ИПС "Әділет"

"Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштері туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 22-бабы 2-тармағының 26-1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған дербестендірілген белгілердің, омырауға тағатын белгілердің және өзге де әскери-геральдикалық белгілердің, әскери оқу орындарын бітіргені туралы, сыныпты мамандарға арналған белгілердің, әскери-қолданбалы, қызметтік-қолданбалы, техникалық және басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне арналған наградалық медальдардың (белгілердің) сипаттамасы, сондай-ақ оларды беру және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери қызметшілерінің тағып жүру тәртібі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Кадрлар департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықтың көшірмесін мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде қағаз және электрондық түрде қазақ және орыс тілдерінде ресми жариялау және оны Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Кадрлар департаментінің бастығына жүктелсін.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі
генерал-полковник

С. Жасұзақов

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2017 жылғы 16 тамыздағы
№ 461 бұйрығымен
бекітілген

Дербестендірілген белгілердің, омырауға тағатын белгілердің және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің, әскери оқу орындарын бітіргені туралы, сыныпты
мамандарға арналған белгілердің, әскери-қолданбалы, қызметтік-қолданбалы,
техникалық және басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне арналған
наградалық медальдардың (белгілердің) сипаттамасы, сондай-ақ оларды беру және
Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери қызметшілерінің тағып жүру тәртібі

1-тарау. Дербестендірілген белгілердің, омырауға тағатын белгілердің және өзге де әскери-геральдикалық белгілердің, әскери оқу орындарын бітіргені туралы, сыныпты мамандарға арналған белгілердің, әскери-қолданбалы, қызметтік-қолданбалы, техникалық және басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне арналған наградалық медальдардың (белгілердің) сипаттамасы

1. Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығы байрағының үлгісі осы Сипаттамаға 1-қосымшада келтірілген.

Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының байрағы көгілдір түсті өлшемі 1300х1300 миллиметр ( бұдан әрі – мм) екі жақты тікбұрыш кездемеден, ағаш саптан, ұштықтан, қапсырмадан, астардан және ту шегелерінен тұрады.

Кездеме үш жағынан сары түсті шашақпен көмкерілген.

Кездеменің әрбір жағының ортасында – диаметрі 800 мм Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының эмблемасы орналасқан. Байрақтың жоғарғы бөлігінде ағаш сабында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің эмблемасы орналасқан.

Кездеменің төменгі жиегінде: "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының байрағы" деген жазу бар.

2. Парашюттік-десанттық даярлық бойынша омырауға тағатын белгілердің үлгісі осы Сипаттамаға 2-қосымшада келтірілген.

Парашюттік-десанттық даярлық бойынша омырауға тағатын белгі металдан жасалады.

"Парашютші" омырауға тағатын белгісінің жоғарғы жағы – парашюттің ақ түсті ашылған дөңгелек күмбезі, оның жиегінен төмен қарай парашютшінің екі қолына төрт данадан жіптер тартылған. Күмбездің жоғарғы жағында жиектерінен 5 мм шығыңқы диаметрі 8 мм жұлдыз – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің эмблемасы орналасқан. Жіптер мен парашютшінің астыңғы негізі – қара көк түсті. Парашют күмбезінің астында тікелей солдан оңға қарай 30 градус бұрышта ұшып шыққан сары түсті екі моторлы көлік ұшағы бейнеленген. Белгінің төменгі бөлігінде ашық тесік орналасқан, онда жақтары 7 мм және 12 мм ромб түріндегі алтын түстес алқа шығыршықпен бекітіледі. Ромбыдағы тесік шағын қырлары қиысқан жағынан жасалған. Алқаның екі жағына секіру санын көрсететін цифрлар қара эмальмен боялып бастырылып жазылған.

"Үздік парашютші" омырауға тағатын белгісі "Парашютші" белгісіне ұқсас болады, бұл ретте парашют күмбезіне екі жолға бас әріптермен "ҮЗДІК ПАРАШЮТШІ" деген жазу жазылған.

Белгіде ұшақ бейнесі мен парашютші арасында "10" деген сандар болады.

"Нұсқаушы-парашютші" омырауға тағатын белгісінің жалпы суреті мен негізі ұқсас болады, парашют күмбезі қырлы, онда екі жолда бас әріптермен "НҰСҚАУШЫ-ПАРАШЮТШІ" деген жазуды қоспағанда. Белгіде ұшақ бейнесі мен парашютші арасында "100" деген сандар болады. Жіптер ранецке бекітілген, парашютші басымен төмен қарай орналастырылған. Белгінің төменгі бөлігінде – сүйір бұрыштары және жоғарғы жақтары ойыс тең бүйірлі үшбұрыш түріндегі алқа бекітілген екі тесік болады.

