ИПС "Әділет"

"Қазақстан Республикасының әуе кеңістігін пайдалану және авиация қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 15-бабының 28-5) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Тыл және қару-жарақ бастығы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықтың көшірмесін мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қағаз және электрондық түрде ресми жариялау мен Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 19.04.2021 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі
генерал-полковник

С. Жасұзақов

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы Ұлттық

қауіпсіздік комитетінің Төрағасы

__________________ К. Мәсімов

2017 жылғы 8 тамыз

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Ішкі істер министрі полиция

генерал-полковнигі

_______________ Қ. Қасымов

2017 жылғы 1 тамыз

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2017 жылғы 27 шілдедегі № 393
бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) келіп түсетін жанармайдың сапасын сақтау мақсатында мемлекеттік авиациядағы жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың (бұдан әрі – жанармай) сапасын қамтамасыз етуін ұйымдастыру, оның кондиция шегінен шығуына жол бермеу және авиациялық техникада кондициялық емес жанармайды қолдануды болдырмау немесе оны арналуы бойынша пайдаланбау жөніндегі қызметті нақтылайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Нұсқаулықта пайдаланылатын негізгі анықтамалар:

1) авиациялық бөлім – мемлекеттік авиация әуе кемелерінің ұшуын ұйымдастыру мен орындауды, оларды пайдалануды және сақтауды жүзеге асыратын республикалық мемлекеттік мекеме;

2) авиациялық оқиға – әуе кемесінің бортындағы адамдардың қаза табуына (өлімге әкелген дене жарақатына) және/немесе осы әуе кемесінің жойылып кетуіне әкелген әуе кемесін ұшуда пайдалануға байланысты авиациялық жағдай;

3) авиациялық техника – авиациялық техникалық құралдар кешені (әуе кемелері, олардың борттық жабдығы мен агрегаттары, қозғалтқыштар, мемлекеттік авиация әуе кемелерінің авиациялық қару-жарағы, авиациялық құтқару құралдары, кешенді тренажерлар (ұшу симуляторлары), жиынтықтаушы бұйымдар, әуе қозғалысын басқарудың, қондыру навигациясының және байланыстың техникалық құралдары, сондай-ақ ұшуды орындау, әуе қозғалысын басқаруды және ұшуды жерүсті қамтамасыз етуді ұйымдастыру үшін арналған жалпы және арнайы қолдануды жерүсті қамтамасыз ету құралдары;

4) әуе кемесі – жер (су) бетінен шағылысқан ауамен әрекеттесуді болғызбай, ауамен өзара әрекеттесу есебінен атмосферада қалықтайтын аппарат;

5) қамтамасыз ету бөлімдері – авиациялық-техникалық базалар, авиациялық комендатуралар, әуе қозғалысын басқару орталықтары;

6) мемлекеттік авиацияны басқару органдары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері бас қолбасшысының басқармасы, Қазақстан Республикасы Ұлттық ұланының Бас қолбасшылығы, Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Авиация қызметі.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 19.04.2021 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

3. Мемлекеттік авиацияда жанармай сапасын қамтамасыз етуге оны тасымалдау, қабылдау, сақтау, беру және авиациялық техниканы толтыру үшін беру кезінде өз құзыреті шегінде жанармай қызметінің лауазымды адамдары жауап береді. Авиациялық техниканы пайдаланатын қызметтердің лауазымды адамдары авиациялық техниканың жай-күйін және бактарының (жүйелерінің) ақаусыздығын, оларды жанармай қабылдауға және толтыруға дайындауды бақылайды. Өз бөлімшесінің авиациялық техникасының бактарындағы және жүйелеріндегі жанармай сапасының сақталуын және мөлшерін бөлімше командирі бақылайды.

4. Авиациялық бөлімдердегі (қамтамасыз ету бөлімдеріндегі) жанармай сапасын бақылауды авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімдерінің) зертханалары, ал штаттық зертханалары жоқ әскери бөлімдерде – сертификатталған (тіркелген) зертханаларда жүзеге асырылады.

5. Жанармайдың авиациялық техниканың бактарына дейінгі барлық қозғалысы кезеңдерінде оның сапасының сақталуы мен бақылау жөніндегі іс-шараларды жоспарлау, бақылау және есепке алу үшін авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) осы Нұсқаулыққа 1-қосымшада көрсетілген жанармай сапасын бақылау жөніндегі құжаттар тізбесіне сәйкес құжаттар жүргізіледі.

6. Зертханалар жүргізетін жанармайды талдау төрт түрге бөлінеді:

1) келген жанармай маркасы мен сапасы бойынша жөнелту құжаттарында (жүкқұжатында, паспортта) көрсетілгенге сәйкес келуі туралы объективті ақпарат алу, ал жөнелту кезінде цистернаға (ыдысқа) жөнелтуге жоспарланған өнім құйылғаны және сапалық жай-күйді есепке алу журналы бойынша есепке алынған сапа екеніне көзін жеткізу мақсатында теміржол және автомобиль цистерналарына құйылғанға дейін – жанармайды теміржол және автомобиль цистерналарынан қабылдау кезінде қабылдау-тапсыру талдауына ұшырайды;

2) жанармайды қайта құю кезінде жанармайдың басқа маркаларымен араласпағанына көзін жеткізу, ал сақтау кезінде оның сапасының бастапқы өзгеруін белгілеу мақсатында жанармайды сақтау кезінде, қоймаішілік немесе қоймааралық қайта құйғаннан кейін жанармай бақылау талдауға ұшырайды;

3) осы Нұсқаулыққа 2-қосымшаға сәйкес жанармайды, майларды, жағармайлар мен арнайы сұйықтықтарды резарвуарда және ыдыста сақтаудың белгіленген мерзімдеріне сәйкес резервуарларда және ыдыста тұрған жанармай қоймалық талдауға ұшырайды. Ұзақ сақтау кезінде қоймалық талдау өз мәртебесі бойынша толық талдауға сәйкес келеді, жанармайды тікелей мақсаты бойынша қолдану мүмкіндігін немесе кезекті талдауға дейін оны одан әрі сақтау мүмкіндігін растайды;

4) ұзақ сақтауға қою алдында, белгіленген сақтау мерзімдері өтекннен кейін, жанармайды қолданумен байланысты авиациялық оқиғалардың себептерін тергеп тексеру кезінде, сондай-ақ жанармай сапасын терең зерттеу мақсатында толық ауқымда жанармай сапасын белгілеу қажет болған басқа да жағдайларда жанармай толық талдауға ұшырайды.

Сақтау кезінде жанармай сапасын зертханалық тексеру кезеңділігі және талдау жүргізу үшін (қоса айқындау кезінде) қажетті барынша аз сынамалар мөлшері осы Нұсқаулыққа 3-қосымшада келтірілген.

7. Қабылдау-тапсыру, бақлау, қоймалық және толық талдау кезінде айқындалатын сапа көрсеткіштерінің тізбесі осы Нұсқаулыққа 4-қосымшада айқындалған.

Кез келген талдау түрін орындау кезінде осы талдау түрінің көрсеткіштері үшін жанармай сапасының көрсеткіштері міндетті тізбені қысқартуға жол берілмейді.

8. Сақтау мерзімі ұзартылған жанармай үшін зертханалық тексеру кезеңділігі екі есе қысқартылады.

Дәнекерленген және басқа да герметикалық орамада (бөшкелерде, бидондарда, канистраларда, банкаларда, бөтелкелерде және тюбиктерде) келіп түскен майлар, жағармайлар мен арнайы сұйықтықтар тиісті сақтау шарттары сақталған кезде сақтаудың белгіленген мерзімі ішінде талдау жүргізбей жасаушы зауыттар паспорттары бойынша сақтауға және авиациялық техникада қолдану үшін беруге жол беріледі. Осы мерзім өткеннен кейін көрсетілген өнім толық талдау көлемінде олардың сапасының сәйкес келуі белгіленгеннен кейін қолдануға жол беріледі. Майлар, жағармайлар мен арнайы сұйықтықтар герметикалық ыдыс ашылғаннан кейін бірінші кезекте жұмсалуға тиіс. Беру алдында оларда судың және механикалық қоспалардың болмауы тексеріледі.

9. Жанармай авиацилық бөлімдерге (қамтамасыз ету бөлімдеріне) осы Нұсқаулыққа 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша паспорттармен келіп түседі. Жеткізуші берген (көлік құжаттарымен алынған) паспорттар әрбір партиясынан бір-бір данасы авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімнің) жанармай қызметінде жанармай толық жұмсалғанға дейін жеке папкада сақталады (авиациялық жанармайға паспорттар авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) ол жұмсалғаннан кейін бір жыл ішінде сақталады). Паспорттың сыртқы жағында жанармай келген көліктің және цистернаның (вагонның, кеменің) нөмірі, жанармай қандай резервуарға құылғаны немесе қай сақтау орнына орналастырылғаны көрсетіледі. Келіп түскен жанармай құйылған (орналастырылған) резервуарлардың (сақтау орындарының) нөмірлері жанармайды қабылдау актісінде көрсетіледі.

Жанармай сапасын сақтау үшін оның әртүрлі маркаларын резервуарларда және басқа да сақтау құралдарында араластыруға жол берілмейді.

10. Ұзақ сақтаудағы жанармайдың кондиция шегінен шығуын болдырмау үшін кезең-кезеңімен оны жаңарту қажет. Уақтылы жаңартуды бақылау үшін авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) және мемлекеттік авиацияны басқару органдарының жанармай қызметінде жыл сайын осы Нұсқаулыққа 6-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жанармай қоймасындағы, авиациялық техника бактарындағы және жүйелеріндегі ұзақ сақтаудағы жанармайды жаңарту жоспары әзірленеді.

Авиациялық техника үшін жанармайды сақтау мерзімдерінің өтуі оны жаңарту үшін негіз болып табылады. Сонымен қатар, егер толық талдау деректері бойынша оның сапасының көрсеткіштері нашарлаған және шекті мәндерге жақындаған деп белгіленсе, жанармай жаңартылады. Жанармайды қолдану туралы мәселелерді шешу кезінде тек жанармайды сақтау мерзімдері емес оның сапасы назарға алынады. Ұзақ сақтаудағы жанармайдың ескірген маркасы жанармайдың жаңа маркаларының түсуіне қарай бірінші кезекте жаңа бірегей маркаға жаңартылады (сақтау мерзімдеріне қарамай).

11. Жанармайдың кондиция шегінен шығудың әрбір жағдайы оған жанармай қызметі және авиациялық техниканы пайдаланушы қызметтер мамандарының міндетті қатысуымен авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) командирі тағайындайтын комиссия тергеп тексеру жүргізеді. Комиссия жай-күй сапасының өзгеруі актісін жасайды. Акт мынадай деректерді:

1) жанармай сынамаларын алған күні мен орнын;

2) жанармай сынамаларына талдау жүргізген зертхана атауын және талдау жүргізілген күнді;

3) сапа паспортының нөмірі мен берілген күнін;

4) жанармай кондициялық емес сапа көрсеткіштерін және жанармайдың кондиция шегінен шығу себептерін;

5) сынама алынған кондициялық емес деп танылған жанармай сақтау жағдайларын, мерзімдері мен мөлшерін;

6) сапа паспортының қорытындысын;

7) жанармайды анағұрлым мақсатты пайдалану туралы ұсынысты қамтиды.

Комиссия жұмысының нәтижелерінде жанармайдың кондиция шегінен шығу себептерін және кінәлі лауазымды адамдарды, залал келтірілген сома айқындалады.

12. Кондициялық емес жанармайды (оның кондиция шегінен шығу себептерін) есепке алуды әрбір авиациялық бөлімде (қамтамасыз ету бөлімінде) жүргізіледі. Кондициялық емес жанармайды жалпы есепке алуды мемлекеттік авиацияны басқару органдарының жанармай қызметінде осы Нұсқаулыққа 7-қосымшаға сәйкес нысан бойынша кондициялық емес жанармайды есепке алу журналында жүргізіледі.

13. Тікелей мақсаты бойынша қолдану үшін кондициялық емес жанармайды жөнелтуге және беруге жол берілмейді.

14. Жанармай сапасын тексеру үшін оның сынамалары алынады. Сынамалар жанармайды қабылдау, сақтау, беру кезінде және қабылдау-тапсыру, бақылау, қоймалық немесе толық талдау көлемінде жанармай сапасын белгілеу қажет болмаған немесе жекелеген көрсеткіштер бойынша жанармай сапасын айқындау қажет болған барлық жағдайлварда алынады.

15. Авиациялық бөлімдерді (қамтамасыз ету бөлімдерін) тексеру кезінде ұзақ сақтаудағы авиациялық техника бактарындағы отынның сапасын бақылау үшін бактардан инспекторлық сынамалар алынады. Тексерушінің рұқсаты бойынша инспекторлық сынамалар толық талдауға немесе сапаның жекелеген көрсеткіштерін айқындай отырып талдауға ұшырайды. Егер бактардағы отынның сапасы өз талаптарына немесе қолдану шарттарына сәйкес келмесе, онда талдау нәтижелері сынама алынған авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) командиріне және мемлекеттік авиация басқару органы жанармай қызметінің бастығына жеткізіледі.

16. Жанармай сынамаларын алу басқа зертханалар талдау үшін сынамалар алған, спирттің, арнайы сұйықтықтардың, сондай-ақ шағын ыдыста сақталатын майлар мен жағармайлардың сыналарын алған, инспекторлық сынамалар алынған жағдайларда осы Нұсқаулыққа 8-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жанармай сынамаларына арналған актімен ресімделеді.

Сынамалар алу актісін авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) командирі тағайындаған жанармайды қабылдау (беру) жөніндегі комиссия екі данада жасайды. Актінің бір данасы алынған сынамаларға талдау жасаған зертханада, осы зертхананың талдауға сынамаларды қабылдау туралы белгісімен екінші данасы талдауға сынамалар берген авиациялық бөлімде (қамтамасыз ету бөлімінде) сақталады.

Сапаға күмән келтірілген (даулар туындаған) кезде сынамалар алуға акті сапаның сәйкес келуі белгіленгенге дейін алушыда (жөнелтушіде) сақталады.

Шағын ыдыстарда сақталатын спирттан және арнайы сұйықтықтардан, сондай-ақ майлар мен жағармайлардан сынамалар алуға акті сынамаларға кірген өнімнің мөлшерін есептен шағыру үшін негіз болады.

17. Басқа зертханаларға талдауға сынамаларды жіберген кезде сынамалармен бірге талдау түрін немесе жанармай сапасын тексеру қажет көрсеткіштерді көрсете отырып, сынамалар алу актісі беріледі. Дұрыс алынбаған немесе ресімделмеген сынамаларды зертхана талдауға қабылдамайды. Талдаулар жүргізілгеннен кейін сынамалардың қалдығы зертханада сақталмайды, алынған мұнай өніміне құйылады. Сынамалардың қалдығы алынған мұнай өніміне құю актімен ресімделеді.

18. Зертханаға келіп түскен жанармай сынамалары осы Нұсқаулыққа 9-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жанармай сынамаларын тіркеу журналында есепке алынады, нәтижелері осы Нұсқаулыққа 10-қосымшаға сәйкес нысандар бойынша отынды, майларды, жағармайлар мен арнайы сұйықтықтарды талдау (сапалық жай-күйді есепке алу) журналдарына енгізіледі. Талдаулар журналдары авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) зертханаларында жүргізіледі. Талдаулар журналдарында жанармай сапасы туралы зертханалардың қорытындылары беріледі.

19. Жанармайдың әрбір сынамасына зертхана паспорт береді. Паспортты толтыру үшін негі талдаулар журналындағы жазбалар мен қорытынды болып табылады, зертханашылардың жұмыс дәптерлерінің деректері бойынша паспорттарды жазып беруге жол берілмейді. Паспорт (талдау) бойынша нөмір сынамаларды тіркеу журналы бойынша сынаманың реттік нөміріне сәйкес беріледі.

Келіп түскен сынаманы талдау нәтижелері бойынша зертхана беретін паспорт сынама талдауға берілген талдау түрі көзделген сапаның барлық көрсеткіштері бойынша толтырылады.

Алушыға ағымдағы қамтылым үшін арналған жанармайға зертхана беретін паспорт қабылдау-тапсыру, бақылау және қоймалық талдау түрлері бойынша көзделген сапаның барлық көрсеткіштері бойынша толтырылады. Паспортқа соңғы талдаулар нәтижелері енгізіледі.

Алушыға зертхана беретін ұзақ сақтауүшін арналған жанармайға паспорт толық талдау көлемінде сапаның барлық көрсеткіштері бойынша толтырылады.

Паспортқа зертхана бастығы (зертханашы) қол қояды, қолтаңба мөрмен расталады.

Паспортты жіберген кезде барлық зертханаларда ілеспе хаттың нөмірі мен күнін көрсете отырып, сынамаларді тіркеу журналында белгі жасалады.

Паспорт осы Нұсқаулыққа 11-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жанармайға паспорттарды беру журналында қол қоюмен беріледі.

Паспорттың қолданылу мерзімі – онда көрсетілген талдау жүргізілген күннен бастап кезекті жоспарланған талдау күніне дейін. Паспортты қолдану жоспардан тыс толық талдау жүргізілген уақытта тоқтатылады.

20. Авиация техникасының жағармай жүйелерінен және гидравликалық жүйелерінен құйып алынған (алынған) майлар мен сұйықтықтарға сынамаларға зертхана жүргізілген талдау негізінде өнім сапасының қолданыстағы страндарттарға сәйцкес келуіне қорытындысыз паспорт береді. Бұл жағдайларда міндетті түрде паспорттарда сынамада судың және мехникалық қоспалардың бар болуы немесе болмауы тцралы деректер келтіріледі.

Авиациялық техника үшін майда (сұйықтықты) одан әрі қолдану немесе жүйеден құйып алу туралы шешімді паспорттың деректері және авиациялық техниканың тиісті түріне техникалық пайдалану жөніндегі нұсқаудың талаптары негізінде авиациялық эскадрилья командирінің инженерлік-авиациялық қызмет (бұдан әрі – ИАҚ) жөніндегі (инженерлік-авиациялық қамтамасыз ету (бұдан әрі – ИАҚЕ) жөніндегі орынбасары және жанармай қызметінің бастығы қаблдайды.

21. Талдаулар жүргізген және қорытындылар берген кезде зертханалар қолданыстағы стандарттарды басшылыққа алады.

Жанармай сынамаларын талдау қолданыстағы өнімге арналған стандарттарда (әдістер стандарттарында) көрсетілген немесе тиісті нормативтік құқықтық актілер бойынша сынаулар әдістері бойынша жүргізіледі.

Талдауларды жүргізу кезіндегі барлық жазбалар мен есептер зертханашылардың жұмыс журналдарында жүргізіледі. Жекелеген парақтарда жазбалар мен есептерге жол берілмейді.

22. Жанармайға талдаулар жүргізу кезінде қолданылатын өлшеу құралдары белгіленген мерзімдерде тексеріледі.

Өлшеу құралдарын уақтылы тексеруді жоспарлау мен бақылау үшін зертханаларда осы Нұсқаулыққа 12-қосымшаға сәйкес нысан бойынша өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін есепке алу, тексеру және жөндеу журналы жүргізіледі.

23. Зертханаларда талдаулар жүргізу шартты талдауларда жоспарланады.

24. Авиациялық техникада пайдалану құжаттамасымен көзделген немесе белгіленген тәртіппен қолдануға жол берілген жанармай қолданылады.

25. Әуе кемелерінде штаттық жанармай маркасының жекелеген партиларын қолдануды тоқтату және оларды жекелеген түрлерінде қолдануды уақытша тоқтату немесе жұмыс мерзімдерін өзгерту мемлекеттік авиация басқару органы авиациясы бас инженерінің шешімімен енгізіледі.

26. Қолда бар немесе ұзақ сақтаудан кейін әскерлерге түсетін бұрын қолданыстағы стандарттар бойынша өңделген жанармай оны қолдануға тыйым салатын нұсқаулар болмаған кезде толық жұмсалғанға дейін бірінші кезекте тікелей мақсаты бойынша пайдаланылады. Ұзақ сақтаудағы әуе кемелерін толтыру үшін мұндай жанармайды қолдануға жол берілмейді. Сапасын тексеру кезінде осындай жанармайдың зертханалық талдау нәтижелері осы жанармай шығарылған стандарттар талаптарымен тексеріледі.

27. Әуе кемелеріне бірнеше жанармай және майлар маркаларын қолдану (қайталанатын және резервтегі маркаларды қоса алғанда) көзделген жағдайларда пайдалану құжаттамасында немесе жанармайды қамтамасыз етуге қабылдау жөніндегі құжаттарда айтылған жағдайларды қоспағанда, оларды кез келген арақатынаста отын және май жүйелерінде араластыруға жол беріледі.

28. Әуе кемелерінде шетелде шығарылған жанармайды қолдану олардың өзара ауыстыру жөніндегі құжаттарға (пайдалану құжаттамасына) сәйкес жүзеге асырылады.

29. Жанармайды сақтау мерзімдерін айққындау елдің климаттық аудандарының ерекшелігіне байланысты жүргізіледі.

30. Жанармайды қолданумен байланысты авиациялық оқиғалар кезінде істен шығу себептерін тергеп тексеру жұмысын арнайы комиссиялар жүзеге асырады.

31. Авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) жанармай сапасын бақылауды стационарлық зертханалар мен жанармай сапасын бақылаудың далалық құралдарымен жүзеге асырылады. Далалық құрралдар зертханалық талдаулар жұргізу және далалық әуеайлақтарда және комендатураларда жанармай сапасына бақылауды жүзеге асыру үшін арналған.

32. Авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) зертханасы мыналарды:

1) осы Нұсқауқаулыққа 13-қосымшаға сәйкес нысан бойынша зертхананың жұмыс жоспарына сәйкес жанармайды қабылдау, сақтау және беру кезінде оның сапасын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруды және бақылауды;

2) қабылдау-тапсыру және бақылау талдау көрсеткіштерінің, сондай-ақ жазбаша өкімдермен белгіленген басқа да көрсеткіштердің тізбесі бойынша жанармай сынамаларына талдаулар жүргізуді;

3) авиациялық техникаға құюға келіп түсетін, сақталатын және берілетін жанармай сапасын тексеруді және есепке алуды;

4) жанармайды сақтау қағидаларының сақталуын бақылауды;

5) жиналатын алынған мұнай өнімдерінің сапасын бақылауды;

6) жанармаймен толтырар алдында резервуарлардың, теміржол және автомобиль цистерналарының, ыдыстардың тазалығын тексеруді;

7) жанармай толтырылған резервуарларды судың және мехникалық қоспалардың болуы мәніне тексеруді;

8) басқа зертханаларға авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) зертханаларында айқындау мүмкін болмаған көрсеткіштерге тексеру үшін жанармай сынамаларын дайындау мен жіберуді;

9) жанармай құю, тасымалдау мен сүзу құралдары арнайы жабдығының техникалық жай-күйін бақылауды қамтамасыз етеді.

2-тарау. Жанармайды сақтау, тасымалдау және сүзу құралдарына қойылатын талаптар

33. Келіп түсетін ыдыста басқа қоспалардың және судың болуына жол берілмейді.

Ыдыс қайта қолданылған кезде босыталады және қарап тексеріледі. Ол ластанған болған кезде ыстық сумен және ерітіндімен жуу немесе жанармай қалдықтары, механикалық қоспалар толық кеткенге дейін булау және кептіру қажет. Құйып алғаннан кейін ыдыс сыртынан тазартылады және таңбалануға тиіс.

34. Резервуарлар ақаусыз технологиялық жабдықпен, жанармайды сақтауға төзімді және герметикалылығын сақтауды қамтамасыз ететін төсемі бар люктармен жабдықталады.

35. Металл резервуарлар (ұзақ сақтаудағы жанарма бар резервуарларды қоспағанда) кезең-кезеңмен тазартылады:

1) қоспалары бар авиациялық жанармай мен майлар үшін – кемінде жылына бір рет;

2) автомобиль бензині, дизель отыны мен қалған майлар үшін – кемінде екі жылда бір рет.

Ұзақ сақтаудағы жанармай бар резервуарларды тазарту олар босатылғаннан кейін және жанармайды жаңартқан кезде жүргізіледі, ал авиациялық жанармаймен оларды соңғы тазарту мерзіміне қарамастан, егер механикалық қоспалар мен су тұрып қалуды ағызумен (айдаумен) кетіру мүмкін болмағанда, оларда ластанулар анықталған кезде шұғыл жүргізіледі.

Жұмсақ резервуарларды тазарту олар босатылғаннан кейін жүзеге асырылады.

Тазартылғаннан кейін резервуарлар техникалық қарап тексерілуге және тазарту сапасы тексерілуге тиіс, бұл ретте жанармай қалдығының толық болмауына, дәнекрленген жерлерін, резервуарлар қабырғаларын, жабынын, нысаналары мен ішк жабдығын тазарту сапасына, қатты қалдықтардың немесе шаңның, шайыр қалдықтарының, қылшықтардың және тазарту материалдарының, су тамшыларының болмауына назар аударылады.

36. Теміржол және автомобиль цистерналары мыналар бар болған кезде пайдаланылады:

тығыны бар ақаусыз ағызу-құю құрылғылары (жүйелері), оның ішінде төменгі ағызу және құю және технологиялық жабдық;

жанармайды тасымалдауға төзімді, тасымалдау кезінде герметикалылықты қамтамасыз ететін төсемдермен жабдықталған цистерналар қақпақтары, қалпақтары мен люктері.

37. Жанармай құюдың және тасымалдаудың жылжымалы цистерналары жылына екі реттен сиретпей (маусымдық техникалық қызмет көрсету жүргізу кезінде), ал ластанулар анықталған кезде – соңғы тазарту мерзіміне қарамастан тазартылады. Бұл ретте цистерна қазандығының ішкі жабынының сақталуына назар аударылады. Тазартуды есепке алу техникалық құралдар формулярларында жүргізіледі.

38. Құбырлардың технологиялық жүйесі жанармайды қабылдау, беру жөніндегі операцияларды жүргізу процесінде және ішкі қоймалық қайта айдаулар кезінде жанармайды раласып кету мүмкіндігі кезінде пайдалануға жол берілмейді. Қайта айдауларды жүргізу кезінде аралас құбырларды бекітпелері жабылады және пломбаланады, ал ақаулы бекітпелері бар құбырлар бітеуішпен оқшауландырылады.

39. Ағызу-құю құрылғыларының түтігі жанармай бар резервуарларға салынар алдында батпақтан (қардан) тазартылады және мұқият сүртіледі. Жанармайды ағызу (құю) аяқталғаннан кейін түтік жанармай қалдықтарынан тазартылады, сүртіледі және осы мақсаттар үшін арналған сөрелерге немесе аспаларға қойылады. Түтіктер аузы бітеуіштермен немесе қорғаныш тыстармен жабылады.

Механикалық қоспалармен және жанармай қалдықтарымен ластанған түтіктерді сақтауға қоюға жол берілмейді. Коммуникация мен тарату түтіктері әрбір жөндеуден неме ауыстырылғаннан кейін жуылады.

40. Жанармай бұзылуының мүмкіндігін азайту үшін резервуарлар, жылжымалы құю және тасымалдау құралдары жанармайдың бір маркаларын сақтау және тасымалдау үшін пайдаланған жөн.

41. Тасымалдау, сақтау және қайта айдау кезінде жанармай маркаларының немесе сорттарының абайсызда араласып кетуінен сақтандыру үшін, сондай-ақ техникаға жанармай құю және тұтынушылар ыдысына беру кезінде қателіктерді болдырмау үшін барлық резервуарлар, ыдыстар, тасымалдау мен жанармай құю құралдары маркасы болуға тиіс. Жанармайды сақтау және тасымалдау техникалық құралдары маркасының ерекшелігі осы Нұсқаулыққа 14-қосымшада келтірілген.

42. Сүзгілер мен сүзгі-сепараторлар жанармай қоймаларында және топтық отын құю жүйелерінде стационарлық сонымен қатар жылжымалы май құю құралдарында да орнатылады.

43. Жанармай қоймаларында сүзгілер мен сүзгі-сепараторлар тегіс көлденең алаңда орнатылуға тиіс. Коммуникацияларды монтаждау оның тазалығын тексеру кезінде және қарап тексеру алдында толық босатылған кезде олардан жанармайды ағызуға қолайлылықты қамтамасыз етуге тиіс.

44. Сүзгіні (сүзгі-сепараторды) жұмысқа дайындау, қарап тексеру және сүзгі және суды бөлу элементтерін ауыстыру олардың ластануын, сүзге немесе сүзгі-сепаратордың корпусына судың және механикалық қоспалардың түсуін болдырмайтын жағдайларда жүргізіледі. Сүзгінің бөлшектерін жинау және технологиялық желіге сүзгілерді орнату оларды пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

45. Сүзгілер мен сүзгі-сепараторларды қарап тексеру жылына екі реттен жиі емес (маусымдық техникалық қызмет көрсету жүргізу кезінде) жүргізіледі. Сүзгі және суды бөлу элементтерін ауыстыру үшін негіз сүзгілер мен сүзгі-сепараторларда пайдалану құжаттамасында келтірілген шекті жол берілген қысымның ауытқуына жету (сүзгілер немесе сүзгі-сепараторлар қысымының дейінгі және кейінгі қысымының әртүрлі болуы), сүзгі немесе суды бөлу элементтерінде осы элементтерді сүзгілер немесе сүзгі-сепараторлар корпусына орнату кезінде тұтастықты бұзуға әкеп соқтыруы мүмкін саңылау мен қажалуды, сондай-ақ басқа да ақаулықтарды анықтау болып табылады.

Қайта айдалған жанармайдың мөлшері сүзгі немесе суды бөлу элементтерін және тыстарын ауыстыру үшін негіз болып табылмайды.

46. Май сүзгілері тазарту үшін бөлшектеледі, сүзгі элементтің әрбір бөлігі (чечевицасы) сүзгі корпусының барлық қуысы синтетикалық жуу құрамымен жуылады.

Жуылғаннан және мұқият кептірігеннен кейін әрбір бөлікті қарап тексеру және саңылаулар немесе зақымдаулар бар болған кезде ақаусыз дармен ауыстыру немесе зақымдауды жою қажет. Орындалған жұмыс осы Нұсқаулыққа 15-қосымшаға сәйкес нысан бойынша сүгілер мен сүзгі-сепараторлардың жұмысын есепке алу журналына жазылады.

47. Пайдаланудың басында сүзгілер мен сүзгі-сепараторлардағы алғашқы қысымның ауытқуы бастапқы қысым ауытқуынан 0,2-0,3 кгс/см² (0,02-0,03 МПа) төмен болмауға тиіс. Қысым ауытқуының төмен болуы сүзгі немесе суды бөлу элементтеріндегі герметикалықтың бқзылуына немесе олардың сүзгілер мен сүзгі-сепараторлар корпусында ораманың тығыз болмауын көрсетеді. Сүзгілер мен сүзгі-сепараторларда бастапқы қысымның ауытқуы 0,2-0,3 кгс/см² (0,02-0,03 МПа) төмендеген кезде, алдыңғы құюда (қайта айдауда) белгіленген қысымның ауытқуы, сондай-ақ қысымның ауытқуы болмаған кезде жанармайды қайта айдау тоқтатылады, сүзгілер мен сүзгі-сепараторлар ашылады және сүзгі немесе суды бөлу элементтерінің қосылған жерлерінің жай-күйі тексеріледі.

48. Сүзгілер мен сүзгі-сепараторлардың жұмысы туралы деректер сүзгілер мен сүзгі-сепараторлар жұмысын есепке алу журналында жүргізіледі, онда қысымның ауытқуы белгіленеді, регламенттік жұмыстар туралы белгі жасалады (сүзгі элементтерін және тыстарды ауыстыру, жуу, қарап тексеру, басқа да жұмыстар). Қысымның ауытқуы туралы жазба жұмыс күнінің басында және соңында енгізіледі. Сүзгілер мен сүзгі-сепараторлар жұмысын есепке алу журналы авиациялық бөлімде (қамтамасыз ету бөлімінде) жанармай зертханасының бастығы (зертханашы) жүргізеді.

49. Арнайы автомобильдер сүзгілерінің, орталықтандырылған отын құю (бұдан әрі – ООҚ) жүйелерінің сүзгі элементтерін қарап тексеру, жуу және ауыстыруды зертхана бастығының (зертханашының) қадағалауымен автомобиль жүргізушісі, ООҚ мехнигі жүргізеді.

Жаңа сүзгілерді орнату, сүзгі элементтерін қарап тексеру, ауыстыру және жуу, сүзгідегі қысымның ауытқуы туралы арнайы автомобильдердің формулярында және ООҚ-да жазба жасалады.

3-тарау. Авиациялық бөлімдердегі (қамтамасыз ету бөлімдеріндегі) жанармай сапасын бақылау

50. Әуе кемелерінде жанармайды ауыстыру әуе кемесінің пайдалану құжаттамасында белгіленген мерзімдерге, олар болмаған жағдайда осы Нұсқаулыққа 29-қосымшаға сәйкес әуе кемелерінің бактарында жанармайды сақтау мерзімдеріне сәйкес жүргізіледі.

Ескерту. 50-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 19.04.2021 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

51. Шығыс резервуарларында, автоотынқұйғыштарда және әуе кемелерінің бактарында, егер бұл осы техникаға арналған пайдалану құжаттамасына қайшы келмесе, құйылатын авиациялық техникада қолдануға жол берілген реактивті қозғалтқыштарға арналған отында кез келген арақатынастарды араластыруға жол беріледі.

Қоспаларға паспорттарды ресімдеу кезінде оған кіретін отындардың маркаларын көрсете отырып, "Қоспа" деп аталады. Бұл ретте отындардың қоспасы қоспаға кіретін ең төмен тығыздықпен отын бойынша айқындалады.

Отандарды жанармай қоймасының тұндырғыш резервуарларына әуе кемелерінің бактарынан ағызғаннан кейін оларды тікелей мақсаты бойынша қолдануға жол беріледі. Әуе кемелерінде отындар қоспаларын қолданған кезде осы қоспалардың сапа көрсеткіші (бақылау талдау уақытында) қоспа құрамына кіретін компоненттер үшін тиісті нормалар шегінде "төменнен" төмен болмауға және "жоғарыдан" жоғары болмауға тиіс.

Сақтау кезінде жанармайдың бұзылуының алдын алу үшін осы Нұсқаулыққа 16-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жанармайға талдау жүргізудің жылдық жоспарында айқындалған көлемде және мерзімдерде оның сапасына зертханалық тексеру жүргізіледі.

Резервуарлар мен ыдыстағы жанармай партиялары бойынша талдаулар жүргізудің жылдық жоспарын зертхана бастығы (зертханашы) жанармай қызметінің бастығымен бірлесіп, сақтау және жанармайдың нақты сапасы кезінде белгіленген жанармайдың сапасын зертханалық тексеру кезеңділігі негізінде жасайды.

52. Әуе кемелерінің бірқатар қозғалтқыштары мен редукторларын пайдалану кезінде мыналар тұратын майлар қоспалары қолданылады:

1) 75% МС-20 (МС-20С, МК-22) майы және 25% МС-8п (МС-8рк, МС-8, МК-8) майы;

2) 75% МС-8п (МС-8рк, МС-8, МК-8) майы және 25% МС-20 (МС-20С, МК-22) майы;

3) 50% МС-20 (МС-20С, МК-22) майы және 50% МС-8п (МС-8рк, МС-8, МК-8) майы;

4) 50% ТС майы гип және 50% АМГ-10 майы.

53. Майлар қоспаларын авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) дайындауға жол беріледі.

54. Қоспа құрамына кіретін қомпоненттердің есептік мөлшері резервуарға, майқұйғышқа немесе механикаландырылған құю агрегатына құйылады және "шеңберге" қайта айдау арқылы араластырылады. Араластыру ұзақтығы кемінде дайын қоспаның қосарлы мөлшеріне қайта айдау үшін қажетті уақытпен айқындалады.

55. Майлар қоспаларын араластыруды аяқтағананнан кейін мынадай шекте болуға тиіс 100°С температура кезінде кинематикалық тұтқырлығына тексеріледі:

1) МС-20 (МС-20С, МК-22) және МС-8п (МС-8рк, МС-8, МК-8) майларының қоспалары үшін тиісінше 75% және 25%, 25% және 75%, 50% және 50% 10-13; 4,5-6,0; 6,0-8,0 мм²/с (сСт);

2) для смеси 50% ТС гип майы мен 50% АМГ-10 майының қоспасы үшін кинематикалық тұтқырлығы 6,5-8,0 мм²/с (сСт) шегінде болуға тиіс.

Егер майлардың кинематикалық тұтқырлығы жоғарыда көрсетілген мәндерге сәйкес келмесе, онда жетіспейтін компонентті қосу арқылы тұтқырлықты түзету жүргізіледі.

Майлардың дайын қоспасының біріктірілген сынамасы толық талдауға ұшырайды.

Майлардың қоспаларын, егер тұтқырлықты қоспағанда, қоспа құрамына кіретін компоненттердің тиісті көрсеткіштері шегінде "төменнен" төмен емес және "жоғарыдан" жоғары емес болғанда қолдануға жол беріледі.

Қоспаларды дайындағаннан кейін акт жасалады, онда қоспа үшін алынған компоненттердің мөлшері мен компоненттер алынған резервуарлар нөмірлері көрсетіледі.

56. МС-20, МС-20С, МК-22 майларындағы авиациялық қозғалтқыштардың жұмысы кезінде, егер пайдалану құжаттамасының талаптарына қайшы келмесе, олардың кез келгенін толық құюға жол беріледі.

57. МС-20 (МС-20С), МС-8п (МС-8рк), МС-8 (МК-8) майлары мен майдандық авиация ұшақтарының қозғалтықштарында белгіленген ресурстың 50%-ы, басқа әуе кемелерінде ресурстың 75%-ы жұмсалған олардың негізіндегі майлар қоспалары май жүйесінің ақаулығын жою кезінде таза, тығыз жабылатын ыдыстарға ағызылады және ақаулықтар жойылғаннан кейін осы мақсаттар үшін арнайы бөлінген механикаландырылған техникалық май құю құралдарының көмегімен май жүйесіне құйлады. Бұл ретте майлардан тұтбалар жойылады және оның тазалығына тексеру жүргізіледі.

Майдандық авиация ұшақтарының қозғалтықштарында белгіленген ресурстың 50%-ы, басқа әуе кемелерінде ресурстың 75%-ы жұмсалған және сүзілмейтін қоспалар анықталғанына байланысты құйып алынған майлар атқарымды деп есептеледі.

58. Майларды бір маркадан екіншісіне ауыстырған кезде әуе кемелерінің қозғалтқыштары мен агрегаттарындағы әртүрлі майларды араластыру мүмкіндігін айқындау үшін әуе кемесіне арналған пайдалану құжаттамасын басшылыққа алу қажет.

59. АКОР-1 консервациялық қоспасы 10-25% (ауқымы бойынша) мөлшерінде МС-20 немесе МК-8 жұмыс майларына қосылады. АКОР-1 қоспасымен майларды араластыру алдында майлар 15-20°С температурасына дейін, ал АКОР-1 қоспасы – 50-60°С дейін қыздырылады. Араластыру қоюланудан бос және жұмыс майның түсімен салыстырғанда анағұрлым қою түсті біркелкі қоспа болғанға дейін "шеңберге" қайта айдау арқылы арнайы резервуарда, автоотынқұйғышта немесе механикаландырылған құйғыштың агрегатында жүргізіледі. Консервация тәртібі мен шарттары әуе кемелерін пайдалану жөніндегі нормативтік-техникалық құжаттамада берілген.

60. Әуе кемелерінің гидравликалық жүйелері мен амортизаторлық тіреулеріне арналған жұмыс сұйықтықтары ретінде АМГ-10 (АМГ-10Б) майы, 7-50с-3 сұйықтығы мен АМ-70/10 спирт-глицеринді сұйықтық (білғары манжеттері бар гидравликалық жүйелерде) не қолдануға жол берлген олардың ұқсатары қолданылады.

61. Әуе кемелерінің гидравликалық жүйелері мен амортизаторлық тіреулеріне арналған жұмыс сұйықтықтары (АМГ-10 және АМГ-10Б майларынан басқа) өзара араластыруға, бұрын басқа маркадағы сұйықтықпен жұмыс істеген гидравликалық құрылғыларына толық құюға жол берілмейді.

62. Әуе кемелерінің гидравликалық жүйелеріндегі, жалпы қолданылатын жерүсті қызмет көрсету құралдарындағы, арнайы мақсаттағы гидравликалық құрылғылардағы жұмыс сұйықтықтарын ауыстыру олардың пайдалану құжаттамасына сәйкес және сұйықтықтардың нақты жай-күйіне сүйене отырып жүргізіледі.

