделирование	5.3.1.1 создавать анимацию объектов и событий в игровой среде программирования (Лого, Scratch и тому подобное)	6.3.1.1 разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования	7.3.1.1 создавать модели объектов и событий в 3D редакторах	8.3.1.1 создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ	9.3.1.1 разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических и других) в электронных таблицах
3. Компьютерное мышление
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.2 Алгоритмы	5.3.2.1 формулировать определение алгоритма	6.3.2.1 поэтапно разбирать решение задачи	7.3.2.1 записывать алгоритм на языке программирования	8.3.2.1 осуществлять трассировку алгоритма	9.3.2.1 решать задачу различными способами, описывать каждый из них и выбирать наиболее эффективный
	5.3.2.2 представлять алгоритм в словесной форме	6.3.2.2 представлять алгоритм в виде блок-схем		9.3.2.2 оценивать решение поставленной задачи
	5.3.2.3 приводить примеры исполнителей и их системы команд
3.3 Программирование	5.3.3.1 использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch)	6.3.3.1 использовать процедуры в игровой среде программирования	7.3.3.1 классифицировать типы данных	8.3.3.1 использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ	9.3.3.1 составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов
			7.3.3.2 записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus)	8.3.3.2 знать и использовать компоненты интегрированной среды разработки программ
4. Здоровье и безопасность
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
4.1 Эргономика	5.4.1.1 рассуждать о последствиях нарушения правил техники безопасности	6.4.1.1 формулировать и решать задачи эргономики (для максимального комфорта и эффективности)	7.4.1.1 выполнять требования к созданию интерфейса разрабатываемого проекта	8.4.1.1 приводить примеры влияния различных электронных устройств на организм человека и эффективно использовать методы защиты	9.4.1.1 критически оценивать риски, связанные с продолжительным использованием компьютеров
	5.4.2.1 рассуждать о незаконности копирования чужой работы	6.4.2.1 объяснять понятия "авторское право", "плагиат"	7.4.2.1 защищать компьютер от вредоносных программ	8.4.2.1 соблюдать правила обеспечения безопасности пользователя в сети (мошенничество, кибербуллинг и другие)	9.4.2.1 рассуждать о последствиях нарушения этических и правовых норм в сети
4.2 Информационная безопасность	5.4.2.2 устанавливать пароль на документы	6.4.2.2 сопровождать информацию ссылками на автора

16. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Информатика" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Информатика" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы по учебному
предмету "Информатика" для 5-9 классов уровня основного
среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс

Разделы	Темы, содержание	Цели обучения
1-я четверть
5.1 А Компьютер и безопасность	Как не навредить себе при работе за компьютером?	5.4.1.1 – рассуждать о последствиях нарушения правил техники безопасности
	Какие важные устройства есть в компьютере?	5.1.1.1 – объяснять на элементарном уровне назначение процессора и жесткого диска
5.1В Безопасность в Интернете	Какие есть опасности при работе в Интернете?	5.4.2.1 – рассуждать о незаконности копирования чужой работы
	Как защитить свои данные на компьютере?	5.4.2.2 – устанавливать пароль на документы; 5.1.3.1 – размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа
	Мини-проект "Открытия, изменившие мир"	5.4.2.2 – устанавливать пароль на документы; 5.1.3.1 – размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа
2-я четверть
5.2А Информация и ее обработка	Информация вокруг нас	5.2.1.1 – перечислять и представлять информацию в разных формах
	Программное обеспечение	5.1.2.1 – объяснять понятие "программное обеспечение"
	Проектная работа	5.2.1.1 – перечислять и представлять информацию в разных формах; 5.2.2.2 – создавать и редактировать растровые изображения
3-я четверть
5.3А Алгоритмы в нашей жизни	Следуя командам	5.3.2.1 – формулировать определение алгоритма; 5.3.2.3 – приводить примеры исполнителей и их системы команд; 5.3.2.2 – представлять алгоритм в словесной форме
	Найти выход из лабиринта	5.3.2.3 – приводить примеры исполнителей и их системы команд; 5.3.2.2 - представлять алгоритм в словесной форме
	Найти выход из виртуального лабиринта	5.3.2.3 – приводить примеры исполнителей и их системы команд; 5.3.2.2 - представлять алгоритм в словесной форме
5.3В Рассуждаем и программируем	Моя первая программа	5.3.2.2 – представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.3.1 – использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch)
	Ожившая графика	5.3.2.2 – представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.3.1 – использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch)
	В поисках истины	5.3.2.2 – представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.3.1 – использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch)
4-я четверть
5.4А Разработка и презентация проекта	Создание анимации	5.3.2.2 – представлять алгоритм в словесной форме; 5.3.1.1 - создавать анимацию объектов и событий в игровой среде программирования (Лого, Scratch); 5.3.3.1 – использовать команды ветвления и цикла в игровой среде программирования (Лого, Scratch)
	Подготовка документа к печати	5.2.2.1 – эффективно организовывать документ для печати (устанавливать параметры страницы, выполнять предварительный просмотр и так далее); 5.4.2.1 – рассуждать о незаконности копирования чужой работы; 5.4.2.2 – устанавливать пароль на документы
	Презентация проекта	5.1.3.1 – размещать, изменять, скачивать файлы общего доступа

2) 6 класс

Разделы	Темы, содержание	Цели обучения
1-я четверть
6.1А Компьютерные системы и сети	Что такое эргономика?	6.4.1.1 – формулировать и решать задачи эргономики (для максимального комфорта и эффективности)
	История развития вычислительной техники	6.1.1.1 – рассказывать об истории и перспективах развития вычислительной техники
	Как работает компьютер?	6.1.1.2 – объяснять взаимодействие основных устройств компьютера; 6.1.2.1 – называть основные функции операционной системы
	Беспроводные сети	6.1.3.1 – объяснять преимущества беспроводной связи
6.1В Организация ссылок в текстовых документах	Сноски	6.2.2.1 – организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски)
	Гиперссылка	6.2.2.1 – организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски); 6.4.2.1 – объяснять понятия "авторское право", "плагиат"; 6.4.2.2 – сопровождать информацию ссылками на автора
	Оглавление	6.2.2.1 – организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски)
	Создание реферата (мини-проект)	6.4.2.1 – организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски); 6.4.2.1 – – объяснять понятия "авторское право", "плагиат"; 6.4.2.2 – сопровождать информацию ссылками на автора
2-я четверть
6.2А Представление текстовой информации	Шифрование информации	6.2.1.1 – кодировать и декодировать текстовую информацию, используя различные методы шифрования
	Двоичное кодирование	6.2.1.2 – пояснять, что вся информация для компьютера представляется в двоичном виде
6.2В Компьютерная графика	Создание векторных изображений	6.2.2.2 – создавать и редактировать векторные изображения
	Сравнение растровых и векторных изображений	6.2.2.3 – оценивать преимущества и недостатки растровой и векторной графики
3-я четверть
6.3А Как разрабатываются компьютерные игры?	Что такое концепция игры? В чем заключается идея игры?	6.3.2.1 – поэтапно разбирать решение задачи; 6.3.2.2 – представлять алгоритм в виде блок-схем
	Что представляет собой хороший персонаж игры?	6.3.2.1 – поэтапно разбирать решение задачи
	Как можно победить в игре?	6.3.2.2 – представлять алгоритм в виде блок-схем
	Что такое игровая среда?	6.3.2.1 – поэтапно разбирать решение задачи
	Как и на чем будет работать ваша игра?	6.3.2.1 – поэтапно разбирать решение задачи; 6.3.2.2 – представлять алгоритм в виде блок-схем
6.3В Создание компьютерной игры	Какие компоненты применяются на стадии разработки игры?	6.3.2.1 – поэтапно разбирать решение задачи; 6.3.2.2 – представлять алгоритм в виде блок-схем; 6.3.3.1 – использовать процедуры в игровой среде программирования; 6.3.1.1 – разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования
	Как мы можем создать наши игры?	6.3.1.1 – разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования; 6.3.3.1 – использовать процедуры в игровой среде программирования
4-я четверть
6.4А Создание компьютерной игры (продолжение)	Как мы можем убедиться, что наша игра работает?	6.3.1.1 – разрабатывать и реализовывать сценарии в игровой среде программирования; 6.3.3.1 – использовать процедуры в игровой среде программирования
	Как мы можем создать документацию для игры?	6.2.2.1 – организовывать ссылки (гиперссылки, оглавления, названия, сноски)
	Как мы распространяем игры?	6.4.2.2 – сопровождать информацию ссылками на автора

3) 7 класс

Разделы	Темы, содержание	Цели обучения
1-я четверть
7.1А Измерение информации и компьютерная память	Единицы измерения информации	7.2.1.1 – называть единицы измерения информации; 7.2.1.2 – осуществлять перевод из одних единиц измерения информации в другие
	Компьютерная память	7.1.1.1 – описывать назначение видов памяти компьютера (оперативные запоминающие устройства, постоянные запоминающие устройства, внешние запоминающие устройства, кеш-память)
	Размеры файлов	7.1.2.3 – сравнивать размеры файлов разных форматов, хранящих одинаковую информацию; 7.1.2.2 – создавать и распаковывать архивы различных форматов
7.1В Сети и безопасность	Компьютерные сети и их классификация	7.1.3.1 – классифицировать компьютерные сети
	Антивирусная безопасность	7.4.2.1 – защищать компьютер от вредоносных программ
2-я четверть
7.2А Решение задач с помощью электронных таблиц	Таблицы в текстовом процессоре	7.2.2.1 – форматировать элементы таблицы в текстовом процессоре
	Форматирование элементов электронных таблиц	7.2.2.2 – форматировать элементы электронной таблицы
	Форматы данных	7.3.3.1 – классифицировать типы данных
	Условное форматирование	7.2.2.4 – использовать условное форматирование в электронной таблице
	Графическое представление табличных данных	7.2.2.3 – создавать диаграммы в электронной таблице
	Моделирование процессов в электронных таблицах	7.2.2.2 – форматировать элементы электронной таблицы; 7.3.3.1 – классифицировать типы данных; 7.2.2.4 – использовать условное форматирование в электронной таблице; 7.2.2.3 – создавать диаграммы в электронной таблице
3-я четверть
7.3А Программирование решений	Языки программирования	7.1.2.1 – различать понятия "система программирования" и "языки программирования"
	Системы программирования	7.1.2.1 – различать понятия "система программирования" и "языки программирования"
	Типы данных	7.3.3.1 – классифицировать типы данных
7.3В Программирование решений	Интерфейс проекта	7.4.1.1 – выполнять требования к созданию интерфейса разрабатываемого проекта
	Программирование линейных алгоритмов	7.3.2.1 – записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.3.2 – записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus)
	Программирование алгоритмов ветвления	7.3.2.1 – записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.3.2 – записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus)
	Программирование вложенных условий	7.3.2.1 – записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.3.2 – записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus)
	Программирование составных условий	7.3.2.1 – записывать алгоритм на языке программирования; 7.3.3.2 – записывать линейные и разветвляющиеся алгоритмы в интегрированной среде разработки программ (С/С++, Python, Delphi, Lazarus)
4-я четверть
7.4А Моделирование объектов и событий	Трехмерные модели	7.3.1.1 – создавать модели объектов и событий в 3D редакторах
	Объекты, встроенные в редактор	7.3.1.1 – создавать модели объектов и событий в 3D редакторах
	Трехмерные модели объектов	7.3.1.1 – создавать модели объектов и событий в 3D редакторах
	Трехмерные модели событий	7.3.1.1 – создавать модели объектов и событий в 3D редакторах

4) 8 класс

Разделы	Темы, содержание	Цели обучения
1-я четверть
8.1А Технические характеристики компьютера и сетей	Измерение информации	8.2.1.1 – применять алфавитный и вероятностный подход при определении количества информации
	Процессор и его характеристики	8.1.1.1 – объяснять на элементарном уровне функции процессора и его основные характеристики
	Компьютерные сети	8.1.3.1 – определять пропускную способность сети
8.1В Здоровье и безопасность	Негативные аспекты использования компьютера	8.4.1.1 – приводить примеры влияния различных электронных устройств на организм человека и эффективно использовать методы защиты
	Безопасность в сети	8.4.2.1 – соблюдать правила обеспечения безопасности пользователя в сети (мошенничество, кибербуллинг и другие)
2-я четверть
8.2А Обработка информации в электронных таблицах	Статистические данные	8.2.2.2 – использовать абсолютную и относительную ссылки; 8.2.2.1 – использовать различные типы и форматы данных для решения задач в электронных таблицах
	Встроенные функции	8.2.2.3 – использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц
	Прогноз на основе имеющейся информации	8.2.2.3 – использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц
	Решение прикладных задач	8.2.2.3 – использовать встроенные функции для решения задач с применением электронных таблиц; 8.2.2.1 – использовать различные типы и форматы данных для решения задач в электронных таблицах; 8.2.2.4 – строить графики функций, заданных в таблице
3-я четверть
8.3А Интегрированные среды разработки программ	Классификация программного обеспечения	8.1.2.1 – различать системное, прикладное программное обеспечение и системы программирования
	Компоненты интегрированной среды разработки программ	8.3.3.2 – знать и использовать компоненты интегрированной среды разработки программ
	Оператор выбора	8.3.3.1 – использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ
	Цикл с параметром	8.3.3.1 – использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ
	Цикл с постусловием	8.3.3.1 – использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ
	Цикл с предусловием	8.3.3.1 – использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ
	Трассировка алгоритма	8.3.2.1 – осуществлять трассировку алгоритма
4 -я четверть
8.4А Решение задач в интегрированной среде разработки	Можем ли мы решить задачу?	8.3.1.1 – создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ
	Какой простой алгоритм мы можем написать для решения данной задачи?	8.3.1.1 – создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ; 8.3.2.1 – осуществлять трассировку алгоритма
	Как мы можем перейти от алгоритма к написанию программы?	8.3.1.1 – создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ; 8.3.3.2 – знать и использовать компоненты интегрированной среды разработки программ; 8.3.3.1 – использовать операторы выбора и циклов в интегрированной среде разработки программ
	Как мы можем осуществить тестирование решения?	8.3.1.1 – создавать модели задач в интегрированной среде разработки программ; 8.3.2.1 – осуществлять трассировку алгоритма

5) 9 класс

Разделы	Темы, содержание	Цели обучения
1-я четверть
9.1А Работа с информацией	Свойства информации	9.2.1.1 – определять свойства информации (актуальность, точность, достоверность, ценность и другие); 9.4.1.1 – критически оценивать риски, связанные с продолжительным использованием компьютеров
	Совместная работа с документами	9.1.3.1 – работать совместно над созданием, просмотром и редактированием документов, используя интернет-услуги (например, загрузить работу на веб-сервер - облачные вычисления, блоги, вики и так далее)
	Сетевой этикет	9.4.2.1 – рассуждать о последствиях нарушения этических и правовых норм в сети
9.1В Выбираем компьютер	Конфигурация компьютера	9.1.1.1 – выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения
	Выбор программного обеспечения	9.1.2.1 - выбирать программное обеспечение в зависимости от потребности пользователя
	"Расчет стоимости компьютера" (мини-проект)	9.1.1.1 – выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения; 9.1.2.1 – выбирать конфигурацию компьютера в зависимости от его назначения; 9.3.1.1 – разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических и других) в электронных таблицах
2-я четверть
9.2А Базы данных	Базы данных	9.2.2.1 – объяснять термины "базы данных, запись, поле"
	Создание базы данных в электронных таблицах	9.2.2.2 – создавать базу данных в электронной таблице
	Методы поиска информации	9.2.2.3 – осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных
	Сортировка и фильтрация данных	9.2.2.3 – осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных
	Работа с базой данных (мини-проект)	9.2.2.2 – создавать базу данных в электронной таблице; 9.2.2.3 – осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных
3-я четверть
9.3А Массивы данных	Одномерный массив	9.3.3.1 – составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов
	Поиск элемента с заданными свойствами	9.3.3.1 – составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов
	Перестановка элементов	9.3.3.1 – составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов
	Сортировка	9.3.3.1 – составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов
	Удаление и вставка элемента	9.3.3.1 – составлять программы в интегрированной среде разработки с использованием одномерных массивов
4-я четверть
9.4А Моделирование процессов в электронных таблицах	Выявление и анализ проблемы	9.3.1.1 – разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических и других) в электронных таблицах
	Разработка решения	9.3.1.1 – разрабатывать и исследовать модели процессов (физических, биологических, экономических и других) в электронных таблицах; 9.2.2.2 – создавать базу данных в электронной таблице; 9.2.2.3 – осуществлять поиск, сортировку и фильтрацию данных; 9.3.2.1 – решать задачу различными способами, описывать каждый из них и выбирать наиболее эффективный; 9.3.2.2 – оценивать решение поставленной задачи; 9.1.3.1 – работать совместно над созданием, просмотром и редактированием документов, используя интернет-услуги (например, загрузить работу на веб-сервер - облачные вычисления, блоги, вики и так далее)
	Защита проекта	9.1.3.1 – работать совместно над созданием, просмотром и редактированием документов, используя интернет-услуги (например, загрузить работу на веб-сервер - облачные вычисления, блоги, вики и так далее); 9.4.1.1 – критически оценивать риски, связанные с продолжительным использованием компьютеров

Приложение 10 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 201 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету "Естествознание"
для 5-6 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Данная программа является логическим продолжением программы начальной школы по предмету "Естествознание".

3. Естественнонаучное образование обучающихся 5-6 классов способствует развитию их любознательности, расширению кругозора о мире, развитию научного понимания и целостного видения окружающего мира, умения ценить и беречь окружающий мир.

4. Изучение предмета "Естествознание" в основной школе позволит обучающимся понять:

1) многообразие окружающего мира, взаимосвязь и причины природных явлений и процессов происходящих в живой и неживой природе;

2) принципы систематизации многообразия объектов и процессов в природе;

5. Учебная программа по предмету "Естествознание" в основной школе нацелена на формирование основ исследовательских, мыслительных, коммуникативных навыков и умений:

1) выдвигать гипотезы и предлагать пути их доказательства, делать выводы на основе экспериментальных данных;

2) формулировать вопросы исследования и составлять план исследований, собирать, описывать и оценивать данные, полученные в ходе наблюдений и экспериментов, делать выводы;

3) работать с естественнонаучной информацией, содержащейся в средствах массовой информации, интернет-ресурсах, научной и научно-популярной литературе: владеть методами поиска, выделять смысловую основу и оценивать достоверность информации;

4) представлять результаты исследований в различной форме;

5) объяснять прикладное значение важнейших достижений в области естественных наук.

6. Учебная программа по предмету "Естествознание" является интегрированным курсом для дальнейшего изучения следующих предметов: "Биология", "География", "Физика" и "Химия".

7. Целью программы является формирование у обучающихся естественнонаучных знаний, понятий и целостного представления о закономерностях, взаимосвязи природы и общества, развитие умения применять полученные знания для объяснения, описания, прогнозирования природных явлений и процессов, наблюдаемых в повседневной жизни.

8. Предмет "Естествознание" ориентирован на решение следующих задач:

1) формирование основ знаний о современной естественнонаучной картине мира и методах, используемых в естественных науках; знакомство с наиболее важными идеями и достижениями естествознания, оказавшими важное влияние на развитие науки, техники и технологий;

2) овладение умениями применять полученные знания для объяснения явлений окружающего мира, восприятия информации естественнонаучного и жизненно значимого содержания, получаемой из средств массовой информации, ресурсов интернета, научной и научно-популярной литературы;

3) развитие интеллектуальных, творческих способностей и критического мышления для проведения простых исследований, анализа явлений, восприятия и интерпретации естественнонаучной информации;

4) развитие навыков применения естественнонаучных знаний в повседневной жизни для обеспечения безопасности жизнедеятельности, грамотного использования современных технологий, охраны здоровья и окружающей среды.

Глава 2. Организация содержания предмета "Естествознание"

9. Объем учебной нагрузки по предмету "Естествознание" составляет:

1) в 5-ом классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6-ом классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

10. Содержание учебной программы по учебному предмету "Естествознание" организовано по разделам обучения.

11. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

12. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать свою работу и оценивать достижения учащихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

13. Содержание учебного предмета включает 7 разделов:

1) Мир науки;

2) Вселенная. Земля. Человек;

3) Вещества и материалы;

4) Процессы в живой и неживой природе;

5) Энергия и движение;

6) Экология и устойчивое развитие;

7) Открытия, меняющие мир.

14. Раздел "Мир науки" включает следующие подразделы:

1) Роль науки;

2) Вопрос исследования;

3) Планирование исследования;

4) Сбор и запись данных;

5) Анализ данных;

6) Вывод и обсуждение.

15. Раздел "Вселенная. Земля. Человек" включает следующие подразделы:

1) Макро- и микромир;

2) Общие сведения о Земле;

3) Сферы Земли и их составляющие;

4) Жизнь на Земле;

5) Способы изображения земной поверхности;

6) Материки и океаны;

7) География населения.

16. Раздел "Вещества и материалы" включает следующие подразделы:

1) Строение и свойства веществ;

2) Классификация веществ;

3) Образование и получение веществ.

17. Раздел "Процессы в живой и неживой природе" включает следующие подразделы:

1) Процессы в неживой природе;

2) Процессы в живой природе.

18. Раздел "Энергия и движение" включает следующие подразделы:

1) Виды и источники энергии;

2) Движение.

19. Раздел "Экология и устойчивое развитие" включает следующие подразделы:

1) Экосистемы;

2) Многообразие живых организмов;

3) Охрана природы.

20. Раздел "Открытия, меняющие мир" включает следующие подразделы:

1) Открытия, изменившие мир;

2) Открытия будущего.

Глава 3. Система целей обучения

21. Цели обучения в программе представлены с кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели:

Обучающиеся должны:
Разделы	Подразделы	5 класс	6 класс
1. Мир науки	1.1 Роль науки	5.1.1.1 определять функции науки как вида человеческой деятельности	6.1.1.1 перечислять объекты исследований естественных наук
	1.2 Вопрос исследования	5.1.2.1 формулировать вопрос исследования и предположения	6.1.2.1 определять независимые, зависимые и контролируемые переменные
	1.3 Планирование исследования	5.1.3.1 составлять план исследования	6.1.3.1 определять категории аккуратных и точных данных
		5.1.3.2 сформулировать правила техники безопасности при проведении исследования	6.1.3.2 определять условия безопасного проведения исследования
	1.4 Сбор и запись данных	5.1.4.1 определять параметры объектов в единицах измерений	6.1.4.1 использовать единицы измерения в Международной системе единиц
		5.1.4.2 фиксировать данные наблюдений и измерений
	1.5 Анализ данных	5.1.5.1 вычислять среднее арифметическое значение при повторных измерениях и выявлять тенденции	6.1.5.1 графически представлять полученные данные
	1.6. Вывод и обсуждение	5.1.6.1 формулировать вывод по вопросу исследования	6.1.6.1 представлять полученные выводы в различной форме
2. Вселенная. Земля. Человек	2.1 Макро- и микромир	5.2.1.1 различать и приводить примеры объектов макро- и микромира	6.2.1.1 называть параметры объектов макро- и микромира
	2.2 Общие сведения о Земле	5.2.2.1 объяснять происхождение планеты Земля	6.2.2.1 объяснять наблюдаемые на Земле процессы и явления
		5.2.2.2 называть строение и состав Земли	6.2.2.2 объяснять свойства Земли
	2.3 Сферы Земли и их составляющие	5.2.3.1 характеризовать сферы Земли и их составляющие	6.2.3.1 объяснять способы взаимодействия оболочек Земли
	2.4 Жизнь на Земле	5.2.4.1 описывать возникновение жизни на Земле	6.2.4.1 сравнивать гипотезы возникновения жизни на Земле
		5.2.4.2 определять условия существования жизни	6.2.4.2 оценивать современные условия существования человека на Земле
	2.5 Способы изображения земной поверхности	5.2.5.1 объяснять понятия "план" и "условные знаки"	6.2.5.1 классифицировать географические карты и условные знаки
		5.2.5.2 читать планы местности, используя условные знаки	6.2.5.2 читать географические карты, используя условные знаки
		5.2.5.3 осуществлять съемку местности по одному из способов	6.2.5.3 рассчитывать расстояния, используя масштаб
		5.2.5.4 составлять простые планы местности в соответствии с правилами оформления планов	6.2.5.4 определять географические координаты
			6.2.5.5 определять время, используя карту часовых поясов
	2.6 Материки и океаны	5.2.6.1 характеризовать историю освоения и изучения материков и частей света	6.2.6.1 определять особенности природы материков и их физико-географических регионов по плану
		5.2.6.2 характеризовать историю изучения океанов	6.2.6.2 определять особенности природы океанов по плану
	2.7 География населения	5.2.7.1 определить расовый состав населения мира и регионы распространения основных рас и межрасовых групп	6.2.7.1 определить закономерности размещения населения
		5.2.7.2 объяснить факторы формирования расовых признаков	6.2.7.2 оценивать показатели плотности населения
		5.2.7.3 доказать равенство рас	6.2.7.3 определить регионы с высокой и низкой плотностью населения и объяснить причины
3. Вещества и материалы	3.1 Строение и свойства веществ	5.3.1.1 объяснять распространение частиц в жидкостях и газах	6.3.1.1 различать атомы и молекулы, простые и сложные вещества
		5.3.1.2 объяснять структуру твердых, жидких и газообразных веществ согласно теории частиц	6.3.1.2 описывать фундаментальные частицы атома и их расположение в атоме
		5.3.1.3 описывать свойства вещества: текучесть, плотность, тепло- электропроводность, ковкость, пластичность	6.3.1.3 описывать свойства вещества: температуры плавления и кипения
		5.3.1.4 различать физические и химические явления
	3.2 Классификация веществ	5.3.2.1 различать чистые вещества и смеси	6.3.2.1 классифицировать вещества на органические и неорганические
		5.3.2.2 описывать виды смесей и предлагать способы их разделения	6.3.2.2 различать кислые, щелочные и нейтральные среды в живой и неживой природе и определять среду с помощью универсального индикатора
		5.3.2.3 готовить растворы с определенным составом	6.3.2.3 объяснять процесс нейтрализации
		5.3.2.4 вычислять массовую долю растворенного вещества
		5.3.2.5 классифицировать вещества по растворимости, металлы и неметаллы
	3.3 Образование и получение веществ	5.3.3.1 приводить примеры образования некоторых веществ в природе и веществ, полученных искусственным путем	6.3.3.1 определять преимущества и недостатки природных и искусственных материалов
		5.3.3.2 объяснять выделение веществ в лабораторных условиях	6.3.3.2 определять области применения продуктов бытовой химии и правила безопасного обращения с ними
			6.3.3.3 определять месторождения полезных ископаемых в Казахстане и области их применения
			6.3.3.4 называть и показывать крупные центры переработки полезных ископаемых в Казахстане
			6.3.3.5 объяснять влияние добычи и переработки полезных ископаемых на окружающую среду
4. Процессы в живой и неживой природе	4.1 Процессы в неживой природе	5.4.1.1 называть процессы, происходящие в неживой природе (круговорот веществ в природе, выветривание, горообразование, климатические процессы)	6.4.1.1 моделировать процессы, происходящие в неживой природе (горообразование, выветривание, круговорот веществ в природе).
		5.4.1.2 объяснять причины и последствия процессов, происходящих в неживой природе	6.4.1.2 объяснять химическое превращение веществ в природе
	4.2 Процессы в живой природе	5.4.2.1 описывать свойства живых организмов	6.4.2.1 определять основные компоненты клетки
		5.4.2.2 описывать уровни организации живых организмов	6.4.2.2 моделировать и объяснять процессы, присущие живым организмам
		5.4.2.3 применять правила работы с микроскопом	6.4.2.3 различать типы питания организмов
		5.4.2.4 готовить временные микропрепараты	6.4.2.4 составлять сбалансированный рацион питания
		5.4.2.5 объяснять процесс фотосинтеза	6.4.2.5 тестировать пищевые продукты на наличие органических веществ
		5.4.2.6 исследовать наличие различных пигментов у растений	6.4.2.6 исследовать пути транспорта питательных веществ в живых организмах
		5.4.2.7 исследовать условия, необходимые для протекания фотосинтеза	6.4.2.7 исследовать различие в содержании вдыхаемого и выдыхаемого воздуха
			6.4.2.8 характеризовать продукты выделения у организмов
			6.4.2.9 исследовать реакцию на раздражители
5. Энергия и движение	5.1 Виды и источники энергии	5.5.1.1 различать виды энергии	6.5.1.1 называть источники энергии
		5.5.1.2 различать температуру и тепловую энергию	6.5.1.2 называть и приводить примеры процессов, протекающих с выделением и поглощением энергии
		5.5.1.3 измерять температуру с помощью термометра	6.5.1.3 называть единицу электрической энергии
		5.5.1.4 объяснять использование практических методов тепловой изоляции в зданиях	6.5.1.4 рассчитывать стоимость электроэнергии
		5.5.1.5 характеризовать тепловое расширение	6.5.1.5 предлагать альтернативные источники получения энергии
		5.5.1.6 приводить примеры взаимопревращения энергии
	5.2 Движение	5.5.2.1 приводить примеры и объяснять значение движения в живой и неживой природе	6.5.2.1 приводить примеры и пояснять относительность движения
		5.5.2.2 исследовать особенности различных видов скелетов животных	6.5.2.2 различать давление твердых тел, жидкостей и газов
		5.5.2.3 определять причины движения тел	6.5.2.3 описывать строение скелета человека
			6.5.2.4 описывать строение мышц
			6.5.2.5 приводить примеры значения давления для живых организмов
			6.5.2.6 измерять атмосферное и артериальное давление, используя соответствующие приборы, и делать выводы
6. Экология и устойчивое развитие	6.1. Экосистемы	5.6.1.1 определять компоненты экосистемы	6.6.1.1 графически представлять и объяснять взаимосвязь компонентов экосистем
		5.6.1.2 классифицировать виды экосистем	6.6.1.2 объяснять причины смены экосистем
		5.6.1.3 объяснять влияние экологических факторов на функционирование экосистем	6.6.1.3 объяснять переход энергии и веществ в экологической пирамиде
		5.6.1.4 сравнивать естественные и искусственные экосистемы
	6.2 Многообразие живых организмов	5.6.2.1 классифицировать организмы по царствам живой природы	6.6.2.1 использовать характерные особенности организмов для определения видов растений и животных
		5.6.2.2 характеризовать одноклеточные и многоклеточные организмы	6.6.2.2 исследовать многообразие живых организмов в различных экосистемах
	6.3 Охрана природы	5.6.3.1 называть экологические проблемы РК	6.6.3.1 анализировать причины некоторых экологических проблем своего региона
		5.6.3.2 исследовать экологические проблемы своего региона	6.6.3.2 предлагать пути решения экологических проблем
		5.6.3.3 определять значение Красной книги РК
7. Открытия, меняющие мир	7.1 Открытия, меняющие мир	5.7.1.1 приводить примеры научных открытий, изменивших мир	6.7.1.1 обсуждать значение открытий, изменивших мир
			6.7.1.2 обсуждать вклад казахстанских ученых в развитие естественных наук
	7.2 Открытия будущего
		5.7.1.2 предложить идеи для будущих исследований в науке	6.7.1.3 прогнозировать направления будущих исследований науки

22. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Естествознание" для 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Естествознание" для 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы по учебному
предмету "Естествознание" для 5-6 классов уровня основного
среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающийся должен:
1-я четверть
5.1А Мир науки	Роль науки	5.1.1.1 – определять функции науки как вида человеческой деятельности
	Вопрос исследования	5.1.2.1 – формулировать вопрос исследования и предположения
	Планирование исследования	5.1.3.1 – составлять план исследования
		5.1.3.2 – формулировать правила техники безопасности при проведении исследования
	Сбор и запись данных	5.1.4.1 – определять параметры объектов в единицах измерений
		5.1.4.2 – фиксировать данные наблюдений и измерений
	Анализ данных	5.1.5.1 – вычислять среднее арифметическое значение при повторных измерениях и выявлять тенденции
	Вывод и обсуждение	5.1.6.1 – формулировать вывод по вопросу исследования
5.1 В Человек. Земля. Вселенная	Жизнь на Земле	5.2.1.1 – различать и приводить примеры объектов макро- и микромира
		5.2.2.1 – объяснять происхождение планеты Земля
		5.2.2.2 – называть строение и состав Земли
		5.2.3.1 – характеризовать сферы Земли и их составляющие
		5.2.4.1 – описывать возникновение жизни на Земле
		5.2.4.2 – определять условия существования жизни
	Способы изображения земной поверхности	5.2.5.1 – объяснять понятия "план" и "условные знаки"
		5.2.5.2 – читать планы местности, используя условные знаки
		5.2.5.3 – осуществлять съемку местности по одному из способов (глазомерная, полярная, маршрутная)
		5.2.5.4 – составлять простые планы местности в соответствии с правилами оформления планов
	Материки и океаны	5.2.6.1 – характеризовать историю освоения и изучения материков и частей света
		5.2.6.2 – характеризовать историю изучения океанов
	География населения	5.2.7.1 – определять расовый состав населения мира и регионы распространения основных рас и межрасовых групп
		5.2.7.2 – объяснить факторы формирования расовых признаков
		5.2.7.3 – доказывать равенство рас
2 – я четверть
5.2 A Вещества и материалы	Строение и свойства веществ	5.3.1.1 – объяснять распространение частиц в жидкостях и газах
		5.3.1.2 – объяснять структуру твердых, жидких и газообразных веществ согласно теории частиц
		5.3.1.3 – описывать свойства вещества: текучесть, плотность, тепло- электропроводность, ковкость пластичность
		5.3.1.4 – различать физические и химические явления
	Классификация веществ	5.3.2.1 – отличать чистые вещества от смесей
		5.3.2.2 – описывать виды смесей и предлагать способы их разделения
		5.3.2.3 – готовить растворы с определенным составом
		5.3.2.4 – вычислять массовую долю растворенного вещества
		5.3.2.5 – классифицировать вещества по растворимости, металлы и неметаллы
	Образование и получение веществ	5.3.3.1 – приводить примеры образования некоторых веществ в природе и веществ, полученных искусственным путем
		5.3.3.2 – объяснять выделение веществ в лабораторных условиях
3-я четверть
5.3 A Процессы в живой и неживой природе	Процессы в неживой природе	5.4.1.1 – называть процессы, происходящие в неживой природе (круговорот веществ в природе, выветривание, горообразование, климатические процессы)
		5.4.1.2 – объяснять причины и последствия процессов, происходящих в неживой природе
	Процессы в живой природе	5.4.2.1 – описывать свойства живых организмов
		5.4.2.2 – описывать уровни организации живых организмов
		5.4.2.3 – применять правила работы с микроскопом
		5.4.2.4 – готовить временные микропрепараты
		5.4.2.5 – объяснять процесс фотосинтеза
		5.4.2.6 – исследовать наличие различных пигментов у растений
		5.4.2.7 – исследовать необходимые условия для протекания фотосинтеза
5.3 B Энергия и движение	Виды и источники энергии	5.5.1.1 – различать виды энергии
		5.5.1.2 – различать температуру и тепловую энергию
		5.5.1.3 – измерять температуру с помощью термометра
		5.5.1.4 – объяснять использование практических методов тепловой изоляции в зданиях
		5.5.1.5 – характеризовать тепловое расширение
		5.5.1.6 – приводить примеры взаимопревращения энергии
	Движение	5.5.2.1 – приводить примеры и объяснять значение движения в живой и неживой природе
		5.5.2.2. – исследовать ососбенности различных видов скелетов животных
		5.5.2.3.– определять причины движения тел
4-я четверть
5.4A Экология и устойчивое развитие	Экосистемы	5.6.1.1 – определять компоненты экосистемы
		5.6.1.2 – классифицировать виды экосистем
		5.6.1.3 – объяснять влияние экологических факторов на функционирование экосистем
		5.6.1.4 – сравнивать естественные и искусственные экосистемы
	Многообразие живых организмов	5.6.2.1 – классифицировать организмы по царствам живой природы
		5.6.2.2 – характеризовать одноклеточные и многоклеточные организмы
	Охрана природы	5.6.3.1 – называть экологические проблемы РК
		5.6.3.2 – исследовать экологические проблемы своего региона
		5.6.3.3 – определять значение Красной книги Казахстана
5.4 B Открытия, меняющие мир	Открытия, меняющие мир	5.7.1.1 – приводить примеры научных открытий, изменивших мир
		5.7.1.2 – предлагать идеи для будущих исследований в науке

2) 6 класс

Раздел долгосрочного плана	Содержание раздела долгосрочного плана		Цели обучения. Обучающийся должен:
1-я четверть
6.1A Мир науки	Роль науки. Вопрос исследования		6.1.1.1 – перечислять объекты исследований естественных наук
	Планирование исследования		6.1.2.1 – определять независимые, зависимые и контролируемые переменные
			6.1.3.1 – определять категории аккуратных и точных данных
	Сбор и запись данных		6.1.3.2 – определять условия безопасного проведения исследования
	Анализ данных		6.1.5.1 – графически представлять полученные данные
	Вывод и обсуждение		6.1.6.1 – представлять полученные выводы в различной форме
6.1B Человек. Земля. Вселенная	Макро- и микромир		6.2.1.1 – называть параметры объектов макро- и микромира
	Общие сведения о Земле		6.2.2.1 – объяснять наблюдаемые на Земле процессы и явления
			6.2.2.2 – объяснять свойства Земли
	Сферы Земли и их составляющие		6.2.3.1 – объяснять способы взаимодействия оболочек Земли
	Жизнь на Земле		6.2.4.1 – сравнивать гипотезы возникновения жизни на Земле
			6.2.4.2 – оценивать современные условия существования человека на Земле
	Способы изображения земной поверхности		6.2.5.1 – классифицировать географические карты и условные знаки
			6.2.5.2 – итать географические карты, используя условные знаки
			6.2.5.3 – рассчитывать расстояния, используя масштаб
			6.2.5.4 – определять географические координаты
			6.2.5.5 – определять время, используя карту часовых поясов
	Материки и океаны		6.2.6.1 – определять особенности природы материков и их физико-географических регионов по плану
			6.2.6.2 – определять особенности природы океанов по плану
	География населения		6.2.7.1 – определять закономерности размещения населения
			6.2.7.2 – оценивать показатели плотности населения
			6.2.7.3 – определять регионы с высокой и низкой плотностью населения и объяснять причины
2-я четверть
6.2 А Вещества и материалы	Строение и свойства веществ		6.3.1.1 – различать атомы и молекулы, простые и сложные вещества
			6.3.1.2 – описывать фундаментальные частицы атома и их расположение в атоме
			6.3.1.3 – описывать свойства вещества: температуры плавления и кипения
	Классификация веществ		6.3.2.1 – классифицировать вещества на органические и неорганические
			6.3.2.2 – различать кислые, щелочные и нейтральные среды в живой и неживой природе и определять среду с помощью универсального индикатора
			6.3.2.3 – объяснять процесс нейтрализации
	Образование и получение веществ		6.3.3.1 – определять преимущества и недостатки природных и искусственных материалов
			6.3.3.2 – объяснять области применения продуктов бытовой химии и правила безопасного обращения с ними
			6.3.3.3 – определять месторождения полезных ископаемых в Казахстане и области их применения
			6.3.3.4 – называть и показывать крупные центры переработки полезных ископаемых в Казахстане
			6.3.3.5 – объяснять влияние добычи и переработки полезных ископаемых на окружающую среду
3-я четверть
6.3А Процессы в живой и неживой природе	Процессы в неживой природе		6.4.1.1 – моделировать процессы, происходящие в неживой природе (горообразование, выветривание, круговорот веществ в природе)
			6.4.1.2 – объяснять химическое превращение веществ в природе
	Процессы в живой природе		6.4.2.1 – определять основные компоненты клетки
			6.4.2.2 – моделировать и объяснять процессы, присущие живым организмам
			6.4.2.3 – различать типы питания организмов
			6.4.2.4 – составлять сбалансированный рацион питания
			6.4.2.5 – тестировать пищевые продукты на наличие органических веществ
			6.4.2.6 – исследовать пути транспорта питательных веществ в живых организмах
			6.4.2.7 – исследовать различие в содержании вдыхаемого и выдыхаемого воздуха
			6.4.2.8 – характеризовать продукты выделения у организмов
			6.4.2.9 – исследовать реакцию на раздражители
6.3 В Энергия и движение	Виды и источники энергии		6.5.1.1 – называть источники энергии
			6.5.1.2 - называть и приводить примеры процессов, протекающих с выделением и поглощением энергии
			6.5.1.3 – называть единицу электрической энергии
			6.5.1.4 – рассчитывать стоимость электроэнергии
			6.5.1.5 – предлагать альтернативные источники получения энергии
	Движение		6.5.2.1 – приводить примеры и пояснять относительность движения
			6.5.2.2 – различать давление твердых тел, жидкостей и газов
			6.5.2.3 – описывать строение скелета человека
			6.5.2.4 – описывать строение мышц
			6.5.2.5 – приводить примеры значения давления для живых организмов
			6.5.2.6 – измерять атмосферное давление и давать пояснения
			6.5.2.7 – измерять атмосферное и артериальное давление, используя соответствующие приборы и делать выводы
4-я четверть
6.4 А Экология и устойчивое развитие		Экосистемы	6.6.1.1 – графически представлять и объяснять взаимосвязь компонентов экосистем
			6.6.1.2 – объяснять причины смены экосистем
			6.6.1.3 – объяснять переход энергии и веществ в экологической пирамиде
		Многообразие живых организмов	6.6.2.1 – использовать характерные особенности организмов для определения видов растений и животных
			6.6.2.2 – исследовать многообразие живых организмов в различных экосистемах
		Охрана природы	6.6.3.1 – анализировать причины некоторых экологических проблем своего региона
			6.6.3.2 – предлагать пути решения экологических проблем
6.4 В Открытия, меняющие мир		Открытия, изменившие мир	6.7.1.1 – обсуждать значение открытий, изменивших мир
			6.7.1.2 – обсуждать вклад казахстанских ученых в развитие естественных наук
		Открытия будущего	6.7.1.3 – прогнозировать направления будущих исследований науки

Приложение 11 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 202 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету "Физика"
для 7-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Целью изучения курса физики 7–9 классов является формирование у обучающихся основ научного мировоззрения, целостного восприятия естественнонаучной картины мира, способности наблюдать, анализировать и фиксировать явления природы для решения жизненно важных практических задач.

3. В соответствии с целью основными задачами изучения учебного предмета являются:

1) содействие освоению обучающимися знаний о фундаментальных физических законах и принципах, лежащих в основе современной физической картины мира, методах научного познания природы;

2) способствование развитию у обучающихся интеллектуальной, информационной, коммуникативной и рефлексивной культуры, навыков выполнения физического эксперимента и исследования;

3) воспитание ответственного отношения к учебной и исследовательской деятельности;

4) использование полученных навыков для рационального природопользования и защиты окружающей среды, обеспечения безопасности жизнедеятельности человека и общества.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета "Физика"

4. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Физика" составляет:

1) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

5. Содержание учебного предмета включает 8 разделов:

1) Физические величины и измерение,

2) Механика,

3) Тепловая физика,

4) Электричество и магнетизм,

5) Геометрическая оптика,

6) Элементы квантовой физики,

7) Основы астрономии,

8) Современная физическая картина мира.

6. Раздел "Физические величины и измерение" включает следующие подразделы:

1) Физика – наука о природе;

2) Физические величины;

3) Физические измерения.

7. Раздел "Механика" включает следующие подразделы:

1) Основы кинематики;

2) Основы динамики;

3) Законы сохранения;

4) Статика;

5) Колебания и волны.

8. Раздел "Тепловая физика" включает следующие подразделы:

1) Основы молекулярно-кинетической теории;

2) Основы термодинамики.

9. Раздел "Электричество и магнетизм" состоит из следующих подразделов:

1) Основы электростатики;

2) Электрический ток;

3) Магнитное поле;

4) Электромагнитные колебания и волны

10. Раздел "Геометрическая оптика" включает следующий подраздел:

1) Законы геометрической оптики.

11. Раздел "Элементы квантовой физики" состоит из следующих подразделов:

1) Строение атома и атомного ядра;

2) Радиоактивность;

3) Элементарные частицы

12. Раздел "Основы астрономии" включает следующие подразделы:

1) Земля и Космос;

2) Элементы астрофизики.

13. Раздел "Современная физическая картина мира" состоит из подраздела "Мировоззренческое значение физики".

Глава 3. Система целей обучения.

14. Цели обучения в программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.4: "7" – класс, "2.1" – раздел и подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

15. Обучающиеся должны:

Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Физика – наука о природе	7.1.1.1 приводить примеры физических явлений
	7.1.1.2 различать методы изучения природы
1.2 Физические величины	7.1.2.1 соотносить физические величины с их единицами измерения по Международной системе единиц
	7.1.2.2 различать скалярные и векторные физические величины и приводить примеры
	7.1.2.3 применять кратные и дольные приставки при записи больших и малых чисел: микро (м), милли (m), санти (c), деци (d), кило (k) и мега (M)
1.3 Физические измерения	7 класс	8 класс	9 класс
	7.1.3.1 измерять длину, объем тела, температуру и время, записывать результаты измерений с учетом погрешности	8.1.3.1 собирать, анализировать экспериментально полученные данные и записывать их с учетом погрешностей	9.1.3.1 объяснять полученные результаты и делать выводы
	7.1.3.2 определять размер малых тел методом рядов	8.1.3.2 определять факторы, влияющие на проведение эксперимента	9.1.3.2 анализировать факторы, влияющие на результат эксперимента, и предлагать методы улучшения эксперимента
	7.1.3.3 знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики	8.1.3.3 знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики	9.1.3.3 знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
2.1 Основы кинематики	7 класс	8 класс	9 класс
	7.2.1.1 объяснять смысл понятий – материальная точка, система отсчета, относительность механического движения; траектория, путь, перемещение		9.2.1.1 объяснять физический смысл понятий – материальная точка, система отсчета, относительность механического движения
	7.2.1.2 приводить примеры относительности механического движения		9.2.1.2 производить сложение, вычитание векторов, умножение вектора на скаляр
			9.2.1.3 находить проекцию вектора на координатную ось, раскладывать вектор на составляющие
	7.2.1.3 различать прямолинейное равномерное и неравномерное движение		9.2.1.4 находить перемещение, скорость и ускорение из графиков зависимости этих величин от времени
	7.2.1.4 вычислять скорость и среднюю скорость движения тел		9.2.1.5 применять формулы скорости и ускорения при равнопеременном прямолинейном движении в решении задач
			9.2.1.6 применять уравнения координаты и перемещения при равнопеременном прямолинейном движении в решении задач
			9.2.1.7 экспериментально определять ускорение тела при равноускоренном движении
	7.2.1.5 строить график зависимости s от t, применяя обозначение единиц измерения на координатных осях графиков и в таблицах		9.2.1.8 строить и объяснять графики зависимости перемещения и скорости от времени при равноускоренном движении
	7.2.1.6 определять по графику зависимости перемещения от времени, когда тело: (1) находится в состоянии покоя, (2) движется с постоянной скоростью		9.2.1.9 использовать кинематические уравнения равнопеременного движения для описания свободного падения
	7.2.1.7 находить скорость тела по графику зависимости перемещения от времени при равномерном движении		9.2.1.10 описывать движение тела, брошенного горизонтально, используя кинематические уравнения равнопеременного и равномерного движения
			9.2.1.11 определять скорость движения тела, брошенного горизонтально
			9.2.1.12 строить траекторию движения тела, брошенного горизонтально
			9.2.1.13 описывать равномерное движение тела по окружности, используя понятия линейных и угловых величин
			9.2.1.14 применять формулу взаимосвязи линейной и угловой скорости при решении задач
			9.2.1.15 применять формулы центростремительного ускорения при решении задач
2.2 Основы динамики	7.2.2.1 объяснять явление инерции и приводить примеры		9.2.2.1 объяснять смысл понятий: инерция, инертность, инерциальная система отсчета
	7.2.2.2 приводить примеры действия сил из повседневной жизни		9.2.2.2 формулировать первый закон Ньютона и применять при решении задач
	7.2.2.3 различать и приводить примеры пластичных и упругих деформаций		9.2.2.3 объяснять природу силы тяжести, силы упругости, силы трения
	7.2.2.4 определять коэффициент жесткости по графику зависимости силы упругости от удлинения		9.2.2.4 формулировать второй закон Ньютона и применять при решении задач
	7.2.2.5 рассчитывать силу упругости по формуле закона Гука		9.2.2.5 формулировать третий закон Ньютона и применять при решении задач
	7.2.2.6 описывать трение при скольжении, качении, покое		9.2.2.6 формулировать закон Всемирного тяготения и применять его при решении задач
	7.2.2.7 приводить примеры полезного и вредного проявления силы трения		9.2.2.7 сравнивать особенности орбит космических аппаратов
	7.2.2.8 изображать силы графически в заданном масштабе		9.2.2.8 рассчитывать параметры движения тела в поле тяготения
	7.2.2.9 графически находить равнодействующую сил, действующих на тело и направленных вдоль одной прямой		9.2.2.9 применять формулу первой космической скорости при решении задач
	7.2.2.10 различать вес и силу тяжести		9.2.2.10 определять вес тела, движущегося с ускорением
	7.2.2.11 измерять массу тела с использованием электронных, пружинных и рычажных весов		9.2.2.11 объяснять состояние невесомости
	7.2.2.12 использовать измерительный цилиндр (мензурка) для измерения объема жидкости или твердого тела различной формы
	7.2.2.13 объяснять физический смысл плотности
	7.2.2.14 экспериментально определять плотности жидкостей и твердых тел
	7.2.2.15 применять формулу плотности при решении задач
2.3 Законы сохранения	7 класс	8 класс	9 класс
	7.2.3.1 объяснять физический смысл механической работы		9.2.3.1 различать понятия "импульс тела" и "импульс силы"
	7.2.3.2 различать два вида механической энергии		9.2.3.2 формулировать закон сохранения импульса и применять при его решении задач
	7.2.3.3 применять формулу кинетической энергии при решении задач		9.2.3.3 приводить примеры реактивного движения в природе и технике
	7.2.3.4 применять формулу потенциальной энергии тела, поднятого над землей, при решении задач		9.2.3.4 оценивать региональное и международное значение космодрома Байконур
	7.2.3.5 приводить примеры переходов энергии из одного вида в другой		9.2.3.5 определять механическую работу аналитически и графически
	7.2.3.6 применять закон сохранения механической энергии при решении задач		9.2.3.6 объяснять взаимосвязь работы и энергии
	7.2.3.7 объяснять физический смысл мощности		9.2.3.7 применять закон сохранения энергии при решении задач
	7.2.3.8 применять формулы механической работы и мощности при решении задач
2.4 Статика	7 класс	8 класс	9 класс
	7.2.4.1 приводить примеры использования простых механизмов и формулировать "Золотое правило механики"
	7.2.4.2 объяснять физический смысл понятия "момент силы"
	7.2.4.3 экспериментально определять положение центра масс плоской фигуры
	7.2.4.4 формулировать и применять правило момента сил для тела, находящегося в равновесии, при решении задач
	7.2.4.5 экспериментально определять условия равновесия рычага
	7.2.4.6 экспериментально определять коэффициент полезного действия наклонной плоскости
2.5 Колебания и волны	7 класс	8 класс	9 класс
			9.2.5.1 приводить примеры свободных и вынужденных колебаний
			9.2.5.2 экспериментально находить амплитуду, период, частоту
			9.2.5.3 рассчитывать период, циклическую частоту, фазу по формуле
			9.2.5.4 описывать сохранение энергии в колебательных процессах
			9.2.5.5 записывать уравнения координат, скорости и ускорения по графикам гармонических колебаний
			9.2.5.6 объяснять причины возникновения колебаний в различных колебательных системах
			9.2.5.7 исследовать зависимость периода колебаний маятника от различных параметров
			9.2.5.8 находить ускорение свободного падения из формулы периода математического маятника
			9.2.5.9 строить и анализировать графики зависимости квадрата периода от длины маятника
			9.2.5.10 описывать по графику зависимость амплитуды вынужденных колебаний от частоты вынуждающей силы
			9.2.5.11 описывать явление резонанса
			9.2.5.12 применять формулы скорости, частоты и длины волны при решении задач
			9.2.5.13 сравнивать поперечные и продольные волны
			9.2.5.14 экспериментально определять скорость распространения поверхностных волн
			9.2.5.15 называть условия возникновения и распространения звука
			9.2.5.16 сопоставлять характеристики звука с частотой и амплитудой звуковой волны
			9.2.5.17 называть условие возникновения резонанса и приводить примеры его применения
			9.2.5.18 описывать природу появления эха и способы его использования
			9.2.5.19 приводить примеры использования ультразвука и инфразвука в природе и технике
3.1 Основы молекулярно-кинетической теории	7 класс	8 класс	9 класс
	7.3.1.1 описывать строение твердых тел, жидкостей и газов на основе молекулярного строения вещества	8.3.1.1 описывать эксперименты и приводить примеры, подтверждающие основные положения молекулярно-кинетической теории
	7.3.1.2 объяснять физический смысл давления и описывать способы изменения давления	8.3.1.2 представлять температуру в разных температурных шкалах (Кельвин, Цельсий)
	7.3.1.3 применять формулу давления твердого тела при решении задач	8.3.1.3 описывать измерение температуры на основе теплового расширения
	7.3.1.4 объяснять давление газа на основе молекулярного строения	8.3.1.4 описывать переход из твердого состояния в жидкое и обратно на основе молекулярно-кинетической теории
	7.3.1.5 выводить формулу гидростатического давления в жидкостях и применять ее при решении задач	8.3.1.5 описывать переход вещества из жидкого состояния в газообразное и обратно на основе молекулярно-кинетической теории
	7.3.1.6 приводить примеры использования сообщающихся сосудов
	7.3.1.7 описывать принцип действия гидравлических машин
	7.3.1.8 рассчитывать выигрыш в силе при использовании гидравлических машин
	7.3.1.9 объяснять природу атмосферного давления и способы его измерения
	7.3.1.10 описывать принцип действия манометра и насоса
	7.3.1.11 определять выталкивающую силу и исследовать ее зависимость от объема тела, погруженного в жидкость
	7.3.1.12 объяснять природу выталкивающей силы в жидкостях и газах
	7.3.1.13 применять закон Архимеда при решении задач
	7.3.1.14 исследовать условия плавания тел
3.2 Основы термодинамики	7 класс	8 класс	9 класс
		8.3.2.1 описывать способы изменения внутренней энергии
		8.3.2.2 сравнивать различные виды теплопередачи
		8.3.2.3 приводить примеры применения теплопередачи в быту и технике
		8.3.2.4 приводить примеры приспособления живых организмов к различной температуре
		8.3.2.5 определять количество теплоты, полученного или отданного в процессе теплопередачи
		8.3.2.6 объяснить физический смысл удельной теплоемкости
		8.3.2.7 применять формулу количества теплоты, выделяемого при сгорании топлива, в решении задач
		8.3.2.8 исследовать закон сохранения и превращения энергии в тепловых процессах
		8.3.2.9 применять уравнение теплового баланса при решении задач
		8.3.2.10 применять формулу количества теплоты, поглощаемого / выделяемого при плавлении /кристаллизации, в решении задач
		8.3.2.11 анализировать график зависимости температуры от времени при плавлении и кристаллизации
		8.3.2.12 экспериментально определять удельную теплоту плавления льда
		8.3.2.13 анализировать график зависимости температуры от времени при парообразовании и конденсации
		8.3.2.14 описывать состояние насыщения на примере водяного пара
		8.3.2.15 определять количество теплоты при парообразовании
		8.3.2.16 объяснять зависимость температуры кипения от внешнего давления
		8.3.2.17 объяснять первый закон термодинамики
		8.3.2.18 объяснять второй закон термодинамики
		8.3.2.19 определять коэффициент полезного действия теплового двигателя
		8.3.2.20 описывать принцип работы двигателя внутреннего сгорания, холодильника и паровой турбины
		8.3.2.21 предлагать пути совершенствования тепловых двигателей
		8.3.2.22 описывать преобразование энергии в тепловых машинах
		8.3.2.23 оценивать влияние тепловых машин на экологическое состояние окружающей среды
4.1 Основы электростатики	7 класс	8 класс	9 класс
		8.4.1.1 характеризовать электрический заряд
		8.4.1.2 объяснять процесс электризации тела трением и индукцией
		8.4.1.3 приводить примеры положительного и отрицательного влияния электризации
		8.4.1.4 объяснять закон сохранения электрического заряда
		8.4.1.5 применять закон Кулона при решении задач
		8.4.1.6 объяснять физический смысл понятия "электрическое поле" и определять его силовую характеристику
		8.4.1.7 рассчитывать силу, действующую на заряд в однородном электростатическом поле
		8.4.1.8 изображать графически электрическое поле посредством силовых линий
		8.4.1.9 объяснять физический смысл потенциала
		8.4.1.10 описывать устройство и назначение конденсатора
4.2 Электрический ток	7 класс	8 класс	9 класс
		8.4.2.1 объяснять возникновение и условия существования электрического тока
		8.4.2.2 применять условные обозначения элементов электрической цепи при графическом изображении электрических схем
		8.4.2.3 объяснять физический смысл напряжения(разность потенциала), его единицы измерения
		8.4.2.4 измерять силу тока и напряжение в электрической цепи
		8.4.2.5 строить и объяснять вольт-амперную характеристику металлического проводника при постоянной температуре
		8.4.2.6 применять закон Ома для участка цепи при решении задач
		8.4.2.7 объяснять физический смысл сопротивления, его единицы измерения
		8.4.2.8 применять формулу удельного сопротивления проводника при решении задач
		8.4.2.9 экспериментально получить закономерности последовательного соединения проводников
		8.4.2.10 экспериментально получить закономерности параллельного соединения проводников
		8.4.2.11 рассчитывать электрические цепи, используя закон Ома для участка цепи в последовательном и параллельном соединении проводников
		8.4.2.12 применять формулы мощности и работы тока в решении задач
		8.4.2.13 применять закон Джоуля-Ленца при решении задач
		8.4.2.14 эксперементально определять работу и мощность тока
		8.4.2.15 производить практические расчеты стоимости электроэнергии с использованием единицы измерения кВт час
		8.4.2.16 описывать природу электрического тока и зависимость сопротивления проводника от температуры в металлах
		8.4.2.17 объяснять причины возникновения и способы предотвращения короткого замыкания
		8.4.2.18 объяснять природу электрического тока в жидкостях
4.3 Магнитное поле	7 класс	8 класс	9 класс
		8.4.3.1 характеризовать основные свойства магнитов и графически изображать магнитное поле посредством силовых линий
		8.4.3.2 объяснять свойства магнитного поля
		8.4.3.3 определять направление линий поля вокруг прямого проводника с током и соленоида
		8.4.3.4 сравнивать магнитные поля, образованные полосовым магнитом и током в соленоиде
		8.4.3.5 описывать действие магнитного поля на проводник с током
		8.4.3.6 объяснять устройство и работу электродвигателя и электроизмерительных приборов
		8.4.3.7 описывать явление электромагнитной индукции
		8.4.3.8 приводить примеры производства электрической энергии в мире и в Казахстане
4.4 Электромагнитные колебания и волны	7 класс	8 класс	9 класс
			9.4.4.1 описывать качественно свободные электромагнитные колебания в колебательном контуре
			9.4.4.2 сравнивать свойства электромагнитных и механических волн
			9.4.4.3 описывать и приводить примеры применения диапазонов электромагнитных волн
			9.5.4.4 характеризовать дисперсию света при прохождении света через стеклянную призму
5.1 Законы геометрической оптики	7 класс	8 класс	9 класс
		8.5.1.1 графически изображать солнечное и лунное затмения
		8.5.1.2 экспериментально определять зависимость между углами падения и отражения
		8.5.1.3 объяснять и приводить примеры зеркального и рассеянного отражения
		8.5.1.4 строить изображение в плоском зеркале и описывать его характеристики
		8.5.1.5 строить ход лучей в сферических зеркалах для получения изображений тела, характеризовать полученное изображение
		8.5.1.6 строить ход лучей в плоскопараллельной пластине
		8.5.1.7 применять закон преломления света при решении задач
		8.5.1.8 объяснять явление полного внутреннего отражения, опираясь на эксперимент
		8.5.1.9 экспериментально определять показатель преломления стекла
		8.5.1.10 сравнивать полученное значение показателя преломления с табличным и оценивать достоверность результата
		8.5.1.11 применять формулу тонкой линзы для решения задач
		8.5.1.12 применять формулу линейного увеличения линзы при решении задач
		8.5.1.13 строить ход лучей в тонкой линзе и характеризовать полученные изображения
		8.5.1.14 определять фокусное расстояние и оптическую силу линзы
		8.5.1.15 описывать коррекцию близорукости и дальнозоркости глаза
		8.5.1.16 конструировать простые оптические приборы (перископ, камера Обскура и т.д.)
6.1 Строение атома и атомного ядра	7 класс	8 класс	9 класс
			9.6.1.1 описывать зависимость энергии теплового излучения от температуры
			9.6.1.2 применять формулу Планка для решения задач
			9.6.1.3 описывать явление фотоэффекта и приводить примеры применения фотоэффекта в технике
			9.6.1.4 применять формулу Эйнштейна для фотоэффекта при решении задач
			9.6.1.5 сравнивать рентгеновское излучение с другими видами электромагнитного излучения
			9.6.1.6 приводить примеры применения рентгеновского излучения
			9.6.1.7 описывать опыт Резерфорда по рассеянию альфа-частиц
			9.6.1.8 описывать свойства ядерных сил
			9.6.1.9 определять дефект масс атомных ядер
			9.6.1.10 применять формулу энергии связи атомного ядра при решении задач
			9.6.1.11 применять законы сохранения зарядового и массового числа при решении уравнений ядерных реакций
6.2 Радиоактивность			9.6.2.1 объяснять природу и свойства , и - излучений
			9.6.2.2 объяснять вероятностный характер радиоактивного распада
			9.6.2.3 использовать закон радиоактивного распада при решении задач
			9.6.2.4 описывать условия протекания цепной ядерной реакции
			9.6.2.5 описывать принцип действия ядерного реактора
			9.6.2.6 сравнивать ядерный синтез и ядерный распад
			9.6.2.7 приводить примеры использования радиоактивных изотопов
			9.6.2.8 характеризовать способы защиты от радиации
6.3 Элементарные частицы			9.6.2.9 классифицировать элементарные частицы
7.1 Земля и Космос	7 класс	8 класс	9 класс
	7.7.1.1 сравнивать гелиоцентрическую и геоцентрическую системы мира
	7.7.1.2 систематизировать объекты солнечной системы
	7.7.1.3 объяснять смену времен года и длительность дня и ночи на разных широтах
7.2 Элементы астрофизики	7 класс	8 класс	9 класс
			9.7.2.1 различать абсолютную и видимую звездные величины
			9.7.2.2 называть факторы, влияющие на светимость звезд
			9.7.2.3 называть основные элементы небесной сферы
			9.7.2.4 определять небесные координаты звезд по подвижной карте звездного неба
			9.7.2.5 объяснять различия в кульминации светил на разных широтах
			9.7.2.6 сопоставлять местное, поясное и всемирное время
			9.7.2.7 объяснять движение небесных тел на основе законов Кеплера
			9.7.2.8 объяснять использование метода параллакса для определения расстояний или размеров тел в солнечной системе
8.1 Мировоззренческое значение физики			9.8.1.1 объяснять влияние развития физики и астрономии на формирование мировоззрения человека
			9.8.1.2 оценивать преимущества и учитывать риски влияния новых технологий на окружающую среду

16. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Физика" для 7-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Физика" для 7-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы по учебному
предмету "Физика" для 7-9 классов уровня основного
среднего образования по обновленному содержанию

1) 7 класс

Раздел долгосрочного плана	Темы/Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Обучающиеся должны:
1-я четверть
Физика – наука о природе	Физика – наука о природе	7.1.1.1- приводить примеры физических явлений
	Научные методы изучения природы	7.1.1.2 - различать научные методы изучения природы
Физические величины и измерения	Международная система единиц	7.1.2.1 - соотносить физические величины с их единицами измерения Международной системы единиц
	Скалярные и векторные физические величины	7.1.2.2 - различать скалярные и векторные физические величины и приводить примеры
	Точность измерений и вычислений Запись больших и малых чисел Лабораторная работа №1 Измерение физических величин Лабораторная работа №2 Определение размеров малых тел	7.1.2.3 - применять кратные и дольные приставки при записи больших и малых чисел: микро , милли (m), санти (c), деци (d), кило (k) и мега (M) 7.1.3.1- измерять длину, объем тела, температуру и время, записывать результаты измерений с учетом погрешности 7.1.3.2 - определять размер малых тел методом рядов 7.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
Механическое движение	Механическое движение и его характеристики Система отсчета	7.2.1.1 - объяснять смысл понятий – материальная точка, система отсчета, относительность механического движения; траектория, путь, перемещение
	Относительность механического движения	7.2.1.2 - приводить примеры относительности механического движения
	Прямолинейное равномерное и неравномерное движение	7.2.1.3 - различать прямолинейное равномерное и неравномерное движение
	Расчет скорости и средней скорости	7.2.1.4 - вычислять скорость и среднюю скорость движения тел
	Графическое представление различных видов механического движения	7.2.1.5 - строить график зависимости s от t, применяя обозначение единиц измерения на координатных осях графиков и в таблицах
		7.2.1.6 - определять по графику зависимости перемещения тела от времени, когда тело: (1) находится в состоянии покоя, (2) движется с постоянной скоростью; 7.2.1.7 - находить скорость тела по графику зависимости перемещения от времени при равномерном движении
2-я четверть
Плотность	Масса и измерение массы тел	7.2.2.11 - измерять массу тела с использованием электронных, пружинных и рычажных весов
	Измерение объема тел правильной и неправильной формы	7.2.2.12 - использовать измерительный цилиндр (мензурка) для измерения объема жидкости или твердого тела различной формы
	Плотность вещества и единицы измерения плотности Лабораторная работа №3 Определение плотности жидкостей и твердых тел	7.2.2.13 - объяснять физический смысл плотности; 7.2.2.14 - экспериментально определять плотности жидкостей и твердых тел; 7.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Расчет плотности	7.2.2.15 - применять формулу плотности при решении задач
Взаимодействие тел	Явление инерции	7.2.2.1 - объяснять явление инерции и приводить примеры
	Сила	7.2.2.2 - приводить примеры действия сил из повседневной жизни
	Явление тяготения и сила тяжести Вес	7.2.2.10 - различать вес и силу тяжести
	Лабораторная работа №4 Изучение упругих деформаций	7.2.2.4 - определять коэффициент жесткости по графику зависимости силы упругости от удлинения; 7.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Деформация	7.2.2.3 - различать и приводить примеры пластических и упругих деформаций
	Сила упругости, закон Гука	7.2.2.5 - рассчитывать силу упругости по формуле закона Гука
	Сила трения Учет трения в технике	7.2.2.6 - описывать трение при скольжении, качении, покое; 7.2.2.7 - приводить примеры полезного и вредного проявления силы трения
	Сложение сил, действующих на тело вдоль одной прямой	7.2.2.8 - изображать силы графически в заданном масштабе; 7.2.2.9 - графически находить равнодействующую сил, действующих на тело и направленных вдоль одной прямой
3-я четверть
Давление	Молекулярное строение твердых тел, жидкостей и газов	7.3.1.1 - описывать строение твердых тел, жидкостей и газов на основе молекулярного строения вещества
	Давление твердых тел	7.3.1.2 - объяснять физический смысл давления и описывать способы его изменения 7.3.1.3 - применять формулу давления твердого тела при решении задач
	Давление в жидкостях и газах, закон Паскаля	7.3.1.4 - объяснять давление газа на основе молекулярного строения; 7.3.1.5 - выводить формулу гидростатического давления в жидкостях и применять ее при решении задач
	Сообщающиеся сосуды	7.3.1.6 - приводить примеры использования сообщающихся сосудов
	Гидравлическая машина	7.3.1.7 - описывать принцип действия гидравлических машин; 7.3.1.8 - рассчитывать выигрыш в силе при использовании гидравлических машин
	Атмосферное давление, измерение атмосферного давления	7.3.1.9 - объяснять природу атмосферного давления и способы его измерения
	Манометры, насосы	7.3.1.10 - описывать принцип действия манометра и насоса
	Лабораторная работа №5 Изучение закона Архимеда	7.3.1.11 - определять выталкивающую силу и исследовать ее зависимость от объема тела, погруженного в жидкость, знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Выталкивающая сила	7.3.1.12 - объяснять природу выталкивающей силы в жидкостях и газах; 7.3.1.13 - применять закон Архимеда при решении задач
	Лабораторная работа №6 Определение условия плавания	7.3.1.14 - исследовать условия плавания тел; 7.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики;
Работа и мощность	Механическая работа Мощность	7.2.3.1 - объяснять физический смысл механической работы; 7.2.3.7 - объяснять физический смысл мощности; 7.2.3.8 - применять формулы механической работы и мощности при решении задач
4-я четверть
Энергия	Кинетическая энергия Потенциальная энергия	7.2.3.2 - различать два вида механической энергии; 7.2.3.3 - применять формулу кинетической энергии при решении задач; 7.2.3.4 - применять формулу потенциальной энергии тела, поднятого над землей, при решении задач
	Превращение и сохранение энергии	7.2.3.5 - приводить примеры переходов энергии из одного вида в другой; 7.2.3.6 - применять закон сохранения механической энергии при решении задач
Момент силы	Простые механизмы	7.2.4.1 - приводить примеры использования простых механизмов и формулировать "Золотое правило механики"; 7.2.4.2 - объяснять физический смысл понятия "момент силы"
	Центр масс тел	7.2.4.3 - экспериментально определять положение центра масс плоской фигуры
	Лабораторная работа №7 Определение условия равновесия рычага	7.2.4.5 - экспериментально определять условия равновесия рычага; 7.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Условие равновесия рычага	7.2.4.4 - формулировать и применять правило момента сил для тела, находящегося в равновесии, при решении задач
	Коэффициент полезного действия Лабораторная работа №8 Определение коэффициента полезного действия наклонной плоскости	7.2.4.6 - экспериментально определять коэффициент полезного действия наклонной плоскости; 7.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
Космос и Земля	Наука о небесных телах	7.7.1.1 - сравнивать геоцентрическую и гелиоцентрическую системы;
	Солнечная система	7.7.1.2 - систематизировать объекты Солнечной системы
	Основы календаря (сутки, месяц, год)	7.7.1.3 - объяснять смену времен года и длительность дня и ночи на разных широтах

2) 8 класс

Раздел долгосрочного плана	Темы/Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Обучающийся должен:
1-я четверть
Тепловые явления	Тепловое движение, броуновское движение, диффузия	8.3.1.1 - описывать эксперименты и приводить примеры, подтверждающие основные положения молекулярно-кинетической теории
	Температура, способы ее измерения, температурные шкалы	8.3.1.3 - описывать измерение температуры на основе теплового расширения; 8.3.1.2 - представлять температуру в разных температурных шкалах (Кельвин, Цельсий)
	Внутренняя энергия, способы изменения внутренней энергии	8.3.2.1 - описывать способы изменения внутренней энергии
	Теплопроводность, конвекция, излучение	8.3.2.2 - сравнивать различные виды теплопередачи
	Теплопередача в природе и технике	8.3.2.3 - приводить примеры применения теплопередачи в быту и технике
	Роль тепловых явлений в жизни живых организмов	8.3.2.4 - приводить примеры приспособления живых организмов к различной температуре
	Количество теплоты, удельная теплоемкость вещества	8.3.2.5 - определять количество теплоты, полученной или отданной в процессе теплопередачи; 8.3.2.6 - объяснить физический смысл удельной теплоемкости
	Энергия топлива, удельная теплота сгорания топлива	8.3.2.7 - применять формулу количества теплоты, выделяемого при сгорании топлива, в решении задач
	Лабораторная работа №1 Сравнение количеств теплоты при смешивании воды разной температуры	8.3.2.8 - исследовать закон сохранения и превращения энергии в тепловых процессах; 8.1.3.2 - определять факторы, влияющие на проведение эксперимента; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Закон сохранения и превращения энергии в тепловых процессах	8.3.2.9 - применять уравнение теплового баланса при решении задач
Агрегатные состояния вещества	Плавление и кристаллизация твердых тел, температура плавления, удельная теплота плавления	8.3.1.4 - описывать переход из твердого состояния в жидкое и обратно на основе молекулярно-кинетической теории; 8.3.2.7 - применять формулу количества теплоты, поглощаемого / выделяемого при плавлении /кристаллизации, в решении задач; 8.3.2.11 - анализировать график зависимости температуры от времени при плавлении и кристаллизации
	Лабораторная работа №2 Определение удельной теплоты плавления льда	8.3.2.12 - экспериментально определить удельную теплоту плавления льда; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Парообразование и конденсация Ненасыщенные и насыщенные пары	8.3.1.5 - описывать переход вещества из жидкого состояния в газообразное и обратно на основе молекулярно-кинетической теории; 8.3.2.13 - анализировать график зависимости температуры от времени при парообразовании и конденсации; 8.3.2.14 - описывать состояние насыщения на примере водяного пара
	Кипение, удельная теплота парообразования Зависимость температуры кипения от внешнего давления	8.3.2.15 - определять количество теплоты при парообразовании; 8.3.2.16 - объяснять зависимость температуры кипения от внешнего давления
2-я четверть
Основы термодинамики	Первый закон термодинамики, работа газа и пара	8.3.2.17 - объяснять первый закон термодинамики
	Необратимость тепловых процессов, второй закон термодинамики	8.3.2.18 - объяснять второй закон термодинамики
	Тепловые двигатели	8.3.2.22 - описывать преобразование энергии в тепловых машинах; 8.3.2.20 - описывать принцип работы двигателя внутреннего сгорания и паровой турбины
	Коэффициент полезного действия теплового двигателя	8.3.2.19 - определять коэффициент полезного действия теплового двигателя; 8.3.2.21 - предлагать пути совершенствования тепловых двигателей
	Экологические проблемы использования тепловых машин	8.3.2.23 - оценивать влияние тепловых машин на экологическое состояние окружающей среды
Основы электростатики	Электрический заряд, электризация тел, проводники и диэлектрики	8.4.1.1 - характеризовать электрический заряд; 8.4.1.2 - объяснять процесс электризации тела трением и индукцией; 8.4.1.3 - приводить примеры положительного и отрицательного влияния электризации
	Закон сохранения электрического заряда, взаимодействие неподвижных зарядов, закон Кулона, элементарный электрический заряд	8.4.1.4 - объяснять закон сохранения электрического заряда; 8.4.1.5 - применять закон Кулона при решении задач
	Электрическое поле, напряженность электрического поля	8.4.1.6 - объяснять физический смысл понятия "электрическое поле" и определять его силовую характеристику; 8.4.1.7 - рассчитывать силу, действующую на заряд в однородном электростатическом поле; 8.4.1.8 - изображать графически электрическое поле посредством силовых линий
	Потенциал и разность потенциалов электрического поля, конденсатор	8.4.1.9 - объяснять физический смысл разности потенциалов и потенциала; 8.4.1.10 - описывать устройство и назначение конденсатора
3-я четверть
Постоянный электрический ток	Электрический ток, источники электрического тока	8.4.2.1 - объяснять возникновение и условия существования электрического тока
	Электрическая цепь и ее составные части, сила тока, напряжение	8.4.2.2 - применять условные обозначения элементов электрической цепи при графическом изображении электрических схем; 8.4.2.3 - объяснять физический смысл напряжения, его единицы измерения
	Лабораторная работа №3 Сборка электрической цепи и измерение силы тока и напряжения на различных ее участках	8.4.2.4 - измерять силу тока и напряжение в электрической цепи; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Лабораторная работа №4 Исследование зависимости силы тока от напряжения на участке цепи	8.4.2.5 - строить и объяснять вольт-амперную характеристику металлического проводника при постоянной температуре; 8.1.3.1 - собирать, анализировать экспериментально полученные данные и записывать их с учетом погрешностей; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Закон Ома для участка цепи	8.4.2.6 - применять закон Ома для участка цепи при решении задач
	Электрическое сопротивление проводника, удельное сопротивление проводника, реостат	8.4.2.7 - объяснять физический смысл сопротивления, его единицы измерения; 8.4.2.8 - применять формулу удельного сопротивления проводника при решении задач
	Лабораторная работа №5 Изучение последовательного соединения проводников	8.4.2.9 - экспериментально получить закономерности последовательного соединения проводников; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Лабораторная работа №6 Изучение параллельного соединения проводников	8.4.2.10 - экспериментально получить закономерности параллельного соединения проводников; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Последовательное и параллельное соединение проводников	8.4.2.11 - рассчитывать электрические цепи, используя закон Ома для участка цепи в последовательном и параллельном соединении проводников
	Работа и мощность электрического тока	8.4.2.12 - применять формулы мощности и работы тока в решении задач
	Тепловое действие электрического тока, закон Джоуля – Ленца	8.4.2.13 - применять закон Джоуля-Ленца при решении задач
	Лабораторная работа №7 Измерение работы и мощности электрического тока	8.4.2.14 - эксперементально определять работу и мощность тока; 8.4.2.15 - производить практические расчеты стоимости электроэнергии с использованием единицы измерения кВтчас; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Зависимость электрического сопротивления металлов от температуры, сверхпроводимость	8.4.2.16 - описывать природу электрического тока и зависимость сопротивления от температуры в металлах
	Электронагревательные приборы, лампа накаливания, короткое замыкание, плавкие предохранители	8.4.2.17 - объяснять причины возникновения и способы предотвращения короткого замыкания
	Химическое действие электрического тока (закон Фарадея)	8.4.2.18 - объяснять природу электрического тока в жидкостях
Электромагнитные явления	Постоянные магниты, магнитное поле Лабораторная работа №8 Изучение свойств постоянного магнита и получение изображений магнитных полей	8.4.3.1 - характеризовать основные свойства магнитов и графически изображать магнитное поле посредством силовых линий; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Магнитное поле прямого тока Магнитное поле катушки с током	8.4.3.2 - объяснять свойства магнитного поля; 8.4.3.3 - определять направление линий поля вокруг прямого проводника с током и соленоида
	Электромагниты и их применение Лабораторная работа №9 Сборка электромагнита и изучение его действия	8.4.3.4 - сравнивать магнитные поля, образованные полосовым магнитом и током в соленоиде; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Действие магнитного поля на проводник с током, электродвигатель, электроизмерительные приборы	8.4.3.5 - описывать действие магнитного поля на проводник с током; 8.4.3.6 - объяснять устройство и работу электродвигателя и электроизмерительных приборов
	Электромагнитная индукция, генератор	8.4.3.7 - описывать явление электромагнитной индукции; 8.4.3.8 - приводить примеры производства электрической энергии в мире и в Казахстане
4-я четверть
Световые явления	Закон прямолинейного распространения света	8.5.1.1 - графически изображать солнечное и лунное затмения
	Отражение света, законы отражения, плоские зеркала	8.5.1.2 - экспериментально определять зависимость между углами падения и отражения; 8.5.1.3 - объяснять и приводить примеры зеркального и рассеянного отражения; 8.5.1.4 - строить изображение в плоском зеркале и описывать его характеристики
	Сферические зеркала, построение изображения в сферическом зеркале	8.5.1.5 - строить ход лучей в сферических зеркалах для получения изображений тела, характеризовать полученное изображение
	Преломление света, закон преломления света, полное внутреннее отражение	8.5.1.6 - строить ход лучей в плоскопараллельной пластине; 8.5.1.7 - применять закон преломления света при решении задач; 8.5.1.8 - объяснять явление полного внутреннего отражения, опираясь на эксперимент
	Лабораторная работа №10 Определение показателя преломления стекла	8.5.1.9 - экспериментально определять показатель преломления стекла; 8.5.1.10 - сравнивать полученное значение показателя преломления с табличным и оценивать достоверность результата
	Линзы, оптическая сила линзы, формула тонкой линзы Построение изображений в линзах	8.5.1.11 - применять формулу тонкой линзы для решения задач; 8.5.1.12 - применять формулу линейного увеличения линзы в решении задач
		8.5.1.13 - строить ход лучей в тонкой линзе и характеризовать полученные изображения
	Лабораторная работа №11 Определение фокусного расстояния тонкой линзы	8.5.1.14 - определять фокусное расстояние и оптическую силу линзы; 8.1.3.3 - знать и соблюдать технику безопасности в кабинете физики
	Глаз как оптическая система, дефекты зрения и способы их исправления	8.5.1.15 - описывать коррекцию близорукости и дальнозоркости глаза
	Оптические приборы	8.5.1.16 - конструировать простые оптические приборы (перископ, камера Обскура и т.д.)

3) 9 класс

Раздел долгосрочного плана	Темы/Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения
Обучающиеся должны:
1-я четверть
Основы кинематики	Механическое движение	9.2.1.1 - объяснять смысл понятий: материальная точка, система отсчета, относительность механического движения
	Векторы и действия над ними, проекция вектора на координатные оси	9.2.1.2 - производить сложение, вычитание векторов, умножение вектора на скаляр; 9.2.1.3 - находить проекцию вектора на координатную ось, раскладывать вектор на составляющие
	Прямолинейное равнопеременное движение, ускорение	9.2.1.3 - находить перемещение, скорость и ускорение из графиков зависимости этих величин от времени
	Скорость и перемещение при прямолинейном равноускоренном движении	9.2.1.5 - применять формулы скорости и ускорения при равнопеременном прямолинейном движении в решении задач; 9.2.1.6 - применять уравнения координаты и перемещения при равнопеременном прямолинейном движении в решении задач
	Лабораторная работа №1 Определение ускорения тела при равноускоренном движении	9.2.1.7 - экспериментально определять ускорение тела при равноускоренном движении; 9.1.3.2 - анализировать факторы, влияющие на результат эксперимента и предлагать методы улучшения эксперимента; 9.2.1.8 - строить и объяснять графики зависимости перемещения и скорости от времени при равноускоренном движении
	Свободное падение тел, ускорение свободного падения	9.2.1.9 - использовать кинематические уравнения равнопеременного движения для описания свободного падения
	Лабораторная работа №2 Изучение движения тела, брошенного горизонтально	9.2.1.10 - описывать движение тела, брошенного горизонтально, используя кинематические уравнения равнопеременного и равномерного движения; 9.2.1.11 - определять скорость движения тела, брошенного горизонтально; 9.2.1.12 - строить траекторию движения тела, брошенного горизонтально
	Криволинейное движение, равномерное движение материальной точки по окружности Линейная и угловая скорости	9.2.1.13 - описывать равномерное движение тела по окружности, используя понятия линейных и угловых величин; 9.2.1.14 - применять формулу взаимосвязи линейной и угловой скорости при решении задач
	Центростремительное ускорение	9.2.1.15 - применять формулы центростремительного ускорения при решении задач
Основы астрономии	Звездное небо	9.7.2.1 - различать абсолютную и видимую звездные величины; 9.7.2.2 - называть факторы, влияющие на светимость звезд
	Небесная сфера, системы небесных координат	9.7.2.3 - называть основные элементы небесной сферы 9.7.2.4 - определять небесные координаты звезд по подвижной карте звездного неба
	Видимое движение светил на различных географических широтах, местное, поясное и всемирное время	9.7.2.5 - объяснять различия в кульминациях светил на различных широтах; 9.7.2.6 - сопоставлять местное, поясное и всемирное время
	Законы движения планет Солнечной системы	9.7.2.7 - объяснять движение небесных тел на основе законов Кеплера
	Определение расстояний в астрономии методом параллакса	9.7.2.8 - объяснять использование метода параллакса для определения расстояний или размеров тел в солнечной системе
2-я четверть
Основы динамики	Первый закон Ньютона, инерциальные системы отсчета	9.2.2.1 - объяснять смысл понятий: инерция, инертность, инерциальная система отсчета; 9.2.2.2 - формулировать первый закон Ньютона и применять при решении задач
	Силы в механике	9.2.2.3 - объяснять природу силы тяжести, силы упругости, силы трения
	Второй закон Ньютона, масса	9.2.2.4 - формулировать второй закон Ньютона и применять при решении задач
	Третий закон Ньютона	9.2.2.5 - формулировать третий закон Ньютона и применять при решении задач
	Закон Всемирного тяготения	9.2.2.6 - формулировать закон Всемирного тяготения и применять его при решении задач
	Вес тела, невесомость	9.2.2.10 - определять вес тела, движущегося с ускорением; 9.2.2.11 - объяснять состояние невесомости;
	Движение тела под действием силы тяжести Движение искусственных спутников Земли	9.2.2.9 - применять формулу первой космической скорости при решении задач; 9.2.2.7 - сравнивать особенности орбит космических аппаратов; 9.2.2.8 - рассчитывать параметры движения тела в поле тяготения
3-я четверть
Законы сохранения	Импульс тела и импульс силы	9.2.3.1 - различать понятия "импульс тела" и "импульс силы"
	Закон сохранения импульса Реактивное движение	9.2.3.2 - формулировать закон сохранения импульса и применять его при решении задач; 9.2.3.3 - приводить примеры реактивного движения в природе и технике; 9.2.3.4 - оценивать региональное и международное значение космодрома Байконур
	Механическая работа и энергия	9.2.3.5 - определять механическую работу аналитически и графически; 9.2.3.6 - объяснять взаимосвязь работы и энергии
	Закон сохранения и превращения энергии	9.2.3.7 - применять закон сохранения энергии при решении задач
Колебания и волны	Колебательное движение	9.2.5.1 - приводить примеры свободных и вынужденных колебаний; 9.2.5.2 - экспериментально находить амплитуду, период, частоту; 9.2.5.3 - рассчитывать период, циклическую частоту, фазу по формуле
	Превращение энергии при колебаниях Уравнение колебательного движения	9.2.5.4 - описывать сохранение энергии в колебательных процессах 9.2.5.5 - записывать уравнения координаты, скорости и ускорения по графикам гармонических колебаний
	Колебания математического и пружинного маятников	9.2.5.6 - объяснять причины возникновения колебаний в различных колебательных системах; 9.2.5.7 - исследовать зависимость периода колебаний маятника от различных параметров
	Лабораторная работа №3 Определение ускорения свободного падения с использованием математического маятника	9.2.5.8 - находить ускорение свободного падения из формулы периода математического маятника; 9.2.5.9 - строить и анализировать графики зависимости квадрата периода от длины маятника; 9.1.3.1 - объяснять полученные результаты и делать выводы
	Свободные и вынужденные колебания, резонанс	9.2.5.10 - описывать по графику зависимость амплитуды вынужденных колебаний от частоты вынуждающей силы; 9.2.5.11 - описывать явление резонанса
	Свободные электромагнитные колебания	9.4.4.1 - описывать качественно свободные электромагнитные колебания в колебательном контуре
	Волновое движение	9.2.5.12 - применять формулы скорости, частоты и длины волны при решении задач; 9.2.5.13 - сравнивать поперечные и продольные волны
	Лабораторная работа №4 Определение скорости распространения поверхностных волн	9.2.5.14 - экспериментально определять скорость распространения поверхностных волн
	Звук, характеристики звука, акустический резонанс, эхо	9.2.5.15 - называть условия возникновения и распространения звука; 9.2.5.16 - сопоставлять характеристики звука с частотой и амплитудой звуковой волны; 9.2.5.17 - называть условие возникновения резонанса и приводить примеры его применения; 9.2.5.18 - описывать природу появления эха и способы его использования; 9.2.5.19 - приводить примеры использования ультразвука и инфразвука в природе и технике
	Электромагнитные волны Шкала электромагнитных волн	9.4.4.2 - сравнивать свойства электромагнитных и механических волн; 9.4.4.3 - описывать и приводить примеры применения диапазонов электромагнитных волн; 9.5.4.4 - характеризовать дисперсию света при прохождении света через стеклянную призму
4-я четверть
Строение атома, атомные явления	Тепловое излучение	9.6.1.1 - описывать зависимость энергии теплового излучения от температуры
	Гипотеза Планка о световых квантах	9.6.1.2 - применять формулу Планка для решения задач
	Явление фотоэффекта	9.6.1.3 - описывать явление фотоэффекта и приводить примеры применения фотоэффекта в технике; 9.6.1.4 - применять формулу Эйнштейна для фотоэффекта при решении задач
	Рентгеновское излучение	9.6.1.5 - сравнивать рентгеновское излучение с другими видами электромагнитного излучения; 9.6.1.6 - приводить примеры применения рентгеновского излучения
	Радиоактивность Природа радиоактивных излучений	9.6.2.1 - объяснять природу и свойства , и – излучения
	Опыт Резерфорда, строение атома	9.6.1.7 - описывать опыт Резерфорда по рассеянию альфа-частиц
Атомное ядро	Ядерное взаимодействие, ядерные силы Дефект масс, энергия связи атомных ядер	9.6.1.8 - описывать свойства ядерных сил; 9.6.1.9 - определять дефект масс атомных ядер; 9.6.1.10 - применять формулу энергии связи атомного ядра при решении задач
	Ядерные реакции, закон радиоактивного распада	9.6.1.11 - применять законы сохранения зарядового и массового числа при решении уравнений ядерных реакций; 9.6.2.2 - объяснять вероятностный характер радиоактивного распада; 9.6.2.3 - использовать закон радиоактивного распада при решении задач
	Деление тяжелых ядер, цепная ядерная реакция Ядерный реактор	9.6.2.4 - описывать условия протекания цепной ядерной реакции; 9.6.2.5 - описывать принцип действия ядерного реактора
	Термоядерные реакции Радиоизотопы, защита от радиации	9.6.2.6 - сравнивать ядерный синтез и ядерный распад; 9.6.2.7 - приводить примеры использования радиоактивных изотопов; 9.6.2.8 - характеризовать способы защиты от радиации
	Элементарные частицы	9.6.3.1 - классифицировать элементарные частицы
Современная физическая картина мира	Мировоззренческое значение физики и астрономии	9.8.1.1- объяснять влияние развития физики и астрономии на формирование мировоззрения человека
	Экологическая культура	9.8.1.3 - оценивать преимущества и учитывать риски влияния новых технологий на окружающую среду

Приложение 12 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 203 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету "Химия"
для 7-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Учебный предмет "Химия" имеет важное значение в развитии мировоззрения, в формировании целостной научной картины мира.

3. Цели изучения учебного предмета "Химия":

1) формирование у обучающихся системы знаний о веществах и их превращениях, законах и теориях, объясняющих зависимость свойств веществ от их состава и строения;

2) развитие умений безопасного применения в реальной жизни знаний о химических процессах, законах и их закономерностях.

4. По завершении изучения химии обучающиеся должны знать:

1) о составе, структуре атомов и молекул веществ, об изменениях свойств при химических реакциях;

2) закон сохранения массы веществ и энергии при химических реакциях;

3) о том, как меняется скорость реакции при изменении условий протекания химических процессов;

4) о возможности проведения химических превращений, безопасных для окружающей среды при соблюдении техники безопасности;

5) научные методы планирования экспериментов;

6) главнейшие закономерности химии для того, чтобы оценивать и применять их для разъяснения понимания и прогнозирования химических процессов, их закономерностей.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета "Химия"

5. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Химия" составляет:

1) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

6. Содержание учебного предмета включает 5 разделов:

1) Частицы вещества;

2) Закономерности химических реакций;

3) Энергетика в химии;

4) Химия вокруг нас;

5) Химия и жизнь.

7. Содержание по предмету организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов: знание, понимание, умения и навыки. Цели обучения каждого подраздела позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения учащихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

8. Раздел "Частицы вещества" включает следующие подразделы:

1) Атомы, ионы и молекулы;

2) Строение и состав атома;

3) Распределение и движение электронов в атомах. Образование ионов из атомов;

4) Виды химических связей.

9. Раздел "Закономерности химических реакций" включает следующие подразделы:

1) Периодический закон и периодическая таблица химических элементов;

2) Классификация химических реакций;

3) Закон сохранения массы;

4) Электрохимический ряд напряжения металлов.