Омырауға тағатын белгінің барлық бейнелері мен жазулары бедерлі болады.

3. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің жоғары әскери оқу орындарын бітірушілер омырауға тағатын белгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 3-қосымшада келтірілген.

Жоғары әскери оқу орынын бітірушінің омырауға тағатын белгісі металдан жасалады, ромб түрінде орындалады (өлшемі: биіктігі – 47 мм; ені – 27 мм), белгінің жалпы негізі – көк (көк эмаль құйылған), ромбының жиектерінде ені 2 мм аспайтын ақ түсті көмкерме болады.

Ромбының ортасында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің эмблемасы орналасқан, ол бөлек жасалады, кейіннен ол ромбыға жапсырылады. Белгінің құрамдас бөліктері артқы жағынан бұрандамен бекітіледі.

Ұлттық қорғаныс университетінің бітіру туралы омырауға тағатын белгісінің схемалық бейнесі мен сипаттамасы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2014 жылғы 18 наурыздағы № 112 бұйрығымен (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9348 болып тіркелген) бекітілген.

4. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің әскери колледжі бітірушісінің төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 4-қосымшада келтірілген.

Төсбелгі біркелкі емес пішіндегі алтыбұрыш түрінде металдан жасалады (өлшемі: биіктігі – 45 миллиметр; ені – 30 миллиметр), белгінің жалпы негізі – көгілдір (көгілдір эмаль құйылған), алтыбұрыштың жиегінде ені 1,5 миллиметрден аспайтын сары түсті көмкерме болады. Алтыбұрыш ортасында жоғарғы бөлігіне қарай Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің нышаны орналасқан. Алтыбұрыш ортасында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің нышаны астында биіктігі 2,2 миллиметр бас әріптермен "ӘСКЕРИ КОЛЛЕДЖ" деген сары түсті дөңес жазу бастырылып жазылған.

Белгі киім нысанына екі бұрандалы шайбамен бекітіледі.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері маманы сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісінің үлгісі (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің ұшқыш және штурман құрамынан және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштерінің мамандарынан басқа) осы Сипаттамаға 5-қосымшада келтірілген.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері маманының сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің ұшқыш және штурман құрамынан және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштерінің мамандарынан басқа) металдан жасалады және сүйір жағы төмен қаратып орналастырылған трапецияға жапсырылған ақ түсті дөңес шеңбер қалқаннан тұрады.

Қалқанның диаметрі 22 мм, ұлттық ою-өрнекпен әшекейленген, ішінде – тиісті сыныптық біліктілікті білдіретін қызыл түсті "1", "2", "3" деген сандар немесе "Ш" деген әріп болады.

Қалқанның жоғарғы бөлігінде қызыл эмальдан бес бұрышты жұлдыз орналасқан. Қалқанның жиектері бойында нүктелер симметриялы орналасқан. Қалқанның төменгі жағында қалықтаған қыран орналасқан. Қалқанның жоғарғы жағында – бұтақтары төмен қарай бағытталған және қалқанның жиектерінен шығыңқы алтын түстес лавр гүлтәжі. Трапеция өлшемі: ені – жоғарғы бөлігінде 70 мм, төменгі бөлігінде 40 мм, биіктігі – 16 мм. Трапеция үш көлденең секторға бөлінген – жоғарыдан төмен қарай тиісінше сары, көгілдір және ақ түсті.

6. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштері сыныптық біліктілігі төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 6-қосымшада келтірілген.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштерінің сыныптық біліктілігі төсбелгісі металдан жасалады және корабль пішініндегі трапецияға жапсырылған алтын түстес фактуралық бедерлі беттен тұрады. Күміс түстес қалқанның диаметрі 30 мм, ол ішкі жағынан әскери-теңіз күштерінің эмблемасы бар штурвалмен және "қошқар мүйіз" өрнегімен көмкерілген. Трапецияда бір-біріне қарама-қарсы орналасқан екі корабль белгіленген. Корабльдердің астында зәкірлі шынжыр орналасқан. Қалқанның астында ортасында алтын түстес негізде тиісті сыныптық біліктілікті білдіретін қызыл түсті "1", "2", "3" деген сандар немесе "Ш" деген әріп болады.