63. Әуе кемелерінің гидравликалық жүйелеріндегі, жалпы қолданылатын жерүсті қызмет көрсету құралдарындағы, арнайы мақсаттағы гидравликалық құрылғылардағы жұмыс сұйықтықтарының нақты жай-күйі әуе кемесінің нақты түріне арналған пайдалану құжаттамасында көзделген кезеңділікпен оларды талдау кезінде айқындалған кинематикалық тұтқырлығы, механикалық қоспалардың болуы, қышқыл мөлшері және ашық тигельде тұтану температурасы бойынша (соңғы екі көрсеткіш тек 7-50с-3 сұйықтығы үшін) бағаланады.

Ескерту. 63-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

64. Әуе кемелерінің гидравликалық жүйелеріндегі, арнайы және жалпы қолданылатын ұшуларға жерүсті қызмет көрсету гидравликалық жүйелеріндегі жұмыс сұйықтықтары мыналардың сапа көрсеткіштері өзгерген жағдайда ауыстырылуға жатады:

1) АМГ-10 (АМГ-10Б) майлары үшін:

кинематикалық тұтқырлық 50⁰С кезінде – олардың техникалық пайдалану жөніндегі нұсқауда белгіленгеннен төмен;

механикалық қоспалар болған кезде;

2) 7-50с-3 сұйықтықтары үшін:

кинематикалық тұтқырлық 20°С кезінде – 19 мм²/с төмен немесе 26 мм²/с жоғары;

ашық тигельде тұтану теспературасы – 160°С төмен;

қышқыл мөлшері – 1 г сұйықтықта 0,8 мг КОН-дан астам;

механикалық қоспалар болған кезде.

65. Жұмыс сұйықтықтарында мехникалық қоспалардың болуы күн өткізетін мөлдір пробиркаға (диаметрі 16-20 мм) құйылған сұйықтықты қарау арқылы көзбен шолып тексеріледі. Сұйықтықта механикалық қоспалардың және басқа да бөгде заттардың анықталған жағдайда 250 см³ осы сұйықтықты 100 см³ таза сүзілген Б-70 (Нефрас-С4-50/170) бензинімен араластырады және алынған қоспаны сүзгі қағаз (МЕМСТ 12026-76) арқылы сүзеді. Сүзгіде мехникалық қоспалар көзбен шолып анықталған кезде сұйықтық жүйеден ағызылады және жаңасымен ауыстырылады.

66. Жүйелерден ағызылған жұмыс сұйықтығы тазарту және сапасын тесеру үшін авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) жанармай қоймасына тапсырылады. Сұйықтықтарды тазарту авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) осы үшін арнайы тағайындалған техникалық құралдар көмегімен авиациялық майлар мен жұмыс сұйықтықтарын тұндыру және сүзу пункттерінде жүргізіледі.

67. Тұндырығаннан және сүзілгеннен кейін жұмыс сұйықтығы жеке резервуарға (сыйымдылыққа) ағызылады және мынадай көрсеткіштер бойынша тексеріледі: кинематикалық тұтқырлық, механикалық қоспалардың болуы, қышқыл мөлшері, ашық тигельде тұтану температурасы.

68. Жұмыс сұйықтығын арнайы және жалпы пайдаланылатын ұшуларға жерүсті қызмет көрсету гидравликалық құралдарында одан әрі қолдануға, егер көрсетілген көрсеткіштер осы Нұсқаулықтың 64 және 67-тармақтарында келтірілген мәндер шегінен шықпаса, бұл ретте мехникалық қоспалардың болуы 0,005%-дан, ал 1 г АМГ-10 және АМГ-10Б майлары үшін 0,15 мг КОН-нан және 1 г 7-50с-3 сұйықтығына 0,8 мг КОН-нан аспаса, жол беріледі.

69. Ұзақ сақтауда тұрған әуе кемелерінің жүйелеріндегі жұмыс сұйықтығы кинематикалық тұтқырлығы, механикалық қоспалардың болуы, қышқыл мөлшері, тұтану температурасы (7-50с-3 сұйықтығы үшін) тексерілгеннен кейін, егер осы көрсеткіштер мәндер шегінен шықпаса, қолдануға жол беріледі.

70. Төрт жылдан астам сақтауда тұрған әуе кемелерінің жүйелеріндегі жұмыс сұйықтығы техниканы пайдалану алдында жасаушы зауыт өңдеген технологияға сәйкес ауыстырылуға тиіс.

Ағылып алынған сұйықтық толық талдануға ұшырайды және қолданыстағы стандарттардың талаптарына сәйкес келген кезде пайдалануда тұрған әуе кемелері үшін тікелей мақсаты бойынша пайдаланылады.

71. Су-кристалдануға қарсы сұйықтықтар (бұдан әрі – СКҚ сұйықтықтар) ретінде реактивті қозғалтқыштар үшін "И" сұйықтығы мен массасы бойынша 0,1, 0,2 және 0,3% мөлшерінде оның ұқсасы қосылады.

Әуе кемелеріне құю үшін берілетін отынға "И" сұйықтығын қосудың нақты нормасы әуе кемесінің түріне, ұшу сипатына, әуеайлақтағы ауа температурасына және ұшу ұзақтығына байланысты пайдалану құжаттамаларында келтірілген.

72. Жанармай қоймаларында әртүрлі маркалы СКҚ сұйықтықтарын араластыруға жол берілмейді.

73. Реактивті қозғалтқыштар үшін қосу, сақтау жәнк сапасын тексеру тәртібі, құрамын, отындардағы СКҚ-ның араласуы мен еруін айқындау тәсілдері осы Нұқсаулаққы 17-21-қосымшаларда мазмұндалған.

74. СКҚ сұйықтары бар қоспада отындарды шығыс резервуарларында және атоқұйғыштарда уақытша сақтауға жол беріледі. Отындарды СКҚ сұйықтары бар қоспада шығыс резервуарларында алты айдан астам немесе автоотынқұйғыштарда үш айдан астам сақтаған кезде оларды қолдану мәселесі отында СКҚ сұйықтықтарының болуын ескере отырып, бақылау талдау деректері бойынша шешіледі.

75. "И" СКҚ сұйықтығы болмаған кезде аралық әуеайлақтарда СКҚ "И-М" сұйықтығы бар отынмен толық құюға жол беріледі. "И-М" сұйықтығы бар отын бұрын құйылған әуе кемелеріне "И" СКҚ сұйықтығы бар отынмен толық құюға жол беріледі (егер бұл пайдалану құжаттамасының талаптарына қайшы келмесе).

76. Әуе кемелері басқа әуеайлақтарға қонған және оларға отын құю (толық құю) қажет болған жағдайда "И" СКҚ сұйықтығы болмаған кезде оларға "И-М" СКҚ сұйықтығы бар отынмен бір рет құюға (толық құюға) жол беріледі (егер бұл пайдалану құжаттамасының талаптарына қайшы келмесе).

Әуе кемелерінің бактарында "И" және "И-М" СКҚ сұйықтықтарын араластыруға жол бберіледі.

77. Авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) жанармай сапасын бақылау жүйесінде аяқтау кезеңі әуеайлақтық бақылау болып табылады, ол құю және сүзу құралдарының жай-күйін тексеру, тұнбасын ағызу, жанармай тазалығын бақылау жөніндегі іс-шаралар кешенін және оның сапасын құжаттамалық тексеруді қамтиды. Сапаны әуеайлақтық тексеру әуе кемелеріне құюға рұқсатты ресімдеумен аяқталады.

Авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) жанармайды және оны қолданудың дұрыстығын әуеайлақтық бақылау мыналарды қамтамасыз етеді:

1) жанармай қызметі – жанармайды қабылдаудың, сақтау мен берудің тиісті шарттарын ұйымдастыруды, талап етілген оның тазалығын қамтамасыз етуді және белгіленген кезеңділік пен көлеміне сәйкес сапасын зертханалық тексеруді;

2) автомобиль қызметі – отын құюдың және тасымалдаудың автомобиль құралдарын техникалық тұрғыдан ақаусыз жай-күйде ұстауды, оларға уақтылы қызмет көрсетуді және техникалық дұрыс пайдалануды, сондай-ақ әуе кемелеріне құю шарттарын қатаң сақтауды;

3) ИАҚ (ИАҚЕ бөлімшесі) – әуе кемелеріне құю үшін берілген жанармай маркасының, басшылық құжаттар талаптарына сәйкес келуін, онда судың және мехникаландырылған қоспалардың болмауына тексеруді, құю және әуе кемелерінің бактарында сақтау кезінде жанармай сапасының сақталуын қамтамасыз ететін жағдайлар жасалуын.

78. Әуе кемелеріне құю үшін берілген жанармайдың талап етілген сапасын қамтамасыз ету үшін жанармай осы Нұсқаулыққа 22-қосымшада көрсетілген әуе кемелеріне сапалы жанармай құюды қамтамасыз ететін негізгі жұмыстарды орындау технологиялық картасына сәйкес операцияға дейінгі дайындалуға тиіс. Авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирі бекіткен және авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирінің ИАҚ (ИАҚЕ) жөніндегі орынбасарымен келісілген технологиялық картада технологиялық схема элементтерін көрсете отырып, әуе кемелеріне жанармай құюды дайындау және беру жөніндегі нақты операциялар келтіріледі. Технологиялық схема отындарға, майларға және арнайы сұйықтықтарға арналған қойманың технологиялық желісіне кіретін жанармай қызметінің барлық техникалық құралдарының белгілері мен нөмірленуін және осы операцияның орындалуына жауапты лауазымды адамдарды қамтиды.

79. Әуеайлақ қоймаларындағы авиациялық жанармайдың тазалығын қамтамасыз ету схемасы осы Нұсқаулыққа 23-қосымшада келтірілген.

Технологиялық сызбаның элементтерін құрылымдық тұрғыдан орындау жанармайдың ластануын, жанармайдың тұндыруға құйылмай, шығыс резервуарына және тұндырғыш резервуарынан әуе кемесіне құйылып кетуін, сондай-ақ жанармайдың әр түрлі маркасының араласуын болдырмауға тиіс.

Шығыс материалы ретінде бөлінетін резервуар жыл сайын авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирінің бұйрығымен жарияланады.

Тұндырғыш және шығыс резервуарын жабдықтау осы Нұсқаулыққа 24 және 25-қосымшаларға сәйкес жүзеге асырылады. Резервуардың шығыс тобы қабылдау, ағызу және тазарту құбырларына қосылған болуға тиіс.

Шығыс резервуарының мойын жағына қарай, одан кері жаққа қарай көлбеу орналасуына жол беріледі. Ағызу краны резервуардың төменгі түзгішінен ішкі бетінен жоғары болмайтын оның төменгі нүктесінде орнатылады. Әуе кемесіне топпен жанармай құюдың шығыс резервуары тобы жанармай қоймасының шығыс резервуары тобына ұқсас жабдықталады.

СКҚ сұйықтықтарын қосымша қосқан жағдайда өзіндік жетегі бар дозатор ағын (сүзгі-сепаратор мен сүзгі арасында) желісіне де орнатылады (келіп түсу шамасына қарай).

Ескерту. 79-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

80. Бөлім қоймасында жанармайды тұндырғыш резервуарларынан шығысқа қайта айдау алдында зертхана бастығы (зертханашы):

1) тұндырғыш резервуарларының таңбалануын, соңғы талдау деректері бойынша ондағы жанармай сұрпын (маркасын) және сапасын;

2) резервуар пломбасының немесе мөрінің бар болуын және техникалық жай-күйін;

3) жанармайды тұндыру уақыты жөніндегі талаптардың орындалуын (жанармайды тұндырғыш резервуарында тұндыру уақыты жанармайды құю биктігі бойынша 0,3 м/сағатқа тең бөгде қоспаларды тұндыру жылдамдығы есебінен айқындалады);

4) түбіндегі сынаманы алғаннан кейін анықталған кезде тұнбаны жоюды жүргізуді;

5) қолданыстағы стандарттарға сәйкес тұндырғыш резервуарынан алынған сынамада механикалық қоспаның, судың (қысқы уақытта – мұз кристалдарының) болуын. Механикалық қоспа мен суы бар жанармайды шығыс резервуарына қайта айдауға жол берілмейді;

6) шығыс резервуарының төменгі ағызу кранынан алынған сынамада механикалық қоспа мен судың (қысқы уақытта – мұз кристалдарының) болуын (анықталған кезде жанармай тұнбасын ағызу);

7) сүзгідегі қысымның ауытқуы (сүзгі жұмысын есепке алу журналы бойынша), анықталған кезде тұнбаны ағызу қажет;

8) дозатордың техникалық жай-күйін және оны жанармайға қосу кезінде СКҚ сұйықтығының сапасын (соңғы талдау деректері бойынша тексереді.

Қайта айдау аяқталғаннан кейін шығыс резервуары шағын тобының төменгі ағызу кранынан біріктірілген сынама алынады және оған бақылау талдау жүргізіледі. Қайта айдалған жанармайға бақылау талдау нәтижесін ескере отырып, паспорт ресімделеді.

Ескерту. 80-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

81. Құюға еру алдында шығыс резервуарларында жанармайды тұндыру уақыты кемінде 60 минутты құрайды.

82. Қоймада шығыс резервуарынан автомобильдік отын құю құралына жанармайды беру алдында зертхана бастығы (зертханашы) мыналарды тексереді:

1) шығыс резервуар тобына:

резервуарды таңбалауды;

бақылау талдау деректері бойынша жанармай маркасы мен сапасын;

резервуарда пломбаның болуын және техникалық жай-күйін;

жанармайды тұндыру уақытын;

төменгі ағызу кранынан алынған сынамада механикалық қоспа мен судың (қысқа уақытта – мұз кристалының) болуын (анықталған кезде жанармай тұнбасын ағызу);

олар арқылы жанармай құралын толтыру жүргізілген сүзгідегі және сүзгі-сепаратордағы қысымның ауытқуы (сүзгі жұмысын есепке алу журналы бойынша) (анықталған кезде сүзгіден және сүзгі-сепаратордан тұнбаны ағызу қажет).

Әуе кемелеріне құю үшін арналған шығыс резервуары тобынан төменгі ағызу краны арқылы 1,5 дм³ мөлшерінде біріктірілген сынама алынады, авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирінің бұйрығы бойынша айқындалған жанармай қызметінің лауазымды адамы мөр басады және ұшу аяқталғанға дейін жанармай қоймасында (әуе кемелеріне топтық отын құюшыда) сақталады. Сынама жанармай сапасына байланысты авациялық оқиға болған жағдайда комиссияға ұсынылады;

2) автомобильдік май құю құралында:

отын құю құралын толықтыру үшін түтік құбырдың тазалығын және техникалық жай-күйін;

отын құю құралы таңбасының құйылатын жанармай маркасына сәйкес келуін;

сүзгідегі қысымның ауытқуын (формулярдағы жазбаға сәйкес), технологиялық желідегі жанармай ағуының болмауын;

жанармай тұнбасында судың және механикалық қоспаның, ал қысқы уақытта, егер СКҚ сұйықтығы қосылса мұз кристалының болуын;

құю мойнында, ауа түсу клапанында, сүзгілерде және қабылдау келтеқұбыр қақпағында пломбаның болуын;

тарату және ағызу краны, құю мойнында, қабылдау құбыртүтігінде (келтеқұбырында) тыстың болуын;

тарату краны торының, жабық құйғыштың және қабылдау келтеқұбыры ұштығының ақаусыздығын және тазалығын;

автомобильдік отын құю құралының формулярында регламенттік жұмыс жүргізу және оның сапасы туралы жазбаның болуын;

тарату кранында қалпақшаның болуын және беріктігін және олардың тексерілетін отын құю құралына тиесілігін, сондай-ақ тарату крандары жерге түйістіру арқаншасының (жабық құйғыш ұштығының) болуын және ақаусыздығын (көзбен шолып);

өрт сөндру құрылғысы мен құралының болуын және ақаусыздығын.

Нұсқаулықтың 82-тармағы осы тармақшасының талаптарына жауап бермейтін арнайы автомобильдер құюға жіберілмейді.

Автомобиль құралдарын механикалық қоспасы, суы, ал қысқы уақытта мұз кристалы, сондай-ақ әзірлеуші зауытпен белгіленген ұшу аппараттарын пайдалану жөніндегі нұсқаулықтың белгіленген талаптарына жауап бермейтін мөлшердегі СКҚ сұйықтығы бар жанармаймен толтыруға жол берілмейді.

Ескерту. 82-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

83. Автомобильдік май құю құралдарын шығыс резервуарларынан толтырғаннан кейін мыналарды жүргізу қажет:

1) май құю құралдары жабдығына пломба қою және тыстау;

2) крандарда және технологиялық құбырларды қосу жерлерінде ағудың болмауын тексеру;

3) тұнба сүзгілерінен және май құю құрладарының тұнбаларынан тұнбаларды ағызу мен тазалығын тексеру (егер көрсетілген нүктелерден алынған жанармайда СКҚ сұйықтықтары болмаса, сынамалардағы мұз кристалдары ақаулы белгілері болып табылмайды). Тұнбаны ағызу май құю құралдары тоқтағаннан кейін 10 минуттан соң жүргізіледі және механикалық қоспалар мен су болмайтын жанармай пайда болғанға дейін жүзеге асырылады;

4) автоотынқұйғыш екі және бір тәуліктен астам пайдаланылмаған жағдайда оны ұшу аппараттарына құю үшін қолданар алдында тұнбаны ағызуға арналған резервуарға кемінде 200 дм³ мөлшерінде әрбір құбыртүтікке отынды айдау жүргізіледі.

84. Ұшуларды қамтамасыз етуге жанармай толтырылған арнайы автомобильдердің әзірлігін тексеру үшін жанармай қоймасының аумағында немесе одан тікелей жақын жерде бақылау пункті ұйымдастырылады, оның үй-жайында мынадай техникалық құжаттама болуға тиіс:

1) жанармайға апспорттардың, бақылау талондарының, шығыс ведомостарының балнкілері және оларды толтыру үлгілері;

2) бақылау талондарын беру журналы және су мен механикалық қомспалардың болмауына жанармайды тексеру журналы;

3) әуе кемелерін толтыруға берілуге тиіс жанармайға талдаулар деректері бар сапа паспорты;

4) резервуарларының нөмірлерін көрсетімен қойма және осы кезеңде әуе кемелерін толтыруға жанармай беру жүзеге асырылатын жүйелілік технологиялық схемасы;

5) автомобильдік май құю құралдарын арнайы жабдықтаудың болжамды ақаулықтары мен зақымданулар тізбесі;

6) авиациялық бөлімде (қамтамасыз ету бөлімінде) пайдаланылатын жагармайды сүзу және сусыздандыру құралдарының техникалық сипаттамасы;

7) құюға берілетін жанармайтығыздығын өлшеу деректері мен берілетін күніне оның теспературасы бар стенд;

8) зертханашының міндеттері, сондай-ақ қауіпсіздік техникасы мен өрт қауіпсіздігі жөніндегі нұсқаулық.

85. Бақылау пункті арнайы автомобильдер цистерналарынан құйылатын жанармай тұнбасын алуға арналған ыдыспен, цилиндрлармен және беру күніндегі нақты тығыздығын айқындауға арналған мұнайденсиметрлермен, сыйымдылығы кемінде 0,5 дм³жабылатын қақпағы бар шыны банкалармен, пермаганат калий қорымен, суды анықтау пастасымен, жерге түйістіру ақаусыздығын тексеруге арналған тестермен, бедері бар пломбалаумен, пломбалар мен сымдар (шпагаттар) қорларымен, сүзу элементтерінің, арнайы автомобиль сүзгілерінің немесе сүзгі-сепараторларының қорларымен жабдықталады. Сүзгілерді, сүзгі-сепараторларды, резервуарлар мойындарын пломбалау үшін бедерлі мөрді пайдалануға жол берілмейді.

86. Жанармай тазалығын тексеру көзбен шолып немесе көрсетілген тексеруді орындау үшін жол берілген тиісті аспаптардың көмегімен жүргізіледі. Көзбен шолып тексеру үшін жанармай тексерілетін жанармайға ластанудың және атмосферадан ылғалдың түсуін болдырмау үшін қақпаққа жабылатын сыйымдылығы 0,5 – 1 дм³ түссіз шыныдан мөлдір таза ыдысқа ағызылып алынады.

Жанармай тазалығы оны шыны ыдыста айналдыра шайқап сәуле өткізуін қарау (күндізгі немесе электр шамы) арқылы тексеріледі. Жанармай, егер ол мөлдір және онда шыны ыдыста қалықтаған және түбінде тұнған бөгде қоспаның, оның ішінде судың (мұз кристалының) көзбен шолып байқалмауы таза болып саналады. Жанармайда судың болуы екі сұйықтықты бөлу фазалары бөлігінің желісі бойынша (шыны ыдыстың төменгі жағында – су, жоғарғыда – жанармай) немесе шыны ыдыстың түбінде су тамшысының болуы айқындалады. Жанармайда судың болуын суды анықтау индикаторларының (паста, қағаз, таспа, құрғақ перманганат клийі) көмегімен айқындауға жол беріледі.

СКҚ сұйықтықтары жоқ жанармайды қолданған кезде немесе шығыс резервуарларынан кейін оларды қосқан кезде мұз кристалының болуы тек олар арқылы 10 – 20 дм³ отынын айдағаннан кейін тарату крандарынан алынған сынамаларда ақаулы белгі болып табылады.

Ескерту. 86-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

87. Жанармай сынамасында су, механикаландырылған қоспа мен басқа да ластану анықталған (түсі өзгерген, лайланған, тұнба түскен) кезде оларды жоюға шаралар қабылданады. Ол үшін кемінде 10 минут қосымша тұндырғаннан кейін тұнбадан қосымша ағызу (мөлшері 5 – 10 дм³) жүргізіледі.

Егер осындай мөлшерде жанармайды ағызғаннан кейін су мен ластану кетпесе, онда отын құю құралы немесе шығыс резервуары отын құюдан шеттетіледі. Мұндай жағдайда жанармайдың ластану себептері анықталады және оларды жоюға шаралар қабылданады.

Ескерту. 87-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

88. Автомобильдік май құю құралдарын қарап тексерудің және жанармай тазалығын бақылаудың оң нәтижелері кезінде, сондай-ақ жанармайдың физикалық-химиялық көрсеткіштерінің (паспорт бойынша) қолданыстағы стандарттардың талаптарына сәйкес келген кезде май құю құралының жүргізушісіне осы Нұсқаулыққа 27-қосымшаға сәйкес нысан бойынша бақылау талондарын беру журналына қолын қойғызып, әуе кемелерін толтыруға осы Нұсқаулыққа 26-қосымшаға сәйкес нысан бойынша шығыс ведомосы мен бақылау талоны беріледі.

Бақылау талоны жанармай беру үшін осы май құю құралына бір құю шығыс резервуарынан сол бір шағын тобынан жанармай пайдаланылғанға дейін қолданылады. Май құю құралдары қайталап шыққан кезде әуе кемелерін толтыруға жіберу туралы белгі сол бақылау талонында жасалады. Басқа шығыс резервуарларының шағын топтарынан май құю құралдарына құйған немесе басқа резервуарларынан жанармай құю құралдарын толтыру жүргізілген шығыс тобына толық құйылған кезде жүргізушідегі бақылау талоны алында және басқасы беріледі. Жүргізушіден алынған бақылау талондары бір ішінде жанармай қоймасында сақталады, кейіннен ерікті түрде акт жасаумен жойылуға тиіс.

89. Әуе кемесіне құюға қаныққан жанармай беруді бақылау нәтижесі оң болған кезде жанармай қызметінің өкілі жүзеге асырады.

Әуе кемесіне құюға рұқсатты бақылау талонына жазбаны жасап, ИАҚ (ИАҚЕ) және жанармай қызметінің өкілі береді.

Жанармай бар автомобильдік құю құралдары ұзақ уақыт (6 сағаттан астам) тұрған кезде оларды әуе кемесіне құюға жіберу алдында зертханашы ИАҚ (ИАҚЕ) өкілімен бірлесіп, тұнбаның тазалығына қайтадан тексеру жүргізеді, ол туралы бақылау талонында тиісті белгі қойылады. Автомобильдік отын құю құралының тұрған уақытын қарауды әуеайлақ-техникалық қамтамасыз ету бойынша кезекші жүзеге асырады.

Ескерту. 89-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

90. Орнында жоюға мүмкін болмайтын ескертулер (қарап тексеру нәтижелері бойынша) болған немесе құжаттама дұрыс ресімделмеген кезде құралдар шеттетіледі, ол туралы отынқұйғыштың формулярына немесе осы Нұсқаулыққа 28-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әуе кемесіне топтық отын құю журналына, сондай-ақ бақылау талонында жазба жасалады. Май құю құралдарын қолданудан шеттеткен адамдар ол туралы команда бойынша баяндайды.

91. Жанармайды құюға дайындауды және ұшып өтулер кезінде әуе кемелеріне құюды осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес қону әуеайлағында авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) жүзеге асырады. Авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) өкілдері осы Нұсқаулықтың 89-тармағына сәйкес әуе кемесіне құюға рұқсатты береді және бақылау талонын ресімдейді.

92. Әуе кемесіне жанармай құю алдында авиациялық техник, борт-техник (инженер) мынаны тексереді:

1) арнайы автомобиль жүргізушісінде жанармайға бақылау талонының болуын және дұрыс ресімделуін;

2) бақылау талонында құюға рұқсаттың болуын;

3) жалпы қолдануды жерүсті қамтамасыз ету құралдарының құюға жіберу туралы жазбалардың болуын;

4) бақылау талонындағы май құю құралының таңбалануын және пайдалану құжаттамасына сәйкес келуін;

5) отын құюдың және әуе кемесінің жерге түйістіру сенімділігін;

6) отын құю құралдарының арнайы жабдығында пломбаның болуын және ақаусыздығын.

Авиациялық техник, борт-техник (инженер) жабық құю тарату крандарының және ұштықтарының, сүзгі торларының тазалығын және ақаусыздығын (сүзгі торларының тығындалуына немесе бұзылуына жол берілмейді), сондай-ақ 10 минут тұрғаннан кейін отын құю құралдарында жанармай тұнбасының тазалығын қосымша тексереді.

Ескерту. 92-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

93. Әуе кемесінің багында және жүйесінде жанармай болуының және сапасының сақталуын осы әуе кемесінің аға технигі (технигі), борт-технигі (инженері) қамтамасыз етеді.

Әуе кемесінің багында жанармайды сақтау мерзімдері осы Нұсқаулыққа 29-қосымшада келтірілген.

Ұшуалды дайындығы кезеңінде авиациялық техник, борт-техник (инженер) әуе кемесіне арналған пайдалану құжаттамасының талаптарына сәйкес бактан жанармай тұнбасын ағызып алады және оны судың және мехникалық қоспаның болуына тексереді, ол туралы әуе кемесін дайындау журналының бақылау парағында белгі жасайды.

Ескерту. 93-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

94. Әуе кемесіне отын құю уақытында май құю құралының жүргізушісі сүзгілердегі қысым ауытқуын қадағалайды. Қысым ауытқуы төмендеу жағына кенеттен өзгерген (белгілен құю процесінен) жағдайда отын құюды жедел тоқтату және қысымның ауытқу себебін айқындау қажет. Нақты сүзгі түрі үшін сүзгілердегі қысымның ауытқуы барынша жол берілген шектен асқан кезде отын құюға жол берілмейді.

Авиациялық техник, борт-техник (инженер) әуе кемесіне жанармай құю уақытында әуе кемесіне май құю құралдарының сенімді жұмысын (герметикалылығын) қадағалайды, берілетін жанармай мөлшерін бақылайды және әуе кемесінің жүйелеріне ластанулардың түсуін (шаңның, жауын-шашынның, қардың) болдырмайтын жағдайлардың сақталуын қамтамасыз етеді. Әуе кемесінің әрбір ұшып шығуы алдында авиациялық техник, борт-техник (инженер) бактарда жанармайдың нақты болуына тексеруді жүзеге асырады.

95. Әуе кемелерін топпен май құюды қолданған кезде әуе кемесіне құю үшін құю алдында ОЖҚ бастығы және зертхана бастығы (зертханашы) мыналарды тексереді:

1) резервуарлар таңбалауын;

2) бақылау талдау деректері бойынша жанармай маркасы мен сапасын;

3) құю агрегаттарында пломбалардың болуын;

4) жанармайды тұндыру уақытын;

5) төменгі ағызу крандарынан алынған сынамаларда механикалық қоспалар мен судың (қысқы уақытта – мұз кристалдыраның) болмауын (қажет болған кезде жанармай тұнбасын ағызу қажет);

6) олар арқылы май құю құралдарын толтыру жүргізілетін сүзгілер мен сүзгі-сепараторлардағы қысым ауытқуын (қажет болған кезде сүзгілер мен сүзгі-сепараторлардың тұнбаларынан жанармай тұнбасын ағызу жүргізіледі;

7) тыстарының болуын, қалпақшалар бекітпелерінің сенімділігін, тарату крандары торларының және жабық құйғыш ұштықтарының ақаусыздығы мен тазалығын;

8) өрт сөндіру және жерге түйістіру құралдарының болуын және ақаусыздығын.

Тексеруден кейін зертхана бастығы (зертханашы) әуе кемелерін топпен май құю бастығына жанармайға бақылау талонын береді және әуе кемесіне топтық май құю журналында белгі жасайды.

96. Әуе кемесіне топтық май құйғыш екі және одан да көп тәулік пайдаланылмаған (техникаға май құйылмаған, жанармай бірде бір агрегат арқылы айдалмаған) жағдайларда әуе кемесіне май құю үшін оны қолданар алдында кемінде 200 дм³ мөлшерінде әрбір май құю агрегаты арқылы жанармайды айдау жүргізіледі. Айдаудан кейін жанармай жеке ыдысқа құйылады, бақылау талдау мөлшерінде тексеріледі және талдаудың оң нәтижесі кезінде тікелей мақсаты бойынша пайдаланылады.

97. Бақылау тексерудің оң нәтижелері кезінде ИАҚ (ИАҚЕ) өкілі әуе кемесіне топтық май құю журналында белгі жасайды, әуе кемесіне май құюға рұқсат ету туралы бақылау талонында күнін, уақытын көрсетімен ИАҚ (ИАҚЕ) өкілдері "Май құюға рұқсат етемін" деген жазба жасайды және қолдарын қояды.

98. Май құйылғаннан кейін авиациялық техник, борт-техник (инженер) әрбір шығыс бағынан (шығыс бактарының тобынан) кемінде 1,5 дм³ мөлшерінде жанармайдан біріктірілген бақылау сынамасын алады. Сынамалар авиациялық техниктің, борт-техниктің (инженердің) мөрімен мөрленеді және бактарға келесі толық май құйғанға дейін ИАҚ (ИАҚЕ) бөлімшелерінде сақталады.

Әуе кемесінің бактарынан жанармай тұнбасын ағызу, оның тазалығын тексеру, сынамалар алу туралы әуе кемесін дайындау журналының бақылау парағында жазба жасалады. Әуе кемелері отын бактарындағы жанармай тазалығын бақылау тәртібі басқа жағдайларда әуе кемелерінің нақты түрлеріне арналған пайдалану құжаттамасында айқындалған.

99. Отын бактарындағы жанармай тұнбасында механикалық қоспалар мен су (қызсқы уақытта – СКҚ сұйықтықтары бар мұз кристалдары) анықталған кезде тұнбаны ағызу ластанған жанармайды толық жойғанға дейін жүргізіледі. Бұл ретте әуе кемесінің осы түрін пайдалану жөніндегі құжаттамада көзделген жұмысты орындау қажет.

100. Үнемдеу мақсатында шығыс резервуарларынан, сүзгілер мен май құю құралдарының тұнбаларынан, әуе кемелерінің бактарынан жанармай тұнбаларын жинау осы мақсаттар үшін арнайы бөлінген ыдыстар маркалары бойынша жүргізіледі. Тұнбаны жинағаннан, сүзгеннен кейін толық талдаудың оң нәтижелері кезінде осы жанармай мақсаты бойынша пайдаланылады.

101. Жанармай тұнбасында белгісіз заттар анықталған, жанармайдың түсі өзгерген және лайлану анықталған жағдайда жанармайдан сынама зертханаға зерттеуге жіберіледі, ал әуе кемесін пайдалану тоқтатылады. Әуе кемесін одан әрі пайдалану туралы шешімді жанармай сапасының ауытқуларының себептері анықталғаннан кейін авиациялық бөлім командирінің ИАҚ (ИАҚЕ) жөніндегі орынбасары қабылдайды.

102. Авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) жанармай қызметінің мамандары әуе кемелерінің отын бактарындағы және жүйелеріндегі жанармай тазалығына және сапасына күмән болған кезде оны тексеруге (ұшу алдындағы дайындық кезінде) қатысады.

103. Әуе кемелерінің май құю құралдарын майлармен және жұмыс сұйықтықтарымен толтыру авиациялық бөлімнің (қамтамасыз ету бөлімінің) жанармай қоймаларында авиациялық майлар мен жұмыс сұйықтықтарын тұндыру және сүзу пунктінде жүргізіледі. Тұндыру және сүзу пункті сақтау және беру, сондай-ақ алдын ала тұндыру үшін жасаушы зауыттардың ыдыстарында қажетті майлар (сұйықтықтар) қорларын орналастыру кезінде майлар (сұйықтықтар) сапасының сақталуын қамтамасыз етеді. Әуеайлақтық жанармай қоймаларында авиациялық майлар мен жұмыс сұйықтықтарын сүзу схемасы (стационарлық пункт нұсқасы) осы Нұсқаулыққа 30-қосымшада келтірілген.

104. Пунктте әрбір май (сұйықтық) сұрпына тұнбаны төменгі ағызу үшін крандармен жабдықталған шығыс ыдыстары орнатылады. Шығыс ыдыстары ағызу краны жағына қарай еңіспен орнатылады.

105. Құйылатын майлардың, жұмыс сұйықтықтарының тазалығын қамтамасыз ету мынадай іс-шараларды қамтиды:

кемінде екі тәулік жасаушы зауыттар ыдысында майларды (сұйықтықтарды) тұндыру (ыдыста майларды (сұйықтықтарды домалатуға және шайқауға жол берілмейді (АМ-70/10 басқа);

тұндырылған майларды (сұйықтықтарды) ыдыстан майларды (жұмыс сұйықтықтарын) тұндыру және сүзу пунктінің шығыс ыдыстарына түбінен 50 мм төмен емес деңгейде сорғымен айдау. Майды (сұйықтықты) айдаудан кейін қалғанды (құйылмайтын бөшкеде қалған шамамен 250-500 см³) бидонға немесе шелекке құяды, тұндырады және бидон (шелек) түбінде майдың (сұйықтықтың) 100-200 см³ қалдығын қалдыра отырып, шығыс ыдысына құяды.

қайта өқю алдында ыдыстың мойны (шелектің шеті) ластанулардан мұқият тазартылады;

әуе кемелері май құю құралдарының ыдысына май (сұйықтық) беру сүзгі арқылы жүргізіледі.

Майға (сұйықтыққа) су немесе механикалық қоспалар түскеніне күдік болған кезде оны таза құрғақ ыдысқа құю қажет, техникада майды (сұйықтықты) тек тұндырғаннан, сүүзгеннен және тазалығын тексергеннен кейін қолдануға болады. Босатылған ыдыстан майлар (сұйықтықтар) қалдығы маркалары бойынша бөлек ыдыстарға құйылып алынады. Олар тек тұндырылғаннан, сүзілгеннен кейін және бақылау талдау нәтижелері оң болған кезде пайдаланылады.

106. Шығыс ыдыстарынан майларды (сұйықтықтарды) беру өздігінен азығумен, сорғылармен немесе сығылған газ қысымымен жүргізіледі. Сығылған газ қысымының көмегімен беру жүйесі 0,5 Мпа жұмыс қысымын шектейтін редуктормен, ақаусыз және тексерілген манометрлермен және майды (сұйықтықты) беру аяқталғаннан кейін жүйеде қысымды тоқтату үшін кранмен жабдықталады.

Шығыс ыдыстарына сору келтеқұбыры түбінен 30-50 мм биіктікте орнатылады. Май құю құралдарын толтыру сызығы ФГ-11 немесе ФГ-14 түріндегі саржалы ілмекөрімді авиациялық сүзгілермен жабдықталады.

107. Майларды (сұйықтықтарды) тұндыру және сүзу пунктінің жабдығын пайдалануға рұқсат етуді бөлім комиссиясы жүзеге асырады және актімен ресімделеді (еркін нысанда, жылына екі реттен сиретпей).

108. Шығыс ыдыстары жылына екі реттен сиретпей, ал беруде орнатылған авиациялық сүзгілер тоқсанына бір реттен сиретпей Б-70 ("Нефрас-С4-50/170") бензинімен жуылады.

109. Шығыс ыдысынан майларды (сұйықтықтарды) әрбір беру алдында зертхана бастығы (зертханашы) түбінен сынама алу немесе ағызу краны арқылы майдың (сұйықтықтың) тұнбасына тексеру жүргізеді. Су және мехникалық қоспалар анықталған жағдайда май (сұйықтық) қосымша тұндырылады және тұнбасы ағызылғаннан кейін мүмкіндігінше таза шығыс ыдысына ағызылып алынады. Су және мехникалық қоспалар болған кезде шығыс ыдысынан майды (сұйықтықты) беруге жол берілмейді.

110. Бақылау талонын беру үшін негіз судың және мехникалық қоспалардың болмауы және шығыс ыдысынан алынған май (сұйықтық) сынамасын бақылау талдау болып табылады. Майды (сұйықтықты) бақылау талдау әрбір шығыс ыдысын толтыру кезінде жүргізіледі.

111. Майларда (сұйықтықтарда) судың және механикалық қоспалардың болмауын тексеруді май құю құралдарының тұнбаларынан май (сұйықтық) сынамасын алу арқылы май құю құралдарын толтырғанға және одан кейін зертхана бастығы (зертханашы) жүрізеді.

112. Майларда мехникалық қоспалардың болмауын тексеру көзбен шолып жүргізіледі. Май сынамасы құрғақ шыны цилиндрге немесе банкаға алынады және төрт есе мөлшерінде Б-70 немесе "Нефрас С4-50/170" бензинімен араластырылады. Араластырылған майда сәулені өткізуді көзбен шолып қарау кезінде қалықтаған немесе түбінде бөгде қоспалар болмауға тиіс. Майларда судың болмауын тексеру МЕМСТ 1547 бойынша "шерту" әдісімен жүргізіледі.

113. Әуе кемелерінің гидравликалық жүйелеріне жұмыс сұйықтықтарын құю жабық тәсілмен жүргізіледі.

114. Әуе кемелеріне тұндыру және сүзу пунктінсіз, сүзгілермен жабдықталған арнайы май құю құралдарын пайдаланбай тікелей бидондардан немесе басқа да ыдыстардан май құюға жол берілмейді.

Техникалық құралдар болмаған кезде ерекшелік ретінде тарату кранына май құю агрегаты ыдысының мойнына орнатылған торлы және "Г" немесе "К" (ТФЧ иысынан) түріндегі матасы бар ворнка арқылы беруге жол беріледі.

115. Әуе кемесіне май құюдан жанармай сапасына байланысты жалпы қолданылатын жерүсті қызмет көрсету құралдарын шеттетудің барлық жағдайлары, сондай-ақ әуе кемелерінің бактарындағы жанармайда су және механикаландырылған қоспалар анықталған жағдайлар (тұнбасы ағызылып алынғаннан кейін) авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирі тағайындаған комиссиямен тергеп тексеріледі. Тергеп тексеру материалдары ерікті нысанда актімен ресімделеді.

116. Ұшулар қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында ИАҚ (ИАҚЕ) және ұшулар қауіпсіздігі қызметінің (бөлімінің) лауазымды адамдарынан комиссия (авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирінің жоспары бойынша кезең-кезеңмен, бірақ жылына екі реттін сиретпей отындарды, майлар мен жұмыс сұйықтықтарын дайындау және әуе кемелеріне май құюға беру технологиясының сәйкес келуін тексереді.

117. Бақылау ұшуды және литерлік рейсті орындайтын әуе кемесіне май құюға берілетін жанармайдың қажетті сапасын тиісті іс-шараларды орындауды регламенттейтін басшылық құжаттардың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 117-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

118. Далалық әуеайлақтарда және қону алаңдарында жанармай сапасын бақылауды осы Нұсқаулықтың талаптары көлемінде әуе кемесінің экипажы және осы әуеайлақ (алаң) бекітіліп берілген авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) жанармай қызметінің өкілдері жүргізеді.