10. Раздел "Энергетика в химии" включает следующие подразделы:

1) Экзотермические и эндотермические реакции;

2) Скорость химических реакций;

3) Химическое равновесие;

4) Теория кислот и оснований.

11. Раздел "Химия вокруг нас" включает следующие подразделы:

1) Классификация веществ;

2) Химия Земли;

3) Химия углерода и его соединений.

12. Раздел "Химия и жизнь" состоит из подраздела "Биохимия".

Глава 3. Система целей обучения

13. В разделе программы для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 9.2.1.2: "9" – класс, "2.1." – подраздел, "2" – нумерация учебной цели.

1) Частицы вещества

Обучающиеся должны:
1.1 Атомы, ионы и молекулы	7 класс	8 класс	9 класс
	7.1.1.1 знать, что изучает наука "Химия"; 7.1.1.2 знать и понимать правила техники безопасности при работе с веществами, приборами и оборудованием в химической лаборатории и кабинете; 7.1.1.3 различать физические и химические явления; 7.1.1.4 знать различные агрегатные состояния веществ и уметь объяснять структуру твердых, жидких и газообразных веществ согласно теории частиц; 7.1.1.5 знать, что тепловая энергия изменяет движение частиц вещества, и понимать различие между температурой и количеством теплоты; 7.1.1.6 изучить процесс охлаждения, построить кривую охлаждения и проанализировать ее, объяснить свои наблюдения, используя теорию частиц; 7.1.1.7 изучить процесс кипения, построить кривую нагревания и проанализировать ее, объяснить свои наблюдения, используя теорию частиц; 7.1.1.8 понимать разницу между процессами испарения и кипения с точки зрения теории частиц	8.1.1.1 понимать, что в химии важнее достичь равного количества атомов, чем равных масс веществ; 8.1.1.2 понимать принцип "подсчета путем взвешивания"; 8.1.1.3 понимать моль как единицу измерения количества вещества; 8.1.1.4 вычислять массу, количество вещества и число структурных частиц по формулам
1.2 Строение и состав атома	7 класс	8 класс	9 класс
	7.1.2.1 понимать, что атом – мельчайшая частица вещества; 7.1.2.2 понимать, что молекула – мельчайшая частица, сохраняющая свойства и состав вещества; 7.1.2.3 знать различие атомов и молекул; 7.1.2.4 знать, что каждый химический элемент обозначается символом и является определенным видом атомов; 7.1.2.5 уметь классифицировать элементы на металлы и неметаллы; 7.1.2.6 уметь классифицировать вещества на простые и сложные; 7.1.2.7 сравнивать протон, электрон, нейтрон по расположению в атоме, относительной массе, заряду; 7.1.2.8 знать строение атома (p, n, e) и состав атомного ядра первых 20 элементов; 7.1.2.9 уметь, используя Периодическую таблицу, определять количество протонов, нуклонов; 7.1.2.10 знать понятие "изотоп"; 7.1.2.11 давать полное описание элемента по названию и по количеству фундаментальных частиц, содержащихся в его атоме; 7.1.2.12 понимать, что большинство элементов на Земле встречаются в виде смеси изотопов, образовавшихся при формировании планет; 7.1.2.13 понимать, что атомные массы химических элементов, имеющие природные изотопы, являются дробными числами; 7.1.2.14 знать, что значение относительной атомной массы определяется по Периодической таблице химических элементов; 7.1.2.15 понимать, что элементы не всегда встречаются в соединениях в пропорции 1:1; 7.1.2.16 уметь правильно писать формулы бинарных химических соединений, используя названия элементов и их атомные соотношения в соединениях; 7.1.2.17 рассчитывать относительную массу по формуле вещества
1.3 Распределение и движение электронов в атомах. Образование ионов из атомов	7 класс	8 класс	9 класс
		8.1.3. 1 определять число электронов в атомах первых 20 элементов; 8.1.3.2 рисовать схему распределения электронов по оболочкам; 8.1.3.3 понимать, что электроны в атомах распределяются последовательно по оболочкам на возрастающем расстоянии от ядра; 8.1.3.4 понимать, что число электронов на каждой электронной оболочке не превышает определенного максимального значения; 8.1.3.5 установить характер изменений свойств элементов в периодах и в группах; 8.1.3.6 понимать, что для завершения внешней оболочки атомы могут присоединять или отдавать электроны, в результате чего образуются положительно или отрицательно заряженные ионы; 8.1.3.7 составлять формулы соединений методом "нулевой суммы"	9.1.3.1 записывать электронные и электронно-графические формулы первых 36 элементов;
1.4 Виды химических связей	7 класс	8 класс	9 класс
		8.1.4.1 понимать, что завершение внешней электронной оболочки приводит к стабильности атома; 8.1.4.2 объяснять, как завершается внешняя оболочка атома; 8.1.4.3 понимать результат присоединения или отдачи электронов атомами или ионами; 8.1.4.4 рисовать диаграмму "точек и крестов" для ионной связи; 8.1.4.5 понимать механизм образования ионной связи и предсказывать свойства ионных соединений; 8.1.4.6 понимать механизм образования ковалентной полярной и неполярной связей, основываясь на понятии электроотрицательности и валентности атома; 8.1.4.7 рисовать диаграмму "точек и крестов" для ковалентной связи; 8.1.4.8 понимать зависимость свойств вещества от типа кристаллической решетки	9.1.4.1 объяснять, что завершение внешней электронной оболочки приводит к стабильности атома; 9.1.4.2 знать определение металлической связи и металлической кристаллической решетки; 9.1.4.3 определять вид связи и тип кристаллической решетки в металлах и предсказывать их физические свойства; 9.1.4.4 составлять электронные формулы молекул галогенов, определять вид связи и тип кристаллической решетки; 9.1.4.5 записывать электронную формулу молекулы азота на основании положения элемента в Периодической таблице, определять вид связи и тип кристаллической решетки и объяснять инертность азота, исходя из строения молекулы; 9.1.4.6 записывать и объяснять молекулярную, электронную и структурную формулы аммиака; 9.1.4.7 записывать и объяснять молекулярную и структурную формулы азотной кислоты, указывать вид химической связи; 9.1.4.8 объяснять, что кремний образует различные макромолекулярные структуры; 9.1.4.9 знать тип кристаллической решетки и вид химической связи кремния, диоксида и карбида кремния

2) Закономерности протекания химических реакций

Обучающиеся должны:
2.1 Периодический закон и Периодическая таблица химических элементов	7 класс	8 класс	9 класс
	7.2.1.1 знать и сравнивать классификации элементов на примере работ Доберейнера, Ньюлендса, Менделеева; 7.2.1.2 понимать принцип построения Периодической таблицы в порядке возрастания атомного номера; 7.2.1.3 знать и описывать структуру современной Периодической таблицы и таблицы Д.И. Менделеева; 7.2.1.4 доказать, что элементы со схожими химическими свойствами относятся к одной группе; 7.2.1.5 знать понятия естественного семейства, приводить примеры элементов семейства щелочных металлов, галогенов, инертных газов		9.2.1.1 описывать структуру периодической системы: периоды, группы, блоки; 9.2.1.2 знать физический смысл порядкового номера, группы, периода; 9.2.1.3 объяснять зависимость количества валентных электронов от положения элемента в периодической системе; 9.2.1.4 понимать, что элементы одной группы содержат на внешнем уровне одинаковое количество электронов; 9.2.1.5 объяснять закономерности изменения свойств элементов в группах и периодах; 9.2.1.6 характеризовать элемент по положению в периодической системе; 9.2.1.7 определять природу элемента в зависимости от положения в таблице, электронного строения и вида связи; 9.2.1.8 исследовать физические и химические свойства металлов, неметаллов и амфотерных элементов; 9.2.1.9 описывать характерные физические и химические свойства металлов, объяснять способность металлов проявлять только восстановительные свойства; 9.2.1.10 знать о понятии "сплав"; 9.2.1.11 знать известный с древних времен сплав меди и олова (бронзу); 9.2.1.12 знать сплавы железа: чугун и сталь, а также процентное содержание углерода в них; 9.2.1.13 сделать вывод о преимуществах известных сплавов; 9.2.1.14 знать распространение и добычу металлов в Казахстане; 9.2.1.15 знать общие признаки щелочных металлов, условия их хранения и безопасной работы; 9.2.1.16 составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства металлов 1 группы: с кислородом, хлором, серой, водой; 9.2.1.17 знать, что оксиды и гидроксиды щелочных металлов проявляют основные свойства; 9.2.1.18 знать общие признаки металлов; 9.2.1.21 описывать физические свойства алюминия, щелочно-земельных металлов, условия их хранения и правила безопасной работы; 9.2.1.19 составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства металлов 2 группы: с кислородом, хлором, серой, растворами кислот, водой; 9.2.1.22 объяснять причину инертности алюминия в быту; 9.2.1.23 составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства алюминия: с кислородом, хлором, серой, растворами кислот, водой щелочами; 9.2.1.24 исследовать амфотерные свойства гидроксида алюминия; 9.2.1.25 делать вывод о том, что металлы 1,2 групп не реагируют со щелочами, а алюминий – реагирует; 9.2.1.26 делать вывод о том, что оксиды и гидроксиды металлов 1, 2 групп проявляют основные свойства, а оксид и гидроксид алюминия – амфотерные свойства; 9.2.1.28 знать тенденции изменения свойств галогенов в периодической системе; 9.2.1.29 знать, что оксиды и гидроксиды хлора, брома, йода проявляют кислотные свойства, и понимать, что фтор не образует оксид и гидроксид; 9.2.1.30 знать химические свойства хлора: взаимодействие с металлами, водородом и галогенидами; 9.2.1.31 исследовать химические свойства раствора хлороводородной кислоты; 9.2.1.32 определять экспериментальным путем галогенид-ионы; 9.2.1.33 знать общую характеристику элементов 16 группы; 9.2.1.34 сравнивать физические свойства аллотропных видоизменений серы; 9.2.1.35 составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства серы; 9.2.1.36 сравнивать физические и химические свойства оксидов серы (IV) и (VI) и понимать физиологическое воздействие диоксида серы; 9.2.1.37 знать нахождение в природе, способ получения в лаборатории, качественную реакцию и физиологическое действие сероводорода; 9.2.1.38 исследовать физические и химические свойства раствора серной кислоты и ее солей; 9.2.1.39 описывать признаки реакции концентрированной серной кислоты с водой, медью, обугливание органических веществ, составлять уравнение реакции; 9.2.1.40 составлять уравнения реакций взаимодействия азота с кислородом, водородом, металлами и указывать условия их протекания; 9.2.1.41 знать физические свойства аммиака и составлять уравнения реакций, отражающие его химические свойства; 9.2.1.42 знать способы получения аммиака в промышленности и в лаборатории, подтверждать их уравнениями реакций 9.2.1.43 получать аммиак путем взаимодействия соли аммония со щелочью; 9.2.1.44 исследовать свойства газообразного аммиака и его раствора; 9.2.1.45 составлять уравнения реакций получения азотной кислоты из азота 9.2.1.46 исследовать свойства азотной кислоты, общие с другими кислотами; 9.2.1.47 знать специфичность взаимодействия разбавленной и концентрированной азотной кислоты с медью, расставлять коэффициенты методом электронного баланса; 9.2.1.48 знать особенности термического разложения различных нитратов, составлять уравнения; 9.2.1.49 знать и составлять уравнение качественной реакции на нитрат-ион; 9.2.1.50 характеризовать фосфор по положению в периодической системе; 9.2.1.51 сравнивать аллотропные модификации фосфора; 9.2.1.52 знать продукты горения фосфора и доказывать их кислотный характер; 9.2.1.53 знать общие химические свойства фосфорной кислоты, качественную реакцию на фосфат-ион; 9.2.1.54 знать общую характеристику элементов 14 группы; 9.2.1.55 знать области применения кремния и его значение в качестве полупроводника; 9.2.1.56 знать основные химические свойства кремния и его соединений, составлять уравнения реакций; 9.2.1.57 знать и применять качественную реакцию на силикат-ион
2.2 Классификация химических реакций	7 класс	8 класс	9 класс
	7.2.2.1 называть области применения и правила обращения с разбавленными кислотами; 7.2.2.2 исследовать реакции разбавленных кислот с различными металлами; 7.2.2.3 знать и осуществлять на практике качественную реакцию на водород; 7.2.2.4 исследовать реакции разбавленных кислот с некоторыми карбонатами; 7.2.2.5 знать и осуществлять на практике качественную реакцию на углекислый газ; 7.2.2.6 знать метод обнаружения воды при помощи безводного сульфата меди (ІІ)	8.2.2.1 классифицировать химические реакции по числу и составу исходных и образующихся веществ;	9.2.2.1 знать условия протекания реакций ионного обмена до конца; 9.2.2.2 составлять уравнения реакций в молекулярном и ионном виде; 9.2.2.3 понимать процесс нейтрализации как реакцию между ионами Н+ и ОН–; 9.2.2.4 знать понятие степени окисления и определять ее значение по формуле вещества; 9.2.2.5 понимать окисление как увеличение количества кислорода или уменьшение количества водорода; 9.2.2.6 понимать восстановление как увеличение количества водорода или уменьшение количества кислорода; 9.2.2.7 понимать, что окислительно-восстановительные процессы взаимосвязаны и протекают одновременно; 9.2.2.8 понимать окислительно-восстановительные реакции как реакции, протекающие с изменением степени окисления; 9.2.2.9 понимать окисление как процесс отдачи электронов, а восстановление – принятия электронов; 9.2.2.10 понимать окислитель как элемент, степень окисления которого понижается, а восстановитель – элемент, степень окисления которого повышается; 9.2.2.11 определять процессы окисления и восстановления, окислитель и восстановитель на примере простых окислительно-восстановительных реакций; 9.2.2.12 расставлять коэффициенты методом электронного баланса в уравнениях окислительно-восстановительных реакций; 9.2.2.13 знать применение перманганата калия и дихромата калия в качестве окислителей
2.3 Закон сохранения массы	7 класс	8 класс	9 класс
		8.2.3.1 находить относительные атомные массы элементов по Периодической таблице и вычислять относительные массы соединений по химической формуле; 8.2.3.2 выражать химическую реакцию, используя словесные уравнения; 8.2.3.3 вычислять массовые доли элементов в составе вещества, выводить формулы веществ по массовым долям элементов; 8.2.3.4 определять экспериментальным путем соотношение реагирующих веществ; 8.2.3.5 составлять схемы химических реакций, записывая формулы каждого вещества, участвующего в реакции; 8.2.3.6 расставлять коэффициенты в схемах реакций, опираясь на закон сохранения масс веществ; 8.2.3.7 вычислять массу, количество вещества и количество теплоты по уравнениям химических реакций; 8.2.3.8 использовать молярный объем для расчета объема газов при нормальных и стандартных условиях; 8.2.3.9 вычислять относительную плотность газов; 8.2.3.10 вычислять молярную массу вещества по относительной плотности; 8.2.3.11 использовать закон объемных отношений для расчетов по уравнениям реакций с участием газов	9.2.3.1 производить расчеты по химическим уравнениям, если одно из реагирующих веществ дано в избытке; 9.2.3.2 вычислять массу вещества по уравнению реакции, если известна масса другого вещества, содержащего определенную массовую долю примесей; 9.2.3.3 вычислять массовую/объемную долю выхода продукта по сравнению с теоретически возможным выходом; 9.2.3.4 определять молекулярную формулу газообразного вещества по относительной плотности и массовым долям элементов
2.4 Электрохимический ряд напряжения металлов	7 класс	8 класс	9 класс
		8.2.4.1 знать, что некоторые металлы в повседневном использовании подвергаются коррозии быстрее других; 8.2.4.2 исследовать условия, необходимые для возникновения коррозии; 8.2.4.3 знать реакции взаимодействия активных металлов с холодной водой, горячей водой или паром и словесно записывать уравнения реакций; 8.2.4.4 обобщить результаты и разработать ряд активности металлов; 8.2.4.5 записывать словесные уравнения реакций металлов с растворами кислот; 8.2.4.6 исследовать реакции различных металлов с растворами кислот и делать вывод о существовании химически инертных металлов; 8.2.4.7 понимать, что более активный металл вытесняет менее активный из растворов его солей и записывать словесные уравнения реакций замещения; 8.2.4.8 разработать и провести систематическое исследование реакций замещения металлов; 8.2.4.9 обобщить результаты и разработать ряд активности металлов; 8.2.4.10 прогнозировать возможность протекания незнакомых реакций, используя ряд активности металлов

3) Энергетика в химии

Обучающиеся должны:
3.1 Экзотермические и эндотермические реакции	7 класс	8 класс	9 класс
	7.3.1.1 знать состав воздуха; 7.3.1.2 знать, что при горении веществ расходуется кислород, входящий в состав воздуха; 7.3.1.3 понимать значение охраны атмосферного воздуха от загрязнения; 7.3.1.4 знать условия горения вещества и продукты реакции горения; 7.3.1.5 приводить примеры легковоспламеняющихся, горючих и негорючих веществ; 7.3.1.6 знать и объяснять "треугольник огня": топливо, кислород, источник возгорания; 7.3.1.7 понимать, что вещества лучше горят в чистом кислороде, чем на воздухе; 7.3.1.8 определять характер оксидов, полученных в результате реакции горения металлов и неметаллов; 7.3.1.9 знать, что оксиды неметаллов являются кислотными, а оксиды металлов – основными	8.3.1.1 понимать, что при горении вещества выделяется энергия; 8.3.1.2 понимать, что продуктами реакций горения являются оксиды, и что при горении углеродсодержащего горючего в кислороде могут образовываться угарный газ или углерод – сажа; 8.3.1.3 понимать причины парникового эффекта; 8.3.1.4 знать, что горение является экзотермическим процессом, а противоположный процесс – эндотермическим; 8.3.1.5 оценивать потенциал различного горючего, а также его воздействие на окружающую среду; 8.3.1.6 понимать, что энергия в процессе химических реакций сохраняется; 8.3.1.7 объяснять изменение энергии с точки зрения теории частиц
3.2 Скорость химических реакций		8.3.2.1 давать определение скорости реакции; 8.3.2.2 предсказывать факторы, которые могут повлиять на скорость реакции; 8.3.2.3 определять факторы, влияющие на скорость реакций и объяснять их с точки зрения теории частиц; 8.3.2.4 объяснять влияние изменения температуры на скорость химических реакций; 8.3.2.5 объяснять влияние концентрации и размера частиц на скорость реакции; 8.3.2.6 объяснять влияние давления на скорость химических реакций с участием газов; 8.3.2.7 понимать значение и отличие катализатора от реагентов; 8.3.2.8 планировать и проводить реакции, протекающие в присутствии катализаторов; 8.3.2.9 понимать значение ингибиторов
3.3 Химическое равновесие		8.3.3.1 знать понятие "обратимые реакции"; 8.3.3.2 понимать равновесие как динамический процесс; 8.3.3.3 прогнозировать смещение химического равновесия по принципу Ле-Шателье; 8.3.3.4 понимать и различать влияние изменения условий на скорость химической реакции и на состояние химического равновесия; 8.3.3.5 объяснять химическое равновесие с точки зрения теории частиц
3.4 Теория кислот и оснований	7.3.4.1 знать, что "кислые" и "мылкие" вещества являются природными кислотами и щелочами; 7.3.4.2 знать химические индикаторы (метиловый оранжевый, лакмус, фенолфталеин) и изменение их окраски в различных средах; 7.3.4.3 уметь определять кислоты и щелочи с использованием универсального индикатора; 7.3.4.4 понять нейтрализацию кислот на примере применения "антацидных средств"	8.3.4.1 классифицировать вещества согласно их степени растворимости в воде; 8.3.4.2 знать, что такое растворы и их значение; 8.3.4.3 определять состав раствора соли путем выпаривания; 8.3.4.4 знать и определять насыщенные растворы; 8.3.4.5 вырастить кристалл и отметить правильную геометрическую форму кристаллов; 8.3.4.6 знать понятие перенасыщенного раствора и уметь определять изменение энергии при его кристаллизации; 8.3.4.7 знать и объяснять влияние температуры на растворимость веществ; 8.3.4.8 рассчитывать растворимость вещества на 100 г воды, используя технику выпаривания, сравнивать полученные результаты со справочными данными; 8.3.4.9 вычислять массу растворенного вещества по известной массе раствора с определенной массовой долей растворенного вещества; 8.3.4.10 рассчитывать молярную концентрацию вещества в растворе; 8.3.4.11 готовить растворы с заданной молярной и процентной концентрацией; 8.3.4.12 знать и понимать классификацию и свойства оксидов; 8.3.4.13 знать и понимать классификацию, свойства кислот; 8.3.4.14 знать и понимать классификацию и свойства оснований; 8.3.4.15 знать и применять различные методы получения солей: металл + кислота, кислота + оксид металла, кислота + гидрооксид металла, кислота + соль; 8.3.4.16 знать и понимать классификацию, свойства солей; 8.3.4.17 классифицировать неорганические вещества по составу и свойствам; 8.3.4.18 исследовать на практике генетическую связь между основными классами неорганических соединений	9.3.4.1 составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства кислот, растворимых и нерастворимых оснований, средних солей в молекулярном и ионном виде; 9.3.4.2 понимать значение величины рН; 9.3.4.3 знать окраску индикаторов в кислой, щелочной, нейтральной среде; 9.3.4.4 знать понятие гидролиза и его значение; 9.3.4.5 определять экспериментальным путем реакцию среды водного раствора средней соли; 9.3.4.6 прогнозировать реакцию среды в растворе средней соли; 9.3.4.7 составлять уравнения гидролиза средних солей в молекулярном и ионном виде

4) Химия вокруг нас

Обучающиеся должны:
4.1 Классификация веществ	7 класс	8 класс	9 класс
	7.4.1.1 понимать элемент как вещество, состоящее из одинаковых атомов; 7.4.1.2 знать, что чистое вещество состоит из одинаковых атомов или молекул; 7.4.1.3 понимать, что большинство веществ не являются химически чистыми и что в химии необходимо работать с чистыми веществами; 7.4.1.4 различать понятия: элемент, смесь и соединение; 7.4.1.5 использовать знания о физических свойствах элементов, смесей и соединений для распознавания незнакомых веществ; 7.4.1.6 знать виды смесей и способы их разделения; 7.4.1.7 уметь планировать и проводить эксперимент по разделению смесей		9.4.1.1 знать определения и приводить примеры электролитов и неэлектролитов; 9.4.1.2 объяснять зависимость электрической проводимости растворов или расплавов от вида химической связи; 9.4.1.3 знать определение электролитической диссоциации; 9.4.1.4 объяснять, что некоторые соединения при растворении в воде распадаются на ионы; 9.4.1.5 знать, что существует процесс обратный диссоциации – ассоциация; 9.4.1.6 объяснять механизм электролитической диссоциации веществ с ионным и ковалентным полярным видами связи в водных растворах; 9.4.1.7 знать основные положения теории электролитической диссоциации; 9.4.1.8 понимать кислотность как присутствие в водном растворе ионов H+; 9.4.1.9 понимать щелочность как присутствие в водном растворе ионов OH–; 9.4.1.10 знать определение кислоты, основания, средней и кислой соли с точки зрения теории электролитической диссоциации; 9.4.1.11 составлять уравнения электролитической диссоциации кислот, щелочей, средних и кислых солей; 9.4.1.12 понимать различие между щелочью и основанием с точки зрения теории электролитической диссоциации; 9.4.1.13 знать определение степени диссоциации и определять силу электролита; 9.4.1.14 приводить примеры сильных и слабых электролитов; 9.4.1.15 понимать термин "сила раствора" и отличать его от понятия "концентрации"; 9.4.1.16 знать и применять реакции окрашивания цвета пламени для определения катионов металлов: Li+, Na+, K+, Ca2+, Sr2+, Ba2+, Cu2+; 9.4.1.17 знать и применять реакцию взаимодействия со щелочами для определения катионов Fe2+, Fe3+, Cu2+; 9.4.1.18 знать и применять качественные реакции на анионы: хлорид-, бромид-, йодид-, сульфат-, карбонат-, ортофосфат-, нитрат- ионы; 9.4.1.19 составлять план эксперимента по определению катионов и анионов и осуществлять его на практике
4.2 Химия Земли	7.4.2.1 понимать, что земная кора содержит много полезных химических соединений; 7.4.2.2 понимать, что полезные химические соединения обычно являются рудами; 7.4.2.3 понимать, что руды состоят из металлов и их соединений; 7.4.2.4 описывать процесс получения металла из руды; 7.4.2.5 знать, какими минеральными и природными ресурсами богат Казахстан, их месторождения; 7.4.2.6 изучить влияние добычи природных ресурсов на окружающую среду	8.4.2.1 получить водород и изучить его свойства; 8.4.2.2 знать свойство водорода как восстановителя; 8.4.2.3 знать процентное содержание кислорода в составе атмосферного воздуха и в земной коре; 8.4.2.4 получить кислород и изучить его свойства; 8.4.2.5 знать свойство кислорода как окислителя; 8.4.2.6 знать и сравнивать состав и свойства аллотропных видоизменений кислорода; 8.4.2.7 объяснять значение озонового слоя Земли; 8.4.2.8 понимать точку кипения в качестве критерия чистоты вещества; 8.4.2.9 знать широкое распространение, уникальные свойства воды и понимать ее значение для жизни; 8.4.2.10 знать и объяснять круговорот воды в природе; 8.4.2.11 знать об опасности и причинах загрязнения воды, способы очистки воды; 8.4.2.12 знать понятие "жесткость воды" и способы ее устранения; 8.4.2.13 приводить примеры и составлять уравнения химических реакций, происходящих в природе -кислотные дожди, коррозия, горение, медленное окисление, и в жизнедеятельности живых организмов и человека - фотосинтез и дыхание	9.4.2.1 объяснить причины возникновения и экологическое воздействие кислотных дождей; 9.4.2.2 объяснять круговорот азота в природе; 9.4.2.3 оценивать воздействие оксидов азота на окружающую среду; 9.4.2.4 знать классификацию минеральных удобрений и питательные элементы, входящие в состав минеральных удобрений; 9.4.2.5 знать месторождения соединений фосфора в Казахстане; 9.4.2.6 давать оценку воздействию азотных и фосфорных удобрений на окружающую среду; 9.4.2.7 объяснять значение силикатной промышленности и называть регионы развития силикатной промышленности в Казахстане
4.3 Химия углерода и его соединений		8.4.3.1 записывать электронную конфигурацию атома углерода и знать, что в большинстве соединений углерод образует четыре связи; 8.4.3.2 знать распространение углерода в природе в виде простого вещества и в составе минералов; 8.4.3.3 сравнивать строение и свойства аллотропных видоизменений углерода; 8.4.3.4 знать области применения наноуглеродных материалов; 8.4.3.5 объяснять физические и химические свойства углерода; 8.4.3.6 знать условия образования диоксида и монооксида углерода при сжигании углерода и понимать физиологическое действие угарного газа и углекислого газа на живые организмы; 8.4.3.7 получить углекислый газ, доказать его наличие и изучить свойства; 8.4.3.8 знать и составлять простой углеродный цикл	9.4.3.1 знать электронное и электронно-графическое строение атома углерода; 9.4.3.2 знать определение органической химии; 9.4.3.3 знать особенности органических веществ; 9.4.3.4 понимать способность углерода образовывать цепочки как одну из причин многообразия органических соединений; 9.4.3.5 знать классификацию углеводородов и их производных: спирты, карбоновые кислоты, аминокислоты; 9.4.3.6 знать определение функциональной группы как группы, определяющей характерные химические свойства данного класса соединений; 9.4.3.7 знать определение гомологов, понятие гомологической разности; 9.4.3.8 понимать образование гомологических рядов на примере алканов и предельных одноатомных спиртов; 9.4.3.9 составлять формулы гомологов, называть их; 9.4.3.10 понимать и уметь использовать номенклатуру основных классов органических соединений IUPAC: алканы, алкены, алкины, спирты, карбоновые кислоты, аминокислоты; 9.4.3.11 знать определение изомерии и изомеров; 9.4.3.12 составлять структурные формулы изомеров алканов и называть их; 9.4.3.13 понимать предельный характер алканов и объяснять их химическую инертность; 9.4.3.14 знать химические свойства алканов и подтверждать их уравнениями реакций; 9.4.3.15 понимать значение реакций хлорирования алканов для получения растворителей и степень опасности этих растворителей; 9.4.3.16 знать понятие ненасыщенности алкенов; 9.4.3.17 изучить химические свойства алкенов на примере этена, подтвердить их уравнениями реакций; 9.4.3.18 знать качественные реакции на алкены: обесцвечивание растворов бромной воды и перманганата калия; 9.4.3.19 знать и понимать значимость реакций присоединения; 9.4.3.20 понимать особенности строения полимеров и механизм реакций полимеризации на примере полиэтилена; 9.4.3.21 понимать проблему длительного разрушения пластика и оценивать последствия накопления пластических материалов в окружающей среде; 9.4.3.22 понимать, что проблемы утилизации пластиковых материалов можно уменьшить за счет производства биоразлагаемых пластмасс; 9.4.3.23 знать понятие ненасыщенности алкинов; 9.4.3.24 изучить химические свойства алкинов на примере этина, подтвердить их уравнениями реакций; 9.4.3.25 знать качественные реакции на алкины: обесцвечивание растворов бромной воды и перманганата калия; 9.4.3.26 записывать молекулярную и структурную формулу бензола; 9.4.3.27 составлять уравнения реакций горения бензола и его получения путем тримеризации этина; 9.4.3.28 знать, что углеродсодержащие соединения могут быть использованы в качестве топлива и как сырье для органического синтеза; 9.4.3.29 знать месторождения угля, нефти и природного газа в Казахстане; 9.4.3.30 понимать, что запасы ископаемого топлива ограничены; 9.4.3.31 знать, что сжигание углеводородного топлива в результате приводит к загрязнению окружающей среды и оказывает воздействие на климат; 9.4.3.32 знать альтернативные виды топлива и понимать их недостатки и преимущества; 9.4.3.33 знать фракции нефти и области применения продуктов перегонки сырой нефти; 9.4.3.34 знать физические свойства метанола и этанола; 9.4.3.35 знать химические свойства предельных одноатомных спиртов на примере реакций горения и дегидратации этанола; 9.4.3.36 знать способы получения этанола реакцией гидратации этилена и брожением глюкозы; 9.4.3.37 понимать физиологическое действие метанола и этанола на организм человека; 9.4.3.38 знать формулы и применение метанола, этанола, этандиола, пропантриола, этановой кислоты, глюкозы, сахарозы, крахмала, целлюлозы; 9.4.3.39 исследовать физические свойства отдельных представителей кислородсодержащих органических соединений: этанол, пропантриол, этановая кислота, растительные и животные жиры; 9.4.3.40 знать функциональные группы аминокислот и о наличии пептидной связи в белках; 9.4.3.41 записывать структурную формулу глицина; 9.4.3.42 понимать значение незаменимых аминокислот; 9.4.3.43 исследовать реакцию денатурации белка; 9.4.3.44 знать биологическое значение и функции белков

5) Химия и жизнь

Обучающиеся должны:
5.1 Биохимия	7 класс	8 класс	9 класс
	7.5.1.1 понимать продукты питания как совокупность элементов и химических веществ; 7.5.1.2 знать и уметь определять некоторые питательные вещества: углеводы (сахар, крахмал), белки, жиры; 7.5.1.3 знать элементы, входящие в состав организма человека (О, С, Н, N, Ca, P, K); 7.5.1.4 уметь объяснять химизм процесса дыхания		9.5.1.1 знать элементы, входящие в состав организма человека (О, С, Н, N, Ca, P, K, S, Cl, Mg, Fe) и строить диаграмму процентного содержания элементов; 9.5.1.2 знать функции белков, жиров, углеводов и витаминов; 9.5.1.3 понимать, что организм человека состоит из тех же элементов, что и Земля, но в других пропорциях; 9.5.1.4 объяснять значение макро- и микроэлементов для здоровья человека; 9.5.1.5 исследовать типичный рацион питания жителей Казахстана и составлять сбалансированный рацион питания; 9.5.1.6 определять кальций в составе костей; 9.5.1.7 знать о роли кальция в организме человека как компоненте костей; 9.5.1.8 понимать, почему регулярное потребление соединений кальция имеет важное значение для рациона питания; 9.5.1.9 определять углерод в составе пищевых продуктов; 9.5.1.10 понимать, что углерод в виде соединений поступает в наш организм с пищей в составе жиров, белков и углеводов; 9.5.1.11 определять наличие железа в крупах; 9.5.1.12 понимать, почему железо необходимо для организма человека; 9.5.1.13 понимать токсичное действие ионов ртути и свинца на живые организмы; 9.5.1.14 знать источники загрязнения тяжелыми металлами; 9.5.1.15 предлагать пути решения проблемы загрязнения окружающей среды тяжелыми металлами

14. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Химия" для 7-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Химия" для 7-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы по учебному
предмету "Химия" для 7-9 классов уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию

1) 7 класс

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающийся должен:
1-я четверть
7.1А Введение в химию. Чистые вещества и смеси (4 ч.)	Введение в химию. Практическая работа №1 "Техника безопасности и знакомство с лабораторным оборудованием"	7.1.1.1 - знать, что изучает наука химия; 7.1.1.2 - знать и понимать правила техники безопасности при работе в химической лаборатории и кабинете
	Элемент, смеси и соединение. Лабораторный опыт № 1 "Сравнение смесей веществ и их соединений"	7.4.1.1 - понимать элемент как вещество, состоящее из одинаковых атомов; 7.4.1.2 - знать, что чистое вещество состоит из одинаковых атомов или молекул; 7.4.1.3 - понимать, что большинство веществ не являются химически чистыми и что в химии необходимо работать с чистыми веществами; 7.4.1.4 - различать понятия: элемент, смесь и соединение; 7.4.1.5 - использовать знания о физических свойствах элементов, смесей и соединений для распознавания незнакомых веществ
	Способы разделения смеси. Лабораторный опыт № 2 "Очистка загрязненной поваренной соли"	7.4.1.6 - знать виды смесей и способы их разделения; 7.4.1.7 - уметь планировать и проводить простой эксперимент по разделению смесей
7.1В Изменения состояния веществ (5 ч.)	Физические и химические явления. Лабораторный опыт № 3 "Изучение признаков химических явлений"	7.1.1.3 - различать физические и химические явления
	Агрегатные состояния вещества с точки зрения теории частиц	7.1.1.4 - знать различные агрегатные состояния веществ и уметь объяснять структуру твердых, жидких и газообразных веществ согласно теории частиц; 7.1.1.5 - знать, что тепловая энергия изменяет движение частиц вещества и понимать различие между температурой и количеством теплоты
	Процесс охлаждения. Лабораторный опыт № 4 "Изучение процесса охлаждения"	7.1.1.6 - процесс охлаждения, построить кривую охлаждения и проанализировать ее, объяснить свои наблюдения, используя теорию частиц
	Процесс нагревания. Лабораторный опыт № 5 "Изучение процесса кипения воды"	7.1.1.7 - изучить процесс кипения, построить кривую нагревания и проанализировать ее, объяснить свои наблюдения, используя теорию частиц; 7.1.1.8 - понимать разницу между процессами испарения и кипения с точки зрения теории частиц
2-я четверть
7.2А Атомы. Молекулы. Вещества (4 ч.)	Атомы и молекулы	7.1.2.1 - понимать, что атом – мельчайшая частица вещества; 7.1.2.2 - понимать, что молекула – мельчайшая частица, сохраняющая свойства и состав вещества; 7.1.2.3 - знать различие атомов и молекул
	Химические элементы. Простые и сложные вещества	7.1.2.4 - знать, что каждый химический элемент обозначается символом и является определенным видом атомов; 7.1.2.5 - классифицировать элементы на металлы и неметаллы; 7.1.2.6 - классифицировать вещества на простые и сложные
	Состав и строение атома. Изотопы.	7.1.2.7 - сравнивать протон, электрон, нейтрон по расположению в атоме, относительной массе, заряду; 7.1.2.8 - знать строение атома (p, n, e) и состав атомного ядра первых 20 элементов; 7.1.2.9 - уметь, используя периодическую таблицу, определять количество протонов, нуклонов; 7.1.2.10 - знать понятие "изотоп"; 7.1.2.11 - давать полное описание элемента по названию и по количеству фундаментальных частиц, содержащихся в его атоме
7.2В Воздух. Реакция горения (3 ч.)	Воздух. Состав воздуха. Лабораторный опыт № 6. "Горение свечи"	7.3.1.1 - знать состав воздуха; 7.3.1.2 - знать, что при горении веществ расходуется кислород, входящий в состав воздуха; 7.3.1.3 - понимать значение охраны атмосферного воздуха от загрязнения
	Процесс горения. Практическая работа № 2 "Сравнение реакций горения серы, фосфора, железа в воздухе и кислороде"	7.3.1.4 - знать условия горения вещества и продукты реакции горения; 7.3.1.5 - приводить примеры легковоспламеняющихся, горючих и негорючих веществ; 7.3.1.6 - знать и объяснять "треугольник огня": топливо, кислород, источник возгорания; 7.3.1.7 - понимать, что вещества лучше горят в чистом кислороде, чем на воздухе
	Горение металлов и неметаллов, образование основных и кислотных оксидов	7.3.1.8 - определять характер оксидов, полученных в результате реакции горения металлов и неметаллов; 7.3.1.9 - знать, что оксиды неметаллов являются кислотными, а оксиды металлов – основными
3-я четверть
7.3А Простые химические реакции (3 ч.)	Природные кислоты и щелочи. Индикаторы. Лабораторный опыт № 7 "Изучение кислотности и щелочности среды растворов". Лабораторный опыт № 8 "Реакция нейтрализации хлороводородной кислоты"	7.3.4.1 - знать, что "кислые" и "мылкие" вещества являются природными кислотами и щелочами; 7.3.4.2 - знать химические индикаторы– метиловый оранжевый, лакмус, фенолфталеин – и изменение их окраски в различных средах; 7.3.4.3 - уметь определять кислоты и щелочи с использованием универсального индикатора; 7.3.4.4 - понять нейтрализацию кислот на примере применения "антацидных средств"
	Реакции разбавленных кислот с металлами. Лабораторный опыт № 9 "Реакция взаимодействия цинка с разбавленной соляной кислотой". Лабораторный опыт № 10 "Качественная реакция на водород"	7.2.2.1 - называть области применения и правила обращения с разбавленными кислотами; 7.2.2.2 - исследовать реакции разбавленных кислот с различными металлами; 7.2.2.3 - знать и осуществлять на практике качественную реакцию на водород
	Реакции разбавленных кислот с карбонатами. Практическая работа № 3 "Взаимодействие карбонатов с разбавленными кислотами. Качественные реакции на углекислый газ и воду"	7.2.2.4 - исследовать реакции разбавленных кислот с некоторыми карбонатами; 7.2.2.5 - знать и осуществлять на практике качественную реакцию на углекислый газ; 7.2.2.6 - знать методы обнаружения воды при помощи безводного сульфата меди (ІІ)
7.3В Периодическая таблица химических элементов (3 ч.)	История создания Периодической таблицы химических элементов	7.2.1.1 - знать и сравнивать классификации элементов на примере работ Доберейнера, Ньюлендса, Д.И. Менделеева
	Структура Периодической таблицы	7.2.1.2 - понимать принцип построения Периодической таблицы в порядке возрастания их атомного номера; 7.2.1.3 - знать и описывать структуру современной Периодической таблицы и таблицы Д.И. Менделеева
	Естественные семейства химических элементов и их свойства	7.2.1.4 - доказывать, что элементы со схожими химическими свойствами относятся к одной группе; 7.2.1.5 - знать понятия естественного семейства, приводить примеры элементов семейства щелочных металлов, галогенов, инертных газов
7.3С Относительная атомная масса. Простейшие формулы (4 ч.)	Относительная атомная масса	7.1.2.12 - понимать, что большинство элементов на Земле встречаются в виде смеси изотопов, образовавшихся при формировании планет; 7.1.2.13 - понимать, что атомные массы химических элементов, имеющие природные изотопы, являются дробными числами; 7.1.2.14 - знать, что значение относительной атомной массы определяется по Периодической таблице химических элементов
	Химические формулы. Расчет относительной массы соединения по формуле	7.1.2.15 - понимать, что элементы не всегда встречаются в соединениях в пропорции 1:1; 7.1.2.16 - уметь правильно писать формулы бинарных химических соединений, используя названия элементов и их атомные соотношения в соединениях; 7.1.2.17 - рассчитывать относительную массу по формуле вещества
4-я четверть
7.4A Химические элементы и соединения в организме человека (3 ч.)	Питательные вещества в составе продуктов питания. Практическая работа № 4 "Определение питательных веществ в составе пищи"	7.5.1.1 - понимать продукты питания как совокупность химических веществ; 7.5.1.2 - знать и уметь определять некоторые питательные вещества: углеводы (сахар, крахмал), белки, жиры
	Химические элементы в организме человека. Процесс дыхания. Лабораторный опыт № 11 "Исследование процесса дыхания"	7.5.1.3 - знать элементы, входящие в состав организма человека (О, С, Н, N, Ca, P, K); 7.5.1.4 - объяснять химизм процесса дыхания
7.4B Геологические химические соединения (5 ч.)	Полезные геологические химические соединения	7.4.2.1 - понимать, что земная кора содержит много полезных химических соединений; 7.4.2.2 - понимать, что полезные химические соединения обычно являются рудами
	Состав руды	7.4.2.3 - понимать, что руды состоят из металлов и их соединений
	Получение металлов	7.4.2.4 - описывать процесс получения металла из руды
	Полезные ископаемые Казахстана. Экологические аспекты добычи минералов	7.4.2.5 - знать, какими минеральными и природными ресурсами богат Казахстан, их месторождения; 7.4.2.6 - изучить влияние добычи природных ресурсов на окружающую среду

2) 8 класс

Раздел долгосрочного плана	Темы /Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающийся должен:
1-я четверть
8.1A Сравнение активностей металлов (5 ч.)	Реакции металлов с кислородом и водой. Мини проект № 1 "Коррозия железа в различных растворах". Демонстрация № 1 "Взаимодействие очень активных металлов с холодной и горячей водой". Лабораторный опыт № 1 "Взаимодействие металлов с водой"	8.2.4.1 - знать, что некоторые металлы в повседневном использовании подвергаются коррозии быстрее других; 8.2.4.2 - исследовать условия, необходимые для возникновения коррозии; 8.2.4.3 - знать реакции взаимодействия активных металлов с холодной водой, горячей водой или паром и словесно записывать уравнения реакций; 8.2.4.4 - обобщить результаты и разработать ряд активности металлов
	Реакции металлов с растворами кислот. Лабораторный опыт № 2 "Взаимодействие металлов с растворами кислот"	8.2.4.5 - записывать словесные уравнения реакций металлов с растворами кислот; 8.2.4.6 - исследовать реакции различных металлов с растворами кислот и делать вывод о существовании химически инертных металлов
	Реакции металлов с растворами солей. Демонстрация № 2 "Вытеснение металлов из растворов солей"	8.2.4.7 - понимать, что более активный металл вытесняет менее активный из растворов его солей и записывать словесные уравнения реакций замещения; 8.2.4.8 - разработать и провести систематическое исследование реакций замещения металлов
	Ряд активности металлов. Практическая работа № 1 "Сравнение активности металлов"	8.2.4.9 - обобщить результаты и разработать ряд активности металлов; 8.2.4.10 - прогнозировать возможность протекания незнакомых реакций, используя ряд активности металлов
8.1B Движение электронов в атомах (5 ч.)	Распределение электронов в атомах. Лабораторный опыт № 3 "Изготовление моделей атомов"	8.1.3.1 - определять число электронов в атомах первых 20 элементов; 8.1.3.2 - зарисовать схему распределения электронов по оболочкам; 8.1.3.3 - понимать, что электроны в атомах распределяются последовательно по оболочкам на возрастающем расстоянии от ядра
	Энергетические уровни	8.1.3.4 - понимать, что число электронов на каждой электронной оболочке не превышает определенного максимального значения; 8.1.3.5 - установить характер изменений свойств элементов в периодах и в группах
	Образование ионов	8.1.3.6 - понимать, что для завершения внешней оболочки атомы могут присоединять или отдавать электроны, в результате чего образуется ион
	Составление формул соединений	8.1.3.7 - составлять формулы соединений методом "нулевой суммы"
8.1C Формулы веществ и уравнения химических реакций (8 ч.)	Составление уравнений химических реакций	8.2.3.1 - находить относительные атомные массы элементов по Периодической таблице и вычислять относительные массы соединений по химической формуле; 8.2.3.2 - выражать химическую реакцию, используя словесные уравнения
	Расчеты по химическим формулам	8.2.3.3 - вычислять массовые доли элементов в составе вещества, выводить формулы веществ по массовым долям элементов
	Составление уравнений химических реакций. Демонстрация № 3 "Опыт, доказывающий закон сохранения массы веществ". Лабораторный опыт № 4 "Соотношение реагирующих веществ"	8.2.3.4 - определять экспериментальным путем соотношение реагирующих веществ; 8.2.3.5 - составлять схемы химических реакций, записывая формулы каждого вещества, участвующего в реакции; 8.2.3.6 - расставлять коэффициенты в схемах реакций, опираясь на закон сохранения масс веществ
	Типы химических реакций	8.2.2.1 - классифицировать химические реакции по числу и составу исходных и образующихся веществ
	Химические реакции в природе и жизнедеятельности живых организмов и человека	8.4.2.13 - приводить примеры и составлять уравнения химических реакций, происходящих в природе (кислотные дожди, коррозия, горение, медленное окисление), в жизнедеятельности живых организмов и человека - фотосинтез и дыхание
2-я четверть
8.2A Энергия в химических реакциях (3 ч.)	Горение топлива и выделение энергии	8.3.1.1 - понимать, что при горении вещества выделяется энергия; 8.3.1.2 - понимать, что продуктами реакций горения являются оксиды, и что при горении углеродсодержащего горючего в кислороде могут образовываться угарный газ или углерод – сажа; 8.3.1.3 - понимать причины парникового эффекта
	Экзотермические и эндотермические реакции. Лабораторный опыт № 5 "Химические реакции, сопровождающиеся изменением энергии". Лабораторный опыт № 6 "Эффективность топлива"	8.3.1.4 - знать, что горение является экзотермическим процессом, а противоположный процесс – эндотермическим; 8.3.1.5 -оценивать потенциал различного горючего, а также его воздействие на окружающую среду
	Закон сохранения энергии. Термохимические реакции с точки зрения теории частиц	8.3.1.6 - понимать, что энергия в процессе химических реакций сохраняется; 8.3.1.7 - объяснять изменение энергии с точки зрения теории частиц
8.2В Количество вещества	Количество вещества. Моль. Число Авогадро. Молярная масса вещества. Лабораторный опыт № 7 "Метод подсчета путем взвешивания"	8.1.1.1 - понимать, что в химии важнее достичь равного количества атомов, чем равных масс веществ; 8.1.1.2 - понимать принцип "подсчета путем взвешивания"; 8.1.1.3 - знать моль как единицу измерения количества вещества
	Взаимосвязь массы, молярной массы и количества вещества	8.1.1.4 - вычислять массу, количество вещества и число структурных частиц по формулам
8.2C Скорость химических реакций (4 ч.)	Скорость химических реакций. Факторы, влияющие на скорость химической реакции. Демонстрация № 4 "Мгновенная и медленная реакции". Лабораторный опыт № 8 "Влияние температуры на скорость реакции". Лабораторный опыт № 9 "Влияние концентрации и размера частиц на скорость"	8.3.2.1 - давать определение скорости реакции; 8.3.2.2 - предсказывать факторы, которые могут повлиять на скорость реакции; 8.3.2.3 - определять факторы, влияющие на скорость реакций, и объяснять их с точки зрения теории частиц; 8.3.2.4 - объяснять влияние изменения температуры на скорость химических реакций; 8.3.2.5 - объяснять влияние концентрации и размера частиц на скорость реакции
	Влияние давления на скорость реакции. Демонстрация № 5 "Влияние давления на скорость химических реакций с участием газов"	8.3.2.6 - объяснять влияние давления на скорость химических реакций с участием газов
	Катализаторы. Ингибиторы. Практическая работа № 2 "Влияние различных катализаторов на скорость реакции разложения пероксида водорода"	8.3.2.7 - понимать отличие катализатора от реагентов; 8.3.2.8 - планировать и проводить реакции, протекающие в присутствии катализаторов; 8.3.2.9 - понимать значение ингибиторов
8.2D Обратимые реакции (4 ч.)	Химическое равновесие. Демонстрация № 6 "Обратимые химические реакции". Лабораторный опыт № 10 "Простые обратимые реакции"	8.3.3.1 - знать понятие "обратимые реакции"; 8.3.3.2 - понимать равновесие как динамический процесс; 8.3.3.3 - прогнозировать смещение химического равновесия по принципу Ле-Шателье; 8.3.3.4 - понимать и различать влияние изменения условий на скорость химической реакции и на состояние химического равновесия
	Химическое равновесие с точки зрения теории частиц	8.3.3.5 - объяснять химическое равновесие с точки зрения теории частиц
3-я четверть
8.3А Виды связей (7 ч.)	Ионная связь. Ионная кристаллическая решетка	8.1.4.1 - понимать, что завершение внешней электронной оболочки приводит к стабильности атома; 8.1.4.2 - объяснять, как завершается внешняя оболочка атома; 8.1.4.3 - понимать результат присоединения или отдачи электронов атомами или ионами; 8. 1.4.4 - рисовать диаграмму "точек и крестов" для ионной связи; 8. 1.4.5 - понимать механизм образования ионной связи и предсказывать свойства ионных соединений
	Ковалентная связь. Атомная и молекулярная кристаллические решетки	8.1.4.6 - понимать механизм образования ковалентной полярной и неполярной связей, основываясь на понятии электро-отрицательности и валентности; 8.1.4.7 - рисовать диаграмму "точек и крестов" для ковалентной связи
	Взаимосвязь между типами связей, видами кристаллических решеток и свойствами веществ. Практическая работа № 3 "Модели соединений с ковалентной, ионной и металлической связью"	8.1.4.8 - понимать зависимость свойств веществ от типа решетки
8.3B Водород. Кислород и озон (5 ч.)	Водород. Получение и свойства. Практическая работа № 4 "Получение водорода и изучение его свойств"	8.4.2.1 - получить водород и изучить его свойства; 8.4.2.2 - знать свойство водорода как восстановителя
	Кислород. Получение и свойства. Демонстрация № 7 "Разложение перекиси водорода". Практическая работа № 5 "Получение кислорода и изучение его свойств"	8.4.2.3 - знать процентное содержание кислорода в составе воздуха и земной коре; 8.4.2.4 - получить кислород и изучить его свойства; 8.4.2.5 - знать свойство кислорода как окислителя
	Кислород и озон	8.4.2.6 - знать и сравнивать состав и свойства аллотропных видоизменений кислорода; 8.4.2.7 - объяснять значение озонового слоя Земли
8.3C Основные классы неорганических соединений. Генетическая связь (9 ч.)	Оксиды. Лабораторный опыт № 11 "Изучение свойств оксидов"	8.3.4.12 - знать и понимать классификацию и свойства оксидов
	Кислоты. Лабораторный опыт № 12 "Изучение общих свойств кислот"	8.3.4.13 - знать и понимать классификацию, свойства кислот
	Основания. Лабораторный опыт № 13 "Изучение свойств оснований"	8.3.4.14 - знать и понимать классификацию и свойства оснований
	Соли. Лабораторный опыт № 14 "Получение и свойства солей"	8.3.4.15 - знать и применять различные методы получения солей: металл + кислота, кислота + оксид металла, кислота + гидрооксид металла, кислота + соль; 8.3.4.16 - знать и понимать классификацию, свойства солей
	Генетическая связь между классами неорганических соединений	8.3.4.17 - классифицировать неорганические вещества по составу и свойствам; 8.3.4.18 - исследовать на практике генетическую связь между основными классами неорганических соединений
4-я четверть
8.4А Растворы и растворимость (6 ч.)	Растворение веществ в воде. Лабораторный опыт № 15 "Изучение растворимости веществ"	8.3.4.1 - классифицировать вещества согласно их степени растворимости в воде; 8.3.4.2 - знать, что такое растворы и их значение; 8.3.4.3 - определять состав раствора соли путем выпаривания; 8.3.4.4 - знать и определять насыщенные растворы
	Растворимость веществ. Факторы, влияющие на растворимость. Мини проект № 2 "Выращивание кристаллов солей". Демонстрация № 8 "Кристаллизация перенасыщенного раствора"	8.3.4.5 - вырастить кристалл и отметить правильную геометрическую форму кристаллов; 8.3.4.6 - знать понятие перенасыщенного раствора и уметь определять изменение энергии при его кристаллизации; 8.3.4.7 - знать и объяснять влияние температуры на растворимость веществ
	Вычисление растворимости веществ. Практическая работа № 6 "Влияние температуры на растворимость твердых веществ"	8.3.4.8 - рассчитывать растворимость вещества на 100 г воды, используя технику выпаривания, сравнивать полученные результаты со справочными данными
	Расчеты с массовой долей вещества	8.3.4.9 - вычислять массу растворенного вещества по известной массе раствора с определенной массовой долей растворенного вещества
	Молярная концентрация вещества в растворе. Практическая работа № 7 "Приготовление растворов с заданной процентной и молярной концентрации"	8.3.4.10 - рассчитывать молярную концентрацию вещества в растворе; 8.3.4.11 - готовить растворы с заданной молярной и процентной концентрацией
8.4В Стехиометрические расчеты (3 ч.)	Решение задач по уравнениям химических реакций	8.2.3.7 - вычислять массу, количество вещества и количество теплоты по уравнениям химических реакций
	Молярный объем	8.2.3.8 - использовать молярный объем для расчета объема газов при нормальных и стандартных условиях
	Относительная плотность газов. Закон объемных отношений	8.2.3.9 - вычислять относительную плотность газов; 8.2.3.10 - вычислять молярную массу вещества по относительной плотности; 8.2.3.11 - использовать закон объемных отношений для расчетов по уравнениям реакций с участием газов
8.4 C Вода (3 ч.)	Вода в природе. Демонстрация № 9 "Получение воды". Лабораторный опыт № 16 "Определение точки кипения воды". Лабораторный опыт № 17 "Межмолекулярные силы". Мини-проект № 3 "Изучение физических свойств воды"	8.4.2.8 - понимать точку кипения в качестве критерия чистоты вещества; 8.4.2.9 - знать широкое распространение, уникальные свойства воды и понимать ее значение для жизни; 8.4.2.10 - знать и объяснять круговорот воды в природе
	Причины загрязнения воды. Жесткость воды. Лабораторный опыт № 18 "Определение жесткости воды"	8.4.2.11 - знать об опасности и причинах загрязнения воды, способы очистки воды; 8.4.2.12 - знать понятие "жесткость воды" и способы ее устранения
8.4D Углерод и его соединения (5 ч.)	Общая характеристика углерода	8.4.3.1 - записывать электронную конфигурацию атома углерода и знать, что в большинстве соединений углерод образует четыре связи; 8.4.3.2 - знать распространение углерода в природе в виде простого вещества и в составе минералов
	Аллотропные видоизменения. углерода	8.4.3.3 - сравнивать строение и свойства аллотропных видоизменений углерода; 8.4.3.4 - знать области применения наноуглеродных материалов
	Свойства углерода и его соединений. Практическая работа № 8 "Физические и химические свойства углерода". Практическая работа № 9 "Получение углекислого газа и изучение его свойств"	8.4.3.5 - объяснять физические и химические свойства углерода; 8.4.3.6 - знать условия образования диоксида и монооксида углерода при сжигании углерода и понимать физиологическое действие угарного газа на живые организмы; 8.4.3.7 - получить углекислый газ, доказать его наличие и изучить свойства; 8.4.3.8 - знать и составлять простой углеродный цикл

3) 9 класс

Раздел долгосрочного плана	Темы/Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающийся должен:
1-я четверть
9.1A Электролитическая диссоциация (8 ч.)	Электролиты и неэлектролиты. Демонстрация № 1 "Электролитическая диссоциация веществ с ионной и ковалентной полярной связью"	9.4.1.1 - знать определения и приводить примеры электролитов и неэлектролитов; 9.4.1.2 - объяснять зависимость электрической проводимости растворов или расплавов от вида химической связи
	Механизм электролитической диссоциации	9.4.1.3 - знать определение электролитической диссоциации; 9.4.1.4 - объяснять, что некоторые соединения при растворении в воде распадаются на ионы; 9.4.1.5 - знать, что существует процесс, обратный диссоциации – ассоциация; 9.4.1.6 - объяснять механизм электролитической диссоциации веществ с ионным и ковалентным полярным видами связи в водных растворах; 9.4.1.7 - знать основные положения теории электролитической диссоциации
	Диссоциация кислот, щелочей и солей. Лабораторный опыт №1 "Определение рН растворов кислот, щелочей"	9.4.1.8 - понимать кислотность как присутствие в водном растворе ионов H+; 9.4.1.9 - понимать щелочность как присутствие в водном растворе ионов OH–; 9.4.1.10 - знать определение кислоты, основания, средней и кислой соли с точки зрения теории электролитической диссоциации; 9.4.1.11 - составлять уравнения электролитической диссоциации кислот, щелочей, средних и кислых солей; 9.4.1.12 - понимать различие между щелочью и основанием с точки зрения теории электролитической диссоциации
	Степень диссоциации. Сильные и слабые электролиты	9.4.1.13 - знать определение степени диссоциации и определять силу электролита; 9.4.1.14 - приводить примеры сильных и слабых электролитов; 9.4.1.15 - понимать значение "сила раствора" и отличать его от понятия "концентрация"
	Практическая работа № 1 "Реакции ионного обмена"	9.2.2.1 - знать условия протекания реакций ионного обмена до конца; 9.2.2.2 - составлять уравнения реакций в молекулярном и ионном виде; 9.2.2.3 - понимать процесс нейтрализации как реакцию между ионами Н+ и ОН–
	Химические свойства кислот, щелочей, солей с точки зрения теории электролитической диссоциации	9.3.4.1 - составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства кислот, растворимых и нерастворимых оснований, средних солей в молекулярном и ионном виде
	Гидролиз солей. Лабораторный опыт № 2 "Гидролиз солей"	9.3.4.2 - понимать значение величины рН; 9.3.4.3 - знать окраску индикаторов в кислой, щелочной, нейтральной среде; 9.3.4.4 - знать понятие гидролиза и его значение; 9.3.4.5 - определять экспериментальным путем реакцию среды водного раствора средней соли; 9.3.4.6 - прогнозировать реакцию среды в растворе средней соли; 9.3.4.7 - составлять уравнения гидролиза средних солей в молекулярном и ионном виде
9.1В Качественный анализ неорганических соединений (4 ч.)	Качественные реакции на катионы. Лабораторный опыт № 3 "Определение катионов Li+, Na+, K+, Ca2+, Sr2+, Ba2+, Cu2+ по окрашиванию пламени". Лабораторный опыт № 4 "Качественные реакции на катионы Fe2+, Fe3+, Cu2+: взаимодействие со щелочами"	9.4.1.16 - знать и применять реакции окрашивания цвета пламени для определения катионов металлов: Li+, Na+, K+, Ca2+, Sr2+, Ba2+, Cu2+; 9.4.1.17 - знать и применять реакцию взаимодействия со щелочами для определения катионов Fe2+, Fe3+, Cu2+
	Качественные реакции на анионы. Лабораторный опыт № 5 "Определение анионов Сl–, Br–, I–, PO43–, SO42–, CO32–,NO3– в водных растворах"	9.4.1.18 - знать и применять качественные реакции на хлорид-, бромид-, йодид-, сульфат-, карбонат-, ортофосфат-, нитрат- ионы
	Практическая работа № 2 "Качественный анализ состава неорганического соединения"	9.4.1.19 - составлять план эксперимента по определению катионов и анионов и осуществлять его на практике
	Решение задач "Расчеты по химическим уравнениям, если одно из реагирующих веществ дано в избытке"	9.2.3.1 - производить расчеты по химическим уравнениям, если одно из реагирующих веществ дано в избытке
9.1С Периодическая система химических элементов (6 ч.)	Структура Периодической системы химических элементов	9.2.1.1 - описывать структуру Периодической системы: периоды, группы, блоки; 9.2.1.2 - знать физический смысл порядкового номера, группы, периода; 9.2.1.3 - объяснять зависимость количества валентных электронов от положения элемента в Периодической системе
	Строение электронных оболочек атомов. Периодическое изменение некоторых характеристик и свойств атомов химических элементов	9.1.3.1 - записывать электронные и электронно-графические формулы первых 36 элементов; 9.2.1.4 - понимать, что элементы одной группы содержат на внешнем уровне одинаковое количество электронов; 9.1.4.1 - объяснять, что завершение внешней электронной оболочки приводит к стабильности атома; 9.2.1.5 - объяснять закономерности изменения свойств элементов в группах и периодах
	Характеристика элемента по положению в периодической системе	9.2.1.6 - характеризовать элемент по положению в периодической системе
	Простые вещества: металлы, неметаллы. Практическая работа № 3 "Изучение физических и химических свойств металлов, неметаллов и амфотерных элементов"	9.2.1.7 - определять природу элемента в зависимости от положения в таблице, электронного строения и вида связи; 9.2.1.8 - исследовать физические и химические свойства металлов, неметаллов и амфотерных элементов
2-я четверть
9.2А Окислительно-восстановительные реакции (4 ч.)	Степень окисления. Окисление и восстановление	9.2.2.4 - знать понятие степени окисления и определять ее значение по формуле вещества; 9.2.2.5 - понимать окисление как увеличение количества кислорода или уменьшение количества водорода; 9.2.2.6 - понимать восстановление как увеличение количества водорода или уменьшение количества кислорода; 9.2.2.7 - понимать, что окислительно-восстановительные процессы взаимосвязаны и протекают одновременно
	Окислительно-восстановительные реакции. Лабораторный опыт № 6 "Исследование окислительно-восстановительных реакций"	9.2.2.8 - понимать окислительно-восстановительные реакции как реакции, протекающие с изменением степени окисления; 9.2.2.9 - понимать окисление как процесс отдачи электронов, а восстановление – как процесс принятия электронов; 9.2.2.10 -понимать окислитель как элемент, степень окисления которого понижается, а восстановитель – как элемент, степень окисления которого повышается; 9.2.2.11 - определять процессы окисления и восстановления, окислитель и восстановитель на примере простых окислительно-восстановительных реакций
	Метод электронного баланса	9.2.2.12 - расставлять коэффициенты методом электронного баланса в уравнениях окислительно-восстановительных реакций; 9.2.2.13 - знать применение перманганата калия и дихромата калия в качестве окислителей
9.2В Металлы и сплавы (4 ч.)	Общая характеристика металлов. Демонстрация № 2 "Модели кристаллических решеток металлов"	9.1.4.2 - знать определение металлической связи, металлической кристаллической решетки; 9.1.4.3 - определять вид связи и тип кристаллической решетки в металлах и предсказывать их физические свойства; 9.2.1.9 - описывать характерные физические и химические свойства металлов, объяснять способность металлов проявлять только восстановительные свойства
	Сплавы металлов. Демонстрация коллекции № 3 "Металлы и сплавы"	9.2.1.10 - знать понятие сплава; 9.2.1.11 - знать известный с древних времен сплав меди – бронзу; 9.2.1.12 - знать сплавы железа: чугун и сталь, а также процентное содержание углерода в них; 9.2.1.13 - делать вывод о преимуществах сплавов; 9.2.1.14 -знать распространение и добычу металлов в Казахстане
	Решение задач "Вычисление массы вещества по уравнению реакции, если известна масса другого вещества, содержащего определенную массовую долю примесей"	9.2.3.2 - вычислять массу вещества по уравнению реакции, если известна масса другого вещества, содержащего определенную массовую долю примесей
9.2С Элементы 1, 2 и 13 групп и их соединения (6 ч.)	Элементы 1 группы и их соединения. Демонстрация № 4 "Взаимодействие натрия с водой"	9.2.1.15 - знать общие признаки щелочных металлов, условия их хранения и безопасной работы; 9.2.1.16 - составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства металлов 1 группы: с кислородом, хлором, серой, водой; 9.2.1.17 - знать, что оксиды и гидроксиды щелочных металлов проявляют основные свойства
	Элементы 2 группы и их соединения. Лабораторный опыт № 7 "Взаимодействие кальция с водой, раствором кислоты". Лабораторный опыт № 8 "Взаимодействие оксида кальция с водой, раствором кислоты"	9.2.1.18 - знать общие признаки щелочноземельных металлов, условия их хранения и безопасной работы; 9.2.1.19 - составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства металлов 2 группы: с кислородом, хлором, серой, растворами кислот, водой; 9.2.1.20 - объяснять, что оксиды и гидроксиды щелочноземельных металлов проявляют основные свойства
	Элементы 13 группы. Алюминий и его соединения. Демонстрация коллекции № 5 "Алюминий и его сплавы". Лабораторный опыт № 9 "Взаимодействие алюминия с раствором кислоты и щелочи". Лабораторный опыт № 10 "Получение гидроксида алюминия и доказательство его амфотерного характера"	9.2.1.21 - описывать физические свойства алюминия; 9.2.1.22 - объяснять причину инертности алюминия в быту; 9.2.1.23 - составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства алюминия: с кислородом, хлором, серой, растворами кислот, водой, щелочами; 9.2.1.24 - исследовать амфотерные свойства гидроксида алюминия
	Сравнительная характеристика металлов 1, 2, 13 групп и их соединений	9.2.1.25 - делать вывод о том, что металлы 1, 2 групп не реагируют со щелочами, а алюминий – реагирует; 9.2.1.26 - делать вывод о том, что оксиды и гидроксиды металлов 1, 2 групп проявляют основные свойства, а оксид и гидроксид алюминия – амфотерные свойства
	Практическая работа № 4 Решение экспериментальных задач по теме "Металлы"	9.2.1.27 - составлять план эксперимента с участием металлов 1, 2, 13 групп и их соединений, реализовать его на практике
3-я четверть
9.3А Элементы 17, 16, 15, 14 групп и их соединения (14 ч.)	Галогены	9.1.4.4 - составлять электронные формулы молекул галогенов, определять вид связи и тип кристаллической решетки; 9.2.1.28 - знать тенденции изменения свойств галогенов в периодической системе; 9.2.1.29 - знать, что оксиды и гидроксиды хлора, брома, йода проявляют кислотные свойства, и понимать, что фтор не образует оксид и гидроксид; 9.2.1.30 - знать химические свойства хлора: взаимодействие с металлами, водородом и галогенидами
	Хлороводородная кислота. Лабораторный опыт № 11 "Изучение свойств раствора хлороводородной кислоты": Лабораторный опыт № 12 "Качественная реакция на галогенид-ионы"	9.2.1.31 - исследовать химические свойства раствора хлороводородной кислоты; 9.2.1.32 - определять экспериментальным путем галогенид-ионы
	Элементы 16 группы. Сера. Демонстрация № 6 "Аллотропные видоизменения серы"	9.2.1.33 - знать общую характеристику элементов 16 группы; 9.2.1.34 - сравнивать физические свойства аллотропных видоизменений серы; 9.2.1.35 - составлять уравнения реакций, отражающие химические свойства серы
	Соединения серы	9.2.1.36 - сравнивать физические и химические свойства оксидов серы (IV) и (VI) и понимать физиологическое воздействие диоксида серы; 9.4.2.1 - объяснить причины возникновения и экологическое воздействие кислотных дождей; 9.2.1.37 - знать нахождение в природе, способ получения в лаборатории, качественную реакцию и физиологическое действие сероводорода
	Серная кислота и ее соли. Практическая работа № 5 "Изучение химических свойств разбавленной серной кислоты и ее солей"	9.2.1.38 - исследовать физические и химические свойств раствора серной кислоты и ее солей
	Специфические свойства серной кислоты. Демонстрация № 7 "Обугливание органических веществ"	9.2.1.39 - описывать признаки реакции концентрированной серной кислоты с водой, с медью, обугливание органических веществ, составлять уравнение реакции
	Решение задач "Расчет массовой/объемной доли выхода продукта по сравнению с теоретически возможным выходом"	9.2.3.3 - вычислять массовую/объемную долю выхода продукта по сравнению с теоретически возможным выходом
	Азот. Лабораторный опыт № 13 "Модель молекулы азота"	9.1.4.5 - записывать электронные формулы молекулы азота на основании положения элементов в Периодической таблице, определять вид связи и тип кристаллической решетки и объяснять инертность, исходя из строения молекулы; 9.2.1.40 - составлять уравнения реакций взаимодействия азота с кислородом, водородом, металлами и указывать условия их протекания; 9.4.2.2 - объяснять круговорот азота в природе; 9.4.2.3 - оценивать воздействие оксидов азота на окружающую среду
	Аммиак. Лабораторный опыт № 14 "Модель молекулы аммиака"	9.1.4.6 - записывать молекулярную, электронную и структурную формулы аммиака; 9.2.1.41 - знать физические свойства аммиака и составлять уравнения реакций, отражающие его химические свойства; 9.2.1.42 - знать способы получения аммиака в промышленности и в лаборатории, подтверждать их уравнениями реакций
	Практическая работа № 6 "Получение аммиака и изучение его свойств"	9.2.1.43 - получать аммиак путем взаимодействия соли аммония со щелочью; 9.2.1.44 - исследовать свойства газообразного аммиака и его раствора
	Азотная кислота. Лабораторный опыт № 15 "Свойства азотной кислоты, общие с другими кислотами"	9.1.4.7 - записывать молекулярную и структурную формулу азотной кислоты, указывать вид химической связи; 9.2.1.45 - составлять уравнения реакций получения азотной кислоты из азота; 9.2.1.46 - исследовать свойства азотной кислоты, общие с другими кислотами
	Специфические свойства азотной кислоты и нитратов. Демонстрация № 8 "Качественная реакция на нитрат-ион"	9.2.1.47 - знать специфичность взаимодействия разбавленной и концентрированной азотной кислоты с медью, расставлять коэффициенты методом электронного баланса; 9.2.1.48 - знать особенности термического разложения нитратов, составлять уравнения; 9.2.1.49 - знать и составлять уравнение качественной реакции на нитрат-ион
	Фосфор и его соединения. Лабораторный опыт № 16 "Качественная реакция на фосфат-ион"	9.2.1.50 - характеризовать фосфор по положению в периодической системе; 9.2.1.51 - сравнивать аллотропные модификации фосфора; 9.2.1.52 - знать продукты горения фосфора и доказывать их кислотный характер; 9.2.1.53 - знать общие химические свойства фосфорной кислоты, качественную реакцию на фосфат-ион
	Минеральные удобрения. Демонстрация коллекции № 9 "Минеральные удобрения"	9.4.2.4 - знать классификацию минеральных удобрений и питательные элементы, входящие в состав минеральных удобрений; 9.4.2.5 - знать месторождения соединений фосфора в Казахстане; 9.4.2.6 - давать оценку воздействию азотных и фосфорных удобрений на окружающую среду
9.3В Элементы 14 группы. Кремний и его соединения (2 ч.)	Кремний и его соединения. Демонстрация № 10 "Модели кристаллических решеток алмаза, кремния, диоксида кремния и карбида кремния"	9.2.1.54 - знать общую характеристику элементов 14 группы; 9.1.4.8 - объяснять, что кремний образует различные макромолекулярные структуры; 9.2.1.55 - знать области применения кремния и его значение в качестве полупроводника; 9.1.4.9 - знать тип кристаллической решетки и вид химической связи кремния, диоксида и карбида кремния; 9.2.1.56 - знать основные химические свойства кремния и его соединений, составлять уравнения реакций
	Силикаты. Силикатная промышленность. Демонстрация коллекции № 11 "Силикатная промышленность". Лабораторный опыт № 17 "Качественная реакция на силикат-ион"	9.2.1.57 - знать и применять качественную реакцию на силикат-ион; 9.4.2.7 - объяснять значение силикатной промышленности и называть регионы развития силикатной промышленности в Казахстане
9.3С Химические вещества в организме человека (4 ч.)	Химический состав организма человека. Макро- и микроэлементы, их значение	9.5.1.1 - знать элементы, входящие в состав организма человека (О, С, Н, N, Ca, P, K, S, Cl, Mg, Fe), и строить диаграмму процентного содержания элементов; 9.5.1.2 - знать функции белков, жиров, углеводов и витаминов; 9.5.1.3 - понимать, что организм человека состоит из тех же элементов, что и Земля, но в других пропорциях; 9.5.1.4 - объяснять значение макро- и микроэлементов для здоровья человека; 9.5.1.5 - исследовать типичный рацион питания жителей Казахстана и составлять сбалансированный рацион питания
	Определение некоторых элементов в продуктах питания. Лабораторный опыт № 18 "Определение кальция в составе костей". Лабораторный опыт № 19 "Определение углерода в составе пищевых продуктов". Лабораторный опыт № 20 "Определение наличия железа в крупах"	9.5.1.6 - определять кальций в составе костей; 9.5.1.7 - знать о роли кальция в организме человека как компоненте костей; 9.5.1.8 - понимать, почему регулярное потребление соединений кальция имеет важное значение для рациона питания; 9.5.1.9 - определять углерод в составе пищевых продуктов; 9.5.1.10 - понимать, что углерод в виде соединений поступает в наш организм с пищей в составе жиров, белков и углеводов; 9.5.1.11 - определять наличие железа в крупах; 9.5.1.12 - понимать, почему железо необходимо для организма человека
	Загрязнение окружающей среды тяжелыми металлами. Демонстрация № 12 "Действие солей тяжелых металлов на белки"	9.5.1.13 - понимать токсичное действие ионов ртути и свинца на живые организмы; 9.5.1.14 - знать источники загрязнения тяжелыми металлами; 9.5.1.15 - предлагать пути решения проблемы загрязнения окружающей среды тяжелыми металлами
4-я четверть
9.4А Введение в органическую химию (6 ч.)	Особенности органических веществ	9.4.3.1 - знать электронное и электронно-графическое строение атома углерода; 9.4.3.2 - знать определение органической химии; 9.4.3.3 - знать особенности органических веществ; 9.4.3.4 - понимать способность углерода образовывать цепочки как одну из причин многообразия органических соединений
	Классификация органических соединений. Демонстрация № 13 "Модели метана, этана, этена, этина, этанола, этановой кислоты, аминоэтановой кислоты"	9.4.3.5 - знать классификацию углеводородов и их производных: спирты, карбоновые кислоты, аминокислоты; 9.4.3.6 - знать определение функциональной группы как группы, определяющей характерные химические свойства данного класса соединений
	Гомологические ряды органических соединений. Демонстрация № 14 "Модели первых пяти представителей алканов и спиртов линейного строения"	9.4.3.7 - знать определение гомологов, понятие гомологической разности; 9.4.3.8 - понимать образование гомологических рядов на примере алканов и предельных одноатомных спиртов; 9.4.3.90 - составлять формулы гомологов, называть их
	Номенклатура органических соединений	9.4.3.10 - понимать и уметь использовать номенклатуру основных классов органических соединений IUPAC: алканы, алкены, алкины, спирты, карбоновые кислоты, аминокислоты
	Изомерия органических соединений. Демонстрация № 15 "Модели изомеров пентана"	9.4.3.11 - знать определение изомерии, изомеров; 9.4.3.12 - составлять структурные формулы изомеров алканов, называть их
	Решение задач "Вывод молекулярной формулы газообразного вещества по относительной плотности и массовым долям элементов"	9.2.3.4 - определять молекулярную формулу газообразного вещества по относительной плотности и массовым долям элементов
9.4В Углеводороды. Топливо (6 ч.)	Алканы	9.4.3.13 - понимать предельный характер алканов и объяснять их инертность; 9.4.3.14 - знать химические свойства алканов и подтверждать их уравнениями реакций; 9.4.3.15 - понимать значение реакций хлорирования алканов для получения растворителей и степень опасности этих растворителей
	Алкены. Демонстрация № 16 "Горение этилена, обесцвечивание растворов бромной воды и перманганата калия". Мини проект № 1 "Утилизация пластиковых материалов"	9.4.3.16 - знать понятие ненасыщенности алкенов; 9.4.3.17 - изучить свойства алкенов на примере этена, подтверждать их уравнениями реакций; 9.4.3.18 - знать качественные реакции на алкены: обесцвечивание растворов бромной воды и перманганата калия; 9.4.3.19 - знать и понимать значимость реакций присоединения; 9.4.3.20 - понимать особенности строения полимеров и механизм реакций полимеризации на примере полиэтилена; 9.4.3.21 - понимать проблему длительного разрушения пластика и оценивать последствия накопления пластических материалов в окружающей среде; 9.4.3.22 - понимать, что проблемы утилизации пластиковых материалов можно уменьшить за счет производства биоразлагаемых пластмасс
	Алкины	9.4.3.23 - знать понятие ненасыщенности алкинов; 9.4.3.24 - изучить свойства алкинов на примере этина, подтверждать их уравнениями реакций; 9.4.3.25 - знать качественные реакции на алкины: обесцвечивание растворов бромной воды и перманганата калия
	Арены. Демонстрация № 17 "Модель молекулы бензола"	9.4.3.26 - записывать молекулярную и структурную формулу бензола; 9.4.3.27 - составлять уравнения реакций горения бензола и его получения путем тримеризацииэтина
	Углеводородное топливо. Демонстрация коллекции № 18 "Виды топлива". Мини-проект № 2 "Альтернативные источники энергии"	9.4.3.28 - знать, что углеродсодержащие соединения могут быть использованы в качестве топлива и как сырье для органического синтеза; 9.4.3.29 - знать месторождения угля, нефти и природного газа в Казахстане; 9.4.3.30 - понимать, что запасы ископаемого топлива ограничены; 9.4.3.31 - знать, что сжигание углеводородного топлива в результате приводит к загрязнению окружающей среды и оказывает воздействие на климат; 9.4.3.32 - знать альтернативные виды топлива и понимать их недостатки и преимущества
	Нефть. Демонстрация коллекции № 19 "Нефть и нефтепродукты"	9.4.3.33 - знать фракции нефти и области применения продуктов перегонки сырой нефти
9.4С Кислородсодержащие и aзотсодержащие органические соединения (4 ч.)	Предельные одноатомные спирты	9.4.3.34 - знать физические свойства метанола и этанола; 9.4.3.35 - знать химические свойства предельных одноатомных спиртов на примере реакций горения и дегидратации этанола; 9.4.3.36 - знать способы получения этанола реакцией гидратации этилена и брожением глюкозы; 9.4.3.37 - понимать физиологическое действие метанола и этанола на организм человека
	Представители кислородсодержащих соединений. Лабораторный опыт № 21 "Физические свойства этанола, глицерина, уксусной кислоты, растительных и животных жиров"	9.4.3.38 - знать формулы и применение метанола, этанола, этандиола, пропантриола, этановой кислоты, глюкозы, сахарозы, крахмала, целлюлозы; 9.4.3.39 - исследовать физические свойства отдельных представителей кислородсодержащих органических соединений: этанол, пропантриол, этановая кислота, растительные и животные жиры
	Аминокислоты. Белки. Лабораторный опыт № 22 "Денатурация белков"	9.4.3.40 - знать функциональные группы аминокислот и о наличии пептидной связи в белках; 9.4.3.41 - записывать структурную формулу глицина; 9.4.3.42 - понимать значение незаменимых аминокислот; 9.4.3.43 - исследовать реакцию денатурации белка; 9.4.3.44 - знать биологическое значение и функции белков

Приложение 13 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 204 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету "Биология"
для 7-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Цель учебной программы по биологии – формирование у обучающихся системы знаний о многообразии органического мира, о закономерностях и процессах, протекающих в нем, формирование осознанного понимания того, что человек является его неотъемлемой частью.

3. Задачи учебного предмета:

1) формирование системы знаний о структурно-функциональных и генетических основах жизни, размножении и развитии организмов основных царств живой природы, экосистемах, биоразнообразии, эволюции для осознания ценности всего живого на Земле;

2) формирование норм и правил экологической этики, ответственного отношения к живой природе;

3) формирование генетической грамотности – основы здорового образа жизни, сохранения психического, физического и нравственного здоровья человека;

4) развитие личности обучающегося, воспитание стремления применить биологические знания на практике, участвовать в практической деятельности в области медицины, сельского хозяйства, биотехнологии, рационального природопользования и охраны природы.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета "Биология"

4. Объем учебной нагрузки по предмету "Биология" составляет:

1) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

5. Содержание учебной программы по учебному предмету "Биология" организовано по разделам обучения.

6. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

7. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу с обучающимися, а также оценивать их достижения и информировать о следующих этапах обучения.

8. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) Многообразие, структура и функции живых организмов;

2) Размножение, наследственность, изменчивость, эволюционное развитие;

3) Организмы и окружающая среда;

4) Прикладные интегрированные науки.

9. Раздел "Многообразие, структура и функции живых организмов" включает следующие подразделы:

1) Разнообразие живых организмов;

2) Питание;

3) Транспорт веществ;

4) Дыхание;

5) Выделение;

6) Движение;

7) Координация и регуляция.

10. Раздел "Размножение, наследственность, изменчивость, эволюционное развитие" включает следующие подразделы:

1) Размножение;

2) Клеточный цикл;

3) Рост и развитие;

4) Закономерности наследственности и изменчивости;

5) Основы селекции и эволюционное развитие.

11. Раздел "Организмы и окружающая среда" включает следующие подразделы:

1) Биосфера, экосистема, популяция;

2) Влияние человеческой деятельности на окружающую среду.

12. Раздел "Прикладные интегрированные науки" включает следующие подразделы:

1) Молекулярная биология и биохимия;

2) Клеточная биология;

3) Микробиология и биотехнология;

4) Биофизика.