Трапеция өлшемі: ені – жоғарғы бөлігінде 70 мм, төменгі бөлігінде – 50 мм, биіктігі – 30 мм. Трапецияға ашық көк эмаль жағылған.

Белгі киімге бұрандамен бекітіледі.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

7. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері ұшқыш құрамы сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 7-қосымшада келтірілген.

"Әскери ұшқыш-мерген" омырауға тағатын белгісі эмальды сары түсті металдан жасалған және ол он дөңес тойтарма шегесі, сары түсті жиегі бар көгілдір эмальмен боялған жоғарғы бұрыштары қиғаш келген төменге қарай созылыңқы үшбұрышты қалқаннан тұрады. Қалқанның лавр бұтақтары түріндегі көмкермесі болады. Белгінің өлшемі: ені – 70 мм, биіктігі – 30 мм. Қалқанның төменгі бөлігінде жиегінде сары түсті көмкермесі бар қызыл лента болады. Лентаның қызыл түсті негізінде екі қатарда сары түсті бас әріптермен "ҰШҚЫШ МЕРГЕН" деген жазу жазылған. Лента жоғары қарай сүйірленген.

Қалқанда Қазақстан Республикасы картасының контуры бейнеленген, қалқанның ортаңғы бөлігінің алдыңғы негізінде изометриялық кесіндіде солдан оңға қарай 30 градус бұрышта сары түсті ұшып шыққан Су-27 жойғыш ұшағының бейнесі салынған.

Қалқанның жоғарғы бөлігінде жиегі бойында сары көмкермесі бар қызыл бесбұрышты жұлдыз бейнеленген. Жұлдыздың ішінде нышанды түрде он алты сәулесі бар күннің бейнесі орналасқан. Күннің қызыл жұлдыздағы бейнесін қанаттары жайылған қыран көтеріп тұр.

Қалқанның екі жағына нышанды түрде көлденең жайылған үш сәулелі қанаттар орналасқан.

"1 (2, 3) сыныпты әскери ұшқыш" сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі эмальды сары түсті металдан жасалған және ол сары түсті жиегі бар көгілдір эмальмен боялған жоғарғы бұрыштары қиғаш келген төменге қарай сүйірленген үшбұрышты қалқаннан тұрады. Қалқанның лавр бұтақтары түріндегі көмкермесі бар. Қалқанның бейнесін нышанды түрде қанаттары жайылған қыран көтеріп тұр.

Қалқанның ортасында жиегінде сары көмкермесі бар қызыл түсті "1" ("2", "3")" деген сандардың бейнесі орналасқан.

Қалқанның жоғарғы бөлігінде жиегінде сары көмкермесі бар қызыл бесбұрышты жұлдыз салынған. Қалқанның екі жағына нышанды түрде көлдеңен жайылған үш сәулелі қанаттар орналасқан.

"Сыныпсыз әскери ұшқыш" сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі эмальды сары түсті металдан жасалған және ол сары түсті жиегі бар көгілдір эмальмен боялған жоғарғы бұрыштары қиғаш келген төменге қарай сүйірленген үшбұрышты қалқаннан тұрады. Қалқанның лавр бұтақтары түріндегі көмкермесі болады. Қалқанның бейнесін нышанды түрде қанаттары жайылған қыран көтеріп тұр. Қалқанда нышандар болмайды.

Қалқанның жоғарғы бөлігінде жиегі бойында көмкермесі бар қызыл бесбұрышты жұлдыз салынған. Қалқанның екі жағына нышанды түрде көлдеңен жайылған үш сәулелі қанаттар орналасқан. Барлық бейнелер бедерлі болады.

8. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері штурман құрамы сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 8-қосымшада келтірілген.

"Әскери штурман-мерген" сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі сары түсті металдан жасалған және ол он дөңес тойтарма шегесі бар, сары түсті жиегі бар көгілдір эмальмен боялған жоғарғы бұрыштары қиғаш келген төменге қарай сүйірленген үшбұрышты қалқаннан тұрады. Қалқанның лавр бұтақтары түріндегі көмкермесі болады. Белгінің өлшемі: ені – 70 мм, биіктігі – 30 мм. Қалқанның төменгі бөлігінде жиегі бойында сары түсті көмкермесі бар қызыл лента болады. Лентаның қызыл түсті негізінде екі қатарда сары түсті бас әріптермен "ШТУРМАН МЕРГЕН" деген жазу жазылған. Лента жоғары қарай қайырылған.