119. Азаматтық авиация әуеайлақтарында және авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) жанармай қызметінің өкілдері жоқ уақытша қону алаңдарында жанармай сапасын және ұшуларға дайындалуды бақылауды әуе кемелерін ұшуларға дайындаудың белгіленген тәртібіне сәйкес экипаж командирі жүргізеді.

119-1. Далалық жағдайларда әуе кемесіне отын құю мынадай қағидат бойынша жүзеге асырылады: тұндыру ыдысы (автоцистерна, резервуар) – шығыс ыдысы (әуеайлақтық отын құйғыш) – әуеайлақтық отын құйғыш – әуе кемесі.

Ескерту. Қағида 119-1-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 19.04.2021 № 237 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4-тарау. Жанармай сынамаларын алу

120. Жанармайды алу және сынама тағайындау тәсіліне байланысты нүктелі, біріктірілген, бақылау (арбитражды), түптік және тнспекторлық болып бөлінеді:

1) нүктелі сынама – бұл бір рет алынған сынама. Ол бір ыдыстық (бөшкелік, бидондық, бөтелкелік) орындағы немесе резервуарда немесе көлік құралында белгілі айқындалған деңгейдегі жанармай сапасын сипаттайды;

2) біріктірілген сынама – бұл тиісті тәртіппен алынған және көрсетілген арақатынаста біріктірілген бірнеше нүктелік сынамаларда тұратын сынама;

3) бақылау сынамасы – бұл нүктелік немесе біріктірілген сынама бөлігі, ол талдауды орындау үшін пайдаланылады, сондай-ақ жанармай сапасы бойынша күмән (даулар) туындаған жағдайға сақталады;

4) түптік сынама – бұл резервуар (цистерна) түбіне дейін түсірілетін алып жүрілетін металл сынамаалғышпен резервуар (цистерна) түбінен алынған жанармайдың нүктелік сынамасы;

5) инспекторлық сынама – бұл ұзақ сақтаудағы авиацилық техника бактарынан авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) тексеру процесінде алынған сынама. Сынама алынатын авиациялық техниканың түрі мен үлгілерініғң санын тексеруші айқындайды.

121. Жанармай сапасының талдау түріне байланысты қойылатын талаптарға сәйкес келуін анықтағанға дейін оның сынамасы осы Нұсқаулыққа 31-қосымшаға сәйкес бөшкелердегі, бидондардағы, канистралар мен басқа да ыдыстардағы бір партияның жанармай сапасын сипаттау үшін біріктірілген сынамаларды іріктеу жұрыстығы кестесінде көрсетілген мөлшерде алынады.

122. Сынамаларды алу немесе сынамалғыштарды және сынамаларды сақтау үшін ыдыстарды жұмысқа дайындау тәртібін бұзу жанармай сапасын дұрыс бағаламауға әкеп соқтырады.

123. Алып жүрілетін сынамаалғыштар, сондай-ақ жанармай сынамаларын алуға арналған барлық қомсалқы құралдар соққы кезінде тұтанбайтын және статикалық электрді жинамайтын материалдан дайындалады.

124. Жанармац сынамаларын алуға және сақтауға арналған керек-жарақ пен ыдыс сынамалар алар алдында таза жәәне құрғақ болуға тиіс. Ластануды болдырмау үшін алып жүрілетін сынамалғыштар тыстарда, қаптамаларда немесе басқа да орамада алып жүріледі. Қолданылғаннан кейін сұйық мұнай өнімдерін алуға және сақтауға арналған керек-жарақ пен ыдысты жуу құралдарымен өңдеу немесе этилденбеген спиртпен шаю қажет, май тәріздес мұнай өнімдерінің сынамаларын алуға және сақтауға арналған құралдар ерітіндімен жуылғаннан кейін қайнаған сумен мұқият жуу қажет. Жуылған керек-жарақ пен ыдысты кептіру және шаңнан және атмосфералық жауын-шашынның түсуінен қорғалған жабық жерде сақтау қажет.

125. Алып жүрілетін сынамаалғышпен жанармай сынамаларын алған кезде жабық сынамаалғаш белгіленген деңгейге дейін түсіріледі және қақпағын немесе тығынын ашып оны толтырады. Бірнеше деңгейден сынама алып жүрілетін сынамаалғышпен жүйелі түрде жоғарыдан төмен алынады. Алынған жанармай сынамасының температурасын және тығыздығын өлшеген кезде сынамаалғыш белгіленген деңгейде кемінде 5 минут ұсталып тұруға тиіс.

Ескерту. 125-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

126. Тік резервуарлардан сұйық мұнай өнімдерінің сынамаларын алу үшін біріктірілген сынамаларды алуға мүмкіндік беретін стационарлық сынамаалғыштар, стационарлық және алып жүрілетін сынамаалғыштар қолданылады, олардың көмегімен белгіленген деңгейден нүктелі сынамалар алынады.

127. Стационарлық немесе алып жүрілетін сынамаалғышпен сынамалар алу кезінде тік резервуарлардағы жанармай сапасын сипаттау үшін үш деңгейден алынған нүктелі сынамаларды араластырумен 1:3:1 арақатынаста біріктірілген сынама жасалады:

жоғарғы – жанармай бетінен 250 мм төмен;

орта – жанармай бағаны биіктігінің ортасынан;

төменгі – резервуар түбінен 250 мм жоғары.

Тік резервуардағы жанармай бағанының 2000 мм аспайтын биіктігі кезінде екі деңгейден алынған тең мөлшерде нүктелі сынамаларды арастырумен біріктірілген сынама жасалады:

жоғарғы – жанармай бетінен 250 мм төмен;

төменгі – резервуар түбінен 250 мм жоғары.

Жанармай бағанының биіктігі 1000 мм биік болған кезде резервуар түбінен 250 мм жоғары төменгі деңгейден нүктелі сынама алынады.

128. Диаметрі 2500 мм астам көлденең цилиндрлі резервуарлардағы жанармай сапасын сипаттай үшін үш деігейден алынған нүктелі сынамаларды араластырумен 1:6:1 арақатынаста біріктірілген сынама жасалады:

жоғарғы – жанармай бетінен 250 мм төмен;

орта – жанармай бағаны биіктігінің ортасынан;

төменгі – резервуар ішкі төменгі жағынан 250 мм жоғары.

Толтыру дәрежесіне қарамастан, 2500 мм төмен көлденең цилиндрлі резервуарлардан, сондай-ақ 2500 мм астам, бірақ диаметр жартысының биіктіне дейін және одан төмен толтырылған көлденең цилиндрлі резервуарлардан үш деігейден алынған нүктелі сынамаларды араластырумен 3:1 арақатынаста біріктірілген сынама жасалады:

орта – жанармай бағаны биіктігінің ортасынан;

төменгі – резервуар ішкі төменгі жағынан 250 мм жоғары.

Жанармай бағанының биіктігі 500 мм төмен болған кезде төменгі деңгейден резервуардың ішкі төменгі жағынан 205 мм жоғары төменгі деігейден бір нүктелі сынама алынады.

129. Жұмсақ резервуардағы жанармай сапасының сипаттамасы үшін далалық зертханалардың вакуумды сынамалғышпен немесе диаметр 9-12 мм дюритті шлангтың көмегімен резервуардың төменгі енінен 50-60 мм биіктігенен бір нүктелі сынама алынады.

130. Резервуарлар тобында сақтаған кезде бір партияның жанармай сапасын сипаттау үшін төрт резервуардан кемінде құйылған жанармайдың барабар мөлшерінен алынған біріктірілген сынамалардан біріктірілген сынама жасалады.

131. Теміржол немесе автомобиль цистерналарындағы (автоотынқұйғыштағы) жанармай сапасын сипаттау үшін ішкі төменгі жағынан цистернаның диаметрі 0,33 биікте орналасқан деңгейден жанармайдың бір нүктелі сынамасы алынады.

Теміржол немесе автомобиль цистерналар тобындағы бір партияның жанармай сапасын сипаттау үшін цистерналардағы жанармайдың барабар мөлшерінде әрбір цистернадан алынған нүктелі сынамалардан біріктірілген сынама жасалады.

132. Бөшкелердегі, бидондардағы, канистралар мен басқа да ыдыстағы бір партияның жанармай сапасын сипаттау үшін осы Нұсқаулыққа 32-қосымшаға сәйкес алынған нүктелі сынамалардың тең мөлшерінен біріктірілген сынама жасалады.

Сынамалар алу шаңнан және атмосфералық жауан-шашыннан қорғалған жерлерде жүргізіледі.

Сынама алу алдында бөшкедегіні 5 минут бойы шайқаумен араластыру қажет. Бидонның, банкінің, бөтелкенің ішіндегіні 5 минут бойы мұқият шайқаумен араластыру қажет. Тығынның, қақпағының бетін және түбі ашар алдында тазартылады.

Сынамаалғыш түтікпен сұйық мұнай өнімдерінің сынамаларын алу үшін оны ыдыс түбіне түсіру, кейіннен жоғарғы саңылауын саусақпен жабы және ыдыстан түтікті шығару қажет. Түтіктің жабық түбін ашып, сынама біріктірілген сынама жасау үшін ыдысқа құйылады және мұқият араластырылады. Тұтқырлығы төмен мұнау өнімдерінен сынамалар алу сол сияқты далалық зертханалардың вакуумды сынамаалғышының көмегімен жүргізіледі.

Пластикалық жағармай сынамасы поршеньді, винт тәрізді немесе ұзын саңылаулы қысқышпен алынады. Қысқышты түсіру орнында алдын ала жағармайдың қалыңдығы 25 мм жоғарғы қабаты алынады. Қысқыштың жоғарғы жағындағы қалыңдығы 5 мм жағармай қабаты сынамаға қосылмайды. Оларды ерітпей нүктелі сынамаларды арастырумен біріктірілген сынама жасалады.

133. Жанармай сынамасы орау алдында араластырылады. Сұйық мұнай өнімінің сынамасы сыйымдылығы 90%-дан аспайтындай толтырумен құрғақ шыны бөтелкелерге құйылады. Май тәріздес мұнай өнімінің сынамасы таза құрғақ немесе полиэтиленді банкаға салынады.

134. Сынамалар бар бөтелкелер саңылаусыз мұнай өнімдерінде ерімейтін тығынға жабылады, банкілердің қақпақтары тығыз жабылады.

Тығындалған бөтелкелердің немесе банкілердің мойындары (арбитражды сынамаларды және тасымалдауға дайындалатын сынамаларды сақтау үшін) полиэтиленті үлдірмен немесе басқа да тығыз материалмен оралады, жіппен байланады, оның ұштары этикеткадағы саңылауға байланады. Баулардың ұштары пломбаланады немесе тығыз картоннан жасалған немесе ағаш материалдан пластинада сүргі құйылады және мөр басылады. Бөтелкеге (банкаға) этикетка жапсыруға жол беріледі.

135. Тығыны бар бөтелкеге немесе банкаға жапсырылатын этикеткада мыналар көрсетіледі:

1) сынамаларды тіркеу журналы бойынша сынамалар нөмірі;

2) әскери бөлім нөмірі мен оның тиесілілігі;

3) жанармай атауы мен оның маркасы;

4) стандарттың белгілері;

5) жеткізуші кәсіпорынның және жасаушы зауыттың атауы;

6) резервуар нөмірі мен толтыру биіктігі, партия, цистерналар, бөшкелер, көлік нөмірі, сынамалар алынған әуе кемесінің атауы, сынама алынған күн, уақыт;

7) сынама алған және мөр қойған адамдардың лауазымы мен тегі, олардың қолдары.

136. Жанармай сынамалары жеңіл тұтанатын қоймаларға және жанатын сұйықтықтарға қойылатын талаптарға өртке қарсы жауап беретін үй-жайда сақталады.

137. Тасымалдануға жататын жанармай сынамалары "Қауіпті жүк. Жіктелім" МЕМСТ 19433.1-2010 бойынша қауіпті жүкке "Жеңіл тұтанатын сұйықтық (ЖТС)" жіктемесіне жатады. Арнайы сұйықтық "Улы заттар (УЗ)" қауіпті жүктің алтыншы жіктемесіне жатады.

Жанармай сынамасы бар шыны ыдыс (шыны ыдыстың сыйымдылығы 1 дм³ аспауға тиіс) қақпақтары және ыдыстың барлық бойына жанбайтын жұмсақ төсеме және сіңіру материалдарымен бос орынды толтырумен ұяшықтары бар мықты ағаш (пластмасс, метал) жәшіктерге қапталады. Жәшіктердің қабырғалары тығындалған бөтелкелерден немесе банкілерден 50 мм жоғары болады.

Жанармай металл немесе пластмасса банкада, бидонда және канистрада тасымалданады, олар қосымша ағаш жәшіктерге немесе орамаларға қапталады. Сынамасы бар бір орынның брутто массасы 50 кг аспауға тиіс.

Жөнелтуші сынаманың ішкі орамасының дұрыс болуын қамтамасыз етеді, сәйкес келмейтін орамада сынама тасымалдаумен байланысты жағдайға жол бермейді. Сынамасы бар орамада қауіп белгісі жасалады.

Ескерту. 137-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

138. Қол жүгімен тасымалданатын сұйық мұнай өнімдерінің және басқа жеңіл тұтанатын сұйықтықтардың сынамалары арнайы орамаға (сынамаларды тасымалдауға арналған тығында) орналастырылады. Сұйықтық сыйымдылығы 1 дм³ асатын қалың шыны бөтелукеге құйылады. Сынамасы бар бөтелке осы Нұсқаулытың 133, 134-тармақтарына сәйкес тасымалдау үшін дайындалады, бөлінген киізбен оралған металл қаптамаға (екі бөліктен тұратын) қойылады.

Сынамалары бар орама ағаш (фанер, пластмасс, метал) жәшіктерге немесе катон қораптарға салынады, бос орындар құрғақ ағаш жоңқаларымен (басқа да жұмсақ тығыз материалдармен) толтырылады. Жәшіктер жабылады (қақпақтары шегемен шегеленеді), қартон қораптар мықты баумен байланады. Сынамалар бар ыдыстың жалпы массасы 20 кг аспауға тиіс.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
1-қосымша

Жанармай сапасын бақылау жөніндегі құжаттар тізбесі

Құжаттар атауы	Авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) зертханасы	Зертханалары жоқ әскери бөлімдер
Зертханалардың жұмыс жоспары (нысандары ерікті) мынадай қызметтер жұмыс жоспарының құрамдас бөлігі болып табылады:
жылдық	+	-
айлық	+	-
Жанармайды жаңарту жоспары	+	+
Ұзақ сақтаудағы жанармайға талдаулар жүргізу жоспары	+	+
Жанармай сынамаларын алу актілері	+	+
Жанармай сынамаларын тіркеу журналы	+	+
Отынды талдау (сапалық жай-күйін есепке алу) журнал	+	-
Жанрмай паспорты	+	+
Паспорттарды беру журналы	+	-
Зертханашылардың жұмыс журналдары	+	-
Бақылау талаондарын беру журналы	+	+
Бақылау талондары	+	+
Қоймада орнатылған сүзгілер мен сүзгі-сепараторлардың жұмысын есепке алу журналы	+	+
Кондициялы емес жанармайды есепке алу журналы	+	+
Резервуарларды тазарту графигі	+	+
Қалдықтарды ағызу және жанармайды судың және мехникалық қоспалардың болуын тексеру журналы	+	+
Күнделікті тапсырмалар журналы	+	-
Әскери бөлім зертханасының жұмысын есепке алу журналы (есепке алу карточкалары)	+	-

Ескертпе: "+" белгісі есепке алу құжаты жүргізілетінін, "-" белгісі есепке алу құжаты жүргізілмейтінін білдіреді.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
2-қосымша

Резервуарларда және ыдыста жанармайды, майларды, жағармайларды және арнайы сұйықтықтарды сақтау мерзімдері

Жанармайдың, майлардың, жағармайлардың және арнайы сұйықтықтардың атауы және сақтау шарттары	Жылдарда сақтау мерзімдері
Барлық маркалардағы авиациялық бензиндер: жерүсті резервуарларында сақтаған кезде терең және жартылай терең резервуарларда сақталған кезде автоцистерналарда және бөшкелерде сақталған кезде	5 6 5
А-76, Аи-80 автомобиль бензиндері: жерүсті резервуарларында сақтаған кезде терең және жартылай терең резервуарларда сақталған кезде автоцистерналарда және бөшкелерде сақталған кезде канистраларда сақталған кезде	4 5 3 2
Аи-91, Аи-92, Аи-93, Аи-96 автомобиль бензиндері: жерүсті резервуарларында сақтаған кезде терең және жартылай терең резервуарларда сақталған кезде автоцистерналарда және бөшкелерде сақталған кезде	5 6 4
ТС-1,РТ реактивті қозғалтқыштарға арналған отын: жерүсті терең және жартылай терең резервуарларда, автоцистерналарда және бөшкелерде сақталған кезде резеңке-мата резервуарларында сақталған кезде	7 1
Дизель отыны: жерүсті резервуарларында сақтаған кезде терең және жартылай терең резервуарларда сақталған кезде автоцистерналарда, бөшкелерде және канистраларда сақталған кезде	12 12 6
МС-8п авиациялық майы	15
МС-8рк авиациялық жұмыс – консервацияланған майы	15
МК-8п МК-8 авиациялық майы	15
ИПМ-10 авиациялық майы	10
ВНИИ-НП-50-1-4Ф синтетикалық майы	5
Б-ЗВ синтетикалық майы	15
ЛЗ-240 синтетикалық майы	5
36/1-КУАт авиациялық майы	10
МС-20 (МС-20С) авиациялық майы	20
Трансформаторлық май	5
Аспап майы	5
М-6з/10в (ДВ АСЗп/10в) мотор майы	15
М- 10-В2 мотор майы	15
М-10-Г2 мотор майы	15
М-10-Г2(к) мотор майы	15
М-16-А(т) (МТ-16п) мотор майы	10
М-16-В2 (М-16ИХП-3) мотор майы	15
М6з/10-Б2 (МТЗ-10п) мотор майы	15
М-14-В2	10
Трансмиссиялық майлар: ТАП-15В, ТС-15К, ТСп-10, ТСЗ-9гип, ТСп-14гип	16
ТСЗп-8, МТ-8п, ТС гип,	10
ТМ-5-12 (рк) әмбебап барлық маусымдық трансмиссиялық майы	15
ТАД-17и трансмиссиялық майы	10
"А" маркалы гидромеханикалық (автоматты) берілісіне арналған май	15
Гидроауқымды беріліске және рульдерді гидрокүшейту жүйелеріне арналған май	15
ЦИАТИМ-208 жартылай сұйық трансмиссионды майлауы	15
Сп және С осьтік майы	15
Осьтік майы	5
ВНИИ НП-25 топса майы	5
ВНИИ НП-30 редуктор майы	5
132-0,8. МВП аспап майы	5
ВМ-3, ВМ-4, ВМ-6 вакуум майы	5
МН-60, МЦ-3. сағат майы	5
Индустриальдық май	10
Медициналық вазелин майы	5
Парфюмерлік май	5
Техникалық кастор майы	3
Майлау сүйек майы	5
Жетдеткіш сүгзілеріне арналған майы	5
ОКБ-13 2-19 майы	5
КС-19, К-19, П-28 компрессорлық майы	10
Тоңазытқыш машиналарына арналған майы	5
НГ-203Б, К-17 консервациялық майы	10
РЖ, КРМ қару-жарағына арналған жұмыс-консервациялық майы	7
АКОР-1,КП тұнбалары	10
Литол-24 жағармайы	14
ВНИИ НП-242 жағармайы	12
СВЭМ (ВНИИ НП-288) жағармайы	5
С жағармайы солидолы	5
Ж жағармайы солидолы	7
Графитті жағармайы	6
Зимол жағармайы	6
Лита жағармайы	13
МЗ жағармайы	5
Циатим-201 жағармайы	8
МС-70 жағармайы	10
ГОИ-54п, ЦИАТИМ-221 жағармайы	5
ПФМС-4с жағармайы	7
ВНИИ НП-207, ВНИИ НП-282 жағармайы	5
ВНИИ НП-231 жағармайы	15
ЦИАТИМ-205 жағармайы	10
ВНИИ НП-279 жағармайы	6
№ 8 жағармайы	2
ОКБ-122-7, ВНИИ НП-271Н, ЭРА(ВНИИ НП-286М), САПФИР(ВНИИ НП-261) жағармайы	5
АТЛАНТА (ВНИИ НП-354) жағармайы	6
Свинцоль -01, 02 жағармайы	5
СТ (НК-50) жағармайы	3
Зеңбірек жағармайы	10
Лейнер жағармайы	10
АМС-1, АМС-3, ВНИИ НП-232 жағармайы, 39у, ЦИАТИМ-203 арқан	10
ЗЗК – Зу жағармайы	10
1-13, 1-ЛЗ жағармайы	4
Майлы консталин жағармайы, АМ (білік)	5
ЦИАТИМ-202 жағармайы, бензотөзімді	10
Снаряд жағармайы	6
ВНИИ НП-263 жағармайы	14
№ 9 жағармайы	10
Медициналық вазелин	5
МГЕ-1ОА гидравликалық майы	13
АУП гидравликалық майы	10
АМГ-10 гидравликалық майы	10
МГЕ-4А гидравликалық майы	10
АЖ-12 сұйықтықтары	8
7-50с-3 жұмыс сұйықтығы	5
ПОЛЮС жұмыс сұйықтығы	5
ЛЗ-МГ-2 жұмыс сұйықтығы	8,5
"Нева" тежегіш сұйықтығы	12
ГТЖ-22М тежегіш сұйықтығы	15
"Томь" тежегіш сұйықтығы	3
Роса – ДОТ (ДОТ- 4) тежегіш сұйықтығы	3
М-40, М-65 салқындатқыш төмен қататын сұйықтығы	5
"Тосол", "Лена" салқындатқыш төмен қататын сұйықтығы	3
Концентрацияланған этиленгликоль	6
12ф, 13фм. бөлгіш сұйықтықтары	5
"И" (этилцеллозольф) сұйықтығы	2
ТГФ сұйықтығы (тетрогидрофурфур спирті)	4
Этил спирті	6
Турбин майы	5

Ескертпе:

1. Жанармайды, майларды, жағармайларды және арнайы сұйықтықтарды сақтау шарттары МЕМСТ 1510 және осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес келуге тиіс.

2. Жанармайдың, майлардың, жағармайлардың және арнайы сұйықтықтардың сақтау мерзімдері осы қосымшада көрсетілмеген маркалары үшін оларға арналған нормативтік-техникалық құжаттарда белгіленген сақтау мерзімдері басшылыққа алынады.

3. Көрсетілген мерзімдер болжамды болып табылады.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
3-қосымша

Сақтау кезіндегі жанармай сапасын зертханалық тексеру кезеңділігі және талдау жүргізу үшін қажетті санымалардың барынша аз мөлшері (қосымша айқындау кезінде)

Ескерту. 3-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Жанармай атауы	Талдау кезеңділігі, месяцев		Талдау үшін сынамалардың барынша аз мөлшері (дм³)
Жанармай атауы	бақылау	қоймалық	бақылау	қоймалық	толық
1	2	3	4	5	6
Авиациялық және автомобиль бензиндері	12	24	0,5	0,5	1,0
Реактивті қозғалтқыштарға арналған отын	12	24	0,5	0,5	1,0
Дизель отыны	18	36	0,5	0,5	1,0
Авиациялық майлар	12	24	0,5	0,75	1,0
Мотор, трансмиссиялық, турбинді, аспап, арнайы, тоңазытқыш машиналарына арналған майлар	18	36	0,5	0,6	1,0
Жерүсті техникасының поршеньді қозғалтқыштарға арналған синтетикалық негіздегі мотор майлары	6	12	0,5	0,6	1,0
Пластикалық жағармайлар	12	36	0,5	0,5	0,5
Гидравликалық сұйықтықтар	12	24	0,5	0,5	0,5
Амортизаторлық және тежегіш сұйықтықтары	12	24	0,5	0,5	0,5
Бөлгіш сұйықтықтар	12	24	0,5	0,5	0,5
Салқындатқыш төмен қататын сұйықтықтар	6	12	0,5	0,5	0,5
"И" сұйықтығы	3	6	0,5	0,5	0,5
Этил спирті	12	24	0,5	0,5	0,5
Су-спиртті қоспалар	-	-	0,5	-	-
Авиациялық май қоспалары	-	-	-	-	0,5

Ескертпе:

1. № 8 және НК50 жағармайылары талдау 24 ай кезеңділігімен жүргізіледі.

2. Бақылау және толық талдау пайдалану құжаттамасында көрсетілген кезеңділікпен және Қазақстан Республикасы мемлекеттік авиациясы басқару органы басшылық құрамының талап етуі бойынша жүргізіледі.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
4-қосымша

Қабылдау-тапсыру, бақылау, қоймалық және толық талдау кезінде айқындалатын сапа көрсеткіштері тізбесі

Ескерту. 4-қосымша бірінші жолының 3-бағанына орыс тілінде өзгеріс енгізілген, қазақ тілінде өзгеріссіз қалады - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Р/с №	Жанармай атауы	Талдау түрлері бойынша сапа көрсеткіштерінің тізбесі
Р/с №	Жанармай атауы	қабылдау	бақылау	қоймалық	толық
1	2	3	4	5	6
1	Авиациялық және автомобиль бензиндері	Тығыздығы. Түсі мен мөлдірлігі. Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Судың болуы (сапалы). Фракциялық құрамы. Су сылықты қышқылықтар және сілті болуы*	Тығыздығы. Түсі мен мөлдірлігі. Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Судың болуы (сапалы). Фракциялық құрамы.	Тығыздығы. Түсі мен мөлдірлігі. Механикалық қоспалардың болуы(сапалы). Судың болуы (сапалы). Фракциялық құрамы. Шайырлардың нақты болуы.	Тығыздығы. Түсі мен мөлдірлігі. Механикалық қоспалардың болуы(сапалы). Судың болуы (сапалы) Фракциялық құрамы. Октандық саны (А-76 авиациялық және автомобиль бензиндері үшін – мотор әдісі бойынша, ал Аи-80, Аи-93, Аи-92, Аи-95 и Аи-98 автомобиль бензиндері үшін – зерттеу әдісі бойынша). Шайырлардың нақты болуы.
2	Реактивті қозғалтқыштар отыны	Тығыздығы. Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Судың болуы (сапалы). Фракциялық құрамы* Су сылықты қышқылықтар және сілті болуы * Аралық электр өткішгіштігі (антистатистикалық қоспасы бар отын үшін).	Тығыздығы. Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Судың болуы (сапалы). Фракциялық құрамы. Тұтану температурасы. ПВК сұйықтығының болуы (енгізгеннен кейін). Аралық электр өткішгіштігі (антистатистикалық қоспасы бар отын үшін).	Тығыздығы. Механикалық қоспалардың болуы(сапалы). Судың болуы (сапалы). Фракциялық құрамы. Шайырлардың нақты болуы. Қышқылдығы. Аралық электр өткішгіштігі (антистатистикалық қоспасы бар отын үшін). Тұтану температурасы.	Тығыздығы. Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Судың болуы(сапалы). Фракциялық құрамы. Тұтану температурасы. 20°С кезіндегі тұтқырлығы. Шайырлардың нақты болуы. Қышқылдығы. Термикалық тұрақтылығы (статикалық). Мыс пластинкада сынау. Су сылықты қышқылықтар және сілті болуы. Аралық электр өткішгіштігі (егер жеткізуші паспортында отынға осы көрсеткіштің сандық мәні бар болса).
3	Дизель отыны	Тығыздығы. Механикалық қоспалардың болуы(сапалы). Судың болуы (сапалы). Тұтану температурасы * Фракциялық құрамы* Су сылықты қышқылықтар және сілті болуы*	Тығыздығы. Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Судың болуы (сапалы). Тұтану температурасы Фракциялық құрамы	Тығыздығы. Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Судың болуы (сапалы). Фракциялық құрамы. Лайлану температурасы (қоблану - "А" маркасы үшін). Шайырлардың нақты болуы. Қышқылдығы. Тұтану температурасы.	Тығыздығы. Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Судың болуы (сапалы). Тұтану температурасы. Фракциялық құрамы. Лайлану температурасы. Қоюлану температурасы. 20°С кезіндегі тұтқырлығы. Шайырлардың нақты болуы. Қышқылдығы. Мыс пластинкада сынау. Су сылықты қышқылықтар және сілті болуы.
4	"И" сұйықтығы	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Отында ерігіштігі. Судағы массалық үлесі.	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Отында ерігіштігі. Судағы массалық үлесі.	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Отында ерігіштігі. Судағы массалық үлесі.	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Отында ерігіштігі. Судағы массалық үлесі. Сыну көрсеткіші. Қышқылдың массалық үлесі. Қайта айдаудың температуралық шегі ("И" сұйықтығы үшін). Сабындау мөлшері ("И" сұйықтығы үшін).
5	Майлар	Тығыздығы. Судың болуы (сапалы). Механикалық қоспалардың болуы(сапалы). Мөлдірлігі (трансформаторлық майлар үшін). Тұтану температурасы* Қалыпты температура кезіндегі кинематикалық тұтқырлығы* Су сылықты қышқылықтар және сілті болуы.	Тығыздығы. Судың болуы (сапалы). Механикалық қоспалардың болуы (сапалы). Мөлдірлігі (трансформаторлық майлар үшін). Тұтану температурасы Қалыпты температура кезіндегі кинематикалық тұтқырлығы	Тығыздығы. Судың болуы (сандық). Механикалық қоспалардың болуы (сандық). Мөлдірлігі (трансформаторлық майлар үшін). Қалыпты температура кезіндегі кинематикалық тұтқырлығы. Сілті мөлшері. Қышқыл мөлшері.	Тығыздығы. Судың болуы (количественно). Механикалық қоспалардың болуы (сандық). Мөлдірлігі (трансформаторлық майлар үшін). Тұтану температурасы. Қалыпты температура кезіндегі кинематикалық тұтқырлығы. Сілті мөлшері. Қышқыл мөлшері. Қоюлану температурасы. Күлділігі. Деэмульсация мөлшері (турбинді майлар үшін). Коксуемостар.
6	Пластикалық жағармайлар	Сыртқы түрі.	Сыртқы түрі.	Сыртқы түрі. Тамшының пайда болу температурасы.	Сыртқы түрі. Тамшының пайда болу температурасы. 25°С кезіндегі пенетрация. Судың болуы. Механикалық қоспалардың болуы. Қышқыл мөлшері. Бос сілтілер мен органикалық қышқылдардың болуы. Су сылықты қышқылықтар және сілті болуы.
7	Гидравликалық сұйықтықтар	Сыртқы түрі. Тығыздығы.	Сыртқы түрі. Тығыздығы.	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Судың болуы. Қышқыл мөлшері.	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Қалыпты температура кезіндегі кинематикалық тұтқырлығы. Механикалық қоспалардың болуы. Судың болуы. Қышқыл мөлшері. Тұтану температурасы.
8	Амортизаторлық және тежегіш сұйықтықтары	Сыртқы түрі. Тығыздығы	Сыртқы түрі. Тығыздығы.	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Қаунау температурасы.	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Қалыпты температура кезіндегі кинематикалық тұтқырлығы. Тұтану температурасы. Қаунау температурасы. Сыну көрсеткіші. Қоюлану температурасы. рН сутекті иондар концентрациясының көрсеткіші (тежегіш сұйықтықтары үшін).
9	Бөлгіш сұйықтықтар	Сыртқы түрі мен түсі. Тығыздығы.	Сыртқы түрі мен түсі. Тығыздығы.	Сыртқы түрі мен түсі. Тығыздығы. Судың болуы.	Сыртқы түрі мен түсі. Тығыздығы. Қалыпты температура кезіндегі кинематикалық тұтқырлығы. Механикалық қоспалардың болуы. Судың болуы. Қышқыл мөлшері. Қоюлану температурасы. Сыну көрсеткіші.
10	Салқындатқыш төмен қататын сұйықтықтар	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Гидрометр айқындайтын қату температурасы (кристалдана бастауы).	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Гидрометр айқындайтын қату температурасы (кристалдана бастауы).	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Гидрометр айқындайтын қату температурасы (кристалдана бастауы).	Сыртқы түрі. Тығыздығы. Гидрометр айқындайтын қату температурасы (кристалдана бастауы). Фракциялық деректер (фракциялық құрамы). рН сутекті иондар концентрацисының көрсеткіші.
11	Этил спирті	Сыртқы түрі, иісі. Қатуы.	Сыртқы түрі, иісі. Қатуы.	Сыртқы түрі, иісі. Қатуы.	Сыртқы түрі, иісі. Қатуы. Тазалыққа сынама. Бос қышқылдардың болуы.
12	Су-спиртті қоспалар	Сыртқы түрі. Қоспада сусыз спирттің болуы (қатуы).	Сыртқы түрі. Қоспада сусыз спирттің болуы (қатуы).	Жүргізілмейді.	Жүргізілмейді.
13	Авиациялық май қоспалары	Жүргізілмейді.	Жүргізілмейді.	Жүргізілмейді.	Тығыздығы. Кинематикалық тұтқырлығы. Тұтану температурасы. Судың болуы. Механикалық қоспалардың болуы (қоспаны дайындағаннан кейін жүргізіледі).

Ескертпе:* ағызу процесінде ағызуға рұқсаттан кейін екінші кезекте айқындалады.

** қайта айдаудан кейін айқындалады.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 5-қосымша
	Нысан

Паспорт №___

Ескерту. 5-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

____________________________ ________ келіп түскен __________

(жанармай маркасы)

№___сынама №___ резервуардан (партиядан) 20__жылғы "__" ___алынды

Жасалған күні 20 __ жылғы "__" _______

Жасаушы зауыт __________________

Талдау жүргізілген күн 20__ жылғы "__" _____

Паспорттың қолданылу мерзімі 20__ жылғы "__" _____

Р/с №	Көрсеткіш	Стандарт бойынша норма (МЕМСТ, ТТ)	Талдау нәтижесі
1	2	3	4

Қорытынды:______________________________________________________

_________________________________________________________________

______________________________

М. О.

20__ жылғы "__" ___________ ________ зертханасының бастығы

Ескертпе:

зертхана беретін паспортта жанармай сапасының барлық көрсеткіші көрсетіледі. Жанармайды шығарушы зауыт беретін сапа паспортында өнімге арналған қолданыстағы стандарттың талаптары ауқымында сапа көрсеткіштері көрсетіледі.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 6-қосымша
	Нысан

Жанармай қоймасындағы, авиациялық техника бактарындағы және жүйелеріндегі жанармайды жаңарту жоспары

_________________________________________________________

20__ жылға арналған ________әскери бөлімі

Жанрамй маркасы, МЕМСТ (ТТ)	Резервуар (машиналар, ыдыстағы жанармай партиялар)нөмірі	Жанармай мөлшері, т	Жанармайды дайындау күні	Сақтауға қойылған күн	Паспорт нөмірі мен соңғы талдау күні	Жоспарланған сақтау мерзімі, жыл	Жаңартылуға тиіс, жылы мен айы	Жаңартуға жауапты	Сақтау мерзімін ұзарту туралы белгі (жаңартудың жаңа мерзімі, нөмірі мен күні көрсетіледі)	Жаңарту таралы белгі
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

Ескертпе:

1. Жанармайды жаңарту жоспары аваициялық бөлімде сақталатын жанармайға жасалады.

2. Жаңартудың жоспарлы мерзімдері белгіленген кезде 3-қосымшаның талаптарын басшылыққа алу қажет.

3. Жоспарды авиациялық бөлім командирі бекітеді, оған командирдің тыл (МТҚ) жөніндегі орынбасары, жанармай қызметінің бастығы және зертхана бастығы (зертханашы) қол қояды.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 7-қосымша
	Нысан

Қанықпаған жанармайды есепке алу журналы

Әскери бөлім	Кондициялы емес жанармай маркасы	Мөлшері, м³	Резервуар нөмірі	Жасалған күні	Кондициялы емес өнім паспортының нөмірі мен оны беру күні	Өнімнің қанығу шегінен шыққан көрсеткіштер және олардың мәні	Шешім (шаралар) қабылдау туралы белгі
1	2	3	4	5	6	7	8

Ескертпе.

8-бағанда мынадай деректер келтіріледі:

1) жанармайдың бұзылу себептерін тергеп тексеру жөніндегі комиссия актісінің нөмірі және қысқаша ұсынымдар;

2) жанармай қызметі бастығының шешімі;

3) жанармай қызметі бастығы қабылдаған шешімді іске асыру.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 8-қосымша
	Нысан
	БЕКІТЕМІН ________әскери бөлімінің командирі 20 __ жылғы "__"__________

20жылғы "" ___жанармай сынамасын алуға акт

Ескерту. 8-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Құрамында _______________________________________________ төраға

____________________________________________________________

(лауазымы, тегі, аты, әкесінің аты бар болған кезде)

комиссия мүшелері бар комиссия мынадай тізбеге сәйкес жанармайдан сынама алды:

Р/с №	Сынама нөмірі	Жанармай маркасы, МЕМСТ (ТТ)	Жанармайды өңдеу күні, айы, жылы	Сынама қайдан алынды (резервуар, цистерна, көлік нөмірі)	Алынған сынама мөлшері, дм³	Сынама алынған жанармай мөлшері, дм³	Талдау түрі (бақылау, қоймалық, толық немесе қандай көрсеткіш екені айқындалсын)
1	2	3	4	5	6	7	8

Сынама "Сынама іріктеу әдісі" МЕМСТ 2012-2517 сәйкес таза құрғақ ыдысқа алынды және _______________ бедерлі мөрмен мөрленді.

Сынама _______________________ зертханасында талдау үшін алынды.

Комиссия төрағасы_________________________

Комиссия мүшелері __________________________

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 9-қосымша
	Нысан

Жанармай сынамаларын тіркеу журналы

Р/с № (ол сынама, талдау және паспорт нөмірі)	Жанармай маркасы	Сынама алынған күн (талдауға қабылданған күн)	Алынған қабылданған сынама мөлшері, дм³	Сынама қайдан алынды (резервуар, цистерна, көлік нөмірі, танкер немесе баржа атауы, ыдыстағы жанармай партиясының нөмірі көрсетіледі)	Сынама алғанның тегі (сынама ұсынған әскери бөлімнің атауы және бөлім сынамасының нөмірі)	Сынама талдау үшін қайда жіберілді (талдау аяқталған күн)	Өнім ағызылған (орналастырылған) резервуар (сақтау орны) нөмірі	Талдау ауқымы (бақылау, толық) немесе көрсеткіштер атауы	Зертхана паспортының күні мен нөмірі	Паспорт алушының қолы немесе жіберілген хаттың шығыс нөмірі
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 10-қосымша
	Нысан

Отынды талдау (сапалық жай-күйін есепке алу) журналы

Резервуар (партия) №_______

Сынамаларды тіркеу журналы бойынша нөмірі

Талдау аяқталған күн

Әскерибөліматауыжәнебөлімбергенсынаманөмірі

Жанармай атауы

Жанармай шығарылған (келіп түскен) күн және қайдан келіп түсті (қандай резервуардан)

20⁰Скезіндегі тығыздығы, г/см³

Мырыш массасы, ТЭЖ мәні, г/кг (термиялық тұрақты отындар үшін)

Октандық мәні, цетандық мәні

Иісті көмірқышылының болуы

Механикалық қоспалардың болуы

Фракциялық құрамы

Тұтқырлығы

100 см³жанармайға қышқылдық мг КОН

Лайлану температурасы, ⁰С (авиабензиндер үшін тқрақтылық кезеңінде)

Қоюлану температурасы, ⁰С

Тұтану температурасы, ⁰С

Шайырдың нақты болуы, мг см³

Күкірттің болуы , % масс.