Глава 3. Система целей обучения

13. Цели обучения в программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.4: "7" – класс, "2.1" – раздел и подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

14. Система целей обучения расписаны по разделам для каждого класса

1) Многообразие, структура и функции живых организмов

Обучающийся должны:
Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
Разнообразие живых организмов	7.1.1.1 объяснять значение систематики	8.1.1.1 описывать отличительные признаки растений на примере водорослей, мхов, папоротников, голосеменных и покрытосеменных растений	9.1.1.1 обосновывать бинарную номенклатуру при описании различных видов
	7.1.1.2 определять систематическое положение живых организмов	8.1.1.2 описывать отличительные признаки грибов	9.1.1.2 распознавать по отличительным признакам виды растений и животных
	7.1.1.3 описывать отличительные признаки беспозвоночных и позвоночных животных	8.1.1.3 распознавать по отличительным признакам классы однодольных и двудольных растений
	7.1.1.4 использовать простые дихотомические ключи к определенным организмам	8.1.1.4 распознавать по отличительным признакам классы членистоногих и хордовых животных
Питание	7.1.2.1 описывать внутреннее строение листа и объяснять взаимосвязь между строением и функцией	8.1.2.1 сравнивать строение пищеварительной системы беспозвоночных (дождевой червь), жвачных животных (корова) и человека	9.1.2.1 описывать в деталях процессы переваривания, ассимиляции, всасывания и выделения
	7.1.2.2 исследовать условия, необходимые для процесса фотосинтеза	8.1.2.2 описывать взаимосвязь строения различных типов зубов с их функциями, правила ухода за зубами	9.1.2.2 устанавливать взаимосвязь между органическим веществом и соответствующим ферментом в процессе переваривания пищи
		8.1.2.3 объяснять взаимосвязь структуры пищеварительной системы человека с ее функциями	9.1.2.3 исследовать влияние различных условий (температура, pН) на активность ферментов
		8.1.2.4 выявлять причины болезней пищеварительного тракта и пищевых отравлений	9.1.2.4 исследовать процесс эмульгирования жиров под действием желчи
		8.1.2.5 описывать значение витаминов в организме человека
		8.1.2.6 составлять список продуктов питания со значительным содержанием витаминов
		8.1.2.7 определять наличие витамина С в продуктах питания
Транспорт веществ	7.1.3.1 объяснять значение транспорта питательных веществ в живых организмах	8.1.3.1 описывать состав и функции крови	9.1.3.1 сравнивать пассивный и активный транспорт
	7.1.3.2 распознавать органы, участвующие в транспорте веществ у растений	8.1.3.2 исследовать особенности строения форменных элементов крови различных организмов по готовым микропрепаратам	9.1.3.2 объяснить сущность процесса транспирации у растений
	7.1.3.3 исследовать внутреннее строение стебля и корня	8.1.3.3 охарактеризовывать функции различных типов лейкоцитов	9.1.3.3 исследовать внешние и внутренние факторы, влияющие на процесс транспирации
	7.1.3.4 описывать взаимосвязь строения стебля и корня с их функциями	8.1.3.4 сравнивать гуморальный и клеточный иммунитет
	7.1.3.5 сравнивать строение элементов ксилемы и флоэмы	8.1.3.5 описывать лимфатическую систему и взаимосвязь между кровью, тканевой жидкостью и лимфой	9.1.3.4 знать перемещение веществ по флоэме в зависимости от внешних факторов
	7.1.3.6 распознавать органы, участвующие в транспорте веществ у животных	8.1.3.6 оценивать роль вакцинации в профилактике заболеваний
		8.1.3.7 объяснять механизм агглютинации и резус-конфликта
		8.1.3.8 описывать строение сердца и кровеносных сосудов у животных
		8.1.3.9 устанавливать взаимосвязь между структурами стенок сосудов и их функциями
		8.1.3.10 описывать типы кровеносной системы животных
		8.1.3.11 исследовать влияние физических упражнений на работу сердца и его восстановление
		8.1.3.12 описывать причины и симптомы болезней кровеносной системы
Дыхание	7.1.4.1 описывать значение дыхания для живых организмов	8.1.4.1 описывать механизмы газообмена в легких и тканях	9.1.4.1 сравнивать процессы аэробного и анаэробного дыхания, используя уравнение химической реакции процесса дыхания
	7.1.4.2 различать анаэробное и аэробное типы дыхания	8.1.4.2 объяснять механизм вдоха и выдоха	9.1.4.2 понимать связь между утомлением мышц и процессами аэробного и анаэробного дыхания
	7.1.4.3 исследовать дыхание у растений	8.1.4.3 определять жизненный объем легких и минутный объем дыхания в состоянии покоя и при физической нагрузке
	7.1.4.4 сравнивать строение органов дыхания беспозвоночных и позвоночных
	7.1.4.5 изучать особенности строения органов дыхания у человека
	7.1.4.6 объяснять причины и меры профилактики заболеваний органов дыхания
Выделение	7.1.5.1 объяснять значение выделения в жизнедеятельности организмов	8.1.5.1 описывать строение и функции органов мочевыделительной системы человека	9.1.5.1 описывать строение и функцию нефрона
	7.1.5.2 исследовать особенности выделения у растений	8.1.5.2 распознавать структурные компоненты почки	9.1.5.2 описывать процессы фильтрации и образования мочи
	7.1.5.3 сравнивать строение выделительной системы беспозвоночных и позвоночных животных	8.1.5.3 описывать структуру кожи и ее роль в процессе выделения	9.1.5.3 описывать факторы, влияющие на работу почек
		8.1.5.4 объяснять меры профилактики кожных заболеваний	9.1.5.4 объяснять меры профилактики болезней почек и мочевыделительной системы
			9.1.5.5 устанавливать связь между средой обитания и конечными продуктами обмена у различных организмов
Движение	7.1.6.1 описывать значение и объяснять причины движений живых организмов (тропизмы, таксисы)	8.1.6.1 описывать функции опорно-двигательной системы	9.1.6.1 исследовать максимальное мышечное усилие и силовую выносливость мышц руки
	7.1.6.2 объяснять влияние света на развитие растений	8.1.6.2 изучать химический состав, макро- и микроскопическое строение кости	9.1.6.2 исследовать зависимость работы мышц от частоты сокращений
	7.1.6.3 описывать роль фотопериодизма у растений	8.1.6.3 сравнивать типы соединений костей
	7.1.6.4 сравнивать органы движения у беспозвоночных и позвоночных	8.1.6.4 устанавливать связь строения различных типов и функций суставов
		8.1.6.5 описывать строение и функции мышечной ткани
		8.1.6.6 изучать строение и виды мышц
		8.1.6.7 называть последствия гиподинамии
		8.1.6.8 выявлять причины нарушения осанки и развития плоскостопия
Координация и регуляция	7.1.7.1 сравнивать типы нервной системы животных	8.1.7.1 исследовать особенности зрительного восприятия и описывать правила ухода за зрением	9.1.7.1 устанавливать взаимосвязь между строением и функцией нервной клетки
	7.1.7.2 называть функции нервной системы и ее структурных компонентов	8.1.7.2 исследовать особенности слухового восприятия и описывать правила ухода за слухом	9.1.7.2 анализировать функции нервной ткани и ее структурных компонентов
	7.1.7.3 определять структурные компоненты нервной клетки	8.1.7.3 сопоставлять структуру зрительного и слухового рецепторов с их функциями	9.1.7.3 описывать возникновение и проведение нервного импульса
	7.1.7.4 сравнивать строение и функции отделов центральной нервной системы	8.1.7.4 давать определение понятию "гомеостаз"	9.1.7.4 объяснять механизм нейрогуморальной регуляции
	7.1.7.5 исследовать рефлекторную дугу	8.1.7.5 определять расположение эндокринных, экзокринных и смешанных желез	9.1.7.5 объяснять механизм поддержания постоянства внутренней среды организма
	7.1.7.6 объяснять рефлекторную природу поведения	8.1.7.6 объяснять основные функции желез	9.1.7.6 анализировать влияние ростовых веществ на жизнедеятельность растений
	7.1.7.7 описывать функции вегетативной нервной системы	8.1.7.7 описывать заболевания, вызванные нарушением функции поджелудочной или щитовидной железы
	7.1.7.8 объяснять значение сна для восстановления жизнедеятельности и отдыха организма	8.1.7.8 исследовать кожную чувствительность
	7.1.7.9 описывать принципы сохранения хорошего психического здоровья	8.1.7.9 описывать роль кожи в поддержании постоянной температуры теплокровных животных
	7.1.7.10 объяснять последствия влияния алкоголя, курения и других наркотических веществ на нервную систему

2) Размножение, наследственность, изменчивость, эволюционное развитие

Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
Размножение	7.2.1.1 описывать бесполое и половое размножение у растений	8.2.1.1 сравнивать способы размножения животных	9.2.1.1 описывать строение половой системы человека
	7.2.1.2 сравнивать способы вегетативного размножения у растений	8.2.1.2 объяснить особенности полового (гаметофит) и бесполого (спорофит) поколения на примере мхов и папоротников	9.2.1.2 исследовать особенности строения мужских и женских половых клеток
	7.2.1.3 описывать относительные преимущества перекрестного опыления и самоопыления	8.2.1.3 объяснять особенности жизненного цикла голосеменных и покрытосеменных растений	9.2.1.3 описывать развитие вторичных половых признаков в период полового созревания
	7.2.1.4 описывать значение двойного оплодотворения у цветковых растений		9.2.1.4 описывать менструальный цикл и роль эстрогена и прогестерона
			9.2.1.5 объяснять значение и виды контрацепции
			9.2.1.6 объяснять последствия болезней, передаваемых половым путем, и меры их профилактики
Клеточный цикл	7.2.2.1 сравнивать количество хромосом у разных видов организмов	8.2.2.1 объяснять значение митоза и мейоза для размножения живых организмов	9.2.2.1 объяснять процессы, происходящие в интерфазе клеточного цикла
	7.2.2.2 объяснять различие количества хромосом в соматических и половых клетках		9.2.2.2 характеризовать фазы митоза
			9.2.2.3 характеризовать фазы мейоза
			9.2.2.4 сравнивать процессы митоза и мейоза
Рост и развитие	7.2.3.1 описывать процессы роста и развития организмов	8.2.3.1 объяснять этапы эмбрионального развития	9.2.3.1 объяснять роль плаценты в развитии эмбриона
	7.2.3.2 исследовать процесс роста растений в длину и толщину	8.2.3.2 описывать дифференциацию тканей и органов, формирующихся из разных зародышевых листков	9.2.3.2 сравнивать развитие эмбриона и плода
	7.2.3.3 различать этапы онтогенеза животных и растений		9.2.3.3 объяснять последствия влияния курения, алкоголя и других наркотических веществ на развитие эмбриона человека
	7.2.3.4 сравнивать прямой и непрямой типы онтогенеза у животных
Закономерности наследственности и изменчивости	7.2.4.1 исследовать наследственные и ненаследственные изменения в организме человека	8.2.4.1 аргументировать роль наследственности и изменчивости в эволюции	9.2.4.1 оценивать роль исследований Менделя в становлении и развитии генетики
	7.2.4.2 объяснять роль генов в определении признаков	8.2.4.2 описывать значение искусственного отбора для селекции организмов	9.2.4.2 обосновывать цитологические основы моногибридного скрещивания и решать задачи на моногибридное скрещивание
	7.2.4.3 объяснять роль генетического материала – ДНК- в хромосомах	8.2.4.3 изучать центры происхождения культурных растений и домашних животных	9.2.4.3 обосновывать цитологические основы дигибридного скрещивания и решать задачи на дигибридное скрещивание
		8.2.4.4 исследовать сорта значимых культурных растений и пород домашних животных	9.2.4.4 сравнивать полное и неполное доминирование
			9.2.4.5 оценивать значение анализирующего скрещивания
			9.2.4.6 описывать теорию определения пола
			9.2.4.7 составлять схему, объясняющую роль хромосом в определении пола
			9.2.4.8 объяснять механизм определения и наследования групп крови человека
			9.2.4.9 характеризовать основные методы изучения генетики человека
			9.2.4.10 составлять генеалогическое древо
			9.2.4.11 изучать использование современных сельскохозяйственных технологий для повышения урожайности культурных растений
Основы селекции и эволюционное развитие			9.2.5.1 изучать основные положения работ К. Линнея и Ж.Б. Ламарка 9.2.5.2 объяснять роль трудов Ч. Дарвина в создании учения об эволюции
			9.2.5.3 характеризовать движущие силы эволюции 9.2.5.4 описывать роль естественного отбора в адаптации организмов
			9.2.5.5 характеризовать структуру и критерии вида
			9.2.5.6 объяснять причины и способы видообразования
			9.2.5.7 изучать основные этапы развития жизни на Земле

3) Организмы и окружающая среда

Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
Биосфера, экосистема, популяция	7.3.1.1 исследовать влияние факторов окружающей среды местной экосистемы на жизнедеятельность и распространение живых организмов	8.3.1.1 составлять схему общей структуры экосистем	9.3.1.1 анализировать диаграммы экспоненциальных и сигмоидальных кривых роста популяций
		8.3.1.2 сравнивать водные и наземные экосистемы
	7.3.1.2 сравнивать природные пищевые цепи	8.3.1.3 описывать основные характеристики и особенности структуры популяции	9.3.1.2 рассчитывать эффективность переноса энергии
	7.3.1.3 составлять пищевые цепи и пищевые сети	8.3.1.4 исследовать различные стратегии выживания организмов	9.3.1.3 сравнивать пирамиды численности, биомассы и энергии
	7.3.1.4 описывать процесс экологических сукцессий	8.3.1.5 устанавливать причины изменений численности популяций на примере взаимоотношений "хищник-жертва"	9.3.1.4 составлять схему круговорота азота и углерода в природе
		8.3.1.6 описывать типы взаимодействия между организмами
		8.3.1.7 объяснять механизм адаптации живых организмов к изменяющимся условиям окружающей среды
Влияние человеческой деятельности на окружающую среду	7.3.2.1 описывать взаимодействие человека и экосистемы	8.3.2.1 обсуждать причины необходимости сохранения и поддержания биологического разнообразия	9.3.2.1 объяснять влияние добычи нефти и других полезных ископаемых на окружающую среду
	7.3.2.2 приводить примеры отраслей человеческой деятельности, влияющих на экосистемы	8.3.2.2 оценивать значение Всемирного банка семян	9.3.2.2 объяснять последствия влияния пестицидов на окружающую среду и здоровье человека
	7.3.2.3 описывать животный и растительный мир особо охраняемых природных территорий Казахстана	8.3.2.3 объяснять причины возникновения и пути решения экологических проблем на территории Казахстана	9.3.2.3 объяснять влияние парникового эффекта на живые организмы
	7.3.2.4 приводить примеры животных и растений местного региона, занесенных в Красную книгу Республики Казахстан		9.3.2.4 объяснять причины и последствия разрушения озонового слоя

4) Прикладные интегрированные науки

Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
Молекулярная биология и биохимия	7.4.1.1 описывать свойства и значение воды для живых организмов	8.4.1.1 описывать различия между мономерами и полимерами, используя биологические примеры	9.4.1.1 понимать механизм действия фермента
	7.4.1.2 описывать роль микро- и макроэлементов в жизнедеятельности организмов	8.4.1.2 описывать свойства и биологические функции углеводов и липидов	9.4.1.2 описывать строение двойной спирали молекулы дезоксирибонуклеиновой кислоты
	7.4.1.3 доказывать наличие углеводов, белков и жиров в продуктах питания	8.4.1.3 описывать свойства и биологические функции белков	9.4.1.3 моделировать молекулу дезоксирибонуклеиновой кислоты на основе принципов ее строения
	7.4.1.4 изучать значение азота, калия и фосфора в минеральных удобрениях для растений
Клеточная биология	7.4.2.1 объяснять понятия клетки, ткани, органы, системы органов	8.4.2.1 классифицировать ткани растений и животных	9.4.2.1 объяснять основные функции компонентов растительной и животной клетки
	7.4.2.2 различать растительную и животную клетки	8.4.2.2 сравнивать строение клеток эукариот и прокариот	9.4.2.2 вычислять линейное увеличение клеток, используя микрофотографии
Микробиология и биотехнология	7.4.3.1 описывать различные формы бактерий	8.4.3.1 описывать особенности заболеваний, вызванные простейшими, грибами, бактериями и вирусами, меры их профилактики	9.4.3.1 описывать общую схему биотехнологического процесса на примере производства инсулина
	7.4.3.2 исследовать производство йогурта и сыра		9.4.3.2 приводить примеры продуктов, получаемых в биотехнологии
	7.4.3.3 описывать применение антибиотиков, антисептиков и дезинфицирующих средств
	7.4.3.4 объяснить принадлежность вирусов к неклеточной форме жизни
Биофизика		8.4.4.1 исследовать биомеханические особенности движения человека в связи с прямохождением	9.4.4.1 изучать электрические процессы в живых организмах
			9.4.4.2 изучать особенности технологии "интерфейс- компьютер-мозг"

15. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Биология" для 7-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Биология" для 7-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы по учебному
предмету "Биология" для 7-9 классов уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию

1) 7 класс

Раздел долгосрочного плана в учебном плане	Темы /Содержание раздела долгосрочного плана/	Цели обучения
Обучающиеся должны:
1-я четверть
7.1 Биосфера и экосистема (4 часа)	Экологические факторы среды: абиотические (температура, освещение, рН, влажность), биотические (биоразнообразия)	7.3.1.1 - исследовать влияние факторов окружающей среды местной экосистемы на жизнедеятельность и распространение живых организмов
	Пищевые цепи и пищевые сети	7.3.1.2 - сравнивать природные пищевые цепи; 7.3.1.3 - составлять пищевые цепи и пищевые сети
	Экологические сукцессии: первичная и вторичная сукцессия. Саморегуляция. Смена экосистем	7.3.1.4 - описывать процесс экологических сукцессий
7.1 Влияние человеческой деятельности на окружающую среду (4 часа)	Человек как часть экосистемы	7.3.2.1 - описывать взаимодействие человека и экосистемы
	Влияние деятельности человека на экосистему	7.3.2.2 - приводить примеры отраслей человеческой деятельности, влияющих на экосистемы
	Особо охраняемые территории Казахстана. Особо охраняемые территории региона	7.3.2.3 - описывать животный и растительный мир особо охраняемых природных территорий Казахстана
	Красная книга Республики Казахстан. Животные и растения местного региона, занесенные в Красную книгу Казахстана	7.3.2.4 - приводить примеры животных и растений местного региона, занесенных в Красную книгу Казахстана
7.1 Классификация живых организмов (4 часа)	Общая характеристика пяти царств живых организмов: прокариоты, протисты, грибы, растения, животные. Основные систематические группы растений и животных. Значение классификации растений и животных. Одноклеточные и многоклеточные организмы	7.1.1.1 - объяснять значение систематики; 7.1.1.2 - определять систематическое положение живых организмов
	Особенности внешнего строения беспозвоночных и позвоночных	7.1.1.3 - описывать отличительные признаки беспозвоночных и позвоночных животных
	Дихотомические ключи: теза и антитеза	7.1.1.4 - использовать простые дихотомические ключи к определенным организмам
7.1 Клеточная биология (2 часа)	Понятия: "клетка", "ткань", "орган", "система органов". Сравнение растительной и животной клетки. Органоиды, видимые под световым микроскопом: пластиды, вакуоль, ядро, цитоплазма, клеточная мембрана, клеточная стенка	7.4.2.1 - объяснять понятия "клетка", "ткань", "органы", "системы органов"; 7.4.2.2 - различать растительную и животную клетки
7.1 Вода и органические вещества (3 часа)	Лабораторная работа: "Описание свойств и значения воды для живых организмов". Свойства воды: поверхностное натяжение, адгезия и когезия, температура кипения и плавления, теплоемкость. Биологическое значение воды и ее роль в качестве растворителя, в поддержании и регулировании температуры. Значение микро- и макроэлементов (кальций, калий, железо, углерод, водород, кислород, фосфор, азота) для жизни	7.4.1.1 - описывать свойства и значение воды для живых организмов; 7.4.1.2 - описывать роль микро- и макроэлементов в жизнедеятельности организмов
	Органические вещества. Белки, жиры, углеводы в продуктах питания. Лабораторная работа "Доказательство наличия углеводов, белков, жиров в продуктах питания (без рассмотрения химической структуры)"	7.4.1.3 - доказывать наличие углеводов, белков, жиров в продуктах питания
	Дефицит микро- и макроэлементов (азот, калий, фосфор, магний, кальций) у растений. Удобрения: органические и минеральные (азотные, калийные, фосфорные и микроэлементы)	7.4.1.4 - изучать значение азота, калия и фосфора в минеральных удобрениях для растений
2-я четверть
7.2 Питание живых организмов (2 часа)	Строение и функции листьев. Внутреннее строение листа. Мякоть листа и покровная ткань. Устьица. Лист как специализированный орган фотосинтеза; испарение воды и газообмен	7.1.2.1 - описывать внутреннее строение листа и объяснить взаимосвязь между строением и функцией
	Условия, необходимые для фотосинтеза. Роль солнечного света, хлорофилла и углекислого газа в этом процессе	7.1.2.2 - исследовать условия, необходимые для процесса фотосинтеза
7.2 Транспорт веществ (6 часов)	Значение транспорта веществ. Транспортирование кислорода, питательных веществ, углекислого газа и продуктов обмена. Транспорт веществ в растении	7.1.3.1 - объяснять значение транспорта питательных веществ в живых организмах; 7.1.3.2 - распознавать органы, участвующие в транспорте веществ у растений
	Стебель и корень. Внутреннее строение стебля: кора, камбий, древесина, сердцевина. Зоны корня: корневой чехлик, зона деления, зона роста, зона всасывания, зона проведения. Внутреннее строение корня: эпиблема, первичная кора, эндодерма, флоэма, ксилема, камбий	7.1.3.3 - исследовать внутреннее строение стебля и корня; 7.1.3.4 - описывать взаимосвязь строения стебля и корня с их функциями
	Ксилема и флоэма	7.1.3.5 - сравнивать строение элементов ксилемы и флоэмы
	Органы кровообращения у животных: дождевого червя, моллюсков, членистоногих и позвоночных	7.1.3.6 - распознавать органы, участвующие в транспорте веществ у животных
7.2 Дыхание (5 часов)	Значение дыхания для растений и животных. Типы дыхания: анаэробное и аэробное. Дыхание как источник энергии. Эффективность аэробного и анаэробного дыхания (без химических уравнений)	7.1.4.1 - описывать значение дыхания в живых организмах; 7.1.4.2 - различать анаэробное и аэробное типы дыхания
	Дыхание растений (на примере дыхания семян или проростков)	7.1.4.3 - исследовать дыхание у растений
	Органы дыхания беспозвоночных и позвоночных: трахеи насекомых, жабры рыб, легкие птиц и млекопитающих	7.1.4.4 - сравнивать строение органов дыхания беспозвоночных и позвоночных
	Органы дыхания. Строение воздухоносных путей человека, органы газообмена человека	7.1.4.5 - изучать особенности строения органов дыхания у человека
	Заболевания органов дыхания. Причины и профилактика заболеваний органов дыхания: рак легких, астма, бронхит, туберкулез, грипп	7.1.4.6 - объяснять причины и меры профилактики заболеваний органов дыхания
3-я четверть
7.3 Выделение (3 часа)	Значение выделения. Продукты выделения у растений и животных. Конечные продукты обмена веществ (шлаки). Органы выделения (органы, отвечающие за удаление из организма продуктов метаболизма). Взаимосвязь отравления и выделения	7.1.5.1 - объяснять значение выделения в жизнедеятельности организмов
	Продукты выделения у растений: начальные и конечные продукты фотосинтеза и дыхания. Выделительные ткани (млечные протоки, смоляные ходы, эфир).	7.1.5.2 - исследовать особенности выделения у растений
	Выделительная система животных. Эволюция выделительных систем органов живых организмов	7.1.5.3 - сравнивать строение выделительной системы беспозвоночных и позвоночных животных
7.3 Движение (3 часа)	Движение растений. Значение двигательной активности; двигательные реакции растений. Причины движений растений (тропизмы, таксисы). Основные экологические факторы в жизни растений. Свет и фотосинтез. Влияние света на рост и цветение растений. Свет как экологический фактор. Экологические группы растений по отношению к свету. Приспособление растений к меняющимся условиям освещения. Явление ритмичности в природе. Фотопериодизм как адаптация организма к длине светового дня. Механизм работы биологических часов, классификация биоритмов. Роль биоритмов и фотопериодизма в природе	7.1.6.1 - описывать значение и объяснять причины движений растений (тропизмы, таксисы); 7.1.6.2 - объяснять влияние света на развитие растений; 7.1.6.3 - описывать роль фотопериодизма у растений
	Органы движения животных. Способы движения животных. Роль движений в жизни живых организмов. Взаимосвязь между средой обитания и способами передвижения организма	7.1.6.4 - сравнивать органы движения у беспозвоночных и позвоночных
7.3 Координация и регуляция (13 часов)	Типы нервной системы: диффузная, лестничная, узловая, трубчатая	7.1.7.1 - сравнивать типы нервной системы животных
	Функции нервной системы. Функции нейрона. Строение нейрона: тело нейрона, дендриты, аксон	7.1.7.2 - называть функции нервной системы и ее структурных компонентов; 7.1.7.3 - определять структурные компоненты нервной клетки
	Центральная и периферическая части нервной системы. Спинной мозг. Серое и белое вещество спинного мозга, центральный канал. Значение спинного мозга, его рефлекторная и проводящая функции. Головной мозг. Серое и белое вещество головного мозга, кора и ядра головного мозга. Отделы головного мозга, их строение и функции: продолговатый мозг, мост, мозжечок, средний и промежуточный мозг, большие полушария головного мозга	7.1.7.4 - сравнивать строение и функции отделов центральной нервной системы
	Рефлекторная дуга: рецептор, чувствительные, вставочные, двигательные нейроны, рабочие органы. Лабораторные работы: "Коленный рефлекс". "Соответствие частей рефлекторной дуги"	7.1.7.5 - исследовать рефлекторную дугу
	Рефлекторная природа поведения: условные и безусловные рефлексы. Угасание условных рефлексов	7.1.7.6 - объяснять рефлекторную природу поведения
	Симпатический и парасимпатический подотделы вегетативной нервной системы, их строение и функции	7.1.7.7 - описывать функции вегетативной нервной системы
	Значение сна для организма человека. Биологические ритмы. Фазы сна: медленный, быстрый сон. Сновидения. Работоспособность: врабатываемость, стадия оптимальной работоспособности, стадия истощения. Режим дня. Гигиена учебного труда. Способы улучшения памяти	7.1.7.8 - объяснять значение сна для восстановления жизнедеятельности и отдыха организма; 7.1.7.9 - описывать принципы сохранения хорошего психического здоровья
	Влияние алкоголя, курения и других наркотических веществ на работу нервной системы	7.1.7.10 - объяснять последствия влияния алкоголя, курения и других наркотических веществ на нервную систему
4-я четверть
7.4 Закономерности наследственности и изменчивости (3 часа)	Роль дезоксирибонуклеиновой кислоты и генов в наследовании признаков человека. Приобретенные (под воздействием окружающей среды) и наследственные (генетические) признаки. Понятие о гене как участке хромосом. Организация хромосом. Понятие о дезоксирибонуклеиновой кислоте как хранителе и носителе генетического материала	7.2.4.1 - исследовать наследственные и ненаследственные изменения в организме человека; 7.2.4.2 - объяснять роль генов в определении признаков; 7.2.4.3 - объяснить роль генетического материала - дезоксирибонуклеиновой кислоты в хромосомах
7.4 Клеточный цикл (1 час)	Количество хромосом у разных видов организмов. Соматические и половые клетки	7.2.2.1 - сравнивать количество хромосом у разных видов организмов; 7.2.2.2 - объяснять различие количества хромосом в соматических и половых клетках
7.4 Размножение (4 часа)	Бесполое и половое размножение растений. Биологическое значение полового и бесполого способов размножения	7.2.1.1 - описывать бесполое и половое размножения у растений
	Вегетативное размножение, его виды и биологическая роль в природе. Использование вегетативного размножения в растениеводстве. Черенкование, отводки, прививки (черенком и глазком), размножение тканями	7.2.1.2 - сравнивать способы вегетативного размножения у растений
	Виды опыления. Цветение и опыление растений. Виды опыления (самоопыление, перекрестное опыление, искусственное опыление). Понятие об оплодотворении у растений и образование зиготы. Двойное оплодотворение. Биологическое значение двойного оплодотворения	7.2.1.3 - описывать относительные преимущества перекрестного опыления и самоопыления; 7.2.1.4 - описывать значение двойного оплодотворения цветковых растений
7.4 Рост и развитие (4 часа)	Понятие индивидуального развития организмов. Этапы онтогенеза у животных и растений. Деление, рост, размножение, старение. Рост растений. Рост стебля в длину и толщину. Роль камбия. Годичные кольца	7.2.3.1 - описывать процессы роста и развития организмов; 7.2.3.2 - исследовать процесс роста растений в длину и толщину
	Прямой и непрямой типы онтогенеза у животных. Примеры насекомых с неполным и полным превращением	7.2.3.3 - различать этапы онтогенеза животных и растений; 7.2.3.4 - сравнивать прямой и непрямой типы онтогенеза у животных
7.4 Микробиология и биотехнология (4 часа)	Формы бактерий. Разнообразие бактерий по форме. Распространение бактерий. Лабораторные работы: "Рассмотрение внешнего вида бактерии сенной палочки", "Рассмотрение клубеньков на корнях бобовых растений"	7.4.3.1 - описывать различные формы бактерий
	Применение бактерий. Значение бактерий в природе и для человека	7.4.3.2 - исследовать производство йогурта и сыра
	Способы борьбы с патогенами. Устойчивость бактерии к антибиотикам. Лабораторная работа "Применение антибиотиков, антисептиков и дезинфицирующих средств"	7.4.3.3 - описывать применение антибиотиков, антисептиков и дезинфицирующих средств
	Вирусы. Особенности строения вирусов как неклеточной формы организации	7.4.3.4 - объяснить принадлежность вирусов к неклеточной форме жизни

2) 8 класс

Раздел долгосрочного плана в учебном плане	Темы /Содержание раздела долгосрочного плана/	Цели обучения
Обучающийся должен:
1-я четверть
8.1 Клеточная биология (2 часа)	Лабораторная работа "Классификация тканей растений и животных. Разнообразие клеток по форме, размерам и функциям. Разнообразие тканей у растений: образовательная, покровная, основная, проводящая, механическая, выделительная. Разнообразие тканей у животных: эпителиальная, соединительная, мышечная, нервная"	8.4.2.1 - классифицировать ткани растений и животных
	Клетка – основная структурная единица организма растения. Строение клеток "прокариот" и "эукариот": ядро, клеточная стенка, цитоплазматическая мембрана, пластиды, митохондрии, клеточная вакуоль, рибосомы	8.4.2.2 - сравнивать строение клеток "эукариот" и "прокариот"
8.1 Молекулярная биология (3 часа)	Органические вещества клетки. Различия между мономерами и полимерами	8.4.1.1 - описывать различия между мономерами и полимерами, используя биологические примеры
	Углеводы – источники энергии. Значение и функция глюкозы, сахарозы, гликогена, крахмала, целлюлозы, хитина. Свойства липидов и их функция. Разнообразие липидов: жиры, масла, фосфолипиды, воск	8.4.1.2 - описывать свойства и биологические функции углеводов и липидов
	Белки, свойства и функции	8.4.1.3 - описывать свойства и биологические функции белков
8.1 Разнообразие живых организмов (4 часа)	Лабораторная работа "Отделы растений: водоросли, мхи, папоротники, голосеменные и покрытосеменные. Отличительные признаки"	8.1.1.1 - описывать отличительные признаки растений на примере водорослей, мхов, папоротников, голосеменных и покрытосеменных растений
	Царство грибов. Плесневые грибы: мукор, пеницилл. Одноклеточные грибы – дрожжи. Многоклеточные грибы. Шляпочные грибы. Съедобные и ядовитые грибы	8.1.1.2 - описывать отличительные признаки грибов
	Лабораторная работа "Покрытосеменные растения. Класс "однодольные" и "двудольные"	8.1.1.3 - распознавать по отличительным признакам классы однодольных и двудольных растений
	Лабораторная работа "Тип членистоногие. Тип хордовые. Сравнительная характеристика по внешним признакам"	8.1.1.4 - распознавать по отличительным признакам классы членистоногих и хордовых животных
8.1 Питание (7 часов)	Строение пищеварительной системы дождевого червя, коровы и человека	8.1.2.1 - сравнивать строение пищеварительной системы беспозвоночных (дождевой червь), жвачных животных (корова) и человека
	Строение и функции зубов, смена молочных зубов на постоянные. Гигиена зубов	8.1.2.2 - описывать взаимосвязь строения различных типов зубов с их функциями, правила ухода за зубами
	Пищеварительная система: ротовая полость, глотка, пищевод, желудок, кишечник, пищеварительные железы (слюнные, желудочные, поджелудочная железа, печень, кишечные железы). Функции органов пищеварения	8.1.2.3 - объяснять взаимосвязь структуры пищеварительной системы человека с ее функциями
	Гигиена питания. Предупреждение желудочно- кишечных заболеваний. Инфекционные заболевания органов пищеварения и их профилактика. Меры профилактики пищевых отравлений. Меры первой помощи. Профилактика глистных заболеваний	8.1.2.4 - выявлять причины болезней пищеварительного тракта и пищевых отравлений
	Витамины и их значение. Водорастворимые и жирорастворимые витамины. Суточная норма витаминов. Авитаминозы, гиповитаминозы и гипервитаминозы. Куриная слепота (при авитаминозе А), болезнь бери-бери (при авитаминозе В1), цинга (при авитаминозе С), рахит (при авитаминозе Д)	8.1.2.5 - описывать значение витаминов в организме человека; 8.1.2.6 - составлять список продуктов питания со значительным содержанием витаминов
		8.1.2.7 - определять наличие витамина С в продуктах питания
8.1 Рост и развитие (2 часа)	Этапы эмбрионального развития: бластула, гаструла, нейрула	8.2.3.1 - описывать этапы эмбрионального развития, объяснять этапы эмбрионального развития
	Дифференциация тканей и органов. Дифференциация клеток, органогенез	8.2.3.2 - описывать дифференциацию тканей и органов, описывать дифференциацию тканей и органов, формирующихся из разных зародышевых листков
2-я четверть
8.2 Транспорт веществ (10 часов)	Состав и функции крови. Форменные элементы крови: эритроциты, лейкоциты, тромбоциты. Плазма. Функции крови: транспортная, гомеостаз, защитная	8.1.3.1 - описывать состав и функции крови
	Лабораторная работа "Форменные элементы крови различных организмов". Микропрепараты "Кровь человека" и "Кровь лягушки". Сравнение клеток по форме, по размеру, по количеству и наличию ядра	8.1.3.2 - исследовать особенности строения форменных элементов крови различных организмов по готовым микропрепаратам
	Иммунитет. Гуморальный и клеточный иммунитет. Типы лейкоцитов и их функции. Клеточный иммунитет: Действие Т- и В- лимфоцитов	8.1.3.3 - охарактеризовывать функции различных типов лейкоцитов; 8.1.3.4 - сравнивать гуморальный и клеточный иммунитет
	Внутренняя среда организма и ее значение. Лимфа. Лимфообращение и его значение. Гомеостаз. Внутренняя среда организма: кровь, лимфа, тканевая жидкость	8.1.3.5 - описывать лимфатическую систему и взаимосвязь между кровью, тканевой жидкостью и лимфой
	Иммунитет. Виды иммунитета. СПИД. Профилактика СПИДА. Врожденный и приобретенный иммунитет	8.1.3.6 - оценивать роль вакцинации в профилактике заболеваний
	Группы крови. Переливание крови. Резус - фактор. Агглютинация. Резус-конфликт.	8.1.3.7 - объяснять механизм агглютинации и резус-конфликта
	Строение и функции сердца и кровеносных сосудов у моллюсков, дождевого червя, членистоногих и позвоночных	8.1.3.8 - описывать строение сердца и кровеносных сосудов у животных; 8.1.3.9 - устанавливать взаимосвязь между структурами стенок сосудов и их функциями
	Типы кровеносных систем. Замкнутый и незамкнутый типы кровеносной системы. Большой и малый круги кровообращения. Кровеносная система человека	8.1.3.10 - описывать типы кровеносной системы животных
	Лабораторная работа "Влияние физических упражнений на работу сердца. Изменение работы сердца при выполнении физической нагрузки"	8.1.3.11 - исследовать влияние физических упражнений на работу сердца и его восстановление
	Заболевания сердечно - сосудистой системы (гипертония, инфаркт, тахикардия, ишемическая болезнь, атеросклероз, инсульт). Причины болезней: наследственная предрасположенность, неправильный образ жизни, неправильное питание	8.1.3.12 - описывать причины и симптомы болезней кровеносной системы
8.2 Дыхание (3 часа)	Газообмен между альвеолами и кровью. Насыщение крови кислородом в легких. Газообмен между тканями и кровью. Насыщение крови углекислым газом, клеток кислородом	8.1.4.1 - описывать механизмы газообмена в легких и тканях
	Механизм вдоха и выдоха. Строение грудной клетки. Мышцы, участвующие в процессе вдоха и выдоха. Роль диафрагмы во вдохе и выдохе. Изменение давления в воздухоносных путях	8.1.4.2 - объяснять механизм вдоха и выдоха
	Лабораторная работа "Жизненный объем легких. Минутный объем дыхания. Жизненный объем легких у людей разного пола, возраста и физического развития. Влияние курение на жизненный объем легких. Частота дыхательных движений"	8.1.4.3 - определять жизненный объем легких и минутный объем дыхания в состоянии покоя и при физической нагрузке
3-я четверть
8.3 Выделение (3 часа)	Строение и функции органов выделительной системы (почки, мочеточник, мочевой пузырь, мочеиспускательный канал). Органы фильтрации и выделения. Строение почки (корковое и мозговое вещество, нефрон, пирамида, лоханка, канальцы)	8.1.5.1 - описывать строение и функции органов мочевыделительной системы человека; 8.1.5.2 - распознавать структурные компоненты почки
	Значение кожи, ее строение и функции. Регуляция потоотделения	8.1.5.3 - описать структуру кожи и роль в процессе выделения
	Причины и последствия кожных заболеваний (чесотка, лишай, угревая сыпь, пигментные пятна). Симптомы и меры профилактики	8.1.5.4 - объяснять меры профилактики кожных заболеваний
8.3 Движение (6 часов)	Роль и функции опорно- двигательной системы	8.1.6.1 - описывать функцию опорно-двигательной системы
	Лабораторная работа "Химический состав костей. Макро- и микроскопическое строение костей"	8.1.6.2 - изучать химический состав, макро- и микроскопическое строение кости
	Типы соединения костей: неподвижное, полуподвижное, подвижное	8.1.6.3 - сравнивать типы соединений костей
	Строение и функции суставов. Приспособленность соединения костей к выполняемым функциям	8.1.6.4 - устанавливать связь строения различных типов и функций суставов
	Строение и функции мышечной ткани (гладкая, поперечнополосатая скелетная, поперечнополосатая сердечная). Виды скелетных мышц	8.1.6.5 - описывать строение и функции мышечной ткани и ее виды; 8.1.6.6 - изучить строение и виды мышц
	Гиподинамия. Причины нарушения осанки и развития плоскостопия Предупреждение и профилактика нарушения осанки и плоскостопия	8.1.6.7 - называть последствия гиподинамии; 8.1.6.8 - выявлять причины нарушения осанки и развития плоскостопия
8.3 Биофизика (1 час)	Биомеханические особенности движения человека в связи с прямохождением. Особенности строения скелета человека. Роль мышц в прямохождении. Центр тяжести тела при прямохождении. Рычаги тела. Изгибы позвоночника человека	8.4.4.1 - исследовать биомеханические особенности движения человека в связи с прямохождением
8.3 Координация и регуляция (6 часов)	Лабораторная работа "Значение зрения. Строение органа зрения. Особенности зрительного восприятия (определение остроты зрения, поля зрения). Нарушения зрения. Гигиена зрения"	8.1.7.1 - исследовать особенности зрительного восприятия и описывать правила ухода за зрением
	Лабораторная работа "Значение слуха. Строение органа слуха. Особенности слухового восприятия (определение остроты слуха). Причины нарушения слуха. Гигиена слуха"	8.1.7.2 - исследовать особенности слухового восприятия и описывать правила ухода за слухом
	Структура и функции палочек и колбочек, волосковых клеток. Определение слепого пятна, опыт со смешением цветов, воздушной и костной проводимости	8.1.7.3 - соотнести структуру зрительного и слухового рецепторов с их функциями
	Понятие "гомеостаз". Пример гомеостаза (терморегуляция)	8.1.7.4 - давать определение понятия "гомеостаз"
	Понятия "гормоны", "гуморальная регуляция". Месторасположение и функции эндокринных, экзокринных и смешанных желез	8.1.7.5 - определять расположение эндокринных, экзокринных и смешанных желез; 8.1.7.6 - объяснять основные функции желез
	Заболевания, вызванные нарушениями функций поджелудочной и щитовидной желез (гипо- и гиперфункция)	8.1.7.7 - описывать заболевания, вызванные нарушением функции поджелудочной или щитовидной железы
	Лабораторная работа "Тактильная чувствительность. Кожные рецепторы (терморецепторы, механорецепторы, ноцицепторы)"	8.1.7.8 - исследовать кожную чувствительность
	Роль кожи в поддержании постоянной температуры теплокровных животных. Температурная чувствительность. Адаптация терморецепторов	8.1.7.9 - описывать роль кожи в поддержании постоянной температуры теплокровных животных
4-я четверть
8.4 Размножение (3 часа)	Митоз. Мейоз	8.2.2.1 - объяснять значение митоза и мейоза для роста и развития живых организмов
	Формы размножения животных. Типы бесполого размножения. Половое размножение	8.2.1.1 - сравнивать способы размножения животных
	Жизненный цикл мхов и папоротников	8.2.1.2 - объяснять особенности полового (гаметофит) и бесполого (спорофит) поколения на примере мхов и папоротников
	Жизненный цикл голосеменных и покрытосеменных	8.2.1.3 - объяснять особенности жизненного цикла голосеменных и покрытосеменных растений
8.4 Наследственность и изменчивость (4 часа)	Роль наследственности и изменчивости в эволюции. Взаимосвязь между изменчивостью и приспособленностью к выживанию	8.2.4.1 - аргументировать роль наследственности и изменчивости в эволюции
	Искусственный отбор и его значение для селекции организмов. Виды искусственного отбора: массовый и индивидуальный отбор	8.2.4.2 - описывать значение искусственного отбора для селекции организмов
	Центры происхождения культурных растений и домашних животных. Изменения, внесенные Харланом в теорию Вавилова	8.2.4.3 - изучать центры происхождения культурных растений и домашних животных
	Лабораторная работа "Исследование разных посевных культур и пород домашних животных, встречающихся на территории Казахстана (признаки, придающие значимость животным/посевным культурам в сельском хозяйстве)"	8.2.4.4 - исследовать сорта значимых культурных растений и пород домашних животных
8.4 Микробиология и биотехнология (1 час)	Инфекционные заболевания и меры их профилактики	8.4.3.1 - описывать особенности заболеваний, вызванных простейшими, грибами, бактериями и вирусами, и меры их профилактики
8.4 Биосфера, экосистема, популяция (5 часов)	Структура экосистемы. Моделирование. Водные и наземные экосистемы	8.3.1.1 - составлять схему общей структуры экосистем 8.3.1.2 - сравнивать водные и наземные экосистемы
	Основные характеристики и особенности структуры популяции. Моделирование. Различные стратегии выживания организмов	8.3.1.3 - описывать основные характеристики и особенности структуры популяции; 8.3.1.4 - исследовать различные стратегии выживания организмов
		8.3.1.5 - устанавливать причины изменений численности популяций на примере взаимоотношений хищник-жертва
	Типы взаимоотношений между организмами. Прямые и косвенные. Лишайники как особые симбиотические организмы	8.3.1.6 - описывать типы взаимодействия между организмами
		8.3.1.7 - объяснять механизм адаптации живых организмов к изменяющимся условиям окружающей среды
8.4 Влияние человеческой деятельности на окружающую среду (2 часа)	Сохранение биологического разнообразия. Концепция устойчивого развития. Роль человека в природе. Рациональное природопользование, охрана растений, растительные ресурсы, охрана природы. Всемирный банк семян	8.3.2.1 - обсуждать причины необходимости сохранения и поддержания биологического разнообразия; 8.3.2.2 - оценивать значение Всемирного банка семян
	Экологические проблемы Республики Казахстан	8.3.2.3 - объяснять причины возникновения экологических проблем на территории Казахстана

3) 9 класс

Раздел долгосрочного плана в учебном плане	Темы /Содержание раздела долгосрочного плана/	Цели обучения
Обучающийся должен:
1-я четверть
9.1 Клеточная биология (2 часа)	Функции основных компонентов клетки. Клеточные структуры: плазматическая мембрана, цитоплазма, эндоплазматическая сеть, клеточный центр, рибосомы, аппарат Гольджи и лизосомы, митохондрии, пластиды, органоиды движения, их строение и выполняемая функция, клеточные включения	9.4.2.1 - объяснять основные функции компонентов растительной и животной клетки
	Вычисление линейного увеличения клеток. Увеличение, актуальный размер и фактический размер изображения. Перевод единиц измерения в систему СИ (Международная система единиц) (сантиметры - миллиметры - микрометры - нанометры)	9.4.2.2 - вычислять линейное увеличение клеток, используя микрофотографии
9.1 Разнообразие живых организмов (2 часа)	Использование бинарной номенклатуры для описания различных видов. Лабораторная работа "Определение растений и животных (местного региона) с помощью определителя"	9.1.1.1 - обосновывать бинарную номенклатуру при описании различных видов
		9.1.1.2 - распознавать по отличительным признакам виды растений и животных (по определителям)
9.1 Биосфера и экосистемы (3 часа)	Экспоненциальные и сигмоидные кривые роста популяции	9.3.1.1 - анализировать диаграммы экспоненциальных и сигмоидальных кривых роста популяций
	Эффективность переноса энергии в экосистеме. Поток энергии и цепи питания. Виды экологических пирамид. Продуктивность экосистем	9.3.1.2 - рассчитывать эффективность переноса энергии; 9.3.1.3 - сравнивать пирамиды численности, биомассы и энергии
	Круговорот азота и углерода в природе. Биохимические процессы в биосфере. Роль живых организмов в создании осадочных пород и почвы	9.3.1.4 - составлять схему круговорота азота и углерода в природе
9.1 Влияние деятельности человека на окружающую среду (3 часа)	Влияние добычи нефти и других полезных ископаемых на окружающую среду и здоровье человека. Загрязнение атмосферы и водных систем. Уничтожение лесов. Состояние почв. Опустынивание. Сокращение биоразнообразия	9.3.2.1 - объяснять влияние добычи нефти и других полезных ископаемых на окружающую среду
	Воздействие пестицидов, гербицидов и инстекцидов на окружающую среду и здоровье человека	9.3.2.2 - объяснять последствия влияния пестицидов на окружающую среду и здоровье человека
	Парниковый эффект и истощение озонового слоя	9.3.2.3 - объяснять влияние парникового эффекта на живые организмы; 9.3.2.4 - объяснять причины и последствия разрушения озонового слоя
9.1 Питание (4 часа)	Процесс пищеварения, абсорбции, ассимиляции и выделения. Пищеварение в ротовой полости. Пищеварение в желудке. Действие ферментов пищеварительного сока на белки. Переваривание пищи в двенадцатиперстной кишке под действием сока поджелудочной железы. Действие кишечного сока на пищу. Переваривание белков до аминокислот; жиров до глицерина и жирных кислот; углеводов до молекул глюкозы. Всасывание веществ в тонком кишечнике. Роль толстого кишечника в пищеварении	9.1.2.1 - описывать в деталях процессы переваривания, ассимиляции, всасывания и выделения
	Активность ферментов. Лабораторная работа "Исследование влияния различных условий (температура, pН) на активность фермента"	9.1.2.2 - устанавливать взаимосвязь между органическим веществом и соответствующим ферментом в процессе переваривания пищи
	Роль ферментов в пищеварении. Расщепление органических веществ под действиям ферментов	9.1.2.3 - исследовать влияние различных условий (температура, pН) на активность фермента
	Эмульгирование жиров под действием желчи. Лабораторная работа "Исследование процесса эмульгирования жиров под действием желчи"	9.1.2.4 - исследовать процесс эмульгирования жиров под действием желчи
9.1 Транспорт веществ (4 часа)	Сходства и различия активного и пассивного транспорта	9.1.3.1 - сравнивать пассивный и активный транспорт
	Внешние и внутренние факторы, влияющие на транспирацию. Лабораторная работа "Внешние факторы: температура, влажность и давление водяного пара, движение воздуха. Внутренние факторы: площадь испаряющей поверхности и отношение этой поверхности к объему растений (кутикула, устьица)"	9.1.3.2 - объяснять сущность процесса транспирации у растений; 9.1.3.3 - исследовать внешние и внутренние факторы, влияющие на процесс транспирации
	Влияние внешних факторов на транспорт веществ во флоэме: температура, влажность, свет	9.1.3.4 - изучить перемещение веществ во флоэме в зависимости от внешних факторов
2-я четверть
9.2 Дыхание (2 часа)	Анаэробное и аэробное дыхание. Процессы аэробного и анаэробного дыхания с использованием уравнений химических реакции. Эффективность анаэробного и аэробного дыхания	9.1.4.1 - сравнивать процессы аэробного и анаэробного дыхания, используя уравнение химической реакции процесса дыхания
	Утомление мышц, связанное с анаэробным и аэробным дыханием. Лабораторная работа "Анаэробное дыхание как резервный механизм, обеспечивающий жизнедеятельность организма при интенсивных физических нагрузках. Аэробное дыхание, осуществляемое при разнообразных физических нагрузках"	9.1.4.2 - рассмотреть связь между утомлением мышц и процессами аэробного и анаэробного дыхания
9.2 Выделение (4 часа)	Строение и функции нефрона. Капсула Боумена-Шумлянского. Проксимальный и дистальный канальцы нефрона. Петля Генле. Собирательная трубочка. Ультрафильтрация. Абсорбция и избирательная реабсорбция. Состав мочи. Причины фильтрации и обратной фильтрации	9.1.5.1 - описывать строение и функцию нефрона; 9.1.5.2 - описывать процессы фильтрации и образования мочи
	Факторы, вызывающие нарушения работы почек: рацион питания, переохлаждение и резкий перепад температуры, лекарственные препараты, хронические и инфекционные заболевания: кариес, гнойная ангина	9.1.5.3 - описывать факторы, влияющие на работу почек
	Заболевание почек и органов мочевыделительной системы Пиелонефрит, цистит, энурез, мочекаменная болезнь почек. Симптомы, причины и меры профилактики	9.1.5.4 - объяснять меры профилактики болезней почек и мочевыделительной системы
	Продукты выделения живых организмов, обитающих на суше, в пустыне, в пресной и соленой воде. Конечные продукты разложения азотсодержащих органических веществ: аммиак, мочевина, мочевая кислота	9.1.5.5 - установить связь между средой обитания и конечными продуктами обмена у различных организмов
9.2 Координация и регуляция (7 часов)	Типы и функции нейронов. Функции нервной ткани (глиальные клетки). Миелинизированные и немиелинизированные оболочки аксона. Синапсы и медиаторы	9.1.7.1 - устанавливать взаимосвязь между строением нервной клетки и функцией; 9.1.7.2 - анализировать функции нервной ткани и ее структурных компонентов
	Возникновение и проведение нервных импульсов в миелинизированных и немиелинизированных аксонах. Скорость проведения. Мембранный потенциал, потенциал покоя и потенциал действия	9.1.7.3 - описывать возникновение и проведение нервного импульса
	Механизм нейрогуморальной регуляции на примере регуляции вдоха и выдоха. Сравнение нервной и гуморальной регуляции. Адаптация организма к стрессу	9.1.7.4 - объяснять механизм нейрогуморальной регуляции
	Механизмы поддержания гомеостаза Примеры гомеостаза (терморегуляция, регуляция содержания глюкозы в крови)	9.1.7.5 - объяснять механизм поддержания постоянства внутренней среды организма
	Стимуляторы роста растений. Лабораторная работа "Влияние ростовых веществ на растения на примере ауксина"	9.1.7.6 - анализировать влияние ростовых веществ на жизнедеятельность растений
3-я четверть
9.3 Молекулярная биология (2 часа)	Механизм действия ферментов. Гипотеза "Ключ – замок". Активный центр фермента	9.4.1.1 - изучать механизм действия фермента
	Принципы строения молекулы дезоксирибонуклеиновой кислоты: комплементарность нуклеотидов	9.4.1.2 - описывать строение двойной спирали молекулы дезоксирибонуклеиновой кислоты; 9.4.1.3 - моделировать молекулу дезоксирибонуклеиновой кислоты на основе принципов ее строения
9.3 Клеточный цикл (4 часа)	Интерфаза. Стадии интерфазы: Gl, S и G2	9.2.2.1 - объяснять процессы, происходящие в интерфазе клеточного цикла
	Митоз. Фазы митоза. Лабораторная работа "Фазы митоза"	9.2.2.2 - характеризовать фазы митоза
	Мейоз. Фазы мейоза. Отличия мейоза от митоза	9.2.2.3 - характеризовать фазы мейоза
		9.2.2.4 - сравнивать процессы митоза и мейоза
9.3 Закономерности наследственности и изменчивости (8 часов)	Закономерности наследования признаков, выявленные Г. Менделем. Гибридологический метод изучения наследственности	9.2.4.1 - оценивать роль исследований Г.Менделя в становлении и развитии генетики
	Цитологические основы генетических законов наследования. Закон чистоты гамет и его цитологическое обоснование. Moногибридное и дигибридное скрещивание. Закон доминирования. Закон расщепления. Закон чистоты гамет	9.2.4.2 - обосновывать цитологические основы моногибридного скрещивания и решать задачи на моногибридное скрещивание
		9.2.4.3 - обосновывать цитологические основы дигибридного скрещивания и решать задачи на дигибридное скрещивание
	Взаимодействие аллельных генов: полное и неполное. Явление доминирования признаков. Понятие анализирующего скрещивания и его практическое значение. Использование скрещивания для определения генотипа	9.2.4.4 - сравнивать полное и неполное доминирование; 9.2.4.5 - оценивать значение анализирующего скрещивания
	Генетика пола. Генетический механизм определение пола. Сцепленное с полом наследование. Гемофилия и дальтонизм. Влияние условий среды на изменения генов. Взаимодействие генов. Влияние внешней среды на генотип	9.2.4.6 - описывать теорию определения пола; 9.2.4.7 - составлять схему, объясняющую роль хромосом в определении пола
	Закономерности наследования групп крови у человека в системе АВО и резус-фактор	9.2.4.8 - объяснять механизм определения и наследования групп крови человека
	Генетика человека. Методы изучения наследственности. Медицинская генетика. Предупреждение наследственных заболеваний человека. Составление генеалогического древа человека. Составление и анализ собственной родословной	9.2.4.9 - характеризовать основные методы изучения генетики человека; 9.2.4.10 - составлять генеалогическое древо
	Современные сельскохозяйственные технологии для повышения урожайности. Новые альтернативные пути ведения высокопродуктивного сельского хозяйства	9.2.4.11 - изучать использование современных сельскохозяйственных технологий для повышения урожайности культурных растений на основе местного региона
9.3 Микробиология и биотехнология (1 час)	Общая схема биотехнологического процесса и продукты, получаемые в биотехнологии (для медицины, промышленности и сельского хозяйства)	9.4.3.1 - описывать общую схему биотехнологического процесса на примере производства инсулина; 9.4.3.2 - приводить примеры продуктов, получаемых в биотехнологии
9.3 Биофизика (2 часа)	Электрические процессы в живых организмах. Электрорецепторы и электрические органы. Использование мультиметра в изучении электрических процессов в живых организмах	9.4.4.1 - изучать электрические процессы в живых организмах
	Нейрокомпьютерный интерфейс. Система обмена информацией между мозгом и компьютером	9.4.4.2 - изучить особенности технологии "интерфейс компьютер-мозг"
4-я четверть
9.4 Движение (2 часа)	Работа мышц. Лабораторная работа "Самостоятельное наблюдение работы основных мышц, роль плечевого пояса в движениях руки. Регуляция мышечных движений. Утомление мыщц при статической и динамической работе"	9.1.6.1 - исследовать максимальное мышечное усилие и силовую выносливость мышц руки; 9.1.6.2 - исследовать зависимость работы от частоты мышечных сокращений
9.4 Рост и развитие (3 часа)	Внутриутробное развитие. Первые стадии зародышевого развития. Формирование и развитие плода	9.2.3.1 - объяснять роль плаценты в развитии эмбриона
		9.2.3.2 - сравнивать развитие эмбриона и плода
	Влияние на развитие плода курения, наркотиков и алкоголя	9.2.3.3 - объяснять последствия влияния курения, алкоголя и других наркотических веществ на развитие эмбриона человека
9.4 Размножение (6 часов)	Строение и функции репродуктивной системы человека	9.2.1.1 - описывать строение половой системы человека
	Лабораторная работа "Строение мужских и женских гамет"	9.2.1.2 - исследовать особенности строения мужских и женских половых клеток
	Вторичные половые признаки. Половое созревание юношей и девушек. Биологическая и социальная зрелость	9.2.1.3 - описывать развитие вторичных половых признаков в период полового созревания
	Менструальный цикл: овуляция, менструация. Роль гормонов эстрогена и прогестерона	9.2.1.4 - описывать менструальный цикл и роль эстрогена и прогестерона
	Виды контрацепции и их применение	9.2.1.5 - объяснять значение и виды контрацепции
	Заболевания, передающиеся половым путем: синдром приобретенного иммунного дефицита, сифилис, гонорея, гепатит В,С	9.2.1.6 - объяснять последствия болезней, передаваемых половым путем и меры их профилактики
9.4 Эволюционное развитие (5 часов)	Возникновение и развитие эволюционных представлений. Вклад ученых. Предпосылки эволюционизма. Ч. Дарвин и его теория происхождения видов. Основные принципы эволюционной теории Ч. Дарвина. Возникновение синтетической теории эволюции. Современные данные, подтверждающие теорию эволюции	9.2.5.1 - знать основные положения работ К. Линнея и Ж.Б. Ламарка; 9.2.5.2 - объяснять роль трудов Ч. Дарвина в создании учения об эволюции
	Движущие силы эволюции. Приспособленность в результате естественного отбора. Роль изменчивости в эволюционном процессе (мутационная, комбинативная). Естественный отбор, его формы (движущая и стабилизирующая). Борьба за существование (внутривидовая, межвидовая). Приспособленность. Покровительственная окраска, маскировка, мимикрия, предупреждающая окраска	9.2.5.3 - охарактеризовать движущие силы эволюции; 9.2.5.4 - описывать роль естественного отбора в адаптации организмов
	Определение понятия "вид". Структура вида. Критерии вида. Понятие "видообразование". Причины видообразования	9.2.5.5 - охарактеризовать структуру и критерии вида; 9.2.5.6 - объяснять причины видообразования
	Последовательность этапов развития жизни на Земле	9.2.5.7 - знать основные этапы развития жизни на Земле

Приложение 14 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 205 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету "География"
для 7-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. География – предмет, в сферу рассмотрения которого входят и естественные, и общественные, и социальные объекты и явления. География изучает пространственно-временные взаимосвязи и взаимозависимости между природными и антропогенными объектами.

3. Цель учебного предмета "География" – воспитание личности, обладающей географической культурой, включающей в себя географическую картину мира, географическое мышление, знание и применение методов и языка географии.

4. Географическая культура личности – это система жизненных ценностей, опирающихся на знания о природе Земли, причинах ее разнообразия, о населении и его хозяйственной деятельности, из которых системообразующим выступает ценностное отношение к окружающей среде, которое регулирует поведение обучающегося в процессе взаимоотношений "человек-природа-общество-культура".

5. Географическая картина мира – совокупность представлений человека о свойствах и закономерностях территориальных природно-общественных систем.

6. Географическое мышление – процесс познания и отражения существенных свойств географических объектов, явлений и процессов, а также связей между ними; оно отличается территориальностью, комплексностью, глобализмом.

7. Задачи учебного предмета "География":

1) раскрыть географическую картину мира, включающую естественные и антропогенные объекты, явления и процессы, сформировать понимание территориальных различий окружающего мира, их объективного характера и значения для жизни людей;

2) развить у обучающихся научные взгляды на взаимосвязь природы и общества, на пространственные особенности этой взаимосвязи;

3) раскрыть естественнонаучные, социально-экономические основы общественного производства, охраны природы и рационального природопользования;

4) способствовать овладению обучающихся навыками и методами географических исследований;

5) способствовать овладению понятиями и терминами географической науки;

6) сформировать пространственное мышление и картографические навыки;

7) выработать навыки применения географических знаний на практике, в повседневной жизни.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета "География"

8. Объем учебной нагрузки по предмету "География" составляет:

1) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

9. Содержание учебной программы по учебному предмету "География" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

10. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу с обучающимися, а также оценивать их достижения и информировать о следующих этапах обучения.

11. Содержание учебного предмета включает 6 разделов:

1) Методы географических исследований;

2) Картография и географические базы данных;

3) Физическая география;

4) Социальная география;

5) Экономическая география;

6) Страноведение с основами политической географии.

12. Раздел "Методы географических исследований" состоит из подраздела "Исследования и исследователи".

13. Раздел "Картография и географические базы данных" включает следующие подразделы:

1) Географические карты;

2) Географические базы данных.

14. Раздел "Физическая география" состоит из следующих подразделов:

1) Литосфера;

2) Атмосфера;

3) Гидросфера;

4) Биосфера;

5) Природно-территориальные комплексы.

15. Раздел "Социальная география" включает состоит из подраздела "География населения".

16. Раздел "Экономическая география" включает следующие подразделы:

1) Природные ресурсы;

2) Социально-экономические ресурсы;

3) Отраслевая и территориальная структура мирового хозяйства;

4) Тенденции и показатели развития мирового хозяйства.

17. Раздел "Страноведение с основами политической географии" включает подраздел "Страны мира".

Глава 3. Система целей обучения

18. Цели обучения в программе содержат кодировку. Первое число кода обозначает класс, второе и третье числа – раздел и подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели в данном подразделе. Например, в кодировке 7.2.1.4: "7" – класс, "2.1" – раздел и подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

Обучающийся должны:
Раздел	Подраздел	7 класс	8 класс	9 класс
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.1 определяет объекты исследования географии 7.1.1.2 характеризует и оценивает вклад путешественников и исследователей в развитие географической науки 7.1.1.3 работает с источниками географической информации 7.1.1.4 экспериментальным путем определяет свойства географических объектов 7.1.1.5 применяет методы полевых географических исследований, фиксирует, собирает, обрабатывает и анализирует данные 7.1.1.6 в графической форме отображает свойства географических объектов, явлений и процессов	8.1.1.1 в графической форме отображает и объясняет деление географической науки на отрасли 8.1.1.2 определяет важные исследования в отраслях географической науки 8.1.1.3 объясняет значение методов географических исследований и применяет их 8.1.1.4 обрабатывает и анализирует географические данные 8.1.1.5 создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства 8.1.1.6 представляет результаты исследований в различной форме	9.1.1.1 повествует об исследованиях казахстанцев, внесших вклад в развитие географической науки 9.1.1.2 определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки 9.1.1.3 определяет особенности номинации географических объектов и явлений 9.1.1.4 объясняет значение народных географических терминов казахского народа 9.1.1.5 представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 выполняет картосхемы по теме 7.2.1. показывает объекты географической номенклатуры на карте	8.2.1.1 составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт 8.2.1.2 на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты 8.2.1.3 показывает на контурной карте объекты географической номенклатуры	9.2.1.1 осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений 9.2.1.2 показывает на карте объекты географической номенклатуры
	2.2. Географические базы данных	7.2.2.1 группирует и отображает в таблицах географические объекты	8.2.2.1 составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий	9.2.2.1 на основе характеристики методов дистанционного зондирования Земли объясняет их значение и особенности 9.2.2.2 характеризует значение применения геоинформационных технологий в отраслях хозяйства и науки
3. Физическая география	3.1 Литосфера	7.3.1.1 определяет строение и вещественный состав литосферы 7.3.1.2 показывает на карте и характеризует тектоническое строение Земли и размещение литосферных плит 7.3.1.3 анализирует тектонические движения земной коры 7.3.1.4 объясняет причины и следствия, распространение литосферных катаклизмов 7.3.1.5 объясняет правила поведения при литосферных катаклизмах в литосфере	8.3.1.1 исследует закономерности формирования и распространения форм рельефа 8.3.1.2 классифицирует формы рельефа 8.3.1.3 характеризует формы рельефа по плану 8.3.1.4 сравнивает сходные орографические единицы, расположенные на разных материках и в океанах 8.3.1.5 классифицирует горные породы и минералы по различным признакам 8.3.1.6 анализирует распространение полезных ископаемых в связи с закономерностями формирования горных пород и минералов 8.3.1.7 определяет свойства горных пород и минералов 8.3.1.8 объясняет методы определения возраста горных пород 8.3.1.9 на основе анализа геологического летоисчисления и геохронологической таблицы выделяет крупные этапы и события в формировании земной коры и развитии жизни 8.3.1.10 оценивает влияние рельефа на жизнь и хозяйственную деятельность человечества	9.3.1.1 определяет геологическую историю и тектоническое строение Казахстана 9.3.1.2 характеризует основные орографические объекты 9.3.1.3 на основе классификации казахских оронимов объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках 9.3.1.4 определяет закономерности распространения минеральных ресурсов Казахстана 9.3.1.5 показывает на карте и характеризует основные центры добычи и переработки минеральных ресурсов Казахстана 9.3.1.6 дает оценку минеральным ресурсам Казахстана 9.3.1.7 классифицирует проблемы, связанные с освоением минеральных ресурсов, и предлагает пути их решения
	3.2 Атмосфера	7.3.2.1 характеризует состав атмосферы 7.3.2.2 графически представляет и объясняет строение и особенности слоев атмосферы 7.3.2.3 объясняет понятие "погода" 7.3.2.4 на основе характеристики отдельных метеорологических элементов объясняет важность их изучения 7.3.2.5 измеряет и фиксирует отдельные метеорологические элементы 7.3.2.6 составляет графические синоптические материалы на основе показателей отдельных метеорологических элементов: температура, давление, ветер, облачность, осадки, влажность 7.3.2.7 на основе анализа неблагоприятных атмосферных явлений предлагает пути защиты	8.3.2.1 анализирует климатообразующие факторы 8.3.2.2 на основе анализа объясняет глобальную циркуляцию атмосферы 8.3.2.3 анализирует климатические пояса 8.3.2.4 сравнивает сходные климатические пояса, расположенные на разных материках 8.3.2.5 оценивает влияние климата на жизнь и хозяйственную деятельность человечества 8.3.2.6 группирует негативное влияние человеческой деятельности на атмосферу и климат и предлагает пути их решения	9.3.2.1 анализирует климатообразующие факторы Казахстана 9.3.2.2 анализирует климатические условия Казахстана 9.3.2.3 оценивает климатические ресурсы Казахстана 9.3.2.4 показывает на карте территории формирования и распространения неблагоприятных и опасных атмосферных явлений и предлагает меры защиты от них 9.3.2.5 определяет особенности номинации казахским народом атмосферных и климатических явлений
	3.3 Гидросфера	7.3.3.1 характеризует гидросферу и ее составные части 7.3.3.2 объясняет важность водных ресурсов 7.3.3.3 характеризует состав и географическое положение Мирового океана 7.3.3.4 по плану характеризует океаны и их составные части 7.3.3.5 определяет факторы, влияющие на свойства океанической воды 7.3.3.6 классифицирует и объясняет движение океанических вод 7.3.3.7 классифицирует опасности, связанные с океаническими и морскими водами, и предлагает пути защиты 7.3.3.8 группирует проблемы Мирового океана и предлагает пути их решения	8.3.3.1 определяет формирование вод суши 8.3.3.2 объясняет хозяйственное значение основных видов вод суши 8.3.3.3 объясняет строение речной долины 8.3.3.4 объясняет гидрологический режим рек 8.3.3.5 характеризует по плану озера и ледники 8.3.3.6 на основе классификации экологических проблем вод суши предлагает пути их решения 8.3.3.7 предлагает пути предупреждения водных стихийных бедствий	9.3.3.1 классифицирует, анализирует показатели и характеризует внутренние воды Казахстана 9.3.3.2 на основе классификации казахских гидронимов объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках 9.3.3.3 дает экономическую оценку водным ресурсам Казахстана 9.3.3.4 на основе анализа экологических проблем водных ресурсов предлагает пути их решения 9.3.3.5 классифицирует геополитические проблемы водных ресурсов Казахстана и предлагает пути решения
	3.4 Биосфера	7.3.4.1 определяет состав, строение, границы и свойства биосферы 7.3.4.2 определяет и представляет в графической форме типы и состав почв 7.3.4.3 определяет распространение типов почв в Казахстане 7.3.4.4 оценивает почвенные ресурсы 7.3.4.5 классифицирует экологические проблемы почв и предлагает пути их решения	8.3.4.1 объясняет формирование природных зон и высотных поясов 8.3.4.2 характеризует по плану природные зоны 8.3.4.3 сравнивает сходные природные зоны и высотные пояса, расположенные на разных материках 8.3.4.4 определяет распространение жизни в океане 8.3.4.5 доказывает необходимость охраны растительного и животного мира и предлагает пути их охраны	9.3.4.1 составляет сравнительный анализ природных зон и высотных поясов Казахстана 9.3.4.2 объясняет цели создания особо охраняемых природных территорий 9.3.4.3 дает оценку природному наследию Казахстана 9.3.4.4 на основе анализа экологических проблем водных ресурсов предлагает пути их решения 9.3.4.5 исследует условия формирования ноосферы 9.3.4.6 оценивает вклад Казахстана в развитие ноосферы
	3.5 Природно-территориальные комплексы	7.3.5.1 объясняет формирование природно-территориальных комплексов 7.3.5.2 по плану характеризует природно-территориальные комплексы различного уровня	8.3.5.1 объясняет и представляет в графической форме состав и строение географической оболочки; 8.3.5.2 объясняет значение закономерностей географической оболочки	9.3.5.1 характеризует по плану крупные природно-территориальные комплексы Казахстана 9.3.5.2 на основе классификации казахских природных хоронимов объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках 9.3.5.3 исследуют влияние антропогенного фактора на природные комплексы 9.3.5.4 предлагает пути улучшения антропогенных ландшафтов
4. Социальная география	4.1 География населения	7.4.1.1 объясняет этнолингвистическую классификацию народов мира 7.4.1.2 определяет религиозный состав населения мира и распространение религий 7.4.1.3 объясняет формирование историко-культурных регионов мира в связи с этническим и религиозным составом населения 7.4.1.4 доказывает необходимость межнационального и межконфессионального согласия и предлагает пути их формирования	8.4.1.1 объясняет методы определения численности населения 8.4.1.2 классифицирует страны мира по типу воспроизводства населения 8.4.1.3 на основе анализа демографической ситуации рассчитывает основные демографические показатели 8.4.1.4 объясняет и представляет в графической форме демографические показатели стран 8.4.1.5 классифицирует страны мира по демографическим проблемам 8.4.1.6 на основе объяснения понятия "демографическая политика" предлагает собственную модель демографической политики для отдельных стран	9.4.1.1 определяет национальный и религиозный состав населения Казахстана 9.4.1.2 объясняет направления, причины и следствия миграций населения мира 9.4.1.3 на основе анализа миграционных процессов в Казахстане определяет основные направления миграций 9.4.1.4 предлагает собственную модель миграционной политики 9.4.1.5 дает оценку количественному и качественному составу трудовых ресурсов 9.4.1.6 на основе анализа демографической ситуации Казахстана предлагает собственную модель демографической политики 9.4.1.7 классифицирует населенные пункты Казахстана 9.4.1.8 характеризует виды и функциональные зоны населенных пунктов 9.4.1.9 на основе классификации ойконимов в Казахстане объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках 9.4.1.10 на основе классификации проблем населенных пунктов Казахстана предлагает пути их решения 9.4.1.11 на основе объяснения причин и следствий урбанизации предлагает пути решения связанных с ней проблем 9.4.1.12 дает оценку процессу урбанизации в Казахстане
5. Экономическая география	5.1 Природные ресурсы	7.5.1.1 классифицирует природные ресурсы 7.5.1.2 анализирует закономерности распространения природных ресурсов 7.5.1.3 показывает места концентрации природных ресурсов на карте 7.5.1.4 анализирует проблемы, связанные с освоением природных ресурсов, и предлагает пути их решения	8.5.1.1 производит экономическую и экологическую оценку природных ресурсов 8.5.1.2 оценивает природно-ресурсный потенциал отдельных регионов мира 8.5.1.3 называет центры и виды готовой продукции на основе характеристики технологии обработки отдельных видов природных ресурсов	9.5.1.1 оценивает природно-ресурсный потенциал Казахстана 9.5.1.2 называет центры и виды готовой продукции в Казахстане на основе характеристики технологии обработки различных видов природных ресурсов 9.5.1.3 классифицирует типы и виды природопользования 9.5.1.4 характеризует признаки и направления устойчивого развития 9.5.1.5 на основе определения проблем природопользования в Казахстане предлагает пути их решения 9.5.1.6 проводит исследование по природопользованию
	5.2 Социально-экономические ресурсы	7.5.2.1 на основе характеристики элементов транспортной инфраструктуры оценивает их важность 7.5.2.2 на основе характеристики элементов социальной инфраструктуры оценивает их важность	8.5.2.1 на основе характеристики элементов экономической инфраструктуры оценивает их важность	9.5.2.1 анализирует процесс и направления научно-технической революции 9.5.2.2 определяет показатели индекса развития человеческого капитала и сравнивает по ним страны 9.5.2.3 разрабатывает решения по повышению качества человеческого капитала в Казахстане 9.5.2.4 на основе определения направлений индустриально-инновационного развития Казахстана составляет прогнозы 9.5.2.5 на основе анализа состояния инновационной инфраструктуры Казахстана разрабатывает пути развития 9.5.2.6 на основе анализа инфраструктуры регионов Казахстана предлагает пути решения связанных с ней проблем
	5.3 Отраслевая и территориальная структура мирового хозяйства	7.5.3.1 классифицирует отрасли хозяйства и объясняет их важность	8.5.3.1 классифицирует отрасли хозяйства 8.5.3.2 характеризует формы организации сельскохозяйственного и промышленного производства, сферы услуг 8.5.3.3 анализирует факторы размещения сельскохозяйственного и промышленного производства, сферы услуг 8.5.3.4 характеризует по плану отрасли мирового хозяйства	9.5.3.1 характеризует по плану отрасли хозяйства Казахстана 9.5.3.2 на основе определения отраслей хозяйства экономических районов Казахстана объясняет их специализацию
	5.4 Тенденции и показатели развития мирового хозяйства			9.5.4.1 характеризует субъекты мирового хозяйства 9.5.4.2 определяет значение международного географического разделения труда 9.5.4.3 классифицирует и характеризует виды международных экономических отношений 9.5.4.4 характеризует показатели развития мирового хозяйства, валовый внутренний продукт, валовый национальный продукт 9.5.4.5 анализирует модели и территориальную структуру мирового хозяйства 9.5.4.6 анализирует тенденции развития мирового хозяйства 9.5.4.7 определяет место Казахстана в мировом хозяйстве 9.5.4.8 определяет интересы, цели и место Казахстана в международной экономической интеграции
6. Страноведение с основами политической географии	6.1 Страны мира	7.6.1.1 классифицирует страны по их географическому положению 8.6.1.2 характеризует по плану географическое положение стран 7.6.1.3 классифицирует страны по их экономико-географическому положению 7.6.1.4 характеризует экономико-географическое положение стран по плану 7.6.1.5 оценивает географическое, экономико-географическое положение стран 7.6.1.6 предлагает пути улучшения экономико-географического положения стран	8.6.1.1 характеризует основные объекты политической карты 8.6.1.2 классифицирует страны мира по форме правления и государственного устройства 8.6.1.3 анализирует количественные и качественние изменения на политической карте 8.6.1.4 дает оценку политико-географического положения стран 8.6.1.5 объясняет необходимость и цели политической интеграции 8.6.1.6 анализирует интересы и цели Казахстана, политической интеграции Казахстана	9.6.1.1 группирует страны по уровню экономического развития 9.6.1.2 группирует международные организации по уровню и целям 9.6.1.3 дает комплексную оценку социального, экономико- и политико-географического положения Республики Казахстан 9.6.1.4 на основе классификации политико-административных хоронимов в Республике Казахстан объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках 9.6.1.5 готовит страноведческую информацию о Республике Казахстан для различных целевых аудиторий

19. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "География" для 7-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "География" для 7-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы
по учебному предмету "География"
для 7-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 7 класс:

Подраздел	Тема	Цели обучения. Обучающийся:
1-я четверть
1. Методы географических исследований
1.1 Исследования и исследователи	Объекты географических исследований	7.1.1.1 - определяет объекты исследования географии
	Развитие географической науки	7.1.1.2 - характеризует и оценивает вклад путешественников и исследователей в развитие географической науки
	Источники географических данных	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
	Географические опыты	7.1.1.4 - экспериментальным путем определяет свойства географических объектов
	Полевые методы исследований	7.1.1.5 - применяет методы полевых географических исследований, фиксирует, собирает, обрабатывает и анализирует данные
	Применение графических методов в географии	7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных
2.1 Географические карты	Применение географических картосхем	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
	Географическая номенклатура	7.2.1.2 - показывает объекты географической номенклатуры на карте
2.2. Географические базы данных	Организация географических данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты
3. Физическая география
3.1 Литосфера	Строение и вещественный состав литосферы	7.3.1.1 - определяет строение и вещественный состав литосферы
	Тектоническое строение Земли	7.3.1.2 - показывает на карте и характеризует тектоническое строение Земли и размещение литосферных плит
	Тектонические движения литосферы	7.3.1.3 - анализирует тектонические движения земной коры (дрейф, коллизия, субдукция, спрединг)
	Литосферные катаклизмы	7.3.1.4 - объясняет причины и следствия, распространение литосферных катаклизмов
		7.3.1.5 - объясняет правила поведения при литосферных катаклизмах (на основе местного компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
		7.2.1.2 - показывает объекты географической номенклатуры на карте
	2.2. Географические базы данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты
2-я четверть
3. Физическая география
3.2 Атмосфера	Атмосфера и ее составные части	7.3.2.1 - характеризует состав атмосферы
		7.3.2.2 - графически представляет и объясняет строение и особенности слоев атмосферы
	Погода и метеорологические элементы	7.3.2.3 - объясняет понятие "погода"
		7.3.2.4 - на основе характеристики отдельных метеорологических элементов объясняет важность их изучения (температура, давление, ветер, облачность, осадки, влажность)
		7.3.2.5 - измеряет и фиксирует (с применением метеорологических приборов) отдельные метеорологические элементы (температура, давление, ветер, облачность, осадки, влажность)
		7.3.2.6 - составляет графические синоптические материалы на основе показателей отдельных метеорологических элементов (температура, давление, ветер, облачность, осадки, влажность) (на основе местного компонента)
	Неблагоприятные атмосферные явления	7.3.2.7 - на основе анализа неблагоприятных атмосферных явлений предлагает пути защиты (с дополнительным охватом местного компонента)
1. Методы географических	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.4 - экспериментальным путем определяет свойства географических объектов
		7.1.1.5 - применяет методы полевых географических исследований, фиксирует, собирает, обрабатывает и анализирует данные
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
3. Физическая география
3.3 Гидросфера	Гидросфера и ее составные части	7.3.3.1 - характеризует гидросферу и ее составные части
	Значение водных ресурсов	7.3.3.2 - объясняет важность водных ресурсов
	Географическое положение Мирового океана	7.3.3.3 - характеризует состав и географическое положение Мирового океана
		7.3.3.4 - по плану характеризует океаны и их составные части
	Свойства вод Мирового океана	7.3.3.5 - определяет факторы, влияющие на свойства океанической воды
	Движения вод в океане	7.3.3.6 - классифицирует и объясняет движение океанических вод
	Бедствия, связанные с океаном	7.3.3.7 - классифицирует опасности, связанные с океаническими и морскими водами, и предлагает пути защиты
	Проблемы Мирового океана	7.3.3.8 - группирует проблемы Мирового океана и предлагает пути их решения
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
		7.2.1.2 - показывает объекты географической номенклатуры на карте
	2.2 Географические базы данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты
3-я четверть
3. Физическая география
3.4 Биосфера	Биосфера и ее составные части	7.3.4.1 - определяет состав, строение, границы и свойства биосферы
	Почвы, их состав и структура	7.3.4.2 - определяет и представляет в графической форме типы и состав почв
	Типы почв в Казахстане	7.3.4.3 - определяет распространение типов почв в Казахстане
		7.3.4.4 - оценивает почвенные ресурсы (с дополнительным охватом местного компонента)
	Экологические проблемы почв	7.3.4.5 - классифицирует экологические проблемы почв и предлагает пути их решения
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.4 - экспериментальным путем определяет свойства географических объектов
		7.1.1.5 - применяет методы полевых географических исследований, фиксирует, собирает, обрабатывает и анализирует данные
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
	2.2. Географические базы данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты
3. Физическая география
3.5 Природно-территориальные комплексы	Формирование природно-территориальных комплексов	7.3.5.1 - объясняет формирование природно-территориальных комплексов (географическая оболочка, материки и океаны, зоны и пояса, ландшафты)
	Виды природно-территориальных комплексов	7.3.5.2 - по плану характеризует природно-территориальные комплексы различного уровня (с дополнительным охватом местного компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.5 - применяет методы полевых географических исследований, фиксирует, собирает, обрабатывает и анализирует данные
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
	2.2. Географические базы данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты
4. Социальная география
4.1 География населения	Языковые семьи и группы народов мира	7.4.1.1 - объясняет этнолингвистическую классификацию народов мира
	Религиозный состав населения мира	7.4.1.2 - определяет религиозный состав населения мира и распространение религий
	Историко-культурные регионы мира	7.4.1.3 - объясняет формирование историко-культурных (цивилизационных) регионов мира в связи с этническим и религиозным составом населения
	Межнациональное и межконфессиональное согласие	7.4.1.4 - доказывает необходимость межнационального и межконфессионального согласия и предлагает пути их формирования (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
	2.2. Географические базы данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты
4-я четверть
5. Экономическая география
5.1 Природные ресурсы	Классификация природных ресурсов.	7.5.1.1 - классифицирует природные ресурсы
		7.5.1.2 - анализирует закономерности распространения природных ресурсов (с дополнительным охватом местного компонента)
		7.5.1.3 - показывает места концентрации природных ресурсов на карте
	Проблемы, связанные с освоением природных ресурсов.	7.5.1.4 - анализирует проблемы, связанные с освоением природных ресурсов, и предлагает пути их решения (с дополнительным охватом местного компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
		7.2.1.2 - показывает объекты географической номенклатуры на карте
	2.2. Географические базы данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты
5. Экономическая география
5.2 Социально-экономические ресурсы	Транспортная инфраструктура	7.5.2.1 - на основе характеристики элементов транспортной инфраструктуры оценивает их важность (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
	Социальная инфраструктура	7.5.2.2 - на основе характеристики элементов социальной инфраструктуры оценивает их важность (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
5.3 Отраслевая и территориальная структура мирового хозяйства	Отрасли мирового хозяйства: сельское хозяйство и промышленность	7.5.3.1 - классифицирует отрасли хозяйства (сельское хозяйство и промышленность) и объясняет их важность
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
		7.2.1.2 - показывает объекты географической номенклатуры на карте
	2.2. Географические базы данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты
6. Страноведение с основами политической географии
6.1 Страны мира	Географическое положение стран мира	7.6.1.1 - классифицирует страны по их географическому положению (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
		7.6.1.2 - характеризует по плану географическое положение стран (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
	Экономико-географическое положение стран мира	7.6.1.3 - классифицирует страны по их экономико-географическому положению (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
		7.6.1.4 - характеризует экономико-географическое положение стран по плану (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
		7.6.1.5 - оценивает географическое, экономико-географическое положение стран (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
		7.6.1.6 - предлагает пути улучшения экономико-географического положения стран (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	7.1.1.3 - работает с источниками географической информации (карты, рисунки, тексты, фотографии, графические материалы)
		7.1.1.6 - в графической форме (схема, диаграмма, профиль, график) отображает свойства географических объектов, явлений и процессов
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	7.2.1.1 - выполняет картосхемы по теме
		7.2.1.2 - показывает объекты географической номенклатуры на карте
	2.2. Географические базы данных	7.2.2.1 - группирует и отображает в таблицах географические объекты

2) 8 класс:

Подраздел	Тема	Цели обучения. Обучающийся:
1-я четверть
1. Методы географических исследований
1.1 Исследования и исследователи	Отрасли географической науки	8.1.1.1 - в графической форме отображает и объясняет деление географической науки на отрасли
		8.1.1.2 - определяет важные исследования в отраслях географической науки
	Виды методов географических исследований	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
	Обработка и анализ географических данных	8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
	Географические модели	8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
	Формы представления результатов исследований	8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных
2.1 Географические карты	Тематические карты и элементы их дополнительной характеристики	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
	Чтение тематических карт	8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
	Тематическая географическая номенклатура	8.2.1.3 - показывает на контурной карте объекты географической номенклатуры
2.2 Географические базы данных	Роль информационно-коммуникационных технологий в составлении географических баз данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий
3. Физическая география
3.1 Литосфера	Закономерности формирования и распространения форм рельефа	8.3.1.1 - исследует закономерности формирования и распространения форм рельефа
	Классификация форм рельефа	8.3.1.2 - классифицирует формы рельефа
		8.3.1.3 - характеризует формы рельефа по плану
	Крупные орографические объекты на материках и в океанах	8.3.1.4 - сравнивает сходные орографические единицы, расположенные на разных материках и в океанах
	Классификация горных пород и минералов	8.3.1.5 - классифицирует горные породы и минералы по различным признакам
	Распространение полезных ископаемых в связи с закономерностями формирования горных пород и минералов	8.3.1.6 - анализирует распространение полезных ископаемых в связи с закономерностями формирования горных пород и минералов
	Свойства горных пород и минералов	8.3.1.7 - определяет свойства горных пород и минералов
	Определение возраста горных пород	8.3.1.8 - объясняет методы определения возраста горных пород
	Геологическое летоисчисление и геохронологическая таблица	8.3.1.9 - на основе анализа геологического летоисчисления и геохронологической таблицы выделяет крупные этапы и события в формировании земной коры и развитии жизни
	Влияние рельефа на жизнь и хозяйственную деятельность человечества	8.3.1.10 - оценивает влияние рельефа на жизнь и хозяйственную деятельность человечества (с дополнительным охватом местного компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
		8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
		8.2.1.3 - показывает на контурной карте объекты географической номенклатуры
	2.2 Географические базы данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий
3. Физическая география
3.2 Атмосфера	Климатообразующие факторы	8.3.2.1 - анализирует климатообразующие факторы
	Глобальная циркуляция атмосферы	8.3.2.2 - на основе анализа объясняет глобальную циркуляцию атмосферы
	Климатические пояса	8.3.2.3 - анализирует климатические пояса
	Особенности климата материков	8.3.2.4 - сравнивает сходные климатические пояса, расположенные на разных материках
	Влияние климата на жизнь и хозяйственную деятельность человечества	8.3.2.5 - оценивает влияние климата на жизнь и хозяйственную деятельность человечества (с дополнительным охватом местного компонента)
	Негативное влияние человеческой деятельности на атмосферу	8.3.2.6 - группирует негативное влияние человеческой деятельности на атмосферу и климат и предлагает пути их решения
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
		8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
	2.2 Географические базы данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий
2-я четверть
3. Физическая география
3.3 Гидросфера	Виды и формирование вод суши	8.3.3.1 - определяет формирование вод суши
	Хозяйственное значение вод суши	8.3.3.2 - объясняет хозяйственное значение основных видов вод суши
	Строение речной долины	8.3.3.3 - объясняет строение речной долины
	Гидрологический режим рек	8.3.3.4 - объясняет гидрологический режим рек (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
	Озера и ледники	8.3.3.5 - характеризует по плану озера и ледники
	Экологические проблемы вод суши	8.3.3.6 - на основе классификации экологических проблем вод суши предлагает пути их решения (с дополнительным охватом местного компонента)
	Водные бедствия	8.3.3.7 - предлагает пути предупреждения водных стихийных бедствий (на основе местного компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
		8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
		8.2.1.3 - показывает на контурной карте объекты географической номенклатуры
	2.2 Географические базы данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий
3. Физическая география
3.4 Биосфера	Природные зоны и высотные пояса	8.3.4.1 - объясняет формирование природных зон и высотных поясов
		8.3.4.2 - характеризует по плану природные зоны
	Природные зоны материков	8.3.4.3 - сравнивает сходные природные зоны и высотные пояса, расположенные на разных материках
	Органический мир океанов	8.3.4.4 - определяет распространение жизни в океане
	Охрана растительного и животного мир	8.3.4.5 - доказывает необходимость охраны растительного и животного мира и предлагает пути их охраны
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
		8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
	2.2 Географические базы данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий
3-я четверть
3. Физическая география
3.5 Природно-территориальные комплексы	Строение и состав географической оболочки	8.3.5.1 - объясняет и представляет в графической форме состав и строение географической оболочки
	Закономерности географической оболочки	8.3.5.2 - объясняет значение закономерностей географической оболочки
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
4. Социальная география
4.1 География населения	Перепись населения	8.4.1.1 - объясняет методы определения численности населения
	Типы воспроизводства населения	8.4.1.2 - классифицирует страны мира по типу воспроизводства населения
	Демографические показатели и демографическая ситуация	8.4.1.3 - на основе анализа демографической ситуации расчитывает основные показатели (численность населения, коэффициенты рождаемости и смертности, естественный и механический прирост, общий прирост, половозрастные показатели, национальный и религиозный состав)
		8.4.1.4 - объясняет и представляет в графической форме демографические показатели стран
	Демографические проблемы	8.4.1.5 - классифицирует страны мира по демографическим проблемам
	Демографическая политика	8.4.1.6 - на основе объяснения понятия "демографическая политика" предлагает собственную модель демографической политики для отдельных стран
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
		8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
		8.2.1.3 - показывает на контурной карте объекты географической номенклатуры
	2.2 Географические базы данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий
5. Экономическая география
5.1 Природные ресурсы	Экономическая и экологическая оценка природных ресурсов	8.5.1.1 - производит экономическую и экологическую оценку природных ресурсов
	Природно-ресурсный потенциал регионов мира	8.5.1.2 - оценивает природно-ресурсный потенциал отдельных регионов мира
	Центры и технология переработки природных ресурсов, виды готовой продукции	8.5.1.3 - называет центры и виды готовой продукции на основе характеристики технологии обработки отдельных видов природных ресурсов (с дополнительным охватом местного компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
		8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
		8.2.1.3 - показывает на контурной карте объекты географической номенклатуры
	2.2 Географические базы данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий
4-я четверть
5. Экономическая география
5.2 Социально-экономические ресурсы	Элементы и функции экономической инфраструктуры	8.5.2.1 - на основе характеристики элементов экономической инфраструктуры оценивает их важность (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
5.3 Отраслевая и территориальная структура мирового хозяйства	Отраслевой состав мирового хозяйства: добывающая, перерабатывающая отрасли, сфера услуг	8.5.3.1 - классифицирует отрасли хозяйства (добывающая и перерабатывающая отрасли, сфера услуг)
	Формы организации сельскохозяйственного и промышленного производства и сферы услуг	8.5.3.2 - характеризует формы организации сельскохозяйственного и промышленного производства, сферы услуг (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
	Факторы размещения селського хозяйства, промышленности и сферы услуг	8.5.3.3 - анализирует факторы размещения сельскохозяйственного и промышленного производства, сферы услуг (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
	Характеристика отраслей мирового хозяйства	8.5.3.4 - характеризует по плану отрасли мирового хозяйства
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
		8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
		8.2.1.3 - показывает на контурной карте объекты географической номенклатуры
	2.2 Географические базы данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий
6. Страноведение с основами политической географии
6.1 Страны мира	Политическая карта мира	8.6.1.1 - характеризует основные объекты политической карты
	Политическая типология стран	8.6.1.2 - классифицирует страны мира по форме правления и государственного устройства
	Количественные и качественные изменения на политической карте мира	8.6.1.3 - анализирует количественные и качественние изменения на политической карте
	Политико-географическое положение стран мира	8.6.1.4 - дает оценку политико-географического положения стран
	Политическая интеграция	8.6.1.5 - объясняет необходимость и цели политической интеграции
	Интересы, направления и инициативы Казахстана в процессах политической интеграции	8.6.1.6 - анализирует интересы и цели политической интеграции Казахстана
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	8.1.1.3 - объясняет значение методов географических исследований и применяет их (полевые, картографические, теоретические)
		8.1.1.4 - обрабатывает и анализирует географические данные (количественные и качественные данные)
		8.1.1.5 - из различных материалов или в различной технике создает модели географических объектов, явлений и процессов и объясняет их особенности и свойства
		8.1.1.6 - представляет результаты исследований в различной форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	8.2.1.1 - составляет элементы дополнительной характеристики тематических карт (профиль, диаграммы, графики, таблицы)
		8.2.1.2 - на основе применения условных знаков и элементов дополнительной характеристики карт читает тематические карты
		8.2.1.3 - показывает на контурной карте объекты географической номенклатуры
	2.2 Географические базы данных	8.2.2.1 - составляет географические базы данных с применением информационно-коммуникационных технологий

3) 9 класс:

Подраздел	Тема	Цели обучения. Обучающийся:
1-я четверть
1. Методы географических исследований
1.1 Исследования и исследователи	Исследования казахстанских географов	9.1.1.1 - повествует об исследованиях казахстанцев, внесших вклад в развитие географической науки
	Современные актуальные проблемы исследования географической науки	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
	Особенности номинации географических объектов и явлений	9.1.1.3 - определяет особенности номинации географических объектов и явлений
	Казахские народные географические термины	9.1.1.4 - объясняет значение народных географических терминов казахского народа
	Академические формы представления результатов исследования	9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных
2.1 Географические карты	Приемы показа на карте географических объектов, явлений и процессов	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
	Приемы показа объектов географической номенклатуры	9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
2.2 Географические базы данных	Методы дистанционного зондирования Земли	9.2.2.1 - на основе характеристики методов дистанционного зондирования Земли объясняет их значение и особенности
	Сферы применения геоинформационных системных технологий	9.2.2.2 - характеризует значение применения геоинформационных технологий в отраслях хозяйства и науки
3. Физическая география
3.1 Литосфера	Геологическая история и тектоническое строение территории Казахстана	9.3.1.1 - определяет геологическую историю и тектоническое строение Казахстана (с дополнительным охватом местного компонента)
	Главные орографические объекты Казахстана	9.3.1.2 - характеризует основные орографические объекты
	Казахские оронимы	9.3.1.3 - на основе классификации казахских оронимов объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках
	Закономерности распространения минеральных ресурсов в Казахстане	9.3.1.4 - определяет закономерности распространения минеральных ресурсов Казахстана
	Центры добычи и переработки минеральных ресурсов	9.3.1.5 - показывает на карте и характеризует основные центры добычи и переработки минеральных ресурсов Казахстана
	Оценка минеральных ресурсов Казахстана	9.3.1.6 - дает оценку минеральным ресурсам Казахстана
	Проблемы, связанные с освоением минеральных ресурсов	9.3.1.7 - классифицирует проблемы, связанные с освоением минеральных ресурсов, и предлагает пути их решения
1 Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2 Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
2-я четверть
3. Физическая география
3.2 Атмосфера	Климатообразующие факторы в Казахстане	9.3.2.1 - анализирует климатообразующие факторы Казахстана
	Климатические условия Казахстана	9.3.2.2 - анализирует климатические условия Казахстана
	Климатические ресурсы Казахстана	9.3.2.3 - оценивает климатические ресурсы Казахстана
	Неблагоприятные и опасные атмосферные явления в Казахстане	9.3.2.4 - показывает на карте территории формирования и распространения неблагоприятных и опасных атмосферных явлений и предлагает меры защиты от них
	Особенности номинации казахским народом атмосферных и климатических явлений	9.3.2.5 - определяет особенности номинации казахским народом атмосферных и климатических явлений (с дополнительным охватом местного компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
3. Физическая география
3.3 Гидросфера	Виды внутренних вод в Казахстане	9.3.3.1 - классифицирует, анализирует показатели и характеризует внутренние воды Казахстана (реки и озера, ледники и вечная мерзлота, подземные воды)
	Казахские гидронимы	9.3.3.2 - на основе классификации казахских гидронимов объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках
	Экономическая оценка водных ресурсов Казахстана	9.3.3.3 - дает экономическую оценку водным ресурсам Казахстана
	Экологические проблемы водных ресурсов	9.3.3.4 - на основе анализа экологических проблем водных ресурсов предлагает пути их решения (с дополнительным охватом местного компонента)
	Геополитические проблемы внутренних вод Казахстана	9.3.3.5 - классифицирует геополитические проблемы водных ресурсов Казахстана и предлагает пути решения (трансграничные реки, статус Каспийского моря)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
3-я четверть
3. Физическая география
3.4 Биосфера	Природные зоны и высотные пояса в Казахстане	9.3.4.1 - составляет сравнительный анализ природных зон и высотных поясов Казахстана
	Виды особо охраняемых природных территорий	9.3.4.2 - объясняет цели создания особо охраняемых природных территорий (заповедники, заказники, национальные парки)
	Природное наследие Казахстана	9.3.4.3 - дает оценку природному наследию Казахстана
	Значение природных хоронимов (особо охраняемые природные территории)	9.3.4.4 - на основе классификации казахских природных хоронимов по теме объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках
	Формирование ноосферы	9.3.4.5 - исследует условия формирования ноосферы
	Вклад Казахстан в развитие ноосферы	9.3.4.6 - оценивает вклад Казахстана в развитие ноосферы
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
3. Физическая география
3.5 Природно-территориальные комплексы	Крупные физико-географические районы Казахстана	9.3.5.1 - характеризует по плану крупные природно-территориальные комплексы Казахстана
	Казахские природные хоронимы (названия физико-географических районов)	9.3.5.2 - на основе классификации казахских природных хоронимов объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках
	Влияние антропогенных факторов на природные комплексы	9.3.5.3 - исследуют влияние антропогенного фактора на природные комплексы (на основе местного компонента)
	Пути улучшения антропогенных ландшафтов	9.3.5.4 - предлагает пути улучшения антропогенных ландшафтов (рекультивация, мелиорация, ландшафтный дизайн)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
4. Социальная география
4.1 География населения	Национальный и религиозный состав населения Казахстана	9.4.1.1 - определяет национальный и религиозный состав населения Казахстана
	Миграции населения мира	9.4.1.2 - объясняет направления, причины и следствия миграций населения мира
	Миграция населения в Казахстане	9.4.1.3 - на основе анализа миграционных процессов в Казахстане определяет основные направления миграций
	Миграционная политика	9.4.1.4 - предлагает собственную модель миграционной политики
	Количественный и качественный состав трудовых ресурсов	9.4.1.5 - дает оценку количественному и качественному составу трудовых ресурсов (на основе сравнения казахстанских показателей с другими странами)
	Демографическая ситуация и демографическая политика в Казахстане	9.4.1.6 - на основе анализа демографической ситуации Казахстана предлагает собственную модель демографической политики
	Классификация населенных пунктов	9.4.1.7 - классифицирует населенные пункты Казахстана
	Функциональные зоны населенных пунктов	9.4.1.8 - характеризует виды и функциональные зоны населенных пунктов
	Ойконимы в Казахстане	9.4.1.9 - на основе классификации ойконимов в Казахстане объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках
	Проблемы населенных пунктов в Казахстане	9.4.1.10 - на основе классификации проблем населенных пунктов Казахстана предлагает пути их решения
	Процесс урбанизации	9.4.1.11 - на основе объяснения причин и следствий урбанизации предлагает пути решения связанных с ней проблем
	Оценка процесса урбанизации в Казахстане	9.4.1.12 - дает оценку процессу урбанизации в Казахстане
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
5. Экономическая география
5.1 Природные ресурсы	Природно-ресурсный потенциал Казахстана	9.5.1.1 - оценивает природно-ресурсный потенциал Казахстана
	Технология и центры переработки отдельных видов природных ресурсов в Казахстане и виды готовой продукции	9.5.1.2 - называет центры и виды готовой продукции в Казахстане на основе характеристики технологии обработки отдельных видов природных ресурсов
	Типы и виды природопользования	9.5.1.3 - классифицирует типы и виды природопользования
	Устойчивое развитие	9.5.1.4 - характеризует признаки и направления устойчивого развития
	Проблемы, связанные с природопользованием в Казахстане	9.5.1.5 - на основе определения проблем природопользования в Казахстане предлагает пути их решения
		9.5.1.6 - проводит исследование по природопользованию (на основе местного компонента)
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
4-я четверть
5. Экономическая география
5.2 Социально-экономические ресурсы	Процесс и направления научно-технической революции	9.5.2.1 - анализирует процесс и направления научно-технической революции
	Показатели индекса развития человеческого потенциала	9.5.2.2 - определяет показатели индекса развития человеческого капитала и сравнивает по ним страны (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
	Развитие человеческого капитала в Казахстане	9.5.2.3 - разрабатывает решения по повышению качества человеческого капитала в Казахстане
	Направления индустриально-инновационного развития в Казахстане	9.5.2.4 - на основе определения направлений индустриально-инновационного развития Казахстана составляет прогнозы
	Инновационная инфраструктура Казахстана	9.5.2.5 - на основе анализа состояния инновационной инфраструктуры Казахстана разрабатывает пути развития
	Уровень развития инфраструктуры в регионах Казахстана	9.5.2.6 - на основе анализа инфраструктуры регионов Казахстана предлагает пути решения связанных с этим проблем
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
5. Экономическая география
5.3 Отраслевая и территориальная структура мирового хозяйства	Отрасли хозяйства Казахстана	9.5.3.1 - характеризует по плану отрасли хозяйства Казахстана
	Отрасли хозяйства и специализация экономических районов Казахстана	9.5.3.2 - на основе определения отраслей хозяйства экономических районов Казахстана объясняет их специализацию
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
5. Экономическая география
5.4 Тенденции и показатели развития мирового хозяйства	Субъекты мирового хозяйства	9.5.4.1 - характеризует субъекты мирового хозяйства
	Международное географическое разделение труда	9.5.4.2 - определяет значение международного географического разделения труда
	Виды международных экономических отношений	9.5.4.3 - классифицирует и характеризует виды международных экономических отношений
	Показатели развития мирового хозяйства	9.5.4.4 - характеризует показатели развития мирового хозяйства, валовый внутренний продукт, валовый национальный продукт (в том числе на душу населения)
	Модели развития и территориальная структура мирового хозяйства	9.5.4.5 - анализирует модели и территориальную структуру мирового хозяйства
	Тенденции развития мирового хозяйства	9.5.4.6 - анализирует тенденции развития мирового хозяйства
	Место Казахстана в мировом хозяйстве	9.5.4.7 - определяет место Казахстана в мировом хозяйстве
	Интересы, цели и место Казахстана в международной экономической интеграции	9.5.4.8 - определяет интересы, цели и место Казахстана в международной экономической интеграции
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры
6. Страноведение с основами политической географии
6.1 Страны мира	Группировка стран мира по уровню экономического развития	9.6.1.1 - группирует страны по уровню экономического развития (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
	Уровни и цели международных организаций	9.6.1.2 - группирует международные организации по уровню и целям (с дополнительным охватом казахстанского компонента)
	Социальное, экономическое и политико-географическое положение Республики Казахстан	9.6.1.3 - дает комплексную оценку социального, экономического и политико-географического положения Республики Казахстан
	Политико-административные хоронимы в Казахстане	9.6.1.4 - на основе классификации политико-административных хоронимов в Республике Казахстан объясняет их значение и предлагает транслитерацию на трех языках
	Формы представления комплексной географической информации о Республике Казахстан	9.6.1.5 - готовит страноведческую информацию о Республике Казахстан для различных целевых аудиторий
1. Методы географических исследований	1.1 Исследования и исследователи	9.1.1.2 - определяет современные актуальные проблемы исследования географической науки
		9.1.1.5 - представляет результаты исследования в различной академической форме
2. Картография и географические базы данных	2.1 Географические карты	9.2.1.1 - осуществляет комментированный показ по карте важных географических объектов, процессов и явлений
		9.2.1.2 - показывает на карте объекты географической номенклатуры

Приложение 15 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 206 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"История Казахстана" для 5-9 классов уровня основного
среднего образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Историческое сознание – это знание истории, осмысление исторического опыта и вытекающих из него уроков, социальное прогнозирование (исходя из понимания сущности настоящего, инвариантности прошлого и альтернативности будущего), осознание исторической ответственности за свою деятельность. Исторические знания, являющиеся важной составляющей учебно-воспитательного процесса, способствуют решению задач становления личности, гражданина и патриота.