Қалқанда Қазақстан Республикасы картасының контуры бейнеленген, қалқанның ортасында алдыңғы негізде изометриялық кесіндіде солдан оңға қарай 30 градус бұрышта ұшып шыққан сары түсті Су-27 жойғыш-ұшағының бейнесі салынған.

Қалқанның екі жағына нышанды түрде көлдеңен жайылған сары түсті үш сәулелі қанаттар орналасқан.

"1 (2, 3) сыныпты әскери штурман" сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі сары түсті металдан жасалған және ол сары түсті жиегі бар көгілдір эмальмен боялған жоғарғы бұрыштары қиғаш келген төменге қарай сүйірленген үшбұрышты қалқаннан тұрады. Қалқанның лавр бұтақтары түріндегі көмкермесі болады. Қалқан бейнесін нышанды түрде қанаттары жайылған қыран көтеріп тұр.

Қалқанның ортасында нышанды түрде сары түсті авиациялық бомбаның бейнесі орналасқан, оның бастиек бөлігі тігінен төмен қаратылған. Бомбаның ішіне қызыл түсті "1" ("2", "3")" деген сандар салынған.

Қалқанның жоғарғы бөлігінде жиегі бойында сары көмкермесі бар қызыл бесбұрышты жұлдыз салынған. Қалқанның екі жағына нышанды түрде көлдеңен жайылған сары түсті үш сәулелі қанаттар орналасқан.

"Сыныпсыз әскери штурман" сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі сары түсті металдан жасалған және ол сары түсті жиегі, көгілдір эмальмен боялған жоғарғы бұрыштары қиғаш келген төменге қарай сүйірленген үшбұрышты қалқаннан тұрады. Қалқанның лавр бұтақтары түріндегі көмкермесі болады. Қалқанның бейнесін нышанды түрде қанаттары жайылған қыран көтеріп тұр.

Қалқанның ортасында нышанды түрде сары түсті авиациялық бомбаның бейнесі орналасқан, оның бастиек бөлігі тігінен төмен қаратылған. Бомба бейнесінің ішінде нышандар болмайды.

Қалқанның жоғарғы бөлігінде жиегі бойында алтын түстес көмкермесі бар қызыл бесбұрышты жұлдыз салынған. Қалқанның екі жағына нышанды түрде көлдеңен жайылған сары түсті үш сәулелі қанаттар орналасқан.

9. Қазақстан Республикасының тұңғыш Қорғаныс министрі "Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" омырауға тағатын белгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 9-қосымшада келтірілген.

"Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" омырауға тағатын белгісі диаметрі 20 мм металдан жасалады. Шеңбер бойында сары көмкермесі бар ашық көгілдір негізде "САҒАДАТ НҰРМАҒАМБЕТОВ" деген жазу болады. Ортасында Халық Қаһарманы армия генералы С.Қ. Нұрмағамбетовтің бейнесі орналасқан.

"Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" омырауға тағатын белгісіне "Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" кубогы осы Сипаттамаға 9-қосымшаға сәйкес үлгі бойынша жасалады.

"Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" кубогы кейіннен алтын жалатылып қоладан құйылып жасалады. Қалқандағы "АРМИЯ ГЕНЕРАЛЫ САҒАДАТ ҚОЖАХМЕТҰЛЫ НҰРМАҒАМБЕТОВ" деген жазулар мен "МІНДЕТ, АБЫРОЙ, ЕРЛІК" деген ұран жез пластинадан қалыптау жолымен жасалады, негізі – жылтыр, бедері – күңгірт. Кубок тұғырының төменгі бөлігінде наградталушының деректерін енгізуге арналған тақтайша жапсырылған. Кубоктың тұғыры қара көк түсті "яшма" тасынан жасалады. Негізінен биіктігі 300 мм құрайды. Ені – 115 мм.

10. Отан қорғаушының аяулы жары" төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 10-қосымшада келтірілген.

"Отан қорғаушының аяулы жары" төсбелгісі өзара біріктіретін шығыршықпен біріктірілген алқа мен тағаннан тұрады. Алқа нақыштау әдісімен мыстан жасалады және диаметрі 50 мм қоршалған айшықты он сәулелі жұлдыздан тұрады. Барлық элементтердің беті бедерлі.

Алқаның аверс жағында ақ және көк түсті эмальмен боялған жеке элементтері бар ұлттық стильдегі кезекпен жасалған ою-өрнек болады. Ақ түсті сәулелерде үш жасанды тас нақышталып орнатылған, оның біреуінің диаметрі – 2 мм, қалған екеуінің диаметрі – 1,5 мм. Алқаның ортасында көк негізде махаббат пен адалдықты білдіретін қос аққу, сондай-ақ үйлесімдіктің, адал махаббат пен бақыттың белгісі қызғалдақ бейнеленген.