Судың болуы

Суда еритін қышқылдардың және сілтілердің болуы

Түсі мен мөлдірлігі

Жанармай сапасы туралы қорытынды

Жанармайды толық жұмсау туралы белгі (берілген күн, қашан және қайда айдалды, тазартылған күн)

Айдау басындағы температурасы, ⁰С

Температура кезінде 10%-ы айдалады, ⁰С

Температура кезінде 50%-ы айдалады, ⁰С

Температура кезінде 90%-ы айдалады, ⁰С

Қайнаудың аяқталуы, температура кезінде 97,5% -ы айдалады, ⁰С

температура кезінде 96, 98%-ы айдалады, ⁰С

Қалдық, %

Қалдық пен шығын, %

кинематикалық, 20⁰С температура кезінде,сСт

шартты, ВУ градустарында

жалпы

Оның ішінде меркаптанды

Нысан

Майларды талдау (сапалық жай-күйін есепке алу) журналы

Резервуар (партия) №_______

Сынамаларды тіркеу журналы бойынша нөмірі

Талдау аяқталған күн

Әскерибөліматауыжәнебөлімбергенсынаманөмірі

Май атауы

Жанармай шығарылған (келіп түскен) күн және қайдан келіп түсті (қандай резервуардан)

Тұтқырлық, сСт

100 ⁰Скинематикалық тұтқырлыққа 50⁰С кезіндегі кинематикалық тұтқырлық қатынасы

Жабық тигельде тұтану температурасы, ⁰С

Ашық тигельде тұтану температурасы,⁰С

Қышқылдық мәні, 1 г майға мг КОН

Кокстенгіштігі, %

Күлденуі, %

Сілтілігі

Түсі мен мөлдірлігі

Механикалық қомспалардың болуы, %

Судың болуы, %

Суда еритін қышқылдардың және сілтілердің болуы

Деэмульсациямәні, мин

Қоюлану температурасы, ⁰С

Май сапасы туралы қорытынды

Майды толық жұмсау туралы белгі (берілген күн, қашан және қайда айдалды, тазартылған күн)

20⁰С кезіндегі тығыздығы, г/см³

20⁰Стемпература кезінде

50⁰Стемпература кезінде

100⁰Стемпература кезінде

Нысан

Жағармайлар мен арнайы сұйықтықтарды талдау (сапалық жай-күйін есепке алу) журналы

Резервуар (партия) №____

Сынамаларды тіркеу журналы бойынша нөмірі

Талдау аяқталған күн

Әскерибөліматауыжәнебөлімбергенсынаманөмірі

Өнім атауы

Жанармай шығарылған (келіп түскен) күн және қайдан келіп түсті (қандай резервуардан)

Сыртқы түрі, иісі

Түсі мен мөлдірлігі

Тамшы туындау температурасы, ⁰С

Тығыздығы (пенетрация), г/см³

Сыну көрсеткіші

Механикалық қомспалардың болуы, %

Суда еритін қышқылдардың және сілтілердің болуы

Судың болуы, %

Тұтқырлық

Фракциялық деректер

Спиртің күштілігі, %

Қышқылдық мәні, 100 см³мг КОН (1 г)

Қоюлану температурасы (кристалдана бастауы), ⁰С

Ашық тигельде тұтану температурасы, ⁰С

Динатрийфосфаттың болуы, литрға грамм

Дикстриннің болуы

Хлоридтің болуы, % (сумен араласуы)

Молибдендіқышқыл натрийдің болуы, % (отында еруі)

Бос органикалық қышқылдардың болуы

Бос сілтінің болуы, %

Сутегі көрсеткіші, ед. РН

Өнім сапасы туралы қорытынды

Майды толық жұмсау туралы белгі (берілген күн, қашан және қайда айдалды, тазартылған күн)

50 (100) ⁰С кезінде

20 (0) ⁰С кезінде

Айдаудың басталуы (қайнау температурасы), ⁰С

150⁰Сдейін қайнайтын фракция, %

150⁰Сжоғары қайнайтын қалдық, % (қайнаудың аяқталуы)

шығындар, %

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 11-қосымша
	Нысан

Жанармайға паспорттар беру журналы

Р/с №	Жанармай маркасы	Резервуар(партия)нөмірі	Паспорт нөмірі	Берілген күн	Паспорт берген әскери бөлімнің нөмірі	Алғаны туралы қолы	Ескертпе
1	2	3	4	5	6	7	8

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 12-қосымша
	Нысан

Өлшеу құралдарының техникалық жай-күін есепке алу, тексеру және жөндеу журналы

Жазба жасал,ған күн

Өлшеу құралдары

Түрі мен шрифті

Қлшеу шегі

Зауыттық нөмірі

Агрегат индексі

Орнатылған орны

Тексеру кезіңділігі

Соңғы тексерілген немесе шығарылған күн

Өлшеу құралдарын тексерген күн

Өлшеу құралдарын жөндеуге жіберген және қайтып алған күн

Ескертпе

Агрегат нөмірі

Қай бөлімшеде тұр

20___ж.

бірінші

екінші

үшінші

Кітап өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін, тексеру мен жөндеуді, оның ішінде пайдаланудағы немесе сақтаудағы май құю құрлдарының жиынтығына кіретіндерді есепке алу үшін арналған.

2-5 және 10-бағандарға жазбалар өлшеу құралдары формулярларында көрсетілген деректер негізінде жасалады.

11-15-бағандарындағы алымда жоспарланған, ал бөлгіште нақты тексерілген күн жазылады.

06-18-бағандарда алымда жіберілген күн, ал бөлгіште жөндеуден қайтарылған күн жазылады.

Ескертпеде есептен шығаруға акті нөмірі, өлшеу құралдарын басқа бөлімшелерге беру туралы белгі көрсетіледі.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 13-қосымша
	Нысан

20__жылға арналған зертхана жұмысының жоспары

Ескерту. 13-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Р/с№	Жоспарланатын жұмыс атауы	Еңбек шығыны (адам-күн, шартты талдау)	Орындау мерзімі	Орындауға жауапты адам	Орындалғаны туралы белгі
1	2	3	4	5	6

Жоспарланатын жұмыс (2-баған) бөлім бойынша ресімделуге тиіс:

1. Талдау.

2. Жанармай сапасын және қолданылуын бақылау жұмысы:

1) жанармайды сынау нақтылығын тексеруді ұйымдастыру;

2) техникалық оқу (арнайы даярлық);

3) тактикалық-арнайы оқу-жаттығуға қатысу.

3. Ұйымдастыру мәселелері:

1) зертхана жұмысы туралы есеп беруді дайындау;

2) жанармайды жаңарту жоспарын дайындау;

3) өлшеу құралын тексеру;

4) аспаптың, ыдыс пен реактивтің қажетті мөлшеріне өтінім ресімдеу.

4. Шаруашылық жұмыс.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
14-қосымша

Жанармайды сақтау және тасымалдау техникалық құралдарының ерекшеліктері мен таңбалау

Ескерту. 14-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Жанармайды тасымалдау және сақтау құралдарын таңбалауға бірыңғай тәсіл өндірістік зауаттарынан авиациялық техника бактарына дейінгі барлық оның жол жүрісінде мынадай мақсаты бар:

цистерналардағы, резервуарлардағы, құбырлардағы және ыдысмтағы маркаларды қатесіз айқындауды қамтамасыз ету;

жанармай қабылдау, айдау және тиеу жөніндегі қоймаішілік орепациялар кезінде әртүрлі сүрыптарды абайсызда араластыру мүмкіндігін, оларды беру жәге авиациялық техникаға құю кезіндегі болжамды қателіктерді болдырмау;

жеке құрамды жанармаймен жұмыс кезінде қауіпсіздік шараларын қатаң сақтау қажеттілігі туралы ескерту.

Техникалық құралдарды МЕМСТ 14202, МЕМСТ 19433, МЕМСТ 14192, МЕМСТ 1510 талаптарына сәйкес таңбалау және мыналардан тұруға тиіс:

негізгі жабзбаны;

қосымша жазбаны;

қауіптілік жазбаны.

Жанармай толтырылған резервуардағы, ыдыстағы және техникалық құралдағы негізгі жазба жанармай түрі мен маркасын көрсетеді. Мысалы, Б-91/115 авиациялық бензині, дизель отыны, ТС-1 авиациялық керосині.

Резервуарлардағы қосымша жазба мыналарды қамтиды:

резервуарда сақталатын өнімге стандарт нөмірін;

құйылған күнін (жылы мен айын);

жаңартылған күнін (жылы мен айын);

толық талдау күнін.

Ыдыстағы қосымша жазба мыналарды қамтиды:

құйылған өнімге стандарт нөмірін;

брутто және нетто массасын;

өнім шығарылған күнді;

өнімді құюды жасаған өнімді жасаған кәсіпорын атауын (әскери бөлімнің шартты атауы);

партия нөмірі мен партиядағы бөшке нөмірін.

Жанармай бар резервуарлардағы және ыдыстағы жазбалар сумен және жанармаймен кетпейтін трафареттер немесе бояу баспаларының көмегімен жасалуға тиіс.

Қауіптілік белгілері (1, 2-суреттер) МЕМСТ 19433 талаптарына сәйкес жанармай бар ыдысқа қауіптілік сипатына байланысты салынады. Қауіптілік белгісі екі тең үшбұрышқа бөлінетін кемінде 100 мм (контейнерлер мен теміржол цистерналары үшін – кемінде 205 мм, автомкөлік құралдары үшін кемінде – 190 мм) бір жағынан тік тұрған бұрышты төртбұрышты нысанда болады.

Жоғарғы үш бұрышта қауіптілік белгісі тиісті сыныптының қауіптілік нышанымен сипатталады. Жабық тигельде тұтану температурасы 61⁰С дейін 3-топтың жылдам тұтанатын сұйықтықтары (бензиндер, реактивті қозғалтқыштарға арналған отындар, дизель отындары) үшін қауіптілік нышаны қызыл негізде қара (ақ) алау болып табылады.

Улы техникалық сұйықтықтардың 6-тобы үшін қауіптілік нышаны ақ негізде қара түсті бас сүйек пен екі айқыстырылған сүйек болып табылады.

Қауіптілік белгілерінің шартты көлденең диагоналды белгілері бойына жүктің қауіптілік түрін сипаттайтын жазба салынады. Жанатындар үшін "жеңіл тұтанатын сұйықтық", улыларға "у" деген жазба жасалады. Негізгі балгілердің төменгі жағында сынып нөмірі көрсетіледі (жеңіл тұтанатын сұйықтықтар үшін – 3-сынып, улылар үшін – 6-сынып). Белгінің жиегі бойынша шетінен 5 мм арақашықтықта қара түспен салынатын рамка орналастырылады.

Егер жанармайдың біреуден астам қауіптілігі болса, онда ыдысқа осы қауіптіліктердің түрлерін көрсететін бірнеше қауіптідік белгілері салынады. Мысалы, этилденген бензин бар ыдысқа жеңіл тұтанатын және улы сұйықтық ретінде сипаттайтын екі қауіптілік белгісі салынады.

1-сурет. Жанармай бар ыдысқа қауіптілік белгісі

2-сурет. Улы сұйықтықтары бар ыдысқа қауіптілік белгісі

Таңбалауды салу орны

Жанармай қызметі техникалық құралдары барлық түрлерінің олар толтырылғаннан немесе жанармайға белгіленіп бекітілгенен кейін маркалануы болады.

Жанармай ұзақ сақталған кезде көлденең резервуарларды таңбалау түптік бекітпе астындағы өрттік өтпе жағынан түбіне салынады.

Негізгі жазба резервуардың нөмірінен төмен түбінің орталық бөлігінде орналасуға, қосымша жазба негізгіден төмен салынуға тиіс.

Қауіптілік белгілері резервуар нөмірінен жоғары түбіне және екі жақ қарама-қарсы жағынан шетіне салынады.

Жанармайды көлденең резервуарларда қысқа уақытта сақтаған кезде қауіптілік белгілері резервуарға, ал негізгі жазба өрттік өтпе жағына орнатылған тақтайшаға салынады.

Тік болат резервуарларда негізгі және қосымша жазбалар түбегейлі ысырмасы астына резервуар нөмірінің төменгі жағына (3-сурет), қауіптілік белгілері резервуар нөмірінен жоғары салынады.

Терең және жартылай терең резервуарларды таңбалау резервуарлардың бекіткіштері жағынан тұғырларға орнатылған тақтайшаларға салынады. Одан басқа жүк тиектерінің сермеріне жанармай түрі, маркалары көрсетілген және ескертетін түсті жолақтары бар тану биркалары бекітіледі (4-сурет).

Жанармай түрі, маркалары көрсетілген және ескертетін түсті жолақтары бар тану биркалары жанармайды тасымалдау автомобиль құралдары ағызу тиектірінің сермерінде бекітіледі.

Бөшкелерді таңбалау мойынның тұғырына салынады. Негізгі жазба тұғыр ортасына, кейіннен қосымша жазба орынластырылады. Сонымен қатар, бөшке тұғырына тығын көмегімен бекітілген алынбалы биркалар (трафареттер) қолданылуы мүмкін (5а, 5б суреттер). Қажет болған кезде қауіптілік белгілері негізгі жазбадан жоғары жоғарғы жақтан және екі жағынан қарама-қарсы жақтарда сыртына салынады (5а, 5б суреттер).

3-сурет. Жанармай тотырылған резервуарды таңбалаудың мысалы

4-сурет. Биркаларды таңбалау мысалы

а б

5-сурет. Толтырылған ыдысты таңбалау мысалдары:

5а - бөшке тұғырын таңбалау; 5б – бөшке тығыны астына алынбалы бирка (трафарет).

Бетон құдықтарда және бос жерлерге құбырға трафарет бойынша шеңберді, жазбаларды және сілтемелерді салуға мүмкін болмаған басқа да ұқсас жағдайларда таңбалау құбырдың жанындағы құдық қабырғасына немесе құбырға бекітілген биркалар көмегімен салынады.

Жанармай толтырылған жұмсақ резервуарларды таңбалау резервуарлар бекіткіштері жағынан тұғырға орнатылған тақтайшаларға салынады (6-сурет).

Таңбалау түрі

Таңбалау тікелей резервуарларға, ыдысқа, құбырға, сондай-ақ тақтайшаларға трафарет бойынша бояумен салынады. Қолмен таңбалауға жол берілмейді.

Таңбалауды салу үшін қаріп 7 және 8-суреттерде көрсетілген.

Трафаретті дайындау кезінде әріптер мен сандар 7 және 8-суреттерге сәйкес торлар бойынша орындалады.

25 мм кем болатын трафареттерге арналған қаріп, әріптер мен сандар биіктігі 7-суретке, ал 25 мм және одан жоғары 8-суретке сәйкес болуға тиіс.

Металдан және басқа да қатты материалдардан трафареттер үшін қосқыштар санын азайтуға жол беріледі.

Әріптер мен сандар арасындағы арақашықтық "Р" және "А", "Ф" және "Т", "Г" және "Д" сияқты тіркестерді қоспағанда, олардың биіктігінен кемінде 1/6 болуға тиіс, олар үшін арақашықтық көзбен қарағанда қалғандарымен тең болып орналастырылуға тиіс. Сөздер арасындағы арақашықтық әріптер мен сандар биіктігінен кемінде 1/2 болуға тиіс. Әріптер мен сандар 8-суреттегі қаріпке сәйкес келетін қосқыштарының ені әріптер мен сандар биіктігінің 1/40 тең болуға тиіс.

Биркаларға таңбалау трафарет немесе жапсыру әдісі бойынша қалыппен салынады.

Жазулар анық, сумен және сақталатын өніммен өшірілмейтін және түсі кетпейтіндей болуға тиіс. Олар ашық негіздерде қара түсті және күңгірт негізде ақ немесе сарғыш түсті бояумен орындалады. Таңбалау таңбалары мен тақтайшаларды ресімдеуге қойылатын талаптар 1-кестеде келтірілген.

6-сурет. Жұмсақ резервуар үшін таңбалау кестесінің мысалы

7-сурет. Трафареттарға арналған қаріп, әріптер биіктігі 25 мм дейін

8-сурет. Трафареттарға арналған қаріп, әріптер биіктігі 35 мм және одан астам

1-кесте

Таңбалау таңбалары мен тақтайшаларды ресімдеуге қойылатын талаптар

Техникалық құралдар атауы және өлшемшарттары	Техникалық құралдарға салынатын әріптер, жазулар биіктігі, мм
	негізгі		қосымша
	Бір жолға	Екі жолға	қосымша
1	2	3	4
Құбыр диаметрі, мм: 80-нен аз.	19	-
81 – 160	32	19
161 – 220	50	25
221 – 300	63	32
Резервуар сыйымдылығы, м ³ 1000 және одан аз	140		70
1000-нана астам	280		70
Контейнерлер	100		25
Бөшкелер	50		25
Канистралар (банкалар, бөтелкелер)	25		12

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 15-қосымша
	Нысан

Сүзгілер мен сүзгі-сепараторлардың жұмысын есепке алу журналы

Күні	Қысымның ауытқуы, кгс/см²		Регламенттік жұмыстар туралы белгі (ауыстыру, жуу, қарап тексеру және тығындау төсемесін ауыстыру)	Регламенттік жұмыстарды жүргізген және олардың орындалуын тексерген адамдардың (жүргізушінің, жанармай қызметі бастығы көмекшісінің, зертханашының) қолы
	сол	оң

Ескертпе:

1. Сүзгелердің жұмысын есепке алуды жанармай қызметтерінің бастықтары ұйымдастырады, зертханалар жүргізеді.

2. Сүзгідегі және сүзгі-сепараторлардағы қысымның ауытқуы жұмыс күнінің басында және соңында олардың жұмысын есепке алу журналына енгізіледі.

3. Арнайы автамобильдер сүзгілері мен сүзгі-сепараторлар үшін қысымның ауытқуы және су бөлетін элементтердің жай-күйі туралы жазулар жүргізуші жанармайға ведомостарды тапсыру кезінде осы құралдың формуляроында жүргізіледі.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 16-қосымша
	Нысан
	БЕКІТЕМІН
	_________әскери бөлімінің
	командирі
	20__ ж."__" ___________

20__ жылға арналған әскери бөлімінің жанармайына талдаулар жүргізу жоспары

Ескерту. 16-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Жанармай, жағармай материалдарының және арнайы сұйықтықтардың атауы	Резервуар,жанармай партиясының нөмірі	Жанармай шығарылған күн	Соңғы талдау күні		Қаңтар	Ақпан	Наурыз	Сәуір	Мамыр	Маусым	Шілде	Тамыз	Қыркүйек	Қазан	Қараша	Желтоқсан	Босатылған немесе жұмсалған күн
			бақылау	толық
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18

Ескертпе.

5 және 6-бағандарда соңғы толық (қоймалық бақылау) талдау күні (сапа паспорты немесе талдау журналдары бойынша) қойылады. 7 – 18-бағандарда алыммен талдау түрі (Б – бақылау, Т – толық, Қ – қоймалық), бөлгішпен талдау (паспорт) жүргізу күні мен нөмірі көрсетіледі. Талдау жүргізу жоспарланған мерзім 3-қосымшада келтірілген зертханалық тексеру кезеңділігін ескере отырып, қойылады.

Талдау жүргізу жоспарын келіскен кезде зертхана бастығы өзінің нақты мүмкіндігіне сүйеніп, жоспарланған мерзімді түзетеді. Мысалы, жоспар жобасында талдау жүргізу мерзімі – "мамыр". "Сәуірге", "наурызға" ауыстыруға болады, бірақ "маусымға", "шілдеге" ауыстыруға болмайды. Жоспарға жанармай қызметінің бастығы қол қояды.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
17-қосымша

СКҚ ("И") сұйықтығын қосу, сақтау және сапасын бақылау тәртібі

1. Сұйықтықтар реактивті қозғалтқыштар үшін отындарда мұз кристалдарының немесе әуе кемелері бактарының қабырғаларынан отынға түсетін шықтардың пайда болуын немесе еріп кетуін болдырмау үшін арналған.

2. Сыртқы түрі бойынша олар станддарттардың талаптарына сәйкес келетін түссіз немесе сарғыш түсті мөлдір сұйықтық.

3. "И" СКҚ сұйықтығын отынға қосу авиациялық бөлімдердің (қамтамасыз ету бөлімдерінің) жанармай қоймасында отынды май құюға беру үшін дайындау кезінде жүргізіледі. Сұйықтық шығыс резервуарын толтыру кезінде отын ағынына сорғының құю желісіне алып жүрілетін немесе стационарлық түріндегі дозатордың көмегімен қосылады.

Авиациялық бөлімге (қамтамасыз ету бөліміне) бөлек жетегі бар СКҚ сұйықтығының дозаторы түскен кезде оны орнату шығыс резервуары алдындағы айдау құралдарының күштік желісінде жүзеге асырылады. СКҚ сұйықтығының қосымша қосқан жағдайда (температуралық шартқа және әуе кемесінің түріне байланысты) көрсетілген мөлшерлегіш күштік желіге (сүзгі мен сүзгі-сепаратор арасында) қосымша орнатылады (1-сурет).

СКҚ сұйықтығын автоотынқұйғыш мойын арқылы қолда бар құралдармен қосу (канистрада, шелектен) тек көрсетілген мөлшерлегіштер болмаған жағдайда жүргізіледі. Алынған қоспа "шеңберге" айдалады.

СКҚ сұйықтығын әуе кемесінің багына тікелей қосу жүргізілмейді.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Отынға қосылатын сұйықтықтың мөлшері мынадай формулар бойынша есептеледі:

онда,

– СКҚ сұйықтығының мөлшері, дм³(сағатына литр);

q – СКҚ сұйықтығының мөлшері, дм³;

К – отындағы СКҚ сұйықтығының массалық үлесі, %;

У – отын мөлшері, дм³(сұйықтықтың сағаттағы шығысы айқындалған кезде – айдау құралдарын беру, дм³/ч);

Д – осы температура кезіндегі отынның тығыздығы, кг/дм³;

d – осы температура кезіндегі СКҚ сұйықтығының тығыздығы, кг/дм³.

1-сурет. Алып жүрілетін мөлшерлегіш:

1 – өлшеу шыны; 2 – өлшеу шынысының қаптамасы; 3 – құю мойнының саңылаусыз жабылатын қақпағы; 4 — силикон-гель патроны бар әуе кран; 5 – мөлшерлегіш резервуары; 6 – сұйықтықты беруді реттейттеуге арналған вентиль; 7 – мөлшерлегішті сорғыштың сору келтеқұбырына қосуға арналған түтік.

5. Авиациялық бөлімдерде (қамтамасыз ету бөлімдерінде) жасалған мөлшерлегіштер (1-сурет) 1 дм³бөлу бағасы бар 1-өлшеу шынымен жабдықталған сыйымдылығы 200 дм³жейін 5 резервуарды білдіреді.

СКҚ сұйықтығы сейілумен сорғыға келіп түседі, онда реактивті құзғалтқытарға арналған отынмен араласады және күштік желі бойынша дайын қоспа шығыс резервуарларына келіп түседі. Сұйықтықты беруді реттеу 6-вентильмен жүзеге асырылады.

6. Айдау құралдарының белгіленген ұдайы жұмыс істеу режимі кезінде (ұдайы беру кезінде) бақылау араластырумен араластырылатын отыннан массалық үлесі 0,1; 0,2 және 0,3% болатын СКҚ сұйықтықтары мөлшерін е сәйкес келетін 6-вентильдің жай-күйі айқындалады.

Араластыру аяқталғаннан кейін 1-өлшеу шыны бойынша (бақылау аралстыру кезінде өлшеумен) мөлшерлегіште жұмсалға СКҚ сұйықтығының мөлшері айқындалады және айдалған отынның мөлшерімен салыстырылады. Реактивті қозғалтқыштардың отында берілген мөлшерден СКҚ сұйықтығының болуындағы жол берілетін ауытқулар мынадай шектерде болуға тиіс:

0,1% СКҚ сұйықтығын қосқан кезде ±20%;

0,2% СКҚ сұйықтығын қосқан кезде ±15%;

0,3% СКҚ сұйықтығын қосқан кезде ±10%.

7. Сорғы тоқтатылған кезде (айдау аяқталғаннан кейін) мөлшерлегіш резервуардағы отын деңгейінен төмен орналасқан кезде онда жанармайдың толып қалуын және резервуардағы отын деңгейінен жоғары орналасқан кезде мөлшерлегіш магистральға СКҚ сұйықтығының ағып кетуін болдырмау үшін 6-шұра дереу жабылады. Мөлшерлегіште отынның толып қалуын болдырмау үшін сорғының жинау құбырынан дозаторға сұйықтықтың кері ағуын болдырмайтын 7-түтікті кері клапанмен жабдықтауға тиіс. 4-силикон-гель патроны мөлшерлегішке келіп түсетін ауаны кептіреді, ол СКҚ сұйықтығының сулануын болдырмайды. Силикон-гель патроны ылғалданған кезде силикон-гель 110°С – 120°С дейін қыздыру жолымен тесіледі.

Мөлшерлеу анағұрлым сенімді және қолайлы болу үшін өлшеу шынысы ойығы бар 2-металл қаптамаға орнатылады. СКҚ сұйықтығын барлық айдалатын отын бойынша сапалы және біркелкі араластыру үшін сұйықтықтың есептік мөлшерінің отынды айдаудың барлық уақытында үздіксіз қосылуын қадағалау қажет.

Мөлшерлегішті пайдалануға енгізу жыл сайын бақылау өлшеумен және мөлшерлеуді нақты сипаттап актімен ресімделеді.

Мөлшерлеудің нақты болуын бақылап өлшеу мөлшерлегіш осы қосымшаның 6-тармағында көрсетілген жол берілетін ауытқуды қамтамасыз етпейді деп күмәнданған кезде жүргізіледі.

СКҚ сұйықтығы күн сәулесі түспейтін жабық ақаусыз болат резервуарда және сыйымдылығы 0,9-дан аспайтын болып толтырылған ыдыста сақталады. СКҚ сұйықтығы бар резервуар мен ыдыс саңылаусыз жабылады және пломбаланады. Төсеме материалы ретінде ПОВ-50, ПОВ-67 полиэтилен негізіндегі пластмасса мен паронит пайдаланылады.

СКҚ сұйықтығын ұзақтығы 1 тәуліктен астам ішкі мырыш жабыны бар резервуарда және ыдыста, автоотынқұйғышта, автоцистернада және құбыр арқылы сақтау және тасымалдау жүзеге асырылмайды.

Теміржол цистернасынан СКҚ сұйықтығын ағызып алу кезінде жанармайды айдаудың, құюдың және тасымалдаудың штаттық техникалық құралдарын пайдалануға жол беріледі. Отынқұйғышты СКҚ сұйықтығынан босату сүзгісіз жүргізілуге тиіс. СКҚ сұйықтығын ағызғаннан кейін көрсетілген техникалық құралдар реактивті қозғалтқыштарға арналған отынмен жуылады. СКҚ сұйықтығын ішкі беті лак-бояумен боялған техникалық құралда сақтауға және тасымалдауға жол берілмейді.

Ағу анықталған кезде СКҚ сұйықтығы мұнай өнімінің қалдығы жоқ ақаусыз таза ыдысқа құйып алынуға тиіс және сұйықтықтағы судың болуын тексеру қажет.

Реактивті қозғалтқышқа отында СКҚ сұйықтығының болуын бақылау оларды шығыс резервуарына қосқаннан кейін, сондай-ақ отын құю құралының тарату құрылғысынан алынған сынамада әуе кемесіне отын құю алдында (ұшу ауысымында 1 реттен сиретпей) жасалады.

СКҚ сұйықтығын әрбір қосу алдында, сондай-ақ олар құйылатын отында сумен араласуы және еруі тексеріледі. Реактивті қозғалтқышқа отында СКҚ сұйықтығын айқындау әдісі, сондай-ақ СКҚ сұйықтығының отында сумен араласуын және еруін айқындау әдісі 18 – 21-қосымшаларда келтірілген.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
18-қосымша

Реактивті қозғалтқыштарына арналған отындарда СКҚ сұйықтықтарының болуын айқындаудың колориметрикалық әдісі

Реактивті отында СКҚ сұйықтықтарының массалық үлесін айқындау әдісі отындағы сұйықтықтың болуына байланысты сұйықтықтың сулы сорғышы, бихромат калий мен күкірт қышқылы бар ерітінді реңкінің өзгеруіне негізделген. Ерітінді реңкі сұйықтықтың құрамына байланысты қызғылт сары арқылы сары мен жасылдан (реңк) көгілдірге (ашық көгілдірге) дейін өзгереді.

1. Ыдыс, реактивтер

0,2н қос хром қышқылды калий ерітіндісі.

Тығыздығы кемінде 1,8 г/см³ қанықты күкірт қышқылы.

Сыйымдылығы 100 см³ ұзын воронка, № 1 орындау.

№ 1 резеңке груша.

Сыйымдылығы 2 см³ пипеткалар.

Шыны пробиркалар.

Сыйымдылығы 10 и 25 см³өлшеу цилиндрлары.

Пробиркаларға арналған штатив.

2. Сынауға дайындау

0,2н қос хром қышқылды калий ерітіндісі 1 дм³ тазартылған немесе ауыз суда 9,7 г тұзды ерітіп дайындайды.

Таңдалған реактивтерге және суға абайсызда түсіп кеткен бөгде қоспалардың ықпал етуін болдырмау, пайдаланылатын қос хром қышқылды калий, күкірт қышқылы мен су ерітінділерінің жарамдылығын бағалау үшін бақылау тәжірибесі жүргізіледі. Пробиркаға 2 см³ су, 2 см³күкірт қышқылымен 2 см³ 0,2н қос хром қышқылды калий ерітіндісін құяды. Араластырғаннан кейінгі қоспаның қызғылт сары реңкі қолданылатын реактивтер мен судың жарамдылығы туралы куәландырады.

3. Анықтауды жүргізу

СКҚ сұйықтығының болуын айқындау мынадай тәсілмен жүргізіледі: бөлшегі бар ворнкаға 10 см отын және 10 см су, құяды, қоспаны 2 минут бойы жылдам араластырады және отын мен судың қабаттауы үшін тұндырады; содан кейін ұзын воронкадан пробиркаға су сорғышын құяды. Кейіннен 2 см³ су сорғышын басқа пробиркаға қосады, 2 см³ қос хром қышқылды калий ерітіндісі, 2 см³ күкірт қышқылы қосылады және араластырылады.

Қос хром қышқылды калий ерітіндісі болмаған жағдайда анықтауды құрғақ қос хром калий препаратымен жүргізуге болады. Бұл ретте 2 см³ су сорғышы бар пробиркаға 2 см³ су, 0,04-0,05 г құрғақ қос хром калий препаратын қосады және тұз толық ерігенген дейін араластырады. Кейіннен 2 см³ күкірт қышқылын қосады.

1-2 минуттан кейін пробиркада ерітіндінің реңкін көруге болады: отында СКҚ сұйықтығы болмаған кезде ерітінді реңкі қызғалт сары (бақылау тәжірибесінде сияқты); 0,1% масса болғанда сары-жасыл (қыша түстес), 0,2% масса болғанда жасыл; 0,3% масса және одан астам – көгілдір (ашық көгілдір).

Ерітінді реңкінің анағұрлым нақты нәтижесін алу мақсатында түсті бақылау шәкілінің реңк түсімен салыстыру қажет (1-сурет). Талданатын отында сұйықтықтың болуы ерітінді реңкіне жақын тиісті шәкіл мөлшерінің болуына тең.

Отында суда ішінара немесе толық еритін немесе сулы сорғышта қалпына келтірілетін қос хромды реагенттердің қанығуын арттыруға қабелітте басқа да органикалық негіздегі сұйықтықтың (тұнбаның) болуы ерітінді реңкінің бірқатар өзгеруіне әкеледі және отында СКҚ сұйықтығының болуы бойынша көтеріңкі нәтиже береді. Мысалы, ерімейтін тұнбасы бар РО отынындағы СКҚ сұйықтығын анықтау кезінде асып кету 0,05% массаны құрайды. Мұндай асып кету 0,05% массаға түзету енгізу деп ескеру қажет.

Отында 0,3% массадан астам көп мөлшерде СКҚ сұйықтығы болған және оның құрамын анықтау қажет кезде жанармайдан тұнбаны шығару үшін пайдаланылатын судың мөлшерін ескеру, ал қалған жерде мазмұндалған әдіснамаға сәйкес әрекет ету қажет.

Бұл ретте отындағы сұйықтық концентрациясының мәнін алу үшін тиісті шәкіл көрсеткіштері бойынша көрсетілген мән шығару үшін алынған судың мөлшерін тең есеге арттыратын санға көбейтілуге тиіс.

Мысалы, ерітіндінің жасыл реңкін алу үшін шығаруға 30 см³ (жоғарыда көрсетілгендей сияқты емес 10 см³) су алынды. Түсті шәкіл бойынша су ерітіндісінің реңкі "0,20% масса" мәні бар көрсеткішке сәйкес келеді. Онда талданатын жанармайда тұнбаның болуы мынаны құрайды: 0,20% масса * 30/10=0,60% масса.

1-сурет. Түсті бақылау шәкілі

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
19-қосымша

Реактивті қозғалтқыштарға арналған отындардағы СКҚ сұйықтықтарының болуын айқындаудың рефрактометриялық әдіс

Әдіс реактивті отыннан сумен шығарылған сулы сорғыш тұнбасының сыну көрсеткішін және формула бойынша тұнбаның массалық үлесін есептеуді айқындауға негізделген.

1. Аппаратура, реактивтер мен материалдар

Аббе, ИРФ-454, ИРФ-22, ИРФ-23 және т.б. рефрактометр.

Сыйымдылығы 250 см" ұзын воронка.

Сыйымдылығы 5 см³ пипеткалар.

Шыны пробиркалар.

Циркулярлы термостат.

Сыйымдылығы 100 см³өлшеу цилиндрлары.

Тазартылған су.

Петролейлік эфир немесе күкіртті эфир.

2. Рефрактометрді дайындау

Рефрактометр сәуле көзі алдына (терезе немесе қуаты 50-100 Вт электр шамы) орнатылады.

Призмалар маталары арқылы циркулярлық термостаттан 20°С+0,2°С температурасы бар суды өткізеді. Рефрактометрдың теңшелуін тексеру пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

3. Анықтауды жүргізу

Талданатын жанармай сынамасы 1-2 мин бойы мұқият араластырылады, 100 см³өлшеу цилиндрімен алынады және ұзын воронкаға құйылады. 5 см³ пипеткамен тазартылған су қйылады, ұзын воронка тығынмен жабылады және 3 мин. бойы жылдам араластырылады. Кейіннен ұзын воронканы 3-5 мин. тік қалпында бекітеді. Бөлшектелгеннен кейін жанармайдың су сорғышына түсуін болдырмай тұнбаның су сорғышын шыны пробиркаға құйып алынады.

Төменгі призманың көлденең бетіне пипеткамен су сорғышының 1-2 тамшысын тамызады және блокты жылдам жабады. Алидада тегершігін айналдыра отырып, түтікті сәуле мен көлеңке шегіне апарады, айнамен қайталамен көру өрісін анағұрлым жарықтануына қол жеткізіледі және визирлі кресттің айқын көрінуін окулярмен белгілейді. Кейіннен компенсатордың тегершігін айналдыра отырып, реңктің шектеу сызығын жоюға қол жеткізілді. Алидада тегершігімен ашық және күңгірт алаңы арасындағы шекке крест белгісі қойылады және лупаны пайдалана отырып, n_д шәкілі бойынша есептеледі.

Есептеулер аяқталғаннан кейін призма блогы ашады және камералардың призмалардың жұмыс беттері жұмсақ шүберекпен немесе сүзгіш қағазбен сүртіледі. Кейіннен призмалар пертолейлі немесе күкірті эфирмен жуылады. Жуылғаннан кейін призмалар сүртіледі және кептіру үшін бірнеше минутқа блок ашық қалдырылады.

Қосарлы анықтаулар жүргізу кезінде келесі порцияда жанармайдан алынған су сорғыштары сынуының көрсеткіші өлшенеді.

4. Нәтижелерді өңдеу

Авиациялық жанармайдағы тұнбаның массалық үлесі (%) мынадай формула бойынша есептеледі:

онда,

- 20⁰С кезінде су сорғышы сынуының көрсеткіші;

- 20⁰С кезінде 1,3330-ге тең қабылданатын тазартылған су сынуының көрсеткіші показатель;

- 200С кезінде тұнба сынуының көрсеткіші;

5 – су сорғышын дайындау үшін алынған тазартылған су мөлшері, см³;

тұнба – 20⁰С кезінде тұнба тығыздығы, г/см³;

отын – 20⁰С кезінде жанармай тығыздығы, г/см³.

Жанармайға қосылған сол партия тұнбасы сынуының көрсеткіші бойынша деректер болмаған кезде n²⁰ мәні "И" - 1,4080; ТГФ – 1,4520 үшін тең қабылданады.

Тұнба тығыздығы "И" - 0,930 г/см³, ТГФ – 1,057 г/см³ үшін тең қабылданады.

Қосарланған анықтаулар арасындағы айырмашылық 0,02% масс. аспауға тиіс.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
20-қосымша

СКҚ сұйықтықтарының сумен араласуын айқындау әдістемесі

Әдістеме ерітілетін СКҚ сұйықтықтарында ластанулардың болмауын тексеру үшін арналған.

1. Ыдыс және реактивтер.

№ 1 резеңке груша.

Сыйымдылығы 5 см³ пипеткалар.

Секундомер.

Сыйымдылығы 100 см³өлшеу цилиндрлары.

Тазартылған су.

2. Сынаулар жүргізу және нәтижелерін бағалау.

Кептелген тығыны бар цилиндрға бөлме температурасындағы 5 см³СКҚ сұйықтығы және 50 см³тазартылған су құйылады. Қоспа 2 мин бойы шайқалады және 15 минутқа тұндырылады. Осыдан кейін қоспаның жай-күйі қарап тексеріледі. Күңгірттенудің, мақталар мен тұнбалардың болуы сұйықтықта ластанулардың болуы туралы куәландырады, олар әдітте, мұнай өнімдері немесе мырыш қоспалары болып табылады. Ластанулар құрамында мырыш қоспалары болған кезде СКҚ сұйықтығы кондициялы емес деп танылады. СКҚ сұйықтығында мұнай өнімдерінің болуы қауылы белгі болып табылмайды.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
21-қосымша

Реактивті қозғалтқыштарға арналған отындардағы СКҚ сұйықтықтарының еруін айқындау әдістемесі

Әдістеме ерітілетін СКҚ сұйықтықтарында реактивті қозғалтқыштарға арналған отында ерімейтін бөгде қосмпалардығ болмауын тексеру үшін арналған.

1. Ыдыс және реактивтер.

Алдын ала сүзілген СКҚ сұйықтығынсыз реактивті қозғалтқыштарға арналған отын.

Сыйымдылығы 100 см³ұзын форонка.

№ 1 резеңке груша.

Сыйымдылығы 5 см³ пипеткалар.

Секундомер.

Сыйымдылығы 100 см³өлшеу цилиндрлары.

2. Сынаулар жүргізу және нәтижелерін бағалау.