3. Содержание учебного предмета дает возможность понять уникальность культуры наших предков, место и роль Казахстана в мировой истории, его вклад в развитие общемировой цивилизации. Важную роль играет данный предмет в реализации общенациональной консолидирующей идеи "Мәңгілік Ел", которая выражается в воспитании личностей, уважающих и принимающих национальные и общечеловеческие ценности, права и свободы людей, желающих внести свой вклад в развитие Родины.

4. Цель учебного предмета:

1) формирование у обучающихся исторического сознания, казахстанского патриотизма, уважения к истории своей страны, гордости за достижения своих предков, привитие национальных и общечеловеческих ценностей, развитие исследовательских, мыслительных, коммуникативных навыков.

5. Задачи учебного предмета:

1) формирование знаний об основных этапах и особенностях социального, экономического, политического и культурного развития общества на территории Казахстана с древности до наших дней;

2) формирование знаний о системе национальных ценностей, сложившихся в ходе исторического развития Казахстана;

3) формирование осознанного понимания сущности основных событий, явлений и процессов исторического развития Казахстана;

4) формирование и развитие навыков критического анализа и оценки исторических событий, процессов, явлений и деятельности исторических личностей в контексте их влияния на отечественную историю;

5) развитие навыка аргументированного суждения на основе анализа исторических фактов;

6) формирование и развитие навыков проведения исторического исследования (выдвижение гипотез, составление вопросов для исследования, анализ источников, сопоставление различных точек зрения, формулирование заключений и выводов, определение собственной позиции);

7) формирование умения использовать исторические знания и навыки для ориентации в современных политических, социально-экономических и культурных процессах;

8) формирование коммуникативных навыков, в частности, умения ясно выражать свои мысли в устной и письменной форме, работать в команде, использовать информацию из различных источников, включая публикации и электронные средства.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"История Казахстана"

6. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "История Казахстана" составляет:

1) в 5-м классе по 2 часа в неделю, в учебном году – 68 часов;

2) в 6-м классе по 2 часа в неделю, в учебном году – 68 часов;

3) в 7-м классе по 2 часа в неделю, в учебном году – 68 часов;

4) в 8-м классе по 2 часа в неделю, в учебном году – 68 часов;

5) в 9-м классе по 2 часа в неделю, в учебном году – 68 часов.

7. Содержание учебного предмета "История Казахстана" организовано по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов.

8. Содержание учебного предмета включает 4 раздела:

1) Развитие социальных отношений;

2) Развитие культуры;

3) Развитие государства;

4) Экономическое развитие Казахстана.

9. Раздел "Развитие социальных отношений" включает следующие подразделы:

1) Этнические отношения;

2) Социальные отношения.

10. Раздел "Развитие культуры" состоит из следующих подразделов:

1) Мировоззрение и религия;

2) Искусство и литература;

3) Образование и наука.

11.Раздел "Развитие государства" включает следующие подразделы:

1) Внутренняя политика государства;

2) Внешняя политика государства.

12. Раздел "Экономическое развитие Казахстана" состоит из следующих подразделов:

1) Хозяйство;

2) Производственные отношения и торговля.

13. Цели обучения, организованные систематично и последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу, оценивать достижения обучающихся и информировать их о следующих этапах обучения.

14. Тематическое содержание учебного предмета "История Казахстана":

1) 5 класс:

Жизнь древних людей Казахстана (18 часов). Казахстан в эпоху камня: появление древнейшего человека в Казахстане, первичные формы социальной организации. Занятия древнейших людей (охота и собирательство). Стоянки эпохи камня на территории Казахстана. Зарождение земледелия и скотоводства. Ботайская культура. Казахстан в эпоху бронзы: месторождения меди и олова на территории Казахстана. Андроновская культура. Хозяйство и общественное устройство в эпоху бронзы. Бегазы-Дандыбаевская культура. А.Х. Маргулан и другие исследователи древности Казахстана;

Жизнь древних кочевников (8 часов). Особенности железного века. Древняя металлургия Казахстана. Возникновение кочевого скотоводства. Система жизнеобеспечения ранних кочевников. Переносное жилище кочевников. Мировоззрение ранних кочевников;

Саки (16 часов). Сакские племена на территории Казахстана. Источники по истории саков. Политическая история саков. Общественное устройство. Хозяйство и быт. Материальная и духовная культура. "Звериный стиль". Иссыкская находка – "Золотой человек". Царские курганы Шиликтинской долины. Берельский могильник. Бесшатырские курганы. Тасмолинская культура. Повторение (2 часа);

Уйсуни и кангюи (8 часов). Уйсуны. Письменные источники об уйсунях. Расселение, хозяйство и быт уйсуней. Общественное устройство уйсуней. Кангюи. Китайские и иранские источники по истории кангюев. Расселение, хозяйство и быт кангюев. Общественное устройство кангюев. Археологические памятники уйсуней, кангюев;

Гунны (6 часов). Гунны (хунны). Ранняя история гуннов в китайских источниках. Шаньюй Модэ – основатель гуннского государства. Политическая история и государственное устройство гуннов. Великое переселение народов (перемещение гуннов на Запад). Аттила и его походы. Хозяйство и общественное устройство гуннов. Развитие культуры в эпоху гуннов;

Сарматы (4 часа). Сарматы. Участие сарматов в политических событиях древности. Расселение, хозяйство и быт сарматов. Общественный строй сарматов. Археологические памятники сарматов. Культура;

Обзор древней истории Казахстана (4 часа). Антропологический облик древних людей Казахстана. Основные события, явления, процессы древней истории Казахстана. Культурное наследие Древнего Казахстана. Повторение (2 часа);

2) 6 класс:

Казахстан в VI – IX веках (18 часов). Периодизация средневековой истории Казахстана. Образование Великого Тюркского каганата. Раннесредневековые государства на территории Казахстана: Западно-Тюркский каганат, Тюргешский каганат, Карлукский каганат, Огузское государство, Кимакский каганат. Историческое значение Атлахской битвы. Общественно-политическое устройство тюркских государств. Военное искусство тюрков. Хозяйство. Торговля и развитие городской культуры;

Казахстан в X – XІІІ века. (14 часов). Государство Караханидов. Начало распространения ислама на территории Казахстана. Найманы, кереи, жалаиры. Кыпчакское ханство. Понятие "Дешти Кипчак". Хозяйство: кочевое, оседло-земледельческое. Торговля. Городская культура. Великий Шелковый путь: историческое значение. Вклад тюркской культуры в развитие мировой цивилизации. Выдающиеся мыслители тюркского мира;

Казахстан в XIII веке – первой половине XV века (16 часов). Завоевательные походы Чингис хана. Защита Отрара. Образование Монгольской империи. Золотая Орда. Ак Орда. Государство Могулистан. Ханство Абулхаира. Общественно-политическое устройство государств XIII веке – первой половины XV века. Средневековые путешественники о Казахстане. Хозяйство. Развитие торговли. Культура;

Формирование казахского народа (2 часа). Казахи – наследники Великой степи: историческая и этническая преемственность. Этноним "казах". Окончательное становление казахского народа;

Образование единого Казахского государства (2 часа). Предпосылки образования национального государства казахов. Образование казахского ханства (территория, этнический состав населения). Основатели государства – Жанибек и Керей. Труд М.Х.Дулати "Тарихи Рашиди" – ценный источник по ранней истории Казахского ханства. Внутренняя и внешняя политика Казахского ханства в первые годы становления. Историческое значение образования единого казахского государства;

Развитие Казахского ханства в XVI – XVII веках (12 часов). Укрепление Казахского государства в период правления Касым хана. Дальнейшее укрепление и политический подъем Казахского ханства при правлении Хакназар хана. Внутренняя и внешняя политика Тауекель хана. Внутренняя и внешняя политика хана Есима. Жангир хан. Орбулакская битва. Правление Тауке хана. "Жеты жаргы". Великие бии. Государственно-административное устройство Казахского ханства. Социальная стратификация казахского общества;

Экономика и культура XVI – XVII веков (3 часа). Культура казахского народа: материальная, духовная культура. Литература и искусство: творчество акынов-жырау, народных певцов и композиторов, музыкальное искусство. Традиционное хозяйство казахов: скотоводство, земледелие. Повторение (1 час);

3) 7 класс:

Отечественная война (6 часов). Казахстан в начале XVIII века: внешнеполитическая ситуация и внутреннее положение. Джунгарское государство. Казахско-джунгарские войны. Годы "Великого бедствия" – "Актабан шубырынды". Курултай в Каракуме и Ордабасы – организация казахского ополчения. Анракайская битва. Защитники Отечества. Казахско-джунгарские войны в 30-40-е годы XVIII века;

Казахское ханство в І половине XVIII века (12 часов). Казахско-русские взаимоотношения до начала XVIII века. Казахстан в орбите интересов Российской империи начала XVIII века (политические и экономические цели, военно-разведывательные экспедиции, строительство первых военных укреплений). Принятие российского подданства ханом Младшего жуза Абулхаиром: причины и цели. Политика Российской империи в Казахстане в 30-50-е годы XVIII века. Обострение внутриполитической обстановки в Казахстане в 40-е годы ХVІІІ века. Казахское ханство при Аблае: внутренняя и внешняя политика;

Культура Казахстана XVIII века (4 часа). Творчество акынов и жырау XVІII века. Казахские источники по истории XVIII века. Прикладное искусство казахов;

Колонизация и народно-освободительная борьба (14 часов). Колониальная политика Российской империи: цели, методы. Национально-освободительное движение Сырыма Датова (причины, социальная база движения, этапы и ход, результаты). Царские реформы в 1822-1824 годы (ликвидация ханской власти в Среднем и Младшем жузах). Восстание казахов в 1836-1838 годах в Букеевской Орде (причины, основные этапы и сражения). Национально-освободительные движения казахского народа в первой половине XIX века (Жоламана Тленшиева, Саржана Касымова). Национально-освободительное движение под руководством Кенесары Касымова (причины, цели и движущие силы национально-освободительного движения, основные этапы). Кенесары Касымов: личность и политик. Восстание казахов под руководством Жанходжи Нурмухамедова и Есета Котибарова (причины, ход восстания). Присоединение Российской империей южных регионов Казахстана. Историческое значение народно-освободительных движений в Казахстане в конце ХVІІІ века - XIX веке;

Казахстан в составе Российской империи (16 часов). Реформы царизма в Казахстане во второй половине XIX века. Реформы 1867-1868 годов. Аграрная и переселенческая политика царских властей в Казахстане. Освободительная борьба 1860-1870-х годов (причины и ход восстаний). Социально-экономическое развитие Казахстана во второй половине ХIХ века. Начало проникновения капиталистических отношений. Административно-территориальные реформы 80-90-х годов ХIХ века: содержание и последствия. Развитие торговых отношений. Переселение уйгур и дунган в Семиречье. Трансформация казахского традиционного общества. Развитие общественно-политической мысли во второй половине XIX века;

Культура Казахстана в XIХ – начале ХХ веков (14 часов). Развитие просвещения и науки в Казахстане в XIX веке. Просветительская деятельность хана Букеевской Орды Жангира. Научное изучение Казахстана (П.Семенов-Тянь-Шанский, Г.Н. Потанин, В.В. Радлов, М.Шорманов, М.Бабаджанов, А.Диваев). Светские и религиозные учебные заведения. Джадидизм и новометодные школы. Чокан Валиханов – великий казахский ученый. Просветитель, педагог-новатор, общественный деятель И. Алтынсарин. Абай Кунанбаев – великий мыслитель, основатель казахской письменной литературы. Развитие музыкальной культуры казахов (Курмангазы Сагырбайулы, Таттимбет Казангапулы, Даулеткерей Шыгайулы). Казахская тематика в произведениях известных художников. Исторические труды Ш.Кудайберидева, М.Копеева и К.Халида. Повторение (2 часа).

4) 8 класс:

Казахстан в начале ХХ века (18 часов). Общественно-политические процессы в Казахстане в начале XX века. Экономическое развитие Казахстана в начале ХХ века. Столыпинская аграрная реформа и массовая крестьянская колонизация Казахстана. Развитие промышленности Казахстана в начале ХХ века. Развитие торговли. Национально-освободительное восстание 1916 года. Казахская национальная интеллигенция и ее влияние на общественно-политические процессы начала ХХ века. Развитие политической прессы (газета "Казах", журнал "Айкап"). Революции 1917 года. Создание партии "Алаш". Правительство "Алаш Орда". Политические лидеры казахского народа (А. Букейханов, А. Байтурсынов, М. Дулатов, Б. Каратаев, М. Тынышпаев, М. Шокаев). Научные труды казахской интеллигенции начала ХХ века;

Установление советской власти в Казахстане (12 часов). Установление советской власти в Казахстане. Казахская социалистическая партия "Уш Жуз". Военные действия в Казахстане в период гражданской войны (1918-1920 годы). Взаимоотношения органов Советской власти с правительством "Алаш-Орда", Кокандской автномией. Политика "военного коммунизма". Джут и голод 1921 года. Образование Казахской Автономной Советской Социалистической Республики. Формирование территории Казахской АССР. Роль казахской интеллигенции в восстановлении целостности казахских земель. НЭП в Казахстане (1921-1925 годы). Политика командно-административной системы в 20-30 годы ХХ века. Религиозная политика Советского государства. Повторение (2 часа);

Казахстан в период тоталитаризма (14 часов). Социалистическая индустриализация в Казахстане (сущность и особенности). "Малый Октябрь" (содержание и практика реализации). Конфискация байских хозяйств. Политика насильственной коллективизации в сельском хозяйстве. Экономические последствия насильственной коллективизации в Казахстане. Голод 1931-1933 годов – казахстанская трагедия ХХ века. Демографические последствия коллективизации сельского хозяйства в Казахстане. Общественно-политические взгляды и отношение к методам проведения коллективизации национальной интеллигенции ("Письмо пяти"). Общественно-политические процессы в Казахстане в 1920-1930-е годы. Сталинские репрессии. Советские "исправительно-трудовые" концентрационные лагеря на территории Казахстана (Степлаг, Карлаг, АЛЖИР и др.);

Культура Советского Казахстана: наука и образование (10 часов). Народное образование (ликвидация безграмотности взрослого населения, среднее образование, перевод казахской письменности с арабского алфавита на латинский, введение нового алфавита на основе русской графики).

А. Байтурсынов – "учитель нации". Появление высших учебных заведений. Казахстанский филиал АН СССР. Роль К. Сатпаева в развитии казахстанской науки. Ученые Казахстана и их научные достижения. Развитие литературы (творчество Ж.Аймаутова, М.Жумабаева, Б.Майлина, И.Жансугурова, С.Сейфуллина, С.Муканова, Г.Мусрепова, Г.Мустафина и др.). Театр, кино, изобразительное искусство и его деятели. Советская идеология в области культуры. Соцреализм;

Казахстан в годы Великой Отечественной войны (10 часов). Начало Великой Отечественной войны. Мобилизация в Казахстане и казахстанские военные формирования. Героизм и судьба казахстанцев в годы Великой Отечественной войны. Участие казахстанцев в сражениях Великой Отечественной войны. Казахстанцы – Герои Советского Союза. Б.Момышулы – легендарная личность. Казахстан – арсенал фронта. Депортация народов СССР в Казахстан. Культура Казахстана в период Великой Отечественной войны. Развитие науки. Достижения литературы (М. Ауэзов, Ж. Жабаев, Д. Снегин, И. Шухов и др.). Развитие искусства (театр, кино). Повторение (2 часа);

5) 9 класс:

Казахстан в послевоенные годы (1946-1953 годы) (8 часов). Социально-экономические изменения в послевоенные годы. Разработка полезных ископаемых и развитие промышленности. Развитие сельского хозяйства. Создание военно-промышленного комплекса Казахстана (ядерный полигон в Казахстане). Особенности общественно-политической жизни в послевоенные годы. "Дело Бекмаханова";

Казахстан в годы "Оттепели" (1954-1964 годы) (10 часов). Развитие промышленности в Казахстане в "хрущевский период". Освоение целинных и залежных земель в Казахстане (экономические, экологические и демографические последствия освоения целины). Военно-промышленный комплекс в Казахстане (космодром "Байконур"). "Хрущевская оттепель". Общественно-политическая жизнь в республике в 1954-1965 годы;

Казахстан в годы "Застоя" (1965-1985 годы) (10 часов). Социально-экономическое развитие Казахстана в 1965-1985 годы. Сырьевая направленность экономики. Урбанизация. Кризисные проявления в сельском хозяйстве в 1970-1980-е годы. Общественно-политическая жизнь в 1965-1985 годы. События 1979 года в Целинограде. Деятельность руководителей Казахской ССР (Ж. Шаяхметов, Д. Кунаев, Ж. Ташенов);

Культура Советского Казахстана (1946-1985 годы) (3 часа). Государственная политика в сфере образования. Обязательное среднее всеобщее образование. Положение казахского языка. Развитие науки. Развитие литературы (А. Нурпеисов, Б. Момышулы, И. Есенберлин, О. Сулейменов, М. Шаханов и др.). Искусство (театр, кино). Повторение (1 час).

Казахстан в период перестройки (1986-1991 годы) (6 часов). Социально-экономические преобразования в годы "перестройки": цели, проблемы и противоречия. События декабря 1986 года в Казахстане (причины, ход и последствия). Репрессивные меры в отношении участников декабрьских событий 1986 года в Казахстане. "Декларация о государственном суверенитете Казахской ССР" (октябрь 1990 года). Кризис советской политической системы ("Августовский путч" 1991 года). Распад СССР. Общественно-политические движения в Казахстане. Закрытие Семипалатинского ядерного полигона. Принятие закона "О языках Казахской ССР";

Возрождение государственности Казахстана (1991 – 1997 годы) (14 часов). Историческое значение принятия Конституционного закона "О государственной независимости". Н.А.Назарбаев – Первый Президент Республики Казахстан. Становление общественно-политических институтов Независимого Казахстана. Трудности перехода к рыночной экономике. Интеграция Казахстана в мировое сообщество. Социально-демографические процессы в первые годы Независимости. Принятие Конституции 1995 года;

Укрепление Независимого Казахстана (с 1997 года по настоящее время) (10 часов). Долгосрочные приоритетные цели и стратегии РК. Принятие Стратегии "Казахстан - 2030". Возрастание авторитета РК на международной арене. Взаимоотношения Казахстана с региональными и международными организациями. Председательствование Казахстана в ОБСЕ и ОИС. Казахстан в системе мировых экономических связей. Экономическое и социальное положение страны. Астана – новая столица Республики Казахстан. Стратегия "Казахстан-2050" – новый политический курс состоявшегося государства. Национальный план "100 конкретных шагов" – ответ на вызовы современности. Роль Лидера нации Н.А.Назарбаева в создании и развитии независимого государства;

Культура современного Казахстана (с 1991 года до настоящего времени) (4 часа). Политика государства в сфере образования и науки. Государственная программа "Болашак". Создание Назарбаев университета, Назарбаев Интеллектуальных школ. Казахстанская модель межэтнического и межконфессионального согласия. Ассамблея народа Казахстана. Возрождение и сохранение национальной культуры в эпоху глобализации. Тенденции развития современного искусства и литературы. Государственная программа "Культурное наследие". Общенациональная консолидирующая идея "Мәңгілік Ел". Повторение (2 часа).

Глава 3. Система целей обучения

15. Система целей обучения содержит кодировку. Код первого числа обозначает класс, второе и третье число – подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.1.2 "7" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

1) Развитие социальных отношений

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
Подраздел	около 1 млн. лет назад – V в.	VI – XVII вв.	XVIII - XIX вв.	І половина XX века	ІІ половина XX века - по настоящее время
1.1 Этнические отношения	5.1.1.1 описывать антропологические признаки первобытных людей	6.1.1.1 называть тюркские племена и показывать на карте их территориальное расселение	7.1.1.1 объснять демографические изменения и миграционные процессы в период джунгарских нашествий	8.1.1.1 определять причины и последствия демографических изменений	9.1.1.1 на основе анализа причинно-следственных связей делать аргументированные выводы о демографических изменениях
	5.1.1.2 различать племена по расовым особенностям	6.1.1.2 определять этносоциальную структуру государств XIII-XV вв.	7.1.1.2 анализировать причины и последствия переселенческой политики Российской империи		9.1.1.2 устанавливая преемственность с предыдущими историческими периодами, оценивать современные демографические процессы
	5.1.1.3 показывать на исторической карте направления переселения гуннов	6.1.1.3 определять основные периоды формирования казахского народа, устанавливая связи между историческими событиями древности и средневековья			9.1.1.3 анализировать демографическую политику согласно стратегии развития Казахстана
		6.1.1.4 объяснять значение этнонима "казах"
1.2 Социальные отношения	5.1.2.1 демонстрировать жизнь и быт первобытных людей в творческой форме (рассказ, изображение, постановка, макет)	6.1.2.1 определять роль социальных групп в Казахском ханстве	7.1.2.1 определять изменения в традиционном казахском обществе на основе сравнений с предыдущими периодами	8.1.2.1 анализировать роль и деятельность казахской интеллигенции	9.1.2.1 анализировать социальное положение населения современного Казахстана на основе статистических данных
	5.1.2.2 объяснять особенности социальных групп		7.1.2.2 объяснять значимость формирования казахской интеллигенции	8.1.2.2 определять социальное положение народа в военные годы

2) Развитие культуры

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
Подраздел	Около 1 млн. лет назад - V в.	VI – XVII вв.	XVIII – XIX вв.	І половина XX века	II половина XX века - по настоящее время
2.1 Мировоззрение и религия	5.2.1.1 описывать верования первобытных людей	6.2.1.1 объяснять мировоззренческие особенности тюрков	7.2.1.1 определять ценность и значимость обычаев и традиций	8.2.1.1 определять цели и последствия религиозной политики государства	9.2.1.1 анализировать деятельность традиционных и деструктивных религиозных организаций и течений
	5.2.1.2 описывать мировоззрение древних племен	6.2.1.2 определять влияние ислама на общественную жизнь	7.2.1.2 анализировать негативное влияние колониальной политики на развитие национальных ценностей		9.2.1.2 оценивать роль Ассамблеи народа Казахстана в укреплении межконфессионального, межэтнического согласия и внутренней стабильности
		6.2.1.3 использовать понятие "Великая степь" при описании преемственности исторических событий и процессов			9.2.1.3 оценивать значимость общенациональной идеи "Мәңгілік Ел"
2.2 Искусство и литература	5.2.2.1 сравнивать археологические памятники	6.2.2.1 определять значимость кюев, легенд, шежире и эпосов как исторических источников	7.2.2.1 оценивать ценность народного фольклора и музыкальных произведений как исторических источников	8.2.2.1 анализировать творческое наследие казахской интеллигенции, оценивать его влияние на общественное сознание	9.2.2.1 анализировать отражение общественной жизни в советской литературе и произведениях искусства
	5.2.2.2 определять признаки андроновской и бегазы-дандыбаевской культур, опираясь на археологические источники	6.2.2.2 объяснять особенности средневековых архитектурных памятников	7.2.2.2 оценивать деятельность А.Кунанбаева как акына, мыслителя, общественного деятеля	8.2.2.2 оценивать деятельность А.Байтур сынова как основоположника казахской лингвистики, общественного деятеля	9.2.2.2 оценивать место произведений М. Ауезова в мировой литературе
	5.2.2.3 описывать особенности прикладного искусства древних племен	6.2.2.3 характеризовать достижения кочевников в военном искусстве	7.2.2.3 описывать особенности национальных музыкальных инструментов	8.2.2.3 определять изменения в искусстве и литературе	9.2.2.3 определять тенденции развития современного искусства и литературы
	5.2.2.4 описывать реликвию "Золотой человек" как произведение искусства	6.2.2.4 объяснять историческую значимость трудов М.Кашгари, Ю. Баласагуни и А.Яссауи для описания общества тюркского периода	7.2.2.4 определяя особенности национальной одежды, оценивать достижения прикладного искусства	8.2.2.4 оценивать роль А. Кашаубаева и К. Мунайтпасова в представлении казахского народа на мировом уровне	9.2.2.4 обосновывать необходимость государственных программ, направленных на возрождение национальных ценностей (программа "Культурное наследие")
	5.2.2.5 определять вклад А. Маргулана в развитие казахстанской археологии	6.2.2.5 описывать достижения кочевников в прикладном искусстве		8.2.2.5 оценивать значение искусства и литературы в поднятии духа народа во время войны
	5.2.2.6 знать о вкладе кочевников в развитие мировой цивилизации
2.3 Образование и наука	5.2.3.1 знать археологические открытия казахстанских ученых	6.2.3.1 объяснять историческое значение древнетюркской письменности	7.2.3.1 определять историческое значение научного наследия Ч.Уалиханова	8.2.3.1 оценивать роль национальной периодической печати в пробуждении общественно- политического сознания	9.2.3.1 оценивать вклад Е. Бекмаханова в развитие исторической науки Казахстана
		6.2.3.2 определять вклад аль-Фараби и других ученых в развитие средневековой науки	7.2.3.2 определять вклад Жангир хана в развитие просвещения	8.2.3.2 определять положение казахского языка в советский период	9.2.3.2 оценивать политику государства в сфере образования и науки
		6.2.3.3 определять роль словаря "Кодекс куманикус" в установлении международных отношений	7.2.3.3 оценивать вклад И. Алтынсарина в развитие просвещения	8.2.3.3 анализировать изменения в сфере образования и науки в первой половине XX века
		6.2.3.4 объяснять значение труда М.Х. Дулати "Тарихи Рашиди"	7.2.3.4 определять значение трудов Ш.Кудайбердиулы, М.Копеева и К. Халида как исторических источников	8.2.3.4 оценивать роль К.Сатпаева в развитии казахстанской науки

3) Развитие государства

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
Подраздел	Около 1 млн. лет назад - V в.	VI – XVII вв.	XVIII – XIX вв.	І половина XX века	ІІ половина XX века - по настоящее время
3.1 Внутренняя политика государства	5.3.1.1 показывать на карте расселение племенных союзов	6.3.1.1 определять историческую значимость формирования Тюркского каганата, выявляя взаимосвязи между событиями	7.3.1.1 оценивать роль курылтаев в Каракуме и Ордабасы в объединении народа против джунгарской экспансии	8.3.1.1 оценивать деятельность представителей казахской интеллигенции в Государственной Думе Российской империи	9.3.1.1 объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию
	5.3.1.2 знать предпосылки формирования древних государственных объединении	6.3.1.2 знать государства VI-IX веков и, используя карту, объяснять политические процессы	7.3.1.2 анализировать внутреннее политическое положение Казахского ханства	8.3.1.2 оценивать общественно-политические процессы в Казахстане в начале XX века	9.3.1.2 оценивать деятельность Ж.Шаяхметова, Д.Кунаева и Ж.Ташенева по отстаиванию национальных интересов
		6.3.1.3 объяснять политические процессы в государствах X – нач. XІІІ вв., используя карту	7.3.1.3 определять причины и последствия колониальной политики Российской империи	8.3.1.3 определять историческую значимость национально- освободительного восстания 1916 года и оценивать роль личностей	9.3.1.3 оценивать Конституцию Республики Казахстан как гарант стабильного развития государства
		6.3.1.4 объяснять особенности землевладения в Караханидском государстве, используя исторические понятия	7.3.1.4 объяснять административно- территориальные изменения в результате реформ царской власти	8.3.1.4 анализировать политику партии "Алаш" в возрождении национальной государственности	9.3.1.4 сравнивать и анализировать проявления народного недовольства против командно-административной политики
		6.3.1.5 характеризовать героизм жителей города Отырар	7.3.1.5 определять причины и последствия национально-освободительной борьбы казахского народа против колониальной политики	8.3.1.5 оценивать деятельность А. Букейханова как политического лидера	9.3.1.5 оценивать историческое значение Декабрьских событий 1986 года
		6.3.1.6 объяснять политические процессы в государствах XIII-XV вв., используя карту	7.3.1.6 оценивать роль руководителей национально-освободительных восстаний	8.3.1.6 оценивать значение образованных в Казахстане национальных автономий	9.3.1.6 определять первые шаги Казахстана после обретения Независимости и делать обобщения
		6.3.1.7 определять главные и второстепенные причины распада средневековых государств		8.3.1.7 анализировать последствия политики командно-административной системы в 20–30 гг. ХХ века	9.3.1.7 объяснять историческую значимость провозглашения независимости Казахстана, устанавливая преемственность с событиями прошлого
		6.3.1.8 определять особенности системы управления государств на территории Казахстана			9.3.1.8 анализировать общественно-политическое развитие Независимого Казахстана
		6.3.1.9 определять историческую значимость образования Казахского ханства			9.3.1.9 анализировать долгосрочные государственные стратегии
		6.3.1.10 определять роль казахских ханов в укреплении государства			9.3.1.10 оценивать роль Лидера нации Н. Назарбаева в формировании Независимого государства
		6.3.1.11 характеризовать деятельность султанов, биев, батыров, жырау в общественно-политической жизни государства			9.3.1.11 определять Астану как символ процветания нового Казахстана
3.2 Внешняя политика государства	5.3.2.1 определять место сакских, сарматских племен на международной арене	6.3.2.1 объяснять миграционные процессы тюркоязычных племен, определяя взаимосвязи между историческими событиями	7.3.2.1 объяснять роль ханов и батыров в борьбе против джунгарского нашествия	8.3.2.1 оценивать вклад казахстанцев в победу во Второй мировой войне	9.3.2.1 анализировать последствия создания военно-промышленного комплекса Казахстана во второй половине XX века
	5.3.2.2 определять взаимоотношения первых государственных объединений на территории Казахстана с соседними странами	6.3.2.2 определять основные направления внешней политики Великого Тюркского каганата	7.3.2.2 определять результаты внешней политики Казахского ханства	8.3.2.2 определять героические и личностные качества Б. Момышулы	9.3.2.2 оценивать признание Республики Казахстан на международной арене
		6.3.2.3 анализировать историческое значение Атлахской битвы	7.3.2.3 оценивать внутреннюю и внешнюю политику хана Абылая		9.3.2.3 анализировать взаимоотношения Казахстана с региональными и международными организациями
		6.3.2.4 определять место кипчаков в истории Евразии			9.3.2.4 определять важность установления казахской диаспорой связей с исторической Родиной
		6.3.2.5 объяснять внешнюю политику государств, образованных в XIII – XV веках на территории Казахстана, определяя взаимосвязи между историческими событиями
		6.3.2.6 анализировать внешнюю политику казахских ханов
		6.3.2.7 оценивать военную тактику и героизм казахского войска в Орбулакской битве

4) Экономическое развитие Казахстана

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
Подраздел	около 1 млн. лет назад -V в.	VI – XVII век	XVIII – XIX вв.	І половина XX века	ІІ половина XX века - по настоящее время
4.1 Хозяйство	5.4.1.1 описывать занятия древних людей	6.4.1.1 выявлять экономическую взаимосвязь между кочевниками и земледельцами	7.4.1.1 определять последствия джунгарского нашествия на хозяйство казахов	8.4.1.1 на основе сравнения различных источников и аргументов анализировать изменения, произошедшие в результате новой экономической политики	9.4.1.1 оценивать изменения, имевшие место в сельском хозяйстве в советское время
	5.4.1.2 объяснять формирование кочевого скотоводства и земледелия	6.4.1.2 определять особенности традиционного хозяйства кочевников	7.4.1.2 анализировать влияние колониальной политики на традиционное хозяйство казахов	8.4.1.2 анализировать последствия насильственной коллективизации на сельское хозяйство	9.4.1.2 анализировать социально-экономические проблемы, имевшие место в советское время
					9.4.1.3 анализировать влияние процесса приватизации на экономику Республики Казахстан
					9.4.1.4 анализировать направления модернизации в аграрном секторе
4.2 Производственные отношения и торговля	5.4.2.1 описывать орудия труда и виды оружия	6.4.2.1 определять влияние Великого Шелкого пути на развитие городской культуры	7.4.2.1 определять влияние развития капиталистических отношений на экономику Казахстана	8.4.2.1 анализировать достижения и недостатки индустриализации в Казахстане	9.4.2.1 определять состояние промышленности и делать выводы
	5.4.2.2 объяснять влияние развития металлургии на различные сферы хозяйства	6.4.2.2 определять роль Великого Шелкового пути в развитии международных отношений	7.4.2.2 определять изменения, которые произошли в торговых отношениях в связи с развитием ярмарок	8.4.2.2 доказывать, что экономика Казахстана была перестроена на военный лад	9.4.2.2 анализировать влияние рыночной экономики на производственные отношения
	5.4.2.3 объяснять возникновение Великого Шелкового пути				9.4.2.3 анализировать интеграцию Казахстана в мировую экономику
					9.4.2.4 исследовать влияние внешней торговли на экономику

16. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "История Казахстана" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение 1 к Типовой учебной программе по учебному предмету "История Казахстана" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной программы
по учебному предмету "История Казахстана" для 5-9 классов
уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс

Раздел	Темы, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (18 часов)
5.1 A Жизнь древних людей на территории Казахстана	Вводный урок. Что изучает история древнего Казахстана	Общий обзор древней истории Казахстана
	Как жили древние люди	5.1.1.1 – описывать антропологические признаки первобытных людей; 5.1.2.1 – демонстрировать жизнь и быт первобытных людей в творческой форме (рассказ, изображение, постановка, макет)
	Какие находки эпохи камня были обнаружены археологами на территории Казахстана	5.2.3.1 – знать археологические открытия казахстанских ученых; 5.2.2.1 – сравнивать археологические памятники; 5.4.2.1 – описывать орудия труда и виды оружия
	Как изменения в природе повлияли на жизнь первобытных людей	5.4.1.1 – описывать занятия древнего человека
	Почему ботайцы считаются первыми людьми, приручившими лошадей	5.4.1.1 – описывать занятия древних людей
	Как использование металла изменило жизнь древних людей на территории Казахстана	5.4.2.2 – объяснять влияние развития металлургии на различные сферы хозяйства; 5.2.2.1 – сравнивать археологические памятники
	Какие особенности памятников эпохи бронзы раскрыл А. Маргулан	5.2.2.5 – определять вклад А. Маргулана в развитие казахстанской археологии; 5.2.2.2 – определять признаки андроновской и бегазы-дандыбаевской культур, опираясь на археологические источники
	Как наскальные рисунки отражают мировоззрение древних людей	5.2.1.1 – описывать верования первобытных людей; 5.2.2.1 – сравнивать археологические памятники
	Путешествие в жизнь древних людей	5.1.2.1 – демонстрировать жизнь и быт первобытных людей в творческой форме (рассказ, изображение, постановка, макет)
2-я четверть (14 часов)
5.2 A Жизнь древних кочевников (8 часов)	Каким образом производство железа изменило жизнь людей	5.4.2.2 – объяснять влияние развития металлургии на различные сферы хозяйства
	Почему кочевое скотоводство стало основным видом хозяйства	5.4.1.2 – объяснять формирование кочевого скотоводства и земледелия; 5.2.2.6 – знать о вкладе кочевников в развитие мировой цивилизации
	В чем особенности жилища кочевников	5.2.2.3 – описывать особенности прикладного искусства древних племен; 5.2.2.6 – знать о вкладе кочевников в развитие мировой цивилизации
	Какие традиции и обычаи кочевников сохранились до наших дней	5.2.1.2 – описывать мировоззрение древних племен
5.2 В Саки (4 часа)	Какие источники повествуют нам о жизни саков	5.3.1.1 – показывать расселение племенных союзов на карте; 5.3.1.2 – знать предпосылки формирования древних государственных объединений
	Кем был "Золотой человек"	5.2.3.1 – знать археологические открытия казахстанских ученых; 5.2.2.4 – описывать реликвию "Золотой человек" как произведение искусства; 5.2.1.2 – описывать мировоззрение древних племен
Повторение (2 часа)
3-я четверть (20 часов)
5.3 A Саки (12 часов)	Почему курганы Шиликты и Бесшатыр называют "царскими"	5.2.2.1 – сравнивать археологические памятники; 5.1.2.2 – объяснять особенности социальных групп; 5.2.1.2 – описывать мировоззрение древних племен
	Как характеризуют культуру саков находки из берельского могильника	5.2.1.2 – описывать мировоззрение древних племен; 5.2.2.3 – описывать особенности прикладного искусства древних племен
	Каковы особенности "курганов с усами"	5.2.2.1 – сравнивать археологические памятники
	Как описывается образ Томирис в исторических источниках	5.3.2.1 – определять место сакских, сарматских племен на международной арене
	Какие известные герои саков боролись за независимость	5.3.2.1 – определять место сакских, сарматских племен на международной арене
	Почему поход Александра Македонского на саков закончился неудачей	5.3.2.1 – определять место сакских, сарматских племен на международной арене
5.3 В Уйсуни и кангюи (8 часов)	Как описывали жизнь уйсунов китайские авторы	5.3.1.2 – знать предпосылки формирования древних государственных объединений; 5.1.2.2 – объяснять особенности социальных групп; 5.3.2.2 – определять взаимоотношения первых государственных объединений на территории Казахстана с соседними странами
	С чем связано развитие городской культуры кангюев	5.4.2.3 – объяснять возникновение Великого Шелкового пути; 5.3.2.2 – определять взаимоотношения первых государственных объединений на территории Казахстана с соседними странами
	Как описывал Сыма Цянь общество кангюев	5.1.2.2 – объяснять особенности социальных групп; 5.3.1.2 знать предпосылки формирования древних государственных объединений
	Каким было развитие культуры у уйсунов и кангюев	5.2.2.3 – описывать особенности прикладного искусства древних племен; 5.2.2.6 – знать о вкладе кочевников в развитие мировой цивилизации
4-я четверть (16 часов)
5.4 A Гунны (6 часов)	Почему Модэ шаньюй говорил: "Земля – основа государства"	5.3.1.1 – показывать расселение племенных союзов на карте; 5.3.1.2 – знать предпосылки формирования древних государственных объединений
	Как строительство Великой китайской стены связано с гуннами	5.3.2.2 – определять взаимоотношения первых государственных объединений на территории Казахстана с соседними странами
	Какие изменения произошли в результате переселения гуннов на территорию Казахстана	5.1.1.3 – показывать на исторической карте направления переселения гуннов
	Как оценивали Атиллу древние авторы	5.1.1.3 – показывать на исторической карте направления переселения гуннов; 5.3.2.2 – определять взаимоотношения первых государственных объединений на территории Казахстана с соседними странами
5.4 В Сарматы (4 часа)	Какие археологические памятники сарматов нам известны	5.2.2.1 – сравнивать археологические памятники; 5.2.2.3 – описывать особенности прикладного искусства древних племен; 5.3.1.1 – показывать расселение племенных союзов на карте; 5.1.2.2 – объяснять особенности социальных групп
	С какими государствами строили взаимоотношения сарматы	5.3.2.1 – определять место сакских, сарматских племен на международной арене
5.4 С Обзор древней истории Казахстана (4 часа)	Как выглядели люди в древности	5.1.1.2 – различать племена по расовым признакам
	Путешествие в древний Казахстан	5.4.1.1 – описывать занятия древнего человека; 5.4.1.2 – объяснять формирование кочевого скотоводства и земледелия; 5.4.2.1 – описывать орудия труда и виды снаряжения; 5.4.2.3 – объяснять возникновение Великого Шелкового пути
Повторение (2 часа)

2) 6 класс

Раздел	Тема, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (18 часов)
6.1A Казахстан в VI – IX вв.	Вводный урок. Что изучает история средних веков	6.3.1.2 – знать государства VI-IX веков и, используя карту, объяснять политические процессы
	Имена каких каганов VI-IX веков сохранились в истории	6.3.1.1 – определять историческую значимость формирования Тюркского каганата, выявляя взаимосвязи между событиями; 6.3.1.2 – знать государства VI-IX веков и, используя карту, объяснять политические процессы; 6.3.2.2 – определять основные направления внешней политики Великого Тюркского каганата; 6.2.1.3 – использовать понятие " Великой степь" при описании преемственности исторических событий и процессов
	Какие источники повествуют о политике Билге кагана и Культегина по укреплению государства	6.3.1.2 – знать государства VI-IX веков и, используя карту, объяснять политические процессы; 6.2.3.1 – объяснять историческое значение древнетюркской письменности
	Почему Атлахскую битву называют "битвой народов"	6.3.2.3 – анализировать историческое значение Атлахской битвы; 6.2.2.3 – характеризовать достижения кочевников в военном искусстве
	Какие исторические сведения содержит поэма "Огузнама"	6.3.1.2 – знать государства VI-IX веков и, используя карту, объяснять политические процессы
	Какие источники свидетельствуют о развитии городской культуры у кимаков	6.4.2.1 – определять влияние Великого Шелкового пути на развитие городской культуры; 6.4.1.1 – выявлять экономическую взаимосвязь между кочевниками и земледельцами
	Какие сведения о тюрках содержатся в китайских и арабских источниках	6.2.2.3 – характеризовать достижения кочевников в военном искусстве; 6.4.1.2 – определять особенности традиционного хозяйства кочевников; 6.2.1.1 – объяснять мировоззренческие особенности тюрков
	Как повлияла миграция тюркоязычных народов на историю Евразии	6.3.2.1 – объяснять миграционные процессы тюркоязычных племен, определяя взаимосвязи между историческими событиями; 6.1.1.1 – называть тюркские племена и показывать на карте их территориальное расселение
2-я четверть (14 часов)
6.2 A Казахстан в X – нач. XІІІ вв. (13 часов)	Как изменилась политическая карта в X – нач. XIII веках	6.3.1.3 – объяснять политические процессы в государствах X – нач. XІІІ вв., используя карту; 6.3.1.7 – определять главные и второстепенные причины распада средневековых государств
	Почему государство Караханидов провозгласило ислам государственной религией	6.3.1.3 – объяснять политические процессы в государствах X – нач. XІІІ вв., используя карту; 6.2.1.2 – определять влияние ислама на общественную жизнь; 6.3.1.4 – объяснять особенности землевладения в Караханидском государстве, используя исторические понятия
	Почему евразийская степь называлась "Дешти Кипчак"	6.3.1.3 – объяснять политические процессы в государствах X – нач. XІІІ вв., используя карту; 6.3.2.4 – определять место кипчаков в истории Евразии; 6.2.2.3 – характеризовать достижения кочевников в военном искусстве; 6.2.1.3 – использовать понятие "Великая степь" при описании преемственности исторических событий и процессов
	Какова была роль найманов, кереитов и жалаиров на средневековой политической арене	6.3.1.3 – объяснять политические процессы в государствах X – нач. XІІІ вв., используя карту
	Повлиял ли Великий Шелковый путь на развитие международных отношений	6.4.2.2 – определять роль Великого Шелкового пути в развитии международных отношений
	Как Великий Шелковый путь повлиял на экономическое и культурное развитие средневекового Казахстана	6.4.2.1 – определять влияние Великого Шелкового пути на развитие городской культуры; 6.4.1.1 – выявлять экономическую взаимосвязь между кочевниками и земледельцами; 6.2.2.2 – объяснять особенности средневековых архитектурных памятников
	Какой вклад внесла тюркская культура в развитие мировой цивилизации	6.2.2.5 – описывать достижения кочевников в прикладном искусстве; 6.2.2.2 – объяснять особенности средневековых архитектурных памятников; 6.2.3.2 – определять вклад аль-Фараби и других ученых в развитие средневековой науки; 6.2.2.4 – объяснять историческую значимость трудов М. Кашгари, Ю. Баласагуни и А. Яссауи для описания общества тюркского периода; 6.2.3.3 – определять роль словаря "Кодекс куманикус" в установлении международных отношений
Повторение (1 час)
3-я четверть (20 часов)
6.3A Казахстан в XIII - первой половине XV вв. (16 часов)	Как монголы достигли уровня государственности	6.2.2.3 – характеризовать достижения кочевников в военном искусстве; 6.3.1.6 – объяснять политические процессы в государствах XIII-XV вв., используя карту
	Почему войска Чингиз хана не могли захватить город Отырар в течение шести месяцев	6.3.1.5 – характеризовать героизм жителей города Отырар
	Кто оказал больше влияния на изменения в Центральной Азии: кыпчаки или монголы	6.1.1.2 – определять этносоциальную структуру государств XIII-XV вв.; 6.3.1.8 – определять особенности системы управления государств на территории Казахстана
	Как изменилась политическая карта в результате распада Монгольской империи	6.3.1.6 – объяснять политические процессы в государствах XIII-XV вв., используя карту; 6.1.1.2 – определять этносоциальную структуру государств XIII-XV вв.; 6.3.1.7 – определять главные и второстепенные причины распада средневековых государств
	Какую роль сыграла Ак Орда в сложении казахской государственности	6.3.1.6 – объяснять политические процессы в государствах XIII-XV вв., используя карту; 6.1.1.2 – определять этносоциальную структуру государств XIII-XV вв.; 6.3.2.5 – объяснять внешнюю политику государств, образованных в XIII – XV веках на территории Казахстана, определяя взаимосвязи между историческими событиями
	К каким изменениям привели события в Могулистане и государстве Абулхаира	6.3.1.6 – объяснять политические процессы в государствах XIII-XV вв., используя карту; 6.1.1.2 – определять этносоциальную структуру государств XIII-XV вв.; 6.3.2.5 – объяснять внешнюю политику государств, образованных в XIII – XV веках на территории Казахстана, определяя взаимосвязи между историческими событиями
	Как искусство и литература XIII–XV веков характеризуют средневековое общество	6.2.2.1 – определять значимость кюев, легенд, шежире и эпосов как исторических источников
	Как описывали Казахстан средневековые путешественники	6.4.1.2 – определять особенности традиционного хозяйства кочевников; 6.2.2.5 – описывать достижения кочевников в прикладном искусстве
6.3 B Формирование казахского народа (2 часа)	Как сформировался наследник Великой Степи – казахский народ	6.1.1.3 – определять основные периоды формирования казахского народа, устанавливая связи между историческими событиями древности и средневековья; 6.1.1.4 – объяснять значение этнонима "казах"
6.4A Образование единого Казахского государства (2 часа)	Почему созданное Кереем и Жанибеком Казахское ханство считается первым национальным государством в Центральной Азии	6.3.1.9 – определять историческое значение образования Казахского ханства; 6.2.3.4 – объяснять значение труда М.Х. Дулати "Тарихи Рашиди"; 6.3.1.10 – определять роль казахских ханов в укреплении государства; 6.2.1.3 – использовать понятие "Великая степь" при описании преемственности исторических событий и процессов
4-я четверть (16 часов)
6.4 B Развитие Казахского ханства в XVI – XVII веках (12 часов)	Почему К.Жалаири писал: "Самым известным из сыновей Жанибек хана был Касым хан..."	6.3.1.10 – определять роль казахских ханов в укреплении государства; 6.3.2.6 – анализировать внешнюю политику казахских ханов
	Почему время правления Хакназар хана называют периодом возрождения казахской государственности	6.3.1.10 – определять роль казахских ханов в укреплении государства; 6.3.2.6 – анализировать внешнюю политику казахских ханов
	Какую политику проводил Тауекель хан для объединения казахских земель	6.3.1.10 – определять роль казахских ханов в укреплении государства; 6.3.2.6 – анализировать внешнюю политику казахских ханов
	Как Есим хан смог сохранить целостность Казахского ханства	6.3.1.10 – определять роль казахских ханов в укреплении государства; 6.3.2.6 – анализировать внешнюю политику казахских ханов
	Каково место Орбулакской битвы в истории мирового военного искусства	6.2.2.3 – характеризовать достижения кочевников в военном искусстве; 6.3.2.7 – оценивать военную тактику и героизм казахского войска в Орбулакской битве
	Почему А.Левшин называл Тауке хана "Ликургом степи"	6.3.1.10 – определять роль казахских ханов в укреплении государства; 6.3.2.6 – анализировать внешнюю политику казахских ханов
	Какова была роль социальных групп казахского общества	6.1.2.1 – определять роль социальных групп в Казахском ханстве; 6.3.1.11 – характеризовать деятельность султанов, биев, батыров, жырау в общественно-политической жизни государства
6.4C Экономика и культура XVI – XVII веков (3 часа)	Каким образом духовная культура отражает жизнь казахов в XVI – XVII веках	6.2.2.1 – определять значимость кюев, легенд, шежире и эпосов как исторических источников
	Почему юрта считается образцом высокого уровня развития материальной культуры кочевников	6.2.2.5 – описывать достижения кочевников в прикладном искусстве
	В чем особенности традиционного хозяйства кочевников	6.4.1.2 – определять особенности традиционного хозяйства кочевников
Повторение (1 час)

3) 7 класс

Раздел	Тема, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (18 часов)
7.1 A Отечественная война (6 часов)	Почему "Елим-ай" стала всенародной песней	7.1.1.1 – объяснять демографические изменения и миграционные процессы в период джунгарских нашествий; 7.2.2.1 – оценивать ценность народного фольклора и музыкальных произведений как исторических источников; 7.3.1.2 – анализировать внутреннее политическое положение Казахского ханства; 7.4.1.1 – определять последствия джунгарского нашествия на хозяйство казахов
	Почему Ордабасы является символом единства народа	7.3.1.2 – анализировать внутреннее политическое положение Казахского ханства; 7.3.1.1 – оценивать роль курылтаев в Каракуме и Ордабасы в объединении народа против джунгарской экспансии
	Почему Анракайскую битву считают коренным переломом в казахско-джунгарской войне	7.3.2.1 – объяснять роль ханов и батыров в борьбе против джунгарского нашествия
7.1 В Казахское ханство в XVIII веке (12 часов)	Почему Россия считала Казахстан "ключем и вратами" в Азию	7.3.1.2 – анализировать внутреннюю политику Казахского ханства; 7.3.2.2 – определять результаты внешней политики Казахского ханства
	Какие цели преследовал Абулхаир хан, написав письмо императрице Анне Иоанновне	7.3.1.2 – анализировать внутреннее политическое положение Казахского ханства; 7.3.2.2 – определять результаты внешней политики Казахского ханства
	Каковы были последствия обострения внутриполитической ситуации в Казахском ханстве	7.3.1.2 – анализировать внутреннее политическое положение Казахского ханства; 7.3.2.2 – определять результаты внешней политики Казахского ханства
	Какова роль Абылай хана в сохранении независимого казахского государства	7.3.1.2 – анализировать внутреннее политическое положение Казахского ханства; 7.3.2.3 – оценивать внутреннюю и внешнюю политику хана Абылая
2-я четверть (14 часов)
7.2 A Культура Казахстана в XVIII веке (4 часа)	Как исторические события XVІII века отражены в произведениях акынов и жырау	7.2.2.1 – оценивать значимость народного фольклора и музыкальных произведений как исторических источников
	В чем уникальность прикладного искусства казахов	7.2.2.4 – определяя особенности национальной одежды, оценивать достижения прикладного искусства
7.2 В Колонизация и народно-освободительная борьба (9 часов)	Как Российская империя осуществляла колонизацию Казахстана	7.3.1.3 – определять причины и последствия колониальной политики Российской империи
	Какие права казахов Младшего жуза пытался защитить Сырым Датов	7.3.1.5 – определять причины и последствия национально-освободительной борьбы казахского народа против колониальной политики; 7.3.1.6 – оценивать роль руководителей национально-освободительных восстаний
	Какие изменения произошли в казахском обществе в результате реформ 1822-1824 гг.	7.3.1.4 – объяснять административно- территориальные изменения в результате реформ царской власти; 7.1.2.1 – определять изменения в традиционном казахском обществе на основе сравнений с предыдущими периодами
	Какая идея сближала Исатая Тайманулы и Махамбета Отемисулы	7.3.1.5 – определять причины и последствия национально-освободитель ной борьбы казахского народа против колониальной политики; 7.3.1.6 – оценивать роль руководителей национально-освободительных восстаний
	Почему восстание Кенесары хана приобрело общенародный характер	7.3.1.5 – определять причины и последствия национально-освободительной борьбы казахского народа против колониальной политики; 7.3.1.6 – оценивать роль руководителей национально-освободительных восстаний
Повторение (1 час)
3-я четверть (20 часов)
7.3 A Колонизация и народно-освободительная борьба (4 часа)	Почему усилилась экспансия среднеазиатских ханств в южные регионы Казахстана	7.3.1.5 – определять причины и последствия национально-освободительной борьбы казахского народа против колониальной политики; 7.3.1.6 – оценивать роль руководителей национально-освободительных восстаний
	Каковы особенности присоединения южных регионов Казахстана к Российской империи	7.3.1.2 – анализировать внутреннее политическое положение Казахского ханства; 7.3.2.2 – определять результаты внешней политики Казахского ханства
7.3 B Казахстан в составе Российской империи (6 часов)	Как царское правительство осуществляло принцип "разделяй и властвуй"	7.3.1.3 – определять причины и последствия колониальной политики Российской империи; 7.3.1.4 – объяснять административно- территориальные изменения в результате реформ царской власти
	Каковы главные особенности восстаний 60-70-х годов XIX века	7.3.1.5 – определять причины и последствия национально-освободительной борьбы казахского народа против колониальной политики
	К каким изменениям в жизни казахского общества привела переселенческая политика	7.4.1.2 – анализировать влияние колониальной политики на традиционное хозяйство казахов; 7.1.1.2 – анализировать причины и последствия переселенческой политики Российской империи
7.3 С Казахстан в составе Российской империи (10 часов)	Какие новые отрасли промышленности возникли в Казахстане в результате развития капиталистических отношений	7.4.2.1 – определять влияние развития капиталистических отношений на экономику Казахстана
	Почему Кояндинская ярмарка была многолюдной	7.4.2.2 – определять изменения, которые произошли в торговых отношениях в связи с развитием ярмарок
	Каковы были политические взгляды представителей литературного течения "Зар заман"	7.2.1.2 – анализировать негативное влияние колониальной политики на развитие национальных ценностей; 7.1.2.2 – объяснять значимость формирования казахской интеллигенции
4-я четверть (16 часов)
7.4 А Культура Казахстана в XIХ- начале ХХ веков (14 часов)	Как художники изображают казахский аул XIX века	7.1.2.1 – определять изменения в традиционном казахском обществе на основе сравнений с предыдущими периодами; 7.2.1.1 – определять ценность и значимость обычаев и традиций
	Какова роль хана Букеевской Орды Жангира в качестве первого казахского просветителя	7.2.3.2 – определять вклад Жангир хана в развитие просвещения
	Почему С. Муканов назвал свой роман, посвященный Ч. Валиханову, "Промелькнувший метеор"	7.2.3.1 – определять историческое значение научного наследия Ш.Уалиханова
	В чем состоит новаторство Ы. Алтынсарина в области народного просвещения	7.2.3.3 – оценивать вклад Ы. Алтынсарина в развитие просвещения
	Почему Абая Кунанбаева называли "Хаким Абай"	7.2.2.2 – оценивать деятельность А. Кунанбаева как акына, мыслителя, общественного деятеля
	Почему XIX век называют эпохой расцвета казахского музыкального искусства	7.2.2.1 – оценивать ценность народного фольклора и музыкальных произведений как исторических источников; 7.2.2.3 – описывать особенности национальных музыкальных инструментов
	Какова историческая ценность трудов Ш. Кудайберидева, М. Копеева и К. Халида	7.2.3.4 – определять значение трудов Ш. Кудайбердиулы, М. Копеева и К. Халида как исторических источников
Повторение (2 часа)

4) 8 класс

Раздел	Тема, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны
1-я четверть (18 часов)
8.1 А Казахстан в начале ХХ века (18 часов)	Почему А. Байтурсынов писал: "Само существование казахского народа стало проблемой"	8.3.1.1 – оценивать деятельность представителей казахской интеллигенции в Государственной Думе Российской империи; 8.3.1.2 – оценивать общественно-политические процессы в Казахстане в начале XX века
	Почему восстание 1916 года приобрело общенародный характер	8.3.1.2 – оценивать общественно-политические процессы в Казахстане в начале XX века; 8.3.1.3 – определять историческую значимость национально-освободительного восстания 1916 года и оценивать роль личностей
	Какие события свидетельствуют об усилении политической активности в 1917 году	8.3.1.2 – оценивать общественно-политические процессы в Казахстане в начале XX века
	А. Букейханов – национальный лидер начала ХХ века	8.2.2.1 – анализировать творческое наследие казахской интеллигенции, оценивать его влияние на общественное сознание; 8.3.1.5 – оценивать деятельность А. Букейханова как политического лидера
	Почему партия "Алаш" получила всенародную поддержку	8.1.2.1 – анализировать роль и деятельность казахской интеллигенции; 8.3.1.4 – анализировать политику партии "Алаш" в возрождении национальной государственности; 8.2.3.1 – оценивать роль национальной периодической печати в пробуждении общественно-политического сознания
2-я четверть (14 часов)
8.2 А Установление советской власти в Казахстане (12 часов)	Какие надежды вызвали у народа лозунги Октябрьской революции	8.3.1.2 – оценивать общественно-политические процессы в Казахстане начала XX века
	Почему идеи правительства Алаш Орды и Туркестанской (Кокандской) автономии не были реализованы	8.3.1.6 – оценивать значение образованных в Казахстане национальных автономий; 8.1.2.1 – анализировать роль и деятельность казахской интеллигенции
	В чем историческое значение образования Казахской Автономной Советской Республики	8.3.1.6 – оценивать значение образованных в Казахстане национальных автономий; 8.1.2.1 – анализировать роль и деятельность казахской интеллигенции
	Какова роль казахской интеллигенции в восстановлении целостности казахских земель	8.1.2.1 – анализировать роль и деятельность казахской интеллигенции
	Почему Советская власть отказалась от продолжения новой экономической политики	8.3.1.7 – анализировать последствия политики командно-административной системы в 20–30 гг. ХХ века; 8.4.1.1 – на основе сравнения различных источников и аргументов анализировать изменения, произошедшие в результате новой экономической политики
	Соответствовала ли советская идеология принципам демократии	8.3.1.7 – анализировать последствия политики командно-административной системы в 20–30 гг. ХХ века; 8.2.1.1 – определять цели и последствия религиозной политики государства
Повторение (2 часа)
3-я четверть (20 часов)
8.3 А Казахстан в период тоталитаризма (14 часов)	Почему в период - индустриализации в Казахстане интенсивно строились железные дороги	8.4.2.1 – анализировать достижения и недостатки индустриализации в Казахстане
	Почему политика коллективизации привела к "великому бедствию"	8.4.1.2 – анализировать последствия насильственной коллективизации на сельское хозяйство; 8.1.1.1 – определять причины и последствия демографических изменений; 8.3.1.7 – анализировать последствия политики командно-административной системы в 20–30 гг. ХХ века
	Каково было влияние политики коллективизации на традиционное казахское общество	8.4.1.2 – анализировать последствия насильственной коллективизации на сельское хозяйство; 8.2.2.3 – определять изменения в искусстве и литературе
	Почему сталинский режим называл представителей интеллигенции "врагами народа"	8.3.1.7 – анализировать последствия политики командно-административной системы в 20–30 гг. ХХ века; 8.1.2.1 – анализировать роль и деятельность казахской интеллигенции
8.3 В Культура Советского Казахстана: наука и образование (6 часов)	А. Байтурсынов – "учитель нации"	8.2.2.2 – оценивать деятельность А. Байтурсынова как основоположника казахской лингвистики, общественного деятеля
	Каковы были достижения и недостатки в сфере науки и образования	8.2.3.2 – определять положение казахского языка в советский период; 8.2.3.3 – анализировать изменения в сфере образования и науки в первой половине XX века
	В чем феномен К.И. Сатпаева	8.2.3.4 – оценивать роль К. Сатпаева в развитии казахстанской науки
4-я четверть (16 часов)
8.4А Культура Советского Казахстана: литература и искусство (4 часа)	Как отражался социалистический реализм в казахской литературе	8.2.2.1 – анализировать творческое наследие казахской интеллигенции, оценивать его влияние на общественное сознание
	Что свидетельствует о новом этапе развития казахского искусства	8.2.2.4 – оценивать роль А. Кашаубаева и К.Мунайтпасова в представлении казахского народа на мировом уровне; 8.2.2.1 – анализировать творческое наследие казахской интеллигенции, оценивать его влияние на общественное сознание
8.4 В Казакстан в годы Великой Отечественной войны (10 часов)	Героизм и судьбы казахстанцев в годы Великой Отечественной войны	8.3.2.1 – оценивать вклад казахстанцев в победу в Великой Отечественной войне; 8.3.2.2 – определять героические и личностные качества Б. Момышулы
	Как был реализован лозунг "Все для фронта, все для Победы"	8.4.2.2 – доказывать, что экономика Казахстана была перестроена на военный лад; 8.1.2.2 – определять социальное положение народа в военные годы
	Культурные достижения в годы войны	8.2.2.5 – оценивать значение искусства и литературы в поднятии духа народа во время войны
	Каким образом Казахстан стал краем депортированных народов	8.1.1.1 – определять причины и последствия демографических изменений
Повторение ( 2 часа)

5) 9 класс

Раздел	Тема, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (18 часов)
9.1 А Казахстан в послевоенные годы (1946-1953 годы) (8 часов)	Какие социально-экономические изменения произошли в послевоенные годы	9.1.1.1 – на основе анализа причинно-следственных связей делать аргументированные выводы о демографических изменениях; 9.4.1.1 – оценивать изменения, имевшие место в сельском хозяйстве в советское время; 9.4.2.1 – определять состояние промышленности и делать выводы
	Почему Казахстан стал полигоном для ядерных испытаний	9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию; 9.3.2.1 – анализировать последствия создания военно-промышленного комплекса Казахстана во второй половине XX века
	Почему историк Е. Бекмаханов был осужден на 25 лет	9.2.3.1 – оценивать вклад Е. Бекмаханова в развитие исторической науки Казахстана; 9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию
9.1 В Казахстан в годы "оттепели" (1954-1964 годы) (10 часов)	Какие изменения произошли в обществе в период "хрущевской оттепели"	9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию
	Какое влияние на Казахстан оказала политика освоения целинных и залежных земель	9.1.1.1 – делать аргументированные выводы о демографических изменениях на основе анализа причинно-следственных связей; 9.4.1.1 – оценивать изменения, имевшие место в сельском хозяйстве в советское время
	Насколько учитывались национальные интересы при освоении природных ресурсов Казахстана	9.3.2.1 – анализировать последствия создания военно-промышленного комплекса Казахстана во второй половине XX века; 9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию
	Байконур – космическая гавань	9.3.2.1 – анализировать последствия создания военно-промышленного комплекса Казахстана во второй половине XX века
2-я четверть (14 часов)
9.2 А Казахстан в годы "застоя" (1965-1985 годы) (10 часов)	Почему 1965-1985 годы называют периодом "застоя"	9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию
	Каковы особенности экономических реформ в период "застоя"	9.4.2.1 – определять состояние промышленности и делать выводы; 9.4.1.1 – оценивать изменения, имевшие место в сельском хозяйстве в советское время
	Какие факторы повлияли на процесс урбанизации в Казахстане	9.1.1.1 – делать аргументированные выводы о демографических изменениях на основе анализа причинно-следственных связей; 9.1.1.2 – устанавливая преемственность с предыдущими историческими периодами, оценивать современные демографические процессы
	Как казахская интеллигенция выражала свое несогласие с советской национальной политикой	9.3.1.4 – сравнивать и анализировать проявления народного недовольства против командно-административной политики; 9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию
	Как Ж. Шаяхметов, Д. Кунаев и Ж. Ташенов отстаивали национальные интересы	9.3.1.2 – оценивать деятельность Ж.Шаяхметова, Д.Кунаева и Ж.Ташенева по отстаиванию национальных интересов; 9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию
9.2 В Культура Советского Казахстана (1946-1985 годы) (3 часа)	Каковы были цели реформ советской системы образования	9.2.3.2 – оценивать политику государства в сфере образования и науки
	Вклад казахстанских ученых в развитие науки и образования	9.2.3.2 – оценивать политику государства в сфере образования и науки
	Как повлияла советская идеология на развитие казахской культуры	9.2.2.1 – анализировать отражение общественной жизни в советской литературе и произведениях искусства; 9.2.2.2 – оценивать место произведений М. Ауезова в мировой литературе
Повторение (1 час)
3-я четверть (20 часов)
9.3 А Казахстан в годы перестройки (1986-1991 годы) (6 часов)	Распад Советского Союза: закономерность или случайность	9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию; 9.4.1.2 – анализировать социально-экономические проблемы, имевшие место в советское время
	Декабрьские события 1986 года – предвестник демократических преобразований	9.3.1.5 – оценивать историческое значение декабрьских событий 1986 года; 9.3.1.4 – сравнивать и анализировать проявления народного недовольства против командно-административной политики
	Как демократические процессы изменили общественное сознание	9.3.1.1 – объяснять особенности общественно-политической жизни, давать собственную интерпретацию
9.3 В Возрождение государственности Казахстана (1991 – 1997 годы) (14 часов)	Историческое значение Конституционного закона "О государственной независимости Республики Казахстан"	9.3.1.6 – определять первые шаги Казахстана после обретения Независимости и делать обобщения; 9.3.1.7 – объяснять историческую значимость провозглашения независимости Казахстана, устанавливая преемственность с событиями прошлого
	Н.А.Назарбаев – Первый Президент Республики Казахстан	9.3.1.10 – оценивать роль Лидера нации Н.Назарбаева в формировании Независимого государства
	Как формировались общественно-политические институты Независимого Казахстана	9.3.1.8 – анализировать общественно - политическое развитие Независимого Казахстана
	Как происходил процесс интеграции Казахстана в мировое сообщество	9.3.2.2 – оценивать признание Республики Казахстан на международной арене; 9.3.2.3 – анализировать взаимоотношения Казахстана с региональными и международными организациями
	В чем историческая значимость принятия новой Конституции 1995 года	9.3.1.3 – оценивать Конституцию Республики Казахстан как гарант стабильного развития государства; 9.3.1.6 – определять первые шаги Казахстана после обретения Независимости Казахстана и делать обобщения
	Почему переход к рыночной экономике сопровождался трудностями	9.4.1.3 – анализировать влияние процесса приватизации на экономику Республики Казахстан; 9.4.2.2 – анализировать влияние рыночной экономики на производственные отношения; 9.4.2.3 – анализировать интеграцию Казахстана в мировую экономику
	В чем особенности социально-демографических процессов в Казахстане	9.1.1.3 – анализировать демографическую политику согласно стратегии развития Казахстана; 9.1.1.2 – устанавливая преемственность с предыдущими историческими периодами, оценивать современные демографические процессы; 9.1.2.1 – анализировать социальное положение населения Казахстана на основе статистических данных; 9.3.2.4 – определять важность установления казахской диаспорой связей с исторической Родиной
4 -я четверть (16 часов)
9.4 А Развитие Независимого Казахстана (с 1997 года до настоящего времени) (10 часов)	Почему возникла необходимость принятия Стратегии "Казахстан - 2030"	9.3.1.9 – анализировать долгосрочные государственные стратегии; 9.1.1.3 – анализировать демографическую политику согласно стратегии развития Казахстана
	Каковы основные направления развития экономики Казахстана в XXI веке	9.4.2.2 – анализировать влияние рыночной экономики на производственные отношения 9.4.1.4 анализировать направления модернизации в аграрном секторе 9.4.2.4 исследовать влияние внешней торговли на экономику
	Как изменилось социальное положение населения Казахстана	9.1.2.1 – анализировать социальное положение населения Казахстана на основе статистических данных
	Какую роль играет Казахстан в современном мире	9.3.2.3 – анализировать взаимоотношения Казахстана с региональными и международными организациями; 9.3.2.2 – оценивать признание Республики Казахстан на международной арене
	Почему перенос столицы в Астану является своевременным стратегическим решением	9.3.1.11 – определять Астану как символ процветания нового Казахстана
	Какой новый политический курс был обозначен в Стратегии "Казахстан-2050"	9.3.1.9 – анализировать долгосрочные государственные стратегии
	Почему был принят План нации "100 конкретных шагов"	9.3.1.9 – анализировать долгосрочные государственные стратегии
9.4 В Культура современного Казахстана (с 1991 года до настоящего времени) (4 часа)	Каковы тенденции развития казахстанского образования и науки в условиях глобализации	9.2.3.2 – оценивать политику государства в сфере образования и науки
	Как в казахстанском обществе соблюдается баланс между принципами светского государства и обеспечением свободы вероисповедания	9.2.1.1 – анализировать деятельность традиционных и деструктивных религиозных течений и организаций; 9.2.1.2 – оценивать роль Ассамблеи народа Казахстана в укреплении межконфессионального, межэтнического согласия и внутренней стабильности
	"Мәңгілік Ел: один народ – одна судьба"	9.2.1.3 – оценивать значимость общенациональной идеи "Мәңгілік Ел"; 9.2.1.2 – оценивать роль Ассамблеи народа Казахстана в укреплении межконфессионального, межэтнического согласия и внутренней стабильности
	Проблемы возрождения национальной культуры в эпоху глобализации	9.2.2.3 – определять тенденции развития современного искусства и литературы; 9.2.2.4 – обосновывать необходимость государственных программ, направленных на возрождение национальных ценностей (программа "Культурное наследие")
Повторение (2 часа)

Приложение 2

Пояснительная записка

В рамках обновления содержания среднего образования предлагается новая структура (т.е., распределение изучения исторических периодов по классам) содержания учебных предметов "История Казахстана" и "Всемирная история":

5 класс – эпоха древности (более 2 млн. лет – V век);

6 класс – эпоха средневековья (V – XVII века);

7 класс – новое время (XVIII -XIX века);

8 класс – новейшее время (1-я половина XX века);

9 класс – новейшее время (2-я половина XX века - XXI век).

Согласно новой учебной программе по предмету "История Казахстана" из 5 класса исключается изучение Рассказов по истории Казахстана. Это связано с тем, что в обновленной программе учебного предмета "Познание мира" начальной школы (1-4 классы) усилен акцент на изучение основных (важнейших) событий в истории Казахстана с древности по настоящее время с учетом возрастных особенностей учеников начальных классов. Поэтому по новой программе в 5 классе предполагается изучение только древней истории Казахстана (параллельно со всемирной историей), а не всего курса отечественной истории. Кроме того, новая структура содержания по классам предполагает распределение материалов по истории новейшего времени в 8-х и 9-х классах (8 класс – 1-я половина XX века, 9 класс – 2-я половина XX века - XXI век).

Обосновывается это тем, что, несмотря на сравнительно небольшие хронологические рамки, отечественная и всемирная история этого периода насыщена событиями, которые существенно повлияли/влияют на формирование современной картины мира. Поэтому выделение большего времени на изучение событий, явлений, процессов, имевших место в это время, будет способствовать формированию у обучающихся понимания сущности современных проблем развития Казахстана и мира в целом.

При внедрении новых учебных программ по дисциплинам исторического цикла (согласно графику перехода на обновленное содержание образования), будет иметь место несовпадение в содержании действующих и обновленных учебных программ по истории в части соблюдения хронологической периодизации.

Действующие программы	Новые программы
5 класс – рассказы по истории Казахстана	5 класс – древняя история
6 класс – древняя история	6 класс - история средних веков
7 класс – история средних веков	7 класс – история нового времени
8 класс – история нового времени	8 класс – новейшая история (первая половина ХХ века)
9 класс – новейшая история	9 класс – новейшая история (вторая половина ХХ века – ХХI век)

В целях сохранения преемственности содержания на время поэтапного внедрения обновленного содержания в дальнейшем:

- в 7 классе будет внедряться новая программа 6 класса (средние века), что позволит сохранить преемственность в изучении исторических периодов;

- в 8 классе будет внедряться новая программа 7 класса (новое время), что также позволяет сохранить последовательность в изучении тем;

- в 9 классе будет внедряться переходная программа, включающая в себя содержание 8-9 классов (новейшее время).

Во всех общеобразовательных школах РК переходная программа для 9-го класса будет использоваться в течение двух лет.

Приложение 16 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 207 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Всемирная история" для 5-9 классов уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начальное, основное среднее, общее среднее образование), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Цель учебного предмета: формирование у обучающихся исторического сознания, толерантности, уважения к истории и культуре стран и народов, привитие общечеловеческих ценностей, выработанных людьми на протяжении многих веков, развитие исследовательских, мыслительных, коммуникативных навыков.

3. Задачи учебного предмета:

1) формирование знаний об основных этапах социального, экономического, политического и культурного развития человеческих цивилизаций с древности до наших дней и характерных особенностях исторического пути разных народов;

2) формирование знаний о системе общечеловеческих ценностей, сложившихся в ходе исторического развития мира;

3) формирование осознанного понимания сущности основных событий, явлений и процессов исторического развития;

4) формирование и развитие навыков критического анализа и оценки исторических событий, процессов, явлений и деятельности исторических личностей в контексте их влияния на мировую историю;

5) развитие навыка аргументированного суждения на основе анализа исторических фактов;

6) формирование и развитие навыков проведения исторического исследования (выдвижение гипотез, составление вопросов для исследования, анализ источников, сопоставление различных точек зрения, формулирование заключений и выводов, определение собственной позиции);

7) формирование умения использовать исторические знания и навыки для ориентации в современных политических, социально-экономических и культурных процессах;

8) формирование коммуникативных навыков, в частности, умения ясно выражать свои мысли в устной и письменной форме, работать в команде, использовать информацию из различных источников, включая публикации и электронные средства.

Глава 2. Организация содержания предмета "Всемирная история"

4. Объем учебного предмета "Всемирная история" составляет:

1) в 5-м классе по 1 часу в неделю, в учебном году – 34 часа;

2) в 6-м классе по 1 часу в неделю, в учебном году – 34 часа;

3) в 7-м классе по 1 часу в неделю, в учебном году – 34 часа;

4) в 8-м классе по 1 часу в неделю, в учебном году – 34 часа;

5) в 9-м классе по 1 часу в неделю, в учебном году – 34 часа.

5. Содержание учебного предмета "Всемирная история" организовано по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов.

6.Содержание учебного предмета "Всемирная история" включает четыре раздела:

1) Развитие социальных отношений;

2) Развитие и взаимодействие культур;

3) Развитие и взаимодействие политических систем;

4) Развитие экономических отношений.

7. Раздел "Развитие социальных отношений" включает следующие подразделы:

1) Социальные структуры;

2) Социальное взаимодействие.

8. Раздел "Развитие и взаимодействие культур" состоит из следующих подразделов:

1) Религии;

2) Искусство;

3) Философские системы;

4) Наука.

9.Раздел "Развитие и взаимодействие политических систем" включает следующие подразделы:

1) Государство: признаки, структуры и формы правления;

2) Империи, войны, восстании и революции.

10. Раздел "Развитие экономических отношений" состоит из следующих подразделов:

1) Хозяйственные системы: эволюция и взаимодействие;

2) Исторические модели экономических систем.

11.Цели обучения, организованные системно и последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу, оценивать достижения обучающихся и информировать их о следующих этапах обучения.

12. Тематическое содержание учебного предмета "Всемирная история":

1) 5 класс:

От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов (3 часа). Теории о происхождении человека. Первичные формы объединения людей: человеческое стадо, род, община, племя, их сходства и различия. Образ жизни древнейших людей. Присваивающий и производящий типы хозяйства (собирательство, охота, рыболовство, земледелие, скотоводство, освоение металлов, меновая торговля). Понятие "неолитическая революция". Древние религиозные верования. Понятие и виды первобытного искусства;

Речные цивилизации (2 часа). Природные условия Передней Азии и Северно-Восточной Африки. Древнейший период истории Месопотамии: государства Шумер и Аккад. Система хозяйства и искусство древних цивилизаций;

История Древнего Египта (4 часа). Природные условия. Возникновение государства в Египте. Эпоха строительства пирамид. Социальная структура, экономика, религиозные верования и научные знания древнего Египта;

Колесницы и империи (4 часа). Понятие "империя". Военное искусство в древности: появление боевых колесниц и конницы. Завоевательные войны и изменение границ империй. Древние империи Ближнего и Среднего Востока. Древние государства Средней Азии. Социальная организация, хозяйство и культура;

Древняя Индия: расцвет буддизма и триумф индуизма (3 часа). Природные условия. Образование государства в Индии. Индуизм и буддизм в Древней Индии. Социальная структура Древней Индии (кастовая система). Хозяйство. Развитие культуры и научных знаний;

Объединение Древнего Китая (3 часа). Природные условия. Образование древнего китайского государства. Учение Конфуция и Лао Цзы. Политическое, хозяйственное и общественное устройство Древнего Китая. Культура Древнего Китая;

Древняя Греция (4 часа). Географическое положение Древней Греции. Древние цивилизации Греции. Греческие города-государства. Афинское государство. Древняя Спарта. Политическое, хозяйственное и общественное устройство Древней Греции. Греко-Персидские войны. Империя Александра Македонского;

Культура Древней Греции (3 часа). Историки и философы Древней Греции. Образование и наука в Древней Греции. Культура Древней Греции (повседневная жизнь и праздники, Олимпийские игры, религиозные верования, легенды и мифы, театр, архитектура, скульптура);

Расцвет Римской империи (4 часа). Природно-географические особенности Апеннинского полуострова. Политическое и общественное устройство Древнего Рима (в эпоху царства и республики). Завоевательные войны Рима. Римская империя. Система управления и социальная организация в Римской империи. Восстание рабов под предводительством Спартака. Хозяйство и быт. Культура. Кризис империи;

Рим на рубеже эпох (4 часа). Возникновение христианства. Первые христиане в Римской империи. Религиозная реформа Константина Великого. Культурное наследие Древнего мира: письменность, научная картина мира, развитие техники в древности;

2) 6 класс:

Падение Римской империи (4 часа). Понятие "средние века" в истории. Хронологические рамки и периодизация истории средних веков. Великое переселение народов и падение Западной Римской империи. Византийская империя. Дипломатические взаимоотношения Византии и Тюркского каганата. Образование Киевской Руси. Принятие христианства в Киевской Руси;

Феодализм (3 часа). Понятие "феодализм". Особенности феодального типа хозяйства. Социальная структура феодального общества. Особенности развития средневековых городов и средневекового искусства;

История ислама (2 часа). Возникновение ислама. Ключевые события в истории ислама между 610 и 1258 годами. Арабский халифат. Развитие культуры мусульманского мира;

Крестовые походы (2 часа). Причины, ход и последствия крестовых походов (1-4 крестовые походы). Христианская Европа и мусульманский мир после крестовых походов;

Монголы (4 часа). Чингис хан. Создание Монгольской империи. Военное искусство монголов. Влияние монгольских походов на формирование этнополитической карты Евразии;

Средневековое европейское общество в XIV - в первой половине XVI века (4 часа). "Черный мор". Крестьянские восстания во Франции и в Англии. Феодальные войны (Столетняя война, война Алой и Белой роз) и образование централизованных государств в Европе. Жанна д^,Арк;

Абсолютизм на Западе и Востоке (4 часа). Этапы развития феодального государства. Особенности абсолютизма в странах Запада и Востока (Франция, Россия, Англия, Китай, Япония, Османская империя). Понятия "Парламент", "Генеральные штаты", "Сейм", "Кортесы", "Боярская Дума";

Торговля, ремесло и освоение мира (3 часа). Великий Шелковый путь. Международная торговля и путешествия. Морские путешествия династии Мин в Китае (под руководством Чхен Хе). Великие географические открытия конца XV - начала XVI веков и их последствия. Народы Америки в XV веке. Первые колониальные империи (Португалия, Испания);

Эпоха Возрождения (3 часа). Культура эпохи Возрождения в Западной Европе. Идеи гуманистов. Средневековая культура Востока;

Реформация (3 часа). Причины Реформации и ее распространение в странах Европы. Историческое значение протеста Мартина Лютера;

Научная революция (2 часа). Основоположники современной научной картины мира и их последователи (Николай Коперник, Галилео Галилей, Джордано Бруно и др.);

3) 7 класс:

Промышленная революция и ее влияние на изменения в мире (3 часа). Возникновение мануфактур, фабрик и формирование класса наемных рабочих. Промышленный переворот: сущность, значение. Переход от феодального к капиталистическому хозяйству. Особенности социальной структуры индустриального общества. Английская буржуазная революция XVII века;

Индия, Персидское государство и Британия в XVIII веке (3 часа). Образование британской колониальной империи. Кризис и крах империи Великих моголов. Ост-Индские компании европейских стран. Социально-экономическое положение Ирана в ХVII веке. Соперничество России и Англии за сферы влияния в Иране;

Распространение идей просвещения (2 часа). Деятели эпохи Просвещения. Роль идей просвещения в распространении революционных идей в Европе и в Северной Америке;

Картина Французской революции (3 часа). Кризис французского абсолютизма. Французская буржуазная революция. Влияние идей Эпохи Просвещения на общественное сознание. Культура Франции эпохи Просвещения и революции. Формирование и особенности республиканского строя. Внутренняя и внешняя политика Наполеона Бонапарта. Завоевательные войны Франции. Континентальная блокада. Вторжение Наполеона в Россию. Антифранцузские коалиции. Крах империи Наполеона;

Россия и Османская империя в мирное и военное время (2 часа). Особенности политического и социально-экономического развития Османской империи. Реформы танзимат: цели и результаты. Ослабление Османской империи во второй половине ХVIII века: внутренняя и внешняя политика;

Развитие общественно-политической мысли России в XIX в (2 часа). Социально-экономическое развитие. Особенности российского самодержавия. Три этапа освободительного движения в России. Восстание декабристов. Реформы императора Александра II. Движение народовольцев. Растространение марксизма в России и начало революционной деятельности В.И.Ленина;

Китай и европейские державы в XIX веке (3 часа). Политика изоляции династии Цин и европейские торгово-дипломатические миссии. Опиумные войны: причины и последствия. Движение ихэтуаней ("боксерские" восстания). Раздел Китая на "сферы влияния" европейских стран. Социально-экономическое положение полуколониального Китая;

Влияние революционных идей на Европу XIX века (4 часа). Политическое и социально-экономическое положение стран (Германия, Италия). Либеральное и демократическое движение. Возникновение и распространение марксизма. Буржуазные революции 1848 года в Европе. Франко-прусская война и объединение Германии. Объединение Италии;

Европейское господство в Индии и Индокитае в XIX веке (3 часа). Великое народное восстание 1857-1859 годов (восстание сипаев). Изменение в управлении Индией. Индийский национальный конгресс и Мусульманская Лига в осбодительном движении;

Усиление Соединенных Штатов Америки (4 часа). Британские колонии в Северной Америке. Социально-экономическое развитие колоний. Трансатлантическая работорговля. Война за независимость и образование Соединенных Штатов Америки. "Декларация независимости". Идея "явного предначертания" США. Промышленный подъем и социально-экономическое развитие. "Доктрина Монро". Дальневосточная политика. "Открытие Японии". Гражданская война 1861-1865 годов. Отмена рабства в США;

Глазами художников и писателей: обзор перемен XIX века (3 часа) Искусство и его направления в XIX веке. Литература и искусство. Идея социальной несправедливости в искусстве (Э.Золя, А.Радищев, А.Кунанбаев, Ч.Диккенс, Ф.М.Достоевский);

Развитие научной мысли (3 часа). Научные открытия ХІХ века (Ч.Дарвин, Г.Мендель и др.);

4) 8 класс:

Мир в начале ХХ века (3 часа). Территориальный раздел мира и политическое устройство стран к началу ХХ века. От индустриального общества к информационному. Научно-технический прогресс. Социальная обусловленность стилей искусства (модерн, символизм, реализм, авангардизм);

Первая мировая война (3 часа). Противоречия между ведущими капиталистическими странами в начале ХХ века. Краткосрочные причины начала Первой мировой войны. Основные военные действия в 1914-1918 годы. Развитие военной стратегии, науки и техники в годы войны. Причины поражения германского блока. Компьенское перемирие. Последствия войны;

Мир после Первой мировой войны (3 часа). Парижская мирная конференция. Изменение политической карты мира. Распад империй. Создание Лиги Наций. Мандатная система. Вашингтонская конференция. Противоречивость и слабость Версальско-Вашингтонской системы. Развитие общественно-политических течений (социальный либерализм, консерватизм, марксизм, социал-демократия). Революционные события 1917 года в Российской империи. Борьба политических сил. Приход большевиков к власти. Падение султанского режима и борьба против иностранных интервентов в бывшей Османской империи. Историческая роль Мустафы Кемаля (Ататюрка). Турция – светское государство;

Революции 1917 года в России (4 часа). Приход большевиков к власти. Первые декреты советской власти. Декларация прав трудящихся. Гражданская война и иностранная военная интервенция. Переход от политики "военного коммунизма" к новой экономической политике (НЭП). Образование СССР. Начало формирования командно-административной системы;

Страны Азии после Первой мировой войны (3 часа). Положение Китая после Первой мировой войны. Деятельность Гоминьдана. Гражданская война. Сунь Ятсен – временный президент Китая. Политика правительства Чан Кайши. Агрессия Японии против Китая и проблема единого фронта;

Причины и последствия Великой депрессии (3 часа). Экономическое и политическое развитие США в период "просперити". Мировой экономический кризис и его последствия. "Новый курс" Ф.Д. Рузвельта. Внешняя политика США в межвоенный период;

Тоталитарные режимы: Восток (4 часа). И.В. Сталин и тоталитаризм в СССР. Индустриализация. Коллективизация. Социальная структура советского общества. Соцреализм. Массовые политические репрессии в 1937-1938 годы. Система ГУЛАГ. Внешняя политика Советского правительства в конце 30-х годах XX века. Япония после первой мировой войны. Меморандум Танаки и поворот к агрессивной внешней политике. Подписание "Антикоминтерновского пакта" и "Тройственного пакта". Агрессия Японии в Китае и в странах Юго-Восточной Азии;

Тоталитарные режимы: Запад (3 часа). Италия после войны. Возникновение фашистской организации. Приход фашистов к власти. Борьба демократических сил против фашизма. "Кризис Маттеотти". Внутренняя и внешняя политика правительства Б. Муссолини;

Германия. Революция в 1918-1919 годы. Веймарская республика. Последствия войны, экономический и политический кризис. Фашистская партия и приход нацистов к власти. Установление тоталитарного режима. Социально-экономическая политика нацистской партии. Агрессивная внешняя политика Третьего Рейха;

Развитие Франции после первой мировой войны. Мировой экономический кризис и его последствия во Франции. Причины поражения фашизма во Франции. Правительство Народного фронта;

Испания в межвоенный период. Буржуазно-демократическая революция. Победа Народного фронта. Гражданская война и фашистская интервенция в 1936-1939 годы. Установление диктатуры Ф.Франко;

Причины и последствия Второй мировой войны (4 часа). Долгосрочные и краткосрочные причины начала Второй мировой войны. Оккупация Германией стран Западной Европы. Военные действия на Балканах, Северной Африке. "Новый порядок" на оккупированных территориях. Холокост. План "Барбаросса". Нападение Японии на Перл-Харбор и вступление в войну США. Антифашистская коалиция. Закон о ленд-лизе. Коренной перелом в ходе войны. "Большая тройка" и проблема открытия "второго фронта". Итоги и последствия Второй мировой войны;

Начало процесса деколонизации (2 часа). Кризис и распад мировой колониальной системы. Раздел Британской Индии и образование двух доминионов. Провозглашение независимости Индии. "Курс Неру". М. Ганди, И. Ганди и их борьба за укрепление независимости Индии;

Религия и культура в первой половине ХХ века (2 часа). Основные направления развития науки и культуры. Важнейшие открытия и достижения в области естествознания, общественных наук, техники и производства в первой половине ХХ века. Изменение роли религии в обществе (понятия "секуляризация", "свобода совести", "светское государство", "государственная религия");

5) 9 класс:

Политическая карта мира во 2-ой половине ХХ века (3 часа). Изменения на политической карте мира во второй половине ХХ века. Год Африки. Обострение колониальной проблемы во Франции. Интеграционные и дезинтеграционные процессы в мире после окончания холодной войны. Формирование мирового "социалистического лагеря". Начало "холодной войны". Доктрина Трумэна. План Маршалла. Противостояние военно-политических блоков НАТО и ОВД. Берлинский кризис 1948-1949 годов и 1961 года;

Становление международных организаций (3 часа). Создание и деятельность Организации Объединенных наций. Всеобщая декларация прав человека. Пути урегулирования международных проблем во второй половине XX века. Европейская интергация (ЕС, ОБСЕ);

Развитие мировой экономики во второй половине ХХ века (3 часа). Экономические последствия второй мировой войны. "Экономическое чудо" 50-60-х годов. Формирование основ "государства благосостояния" в Западной Европе и в США. Причины японского и южнокорейского "экономического чуда" в 1950-1960-е годы. Послевоенное восстановление и укрепление административно-командной системы в СССР. "Хрущевская оттепель". Причины безуспешности реформирования советской экономики. Эпоха "застоя" (вторая половине 1960-х – конец 1980-х годов);

Биполярный мир (5 часов). Гонка вооружений. Ключевые события "холодной войны": первая холодная война (1948-1962 годов), вторая холодная война (1979-1985 годы);

Международные организации в решении региональных проблем (2 часа). Основные тенденции развития арабских стран после Второй мировой войны. Арабо-израильские противоречия и палестинская проблема. Деятельность ООН в урегулировании международных конфликтов;

Развитие общества во второй половине ХХ века (3 часа). "Арабская весна": причины и последствия для мировой политики. Место независимого Казахстана в системе международных отношений;

Религия в современном обществе (4 часа). Роль религии в современном мире. Традиционные и деструктивные религиозные организации. Причины и последствия локальных конфликтов (Ближневосточный конфликт (арабо-израильский), Ольстерский кризис). Съезд мировых и традиционных религий в Астане;

Угроза терроризма в современном мире (2 часа). Международный терроризм и экстремизм. Наиболее крупные террористические акты;

Глобализация современного мира (3 часа). Сущность процесса глобализации. Развитие мировой культуры в условиях глобализации;

Наука, образование и технологии во второй половине ХХ - начале ХХI веков (4 часа). Основные направления развития современной науки. Важнейшие открытия и достижения в области естествознания, общественных наук, техники и производства во второй половине ХХ – начале XXI веков. Научно-техническая революция (НТР) – новый этап научно-технического прогресса. Особенности и закономерности культурно-технического развития развивающихся стран;

Культура во второй половине ХХ - начале ХХI веков (2 часа). Основные направления развития культуры. Современное информационное общество. Деятельность ЮНЕСКО по сохранению культурного наследия человечества.