Алқаның реверсінде диаметрі 21 мм шеңберде көк негізде қызғалдақтар бейнеленген. Олардың арасында үш жолға: "МАХАББАТ; СЕНIМ; АДАЛ ЖҮРЕК" деген бедерлі жазу жазылған.

Алқаға гальваникалық тәсілмен алтын жалатылған.

Үш құрамды таған нақыштау тәсілімен мыстан жасалған. Тағанның негізі бедерлі үшбұрышты қырлары бар айшықты тікбұрышты білдіреді. Негізге гальваникалық тәсілмен никель жалатылған. Беткі жағына тағанның негізіне жапсырма элементтер: гальваникалық тәсілмен алтын жалатылған лента және оған төменгі бөлігінде қалықтаған қыран салынған жұлдызды білдіретін мыстан нақышталған өлшемі 12х11 мм Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің эмблемасы жапсырылып бекітіледі. Жұлдыздың сәулелері қызыл эмальмен боялған. Эмблемаға гальваникалық тәсілмен алтын жалатылған.

Таған негізінің сыртқы жағынан ені тең үш түсті жолақтар бар бант түріндегі үш түсті лента бекітіледі: жиектерінде Құрлық әскерлерін білдіретін қара жусан түстес, Әуе қорғанысы күштерін білдіретін қара көк, ортасында Әскери-теңіз күштерін білдіретін ақшыл сарғыш түсті жолақ болады.

Тағанның артқы жағында белгіні киімге тағу үшін арнайы түйреуіш болады.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. Әскери-қолданбалы, қызметтік-қолданбалы, техникалық және басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне арналған наградалық медальдардың үлгілері осы Сипаттамаға 11-қосымшда келтірілген.

Медаль түсті металдар қорытпасынан жасалған, шеңбер түрінде орындалған. Ені 10 мм жиектемесі болады, оның беткі жағына солдан оңға қарай айнала "Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі" деген жазу орналасқан. Медаль жиектемесінің артқы жағында солдан оңға қарай "Армия спортының туын биік ұста!" "Выше знамя армейского спорта!" деген жазу орналасқан (әріптер биіктігі – 4 мм).

Медальдің артқы жағында жұлдыз бейнесінің маңында ие болған орынды көрсететін рим цифры орналасқан.

Металл қаптамасы – жарыстарда I орын алғандар үшін алтын түстес, II орын алғандар үшін күміс түстес және III орын алғандар үшін қола түстес болады.

Медальдің диаметрі – 70х75 мм (құлақшасы бар тігінен – 75 мм), қалыңдығы – 4 мм. Медаль шеңберінің ішкі диаметрі – 60 мм. Медаль ішкі шеңберінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің эмблемасы орналастырылған.

Лентаға арналған құлақша ойығының өлшемі – 32х3мм. Медальдің беткі, қыр және артқы жақтарының металы жылтыратылған.

Медаль ақ түсті мәтіні бар сары түстен жасыл және көк түске ауысатын жапсыра тігілген толық түсті сублимацияланған лентадан жиынтықталады. Лента жиектерінде сары түсті ұлттық ою-өрнекпен әшекейленген. Лентаның ұзындығы бойынша Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің эмблемасы және "Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі" деген жазу орналастырылған.

Лентаның негізгі өлшемдері: лентаның ені – 30 мм, ұзындығы – 900 мм. Лентадағы мәтін қәрпі Arial 6 мм. "Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі" деген жазу ұзындығы – 200 мм. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері эмблемасының диаметрі – 15 мм.

11-1. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштерінің "Алыс жорық үшін" төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 12-қосымшада келтірілген.

"Алыс жорық үшін" төсбелгісі көгілдір түсті алаңда суүсті кораблінің және оның үстінде желбіреген Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери-теңіз туының бейнесі бар металл пластинадан тұрады. Алаңдағы суүсті кораблі бейнесінің астында қызыл түсті "АЛЫС ЖОРЫҚ ҮШІН" деген жазу бар. Белгінің оң жақ төменгі бұрышы лавр бұтағымен көмкерілген.

Суүсті кораблі, жазу, лавр бұтағы – алтын түстес.

Белгінің өлшемі: ені – 35 мм, биіктігі – 27 мм.

Белгі киімге бұрандамен бекітіледі.