Ұзын воронкаға немесе кептелген тығыны бар цилиндрға бөлме температурасындағы 95 см³отын мен 5 см³СКҚ сұйықтығы құйылады, қоспа 2 мин бойы шайқалады және 15 минутқа тұндырылады. Тұндырылғаннан кейін қоспа қабаттанбауға, воронка неиеме цилиндр қабырғаларында сұйықтық тамшылары болмауға тиіс және қоспада мақта, тұнба немесе басқа да бөгде қоспалар болмауға тиіс.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
22-қосымша

Әуе кемелеріне сапалы жанармай құюды қамтамасыз ететін негізгі жұмыстарды орындау технологиялық картасы

Ескерту. 22-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Операциялар атауы	Орындау тәртібі	Орындау мерзімі мен кезеңділігі	Орындауға жауапты	Құжаттама
1	2	3	4	5
Теміржол цистерналарынан қабылдау	Келетін жанармайды қабылдауға арналған резервуарларды тазарту сапасының сәйкес келуін тексеру	Теміржол цистерналары келгенге дейін	Зертхана бастығы, зертханашы	Резервуарларды тазартуды есепке алу журналы және резервуарларды тазартуға актілер
	Жанармайды қабылдаудың технологиялық желісін оның сапасын сақтауды қамтамасыз ететін талаптарға сәйкес келуін тексеру	Сол сияқты	Сол сияқты	Резервуарларды, құбырларды, сорғы станцияларын, ағызу-құю қондырғыларын қаоап тексеру журналы
	Сынамалар алу және талдаулар жургізу үшін аспаптарды дайындау	Сол сияқты	Зертханашы	Қолданыстағы стандарттар талаптары
	Төменгі ағызу құрылғылары, ағызу-құю құбыртүткітері пломбаларының болуын, тазалығын және ақаусыздығын тексеру	Қабылдау кезінде	Зертхана бастығы, зертханашы	-
	Теміржол цистерналарының нөмірлерін жүкқұжатта және паспорттарда көрсетілген нөмірлермен салыстырып тексеру, паспорттардың дұрыстығы мен толық толтырылуын тексеру және паспорттардың деректерін МЕМСТ (ТТ) талаптарымен салыстыру, тапсырыс берушінің өкілі жанармайды қабылдағаны туралы мөртаңбаның, мөрдің болуын тексеру	Сол сияқты	Сол сияқты	-
	Әрбір теміржол цистернасынан сынамалар және қабылдау-тапсыру талдауы үшін әрбір теміржол цистерналарын беруден біріктірілген сынамалар алу	Жанармайды ағызғанға дейін	Зертханашы	Сынамалар алу актісі, сынамаларды тіркеу журналы
	Түптік сынама алу арқылы судың және механикалық қоспалардың болуын тексеру	Жанармайды ағызғанға дейін (әрбір цистернадан)	Зертханашы	Тұнбаны ағызу және осы Нұсқаулыққа 32-қосымшаға сәйкес жанармайда судың және механикалық қоспалардың болмауына тексеру журналы
	Ағызуға рұқсат беру үшін белгіленген мөлшерде әрбір теміржол цистернасынан қабылдау-тапсыру талдауын жүргізу. Ағызуға рұқсатты беру	Ағызғанға дейін қабылдау кезінде	Зертхана бастығы, зертханашы	Талдаулар журналы
	Теміржол цистерналарында су және механикалық қоспалар анықталған кезде рельс жанындағы резервуарға тұнбасын ағызу	Сол сияқты	Қойма бастығы, зертхана бастығы, зертханашы	-
	Біріктірілген сынаманы талдауға қабылдау-тапсыру жүргізу	Ағызу кезеңінде	Зертхана бастығы, зертханашы	Талдаулар журналы
	Сүзгілердегі қысымның ауытқуын тексеру	Сол сияқты	Сол сияқты	Сүзгілер жұмысын есепке алу журналы
	Жанармай сапасын сақтауға ықпал ететін сақтау, тасымалдау және айдау құралдарына толық қызмет көрсетуді тексеру (резервуардың саңылаусыздығын, бекітпе, қақпақ, қымтама орнату)	Ағызғаннан кейін	Сол сияқты	-
	Бақылау талдауының ауқымына кіретін барлық сапа көрсеткіштері бойынша жанармайға сынаулар жүргізу	Ағызғаннан кейін (әрбір резервуардан (резервуарлар тобынан)	Сол сияқты	Талдаулар журналы
Тұндыру резервуарларында жанармайды сақтау	Резервуарларда тұндыру (0,3 м³/с есебінен)	Ағызғаннан кейін	Қойма бастығы, қоймашы, зертханашы	-
	Тұнған суды және мехникалықа қоспаларды тексеру және ағызу	Тұндыру аяқталғаннан кейін, аптасына бір рет қалдығы алынған кезде	Сол сияқты	Тұнбаны ағызу және осы Нұсқаулыққа 32-қосымшаға сәйкес жанармайда судың және механикалық қоспалардың болмауына тексеру журналы
	Сақтау шарттарын тексеру	Әрбір лауазымды адам үшін кезеңділігі көрсетіледі	Жауапты адамдар көрсетіледі	Жоспарлар (жылдық және айлық), графиктер
Жанармайды тұндыру резервуарларынан шығыс резервуарларының шағын тобына айдау	Тұндырылған резервуарларда (МЕМСТ 2517 бойынша алынған сынамада) механикалық қоспалардың және судың болмауын тексеру	Айдау алдында	Зертханашы	-
	Коммуникациялар құбырлары сүзгілерін айдау құралдарының әзірлігін, айдау кезінде жанармай сапасының сақталуын қамтамасыз етуді тексеру	Айдау алдында	Зертхана бастығы, зертханашы	Тығыздауға акт; резервуарларды, сорғылар станцияларын қарап тексеру журналы, сүзгілердің жұмысын есепке алу журналы
	Шығыс материалдарының жанармайды қабылдауға, төменгі крандардан жанармай тұнбасын айғу әзірлігін тексеру және онда механикалық қоспалардың және судың болмауына тексеру	Сол сияқты	Қойма бастығы, әуе кемелеріне топтық отын құю бастығы, зертхана бастығы, зертханашы	Тұнбаны ағызу және осы Нұсқаулыққа 33-қосымшаға сәйкес жанармайда судың және механикалық қоспалардың болмауына тексеру журналы
	Тұндырылатын резервуарлардағы жанармай сапасын тексеру (құжаттар бойынша)	Сол сияқты	Зертхана бастығы, зертханашы	Талдаулар паспорттары, жанармай сапасына паспорттар журналы
	Шығыс резервуарларының төменгі ағызу крандарынан біріктірілген сынамалар алу және оға бақылау талдау жүргізу	Айдалғаннан кейін	Зертхана бастығы, зертханашы	Сынамаларды тіркеу журналы, талдаулар, бақылау талоны журналы
Шығыс резервуарларының шағын тобынан әуе кемелеріне құюға жанармай беру	Жанармайды тұндыру уақытын тексеру (кемінде 60 мин)	Беру басталар алында	Қойма бастығы, әуе кемелеріне топтық отын құю бастығы, зертхана бастығы	Сорғы агрегаттарының жұмысын есепке алу журналы
	Шығыс резервуарларының төменгі ағызу крандарынан тұнбаны ағызу және жанармайды судың және механикалық қоспалардың болмауына тексеру	Беру басталар алында және әрбір ұшу ауысымының соңында	Қойма бастығы, әуе кемелеріне топтық отын құю бастығы, зертхана бастығы, зертхана бастығы, зертханашы	Әуе кемелеріне топтық отын құюшының жұмыс журналы. Тұнбаны ағызу және осы Нұсқаулыққа 33-қосымшаға сәйкес жанармайда судың және механикалық қоспалардың болмауына тексеру журналы
	Шығыс резервуарларының төменгі ағызу крандарынан 1,5 дм³мөлшерінде арбитражды және біріктірілген сынамалар алу және оған мөр басу	Беру басталар алында	Зертхана бастығы, зертханашы, бөлім бойынша айқындалған лауазымды адам	-
	Сүзгілерден және сүзгі-сепараторлардан тұнбаны ағызу және жанармай тазалығын тексеру	Беру басталар алында және әрбір ұшу ауысымының соңында	Сол сияқты
	Сүзгілердегі және сүзгі-сепараторлардағы қысым ауытқуын тексеру	Ай сайын	Әуе кемелеріне топтық отын құю бастығы, зертхана бастығы, зертханашы	Сүзгілер жұмысын есепке алу журналы
	Май құю және тасымалдау құралдарының таңбалануын олар толтырылған жанармай маркасына сәйкес келуін тексеру	Құю алдында	Зертхана бастығы, зертханашы	-
	Жанармайдың шығыс резервуарларынан әуе кемелеріне дейін тазалығын қамтамасыз ету учаскесінің, оның ішінде автоотынмайқұюдың және әуе кемелеріне отын құюдың топтық май құйғыштары құю агрегаттарының техникалық жай-күйін тексеру	Май құйғанға дейін	Сол сияқты	Автоотынқұйғыштың формуляры, әуе кемелеріне топтық отын құюшының жұмыс журналы
	Автоотынқұйғыштардың сүзгілерінен және тұндырғыштарынан тұнбаны ағызу және жанармайды судың және механикалық қосмпалардың болмауына тексеру	Автоотынқұйғыштарды тексерудің бақылау пунктінде (толтырғанға дейін және толтырғаннан кейін 10 минут тұндырғаннан кейін)	Сол сияқты	Бақылау талоны
	Автоотынқұйғыштардың жүргізушілеріне, әуе кемелеріне топтық отын құюшының бастығына талондар беру	Май құю құралдарын тексергеннен кейін	Зертхана бастығы, зертханашы	Бақылау талондарын беру журналы
Май құю құралдарын және техникалық тұрақтағы жанармайды бақылау	Май құю құралдарының техникалық жай-күйін тексеру	Ұшу аусымының басында	Инженерлік-авиациялық қызмет өкілі	Бақылау талоны, Автоотынқұйғыштың формуляры, әуе кемелеріне топтық отын құюшының жұмыс журналы
	Әуе кемелеріне топтық отын құюшы шығыс резервуарынан, май құю сүзгілері мен сүзгі-сепараторларынан және автоотынқұйғыш тұндырғыштарынан жанармай тұнбасының тазалығын тексеру	Май құю басталар алдында және барысында (Әуе кемелеріне топтық отын құюшы үшін; келгеннен кейін, сондай-ақ 6 сағат тұрақтан кейін (отынқұюшылар үшін)	Жанармай қызметінің және инженерлік-авиациялық қызмет өкілдері	Сол сияқты
Әуе кемеліне май құю	Әуе кемелерінің бактарынан тұнбаны ағызу және онда судың және механикалық қоспалардың болуын тексеру	Пайдалану жөніндегі нұсқауға сәйкес	Аға техник (техник), борт-техник	Әуе кемелерін жайындау журналының бақылау парағы
	Май құю құралдары таңбалануының бақылау талонына сәйкес келуін, сондай-ақ тарату құрылғылары мен сүзетін торлардың тазалығы мен ақаусыздығын тексеру	Әрбір май құю алдында	Сол сияқты	Бақылау талоны
	Май құю құралдарының сүзгілеріндегі сүзгі-сепараторларындағы қысым ауытқуын бақылау	Әуе кемесіне май құйған кезде	Әуе кемелеріне топтық отын құю бастығы, зертхана бастығы, механик-жүргізуші	Май құю сүзгілерінің жұмысын есепке алу журналы немесе май құю агрегатының жұмыс формуляры
	Берілген жанармайға тарату ведомосын алу және онда нөмірдің жазылуын тексеру	Май құйғанға дейін	Сол сияқты	Тарату ведомосы, бақылау талоны
	Әуе кемелерінің бактарынан тұнбаны ағызу және онда судың және механикалық қоспалардың болуын тексеру	Пайдалану жөніндегі нұсқауға сәйкес	Әуе кемесінің аға техник (техник)	Әуе кемесін дайындау журналының бақылау парағы
	Әуе кемелерінің бактарынан сынамалар алу	Май құйғанға дейін және осы Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес	Сол сияқты	Сол сияқты

Ескертпе:

1. Технологиялық картаны авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирі бекітеді және авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирінің инженерлік-авиациялық қызмет жөніндегі орынбасарымен келісіледі, авиациялық бөлім (қамтамасыз ету бөлімі) командирінің МТҚ жөніндегі орынбасары және жанармай қызметінің бастығы қол қояды.

2. Технологиялық карта әуе кемелерін емай құюға берілетін жанармайдың барлық түрлері үшін жергілікті жұмыс шарттарына қарай әзірленеді.

3. "Орандуға жауапты" деген бағанда функционалдық міндеттерге сәйкес жоспарланатын операциялардың орындалуына жауапты лауазымды адамдар көрсетіледі.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
23-қосымша

Әуеайлақтық қоймалардағы авиациялық жанармай тазалығын қамтамасыз ету схемасы

1 – тұнбаны ағызуға арналған резервуар; 2 – сақтандыру сүзгісі; 3 – мотосорғылық қондырғы (станционралықпен қатар жылжымалы айдау құралдары пайдаланылуы мүмкін); 4 – алдын ала тазарту сүзгісі (15-20 мкм); 5 – ауа сүзгіші; 6 – СКҚ сұйықтықтарына арналған ыдыс; 7 – СКҚ сұйықтықтарының мөлшерлегіші; 8 – сүзгі-сепаратор; 9 – мұқият тазарту сүзгісі (5-10 мкм); 10 – отынқұйғыштардағы сүзгі (сүзгі-сепаратор) (5-10 мкм); 11 – сүзгісі бар май құю агрегаты (5-10 мкм).

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
24-қосымша

Тұнбалы резервуарлардың жабдығы (Р-25, Р-50 көлденең резервуарларын пайдаланған кезде тұнбалы ретінде оны тереңге орнатылады немесе топырақпен үйіледі)

а – 1-нұсқа; б – 2-нұсқа; в – 3-нұсқа; 1 – ауа сүзгіш; 2 – ағызу-құю түтігі; 3 – көтері түтігі; 4 – шапқыш.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
25-қосымша

Шығыс резервуарларын жабдықтау

а – 1-нұсқа; б – 2-нұсқа; в – шығыс резервуарларын байланыстыру; г – ауа сүзгісін орнату нұсқасы; д – шығыс резервуарын қосы; 1 – ағызу түтігі; 2 – қабылдау түтігі (резервар тоғынына орнатуға жол беріледі); 3 – ауа сүзгісі; 4 – тазарту құбыры; 5 – көтері түтігі; 6 – ағызу краны; 7 – тұнбаны ағызуға арналған резервуар; 8 – қақпағы бар воронка.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 26-қосымша
	Нысан

Жанармайға бақылау талоны №___

Ескерту. 26-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

АТЗ, МЗ, УПГ ___________________________________________

(жанармай атауы)

Жанармай атауы________________________________________

Жанармай сапасы МЕМСТ (ТТ) _____ талаптарына сәйкес келеді

Жанармайға паспорт 20___ жылғы "____" ________ № __

"И" сұйықтығының болуы, пайыз

Жанармай бар резервуарда су мен механикалық қоспа жоқ.

Қолы _________________________________________________________

(зертхана бастығы, зертханашы)

Резервуар нөмірі	Рейс нөмірі	Тарату ведомосының нөмірі	Нақты тығыздығы	10 минут тұндырғаннан кейінгі жанармай тұнбасын, сондай-ақ отын құюды тарату құрылғысынан алынған сынамада судың және механикалық қоспаның болмауын тексердім
				Әуе кемесіне отын құюға рұқсат етемін (жанармай қызметі өкілінің қолы, уақыты мен күні)	Әуе кемесіне отын құюға рұқсат етемін (ИАҚ (ИАҚЕ) өкілінің қолы, уақыты мен күні)

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 27-қосымша
	Нысан

Бақылау талондарын беру журналы

Талон нөмірі	Таланды беру күні	Жанармай маркасы	Резервуар нөмірі	Жанармайға паспорт нөмірі мен күні	Отынқұюшының, майқұюшының, май құю агрегатының нөмірі	Жүргізушінің талонды алғаны туралы қолы	Зертхана бастығының (зертханашының) талонды қайтарғаны туралы қолы
1	2	3	4	5	6	7	8

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 28-қосымша
	Нысан

Әуе кемелеріне топтық отын құюшының жұмыс журналы

Ескерту. 28-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Күні	Әуе кемелеріне топтық отын құйғыштан шығыс резервуарлары толтырылған жанармай қоймасы резервуарының нөмірі және оларға құю аяқталған уақыт	Жанармайға паспорт нөмірі	Бір күнде әуе кемелеріне май құюға берілген жанармай мөлшері (күннің соңында қойылады)	Топтық әуе кемелеріне майқұйғышты әуе кемелеріне май құюға дайындау кезінде орындалған жұмыс (Нұсқаулықтың талаптарына сәйкес жасалған жұмыс туралы белгі жасалады) және жұмысты жүргізген адамның қолы	Топтық әуе кемелеріне майқұйғыштың жай-күйін тексердім. Май құюға рұқсат етемін (жанармай қызметі, ИАҚ (ИАҚЕ) өкілдерінің қолдары, уақыты мен күні)
1	2	3	4	5	6

Ескертпе.

Журналдың соңында отын құю агрегатының сүзгісі арқылы берілген (айдалған) жанармайды есепке алу жүргізіледі, жасалған регламенттік жұмыс туралы жазба жасалады. Осы мақсатта әрбір отын құю агрегаты үшін журналдың жеке парағы бөлінеді.

Айдалған жанармайды есепке алу және регламенттік жұмыс туралы белгі әрқайсысы бойынша жеке отын құю агрегатының формулярында жүргізіледі.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
29-қосымша

Әуе кемелерінің бактарында жанармайды сақтау мерзімдері

Жанармай атауы	Сақтау мерзімдері, жыл
1	2
Авиациялық бензиндер Автомобиль бензиндері: Реактивті қозғалтқыштарға арналған отындар: Әуе кемелерінің бактарында	0,5 1 1*

*СКҚ сұйықтығынсыз және 0,3% масс. дейін СКҚ сұйықтығын қосумен отындарды сақтау мерзімі.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
30-қосымша

Әуеайлақтық жанармай қоймаларында авиациялық майларды және жұмыс сұйықтықтарын сүзу схемасы (стационарлық пункт нұсқасы)

1 – майларды (сұйықтықтарды) тұндыруға арналған ыдыс; 2 – сорғы; 3 – дренажды клапан; 4 – сақтандыру клапаны; 5 – шығыс ыдысы; 6 – ФГ-11 немесе ФГ-14 сүзгісі; 7 – сығылған газ беруге арналған құбыр; 8 – тарату краны; 9 – механикаландырылған май құю агрегаты.

Мемлекеттік авиацияда
авиациялық жанар-жағар май
материалдарының және арнайы
сұйықтықтардың сапасын
қамтамасыз етуді ұйымдастыру
жөніндегі нұсқаулыққа
31-қосымша

Бөшкедегі, бидондағы, канистрадағы және басқа да ыдыстағы бір партияның жанармай сапасын сипаттау үшін біріктірілген сынаманы іріктеп алу кестесі

Ескерту. 31-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Ыдыс саны	Алынған сынама саны	Ыдыс саны	Алынған сынама саны
1 – 3 қоса алғанда	барлық	1729 – 2197 қоса алғанда	13
4 – 64	4	2198 – 2744	14
65 – 125	5	2745 – 3375	15
126 – 216	6	3376 – 4096	16
217 – 343	7	4097 – 4913	17
344 – 512	8	4914 – 5832	18
513 – 729	9	5833 – 6859	19
730 – 1000	10	6860 – 8000	20
1001 – 1331	11
1332 – 1728	12	8000-нан астам	m=3

онда: m – алынған сынама саны (бүтін санға дейін дөңгелектеледі); п – ыдыс саны.

	Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа 32-қосымша
	Нысан

Тұнбасын ағызу және жанармайды судың және мехникалық қоспалардың болуына тексеру журналы

Ескерту. 32-қосымшаға өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.04.2024 № 370 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Тексерілген күн	Тексеру объектісі (резервуар нөмірі, авиациялық техника үлгісінің борттық нөмірі)	Жанармай атауы	Тексеру нәтижелері		Суды және механикалық қоспаларды жою жөніндегі жұмыс айқымының тізбесі	Тексеруді және суды және механикалық қоспаларды жою жөніндегі жұмысты жүргізген адамдардың қолы
Тексерілген күн		Жанармай атауы	Су бойынша	Механикалық қоспалар бойынша
1	2	3	4	5	6	7

Ескертпе.

2-бағанда авиациялық техника объектісінің атауы, оның борттық нөмірі немесе тіркеу нөмірі жазылады.

3-бағанда жанармай түрі мен маркасы жазылады.

4 және 5-бағандарда тексерілген ағызылған тұнбада судың және мехникалық қоспалардың болуы немесе болмауы туралы белгі жасалады.

6-бағанда тексеру объектісінен (машина багынан) суды және мехникалық қоспаларды жоюды қамтамасыз ететін жұмыстар тізбесі келтіріледі.

7-бағанда тексеру жүргізген адам және бөлімше командирі және суды және мехникаландырылған қоспаларды жоюды ұйымдастырған және тікелей қатысқан жүргізуші қолын қояды.

В соответствии с подпунктом 28-5) статьи 15 Закона Республики Казахстан "Об использовании воздушного пространства Республики Казахстан и деятельности авиации" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемую Инструкцию по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации.

2. Управлению начальника Тыла и вооружения Вооруженных Сил Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление копии настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан в бумажном и электронном видах в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства обороны Республики Казахстан после его первого официального опубликования;

4) направление сведений в Юридический департамент Министерства обороны Республики Казахстан об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Министра обороны Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа Министра обороны РК от 19.04.2021 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Настоящий приказ довести до должностных лиц в части, их касающейся.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр обороны
Республики Казахстан
генерал-полковник

С. Жасузаков

"СОГЛАСОВАН"
Председатель Комитета
национальной безопасности
Республики Казахстан
_____________К. Масимов
8 августа 2017 года

"СОГЛАСОВАН"
Министр внутренних дел
Республики Казахстан
генерал-полковник полиции

_____________К. Касымов
1 августа 2017 года

Утверждена
приказом Министра обороны
Республики Казахстан
от 27 июля 2017 года № 393

Инструкция

по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации (далее – Инструкция) детализирует деятельность по организации обеспечения качества горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей (далее – горючее) в государственной авиации (далее – государственная авиация) с целью сохранения качества поступившего горючего, недопущению выхода его за пределы кондиции и исключению применения на авиационной технике некондиционного горючего или использованию его не по назначению.

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Основные определения, используемые в Инструкции:

1) авиационная часть – республиканское государственное учреждение, осуществляющее организацию и выполнение полетов воздушных судов государственной авиации, их эксплуатацию и хранение;

2) авиационное происшествие – авиационное событие, связанное с летной эксплуатацией воздушного судна, которое привело к гибели (телесному повреждению со смертельным исходом) какого-либо лица, находившегося на борту воздушного судна, и/или утрате этого воздушного судна.

3) авиационная техника – комплекс авиационных технических средств (воздушные суда, их бортовое оборудование и агрегаты, двигатели, авиационное вооружение воздушных судов государственной авиации, авиационные средства спасения, комплексные тренажеры (летные симуляторы), комплектующие изделия, технические средства управления воздушным движением, навигации посадки и связи, а также средства наземного обеспечения общего и специального применения, предназначенных для выполнения полета, организации управления воздушным движением и наземного обеспечения полетов;

4) воздушное судно – аппарат, поддерживаемый в атмосфере за счет его взаимодействия с воздухом, исключая взаимодействие с воздухом, отраженным от земной (водной) поверхности;

5) части обеспечения – авиационно-технические базы, авиационные комендатуры, центры управления воздушным движением;

6) органы управления государственной авиации – Управление главнокомандующего Силами воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан, Главное командование Национальной гвардии Республики Казахстан, Авиационная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 2 - в редакции приказа Министра обороны РК от 19.04.2021 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. За обеспечение качества горючего в государственной авиации при его транспортировании, приеме, хранении, выдаче и подаче для заправки авиационной техники, отвечают должностные лица службы горючего в пределах своей компетенции. Должностные лица служб, эксплуатирующих авиационную технику, контролируют состояние и исправность баков (систем) авиационной техники, их подготовку к приему и заправке горючим. Сохранность качества и количества горючего в баках и системах авиационной техники своего подразделения контролирует командир подразделения.

4. Контроль качества горючего в авиационных частях (частях обеспечения) осуществляют лаборатории авиационных частей (частей обеспечения), а в воинских частях, не имеющих штатных лабораторий – в сертифицированных (аккредитованных) лабораториях.

5. Для планирования, контроля и учета мероприятий по сохранности и контролю качества горючего на всех этапах его прохождения до баков авиационной техники, в авиационных частях (частях обеспечения) ведутся документы, согласно перечня документов по контролю качества горючего, указанным в приложении 1 к настоящей Инструкции.

6. Анализы горючего, проводимые лабораториями, подразделяются на четыре вида:

1) приемо-сдаточному анализу подвергается горючее при приеме его из железнодорожных и автомобильных цистерн и при отгрузке - до отправления железнодорожных и автомобильных цистерн, в целях получения объективной информации о том, что прибывшее горючее по марке и качеству соответствует указанному в документах отправителя (накладной, паспорте), а при отгрузке убедиться в том, что в цистерну (тару) залит запланированный к отгрузке продукт и того качества, которое числится по журналам учета качественного состояния;

2) контрольному анализу подвергается горючее при хранении (в установленные сроки), после внутрискладских или межскладских перекачек горючего, в том числе и после слива горючего при приеме, с целью убедиться, что при перекачке горючее не смешано с другими марками горючего, а при хранении установить начало изменения его качества;

3) складскому анализу подвергается горючее, находящееся в резервуарах и таре в соответствии с установленными сроками хранения горючего, масел, смазок и специальных жидкостей в резервуаре и таре согласно приложения 2 к настоящей Инструкции. По своему статусу складской анализ при длительном хранении соответствует полному анализу, подтверждает возможность применения горючего по прямому назначению или возможность дальнейшего его хранения до очередного анализа;

4) полному анализу подвергается горючее перед закладкой на длительное хранение, по истечении установленных сроков хранения, при расследовании причин авиационных происшествий, связанных с применением горючего, а также в других случаях, когда необходимо установить качество горючего в полном объеме, с целью углубленного исследования качества горючего.

Периодичность лабораторной проверки качества горючего при хранении и минимальный объем проб, необходимый для проведения анализа (при параллельном определении) приведены в приложении 3 к настоящей Инструкции.

7. Перечень показателей качества, определяемых при приемо-сдаточном, контрольном, складском и полном анализах, определен приложением 4 к настоящей Инструкции.

При выполнении любого вида анализа не допускается сокращать перечень обязательных для этого вида анализа показателей качества горючего.

8. Для горючего с продленным сроком хранения периодичность лабораторной проверки качества сокращается вдвое.

Масла, смазки и специальные жидкости, поступившие в запаянной и другой герметичной упаковке (бочках, бидонах, канистрах, банках, бутылях и тюбиках), при соблюдении надлежащих условий хранения допускается хранить и выдавать для применения на авиационной технике по паспортам заводов-изготовителей без проведения анализа в течение установленного срока хранения. По истечении этого срока указанные продукты допускаются к применению после установления соответствия их качества в объеме полного анализа. Масла, смазки, специальные жидкости после вскрытия герметичной тары подлежат расходованию в первую очередь. Перед выдачей в них проверяется отсутствие воды и механических примесей.

9. Горючее на склады авиационных частей (частей обеспечения) поступает с паспортами по форме согласно приложению 5 к настоящей Инструкции. Паспорта, выданные поставщиком (полученные с транспортными документами), по одному экземпляру от каждой партии хранятся в службе горючего авиационной части (части обеспечения) в отдельной папке до полного израсходования горючего (паспорта на авиационное горючее хранятся в авиационных частях (частях обеспечения) в течение года после его израсходования). На обратной стороне паспорта отмечаются номера транспорта и цистерны (вагона, судна), которыми прибыло горючее, в какой резервуар горючее слито или в какое хранилище помещено. Номера резервуаров (хранилищ), в которые слито (помещено) поступившее горючее, указываются в акте приема горючего.

Для сохранения качества горючего не допускается смешивать различные его марки в резервуарах и других средствах хранения.

10. Во избежание выхода горючего длительного хранения за пределы кондиции его необходимо периодически освежать. Для контроля, за своевременностью освежения в авиационных частях (частях обеспечения) и службе горючего органов управления государственной авиации ежегодно разрабатывается план освежения горючего длительного хранения на складе горючего, в баках и системах авиационной техники по форме согласно приложению 6 к настоящей Инструкции.

Истечение сроков хранения горючего для авиационной техники служит основанием для его освежения. Также горючее освежается, если по данным полного анализа установлено, что показатели его качества ухудшились и приближаются к предельным значениям. При решении вопросов о применении горючего принимается во внимание только качество горючего, а не сроки его хранения. Устаревшие марки горючего, содержащиеся на длительном хранении, освежаются на новые унифицированные марки в первую очередь, по мере поступления новых марок горючего (независимо от сроков хранения).

11. Каждый случай выхода горючего за пределы кондиции расследуется комиссией, назначенной командиром авиационной части (части обеспечения), с обязательным участием в ней специалистов службы горючего и служб эксплуатирующих авиационную технику. Комиссия составляет акт изменения качественного состояния. Акт содержит следующие данные:

1) дату и место отбора проб горючего;

2) наименование лаборатории, проводившей анализ проб горючего, и дату проведения анализа;

3) номер и дату выдачи паспорта качества;

4) показатели качества, по которым горючее признано некондиционным и причины выхода горючего за пределы кондиции;

5) условия, сроки хранения и количество горючего, признанного некондиционным, от которого отобрана проба;

6) заключение паспорта качества;

7) предложения о наиболее целесообразном использовании горючего.

В результатах работы комиссии определяются причины и лица, виновные в выходе горючего за пределы кондиции, сумма нанесенного ущерба.

12. Учет некондиционного горючего (причины выхода его за пределы кондиции) ведется в каждой авиационной части (части обеспечения). Общий учет некондиционного горючего ведется в службе горючего органов управления государственной авиации в журнале учета некондиционного горючего по форме согласно приложению 7 к настоящей Инструкции.

13. Отгрузка и выдача некондиционного горючего для применения по прямому назначению не допускается.

14. Для проверки качества горючего отбираются его пробы. Пробы отбираются при приеме, хранении, выдаче горючего и во всех случаях, когда необходимо установить качество горючего в объеме приемо-сдаточного, контрольного, складского или полного анализа или необходимо определить качество горючего по отдельным показателям.

15. Для контроля качества топлива в баках авиационной техники длительного хранения при проверках авиационных частей (частей обеспечения), из баков отбираются инспекторские пробы. По решению проверяющего инспекторские пробы подвергаются полному анализу или анализу с определением отдельных показателей качества. Если качество топлива в баках не соответствует своим требованиям или условиям применения, то результаты анализа доводятся до командира авиационной части (части обеспечения), в которой отобрана проба и начальника службы горючего органа управления государственной авиации.

16. Отбор проб горючего оформляется актом на отбор проб горючего по форме согласно приложению 8 к настоящей Инструкции в случаях отбора проб для анализа в сторонней лаборатории, отбора проб спирта, специальных жидкостей, а также масел и смазок, хранящихся в мелкой таре, отбора инспекторской пробы.

Акт на отбор проб в двух экземплярах составляется комиссией по приему (выдаче) горючего, назначенной командиром авиационной части (части обеспечения). Один экземпляр акта хранится в лаборатории, которая производила анализ отобранных проб, второй экземпляр с отметкой этой лаборатории о приеме проб на анализ хранится в службе горючего авиационной части (части обеспечения), представившей пробы на анализ.

При сомнениях в качестве (разногласиях) акт на отбор пробы хранится у получателя (отправителя) до установления соответствия качества.

Акт на отбор проб спирта и специальных жидкостей, а также масел и смазок, хранящихся в мелкой таре, служит основанием для списания с учета количества продукта, вошедшего в пробы.

17. При направлении проб на анализ в другие лаборатории вместе с пробами представляются акты отбора проб с указанием вида анализа или показателей, по которым необходимо проверить качество горючего. Неправильно отобранные или оформленные пробы, лабораторией на анализ не принимаются. После проведения анализов остатки проб в лаборатории не сохраняются, а сливаются в отработанные нефтепродукты. Слив остатков проб в отработанные нефтепродукты оформляется актом.

18. Пробы горючего, поступившие в лабораторию, учитываются в журнале регистрации проб горючего по форме согласно приложению 9 к настоящей Инструкции, результаты заносятся в журналах анализа (учета качественного состояния) топлива, масел, смазок и специальных жидкостей по формам согласно приложению 10 к настоящей Инструкции. Журналы анализов ведутся в лабораториях авиационных частей (частей обеспечения). В журналах анализов дается заключение лабораторий о качестве горючего.

19. На каждую пробу горючего лаборатория выдает паспорт. Основанием для заполнения паспорта являются записи и заключение в журнале анализов, выписка паспортов по данным рабочих тетрадей лаборантов не допускается. Номер паспорту (анализу) присваивается согласно порядкового номера пробы по журналу регистрации проб.

Паспорт, выдаваемый лабораторией по результатам анализа поступившей пробы, заполняется по всем показателям качества, предусмотренным тем видом анализа, на который проба представлена на анализ.

Паспорт, выдаваемый лабораторией получателю на горючее, предназначенное для текущего довольствия, заполняется по всем показателям качества, предусмотренным приемо-сдаточным, контрольным и складским видами анализа. В паспорт вносятся результаты последних анализов.

Паспорт, выдаваемый лабораторией получателю на горючее, предназначенное для длительного хранения, заполняется по всем показателям качества в объеме полного анализа.

Паспорт подписывается начальником лаборатории (лаборантом), подпись его заверяется печатью.

Во всех лабораториях при высылке паспорта делается отметка в журнале регистрации проб с указанием номера и даты сопроводительного письма.

Паспорт выдается под расписку в журнале выдачи паспортов на горючее по форме согласно приложению 11 к настоящей Инструкции.

Срок действия паспорта – от указанной в нем даты проведенного анализа до даты очередного запланированного анализа. Действие паспорта прекращается в случае проведения внепланового полного анализа.

20. На пробы масел и жидкостей, слитых (отобранных) из систем смазки и гидравлических систем авиационной техники, лаборатория на основании проведенного анализа выдает паспорта без заключения на соответствие качества продукта требованиям действующих стандартов. В паспортах в этих случаях обязательно приводятся данные о наличии или отсутствии в пробе воды и механических примесей.

Для авиационной техники решение о дальнейшем применении масла (жидкости) или о сливе из системы принимается заместителем командира авиационной эскадрильи по инженерно-авиационной службе (далее – ИАС) (по инженерно-авиационному обеспечению (далее – ИАО) и начальником службы горючего, на основании данных паспорта и требований руководств по технической эксплуатации на соответствующий тип авиационной техники.

21. При проведении анализов и выдаче заключений, лаборатории руководствуются действующими стандартами.

Анализ проб горючего должен производиться по методам испытаний, указанным в действующих стандартах (стандартные методы) на продукт, или по соответствующим нормативным правовым актам.

Все записи и расчеты при проведении анализов ведутся в рабочих журналах лаборантов. Записи и расчеты на отдельных листах не допускаются.

22. Средства измерения, применяемые при проведении анализов горючего, поверяются в установленные сроки.

Для планирования и контроля своевременной поверки средств измерений в лабораториях ведется журнал учета технического состояния, проверки и ремонта средств измерений по форме согласно приложению 12 к настоящей Инструкции.

23. Проведение анализов в лабораториях планируется в условных анализах.

24. На авиационной технике применяется горючее, предусмотренное эксплуатационной документацией или допущенное к применению в установленном порядке.

25. Прекращение применения на воздушных судах отдельных партий штатных марок горючего и временное прекращение их применения на отдельных типах или изменение сроков работы вводится решением главного инженера авиации органа управления государственной авиации.

26. Горючее, выработанное по ранее действующим стандартам, имеющееся в наличии или поступающее в войска после длительного хранения, при отсутствии указания, запрещающего его применение, используется по прямому назначению в первую очередь до полного израсходования. Для заправки воздушных судов длительного хранения такое горючее применять не допускается. При проверке качества результаты лабораторного анализа такого горючего сопоставляются с требованиями стандартов, по которому горючее было произведено.

27. В случаях, когда на воздушных судах предусмотрено применение нескольких марок горючего и масел (включая дублирующие и резервные марки), допускается смешение их в топливных и масляных системах в любых соотношениях, за исключением случаев, оговоренных эксплуатационной документацией или документами по принятию горючего на обеспечение.

28. Применение на воздушных судах горючего зарубежного производства осуществляется в соответствии с документами по их взаимозаменяемости (эксплуатационной документацией).

29. Определение сроков хранения горючего производится в зависимости от особенностей климатических районов страны.

30. При авиационных происшествиях, связанных с применением горючего, работы по расследованию причин отказов осуществляются специальными комиссиями.

31. Контроль качества горючего в авиационных частях (частях обеспечения) осуществляется стационарными лабораториями и полевыми средствами контроля качества горючего. Полевые средства предназначены для проведения лабораторных анализов и осуществления контроля качества горючего на полевых аэродромах и комендатурах.

32. Лаборатория авиационной части (части обеспечения) обеспечивает:

1) организацию и контроль за выполнением мероприятий по обеспечению качества горючего при его приеме, хранении и выдаче согласно плана работы лаборатории по форме согласно приложению 13 к настоящей Инструкции;

2) проведение анализов проб горючего по перечню показателей качества приемо-сдаточного и контрольного анализа, а также других показателей, установленных письменными распоряжениями;

3) проверку и учет качества горючего, поступающего, хранящегося и выдаваемого на заправку авиационной техники;

4) контроль за соблюдением правил хранения горючего;

5) контроль за качеством собираемых отработанных нефтепродуктов;

6) проверку чистоты резервуаров, железнодорожных и автомобильных цистерн, тары перед заполнением их горючим;

7) проверку резервуаров, заполненных горючим, на предмет отсутствия воды и механических примесей;

8) подготовку и отправку проб горючего в сторонние лаборатории для проверки тех показателей, которые не могут быть определены в лаборатории авиационной части (части обеспечения);

9) контроль за техническим состоянием специального оборудования средств заправки, транспортирования и фильтрования горючего.

Глава 2. Требования к средствам хранения, транспортирования и фильтрования горючего

33. В поступающей таре не допускается наличие посторонних примесей и воды.

При повторном использовании тара опорожняется и осматривается. При наличии загрязнения ее необходимо промыть горячей водой и растворителем или пропарить до полного удаления остатков горючего, механических примесей и просушить. После налива тара снаружи очищается и подлежит маркировке.

34. Резервуары укомплектовываются исправным технологическим оборудованием, люками с прокладками, стойкими к хранимому горючему и обеспечивающими герметичность хранения.

35. Металлические резервуары (за исключением резервуаров с горючим длительного хранения) подвергаются периодической зачистке:

1) для авиационного горючего и масел с присадками - не менее одного раза в год;

2) для автомобильного бензина, дизельного топлива и остальных масел – не менее одного раза в два года.

Зачистка резервуаров с горючим длительного хранения производится после их опорожнения и при освежении горючего, а с авиационным горючим при обнаружении в них загрязнений производится немедленно, независимо от срока их последней зачистки, если механические примеси и вода не могут быть удалены сливом (откачкой) отстоя.

Зачистка мягких резервуаров осуществляется после их опорожнения.

По окончании зачистки резервуары подвергаются техническому осмотру и проверке качества зачистки, при этом обращается внимание на полное отсутствие остатка горючего, на качество зачистки сварных швов, стенок резервуаров, кровли, форм и внутреннего оборудования, отсутствие твердых остатков или пыли, смолистых отложений, волокон и обтирочных материалов, капель воды.

36. Железнодорожные и автомобильные цистерны эксплуатируются при наличии:

1) исправных сливно-наливных запорных устройств (систем), в том числе нижнего слива и налива, и технологического оборудования;

2) крышек колпаков и люков цистерн, оборудованных прокладками, стойкими к транспортируемому горючему, обеспечивающими герметичность при транспортировании.

37. Цистерны подвижных средств заправки и транспортирования горючего зачищаются не реже двух раз в год (при проведении сезонного технического обслуживания), а при обнаружении загрязнений – независимо от срока последней зачистки. При этом обращается внимание на сохранность внутреннего покрытия котла цистерны. Учет зачистки ведется в формуляре технического средства.

38. Технологическая система трубопроводов не допускается к эксплуатации при возможности смешения горючего в процессе проведения операций по приему, выдаче горючего и при внутрискладских перекачках. При проведении перекачек задвижки смежных трубопроводов закрываются и пломбируются, а трубопроводы с неисправными задвижками отделяются заглушками.

39. Рукава сливно-наливных устройств перед опусканием в резервуар с горючим очищаются от грязи (снега) и тщательно протираются. По окончании слива (налива) горючего, рукава освобождаются от остатков горючего, протираются и убираются на стеллажи или подвески, предназначенные для этой цели. Концы рукавов закрываются заглушками или защитными чехлами.

Укладка на хранение рукавов, загрязненных механическими примесями и остатками горючего, не допускается. Коммуникация и раздаточные рукава промываются после каждого ремонта или замены.

40. Для уменьшения возможности порчи горючего резервуары, подвижные средства заправки и транспортирования целесообразно использовать для хранения и перевозки одних и тех же марок горючего.

41. Для предупреждения случайного смешения марок горючего или пересортицы при транспортировании, хранении и перекачках, а также для исключения ошибок при заправке техники и выдаче горючего в таре потребителю, все резервуары, тара, средства транспортирования и заправки горючим должны иметь маркировку. Особенности маркировки технических средств хранения и транспортирования горючего приведены в приложении 14 к настоящей Инструкции.

42. Фильтры и фильтры-сепараторы устанавливаются как стационарно на складах горючего и системах групповой заправки топливом, так и на подвижных средствах заправки.

43. На складах горючего фильтры и фильтры-сепараторы должны устанавливаться на ровной горизонтальной площадке. Монтаж коммуникаций должен обеспечивать удобный слив из них горючего при проверке его чистоты и при полном опорожнении перед осмотром.

44. Подготовка фильтра (фильтра-сепаратора) к работе, осмотр и замена фильтрующих и водоотделяющих элементов производятся в условиях, исключающих их загрязнение, попадание воды и механических примесей в корпус фильтра или фильтра-сепаратора. Сборка деталей фильтров и установка фильтров в технологической линии производится в соответствии с инструкцией по их эксплуатации.

45. Осмотр фильтров и фильтров-сепараторов производится не реже двух раз в год (при проведении сезонного технического обслуживания). Основанием для замены фильтрующих и водоотделяющих элементов является достижение предельно допустимого перепада давления на фильтре и фильтре-сепараторе (разность давления до и после фильтра или фильтра-сепаратора), приведенного в эксплуатационной документации, обнаружение разрывов и потертостей на фильтрующих или водоотделяющих перегородках элементов, а также других неисправностей, которые могут вызвать нарушение целостности при установке этих элементов в корпусе фильтра или фильтра-сепаратора.

Количество перекаченного горючего не является основанием для замены фильтрующих или водоотделяющих элементов и чехлов.

46. Для зачистки масляные фильтры разбираются, каждая секция (чечевица) фильтрующего элемента и все полости корпуса фильтра промываются синтетическими моющими составами.