Глава 3. Система целей обучения

13. Система целей обучения содержат кодировку. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 7.2.1.2: "7" – класс, "2.1" – подраздел, "2" – нумерация учебной цели.

1) Развитие социальных отношений

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
	2,5 млн.лет назад- V век. Древняя Греция, Древний Рим, Древний Китай, Древняя Индия, Египет, Междуречье и Персия, Бактрия, Кушанское царство, государство эфталитов	V век - середина XVII века. Франция, Германия, Англия, Китай, Индия, Киевская Русь, Московское государство, Османская империя, Арабский Халифат, Византийская империя	Середина XVII века -XIX век. Франция, Германия, Великобритания, США, Китай, Япония, Индия, Российская империя, Османская империя	I половина XX века. Франция, Германия, Великобритания, США, Китай, Индия, Российская империя и СССР, Турция, Саудовская Аравия, Япония	II половина XX века - XXI век. Франция, Германия, Великобритания, США, Китай, Индия, СССР, Россия, Корея, Япония, арабские страны
1.1 Социальные структуры	5.1.1.1 объяснять происхождение человека на основе различных теорий	6.1.1.1 описывать социальную структуру феодального общества	7.1.1.1 использовать понятия "капитал", "буржуазия", "рабочий класс"/ пролетариат для объяснения социальной структуры общества	8.1.1.1 характеризовать влияние Октябрьской социалистической революции на изменение социальной структуры, анализируя итоги исторического события	9.1.1.1 выявлять изменения социальной структуры в связи с отказом от социалистического пути развития
	5.1.1.2 объяснять первичные формы объединения – человеческое стадо, род, община, племя– и их сходства и различия		7.1.1.2 устанавливать связь между возникновением мануфактур, фабрик и формированием класса наемных рабочих	8.1.1.2 анализировать изменение статуса социальных слоев (рабочего класса, крестьянства, интеллигенции) в связи с развитием социалистического общества
			7.1.1.3 определять особенности социальной структуры стран Азии (Китай, Индия, Япония) в период колониальной экспансии европейских держав
1.2 Социальное взаимодействие	5.1.2.1 описывать социальную организацию древнего общества	6.1.2.1 характеризовать взаимоотношения господствующих и зависимых сословий (феодалы и крестьяне)	7.1.2.1 определять роль буржуазии в системе общественных отношений	8.1.2.1 анализировать влияние распространения реакционных идеологий на изменение социальной жизни общества (фашизм, расизм, шовинизм, нацизм)	9.1.2.1 определять сходства и различия социальной структуры в западных и восточных странах, приводить примеры социальной мобильности: - вертикальной; - горизонтальной
	5.1.2.2 определять особенности рабства в Древнем мире		7.1.2.2 выявлять особенности трансатлантического рабства		9.1.2.2 определять факторы, влияющие на уровень жизни людей в ведущих и развивающихся странах мира
	5.1.2.3 использовать понятие "кастовая система" в Индии для объяснения социальной структуры общества				9.1.2.3 прослеживать социальные изменения в связи с процессом глобализации в современном мире (трудовая миграция, социальная интеграция), моделируя возможный сценарий исторического развития общества
					9.1.2.4 определять роль средств массовой информации в формировании общественного сознания

2) Развитие и взаимодействие культур

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
Подраздел	2,5 млн. лет назад - V век. Древняя Греция, Древний Рим, Древний Китай, Древняя Индия, Персия, Египет, Месопотамия, Бактрия, Кушанское царстов, государство эфталитов	V век - середина XVII века. Франция, Германия, Англия, Италия, Испания, Китай, Индия, Киевская Русь, Османская империя, Иран, Арабский халифат, Византийская империя	Середина XVII- XIX век. Франция, Германия, Англия, США, Китай, Япония, Индия, Россйская империя, Османская империя, Иран	I половина XX века. Франция, Германия, Англия, США, Япония, Китай, Индия, Российская империя, СССР, Турция, Саудовская Аравия	II половина XX века- XXI век. Франция, Германия, Англия, США, Китай, Япония, Италия, Индия, Россия, СССР, арабские страны
2.1 Религии	5.2.1.1 объяснять основные религиозные понятия (Бог, храм, жрец, Священное писание, идол)	6.2.1.1 определять причины изменения роли религии в мировоззрении человека и в общественной жизни	7.2.1.1 выявлять изменения в жизни людей в связи с ограничением роли религии в обществе	8.2.1.1 описывать взаимоотношения государства и религии, выявляя и сравнивая особенности исторических периодов	9.2.1.1 давать оценку деятельности традиционных и деструктивных религиозных организаций в жизни общества
	5.2.1.2 знать древние религиозные верования: тотемизм, анимизм, фетишизм, магия	6.2.1.2 объяснять понятия "гуманизм", "реформация", "протестантизм", "лютеранство", "кальвинизм", "контрреформация", "иезуитский орден", в контексте исторических процессов	7.2.1.2 определять задачи миссионерства	8.2.1.2 объяснять понятия "секуляризация", "свобода совести", "светское государство", "государственная религия"	9.2.1.2 использовать знания о религии для понимания и интерпретации современных общественно-политических проблем
	5.2.1.3 описывать влияние религии на развитие древнего общества				9.2.1.3 определять роль мировых религий в формировании цивилизационных путей развития человечества, прослеживая непрерывность исторического процесса
2.2 Искусство	5.2.2.1 знать понятие "первобытное искусство" для описания образа жизни древнейших людей	6.2.2.1 определять влияние религий на мировую культуру, устанавливая взаимосвязь между различными историческими событиями	7.2.2.1 использовать произведения искусства для интерпретации исторических событий	8.2.2.1 описывать основные течения в искусстве XIX-в начале XX веков (модернизм, символизм, реализм, авангардизм)	9.2.2.1 анализировать влияние известных деятелей искусства на развитие общества, самостоятельно оценивая их деятельность в контексте мировой истории
	5.2.2.2 описывать храмы и пирамиды древнего Египта	6.2.2.2 определять влияние изменений в обществе на развитие искусства (архитектура, живопись)	7.2.2.2 определять признаки основных стилей и течений в искусстве (неоклассицизм, романтизм, импрессионизм, реализм)	8.2.2.2 анализировать влияние массовой культуры (кинематограф, радио) на духовное развитие общества в первой половине ХХ века	9.2.2.2 оценивать влияние массовой культуры на духовное развитие общества во второй половине ХХ- начале ХХI веков
	5.2.2.3 описывать искусство Древнего мира	6.2.2.3 характеризовать культуру эпохи Возрождения, устанавливая взаимосвязь с культурой античности (изобразительное искусство, скульптура)			9.2.2.3 анализировать становление новых форм художественного творчества в условиях информационного общества
		6.2.2.4 характеризовать особенности средневековой культуры Востока
2.3 Философские системы	5.2.3.1 давать простое объяснение взглядов философов древности	6.2.3.1 объяснять значение научных достижений восточных мыслителей	7.2.3.1 выявлять причины зарождения новых общественно- политических течений в России (народничество, либерализм)	8.2.3.1 использовать понятия "позитивизм", "прагматизм", "экзистенциализм" для характеристики исторической эпохи	9.2.3.1 оценивать влияние различных философских взглядов на современную общественную жизнь
		6.2.3.2 описывать влияние идей гуманистов на развитие средневековой культуры	7.2.3.2 определять влияние идей Эпохи Просвещения на общественное развитие		9.2.3.2 оценивать влияние идей защиты прав человека на деятельность современных международных правозащитных организаций
			7.2.3.3 объяснять взгляды К. Маркса и влияние марксизма на общественную жизнь		9.2.3.3 аргументировать важность сохранения национальных культурных ценностей в условиях глобализации
2.4 Наука	5.2.4.1 описывать роль письменности в развитии древнего общества	6.2.4.1 объяснять роль знаний об окружающей среде в жизни человека	7.2.4.1 анализировать значение научных открытий в жизни человека и общества, отмечая изменения и преемственность	8.2.4.1 характеризовать роль теории кейнсианства в социально-экономическом развитии стран мира	9.2.4.1 оценивать и интерпретировать социальные и экологические последствия научно-технической революции
	5.2.4.2 описывать влияние хозяйственной деятельности и социальных изменений на появление и развитие наук (арифметика, геометрия, астрономия, медицина)	6.2.4.2 определять значение научных открытий о строении Вселенной в период позднего средневековья для последующего развития естественных наук		8.2.4.2 оценивать роль науки в социально-экономическом развитии стран мира, обобщая причины, результаты, значение исторических событий	9.2.4.2 делать выводы о значении науки и образования для решения глобальных проблем современности, моделируя возможный сценарий развития человеческой цивилизации
		6.2.4.3 определять влияние Великих географических открытий на представления о мире, фиксируя на карте основные маршруты путешественников в XV-XVI веках		8.2.4.3 оценивать роль военной науки и техники и военной стратегии объясняя исторические события	9.2.4.3 анализировать влияние новых научных открытий на развитие общества (генетика, микробиология, информационные технологии, нанотехнологии, ядерная физика)

3) Развитие и взаимодействие политических систем

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
Подраздел	2,5 млн. лет назад - V век. Древняя Греция, Древний Рим, Древний Китай, Древняя Индия, Персия, Египет, Месопотамия, Бактрия, Кушанское царство, государство эфталитов	V век- середина XVII века. Франция, Германия, Италия, Англия, Китай, Индия, Япония, Московское государство, Османская империя, Иран, Арабский халифат, Византийская империя, Тюркский каганат	Середина XVII века - XIX век. Франция, Германия, Англия, США, Китай, Япония, Индия, Российская империя, Италия, Дания, Венгрия, Османская империя, Иран	I половина XX века. Франция, Германия, Англия, США, Китай, Япония, Индия, Российская империя, СССР, Саудовская Аравия, Турция, Австро- Венгрия	II половина XX века - XXI век. Франция, Германия, Англия, США, Китай, Италия, Индия, Россия, арабские страны, Корея, Сингапур, Швеция, Малайзия, Япония
3.1 Государство: признаки, структуры и формы правления	5.3.1.1 характеризовать особенности политического устройства древних государств	6.3.1.1 знать хронологические рамки раннего, среднего и позднего средневековья и отмечать их на ленте времени	7.3.1.1 выявлять особенности республиканского строя	8.3.1.1 анализировать влияние общественно-политических течений (социальный либерализм и консерватизм, марксизм и социал-демократия), на жизнь общества	9.3.1.1 использовать понятие "государство благосостояния" для характеристики изменений в социальной сфере в 1970 – 1980 годы
	5.3.1.2 объяснять возникновение демократии в Афинском государстве	6.3.1.2 различать формы монархии в странах Запада и Востока (сословно-представительная и абсолютная)	7.3.1.2 характеризовать политику экспансии США в западном направлении	8.3.1.2 объяснять предпосылки формирования и развития тоталитаризма (командно-административной системы)	9.3.1.2 анализировать пути становления конституционно-правовой идеологии (Всеобщая Декларация прав человека, ОБСЕ, ЕС, Международный суд в Гааге) в ведущих странах Европы и Азии
		6.3.1.3 описывать этапы развития феодального государства	7.3.1.3 использовать понятия "крепостное право", "декабристы", "народники", "индивидуальный террор", "диктатура пролетариата" для объяснения исторического события	8.3.1.3 объяснять различные пути выхода из мирового экономического кризиса (США, Франция, Германия), сопоставляя факты, процессы, события	9.3.1.3 выявлять закономерности исторического развития государств
		6.3.1.4 устанавливать связь между феодальными войнами и образованием централизованных государств	7.3.1.4 определять значение становления национальных государств (Италия, Германия), сравнивая исторические события разных стран в один и тот же период времени		9.3.1.4 оценивать роль личности в истории
		6.3.1.5 сравнивать деятельность правителей разных стран для выявления особенностей политической власти
		6.3.1.6 объяснять понятия "Парламент", "Генеральные штаты", "Сейм", "Кортес", "Боярская Дума" для характеристики формы правления
3.2 Империи, войны, восстания и революции	5.3.2.1 знать и использовать понятие "империя" для объяснения взаимоотношений государств в древности	6.3.2.1 выявлять и классифицировать причины распада Римской империи	7.3.2.1 характеризовать причины буржуазных революций в Западной Европе и Северной Америке	8.3.2.1 устанавливать предпосылки и причины начала Первой мировой войны	9.3.2.1 анализировать причины и последствия распада колониальной системы
	5.3.2.2 объяснять, каким образом завоевательные войны и возникновение империй изменяли границы государств	6.3.2.2 определять причины и значение антифеодальных восстаний под предводительством Г. Каля, У. Тайлера,	7.3.2.2 описывать изменение характера международных отношений в XVIII- середине XIX веков	8.3.2.2 обобщать причины распада империй (Австро – Венгрия, Россия, Османская империя), описывая изменения на политической карте мира	9.3.2.2 анализировать исторические события для объяснения понятия "холодная война"
	5.3.2.3 описывать восстание Спартака в Древнем Риме, выявляя его причины	6.3.2.3 описывать внутреннюю политику Византии, выявляя и классифицируя причины ее долговечности	7.3.2.3 определять основные изменения на политической карте мира в XIX веке, анализируя последствия колониальной экспансии	8.3.2.3 анализировать причины, характер и последствия Второй мировой войны	9.3.2.3 характеризовать противостояние военно – политических блоков НАТО и ОВД, опираясь на знания исторических фактов и карты
		6.3.2.4 описывать политику дипломатии Византии на примере ее взаимоотношений с соседними государствами	7.3.2.4 оценивать влияние захватнических войн на изменение мировой политики (на примере походов Наполеона I)	8.3.2.4 анализировать и оценивать деятельность Лиги Наций и Версальско-Вашингтонской системы	9.3.2.4 выделять интеграционные и дезинтеграционные процессы в мире после окончания холодной войны
		6.3.2.5 выявлять особенности международных отношений в период средневековых завоеваний	7.3.2.5 использовать понятия "либерализм", "консерватизм", "социализм", "марксизм", "национализм" для объяснения исторических событий	8.3.2.5 характеризовать территориальный раздел мира и политическое устройство стран к началу ХХ века	9.3.2.5 обобщать причины и последствия локальных конфликтов
		6.3.2.6 определять причины и последствия крестовых походов на примере 1-4 походов, обозначая на карте события в их динамике	7.3.2.6 характеризовать влияние европейской колониальной экспансии на традиционные общества Востока		9.3.2.6 оценивать деятельность ООН в урегулировании международных конфликтов
		6.3.2.7 объяснять понятие "колониальная политика" (на примере завоеваний Испании и Португалии)			9.3.2.7 анализировать проблему международного терроризма и экстремизма на современном этапе
					9.3.2.8 обобщать и оценивать изменения на политической карте мира во второй половине ХХ века

4) Развитие экономических отношений

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
	2,5 млн. лет назад - V век. Древняя Греция, Древний Рим, Древний Китай, Древняя Индия, Персия, Египет, Месопотамия, Бактрия, Кушанское царство, государство эфталитов	V век – середина XVII века. Франция, Германия, Италия, Англия, Китай, Индия, Османская империя, Персия, Арабский халифат, Византийская империя	Середина XVII века - XIX век. Франция, Германия, Италия, Англия, Китай, Япония, Индия, Российская империя, США, Персия, Османская империя	I половина XX века. Франция, Германия, Англия, США, Китай, Италия, Индия, Российская империя, СССР, Турция	II половина XX века – XXI век. Франция, Германия, Англия, США, Китай, Италия, Индия, Россия, Арабские страны, Корея, Сингапур, Швеция, Малайзия, Япония
4.1 Хозяйственные системы: эволюция и взаимодействие	5.4.1.1 описывать виды хозяйственной деятельности (собирательство, охота, рыболовство, земледелие, скотоводство, освоение металлов, меновая торговля)	6.4.1.1 характеризовать особенности развития средневековых городов, определяя роль ремесла и торговли	7.4.1.1 объяснять процесс перехода от феодального к капиталистическому хозяйству в Европе (мануфактура, фабрика), выявляя причины и следствия	8.4.1.1 оценивать влияние достижений технической революции в начале XX века (конвейерное производство, стандартизация) на развитие хозяйственной системы разных стран	9.4.1.1 анализировать причины и последствия безработицы в 70-е годы XX века
	5.4.1.2 объяснять понятие "неолитическая революция", раскрывая ее значение	6.4.1.2 объяснять роль международной торговли и путешествий в средние века	7.4.1.2 характеризовать роль промышленного переворота в становлении Англии как ведущей мировой державы	8.4.1.2 использовать понятие "модернизация" для объяснения процесса развития индустриального общества	9.4.1.2 интерпретировать экономическое развитие стран во второй половине XX века, используя понятия "инфляция", "кризис", "стагнация"
	5.4.1.3 описывать систему хозяйства древних цивилизаций		7.4.1.3 определять особенности развития капиталистических монополий в США	8.4.1.3 использовать понятия "рынок ценных бумаг", "акция", "спекуляция", "фондовая биржа", "кредит", "банкротство", "инфляция" для анализа исторических событий	9.4.1.3 оценивать значение экономической интеграции в условиях глобализации
			7.4.1.4 объяснять развитие товарно-денежных отношений, используя понятия "экспорт", "импорт", "экспансия", "колонизация", "фактория"	8.4.1.4 определять причины обострения противоречий индустриального общества (дисбаланс между производством и потреблением), сопоставляя факты, процессы, события	9.4.1.4 выявлять противоречия в развитии социалистической хозяйственной системы, анализируя причинно– следственные связи
				8.4.1.5 выявлять причины изменений в экономике США и Японии в результате структурного экономического кризиса в 1930-е годы	9.4.1.5 анализировать основные факторы, способствовавшие быстрому экономическому росту стран Юго-Восточной Азии
4.2 Исторические модели экономических систем	5.4.2.1 сравнивать присваивающий и производящий типы хозяйства для понимания экономического прогресса	6.4.2.1 характеризовать особенности феодального типа хозяйства, объясняя формы экономических отношений	7.4.2.1 определять особенности процесса перехода к промышленной стадии развития общества в разных странах	8.4.2.1 сравнивать экономические системы капитализма и социализма в первой половине XX века, используя понятия "плановая экономика", "рыночная экономика"	9.4.2.1 интерпретировать и обосновывать эффективность экономических систем
			7.4.2.2 определять различия между доиндустриальным и индустриальным этапами развития общества		9.4.2.2 оценивать роль информации как главного экономического ресурса постиндустриального общества

14. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Всемирная история" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение 1 к Типовой учебной программе по учебному предмету "Всемирная история" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Всемирная история"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс

Раздел	Темы, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Раздел 1А От охотников-собирателей до земледельцев и скотоводов	Как появился первый человек	5.1.1.1 – объяснять происхождение человека на основе различных теорий; 5.1.1.2 – объяснять первичные формы объединения: человеческое стадо, род, община, племя и их сходства и различия
	Почему стены пещеры Ласко были разрисованы древними людьми	5.2.2.1 – использовать понятие "первобытное искусство" для описания образа жизни древнейших людей; 5.2.1.2 – знать древние религиозные верования: тотемизм, анимизм, фетишизм, магия
	Почему люди начали заниматься земледелием и скотоводством	5.4.1.1 – описывать виды хозяйственной деятельности (собирательство, охота, рыболовство, земледелие, скотоводство, освоение металлов, меновая торговля); 5.4.1.2 – объяснять понятие "неолитическая революция", раскрывая ее значение; 5.4.2.1 – сравнивать присваивающий и производящий типы хозяйства для понимания экономического прогресса
Раздел 1В Цивилизации речных долин	Почему древние цивилизации развивались в долинах рек	5.4.1.3 – описывать систему хозяйства древних цивилизаций
	Как мы можем узнать о цивилизациях речных долин	5.4.1.3 – описывать систему хозяйства древних цивилизаций; 5.2.2.3 – описывать искусство древнего мира
Раздел 1 С История Древнего Египта	Почему Египет называли "Черная земля"	5.2.4.2 – описывать влияние хозяйственной деятельности и социальных изменений на появление и развитие наук (арифметика, геометрия, астрономия, медицина); 5.4.1.3 – описывать систему хозяйства древних цивилизаций
	Откуда мы знаем, как были построены пирамиды Древнего Египта	5.2.1.2 – знать древние религиозные верования: тотемизм, анимизм, фетишизм, магия; 5.2.2.2 – описывать храмы и пирамиды древнего Египта; 5.1.2.1 - описывать социальную организацию древнего общества
	Зачем фараон Хатшепсут оправляла корабли на землю Пунт	5.1.2.1 – описывать социальную организацию древнего общества; 5.4.1.3 – описывать систему хозяйства древних цивилизаций
	Какие тайны хранит гробница Тутанхамона о жизни древних египтян	5.2.1.2 – знать древние религиозные верования: тотемизм, анимизм, фетишизм, магия; 5.2.2.2 – описывать храмы и пирамиды древнего Египта; 5.1.2.1 – описывать социальную организацию древнего общества
2-я четверть (7 часов)
Раздел 2 А Колесницы и империи	Как появление колесницы изменило мир	5.3.2.1 – знать и использовать понятие "империя" для объяснения взаимоотношений государств в древности; 5.3.2.2 – объяснять, каким образом завоевательные войны и возникновение империй изменяли границы государств
	Как царь Хаммурапи превратил Вавилон в могущественную империю	5.3.2.1 – знать и использовать понятие "империя" для объяснения взаимоотношений государств в древности; 5.3.2.2 – объяснять, каким образом завоевательные войны и возникновение империй изменяли границы государств
	Почему древние империи на Ближнем и Среднем Востоке были могущественными	5.3.2.2 – объяснять, каким образом завоевательные войны и возникновение империй изменяли границы государств; 5.1.2.1 – описывать социальную организацию древнего общества; 5.4.1.3 – описывать систему хозяйства древних цивилизаций
	Были ли империи Средней Азии такими же могущественными, как империи Ближнего и Среднего Востока	5.3.2.2 – объяснять, каким образом завоевательные войны и возникновение империй изменяли границы государств; 5.1.2.1 – описывать социальную организацию древнего общества; 5.4.1.3 – описывать систему хозяйства древних цивилизаций
Раздел 2 В Древняя Индия: расцвет буддизма и триумф индуизма	Как исчез древний город Мохенджо-Даро	5.4.1.3 - описывать систему хозяйства древних цивилизаций; 5.2.2.3 - описывать культуру древнего мира
	Почему индуизм продолжал доминировать, хотя император Ашока принял буддизм	5.1.2.3 – использовать понятие "кастовая система" для объяснения социальной структуры общества; 5.2.1.3 – описывать влияние религии на развитие древнего общества
	Насколько была важна роль Индии как центра торговли от Тихого океана до Средиземного моря	5.4.1.3 – описывать систему хозяйства древних цивилизаций; 5.2.4.2 – описывать влияние хозяйственной деятельности и социальных изменений на появление и развитие наук (арифметика, геометрия, астрономия, медицина)
	Насколько были развиты научные знания в Древней Индии	5.2.4.2 – описывать влияние хозяйственной деятельности и социальных изменений на появление и развитие наук (арифметика, геометрия, астрономия, медицина)
3-я четверть (10 часов)
Раздел 3 А Древний Китай	Чему учили мыслители Древнего Китая	5.2.3.1 – давать простое объяснение взглядов философов древности
	Что может рассказать нам о Древнем Китае терракотовая армия	5.3.1.1 – характеризовать особенности политического устройства древних государств
	Как древние китайцы применяли научные знания	5.2.4.2 – описывать влияние хозяйственной деятельности и социальных изменений на появление и развитие наук (арифметика, геометрия, астрономия, медицина)
Раздел 3 В Древняя Греция	Что говорят мифы о крито-микенской культуре	5.2.2.3 – описывать искусство древнего мира
	Насколько свободными были люди в Афинах	5.3.1.1 – характеризовать особенности политического устройства древних государств; 5.3.1.2 – объяснять возникновение демократии в Афинском государстве; 5.1.2.1 – описывать социальную организацию древнего общества
	Чем Древняя Спарта отличалась от Афин	5.3.1.1 – характеризовать особенности политического устройства древних государств; 5.1.2.1 – описывать социальную организацию древнего общества
	Почему Александр Македонский не смог покорить скифов	5.3.2.1 – знать и использовать понятие "империя" для объяснения взаимоотношений государств в древности; 5.3.2.2 – объяснять, каким образом завоевательные войны и возникновение империй меняли границы государств
Раздел 3 С Культура Древней Греции	Как философы Древней Греции представляли идеальное общество	5.2.3.1 – давать простое объяснение взглядов философов древности
	Как в искусстве Древней Греции отражены мифы	5.2.2.3 – описывать искусство древнего мира
	Чему учили в гимназиях, лицеях и в академиях Древней Греции	5.2.4.2 – описывать влияние хозяйственной деятельности и социальных изменений на появление и развитие наук (арифметика, геометрия, астрономия, медицина); 5.2.4.1 – описывать роль письменности в развитии древнего общества;
4-я четверть (8 часов)
Раздел 4 А Расцвет Римской империи	Как Рим стал самой могущественной империей древности	5.3.2.1 – знать и использовать понятие "империя" для объяснения взаимоотношений государств в древности; 5.3.1.1 – характеризовать особенности политического устройства древних государств; 5.3.2.2 – объяснять, каким образом завоевательные войны и возникновение империй изменяли границы государств
	Как римская культура отражает древнее римское общество	5.1.2.1 – описывать социальную организацию древнего общества; 5.2.2.3 – описывать искусство древнего мира;
	Как восстание Спартака характеризует рабство в Древнем Риме	5.1.2.2 – определять особенности рабства в Древнем мире; 5.3.2.3 – описывать восстание Спартака в Древнем Риме, выявляя его причины
Раздел 4В Рим на рубеже эпох	Как изменилась Римская империя во времена Константина Великого	5.3.2.2 - объяснять, каким образом завоевательные войны и возникновение империй изменяли границы государств; 5.2.1.3 – описывать влияние религии на развитие древнего общества; 5.2.1.1 - объяснять основные религиозные понятия (Бог, храм, священные писания, идол)
	Каково культурное наследие древнего мира	5.2.4.1 – описывать роль письменности в развитии древнего общества; 5.2.2.3 – описывать искусство древнего мира; 5.2.4.2 – описывать влияние хозяйственной деятельности и социальных изменений на появление и развитие наук (арифметика, геометрия, астрономия, медицина)

2) 6 класс

Раздел	Темы, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Раздел 1А Падение Римской империи	Введение. Почему Римская империя пала на Западе	6.3.1.1 – знать хронологические рамки раннего, среднего, позднего средневековья и отмечать их на ленте времени; 6.3.2.1 – выявлять и классифицировать причины распада Римской империи
	Почему Римская империя сохранилась на Востоке	6.3.2.3 – описывать внутреннюю политику Византии, выявляя и классифицируя причины ее прочности
	Почему Византия направила посла к тюркскому кагану Истеми в 568 году	6.3.2.4 – описывать политику дипломатии Византии на примере ее взаимоотношений с соседними государствами
	Как визит княгини Ольги в Константинополь изменил Киевскую Русь	6.3.2.4 – описывать политику дипломатии Византии на примере ее взаимоотношений с соседними государствами
Раздел 1В Феодализм	Что представляла собой феодальная экономика	6.4.2.1 – характеризовать особенности феодального типа хозяйства, объясняя формы экономических отношений; 6.4.1.1 – характеризовать особенности развития средневековых городов, определяя роль ремесла и торговли; 6.1.1.1 – описывать социальную структуру феодального общества
	Как было построено феодальное общество	6.1.1.1 – описывать социальную структуру феодального общества; 6.1.2.1 – характеризовать взаимоотношения господствующего и зависимого сословий (феодалы и крестьяне)
	Как архитектура и искусство городов отображают средневековое общество	6.4.1.1 – характеризовать особенности развития средневековых городов, определяя роль ремесла и торговли; 6.2.2.2 – определять влияние изменений в обществе на развитие искусства (архитектура, живопись)
Раздел 1С История ислама	Какие ключевые события в истории ислама произошли между 610 и 1258 годами	6.3.2.5 – выявлять особенности международных отношений в период средневековых завоеваний
	Почему VIII-XII века называют "золотым веком" исламской культуры	6.2.2.1 – определять влияние религий на мировую культуру, устанавливая взаимосвязь между различными историческими событиями; 6.2.2.4 – характеризовать особенности средневековой культуры Востока; 6.2.3.1 – объяснять значение достижений восточных мыслителей
2-я четверть (7 часов)
Раздел 2 А Крестовые походы	Почему европейские христиане-католики организовывали крестовые походы против исламских стран	6.3.2.6 – определять причины и последствия крестовых походов на примере 1-4 походов, обозначая на карте события в их динамике
	Как крестовые походы изменили христианскую Европу и мусульманский мир	6.3.2.6 – определять причины и последствия крестовых походов на примере 1-4 походов, обозначая на карте события в их динамике; 6.2.2.1 – определять влияние религий на мировую культуру, устанавливая взаимосвязь между различными историческими событиями
Раздел 2 В Монголы	Почему монголам удавалось одерживать быстрые победы над своими врагами	6.3.2.5 – выявлять особенности международных отношений в период средневековых завоеваний
	Насколько монголы и завоеванные народы изменили друг друга	6.3.2.5 – выявлять особенности международных отношений в период средневековых завоеваний
Раздел 2 С Средневековое европейское общество в XIV веке - в первой половине XVI века	Каковы причины стремительного распространения Черного Мора	6.2.4.1 – объяснять роль знаний об окружающей среде в жизни человека
	Как Черный Мор изменил Европу	6.3.2.2 – определять причины и значение антифеодальных восстаний под предводительством Г. Каля, У.Тайлера; 6.3.1.4 – устанавливать связь между феодальными войнами и образованием централизованных государств
	Почему французкий народ до сих пор помнит Жанну д,Арк	6.3.1.4 – устанавливать связь между феодальными войнами и образованием централизованных государств
3-я четверть (10 часов)
Раздел 3А Абсолютизм на Западе и Востоке	Людовик XIV и Петр Великий: чья власть была более абсолютной	6.3.1.3 – описывать этапы развития феодального государства; 6.3.1.2 – различать формы монархии в странах Запада и Востока (сословно-представительная и абсолютная); 6.3.1.6 – объяснять понятия "парламент", "Генеральные штаты", "сейм", "кортесы", "Боярская Дума" для характеристики формы правления
	Была ли власть Юнлэ и Токугава такой же абсолютной, как у западных монархов	6.3.1.2 – различать формы монархии в странах Запада и Востока (сословно-представительная и абсолютная); 6.3.1.5 – сравнивать деятельность правителей разных стран для выявления особенностей политической власти
	Почему Карл I и Осман II не смогли стать абсолютными монархами	6.3.1.2 – различать формы монархии в странах Запада и Востока (сословно-представительная и абсолютная); 6.3.1.5 – сравнивать деятельность правителей разных стран для выявления особенностей политической власти
Раздел 3 В Торговля, ремесло и освоение мира	Каким образом Шелковый путь соединял Восток и Запад	6.4.1.2 – объяснять роль международной торговли и путешествий в средние века
	Как китайские и европейские правители относились к морским путешествиям	6.4.1.2 – объяснять роль международной торговли и путешествий в средние века; 6.2.4.3 – определять влияние Великих географических открытий на представления о мире, фиксируя на карте основные маршруты путешественников в XV-XVI веках
	Какие изменения произошли в мире в результате Великих географических открытий	6.2.4.3 – определять влияние Великих географических открытий на представления о мире, фиксируя на карте основные маршруты путешественников в XV-XVI веках; 6.3.2.7 – объяснять понятие "колониальная политика" (на примере завоеваний Испании и Португалии)
4-я четверть (8 часов)
Раздел 4 А Эпоха Возрождения	Как и почему в период с 1300 по 1500 годы изменилось искусство в Европе	6.2.2.3 – характеризовать культуру эпохи Возрождения, устанавливая взаимосвязь с культурой античности (изобразительное искусство, скульптура); 6.2.3.2 – описывать влияние идей гуманистов на развитие средневековой культуры; 6.2.2.4 – характеризовать особенности средневековой культуры Востока
	Как обогатил мировую культуру Восточный Ренессанс (Улугбек, Алишер Навои, Бабур)	6.2.3.2 – описывать влияние идей гуманистов на развитие средневековой культуры; 6.2.2.4 – характеризовать особенности средневековой культуры Востока
Раздел 4 В Реформация	Как протест Мартина Лютера в Виттенберге изменил Европу	6.2.1.1 – определять причины изменения роли религии в мировоззрении человека и в общественной жизни; 6.2.1.2 – объяснять понятия "гуманизм", "реформация", "протестантизм", "лютеранство", "кальвинизм", "контрреформация", "иезуитский орден" в контексте исторических процессов
Раздел 4 С Научная революция	Насколько оригинальной была теория Коперника о том, что Земля вращается вокруг Солнца	6.2.4.2 – определять значение научных открытий о строении Вселенной в период позднего средневековья для последующего развития естественных наук; 6.2.4.1 – объяснять роль знаний об окружающей среде в жизни человека
	Обобщающий урок по курсу истории средних веков	Вспомнить и повторить основные цели по разделам

3) 7 класс

Раздел	Темы, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Раздел 1 А Промышленная революция и ее влияние на изменения в мире	Какое значение имела Английская революция середины XVII века	7.3.2.1 – характеризовать причины буржуазных революций в Западной Европе и Северной Америке; 7.1.1.1 – объяснять понятия "капитал", "буржуазия", "рабочий класс/пролетариат", используя их для объяснения социальной структуры общества; 7.1.2.1 – определять роль буржуазии в системе общественных отношений
	Как промышленная революция изменила мир	7.1.1.2 – устанавливать связь между возникновением мануфактур, фабрик и формированием класса наемных рабочих; 7.4.1.1 – объяснять процесс перехода от феодального к капиталистическому хозяйству в Европе (мануфактура, фабрика), выявляя причины и следствия; 7.4.1.2 – характеризовать роль промышленного переворота в становлении Англии как ведущей мировой державы; 7.4.2.2 – определять различия между доиндустриальным и индустриальным этапами развития общества
Раздел 1В Индия и Британия в XVIII веке	Как британцы из торговцев превратились в правителей Индии	7.2.2.1 - использовать произведения искусства для интерпретации исторических событий 7.1.1.3 – определять особенности социальной структуры стран Азии (Китай, Индия, Япония) в период колониальной экспансии европейских держав; 7.3.2.6 – характеризовать влияние европейской колониальной экспансии на традиционные общества Востока; 7.4.1.4 – объяснять развитие товарно-денежных отношений, используя понятия "экспорт", "импорт", "экспансия", "колонизация", "фактория"
Раздел 1 С Распространение идей просвещения	Кто из европейских правителей был более просвещенным	7.2.1.1 – выявлять изменения в жизни людей в связи с ограничением роли религии в обществе; 7.2.3.2 – определять влияние идей Эпохи Просвещения на общественное развитие
	Насколько идеи Просвещения повлияли на американцев	7.3.2.1 – характеризовать причины буржуазных революций в Западной Европе и Северной Америке; 7.2.3.2 – определять влияние идей Эпохи Просвещения на общественное развитие; 7.3.1.1 – выявлять особенности республиканского строя
2-я четверть (7 часов)
Раздел 2 А Картина Французской революции	Какие перемены произошли во Франции в 1789-1799 гг.	7.3.2.1 – характеризовать причины буржуазных революций в Западной Европе и Северной Америке; 7.1.1.1 – использовать понятия "капитал", "буржуазия", "рабочий класс/пролетариат" для подробного объяснения социальной структуры общества; 7.1.2.1 – определять роль буржуазии в системе общественных отношений
	Почему Давид и Бодри были разного мнения о Марате	7.2.2.1 – использовать произведения искусства для интерпретации исторических событий; 7.2.2.2 – определять признаки основных течений в искусстве (неоклассицизм, романтизм, импрессионизм, реализм); 7.3.1.1 – выявлять особенности республиканского строя
	Как образовалась и в чем причины падения империи Наполеона	7.2.2.1 – использовать произведения искусства для интерпретации исторических событий; 7.3.2.4 – оценивать влияние захватнических войн на изменение мировой политики (на примере походов Наполеона I); 7.2.3.2 – определять влияние идей Эпохи Просвещения на общественное развитие
Раздел 2 В Империи и их соперничество в XIX в.	Почему Россия и Британия соперничали за влияние в Персидском государстве (Иране)	7.3.2.2 - описывать изменения характера международных отношений в XVIII – сер.XIX вв.; 7.4.2.1 - сравнивать процесс перехода к промышленной стадии развития общества в разных странах
	Помогла ли политика танзимата укрепить Османскую империю	7.4.2.1 – сравнивать процесс перехода к промышленной стадии развития общества в разных странах; 7.3.2.2 - описывать изменения характера международных отношений в XVIII – сер.XIX вв
	Каковы были причины и последствия Крымской войны	7.3.2.2 – описывать изменения характера международных отношений в XVIII веке- середине XIX веков
3-я четверть (10 часов)
Раздел 3 А Китай и европейские державы в XIX веке	Что мы можем узнать об империализме из переписки правительств Англии и Китая	7.3.2.2 – описывать изменения характера международных отношений в XVIII веке- середине XIX века
	Почему Вторую Опиумную войну до сих пор помнят в Китае	7.3.2.6 – характеризовать влияние европейской колониальной экспансии на традиционные общества Востока; 7.4.1.4 – объяснять развитие товарно-денежных отношений, используя понятия "экспорт", "импорт", "экспансия", "колонизация", "фактория"; 7.1.1.3 - определять особенности социальной структуры стран Азии (Китай, Индия, Япония) в период колониальной экспансии европейских держав; 7.2.1.2 - определять задачи миссионерства
Раздел 3 В Влияние революционных идей на Европу XIX века	Какие политические идеи сформировали революции 1848 года в Европе	7.3.2.1 – характеризовать причины буржуазных революций в Западной Европе и Северной Америке; 7.1.2.1 – определять роль буржуазии в системе общественных отношений; 7.2.3.2 – определять влияние идей Эпохи Просвещения на общественное развитие; 7.3.2.5 – использовать понятия "либерализм", "консерватизм", "социализм", "марксизм", "национализм" для объяснения исторических событий; 7.2.3.3 - объяснять взгляды К. Маркса и влияние марксизма на общественную жизнь
	Насколько были схожи пути объединения Италии и Германии	7.3.1.4 – определять значение становления национальных государств (Италия, Германия), сравнивая исторические события разных стран в один и тот же период времени; 7.3.2.5 – использовать понятия "либерализм", "консерватизм", "социализм", "марксизм", "национализм" для объяснения исторических событий
Раздел 3 С Развитие общественно-политической мысли России в XIX века	Почему царь Александр II стал жертвой "Народной воли"	7.2.3.1 – выявлять причины зарождения новых общественно-политических течений в России (народничество, либерализм); 7.3.1.3 – использовать понятия "крепостное право", "декабристы", "народники", "индивидуальный террор", "диктатура пролетариата" для объяснения исторического события
Раздел 3 D Европейское господство в Индии и Индокитае в XIX веке	Как британцы XIX века и современные индусы рассказывают о событиях 1857-1859 гг. в Индии	7.3.2.6 характеризовать влияние европейской колониальной экспансии на традиционные общества Востока 7.1.1.3 – определять особенности социальной структуры стран Азии (Китай, Индия, Япония) в период колониальной экспансии европейских держав
	Насколько отличались последствия французского господства в Индокитае от последствий британского господства в Индии	7.3.2.6 – характеризовать влияние европейской колониальной экспансии на традиционные общества Востока 7.3.2.3 – определять основные изменения на политической карте мира в XIX веке, анализируя последствия колониальной экспансии
4-я четверть (8 часов)
Раздел 4 А Усиление Соединенных Штатов Америки	Насколько экспансия в западном направлении повлияла на формирование американского национального самосознания	7.3.1.2 – характеризовать политику экспансии США в западном направлении
	Как было отменено рабство в США	7.1.2.2 – выявлять особенности трансатлантического рабства
	Почему США отправили военные корабли в Японию	7.4.1.3 – определять особенности развития капиталистических монополий в США; 7.4.2.1 – определять особенности процесса перехода к промышленной стадии развития общества в разных странах; 7.3.2.6 – характеризовать влияние европейской колониальной экспансии на традиционные общества Востока; 7.4.2.2 – определять различия между доиндустриальным и индустриальным этапами развития общества 7.2.1.2 – определять задачи миссионерства
Раздел 4 В Глазами художников и писателей: обзор перемен XIX века	Как различные направления искусства и литература XIX века отображали социальную несправедливость	7.2.2.2 – определять признаки основных стилей и течений в искусстве (неоклассицизм, романтизм, импрессионизм, реализм); 7.2.2.1 – использовать произведения искусства для интерпретации исторических событий
	Как статья Эмиля Золя "Я обвиняю!" показывает силу слова	7.2.2.1 – использовать произведения искусства для интерпретации исторических событий; 7.3.2.5 - использовать понятия "либерализм", "консерватизм", "социализм", "марксизм", "национализм" для объяснения исторических событий
Раздел 4 С Развитие научной мысли	Какое из научных открытий 19 века оказало наибольшее влияние на жизнь людей	7.2.4.1 – анализировать значение научных открытий в жизни человека и общества, отмечая изменения и преемственность; 7.2.1.1 – определять изменения в жизни людей в связи с ограничением роли религии в обществе

4) 8 класс

Раздел	Темы, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Раздел 1А Мир в начале ХХ века	Какова была картина мира в начале ХХ века	8.3.2.5 – характеризовать территориальный раздел мира и политическое устройство стран к началу ХХ века
	Какие изменения произошли в первой половине ХХ века вследствие развития новых технологий и научных открытий	8.2.4.2 – оценивать роль науки в социально-экономическом развитии стран мира, обобщая причины, результаты, значение исторических событий; 8.4.1.1 – оценивать влияние достижений технической революции в начале XX века (конвейерное производство, стандартизация) на развитие хозяйственной системы стран; 8.4.1.2 – использовать понятие "модернизация" для объяснения процесса развития индустриального общества
	Как изменилось искусство в конце XIX - начале ХХ веков	8.2.2.1 – описывать основные течения в искусстве XIX века - начале XX века (модернизм, символизм, реализм, авангардизм); 8.2.2.2 – анализировать влияние массовой культуры (кинематограф, радио) на духовное развитие общества в первой половине ХХ века
Раздел 1 В Первая мировая война	Почему Балканский полуостров называли "пороховой бочкой" Европы	8.3.2.1 – устанавливать предпосылки и причины начала Первой мировой войны
	Каковы были причины Первой мировой войны	8.3.2.1 – устанавливать предпосылки и причины начала Первой мировой войны
	Почему провалился план Шлиффена	8.2.4.3 – оценивать роль военной науки и техники и военной стратегии, объясняя исторические события
Раздел 1 С Мир после Первой мировой войны	Как Первая мировая война изменила карту мира	8.3.2.2 – обобщать причины распада империй (Австро-Венгрия, Россия, Османская империя), описывая изменения на политической карте мира
	С какой вероятностью Лига Наций сохранила бы мир после Первой мировой войны	8.3.2.4 – анализировать и оценивать деятельность Лиги Наций и Версальско-Вашингтонской системы договоров
	Как изменилось западное общество после Первой мировой войны	8.3.1.1 – анализировать влияние общественно-политических течений (социальный либерализм и консерватизм, марксизм и социал-демократия) на жизнь общества
2-я четверть (7 часов)
Раздел 2 А Революции 1917 года в России	Насколько были сильны оппоненты Николая II	8.3.1.1 – анализировать влияние общественно-политических течений (социальный либерализм и консерватизм, марксизм и социал-демократия) на жизнь общества
	Почему большевикам удалось свергнуть Временное правительство	8.1.1.1 – характеризовать влияние Октябрьской социалистической революции на изменение социальной структуры, анализируя итоги исторического события
	Почему общество раскололось на "красных" и "белых"	8.1.1.1 – характеризовать влияние Октябрьской социалистической революции на изменение социальной структуры, анализируя итоги исторического события
	Насколько изменилась Россия в 1917-1924 гг.	8.1.1.1 – характеризовать влияние Октябрьской социалистической революции на изменение социальной структуры, анализируя итоги исторического события; 8.2.1.1 – описывать взаимоотношения государства и религии, выявляя и сравнивая особенности исторических периодов
Раздел 2 В Страны Азии после Первой мировой войны	Почему Мустафу Кемаля называли "Ататюрк"	8.2.1.1 – описывать взаимоотношения государства и религии, выявляя и сравнивая особенности исторических периодов
	Как три принципа Сунь Ятсена изменили Китай	8.3.1.1 – анализировать влияние общественно-политических течений (социальный либерализм и консерватизм, марксизм и социал-демократия) на жизнь общества
	Какие идеи повлияли на рост национального самосознания в странах Азии	8.3.1.1 – анализировать влияние общественно-политических течений (социальный либерализм и консерватизм, марксизм и социал-демократия) на жизнь общества
3-я четверть (10 часов)
Раздел 3 А Причины и последствия Великой депрессии	Почему 1920-е годы в США называют "эрой просперити"	8.4.1.2 – использовать понятие "модернизация" для объяснения процесса развития индустриального общества"; 8.4.1.1 – оценивать влияние достижений технической революции (конвейерное производство, стандартизация) на развитие хозяйственной системы стран в начале XX века
	Причины и последствия краха Уолл-стрит	8.4.1.3 – использовать понятия "рынок ценных бумаг", "акция", "спекуляция", "фондовая биржа", "кредит", "банкротство", "инфляция" для анализа исторических событий; 8.4.1.4 – определять причины обострения противоречий индустриального общества (дисбаланс между производством и потреблением), сопоставляя факты, процессы, события
	Как страны мира отреагировали на Великую депрессию	8.2.4.1 – характеризовать роль кейнсианства в социально-экономическом развитии стран мира; 8.4.1.5 – выявлять причины изменений в экономике США и Японии в результате структурного экономического кризиса 1930-х годов; 8.3.1.3 – объяснять различные пути выхода из мирового экономического кризиса (США, Франция, Германия), сопоставляя факты, процессы, события
Раздел 3 В Тоталитарные режимы: Восток	Как развивался СССР при Сталине	8.1.1.2 – анализировать изменение статуса социальных слоев (рабочего класса, крестьянства, интеллигенции) в связи с развитием социалистического общества; 8.4.2.1 – сравнивать экономические системы капитализма и социализма в первой половине XX века, используя понятия "плановая экономика", "рыночная экономика"; 8.3.1.2 – объяснять предпосылки формирования и развития тоталитаризма (командно-административной системы)
	"Инженеры человеческих душ": как Сталин использовал искусство, пытаясь представить социализм "реальным"	8.2.2.1 – описывать основные течения в искусстве XIX-начале XX веков (модернизм, символизм, реализм, авангардизм); 8.2.2.2 – анализировать влияние массовой культуры (кинематограф, радио) на духовное развитие общества в первой половине ХХ века
	Почему В.И.Ленин не видел Сталина своим преемником	8.3.1.2 – объяснять предпосылки формирования и развития тоталитаризма (командно-административной системы)
	Насколько был опасен "меморандум Танаки"	8.1.2.1 – анализировать влияние распространения реакционных идеологий на изменение социальной жизни общества (фашизм, расизм, шовинизм, нацизм); 8.3.1.2 – объяснять предпосылки формирования и развития тоталитаризма (командно-административной системы); 8.4.1.5 – выявлять причины изменений в экономике США и Японии в результате структурного экономического кризиса 1930-х годов
Раздел 3 С Тоталитарные режимы: Запад	Что означает "фашизм", и почему он получил развитие в Италии и Германии после Первой мировой войны	8.1.2.1 – анализировать влияние распространения реакционных идеологий на изменение социальной жизни общества (фашизм, расизм, шовинизм, нацизм); 8.3.1.2 – объяснять предпосылки формирования и развития тоталитаризма (командно-административной системы)
	Какое воздействие оказала нацистская политика на жизнь людей в Германии	8.1.2.1 – анализировать влияние распространения реакционных идеологий на изменение социальной жизни общества (фашизм, расизм, шовинизм, нацизм); 8.3.1.2 – объяснять предпосылки формирования и развития тоталитаризма (командно-административной системы)
	Почему "Народный фронт" смог прийти к власти во Франции и потерпел поражение в Испании	8.1.2.1 – анализировать влияние распространения реакционных идеологий на изменение социальной жизни общества (фашизм, расизм, шовинизм, нацизм); 8.3.1.1 – анализировать влияние общественно-политических течений (социальный либерализм и консерватизм, марксизм и социал-демократия) на жизнь общества
4-я четверть (8 часов)
Раздел 4 А Причины и последствия Второй мировой войны	Когда и почему началась Вторая мировая война (события до июня 1941 г.)	8.3.2.3 – анализировать причины, характер и последствия Второй мировой войны
	Почему провалился план Барбаросса	8.2.4.3 – оценивать роль военной науки и техники и военной стратегии, объясняя исторические события
	Почему война Советского Союза против фашисткой Германии называется Великой Отечественной войной	8.3.2.3 – анализировать причины, характер и последствия Второй мировой войны
	Каковы итоги и уроки Второй мировой войны	8.3.1.1 – анализировать влияние общественно-политических течений (социальный либерализм и консерватизм, марксизм и социал-демократия) на жизнь общества; 8.3.2.3 – анализировать причины, характер и последствия Второй мировой войны
Раздел 4 В Начало процесса деколонизации	Что произошло с колониями после Второй мировой войны	8.3.2.3 – анализировать причины, характер и последствия Второй мировой войны
	Почему Джинна и Ганди разошлись во взглядах о путях достижения независимости Индии	8.2.1.1 – описывать взаимоотношения государства и религии, выявляя и сравнивая особенности исторических периодов
Раздел 4 С Религия и культура в первой половине ХХ века	Стал ли мир более светским в первой половине ХХ века	8.2.1.1 – описывать взаимоотношения государства и религии, выявляя и сравнивая особенности исторических периодов; 8.2.1.2 – объяснять понятия "секуляризация", "свобода совести", "светское государство", "государственная религия"
	Как сильно изменилась духовная жизнь людей в первой половине ХХ века	8.2.2.2 – анализировать влияние массовой культуры (кинематограф, радио) на духовное развитие общества в первой половине ХХ века; 8.2.3.1 – использовать понятия "позитивизм", "прагматизм", "экзистенциализм" для характеристики исторической эпохи; 8.2.4.2 – оценивать роль науки в социально-экономическом развитии стран, обобщая причины, результаты, значение исторических событий

5) 9 класс

Раздел	Темы, содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Раздел 1 А Политическая карта мира во 2-ой половине ХХ века	Как и почему изменилась политическая карта мира после Второй мировой войны	9.3.2.8 – обобщать и оценивать изменения на политической карте мира во второй половине ХХ века; 9.3.2.4 – выделять интеграционные и дезинтеграционные процессы в мире после окончания холодной войны; 9.3.2.1 – анализировать причины и последствия распада колониальной системы
	Почему после Второй мировой войны большая часть мира разделилась на зоны влияния США и СССР	9.3.2.2 – анализировать исторические события для объяснения понятия "холодная война"; 9.3.2.3 – характеризовать противостояние военно-политических блоков НАТО и ОВД, опираясь на знание исторических фактов и карты; 9.3.2.8 – обобщать и оценивать изменения на политической карте мира во второй половине ХХ века
	Почему во второй половине ХХ века усилился процесс деколонизации	9.1.1.1 – выявлять изменения социальной структуры в связи с отказом от социалистического пути развития; 9.3.1.3 – выявлять закономерности исторического развития государств; 9.3.2.1 – анализировать причины и последствия распада колониальной системы
Раздел 1 В Становление международных организаций	Почему Организация Объединенных Наций издала Всеобщую Декларацию прав человека	9.2.3.2 – оценивать влияние идей защиты прав человека на деятельность современных международных правозащитных организаций; 9.3.1.2 – анализировать пути становления конституционно-правовой идеологии (Всеобщая Декларация прав человека, Европарламент, Международный суд в Гааге) в ведущих странах Европы и Азии
	Какова роль Международного Суда и Международного уголовного суда в Гааге	9.2.3.2 – оценивать влияние идей защиты прав человека на деятельность современных международных правозащитных организаций; 9.3.1.2 – анализировать пути становления конституционно-правовой идеологии (Всеобщая Декларация прав человека, Европарламент, Международный суд в Гааге) в ведущих странах Европы и Азии
	Насколько эффективны международные правозащитные организации	9.2.3.2 – оценивать влияние идей защиты прав человека на деятельность современных международных правозащитных организаций; 9.3.1.2 – анализировать пути становления конституционно-правовой идеологии (Всеобщая Декларация прав человека, Европарламент, Международный суд в Гааге) в ведущих странах Европы и Азии
Раздел 1 С Развитие мировой экономики во второй половине ХХ века	Почему "государства благосостояния" подверглись кризису во второй половине ХХ века	9.3.1.1 – использовать понятие "государство благосостояния" для характеристики изменений в социальной сфере в 1970 – 1980 годы; 9.4.1.1 – анализировать причины и последствия безработицы в 70-х годах XX века; 9.4.1.2 – интерпретировать экономическое развитие стран во второй половине XX века, используя понятия "инфляция", "кризис", "стагнация"
	С какими экономическими проблемами столкнулся СССР в 60-70-е годы XX века	9.4.1.2 – интерпретировать экономическое развитие стран во второй половине XX века, используя понятия "инфляция", "кризис", "стагнация"; 9.4.1.4 – выявлять противоречия в развитии социалистической хозяйственной системы, анализируя причинно-следственные связи; 9.4.2.1 – интерпретировать и обосновывать эффективность экономических систем
	Почему стал возможен "азиатский прорыв"	9.4.2.1 – интерпретировать и обосновывать эффективность экономических систем; 9.4.1.5 – выявлять основные факторы, способствовавшие быстрому экономическому росту стран Юго-Восточной Азии; 9.3.1.4 – оценивать роль личности в истории
2-я четверть (7 часов)
Раздел 2 А Биполярный мир	Какими были основные переломные моменты холодной войны в 1946-1963 гг.	9.3.2.2 – анализировать исторические события для объяснения понятия "холодная война"; 9.3.2.3 – характеризовать противостояние двух военно-политических блоков НАТО и ОВД, опираясь на знание исторических фактов и карты; 9.3.1.4 – оценивать роль личности в истории
	Какими были основные переломные моменты холодной войны в 1979-1985 гг.	9.3.2.3 – характеризовать противостояние двух военно-политических блоков НАТО и ОВД, опираясь на знание исторических фактов и карты; 9.3.2.5 – обобщать причины и последствия локальных конфликтов; 9.3.1.4 – оценивать роль личности в истории
	Почему стал возможен визит Саманты Смит в СССР	9.3.2.4 – выделять интеграционные и дезинтеграционные процессы в мире после окончания холодной войны; 9.3.1.4 – оценивать роль личности в истории
	Каковы причины завершения холодной войны	9.3.2.4 – выделять интеграционные и дезинтеграционные процессы в мире после окончания холодной войны
	Стал ли мир безопаснее после окончания холодной войны	9.3.2.4 – выделять интеграционные и дезинтеграционные процессы в мире после окончания холодной войны; 9.3.2.8 – обобщать и оценивать изменения на политической карте мира во второй половине ХХ века; 9.3.2.5 – обобщать причины и последствия локальных конфликтов
Раздел 2 В Международные организации в решении региональных проблем	Почему ООН не может найти мирное решение арабо-израильского конфликта	9.3.2.5 – обобщать причины и последствия локальных конфликтов; 9.3.2.6 – оценивать деятельность ООН в урегулировании международных конфликтов
	Чему учит "арабская весна"	9.3.2.5 – обобщать причины и последствия локальных конфликтов; 9.3.2.6 – оценивать деятельность ООН в урегулировании международных конфликтов; 9.1.2.4 – определять роль средств массовой информации в формировании общественного сознания
3-я четверть (10 часов)
Раздел 3 А Развитие общества во второй половине ХХ века	Как изменилась социальная структура в разных странах после Второй мировой войны	9.1.1.1 – выявлять изменения социальной структуры в связи с отказом от социалистического пути развития; 9.1.2.1 – определять сходства и различия социальной структуры в западных и восточных странах, приводя примеры социальной мобильности: - вертикальной - горизонтальной; 9.3.1.3 – выявлять закономерности исторического развития государств
	Как изменилась социальная структура в Китае в результате победы Коммунистической партии в 1949 году	9.4.1.4 – выявлять противоречия в развитии социалистической хозяйственной системы, анализируя причинно-следственные связи; 9.3.1.3 – выявлять закономерности исторического развития государств; 9.3.1.4 – оценивать роль личности в истории
	Почему отличается уровень социального развития разных стран мира	9.1.2.1 – определять сходства и различия социальной структуры в западных и восточных странах, приводя примеры социальной мобильности: - вертикальной - горизонтальной; 9.1.2.2 – определять факторы, влияющие на уровень жизни людей ведущих и развивающихся стран мира; 9.3.1.1 – использовать понятие "государство благосостояния" для характеристики изменений в социальной сфере в 1970 – 1980 годы
Раздел 3 В Религия в современном обществе	Какова роль религии в современном обществе	9.2.1.2 – использовать знания о религии для понимания и интерпретации современных общественно-политических проблем; 9.2.1.3 – определять роль мировых религий в формировании цивилизационных путей развития человечества, прослеживая непрерывность исторического процесса
	Какие проблемы современного общества связаны с влиянием деструктивных религиозных организаций	9.2.1.1 – давать оценку деятельности традиционных и деструктивных религиозных организаций в жизни общества; 9.2.1.2 – использовать знания о религии для понимания и интерпретации современных общественно-политических проблем
	Какие военные конфликты произошли на религиозной почве во второй половине ХХ века	9.2.1.2 – использовать знания о религии для понимания и интерпретации современных общественно-политических проблем; 9.3.2.5 – обобщать причины и последствия локальных конфликтов; 9.3.1.3 – выявлять закономерности исторического развития государств
	Какую роль играет Съезд мировых и традиционных религий в Астане в установлении межконфессионального диалога	9.2.1.2 – использовать знания о религии для понимания и интерпретации современных общественно-политических проблем; 9.2.1.3 – определять роль мировых религий в формировании цивилизационных путей развития человечества, прослеживая непрерывность исторического процесса
Раздел 3 С Угроза терроризма в современном мире	Почему терроризм является угрозой для человечества	9.3.2.7 – анализировать проблему международного терроризма и экстремизма на современном этапе; 9.3.2.5 – обобщать причины и последствия локальных конфликтов
	Насколько опасен религиозный фундаментализм в современном мире	9.2.1.1 – давать оценку деятельности традиционных и деструктивных религиозных организаций в жизни общества; 9.2.1.2 – использовать знания о религии для понимания и интерпретации современных общественно-политических проблем
4-я четверть (8 часов)
Раздел 4 А Глобализация современного мира	Каковы ключевые особенности глобализации	9.1.2.3 – прослеживать социальные изменения в связи с процессом глобализации в современном мире (трудовая миграция, социальная интеграция), моделируя возможный сценарий исторического развития общества; 9.1.2.4 – определять роль средств массовой информации в формировании общественного сознания
	Каково влияние глобализации на развитие мировой экономики и политики	9.1.2.3 – прослеживать социальные изменения в связи с процессом глобализации в современном мире (трудовая миграция, социальная интеграция), моделируя возможный сценарий исторического развития общества; 9.4.1.3 – оценивать значение экономической интеграции в условиях глобализации; 9.4.2.2 – оценивать роль информации как главного экономического ресурса постиндустриального общества
	Как сохранить национальную идентичность в условиях глобализации	9.2.3.3 – аргументировать важность сохранения национальных культурных ценностей в условиях глобализации; 9.2.2.2 – оценивать влияние массовой культуры на духовное развитие общества во второй половине ХХ века-начале ХХI века
Раздел 4 В Наука, образование и технологии во второй половине ХХ века - начале ХХI века	Каково значение космодрома Байконур в развитии мировой науки	9.2.4.1 – оценивать и интерпретировать социальные и экологические последствия научно-технической революции; 9.2.4.2 – делать выводы о значении науки и образования для решения глобальных проблем современности, моделируя возможный сценарий развития человеческой цивилизации
	Как наука изменила жизнь людей в современном мире	9.2.4.2 – делать выводы о значении науки и образования для решения глобальных проблем современности, моделируя возможный сценарий развития человеческой цивилизации; 9.2.4.1 – оценивать и интерпретировать социальные и экологические последствия научно-технической революции; 9.2.4.3 – анализировать влияние новых научных открытий на развитие общества (генетика, микробиология, информационные технологии, нано-технологии, ядерная физика)
	Почему образование является фактором конкурентоспособности человека в современном мире	9.2.4.2 – делать выводы о значении науки и образования для решения глобальных проблем современности, моделируя возможный сценарий развития человеческой цивилизации
Раздел 4 С Культура во второй половине ХХ века - начале ХХI века	Какое воздействие оказали деятели культуры ХХ века на духовное развитие человечества	9.2.2.1 – анализировать влияние известных деятелей искусства на развитие общества, самостоятельно оценивая их деятельность в контексте мировой истории; 9.2.2.3 – анализировать становление новых форм художественного творчества в условиях информационного общества; 9.2.3.1 – оценивать влияние различных философских взглядов на современную общественную жизнь; 9.3.1.4 – оценивать роль личности в истории
	Каково воздействие массовой культуры на духовное развитие общества	9.2.2.2 – оценивать влияние массовой культуры на духовное развитие общества во второй половине ХХ века- начале ХХI века; 9.1.2.4 – определять роль средств массовой информации в формировании общественного сознания

Приложение 2

Пояснительная записка

В рамках обновления содержания среднего образования предлагается новая структура (т.е., распределение изучения исторических периодов по классам) содержания учебных предметов "История Казахстана" и "Всемирная история":

5 класс – эпоха древности (более 2 млн. лет – V век);

6 класс – эпоха средневековья (V – XVII века);

7 класс – новое время (XVIII -XIX века);

8 класс – новейшее время (1-я половина XX века);

9 класс – новейшее время (2-я половина XX века - XXI век).

Согласно новой учебной программе по предмету "История Казахстана" из 5 класса исключается изучение Рассказов по истории Казахстана. Это связано с тем, что в обновленной программе учебного предмета "Познание мира" начальной школы (1-4 классы) усилен акцент на изучение основных (важнейших) событий в истории Казахстана с древности по настоящее время с учетом возрастных особенностей учеников начальных классов. Поэтому по новой программе в 5 классе предполагается изучение только древней истории Казахстана (параллельно со всемирной историей), а не всего курса отечественной истории. Кроме того, новая структура содержания по классам предполагает распределение материалов по истории новейшего времени в 8-х и 9-х классах (8 класс – 1-я половина XX века, 9 класс – 2-я половина XX века - XXI век).

Обосновывается это тем, что, несмотря на сравнительно небольшие хронологические рамки, отечественная и всемирная история этого периода насыщена событиями, которые существенно повлияли/влияют на формирование современной картины мира. Поэтому выделение большего времени на изучение событий, явлений, процессов, имевших место в это время, будет способствовать формированию у обучающихся понимания сущности современных проблем развития Казахстана и мира в целом.

При внедрении новых учебных программ по дисциплинам исторического цикла (согласно графику перехода на обновленное содержание образования), будет иметь место несовпадение в содержании действующих и обновленных учебных программ по истории в части соблюдения хронологической периодизации.

Действующие программы	Новые программы
5 класс – рассказы по истории Казахстана	5 класс – древняя история
6 класс – древняя история	6 класс - история средних веков
7 класс – история средних веков	7 класс – история нового времени
8 класс – история нового времени	8 класс – новейшая история (первая половина ХХ века)
9 класс – новейшая история	9 класс – новейшая история (вторая половина ХХ века – ХХI век)

В целях сохранения преемственности содержания на время поэтапного внедрения обновленного содержания в дальнейшем:

- в 7 классе будет внедряться новая программа 6 класса (средние века), что позволит сохранить преемственность в изучении исторических периодов;

- в 8 классе будет внедряться новая программа 7 класса (новое время), что также позволяет сохранить последовательность в изучении тем;

- в 9 классе будет внедряться переходная программа, включающая в себя содержание 8-9 классов (новейшее время).

Во всех общеобразовательных школах РК переходная программа для 9-го класса будет использоваться в течение двух лет.

Приложение 17 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 208 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Основы права" для 9 класса уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Цель предмета "Основы права" – изучение базовых знаний о праве, воспитание грамотного в правовом плане гражданина, привитие учащимся правовой культуры, уважения к законам государства и нормам общества, формирование знаний и навыков, необходимых для реализации ими своих гражданских прав и исполнения обязательств.

3. Задачи учебного предмета:

1) формирование знаний об основных понятиях и содержании базовых отраслей казахстанского права;

2) формирование знаний о системе фундаментальных правовых и социальных ценностей: права человека, демократия, гражданское общество, законность и правопорядок;

3) формирование понимания особенностей и признаков правового государства;

4) формирование умения поиска, анализа и использования правовой информации в учебной и практической деятельности;

5) формирование и развитие умения использовать правовые знания и навыки при выборе соответствующих закону форм поведения и действий в типичных жизненных ситуациях, урегулированных правом;

6) развитие навыка участия в дискуссиях по актуальным общественным и правовым проблемам;

7) формирование и развитие навыков критического анализа и оценки практических ситуаций, связанных с правовыми отношениями в обществе.

Глава 2. Организация содержания предмета "Основы права"

4. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Основы права" составляют:

1) в 9-м классе по 1 часу в неделю, в учебном году – 34 часа.

5. Содержание предмета "Основы права" организовано по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов.

6. Цели обучения, организованные систематично и последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

7. Учебный предмет "Основы права" содержит 7 разделов.

8. Раздел "Право и государство" содержит следующие подразделы:

1) Понятие права;

2) Правовое государство и гражданское общество.

9. Раздел "Конституционное право" содержит следующие подразделы:

1) Права и свободы человека и гражданина;

2) Конституционная система государственных органов.

10.Раздел "Гражданское право" содержит следующие подразделы:

1) Понятие гражданского права;

2) Право собственности;

3) Обязательство и ответственность в гражданском праве;

4) Защита прав потребителей.

11. Раздел "Трудовое право" содержит следующие подразделы:

1) Понятие трудового права;

2) Условия труда;

3) Охрана труда;

4) Трудовой договор.

12. Раздел "Семейное право" содержит следующие подразделы:

1) Понятие семейного права;

2) Пути заключения и прекращения брака;

3) Права и обязанности членов семьи;

4) Важность семьи в обществе.

13. Раздел "Административное право" содержит следующие подразделы:

1) Понятие административного права;

2) Административная ответственность;

3) Профилактика административного правонарушения.

14. Раздел "Уголовное право" содержит следующие подразделы:

1) Понятие уголовного права;

2) Понятие преступления;

3) Уголовная ответственность;

4) Наказание и вопросы гуманизма.

Глава 3. Система целей обучения

15. В программе для удобства использования учебных целей введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа - подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 9.2.1.2: "9" – класс, "2.1" – подраздел, "2" – нумерация учебной цели.

Раздел "Право и государство"

Обучающиеся должны:
Подраздел	9 класс
9.1.1 Понятие права	9.1.1.1 – объяснять понятие и роль права в системе социальных норм
9.1.2 Правовое государство и гражданское общество	9.1.2.1 – определять особенность и значимость правового государства
	9.1.2.2 – определять роль и важность институтов гражданского общества

Раздел "Конституционное право"

Обучающиеся должны:
Подраздел	9 класс
9.2.1 Права и свободы человека и гражданина	9.2.1.1 – объяснять основы конституционного строя
	9.2.1.2 – определять конституционные права, свободы и обязанности человека и гражданина на основе анализа Конституции Республики Казахстан
9.2.2 Конституционная система государственных органов	9.2.2.1 – определять и сравнивать функции государственных органов, основываясь на Конституции Республики Казахстан
	9.2.2.2 – определять важность и роль выборов в формировании государственных органов

Раздел "Гражданское право"

Обучающиеся должны:
Подраздел	9 класс
9.3.1 Понятие гражданского права	9.3.1.1 – объяснять понятие и принципы гражданского права
9.3.2 Право собственности	9.3.2.1 – определять виды собственности
	9.3.2.2 – определять пути приобретения и прекращения права собственности, анализируя правовые ситуации
9.3.3 Обязательство и ответственность в гражданском праве	9.3.3.1 – анализировать обязательства и определять ответственность в гражданском праве
9.3.4 Защита прав потребителей	9.3.4.1 – опредлагать пути защиты прав потребителей

Раздел "Трудовое право"

Обучающиеся должны:
Подраздел	9 класс
9.4.1 Понятие трудового права	9.4.1.1 – объяснять понятие трудового права
9.4.2 Условия труда	9.4.2.1 – определять условия труда, основываясь на Трудовом кодексе Республики Казахстан
	9.4.2.2 – объяснять права и обязанности работодателя и работника, анализируя правовые ситуации
9.4.3 Охрана труда	9.4.3.1 – анализировать правовые нормы в отношении труда несовершеннолетних 9.4.3.2 – предлагать пути разрешения трудовых споров, опираясь на нормативно-правовые акты
9.4.4 Трудовое соглашение	9.4.4.1 – раскрывать содержание трудового договора, анализируя правовые ситуации

Раздел "Семейное право"

Обучающиеся должны:
Подраздел	9 класс
9.5.1 Понятие брака и семейного права	9.5.1.1 – объяснять понятия брак и семья
9.5.2 Пути заключения и прекращения брака	9.5.2.1 – определять условия заключения и прекращения брака
9.5.3. Права и обязанности членов семьи	9.5.3.1 – определять права и обязанности членов семьи
	9.5.3.2 – анализировать права детей в обществе и семье, ссылаясь на правовые акты
9.5.4 Важность семьи в обществе	9.5.4.1 – оценивать значимость семьи в обществе

Раздел "Административное право"

Обучающиеся должны:
Подраздел	9 класс
9.6.1 Понятие административного права	9.6.1.1 – объяснять понятие административного права
9.6.2 Административная ответственность	9.6.2.1 – определять виды и признаки административного правонарушения
	9.6.2.2 – объяснять виды административной ответственности и порядок их применения, анализируя правовые ситуации
9.6.3 Профилактика административного правонарушения	9.6.3.1 – оценивать значение административно-правовых норм

Раздел "Уголовное право"

Обучающиеся должны:
Подраздел	9 класс
9.7.1 Понятие уголовного права	9.7.1.1 – объяснять понятие уголовного права
9.7.2 Понятие преступления	9.7.2.1 – различать признаки и виды преступления
9.7.3 Уголовная ответственность	9.7.3.1 – определять уголовную ответственность и виды наказания, анализируя правовые ситуации
	9.7.3.2 – анализировать антикоррупционные правовые акты
9.7.4 Наказание и вопросы гуманизма	9.7.4.1 – оценивать принцип гуманизма в уголовном праве

16. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Основы права" для 9 класса уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Основы права" для 9 класса уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Основы права" для 9 класса
уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 9 класс

Раздел долгосрочного плана	Темы долгосрочного плана / содержание раздела	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть
9.1A Понятие права	Что такое право, и как оно влияет на общественные отношения?	9.1.1.1 – объяснять понятие и роль права в системе социальных норм
9.1B Права и свободы человека и гражданина	Какие права и обязанности у человека и гражданина Республики Казахстан?	9.2.1.2 – определять конституционные права, свободы и обязанности человека и гражданина на основе анализа Конституции РК
	Почему Казахстан провозглашает себя демократическим, светским, правовым и социальным государством?	9.2.1.1 – объяснять основы конституционного строя
9.1C Понятие гражданского права	Как гражданское право регулирует общественные отношения?	9.3.1.1 – объяснять понятие и принципы гражданского права
9.1D Понятие трудового права	Что провозглашает 24 статья Конституции РК?	9.4.1.1 – объяснять понятие трудового права
9.1E Понятие брака и семейного права	Как законодательством защищается семья?	9.5.1.1 – объяснять понятия "брак и семья"
9.1F Понятие административного права	Какие общественные отношения регулирует административное право?	9.6.1.1 – объяснять понятие административного права
9.1G Понятие уголовного права	В чем отличие уголовного права от других отраслей права?	9.7.1.1 – объяснять понятие уголовного права
2-я четверть
9.2A Конституционное устройство государственных органов	В чем заключается функция государственных органов?	9.2.2.1 – определять и сравнивать функции государственных органов, руководствуясь основными положениями Конституции РК
	Какова роль и значение выборов в формировании государственных органов?	9.2.2.2 – определять важность и роль выборов в формировании государственных органов
9.2B Право собственности	Как стать собственником?	9.3.2.1 – определять виды собственности; 9.3.2.2 – определять пути приобретения и прекращения права собственности, анализируя правовые ситуации
9.2C Условия труда	Как законодательством регулируются условия труда?	9.4.2.1 – определять условия труда, руководствуясь положениями Трудового кодекса РК; 9.4.2.2 – объяснять права и обязанности работодателя и работника, анализируя правовые ситуации
9.2D Пути заключения и прекращения брака	При каких обстоятельствах заключается и прекращается брак?	9.5.2.1 – определять условия заключения и прекращения брака
9.2E Понятие преступление	Какое деяние признается преступлением?	9.7.2.1 – различать признаки и виды преступления
3-я четверть
9.3A Обязательство и ответственность в гражданском праве	Какую ответственность порождают гражданско-правовые обязательства?	9.3.3.1 – анализировать обязательства и определять ответственность в гражданском праве
9.3B Охрана труда	Как разрешаются трудовые споры?	9.4.3.2 – предлагать пути разрешения трудовых споров, опираясь на нормативные правовые акты
	Как защищается законодательством труд несовершеннолетних?	9.4.3.1 – анализировать правовые нормы в отношении труда несовершеннолетних
9.3С Права и обязанности членов семьи	Каков правовой статус членов семьи?	9.5.3.1 – определять права и обязанности членов семьи
	Как защищаются права ребенка?	9.5.3.2 – анализировать права детей в обществе и семье, ссылаясь на правовые акты
9.3D Административная ответственность	В каких случаях возникает административная ответственность?	9.6.2.1 – определять виды и признаки административного правонарушения 9.6.2.2 – объяснять виды административной ответственности и порядок их применения, анализируя правовые ситуации
9.3E Уголовная ответственность	В чем сущность уголовной ответственности?	9.7.3.1 – определять уголовную ответственность и виды наказания, анализируя правовые ситуации
	Кто является субъектом коррупционных правонарушений?	9.7.3.2 – анализировать антикоррупционные правовые акты
4-я четверть
9.4A Правовое государство и гражданское общество	В чем заключаются основные идеи правового государства?	9.1.2.1 – определять особенность и значимость правового государства
	Какое значение имеет формирование гражданского общества?	9.1.2.2 – определять роль и важность институтов гражданского общества
9.4В Защита прав потребителей	Знаем ли мы свои права как потребители?	9.3.4.1 – предлагать пути защиты прав потребителей
9.4С Трудовой договор	Какие права и обязанности возникают по трудовому договору?	9.4.4.1 – раскрывать содержание трудового договора, анализируя правовые ситуации
9.4D Важность семьи в обществе	В чем социальная роль семьи?	9.5.4.1 – оценивать значимость семьи в обществе
9.4E Профилактика административного правонарушенияЗЗ	В чем необходимость административно-правовых норм?	9.6.3.1 – оценивать значение административно-правовых норм
9.4F Наказание и вопросы гуманизма	Нужен ли принцип гуманизма в уголовном праве?	9.7.4.1 – оценивать принцип гуманизма в уголовном праве

Приложение 18 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 209 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Самопознание" для 5-9 классов уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Объектом самопознания как целостного процесса является человек, который рассматривается в аспекте физической, психической и духовной природы. Органическое единство этих ракурсов человека обеспечивает его гармоничное развитие, включающее самоактуализацию, самореализацию и самосовершенствование. Это определяет предметную область самопознания и конкретизирует познавательную, развивающую и воспитывающую функции учебного предмета.

3. Основное назначение учебного процесса "Самопознание":

1) выявление системы ценностей личности, практических навыков творческого приложения знаний в решении проблем, направленных на служение обществу;

2) формирование основ нравственного поведения обучающегося, социально значимых ориентаций, обусловливающих отношение человека к себе, окружающему миру, человечеству в целом;

3) выявление общечеловеческих ценностей, заложенных в природе каждого человека, развитие его как личности, как субъекта деятельности и как индивидуальности с учетом его возрастных особенностей.

4. Дидактическими основаниями, регулирующими отбор содержания предмета "Самопознание", являются:

1) общая цель нравственно-духовного образования, направленная на гармоничное раскрытие физического, психического, духовного потенциалов и развитие способностей человека;

2) образовательные цели предмета "Самопознание", ориентированные на развитие у учащихся общей культуры, позитивного мышления и умения глубоко анализировать события окружающей жизни, различать добро и зло, знание национального и мирового культурного наследия;

5. Логическая структура содержания предмета определена исходя из системы общечеловеческих ценностей, позволяющих:

1) познавать себя через осознание таких понятий, как любовь, здоровье, свобода, счастье, совесть, труд, гармония тела и духа, цель жизни, предназначение человека, единство мысли, слова и дела;

2) познавать других через осознание таких понятий, как семья, дружба, общение, доверие, уважение, равенство, диалог, взаимопонимание, сотрудничество;

3) познавать мир через осознание таких понятий, как природа, Родина, жизнь, гармония с окружающим миром; вера, надежда;

4) познавать духовный опыт человечества через осознание таких понятий, как истина, творчество, культура, земля как общий дом человечества, единение с человечеством.

6. Указанные разделы выступают ключевыми векторами процесса самопознания, так как в полной мере отвечают цели человеческой жизни, системе общечеловеческих ценностей и содержат предпосылки для развития нравственно-духовных качеств, самоопределения и самореализации личности и являются сквозными, что предполагает более точную конкретизацию на разных ступенях школы с учетом возрастных особенностей детей.

7. В программе предусмотрена преемственность в развитии основных понятий об общечеловеческих ценностях по классам и уровням среднего образования.

8. Темы внутри каждого раздела от класса к классу выстроены в направлении раскрытия тех или иных граней понятий в различном их сочетании. При этом в содержании тем и их расположении отражается логика раскрытия основной идеи каждого раздела.

9. Цель учебного предмета "Самопознание" - духовно-нравственное развитие обучающихся; усвоение ими знаний об общечеловеческих ценностях; формирование убеждений, социально значимых личностных качеств и жизненных навыков школьников.

10. Задачи учебного предмета "Самопознание":

1) раскрытие ценностного отношения к самому себе, к людям и окружающей действительности; способности проявлять бескорыстную любовь и доброжелательность к окружающим, заботиться о них;

2) развитие мотивации к познанию себя, к пониманию цели жизни и своего предназначения;

3) развитие чувства собственного достоинства, уверенности в себе, ответственности за свои мысли, слова и поступки;

4) развитие способности понимать взаимосвязь внутреннего и внешнего мира человека, его единство с природой, взаимозависимость физического, психического и духовного здоровья; регулировать собственное физическое и психическое состояние как основу здорового образа жизни;

5) развитие способности к позитивному мышлению и осознанию возможностей в саморегуляции своих поступков и поведения с точки зрения многообразия социальных позиций и ролей;

6) развитие способности применять знания, умения и навыки для жизни в соответствии с общечеловеческими ценностями, принимать решения, не противоречащие нравственным нормам.

7) развитие умения сотрудничать в коллективе и работать в группе, команде для конструктивного решения намеченных задач соответственно нравственным нормам, проявляя уважение к себе и другим.

11. Базовое содержание предмета "Самопознание" в 5-9 классах включает в себя четыре основных раздела: "Радость познания", "Быть человеком", "Человек и мир", "Духовный опыт человечества".

Глава 2. Организация содержания учебного
предмета "Самопознание"

12. Объем учебной нагрузки по предмету "Самопознание" составляет:

1) в 5 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

2) в 6 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

3) в 7 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе - 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

13. В соответствии с особенностями нравственно-духовного образования важна не количественная, а качественная оценка, поэтому вводится оценка "зачет" по итогам каждого полугодия.

14. "Зачет" ставится учащемуся, если он выполняет все требования к уровню подготовки обучающихся, отраженные в программе, и на основании выполнения долгосрочного проекта.

15. Содержание организовано по разделам обучения.

16. В 5 классе раздел "Радость познания" включает 8 уроков по темам:

1) "Я познаю себя";

2) "Мои устремления";

3) "Мой путь познания";

4) "Я – Человек".

17. Содержательная основа:

1) "Кто Я? Внутренний мир человека. Самопознание как путь к самосовершенствованию";

2) "Цель жизни. Мечта человека. Стремление раскрыть свое истинное Я";

3) "Источники познания. Различение между временным и вечным. Нравственный выбор";

4) "Высокое предназначение человека. Служение людям".

18. Раздел "Быть человеком" включает 8 уроков по темам:

1) "Характер человека";

2) "Быть, а не казаться";

3) "Радость труда";

4) "Красота души человека".

19. Содержательная основа:

1) "Воспитание характера. Единство слов и поступков. Дисциплина";

2) "Единство мысли, слова и дела. Что значит "быть, делать, говорить"";

3) "Трудолюбие как одно из важных качеств человека. Труд как способ реализации человеческих возможностей";

4) "Внутренняя красота. Чистые помыслы. Умение видеть прекрасное в себе, людях и окружающем мире".

20. Раздел "Человек и мир" включает 8 уроков по темам:

1) "Мир в семье";

2) "Человек в коллективе";

3) "Мир человеческих взаимоотношений";

4) "Сила доверия".

21. Содержательная основа:

1) "Уважение к близким людям. Особенности взаимоотношений между старшими и младшими членами семьи";

2) "Уважение к себе. Уважение к одноклассникам. Вежливость и тактичность. Достойное поведение в коллективе";

3) "Взаимопонимание как основа человеческих отношений. Внимание к человеку. Чуткость к окружающим людям. Уважение к себе и другим";

4) "Сила доверия. Значение доверительных отношений в жизни человека".

22. Раздел "Духовный опыт человечества" включает 10 уроков по темам:

1) "Природа - источник вдохновения";

2) "Жизнь в единстве мысли, слова и дела";

3) "Духовное наследие народа – источник мудрости";

4) "Наука совести";

5) "Как прекрасен этот мир!".

23. Содержательная основа:

1) "Общение с природой. Природа как источник духовных поисков учителей человечества";

2) "Жизнь в согласии с голосом совести. Духовное здоровье человека. (Аль-Фараби)";

3) "Ч.Валиханов о роли знания. Традиции и обычаи народа Казахстана";

4) "Сосуд, хранящий ум и знания. Шакарим Кудайбердиев";

5) "Обобщение изученного. Защита творческих проектов".

24. В 6 классе раздел "Радость познания" включает 8 уроков по темам:

1) "В поиске истины";

2) "Возможности человека";

3) "Вера в себя";

4) "В стремлении к красоте".

25. Содержательная основа:

1) "Истина как цель самопознания, важнейшая человеческая ценность. Познание истины – путь развития и становления личности";

2) "Созидательная активность человека как необходимое условие познания своих возможностей. Вера в свои силы. Пути развития способностей";

3) "Самосовершенствование. Самореализация. Вера в себя как условие личностного и профессионального становления человека";

4) "Красота человека. Духовно-нравственная основа внутреннего мира человека. Красота как отражение гармонии человека с миром. Благородство мыслей, чувств, поступков как отражение истинной красоты человека".

26. Раздел "Быть человеком" включает 8 уроков по темам:

1) "Учитесь властвовать собой!";

2) "Об отзывчивости";

3) "О совести и чести";

4) "Быть самим собой".

27. Содержательная основа:

1) "Взаимопонимание и доверие в классном коллективе. Решение спорных вопросов мирным путем. Уважение друг к другу – основа взаимоотношений в классе";

2) "Отзывчивость как ценностное качество человека. Равнодушие – болезнь души, противоположное отзывчивости качество. Человек в стремлении к нравственному выбору";

3) "Совесть – мерило нравственности. Честь и достоинство человека. Совесть как проявление истинного "Я";

4) "Добрые отношения между людьми. Мера ответственности каждого за установление мира и согласия в отношениях. Проявление доброты и чуткости по отношению к окружающим".

28. Раздел "Человек и мир" включает 8 уроков по темам:

1) "Тепло домашнего очага";

2) "Дружба в классе";

3) "Я и мир вокруг";

4) "Труд на благо общества".

29. Содержательная основа:

1) "Родные люди – опора человека в жизни. Ответственность человека за поддержание прочных связей между членами семьи. Проявление заботы и внимания к членам своей семьи";

2) "Взаимопонимание и доверие в классном коллективе. Решение спорных вопросов мирным путем. Уважение друг к другу";

3) "Взаимосвязь человека и окружающего мира. Позитивное восприятие окружающего мира. Мир как источник открытий для человека";

4) "Призвание человека - служение обществу. Цель жизни. Смысл жизни. Вера в себя. Учение как созидательный творческий труд".

30. Раздел "Духовный опыт человечества" включает 10 уроков по темам:

1) "Времен связующая нить";

2) "По зову сердца";

3) "Истинные лидеры человечества";

4) "Духовное богатство человечества";

5) "Как прекрасен этот мир!".

31. Содержательная основа:

1) "Значение культурного наследия в познании себя и мира. Духовные основы культурного наследия. Культурное наследие родного края. Причинно-следственные связи между различными явлениями мировой культур";

2) "Идеалы добра в жизни учителей человечества. М.Жумабаев о чистоте сердца. Сердце – источник любви";

3) "Различие между истинными лидерами и просто лидерами. Примеры истинных лидеров в истории и современной жизни";

4) "Духовное наследие человечества. Уважение к культуре, истории и традициям разных народов";

5) "Обобщение изученного. Защита творческих проектов".

32. В 7-ом классе раздел "Духовный опыт человечества" включает 10 уроков по темам:

1) "Разум, воля и сердце";

2) "Внутренний мир человека";

3) "О смысле жизни";

4) "Счастье человека";

5) "Как прекрасен этот мир!"

33. Содержательная основа:

1) "Разумный человек. Человек с сильной волей. Абай Кунанбаев о разуме, воле и сердце. Доброта сердца – условие духовного совершенствования";

2) "Красота человеческого духа. Проявление внутренней красоты человека. Совершенствование внутреннего мира";

3) "Поиск истины как смысл жизни. Нравственный выбор";

4) "Чистота помыслов, бескорыстное служение. Осознание истинного счастья".

34. Раздел "Быть человеком" включает 8 уроков по темам:

1) "О достоинстве";

2) "Ответственность человека";

3) "От дисциплины к долгу";

4) "Служение обществу".

35. Содержательная основа:

1) "Честь и достоинство. Благородный человек. Самоуважение";

2) "Ответственность - качество праведного поведения. Ответственность за свои мысли, слова и поступки";

3) "Золотое правило нравственности. Самоорганизация. Долг перед собой, семьей, обществом. Нравственный долг поколения";

4) "Любовь к окружающему миру. Бескорыстное служение как основа духовного роста человека".

36. Раздел "Человек и мир" включает 8 уроков по темам:

1) "Тепло человеческого общения";

2) "Семейные ценности";

3) "Взаимоотношения в коллективе";

4) "Человек и человечество".

37. Содержательная основа:

1) "Тепло человеческого общения как созидание мира и согласия в обществе. Ценностное отношение к себе и другим";

2) "Общечеловеческие ценности в семье. Семья как духовная опора человека. Счастье семьи. Доверие в семье";

3) "Основа взаимоотношений в коллективе – дисциплина, долг, доброта, дружба, доверие. Ответственность человека за благоприятный";

4) "Человек как часть мира. Роль каждого человека в сохранении духовно-культурного наследия человечества. Единство человечества".

38. Раздел "Духовный опыт человечества" включает 10 уроков по темам:

1)"Созвучие с окружающим миром";

2)"Духовный мир человека";

3)"Человек созидающий";

4)"Жизнь во имя любви";

5)"Как прекрасен этот мир!".

39. Содержательная основа:

1) "Гармония с окружающим миром. Любовь и ненасилие";

2) "Проявление духовности человека. Развитие духовного мира";

3) "Позитивное мышление как условие созидательной деятельности. Значение позитивного мышления в жизнетворчестве";

4) "Любовь как вечная общечеловеческая ценность. Познание себя через любовь. Жизнь во имя бескорыстной любви";

5) "Обобщение изученного. Защита творческих проектов".

40. В 8-ом классе раздел "Радость познания" включает 8 уроков по темам:

1) "Я в этот мир пришел...";

2) "Голос совести";

3) "Свет истинных знаний";

4) "Любовь как путь познания".

41. Содержательная основа:

1) "Восхождение к вершинам нравственности через школу жизни. Жизнь как вечное созидание. Человек и его будущее";

2) "Жить по совести. Честность и искренность. Совесть – нравственный закон жизни";

3) "Знание, дарующее счастье. Доброта – мерило человеческого в человеке";

4) "Радость вдохновленного творчества. Жизнь в истине - источник радости для человека".

42. Раздел "Быть человеком" включает 8 уроков по темам:

1) "Горизонты доброты";

2) "В зеркале дружбы";

3) "Истоки уважения";

4) "Дорога к Родине".

43. Содержательная основа:

1) "Золотое правило нравственности. Дружба и взаимопонимание в классе как основа сплоченного коллектива";

2) "Чистота взаимоотношений – основа искренней дружбы. Ответственность в дружбе. Качества настоящего друга. Правила дружбы";

3) "Бескорыстная любовь – основа уважения к себе и окружающему миру. Умение понимать другого человека";

4) "Сила бескорыстной любви к Родине. Родина – источник духовной силы человека. Гражданственность и патриотиз".

44. Раздел "Человек и мир" включает 8 уроков по темам:

1) "Дорожить семьей";

2) "Мой одноклассник";

3) "Найти свое призвание";

4) "Люблю я этот мир!".

45. Содержательная основа:

1) "Любовь как основа жизни в семье. Созидательность доброты. Семья – школа жизни";

2) "Мальчики и девочки. Мир взаимоотношений. Дружба и взаимопонимание между мальчиками и девочками в классе как основа сплоченности коллектива";

3) "Служение человечеству - основа созидательного труда. Путь к профессии. Призвание быть человеком";

4) "Окружающий мир как отражение внутреннего мира. Жизнь в настоящем моменте ведет к проявлению Любви к окружающему миру".

46. Раздел "Духовный опыт человечества" включает 10 уроков по темам:

1) "Из чаши мудрости испей…";

2) "Учитесь властвовать собой!";

3) "На крыльях творчества";

4) "Творим будущее";

5) "Как прекрасен этот мир!".

47. Содержательная основа:

1) "Истина - источник мудрости. Мудрость и жизненный опыт. Мудрость как результат познания";

2) "Управление желаниями. Бережное отношение к природным ресурсам. Рациональное использование пищи. Время – учитель мудрости";

3) "Вдохновение как особое состояние души. Вдохновенное творчество – отражение истины. Красота рождается в сердце";

4) "Человек в созидании будущего. Добрые дела человека – фундамент будущего";

5) "Обобщение изученного. Защита творческих проектов".

48. В 9-ом классе раздел "Радость познания" включает 8 уроков по темам:

1) "Выбор пути";

2) "Жизнь, наполненная смыслом";

3) "Единство мыслей, слов и дел человека";

4) "Неиссякаемая сила мудрости".