После промывки и тщательной просушки необходимо осмотреть каждую секцию и при наличии проколов или повреждений заменить исправными или устранить повреждение. Выполненные работы записываются в журнал учета работы фильтров и фильтров-сепараторов по форме согласно приложению 15 к настоящей Инструкции.

47. В начале эксплуатации в фильтрах и фильтрах-сепараторах первоначальный перепад давления не должен быть меньше чем на 0,2-0,3 кгс/см²(0,02-0,03 МПа) от начального перепада давления. Меньший перепад давления указывает на нарушение герметичности фильтрующих или водоотделяющих элементов или на их неплотную упаковку в корпусе фильтров и фильтров-сепараторов. При уменьшении более чем на 0,2-0,3 кгс/см² (0,02-0,03 МПа) начального перепада давления на фильтре или фильтре-сепараторе, при перепаде давления, отмеченного при предыдущей заправке (перекачке), а также отсутствии перепада давления перекачка горючего прекращается, фильтр или фильтр-сепаратор вскрывается и проверяется состояние обвязки фильтрующих или водоотделяющих элементов.

48. Данные о работе фильтра или фильтра-сепаратора ведутся в журнале учета работы фильтров и фильтров-сепараторов, в котором отмечается перепад давления, делается отметка о регламентных работах (замена, промывка, осмотр фильтрующих элементов и чехлов, другие работы). Запись о перепаде давления заносится в журнал в начале и в конце рабочего дня. Журнал учета работы фильтров и фильтров-сепараторов в авиационной части (части обеспечения) ведет начальник лаборатории горючего (лаборант).

49. Осмотр, промывка и замена фильтрующих элементов фильтров специальных автомобилей, систем централизованного заправщика топлива (далее – ЦЗТ) производится водителем автомобиля, механиком ЦЗТ под наблюдением начальника лаборатории (лаборанта).

Об установке новых фильтров, осмотре, замене и промывке фильтрующих элементов, перепаде давления в фильтре делается запись в формуляре специальных автомобилей и ЦЗТ.

Глава 3. Контроль качества горючего в авиационных частях (частях обеспечения)

50. Смена горючего на воздушных судах производится в соответствии со сроками, установленными в эксплуатационной документации воздушного судна, в случае их отсутствия – сроками хранения горючего в баках воздушных судов согласно приложению 29 к настоящей Инструкции.

Сноска. Пункт 50 - в редакции приказа Министра обороны РК от 19.04.2021 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

51. Допускается смешивать в любых соотношениях в расходных резервуарах, автотопливозаправщиках и баках воздушных судов топлива для реактивных двигателей из числа допущенных к применению на заправляемой авиационной технике, если это не противоречит эксплуатационной документации на эту технику.

При оформлении паспортов на смеси марка топлива именуется "Смесь" с указанием марок топлив, в нее входящих. При этом название смеси топлив определяется по топливу с наименьшей плотностью, входящему в смесь.

Допускается применение по прямому назначению смеси топлив после их слива из баков воздушных судов в отстойные резервуары склада горючего. При применении на воздушных судах смесей топлив, показатель качества этих смесей (во время контрольного анализа) должен быть не ниже "нижнего" и не выше "верхнего" пределов соответствующих норм для компонентов, входящих в состав смеси.

Для предупреждения порчи горючего при хранении, периодически проводится лабораторная проверка его качества в объеме и сроки, определенные годовым планом проведения анализов горючего по форме согласно приложению 16 к настоящей Инструкции.

Годовой план проведения анализов по резервуарам и партиям горючего в таре составляется начальником лаборатории (лаборантом) совместно с начальником службы горючего на основании установленной периодичности лабораторной проверки качества горючего при хранении и фактического качества горючего.

52. Для эксплуатации ряда двигателей и редукторов воздушных судов применяется смесь масел, состоящая по объему из:

1) 75% масла МС-20 (МС-20С, МК-22) и 25% масла МС-8п (МС-8рк, МС-8, МК-8);

2) 75% масла МС-8п (МС-8рк, МС-8, МК-8) и 25% масла МС-20 (МС-20С, МК-22);

3) 50% масла МС-20 (МС-20С, МК-22) и 50% масла МС-8п (МС-8рк, МС-8, МК-8);

4) 50% масла ТС гип и 50% масла АМГ-10.

53. Допускается смеси масел готовить в авиационных частях (частях обеспечения).

54. Расчетное количество компонентов, входящих в состав смеси, заливается в резервуар, маслозаправщик или агрегат механизированной заправки и перемешиваются путем перекачки на "кольцо". Продолжительность перемешивания определяется временем, которое необходимо для перекачки не менее двойного объема приготовленной смеси.

55. После окончания перемешивания смесей масел проверяется их кинематическая вязкость при температуре 100°С, которая должна быть в пределах:

1) для смесей масел МС-20 (МС-20С, МК-22) и МС-8п (МС-8рк, МС-8, МК-8) в соотношении 75% и 25%, 25% и 75%, 50% и 50% соответственно 10-13; 4,5-6,0; 6,0-8,0 мм²/с (сСт);

2) для смеси 50% масла ТС гип и 50% масла АМГ-10 кинематическая вязкость должна быть в пределах 6,5-8,0 мм²/с (сСт).

Если кинематическая вязкость смеси масел не соответствует вышеуказанным значениям, то производится исправление вязкости путем добавления недостающего компонента.

Объединенная проба готовой смеси масел подвергается полному анализу.

Смеси масел допускаются к применению, если показатели качества, за исключением вязкости, находятся не ниже "нижнего" и не выше "верхнего" пределов соответствующих показателей компонентов, входящих в состав смеси.

После приготовления смесей составляется акт, в котором указывается количество взятых компонентов для смеси и номера резервуаров, из которых были взяты компоненты.

56. При работе авиационных двигателей на маслах МС-20, МС-20С, МК-22 допускается дозаправка любым из них, если это не противоречит требованиям эксплуатационной документации.

57. Масла МС-20 (МС-20С), МС-8п (МС-8рк), МС-8 (МК-8) и смеси масел на их основе, выработавшие менее 50% установленного ресурса в двигателях самолетов фронтовой авиации, менее 75% ресурса на других воздушных судах, при устранении дефектов маслосистемы сливаются в чистую, плотно закрывающуюся тару и после устранения дефектов заливаются в маслосистему с помощью специально выделенных для этих целей механизированных технических средств заправки. При этом из масла удаляется отстой и проводится проверка его чистоты.

Масла, выработавшие более 50% установленного ресурса на самолетах фронтовой авиации и более 75% ресурса на других воздушных судах и слитые из-за обнаружения нефильтрующихся, примесей считаются отработанными.

58. При замене масел одной марки на другую, для определения возможности смешения масел различных марок в двигателях и агрегатах воздушного судна, необходимо руководствоваться эксплуатационной документацией на воздушное судно.

59. Консервационная присадка АКОР-1 вводится в рабочие масла МС-20 или МК-8 в количестве 10-25% (по объему). Перед смешением масел с присадкой АКОР-1 масла подогреваются до температуры 15-20°С, а присадка АКОР-1 – до 50-60°С. Смешение производят в специальном резервуаре, автомаслозаправщике, или агрегате механизированной заправки путем перекачки на "кольцо" до получения однородной смеси, свободной от сгустков и включений более темного цвета по сравнению с цветом рабочего масла. Порядок и условия консервации даны в нормативно-технической документации по эксплуатации воздушных судов.

60. В качестве рабочих жидкостей для гидравлических систем и амортизационных стоек воздушных судов применяется масло АМГ-10 (АМГ-10Б), жидкость 7-50с-3 и спиртоглицериновая жидкость АМ-70/10 (в гидравлических системах, имеющих кожаные манжеты), либо допущенные к применению их аналоги.

61. Рабочие жидкости для гидравлических систем и амортизационных стоек воздушных судов (кроме масел АМГ-10 и АМГ-10Б) смешивать между собой, дозаправлять в гидравлические устройства, ранее работавшие на жидкости другой марки, не допускается.

62. Замена рабочих жидкостей в гидравлических системах воздушных судов, в средствах наземного обслуживания общего применения, в гидравлических устройствах специального назначения производится в соответствии с их эксплуатационной документацией и исходя из фактического состояния жидкости.

63. Фактическое состояние рабочих жидкостей в гидравлических системах воздушных судов, средствах наземного обслуживания общего применения и гидравлических устройствах специального назначения оценивается по кинематической вязкости, содержанию механических примесей, кислотному числу и температуре вспышки в открытом тигле (последние два показателя только для жидкости 7-50с-3), определенным при их анализе с периодичностью, предусмотренной эксплуатационной документацией на конкретный тип воздушного судна.

Сноска. Пункт 63 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

64. Рабочие жидкости в гидравлических системах воздушных судов, средствах наземного обслуживания полетов специального и общего применения подлежат замене в случае изменения показателей качества:

1) для масла АМГ-10 (АМГ-10Б):

кинематическая вязкость при 50⁰С - ниже установленного в руководстве по их технической эксплуатации;

при наличии механических примесей;

2) для жидкости 7-50с-3:

кинематическая вязкость при 20°С - ниже 19 мм²/с или выше 26 мм²/с;

температура вспышки в открытом тигле – ниже 160°С;

кислотное число - более 0,8 мг КОН на 1 г жидкости;

при наличии механических примесей.

65. Наличие механических примесей в рабочих жидкостях проверяется визуально путем просмотра налитой в прозрачную пробирку (диаметром 16-20 мм) жидкости в проходящем свете. В случае обнаружения механических примесей и других посторонних частиц в жидкости, 250 см³ этой жидкости смешивают со 100 см³ чистого отфильтрованного бензина Б-70 (Нефрас-С4-50/170) и полученную смесь фильтруют через фильтровальную бумагу (ГОСТ 12026-76). При визуальном обнаружении механических примесей на фильтре жидкость сливают из системы и заменяют новой.

66. Слитая из систем рабочая жидкость сдается на склад горючего авиационной части (части обеспечения) для очистки и проверки качества. Очистка жидкости производится в авиационных частях (частях обеспечения) на пунктах отстаивания и фильтрования авиационных масел и рабочих жидкостей с помощью специально предназначенных для этого технических средств.

67. После отстаивания и фильтрования рабочая жидкость сливается в отдельный резервуар (емкость) и проверяется по следующим показателям качества: кинематическая вязкость, содержание механических примесей, кислотное число, температура вспышки в открытом тигле.

68. Рабочая жидкость допускается к дальнейшему применению в гидравлических устройствах средств наземного обслуживания полетов специального и общего применения, если указанные показатели не выходят за пределы значений, приведенных в пунктах 64 и 67 настоящей Инструкции, содержание механических примесей при этом не превышает 0,005%, а кислотное число 0,15 мг КОН на 1 г для масел АМГ-10 и АМГ-10Б и 0,8 мг КОН на 1 г для жидкости 7-50с-3.

69. Рабочая жидкость в системах воздушного судна, находящаяся на длительном хранении, допускается к применению после проверки кинематической вязкости, содержания механических примесей, кислотного числа, температуры вспышки (для жидкости 7-50с-3), если эти показатели не выходят за пределы значений.

70. Рабочая жидкость в системах воздушного судна, находящаяся на хранении более четырех лет, перед эксплуатацией техники подлежит замене в соответствии с технологией, отработанной заводом-изготовителем.

Слитая жидкость подвергается полному анализу и при соответствии требованиям действующих стандартов используется по прямому назначению для воздушных судов, находящихся в эксплуатации.

71. В качестве противоводокристаллизационных жидкостей (далее – ПВК жидкостей) в топливо для реактивных двигателей добавляется жидкость "И" и ее аналоги в количестве 0,1, 0,2 и 0,3% по массе.

Конкретные нормы добавления жидкости "И" в топливо выдаваемое на заправку воздушных судов, в зависимости от типа воздушного судна, характера полета, от температуры окружающего воздуха на аэродроме и продолжительности полета приведены в эксплуатационных документациях.

72. Смешение ПВК жидкостей разных марок на складах горючего не допускается.

73. Порядок введения, хранения и контроля качества, способов определения содержания, смешиваемости и растворимости ПВК жидкостей в топливах для реактивных двигателей изложен в приложениях 17-21 к настоящей Инструкции.

74. Допускается временное хранение топлив в смеси с ПВК жидкостями в расходных резервуарах и в автотопливозаправщиках. При хранении топлив в смеси с ПВК жидкостями более шести месяцев в расходных резервуарах или трех месяцев в автотопливозаправщиках вопрос об их применении решается по данным контрольного анализа с учетом содержания в топливе ПВК жидкостей.

75. При отсутствии ПВК жидкости "И" допускается дозаправка на промежуточных аэродромах топливом, содержащим ПВК жидкость "И-М". Допускается дозаправлять топливом, содержащим ПВК жидкость "И", воздушные суда ранее заправленные топливом с жидкостью "И-М" (если это не противоречит требованиям эксплуатационной документации).

76. В случае посадки воздушных судов на других аэродромах и необходимости их заправки (дозаправки) топливом при отсутствии ПВК жидкости "И", допускается их разовая заправка (дозаправка) топливом, содержащим ПВК жидкость "И-М" (если это не противоречит требованиям эксплуатационной документации).

Допускается смешение в баках воздушных судов топлив, содержащих ПВК жидкости "И", и "И-М".

77. Завершающим этапом в системе контроля качества горючего в авиационных частях (частях обеспечения) является аэродромный контроль, который включает комплекс мероприятий по проверке состояния средств заправки и фильтрования, сливу отстоя, контролю чистоты горючего и документальную проверку его качества. Аэродромный контроль качества завершается оформлением разрешения заправки воздушных судов.

В авиационных частях (частях обеспечения) аэродромный контроль качества горючего и правильное его применение обеспечивают:

1) служба горючего - организацией соответствующих условий приема, хранения и выдачи горючего, обеспечением требуемой его чистоты и лабораторной проверкой качества в соответствии с установленной периодичностью и объемом;

2) автомобильная служба – поддержанием автомобильных средств заправки и транспортирования в технически исправном состоянии, своевременным их обслуживанием и правильной технической эксплуатацией, а также строгим соблюдением условий заправки воздушных судов;

3) ИАС (подразделения ИАО) – проверкой соответствия марки горючего, поданного на заправку воздушных судов, требованиям руководящих документов, отсутствия в нем воды и механических примесей, созданием условий, обеспечивающих сохранение качества горючего при заправке и хранении его в баках воздушных судов.

78. Для обеспечения требуемого качества горючего, подаваемого на заправку воздушных судов, горючее подлежит дооперационной подготовке согласно технологической карте выполнения основных работ, обеспечивающих заправку воздушных судов качественным горючим, указанной в приложении 22 к настоящей Инструкции. В технологической карте, утвержденной командиром авиационной части (части обеспечения) и согласованной с заместителем командира авиационной части (части обеспечения) по ИАС (ИАО), приводятся конкретные операции по подготовке и подаче горючего на заправку воздушных судов с указанием элементов технологической схемы. Технологическая схема включает обозначения и нумерацию всех технических средств службы горючего, входящих в технологические линии склада для топлив, масел и специальных жидкостей и должностные лица, ответственные за выполнение этой операции.

79. Схема обеспечения чистоты авиационного горючего на аэродромных складах приведена в приложении 23 к настоящей Инструкции.

Конструктивное выполнение элементов технологической схемы должно исключать загрязнение горючего, возможность попадания горючего в расходные резервуары, минуя отстойные и из отстойных резервуаров в воздушные суда, минуя расходные, а также несанкционированное смешение различных марок горючего.

Резервуары, выделяемые в качестве расходных, объявляются ежегодно приказом командира авиационной части (части обеспечения).

Оборудование отстойных и расходных резервуаров осуществляется согласно приложениями 24 и 25 к настоящей Инструкции. Расходная группа резервуаров должна обвязываться приемным, сливным и зачистным трубопроводами.

Уклон расходных резервуаров допускается как в сторону горловины, так и от нее. Сливной кран устанавливается в нижней точке резервуара не выше внутренней поверхности его нижней образующей. Группа расходных резервуаров группового заправщика воздушных судов топливом оборудуется аналогично группе расходных резервуаров склада горючего.

В случае дополнительного введения ПВК жидкостей, дозаторы с самостоятельным приводом устанавливаются (по мере поступления) и на напорной (между фильтром-сепаратором и фильтром) линии.

Сноска. Пункт 79 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

80. На складе части перед перекачкой горючего из отстойных резервуаров в расходные начальник лаборатории (лаборант) проверяет:

1) маркировку отстойных резервуаров, сорт (марку) и качество горючего в них по данным последнего анализа;

2) наличие пломб или печатей и техническое состояние резервуаров;

3) выполнение требований по времени отстаивания горючего (время отстаивания горючего в отстойных резервуарах определяется из расчета скорости осаждения посторонних примесей, равной 0,3 м/час по высоте налива горючего);

4) после отбора донной пробы при выявлении произвести удаление отстоя;

5) отсутствие механических примесей, воды (в зимнее время - кристаллов льда) в пробе, отобранной из отстойных резервуаров в соответствии с действующими стандартами. Горючее, содержащее механические примеси и воду, перекачивать в расходные резервуары не допускается;

6) отсутствие механических примесей и воды (в зимнее время - кристаллов льда) в пробах, отобранных из кранов нижнего слива расходных резервуаров (при выявлении слить отстой горючего);

7) перепад давления на фильтре (по журналу учета работы фильтров), при выявлении произвести слив отстоя;

8) техническое состояние дозатора и качество ПВК жидкости (по данным последнего анализа) при введения ее в топливо.

По окончании перекачки отбирается объединенная проба из кранов нижнего слива подгруппы расходных резервуаров и проводится ее контрольный анализ. На перекачанное горючее оформляется паспорт с учетом результатов контрольного анализа.

Сноска. Пункт 80 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

81. Время отстаивания горючего в расходных резервуарах перед выдачей на заправку составляет не менее 60 минут.

82. На складе перед выдачей горючего из расходных резервуаров в автомобильные средства заправки начальник лаборатории (лаборант) проверяет:

1) на группе расходных резервуаров:

маркировку резервуаров;

марку и качество горючего по данным контрольного анализа;

наличие пломб и техническое состояние резервуаров;

время отстаивания горючего;

отсутствие механических примесей и воды (в зимнее время - кристаллов льда) в пробах, отобранных из кранов нижнего слива (при выявлении слить отстой горючего);

перепад давления на фильтрах и фильтрах-сепараторах (по журналу учета работы фильтров и фильтров-сепараторов), через которые производится заполнение средств заправки (при выявлении произвести слив отстоя горючего из отстойников фильтров и фильтров-сепараторов).

Из группы расходных резервуаров, предназначенных для заправки воздушных судов, через краны нижнего слива отбирается объединенная проба в количестве 1,5 дм³, опечатывается должностным лицом службы горючего, определенным приказом командира авиационной части (части обеспечения), и хранится на складе горючего (групповом заправщике воздушных судов топливом) до конца полетов. Проба представляется комиссии в случае авиационного происшествия, связанного с качеством горючего;

2) на автомобильных средствах заправки:

чистоту и техническое состояние рукавов для заполнения средств заправки;

соответствие маркировки средств заправки марке заливаемого горючего;

перепад давления на фильтре (согласно записи в формулярах), отсутствие течи горючего в технологической линии;

отсутствие в отстое горючего воды и механических примесей, а в зимнее время, если введена ПВК жидкость, кристаллов льда;

наличие пломб на наливной горловине, дыхательном клапане, фильтрах и крышке приемного патрубка;

наличие чехлов на раздаточных и сливных кранах, наливной горловине, приемном рукаве (патрубке);

исправность и чистоту сеток раздаточных кранов, наконечников закрытой заправки и приемных патрубков;

наличие записи в формуляре автомобильных средств заправки о проведении и качестве регламентных работ;

наличие и надежность крепления колпачков в раздаточных кранах и их принадлежность к проверяемым средствам заправки, а также наличие и исправность (визуально) тросика заземления раздаточных кранов (наконечников закрытой заправки);

наличие и исправность заземляющих устройств и средств пожаротушения.

Специальные автомобили, не отвечающие требованиям настоящего подпункта пункта 82 Инструкции, не допускаются к наливу.

Не допускается заполнять автомобильные средства заправки горючим, содержащим механические примеси, воду, в зимнее время – кристаллы льда, а также ПВК жидкость в количествах, не отвечающих установленным требованиям руководства по эксплуатации летательных аппаратов, которые установлены заводом изготовителем.

Сноска. Пункт 82 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

83. После заполнения автомобильных средств заправки из расходных резервуаров необходимо произвести:

1) опломбирование и зачехление оборудования средств заправки;

2) проверку отсутствия течи в кранах и соединения технологических трубопроводов;

3) слив и проверку чистоты отстоя из отстойников фильтров и отстойников средств заправки (если топливо не содержит ПВК жидкостей, кристаллы льда в пробах, отобранных из указанных точек, браковочным признаком не являются). Слив отстоя производится после 10 минут стоянки средств заправки и осуществляется до появления горючего, не содержащего механических примесей и воды;

4) в случае, когда автотопливозаправщик не использовался в течение двух и более суток, перед его применением для заправки летательных аппаратов, производится прокачка топлива через каждый рукав в количестве не менее 200 дм³ в резервуар для слива отстоя.

84. Для проверки готовности специальных автомобилей, заполненных горючим к обеспечению полетов, на территории склада горючего или в непосредственной близости от него, организуется контрольный пункт, в помещении которого должна быть следующая техническая документация:

1) бланки паспортов на горючее, контрольных талонов, расходных ведомостей и образцы их заполнения;

2) журнал выдачи контрольных талонов и журнал проверки горючего на отсутствие воды и механических примесей;

3) паспорта качества с данными анализов на горючее, подлежащее выдаче на заправку воздушных судов;

4) технологическая схема склада с указанием номеров резервуаров и последовательности, в которой осуществляется выдача горючего на заправку воздушных судов в данный период;

5) перечень возможных дефектов и повреждений специального оборудования автомобильных средств заправки;

6) техническая характеристика используемых в авиационной части (части обеспечения) средств фильтрования и обезвоживания горючего;

7) стенд с данными замеров плотности выдаваемого на заправку горючего и его температуры на день выдачи;

8) обязанности лаборанта, а также инструкции по технике безопасности и пожарной безопасности.

85. Контрольный пункт укомплектовывается тарой для сбора отстоя горючего, сливаемого из цистерн специальных автомобилей, цилиндрами и нефтеденсиметрами для определения фактической плотности на день выдачи, стеклянной банкой вместимостью не менее 0,5 дм³ с закрывающейся крышкой, запасом перманганата калия, водочувствительной пастой, тестером для проверки исправности заземления, пломбиром с оттиском, запасом пломб и проволоки (шпагата), запасом фильтрующих элементов, фильтров или фильтров-сепараторов специальных автомобилей. Не допускается использовать для пломбирования фильтров, фильтров-сепараторов, горловин резервуаров мастичные печати.

86. Проверку чистоты горючего производят визуально или с помощью соответствующих приборов, допущенных для выполнения указанной проверки. Для визуальной проверки горючее сливается в прозрачную чистую посуду из бесцветного стекла вместимостью 0,5 - 1 дм3 закрывающуюся крышкой для предотвращения попадания в проверяемое горючее загрязнений и влаги из атмосферы.

Чистота горючего проверяется путем просмотра его в проходящем свете (дневном или электрического фонаря) при вращательном движении горючего в стеклянной посуде. Горючее считается чистым, если оно прозрачно и в нем отсутствуют визуально видимые взвешенные и осевшие на дно стеклянной посуды посторонние примеси, в том числе вода (кристаллы льда). Наличие воды в горючем определяется по линии раздела двух жидких фаз (в нижней части стеклянной посуды – вода, а в верхней - горючее) или по наличию отдельных капель воды на дне стеклянной посуды. Допускается определять наличие воды в горючем с помощью водочувствительных индикаторов (паста, бумага, лента, сухой перманганат калия).

При применении горючего без ПВК жидкостей или при введении их после расходных резервуаров наличие кристаллов льда является браковочным признаком только в пробах, отобранных из раздаточных кранов после перекачки через них 10-20 дм3 топлива. В топливе, поданном на заправку воздушных судов, не допускается наличие кристаллов льда.

Сноска. Пункт 86 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

87. При обнаружении в пробе горючего воды, механических примесей и других загрязнений (изменение цвета, помутнение, выпадение осадков) принимают меры к их устранению. Для этого производят дополнительный слив отстоя (в количестве 5-10 дм3) после дополнительного отстаивания не менее 10 минут.

Если и после слива такого количества горючего вода и загрязнения не удаляются, то заправочные средства или расходные резервуары отстраняются от заправки. В этих случаях устанавливаются причины загрязнения горючего и принимаются меры по их устранению.

Сноска. Пункт 87 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

88. При положительных результатах осмотра автомобильных средств заправки и контроля чистоты горючего, а также при соответствии физико-химических показателей горючего (по паспорту) требованиям действующих стандартов, водителю средства заправки выдаются расходная ведомость и контрольный талон по форме согласно приложению 26 к настоящей Инструкции, на заправку воздушных судов под расписку в журнале выдачи контрольных талонов по форме согласно приложению 27 к настоящей Инструкции.

Контрольный талон действителен до тех пор, пока для выдачи горючего в данное средство заправки используется горючее из одной и той же подгруппы расходных резервуаров одного заполнения. При повторных выходах заправочного средства отметка о допуске к заправке воздушных судов делается на том же контрольном талоне. При наливе горючего в средство заправки из других подгрупп расходных резервуаров или доливке в расходные группы, из которых проводилось заполнение средств заправки горючим из других резервуаров, контрольный талон у водителя изымается и выдается другой. Контрольные талоны, изъятые у водителей, хранятся на складе горючего в течение одного года, затем подлежат уничтожению с оформлением акта произвольной формы.

89. Подачу кондиционного горючего на заправку воздушных судов при положительных результатах контроля осуществляет представитель службы горючего.

Разрешение на заправку воздушного судна дают представители ИАС (ИАО) и службы горючего, осуществив запись в контрольном талоне.

При длительной (более 6 часов) стоянке автомобильных средств заправки с горючим перед направлением их на заправку воздушных судов, лаборантом совместно с представителями ИАС (ИАО) производится повторная проверка чистоты отстоя, о чем в контрольном талоне делается соответствующая отметка. Наблюдение за временем стоянки автомобильных средств заправки осуществляется дежурным по аэродромно-техническому обеспечению.

Сноска. Пункт 89 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

90. При наличии замечаний (по результатам осмотра), которые невозможно устранить на месте, или неправильно оформленной документации средства от заправки отстраняются, о чем делается запись в формуляре топливозаправщика или в рабочем журнале группового заправщика воздушных судов топливом по форме согласно приложению 28 к настоящей Инструкции, а также в контрольном талоне. Лица, отстранившие средство заправки от применения, докладывают об этом по команде.

91. Подготовка горючего к заправке и заправка воздушных судов при перелетах осуществляется авиационной частью (частью обеспечения) на аэродроме посадки в соответствии с требованиями настоящей Инструкции. Разрешение на заправку воздушного судна дают и оформляют в контрольном талоне представители авиационной части (части обеспечения) согласно пункта 89 настоящей Инструкции.

92. Перед заправкой воздушного судна горючим авиационный техник, борттехник (инженер) проверяет:

1) наличие и правильность оформления контрольного талона на горючее у водителя специального автомобиля;

2) наличие в контрольном талоне разрешения на заправку;

3) наличие записи о допуске средств наземного обеспечения общего применения к заправке;

4) соответствие маркировки средств заправки записи в контрольном талоне и требованиям эксплуатационной документации;

5) надежность заземления заправщика и воздушного судна;

6) наличие и исправность пломб на специальном оборудовании средств заправки.

Дополнительно авиационный техник, борттехник (инженер) проверяет чистоту и исправность раздаточных кранов и наконечников закрытой заправки, фильтрующих сеток (засорение или разрушение фильтрующих сеток не допускается), а также чистоту отстоя горючего средств заправки после 10 минут стоянки.

Сноска. Пункт 92 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

93. Сохранность наличия и качества горючего, находящегося в баках и системах воздушного судна непосредственно обеспечивает старший техник (техник), борттехник (инженер) данного воздушного судна.

Сроки хранения горючего в баках воздушных судов приведены в приложении 29 к настоящей Инструкции.

В период предполетной подготовки авиационный техник, борттехник (инженер) в соответствии с требованиями эксплуатационной документации на воздушное судно сливает отстой топлива из баков и проверяет его на отсутствие воды и механических примесей, о чем делается отметка в контрольном листе журнала подготовки воздушного судна.

Сноска. Пункт 93 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

94. Во время заправки воздушного судна водитель средства заправки следит за перепадом давления на фильтрах. В случае резкого изменения перепада давления в сторону уменьшения (от установившегося в процессе заправки) необходимо немедленно прекратить заправку и определить причину падения давления. При превышении максимально допустимого перепада давления на фильтрах, для конкретного типа фильтра, заправка не допускается.

Авиационный техник, борттехник (инженер) во время заправки воздушного судна горючим следит за надежной работой средств заправки воздушного судна (за герметичностью), контролирует количество выдаваемого горючего и обеспечивает соблюдение условий, исключающих попадание загрязнений (пыли, дождя, снега) в системы воздушного судна. Перед каждым вылетом воздушного судна авиационный техник, борттехник (инженер) осуществляют проверку фактического наличия горючего в баках.

95. При применении группового заправщика воздушных судов топливом для заправки воздушного судна перед началом заправки начальник ЦЗТ и начальник лаборатории (лаборант) проверяют:

1) маркировку резервуаров;

2) марку и качество горючего по данным контрольного анализа;

3) наличие пломб на заправочных агрегатах;

4) время отстаивания горючего;

5) отсутствие механических примесей и воды (в зимнее время - кристаллов льда) в пробах, отобранных из кранов нижнего слива (при необходимости слить отстой горючего);

6) перепад давления на фильтрах и фильтрах-сепараторах, через которые производится заполнение средств заправки (при необходимости производят слив отстоя горючего из отстойников фильтров и фильтров-сепараторов).

7) наличие чехлов, надежность крепления колпачков, исправность и чистота сеток раздаточных кранов и наконечников закрытой заправки;

8) наличие и исправность средств пожаротушения и заземления.

После проверки начальник лаборатории (лаборант) выдает начальнику группового заправщика воздушного судна топливом контрольный талон на горючее и делает отметку в рабочем журнале группового заправщика воздушного судна топливом.

96. В случаях, когда групповой заправщик воздушного судна топливом не используется в течение двух и более суток (не производилась заправка техники, горючее не перекачивалось ни через один агрегат), перед его применением для заправки воздушного судна производится прокачка горючего через каждый заправочный агрегат в количестве не менее 200 дм³. Горючее, после прокачки сливается в отдельную емкость, проверяется в объеме контрольного анализа и при положительном результате анализа используется по прямому назначению.

97. При положительных результатах контрольной проверки представитель ИАС (ИАО) делает отметку в рабочем журнале группового заправщика воздушного судна топливом, в контрольном талоне о разрешении заправки воздушного судна производится запись "Заправку разрешаю" представителями ИАС (ИАО) и службы горючего с указанием даты, времени и ставят свою подпись.

98. После заправки авиационный техник, борттехник (инженер) производит отбор объединенной контрольной пробы горючего в количестве не менее 1,5 дм³ из каждого расходного бака (группы расходных баков). Пробы опечатываются печатью авиационного техника, борттехника (инженера) и хранятся в подразделениях ИАС (ИАО) до очередной дозаправки баков (группы баков).

О сливе отстоя горючего из баков воздушного судна, проверке его чистоты, отборе проб делается запись в контрольном листе журнала подготовки воздушного судна. Порядок контроля чистоты горючего в топливных баках воздушных судов в других случаях определен эксплуатационной документацией для конкретных типов воздушных судов.

99. При обнаружении в отстое горючего из топливных баков механических примесей или воды (в зимнее время – кристаллов льда в топливах с ПВК жидкостями) слив отстоя производится до полного удаления загрязненного горючего. При этом необходимо выполнить работы, предусмотренные документацией по эксплуатации данного типа воздушного судна.

100. В целях экономии сбор отстоя горючего из расходных резервуаров, отстойников фильтров и средств заправки, из баков воздушных судов производится по маркам в специально выделенные для этих целей емкости. После сбора отстоя, фильтрования при положительных результатах полного анализа это горючее используется по назначению.

101. В случае обнаружения в отстое горючего осадков неизвестного происхождения, изменения цвета и помутнения горючего, проба горючего направляется на исследование в лабораторию, а эксплуатация воздушного судна прекращается. Решение о дальнейшей эксплуатации воздушного судна принимает заместитель командира авиационной части по ИАС (ИАО) после установления причин отклонений качества горючего.

102. Специалисты службы горючего авиационной части (части обеспечения), при сомнении в чистоте и качестве горючего в топливных баках и системах воздушного судна, принимают участие в его проверке (при предполетной подготовке).

103. Заполнение средств заправки воздушного судна маслами и рабочими жидкостями производится на пункте отстаивания и фильтрования авиационных масел и рабочих жидкостей склада горючего авиационной части (части обеспечения). Пункт отстаивания и фильтрования обеспечивает сохранность качества масла (жидкости) при хранении и выдаче, а также размещение необходимого запаса масел (жидкостей) в таре заводов-изготовителей для предварительного отстаивания. Схема фильтрования авиационных масел и рабочих жидкостей на аэродромных складах горючего (вариант стационарного пункта) приведена в приложении 30 к настоящей Инструкции.

104. На пункте под каждый сорт масла (жидкости) устанавливаются расходные емкости, оборудованные кранами для нижнего слива отстоя. Расходные емкости устанавливаются с уклоном в сторону сливного крана.

105. Обеспечение чистоты заправляемых масел, рабочих жидкостей включает в себя следующие мероприятия:

отстаивание масел (жидкостей) в таре заводов-изготовителей не менее двух суток (перекатывать и взбалтывать масла (жидкости) в таре (кроме АМ-70/10) не допускается);

откачка отстоявшегося масла (жидкости) из тары в расходные емкости пункта отстаивания и фильтрования масел (рабочих жидкостей) насосом с уровня не ниже 50 мм от днища. Оставшееся после откачки масло (жидкость) сливают в бидон или ведро (не сливаемый остаток в бочке около 250-500 см³), отстаивают и переливают в расходную емкость оставляя на дне бидона (ведра) остаток 100-200 см³ масла (жидкости);

перед переливанием горловина тары (край ведра) тщательно очищается от загрязнений;

выдача масла (жидкости) в емкость средств заправки воздушных судов производится через фильтр.

При подозрении на попадание в масло (жидкость) воды или механических примесей его необходимо перелить в чистую сухую тару, применять на технике масло (жидкость) можно только после отстаивания, фильтрования и проверки чистоты. Остатки масел (жидкостей) из опорожненной тары сливаются по маркам в отдельную емкость. Используют их только после отстаивания, фильтрования и при положительных результатах контрольного анализа.

106. Выдача масла (жидкости) из расходных емкостей производится самотеком, насосами или под давлением сжатого газа. Система выдачи при помощи сжатого газа оборудуется редуктором, имеющим ограничитель рабочего давления на 0,5 МПа, исправными и проверенными манометрами и краном для сброса давления в системе по окончании выдачи масла (жидкости).

Заборные патрубки в расходных емкостях устанавливаются на высоте 30-50 мм от днища. Линии наполнения средств заправки оборудуются авиационными фильтрами саржевого плетения типа ФГ-11 или ФГ-14.

107. Допуск к эксплуатации оборудования пункта отстаивания и фильтрования масел (жидкостей) осуществляется комиссией части и оформляется актом (произвольной формы, не реже двух раз в год).

108. Расходные емкости промываются бензином Б-70 ("Нефрас-С4-50/170") не реже двух раз в год, а установленные на выдаче авиационные фильтры не реже одного раза в квартал.

109. Перед каждой выдачей масла (жидкости) из расходной емкости начальник лаборатории (лаборант) производит проверку отстоя масла (жидкости) путем отбора донной пробы или через сливной кран. В случае обнаружения воды и механических примесей масло (жидкость) дополнительно отстаивается и после слива отстоя по возможности перекачивается в чистую расходную емкость. Выдавать масло (жидкость) из расходной емкости при наличии воды и механических примесей не допускается.

110. Основанием для выдачи контрольного талона является отсутствие воды и механических примесей и данные контрольного анализа пробы масла (жидкости), отобранной из расходной емкости. Контрольный анализ масла (жидкости) производится при каждом заполнении расходной емкости.

111. Проверка отсутствия воды и механических примесей в маслах (жидкостях) производится начальником лаборатории (лаборантом) до и после заполнения средства заправки путем отбора проб масла (жидкости) из отстойников средств заправки.

112. Проверка отсутствия механических примесей в маслах производится визуально. Проба масла отбирается в чистый сухой стеклянный цилиндр или банку и разбавляется четырех кратным количеством бензина Б-70 или "Нефрас С4-50/170". В разбавленном масле при визуальном рассмотрении его в проходящем свете не должно содержаться взвешенных или осевших на дно посторонних примесей. Проверка на отсутствие воды в маслах производится методом "потрескивания" по ГОСТ 1547.

113. Заправка гидравлических систем воздушных судов рабочей жидкостью производится закрытым способом.

114. Не допускается заправлять воздушные суда маслом непосредственно из бидонов или другой тары, минуя пункт отстаивания и фильтрования, без использования специальных средств заправки, снабженных фильтрами.

При отсутствии технических средств, как исключение, допускается выдача масла через раздаточный кран в воронку с сеткой и фильтровальной тканью типа "Г" или "К" (от чехла ТФЧ), установленную в горловине емкости заправочного агрегата.

115. Все случаи отстранения от заправки воздушного судна средств наземного обслуживания общего применения, связанные с качеством горючего, а также случаи обнаружения воды и механических примесей в горючем (после слива отстоя) в баках воздушных судов расследуются комиссией, назначаемой командиром авиационной части (части обеспечения). Материалы расследования оформляются актом произвольной формы.

116. В целях обеспечения безопасности полетов комиссия из должностных лиц ИАС (ИАО) и службы (отдела) безопасности полетов периодически (по плану командира авиационной части (части обеспечения), но не реже двух раз в год) проверяет соответствие технологии подготовки и выдачи топлив, масел и рабочих жидкостей на заправку воздушных судов.

117. Необходимое качество горючего, подаваемого на заправку воздушных судов, выполняющих подконтрольные полеты и литерные рейсы, осуществляется в соответствии с нормами обеспечения горючим литерных рейсов и подконтрольных полетов, регламентирующих выполнение соответствующих мероприятий.

Сноска. Пункт 117 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

118. На полевых аэродромах и посадочных площадках контроль качества горючего производится в объеме требований настоящей Инструкции экипажем воздушного судна и представителями службы горючего авиационной части (части обеспечения), за которой этот аэродром (площадка) закреплен.

119. На аэродромах гражданской авиации и временных посадочных площадках, на которых отсутствуют представители службы горючего авиационных частей (части обеспечения), контроль качества горючего и подготовку к полетам организует и проводит командир экипажа в соответствии с установленным порядком подготовки воздушных судов к полетам.

119-1. Заправка воздушного судна в полевых условиях осуществляется по принципу: отстойная емкость (автоцистерна, резервуар) – расходная емкость (аэродромный топливозаправщик) – аэродромный топливозаправщик – воздушное судно.

Сноска. Инструкция дополнена пунктом 119-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 19.04.2021 № 237 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. Отбор проб горючего

120. В зависимости от способа отбора и назначения пробы горючего подразделяются на точечные, объединенные, контрольные (арбитражные), донные и инспекторские.

1) точечная проба - это проба, отобранная в один прием. Она характеризует качество горючего в одном тарном месте (бочке, бидоне, бутыле) или на определенном заданном уровне в резервуаре или транспортном средстве;

2) объединенная проба - это проба, составленная из нескольких точечных проб, отобранных в соответствующем порядке и объединенных в указанном соотношении;

3) контрольная проба - это часть точечной или объединенной пробы, которая используется для выполнения анализа, а также хранится на случай возникновения сомнений (разногласий) по качеству горючего;

4) донная проба - это точечная проба горючего, отобранная со дна резервуара (цистерны) переносным металлическим пробоотборником, который опускается до дна резервуара (цистерны). Донная проба в объединенную пробу не включается, а анализируется отдельно;

5) инспекторская проба - это проба, отобранная в процессе проверки авиационной части (части обеспечения) из баков авиационной техники длительного хранения. Виды и количество образцов авиационной техники, из которых отбирается проба, определяются проверяющим.

121. Пробы горючего до установления соответствия их качества предъявляемым требованиям в зависимости от вида анализа отбирают в количестве, указанном в таблице правильности отбора объединенных проб для характеристики качества горючего одной партии в бочках, бидонах, канистрах и другой таре согласно приложению 31 к настоящей Инструкции.

122. Нарушение порядка отбора проб или подготовки к работе пробоотборников и посуды для хранения проб приводит к неправильной оценке качества горючего.

123. Переносные пробоотборники, а также все вспомогательные средства для отбора проб горючего изготавливаются из материала, не образующего искр при ударе и не накапливающего статического электричества.

124. Инвентарь и посуда для отбора и хранения проб горючего перед отбором проб должны быть чистыми и сухими. Во избежание загрязнения переносные пробоотборники переносят в чехлах, футлярах или другой упаковке. После применения инвентарь и посуду для отбора и хранения проб жидких нефтепродуктов следует обработать моющим веществом или сполоснуть неэтилированным бензином, средства для отбора и хранения проб мазеобразных нефтепродуктов после промывки растворителем следует тщательно промыть горячей водой. Промытый инвентарь и посуду необходимо высушить и хранить в закрытом месте, защищенном от пыли и атмосферных осадков.

125. При отборе проб горючего переносным пробоотборником, закрытый пробоотборник опускают до заданного уровня и открыв крышку или пробку, заполняют его. Пробы с нескольких уровней отбирают переносным пробоотборником последовательно сверху вниз. При измерении температуры и плотности отобранной пробы горючего пробоотборник должен выдерживаться на заданном уровне не менее 5 минут.

Сноска. Пункт 125 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

126. Для отбора проб жидких нефтепродуктов из вертикальных резервуаров применяют стационарные пробоотборники, позволяющие отбирать объединенные пробы, стационарные и переносные пробоотборники, при помощи которых отбирают точечные пробы с заданного уровня.

127. Для характеристики качества горючего в вертикальных резервуарах при отборе проб стационарным или переносным пробоотборником объединенную пробу составляют смешением точечных проб, отобранных с трех уровней, в соотношении 1:3:1:

верхнего - на 250 мм ниже поверхности горючего;

среднего - с середины высоты столба горючего;

нижнего - на 250 мм выше днища резервуара.

При высоте столба горючего в вертикальном резервуаре, не превышающей 2000 мм, объединенная проба составляется смешением равных объемов точечных проб, отобранных с двух уровней:

верхнего - на 250 мм ниже поверхности горючего;

нижнего - на 250 мм выше днища резервуара.

При высоте столба горючего менее 1000 мм отбирают одну точечную пробу с нижнего уровня - на 250 мм выше днища резервуара.

128. Для характеристики качества горючего в горизонтальном цилиндрическом резервуаре диаметром более 2500 мм объединенную пробу составляют смешением точечных проб, отобранных с трех уровней, в соотношении 1:6:1:

верхнего на 200 мм ниже поверхности горючего;

среднего - с середины высоты столба горючего;

нижнего - на 250 мм выше нижней внутренней образующей резервуара.

Из горизонтального цилиндрического резервуара диаметром менее 2500 мм независимо от степени заполнения, а также из горизонтального цилиндрического резервуара диаметром более 2500 мм, но заполненного до высоты половины диаметра и менее, объединенная проба составляется смешением точечных проб, отобранных с двух уровней, в соотношении 3:1:

среднего - с середины высоты столба горючего;

нижнего - на 250 мм выше нижней внутренней образующей резервуара.

При высоте столба горючего менее 500 мм отбирают одну точечную пробу с нижнего уровня - на 250 мм выше нижней внутренней образующей резервуара.

129. Для характеристики качества горючего в мягком резервуаре отбирают одну точечную пробу на высоте 50-60 мм от нижнего полотнища резервуара вакуумным пробоотборником полевых лабораторий или с помощью дюритового шланга диаметром 9-12 мм.

130. Для характеристики качества горючего одной партии при хранении в группе резервуаров составляют объединенную пробу из объединенных проб, отобранных не менее чем из четырех резервуаров пропорционально объему залитого горючего.

131. Для характеристики качества горючего в железнодорожной или автомобильной цистерне (автотопливозаправщике) отбирают одну точечную пробу горючего с уровня, расположенного на высоте 0,33 диаметра цистерны от нижней внутренней образующей.

Для характеристики качества горючего одной партии в группе железнодорожных цистерн или железнодорожном транспорте составляют объединенную пробу из точечных проб, отобранных из каждой цистерны пропорционально объему горючего в цистернах.

132. Для характеристики качества горючего одной партии в бочках, бидонах, канистрах и другой таре объединенную пробу составляют из равных объемов точечных проб, отобранных в соответствии с приложением 32 к настоящей Инструкции.

Отбор проб следует производить в месте, защищенном от пыли и атмосферных осадков.

Перед отбором пробы содержимое бочки необходимо перемешать перекатыванием в течение 5 минут. Содержимое бидона, банки, бутылки перемешивают тщательным встряхиванием в течение 5 минут. Поверхность вокруг пробок, крышек и дна перед открыванием очищают.

Для отбора пробы жидких нефтепродуктов пробоотборной трубкой следует опустить ее до дна тары, затем закрыть верхнее отверстие пальцем и извлечь трубку из тары. Открывая закрытый конец трубки, пробу сливают в сосуд для составления объединенной пробы и тщательно перемешивают. Отбор проб маловязких нефтепродуктов производится также с помощью вакуумного пробоотборника полевых лабораторий.

Пробу пластичных смазок отбирают поршневым, винтообразным или с продольным вырезом щупом. На месте погружения щупа предварительно удаляется верхний слой смазки толщиной 25 мм. Слой смазки толщиной 5 мм в верхней части щупа не включают в пробу. Объединенную пробу составляют смешением точечных проб без их расплавления.

133. Перед упаковыванием пробу горючего перемешивают. Пробу жидкого нефтепродукта разливают в чистые сухие стеклянные бутылки, заполняя их не более чем на 90% вместимости. Пробу мазеобразного нефтепродукта помещают в чистую сухую стеклянную или полиэтиленовую банку.

134. Бутылки с пробами герметично закупоривают пробками, не растворяющимися в нефтепродуктах, банки плотно закрывают крышками.

Горловину закупоренной бутылки или банки (для хранения арбитражных проб и проб, подготавливаемых к транспортированию) обертывают полиэтиленовой пленкой или другим плотным материалом, обвязывают бичевкой, концы которой продевают в отверстие в этикетке. Концы бичевки пломбируют или заливают сургучом на пластине из плотного картона или из древесных материалов и опечатывают. Допускается приклеивать этикетку к бутылке (банке).

135. На этикетке, приклеиваемой к бутылке или банке с пробкой, указываются:

1) номер пробы по журналу регистрации проб;

2) номер воинской части и ее принадлежность;

3) наименование горючего и его марка;

4) обозначение стандарта;

5) наименование предприятия-поставщика и завода-изготовителя;

6) номер резервуара и высота налива, номер партии, цистерн, бочек, транспорта, наименование воздушного судна из которых отобраны пробы, дата, время отбора пробы;

7) должность и фамилия лиц, отобравших и опечатавших пробу, их подписи.

136. Пробы горючего хранят в помещении, отвечающем противопожарным требованиям, предъявляемым к кладовым легковоспламеняющихся и горючих жидкостей.

137. Пробы горючего предназначенные для перевозки, относятся к опасным грузам по ГОСТ 19433.1-2010 "Грузы опасные. Классификация", к третьему классу "Легковоспламеняющиеся жидкости (ЛВЖ)". Специальные жидкости относятся к шестому классу опасных грузов "Ядовитые вещества (ЯВ)".

Стеклянная тара с пробами горючего (вместимость стеклянной тары не должна превышать 1 дм3) упаковывается в прочные деревянные (пластмассовые, металлические) ящики с крышками и гнездами на всю высоту тары с заполнением свободного пространства негорючими мягкими прокладочными и впитывающими материалами. Стенки ящиков выше закупоренных бутылок и банок на 50 мм.

Горючее перевозится в металлических или пластмассовых банках, бидонах и канистрах, которые дополнительно упаковываются в деревянные ящики или обрешетки. Масса брутто одного места с пробами не должна превышать 50 кг.

Отправитель обеспечивает правильность внутренней упаковки проб, не допускает случаев, связанных с перевозкой проб вне соответствующей упаковки. На упаковки с пробами наносятся знаки опасности.

Сноска. Пункт 137 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

138. Пробы жидких нефтепродуктов и других легковоспламеняющихся жидкостей, перевозимых ручной кладью, размещаются в специальной упаковке (укупорке для перевозки проб). Жидкость наливается в толстостенную стеклянную бутылку емкостью не более 1 дм³. Бутылка с пробой подготавливается для перевозки согласно пунктов 133, 134 настоящей Инструкции, вставляется в разъемный (состоящий из двух частей) металлический футляр, выложенный войлоком.

Упаковки с пробами укладываются в деревянные (фанерные, пластмассовые, металлические) ящики или картонные коробки, свободное пространство заполняется сухими древесными опилками (другими мягкими уплотнительными материалами). Ящики закрываются (крышки прибиваются гвоздями), картонные коробки перевязываются прочной бичевкой. Общая масса тары с пробами не должна превышать 20 кг.

Приложение 1
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Перечень документов по контролю качества горючего

Наименование документов	Лаборатория авиационной части (части обеспечения)	Воинские части, не имеющие лабораторий
Планы работы лабораторий (форма произвольная) является составной частью плана работы службы:
годовой	+	-
месячный	+	-
План освежения горючего	+	+
План проведения анализов горючего длительного хранения	+	+
Акты отбора проб горючего	+	+
Журнал регистрации проб горючего	+	+
Журнал анализа (учета качественного состояния) топлива	+	-
Паспорта на горючее	+	+
Журнал выдачи паспортов	+	-
Рабочие журналы лаборантов	+	-
Журнал выдачи контрольных талонов	+	+
Контрольные талоны	+	+
Журнал учета работы фильтров и фильтров – сепараторов, установленных на складе	+	+
Журнал учета некондиционного горючего	+	+
График зачистки резервуаров	+	+
Журнал слива отстоя и проверки горючего на отсутствие воды и механических примесей	+	+
Журнал ежедневных заданий	+	-
Журнал учета работы лаборатории воинской части (карточки учета)	+	-

Примечание : знак "+" обозначает, что учетный документ ведется, знак "-" учетный документ не ведется.

Приложение 2
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Сроки хранения

горючего, масел, смазок и специальных жидкостей в резервуаре и таре

Наименование горючего, масел, смазок и специальных жидкостей и условия хранения	Сроки хранения в годах
Бензины авиационные всех марок: при хранении в наземных резервуарах при хранении в заглубленных и полузаглубленных резервуарах при хранении в автоцистернах и бочках	5 6 5
Бензины автомобильные А-76, Аи-80: при хранении в наземных резервуарах при хранении в заглубленных и полузаглубленных резервуарах при хранении в автоцистернах и бочках при хранении в канистрах	4 5 3 2
Бензины автомобильные Аи-91, Аи-92, Аи-93, Аи-96: при хранении в наземных резервуарах при хранении в заглубленных и полузаглубленных резервуарах при хранении в автоцистернах и бочках	5 6 4
Топливо для реактивных двигателей ТС-1,РТ: при хранении в наземных полузаглубленных и заглубленных резервуарах, автоцистернах и бочках при хранении в резинотканевых резервуарах	7 1
Дизельное топливо: при хранении в наземных резервуарах при хранении в заглубленных и полузаглубленных резервуарах при хранении в автоцистернах, бочках и канистрах	12 12 6
Масло авиационное МС-8п	15
Масло авиационное рабочее - консервационное МС-8рк	15
Масло авиационное МК-8п МК-8	15
Масло авиационное ИПМ-10	10
Масло синтетическое ВНИИ-НП-50-1-4Ф	5
Масло синтетическое Б-ЗВ	15
Масло синтетическое ЛЗ-240	5
Масло авиационное 36/1-КУА	10
Масло авиационное МС-20 (МС-20С)	20
Масла трансформаторные	5
Масла приборные	5
Масло моторное М-6з/10в (ДВ АСЗп/10в)	15
Масло моторное М- 10-В2	15
Масло моторное М-10-Г2	15
Масло моторное М-10-Г2(к)	15
Масло моторное М-16-А(т) (МТ-16п)	10
Масло моторное М-16-В2 (М-16ИХП-3)	15
Масло моторное М6з/10-Б2 (МТЗ-10п)	15
М-14-В2	10
Масла трансмиссионные: ТАП-15В, ТС-15К, ТСп-10, ТСЗ-9гип, ТСп-14гип	16
ТСЗп-8, МТ-8п, ТС гип,	10
Масло трансмиссионное универсальное всесезонное ТМ-5-12 (рк)	15
Масло трансмиссионное ТАД-17и	10
Масла для гидромеханических (автоматических) передач марки "А"	15
Масло для гидрообъемных передач и систем гидроусиления рулей марки	15
Полужидкая трансмиссионная смазка ЦИАТИМ-208	15
Масла осевые Сп и С	15
Масла осевые	5
Масло шарнирное ВНИИ НП-25	5
Масло редукторное ВНИИ НП-30	5
Масла приборные 132-0,8. МВП.	5
Масла вакуумные ВМ-3, ВМ-4, ВМ-6	5
Масла часовые МН-60, МЦ-3.	5
Масла индустриальные	10
Масло вазелиновое медицинское	5
Масло парфюмерное	5
Масло касторовое техническое	3
Масло костное смазочное	5
Масло для вентиляционных фильтров	5
Масло ОКБ-13 2-19	5
Масла компрессорные КС-19, К-19, П-28	10
Масла для холодильных машин	5
Масла консервационные НГ-203Б, К-17	10
Масла рабочее - консервационные для вооружения РЖ, КРМ	7
Присадки АКОР-1,КП	10
Смазка Литол-24	14
Смазка ВНИИ НП-242	12
Смазка СВЭМ (ВНИИ НП-288)	5
Смазки солидолы С	5
Смазки солидолы Ж	7
Смазка графитная	6
Смазка Зимол	6
Смазка Лита	13
Смазка МЗ	5
Смазка Циатим-201	8
Смазка МС-70	10
Смазки ГОИ-54п, ЦИАТИМ-221	5
Смазка ПФМС-4с	7
Смазки ВНИИ НП-207, ВНИИ НП-282	5
Смазка ВНИИ НП-231	15
Смазка ЦИАТИМ-205	10
Смазка ВНИИ НП-279	6
Смазка № 8	2
Смазки ОКБ-122-7, ВНИИ НП-271Н, ЭРА(ВНИИ НП-286М), САПФИР(ВНИИ НП-261)	5
Смазка АТЛАНТА (ВНИИ НП-354)	6
Смазки Свинцоль -01, 02	5
Смазка СТ (НК-50)	3
Смазка пушечная	10
Смазка лейнерная	10
Смазки АМС-1, АМС-3, ВНИИ НП-232, канатная 39у, ЦИАТИМ-203	10
Замазка ЗЗК - Зу	10
Смазки 1-13, 1-ЛЗ	4
Смазки консталин жировой, АМ (карданная)	5
Смазки ЦИАТИМ-202, бензоупорная	10
Смазка снарядная	6
Смазка ВНИИ НП-263	14
Смазка № 9	10
Вазелин медицинский	5
Масло гидравлическое МГЕ-1ОА	13
Масло гидравлическое АУП	10
Масло гидравлическое АМГ-10	10
Масло гидравлическое МГЕ-4А	10
Жидкости АЖ-12	8
Рабочая жидкость 7-50с-3	5
Рабочая жидкость ПОЛЮС	5
Рабочая жидкость ЛЗ-МГ-2	8,5
Тормозная жидкость "Нева"	12
Тормозная жидкость ГТЖ-22М	15
Тормозная жидкость "Томь"	3
Тормозная жидкость Роса – ДОТ (ДОТ- 4)	3
Жидкость охлаждающая низкозамерзающая М-40, М-65	5
Жидкость охлаждающая низкозамерзающая "Тосол", "Лена"	3
Этиленгликоль концентрированный	6
Жидкости разделительные 12ф, 13фм.	5
Жидкость "И" (этилцеллозольф)	2
Жидкость ТГФ (тетрогидрофурфуриловый спирт)	4
Спирты этиловые	6
Масла турбинные	5

            Примечания:
      1. Условия хранения горючего, масел, смазок и специальных жидкостей должны соответствовать требованиям ГОСТ 1510 и настоящей Инструкции.
      2. Для тех марок горючего, масел, смазок и специальных жидкостей, сроки хранения которых не указаны в настоящем приложении, руководствоваться сроками хранения, установленными нормативно-техническими документами на них.
      3. Указанные сроки являются ориентировочными.

Приложение 3
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Периодичность лабораторной проверки

качества горючего при хранении и минимальный объем проб, необходимый для проведения анализа (при параллельном определении)

Наименование горючего	Периодичность анализа, месяцев		Минимальный объем проб (дм³) для анализа
Наименование горючего	контрольного	складского	контрольного	складского	полного
1	2	3	4	5	6
Бензины авиационные и автомобильные	12	24	0,5	0,5	1,0
Топливо для реактивных двигателей	12	24	0,5	0,5	1,0
Топлива дизельные	18	36	0,5	0,5	1,0
Масла авиационные	12	24	0,5	0,75	1,0
Масла моторные, трансмиссионные, турбинные, компрессорные, приборные, специализированные, для холодильных машин	18	36	0,5	0,6	1,0
Масла моторные на синтетической основе для поршневых двигателей наземной техники	6	12	0,5	0,6	1,0
Смазки пластичные	12	36	0,5	0,5	0,5
Гидравлические жидкости	12	24	0,5	0,5	0,5
Амортизаторные и тормозные жидкости	12	24	0,5	0,5	0,5
Разделительные жидкости	12	24	0,5	0,5	0,5
Охлаждающие низкозамерзающие жидкости	6	12	0,5	0,5	0,5
Жидкость "И"	3	6	0,5	0,5	0,5
Спирт этиловый	12	24	0,5	0,5	0,5
Водно-спиртовые смеси	-	-	0,5	-	-
Авиационные маслосмеси	-	-	-	-	0,5

            Примечания:
      1. Для cмазок № 8 и НК50 складской анализ проводится с периодичностью в 24 месяца.
      2. Контрольный и полный анализ производиться с периодичностью, указанной в эксплуатационной документации и по требованию руководящего состава органов управления государственной авиации Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 2 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 4
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Перечень показателей качества, определяемых при приемо-сдаточном, контрольном, складском и полном анализах

Сноска. Перечень с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

№ п/п	Наименование горючего	Перечень показателей качества по видам анализа показателей качества
№ п/п	Наименование горючего	приемного	контрольного	складского	полного
1	2	3	4	5	6
1	Бензины авиационные и автомобильные	Плотность. Цвет и прозрачность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Фракционный состав. Содержание водорастворимых кислот и щелочей	Плотность. Цвет и прозрачность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Фракционный состав.	Плотность. Цвет и прозрачность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Фракционный состав. Содержание фактических смол.	Плотность. Цвет и прозрачность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно) Фракционный состав. Октановое число (для авиационных бензинов, автомобильных бензинов А-76 - по моторному методу, а для автомобильных бензинов Аи-80, Аи-93, Аи-92, Аи-95 и Аи-98 - по исследовательскому методу). Содержание фактических смол.
2	Топлива для реактивных двигателей	Плотность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Фракционный состав* Содержание водорастворимых кислот и щелочей* Удельная электрическая проводимость (для топлив с антистатической присадкой).	Плотность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Фракционный состав.Температура вспышки. Содержание ПВК жидкости (после введения). Удельная электрическая проводимость (для топлив с антистатической присадкой).	Плотность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно).Фракционный состав. Содержание фактических смол. Кислотность. Удельная электрическая проводимость (для топлив с антистатической присадкой). Температура вспышки.	Плотность. Содержание механических примесей (качественно).Содержание воды(качественно). Фракционный состав. Температура вспышки. Вязкость при 20°С. Содержание фактических смол. Кислотность. Термическая стабильность (статическая). Испытание на медной пластинке. Содержание водорастворимых кислот и щелочей. Удельная электрическая проводимость (если в паспорте поставщика на топливо есть численное значение этого показателя).
3	Топлива дизельные	Плотность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Температура вспышки* Фракционный состав* Содержание водорастворимых кислот и щелочей *	Плотность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Температура вспышки Фракционный состав	Плотность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Фракционный состав. Температура помутнения (застывания - для марки "А").Содержание фактических смол. Кислотность. Температура вспышки.	Плотность. Содержание механических примесей (качественно). Содержание воды (качественно). Температура вспышки. Фракционный состав. Температура помутнения. Температура застывания. Вязкость при 20°С. Содержание фактических смол. Кислотность. Испытание на медной пластинке. Содержание водорастворимых кислот и щелочей.
4	Жидкость "И"	Внешний вид. Плотность. Растворимость в топливе. Массовая доля воды.	Внешний вид. Плотность. Растворимость в топливе. Массовая доля воды.	Внешний вид. Плотность. Растворимость в топливе. Массовая доля воды.	Внешний вид. Плотность. Растворимость в топливе. Массовая доля воды. Показатель преломлений. Массовая доля кислот. Температурные пределы перегонки (для жидкости "И"). Число омыления (для жидкости "И").
5	Масла	Плотность. Содержание воды (качественно). Содержание механических примесей (качественно). Прозрачность (для трансформаторных масел). Температуря вспышки* Вязкость кинематическая при положительной температуре* Содержание водорастворимых кислот и щелочей.	Плотность. Содержание воды (качественно). Содержание механических примесей. (качественно) Прозрачность (для трансформаторных масел). Температура вспышки Вязкость кинематическая при положительной температуре	Плотность. Содержание воды (количественно). Содержание механических примесей (количественно). Прозрачность (для трансформаторных масел). Вязкость кинематическая при положительной температуре. Щелочное число. Кислотное число.	Плотность. Содержание воды (количественно). Содержание механических примесей (количественно). Прозрачность (для трансформаторных масел). Температура вспышки. Вязкость кинематическая при положительной температуре. Щелочное число. Кислотное число. Температура застывания. Зольность. Число деэмульсации (для турбинных масел). Коксуемость.
6	Пластичные смазки	Внешний вид.	Внешний вид.	Внешний вид. Температура каплепадения.	Внешний вид. Температура каплепадения. Пенетрация при 25°С. Содержание воды. Содержание механических примесей. Кислотное число. Содержание свободных щелочей и органических кислот. Содержание ВКЩ.
7	Гидравлические жидкости	Внешний вид. Плотность.	Внешний вид. Плотность.	Внешний вид. Плотность. Содержание воды. Кислотное число.	Внешний вид. Плотность. Вязкость кинематическая при положительной температуре. Содержание механических примесей. Содержание воды. Кислотное число. Температура вспышки.
8	Амортизаторные и тормозные жидкости	Внешний вид. Плотность	Внешний вид. Плотность.	Внешний вид. Плотность. Температура кипения.	Внешний вид. Плотность. Вязкость кинематическая при положительной температуре. Температура вспышки. Температура кипения. Показатель преломления. Температура застывания. Показатель концентрации водородных ионов рН (для тормозных жидкостей).
9	Разделительные жидкости	Внешний вид и цвет. Плотность.	Внешний вид и цвет. Плотность.	Внешний вид и цвет. Плотность. Содержание воды.	Внешний вид и цвет. Плотность. Вязкость кинематическая при положительной температуре. Содержание механических примесей. Содержание воды. Кислотное число. Температура застывания. Показатель преломления.
10	Охлаждающие низкозамерзающие жидкости	Внешний вид. Плотность. Температура замерзания (начала кристаллизации), определяемая гидрометром.	Внешний вид. Плотность. Температура замерзания (начала кристаллизации), определяемая гидрометром.	Внешний вид. Плотность. Температура замерзания (начала кристаллизации), определяемая гидрометром.	Внешний вид. Плотность. Температура замерзания (начала кристаллизации), определяемая гидрометром. Фракционные данные (фракционный состав). Показатель концентрации водородных ионов рН.
11	Спирт этиловый	Внешний вид, запах. Крепость.	Внешний вид, запах. Крепость.	Внешний вид, запах. Крепость.	Внешний вид, запах. Крепость. Проба на чистоту. Содержание свободных кислот.
12	Водноспиртовые смеси	Внешний вид. Содержание безводного спирта в смеси (крепость).	Внешний вид. Содержание безводного спирта в смеси (крепость).	Не проводится.	Не проводится.
13	Авиационные маслосмеси	Не проводится.	Не проводится.	Не проводится.	Плотность. Вязкость кинематическая. Температура вспышки. Содержание воды. Содержание механических примесей (проводится после приготовления смеси).

Примечание: * определяется во вторую очередь, после разрешения на слив в процессе слива.
** определяется после перекачки

Приложение 5
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной авиации

Сноска. Приложение 5 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

Паспорт № ___

На __________ поступившего ________ от
______________________________________
(марка горючего)

___ Проба №____ отобрана "__" ___20__года из резервуара (партии) №___
Дата изготовления "__"_______20 __ года
Завод изготовитель__________________
Дата проведения анализа "__"_____ 20__года
Срок действия паспорта "__"_____ 20__года

№ п/п	Показатель	Норма по стандарту (ГОСТ, ТУ)	Результат анализа
1	2	3	4

Заключение:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
М. П.
"__"___________20__года
Начальник ___________ лаборатории

Примечание:
в паспортах, выдаваемых лабораториями, указываются все показатели качества горючего. В паспортах качества, выдаваемых заводами-изготовителями горючего, указываются показатели качества в объеме требований действующих стандартов на продукт.

	Приложение 6 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

                                          План
                  освежения горючего длительного хранения
            на складе горючего, в баках и системах авиационной техники
            _________________________________________________________
                  войсковой части ________ на 20 __ год

Марка, горючего, ГОСТ (ТУ)	Номер резервуара (машин, партий горючего в таре)	Количество горючего, т	Дата изготовления горючего	Дата закладки на хранение	Номер паспорта и дата последнего анализа	Плановый срок хранения, лет	Подлежит освежению, год и месяц	Ответственный за освежение	Отметка о продлении срока хранения (указывается новый срок освежения, номер и дата акта	Отметка об освежении
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

            Примечания:
      1. План освежения горючего составляется в авиационной части – на хранимое горючее.
      2. При установлении плановых сроков освежения следует руководствоваться требованиями приложения 3.
      3. План утверждается командиром авиационной части, подписывается заместителем командира тылу (МТО), начальником службы горючего и начальником лаборатории (лаборантом).

	Приложение 7 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

Журнал

учета некондиционного горючего

Войсковая часть	Марка некондиционного горючего	Количество, м³	Номер резервуара	Дата изготовления	Номер паспорта на некондиционный продукт и дата его подачи	Показатели по которым продукт вышел за пределы кондиции, и их значения	Отметка о принятом решении (мерах)
1	2	3	4	5	6	7	8

            Примечание.
      В графе 8 приводятся следующие данные:
      1) номер акта комиссии по расследованию причин порчи горючего и краткие рекомендации;
      2) решение начальника службы горючего;
      3) реализация принятого начальником службы горючего решения.

Приложение 8
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной авиации

Сноска. Приложение 8 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

	Форма
	УТВЕРЖДАЮ Командир войсковой части ____ "__"__________20 __ года

Акт
на отбор проб горючего от "" _20__года

Комиссия в составе председателя ___________________ членов комиссии
________________________________________________________________
(должности, фамилии, имена, отчества при его наличии)
произвела отбор проб горючего согласно следующему перечню:

№ п/п	Номера проб	Марка горючего ГОСТ (ТУ)	Дата выработки горючего, месяц, год	Откуда отобрана проба (номер резервуара, цистерны, транспортера)	Количество отобранной пробы, дм3	Количество горючего, от которого отобрана проба, дм3	Вид анализа (контрольный, складской, полный или какие показатели определить
1	2	3	4	5	6	7	8

Пробы отобраны согласно ГОСТ 2517-2012 "Методы отбора проб"
в чистую сухую посуду и опечатаны печатью с оттиском _________________________
Пробы отобраны для анализа в лаборатории ____________________________________
Председатель комиссии _____________________________________________________
Члены комиссии ___________________________________________________________

	Приложение 9 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

Журнал
регистрации проб горючего

№ п/п (он же номер пробы, анализа и паспорта)	Марка горючего	Дата отбора пробы (дата приема на анализ)	Количество отобранной принятой пробы, дм3	Откуда отобрана проба (указывается номер резервуара, цистерны, транспорта, название танкера или баржи, номер партии горючего в таре)	Фамилия отобравшего пробу (наименование воинской части, представившей пробу, и номер пробы части)	Куда направлена проба для анализа (дата окончания анализа)	Номер резервуара (хранилища), в который слит (помещен) продукт	Объем анализа (контрольный, полный) или наименование показателей	Дата и номер паспорта лаборатории	Подпись получившего паспорт или исходящий номер письмо, которым отправлен
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11

	Приложение 10 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

Журнал
анализа (учета качественного состояния) топлива

Резервуар (партия) №_______

Номер по журналу регистрации проб

Дата окончания анализа

Наименование воинской части и номер пробы, присвоенный частью

Наименование горючего

Дата изготовления (поступления) и откуда поступило горючее (из какого резервуара)

Плотность при 20⁰С, г/см³

Масса свинца, содержание ТЭС, г/кг (для топлив термическая стабильность)

Октановое число, цетановое число

Содержание ароматических углеводородов

Содержание механических примесей

Фракционный состав

Вязкость

Кислотность мг КОН на 100 см³ горючего

Температура помутненич, ⁰С (для авиабензинов период стабильности)

Температура застывания, ⁰С

Температура вспышки, ⁰С

Содержание фактических смол, мг на см³

Содержание серы , % масс.

Содержание воды

Содержание водорастворимых кислот и щелочей

Цвет и прозрачность

Заключение о качестве горючего

Отметки о полном израсходовании горючего (дата отгрузки, когда и куда перекачено, дата зачистки

температура начала перегонки, ⁰С

10% перегоняется при температуре, ⁰С

50% перегоняется при температуре, ⁰С

90% перегоняется при температуре, ⁰С

конец кипения, 97,5% перегоняется при температуре, ⁰С

96, 98 % перегоняется при температуре, ⁰С

остаток, %

остаток и потери, %

кинематическая, при температуре 20⁰С,сСт

условная, в градусах ВУ

общее

в том числе меркаптановой

Форма

Журнал
анализа (учета качественного состояния) масел

Резервуар (партия) №_______

Номер по журналу регистрации проб

Дата окончания анализа

Наименование воинской части и номер пробы, присвоенный частью

Наименование масла

Дата изготовления (поступления) и откуда поступило горючее (из какого резервуара)

Вязкость, сСт

Отношение кинематической вязкости при 50⁰С к кинематической вязкости при 100 ⁰С

Температура вспышки в закрытом тигле, ⁰С

Температура вспышки в открытом тигле, ⁰С

Кислотное число, мг КОН на 1 г масла

Коксуемость, %

Зольность, %

Щелочность

Цвет и прозрачность

Содержание механических примесей, %

Содержание воды, %

Содержание водорастворимых кислот и щелочей

Число деэмульсации, мин

Температура застывания, ⁰С

Заключение о качестве масла

Отметка о полном израсходовании масла (дата отгрузки, когда и куда перекачено, дата зачистки)

плотность при 20⁰С, г/см³

при температуре 20⁰С

при температуре 50⁰С

при температуре 100⁰С

Форма

Журнал
анализа (учета качественного состояния) смазок и специальных жидкостей

Резервуар (партия) №____

Номер по журналу регистрации проб

Дата окончания анализа

Наименование воинской части и номер пробы, присвоенный частью

Наименование продукта

Дата изготовления (поступления) и откуда поступило горючее (из какого резервуара)

Внешний вид, запах

Цвет и прозрачность

Температура каплепадения, ⁰С

Плотность (пенетрация), г/см³

Показатель преломления

Содержание механических примесей, %

Содержание водорастворимых кислот и щелочей

Содержание воды, %

Вяз-кость

Фракционные данные

Крепость спирта, %

Кислотность (кислотное число), мг КОН на 100 см³ (1 г)

Температура застывания (начала кристаллизации), ⁰С

Температура вспышки в открытом тигле, ⁰С

Содержание динатрийфосфата, грамм на литр

Содержание дикстрина

Содержание хлоридов, % (смешиваемость с водой)

Содержание молибденовокислого натрия, % (растворимость в топливе)

Содержание свободных органических кислот

Содержание свободной щелочи, %

Водородный показатель, ед. РН

Заключение о качестве продукта

Отметка о полном израсходовании масла (дата отгрузки, когда и куда перекачено, дата зачистки)

при 50 (100) ⁰С

при 20 (0) ⁰С

начала перегонки (температура кипения), ⁰С

фракция, выкипающая до 150⁰С, %

остаток, выкипающий выше 150⁰С, % (конец кипения)

потери, %

	Приложение 11 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

Журнал

выдачи паспортов на горючее

№ п/п	Марка горючего	Номер резервуара (партии)	Номер паспорта	Дата выдачи	Номер воинской части, которой выдан паспорт	Подпись в получении	Примечание
1	2	3	4	5	6	7	8

	Приложение 12 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

Журнал

учета технического состояния, проверки и ремонта средств измерений

Дата записи

Средства измерений

Тип или шрифт

Пределы измерения

Заводской номер

Индекс агрегата

Место установки

Периодичность поверки

Дата последней поверки или выпуска

Дата поверки средств измерений

Дата отправки средств измерений и возращения с ремонта

Примечание

Номер агрегата

В каком подразделении находится

20__г

первая

вторая

третья

            Книга предназначена для учета технического состояния, поверки и ремонта средств измерений, в том числе входящих в комплекты средств заправки, находящихся в эксплуатации или на хранении.
      Записи в графах 2-5 и 10 производятся на основании данных, указанных в формулярах (паспортах) средств измерений.
      В графах 11-15 в числителе записывается планируемая, а в знаменателе – фактическая дата поверки.
      В графах 16-18 в числителе записывается дата отправки, в знаменателе - дата возвращения из ремонта.
      В примечании указывается номер акта на списание, отметка о передаче средств измерений в другие подразделения.

Приложение 13
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Сноска. Приложение 13 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

План работы лаборатории на 20__ год.

№ п/п	Наименование планируемых работ	Трудозатраты (человеко-дни, условный анализ)	Сроки исполнения	Ответственный за исполнение	Отметка о выполнении
1	2	3	4	5	6

Планируемые работы (графа 2) должны формироваться по разделам:

1. Проведение анализов.

2. Работа по контролю качества и применению горючего:

1) организация проверки точности испытания горючего;

2) техническая учеба (специальная подготовка);

3) участие в тактико-специальном учении.

3. Организационные вопросы:

1) подготовка отчета о работе лаборатории;

2) подготовка плана освежения горючего;

3) поверка средств измерения;

4) оформление заявок на потребное количество приборов, посуды и реактивов.

4. Хозяйственные работы.

Приложение 14
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Особенности маркировки технических средств хранения и транспортирования горючего

Сноска. Приложение 14 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Единый подход к маркировке средств транспортирования и хранения горючего на всем пути следования его от заводов промышленности до баков авиационной техники преследует цель:

обеспечить безошибочное определение марки горючего в цистернах, резервуарах, трубопроводах и таре;

свести к минимуму возможность случайных смешений различных сортов горючего при внутрискладских операциях по приему, перекачке и затариванию, исключить возможные ошибки при выдаче горючего и заправке авиационной техники;

предупредить личный состав о необходимости строгого соблюдения мер безопасности при работе с горючим.

Маркировка технических средств должна соответствовать требованиям ГОСТ 14202, ГОСТ 19433, ГОСТ 14192, ГОСТ 1510 и содержать:

основную надпись;

дополнительную надпись;

знаки опасности.

Основная надпись на резервуарах, таре и технических средствах, заполненных горючим, указывает тип и марку горючего. Например, авиационный бензин Б-91/115, дизельное топливо, авиационный керосин ТС-1.

Дополнительные надписи на резервуарах включают:

номер стандарта на продукт, хранящийся в резервуаре;

дату залива (год и месяц);

дату освежения (год и месяц);

дату полного анализа.

Дополнительные надписи на таре включают:

номер стандарта на затаренный продукт;

массу брутто и нетто;

дату изготовления продукта;

наименование предприятия изготовителя продукта (условное наименование воинской части), производившей затаривание продукта;

номер партии и номер бочки в партии.

Надписи на резервуарах и таре с горючим должны быть сделаны с помощью трафаретов или штампов краской, не смываемой водой и горючим.

Знаки опасности (рисунок 1, 2) в соответствии с требованиями ГОСТ 19433 наносятся на тару с горючим в зависимости от характера опасности. Знак опасности имеет форму квадрата, повернутого на угол со стороной не менее 100 мм (для контейнеров и железнодорожных цистерн – не менее 250 мм, для автотранспортных средств не менее – 190 мм), который разделяется на два равных треугольника.

В верхнем треугольнике знак опасности изображается символом опасности соответствующего класса. Для легковоспламеняющихся жидкостей группы 3 с температурой вспышки в закрытом тигле до 61⁰С (бензинов, топлив для реактивных двигателей, дизельных топлив) символом опасности является черное (белое) пламя на красном фоне.

Символом опасности для группы 6 ядовитых технических жидкостей является череп и две скрещенные кости черного цвета на белом фоне.

Вдоль условной горизонтальной диагонали знаков опасности наносится надпись, характеризующая вид опасности груза. Для горючих делается надпись "легковоспламеняющаяся жидкость", для ядовитых – "яд". В нижнем углу основных знаков указывается номер класса (для легковоспламеняющихся жидкостей – 3 класс, для ядовитых – 6 класс). По краю знака, на расстоянии 5 мм от кромок, располагается рамка, наносимая черным цветом.

Если горючее обладает более чем одним видом опасности, то на тару наносятся несколько знаков опасности, указывающих на виды этих опасностей. Например, на тару с этилированным бензином наносятся два знака опасности, характеризующие его как легковоспламеняющуюся и ядовитую жидкость.

Рис.1. Знак опасности на таре с горючим

Рис.2. Знак опасности на таре с ядовитыми жидкостями

Место нанесения маркировки

Все виды технических средств службы горючего после их заполнения или закрепления за определенным горючим должны иметь маркировку.

Маркировка горизонтальных резервуаров при длительном хранении горючего наносится на днище со стороны пожарного проезда над коренной задвижкой.

Основная надпись должна располагаться ниже номера резервуара в центральной части днища, дополнительные надписи следует наносить ниже основной.

Знаки опасности наносятся на днище выше номера резервуара и на обечайке с двух противоположных сторон.

При кратковременном хранении горючего в горизонтальных резервуарах знаки опасности наносятся на резервуаре, а основная надпись на табличке, установленной со стороны пожарного проезда.

На вертикальных стальных резервуарах основные и дополнительные надписи наносятся ниже номера резервуара над коренной задвижкой (рисунок 3), знаки опасности выше номера резервуара.

Маркировка заглубленных и полузаглубленных резервуаров наносится на табличках, установленных на подставках со стороны обвязки резервуаров. Кроме того, к маховикам грузовых задвижек прикрепляются опознавательные бирки с указанием типа, марки горючего и предупреждающих цветных полос (рисунок 4).

Опознавательные бирки с указанием типа, марки горючего и предупреждающих цветных полос должны прикрепляться на маховике сливной задвижки автомобильных средств транспортирования горючего.

Маркировка бочек наносится на днище с горловиной. Основная надпись располагается в центре днища, затем следует дополнительная надпись. Возможно также применение съемных бирок (трафаретов), закрепленных с помощью пробки на днище бочки (рисунок 5а, 5б). Знаки опасности при необходимости наносятся на днище вверху, выше основной надписи и на обечайке с двух противоположных сторон (рисунок 5а, 5б).

Рис.3. Пример маркировки резервуара, заполненного горючим

Рис.4 Пример маркировки бирки

а б

Рис.5. Примеры маркировки заполненной тары:

5а — маркировка днища бочки; 5б – съемная бирка (трафарет) под пробку бочки.

В бетонных колодцах и других сходных условиях, где пространство не позволяет наносить кольца, надписи и стрелки на трубопровод по трафарету, маркировка наносится на стенке колодца рядом с трубопроводом или с помощью бирок, закрепленных на трубопроводе.

Маркировка мягких резервуаров, заполненных горючим, наносится на табличках, установленных на подставках со стороны обвязки резервуаров (рисунок 6).

Вид маркировки.

Маркировка непосредственно на резервуары, тару, трубопроводы, а также на таблички наносится краской по трафарету. Маркировка от руки не допускается.

Шрифт для нанесения маркировки указан на рисунках 7 и 8.

При подготовке трафарета буквы и цифры должны быть выполнены по клеткам в соответствии с рисунками 7 и 8.

Шрифт для трафаретов, высота букв и цифр которого менее 25 мм, должен соответствовать рисунку 7, а 25 мм и более рисунку 8. Допускается для трафаретов из металла и других прочных материалов уменьшать количество перемычек.