49. Содержательная основа:

1) "Познание своих возможностей. Желания и возможности. Истинное предназначение человека. Призвание и профессия";

2) "Проявление духовно-нравственных качеств в жизни. Человек в постижении смысла жизни";

3) "Каноны нравственности. Поступок как отражение духовной зрелости личности";

4) "Глубина народной мудрости. Взаимосвязь общечеловеческих и национальных ценностей. Духовная суть обычаев, традиций, народного творчества как основы самовоспитания и самосовершенствования".

50. Раздел "Быть человеком" включает 8 уроков по темам:

1) "Нравственные качества человека";

2) "Предназначение женщины";

3) "Мужчина – воплощение долга, ответственности и дисциплины";

4) "Свобода человека".

51. Содержательная основа:

1) "Культура личности. Совестливость, достоинство и благородство как отражение нравственности человека. Скромность как отражение духовной культуры человека";

2) "Женщина в семье и обществе. Женщина – источник бескорыстной любви".

52. По окончании 5-го класса обучающийся:

1) осознает значимость общечеловеческих ценностей и старается следовать им в своей жизни;

2) знает о жизни и творчестве духовных учителей человечества;

Нравственный облик девушки";

3) "Честь и достоинство мужчины. Чувство долга. Ответственность за безопасность семьи. Уважение к женщине";

4) "Человек – гражданин своей страны. Гражданское сознание. Активная жизненная позиция. Свобода как ответственность личности за свои поступки".

53. Раздел "Человек и мир" включает 8 уроков по темам:

1) "Мир в семье - мир в обществе";

2) "Сотрудничество в коллективе";

3) "Служение другим – служение себе";

4) "Счастье в единении".

54. Содержательная основа:

1) "Семья как первичная среда развития нравственности человека. Единство и взаимопонимание в семье. Умение прощать";

2) "Человек в коллективе. Готовность к сотрудничеству. Взаимопомощь и поддержка. Умение общаться.";

3) "Потребность человека в бескорыстном служении. Милосердие, сострадание, великодушие. Душевная щедрость человека";

4) "Понимание единства и целостности мира. Человек как часть мира. Единение человека с природой, другими людьми. Общечеловеческие ценности – основа единства человечества".

55. Раздел "Духовный опыт человечества" включает 10 уроков по темам:

1) "Источники человеческой мудрости";

2) "Вечный поиск - вечный путь";

3) "Любовь как высшая истина";

4) "Духовная красота человека";

5) "Наука совести".

56. Содержательная основа:

1) "Культура, наука, искусство, литература – источники человеческой мудрости. Нравственные заповеди поколений, воплощенные в вечных общечеловеческих ценностях";

2) "Жизнь и духовные искания великих людей. Стремление к духовно-нравственному совершенствованию";

3) "Любовь как основа человеческой природы. Любовь к ближнему как важнейшая сторона отношений между людьми. Отражение любви в литературе, искусстве как способ познания человека и мира";

4) "Общечеловеческие ценности – основа жизни. Повторение изученного";

5) "Обобщение изученного. Защита творческих проектов";

3) осознает свою индивидуальность, с уважением относится к проявлениям индивидуальности другого человека;

4) проявляет милосердие и сострадание к другим людям, стремится оказать им реальную помощь;

5) умеет поддерживать дружеские отношения дома, в сфере ближайшего окружения, стремится конструктивно разрешать возникшие конфликты, старается взаимодействовать с другими людьми на основе сотрудничества и согласия;

6) умеет глубоко размышлять и различать истинное и ложное, вечное и временное;

7) понимает связь физического и духовного здоровья, здорового образа жизни; стремится избегать вредных привычек;

8) осознает необходимость рационального использования свободного времени;

9) проявляет интерес к самообразованию и творчеству; стремится к самовыражению;

10) ценит дружбу и общение, проявляет терпение, интерес к другому человеку;

11) старается управлять своим эмоциональным состоянием, сдерживать негативные эмоции;

12) стремится принимать самостоятельные решения и несет за них ответственность;

13) умеет защищать свою точку зрения, не унижая достоинства других людей.

57. По окончании 6-го класса обучающийся:

1) осознает значимость общечеловеческих ценностей и старается следовать им в своей жизни;

2) знает о жизни и творчестве духовных учителей человечества;

3) умеет быть милосердным по отношению к слабым, больным, обиженным, проявляет сострадание к людям через оказание реальной помощи;

4) умеет поддерживать дружеские отношения дома, в сфере ближайшего окружения, в совместной деятельности на основе принципов нравственности и норм духовности; осознает негативность ссор, конфликтов, умеет преодолевать их и взаимодействовать на основе сотрудничества и согласия;

5) понимает важность гармонии физического и духовного здоровья, значимость здорового образа жизни; старается избегать вредных наклонностей и привычек;

6) осознает необходимость продуктивной организации личного досуга, умеет планировать свое время;

7) проявляет интерес к самообразованию и самореализации, к самостоятельному творчеству; стремится к максимальной реализации собственных способностей и возможностей;

8) умеет глубоко размышлять и различать между истинным и ложным, вечным и временным;

9) умеет ценить дружбу и общение, быть терпеливым, прощать обиды, непонимание; умеет выслушать и понять другого человека;

10) умеет достойно и ответственно вести себя в разных ситуациях; управляет своим эмоциональным состоянием, сдерживает негативные эмоции, побуждения;

11) умеет принимать самостоятельные и ответственные решения и обосновывает их;

12) умеет отстаивать свои принципы, позиции и убеждения, не унижая достоинства других людей.

58. По окончании 7-го класса обучающийся:

1) осознает значимость и содержание понятий: духовное развитие, красота человеческого духа, достоинство, счастье, общение, согласие, гражданская позиция, позитивное мышление, гармония жизни, свобода, творчество, смысл жизни;

2) осознает значимость общечеловеческих ценностей и старается следовать им в своей жизни;

3) знает о жизни и творчестве духовных учителей человечества;

4) умеет управлять своим эмоциональным и психическим состоянием, сдерживать проявления негативных эмоций и действий;

5) умеет глубоко размышлять и различать истинное и ложное, вечное и временное;

6) знает и уважает семейные традиции, понимает свою роль в семье, в обществе; умеет быть ответственным, заботливым, поддерживать дружеские отношения с родными и близкими;

7) умеет выполнять разные виды физической деятельности, способствующие здоровому образу жизни;

8) умеет оценивать красоту окружающего мира и человека; выражает свое отношение к ним через творческую деятельность;

9) понимает значение ответственного отношения к своим обязанностям, умеет трудиться самостоятельно и в коллективе;

10) умеет определять собственные цели и возможности их достижения в соответствии с нравственно-духовными нормами;

11) умеет оценивать негативные стереотипы и опасные увлечения; умеет оценивать свои действия и свое развитие с точки зрения предупреждения вредных привычек (алкоголь, курение, наркотики и т.д.);

12) понимает значимость культуры, традиций, обычаев, языка своего и других народов;

13) осознает ценность позитивного общения, умеет проводить самооценку и сопоставлять ее с оценкой учителей, сверстников, родных и близких;

14) умеет соблюдать правила достойного поведения в обществе, оценивать личные поступки и поступки окружающих;

15) умеет самостоятельно принимать решения, сознавая свою социальную и гражданскую ответственность.

59. По окончании 8-го класса обучающийся:

1) осознает значимость и содержание понятий: мудрость, верность, согласие, правда, счастье, жизнь, любовь;

2) умеет различать положительные и отрицательные черты характера человека, его действия и намерения;

3) умеет управлять своим эмоциональным и психическим состоянием, сдерживать проявления негативных эмоций и действий;

4) знает и уважает семейные традиции, понимает свою роль в семье, в обществе; умеет быть ответственным, заботливым, поддерживать дружеские отношения с родными и близкими;

5) умеет выполнять разные виды физической деятельности, способствующие здоровому образу жизни;

6) умеет оценивать красоту окружающего мира и человека; выражает свое отношение к ним через творческую деятельность;

7) понимает значение ответственного отношения к своим обязанностям, умеет трудиться самостоятельно и в коллективе;

8) умеет определять собственные цели и возможности их достижения в соответствии с нравственно-духовными нормами;

9) умеет оценивать негативные стереотипы и опасные увлечения; умеет оценивать свои действия и свое развитие с точки зрения предупреждения вредных привычек (алкоголь, курение, наркотики и т.д.);

10) понимает значимость культуры, традиций, обычаев, языка своего и других народов;

11) осознает ценность позитивного общения, умеет проводить самооценку и сопоставлять ее с оценкой учителей, сверстников, родных и близких;

12) умеет соблюдать правила достойного поведения в обществе, оценивать личные поступки и поступки окружающих;

13) умеет самостоятельно принимать решения, сознавая свою социальную и гражданскую ответственность.

60. По окончании 9-го класса обучающийся:

1) понимает взаимосвязь общечеловеческих, этнокультурных и национальных ценностей;

2) стремится к познанию своих возможностей;

3) несет ответственность за собственные мысли, слова и действия;

4) знает о негативных последствиях проявления насилия и жестокости;

5) умеет распознавать прекрасное, возвышенное, трагическое и комическое в жизни и выражать к этому свое отношение;

6) понимает свою роль в семье, коллективе и обществе в зависимости от половой принадлежности;

7) осознает свою жизнь и здоровье как ценность, использует на практике знания о здоровом образе жизни, стремится исключить из жизни вредные привычки;

8) понимает важность сознательного выбора будущей профессии;

9) умеет распределять и контролировать свое личное время;

10) умеет объективно соизмерять желания и возможности, различать потребности материального и нематериального плана;

11) понимает значимость взаимопомощи в жизни;

12) стремится к осознанию гражданской принадлежности, проявляет уважительное отношение к казахскому и другим языкам, к казахским национальным традициям и традициям других народов.

Приложение 19 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 210 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному
предмету "Музыка" для 5-6 классов уровня основного среднего
образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Структура программы основана на принципе взаимосвязи познания природы музыкального искусства через активные формы восприятия музыки, а также через личный импровизационный опыт.

3. Цель изучения предмета – формирование музыкальной культуры и развитие творческих способностей обучающихся на основе приобщения к лучшим образцам казахской традиционной музыки, творчества народов мира, мировой классики и современной музыки.

4. Задачи изучения предмета:

1) формирование понятий о целостной картине мира через интеграцию музыки с другими видами искусства и учебными предметами;

2) формирование понятий о музыке как о востребованном общечеловеческом явлении, о ее значимости и роли в жизни людей;

3) развитие навыков критического мышления и позитивного отношения к музыке, музыкальной деятельности;

4) развитие предметно-тематических знаний, умений и навыков путем приобщения к исследованию, анализу музыкальных произведений, исполнительству, импровизации, выполнению творческих заданий и презентаций;

5) развитие музыкальных способностей, творческой активности, исполнительских и исследовательских навыков;

6) формирование знаний о формах коммуникации посредством музыки;

7) развитие позитивной самооценки, самопознания и саморазвития через выражение идей в музыкально-творческих работах (сочинении, импровизации и аранжировке);

8) формирование и развитие музыкально-исполнительских и технических знаний и умений в процессе использования средств информационно-коммуникативных технологий.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета "Музыка"

5. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Музыка" составляет:

1) в 5 классе – 1 час в неделю, 34 часа в год;

2) в 6 классе – 1 час в неделю, 34 часа в год.

6. Содержание учебной программы по предмету "Музыка" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

7. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по трем видам деятельности (изучение музыкальной грамоты, музыкально-исполнительская и творческая деятельность обучающихся), а также оценивать достижения учащихся, информировать их о следующих этапах обучения.

8. Содержание учебного предмета включает разделы:

1) Слушание, анализ и исполнение музыки;

2) Создание музыкально-творческих работ;

3) Презентация и оценивание музыкально-творческих работ.

9. Раздел "Слушание, анализ и исполнение музыки" включает следующие подразделы:

1) Слушание и анализ музыки;

2) Музыкально-исполнительская деятельность;

3) Музыкальная грамота.

10. Раздел "Создание музыкально-творческих работ" включает следующие подразделы:

1) Идеи и сбор материала;

2) Сочинение и импровизация.

11. Раздел "Презентация и оценивание музыкально-творческих работ" включает:

1) Презентация и оценивание музыкально-творческих работ.

Глава 3. Система целей обучения

12. Система целей обучения по разделам для каждого класса.

13. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4. "6" - класс, "2.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

14. 1) слушание, анализ и исполнение музыки:

Обучающиеся должны:
Подразделы	5 класс	6 класс
1.1 Слушание и анализ музыки	5.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности	6.1.1.1 анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль, жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства
	5.1.1.2 классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах	6.1.1.2 различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам
1.2 Музыкальная грамота	5.1.2.1 определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, виды айтысов	6.1.2.1 определять жанры и виды классической музыки
	5.1.2.2 различать традиционные певческие школы и творчество композиторов устной традиции	6.1.2.2 определять жанры и направления эстрадной музыки
	5.1.2.3 определять особенности музыкальных традиций народов мира	6.1.2.3 сравнивать средства выразительности музыки и других видов искусства в создании художественного образа
	5.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ	6.1.2.4 использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ
1.3 Музыкально-исполнительская деятельность	5.1.3.1 передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни	6.1.3.1 исполнять песни с элементами канона и двухголосия, передавать художественный образ и характер мелодии
	5.1.3.2 исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений	6.1.3.2 исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать их характер

2) создание музыкально-творческих работ:

Подразделы	5 класс	6 класс
2.1 Идеи и сбор материала	5.2.1.1 предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ	6.2.1.1 предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ
2.2 Сочинение и импровизация	5.2.2.1 сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос, музыкальные инструменты	6.2.2.1 сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты
	5.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows MovieMaker, Киностудия)	6.2.2.2 редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows MovieMaker, Киностудия)

3) презентация и оценивание музыкально-творческих работ:

Подразделы	5 класс	6 класс
3.1 Презентация и оценивание музыкально-творческих работ	5.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу	6.3.1.1 презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других

15. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Музыка" для 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Музыка" для 5-6 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Музыка" для 5-6 классов
уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс

№	Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающиеся должны
1	Музыкальное наследие казахского народа (9 часов)	Мелодичность казахской народной песни (3 часа)	5.1.2.2 – различать традиционные певческие школы и творчество композиторов устной традиции; 5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Искусство айтыса (2 часа)	5.1.2.1 – определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, виды айтысов; 5.1.2.2 – различать традиционные певческие школы и творчество композиторов устной традиции; 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Волшебная сила кюя (2 часа)	5.1.2.1 – определять традиционные песенные, инструментальные стили и жанры, виды айтысов; 5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Подготовка и создание проекта (1 час)	5.2.1.1 – предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.2.2.1 – сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 5.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Презентация проекта (1 час)	5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу; 5.1.2.3 – определять особенности музыкальных традиций народов мира
2	Казахские традиционные обрядово-бытовые песни и современная музыка (7 часов)	Песенные сокровища казахских народных традиций и обрядов (2 часа)	5.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
		Обрядово-бытовые песни и современность (1 час)	5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
		Интерпретация народной музыки (1 час)	5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.2.2.1 – сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
		Обработка народной музыки (1 час)	5.2.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Подготовка и создание проекта(1 час)	5.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия) 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.1.3.2 – исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений
		Презентация проекта (1 час)	5.1.3.2 – исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений; 5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
3	Музыкальные традиции народов мира (10 часов)	Музыкальные традиции тюркских народов (3 часа)	5.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 5.1.2.3 – определять особенности музыкальных традиций народов мира; 5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.2 – классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни
		Музыкальные традиции восточных народов (3 часа)	5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.2 – классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.1.2.3 – определять особенности музыкальных традиций народов мира; 5.2.1.1 – предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
		Музыкальные традиции европейских народов (2 часа)	5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.2 – классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах; 5.1.2.3 – определять особенности музыкальных традиций народов мира; 5.2.1.1 – предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия); 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни
		Подготовка и создание проекта (1 час)	5.2.1.1 – предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни
		Презентация проекта (1 час)	5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу; 5.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ
4	Язык музыки – язык дружбы (8 часов)	Музыка народов Казахстана (1 час)	5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.1.2 – классифицировать по группам музыкальные инструменты разных народов мира, сравнивать их в различных контекстах 5.2.1.1 – предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
		Под единым шаңыраком (2 часа)	5.2.1.1 – предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.2.2.1 – сочинять и импровизировать несложные композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 5.1.3.2 – исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений; 5.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу
		Моя Родина! (2 часа)	5.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять жанр и средства музыкальной выразительности; 5.1.3.1 – передавать художественный образ и характер музыки при исполнении песни; 5.1.3.2 – исполнять совместно на инструментах несложные фрагменты музыкальных произведений; 5.2.1.1 – предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ
		Подготовка и содание проекта (2 часа)	5.2.1.1 – предлагать идеи, планировать и собирать материалы для создания музыкально-творческих работ; 5.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Презентация проекта (1 час)	5.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 5.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу

2) 6 класс

№	Разделы долгосрочного плана	Темы/содержание раздела долгосрочного плана	Учебные цели. Обучающиеся должны:
1	Шедевры классической музыки (9 часов)	Органная музыка (1 час)	6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.3.2 – исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки
		Симфоническая музыка(2 часа)	6.1.1.2 – различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам; 6.1.2.1 – определять жанры и виды классической музыки; 6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства
		Оперное искусство (1 час)	6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства
		Искусство балета (1 час)	6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.2.1 – определять жанры и виды классической музыки; 6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
		Профессиональная музыка Казахстана (2 часа)	6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.3.2 – исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки; 6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
		Подготовка и создание проекта (1 час)	6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.1.3.1 – исполнять песни с элементами канона и двухголосия, передавать художественный образ и характер мелодии; 6.1.3.2 – исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки
		Презентация урока (1 час)	6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
2	Современная музыкальная культура (7 часов)	Эстрадная музыка (2 часа)	6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.1.2.2 – определять жанры и направления эстрадной музыки; 6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия); 6.1.3.1 – исполнять песни с элементами канона и двухголосия, передавать художественный образ и характер мелодии
		Современные музыкальные жанры (2 часа)	6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.2.2 – определять жанры и направления эстрадной музыки; 6.1.3.2 – исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле, несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки
		Джазовая музыка (1 час)	6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ 6.1.2.2 – определять жанры и направления эстрадной музыки; 6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.1.2 – различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам
		Подготовка и содание проекта (1 час)	6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 – сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты
		Презентация урока (1 час)	6.1.3.1 – исполнять песни с элементами канона и двухголосия, передавать художественный образ и характер мелодии; 6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
3	Музыка и виды искусства (10 часов)	Музыка и поэзия (2 часа)	6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.2.3 – сравнивать средства выразительности музыки и других видов искусства в создании художественного образа; 6.1.3.1 – исполнять песни с элементами канона и двухголосия, передавать художественный образ и характер мелодии; 6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 – сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Музыка и изобразительное искусство (2 часа)	6.1.2.3 – сравнивать средства выразительности музыки и других видов искусства в создании художественного образа; 6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.3.1 – исполнять песни с элементами канона и двухголосия, передавать художественный образ и характер мелодии; 6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 – сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.1.3.1 – исполнять песни с элементами канона и двухголосия, передавать художественный образ и характер мелодии
		Музыка и театр (2 часа)	6.1.2.3 – сравнивать средства выразительности музыки и других видов искусства в создании художественного образа; 6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия); 6.1.3.2 – исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки; 6.1.3.1 – исполнять песни с элементами канона и двухголосия, передавать художественный образ и характер мелодии; 6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства
		Музыка и кино (2 часа)	6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.2.2 – определять жанры и направления эстрадной музыки; 6.1.3.2 – исполнять на инструментах по партиям и (или) в ансамбле несложные фрагменты музыкальных произведений и передавать характер музыки; 6.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия); 6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
		Подготовка и содание проекта (1 час)	6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интепретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 – сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия); 6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
		Презентация проекта (1 час)	6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
4	Музыка и технология (8 часов)	Музыкальные компьютерные программы (2 часа)	6.1.1.1 – анализировать прослушанные музыкальные произведения, определять вид, стиль и жанры, в том числе взаимосвязь с другими видами искусства; 6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ; 6.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Музыка в анимации (1 час)	6.1.1.2 – различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам; 6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других
		Озвучивание и музыкальное оформление (2 часа)	6.1.2.3 – сравнивать средства выразительности музыки и других видов искусства в создании художественного образа; 6.1.1.2 – различать звучание музыкальных инструментов симфонического оркестра, классифицировать их по группам; 6.2.2.1 – сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Подготовка и создание проекта (2 часа)	6.2.1.1 – предлагать идеи, планировать, интерпретировать музыкальный материал для создания музыкально-творческих работ; 6.2.2.1 – сочинять и импровизировать композиции, используя голос, музыкальные инструменты; 6.2.2.2 – редактировать и интерпретировать музыкальные композиции, используя компьютерные программы (Audacity, Soundation, Windows Movie Maker, Киностудия)
		Презентация урока(1 час)	6.3.1.1 – презентовать, оценивать и вносить улучшения в свою работу и работу других; 6.1.2.4 – использовать музыкальную терминологию при выполнении устных и письменных работ

Приложение 20 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 211 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Художественный труд" для 5-9 классов уровня основного
среднего образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Особенностью учебного предмета "Художественный труд" в системе общего среднего образования является изучение различных видов искусства, выражение идей средствами искусства, приобретение универсальных (бытовых) и специальных (предметных) знаний и умений, навыков художественной обработки и преобразования материалов и объектов, навыков ведения домашнего хозяйства, пользования техникой и технологиями.

3. Цель обучения учебному предмету – формирование функциональной грамотности в области искусства и технологий труда, развитие личности с творческим отношением к действительности.

4. Программа по учебному предмету "Художественный труд" направлена на:

1) развитие знаний, формирование осознанного восприятия искусства, дизайна и технологий в окружающем мире;

2) изучение художественного-культурного наследия народов Казахстана и мира;

3) развитие технологических навыков, навыков передачи творческих идей выразительными средствами искусства и дизайна;

4) развитие творческого и критического мышления обучающихся в процессе исследования, создания, анализа, художественной трансформации объектов;

5) приобретение опыта применения информационно-коммуникационных технологий во всех видах учебной деятельности (исследование, творческая реализация идей, презентация работ);

6) исследование и применение различных ресурсов и источников информации с осознанием их значения для результатов работы;

7) эстетическое, трудовое, экономическое, экологическое, патриотическое воспитание и формирование нравственно-духовных ценностей;

8) развитие умения самостоятельно планировать свою деятельность, определяя и учитывая время, свойства материалов и другие факторы;

9) приобретение опыта организации совместной деятельности для достижения учебных задач (индивидуальная, парная и групповая работа).

5. Содержание учебной программы предусматривает изучение материала по пяти сквозным образовательным линиям:

1) Визуальное искусство;

2) Декоративно-прикладное творчество;

3) Дизайн и технология;

4) Культура дома;

5) Культура питания.

6. Содержание раздела "Визуального искусство" включает подразделы:

1) Классическое и современное искусство;

2) Творчество казахстанских художников;

3) Виды и жанры изобразительного искусства;

4) Цифровое искусство (фотография, анимация, медиа средства);

5) Выразительные средства изобразительного (визуального) искусства;

7) Экспериментирование с художественными материалами и техниками.

7. Содержание раздела "Декоративно-прикладное творчество" включает:

1) Основные формы и особенности декоративно-прикладного искусства, прикладное искусство Казахстана и других народов;

2) Материалы, инструменты и технологии декоративно-прикладного искусства;

3) Национальный орнамент;

4) Декоративное оформление интерьера.

8. Содержание раздела "Дизайн и технология" (мальчики) включает:

1) Основные конструкционные, природные, искусственные и нетрадиционные материалы;

2) Инструменты и оборудование для обработки материалов;

3) Обработка материалов различными способами;

4) Дизайн изделий из различных материалов;

5) Технология изготовления национальных предметов быта;

6) Памятники мировой и казахстанской архитектуры;

7) Макетирование;

8) Дизайн интерьера;

9) Робототехника, моделирование транспортных средств.

9. Содержание раздела "Дизайн и технология" (девочки) включает:

1) Основные текстильные, природные, искусственные и нетрадиционные материалы;

2) Инструменты и оборудование для обработки текстильных материалов;

3) Обработка текстильных материалов различными способами;

4) Дизайн изделий из текстильных материалов;

5) Индустрия моды, стиль и образ, технология изготовления элементов национальной одежды.

10. В содержание раздела "Культура дома" (мальчики) включено:

1) Экология жилища;

2) Основы растениеводства, декоративного цветоводства, ландшафтного дизайна;

3) Общие сведения об источниках электрической энергии, пользование и ремонт электроприборов и бытовой техники;

4) Ремонтно-бытовые работы, организация и планировка интерьера.

11. В содержание раздела "Культура дома" (девочки) включено:

1) Личная гигиена, экология жилища;

2) Основы растениеводства, декоративного цветоводства, ландшафтного дизайна;

3) Уход и хранение одежды.

12. Содержание раздела "Культура питания":

1) Основы здорового питания;

2) Правила поведения за столом, сервировка стола;

3) Технология приготовления пищи;

4) Кухня народов мира.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Художественный труд"

13. Объем учебной нагрузки по предмету "Художественный труд" составляет:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

4) в 8 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 1 час в неделю, 34 часа в учебном году.

14. Содержание учебной программы по учебному предмету "Художественный труд" в 5-9 классах подчинено трем разделам системы целей обучения, которые направлены на формирование основных знаний и практических навыков в процессе творческой деятельности.

15. Раздел "Исследование и развитие творческих идей" включает следующие подразделы:

1) Знание и понимание окружающего мира;

2) Знание и понимание истории, культуры и традиций;

3) Работа с источниками информации;

4) Планирование процесса творческой деятельности;

5) Работа с заданиями по разработке дизайна;

6) Материалы, их свойства и техника работы.

16. Раздел "Создание и изготовление творческих работ" включает следующие подразделы:

1) Художественное выражение творческих идей;

2) Инструменты и оборудование;

3) Технологии создания;

4) Культура питания;

5) Культура дома;

6) Соблюдение правил техники безопасности и гигиены труда.

17. Раздел "Презентация, анализ и оценивание творческих работ" включает следующие подразделы:

1) Презентация творческих работ;

2) Анализ и оценивание идей;

3) Анализ и оценивание методов и подходов;

4) Адаптация и усовершенствование работы.

Глава 3. Система целей обучения

18. Система целей обучения расписаны по разделам для каждого класса.

19. В учебной программе для удобства использования учебных целей и проведения мониторинга введена кодировка. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.2.1.4: "5" - класс, "2.1" - раздел и подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

20. 1) Раздел "Исследование и развитие творческих идей"

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Знание и понимание окружающего мира	5.1.1.1 Мальчики/Девочки изучать и определять ассоциативные значения и визуальные характеристики окружающего мира	6.1.1.1 Мальчики/Девочки демонстрировать знание и понимание визуальных характеристик объектов окружающего мира	7.1.1.1 Мальчики/Девочки интерпретировать визуальные характеристики элементов окружающего мира
1.2 Знание и понимание истории, культуры и традиций	5.1.2.1 Мальчики/Девочки изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры	6.1.2.1 Мальчики/Девочки демонстрировать знание и понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры	7.1.2.1 Мальчики/Девочки самостоятельно изучать и описывать особенности произведений искусства, ремесла и дизайна исторического и культурного происхождения	8.1.2.1 Мальчики/Девочки демонстрировать понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения	9.1.2.1 Мальчики/Девочки сравнивать, анализировать различные стили, материалы и подходы в произведениях искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения
1.3 Источники исследования	5.1.3.1 Мальчики/Девочки работать с источниками информации для исследования и развития творческих идей	6.1.3.1 Мальчики/Девочки самостоятельно выбирать и применять источники информации для исследования и развития творческих идей	7.1.3.1 Мальчики/Девочки использовать различные источники информации для исследования и развития творческих идей, выбирая из них наиболее подходящие	8.1.3.1 Мальчики/ Девочки использовать самостоятельно выбранные различные источники информации для исследования и развития творческих идей	9.1.3.1 Мальчики/Девочки целенаправленно и продуктивно использовать источники информации для исследования и развития творческих идей
1.4 Планирование процесса творческой деятельности	5.1.4.1 Мальчики/ Девочки разработать план, определяя этапы выполнения творческой работы	6.1.4.1 Мальчики/Девочки планировать и определять последовательность действий с учетом затрат времени и других факторов 6.1.4.2 Мальчики/Девочки определять материальные затраты (количественные показатели)	7.1.4.1 Мальчики/Девочки планировать творческую деятельность, используя приобретенные знания и опыт, определяя свои будущие действия 7.1.4.2 Мальчики/Девочки определять материальные затраты и себестоимость изделия	8.1.4.1 Мальчики/Девочки планировать творческую деятельность, используя приобретенные знания и опыт, детально описывая свои будущие действия 8.1.4.2 Мальчики/Девочки определять потребности населения в видах продукции на основе исследований	9.1.4.1 Мальчики/Девочки планировать творческую деятельность, определяя последовательность и рациональный способ выполнения работ 9.1.4.2 Мальчики/Девочки анализировать рынки сбыта различных товаров для определения прибыли
1.5 Работа с заданиями по разработке дизайна (эскиза)	5.1.5.1 Мальчики/Девочки выполнять задания по разработке дизайна простых объектов, соблюдая основные законы композиции	6.1.5.1 Мальчики/Девочки выполнять задания по разработке дизайна различных объектов, соблюдая основные законы композиции	7.1.5.1 Мальчики/Девочки выполнять задания по разработке дизайна объекта, соответствующего функциональным и эстетическим требованиям	8.1.5.1 Мальчики/Девочки выполнять задания по разработке дизайна объекта, соответствующего функциональным требованиям	9.1.5.1 Мальчики/ Девочки обобщать знания для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм
	5.1.5.2 Мальчики/Девочки выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей	6.1.5.2 Мальчики/Девочки выполнять эскизы, технические рисунки и чертежи для реализации творческих идей	7.1.5.2 Мальчики/Девочки выполнять эскизы и разрабатывать графическую и технологическую документацию для изготовления изделия, используя различные средства графики	8.1.5.2 Мальчики/Девочки разрабатывать графическую и технологическую документацию, определяя последовательность и рациональные способы изготовления изделия	9.1.5.2 Мальчики/Девочки самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики
1.6 Материалы, их свойства и техника работы	5.1.6.1 Мальчики изучать общие свойства и строение материалов, определяя их сходства и различия	6.1.6.1 Мальчики определять и описывать физические, механические и технологические свойства материалов и сферу их применения	7.1.6.1 Мальчики определять и сравнивать физические, механические и технологические свойства материалов при изготовлении проектируемых объектов	8.1.6.1 Мальчики определять и обоснованно выбирать материалы, способы обработки и отделки их с учетом свойств и назначения проектируемого объекта	9.1.6.1 Мальчики самостоятельно определять и обоснованно выбирать материалы и способы обработки и отделки с учетом технических, экологических и эксплуатационных характеристик
	5.1.6.2 Мальчики/Девочки распознавать современные и нетрадиционные материалы, определяя их свойства и назначения	6.1.6.2 Мальчики/Девочки распознавать современные и нетрадиционные материалы и определять, как они могут быть эффективно обработаны и использованы	7.1.6.2 Мальчики/Девочки распознавать ряд материалов и определять, как они эффективно могут быть комбинированы, обработаны и использованы	8.1.6.2 Мальчики/Девочки самостоятельно подбирать современные и нетрадиционные материалы для изготовления и отделки изделия	9.1.6.2 Мальчики/Девочки предлагать собственные решения и подходы в использовании материалов в процессе изготовления и отделки изделия
	5.1.6.3 Девочки знать и описывать классификацию текстильных материалов и изделий	6.1.6.3 Девочки изучать и определять свойства и фактуру текстильных материалов и изделий	7.1.6.3 Девочки определять, описывать и сравнивать классификацию и характеристику фурнитуры и отделочных материалов	8.1.6.3 Девочки изучать, определять и сравнивать виды и свойства натуральной и искусственной кожи и меха	9.1.6.3 Девочки самостоятельно изучать, определять и оценивать трикотажные, нетканые полотна
	5.1.6.4 Мальчики/Девочки экспериментировать и использовать техники, художествен ные материалы, учитывая свойства выбранных средств	6.1.6.4 Мальчики/Девочки экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, демонстрируя знание свойств материалов и практические навыки работы	7.1.6.4 Мальчики/Девочки определять, выбирать и комбинировать различные техники и художественные материалы при творческих работах	8.1.6.4 Мальчики/ Девочки определять, выбирать и комбинировать различные техники и художественные материалы при творческих работах	9.1.6.4 Мальчики/Девочки предлагать собственные решения по применению ряда техник и художественных материалов при создании творческих работ

2) раздел "Создание и изготовление творческих работ":

Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 Художественное выражение творческих идей	5.2.1.1 Мальчики/Девочки использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств	6.2.1.1 Мальчики/Девочки Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств	7.2.1.1 Мальчики/Девочки обоснованно определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи более сложных творческих идей	8.2.1.1 Мальчики/Девочки самостоятельно определять, выбирать и использовать выразительные средства искусства для передачи более сложных творческих идей	9.2.1.1 Мальчики/Девочки самостоятельно использовать выразительные средства искусства для создания содержательных и оригинальных произведений
2.2 Инструменты и оборудование	5.2.2.1 Мальчики определять, описывать и применять ручные инструменты и оборудование для обработки конструкционных, природных и искусственных материалов 5.2.2.2 Мальчики объяснять назначение и устройство столярного/слесарного верстака	6.2.2.1 Мальчики определять и описывать механизмы передачи движения и устройство ручных электрических инструментов и применять их для обработки конструкционных, природных и искусственных материалов	7.2.2.1 Мальчики описывать устройство и принцип работы современных технологических машин и выполнять на них операции по обработке конструкционных, природных и искусственных материалов	8.2.2.1 Мальчики выполнять сложные операции по обработке конструкционных материалов на современных технологических машинах	9.2.2.1 Мальчики определять, выбирать и применять инструменты и современные технологические машины для обработки материалов 9.2.2.2 Мальчики/ Девочки демонстрировать знание и понимание производственного и технологического процесса на предприятиях
	5.2.2.1 Девочки знать и описывать устройство швейной машины, способы заправки нитей, выполнять строчки 5.2.2.2 Девочки знать, описывать и применять оборудование для влажно-тепловой обработки швейных изделий	6.2.2.1 Девочки знать и выполнять регулировку швейных машин 6.2.2.2 Девочки знать и описывать режимы влажно-тепловой обработки швейных изделий и применять их на практике	7.2.2.1 Девочки определять и устранять неполадки в работе швейной машины 7.2.2.2 Девочки определять, выбирать и применять приспособления для влажно-тепловой обработки швейных изделий	8.2.2.1 Девочки выбирать и применять приспособления для швейных машин (для обработки прорезной петли, притачивания застежки молнии)	9.2.2.1 Девочки знать современное швейное оборудование и применять обметочную швейную машину 9.2.2.3 Девочки изучать и выполнять сложные операции на швейных машинах (вышивка, аппликация)
2.3 Технология создания	5.2.3.1 Мальчики обрабатывать материалы ручными инструментами для изготовления изделия на основе выполненных разметок и обмеров 5.2.3.2 Мальчики выполнять несложные изделия из различных материалов	6.2.3.1 Мальчики обрабатывать материалы ручными электрическими инструментами для изготовления изделия на основе выполненных разметок и обмеров 6.2.3.2 Мальчики выполнять изделия из нескольких деталей, применяя разъемные и неразъемные соединения	7.2.3.1 Мальчики выполнять механическую обработку материалов и отделку изделия для улучшения функциональных и эстетических качеств 7.2.3.2 Мальчики изготавливать сложные изделия по технологической документации, соблюдая последовательность и точность	8.2.3.1 Мальчики определять и применять методы отделки и обработки материалов, используя разные инструменты и оборудование 8.2.3.2 Мальчики создавать сложные изделия по самостоятельно разработанной технологической документации	9.2.3.1 Мальчики определять, выбирать и применять оптимальные способы обработки и отделки материалов в процессе изготовления изделия 9.2.3.2 Мальчики создавать сложные, изделия, используя различные техники, конструкции и современные материалы
	5.2.3.1 Девочки выполнять раскрой и обработку текстильных материалов ручными инструментами и на швейной машине, применяя стачные швы 5.2.3.2 Девочки выполнять простые изделия из различных (текстильных, природных и искусственных) материалов	6.2.3.1 Девочки выполнять раскрой и обработку текстильных материалов ручными инструментами и на швейной машине, применяя стачные и швы в подгибку 6.2.3.2 Девочки выполнять одиночные изделия, применяя различные (текстильные, природные и искусственные) материалы и конструкции	7.2.3.1 Девочки изготавливать изделия на швейной машине в соответствии с технологической документацией, применяя современные текстильные и отделочные материалы и различные конструкции	8.2.3.1 Девочки определять и применять методы отделки и обработки текстильных материалов, используя ручные инструменты и швейное оборудование и приспособления к ним 8.2.3.2 Девочки создавать изделия по самостоятельно разработанной технологической документации	9.2.3.1 Девочки определять, выбирать и применять способы обработки материалов в процессе изготовления изделия 9.2.3.2 Девочки создавать уникальные изделия, используя различные техники, конструкции и современные материалы, демонстрируя самостоятельность и уверенность
	5.2.3.3 Мальчики/ Девочки использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий	6.2.3.3 Мальчики/Девочки использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий	7.2.3.4 Мальчики/Девочки использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий	8.2.3.3 Мальчики/Девочки использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий	9.2.3.3 Мальчики/Девочки использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
2.4 Культура питания	5.2.4.1 Мальчики/ Девочки изучать и описывать правила здорового и рационального питания 5.2.4.2 Мальчики/ Девочки составлять меню здорового и рационального питания 5.2.4.3 Девочки изучить и определить возможности инструментов, оборудования и приспособлений для приготовления пищи 5.2.4.4 Девочки знать и применять технологию приготовления холодных блюд и напитков	6.2.4.1 Мальчики/ Девочки описывать и сравнивать правила поведения за столом в казахской культуре, культурах разных народов и в местах общественного питания 6.2.4.2 Мальчики/ Девочки демонстрировать знания и навыки оформления и сервировки стола для различных мероприятий 6.2.4.3 Девочки знать и применять технологию экспресс приготовления блюд и десерта 6.2.4.4 Девочки определять и выбирать продукты и приспособления для приготовления различных блюд	7.2.4.1 Девочки описывать и сравнивать особенности кухни разных народов и известных поваров мира 7.2.4.2 Девочки изучать и применять технологию приготовления национальных блюд и блюд других народов мира 7.2.4.3 Девочки самостоятельно и обоснованно принимать решения относительно выбора продуктов, инструментов, оборудования для приготовления различных блюд
2.5 Культура дома	5.2.5.1 Мальчики/Девочки изучать и описывать основные направления растениеводства и плодоовощных культур 5.2.5.2 Мальчики/Девочки выполнять весенние работы в растениеводстве	6.2.5.1 Мальчики/Девочки изучать и описывать технологию выращивания декоративно цветочных культур 6.2.5.2 Мальчики/Девочки выполнять весенние работы в декоративном садоводстве и цветоводстве	7.2.5.1 Мальчики описывать, классифицировать и оценивать современные техники и оборудование в сельскохозяйственном производстве 7.2.5.1 Девочки описывать, оценивать и применять эстетические свойства разных видов растений для декорации и оформления интерьера	8.2.5.1 Мальчики/Девочки обсуждать и оценивать научные подходы в развитии сельскохозяйственного производства 8.2.5.2 Девочки изучать, обсуждать и оценивать роль растений в медицине, фитотерапии и косметологии	9.2.5.1 Мальчики/Девочки определять и описывать стили, современные направления и элементы ландшафтного дизайна
	5.2.5.3 Мальчики рассказывать об источниках электрической энергии 5.2.5.4 Мальчики перечислять и объяснять назначение простой электротехнической арматуры и электромонтажных инструментов	6.2.5.3 Мальчики изучать, определять и выполнять условные графические обозначения элементов электросхем 6.2.5.4 Мальчики различать и выполнять расчеты несложных электрических цепей	7.2.5.2 Мальчики выполнять простой ремонт электротехнической арматуры и бытовых приборов	8.2.5.2 Мальчики сравнивать и оценивать эксплуатационные, эргономические и эстетические качества электрооборудования и бытовой техники	9.2.5.2 Мальчики определять и описывать характеристики разных видов и типов освещения
	5.2.5.5 Мальчики собирать простые изделия с применением источников постоянного тока	6.2.5.5 Мальчики выполнять и собирать электрические цепи по несложным схемам	7.2.5.3 Мальчики находить неисправности в электрических цепях 7.2.5.4 Мальчики выбирать и применять контрольно-измерительные приборы для выполнения расчетов		9.2.6.2 Мальчики разработать творческие решения по организации освещения в интерьере с учетом функциональных, эргономических и эстетических требований
	5.2.5.6 Мальчики выполнять практические работы по организации интерьера и простые ремонтные операции по устранению дефектов, используя ручные инструменты	6.2.5.6 Мальчики выполнять практические работы по организации интерьера и ремонтные операции по устранению дефектов, используя ручные электрические инструменты и средства	7.2.5.5 Мальчики изучать и соблюдать нормы и требования к освещению, вентиляции и системе отопления в процессе выполнения практических работ по организации интерьера	8.2.5.3 Мальчики находить рациональные способы устранения дефектов при ремонтных работах в быту 8.2.5.4 Мальчики изучать, выбирать и применять материалы, оборудование и инструменты при ремонтных работах в быту	9.2.5.3 Мальчики/Девочки обобщать знания из различных областей для выполнения практических работ по организации, планировке и оформлению интерьера
	5.2.5.3 Девочки изучать и описывать правила личной гигиены и определять различные типы кожи и волос 5.2.5.4 Девочки выбирать и применять средства и действия по уходу за собой при ограниченной поддержке	6.2.5.3 Девочки изучать и описывать гигиенические требования к жилищу, инструменты и средства уборки 6.2.5.4 Девочки выбирать и применять инструменты и средства для уборки 6.2.5.5 Девочки знать и соблюдать правила по уходу и хранению сезонной одежды и обуви	7.2.5.2 Девочки классифицировать бытовую технику по целевому назначению и принципу действия, оценивая эксплуатационные, эстетические и экологические качества 7.2.5.3 Девочки изучать и описывать правила пользования и ухода за бытовой техникой	8.2.5.3 Девочки создавать декоративные изделия для интерьера, соответствующие эстетическим и техническим требованиям, самостоятельно определяя и выбирая материалы и техники
2.6 Соблюдение техники безопасности и правил гигиены труда	5.2.6.1 Мальчики/Девочки использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности 5.2.6.2 Мальчики /Девочки знать способы безопасной работы с ручными инструментами и правила гигиены труда	6.2.6.1 Мальчики/Девочки использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность 6.2.6.2 Мальчики /Девочки знать и объяснять способы безопасной работы с ручными электрическими инструментами, оборудованием и правила гигиены труда	7.2.6.1 Мальчики/Девочки использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности 7.2.6.2 Мальчики /Девочки знать и объяснять способы безопасной работы на современных технологических машинах	8.2.6.1 Мальчики/Девочки использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности 8.2.6.2 Мальчики /Девочки составлять памятку по безопасной работе с инструментами и оборудованием	9.2.6.1 Мальчики/Девочки использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности 9.2.6.2 Мальчики /Девочки составлять инструкции по технике безопасности на определенные виды работы и изготовленные изделия

3) раздел "Презентация, анализ и оценивание творческих работ":

Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Презентация творческих работ	5.3.1.1 Мальчики /Девочки презентовать готовую работу всему классу (выставка)	6.3.1.1 Мальчики /Девочки презентовать готовую работу для школьной аудитории (выставка)	7.3.1.1 Мальчики /Девочки презентовать готовую работу для широкой аудитории (выставка, показ мод)	8.3.1.1 Мальчики /Девочки организовать презентацию готовой работы для более широкой аудитории на онлайн платформах	9.3.1.1 Мальчики /Девочки организовать презентацию готовой работы для определенной аудитории, применяя медиа средства и онлайн платформы
3.2 Анализ и оценивание идей	5.3.2.1 Мальчики /Девочки описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя предметную терминологию	6.3.2.1 Мальчики /Девочки сравнивать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя предметную терминологию	7.3.2.1 Мальчики /Девочки обсуждать и оценивать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других, используя предметную терминологию	8.3.2.1 Мальчики /Девочки применять критерии для проведения анализа и оценки идей и тем, отраженных в собственной работе и работе других, используя предметную терминологию	9.3.2.1 Мальчики /Девочки анализировать и оценивать историчеcкие, социальные и культурные контексты в собственных работах и работах других
3.3 Анализ и оценивание методов и подходов	5.3.3.1 Мальчики /Девочки описывать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя предметную терминологию	6.3.3.1 Мальчики /Девочки сравнивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя предметную терминологию	7.3.3.1 Мальчики /Девочки обсуждать и оценивать методы и подходы, использованные для создания собственной работы и работы других, используя предметную терминологию	8.3.3.1 Мальчики /Девочки применять критерии для проведения анализа и оценки использованных методов, подходов и качества созданного продукта	9.3.3.1 Мальчики /Девочки рассуждать и оценивать качество изделия и основные факторы, определяющие внешний облик продукта
3.4 Адаптация и усовершенствование работы	5.3.4.1 Мальчики /Девочки принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других	6.3.4.1 Мальчики /Девочки принимать конструктивные комментарии и делать обоснованные предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других	7.3.4.1 Мальчики /Девочки делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей	8.3.4.1 Мальчики /Девочки делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на анализе и оценке использованных идей и подходов	9.3.4.1 Мальчики /Девочки самостоятельно предоставлять обоснованную оценку и собственное видение цели и значимости своей работы и работ других

21. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Художественный труд" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Художественный труд" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план
по реализации Типовой учебной программы по учебному
предмету "Художественный труд" для 5-9 классов уровня
основного среднего образования по обновленному содержанию

1) 5 класс (мальчики):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающийся должен:
1-я четверть (18 часов)
Визуальное искусство	Средства выразительности в изобразительном искусстве. Шедевры классического искусства. Творчество казахстанских художников. Виды и жанры изобразительного искусства	5.1.2.1 - Изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
		5.1.3.1 - Работать с источниками информации для исследования и развития творческих идей (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии)
		5.3.2.1 - Описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию
		5.3.3.1 - Описывать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работы других (художники, ремесленники, дизайнеры), с применением предметной терминологии
	Искусство натюрморта. Декоративный национальный натюрморт	5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
		5.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, учитывая свойства выбранных средств
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		5.2.3.4 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
	Пейзаж. Гармония с природой. Воздушная перспектива	5.1.1.1 - Изучать и определять ассоциативные значения и визуальные характеристики окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции)
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Индустриальный пейзаж. Городской пейзаж. Линейная перспектива	5.1.1.1 - Изучать и определять ассоциативные значения и визуальные характеристики окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции)
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Искусство пластических форм. Скульптура	5.1.1.1 - Изучать и определять ассоциативные значения и визуальные характеристики окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции)
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		5.3.3.1 - Описывать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работы других (художники, ремесленники, дизайнеры), применяя предметную терминологию
	Творческая работа. Организация выставки	5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
		5.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, учитывая свойства выбранных средств
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		5.3.1.1 - Презентовать готовую работу всему классу
2-я четверть (14 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Декоративно-прикладное искусство, основные формы и особенности. Прикладное искусство Казахстана	5.1.2.1 - Изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
	Знакомство с материалами и инструментами	5.2.2.1 - Определять, описывать и применять ручные инструменты и оборудование для обработки конструкционных, природных и искусственных материалов
	Декоративное изделие из различных материалов. Обсуждение и развитие идей. Эскиз	5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
	Декоративное изделие из различных материалов. Изготовление изделия	5.2.3.2 - Выполнять несложные изделия из различных конструкционных, природных и искусственных материалов; 5.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов, определяя их свойства и назначения
		5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Искусство плетения. Виды плетения. Знакомство с материалами и инструментами	5.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов, определяя их свойства и назначения
		5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
	Плетение изделия	5.2.3.2 - Выполнять несложные изделия из различных конструкционных, природных и искусственных материалов; 5.2.3.4 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
		5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Выставка работ	5.3.1.1 - Презентовать готовую работу всему классу
3-я четверть (20 часов)
Дизайн и технология	Конструкционные материалы. Исследование видов и свойств материалов	5.1.6.1 - Изучать общие свойства и строение конструкционных, природных и искусственных материалов, определяя их сходства и различия
	Оборудование, ручные инструменты и приспособления для обработки конструкционных материалов	5.2.2.2 - Объяснять назначение и устройство столярного/слесарного верстака; 5.2.2.1 - Определять, описывать и применять ручные инструменты и оборудование для обработки конструкционных, природных и искусственных материалов
		5.2.6.2 - Знать способы безопасной работы с ручными инструментами и правила гигиены труда (организация и уборка рабочего места и инструментов, работа в спецодежде)
	Художественное выпиливание. Разработка идей. Выбор и подготовка материала	5.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна простых объектов, соблюдая основные законы композиции и основываясь на опыте других (художников, ремесленников, дизайнеров); 5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
		5.1.4.1 - Разработать план, определяя этапы выполнения творческой работы
	Художественное выпиливание изделий криволинейной формы по внешнему и внутреннему контуру	5.2.3.1 - Обрабатывать материалы ручными инструментами для изготовления изделия на основе выполненных разметок и обмеров; 5.2.3.2 - Выполнять несложные изделия из различных конструкционных, природных и искусственных материалов
		5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Моделирование изделий из проволоки. Разработка эскизов (цепочки, головоломки, фигурки животных). Выбор материала. Инструменты и приспособления	5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
	Создание изделия (цепочки, головоломки, фигурки животных)	5.2.3.1 - Обрабатывать материалы ручными инструментами для изготовления изделия на основе выполненных разметок и обмеров; 5.2.3.2 - Выполнять несложные изделия из различных конструкционных, природных и искусственных материалов
		5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Проектирование музыкальных (ударно шумовых) инструментов с применением различных материалов	5.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна простых объектов, соблюдая основные законы композиции и основываясь на опыте других (художников, ремесленников, дизайнеров); 5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
	Изготовление музыкального инструмента	5.2.3.1 - Обрабатывать материалы ручными инструментами для изготовления изделия на основе выполненных разметок и обмеров; 5.2.3.2 - Выполнять несложные изделия из различных конструкционных, природных и искусственных материалов
		5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
		5.3.4.1 - Принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работы других
	Выставка работ	5.3.1.1 - Презентовать готовую работу всему классу
4-я четверть (16 часов)
Культура питания	Основы здорового питания. Составление меню	5.2.4.1 - Изучать и описывать правила здорового и рационального питания; 5.2.4.2 - Составлять меню здорового и рационального питания; 5.1.3.1 - Работать с источниками информации для исследования и развития творческих идей (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии)
Культура дома	Общие сведения об источниках электрической энергии. Электротехническая арматура. Эксперименты с различными источниками электрической энергии	5.2.5.3 - Рассказывать об источниках электрической энергии; 5.1.3.1 - Работать с источниками информации для исследования и развития творческих идей (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии); 5.2.5.4 - Перечислять и объяснять назначение простой электротехнической арматуры и электромонтажных инструментов; 5.2.5.5 - Собирать простые изделия с применением источников постоянного тока
	Ремонтные работы в быту	5.2.5.6 - Выполнять практические работы по организации интерьера и простые ремонтные операции по устранению дефектов, используя ручные инструменты
	Основные направления растениеводства. Весенние работы в растениеводстве	5.2.5.1 - Изучать и описывать основные направления растениеводства и плодоовощных культур; 5.2.5.2 - Выполнять весенние работы в растениеводстве; 5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность

2) 6 класс (мальчики):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание раздела долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (18 часов)
Визуальное искусство	Портретный жанр. Виды портрета. Портрет в творчестве казахстанских художников	6.1.3.1 - Самостоятельно выбирать и применять источники информации для исследования и развития творческих идей
		6.1.2.1 - Демонстрировать знание и понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
	Линейный портрет. Графика. Техника выполнения. Нетрадиционные методы создания портретов (портрет из проволоки)	6.2.1.1 - Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		6.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, демонстрируя знание свойств материалов и практические навыки работы; 6.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов и определять, как они могут быть эффективно обработаны и использованы
	Цвет в портрете. Техника выполнения	6.1.1.1 - Демонстрировать знания и понимание визуальных характеристик объектов окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции) на основе собственного опыта и опыта других; 6.2.1.1 - Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Современный портрет. Фотоискусство. Эксперимент с фотокамерой	6.3.2.1 - Сравнивать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию
		6.2.1.1 - Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Анимация. Движущиеся элементы (пластилиновая анимация, театр теней, пальчиковые куклы, тростевые)	6.1.2.1 - Демонстрировать знание и понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
	Разработка сценария. Создание героев и декорации. Реализация художественных идей. Озвучка	6.1.4.1 - Планировать и определять последовательность действий с учетом затрат времени и других факторов
		6.2.1.1 - Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		6.3.4.1 - Принимать конструктивные комментарии и делать обоснованные предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работы других
	Презентация работ	6.3.1.1 - Презентовать готовую работу для школьной аудитории
2-я четверть (14 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Знакомство с ювелирным искусством казахского народа	6.1.2.1 - Демонстрировать знание и понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
	Разработка эскиза ювелирного изделия. Выбор материалов и инструментов	6.1.5.2 - Выполнять эскизы, технические рисунки и чертежи для реализации творческих идей
		6.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, демонстрируя знания свойств материалов и практические навыки работы
	Изготовление изделия. Декорирование изделия	6.2.3.2 - Выполнять изделия из нескольких деталей, применяя разъемные и неразъемные соединения; 6.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
		6.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Виды и характеристики природных материалов	6.1.1.1 - Демонстрировать знание и понимание визуальных характеристик объектов окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции) на основе собственного опыта и опыта других; 6.1.6.1 - Определять и описывать физические, механические и технологические свойства конструкционных, природных и искусственных материалов и сферу их применения
	Разработка эскиза изделия из природных материалов	6.1.5.2 - Выполнять эскизы, технические рисунки и чертежи для реализации творческих идей
	Изготовление изделия. Декорирование изделия	6.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, демонстрируя знания свойств материалов и практические навыки работы
		6.2.1.1 - Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Презентация работ. Организация выставки	6.3.1.1 - Презентовать готовую работу для школьной аудитории
3-я четверть (20 часов)
Дизайн и технология	Ручные электрические инструменты и оборудование. Практические работы	6.2.2.1 - Определять и описывать механизмы передачи движения и устройство ручных электрических инструментов и применять их для обработки конструкционных, природных и искусственных материалов
		6.2.6.2 - Знать и объяснять способы безопасной работы с ручными электрическими инструментами, оборудованием и правила гигиены труда (организация и уборка рабочего места и инструментов, работа в спецодежде)
	Разработка роботов из сборных деталей. История возникновения и виды роботов	6.1.3.1 - Самостоятельно выбирать и применять источники информации для исследования и развития творческих идей
		6.3.3.1 - Сравнивать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работы других (художники, ремесленники, дизайнеры), применяя предметную терминологию
	Разработка робота. Эскиз. Подбор материалов	6.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна различных объектов, соблюдая основные законы композиции, опираясь на собственный опыт и знания; 6.1.6.1 - Определять и описывать физические, механические и технологические свойства конструкционных, природных и искусственных материалов и сферу их применения
		6.1.4.1 - Планировать и определять последовательность действий с учетом затрат времени и других факторов
	Создание робота. Экспериментирование по созданию подвижных частей робота	6.2.3.1 - Обрабатывать материалы ручными электрическими инструментами для изготовления изделия на основе выполненных разметок и обмеров; 6.2.3.2 - Выполнять изделия из нескольких деталей применяя разъемные и неразъемные соединения
		6.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Общие сведения о видах транспортных средств	6.1.3.1 - Самостоятельно выбирать и применять источники информации для исследования и развития творческих идей
	Разработка модели транспортного средства. Эскиз. Подбор материалов	6.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна различных объектов, соблюдая основные законы композиции, опираясь на собственный опыт и знания
		6.1.4.2 - Определять материальные затраты (количественные показатели)
	Создание транспортного средства. Изготовление отдельных частей модели. Сборка и отделка модели	6.2.3.1 - Обрабатывать материалы ручными электрическими инструментами для изготовления изделия на основе выполненных разметок и обмеров; 6.2.3.2 - Выполнять изделия из нескольких деталей, применяя разъемные и неразъемные соединения
	Презентация работ. Организация выставки	6.3.1.1 - Презентовать готовую работу для школьной аудитории
4-я четверть (16 часов)
Культура питания	Правила поведения за столом в казахской культуре, культурах разных народов и в местах общественного питания	6.2.4.1 - Описывать и сравнивать правила поведения за столом в казахской культуре, культурах разных народов и в местах общественного питания; 6.2.4.2 - Демонстрировать знания и практические навыки оформления и сервировки стола для различных мероприятий
Культура дома	Ознакомление с условными обозначениями электросхем. Электрические цепи	6.2.5.3 - Изучать, определять и выполнять условные графические обозначения элементов электросхем; 6.2.5.4 - Различать и выполнять расчеты несложных электрических цепей
	Изготовление светильника на батарейке	6.2.5.5 - Выполнять и собирать электрические цепи по несложным схемам
	Ремонтные работы в быту с применением электрических ручных инструментов	6.2.5.6 - Выполнять практические работы по организации интерьера и ремонтные операции по устранению дефектов, используя ручные электрические инструменты и средства
		6.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Декоративно-цветочные культуры. Весенние работы в цветоводстве	6.2.5.1 - Изучать и описывать технологию выращивания декоративно-цветочных культур; 6.2.5.2 - Выполнять весенние работы в декоративном садоводстве и цветоводстве (обработка почвы, защита от вредителей, посевы и посадки); 6.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность

3) 7 класс (мальчики):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Визуальное искусство	Современные техники и достижения науки в искусстве. Микрорисунки природы	7.1.1.1 - Демонстрировать знание и понимание визуальных элементов окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции) в различных контекстах, стилях и направлениях
		7.2.1.1 - Обоснованно определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средств искусства для передачи более сложных творческих идей и чувств
	Современные художники Казахстана	7.1.2.1 - Самостоятельно изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения
		7.1.3.1 - Использовать различные источники информации для исследования и развития творческих идей, выбирая из них наиболее подходящие (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии)
	Современные направления в изобразительном искусстве (поп- арт, инсталляция). Самостоятельное исследование	7.3.2.1 - Обсуждать и оценивать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию
		7.3.3.1 - Обсуждать и оценивать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работы других (художники, ремесленники, дизайнеры), применяя предметную терминологию
	Практическая работа на основе исследований современных стилевых направлений в искусстве (в формате 2D или 3D)	7.1.6.4 - Определять, выбирать и комбинировать различные (современные) техники и художественные материалы при создании творческих работ; 7.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов и определять, как они эффективно могут быть комбинированы, обработаны и использованы для создании творческих работ
		7.2.1.1 - Обоснованно определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средств искусства для передачи более сложных творческих идей и чувств
	Презентация работ и организация выставки	7.3.1.1 - Презентовать готовую работу для широкой аудитории (выставка, показ мод)
2-я четверть (7 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Знакомство с искусством пирографии. Приемы и техника художественного выжигания	7.1.2.1 - Самостоятельно изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения
	Выполнение эскиза. Выбор и подготовка материала	7.1.5.2 - Выполнять эскизы и разрабатывать графическую и технологическую документацию для изготовления изделия, используя различные средства графики
		7.1.6.4 - Определять, выбирать и комбинировать различные (современные) техники и художественные материалы при создании творческих работ
	Художественное выжигание изделия. Оформление	7.2.3.1 - Выполнять механическую обработку материалов и отделку изделия для улучшения функциональных и эстетических качеств; 7.2.3.4 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
		7.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Презентация работ и организация выставки	7.3.1.1 - Презентовать готовую работу для широкой аудитории (выставка, показ мод)
3-я четверть (10 часов)
Дизайн и технология	Оборудование для механической обработки древесины	7.2.2.1 - Описывать устройство и принцип работы современных технологических машин и выполнять на них операции по обработке конструкционных, природных и искусственных материалов
	Организация работы при механической обработке древесины	7.2.6.2 - Знать и объяснять способы безопасной работы на современных технологических машинах
		7.1.6.1 - Определять и сравнивать физические, механические и технологические свойства конструкционных, природных и искусственных материалов при изготовлении проектируемых объектов
	Разработка изделия из древесины. Дизайн изделия. Выбор и подготовка материала	7.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна объекта, соответствующего функциональным (техническим) и эстетическим требованиям; 7.1.5.2 - Выполнять эскизы и разрабатывать графическую и технологическую документацию для изготовления изделия, используя различные средства графики
		7.1.4.1 - Планировать творческую деятельность, используя приобретенные знания и опыт, определяя свои будущие действия и предлагая собственные варианты решения; 7.1.4.2 - Определять материальные затраты и себестоимость изделия
	Изготовление изделия. Механическая обработка материалов и деталей. Декорирование изделия	7.2.3.1 - Выполнять механическую обработку материалов и отделку изделия для улучшения функциональных и эстетических качеств 7.2.3.2 - Изготавливать сложные изделия, по технологической документации соблюдая последовательность и точность
		7.3.4.1 - Делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
	Организация выставки	7.3.1.1 - Презентовать готовую работу для широкой аудитории (выставка, показ мод)
4-я четверть (8 часов)
Культура дома	Современная техника и оборудование в сельскохозяйственном производстве	7.2.5.1 - Описывать, классифицировать и оценивать современные техники и оборудование в сельскохозяйственном производстве
		7.1.3.1 - Использовать различные источники информации для исследования и развития творческих идей, выбирая из них наиболее подходящие
	Ремонт электроарматуры и бытовых приборов	7.2.5.2 - Выполнять простой ремонт электротехнической арматуры и бытовых приборов; 7.2.5.3 - Находить неисправности в электрических цепях; 7.2.5.4 - Выбирать и применять контрольно-измерительные приборы для выполнения расчетов
	Экология жилища. Микроклимат в доме	7.1.3.1 - Использовать различные источники информации для исследования и развития творческих идей, выбирая из них наиболее подходящие; 7.2.5.5 - Изучать и соблюдать нормы и требования к освещению (естественное и искусственное), вентиляции и системе отопления в процессе выполнения практических работ по организации интерьера; 7.3.1.1 - Презентовать готовую работу для широкой аудитории (выставка, показ мод)

4) 8 класс (мальчики):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Искусство мозаики. Виды и техники выполнения мозаики	8.3.2.1 - Применять критерии для проведения анализа и оценки идеи и темы, отраженных в собственной работе и работе других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию;
		8.3.3.1 - Применять критерии для проведения анализа и оценки использованных методов, подходов и качества созданного продукта (творческой работы)
	Эскиз и выбор материала. Подготовка основы для мозаичного панно	8.1.5.2 - Разрабатывать графическую и технологическую документацию, определяя последовательность и рациональные способы изготовления изделия и используя различные средства графики
	Выполнение мозаичного панно	8.1.6.4 - Самостоятельно определять, выбирать и комбинировать различные техники и художественные материалы при создании творческих работ;
		8.2.1.1 - Самостоятельно определять, выбирать и использовать выразительные средств искусства для передачи более сложных творческих идей и чувств
	Художественное оформление и презентация работ	8.3.1.1 - Организовать презентацию готовой работы для более широкой аудитории на онлайн платформах
2-я четверть (7 часов)
Дизайн и технология	Ознакомление с национальными предметами быта казахского народа	8.1.2.1 - Демонстрировать понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения
	Изучение материалов и техник изготовления национальных предметов быта (торсык, круглый стол)	8.1.6.1 - Определять и обоснованно выбирать конструкционные, природные и искусственные материалы и способы обработки и отделки с учетом их свойств и назначения проектируемого объекта
	Обсуждение идеи и разработка эскиза. Планирование работы	8.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна объекта, соответствующего функциональным (техническим), эстетическим, эргономическим и экологическим требованиям
		8.1.4.1 - Планировать творческую деятельность, используя приобретенные знания и опыт, детально описывая свои будущие действия
	Обработка материалов. Изготовление изделия	8.2.2.1 - Выполнять сложные операции по обработке конструкционных материалов на современных технологических машинах
		8.2.3.1 - Определять и применять методы отделки и обработки материалов для улучшения функциональных и эстетических качеств изделия, используя ручные, механические инструменты и оборудование; 8.2.3.2 - Создавать сложные (комплексные, фасонные) изделия по самостоятельно разработанной технологической документации; 8.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий;
		8.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Презентация работ и организация выставки	8.3.1.1 - Организовать презентацию готовой работы для более широкой аудитории на онлайн платформах (онлайн форумы, социальные сети)
3-я четверть (10 часов)
Дизайн и технология	Настольные игры. История возникновения	8.1.2.1 - Демонстрировать понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения
	Концепция настольной игры	8.1.4.2 - Определять потребности населения в видах продукции на основе исследований
		8.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна объекта. соответствующего функциональным (техническим), эстетическим, эргономическим и экологическим требованиям
	Разработка настольной игры. Графическая документация	8.1.5.2 - Разрабатывать графическую и технологическую документацию, определяя последовательность и рациональные способы изготовления изделия, используя различные средства графики
	Изготовление деталей настольной игры. Художественное оформление	8.1.6.2 - Самостоятельно подбирать современные и нетрадиционные материалы для изготовления и отделки изделия, понимая, как они могут быть эффективно использованы
		8.2.3.1 - Определять и применять методы отделки и обработки материалов для улучшения функциональных и эстетических качеств изделия, используя ручные, механические инструменты и оборудование
	Тестирование игры. Анкетирование и сбор информации	8.3.4.1 - Делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на анализе, оценке использованных идей и подходов
	Презентация работ	8.3.1.1 - Организовать презентацию готовой работы для более широкой аудитории на онлайн платформах (онлайн форумы, социальные сети)
4-я четверть (8 часов)
Культура дома	Роль науки в развитии агротехнологии (самостоятельное исследование)	8.2.5.1 - Обсуждать и оценивать научные подходы к развитию сельскохозяйственного производства
		8.1.3.1 - Использовать самостоятельно выбранные различные источники информации для исследования и развития творческих идей (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии)
	Выбор и оценка электроприборов и бытовой техники	8.2.5.2 - Сравнивать и оценивать эксплуатационные, эргономические и эстетические качества электрооборудования и бытовой техники
		8.1.3.1 - Использовать самостоятельно выбранные различные источники информации для исследования и развития творческих идей
	Современные материалы, оборудование и инструменты для ремонта помещений (практическая работа)	8.2.5.3 - Находить рациональные способы устранения дефектов при ремонтных работах в быту; 8.2.5.4 - Изучать, выбирать и применять современные материалы, оборудование и инструменты (ручные и электрические) при ремонтных работах в быту
		8.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность; 8.2.6.2 - Составлять памятку по безопасной работе с инструментами и оборудованием

5) 9 класс (мальчики):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Декоративное изделие в современных интерьерах	9.1.2.1 - Сравнивать, анализировать различные стили, материалы и подходы в произведениях искусства различного исторического и культурного происхождения, рассматривая их влияние на публику
	Изучение приемов и техник изготовления декоративных предметов интерьера (светильник, декоративные часы)	9.1.3.1 - Целенаправленно и продуктивно использовать первичные и вторичные источники информации для исследования и развития творческих идей (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии)
	Обсуждение, развитие идеи и разработка эскиза. Планирование работы	9.1.4.1 - Планировать творческую деятельность, определяя последовательность и рациональный (оптимальный) способ выполнения работ
		9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм
	Создание декоративных предметов интерьера	9.2.1.1 - Самостоятельно, уверенно использовать выразительные средств искусства для создания содержательных и оригинальных (уникальных) произведений
		9.1.6.2 - Предлагать собственные (оригинальные) решения и подходы в использовании современных и нетрадиционных материалов в процессе изготовления и отделки изделия
		9.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
	Презентация	9.3.1.1 - Самостоятельно организовать презентацию готовой работы для определенной аудитории, применяя медиа средства и онлайн платформы (видеоролик, онлайн форумы, социальные сети)
		9.3.4.1 - Самостоятельно представлять обоснованную оценку и собственное видение цели и значимости своей работы и работы других
2-я четверть (7 часов)
Дизайн и технология	Шедевры архитектуры. Современная архитектура. Архитектура Казахстана (история и современность)	9.1.2.1 - Сравнивать, анализировать различные стили, материалы и подходы в произведениях искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения; 9.3.3.1 - Обсуждать и оценивать качество изделия и основные факторы (эстетика, функция, экономика), определяющие внешний облик продукта
	Эскизы, чертежи архитектурных зданий и сооружений (имитирующие или собственные идеи)	9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм; 9.1.5.2 - Самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики (в том числе информационно-коммуникационные технологии)
	Выбор и определение материалов для изготовления макета архитектурного объекта	9.1.6.2 - Предлагать собственные (оригинальные) решения и подходы в использовании современных и нетрадиционных материалов в процессе изготовления и отделки изделия; 9.1.6.4 - Предлагать собственные (оригинальные) решения по применению ряда техник и художественных материалов при создании творческих работ
	Творческая работа. Макет архитектурного объекта	9.2.3.1 - Определять, выбирать и применять оптимальные способы обработки и отделки материалов в процессе изготовления изделия; 9.2.3.2 - Создавать сложные, уникальные изделия, используя различные техники, виды конструкции и современные материалы, демонстрируя самостоятельность и уверенность
	Презентация работ	9.3.1.1 - Самостоятельно организовать презентацию готовой работы для определенной аудитории, применяя медиа средства и онлайн платформы (видеоролик, онлайн форумы, социальные сети)
		9.3.2.1 - Анализировать и оценивать исторические, социальные и культурные контексты в собственных работах и работах других
3-я четверть (10 часов)
Дизайн и технология	Производство мебели и предметов интерьера	9.2.2.2 - Демонстрировать знание и понимание производственного и технологического процесса на различных предприятиях; 9.1.4.2 - Анализировать рынки сбыта различных товаров для определения прибыли
	Разработка предмета для определенного интерьера (модульные кресла для выставочного зала, трансформируемая детская мебель, декоративные светильники) Обсуждение и развитие идеи. Выбор материалов	9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм; 9.1.6.1- Самостоятельно определять и обоснованно выбирать конструкционные, природные и искусственные материалы и способы обработки и отделки с учетом технических, экологических и эксплуатационных характеристик проектируемого объекта
	Графическая документация, техническая спецификация	9.1.5.2 - Самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики (в том числе информационно-коммуникационные технологии)
	Создание изделия. Отделка	9.2.2.1 - Самостоятельно определять, выбирать и применять инструменты и современные технологические машины для обработки материалов; 9.2.3.1 - Определять, выбирать и применять оптимальные способы обработки и отделки материалов в процессе изготовления изделия; 9.2.3.2 - Создавать сложные, уникальные изделия, используя различные техники, виды конструкции и современные материалы, демонстрируя самостоятельность и уверенность
		9.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность; 9.2.6.2 - Составлять инструкции по технике безопасности на определенные виды работы и изготовленные изделия
	Презентация работ	9.3.1.1 - Самостоятельно организовать презентацию готовой работы для определенной аудитории, применяя медиа средства и онлайн платформы (видеоролик, онлайн форумы, социальные сети)
4-я четверть (8 часов)
Культура дома	Элементы ландшафта в интерьере/экстерьере	9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм; 9.2.5.1 - Определять и описывать стили, современные направления и элементы ландшафтного дизайна; 9.1.3.1 - Целенаправленно и продуктивно использовать первичные и вторичные источники информации для исследования и развития творческих идей
	Визуализация творческих идей	9.1.5.2 - Самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики (в том числе информационно-коммуникационные технологии); 9.3.4.1 - Самостоятельно представлять обоснованную оценку и собственное видение цели и значимости своей работы и работы других
	Освещение в интерьере. Искусственное и искусственное освещение. Разработка проекта освещения в интерьере (жилые, общественные, производственные)	9.2.5.2 - Определять и описывать характеристики разных видов и типов освещения; 9.2.6.2 - Разработать творческие решения по организации освещения в интерьере с учетом функциональных, эргономических и эстетических требований; 9.1.5.2 - Самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики
	Зонирование и планирование интерьера (жилые, общественные, производственные)	9.1.4.1 - Планировать творческую деятельность, определяя последовательность и рациональный (оптимальный) способ выполнения работ; 9.1.5.2 - Самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики; 9.2.5.3 - Обобщать знания из различных областей для выполнения практических работ по организации, планировке и оформлению интерьера (жилое, общественное)

6) 5 класс (девочки):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (18 часов)
Визуальное искусство	Средства выразительности в изобразительном искусстве. Шедевры классического искусства. Творчество казахстанских художников. Виды и жанры изобразительного искусства	5.1.2.1 - Изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
		5.1.3.1 - Работать с источниками информации для исследования и развития творческих идей (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии)
		5.3.2.1 - Описывать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работах других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию
		5.3.3.1 - Описывать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работ других (художники, ремесленники, дизайнеры), применяя предметную терминологию
	Искусство натюрморта. Декоративный национальный натюрморт	5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
		5.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, учитывая свойства выбранных средств
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		5.2.3.4 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
	Пейзаж. Гармония с природой. Воздушная перспектива	5.1.1.1 - Изучать и определять ассоциативные значения и визуальные характеристики окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции)
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Индустриальный пейзаж. Городской пейзаж. Линейная перспектива	5.1.1.1 - Изучать и определять ассоциативные значения и визуальные характеристики окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции)
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Искусство пластических форм. Скульптура	5.1.1.1 - Изучать и определять ассоциативные значения и визуальные характеристики окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции)
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		5.3.3.1 - Описывать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работ других (художники, ремесленники, дизайнеры), применяя предметную терминологию
	Творческая работа. Организация выставки	5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
		5.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, учитывая свойства выбранных средств
		5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		5.3.1.1 - Презентовать готовую работу всему классу
2-я четверть (14 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Краткая история и виды орнамента. Казахские национальные орнаменты (виды, стилизация и мотивы)	5.1.2.1 - Изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
	Художественная вышивка. Виды вышивки. Знакомство с материалами и инструментами. Разработка эскиза	5.1.2.1 - Изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры; 5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
	Декорирование изделия с художественной вышивкой	5.2.1.1 - Использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		5.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
		5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Искусство плетения. Виды плетения. Знакомство с материалами и инструментами	5.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов, определяя их свойства и назначения
		5.1.5.2 - Выполнять эскизы и наброски для реализации творческих идей
		5.1.4.1 - Разработать план, определяя этапы выполнения творческой работы
	Плетение изделия	5.2.3.2 - Выполнять простые изделия из различных (текстильных, природных и искусственных) материалов
		5.2.3.4 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
		5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Выставка работ	5.3.1.1 - Презентовать готовую работу всему классу (выставка)
3-я четверть (20 часов)
Дизайн и технология	Классификация и характеристика текстильных материалов. Исследование видов и свойств материалов	5.1.6.3 - Знать и описывать классификацию текстильных материалов и изделий
	Оборудование, инструменты и приспособления для обработки текстильных материалов	5.2.2.1 - Знать и описывать устройство швейной машины, способы заправки нитей и выполнять машинные строчки; 5.2.2.2 - Знать, описывать и применять оборудование для влажно - тепловой обработки (утюг) швейных изделий; 5.2.6.2 - Знать способы безопасной работы с ручными инструментами и правила гигиены труда (организация и уборка рабочего места и инструментов, работа в спецодежде)
	Классификация швейных изделий. От идеи до продукта (швейные изделия)	5.1.6.3 - Знать и описывать классификацию текстильных материалов и изделий
	Дизайн, макетирование одежды (бумага, текстиль и другие материалы). Создание костюма (на мини-манекен или куклу)	5.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна простых объектов, соблюдая основные законы композиции и основываясь на опыте других (художников, ремесленников, дизайнеров); 5.2.3.1 - Выполнять раскрой и обработку текстильных материалов ручными инструментами и на швейной машине, применяя стачные швы; 5.2.3.2 - Выполнять простые изделия из различных (текстильных, природных и искусственных) материалов; 5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Дизайн швейных изделий в технике текстильной мозаики (пэчворк, квиллинг, курак). Разработка идей. Эскиз. Выбор и подготовка материала. Последовательность выполнения работы	5.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна простых объектов, соблюдая основные законы композиции и основываясь на опыте других (художников, ремесленников, дизайнеров); 5.1.4.1 - Разработать план, определяя этапы выполнения творческой работы
	Создание изделия. Декорирование изделия	5.2.3.1 - Выполнять раскрой и обработку текстильных материалов ручными инструментами и на швейной машине, применяя стачные швы; 5.2.3.2 - Выполнять простые изделия из различных (текстильных, природных и искусственных) материалов; 5.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий; 5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Презентация работы	5.3.1.1 - Презентовать готовую работу всему классу; 5.3.4.1 - Принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других
4-я четверть (16 часов)
Культура питания	Основы здорового питания. Составление меню	5.2.4.1 - Изучать и описывать правила здорового и рационального питания; 5.2.4.2 - Составлять меню здорового и рационального питания; 5.1.3.1 - Работать с источниками информации для исследования и развития творческих идей
	Оборудование кухни. Посуда, инструменты и приспособления для приготовления пищи. Исследование возможностей инструментов и приспособлений для приготовления пищи	5.2.4.3 - Изучить и определять возможности инструментов, оборудования и приспособлений для приготовления пищи; 5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность; 5.2.6.2 - Знать способы безопасной работы с ручными инструментами и правила гигиены труда (организация и уборка рабочего места и инструментов, работа в спецодежде)
	Технология приготовления бутербродов и напитков	5.1.3.1 - Работать с источниками информации для исследования и развития творческих идей; 5.2.4.4 - Знать и применять технологию приготовления холодных блюд и напитков; 5.3.1.1 - Презентовать готовую работу всему классу
	Технология приготовления салатов из овощей и фруктов	5.2.4.4 - Знать и применять технологию приготовления холодных блюд и напитков; 5.3.4.1 - Принимать конструктивные комментарии и делать предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других; 5.3.1.1 - Презентовать готовую работу всему классу
Культура дома	Личная гигиена, уход за собой	5.2.5.3 - Изучать и описывать правила личной гигиены и определять различные типы кожи и волос; 5.2.5.4 - Выбирать и применять средства и действия по уходу за собой при ограниченной поддержке
	Основные направления растениеводства. Весенние работы в растениеводстве	5.2.5.1 - Изучать и описывать основные направления растениеводства и плодоовощных культур; 5.2.5.2 - Выполнять весенние работы в растениеводстве; 5.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность

7) 6 класс (девочки)

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (18 часов)
Визуальное искусство	Портретный жанр. Виды портрета. Портрет в творчестве казахстанских художников	6.1.3.1 - Самостоятельно выбирать и применять источники информации для исследования и развития творческих идей
		6.1.2.1 - Демонстрировать знание и понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
	Линейный портрет. Графика. Техника выполнения. Нетрадиционные методы создания портретов (портрет из проволоки)	6.2.1.1- Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		6.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, демонстрируя знание свойств материалов и практические навыки работы; 6.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов и определять, как они могут быть эффективно обработаны и использованы
	Цвет в портрете. Техника выполнения	6.1.1.1 - Демонстрировать знание и понимание визуальных характеристик объектов окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции) на основе собственного опыта и опыта других; 6.2.1.1 - Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Современный портрет. Фотоискусство. Эксперимент с фотокамерой	6.3.2.1 - Сравнивать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работе других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию
		6.2.1.1 - Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
	Анимация. Движущиеся элементы (пластилиновая анимация, театр теней, пальчиковые куклы, тростевые)	6.1.2.1 - Демонстрировать знание и понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры
	Разработка сценария. Создание героев и декорации. Реализация художественных идей. Озвучка	6.1.4.1 - Планировать и определять последовательность действий с учетом затрат времени и других факторов
		6.2.1.1 - Определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средства искусства для передачи своих идей и чувств
		6.3.4.1 - Принимать конструктивные комментарии и делать обоснованные предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других
	Презентация работ	6.3.1.1 - Презентовать готовую работу для школьной аудитории (выставка)
2-я четверть (14 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Искусство вязания. Вязание крючком. Приемы и техники вязания. Разработка эскиза изделия. Выбор материалов и инструментов	6.1.2.1 - Демонстрировать знание и понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна казахской национальной и мировой культуры; 6.1.5.2 - Выполнять эскизы, технические рисунки и чертежи для реализации творческих идей; 6.1.4.2 - Определять материальные затраты (количественные показатели)
	Вязание крючком разных изделий (салфетки, сумочки, чехла для сотки)	6.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, демонстрируя знание свойств материалов и практические навыки работы; 6.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий; 6.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Вязание спицами. Спицы, их виды. Приемы и техники вязания. Разработка эскиза изделия	6.1.5.2 - Выполнять эскизы, технические рисунки и чертежи для реализации творческих идей; 6.1.4.2 - Определять материальные затраты (количественные показатели)
	Вязание спицами разных изделий (шарф, косынка, подставка, чехол для мобильного телефона)	6.1.6.4 - Экспериментировать и использовать техники, художественные материалы, демонстрируя знание свойств материалов и практические навыки работы; 6.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий; 6.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Презентация работ. Организация выставки	6.3.1.1 - Презентовать готовую работу для школьной аудитории (выставка); 6.3.4.1 - Принимать конструктивные комментарии и делать обоснованные предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работы других
3-я четверть (20 часов)
Дизайн и технология	Разработка изделия из текстильных материалов (авторская кукла, развивающая игрушка). Разработка идей. Эскиз	6.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна различных объектов, соблюдая основные законы композиции, опираясь на собственный опыт и знания; 6.1.5.2 - Выполнять эскизы, технические рисунки и чертежи для реализации творческих идей
	Исследование текстиля разной фактуры и цвета. Выбор и подготовка материалов, инструментов и оборудования	6.1.6.3 - Изучать и определять свойства и фактуру текстильных материалов и изделий; 6.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов и определять, как они могут быть эффективно обработаны и использованы; 6.2.2.1 - Знать и выполнять регулировку швейных машин
	Создание изделия. Раскрой деталей. Обработка отдельных деталей. Сборка деталей и отделка изделия	6.2.2.2 - Знать и описывать режимы влажно-тепловой обработки швейных изделий и применять их на практике; 6.2.3.1 - Выполнять раскрой и обработку текстильных материалов ручными инструментами и на швейной машине, применяя стачные швы и швы в подгибку; 6.2.3.2 - Выполнять одиночные изделия, применяя различные (текстильные, природные и искусственные) материалы и конструкции; 6.2.6.2 - Знать и объяснять способы безопасной работы с ручными электрическими инструментами, оборудованием и правила гигиены труда (организация и уборка рабочего места и инструментов, работа в спецодежде)
	Дизайн текстильных изделий для дома (фартук, кухонные принадлежности). Разработка идей. Эскиз. Выбор и подготовка материала. Последовательность выполнения работы	6.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна различных объектов, соблюдая основные законы композиции, опираясь на собственный опыт и знания; 6.1.5.2 - Выполнять эскизы, технические рисунки и чертежи для реализации творческих идей; 6.1.4.1 - Планировать и определять последовательность действий с учетом затрат времени и других факторов; 6.1.4.2 - Определять материальные затраты (количественные показатели)
	Создание изделия. Раскрой деталей. Обработка отдельных деталей. Сборка деталей и отделка изделия. Декорирование изделия	6.2.2.2 - Знать и описывать режимы влажно - тепловой обработки швейных изделий и применять их на практике; 6.2.3.1 - Выполнять раскрой и обработку текстильных материалов ручными инструментами и на швейной машине, применяя стачные швы и швы в подгибку; 6.2.3.2 - Выполнять одиночные изделия, применяя различные (текстильные, природные и искусственные) материалы и конструкции; 6.2.6.2 - Знать и объяснять способы безопасной работы с ручными электрическими инструментами, оборудованием и правила гигиены труда (организация и уборка рабочего места и инструментов, работа в спецодежде)
	Презентация работ. Организация выставки	6.3.1.1 - Презентовать готовую работу для школьной аудитории (выставка); 6.3.3.1 - Сравнивать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работ других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию
4-я четверть (16 часов)
Культура питания	Правила поведения за столом в казахской культуре, культурах разных народов и в местах общественного питания	6.2.4.1 - Описывать и сравнивать правила поведения за столом в казахской культуре, культурах разных народов и в местах общественного питания; 6.2.4.2 - Демонстрировать знания и практические навыки оформления и сервировки стола для различных мероприятий
	Технология приготовления блюд из полуфабрикатов	6.2.4.3 - Знать и применять технологию экспресс- приготовления блюд и десерта; 6.2.4.4 - Определять и выбирать продукты, инструменты и приспособления для приготовления различных блюд
	Технология экспресс- приготовления блюд	6.2.4.3 - Знать и применять технологию экспресс приготовления блюд и десерта; 6.2.4.4 - Определять и выбирать продукты, инструменты и приспособления для приготовления различных блюд
	Технология приготовления десерта	6.2.4.3 - Знать и применять технологию экспресс- приготовления блюд и десерта; 6.2.4.4 - Определять и выбирать продукты, инструменты и приспособления для приготовления различных блюд; 6.3.1.1 - Презентовать готовую работу для школьной аудитории (выставка)
Культура дома	Правила гигиены. Влажная и сухая уборка помещений	6.2.5.3 - Изучать и описывать гигиенические требования к жилищу, инструменты и средства уборки; 6.2.5.4 - Выбирать и применять инструменты и средства для уборки при ограниченной поддержке
	Уход за одеждой и обувью, их хранение	6.2.5.5 - Знать и соблюдать правила по уходу и хранению сезонной одежды и обуви при ограниченной поддержке
	Декоративно- цветочные культуры. Весенние работы в цветоводстве	6.2.5.1 - Изучать и описывать технологию выращивания декоративно-цветочных культур; 6.2.5.2 - Выполнять весенние работы в декоративном садоводстве и цветоводстве (обработка почвы, защита от вредителей, посевы и посадки); 6.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность

8) 7 класс (девочки):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Визуальное искусство	Современные техники и достижения науки в искусстве. Микрорисунки природы	7.1.1.1 - Демонстрировать знание и понимание визуальных элементов окружающего мира (композиция, цвет, форма, фактура, пропорции) в различных контекстах, стилях и направлениях
		7.2.1.1 - Обоснованно определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средств искусства для передачи более сложных творческих идей и чувств
	Современные художники Казахстана	7.1.2.1 - Самостоятельно изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения
		7.1.3.1 - Использовать различные источники информации для исследования и развития творческих идей, выбирая из них наиболее подходящие (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии)
	Современные направления в изобразительном искусстве (поп арт, инсталляция). Самостоятельное исследование	7.3.2.1 - Обсуждать и оценивать идеи и темы, отраженные в собственной работе и работах других (художники, ремесленники, дизайнеры) используя предметную терминологию
		7.3.3.1 - Обсуждать и оценивать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работ других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию
	Практическая работа на основе исследований современных стилевых направлений в искусстве (в формате 2D или 3D)	7.1.6.4 - Определять, выбирать и комбинировать различные (современные) техники и художественные материалы при создании творческих работ; 7.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов и определять, как они эффективно могут быть комбинированы, обработаны и использованы для создании творческих работ
		7.2.1.1 - Обоснованно определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средств искусства для передачи более сложных творческих идей и чувств
	Презентация работ и организация выставки	7.3.1.1 - Презентовать готовую работу для широкой аудитории (выставка, показ мод)
2-я четверть (7 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Художественная роспись (батик, гжель, хохлома). Виды росписи. Приемы и техники росписи. Материалы и оборудование	7.1.2.1 - Самостоятельно изучать и определять особенности произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения; 7.1.3.1 - Использовать различные источники информации для исследования и развития творческих идей, выбирая из них наиболее подходящие (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии)
	Разработка эскиза изделия. Подготовка материалов и инструментов	7.1.5.2 - Выполнять эскизы и разрабатывать графическую и технологическую документацию для изготовления изделия, используя различные средства графики; 7.1.4.1 - Планировать творческую деятельность, используя приобретенные знания и опыт, определяя свои будущие действия
	Выполнение художественной росписи. Декорирование. Оформление	7.2.1.1 - Обоснованно определять, выбирать и использовать визуальные элементы окружающего мира и выразительные средств искусства для передачи более сложных творческих идей и чувств; 7.1.6.4 - Определять, выбирать и комбинировать различные (современные) техники и художественные материалы при создании творческих работ; 7.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Презентация работ и организация выставки	7.3.1.1 - Презентовать готовую работу для широкой аудитории (выставка, показ мод)
3-я четверть (10 часов)
Дизайн и технология	Преобразование (трансформация) и декорирование швейных изделий (одежда, аксессуары, бижутерия). Разработка идей. Эскиз	7.1.3.1 - Использовать различные источники информации для исследования и развития творческих идей, выбирая из них наиболее подходящие (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии); 7.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна объекта, соответствующего функциональным (техническим) и эстетическим требованиям; 7.1.5.2 - Выполнять эскизы и разрабатывать графическую и технологическую документацию для изготовления изделия, используя различные средства графики
	Подготовка материалов и оборудования	7.2.2.1 - Определять и устранять неполадки в работе швейной машины; 7.1.6.2 - Распознавать ряд современных и нетрадиционных материалов и определять, как они эффективно могут быть комбинированы, обработаны и использованы; 7.1.6.3 - Определять, описывать и сравнивать классификацию и характеристику фурнитуры и отделочных швейных материалов и изделий
	Создание комплекта. Раскрой деталей. Обработка отдельных деталей. Сборка деталей и отделка изделий. Декорирование изделий	7.2.3.1 - Изготавливать изделия на швейной машине в соответствии с технологической документацией, применяя современные текстильные и отделочные материалы и различные конструкции; 7.2.2.2 - Определять, выбирать и применять приспособления для влажно-тепловой обработки швейных изделий; 7.1.4.2 - Определять материальные затраты и себестоимость изделия; 7.2.3.4 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий
	Презентация работы	7.3.1.1 - Презентовать готовую работу для широкой аудитории (выставка, показ мод); 7.3.4.1 - Делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на сравнениях использованных идей
4-я четверть (8 часов)
Культура дома	Выбор бытовой техники. Правила пользования бытовой техникой	7.2.5.2 - Классифицировать бытовую технику по целевому назначению и принципу действия, оценивая эксплуатационные, эстетические и экологические качества; 7.2.5.3 - Изучать и описывать правила пользования и ухода за бытовой техникой; 7.2.6.2 - Знать и объяснять способы безопасной работы на современных технологических машинах
	Растение как украшение, как элемент интерьера	7.2.5.1 - Описывать, оценивать и применять эстетические свойства разных видов растений для декорации и оформления интерьера; 7.3.3.1 - Обсуждать и оценивать методы и подходы (техники), использованные для создания собственной работы и работ других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию
Культура питания	Казахские национальные блюда	7.2.4.2 - Изучать и применять технологию приготовления национальных блюд и блюд других народов мира
	Кухня народов мира (самостоятельное исследование)	7.1.3.1 - Использовать различные источники информации для исследования и развития творческих идей, выбирая из них наиболее подходящие (в том числе применяя информационно-коммуникационные технологии); 7.2.4.1 - Описывать и сравнивать особенности кухни разных народов и известных поваров мира
	Кухня народов мира. Практическая работа (суши, пицца, коже)	7.2.4.2 - Изучать и применять технологию приготовления национальных блюд и блюд других народов мира; 7.2.4.3 - Самостоятельно и обоснованно принимать решения относительно выбора продуктов, инструментов, оборудования для приготовления различных блюд

9) 8 класс (девочки):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Казахское прикладное искусство (ши току, киіз басу). Виды народного творчества. Материалы и оборудование	8.1.2.1 - Демонстрировать понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения; 8.1.3.1 - Использовать самостоятельно выбранные различные источники информации для исследования и развития творческих идей
	Разработка эскиза изделия. Подготовка материалов и инструментов	8.1.5.2 - Разрабатывать графическую и технологическую документацию, определяя последовательность и рациональные способы изготовления изделия, используя различные средства графики; 8.1.4.1 - Планировать творческую деятельность, используя приобретенные знания и опыт, детально описывая свои будущие действия
	Выполнение творческой работы. Декорирование. Оформление	8.2.1.1 - Самостоятельно определять, выбирать и использовать выразительные средств искусства для передачи более сложных творческих идей и чувств; 8.1.6.4 - Самостоятельно определять, выбирать и комбинировать различные техники и художественные материалы при создании творческих работ; 8.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий; 8.3.2.1 - Применять критерии для проведения анализа и оценки идей и тем, отраженных в собственной работе и работах других (художники, ремесленники, дизайнеры), используя предметную терминологию; 8.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Презентация работ. Организация выставки	8.3.1.1 - Организовать презентацию готовой работы для более широкой аудитории на онлайн платформах (онлайн форумы, социальные сети)
2-я четверть (7 часов)
Дизайн и технология	Казахская национальная одежда. Этностиль. Орнамент и его стилизация	8.1.2.1 - Демонстрировать понимание особенностей произведений искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения; 8.1.3.1 - Использовать самостоятельно выбранные различные источники информации для исследования и развития творческих идей
	Дизайн изделия в этностиле (головной убор, жилет)	8.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна объекта, соответствующего функциональным (техническим), эстетическим, эргономическим и экологическим требованиям; 8.1.5.2 - Разрабатывать графическую и технологическую документацию, определяя последовательность и рациональные способы изготовления изделия, используя различные средства графики
	Создание изделия в этностиле (головной убор, жилет). Декорирование	8.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий; 8.2.3.1 - Определять и применять рациональные методы отделки и обработки текстильных материалов, используя ручные инструменты и швейное оборудование и приспособления к ним; 8.2.3.2 - Создавать усложненные изделия по самостоятельно разработанной технологической документации, применяя различные (текстильные, природные и искусственные) материалы и конструкции; 8.3.4.1 - Делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на анализе и оценке использованных идей и подходов; 8.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Презентация работ	8.3.1.1 - Организовать презентацию готовой работы для более широкой аудитории на онлайн платформах (онлайн форумы, социальные сети)
3-я четверть (10 часов)
Дизайн и технология	Дизайн моделей одежды на основе народного кроя (цельнокроеный рукав)	8.1.4.2 - Определять потребности населения в видах продукции на основе исследований; 8.1.3.1 - Использовать самостоятельно выбранные различные источники информации для исследования и развития творческих идей
	Разработка идей. Эскиз	8.1.5.1 - Выполнять задания по разработке дизайна объекта, соответствующего функциональным (техническим), эстетическим, эргономическим и экологическим требованиям; 8.1.5.2 - Разрабатывать графическую и технологическую документацию. определяя последовательность и рациональные способы изготовления изделия, используя различные средства графики
	Подготовка материалов, инструментов и оборудования	8.2.2.1 - Выбирать и применять приспособления для швейных машин (обработка прорезной петли, притачивание застежки молнии); 8.1.6.3 - Изучать, определять и сравнивать виды и свойства натуральной и искусственной кожи и меха; 8.2.6.2 - Составлять памятку по безопасной работе с инструментами и оборудованием
	Создание изделия на основе народного кроя. Раскрой деталей. Обработка отдельных деталей. Сборка деталей и отделка изделия. Декорирование изделия элементами орнамента	8.2.3.1 - Определять и применять рациональные методы отделки и обработки текстильных материалов, используя ручные инструменты и швейное оборудование и приспособления к ним; 8.2.3.2 - Создавать усложненные изделия по собственной разработанной технологической документации, применяя различные (текстильные, природные и искусственные) материалы и конструкции; 8.3.3.1 - Применять критерии для проведения анализа и оценки использованных методов, подходов и качества созданного продукта (творческой работы)
	Презентация работы	8.3.1.1 - Организовать презентацию готовой работы для более широкой аудитории на онлайн платформах (онлайн форумы, социальные сети)
4-я четверть (8 часов)
Культура дома	Декоративные изделия для интерьера (в 2D/3D формате). Эскиз. Подготовка материалов и оборудования	8.1.6.2 - Самостоятельно подбирать современные и нетрадиционные материалы для изготовления и отделки изделия, понимая, как они могут быть эффективно использованы; 8.1.6.4 - Самостоятельно определять, выбирать и комбинировать различные техники и художественные материалы при создании творческих работ
	Создание декоративных 2D/3D изделий для интерьера	8.2.5.3 - Создавать декоративные изделия для интерьера, соответствующие эстетическим и техническим требованиям, самостоятельно определяя и выбирая материалы и техники; 8.3.4.1 - Делать критические предложения по адаптации, усовершенствованию своей работы и работ других, основываясь на анализе, оценке использованных идей и подходов; 8.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Роль науки в растениеводстве	8.1.3.1 - Использовать самостоятельно выбранные различные источники информации для исследования и развития творческих идей; 8.2.5.1 - Обсуждать и оценивать научные подходы в развитии сельскохозяйственного производства
	Растения в медицине, фитотерапии и косметологии	8.1.3.1 - Использовать самостоятельно выбранные различные источники информации для исследования и развития творческих идей; 8.2.5.2 - Изучать, обсуждать и оценивать роль растений в медицине, фитотерапии и косметологии

10) 9 класс (девочки):

Разделы долгосрочного плана	Темы/Содержание	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть (9 часов)
Декоративно- прикладное творчество	Традиционное ткачество Казахстана. Казахские ковры. Алаша. Ковроткачество. Гобелен. Современные ковры	9.1.2.1 - Сравнивать, анализировать различные стили, материалы и подходы в произведениях искусства различного исторического и культурного происхождения, рассматривая их влияние на публику; 9.1.3.1 - Целенаправленно и продуктивно использовать первичные и вторичные источники информации для исследования и развития творческих идей; 9.2.2.2 - Демонстрировать знание и понимание производственного и технологического процесса на различных предприятиях
	Материалы и оборудование для ковроткачества	9.1.6.4 - Предлагать собственные (оригинальные) решения по применению ряда техник и художественных материалов при создании творческих работ
	Разработка эскиза изделия. подготовка материалов и инструментов	9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм; 9.1.4.1 - Планировать творческую деятельность. определяя последовательность и рациональный (оптимальный) способ выполнения работ
	Выполнение творческой работы. Декорирование. Оформление	9.2.1.1 - Самостоятельно, уверенно использовать выразительные средств искусства для создания содержательных и оригинальных (уникальных) произведений; 9.2.3.3 - Использовать элементы казахской национальной культуры в процессе создания творческих работ и изделий; 9.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность
	Презентация работ. Организация выставки	9.3.1.1 - Самостоятельно организовать презентацию готовой работы для определенной аудитории, применяя медиа средства и онлайн платформы (видеоролик, онлайн форумы, социальные сети)
		9.3.2.1 - Анализировать и оценивать исторические, социальные и культурные контексты в собственных работах и работах других
2-я четверть (7 часов)
Дизайн и технология	Современные стилевые направления моды (самостоятельное исследование)	9.1.2.1 - Сравнивать, анализировать различные стили, материалы и подходы в произведениях искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения; 9.1.3.1 - Целенаправленно и продуктивно использовать первичные и вторичные источники информации для исследования и развития творческих идей
	Эксперимент "Гармония личности и моды". Создание собственного имиджа. Разработка идей	9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм
	Создание индивидуального образа средствами визажа, прически, аксессуаров	9.1.6.2 - Предлагать собственные (оригинальные) решения и подходы в использовании современных и нетрадиционных материалов в процессе изготовления и отделки изделия
	Эксперимент по созданию коллекции одежды/аксессуаров для собственного имиджа	9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм; 9.1.6.3 - Самостоятельно изучать, определять и оценивать трикотажные, нетканые полотна и другие современные, традиционные материалы; 9.2.3.1 - Определять, выбирать и применять оптимальные способы обработки материалов в процессе изготовления изделия; 9.3.4.1 - Самостоятельно предоставлять обоснованную оценку и собственное видение цели и значимости своей работы и работ других
	Презентация работы	9.3.1.1 - Самостоятельно организовать презентацию готовой работы для определенной аудитории, применяя медиа средства и онлайн платформы (видеоролик, онлайн форумы, социальные сети)
3-я четверть (10 часов)
Дизайн и технология	Дизайн модной одежды "Fastcloth" простых геометрических форм (пончо, кейп, туника) (или из журнала мод). Современное производство одежды и аксессуаров	9.1.2.1 - Сравнивать, анализировать различные стили, материалы и подходы в произведениях искусства, ремесла и дизайна различного исторического и культурного происхождения; 9.1.3.1 - Целенаправленно и продуктивно использовать первичные и вторичные источники информации для исследования и развития творческих идей; 9.2.2.2 - Демонстрировать знание и понимание производственного и технологического процесса на различных предприятиях
	Разработка идей. Эскиз. Подготовка материалов и оборудования	9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм; 9.1.5.2 - Самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики
	Создание изделия. Раскрой деталей. Обработка отдельных деталей. Сборка деталей и отделка изделия	9.2.2.1 - Знать современное швейное оборудование и применять обметочную швейную машину; 9.2.2.3 - Изучать и выполнять сложные операции на швейных машинах (вышивка, аппликация); 9.2.3.1 - Определять, выбирать и применять оптимальные способы обработки материалов в процессе изготовления изделия; 9.2.3.2 - Создавать сложные, уникальные изделия, используя различные техники, конструкции и современные материалы, демонстрируя самостоятельность и уверенность; 9.2.6.1 - Использовать материалы и инструменты, соблюдая технику безопасности, осознавая и демонстрируя ее важность; 9.2.6.2 - Составлять инструкции по технике безопасности на определенные виды работы и изготовленные изделия
	Обсуждение и оценка работ. Презентация работы	9.1.4.2 - Анализировать рынки сбыта различных товаров для определения прибыли; 9.3.4.1 - Самостоятельно представлять обоснованную оценку и собственное видение цели и значимости своей работы и работ других; 9.3.1.1 - Самостоятельно организовать презентацию готовой работы для определенной аудитории, применяя медиа средства и онлайн платформы (видеоролик, онлайн форумы, социальные сети)
4-я четверть (8 часов)
Культура дома	Элементы ландшафта в интерьере/экстерьере	9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм; 9.2.5.1 - Определять и описывать стили, современные направления и элементы ландшафтного дизайна; 9.1.3.1 - Целенаправленно и продуктивно использовать первичные и вторичные источники информации для исследования и развития творческих идей
	Визуализация творческих идей	9.1.5.2 - Самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики; 9.3.4.1 - Самостоятельно представлять обоснованную оценку и собственное видение цели и значимости своей работы и работ других
	Оформление интерьера к праздникам	9.1.5.2 - Самостоятельно составлять графическую и технологическую документацию, используя различные средства графики; 9.1.5.1 - Обобщать знания из различных областей для разработки дизайна сложных объектов, образов и форм; 9.2.5.3 - Обобщать знания из различных областей для выполнения практических работ по организации, планировке и оформлению интерьера (жилое, общественное); 9.3.3.1 - Рассуждать и оценивать качество изделия и основные факторы (эстетика, функция, экономика), определяющие внешний облик продукта

Приложение 21 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 212 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Физическая культура" для 5-9 классов уровня основного
среднего образования по обновленному содержанию
Глава 1. Общее положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начальное, основное среднее, общее среднее образование), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Целью физической культуры является развитие всех систем организма, совершенствование свойственных каждому ученику физических качеств и связанных с ними способностей. Физическая культура играет большую роль в воспитании личности. Она способствует физическому развитию обучающихся, а также развитию социальных, личностных и духовных качеств. В контексте школьного образования физическая культура также направлена на пропаганду здорового образа жизни среди обучающихся.