Расстояние между буквами и цифрами должно быть не менее 1/6 их высоты, за исключением таких сочетаний, как "Р" и "А", "Ф" и "Т", "Г" и "Д", для которых расстояние должно быть установлено зрительно равным с остальными. Расстояние между словами должно быть не менее 1/2 высоты букв и цифр. Ширина перемычек букв и цифр, соответствующих шрифту на рисунке 8, должна быть равна 1/40 высоты букв и цифр.

Маркировку на бирки наносят штемпелеванием по трафарету или методом клеймения.

Надписи должны быть четкими, не смываемыми водой и хранимым продуктом и не обесцвечивающимися. Их выполняют краской черного цвета на светлых поверхностях и белого или светло-желтого на темных. Требования к оформлению маркировочных ярлыков и табличек приведены в таблице 1.

Рис. 6. Пример маркировочной таблицы для мягкого резервуара

Рис. 7. Шрифт для трафаретов, высота букв до 25 мм

Рис. 8. Шрифт для трафаретов, высота букв 35 и более мм

Таблица 1

Требования к оформлению маркировочных ярлыков и табличек

Наименования и параметры технических средств	Высота букв, надписей, наносимых на технические средства, мм
	основных		дополнительных
	одна строка	две строки	дополнительных
1	2	3	4
Трубопровод диаметром, мм: менее 80.	19	-
от 81 до 160	32	19
от 161 до 220	50	25
от 221 до 300	63	32
Резервуар емкостью, м ³ 1000 и менее	140		70
более 1000	280		70
Контейнеры	100		25
Бочки	50		25
Канистры (банки, бутылки)	25		12

	Приложение 15 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

Журнал

учета работы фильтров и фильтров-сепараторов

Дата	Перепад давления, кгс/см²		Отметка о регламентных работах (замена, промывка, осмотр и замена уплотнительных прокладок)	Подпись лиц, проводивших регламентные работы и проверку их выполнения (водителя, помощника начальника службы горючего, лаборанта)
	левый	правый

            Примечания:
      1. Учет работы фильтров организуется начальниками служб горючего, ведется лабораторией.
      2. Перепад давления на фильтре и фильтре-сепараторе заносится в журнал учета их работы в начале и в конце рабочего дня.
      3. Для фильтров и фильтров-сепараторов специальных автомобилей записи о перепаде давления и состоянии водоотделяющих элементов производятся в формуляре этого средства при сдаче водителем раздаточных ведомостей на горючее.

	Приложение 16 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма
	УТВЕРЖДАЮ Командир войсковой части ____ "__" ___________ 20 __ г

План

проведения анализов горючего войсковой части на 20 __ г.

Наименование горючего, смазочных материалов и специальных жидкостей	Номер резервуара, партии горючего	Дата изготовления горючего	Дата последнего анализа		Январь	Февраль	Март	Апрель	Май	Июнь	Июль	Август	Сентябрь	Октябрь	Ноябрь	Декабрь	Отметка об отгрузке или расходовании
			контрольного	полного
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18

Примечание.

В графах 5 и 6 проставляются даты последнего полного (складского контрольного) анализа (по паспорту качества или журналу анализов). В графах 7-18 числителем указывается вид анализа (К- контрольный, П – полный, С – складской), знаменателем – дата проведения и номер анализа (паспорта). Планируемые сроки проведения анализов проставляются с учетом периодичности лабораторной проверки, приведенной в приложении 3.

При согласовании плана проведения анализов начальник лаборатории корректирует планируемые сроки исходя из своих реальных возможностей. Например, в проекте плана срок проведения анализа – "май". Можно перенести на "апрель", "март", но нельзя на "июнь", "июль". План подписывает начальник службы горючего.

Сноска. Примечание - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 17
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Порядок введения, хранения и контроля качества ПВК жидкости ("И")

1. Жидкости предназначены для предотвращения образования или растворения кристаллов льда в топливах для реактивных двигателей или инея, осыпающегося в топливо со стенок топливных баков воздушных судов.

2. По внешнему виду они представляют собой бесцветные или со слабым желтым оттенком прозрачные жидкости, соответствующие требованиям стандартов.

3. Введение ПВК жидкости "И" в топливо производится на складе горючего авиационных частей (части обеспечения) при подготовке топлива для выдачи его на заправку. Жидкости вводятся с помощью переносных или стационарного типа дозаторов во всасывающую линию насоса в поток топлива при заполнении расходных резервуаров.

При поступлении в авиационных частей (части обеспечения) дозаторов ПВК жидкостей с самостоятельным приводом, их установка осуществляется на напорной линии средств перекачки перед расходными резервуарами. В случае дополнительного введения ПВК жидкостей (в зависимости от температурных условий и типа воздушного судна) указанные дозаторы дополнительно устанавливаются на напорной (между фильтром и фильтром-сепаратором) линии (рисунок 1).

Добавление ПВК жидкости через горловину автотопливозаправщика подручными средствами (из канистр, ведра) осуществляется только в случаях отсутствия указанных дозаторов. Полученная смесь перекачивается "на кольцо".

Добавление ПВК жидкости непосредственно в баки воздушных судов не осуществляется.

Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Количество жидкости, вводимое в топливо, рассчитывается по формулам:

где,

– количество ПВК жидкости, дм³ (литров в час);

q – количество ПВК жидкости, дм³;

К – массовая доля ПВК жидкости в топливе, %;

У – объем топлива, дм³ (при определении часового расхода жидкости – подача перекачивающего средства, дм³/ч);

Д – плотность топлива при данной температуре, кг/дм³;

d – плотность ПВК жидкости при данной температуре, кг/дм³.

Рис. 1. Переносной дозатор:

1 - мерное стекло; 2 - кожух мерного стекла; 3 - герметически закрывающаяся крышка заливной горловины; 4 — воздушный кран силикагелевым патроном; 5 - резервуар дозатора; 6 – вентиль для регулирования подачи жидкости; 7 - трубка для соединения дозатора со всасывающим патрубком насоса.

5. Дозаторы, изготовленные в авиационных частях (части обеспечения) (рис. 1.) представляют собой резервуары 5 вместимостью до 200 дм³, оборудованные мерными стеклами 1, с ценой деления не более 1 дм³.

ПВК жидкость под действием разрежения поступает в насос, перемешивается в нем с топливом для реактивных двигателей и по напорной линии, готовая смесь поступает в расходные резервуары. Регулирование выдачи жидкости осуществляется вентилем 6.

6. Контрольными смешениями при определенном постоянном режиме работы средств перекачки (при постоянной подаче) определяются положения вентили 6, соответствующие дозированию ПВК жидкостей массовых долей 0,1; 0,2 и 0,3% от смешиваемого топлива. Указанные положения отмечаются рисками на вентиле.

По окончании смешения определяется по мерному стеклу 1 (при контрольных смешиваниях взвешиванием) количество израсходованной в дозаторе ПВК жидкости и сопоставляется с количеством перекачанного топлива. Допустимые отклонения в содержании ПВК жидкости в топливе для реактивных двигателей от заданного количества должны находиться в следующих пределах:

при введении 0,1% ПВК жидкости ±20%;

при введении 0,2% ПВК жидкости ±15%;

при введении 0,3% ПВК жидкости ±10%.

7. При остановке насоса (по окончании перекачивания) вентиль 6 немедленно закрывается во избежание наполнения горючим дозатора при его расположении ниже уровня топлива в резервуарах и во избежание утечки ПВК жидкости из дозатора в магистраль при его расположении выше уровня топлива в резервуарах. Для предотвращения наполнения дозатора топливом целесообразно трубку 7 оборудовать обратным клапаном, исключающим обратный ток жидкости из заборного трубопровода насоса в дозатор. Силикагелевый патрон 4 осушает воздух, поступающий в дозатор, что исключает обводнение ПВК жидкости. При насыщении силикагелевого патрона влагой силикагель прокаливается путем нагревания до 110°С- 120°С.

Для надежности и удобства градуировки мерную стеклянную трубку помещают в металлический кожух 2 с прорезью. Для качественного и равномерного смешения ПВК жидкости по всему объему перекачиваемого топлива необходимо следить за тем, чтобы расчетное количество жидкости вводилось непрерывно в течение всего времени перекачивания топлива.

Ввод дозатора в эксплуатацию оформляется ежегодно актом с контрольным замером и отражением точности дозирования.

Контрольные замеры точности дозирования производятся при подозрении, что дозатор не обеспечивает допустимых отклонений, указанных в пункте 6 настоящего приложения.

ПВК жидкости хранятся в исправных стальных резервуарах, закрытых от солнечных лучей, и таре, заполненных не более чем на 0,9 вместимости. Резервуары и тара с ПВК жидкостями герметично закрываются и пломбируются. В качестве прокладочных материалов используются пластмасса на основе полиэтилена ПОВ - 50, ПОВ - 67 и паронит.

Хранение и транспортирование продолжительностью более 1 суток ПВК жидкостей в резервуарах и таре, автотопливозаправщиках, автоцистернах и по трубопроводам, имеющим внутреннее цинковое покрытие не осуществляется.

При сливе из железнодорожных цистерн ПВК жидкостей допускается использование штатных технических средств перекачки, заправки и транспортирования горючего. Опорожнение топливозаправщиков от ПВК жидкостей следует производить, минуя фильтр. После слива ПВК жидкостей указанные технические средства промываются топливом для реактивных двигателей. Не допускается хранение и транспортирование ПВК жидкостей в технических средствах с лакокрасочными покрытиями внутренних поверхностей.

При обнаружении течи ПВК жидкость необходимо перелить в исправную чистую тару, не содержащую остатков нефтепродуктов, и проверить содержание воды в жидкости.

Контроль за содержанием ПВК жидкостей в топливе для реактивных двигателей производят после их введения в расходные резервуары, а также в пробах, отобранных из раздаточных устройств средств заправки (не реже 1 раза в летную смену) перед началом заправки воздушных судов.

Перед каждым введением ПВК жидкостей также проверяют их смешиваемость с водой и растворимость в топливе, в которое они должны добавляться. Методы определения ПВК жидкостей в топливах для реактивных двигателей, а также методы определения смешиваемости ПВК жидкостей с водой и растворимости в топливе приведены в приложениях 18-21.

Сноска. Пункт 7 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Приложение 18
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Колориметрический метод

определения содержания ПВК жидкостей в топливах для реактивных двигателей

Метод определения массовой доли ПВК жидкостей в реактивном топливе основан на изменении окраски раствора, содержащего водную вытяжку жидкости, бихромат калия и серную кислоту, в зависимости от содержания жидкости в топливе. Окраска раствора в зависимости от содержания жидкости изменяется от оранжевой через желтую и зеленую (с оттенками) до голубой (бирюзовой).

1. Посуда, реактивы

Калий двухромовокислый 0,2н раствор.

Кислота серная концентрированная плотностью не менее 1,8 г/см³.

Воронка делительная вместимостью 100 см³, исполнение № 1.

Груша резиновая № 1.

Пипетки вместимостью 2 см³.

Пробирки стеклянные.

Цилиндры измерительные вместимостью 10 и 25 см³.

Штатив для пробирок.

2. Подготовка к испытанию

0,2н раствор бихромата калия готовят растворением 9,7 г соли в 1 дм³ дистиллированной или питьевой воды.

Для исключения влияния посторонних примесей, случайно попавших в выбранные реактивы и воду, оценки пригодности используемых растворов бихромата калия, серной кислоты и воды проводят контрольный опыт. В пробирку наливают 2 см³ воды, 2 см³ 0,2н раствора бихромата калия с 2 см³ серной кислоты. Оранжевая окраска смеси после перемешивания свидетельствует о пригодности применяемых реактивов и воды.

3. Проведение определения

Определение содержания ПВК жидкости проводят следующим образом: в делительную воронку наливают 10 см топлива и 10 см воды, смесь энергично встряхивают в течение 2 мин и отстаивают для расслоения топлива и воды; после этого из делительной воронки сливают водную вытяжку в пробирку. Затем 2 см3 водной вытяжки вносят в другую пробирку, добавляют 2 см3 раствора бихромата калия, 2 см3 серной кислоты и перемешивают.

В случае отсутствия раствора бихромата калия определение можно проводить с сухим препаратом бихромата калия. При этом в пробирку с 2 см3 водной вытяжки добавляют 2 см3 воды, вносят 0,04-0,05 г сухого препарата бихромата калия и перемешивают до полного растворения соли. Затем добавляют 2 см3 серной кислоты.

Через 1-2 мин наблюдают окраску раствора в пробирке: окраска раствора при отсутствии ПВК жидкости в топливе оранжевая (как в контрольном опыте); в присутствии 0,1% масс. желто-зеленая (горчичная), в присутствии 0,2% масс. зеленая; в присутствии 0,3% масс. и более - голубая (бирюзовая).

В целях получения более достоверного результата окраску раствора следует сравнивать с окраской отпечатков цветной контрольной шкалы (рис. 1). Содержание жидкости в анализируемом топливе равно содержанию, которое указано по соответствующим отпечаткам шкалы, близким к окраске раствора.

Наличие в топливе других жидкостей (присадок) органического происхождения, частично или полностью растворимых в воде или способных увеличить концентрацию восстанавливающих бихромат реагентов в водной вытяжке, приводит к некоторому изменению окраски раствора и дать завышенный результат по содержанию ПВК жидкости в топливе. Например, при определении ПВК жидкости в топливе РТ, содержащем противоизносную присадку, завышение достигает 0,05 % масс. Такое завышение следует учитывать внесением поправки 0,05 % масс.

При содержании в топливе ПВК жидкостей в большем количестве, чем 0,3% масс, и необходимости определения ее содержания следует увеличить объем воды, используемой для экстрагирования присадки из горючего, а в остальном поступать в соответствии с изложенной методикой.

При этом для получения значения концентрации жидкости в топливе содержание, указанное по соответствующим отпечаткам шкалы, должно быть умножено на число, равное кратности увеличения объема воды, взятой для экстрагирования.

Например, для получения зеленой окраски раствора было взято для экстрагирования 30 см3(а не 10 см3 как указано выше) воды. По цветной шкале окраска водного раствора соответствует отпечатку со значением "0,20% масс". Тогда содержание присадки в анализируемом горючем будет составлять: 0,20% масс. * 30/10=0,60% масс.

0,00 0,10 0,20 0,30 Рис.1. Цветная контрольная шкала

Приложение 19
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Рефрактометрический метод

определения содержания ПВК жидкостей в топливах для реактивных двигателей

Метод основан на определении показателя преломления водной вытяжки присадки, извлеченной из реактивного топлива водой и расчета массовой доли присадки по формуле.

1. Аппаратура, реактивы и материалы

Рефрактометр типа Аббе, ИРФ-454, ИРФ-22, ИРФ-23 и т. п.

Воронка делительная вместимостью 250 см".

Пипетка вместимостью 5 см³.

Пробирки стеклянные.

Термостат циркуляционный.

Цилиндр измерительный вместимостью 100 см³.

Вода дистиллированная.

Эфир петролейный или серный эфир.

2. Подготовка рефрактометра

Рефрактометр устанавливают перед источником света (окном или электрической лампой мощностью 50-100 Вт).

Через рубашки призм пропускают воду, имеющую температуру 20°С+0,2°С, от циркуляционного термостата. Проверку настройки рефрактометра проводят в соответствии с инструкцией по эксплуатации.

3. Проведение определения

Пробу испытуемого горючего тщательно перемешивают в течение 1-2 мин, отбирают 100 см³ измерительным цилиндром и выливают в делительную воронку. Доливают пипеткой 5 см³ дистиллированной воды, закрывают делительную воронку пробкой и энергично встряхивают в течение 3 мин. Затем закрепляют делительную воронку в вертикальном положении на 3-5 мин. После расслоения сливают водную вытяжку присадки в стеклянную пробирку, исключая попадание горючего в водную вытяжку.

На горизонтальную поверхность нижней призмы пипеткой помещают 1-2 капли водной вытяжки и быстро закрывают блок. Вращая маховичок алидады, наводят трубку на границу света и тени, поворотом зеркала добиваются наилучшей освещенности поля зрения и устанавливают окуляр на отчетливую видимость визирного креста. Затем, вращая маховичок компенсатора, добиваются уничтожения окраски граничной линии. Маховичком алидады точно устанавливают перекрестье на границу светлого и темного полей и проводят отсчет по шкале nд, пользуясь лупой. Четвертый знак оценивают на глаз по положению визирного штриха алидады.

По окончании отсчетов открывают призменный блок и вытирают рабочие поверхности камер и призм чистой мягкой тряпочкой или фильтровальной бумагой. Затем призмы промывают петролейным или серным эфиром. После промывки призмы вновь вытирают и оставляют блок на несколько минут открытым для просушки.

При проведении параллельных определений измеряют показатель преломления водной вытяжки, полученной из следующей порции испытуемого горючего.

4. Обработка результатов

Массовая доля (%) присадки в авиационном горючем рассчитывается по

формуле:

где,

- показатель преломления водой вытяжки при 20⁰С;

- показатель преломления дистиллированной воды, принимаемый равным 1,3330 при 20⁰С;

- показатель преломления присадки при 20⁰С;
      5 – объем дистиллированной воды, взятой для приготовления водной вытяжки, см³;
      р прис.– плотность присадки при 20⁰С, г/см³;
      р топл.– плотность горючего при 20⁰С, г/см³.
      При отсутствии данных по показателю преломления присадки той партии, которая добавлялась в горючее, значение n²⁰принимают равным для "И" - 1,4080; для ТГФ – 1,4520.
      Плотность присадок принимают равной для "И" - 0,930 г/см³, для ТГФ – 1,057 г/см³.
      Расхождение между параллельными определениями не должны превышать 0,02% масс.

Приложение 20
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Методика

определения смешиваемости ПВК жидкостей с водой

Методика предназначена для проверки отсутствия растворимых в ПВК жидкостях загрязнений.

1. Посуда и реактивы

Груша резиновая № 1.

Пипетка вместимостью 5см³.

Секундомер.

Цилиндр измерительный с притертой пробкой вместимостью 100 см³ .

Водадистиллированная.

2. Проведение испытаний и оценка результатов

В цилиндр с притертой пробкой при комнатной температуре вносят 5 см³ ПВК жидкости и 50 см³ дистиллированной воды. Смесь встряхивают в течение 2 мин и отстаивают 15 мин. После этого визуально проверяют состояние смеси. Наличие помутнения, хлопьев и осадка свидетельствует о присутствии в жидкости загрязнений, которые, как правило, являются нефтепродуктами или соединениями цинка. При наличии в составе загрязнений соединений цинка ПВК жидкость признается некондиционной. Наличие в ПВК жидкости нефтепродукта браковочным признаком не является.

Приложение 21
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Методика

определения растворимости ПВК жидкостей в топливах для реактивных двигателей

Методика предназначена для проверки отсутствия в ПВК жидкостях посторонних примесей, не растворимых в топливе для реактивных двигателей.

1. Посуда и реактивы

Топливо для реактивных двигателей без ПВК жидкости, предварительно отфильтрованное.

Воронка делительная вместимостью 100 см³.

Груша резиновая № 1.

Пипетка вместимостью 5 см³.

Секундомер.

Цилиндр измерительный с притертой пробкой вместимостью 100 см³.

2. Проведение испытаний и оценка результатов

В делительную воронку или цилиндр с притертой пробкой при комнатной температуре наливают 95 см³ топлива и добавляют 5 см³ ПВК жидкости, смесь встряхивают в течение 2 мин и отстаивают 15 мин. После отстаивания смесь не должна расслаиваться, на стенках воронки или цилиндра не должно быть капелек жидкости и в смеси не должны присутствовать хлопья, осадок или другие посторонние примеси.

Приложение 22
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Технологическая карта выполнения основных работ, обеспечивающих заправку воздушных судов качественным горючим

Сноска. Приложение 22 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Наименование операций	Порядок исполнения	Срок и периодичность исполнения	Ответственный за исполнение	Документация
1	2	3	4	5
Прием из железнодорожных цистерн	Проверка соответствия качества зачистки резервуаров, предназначенных для приема прибывающего горючего	До прибытия железнодорожных цистерн	Начальник лаборатории, лаборант	Журнал учета зачистки резервуаров и акты на зачистку резервуаров
	Проверка технологической линии приема горючего на соответствие требованиям, обеспечивающим сохранение его качества	То же	То же	Журнал осмотра резервуаров, трубопроводов, насосных станций, сливно-наливных установок
	Подготовка приборов для отбора проб и проведения анализов	То же	Лаборант	Требования действующих стандартов
	Проверка наличия пломб, чистоты и исправности нижних сливных устройств, сливно-наливных рукавов	При приеме	Начальник лаборатории, лаборант	-
	Сверка номеров железнодорожных цистерн с номерами, указанными в накладных и паспортах, проверка правильности и полноты заполнения паспортов и сопоставление данных паспортов с требованиями ГОСТ (ТУ), наличие штампа, печати о приемке горючего представителем заказчика	То же	То же	-
	Отбор проб из каждой железнодорожной цистерны и объединенной пробы с каждой подачи железнодорожных цистерн для приемо-сдаточного анализа	До слива горючего	Лаборант	Акт отбора проб, журнал регистрации проб
	Проверка содержания воды и механических примесей путем отбора донной пробы	До слива горючего (из каждой цистерны)	Лаборант	Журнал слива отстоя и проверки горючего на отсутствие воды и механических примесей согласно приложения 32 к настоящей Инструкции
	Проведение приемо-сдаточного анализа из каждой железнодорожной цистерны в объеме, установленном для выдачи разрешения на слив. Выдача разрешения на слив	При приеме до слива	Начальник лаборатории, лаборант	Журнал анализов
	Слив отстоя в прирельсовый резервуар при обнаружении воды и механических примесей в железнодорожных цистернах	То же	Начальник склада, начальник лаборатории, лаборант	-
	Проведение приемо-сдаточного анализа объединенной пробы	В период слива	Начальник лаборатории, лаборант	Журнал анализов
	Проверка перепада давления на фильтрах	То же	То же	Журнал учета работы фильтров
	Проверка полноты обслуживания средств хранения, транспортирования и перекачки, влияющая на сохранение качества горючего (герметичность резервуаров, установка заглушек, крышек, чехлов)	После слива	То же	-
	Проведение испытаний горючего по всем показателям качества, входящим в объем контрольного анализа	После слива (из каждого резервуара (группы резервуаров))	То же	Журнал анализов
Хранение горючего в отстойных резервуарах	Отстаивание в резервуарах (из расчета 0,3 м³ /ч)	После слива	Начальник склада, кладовщик, лаборант	-
	Проверка и слив отстойной воды и механических примесей	По окончании отстаивания, один раз в неделю при снятии остатков	То же	Журнал слива отстоя и проверки горючего на отсутствие воды и механических примесей согласно приложения 32 к настоящей Инструкции
	Проверка условий хранения	Указывается периодичность для каждого должностного лица	Указываются ответственные лица	Планы (годовые и месячные), графики
Перекачка горючего из отстойных резервуаров в подгруппу расходных резервуаров	Проверка отсутствия механических примесей и воды в отстойных резервуарах (в пробе, отобранной по ГОСТ 2517)	Перед перекачкой	Лаборант	-
	Проверка готовности средств перекачки фильтрования трубопроводных коммуникаций, обеспечение сохранности качества горючего при перекачке	Перед перекачкой	Начальник лаборатории, лаборант	Акт на опрессовку; журнал осмотра резервуаров, насосных станций, журнал учета работы фильтров
	Проверка готовности расходных резервуаров к приему горючего, слив отстоя горючего из кранов нижнего слива и проверка его на отсутствие механических примесей и воды.	То же	Начальник склада, начальник группового заправщика воздушных судов топливом, начальник лаборатории, лаборант	Журнал слива отстоя и проверки горючего на отсутствие воды и механических примесей согласно приложения 33 к настоящей Инструкции
	Проверка качества горючего в отстойных резервуарах (по документам)	То же	Начальник лаборатории, лаборант	Журнал анализов паспортов, паспорт качества на горючее
	Отбор объединенной пробы из кранов нижнего слива расходных резервуаров и проведение ее контрольного анализа	После перекачки	Начальник лаборатории, лаборант	Журнал регистрации проб, журнал анализов, контрольный талон
Выдача горючего на заправку воздушных судов из подгруппы расходных резервуаров	Проверка времени отстаивания горючего (не менее 60 мин)	Перед началом выдачи	Начальник склада, начальник группового заправщика воздушных судов топливом	Журнал учета работы насосных агрегатов
	Слив отстоя из кранов нижнего слива расходных резервуаров и проверка горючего на отсутствие воды и механических примесей	перед началом выдачи и в конце каждой летной смены	Начальник склада, начальник группового заправщика воздушных судов топливом, начальник лаборатории, лаборант	Рабочий журнал группового заправщика воздушных судов топливом. Журнал слива отстоя и проверки горючего на отсутствие воды и механических примесей согласно приложения 33 к настоящей Инструкции
	Отбор арбитражной и объединенной пробы из кранов нижнего слива расходных резервуаров в количестве 1,5 дм³ и ее опечатывание	Перед началом выдачи	Начальник лаборатории, лаборант, должностное лицо определенное приказом по части	-
	Слив отстоя из фильтров и фильтров-сепараторов и проверка чистоты горючего	Перед началом выдачи и в конце каждой летной смены	То же
	Проверка перепада давления на фильтрах и фильтрах-сепараторах	Ежемесячно	Начальник группового заправщика воздушных судов топливом, начальник лаборатории, лаборант	Журнал учета работы фильтров
	Проверка соответствия маркировки средств заправки и транспортирования марке заливаемого в них горючего	Перед наливом	Начальник лаборатории, лаборант	-
	Проверка технического состояния участка Обеспечения чистоты горючего от расходных резервуаров до воздушных судов, в том числе автотопливозаправщиков и заправочных агрегатов группового заправщика воздушных судов топливом	До заправки	То же	Формуляр автотопливозаправщика, рабочий журнал группового заправщика воздушных судов топливом
	Слив отстоя из фильтров и отстойников автотопливозаправщиков и проверка горючего на отсутствие воды и механических примесей	На контрольном пункте проверки автотопливозаправщиков (до заполнения и через 10 мин отстаивания после заполнения)	То же	Контрольный талон
	Выдача контрольного талона водителю автотоплизаправщика, начальнику группового заправщика воздушных судов топливом	После проверки средств заправки	Начальник лаборатории, лаборант	Журнал выдачи контрольных талонов
Контроль средств заправки и горючего на технической стоянке	Проверка технического состояния средств заправки	В начале летной смены	Представитель инженерно-авиационной службы	Контрольный талон, формуляр автотопливозаправщика, рабочий журнал группового заправщика воздушных судов топливом
	Проверка чистоты отстоя горючего из расходных резервуаров группового заправщика воздушных судов топливом, фильтров и фильтров-сепараторов средств заправки и из отстойника автотопливозаправщика	перед началом и в ходе заправки (для группового заправщика воздушных судов топливом; по прибытии, а также после 6 часов стоянки (для топливозаправщиков))	Представители службы горючего и инженерно-авиационной службы	То же
Заправка воздушных судов	Слив отстоя из баков воздушных судов и проверка его на отсутствие воды и механических примесей	В соответствии с руководством по эксплуатации	Старший техник (техник), бортовой техник	Контрольный лист журнала подготовки воздушных судов
	Проверка соответствия маркировки средств заправки в контрольном талоне, а также чистоты и исправности раздаточных устройств и фильтрующих сеток	Перед каждой заправкой	То же	Контрольный талон
	Контроль за перепадом давления в фильтрах и фильтрах-сепараторах средств заправки	При заправке воздушного судна	Начальник группового заправщика воздушных судов топливом, механик-водитель	Журнал учета работы фильтров или рабочий формуляр заправочного агрегата
	Получение раздаточной ведомости на выданное горючее и проверка записи в ней номера контрольного талона	После заправки	То же	Раздаточная ведомость, контрольный талон
	Слив отстоя из баков воздушных судов и проверка его на отсутствие воды и механических примесей	В соответствии с руководством по эксплуатации	Старший техник (техник) воздушного судна	Контрольный лист журнала подготовки воздушного судна
	Отбор проб из баков воздушного судна	После заправки и в соответствии с требованиями настоящей Инструкции	То же	То же

Примечания:

1. Технологическая карта утверждается командиром авиационной части (части обеспечения) и согласовывается с заместителем командира авиационной части (части обеспечения) по инженерно-авиационной службе, подписывается заместителем командира авиационной части (части обеспечения) по МТО и начальником службы горючего.

2. Технологические карты разрабатываются применительно к местным условиям работы для всех видов горючего, подаваемого на заправку воздушных судов.

3. В графе "Ответственный за исполнение" указываются должностные лица, ответственные за выполнение планируемых операций согласно функциональных обязанностей.

Приложение 23
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Схема

обеспечения чистоты авиационного горючего на аэродромных складах

1 – резервуар для слива отстоя; 2 – предохранительный фильтр; 3 – мотонасосная установка (могут использоваться как стационарные, так и подвижные перекачивающие средства; 4 –фильтр предварительной очистки (15-20 мкм); 5 – воздушный фильтр; 6 – емкость для ПВК жидкостей; 7 – дозатор ПВК жидкостей; 8 – фильтр-сепаратор; 9 – фильтр тонкой очистки (5-10 мкм); 10 – фильтр (фильтр-сепаратор) втотопливозаправщика (5-10 мкм); 11 –заправочный агрегат с фильтром (5-10 мкм).

Приложение 24
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Оборудование отстойных резервуаров

(при использовании горизонтальных резервуаров Р-25, Р-50 в качества отстойных они заглубляются или обваловываются)

а б в

а – вариант 1; б – вариант 2; в – вариант 3; 1 – воздушный фильтр; 2 – сливно-наливная труба; 3 – подъемная труба; 4 – хлопушка.

Приложение 25
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Оборудование расходных резервуаров

а – вариант 1; б – вариант 2; в – обвязка расходных резервуаров; г – вариант установки воздушного фильтра; д – подключение расходного резервуара; 1 – сливная труба; 2 – приемная труба (допускается установка в обечайку резервуара); 3 – воздушный фильтр; 4 – зачистной трубопровод; 5 – подъемная труба; 6 – сливной кран; 7 – резервуар для слива отстоя; 8 – воронка с крышкой.

Приложение 26
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной авиации

Сноска. Приложение 26 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

Контрольный талон на горючее № ___

На __________________________________________________
в АТЗ, МЗ, УПГ (наименование горючего)
Наименование горючего _______________________________
Качество горючего соответствует требованиям ГОСТ (ТУ)
____________________________________________________
Паспорт на горючее № __ от "____" ________ 20___ года
Содержание жидкости "И", процент Вода и механические примеси
в резервуаре с горючим отсутствуют.
Подпись _____________________________________________
(начальник лаборатории, лаборант)

Номер резервуара	Номер рейса	Номер раздаточной ведомости	Фактическая плотность	Отстой горючего после 10 минутной, стоянки, а также отсутствие воды и механических примесей в пробе, отобранной из раздаточных устройств средств заправки, проверил
				заправку воздушного судна разрешаю (подпись представителя службы горючего, время и дата)	заправку воздушного судна разрешаю (подпись представителя ИАС (ИАО), время и дата)

	Приложение 27 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

Журнал

выдачи контрольных талонов

Номер талона	Дата выдачи талона	Марка горючего	Номер резервуара	Номер и дата паспорта на горючее	Номер топливозаправщика, маслозаправщика, заправочного агрегата	Подпись водителя в получении талона	Дата и подпись начальника лаборатории (лаборанта) о возврате талона
1	2	3	4	5	6	7	8

	Приложение 28 к Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации
	Форма

Рабочий журнал группового заправщика воздушных судов топливом

Дата	Номера резервуаров склада горючего, из которых заполнены расходные резервуары группового заправщика воздушных судов топливом, и время окончания их залива	Номер паспорта на горючее	Количество горючего, выданного на заправку воздушных судов за день (проставляется в конце дня)	Работа, выполненная при подготовке группового заправщика воздушных судов топливом к заправке воздушных судов (делается отметка о работе, проделанной в соответствии с требованиями Инструкции), и подпись лица, проводившего работу	Состояние группового заправщика воздушных судов топливом проверил. Заправку разрешаю (подписи представителей службы горючего, ИАС (ИАО), время и дата)
1	2	3	4	5	6

Примечание.

В конце журнала ведется учет горючего, выданного (прокачанного) через фильтры заправочных агрегатов, записи о проведенных регламентных работах. С этой целью для каждого заправочного агрегата выделяются отдельные страницы журнала.

Учет прокачанного горючего и отметки о регламентных работах ведется в формулярах заправочных агрегатов по каждому в отдельности.

Приложение 29
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Сроки хранения

горючего в баках воздушных судов

Наименование горючего	Сроки хранения, лет
1	2
Авиационные бензины Автомобильные бензины: Топлива для реактивных двигателей: в баках воздушных судов	0,5 1 1*

*Срок хранения топлив без ПВК жидкости и с добавлением ПВК жидкости до 0,3% масс.

Приложение 30
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Схема фильтрования

авиационных масел и рабочих жидкостей на аэродромных

складах горючего (вариант стационарного пункта)

1 – емкость для отстаивания масел (жидкостей); 2 – насос; 3 – дренажный клапан; 4 – предохранительный клапан; 5 – расходная емкость; 6 – фильтр ФГ-11 или ФГ-14; 7 – трубопровод для подачи сжатого газа; 8 – раздаточный кран; 9 – агрегат механизированной заправки.

Приложение 31
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной авиации

Таблица правильности отбора объединенных проб для характеристики качества горючего одной партии в бочках, бидонах, канистрах и другой таре

Сноска. Приложение 31 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Количество тары	Количество точечных проб	Количество тары	Количество точечных проб
от 1 до 3 включительно	все	от 1729 до 2197 включительно	13
4 до 64	4	2198 до 2744	14
65 до 125	5	2745 до 3375	15
126до216	6	3376 до 4096	16
217 до 343	7	4097 до 4913	17
344 до 512	8	4914 до 5832	18
513 до 729	9	5833 до 6859	19
730 до 1000	10	6860 до 8000	20
1001 до 1331	11
1332 до 1728	12	свыше 8000	m=3

где: m – количество проб (округляют до целых чисел); п – количество тары.

Приложение 32
к Инструкции по организации
обеспечения качества
авиационных горюче-смазочных
материалов и специальных
жидкостей в государственной
авиации

Сноска. Приложение 32 с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 15.04.2024 № 370 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Форма

Журнал слива отстоя и проверки горючего на отсутствие воды и механических примесей

Дата проверки	Объект проверки (номера резервуаров, бортовой номер образца авиационной техники)	Наименование горючего	Результаты проверки		Перечень и объем работ по удалению воды и механических примесей	Подпись лиц, производивших проверку и удаление воды и механических примесей
Дата проверки		Наименование горючего	по воде	по механическим примесям
1	2	3	4	5	6	7

Примечание.

В графе 2 записываются наименование объекта авиационной техники, его бортовой или регистрационный номер.

В графе 3 записываются вид и марка горючего.

В графах 4 и 5 делаются отметки о наличии или отсутствии воды и механических примесей, проверенных в слитом отстое.

В графе 6 приводится перечень работ, обеспечивающих удаление из объекта, проверки (бака машины) воды и механических примесей.

В графе 7 расписывается лицо, производившее проверку и командир подразделения или водитель, организовавший и непосредственно участвовавший в удалении воды и механических примесей.

Мемлекеттік авиацияда авиациялық жанар-жағар май материалдарының және арнайы сұйықтықтардың сапасын қамтамасыз етуді ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулық

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Жанармайды сақтау, тасымалдау және сүзу құралдарына қойылатын талаптар

3-тарау. Авиациялық бөлімдердегі (қамтамасыз ету бөлімдеріндегі) жанармай сапасын бақылау

4-тарау. Жанармай сынамаларын алу

Жанармай сапасын бақылау жөніндегі құжаттар тізбесі

Резервуарларда және ыдыста жанармайды, майларды, жағармайларды және арнайы сұйықтықтарды сақтау мерзімдері

Сақтау кезіндегі жанармай сапасын зертханалық тексеру кезеңділігі және талдау жүргізу үшін қажетті санымалардың барынша аз мөлшері (қосымша айқындау кезінде)

Қабылдау-тапсыру, бақылау, қоймалық және толық талдау кезінде айқындалатын сапа көрсеткіштері тізбесі

Паспорт №___

Жанармай қоймасындағы, авиациялық техника бактарындағы және жүйелеріндегі жанармайды жаңарту жоспары

Қанықпаған жанармайды есепке алу журналы

20__жылғы "__" ___жанармай сынамасын алуға акт

Жанармай сынамаларын тіркеу журналы

Отынды талдау (сапалық жай-күйін есепке алу) журналы

Майларды талдау (сапалық жай-күйін есепке алу) журналы

Жағармайлар мен арнайы сұйықтықтарды талдау (сапалық жай-күйін есепке алу) журналы

Жанармайға паспорттар беру журналы

Өлшеу құралдарының техникалық жай-күін есепке алу, тексеру және жөндеу журналы

20__жылға арналған зертхана жұмысының жоспары

Жанармайды сақтау және тасымалдау техникалық құралдарының ерекшеліктері мен таңбалау

Таңбалау таңбалары мен тақтайшаларды ресімдеуге қойылатын талаптар

Сүзгілер мен сүзгі-сепараторлардың жұмысын есепке алу журналы

20__ жылға арналған әскери бөлімінің жанармайына талдаулар жүргізу жоспары

СКҚ ("И") сұйықтығын қосу, сақтау және сапасын бақылау тәртібі

Реактивті қозғалтқыштарына арналған отындарда СКҚ сұйықтықтарының болуын айқындаудың колориметрикалық әдісі

1-сурет. Түсті бақылау шәкілі

Реактивті қозғалтқыштарға арналған отындардағы СКҚ сұйықтықтарының болуын айқындаудың рефрактометриялық әдіс

СКҚ сұйықтықтарының сумен араласуын айқындау әдістемесі

Реактивті қозғалтқыштарға арналған отындардағы СКҚ сұйықтықтарының еруін айқындау әдістемесі

Әуе кемелеріне сапалы жанармай құюды қамтамасыз ететін негізгі жұмыстарды орындау технологиялық картасы

Әуеайлақтық қоймалардағы авиациялық жанармай тазалығын қамтамасыз ету схемасы

Тұнбалы резервуарлардың жабдығы (Р-25, Р-50 көлденең резервуарларын пайдаланған кезде тұнбалы ретінде оны тереңге орнатылады немесе топырақпен үйіледі)

Шығыс резервуарларын жабдықтау

Жанармайға бақылау талоны №___

Бақылау талондарын беру журналы

Әуе кемелеріне топтық отын құюшының жұмыс журналы

Әуе кемелерінің бактарында жанармайды сақтау мерзімдері

Әуеайлақтық жанармай қоймаларында авиациялық майларды және жұмыс сұйықтықтарын сүзу схемасы (стационарлық пункт нұсқасы)

Бөшкедегі, бидондағы, канистрадағы және басқа да ыдыстағы бір партияның жанармай сапасын сипаттау үшін біріктірілген сынаманы іріктеп алу кестесі

Тұнбасын ағызу және жанармайды судың және мехникалық қоспалардың болуына тексеру журналы

Об утверждении Инструкции по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации

Инструкция

по организации обеспечения качества авиационных горюче-смазочных материалов и специальных жидкостей в государственной авиации

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Требования к средствам хранения, транспортирования и фильтрования горючего

Глава 3. Контроль качества горючего в авиационных частях (частях обеспечения)

Глава 4. Отбор проб горючего

Перечень документов по контролю качества горючего

Сроки хранения

горючего, масел, смазок и специальных жидкостей в резервуаре и таре

Периодичность лабораторной проверки

качества горючего при хранении и минимальный объем проб, необходимый для проведения анализа (при параллельном определении)

Перечень показателей качества, определяемых при приемо-сдаточном, контрольном, складском и полном анализах

Паспорт № ___

Журнал

учета некондиционного горючего

Актна отбор проб горючего от "__" ___20__года

Журнал

выдачи паспортов на горючее

Журнал

учета технического состояния, проверки и ремонта средств измерений

План работы лаборатории на 20__ год.

Особенности маркировки технических средств хранения и транспортирования горючего

Журнал

учета работы фильтров и фильтров-сепараторов

План

проведения анализов горючего войсковой части на 20 __ г.

Порядок введения, хранения и контроля качества ПВК жидкости ("И")

Колориметрический метод

определения содержания ПВК жидкостей в топливах для реактивных двигателей

Рефрактометрический метод

определения содержания ПВК жидкостей в топливах для реактивных двигателей

Методика

определения смешиваемости ПВК жидкостей с водой

Методика

определения растворимости ПВК жидкостей в топливах для реактивных двигателей

Технологическая карта выполнения основных работ, обеспечивающих заправку воздушных судов качественным горючим

Схема

обеспечения чистоты авиационного горючего на аэродромных складах

20жылғы "" ___жанармай сынамасын алуға акт

Акт
на отбор проб горючего от "" _20__года