3. Целью учебного предмета "Физическая культура" является повышение мотивации обучающихся к укреплению физического и психического здоровья с учетом возрастных и индивидуальных особенностей, приобретение обучающимися спортивно-специфических двигательных навыков и развитие физических способностей.

4. Учебная программа нацелена на:

1) формирование знаний по истории развития физической культуры и спорта;

2) совершенствование основных физических качеств, развитие спортивно-специфических умений и навыков;

3) развитие коммуникативных навыков, в частности, способности использовать информацию из различных источников, четко представлять ее в соответствующей форме;

4) развитие мыслительных и исследовательских навыков;

5) формирование морально-волевых качеств.

5. В процессе изучения предмета "Физическая культура", обучающиеся:

1) применяют приобретенные предметные знания, умения и навыки в повседневной жизни; оценивают необходимость в улучшении двигательных компетенций в своем физическом развитии;

2) развивают личные нравственные качества и осознают необходимость честной игры и непрерывного саморазвития;

3) понимают важность и необходимость соблюдения правил личной гигиены;

4) знают о влиянии физических упражнений на физическую и энергетическую систему человека;

5) оценивают физическое состояние как свое, так и других;

6) развивают навыки критического и творческого мышления, навыки разрешения проблем и коммуникативные навыки.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Физическая культура"

6. Объем учебной нагрузки по учебному предмету "Физическая культура" составляет:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 3 часа в неделю, 102 час в учебном году;

4) в 8 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

5) в 9 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году.

7. Содержание учебной программы по учебному предмету "Физическая культура" организовано по разделам обучения. Разделы далее разбиты на подразделы, содержание которых представлено в виде учебных целей для определенного класса.

8. Цели обучения организованы последовательно внутри каждого подраздела, что позволяет учителям планировать свою работу, оценивать достижения обучающихся и информировать их о следующих этапах обучения.

9. Содержание учебного предмета включает 3 раздела:

1) Двигательная деятельность;

2) Творческие способности и критическое мышление через двигательные навыки;

3) Здоровье и здоровый образ жизни.

10. Раздел "Двигательная деятельность" включает:

1) развитие точности, контроля и маневренности при выполнении различных спортивно-специфических двигательных действий;

2) создание и применение комбинации движений и их последовательности в различных видах физических упражнений;

3) комбинирование навыков и последовательности движений при выполнении спортивно-специфических техник;

4) оценивание собственных умений и умений других для улучшения выполнения двигательных действий;

5) применение и оценивание тактики, стратегии и структурных идей в ряде физических упражнений;

6) развитие навыков преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью.

11. Раздел "Творческие способности и критическое мышление через двигательные навыки" включает:

1) адаптацию приобретенных знаний, связанных с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства;

2) развитие и применение лидерских навыков и навыков работы в команде;

3) демонстрацию ряда навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;

4) оценивание правил и структурных приемов для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений;

5) критическое оценивание собственных творческих способностей и способностей других, альтернативные решения;

6) знание правил соревновательной деятельности и правил судейства;

7) демонстрация поведения, отражающего честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;

8) исполнение ролей, обусловленных различными контекстами движений, и осознание их различий.

12. Раздел "Здоровье и здоровый образ жизни" включает:

1) формирование знаний о личном здоровье и здоровом образе жизни;

2) разработку и проведение подходящих для видов деятельности разминок и техник восстановления;

3) изучение и испытание на практике упражнений различной физической нагрузки, их влияния и связи с энергетической системой организма;

4) разработка и применение стратегий управления рисками в ряде физических нагрузок, направленных на укрепление здоровья;

5) применение знаний и навыков для обогащения опыта физических упражнений других людей.

Глава 3. Система целей обучения

13. Система целей обучения расписаны по разделам для каждого класса.

14. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4. "6" - класс, "2.1" - подраздел, "4" - нумерация учебной цели.

15. 1) Двигательная деятельность

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1.1 Развивать точность, контроль и маневренность при выполнении различных спортивно-специфических двигательных действий	5.1.1.1 знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий	6.1.1.1 применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневрености в небольшом диапазоне спортивно – специфических двигательных действий	7.1.1.1 совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно – специфических двигательных действий	8.1.1.1 демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно – специфических двигательных действий	9.1.1.1 сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий
1.2 создавать и применять комбинации движений и их последовательность в различных видах физических упражнений	5.1.2.2 знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях	6.1.2.2 уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях	7.1.2.2 совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений	8.1.2.2 объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне	9.1.2.2 обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне
1.3 комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник	5.1.3.3 знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно – специфических техник	6.1.3.3 уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник	7.1.3.3 совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник	8.1.3.3 объяснять и демонстрировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно – специфических техник	9.1.3.3 комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник
1.4 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	5.1.4.4 знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	6.1.4.4 понимать и объяснять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	7.1.4.4 уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	8.1.4.4 сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий	9.1.4.4 оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
1.5 применять и оценивать тактики, стратегии и структурные идеи в ряде физических упражнений	5.1.5.5 знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений	6.1.5.5 понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений	7.1.5.5 уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений	8.1.5.5 определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений	9.1.5.5 создавать, анализировать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений
1.6 развивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью	5.1.6.6 знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью	6.1.6.6 понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью	7.1.6.6 знать и предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности	8.1.6.6 уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью	9.1.6.6 оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью

2) творческие способности и критическое мышление через двигательные навыки:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
2.1 адаптировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства	5.2.1.1 знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства	6.2.1.1 определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства	7.2.1.1 совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства	8.2.1.1 демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства	9.2.1.1 оценивать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства
2.2 развивать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде	5.2.2.2 понимать лидерские навыки и навыки работы в команде	6.2.2.2 определить и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде	7.2.2.2 уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде	8.2.2.2 демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде	9.2.2.2 оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде
2.3 демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	5.2.3.3 понимать и определять ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	6.2.3.3 определять и использовать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	7.2.3.3 уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	8.2.3.3 применять и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды	9.2.3.3 оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
2.4 оценивать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений	5.2.4.4 знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений	6.2.4.4 понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений	7.2.4.4 демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений	8.2.4.4 использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений	9.2.4.4 оценивать и сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
2.5 Критически оценивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	5.2.5.5 знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения	6.2.5.5 понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	7.2.5.5 использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	8.2.5.5 демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения	9.2.5.5 оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
2.6 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства	5.2.6.6 знать правила соревновательной деятельности и правила судейства	6.2.6.6 понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства	7.2.6.6 применять правила соревновательной деятельности и правила судейства	8.2.6.6 демонстрировать и сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства	9.2.6.6 оценивать и анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства
2.7 демонстрировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	5.2.7.7 знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	6.2.7.7 понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	7.2.7.7 обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	8.2.7.7 оценивать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований	9.2.7.7 анализировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований
2.8 исполнять роли, обусловленые различными контекстами движений, и осознавать их различия	5.2.8.8 определять роли, обусловленные различными контекстами движений	6.2.8.8 осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений	7.2.8.8 применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия	8.2.8.8 демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений	9.2.8.8 оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений

3) здоровье и здоровый образ жизни:

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
3.1 Формировать знания о личном здоровье и здоровом образе жизни	5.3.1.1 знать и понимать важность здоровьесбережения	6.3.1.1 уметь определять риски по отношению к собственному здоровью	7.3.1.1 понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью	8.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье	9.3.1.1 демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье
3.2 разрабатывать и проводить подходящие для видов деятельности разминки и техники восстановления	5.3.2.2 знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления	6.3.2.2 объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их	7.3.2.2 проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма	8.3.2.2 составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность	9.3.2.2 разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
3.3 изучать и испытывать на практике упражнения различной физической нагрузки, их влияние и связь с энергетической системой организма	5.3.3.3 определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам	6.3.3.3 предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам	7.3.3.3 понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутреним признакам	8.3.3.3 объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм	9.3.3.3 объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки
3.4 разрабатывать и применять стратегии управления рисками в ряде физических нагрузок, направленных на укрепление здоровья	5.3.4.4 быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья	6.3.4.4 понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья	7.3.4.4 определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физических упражнений, направленных на укрепление здоровья	8.3.4.4 понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью	9.3.4.4 понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью
3.5 применять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей	5.3.5.5 знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей	6.3.5.5 применять, знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей	7.3.5.5 определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей	8.3.5.5 демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей	9.3.5.5 оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей

16. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Физическая культура" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Физическая культура" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Физическая культура" для 5-9
классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть
Раздел 1. Обучение навыкам бега, прыжков и метаний	Техника безопасности. Изучение техники бега на короткие дистанции	5.3.4.4 - быть осведомленными в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья
	Изучение техники бега на средние и длинные дистанции	5.3.3.3 - определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам;
		5.3.2.2 - знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления
	Изучение техники прыжков в длину с места и с разбега	5.1.2.2 - знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях
	Техника бросков и метаний различных снарядов в цель и на дальность	5.1.1.1 - знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий
	Командная работа в эстафетах	5.3.5.5 - знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
Раздел 2. Модифицированые командные игры	Изучение технических приемов в играх	5.1.1.1 - знать и понимать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий;
		5.1.3.3 - знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно - специфических техник;
		5.2.4.4 - знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Изучение основных тактических приемов	5.1.2.2 - знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях;
		5.1.5.5 - знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений
	Воспитание лидерских навыков в играх	5.2.2.2 - понимать лидерские навыки и навыки работы в команде;
		5.2.1.1 - знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства
2-я четверть
Раздел 3. Укрепление организма через гимнастику	Техника безопасности. Основы составления комплексов общеразвивающих упражнений	5.3.4.4 - быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья;
		5.3.2.2 - знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления
	Выполнение акробатических упражнений	5.1.2.2 - знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях
	Обучение технике гимнастических упражнений на снарядах	5.1.5.5 - знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений;
		5.1.4.4 - знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Основы составления гимнастических композиций	5.2.2.2 - понимать лидерские навыки и навыки работы в команде;
		5.2.5.5 - знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения
Раздел 4. Казахские национальные и интеллектуальные игры	Казахские национальные игры	5.2.7.7 - знать и объяснять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;
		5.2.3.3 - понимать и определять ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		5.3.5.5 - знать и воспроизводить навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
	Изучение ряда стратегий и тактик в рамках национальной игры	5.2.6.6 - знать правила соревновательной деятельности и правила судейства;
		5.2.5.5 - знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения
3-я четверть
Раздел 5. Лыжная/кроссовая/коньковая подготовка	Техника безопасности. Обзор техники разминки и восстановления для подходящих видов деятельности	5.3.4.4 - быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья
		5.3.2.2 - знать и понимать ключевые компоненты разминки в рамках подготовки к физическим занятиям и техники восстановления
	Обучение элементам техники передвижения	5.3.1.1 - знать и понимать важность здоровьесбережения
		5.1.4.4 - знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Основы тактики прохождения дистанции	5.1.3.3 - знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно - специфических техник
		5.3.3.3 - определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам
Раздел 6. Занимательные игры на взаимодействие	Взаимодействие и лидерство в играх	5.3.4.4 - быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья
		5.2.2.2 - понимать лидерские навыки и навыки работы в команде
	Обучение основным навыкам решения проблем посредством игр	5.2.8.8 - определять роли, обусловленные различными контекстами движений
		5.1.4.4 - знать и определять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Творческие способности для создания занимательных игр	5.2.3.3 - понимать и определять ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды
		5.2.5.5 - знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения
	Создание занимательных игр	5.2.1.1 - знать и понимать приобретенные знания, связанные с движением. для реагирования на изменяющиеся обстоятельства
		5.2.6.6 - знать правила соревновательной деятельности и правила судейства
4-я четверть
Раздел 7. Обучение навыкам и пониманию в играх-вторжениях	Техника безопасности. Владение мячом в игровых ситуациях	5.3.4.4 - быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья
	Обучение навыкам ориентирования в игровом пространстве	5.1.2.2 - знать и уметь выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях;
		5.2.4.4 - знать и понимать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Индивидуальные, командные действия в играх	5.1.5.5 - знать и описывать тактики, стратегии и структурные идеи в небольшом диапазоне физических упражнений
	Составление игр на развитие навыков стратегии	5.2.8.8 - определять роли, обусловленные различными контекстами движений
		5.1.6.6 - знать и определять простые навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью
Раздел 8. Обзор и развитие легкоатлетических навыков	Развитие навыков легкой атлетики через игры	5.3.4.4 - быть осведомленным в вопросах техники безопасности при выполнении физических упражнений, направленных на укрепление здоровья
		5.2.5.5 - знать и понимать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать простые альтернативные решения
	Разминка и средства восстановления	5.3.3.3 - определять различия между упражнениями различной физической нагрузки и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам
		5.1.3.3 - знать и определять навыки и последовательность движений при выполнении простых спортивно - специфических техник
	Укрепление здоровья через двигательную активность	5.3.1.1 - знать и понимать важность здоровьесбережения

2) 6 класс

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть
Раздел 1. Развитие навыков бега, прыжков и метания	Техника безопасности. Реакция организма на различные физические нагрузки	6.3.4.4 - понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья
	Последовательность в беге и прыжках	6.3.3.3 - предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам;
		6.3.2.2 - объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их
	Броски и метания различных снарядов	6.1.2.2 - уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях
		6.1.1.1 - применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий;
	Командная работа в эстафетах	6.3.5.5 - применять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
Раздел 2. Командные спортивные игры	Развитие навыков техники игры	6.1.1.1 - применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий;
		6.1.3.3 - уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник;
		6.2.4.4 - понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Использование тактических действий в спортивных играх	6.1.2.2 - уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях;
		6.1.5.5 - понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений
	Развитие лидерских навыков работы в команде	6.2.2.2 - определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде;
		6.2.1.1 - определять и применять приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства
2-я четверть
Раздел 3. Укрепление организма через гимнастику	Техника безопасности. Элементы строевых упражнений.	6.3.4.4 - понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья
	Выполнение акробатических упражнений и комбинаций	6.3.2.2 - объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их;
		6.1.2.2 - уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях
	Самоконтроль при выполнении упражнений на снарядах	6.1.5.5 - понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений;
		6.1.4.4 - понимать и объяснять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Групповые композиции	6.2.2.2 - определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде;
		6.2.5.5 - понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
Раздел 4. Казахские национальные и интеллектуальные игры	Казахские национальные игры	6.2.7.7 - понимать и применять поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;
		6.2.3.3 - определять и использовать ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		6.3.5.5 - применять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
	Изучение ряда стратегий и тактик в рамках национальной игры	6.2.6.6 - понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства;
		6.2.5.5 - понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
3-я четверть
Раздел 5. Лыжная/кроссовая/коньковая подготовка	Техника безопасности. Развитие специфических двигательных способностей	6.3.4.4 - понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья;
		6.3.2.2 - объяснять влияние на организм ключевых компонентов разминки и техники восстановления и воспроизводить их
	Упражнения на развитие силы и выносливости	6.3.1.1 - уметь определять риски по отношению к собственному здоровью;
		6.1.4.4 - понимать и объяснять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Творческие задания на прохождение дистанции	6.1.3.3 - уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник;
		6.3.3.3 - предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам
Раздел 6. Приключенческие игры	Развитие навыков сотрудничества	6.3.4.4 - понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья;
		6.2.2.2 - определять и использовать лидерские навыки и навыки работы в команде
	Решение проблем посредством игр	6.2.8.8 - осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений;
		6.1.4.4 - понимать и объяснять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Развитие критического мышления через приключенческие игры	6.2.3.3 - определять и использовать ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		6.2.5.5 - понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	"Честная игра" и сотрудничество	6.2.1.1 - определять и применять приобретенные знания, связанные с движением. для реагирования на изменяющиеся обстоятельства;
		6.2.6.6 - понимать правила соревновательной деятельности и правила судейства
4-я четверть
Раздел 7. Улучшение навыков посредством игр	Техника безопасности. Развитие основных элементов техники владения мячом	6.3.4.4 - понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья;
		6.1.1.1 - применять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в небольшом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий
	Навыки ориентирования в игровом пространстве	6.1.2.2 - уметь составлять и выполнять комбинации движений и их последовательность в некоторых упражнениях;
		6.2.4.4 - понимать и применять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Основы тактических действий	6.1.5.5 - понимать и применять тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений
	Обзор и демонстрация собственных игр	6.2.8.8 - осознавать и объяснять роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений;
		6.1.6.6 - понимать и уметь применять навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью
Раздел 8. Улучшение навыков бега, прыжков и метания	Развитие адаптационных способностей организма	6.3.4.4 - понимать спортивно-специфическую технику безопасности, нормы и правила, направленные на укрепление здоровья;
		6.2.5.5 - понимать и применять собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Элементы динамической разминки	6.3.3.3 - предлагать и демонстрировать упражнения с различной физической нагрузкой и их влияние на энергетическую систему организма по внешним признакам;
		6.1.3.3 - уметь выбирать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник
	Укрепление здоровья через двигательную активность	6.3.1.1 - уметь определять риски по отношению к собственному здоровью

3) 7 класс

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть
Раздел 1. Развитие и улучшение навыков бега, прыжков и метания	Техника безопасности. Бег на короткие дистанции	7.3.4.4 - определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья
	Бег на средние и длинные дистанции	7.3.3.3 - понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам;
		7.3.2.2 - проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма
	Прыжки и их разновидности	7.1.2.2 - совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений
	Броски и метание различных снарядов	7.1.1.1 - совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно - специфических двигательных действий
	Модификации эстафетного бега	7.3.5.5 - определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
Раздел 2. Взаимодействие через командные спортивные игры	Улучшение техники игры	7.1.1.1 - совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно - специфических двигательных действий;
		7.1.3.3 - совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник
		7.2.4.4 - демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Тактика и тактические действия в спортивных играх	7.1.2.2 - совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений;
		7.1.5.5 - уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений
	Лидерские навыки и навыки работы в команде	7.2.2.2 - уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде;
		7.2.1.1 - совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением. для реагирования на изменяющиеся обстоятельства
2-я четверть
Раздел 3. Когнитивные навыки и навыки по управлению телом посредством гимнастики	Техника безопасности. Изучение строевых упражнений	7.3.4.4 - определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья
	Комплексы акробатических элементов	7.3.2.2 - проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма;
		7.1.2.2 - совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений
	Разновидности упражнений на гимнастических снарядах	7.1.5.5 - уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений;
		7.1.4.4 - уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Процесс создания выступления и оценка в группах	7.2.2.2 - уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде;
		7.2.5.5 - использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
Раздел 4. Национальные и интеллектуальные игры	Казахские национальные игры	7.2.7.7 - обсуждать и адаптировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;
		7.2.3.3 - уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		7.3.5.5 - определять знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
	Интеллектуальные игры	7.2.6.6 - применять правила соревновательной деятельности и правила судейства;
		7.2.5.5 - использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
3-я четверть
Раздел 5. Лыжная/ кроссовая/коньковая подготовка	Техника безопасности. Разминки и техники восстановления для подходящих видов деятельности	7.3.4.4 - определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья;
		7.3.2.2 - проводить общую разминку перед физическими занятиями и демонстрировать компоненты техники восстановления организма
	Двигательные действия на улучшение силы и выносливости	7.3.1.1 - понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью;
		7.1.4.4 - уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Специально-специфические упражнения для преодоления препятствий	7.1.3.3 - совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник;
		7.3.3.3 - понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам
Раздел 6. Приключенческие и командно-образующие игры	Командная деятельность и лидерство в играх	7.3.4.4 - определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья;
		7.2.2.2 - уметь обсуждать и демонстрировать лидерские навыки и навыки работы в команде
	Совершенствование навыков решения проблем посредством игр	7.2.8.8 - применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия;
		7.1.4.4 - уметь улучшать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Создание альтернативных игровых ситуаций	7.2.3.3 - уметь обсуждать и демонстрировать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		7.2.5.5 - использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Создание в группах игр-приключений	7.2.1.1- совершенствовать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства;
		7.2.6.6 - применять правила соревновательной деятельности и правила судейства
4-я четверть
Раздел 7. Развитие навыков и понимания в играх-вторжениях	Техника безопасности. Техника выполнения обработки мяча в игровых ситуациях	7.3.4.4 - определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья;
		7.1.1.1 - совершенствовать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в широком диапазоне спортивно - специфических двигательных действий
	Развитие навыков ориентирования в пространстве и передачи мяча	7.1.2.2 - совершенствовать и обобщать комбинации движений и их последовательность при выполнении различных физических упражнений;
		7.2.4.4 - демонстрировать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Тактические действия: индивидуальные, групповые, командные	7.1.5.5 - уметь создавать и оценивать простые тактики, стратегии и композиционные идеи в ряде физических упражнений
	Разработка и проведение собственных игр-вторжений	7.2.8.8 - применять роли, обусловленные различными контекстами движений, и осознавать их различия;
		7.1.6.6 - знать и предотвращать риски во время экспериментирования при выполнении различной двигательной активности
Раздел 8. Активный образ жизни через легкую атлетику	Оздоровительный бег	7.3.4.4 - определять потенциальную опасность и риски в различных контекстах физической упражнений, направленных на укрепление здоровья
	Игры с мгновенной ответной реакцией на сигналы	7.2.5.5 - использовать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Разминка и средства восстановления	7.3.3.3 - понимать требования к физической подготовке организма при выполнении упражнений различных физических нагрузок и их влияние на энергетическую систему организма по внешним и внутренним признакам
	Совершенствование движений при выполнении спортивно- специфических техник	7.1.3.3 - совершенствовать и обобщать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно-специфических техник
	Укрепление здоровья через двигательную активность	7.3.1.1 - понимать и объяснять влияние здорового образа жизни по отношению к собственному здоровью

4) 8 класс

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть
Раздел 1. Здоровье и фитнес через легкоатлетическую деятельность	Техника безопасности. Низкий старт и стартовый разбег	8.3.4.4 - понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью
	Развитие навыков бега на средние дистанции	8.2.3.3 - применять и демонстрировать ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		8.3.2.2 - составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность
	Деятельность, направленная на развитие прыгучести	8.1.2.2 - объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений
	Развитие силы и мышечной выносливости в бросках и метаниях	8.1.1.1 - демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно-специфических двигательных действий;
		8.3.5.5 - демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
Раздел 2. Навыки решения проблем посредством игр	Реализация приемов в игровых ситуациях	8.1.1.1 - демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно-специфических двигательных действий;
		8.1.3.3 - объяснять и демонстрировать навыки и последовательности движений при выполнении спортивно - специфических техник;
		8.2.4.4 - использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Функция игры	8.1.2.2 - объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений
	Организация соревновательной игровой деятельности	8.1.5.5 - определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений;
		8.2.2.2 - демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде
		8.2.1.1 - демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства
2-я четверть
Раздел 3. Элементы гимнастики и ее разновидности	Техника безопасности. Строевые приемы на месте и в движении	8.3.4.4 - понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью
	Соединение акробатических упражнений: прыжки и балансирование	8.3.2.2 - составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность;
		8.1.2.2 - объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений
	Комбинации на гимнастических снарядах	8.1.5.5 - определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений;
		8.1.4.4 - сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Комплекс произвольных упражнений ритмической гимнастики	8.2.2.2 - демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде;
		8.3.5.5 - демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
Раздел 4. Игры с акцентом на казахские народные традиции	Подвижные игры	8.2.7.7 - оценивать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;
		8.2.3.3 - применять и демонстрировать ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		8.3.5.5 - демонстрировать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
	Казахские народные игры	8.2.6.6 - демонстрировать и сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства;
		8.2.5.5 - демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
3-я четверть
Раздел 5. Лыжная/ кроссовая/коньковая подготовка	Техника безопасности. Разминка и техники восстановления для развития физических качеств	8.3.4.4 - понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью;
		8.3.2.2 - составлять и демонстрировать комплексы упражнений для разминки и восстановления, осознавая их важность
	Закрепление навыков техники специальных упражнений	8.3.1.1 - демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье;
		8.1.4.4 - сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Бег с преодолением различных препятствий	8.1.3.3 - объяснять и демонстрировать навыки и последовательности движений при выполнении спортивно - специфических техник;
		8.3.3.3 - объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм
Раздел 6. Командные игры как активная форма деятельности	Лидерские навыки в командных играх	8.3.4.4 - понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью;
		8.2.2.2 - демонстрировать и применять лидерские навыки и навыки работы в команде
	Игры на развитие координации движений	8.2.8.8 - демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений;
		8.1.4.4 - сопоставлять собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Игры, развивающие логическое мышление	8.2.3.3 - применять и демонстрировать ряд навыков совместной эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		8.2.5.5 - демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Игры, развивающие смекалку, внимательность и находчивость	8.2.1.1 - демонстрировать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства;
		8.2.6.6 - демонстрировать и сравнивать правила соревновательной деятельности и правила судейства
4-я четверть
Раздел 7. Основные навыки в командных играх	Техника безопасности. Техника игры	8.3.4.4 - понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью;
		8.1.1.1 - демонстрировать двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в диапазоне спортивно - специфических двигательных действий
	Тактика игры	8.1.2.2 - объяснять и демонстрировать комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне физических упражнений;
		8.2.4.4 - использовать и уметь обсуждать правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Творческая активность в играх	8.1.5.5 - определять и оценивать тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений;
		8.2.8.8 - демонстрировать и сравнивать роли и их различия, обусловленные различными контекстами движений;
		8.1.6.6 - уметь улучшать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью
Раздел 8. Укрепление здоровья через навыки легкой атлетики	Бег по пересеченной местности	8.3.4.4 - понимать сложные вопросы техники безопасности, а также способы снижения потенциальной угрозы здоровью
	Деятельность, направленная на развитие выносливости	8.2.5.5 - демонстрировать и сравнивать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Применение фаз прыжка	8.3.3.3 - объяснять деятельность энергетической системы при выполнении упражнений различных физических нагрузок и знать ее действие на организм
	Компоненты фитнеса в метаниях и бросках	8.1.3.3 - объяснять и демонстрировать навыки и последовательности движений при выполнении спортивно - специфических техник;
		8.3.1.1 - демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье

5) 9 класс

Разделы долгосрочного плана	Тема/ Содержание долгосрочного плана	Цели обучения. Обучающиеся должны:
1-я четверть
Раздел 1. Совершенствование техники бега, прыжков и метания	Техника безопасности. Совершенствование спринтерского бега	9.3.4.4 - понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью
	Улучшение навыков беговой выносливости	9.3.3.3 - объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки;
		9.3.2.2 - разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
	Различные модификации прыжков	9.1.2.2 - обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне
	Разработка комплексов упражнений для совершенствования навыков метания и бросков	9.1.1.1 - сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий
	Разработка и проведение беговой эстафеты	9.3.5.5 - оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
Раздел 2. Взаимодействие через командные спортивные игры	Техника игры	9.1.1.1 - сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно - специфических двигательных действий;
		9.1.3.3 - комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник;
		9.2.4.4 - оценивать и сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Тактика и тактические действия в спортивных играх	9.1.2.2 - обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне;
		9.1.5.5 - создавать, анализировать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений
	Лидерские навыки и навыки работы в команде	9.2.2.2 - оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде
		9.2.1.1 - оценивать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства
2-я четверть
Раздел 3. Навыки по управлению телом посредством гимнастики	Техника безопасности. Строевые упражнения в группах	9.3.4.4 - понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью
	Разработка комбинаций акробатических элементов	9.3.2.2 - разрабатывать, объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма;
		9.1.2.2 - обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне
	Составление последовательности упражнений на гимнастических снарядах	9.1.5.5 - создавать, анализировать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений;
		9.1.4.4 - оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Процесс создания выступления и оценка в группах	9.2.2.2 - оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде;
		9.2.5.5 - оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
Раздел 4. Игры народов Казахстана	Международные игры	9.2.7.7 - анализировать поведение, отражающее честную игру, патриотизм, сотрудничество во время соревнований;
		9.2.3.3 - оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		9.3.5.5 - оценивать знания и навыки для обогащения опыта физических упражнений других людей
	Интеллектуальные игры	9.2.6.6 - оценивать и анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства;
		9.2.5.5 - оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
3-я четверть
Раздел 5. Лыжная/ кроссовая/коньковая подготовка	Техника безопасности. Разработка комплексов разминки и техники восстановления	9.3.4.4 - понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью;
		9.3.2.2 - разрабатывать. объяснять и проводить разминки для конкретных физических занятий, оценивать эффективность восстановления организма
	Комплексы упражнений на улучшение силы и выносливости	9.3.1.1 - демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье;
		9.1.4.4 - оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Совершенствование специально-специфических упражнений для преодоления препятствий	9.1.3.3 - комбинировать навыки и последовательность движений при выполнении спортивно - специфических техник;
		9.3.3.3 - объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки
Раздел 6. Команднообразующие игры	Командная деятельность и лидерство в играх	9.3.4.4 - понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью;
		9.2.2.2 - оценивать лидерские навыки и навыки работы в команде
	Совершенствование навыков решения проблем в спортивных играх	9.2.8.8 - оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений;
		9.1.4.4 - оценивать собственные умения и умения других для улучшения выполнения двигательных действий
	Разработка игровых комбинаций	9.2.3.3 - оценивать ряд навыков совместной и эффективной работы по созданию благоприятной учебной среды;
		9.2.5.5 - оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения
	Разработка альтернативной игры	9.2.1.1 - оценивать приобретенные знания, связанные с движением, для реагирования на изменяющиеся обстоятельства;
		9.2.6.6 - оценивать и анализировать правила соревновательной деятельности и правила судейства
4-я четверть
Раздел 7. Социальные навыки и решение задач в командной деятельности	Техника безопасности. Техника владения мяча в игровых ситуациях	9.3.4.4 - понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью;
		9.1.1.1 - сопоставлять двигательные навыки для развития точности, контроля и маневренности в большом диапазоне спортивно - специфических двигательных действиях
	Совершенствование навыков ориентирования в игровом пространстве	9.1.2.2 - обосновывать и применять комбинации движений и их последовательность в широком диапазоне упражнений на достаточном техническом уровне
		9.2.4.4 - оценивать и сопоставлять правила и структурные приемы для оптимизации деятельности и разработки альтернатив в рамках физических упражнений
	Индивидуальные, групповые, командные тактические действия	9.1.5.5 - создавать, анализировать, сравнивать и сопоставлять различные тактики, стратегии и композиционные идеи в широком диапазоне физических упражнений
	Разработка в группе занимательных игр	9.2.8.8 - оценивать и адаптировать различные роли, обусловленные контекстами движений;
		9.1.6.6 - оценивать навыки преодоления трудностей и реагирования на риски, связанные с двигательной активностью
Раздел 8. Здоровье и фитнес через двигательную активность	Создание комплекса разминки и восстановления для разных групп мышц	9.3.3.3 - объяснять и описывать деятельность энергетической системы и ее связь с упражнениями различной физической нагрузки
	Развитие навыков стайерского бега	9.1.3.3 - комбинировать навыки и последовательности движений при выполнении спортивно - специфических техник
	Развитие навыков прыжка и метаний	9.2.5.5 - оценивать и анализировать собственные творческие способности и способности других, а также предлагать альтернативные решения;
		9.3.4.4 - понимать и детально описывать сложные вопросы здоровья, техники безопасности, а также способы снижения потенциальных угроз здоровью
	Укрепление здоровья через двигательные способности	9.3.1.1 - демонстрировать на собственном примере влияние здорового образа жизни на здоровье

Приложение 22 к Приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 213 к Приказу министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Уйгурский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего
образования (с уйгурским языком обучения)
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным Постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Целью обучения учебному предмету "Уйгурский язык" является развитие языковых навыков обучающихся, воспитание поколения, относящегося с уважением к родному языку, формирование личности, способной понимать социальное значение языка, соблюдать нормы языка, готовой к свободному общению и грамотному письму.

3. Основные задачи предмета "Уйгурский язык":

1) развитие языковой личности путем формирования коммуникативных навыков по всем видам речевой деятельности на основе освоения уйгурского языка как родного языка;

2) использование уйгурского языка как средства каждодневного общения и формирование навыков изучения закономерностей языковых явлений;

3) изучение происхождения уйгурского языка.

4. Программа учебного предмета "Уйгурский язык" предусматривает развитие грамотного письменного и устного языка обучающегося, обогащение словарного запаса, развитие и совершенствование умений создавать устные и письменные монологические высказывания в различных речевых жанрах.

5. Программа учебного предмета "Уйгурский язык" составлена на основе функционально-коммуниктивного подхода. Она направлена на углубление и расширение понятия обучающихся о языке, о значении национальной и мировой культуры.

6. Изучение уйгурского языка как учебного предмета расширяет национальное мировоззрение обучающихся, прививает навыки творческого мышления, учит правильному общению с окружающими людьми. Учебный предмет "Уйгурский язык" дает возможность обучающемуся социализоваться в обществе как личность, развивает творческий подход к обучению и навыки критического мышления.

7. Изучение учебного предмета "Уйгурский язык":

1) обеспечивает грамотное формулирование и изложение своих мыслей в устной и письменной форме;

2) направлено на глубокое освоение грамматического строя языка, на формирование устойчивых навыков письменного языка, на развитие грамотного употребления академического языка;

3) основано на коммуникативном подходе, направленном, в первую очередь, на формирование навыков устной речи;

4) формирует осознание взоимосвязи языка и культуры;

5) формирует представление о национально-культурной специфике уйгурского языка в сопоставлении с культурой казахского, русского и других народов.

Глава 2. Организация содержания предмета "Уйгурский язык"

8. Распределение учебной нагрузки:

1) 5 класс – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) 6 класс – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) 7 класс – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году;

4) 8 класс – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году;

5) 9 класс – 2 часа в неделю, 68 часа в учебном году.

9. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по развитию всех видов речевой деятельности (Аудирование, Говорение, Чтение, Письмо, Соблюдение речевых норм), оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

10. Раздел "Аудирование и говорение" состоит из следующих подразделов:

1) Прогнозирование;

2) Анализ текстов различных жанров;

3) Понимание содержания текста;

4) Определение основной идеи;

5) Формулирование ответов и оценивание по материалам слушания;

6) Построение монологического высказывания.

11. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) Понимание информации;

2) Определение типов и стилей текстов;

3) Определение особенностей жанров текста;

4) Формулирование вопросов по тексту;

5) Сравнительный анализ текстов;

6) Использование стратегии чтения;

7) Извлечение информации из различных источников.

12. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) Составление плана;

2) Создание текстов в различных жанрах;

3) Представление текстов в различных формах;

4) Написание эссе;

5) Написание текста на основе прочитанного и прослушанного материала;

6) Корректирование и редактирование текстов.

13. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) Орфографические нормы;

2) Орфоэпические нормы;

3) Лексические нормы;

4) Грамматические нормы;

5) Пунктуационные нормы.

Глава 3. Система целей обучения

14. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

15. Система целей обучения:

1) Аудирование и говорение

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Прогнозирование	5.1 Прогнозировать тему на основе ключевых слов и представленных иллюстраций	6.1 обсуждать названия темы и прогнозировать проблемы на основе прослушивания начала текста	7.1 прогнозировать развитие истории на основе части текста	8.1 Прогнозировать тему и обсуждаемую проблему на основе обсуждения фраз и аргументов прослушиваемого	9.1 Прогнозировать ответы на вопросы, подготовленные по содержанию текста, сравнивая их при слушании
2. Анализ текстов различных жанров	5.2 объяснять поднятые проблемы в диалоге, монологе (песня, текст, объявление, реклама, объявления), связанные с социально-бытовыми, социально-культурными темами	6.2 анализировать проблемы в диалоге, монологе (инструкция, поздравление, сообщение, биография, новости, интервью), связанные с социально-культурной, официально-деловой темами	7.2 анализировать проблемы, поднятые автором в диалоге, монологе, полилогах (интервью, дискуссия, новости, песни, выписки из произведений художественной литературы), в социально-общественных, учебно-трудовых темах	8.2 анализировать роль экспресивно-эмоциональных слов автора в диалоге, монологе, полилогах (интервью, дискуссия, послание монография, отрывки из лекции) на социально-общественные, культурно-исторические темы	9.2 анализировать роли целевой аудитории и художественных средств, связанных с широкой тематикой общественно-политических, социально-экономических, научных текстов различного жанра (лекция, интервью, дискуссия, монография, статья, послание)
3. Понимание содержания текста	5.3 понимать содержание прослушенного текста, определяя главную и дополнительную информацию	6.3 понимать содержание прослушанного текста, извлекая детальную информацию	7.3 понимать содержание прослушанного текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию	8.3 понимать содержание прослушанного текста, определяя скрытую информацию	9.3 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному
4. Определение основной идеи	5.4 определять основную тему на основе опорных слов и направляющих вопросов	6.4 определять основную идею на основе направляющих вопросов и темы текста	7.4 определять основную тему на основе опорных слов, темпа речи и стиля говорения	8.4 определять основную тему на основе опорных слов, отношения и настроения автора	9.4 определять целевую аудиторию текста, основную мысль и мнение автора
5. Формулирование ответов и оценивание по материалам слушания	5.5 отвечать на вопросы на основе содержания прослушанного текста, высказывать свою точку зрения по поставленной проблеме	6.5 отвечать на общие и конкретные вопросы по содержанию прошлушанного текста, по связи информации из текста с реальной жизнью	7.5 отвечать на проблемные вопросы с приведением примеров из текста, сравнивать свой ответ с ответами других и обсуждать их	8.5 с помощью вопросов находить нужную информацию из текста, строить высказывание по поставленной проблеме	9.5 связывать поставленную проблему с проблемами мира, оценивать критически, аргументируя свою точку зрения
6. Построение монологического высказывания	5. 6 строить высказывания в зависимости от ситуации, используя эмоциональные слова, с вложением голосовых ритмов, используя слова- междометия, выражать свое мнение в соответствии коммуникативными ситуациями	6.6 использовать официальные слова и словосочетания, термины в соответствии с коммуникативной ситуацией	7. 6 обсуждать и принимать быстрое и правильное решение в диалоге с использованием художественных, эмоционально-экспрессивных слов, пословиц и словосочетаний в соответствии с коммуникативной ситуацией	8.6 в диалоге, монологе, полилоге системно и доказанно излагать свои мысли с использованием соответствующих научных и международных терминов, данных в соответствии с коммуникативной ситуацией	9. 6 подготавливать монолог широкого спектра с использованием подходящих социально- политических, научных слов и фраз в соответствии с коммуникативной ситуацией

2) Чтение

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание информации	5.1 понимать и определять основную и дополнительную информацию текста	6.1 объяснять и определять основную, дополнительную и детальную информацию текста	7.1 интерпретировать текстовую и графическую информацию (таблица, диаграмма, рисунок, условные знаки)	8.1 сравнивать и обрабатывать информацию (таблица, диаграмма, рисунок, условные знаки) текста	9.1 находить нужную информацию с помощью перифразированных вопросов и определять скрытую мысль
2. Определение типов и стилей текстов	5.2 с помощью текста определять устные и письменные стили лексики	6.2 с помощью речевых средств определять особенности устного и письменного стиля	7.2 с помощью речевых средств определять особенности публицистического и официального стиля	8.2 с помощью речевых средств определять особенности публицистического и научного стиля	9.2 с помощью речевых средств определять стили уйгурского языка и типы ораторской речи
3. Определение особенностей жанров текста	5.3 определять особенности жанра через структуру и оформление текста письма, рекламы, объявления, рекомендации	6. 3 определять особенности жанра и структуры этикета разговорной и художественной речи	7.3 определять особенности жанра через структуру и оформление хроники, новостей, очерков, документов и служебных записок	8.3 определять особенности жанра через структуру и оформление статей, аннотации, презентации, заключения, тезисов	9.3 определять типы жанра текста через общественно-политические тексты (послание, законодотельство, государственные программы, военно-патриотические программы)
4. Сравнительный анализ текстов	5.4 сравнивать стили, темы и языковые средства разговорного текста	6.4 сравнивать языковые особенности темы, содержания разговорного и официального стиля текста	7.4 сравнивать и анализировать языковые особенности темы, структуры, цели публицистического и художественного стиля	8.4 сравнивать и анализировать темы и типы схожих научных и публицистических текстов	9.4 сравнивать и анализировать тексты, сравнивая их виды и языковые особенности
5. Формулирование вопросов по тексту	5.5 формулировать вопросы, направленные на определение точной информации и на понимание содержания текста	6.5 формулировать вопросы, направленные на определение основной и дополнительной информации и проблемы текста	7.5 формулировать проблемные вопросы по тесту	8.5 формулировать вопросы по тексту, используя разные способы перефразирования	9.5 формулировать вопросы, определяющие отношение читателя к поднятым проблемам текста
6. Использование стратегии чтения	5.6 использовать стратегии чтения: для понятия общего содержания, для нахождения реальной информации	6.6 использовать стратегии чтения: делать комментированное, ролевое чтение, выборочное чтение	7.6 использовать стратегии чтения: комментированное, выборочное чтение, исследовательское чтение	8.6 использовать стратегии чтения: комментированное, выборочное чтение, анализирование	9.6 эффективное использовать стратегии чтения для определенной цели
7. Извлечение информации из различных источников	5.7 извлекать нужную информацию из энциклопедий, газет и журналов для детей	6.7 извлекать нужную информацию из энциклопедий, словарей, газет и журналов для детей и делать ссылку на автора	7.7 извлекать и использовать нужную информацию из интернета, энциклопедий, газет и журналов, учебников и делать ссылку на автора	8.7 извлекать и использовать как доказательство нужную информацию из интернета, энциклопедий, газет и журналов, учебников, научных трудов и делать ссылку на автора	9.7 использовать информацию, извлеченную из разных ресурсов, ссылаясь на автора

3) Письмо

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Составление плана	5.1 составлять простой план охватывающий вводную, основную и заключительную части текста	6.1 составлять простой план с учетом структуры для написания текста в различных жанрах	7.1 составлять сложный план с учетом структуры для написания текста в различных жанрах	8.1 составлять тезисный план по собранным материалам по теме	9.1 составлять сложный план для устных и письменных текстов согласно поставленной цели на основе собранных материалов
2. Создание текстов в различных жанрах	5.2 создавать тексты (письмо, реклама, объявление) в соответствии с жанровыми особенностями с сохранением оформления и структуры	6.2 создавать тексты (характеристика, поздравление, автобиография) в соответствии с особенностями жанра и стиля с сохранением оформления и структуры	7.2 составлять небольшую статью, рекомендации, рассказ в соответствии с особенностями жанра, стиля и использованием художественных средств	8.2 составлять статью, аннотацию, тезисы, рассказ в соответствии с особенностями жанра, стиля и использованием языковых средств	9.2 составлять тексты в различных жанрах для повышения интереса аудитории
3. Представление текстов в различных формах	5.3 составлять рассказ по мотиву сюжетной картинки (фотокартинки)	6.3 составлять графический текст (диаграмма, таблица, схема) по предложенной теме	7.3 описывать процесс, данный в виде графического текста (условный знак, рисунок, схема), сохраняя структуру текста (введение, общее сведения, детальные сведения)	8.3 описывать, определяя значимые сведения графического текста (диаграмма, таблица) с сохранением структуры текста	9.3 определяя и сравнивая факты в нескольких графических текстах (диаграмма, таблица), описывать значимые стороны и тенденции с сохранением структуры текста
4. Написание эссе	5. 4 писать эссе, описывая человека, природу или определенную историю, сохраняя структуру эссе	6.4 писать эссе в рамках предложенной темы, системно организуя каждый абзац и раскрывая причины (согласен, не согласен) приведенной проблемы	7.4 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции	8. 4 писать эссе, предлагая оптимальные решения проблемы в рамках темы и сохраняя структуру эссе	9. 4 писать эссе, сохраняя структуру эссе, сравнивая преимущества и недостатки предложенного решения, обосновывая собственное мнение
5. Написание текста на основе прочитанного и прослушанного материала	5.5 писать текст с сохранением основной информации материалов чтения и аудирования	6.5 писать текст, отбирая предложения, обозначающие основную мысль, по материалам чтения и аудирования	7.5 писать текст по материалам чтения и аудирования, заменяя опорные слова и словосочетания синонимами (синонимическим рядом)	8.5 писать текст (аннотация, тезис) из информации разных частей, сохраняя основной мотив рассказа, по материалам чтения и аудирования	9. 5 писать текст (аннотация, тезис) с применением перефразирования, сохраняя основную мысль автора, по материалам чтения и аудирования
6. Корректирование и редактирование текстов	5.6 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения	6.6 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря и правил правописания	7.6. проверять правильность использования слов текста в соответствии с темой, редактировать и вносить лексические исправления, заменяя синонимическим рядом	8.6 на основе материалов периодической печати редактировать и вносить стилистические исправления	9.6 редактировать и вносить логические исправления, делить письменную работу на абзацы и разделы

4) Соблюдение речевых норм

1. Орфографические нормы	5.1 учитывать особенности закона сингармонизма при произнесении звуков уйгурского языка и использовании данных звуков для составления устных текстов	6.1 соблюдать орфографические нормы правописания отдельных слов, слитных слов и слов, пишущихся через дефис	7.1 писать с учетом орфографических норм и закона сингармонизма окончания и служебные слова	8.1 писать с учетом орфографических норм, начинающиеся с заглавной буквы	9.1 писать с учетом орфографических норм языковых единиц по контексту
2. Орфоэпические нормы	5.2 учитывать особенности закона сингармонизма при произнесении звуков уйгурского языка и использовании данных звуков для составления устных текстов	6.2 учитывать интонационные отличия повествовательных, вопросительных, восклицательных, побудительных предложений для составления устных текстов	7.2 ставить правильно ударение в словах и предложениях для составления устных текстов	8.2 использовать интонацию, паузы и логическое ударение для выражения собственной мысли согласно коммуникативной ситуации	9.2 -
3. Лексические нормы	5.3 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы	6.3 использовать фразеологические обороты; эвфемизмы, дисфемизмы, неологизмы, термины, метафоры, олицетворения использовать слова в свойственном им значении	7.3 использовать и понимать фразеологизмы, поговорки в свойственном им значении	8.3 использовать и понимать особенности словарного запаса	9.3 правильно использовать закономерности лексической стилистики
4. Грамматические нормы	5.4.1 различать собственные и нарицательные существительные, правильно подбирать окончания 5.4.2. различать прилагательные, обозначающие форму, цвет и качество объекта, по лексическому значению, использовать данные прилагательные в устных и письменных работах 5.4.3. правильно использовать числительные (единицы, десятки, сотни, тысячи)	6.4.1 использовать данные прилагательные в устных и письменных работах 6.4.2. знать функции времен глагола и сослагательное наклонение, использовать глаголы в устных и письменных работах 6.4.3. использовать наречия действия и меры и степени в устных и письменных работах	7.4.1 использовать виды глагола: причастие, деепричастие, времена глагола, наклонение глагола при беседе 7.4.2. использовать с пониманием значения слов подражания 7.4.3. использовать и различать служебные слова 7.4.4. использовать и различать виды междометия 7.4.5. понимать и различать роль обособленных слов	8.4.1 различать и использовать виды и способы связи существительных и глагольных словосочетании 8.4.2. правильно использовать главные и второстепенные члены предложения 8.4.3. использовать однородные члены предложения и поясняющие слова 8.4.4. использовать простые предложения в соответствии с целью и особенностями состава	9.4.1 знать способы и виды образования сложных предложений 9.4.2. знать и применять сложносочиненные предложения и раличать их виды 9.4.3. знать и применять сложноподчиненные предложения 9.4.4. знать и использовать сложносочиненное предложение
5. Пунктуационные нормы	5.5 правильно использовать пунктуационные знаки в конце предложения	6.5 правильно использовать пунктуационные знаки в конце предложения	7.5 правильно использовать знаки препинания при обособлении членов предложения	8.5 правильно использовать знаки препинания в предложениях	9.5 правильно писать сложные названия с заглавной буквы

16. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Уйгурский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Уйгурский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Уйгурский язык"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1)5 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
Всего: 102 часа, в неделю 3 часа
1–ая четверть ( 27 часов)
Культура: язык и общение	Аудирование и говорение	5.3; 5.5
	Чтение	5.2; 5..1; 5.7
	Письмо	5.1; 5.2
	Нормы литературного языка	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Окружающая среда	Аудирование и говорение	5.6; 5.4
	Чтение	5.4; 5.6
	Письмо	5.4; 5.6,
	Нормы литературного языка	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Семейные традиции и праздники	Аудирование и говорение	5.2; 5.1
	Чтение	5.3; 5.5
	Письмо	5.3; 5.5
	Нормы литературного языка	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
2–ая четверть ( 21 часов)
Фауна и флора	Аудирование и говорение	5.1; 5.4; 5.6
	Чтение	5.1; 5.3; 5.5
	Письмо	5.2; 5.4, 5.6
	Нормы литературного языка	5.4.2; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Свободное время и хобби	Аудирование и говорение	5.2; 5.3; 5.5
	Чтение	5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Письмо	5.1; 5.3; 5.5,
	Нормы литературного языка	5.4.2; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
3–ая четверть ( 30 часов)
Мир фантазии	Аудирование и говорение	5.1; 5.4
	Чтение	5.1; 5.2
	Письмо	5.1; 5.5
	Нормы литературного языка	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Транспорт и дорожные знаки	Аудирование и говорение	5.3; 5.5
	Чтение	5.3; 5.6; 5.7
	Письмо	5.2; 5.4
	Нормы литературного языка	5.4.3; 5. 1; 5.2; 5.3; 5.5.
Характер и внешность человека	Аудирование и говорение	5.6; 5.2
	Чтение	5.4; 5.5
	Письмо	5.3; 5.6
	Нормы литературного языка	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
4–ая четверть ( 24 часа)
Тайны Вселенной	Аудирование и говорение	5.1; 5.3; 5.5
	Чтение	5.1; 5.2; 5.6
	Письмо	5.3; 5.5; 5.6
	Нормы литературного языка	5.4.4; 5.4.5; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Путешествие и отдых	Аудирование и говорение	5.2; 5.4; 5.6
	Чтение	5.3; 5.4; 5.5; 5.7
	Письмо	5.1; 5.2; 5.4
	Нормы литературного языка	5.4.4; 5.4.5; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5

2)6 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
Всего: 68 часов, в неделю 2 часа.
1 –ая четверть ( 18 часов)
Достопримечательности Казахстана	Аудирование и говорение	6.3; 6.6
	Чтение	6.5; 6.7
	Письмо	6.1; 6.4
	Нормы литературного языка	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
Национальные и семейные ценности	Аудирование и говорение	6.2; 6.4
	Чтение	6.2; 6.3; 6.4
	Письмо	6.2; 6.6
	Нормы литературного языка	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
Семь чудес света	Аудирование и говорение	6.1; 6.5
	Чтение	6.1; 6.6
	Письмо	6.3; 6.5
	Нормы литературного языка	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2 –ая четверть ( 14 сағат)
Астана – центр культуры и искусства	Аудирование и говорение	6.1; 6.3; 6.5
	Чтение	6.1; 6.4; 6.6; 6.7
	Письмо	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
	Нормы литературного языка	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
Исторические личности	Аудирование и говорение	6.2; 6.4; 6.6
	Чтение	6.2; 6.3; 6.5
	Письмо	6.2; 6.5
	Нормы литературного языка	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3 –ая четверть ( 20 часов)
Вода – источник жизни. Реки и озера Казахстана	Аудирование и говорение	6.1; 6.5
	Чтение	6.1; 6.2
	Письмо	6.1; 6.3
	Нормы литературного языка	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
Спорт. Известные личности	Аудирование и говорение	6.3; 6.4
	Чтение	6.3; 6.6
	Письмо	6.4; 6.5
	Нормы литературного языка	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
Обычаи и традиции уйгурского народа. Наурыз	Аудирование и говорение	6.2; 6.6
	Чтение	6.4; 6.5; 6.7
	Письмо	6.2; 6.6
	Нормы литературного языка	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
4 –ая четверть ( 16 часов)
Самые большие библиотеки мира	Аудирование и говорение	6.1; 6.3; 6.5
	Чтение	6.2; 6.4; 6.6
	Письмо	6.3; 6.4; 6.6
	Нормы литературного языка	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
Достижения науки и технологии	Аудирование и говорение	6.2; 6.4; 6.6
	Чтение	6.1; 6.3; 6.5; 6.7
	Письмо	6.1; 6.2; 6.5
	Нормы литературного языка	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.

3)7 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
Всего: 102 часа, в неделю 3 часа.
1-ая четверть (27 часов)
Погода и климатические изменения	Аудирование и говорение	7.1; 7.5
	Чтение	7.1; 7.6
	Письмо	7.3; 7.6
	Нормы литературного языка	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Традиции	Аудирование и говорение	7.3; 7.6
	Чтение	7.2; 7.4; 7.7
	Письмо	7.1; 7.4
	Нормы литературного языка	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Здоровье – богатство	Аудирование и говорение	7.Т/А2; 7.Т/А4
	Чтение	7.О3; 7.О5
	Письмо	7.Ж2; 7.Ж5
	Нормы литературного языка	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2–ая четверть (21 часов)
Дружба и любовь	Аудирование и говорение	7.1; 7.3; 7.5
	Чтение	7.1; 7.3; 7.5; 7.7
	Письмо	7.1; 7.3; 7.4
	Нормы литературного языка	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Музыка и домбра	Аудирование и говорение	7.2; 7.4; 7.6
	Чтение	7.2; 7.4; 7.6
	Письмо	7.2; 7.5; 7.6
	Нормы литературного языка	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3-ая четверть ( 30 часов)
Интернет и социальные сети	Аудирование и говорение	7.1; 7.5
	Чтение	7.1; 7.6
	Письмо	7.1; 7.3
	Нормы литературного языка	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Дружба народов Казахстана	Аудирование и говорение	7.2; 7.4
	Чтение	7.2; 7.3; 7.4
	Письмо	7.2; 7.4
	Нормы литературного языка	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Правильное питание. Генно модицированные продукты	Аудирование и говорение	7.3; 7.6
	Чтение	7.5; 7.7
	Письмо	7.5; 7.6
	Нормы литературного языка	7.4.4; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
4–ая четверть ( 24 часа)
День Победы. Поклонение великому героизму	Аудирование и говорение	7.1; 7.4; 7.6
	Чтение	7.1; 7.3; 7.4; 7.7
	Письмо	7.1; 7.3; 7.5
	Нормы литературного языка	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Великая фантастика	Аудирование и говорение	7.2; 7.3; 7.5
	Чтение	7.2; 7.5; 7.6
	Письмо	7.2; 7.4; 7.6
	Нормы литературного языка	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.

4)8 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
Всего: 102 часа, в неделю 3 часа.
1-ая четверть ( 27 часов)
Древний уйгурский язык	Аудирование и говорение	8.1; 8.2; 8.6
	Чтение	8.1; 8.2; 8.4
	Письмо	8.2; 8.3; 8.5
	Нормы литературного языка	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Человеческие ценности и культура мира	Аудирование и говорение	8.3; 8.4; 8.5
	Чтение	8.3; 8.5; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.4; 8.6
	Нормы литературного языка	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
2-ая четверть (21 часов)
Ремесло и труд. Будущие профессии	Аудирование и говорение	8.2; 8.4; 8.6
	Чтение	8.4; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.3; 8.4
	Нормы литературного языка	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Достижения освоения космоса	Аудирование и говорение	8.1; 8.3; 8.5
	Чтение	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Письмо	8.2; 8.5; 8.6
	Нормы литературного языка	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
3-ая четверть (30 часов)
Биоразновидность. Флора и фауна, вошедшие в Красную книгу	Аудирование и говорение	8.1; 8.5
	Чтение	8.2; 8.4; 8.5
	Письмо	8.1; 8.6
	Нормы литературного языка	8.4.3; 8.1; 8. 2; 8.3; 8.5.
Окружающий мир и ресурсы энергии	Аудирование и говорение	8.3; 8.4
	Чтение	8.1; 8.7
	Письмо	8.2; 8.3
	Нормы литературного языка	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Подростки и закон	Аудирование и говорение	8.2; 8.6.
	Чтение	8.3; 8.6
	Письмо	8.4; 8.5
	Нормы литературного языка	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
4–ая четверть (24 часа)
Театр и культура	Аудирование и говорение	8.1; 8.3; 8.5
	Чтение	8.4; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.4; 8.6
	Нормы литературного языка	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Туризм и экотуризм Казахстана	Аудирование и говорение	8.2; 8.4; 8.6
	Чтение	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Письмо	8.2; 8.3; 8.5
	Нормы литературного языка	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.

6)9 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
Всего: 68 часов, в неделю 2 часа
1-ая четверть (18 часов)
Мәңгілік ел- мұратым	Аудирование и говорение	9.1; 9.3; 9.6
	Чтение	9.2; 9.5; 9.7
	Письмо	9.2; 9.3; 9.5
	Нормы литературного языка	9.4.1; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
Проблемы глобализации	Аудирование и говорение	9.2; 9.4; 9.5
	Чтение	9.1; 9.3; 9.4; 9.6
	Письмо	9.1; 9.4; 9.6
	Нормы литературного языка	9.4.1; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
2-ая четверть (14 часов)
ЭКСПО -2017. Казахстан в годы Независимости	Аудирование и говорение	9.2; 9.3; 9.4
	Чтение	9.1; 9.3; 9.4; 9.7
	Письмо	9.2; 9.4; 9.6
	Нормы литературного языка	9.4.2; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
Права и свобода человека	Аудирование и говорение	9.1; 9.5; 9.6
	Чтение	9.2; 9.5; 9.6
	Письмо	9.1; 9.3; 9.5
	Нормы литературного языка	9.4.2; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
3-ая четверть ( 20 часов)
Семья и демографические изменения	Аудирование и говорение	9.2; 9.4
	Чтение	9.1; 9.2; 9.3
	Письмо	9.1; 9.4
	Нормы литературного языка	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
Биотехнология и будущее генной инженерии	Аудирование и говорение	9.1; 9.3
	Чтение	9.4; 9.5
	Письмо	9.2; 9.5.
	Нормы литературного языка	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
Средства массовой информации	Аудирование и говорение	9.6; 9.5
	Чтение	9.7; 9.6
	Письмо	9.3; 9.6
	Нормы литературного языка	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
4–ая четверть (16 часов)
Мировые столкновения и мир	Аудирование и говорение	9.1; 9.4; 9.6
	Чтение	9.2; 9.3; 9.5; 9.7
	Письмо	9.2; 9.5; 9.6
	Нормы литературного языка	9.4.4; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
Эффективное использование природных ресурсов	Аудирование и говорение	9.2; 9.3; 9.5
	Чтение	9.1; 9.4; 9.6
	Письмо	9.1; 9.3; 9.4
	Нормы литературного языка	9.4.4; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.

Приложение 23 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 215 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Узбекский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего
образования (с узбекским языком обучения)
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Целью обучения учебному предмету "Узбекский язык" является развитие языковых навыков обучающихся, воспитание поколения, относящегося с уважением к родному языку, формирование личности, способной понимать социальное значение языка, соблюдать нормы языка, готовой к свободному общению и грамотному письму.

3. Основные задачи учебного предмета "Узбекский язык":

1) развитие языковой личности путем формирования коммуникативных навыков по всем видам речевой деятельности на основе освоения узбекского языка как родного языка;

2) использование узбекского языка как средства каждодневного общения и формирование навыков изучения закономерностей языковых явлений;

3) изучение происхождения узбекского языка.

4. Программа учебного предмета "Узбекский язык" предусматривает развитие грамотного письменного и устного языка обучающегося, обогащение словарного запаса, развитие и совершенствование умений создавать устные и письменные монологические высказывания в различных речевых жанрах.

5. Программа учебного предмета "Узбекский язык" составлена на основе функционально-коммуниктивного подхода. Она направлена на углубление и расширение понятия обучающихся о языке, о значении национальной и мировой культуры.

6. Изучение учебного предмета "Узбекский язык":

1) направлено на правильное использование коммуникативных навыков аудирования, говорения, чтения и письма в соответствии с жизненными ситуациями;

2) направлено на глубокое освоение грамматического строя языка, на формирование устойчивых навыков письменного языка, на развитие грамотного употребления академического языка;

3) основано на коммуникативном подходе, направленном на формирование, в первую очередь, навыков устной речи;

4) формирует осознание взоимосвязи языка и культуры;

5) формирует представление о национально-культурной специфике узбекского языка в сопоставлении с культурой казахского, русского и других народов.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Узбекский язык"

7. На изучение учебного предмета "Узбекский язык" отводится:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

8. Содержание учебной программы по учебному предмету "Узбекский язык" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1 – "5" – класс, "5.1" – нумерация учебной цели.

9. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по развитию всех видов речевой деятельности (Аудирование, Говорение, Чтение, Письмо, Соблюдение речевых норм), оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

10. Раздел "Аудирование и говорение" состоит из следующих подразделов:

1) Прогнозирование;

2) Анализ текстов различных жанров;

3) Понимание содержания текста;

4) Определение основной идеи;

5) Формулирование ответов и оценивание по материалам слушания;

6) Построение монологического высказывания.

11. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) Понимание информации;

2) Определение типов и стилей текстов;

3) Определение особенностей жанров текста;

4) Формулирование вопросов по тексту;

5) Сравнительный анализ текстов;

6) Использование стратегии чтения;

7) Извлечение информации из различных источников.

12. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) Составление плана;

2) Создание текстов в различных жанрах;

3) Представление текстов в различных формах;

4) Написание эссе;

5) Написание текста на основе прочитанного и прослушанного материала;

6) Редактирование текстов.

13. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) Орфографические нормы;

2) Орфоэпические нормы;

3) Лексические нормы;

4) Грамматические нормы;

5) Пунктуационные нормы.

Глава 3. Система целей обучения

14. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

15. Система целей обучения:

1) Аудирование и говорение

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Прогнозирование	5.1 прогнозировать тему на основе ключевых слов и представленных иллюстраций	6.1 обсуждать названия темы и прогнозировать проблемы на основе прослушивания начала текста	7.1 прогнозировать развитие истории на основе части текста	8.1 прогнозировать тему и обсуждаемую проблему на основе обсуждения фраз и аргументов прослушиваемого текста	9.1 прогнозировать ответы на вопросы, подготовленные по содержанию текста, сравнивая их при слушании
2. Анализ текстов различных жанров	5.2 объяснять поднятые проблемы в диалоге, монологе (песня, текст, объявление, реклама, объявления), связанные с социально-бытовыми, социально-культурными темами	6.2 анализировать проблемы в диалоге, монологе (инструкция, поздравление, сообщение, биография, новости, интервью), связанные с социально-культурной, официально-деловой темами	7.2 анализировать проблемы, поднятые автором в диалоге, монологе, полилогах (интервью, дискуссия, новости, песни, выписки из произведений художественной литературы), в социально-общественных, учебно-трудовых темах	8.2 анализировать роль экспресивно-эмоциональных слов автора в диалоге, монологе, полилогах (интервью, дискуссия, послание монография, отрывки из лекции) на социально-общественные, культурно-исторические темы	9.2 анализировать роли целевой аудитории и художественных средств, связанных с широкой тематикой общественно-политических, социально-экономических, научных текстов различного жанра (лекция, интервью, дискуссия, монография, статья, послание)
3. Понимание содержания текста	5.3 понимать содержание прослушенного текста, определяя главную и дополнительную информацию	6.3 понимать содержание прослушанного текста, извлекая детальную информацию	7.3 понимать содержание прослушанного текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию	8.3 понимать содержание прослушанного текста, определяя скрытую информацию	9.3 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному
4. Определение основной идеи	5.4 определять основную тему на основе опорных слов и направляющих вопросов	6.4 определять основную идею на основе направляющих вопросов и темы текста	7.4 определять основную тему на основе опорных слов, темпа речи и стиля говорения	8.4 определять основную тему на основе опорных слов, отношения и настроения автора	9.4 определять целевую аудиторию текста, основную мысль и мнение автора
5. Формулирование ответов и оценивание по материалам слушания	5.5 отвечать на вопросы на основе содержания прослушанного текста, высказывать свою точку зрения по поставленной проблеме	6.5 отвечать на общие и конкретные вопросы по содержанию прослушанного текста, по связи информации из текста с реальной жизнью	7.5 отвечать на проблемные вопросы с приведением примеров из текста, сравнивать свой ответ с ответами других и обсуждать их	8.5 с помощью вопросов находить нужную информацию из текста, строить высказывание по поставленной проблеме	9.5 связывать поставленную проблему с проблемами мира, оценивать критически, аргументируя свою точку зрения
6. Построение монологического высказывания	5. 6 строить высказывания в зависимости от ситуации, используя эмоциональные слова, с вложением голосовых ритмов, используя слова- междометия, выражать свое мнение в соответствии коммуникативными ситуациями	6.6 использовать официальные слова и словосочетания, термины в соответствии с коммуникативной ситуацией	7. 6 обсуждать и принимать быстрое и правильное решение в диалоге с использованием художественных, эмоционально-экспрессивных слов, пословиц и словосочетаний в соответствии с коммуникативной ситуацией	8. 6 в диалоге, монологе, полилоге системно и доказанно излагать свои мысли с использованием соответствующих научных и международных терминов, данных в соответствии с коммуникативной ситуацией	9. 6 подготавливать монолог широкого спектра с использованием подходящих социально- политических, научных слов и фраз в соответствии с коммуникативной ситуацией

2) Чтение

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание информации	5.1 понимать и определять основную и дополнительную информацию текста	6.1 объяснять и определять основную, дополнительную и детальную информацию текста	7.1 интерпретировать текстовую и графическую информацию (таблица, диаграмма, рисунок, условные знаки)	8.1 сравнивать и обрабатывать информацию (таблица, диаграмма, рисунок, условные знаки) текста	9.1 находить нужную информацию с помощью перифразированных вопросов и определять скрытую мысль
2. Определение типов и стилей текстов	5.2 с помощью текста определять устные и письменные стили лексики	6.2 с помощью речевых средств определять особенности устного и письменного стиля	7.2 с помощью речевых средств определять особенности публицистического и официального стиля	8.2 с помощью речевых средств определять особенности публицистического и научного стиля	9.2 с помощью речевых средств определять стили узбекского языка и типы ораторской речи
3. Определение особенностей жанров текста	5.3 определять особенности жанра через структуру и оформление текста письма, рекламы, объявления, рекомендации	6. 3 определять особенности жанра и структуры этикета разговорной и художественной речи	7.3 определять особенности жанра через структуру и оформление хроники, новостей, очерков, документов и служебных записок	8.3 определять особенности жанра через структуру и оформление статей, аннотации, презентации, заключения, тезисов	9. 3 определять типы жанра текста через общественно-политические тексты (послание, законодотельство, государственные программы, военно-патриотические программы)
4. Сравнительный анализ текстов	5.4 сравнивать стили, темы и языковые средства разговорного текста	6.4 сравнивать языковые особенности темы, содержания разговорного и официального стиля текста	7.4 сравнивать и анализировать языковые особенности темы, структуры, цели публицистического и художественного стиля	8.4 сравнивать и анализировать темы и типы схожих научных и публицистических текстов	9.4 сравнивать и анализировать тексты, сравнивая их виды и языковые особенности
5. Формулирование вопросов по тексту	5.5 формулировать вопросы, направленные на определение точной информации и на понимание содержания текста	6.5 формулировать вопросы, направленные на определение основной и дополнительной информации и проблемы текста	7.5 формулировать проблемные вопросы по тесту	8.5 формулировать вопросы по тексту, используя разные способы перефразирования	9.5 формулировать вопросы, определяющие отношение читателя к поднятым проблемам текста
6. Использование стратегии чтения	5.6 использовать стратегии чтения: для понятия общего содержания, для нахождения реальной информации	6.6 использовать стратегии чтения: делать комментированное, ролевое чтение, выборочное чтение	7.6 использовать стратегии чтения: комментированное, выборочное чтение, исследовательское чтение	8.6 использовать стратегии чтения: комментированное, выборочное чтение, анализирование	9.6 эффективное использовать стратегии чтения для определенной цели
7. Извлечение информации из различных источников	5.7 извлекать нужную информацию из энциклопедий, газет и журналов для детей	6.7 извлекать нужную информацию из энциклопедий, словарей, газет и журналов для детей и делать ссылку на автора	7.7 извлекать и использовать нужную информацию из интернета, энциклопедий, газет и журналов, учебников и делать ссылку на автора	8.7 извлекать и использовать как доказательство нужную информацию из интернета, энциклопедий, газет и журналов, учебников, научных трудов и делать ссылку на автора	9.7 использовать информацию, извлеченную из разных ресурсов, ссылаясь на автора

4) Письмо

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Составление плана	5.1 составлять простой план охватывающий вводную, основную и заключительную части текста	6.1 составлять простой план с учетом структуры для написания текста в различных жанрах	7.1 составлять сложный план с учетом структуры для написания текста в различных жанрах	8.1 составлять тезисный план по собранным материалам по теме	9.1 составлять сложный план для устных и письменных текстов согласно поставленной цели на основе собранных материалов
2. Создание текстов в различных жанрах	5.2 создавать тексты (письмо, реклама, объявление) в соответствии с жанровыми особенностями с сохранением оформления и структуры	6.2 создавать тексты (характеристика, поздравление, автобиография) в соответствии с особенностями жанра и стиля с сохранением оформления и структуры	7.2 составлять небольшую статью, рекомендации, рассказ в соответствии с особенностями жанра, стиля и использованием художественных средств	8.2 составлять статью, аннотацию, тезисы, рассказ в соответствии с особенностями жанра, стиля и использованием языковых средств	9.2 составлять тексты в различных жанрах для повышения интереса аудитории
3. Представление текстов в различных формах	5.3 составлять рассказ по мотиву сюжетной картинки (фотокартинки)	6.3 составлять графический текст (диаграмма, таблица, схема) по предложенной теме	7.3 описывать процесс, данный в виде графического текста (условный знак, рисунок, схема), сохраняя структуру текста (введение, общее сведения, детальные сведения)	8.3 описывать, определяя значимые сведения графического текста (диаграмма, таблица) с сохранением структуры текста	9.3 определяя и сравнивая факты в нескольких графических текстах (диаграмма, таблица), описывать значимые стороны и тенденции с сохранением структуры текста
4. Написание эссе	5.4 писать эссе, описывая человека, природу или определенную историю, сохраняя структуру эссе	6.4 писать эссе в рамках предложенной темы, системно организуя каждый абзац и раскрывая причины (согласен, не согласен) приведенной проблемы	7.4 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции	8.4 писать эссе, предлагая оптимальные решения проблемы в рамках темы и сохраняя структуру эссе	9.4 писать эссе, сохраняя структуру эссе, сравнивая преимущества и недостатки предложенного решения, обосновывая собственное мнение
5. Написание текста на основе прочитанного и прослушанного материала	5.5 писать текст с сохранением основной информации материалов чтения и аудирования	6.5 писать текст, отбирая предложения, обозначающие основную мысль, по материалам чтения и аудирования	7.5 писать текст по материалам чтения и аудирования, заменяя опорные слова и словосочетания синонимами (синонимическим рядом)	8.5 писать текст (аннотация, тезис) из информации разных частей, сохраняя основной мотив рассказа, по материалам чтения и аудирования	9. 5 писать текст (аннотация, тезис) с применением перефразирования, сохраняя основную мысль автора, по материалам чтения и аудирования
6. Корректирование и редактирование текстов	5.6 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения	6.6 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря и правил правописания	7.6 проверять правильность использования слов текста в соответствии с темой, редактировать и вносить лексические исправления, заменяя синонимическим рядом	8.6 на основе материалов периодической печати редактировать и вносить стилистические исправления	9.6 редактировать и вносить логические исправления, делить письменную работу на абзацы и разделы

5) Соблюдение речевых норм

1. Орфографические нормы	5.1 учитывать особенности закона сингармонизма при произнесении звуков узбекского языка и использовании данных звуков для составления устных текстов	6.1 соблюдать орфографические нормы правописания отдельных слов, слитных слов и слов, пишущихся через дефис	7.1 писать с учетом орфографических норм и закона сингармонизма окончания и служебные слова	8.1 писать с учетом орфографических норм, начинающиеся с заглавной буквы	9.1 писать с учетом орфографических норм языковых единиц по контексту
2. Орфоэпические нормы	5.2 учитывать особенности закона сингармонизма при произнесении звуков узбекского языка и использовании данных звуков для составления устных текстов	6.2 учитывать интонационные отличия повествовательных, вопросительных, восклицательных, побудительных предложений для составления устных текстов	7.2 ставить правильно ударение в словах и предложениях для составления устных текстов	8.2 использовать интонацию, паузы и логическое ударение для выражения собственной мысли согласно коммуникативной ситуации	-
3. Лексические нормы	5.3 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы	6.3 использовать фразеологические обороты; эвфемизмы, дисфемизмы, неологизмы, термины, метафоры, олицетворения использовать слова в свойственном им значении	7.3 использовать и понимать фразеологизмы, поговорки в свойственном им значении	8.3 использовать и понимать особенности словарного запаса	9.3 правильно использовать закономерности лексической стилистики
4. Грамматические нормы	5.4.1 различать собственные и нарицательные существительные, правильно подбирать окончания 5.4.2. различать прилагательные, обозначающие форму, цвет и качество объекта, по лексическому значению, использовать данные прилагательные в устных и письменных работах 5.4.3. правильно использовать числительные (единицы, десятки, сотни, тысячи)	6.4 использовать данные прилагательные в устных и письменных работах 6.4.2. знать функции времен глагола и сослагательное наклонение, использовать глаголы в устных и письменных работах 6.4.3. использовать наречия действия и меры и степени в устных и письменных работах	7.4 использовать виды глагола: причастие, деепричастие, времена глагола, наклонение глагола при беседе 7.4.2. использовать с пониманием значения слов подражания 7.4.3. использовать и различать служебные слова 7.4.4. использовать и различать виды междометия 7.4.5. понимать и различать роль обособленных слов	8.4 различать и использовать виды и способы связи существительных и глагольных словосочетании 8.4.2. правильно использовать главные и второстепенные члены предложения 8.4.3. использовать однородные члены предложения и поясняющие слова 8.4.4. использовать простые предложения в соответствии с целью и особенностями состава	9.4 знать способы и виды образования сложных предложений 9.4.2. знать и применять сложносочиненные предложения и раличать их виды 9.4.3. знать и применять сложноподчиненные предложения 9.4.4. знать и использовать сложносочиненное предложение
5. Пунктуационные нормы	5.5 правильно использовать пунктуационные знаки в конце предложения	6.5 правильно использовать пунктуационные знаки в конце предложения	7.5 правильно использовать знаки препинания при обособлении членов предложения	8.5 правильно использовать знаки препинания в предложениях	9.5 правильно писать сложные названия с заглавной буквы

16. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Узбекский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Узбекский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Узбекский язык" для 5-9
классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
1-раздел. Культура: язык и общение	Аудирование и говорение	5.3; 5.5
	Чтение	5.2; 5.1; 5.7
	Письмо	5.1; 5.2
	Соблюдение речевых норм	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
2-раздел. Одежда. Мода. Вкус	Аудирование и говорение	5.6; 5.4
	Чтение	5.4; 5.6
	Письмо	5.4; 5.6,
	Соблюдение речевых норм	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
3-раздел. Семейные традиции и праздники	Аудирование и говорение	5.2; 5.1
	Чтение	5.3; 5.5
	Письмо	5.3; 5.5
	Соблюдение речевых норм	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
2-я четверть
4-раздел. Мир животных и растений	Аудирование и говорение	5.1; 5.4; 5.6
	Чтение	5.1; 5.3; 5.5
	Письмо	5.2; 5.4, 5.6
	Соблюдение речевых норм	5.4.2; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
5-раздел. Свободное время и хобби	Аудирование и говорение	5.2; 5.3; 5.5
	Чтение	5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Письмо	5.1; 5.3; 5.5,
	Соблюдение речевых норм	5.4.2; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
3-я четверть
6-раздел. Мир фантазий	Аудирование и говорение	5.1; 5.4
	Чтение	5.1; 5.2
	Письмо	5.1; 5.5
	Соблюдение речевых норм	5.4.3; 5.1; 5.2 5.3; 5.5
7-раздел. Транспорт и дорожные знаки	Аудирование и говорение	5.3; 5.5
	Чтение	5.3; 5.6; 5.7
	Письмо	5.2; 5.4
	Соблюдение речевых норм	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
8-раздел. Характер и внешность человека	Аудирование и говорение	5.6; 5.2
	Чтение	5.4; 5.5
	Письмо	5.3; 5.6
	Соблюдение речевых норм	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
4-я четверть
9-раздел. Секреты небесного мира	Аудирование и говорение	5.1; 5.3; 5.5
	Чтение	5.1; 5.2; 5.6
	Письмо	5.3; 5.5; 5.6
	Соблюдение речевых норм	5.4.4; 5.4.5; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
10-раздел. Путешествие и отдых	Аудирование и говорение	5.2; 5.4; 5.6
	Чтение	5.3; 5.4; 5.5; 5.7
	Письмо	5.1; 5.2; 5.4
	Соблюдение речевых норм	5.4.4; 5.4.5; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5

2) 6 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
1-раздел. Красивые места Казахстана	Аудирование и говорение	6.3; 6.6
	Чтение	6.5; 6.7
	Письмо	6.1; 6.4
	Соблюдение речевых норм	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2-раздел. Национальные и семейные ценности	Аудирование и говорение	6.2; 6.4
	Чтение	6.2; 6.3; 6.4
	Письмо	6.2; 6.6
	Соблюдение речевых норм	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3-раздел. Семь чудес света	Аудирование и говорение	6.1; 6.5
	Чтение	6.1; 6.6
	Письмо	6.3; 6.5
	Соблюдение речевых норм	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2-я четверть
4-раздел. Астана – центр культуры и искусства	Аудирование и говорение	6.1; 6.3; 6.5
	Чтение	6.1; 6.4; 6.6; 6.7
	Письмо	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
	Соблюдение речевых норм	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
5-раздел. Исторические личности	Аудирование и говорение	6.2; 6.4; 6.6
	Чтение	6.2; 6.3; 6.5
	Письмо	6.2; 6.5
	Соблюдение речевых норм	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
3-я четверть
6-раздел. Вода – источник жизни. Реки и озера Казахстана	Аудирование и говорение	6.1; 6.5
	Чтение	6.1; 6.2
	Письмо	6.1; 6.3
	Соблюдение речевых норм	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
7-раздел. Спорт. Известные спортивные звезды	Аудирование и говорение	6.3; 6.4
	Чтение	6.3; 6.6
	Письмо	6.4; 6.5
	Соблюдение речевых норм	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
8-раздел. Национальные традиции и обычаи казахского народа. Наурыз	Аудирование и говорение	6.2; 6.6
	Чтение	6.4; 6.5; 6.7
	Письмо	6.2; 6.6
	Соблюдение речевых норм	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
4-я четверть
9-раздел. Крупнейшие библиотеки в мире	Аудирование и говорение	6.1; 6.3; 6.5
	Чтение	6.2; 6.4; 6.6
	Письмо	6.3; 6.4; 6.6
	Соблюдение речевых норм	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
10-раздел. Достижения науки и технологии	Аудирование и говорение	6.2; 6.4; 6.6
	Чтение	6.1; 6.3; 6.5; 6.7
	Письмо	6.1; 6.2; 6.5
	Соблюдение речевых норм	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5

3) 7-сынып

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
1-раздел. Погода и изменения климата	Аудирование и говорение	7.1; 7.5
	Чтение	7.1; 7.6
	Письмо	7.3; 7.6
	Соблюдение речевых норм	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
2-раздел. Культура кочевников	Аудирование и говорение	7.3; 7.6
	Чтение	7.2; 7.4; 7.7
	Письмо	7.1; 7.4
	Соблюдение речевых норм	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
3-раздел. Здоровье – залог жизни	Аудирование и говорение	7.2; 7.4
	Чтение	7.3; 7.5
	Письмо	7.2; 7.5
	Соблюдение речевых норм	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
2-я четверть
4-раздел. Любовь и дружба	Аудирование и говорение	7.1; 7.3; 7.5
	Чтение	7.1; 7.3; 7.5; 7.7
	Письмо	7.1; 7.3; 7.4
	Соблюдение речевых норм	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
5-раздел. Искусство музыки и домбра казахов	Аудирование и говорение	7.2; 7.4; 7.6
	Чтение	7.2; 7.4; 7.6
	Письмо	7.2; 7.5; 7.6
	Соблюдение речевых норм	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
3-я четверть
6-раздел. Интернет и социальные сети	Аудирование и говорение	7.1; 7.5
	Чтение	7.1; 7.6
	Письмо	7.1; 7.3
	Соблюдение речевых норм	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
7-раздел. Дружба народов Казахстана	Аудирование и говорение	7.2; 7.4
	Чтение	7.2; 7.3; 7.4
	Письмо	7.2; 7.4
	Соблюдение речевых норм	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
8-раздел. Здоровое питание. Генетически модифицированные продукты	Аудирование и говорение	7.3; 7.6
	Чтение	7.5; 7.7
	Письмо	7.5; 7.6
	Соблюдение речевых норм	7.4.4; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
4-я четверть
9-раздел. День победы. Поклонение великому героизму	Аудирование и говорение	7.1; 7.4; 7.6
	Чтение	7.1; 7.3; 7.4; 7.7
	Письмо	7.1; 7.3; 7.5
	Соблюдение речевых норм	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5
10-раздел. Научная фантастика	Аудирование и говорение	7.2; 7.3; 7.5
	Чтение	7.2; 7.5; 7.6
	Письмо	7.2; 7.4; 7.6
	Соблюдение речевых норм	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5

4) 8 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
1-раздел. Древнетюркская письменность и письмена казахов	Аудирование и говорение	8.1; 8.2; 8.6
	Чтение	8.1; 8.2; 8.4
	Письмо	8.2; 8.3; 8.5
	Соблюдение речевых норм	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5
2-раздел. Человеческие ценности и мировая культура	Аудирование и говорение	8.3; 8.4; 8.5
	Чтение	8.3; 8.5; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.4; 8.6
	Соблюдение речевых норм	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5
2-я четверть
3-раздел. Профессия и труд. Профессии будущего	Аудирование и говорение	8.2; 8.4; 8.6
	Чтение	8.4; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.3; 8.4
	Соблюдение речевых норм	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5
4-раздел. Достижение в освоении космоса	Аудирование и говорение	8.1; 8.3; 8.5
	Чтение	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Письмо	8.2; 8.5; 8.6
	Соблюдение речевых норм	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5
3-я четверть
5-раздел. Биоразнообразие. Дикие животные и растения, вошедшие в Красную книгу	Аудирование и говорение	8.1; 8.5
	Чтение	8.2; 8.4; 8.5
	Письмо	8.1; 8.6
	Соблюдение речевых норм	8.4.3; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5
6-раздел. Окружающая среда и ресурсы энергии	Аудирование и говорение	8.3; 8.4
	Чтение	8.1; 8.7
	Письмо	8.2; 8.3
	Соблюдение речевых норм	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5
7-раздел. Подросток и закон	Аудирование и говорение	8.2; 8.6
	Чтение	8.3; 8.6
	Письмо	8.4; 8.5
	Соблюдение речевых норм	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5
4-я четверть
8-раздел. Искусство и культура театра	Аудирование и говорение	8.1; 8.3; 8.5
	Чтение	8.4; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.4; 8.6
	Соблюдение речевых норм	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5
9-раздел. Туризм и экотуризм в Казахстане	Аудирование и говорение	8.2; 8.4; 8.6
	Чтение	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Письмо	8.2; 8.3; 8.5
	Соблюдение речевых норм	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5

5) 9 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1-я четверть
1-раздел. Моя цель – Мәңгілік Ел	Аудирование и говорение	9.1; 9.3; 9.6
	Чтение	9.2; 9.5; 9.7
	Письмо	9.2; 9.3; 9.5
	Соблюдение речевых норм	9.4.1; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
2-раздел. Проблемы глобализации	Аудирование и говорение	9.2; 9.4; 9.5
	Чтение	9.1; 9.3; 9.4; 9.6
	Письмо	9.1; 9.4; 9.6
	Соблюдение речевых норм	9.4.1; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
2-я четверть
4-раздел. Казахстан в годы независимости. ЭКСПО-2017	Аудирование и говорение	9.2; 9.3; 9.4
	Чтение	9.1; 9.3; 9.4; 9.7
	Письмо	9.2; 9.4; 9.6
	Соблюдение речевых норм	9.4.2; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
5-раздел. Права и свобода человека	Аудирование и говорение	9.1; 9.5; 9.6
	Чтение	9.2; 9.5; 9.6
	Письмо	9.1; 9.3; 9.5
	Соблюдение речевых норм	9.4.2; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
3-я четверть
6-раздел. Семья и демографические изменения	Аудирование и говорение	9.2; 9.4
	Чтение	9.1; 9.2; 9.3
	Письмо	9.1; 9.4
	Соблюдение речевых норм	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
7-раздел. Будущее биотехнологии и генной инженерии	Аудирование и говорение	9.1; 9.3
	Чтение	9.4; 9.5
	Письмо	9.2; 9.5.
	Соблюдение речевых норм	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
8-раздел. Средства массовой информации	Аудирование и говорение	9.6; 9.5
	Чтение	9.7; 9.6
	Письмо	9.3; 9.6
	Соблюдение речевых норм	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
4-я четверть
9-раздел. Конфликты и миротворчество	Аудирование и говорение	9.1; 9.4; 9.6
	Чтение	9.2; 9.3; 9.5; 9.7
	Письмо	9.2; 9.5; 9.6
	Соблюдение речевых норм	9.4.4; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
10-раздел. Эффективное использование природных ресурсов	Аудирование и говорение	9.2; 9.3; 9.5
	Чтение	9.1; 9.4; 9.6
	Письмо	9.1; 9.3; 9.4
	Соблюдение речевых норм	9.4.4; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5

Приложение 24 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 217 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Таджикский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего
образования (с таджикским языком обучения)
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Целью обучения учебному предмету "Таджикский язык" является развитие языковых навыков обучающихся, воспитание поколения, относящегося с уважением к родному языку, формирование личности, способной понимать социальное значение языка, соблюдать нормы языка, готовой к свободному общению и грамотному письму.

3. Основные задачи предмета "Таджикский язык":

1) развитие языковой личности путем формирования коммуникативных навыков по всем видам речевой деятельности на основе освоения таджикского языка как родного языка;

2) использование таджикского языка как средства каждодневного общения и формирование навыков изучения закономерностей языковых явлений;

3) изучение происхождения таджикского языка.

4. Программа учебного предмета "Таджикский язык" предусматривает развитие грамотного письменного и устного языка обучающегося, обогащение словарного запаса, развитие и совершенствование умений создавать устные и письменные монологические высказывания в различных речевых жанрах.

5. Программа учебного предмета "Таджикский язык" составлена на основе функционально-коммуниктивного подхода. Она направлена на углубление и расширение понятия обучающихся о языке, о значении национальной и мировой культуры.

6. Изучение таджикского языка как учебного предмета расширяет национальное мировоззрение обучающихся, прививает навыки творческого мышления, учит правильному общению с окружающими людьми. Учебный предмет "Таджикский язык" дает возможность обучающемуся социализоваться в обществе как личность, развивает творческий подход к обучению и навыки критического мышления.

7. Изучение учебного предмета "Таджикский язык":

1) обеспечивает грамотное формулирование и изложение своих мыслей в устной и письменной форме;

2) направлено на глубокое освоение грамматического строя языка, на формирование устойчивых навыков письменного языка, на развитие грамотного употребления академического языка;

3) основано на коммуникативном подходе и направлено, в первую очередь, на формированиие навыков устной речи;

4) формирует осознание взоимосвязи языка и культуры;

5) формирует представление о национально-культурной специфике таджикского языка в сопоставлении с культурой казахского, русского и других народов.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Таджикский язык"

8. На изучение учебного предмета "Таджикский язык" отводится:

1) в 5 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

2) в 6 классе – 3 часа в неделю, 102 часа в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

9. Содержание учебной программы по учебному предмету "Таджикский язык" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1 – "5" – класс, "5.1" – нумерация учебной цели.

10. Цели обучения, обозначенные в каждом подразделе, позволяют учителю системно планировать работу по развитию всех видов речевой деятельности (Аудирование, Говорение, Чтение, Письмо, Соблюдение речевых норм), оценивать достижения обучающихся, информировать их о следующих этапах обучения.

11. Раздел "Аудирование и говорение" состоит из следующих подразделов:

1) Прогнозирование;

2) Анализ текстов различных жанров;

3) Понимание содержания текста;

4) Определение основной идеи;

5) Формулирование ответов и оценивание по материалам слушания;

6) Построение монологического высказывания.

12. Раздел "Чтение" включает следующие подразделы:

1) Понимание информации;

2) Определение типов и стилей текстов;

3) Определение особенностей жанров текста;

4) Формулирование вопросов по тексту;

5) Сравнительный анализ текстов;

6) Использование стратегии чтения;

7) Извлечение информации из различных источников.

13. Раздел "Письмо" включает следующие подразделы:

1) Составление плана;

2) Создание текстов в различных жанрах;

3) Представление текстов в различных формах;

4) Написание эссе;

5) Написание текста на основе прочитанного и прослушанного материала;

6) Корректирование и редактирование текстов.

14. Раздел "Соблюдение речевых норм" включает следующие подразделы:

1) Орфографические нормы;

2) Орфоэпические нормы;

3) Лексические нормы;

4) Грамматические нормы;

5) Пунктуационные нормы.

Глава 3. Система целей обучения

15. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1" – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

16. Система целей обучения:

1) Аудирование и говорение

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Прогнозирование	5.1. прогнозировать тему на основе ключевых слов и иллюстраций	6.1 обсуждать названия темы и прогнозировать проблемы на основе прослушивания начала текста	7.1 прогнозировать развитие истории на основе части текста	8.1 прогнозировать тему и обсуждаемую проблему на основе обсуждения фраз и аргументов прослушиваемого текста	9.1 прогнозировать ответы на вопросы, подготовленные по содержанию текста, сравнивая их при слушании
2. Анализ текстов разных жанров	5.2 объяснять поднятые проблемы в диалоге, монологе (песня, текст, объявление, реклама, объявления), связанные с социально-бытовыми, социально-культурными темами	6.2 анализировать проблемы в диалоге, монологе (инструкция, поздравление, сообщение, биография, новости, интервью), связанные с социально-культурной, официально-деловой темами	7.2 анализировать проблемы, поднятые автором в диалоге, монологе, полилогах (интервью, дискуссия, новости, песни, выписки из произведений художественной литературы), в социально-общественных, учебно-трудовых темах	8.2 анализировать роль экспресивно-эмоциональных слов автора в диалоге, монологе, полилогах (интервью, дискуссия, послание монография, отрывки из лекции) на социально-общественные, культурно-исторические темы	9.2 анализировать роли целевой аудитории и художественных средств, связанных с широкой тематикой общественно-политических, социально-экономических, научных текстов различного жанра (лекция, интервью, дискуссия, монография, статья, послание)
3. Понимание содержания текста	5.3 понимать содержание прослушенного текста, определяя главную и дополнительную информацию	6.3 понимать содержание прослушанного текста, извлекая детальную информацию	7.3 понимать содержание прослушанного текста, извлекая главную и второстепенную, известную и неизвестную информацию	8.3 понимать содержание прослушанного текста, определяя скрытую информацию	9.3 понимать основную и детальную информацию текста, высказывая критическое отношение к услышанному
4. Определение основной идеи	5.4 определять основную тему на основе опорных слов и направляющих вопросов	6.4 определять основную тему на основе направляющих вопросов и темы текста	7.4 определять основную тему на основе опорных слов, темпа речи и стиля говорения	8.4 определять основную тему на основе опорных слов, отношения и настроения автора	9.4 определять целевую аудиторию текста, основную мысль и мнение автора
5. Формулирование ответов по материалам слушания	5.5 отвечать на вопросы на основе содержания прослушанного текста, высказывать свою точку зрения по поставленной проблеме	6.5 отвечать на общие и конкретные вопросы по содержанию прослушанного текста, по связи информации из текста с реальной жизнью	7.5 отвечать на проблемные вопросы с приведением примеров из текста, сравнивать свой ответ с ответами других и обсуждать их	8.5 с помощью вопросов находить нужную информацию из текста, строить высказывание по поставленной проблеме	9.5 связывать поставленную проблему с проблемами мира, оценивать критически, аргументируя свою точку зрения
6. Построение монологического высказывания	5.6 строить высказывания в зависимости от ситуации, используя эмоциональные слова, с вложением голосовых ритмов, используя слова-междометия, выражать свое мнение в соответствии коммуникативным	6.6 использовать официальные слова и словосочетания, термины в соответствии с коммуникативной ситуацией	7.6 обсуждать и принимать быстрое и правильное решение в диалоге с использованием художественных, эмоционально-экспрессивных слов, пословиц и словосочетаний в соответствии с коммуникативной ситуацией	8.6 в диалоге, монологе, полилоге системно и доказанно излагать свои мысли с использованием соответствующих научных и международных терминов, данных в соответствии с коммуникативной ситуацией	9.6 подготавливать монолог широкого спектра с использованием подходящих социально- политических, научных слов и фраз в соответствии с коммуникативной ситуацией

2) Чтение

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Понимание информации	5.1 понимать и определять основную и дополнительную информацию текста	6.1 объяснять и определять основную, дополнительную и детальную информацию текста	7.1 интерпретировать текстовую и графическую информацию (таблица, диаграмма, рисунок, условные знаки)	8.1 сравнивать и обрабатывать информацию (таблица, диаграмма, рисунок, условные знаки) текста	9.1 находить нужную информацию с помощью перифразированных вопросов и определять скрытую мысль
2. Определение типов и стилей текстов	5.2 с помощью текста определять устные и письменные стили лексики	6.2 с помощью речевых средств определять особенности устного и письменного стиля	7.2 с помощью речевых средств определять особенности публицистического и официального стиля	8.2 с помощью речевых средств определять особенности публицистического и научного стиля	9.2 с помощью речевых средств определять стили таджикского языка и типы ораторской речи
3. Определение особенностей жанров текста	5.3 определять особенности жанра через структуру и оформление текста письма, рекламы, объявления, рекомендации	6.3 определять особенности жанра и структуры этикета разговорной и художественной речи	7.3 определять особенности жанра через структуру и оформление хроники, новостей, очерков, документов и служебных записок	8.3 определять особенности жанра через структуру и оформление статей, аннотации, презентации, заключения, тезисов	9.3 определять типы жанра текста через общественно-политические тексты (послание, законодотельство, государственные программы, военно-патриотические программы)
4. Сравнительный анализ текстов	5.4 сравнивать стили, темы и языковые средства разговорного текста	6.4 сравнивать языковые особенности темы, содержания разговорного и официального стиля текста	7.4 сравнивать и анализировать языковые особенности темы, структуры, цели публицистического и художественного стиля	8.4 сравнивать и анализировать темы и типы схожих научных и публицистических текстов	9.4 сравнивать и анализировать тексты, сравнивая их виды и языковые особенности
5. Формулирование вопросов по тексту	5.5 формулировать вопросы, направленные на определение точной информации и на понимание содержания текста	6.5 формулировать вопросы, направленные на определение основной и дополнительной информации и проблемы текста	7.5 формулировать проблемные вопросы по тесту	8.5 формулировать вопросы по тексту, используя разные способы перефразирования	9.5 формулировать вопросы, определяющие отношение читателя к поднятым проблемам текста
6. Использование стратегии чтения	5.6 использовать стратегии чтения: для понятия общего содержания, для нахождения реальной информации	6.6 использовать стратегии чтения: делать комментированное, ролевое чтение, выборочное чтение	7.6 использовать стратегии чтения: комментированное, выборочное чтение, исследовательское чтение	8.6 использовать стратегии чтения: комментированное, выборочное чтение, анализирование	9.6 эффективное использовать стратегии чтения для определенной цели
7. Извлечение информации из различных источников	5.7 извлекать нужную информацию из энциклопедий, газет и журналов для детей	6.7 извлекать нужную информацию из энциклопедий, словарей, газет и журналов для детей и делать ссылку на автора	7.7 извлекать и использовать нужную информацию из интернета, энциклопедий, газет и журналов, учебников и делать ссылку на автора	8.7 извлекать и использовать как доказательство нужную информацию из интернета, энциклопедий, газет и журналов, учебников, научных трудов и делать ссылку на автора	9.7 использовать информацию, извлеченную из разных ресурсов, ссылаясь на автора

3) Письмо

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Составление плана	5.1 составлять простой план охватывающий вводную, основную и заключительную части текста	6.1 составлять простой план с учетом структуры для написания текста в различных жанрах	7.1 составлять сложный план с учетом структуры для написания текста в различных жанрах	8.1 составлять тезисный план по собранным материалам по теме	9.1 составлять сложный план для устных и письменных текстов согласно поставленной цели на основе собранных материалов
2. Создание текстов в различных жанрах	5.2 создавать тексты (письмо, реклама, объявление) в соответствии с жанровыми особенностями с сохранением оформления и структуры	6.2 создавать тексты (характеристика, поздравление, автобиография) в соответствии с особенностями жанра и стиля с сохранением оформления и структуры	7.2 составлять небольшую статью, рекомендации, рассказ в соответствии с особенностями жанра, стиля и использованием художественных средств	8.2 составлять статью, аннотацию, тезисы, рассказ в соответствии с особенностями жанра, стиля и использованием языковых средств	9.2 составлять тексты в различных жанрах для повышения интереса аудитории
3. Представление текстов в различных формах	5.3 составлять рассказ по мотиву сюжетной картинки (фотокартинки)	6.3 составлять графический текст (диаграмма, таблица, схема) по предложенной теме	7.3 описывать процесс, данный в виде графического текста (условный знак, рисунок, схема), сохраняя структуру текста (введение, общее сведения, детальные сведения)	8.3 описывать, определяя значимые сведения графического текста (диаграмма, таблица) с сохранением структуры текста	9.3 определяя и сравнивая факты в нескольких графических текстах (диаграмма, таблица), описывать значимые стороны и тенденции с сохранением структуры текста
4. Написание эссе	5.4 писать эссе, описывая человека, природу или определенную историю, сохраняя структуру эссе	6.4 писать эссе в рамках предложенной темы, системно организуя каждый абзац и раскрывая причины (согласен, не согласен) приведенной проблемы	7.4 писать разные виды эссе, в том числе аргументативное, эссе на основе текста, выражая свое отношение к проблеме и/или авторской позиции	8.4 писать эссе, предлагая оптимальные решения проблемы в рамках темы и сохраняя структуру эссе	9.4 писать эссе, сохраняя структуру эссе, сравнивая преимущества и недостатки предложенного решения, обосновывая собственное мнение
5. Написание текста на основе прочитанного и прослушанного материала	5.5 писать текст с сохранением основной информации материалов чтения и аудирования	6.5 писать текст, отбирая предложения, обозначающие основную мысль, по материалам чтения и аудирования	7.5 писать текст по материалам чтения и аудирования, заменяя опорные слова и словосочетания синонимами (синонимическим рядом)	8.5 писать текст (аннотация, тезис) из информации разных частей, сохраняя основной мотив рассказа, по материалам чтения и аудирования	9. 5 писать текст (аннотация, тезис) с применением перефразирования, сохраняя основную мысль автора, по материалам чтения и аудирования
6. Корректирование и редактирование текстов	5.6 корректировать текст, исправляя орфографические ошибки с помощью словаря, редактируя предложения	6.6 корректировать текст, исправляя орфографические и пунктуационные ошибки с помощью словаря и правил правописания	7.6 проверять правильность использования слов текста в соответствии с темой, редактировать и вносить лексические исправления, заменяя синонимическим рядом	8.6 на основе материалов периодической печати редактировать и вносить стилистические исправления	9.6 редактировать и вносить логические исправления, делить письменную работу на абзацы и разделы

4) Соблюдение речевых норм

1. Орфографические нормы	5.1 учитывать особенности закона сингармонизма при произнесении звуков таджикского языка и использовании данных звуков для составления устных текстов	6.1 соблюдать орфографические нормы правописания отдельных слов, слитных слов и слов, пишущихся через дефис	7.1 писать с учетом орфографических норм и закона сингармонизма окончания и служебные слова	8.1 писать с учетом орфографических норм, начинающиеся с заглавной буквы	9.1 писать с учетом орфографических норм языковых единиц по контексту
2. Орфоэпические нормы	5.2 учитывать особенности закона сингармонизма при произнесении звуков таджикского языка и использовании данных звуков для составления устных текстов	6.2 учитывать интонационные отличия повествовательных, вопросительных, восклицательных, побудительных предложений для составления устных текстов	7.2 ставить правильно ударение в словах и предложениях для составления устных текстов	8.2 использовать интонацию, паузы и логическое ударение для выражения собственной мысли согласно коммуникативной ситуации	-
3. Лексические нормы	5.3 использовать слова с прямым и переносным значением, синонимы, антонимы, омонимы	6.3 использовать фразеологические обороты; эвфемизмы, дисфемизмы, неологизмы, термины, метафоры, олицетворения использовать слова в свойственном им значении	7.3 использовать и понимать фразеологизмы, поговорки в свойственном им значении	8.3 использовать и понимать особенности словарного запаса	9.3 правильно использовать закономерности лексической стилистики
4. Грамматические нормы	5.4.1 различать собственные и нарицательные существительные, правильно подбирать окончания 5.4.2. различать прилагательные, обозначающие форму, цвет и качество объекта, по лексическому значению, использовать данные прилагательные в устных и письменных работах 5.4.3. Правильно использовать числительные (единицы, десятки, сотни, тысячи)	6.4 использовать данные прилагательные в устных и письменных работах 6.4.2. знать функции времен глагола и сослагательное наклонение, использовать глаголы в устных и письменных работах 6.4.3. использовать наречия действия и меры и степени в устных и письменных работах	7.4 использовать виды глагола: причастие, деепричастие, времена глагола, наклонение глагола при беседе 7.4.2. использовать с пониманием значения слов подражания 7.4.3. использовать и различать служебные слова 7.4.4. использовать и различать виды междометия 7.4.5. понимать и различать роль обособленных слов	8.4 различать и использовать виды и способы связи существительных и глагольных словосочетании 8.4.2. правильно использовать главные и второстепенные члены предложения 8.4.3. использовать однородные члены предложения и поясняющие слова 8.4.4. использовать простые предложения в соответствии с целью и особенностями состава	9.4 знать способы и виды образования сложных предложений 9.4.2. знать и применять сложносочиненные предложения и различать их виды 9.4.3. знать и применять сложноподчиненные предложения 9.4.4. знать и использовать сложносочиненное предложение
5. Пунктуационные нормы	5.5 правильно использовать пунктуационные знаки в конце предложения	6.5 правильно использовать пунктуационные знаки в конце предложения	7.5 правильно использовать знаки препинания при обособлении членов предложения	8.5 правильно использовать знаки препинания в предложениях	9.5 правильно писать сложные названия с заглавной буквы

17. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Таджикский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Таджикский язык" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Таджикский язык" для 5-9
классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Культура: язык и общение	Аудирование и говорение	5.3; 5.5
	Чтение	5.2; 5.1; 5.7
	Письмо	5.1; 5.2
	Соблюдение речевых норм	5.4.1; 5.1; 5. 2; 5.3; 5.5.
Одежда. Мода. Вкус	Аудирование и говорение	5.6; 5.4
	Чтение	5.4; 5.6
	Письмо	5.4; 5.6
	Соблюдение речевых норм	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Семейные традиции и праздники	Аудирование и говорение	5.2; 5.1
	Чтение	5.3; 5.5
	Письмо	5.3; 5.5
	Соблюдение речевых норм	5.4.1; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
2 четверть
Животный и растительный мир	Аудирование и говорение	5.1; 5.4; 5.6
	Чтение	5.1; 5.3; 5.5
	Письмо	5.2; 5.4, 5.6
	Соблюдение речевых норм	5.4.2; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Свободное время и хобби	Аудирование и говорение	5.2; 5.3; 5.5
	Чтение	5.2; 5.4; 5.6; 5.7
	Письмо	5.1; 5.3; 5.5
	Соблюдение речевых норм	5.4.2; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
3 четверть
Мир фантазий	Аудирование и говорение	5.1; 5.4
	Чтение	5.1; 5.2
	Письмо	5.1; 5.5
	Соблюдение речевых норм	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Транспорт и дорожные знаки	Аудирование и говорение	5.3; 5.5
	Чтение	5.3; 5.6; 5.7
	Письмо	5.2; 5.4
	Соблюдение речевых норм	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Внешний облик и характер человека	Аудирование и говорение	5.6; 5.2
	Чтение	5.4; 5.5
	Письмо	5.3; 5.6
	Соблюдение речевых норм	5.4.3; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5
4 четверть
Тайны вселенной	Аудирование и говорение	5.1; 5.3; 5.5
	Чтение	5.1; 5.2; 5.6
	Письмо	5.3; 5.5; 5.6
	Соблюдение речевых норм	5.4.4; 5.4.5; 5.1; 5.2; 5.3; 5.5.
Путешествие и отдых	Аудирование и говорение	5.2; 5.4; 5.6
	Чтение	5.3; 5.4; 5.5; 5.7
	Письмо	5.1; 5.2; 5.4
	Соблюдение речевых норм	5.4.4; 5.4.5; 5.1; 5.2; 5.3; 5. 5

2) 6 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Красивые земли в Казахстане	Аудирование и говорение	6.3; 6.6
	Чтение	6.5; 6.7
	Письмо	6.1; 6.4
	Соблюдение речевых норм	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
Национальные и семейные ценности	Аудирование и говорение	6.2; 6.4
	Чтение	6.2; 6.3; 6.4
	Письмо	6.2; 6.6
	Соблюдение речевых норм	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
Семь чудес света	Аудирование и говорение	6.1; 6.5
	Чтение	6.1; 6.6
	Письмо	6.3; 6.5
	Соблюдение речевых норм	6.4.1; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
2 четверть
Астана – центр культуры и искусства	Аудирование и говорение	6.1; 6.3; 6.5
	Чтение	6.1; 6.4; 6.6; 6.7
	Письмо	6.1; 6.3; 6.4; 6.6
		6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
Исторические личности	Аудирование и говорение	6.2; 6.4; 6.6
	Чтение	6.2; 6.3; 6.5
	Письмо	6.2; 6.5
	Соблюдение речевых норм	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
3 четверть
Вода - источник жизни. Реки и озера Казахстана.	Аудирование и говорение	6.1; 6.5
	Чтение	6.1; 6.2
	Письмо	6.1; 6.3
	Соблюдение речевых норм	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
Спорт. Известные звезды спорта.	Аудирование и говорение	6.3; 6.4
	Чтение	6.3; 6.6
	Письмо	6.4; 6.5
	Соблюдение речевых норм	6.4.2; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5
Традиции и обычаи казахского народа. Наурыз	Аудирование и говорение	6.2; 6.6
	Чтение	6.4; 6.5; 6.7
	Письмо	6.2; 6.6
	Соблюдение речевых норм	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
4 четверть
Самые большие библиотеки в мире	Аудирование и говорение	6.1; 6.3; 6.5
	Чтение	6.2; 6.4; 6.6
	Письмо	6.3; 6.4; 6.6
	Соблюдение речевых норм	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.
Достижения науки и техники	Аудирование и говорение	6.2; 6.4; 6.6
	Чтение	6.1; 6.3; 6.5; 6.7
	Письмо	6.1; 6.2; 6.5
	Соблюдение речевых норм	6.4.3; 6.1; 6.2; 6.3; 6.5.

3) 7 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Климат и изменения климата	Аудирование и говорение	7.1; 7.5
	Чтение	7.1; 7.6
	Письмо	7.3; 7.6
	Соблюдение речевых норм	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Культура кочевников	Аудирование и говорение	7.3; 7.6
	Чтение	7.2; 7.4; 7.7
	Письмо	7.1; 7.4
	Соблюдение речевых норм	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Здоровье-огромное богатство	Аудирование и говорение	7.2; 7.4
	Чтение	7.3; 7.5
	Письмо	7.2; 7.5
	Соблюдение речевых норм	7.4.1; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
2 четверть
Любовь и дружба	Аудирование и говорение	7.1; 7.3; 7.5
	Чтение	7.1; 7.3; 7.5; 7.7
	Письмо	7.1; 7.3; 7.4
	Соблюдение речевых норм	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Казахская священная домбра и музыкальное искусство	Аудирование и говорение	7.2; 7.4; 7.6
	Чтение	7.2; 7.4; 7.6
	Письмо	7.2; 7.5; 7.6
	Соблюдение речевых норм	7.4.2; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
3 четверть
Интернет и социальные сети	Аудирование и говорение	7.1; 7.5
	Чтение	7.1; 7.6
	Письмо	7.1; 7.3
	Соблюдение речевых норм	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Дружба народов в Казахстане	Аудирование и говорение	7.2; 7.4
	Чтение	7.2; 7.3; 7.4
	Письмо	7.2; 7.4
	Соблюдение речевых норм	7.4.3; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Правильное питание. Генетически модифицированные продукты	Аудирование и говорение	7.3; 7.6
	Чтение	7.5; 7.7
	Письмо	7.5; 7.6
	Соблюдение речевых норм	7.4.4; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
4 четверть
День Победы	Аудирование и говорение	7.1; 7.4; 7.6
	Чтение	7.1; 7.3; 7.4; 7.7
	Письмо	7.1; 7.3; 7.5
	Соблюдение речевых норм	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.
Научная фантастика	Аудирование и говорение	7.2; 7.3; 7.5
	Чтение	7.2; 7.5; 7.6
	Письмо	7.2; 7.4; 7.6
	Соблюдение речевых норм	7.4.5; 7.1; 7.2; 7.3; 7.5.

4) 8 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Древнетюрксие письмена и таджикское письмо	Аудирование и говорение	8.1; 8.2; 8.6
	Чтение	8.1; 8.2; 8.4
	Письмо	8.2; 8.3; 8.5
	Соблюдение речевых норм	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Мировая культура и человеческие ценности	Аудирование и говорение	8.3; 8.4; 8.5
	Чтение	8.3; 8.5; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.4; 8.6
	Соблюдение речевых норм	8.4.1; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
2 четверть
Профессии будущего	Аудирование и говорение	8.2; 8.4; 8.6
	Чтение	8.4; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.3; 8.4
	Соблюдение речевых норм	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Достижения космонавтики	Аудирование и говорение	8.1; 8.3; 8.5
	Чтение	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Письмо	8.2; 8.5; 8.6
	Соблюдение речевых норм	8.4.2; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
3 четверть
Биоразновидности. Животные и растения, вошедшие в Красную книгу	Аудирование и говорение	8.1; 8.5
	Чтение	8.2; 8.4; 8.5
	Письмо	8.1; 8.6
	Соблюдение речевых норм	8.4.3; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Энергоресурсы и окружающий мир	Аудирование и говорение	8.3; 8.4
	Чтение	8.1; 8.7
	Письмо	8.2; 8.3
	Соблюдение речевых норм	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Молодежь и закон	Аудирование и говорение	8.2; 8.6.
	Чтение	8.3; 8.6
	Письмо	8.4; 8.5
	Соблюдение речевых норм	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
4 четверть
Культура и театральное искусство	Аудирование и говорение	8.1; 8.3; 8.5
	Чтение	8.4; 8.6; 8.7
	Письмо	8.1; 8.4; 8.6
	Соблюдение речевых норм	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.
Туризм и экотуризм в Казахстане	Аудирование и говорение	8.2; 8.4; 8.6
	Чтение	8.1; 8.2; 8.3; 8.5
	Письмо	8.2; 8.3; 8.5
	Соблюдение речевых норм	8.4.4; 8.1; 8.2; 8.3; 8.5.

5) 9 класс

Тема	Виды речевой деятельности	Цели обучения
1 четверть
Мәңгілік Ел- заветная цель	Аудирование и говорение	9.1; 9.3; 9.6
	Чтение	9.2; 9.5; 9.7
	Письмо	9.2; 9.3; 9.5
	Соблюдение речевых норм	9.4.1; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
Мировые проблемы	Аудирование и говорение	9.2; 9.4; 9.5
	Чтение	9.1; 9.3; 9.4; 9.6
	Письмо	9.1; 9.4; 9.6
	Соблюдение речевых норм	9.4.1; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
2 четверть
Казахстан в годы Независимости. ЭКСПО -2017	Аудирование и говорение	9.2; 9.3; 9.4
	Чтение	9.1; 9.3; 9.4; 9.7
	Письмо	9.2; 9.4; 9.6
	Соблюдение речевых норм	9.4.2; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
Свобода и права человека	Аудирование и говорение	9.1; 9.5; 9.6
	Чтение	9.2; 9.5; 9.6
	Письмо	9.1; 9.3; 9.5
	Соблюдение речевых норм	9.4.2; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
3 четверть
Семья и демографические изменения	Аудирование и говорение	9.2; 9.4
	Чтение	9.1; 9.2; 9.3
	Письмо	9.1; 9.4
	Соблюдение речевых норм	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
Изменения гендерной инженерии и биотехнологии	Аудирование и говорение	9.1; 9.3
	Чтение	9.4; 9.5
	Письмо	9.2; 9.5.
	Соблюдение речевых норм	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
Средства массовой информации	Аудирование и говорение	9.6; 9.5
	Чтение	9.7; 9.6
	Письмо	9.3; 9.6
	Соблюдение речевых норм	9.4.3; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.
4 четверть
Конфликты и миротворчество	Аудирование и говорение	9.1; 9.4; 9.6
	Чтение	9.2; 9.3; 9.5; 9.7
	Письмо	9.2; 9.5; 9.6
	Соблюдение речевых норм	9.4.4; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5
Ресурсы планеты "Земля"	Аудирование и говорение	9.2; 9.3; 9.5
	Чтение	9.1; 9.4; 9.6
	Письмо	9.1; 9.3; 9.4
	Соблюдение речевых норм	9.4.4; 9.1; 9.2; 9.3; 9.5.

Приложение 25 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 195 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Уйгурская литература" для 5-9 классов уровня основного
среднего образования (с уйгурским языком обучения)
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Цель обучения учебному предмету "Уйгурская литература" – формирование духовных ценностей человека через восприятие и анализ художественных произведений, воспитание компетентного читателя, способного на основе личностного выбора использовать знания, умения и навыки для познания мира и самого себя.

3. Задачи обучения учебному предмету "Уйгурская литература" состоят в формировании у обучающихся грамотности, развитии у них литературного и эстетического вкуса и чувств, формировании способности к мышлению, развитии познавательных и коммуникативных навыков. При изучение учебного предмета "Уйгурская литература" обучающиеся:

1) уважают и оценивают действительность через ценности уйгурской литературы, ее значимого места в национальной культуре;

2) определяют и понимают роль уйгурской литературы в межкультурных отношениях, формировавших историю уйгурского народа;

3) учатся адаптироваться в любой ситуации, самостоятельно принимать решения;

4) развивают мировозрение, соответствующее уровню современного общественного развития.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Уйгурская литература"

4. На изучение учебного предмета "Уйгурская литература" отводится:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

5. Содержание учебной программы по учебному предмету "Уйгурская литература" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

6. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

7. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:

1) Содержание и форма;

2) Концепция художественного произведения;

3) Образ художественного произведения;

4) Работа с отрывками произведения.

8. Раздел "Анализ и интерпретация" включает следующие подразделы:

1) Композиция художественного произведения;

2) Изображение автора;

3) Язык художественного произведения;

4) Творческая работа.

9. Раздел "Оценивание и сравнение" включает следующие подразделы:

1) Историческая и художественная ценность;

2) Современность и новизна;

3) Литературное эссе;

4) Литературная критика.

Глава 3. Система целей обучения

10. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1 – "5" – класс, "1" – нумерация учебной цели.

1) Понимание и ответы по тексту

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Содержание и форма художественного произведения	5.1 описывать фабулу и сюжетное развитие соответственно жанру художественного произведения	6.1 определять жанр, фабулу, сюжет художественного произведения	7.1 анализировать составные части сюжета художественного произведения	8.1 определять сюжет, идею, эпилог, пролог, связанные с художественным произведением	9.1 давать сюжетно-композиционный анализ художественного произведения
2. Концепция художественного произведения	5.2 определять тему и идею художественного произведения	6.2 объяснять поднятые в художественном произведении социально-общественные проблемы с помощью идеи	7.2. анализировать литературные произведения в личностно -гуманистической действительности	8.2 открытие идеи литературного произведения с точки зрения национального интереса	9.2 определять психологизм литературного произведения
3. Образ художественного произведения	5.3 открывать образ посредством портрета и действия героя художественного произведения	6.3 описывать тип литературного героя художественного произведения	7.3 определять способы составления типа персонажей художественного произведения	8.3 классифицировать прямые и косвенные характеристики при показе персонажей художественного произведения	9.3 определять системы персонажей согласно идее художественного произведения
4. Работа с отрывками произведения	5.4 выразительно читать, знать наизусть фрагменты небольшого объема художественного произведения	6.4 выразительно читать наизусть фрагменты среднего объема художественного произведения	7.4 раскрывать образ главного героя, выразительно читать фрагменты художественного произведения	8.4 правильно использовать фрагменты художественного произведения для доказывания своей точки зрения	9.4 использовать фрагменты художественного произведения для творческих работ

2) Анализ и интерпретация

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Композиция художественного произведения	5.1 находить сравнительное и противоположное описание литературного произведения	6.1 обосновать значимость определенных эпизодов композии произведения	7.1 сопоставлять образы и эпизоды произведений	8.1 анализировать композицию: из целого в дробное, из дробного в целое	9.1. анализировать композиции эпических, поэтических, драматических произведений
2. Изображение автора	5.2 Определение авторского портрета в эпических произведениях	6.2 определять облик автора эпического произведения	7.2 определять облик автора эпического, поэтического, драматического произведений	8.2 языкой анализ отношений образа автора и персонажей	9.2 анализировать роль автора как идейно-стилистической целостности изображения
3. Язык художественного произведения	5.3 определять смысл изобразительных, языковых средств описания в произведении (сравнения, эпитеты, повтор, структура стихов)	6.3 определять художественные средства произведения (метафора, имитация, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация)	7.3 анализировать использование художественных средств произведения (символ, синекдоха, эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторический вопрос)	8.3 определять стиль автора, анализируя использование художественных средств произведения (психологический параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис)	9.3 оценивать стиль автора, анализируя виды (троп и фигура) литературного языка произведения
4. Творческая работа	5.4 через описание влияния художественного произведения писать письмо автору, стихи	6.4 описывать используя литературно-художественные средства, картины природы произведения, места событий, изображения героя	7.4 развивать навыки описания событий произведения с собственной точки зрения	8.4 креативно описывать и дорабатывать отрывки произведения	9.4 писать творческую работу, опираясь на стиль автора

3) Оценивание и сравнение

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Историческая и художественная ценность	5.1 оценивать эпизоды произведений с точки зрения исторической ценности	6.1 оценивать персонажи произведений в сравнении с исторической и художественной ценностью	7.1 оценивать персонажи произведений в сравнении с исторической и художественной ценностью, оценивая позицию автора	8.1 оценивать тему и идею произведений, сопоставлять историческую и художественную ценность	9.1 оценивать, сопоставляя аналогичные произведения других видов искусства, историческую и художественную ценность
2. Новизна и современность	5.2 Оценивать, сопоставлять героев с реальной жизнью	6.2 оценивать инновационность современных героев	7.2 оценивать литературный жанр в процессе развития с точки зрения современности	8.2 оценивать произведения с точки зрения современных материальных и духовных ценностей	9.2 оценивать произведени, сопоставляя с современной точкой зрения преемственности поколений
3. Литературные эссе	5.3 анализировать произведения, выражая свое отношение к героям художественных произведений с точки зрения ценностей, писать литературные эссе	6.3 анализировать художественные персонажи с точки зрения семейных ценностей, писать литературные эссе	7.3 анализировать художественные произведения с точки зрения национальных ценностей, писать литературные эссе	8.3 анализировать содержание художественных произведений, определяя структурно-композиционные особенности, писать литературные эссе	9.3 анализировать идеи художественных произведений, писать литературные эссе
4. Литературная критика	5.4. Анализируя влияние произведений духовного мира читателя, писать критическое сообщение	6.4 описывать критическую роль социальных вопросов, поднятых в литературе	7.4 писать критический обзор об эстетической ценности литературного произведения	8.4 писать критичный обзор на основе литературной критики	9.4 анализировать содержание уйгурской литературы и мировой литературы, писать критическую статью

12. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Уйгурская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Уйгурская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Уйгурская литература"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5-класс

Темы	Раздел	Цели обучения. Обучающиеся должны
Четверть 1 (18 ч)
1.""Чинтөмүр батур вә Мәхтумсула"", 2."Тай билән бала"	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
1. Стихи Садира Палванди, 2. Өмәр Мухаммадий "Еғир күнләрдә"	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
Четверть 2 (14 ч)
1.Һезим Искандаров "Кәл йеңи жил", "Қиш күнлири", "Туйғун билән момай". 2.Һезмәт Абдуллин "Торуқ ат"	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
Илия Баһтияни стихи "Ана жуттики баһар", "Дан һәққидики ой", "Яхши адәмләр һәққидики сөз", "Пақа", "Кепинәк"	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
Четверть 3 (20 ч)
1.Турған Тохтамов "Нәдекин бечарә жанивар"	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
1.Хелил Һәмраев "Өсәк тоғрилиқ қошақ", "Гүл", "Дәстихан", "Өмүр"	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
1.Һажи Әхмәтни "Ата мейірі". 2.Аблиз Һезимов Чөп билән қарияғач", "Тошқан дегидәк".	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
Четверть 4 (16 ч)
1. Патигүл Сабитова "Баламдиң достары". 2.Марс Һетахунов "Сирлиқ".	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
1. Абай Құнанбаев "Ілім таппай махтанба", "Қиш". 2. Ыбрай Алтынсарин "Бай вә кедей баласы".	Понимание и ответы на вопросы	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.
	Анализ и интерпретация	5.1, 5.2, 5.Т.3, 5.4.
	Оценка и сравнительный анализ	5.1, 5.2, 5.3, 5.4.

2) 6 класс

Темы		Цели обучения. Обучающиеся должны
Четверть 1 (18 ч)
1. Жүсіп Баласағұн ақыл-парасат және тіл туралы. 2. Махмұт Қашқарий "Түркі тілдері сөздігі" еңбегіндегі мақал және мәтелдер. 3. Рабғузи Адам атаның және Хауа ананың туралы.	Понимание и ответы на вопросы	6.1 ,6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.Б3, 6.4.
1.Алішер Наваий "Һатәмтай", "Шир вә және дураж"	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
1. Билал Назім "Назугум" қиссасы	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Четверть 2 (14 ч)
1.Нур Исрайилов "Күнләр" 2.Қадир Һасанов "Жигирмә сәккиз", "Ризвангүл".	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
1.Һезмәт Абдуллин "Сырдастар" Исмайил Саттаров "Мәхсәт", "Биз йеңимиз".	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Четверть 3 (20 ч)
1.Турғун Алмасни "Вәтән", "Мәктәпкә". 2.Илия Бәхтияни "Туғулған әлгә муһәббитим бар", "Вәтән".	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
1.Лутпулла Мутәллип баллада "Көкләм ишқи", "Яшлиқ үгән". 2.Абдуғопур Қутлуқ баллада "Дутар".	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Т. Тохтәмов "Дадамниң жугиси"	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	61, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
Четверть 4 (16 ч)
1.Илахун Жәлилов "Чана". 2.Абдумежит Дөләтов стихи "Тиз пүктіргән", "Дораймән дәп", "Дутарим".	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
1.Абай Қунанбаев қара сөздері, 2.Шыңғыс Айтматов "Оғлум билән көрүшүш".	Понимание и ответы на вопросы	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.
	Анализ и интерпретация	6.1, 6.2, 6.3, 64.
	Оценка и сравнительный анализ	6.1, 6.2, 6.3, 6.4.

3) 7 класс

Темы	Раздел	Цели обучения. Обучающиеся должны
Четверть 1 (18 ч)
1. Тарихий қошақлар	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 7.2, 7.3.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.3.
1.Н.Абдусемәтов "Назугум"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 7.3, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.2, 7.3, 7.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.4.
1. А.Муһәммәдийни "Яш жүригим", "Ечилмас көңлүм". 2. Абдуреһим Өткүрни тәржимә "Яшлиқ", "Хәшлә, хаинлар, хәшлә"	Понимание и ответы на вопросы	7.2, 7.3, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.3.
	Оценка и сравнительный анализ	7.2, 7.3, 7.4.
Четверть 2 (14 ч)
1.Абдухалиқ Уйғур "Ойған", "Нә қилай?". 2.Абдуреһим Өткүр "Яшлиқ", "Хәшлә, хаинлар, хәшлә"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 72, 7.3, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
1.Һезим Искәндәров "Қазақстан", "Назугум".	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 72, 7.3, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
Четверть 3 (20 ч)
1.Лутпулла Мутәллипп "Вәтән әла,хәлиқ әла", "Тәсиратим", "Жилларға жавап", "Икки лирика"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 7.2, 7.3.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.3.
1.Һезмәт Абдуллиндің "Бенакарлар"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 72, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.4.
1.И.Бәхтияниң "Уйғур елиға", "Муқамларға муһәббәт", "Достлар ишқи"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 7.3, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.2, 7.3, 7.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.3, 7.4.
1.Зия Сәмәдий "Ғени батур"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 72, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.3.
	Оценка и сравнительный анализ	7.2, 7.3, 7.4.
Четверть 4 (16 ч)
1.Қурван Тохтәмов "Бир түп алма" 2.Ш.Шаваев "Билал Назим"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
1.Реһимжан Розиев "Тылсым толқындар", 2.Мөмүнжан Һәмраев "Әждат топрақлирида", "Устаз" "Вәтән пәрзәндимән"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.Т./4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
1.Сәбит Муқанов "Ипархан", 2.Шыңғыс Айтматов "Жәмилә"	Понимание и ответы на вопросы	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.
	Анализ и интерпретация	7.1, 7.2, 7.3, 7.Т.4.
	Оценка и сравнительный анализ	7.1, 7.2, 7.3, 7.4.

4) 8 класс

Темы	Раздел	Цели обучения. Обучающиеся должны
Четверть 1 (18 ч)
1."Көл текін" ескерткіші, эпос "Оғузнамә"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
1.Билал Назим ғазалдары	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
1.Исмаил Саттаров "Қазақстан", "Сәһәрдә", "Биз йеңимиз"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Четверть 2 (14 ч)
1.Һезмәт Абдуллин "Отты шеңбер"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
1.Хелил Һәмраев "Ерлік" поэмасы	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Четверть 3 (20 ч)
1.Жамалдин Босақов "Көч-көч"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
1.Йүсүпбәг Мухлисов "Ғени Батур"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
1.Савутжан Мәмәтқулов "Надамәт", 2.Шайим Шаваев "Сирлиқ ақ булутлар"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
1.Зунун Қадирий драма "Ғунчәм"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Четверть 4 (16 ч)
1.Қурван Тохтәмов "Жағистайлиқлар"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
1.Долқун Ясенов "Ахирқи дәқиқидә", "Сора"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
1. Мухтәр Әвезов "Абай йоли"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
Расул Ғамзатов "Мениң Дағистаним", "Ана тил"	Анализ и интерпретация	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.
	Оценка и сравнительный анализ	8.1, 8.2, 8.3, 8.4.

5) 9 класс

Темы	Раздел	Цели обучения. Обучающиеся должны
Четверть 1 (18 ч)
1. Йүсүп Хас Һажипниң "Қутадғу билик", 2. Махмут Қәшқәрийниң "Дивану луғәтит түрктики"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Стихи Атаий, Сәккакий, Лутфий	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
2.Алішер Наваий "Пәрһат-Ширин"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Аязий "Жаһаннамә"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Четверть 2 (14 ч)
1.Хирқитий "Муһәббәтнамә вә меһнәткам"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Произведения Әрший	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Произведения Зәлилий	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Произведения Нәвбәтий, 2.Муһәммәт Садиқ Қашқарий "Тәзкирәи әзизан"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Четверть 3 ( 20 ч)
1.Абдуреһим Низарий "Мәһзун-Гулниса", "Рабиә-Сәъдин"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Билал Назим "Ғазат дәр мүлки Чин"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3,9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Хелил Һәмраев поэма "Диқан"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Абдуреһим Өткүр "Із"	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
Четверть 4 (16 ч)
1. Стихотворения Боғда Абдуллы	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
1.Махамбет Өтемісов "Баймағамбет султанға ейтқини", "Ялғузлуқ" 2.Стихотворения Махтұмқұли Пірағи	Понимание и ответы на вопросы	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Анализ и интерпретация	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.
	Оценка и сравнительный анализ	9.1, 9.2, 9.3, 9.4.

Приложение 26 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 216 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по учебному предмету
"Узбекская литература" для 5-9 классов уровня основного
среднего образования (с узбекским языком обучения)
по обновленному содержанию
Глава 1. Общие положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Узбекская литература выделяется своим глобальным вкладом и местом в мировой литературе, богатой историей своего формирования, что определяет расширение познавательного потенциала обучающихся.

3. Содержание учебной программы "Узбекская литература" обозначает жанровые позиции, творческие особенности поэтов и писателей узбекской литературы в сопоставлении с мировой литературой. На основе произведений, включенных в содержание программы, обучающиеся анализируют, изучают личные, социальные и гражданские проблемы, то есть противоречия человеческой жизни, радость, горе, борьбу и дилеммы.

4. Взаимосвязь литературы с историей, культурой, ее воспитательный потенциал влияет на формирование у обучающихся мировозрения в целом и нравственных качеств в частности.

5. Задачи обучения учебному предмету "Узбекская литература" состоят в формировании у обучающихся грамотности, развитии у них литературного и эстетического вкуса и чувств, формировании способности к мышлению, развитии познавательных и коммуникативных навыков. При изучение учебного предмета "Узбекская литература" обучающиеся:

1) уважают и оценивают действительность через ценности узбекской литературы, ее значимого места в национальной культуре;

2) определяют и понимают роль узбекской литературы в межкультурных отношениях, формировавших историю узбекского народа;

3) учатся адаптироваться в любой ситуации, самостоятельно принимать решения;

4) развивают мировозрение, соответствующее уровню современного общественного развития.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Узбекская литература"

6. На изучение учебного предмета "Узбекская литература" отводится:

1) в 5 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

2) в 6 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

3) в 7 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

4) в 8 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году;

5) в 9 классе – 2 часа в неделю, 68 часов в учебном году.

7. Содержание учебной программы по учебному предмету "Узбекская литература" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения в виде ожидаемых результатов по классам.

8. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения обучающихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

9. Раздел "Понимание и ответы по тексту" включает следующие подразделы:

1) Содержание и форма;

2) Концепция художественного произведения;

3) Образ художественного произведения;

4) Работа с отрывками произведения.

10. Раздел "Анализ и интерпретация" включает следующие подразделы:

1) Композиция художественного произведения;

2) Изображение автора;

3) Язык художественного произведения;

4) Творческая работа.

11.Раздел "Оценивание и сравнение" включает следующие подразделы:

1) Историческая и художественная ценность;

2) Современность и новизна;

3) Литературное эссе;

4) Литературная критика.

Глава 3. Система целей обучения

12. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 5.1 – "5" – класс, "5.1" – нумерация учебной цели.

13.

1) Понимание и ответы по тексту

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Содержание и форма художественного произведения	5.1 описывать фабулу и сюжетное развитие соответственно жанру художественного произведения	6.1 определять жанр, фабулу, сюжет художественного произведения	7.1 анализировать составные части сюжета художественного произведения	8.1 определять сюжет, идею, эпилог, пролог, связанные с художественным произведением	9.1 давать сюжетно-композиционный анализ художественного произведения
2. Концепция художественного произведения	5.2 определять тему и идею художественного произведения	6.2 объяснять поднятые в художественном произведении социально-общественные проблемы с помощью идеи	7.2. анализировать литературные произведения в личностно -гуманистической действительности	8.2 открытие идеи литературного произведения с точки зрения национального интереса	9.2 определять психологизм литературного произведения
3 Образ художественного произведения	5.3 открывать образ посредством портрета и действия героя художественного произведения	6.3 описывать тип литературного героя художественного произведения	7.3 определять способы составления типа персонажей художественного произведения	8.3 классифицировать прямые и косвенные характеристики при показе персонажей художественного произведения	9.3 определять системы персонажей согласно идее художественного произведения
4. Работа с отрывками произведения	5.4 выразительно читать, знать наизусть фрагменты небольшого объема художественного произведения	6.4 выразительно читать наизусть фрагменты среднего объема художественного произведения	7.4 раскрывать образ главного героя, выразительно читать фрагменты художественного произведения	8.4 правильно использовать фрагменты художественного произведения для доказывания своей точки зрения	9.4 использовать фрагменты художественного произведения для творческих работ

2) Анализ и интерпретация

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Композиция художественного произведения	5.1 находить сравнительное и противоположное описание литературного произведения	6.1 обосновать значимость определенных эпизодов композии произведения	7.1 сопоставлять образы и эпизоды произведений	8.1 анализировать композицию: из целого в дробное, из дробного в целое	9.1. анализировать композиции эпических, поэтических, драматических произведений
2. Изображение автора	5.2 Определение авторского портрета в эпических произведениях	6.2 определять облик автора эпического произведения	7.2 определять облик автора эпического, поэтического, драматического произведений	8.2 языкой анализ отношений образа автора и персонажей	9.2 анализировать роль автора как идейно-стилистической целостности изображения
3. Язык художественного произведения	5.3 определять смысл изобразительных, языковых средств описания в произведении (сравнения, эпитеты, повтор, структура стихов)	6.3 определять художественные средства произведения (метафора, имитация, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация)	7.3 анализировать использование художественных средств произведения (символ, синекдоха, эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторический вопрос)	8.3 определять стиль автора, анализируя использование художественных средств произведения (психологический параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис)	9.3 оценивать стиль автора, анализируя виды (троп и фигура) литературного языка произведения
4. Творческая работа	5.4 через описание влияния художественного произведения писать письмо автору, стихи	6.4 описывать, используя литературно-художественные средства, картины природы произведения, места событий, изображения героя	7.4 развивать навыки описания событий произведения с собственной точки зрения	8.4 креативно описывать и дорабатывать отрывки произведения	9.4 писать творческую работу, опираясь на стиль автора

3) Оценивание и сравнение

Обучающиеся должны:
	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1. Историческая и художественная ценность	5.1 оценивать эпизоды произведений с точки зрения исторической ценности	6.1 оценивать персонажи произведений в сравнении с исторической и художественной ценностью	7.1 оценивать персонажи произведений в сравнении с исторической и художественной ценностью, оценивая позицию автора	8.1 оценивать тему и идею произведений, сопоставлять историческую и художественную ценность	9.1 оценивать, сопоставляя аналогичные произведения других видов искусства, историческую и художественную ценность
2. Новизна и современность	5.2 Оценивать, сопоставлять героев с реальной жизнью	6.2 оценивать инновационность современных героев	7.2 оценивать литературный жанр в процессе развития с точки зрения современности	8.2 оценивать произведения с точки зрения современных материальных и духовных ценностей	9.2 оценивать произведени, сопоставляя с современной точкой зрения преемственности поколений
3. Литературные эссе	5.3 анализировать произведения, выражая свое отношение к героям художественных произведений с точки зрения ценностей, писать литературные эссе	6.3 анализировать художественные персонажи с точки зрения семейных ценностей, писать литературные эссе	7.3 анализировать художественные произведения с точки зрения национальных ценностей, писать литературные эссе	8.3 анализировать содержание художественных произведений, определяя структурно-композиционные особенности, писать литературные эссе	9.3 анализировать идеи художественных произведений, писать литературные эссе
4. Литературная критика	5.4. Анализируя влияние произведений духовного мира читателя, писать критическое сообщение	6.4 описывать критическую роль социальных вопросов, поднятых в литературе	7.4 писать критический обзор об эстетической ценности литературного произведения	8.4 писать критичный обзор на основе литературной критики	9.4 анализировать содержание уйгурской литературы и мировой литературы, писать критическую статью

14. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Узбекская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Узбекская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету
"Узбекская литература" для 5-9 классов уровня основного
среднего образования по обновленному содержанию

1) 5-класс

Раздел	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Алыс аңыздар дауысы	1.Сказки. "Үш ағайынды батырлар", "Сусамбил" 2. Сказки А.Обиджона "Әділ Бүркітшах және “Замбұрық”" 3. Сказки Һ. Алымжана “Айгул мен Бахтиер” 4.Легенда М.Осима “Томарис” 5. Сказки Г.Х.Андерсена "Бұлбұл"	Понимание и ответы на вопросы	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Анализ и интерпретация	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Оценка и сравнение	5.1. 5.2
2-я четверть
"Тәрбиенің қайнар бұлағы"	1.Легенда М.Осима “Шырақ” 2. Рубаий А.Навоий “Маһбуб ул-қулуб” Саъдий Шерази “Гүлістан” асари З.М.Бобур 3. Стихи З.Фурқата	Понимание и ответы на вопросы	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Анализ и интерпретация	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Оценка и сравнение	5.3.
3-я четверть
Балалық шақтың мінсіз аспаны	1. Рассказ. А.Қадирий “Көкпарда” 2. Стихи. .Имонбердиева “Аһу”, “Ғанича”, 3. Рассказ. Ғ.Ғулом “Менің ұры балам-ау” 4. Рассказ. Айбека “Фонарчи ота” 5. Рассказ. Носир Фозилова “Шығарма”	Понимание и ответы на вопросы	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Анализ и интерпретация	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Оценка и сравнение	5.2. 5.3. 5.4.
4-я четверть
Көз қарашығымдасың, Отаным!	1. Ода. Эркін Ваһидов “Өзбегім”, 2. стихи Өткір Һашимова "Дүниенің істері", 3. Произведение Мирпұлат Мирзо и Мағжан Жумабоева	Понимание и ответы на вопросы	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Анализ и интерпретация	5.1. 5.2. 5.3. 5.4.
		Оценка и сравнение	5.3

2) 6-класс

Раздел	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
1-я четверть
Ойларым шекарасыз...	1.Загадки. 2. Эпос. Х.Тұ табаева "Сары деуні мініп", 3. Сказки. Ж.Родари "Үруді білмейтін күшік", 4. Эпос. Ч.Айтматов "Ақ желкен"	Понимание и ответы на вопросы	6.1. 6.2. 6.3. 6.4.
		Анализ и интерпретация	6.1.6.2. 6.3. 6.4.
		Оценка и сравнение	6.1. 6.4.
2-я четверть
Жүрек сырлары	1.Стихи. Зулфия Саид А мад "Қаблан" 2. Рассказ. "Бұрынғы" 3. Произведение. Муқими 4. Рассказ А.Қаххор "Науқас" 5.Народные песни	Понимание и ответы на вопросы	6.1. 6.2. 6.3. 6.4.
		Анализ и интерпретация	6.1.6.2. 6.3.6.4.
		Оценка и сравнение	6.2.6.3
3-я четверть
Өткен күніңді ұмытпа	1.Эпос Э.Ваһидова "Нидо" 2.Рассказ О.Еқубова "Балмұздақ" 3.Рассказ М.Шайхзаде "Жылдардың сәлемін жылдарға елтіп" 4.Рассказ Ө.Һашимова "Соғыстың соңғы құрбаны"	Понимание и ответы на вопросы	6.1. 6.2. 6.3.6.4.
		Анализ и интерпретация	6.1.6.2. 6.3. 6.4.
		Оценка и сравнение	6.2. 6.3. 6.4.
4-я четверть
Сөзде сиқыр бар	1. Эпос А.Навои "Һайрат үл-аброр" 2.Стихи Абая 3.Произведение Гулханий "Зарбулмасал" 4. Стихи Азим Суюна "Баһадурдің алдараспаны", "Тұтқын"	Понимание и ответы на вопросы	6.1. 6.2. 6.3. 6.4.
		Анализ и интерпретация	6.1. 6.2. 6.3. 6.4.
		Оценка и сравнение	6.3. 6.4.

3) 7-класс:

Раздел	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения.
1-я четверть
Көне күндерден жеткен жәдігерлер	1.Поэтическое произведение "Равшан" 2. Стихи Атойи 3. Поэтическое произведение Алишер Навои"Сабъаи сайяр" 4.Стихи Түрді Фарағи	Понимание и ответы на вопросы	7.1. 7.2. 7.3. 7.4.
		Анализ и интерпретация	7.1.7.2.7.3.7.4.
		Оценка и сравнение	7.1. 7.4.
2-я четверть
Толғауы тоқсан қызыл тіл	1. Произведение Увайси 2. Стихи Һ.Һ.Ниязи 3. Отрывок из произведения А.Қадири "Меһраптан шаян" 4. Стихи Чөлпан 5. Рассказ А.Қаһһара "Ұры"	Понимание и ответы на вопросы	7.1. 7.2. 7.3. 7.4.
		Анализ и интерпретация	7.1. 7.2. 7.3. 7.4.
		Оценка и сравнение	7.2. 7.3
3-я четверть
"Бұл – мен туылған топырақ"	1. Рассказ А.Қаһһара "Қорқыныш" 2. Стихи Һ.Алымжана "Һолбуки түн" 3. Стихи Миртемір 4. Стихи У.Насыра 5. Произведение Зулфии 6. Рассказ Ш.Һолмирзаева "Өзбектер" 7. Стихи Рауф Парфи	Понимание и ответы на вопросы	1.7. 2.7. 3.7. 4.7.
		Анализ и интерпретация	1.7.2.7.3.7.4.7.
		Оценка и сравнение	7.2.7. 3.7. 4.7.
4-я четверть
"Адам өмірі өлеңдік қатарларда"	1. Произведение Ш.Ра мона 2. Стихи М.Юсуфа "Мейір қалады", "Түзелмейді дертім менің" 3. Рубаи О.Хайяма 4. Стихи Расул Һамзатова "Ана тілім" 5. Произведение Абиша Кекилбоева "Бәйгеторық"	Понимание и ответы на вопросы	1.7. 2.7. 3.7. 4.7.
		Анализ и интерпретация	1.7.2.7.3.7.4.7.
		Оценка и сравнение	3.7. 4.7.

4)8-класс:

Раздел	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения.
1-я четверть
Дананың сөзі-ақылдың көзі	1.Эпос "Күнтуғмиш" 2. Произведение Юсуфа Баласағуни "Қутадғу билиг" 3. Произведение Хоразмий "Муһаббатнаме" 4. Произведение Сайфи Саройи "Су айл ва Гулдурсун" 5.Стихи Лутфий 6. Произведения А.Навои	Понимание и ответы на вопросы	8.1. 8.2. 8.3. 8.4.
		Анализ и интерпретация	8.1. 8.2. 8.3. 8.4.
		Оценка и сравнение	8.1. 8.2
2-я четверть
Өмір фәлсәфәсі	1.Стихи Надира 2. Стихи Абдурауф Фитрата 3. Стихи Ғ. Ғулама "Уақыт", "Сағыныш" 4. Отрывок из романа М.Айбек "Навои"	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2,8.3,8.4.
		Анализ и интерпретация	8.1,8.2,8.3,8.4.
		Оценка и сравнение	8.2,8.3,8.4.
3-я четверть
Тарихи шындық пен көркемдік шешім	1. Трагедия М.Шайхзаде "Мырза Ұлықбек" 2.Стихи У.Насыра "Нил мен Рим" 3. Отрывок из романа Асқад Мухтара "Чинор" 4. Отрывок из романа Саид Аһмада "Уфқ" 5.Эпос Х.Султонова "Сағадат қырғағы" 6. Стихи Төре Сулаймана	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2,8.3,8.4.
		Анализ и интерпретация	8.1,8.2,8.3,8.4.
		Оценка и сравнение	8.1,8.2,8.3,8.4.
4-я четверть
Адам тағдыры	1. Стихи Һалима Худайбердиева 2. Произведение Р.Тагора "Нұр мен көлеңкелер" 3. Произведения Сергея Есенина 4. Стихи Олжаса Сулейменова	Понимание и ответы на вопросы	8.1, 8.2,8.3,8.4.
		Анализ и интерпретация	8.1,8.2,8.3,8.4.
		Оценка и сравнение	8.2,8.3,8.4.

5)9-класс:

Раздел	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения.
1-я четверть
Атадан қалған асыл сөз	1. Поэтическое произведение "Алпамыс" 2. Произведение З.М.Бабура "Бабурнаме" 3. Поэтическое произведение Алишера Навои "Фар од мен Шырын"	Понимание и ответы на вопросы	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Анализ и интерпретация	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Оценка и сравнение	9.1, 9.2,9.4.
2-я четверть
Адам жанының құпиясы	1.Стихи Амирий 2. СатираЗавқий 3. Стихи Аваз тара 4. Рассказ Ғафур Ғулома "Хасан Кайфий" 5.Произведения О.Матжона	Понимание и ответы на вопросы	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Анализ и интерпретация	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Оценка и сравнение	9.2,9.3, 9.4.
3-я четверть
Көркем қатарларда жасырын ақиқат	1.Эпос Таһир Малика "Соңғы оқ" 2. Эпос Тоғай Мурада "Ат кісінеген кеште" 3.Произведения Шавкат Раһмана 4. Отрывки из романа Шуһрата "Алтын бұзылмайды" 5. Стихи Усман Азым	Понимание и ответы на вопросы	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Анализ и интерпретация	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Оценка и сравнение	9.1, 9.2,9.3, 9.4.
4-я четверть
Өлеңнің түсті әлемі	1. Рассказ Назара Эшонқула "Самалды тоқтатып болмайды" 2. Стихи Иқбол Мирзо 3. Стихи Эсанғали Равшанов 4. Трагедия Софокл "Шах Эдип"	Понимание и ответы на вопросы	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Анализ и интерпретация	9.1,9.2, 9.3,9.4.
		Оценка и сравнение	9.2,9.3, 9.4.

Приложение 27 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 23 ноября 2016 года № 668 Приложение 218 к приказу Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115

Типовая учебная программа по предмету "Таджикская литература"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
(с таджикским языком обучения) по обновленному содержанию
Глава 1. Общее положения

1. Учебная программа разработана в соответствии с Государственным общеобязательным стандартом среднего образования (начального, основного среднего, общего среднего образования), утвержденным постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080.

2. Цель учебной программы по литературе – способствовать формированию духовных ценностей человека через восприятие и анализ художественных произведений, воспитывать компетентного читателя, способного на основе личностного выбора использовать знания, умения и навыки для познания мира и самого себя.

3. Задачи программы по учебному предмету "Таджикская литература":

1) формировать знания, умения и навыки, способствующие успешной социальной адаптации, на основе таджикской, русской, казахской и мировой литературы и культуры;

2) воспитывать патриотизм, гражданственность, уважительное отношение к литературному наследию как духовной ценности;

3) способствовать усвоению литературоведческих понятий, позволяющих учащимся более глубоко понимать авторский замысел произведений художественной литературы;

4) формировать навыки критического анализа, сравнения, обобщения, умение устанавливать аналогии и причинно-следственные связи, классифицировать явления, строить логические и критические рассуждения, умозаключения и выводы на основе анализа произведений;

5) формировать духовную и интеллектуальную потребность, совершенствовать навыки чтения и интерпретации текста, развивая творческие способности каждого учащегося;

6) развивать коммуникативные навыки на основе глубокого понимания и анализа художественных произведений различных жанров;

7) формировать умение отстаивать общечеловеческие и национальные ценности, выражать в устной и письменной форме собственную позицию по отношению к идейному содержанию и литературным героям произведений, давать этическую оценку их поступкам, используя образное и критическое мышление.

Глава 2. Организация содержания учебного предмета
"Таджикская литература"

4. Распределение учебной нагрузки:

1) 5 класс – в неделю 2 часа, всего - 68 часов;

2) 6 класс – в неделю 2 часа, всего - 68 часов;

3) 7 класс – в неделю 2 часа, всего - 68 часов;

4) 8 класс – в неделю 2 часа, всего - 68 часов;

5) 9 класс – в неделю 2 часа, всего - 68 часов.

5. Содержание программы по учебному предмету "Таджикская литература" организовано по разделам обучения. Разделы состоят из подразделов, которые содержат в себе цели обучения по классам в виде ожидаемых результатов: навыка или умения, знания или понимания. Цели обучения, организованные последовательно внутри каждого подраздела, позволяют учителям планировать свою работу и оценивать достижения учащихся, а также информировать их о следующих этапах обучения.

6. Раздел "Понимание и ответы по тексту" состоит из подразделов:

1) Понимание терминов;

2) Понимание художественного произведения;

3) Чтение наизусть и цитирование;

4) Составление плана;

5) Пересказ;

6) Ответы на вопросы.

7. Раздел "Анализ и интерпретация текста" включает следующие подразделы:

1) Жанр;

2) Тема и идея;

3) Композиция;

4) Анализ эпизодов;

5) Характеристика героев;

6) Художественный мир произведения в разных формах представления;

7) Отношение автора;

8) Художественно-изобразительные средства;

9) Творческое письмо.

8. Раздел "Оценка и сравнительный анализ" включает следующие подразделы:

1) Оценивание художественного произведения;

2) Сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства;

3) Сопоставление произведений литературы;

4) Оценивание высказываний.

Глава 3. Система целей обучения

9. Цели обучения в программе представлены кодировкой. В коде первое число обозначает класс, второе и третье числа – подраздел программы, четвертое число показывает нумерацию учебной цели. Например, в кодировке 6.2.1.4: "6" – класс, "2.1." – подраздел, "4" – нумерация учебной цели.

10. 1) Понимание и ответы по тексту

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1 Понимание терминов	5.1 понимать термины: художественная литература, фольклор, героический эпос, былина, сказка, литературная сказка, сюжет, композиция, художественное время и пространство, конфликт, герой, повествователь, рассказчик, гипербола, эпитет, сравнение, аллегория, параллелизм	6.1 понимать термины: художественный мир, миф, мифический герой, мифологический образ, рассказ, повесть, пьеса-сказка, афиша, ремарка, портрет, пейзаж, метафора, олицетворение, риторические фигуры, антитеза, перифраз, эпос, лирика, драма как роды литературы	7.1 понимать термины: притча, легенда, баллада, басня, литературное направление, классицизм, фантастический рассказ, комедия, фэнтези, сатира, юмор, гротеск, сарказм, ирония, художественная деталь, лирический герой, ритм и рифма, аллитерация, ассонанс, аллегория, инверсия, анафора	8.1 понимать термины: романтизм и реализм как литературные направления, исторический образ (персонаж), трагедия, комедия, поэма, символ, психологический параллелизм, афоризм, эпиграф, прототип, автобиографизм	9.1 понимать термины: жанр, сонет, роман, лирическое отступление, типизация, психологизм, внутренний монолог, оксюморон, хронотоп, градация, парцелляция, афоризм
2 Понимание художественного произведения	5.2 иметь общее представление о художественном произведении, осмысливать тему	6.2 иметь общее представление о художественном произведении, понимать главную и второстепенную информацию	7.2 понимать художественное произведение в деталях, включая известную и неизвестную информацию	8.2 понимать художественное произведение, критически осмысливая, различать открытую и скрытую (подтекст) информацию	9.2 понимать художественное произведение, критически осмысливая, выражать свое отношение к услышанному или прочитанному
3 Чтение наизусть и цитирование	5.3 читать наизусть выразительно фрагменты текстов небольшого объема (поэтические, прозаические)	6.3 читать наизусть выразительно фрагменты текстов (поэтических, прозаических, драматических)	7.3 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты произведения, связанные с характеристикой лирического героя и/или образа персонажа	8.3 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, отражающие тематику произведения	9.3 самостоятельно находить в тексте и выразительно читать наизусть цитаты, фрагменты, связанные с проблематикой произведения
4 Составление плана	5.4 составлять простой план	6.4 составлять простой цитатный план	7.4 составлять сложный план	8.4 составлять сложный цитатный план	9.4 составлять тезисный план
5 Пересказ	5.5 кратко пересказывать содержание произведения или отрывка	6.5 пересказывать (кратко, подробно) содержание произведения небольшой эпической или драматической формы, выражая свое мнение о героях и событиях	7.5 пересказывать (кратко, подробно, выборочно) содержание произведения или отрывка, выражая свое мнение о героях и событиях	8.5 пересказывать содержание произведения или отрывка, используя разные приемы цитирования	9.5 пересказывать содержание произведения, используя разные приемы пересказа, творчески переосмысливая развитие сюжета
6 Ответы на вопросы	5.6 давать краткий и полный ответ на вопрос	6.6 давать развернутый ответ на вопрос	7.6 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос	8.6 давать аргументированный ответ на проблемный вопрос, используя цитаты	9.6 давать развернутый аргументированный ответ на проблемный вопрос со ссылкой на источники

2) Анализ и интерпретация текста

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1 Жанр	5.1 определять жанр и его признаки (былина, сказка, литературная сказка)	6.1 определять жанр и его признаки (рассказ, повесть, пьеса-сказка)	7.1 определять жанр и его признаки (притча, баллада, басня, легенда, комедия, лирическое стихотворение, фэнтези, фантастический рассказ)	8.1 определять жанр и его признаки (трагедия, комедия, поэма)	9.1 определять жанр и его признаки (сонет, роман, роман в письмах)
2 Тема и идея	5.2 определять основную мысль произведения	6.2 определять основную мысль произведения, опираясь на его структурные элементы	7.2 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о поступках героев	8.2 определять тему и идею произведения, выражая свое мнение о проблематике	9.2 определять тему и идею произведения, выражая мнение об их актуальности и аргументируя свою позицию
3 Композиция	5.3 выделять в тексте произведения элементы композиции	6.3 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять их роль в сюжете произведения	7.3 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять роль эпиграфа и его смысл	8.3 выделять в тексте произведения элементы композиции, объяснять значение вставных эпизодов	9.3 выделять в тексте произведения элементы композиции, различать виды композиции, объяснять значение лирических отступлений
4 Анализ эпизодов	5.4 анализировать эпизоды, важные для характеристики главных героев	6.4 анализировать эпизоды драматических и прозаических произведений, важные для характеристики главных героев	7.4 анализировать в прозаическом, драматическом и лирическом произведениях эпизоды, важные для характеристики главных и второстепенных героев	8.4 анализировать эпизоды произведений, объяснять их связь с проблематикой и роль в развитии сюжета	9.4 анализировать в произведении эпизоды, важные для определения конфликта, объяснять связь с другими эпизодами
5 Характеристика героев	5.5 характеризовать героев	6.5 характеризовать героев, используя план и цитаты из текста	7.5 характеризовать героев произведения на основе деталей и цитата из текста	8.5 характеризовать героев произведения, их поступки, мотивы поведения, значение имен и фамилий	9.5 характеризовать героев произведения на основе их социальных и межличностных отношений
6 Художественный мир произведения в разных формах представления	5.6 анализировать художественное пространство и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах	6.6 анализировать художественное пространство и время и оформлять свое представление в рисунках, схемах, кластерах	7.6 анализировать сюжет и композицию, художественные образы и оформлять свое представление в таблицах, схемах, кластерах, презентациях	8.6 анализировать систему образов, хронотоп, структуру произведения и оформлять свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы)	9.6 анализировать художественный мир произведения, оформляя свое представление с помощью различных способов свертывания информации (схемы, таблицы, интеллект-карты, ментальные карты, ПОПС-формулы, диаграммы)
7 Отношение автора	5.7 определять отношение автора к главным героям	6.7 определять отношение автора к главным и второстепенным героям	7.7 определять отношение автора к главным и второстепенным героям, аргументируя свою позицию	8.7 определять способы выражения авторского отношения к героям	9.7 определять способы выражения авторского отношения к героям и изображаемым событиям
8 Литературные приемы и изобразительные средства	5.8 анализировать изобразительные средства в художественном тексте (гиперболы, эпитеты, сравнения, аллегории, параллелизм) при поддержке учителя	6.8 анализировать изобразительные средства (метафоры, олицетворения) и фигуры поэтического синтаксиса (риторические вопросы, обращения, восклицания, антитезы, перифразы)	7.8 анализировать изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса в художественном тексте (аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры), основные приемы комического (сатира, юмор, гротеск, ирония, сарказм)	8.8 анализировать способы авторской характеристики героев, изобразительные средства, в том числе звукопись и цветопись, фигуры поэтического синтаксиса (риторические фигуры, антитезы, перифразы инверсии, анафоры, градацию), литературные приемы (символ, психологический параллелизм, автобиографизм	9.8 анализировать средства и приемы создания образов, изобразительные средства и фигуры поэтического синтаксиса (эпитеты, сравнения метафоры, олицетворения, риторические фигуры, антитезы, перифразы аллитерации, ассонансы, аллегории, инверсии, анафоры, градацию, парцелляцию)
9 Творческое письмо	5.9 писать творческие работы (сказки, рассказы, мини-сочинения на литературные темы по опорным словам, иллюстрациям)	6.9 писать творческие работы (мифы, рассказы, мини-сочинения на литературные темы, сравнительные характеристики), выражая свое понимание прочитанного, используя изобразительные средства языка	7.9 писать творческие работы (сочинения, притча, отзыв, репортаж, интервью с литературным героем), выражая свое отношение к прочитанному, используя изобразительные средства языка	8.9 писать творческие работы (письмо литературному герою, сценарии), выражая отношение к герою, его поступкам, используя изобразительные средства	9.9 писать сочинения на литературные и свободные темы, рецензии (на спектакли и/или экранизации произведения)

3) Оценка и сравнительный анализ

Обучающиеся должны:
Подраздел	5 класс	6 класс	7 класс	8 класс	9 класс
1 Оценивание художественного произведения	5.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая свои мысли и чувства	6.1 участвовать в обсуждении произведения, оценивая поступки главных героев	7.1 участвовать в обсуждении произведения, выражая мнение о героях и событиях	8.1 участвовать в обсуждении произведения, отстаивая свою точку зрения, оценивая поведение, поступки героев, позицию автора	9.1 участвовать в обсуждении произведения, объясняя свою позицию с учетом различных мнений, оценивая актуальность проблематики произведения
2 Сравнение художественного произведения с произведениями других видов искусства	5.2 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя	6.2 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, объясняя сходства и различия при поддержке учителя (план сравнительной характеристики)	7.2 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов	8.2 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя специфические средства создания образов в разных видах искусства	9.2 сравнивать художественное произведение с произведениями других видов искусства, характеризуя сходства и различия в средствах создания образов, выделяя индивидуальные авторские приемы
3 Сопоставление произведений литературы	5.3 сопоставлять произведения (или фрагменты) таджикской, русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике при поддержке учителя	6.3 сопоставлять произведения (или фрагменты) таджикской, русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике и проблематике	7.3 сопоставлять произведения (или фрагменты) таджикской, русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру	8.3 сопоставлять произведения (или фрагменты) таджикской, русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры	9.3 сопоставлять произведения (или фрагменты) таджикской, русской, казахской и мировой литературы, близкие по тематике/ проблематике/ жанру, учитывая особенности национальной культуры, объяснять позицию авторов
4 Оценивание высказываний	5.4 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения соответствия теме	6.4 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты раскрытия темы, уместности цитирования	7.4 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, уместности цитирования, композиционного единства	8.4 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного единства и фактологической точности	9.4 оценивать устные и письменные высказывания (свои, одноклассников) с точки зрения полноты и глубины раскрытия темы, композиционного и стилевого единства, фактологической точности

11. Настоящая учебная программа реализуется в соответствии с Долгосрочным планом к Типовой учебной программе по учебному предмету "Таджикская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию согласно приложению.

Приложение к Типовой учебной программе по учебному предмету "Таджикская литература" для 5-9 классов уровня основного среднего образования по обновленному содержанию

Долгосрочный план по реализации Типовой учебной
программы по учебному предмету "Таджикская литература"
для 5-9 классов уровня основного среднего образования
по обновленному содержанию

1) 5 класс:

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
Четверть 1
Героический эпос	1. Легенда "О Эраже и колдуне" 2. Искусство преувеличения. Художественный образ, персонаж художественного образа. 3. Пословицы и поговорки. Легенды и рассказы. Слог, рифмовка стихов.	Понимание и ответы на вопросы	5.1., 5.2., 5.3., 5.4., 5.6.
		Анализ и интерпретация	5.1., 5.2., 5.5., 5.8.
		Оценка и сравнительный анализ	5.1.
Четверть 2
Литературная поэтическая сказка	1. Абуабдулло Рудаки. Образец из стихов "О знании", "Эй Бухара радуйся…", "Прекрасная весна". 2. А.И.Сина "Змея и молоко в чаше", "На дороге", "Зафарнома". 3. Саъди Шерози. Рассказы из "Гулистана", "Наказ учителя, лучше отцовской любви" 4. Бадриддин Хилоли. "Отдать жизнь ради друга", "О поведении".	Понимание и ответы на вопросы	5.2., 5.3., 5.5.
		Анализ и интерпретация	5.1., 2., 5.3., 5.4., 5.5., 5.9.
		Оценка и сравнительный анализ	5.3.
Четверть 3
Литературная прозаическая сказка	1. С.Айни. "Герой таджикского народа Темурмалик" 2. М. Турсинзода. Отрывок из поэмы "Вечная яркость" 3. Эрадж Мирзо. "Материнское достоинство", "Праздник Навруз", "Достоинство учителя". 4. Хахилуллои Халили. "Подарок матерям", "Обращение поколениям нашей Родины", "Хлопоты Навруза"	Понимание и ответы на вопросы	5.1., 5.3., 5.6.
		Анализ и интерпретация	5.2., 5.4., 5.5., 5.6., 5.7., 5.8.
		Оценка и сравнительный анализ	5.2.
Четверть 4
Фольклорные элементы в литературных произведениях	1. Фотех Ниези. Отрывок из романа "Преданность", "Подвиг Мамараджаба". 2. М.Миршакар. Эпос "Беспокойный Пяндж", "Бедный". 3. Абдумалик Бахори. Отрывок из повести "Два скандальных месяца", рассказ "Алиджана и Азиза" 4. Гаффар Мирза. Начало эпоса "Власть и государство", "У колыбели"	Понимание и ответы на вопросы	5.2., 3., 5.4.
		Анализ и интерпретация	5.3., 5.4., 5.5., 5.6., 5.7., 5.8., 5.9.
		Оценка и сравнительный анализ	5.4.

2) 6 класс:

Тема	Изучаемые произведения		Навыки	Цели обучения
Четверть 1
Мифы народов мира	1. Устная литература и фольклор. 2. Исторические песни "Восстание Восеъ". 3. Чужеземец. 4. Образцы загадок и четверостишия.	Понимание и ответы на вопросы		6.1., 6.2., 6.3., 6.5.
		Анализ и интерпретация		6.1., 6.3., 6.5., 6.9.
		Оценка и сравнительный анализ		6.1.
Четверть 2
Тема Рождество в литературе	1. Унсурулмаоли Кайковус. Глава из "Кобуснаме" 2. Н.Ганджави. поэма "Хайр и Шар" 3. Мухаммад Газоли. Рассказы из "Насихат-ул-мулук" 4. Мухаммед Авфи Бухорои. Рассказ из "Джоме-ул-хикоет".		Понимание и ответы на вопросы	6.1., 6.3., 6.5., 6.6.
			Анализ и интерпретация	6.2., 6.3., 6.4., 6.5., 6.7.
			Оценка и сравнительный анализ	6.3.
Четверть 3
Нравственный выбор человека	1. Х.Шерози. "Корабль судьбы", "Послания друга", "Не беспокойся". 2. З.М.Восифи. Рассказы из "Бадое-ул-вакое". 3. Ш.Бухорои. Лирика "Из-за трудности передо мной открылись жалобы на сердце", "Слезы моих глаз больше воды родника". 4. А.Дониш. Отрывок из "Наводир-ул-вакое"		Понимание и ответы на вопросы	6.4.
			Анализ и интерпретация	6.1., 6.2., 6.4., 6.5., 6.6., 6.7. 6.8., 6.9.
			Оценка и сравнительный анализ	6.2.
Четверть 4
Сказочные и мифологические элементы в литературных произведениях	1. А.Лохути. Разбор стихов "Родина", "Ненужное рабство". 2. М.Ауезов. Отрывок из романа "Абай".		Понимание и ответы на вопросы	6.1., 6.2., 6.3., 6.4., 6.6.
			Анализ и интерпретация	6.5., 6.6., 6.8.
			Оценка и сравни-тельный анализ	6.4.

3) 7 класс:

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
Четверть 1
Притчи и легенды в литературе	1. А.Фирдауси. Поэма "Кова ва Заххок", Нравоучение Фирдауси 2. Н.А.Самарканды. Рассказ "Жизнь Саъди Салмон" из книги "Четыре статьи" 3. Дж.Балхи. Рассказы "Медведь и глупец", "Лекарь и больной". 4. К.Худжанди. "Чужеземец", стихотворение "Преданный друг"	Понимание и ответы на вопросы	7.1., 7.2., 7.3., 7.4., 7.6.
		Анализ и интерпретация	7.2., 7.4., 7.5.
		Оценка и сравнительный анализ	7.1.
Четверть 2
Человек и природа	1.А.Джами. Рассказы из "Бахористон", "Силсилат-уз-захаб". 2. Х.В.Кошифи. Рассказы "Воробей и ворон", "Цапля", "Выдумки обезьян". 3. С.Насафи. "Воспоминание", "Драгоценность", "Бахориет" 4. А.Кунанбаев. стихотворение "Неожиданность", "Расходуй обдуманно".	Понимание и ответы на вопросы	7.3.
		Анализ и интерпретация	7.1.,7.2., 7.3., 7.5., 7.6., 7.8., 7.9.
		Оценка и сравнительный анализ	7.3.
Четверть 3
Сатира и юмор в литературе	1. Х.Юсуфи. "Любовь к Родине", "Родина". 2. Б.Рахимзода. "Учитель", "Мой великий народ". 3. А.Шукухи. "Мы сторонники мира", "Уважение к старшим". 4. Л.Шерали. "Маме", "Потерянный язык"	Понимание и ответы на вопросы	7.1., 7.2., 7.3., 7.5., 7. 6.
		Анализ и интерпретация	7.5.,7.6., 7.7., 7.8.
		Оценка и сравнительный анализ	7.2.
Четверть 4
Мораль, этика, ценности	1. Ю.Баласагуни. Тема и содержание "Құтадғу билик". Результаты некоторых советов. 2. Х.А.Яссави. Фольклор и творчество тюркоязычных народов. 3. А.Таджибаев. "Дождь", "Издалека", "Любимая". 4. Х.Бекхожен. "Ветер", "Домбра", "Для таджикского друга"	Понимание и ответы на вопросы	7. 4., 7.5.
		Анализ и интерпретация	7.1.,7.3., 7.4., 7.5., 7.7., 7.9.
		Оценка и сравнительный анализ	7.4.

4) 8 класс:

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
Четверть 1
Дети и взрослые	1. "Авесто", "Дерево Ассурик", "Подвиг Ардашера Бобакона", "Памятник Зариров". 2. А.Рудаки. Ода "Жалоба о старости", "История вина". 3. А.Фирдауси. Эпоси "Шохнаме", "Рустам и Сухраб", "Борьба Рустама с Исфандияром". 4. А.Сино. "Ал-конун", "Китоб–уш-шифо", "Донишнома".	Понимание и ответы на вопросы	8.1., 8.2., 8.3., 8.4., 8.5., 8.6.
		Анализ и интерпретация	8.2., 8.3., 8.5.
		Оценка и сравнительный анализ	8.1.
Четверть 2
Любовь и честь	1. А.Туси. "Лугати форс", "Гаршоспнома". 2. У.Кайковус. "Кабуснаме", раздели "Право детей" и "Гость и гостеприимство". 3. Н.Хусрав. "Зод-ул-мусофирин", "Джамеъ-ул-хикматайн", "Сафарнома". 4. О.Хайям. Тема и содержание "Наврузнаме".	Понимание и ответы на вопросы	8.2., 8.3.
		Анализ и интерпретация	8.1., 8.2., 8.3., 8.6., 8.7., 8.8., 8.9.
		Оценка и сравнительный анализ	8.2.
Четверть 3
Сатира и юмор	1. С.Газнави. "Наука укращения человека" "Дом Лукмана", 2. Абумаолии Насрулло. "Калила и Димна", глава "Ворона и савы" 3. Фаромарз ибн Худодод. Книга "Хитрый Самак", Эпос "Самак и его приключение" 4. Анварии Абаверди. "Сборник", ода "Слезы Хуросана"	Понимание и ответы на вопросы	8.1., 8.5., 8.6.
		Анализ и интерпретация	8.4., 8.5., 8.6., 8.7., 8.8.
		Оценка и сравнительный анализ	8.2., 8.3.
Четверть 4
Мечты и реальность	1. Ф.А. Нишопури. "Азия", "Рассказ" и рассказы из "Тазкират-ул-авлие" 2. Х. Шервони "Сборник", басня "Тухфат-ул-ирокайн" 3. Теория литературы. Искусство "Вопросы и ответы". Идея и содержание искусство "Вопросы и ответы". 4. Н. Ганжави. Эпос "Хамса", содержание эпоса "Искардарнаме"	Понимание и ответы на вопросы	8.3., 8.4.
		Анализ и интерпретация	8.1., 8.4., 8.6., 8.7., 8.8., 8.9.
		Оценка и сравнительный анализ	8.1., 8.4.

5) 9 класс:

Тема	Изучаемые произведения	Навыки	Цели обучения
Четверть 1
Странности любви	1. С. Шерози. Язык и произношение "Бустан" и "Гулистан" 2. Дж.Балхи. "Басня о культуре", рассказ "Продавец и попугай" 3. А.Х.Дехлави. "Хамса", эпосы "Дувалрони и Хизрхан". 4. М.А.Бухорои. "Лубоб-ул-албоб", "Джоме-ул-хикоят". 5. Ибн Ямин. "За пол ячменя не купят".	Понимание и ответы на вопросы	9.1., 9.2., 9.3., 9.5., 9.6.
		Анализ и интерпретация	9.2., 9.3., 9.5., 9.8.
		Оценка и сравнительный анализ	9.1.
Четверть 2
Тема маленького человека	1. У.Закони. "Кошка и мишка". Тезис "Десять разделов". 2. Х.Шерози. Проза "Не горюй", "Ораторы" 3. К.Худжанди. "Чужеземец", художественная проза К.Худжанди. 4. А. Джоми. "Семь цветов радуги", "Бахористон", " Мудрость Искандера"	Понимание и ответы на вопросы	9.2., 9.3.
		Анализ и интерпретация	9.1., 9.2., 9.3., 9.6., 9.7., 9.8., 9.9.
		Оценка и сравнительный анализ	9.2.
Четверть 3
Сатира общества	1. А.Навои. Сборник стихов А.Навои. "Тухфат-ул-афкор", "Возможности подростков". 2. Х.В.Кошифи. "Поведение Мухсина", "Анвории Сухайли".	Понимание и ответы на вопросы	9.1., 9.5., 9.6.
		Анализ и интерпретация	9.4., 9.5., 9.6., 9.7., 9.8.
		Оценка и сравнительный анализ	9.2., 9.3.
Четверть 4
Тайны человеческой души	1. К.Бинои. Эпос "Бехруза и Бахрама", научно-литературное наследство поэта. 2. Б.Хилоли. "Царь и бродяга", эпос "Лейли и Маджнун". 3. З.М.Восифи. "Бадое-ул-вакое", распространение науки и искусство. Советы ученого. 4. З.Нахшаби "Тутинома", "Куллиет и джузиет", "Лаззат-ун-нисо".	Понимание и ответы на вопросы	9.3., 9.4.
		Анализ и интерпретация	9.1., 9.4., 9.6., 9.7., 9.8., 9.9.
		Оценка и сравнительный анализ	9.1., 9.4.