Ескерту. Тәртібі 11-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-2. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштерінің "Корабль командирі" төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 13-қосымшада келтірілген.

"Корабль командирі" төсбелгісі Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери-теңіз күштері суүсті корабльдері командирлерінің ерекшелік белгісі болып табылады. Белгінің ортасында Әскери-теңіз күштерінің эмблемасы бар суүсті кораблінің бедерлі пішіндік бейнесі түрінде күміс түстес металдан жасалады.

Белгі киімге бұрандамен бекітіледі.

Ескерту. Тәртібі 11-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-3. "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің үздігі" төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 14-қосымшада келтірілген.

Төсбелгі жезден жасалады және бұтақтары қалқанның шетінен шығып тұратын алтын жалатылған лавр гүлдестесіне салынған көгілдір түсті шығыңқы төрт бұрышты мәнерлі қалқан нысанында болады. Қалқан жиектерін бойлай бұранда құрайтын нүктелер үйлесімді орналасқан. Қалқанның жоғарғы бөлігінде бесбұрышты қызыл эмальдан жасалған жұлдыз орналасқан, оның үстіне алтын түстес шашыраған сәулелері бар күн және қалықтаған қыран салынған. Қалқанның ортасында көгілдір эмальмен боялған Қазақстанның географиялық картасы орналастырылған, оның аясында кеудесінде автоматы бар әскери қызметшінің бейнесі салынған. Барлық композиция "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІНІҢ ҮЗДІГІ" деген жазуы бар көк эмальдан шығыршықпен көмкерілген, оның басы мен соңында сары түсті нүкте орналасқан.

Белгідегі барлық бейнелер мен жазулар дөнес. Белгінің бедері жылтырақ.

Белгінің артқы жағында белгіні киімге бекіту үшін арнайы түйреуіш болады.

Ескерту. Тәртібі 11-3-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-4. "Минасыздандырудағы ерлігі үшін" төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 15-қосымшада келтірілген.

"Минасыздандырудағы ерлігі үшін" төсбелгісі алтын түстес жезден жасалады және ол сәулелерінің арасы 35 мм сегізбұрышты бедерлі жұлдыз пішінді болады.

Белгінің беткі жағына айқастырылған балталармен алтын түстес дөңес сегізбұрышты жұлдыз, ортасында мина іздегішпен әскери қызметшінің (сапердің) пішіні және танкіге қарсы мина бар қалқан түріндегі жапсырма орналасқан, қалқан шеңберінің бойында мемлекеттік тілде "МИНАСЫЗДАНДЫРУДАҒЫ ЕРЛІГІ ҮШІН" деген жазу бар.

Сегізбұрышты жұлдыздың жоғарғы сәулесінде қызыл эмальмен боялған бесбұрышты жұлдыз, жұлдыздың ортасында күн және қалықтаған қыран орналасқан.

Белгідегі барлық бейнелер және жазулар дөңес.

Белгі тұтастай қалыпталған. Белгі киімге бұрандамен бекітіледі.

Ескерту. Тәртібі 11-4-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

11-5. Қазақстан Республикасы Ұлттық қорғаныс университетінің докторантурасын бітіруші белгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 16-қосымшада келтірілген.

Белгі жезден жасалады. Сәл дөңес ромб пішінді (биіктігі 45 мм және ені 25 мм), ол ыстыққа төзімді ақ эмальмен боялған және мүйіз (жиегінің ені – 2,5 мм) ұлттық ою-өрнегі түрінде сары түсті жиегі (титанмен жалатылған) бар. Ромбқа жазылған бесбұрышты жұлдыз алқызыл түсті лағылдан жасалады. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы ашық көгілдір түсті негізде алтын жалатылған металдан жасалады және белгінің құрамдас бөліктерін байланыстыратын бұрандаманың (бұрандаманың ұзындығы – 12 мм) қақпағы болып табылады. Алтын түстес қалықтаған қыран алтын жалатылған металдан жасалады. "ҰЛТТЫҚ ҚОРҒАНЫС УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ДОКТОРАНТУРАСЫ" деген жазу алтын түстес тақтайшаға жазылады және қыранның астына жапсырылады. Белгінің құрамдас бөліктері артқы жағынан гайкамен бекітіледі және мундирге бекіту үшін бұрау (бұраудың диаметрі – 12 мм) болады.

Ескерту. Тәртібі 11-5-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

11-6. "Әскери заңгер" белгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 17-қосымшада келтірілген.

Белгі ені 2 мм көгілдір түсті жиегі бар, диаметрі 25 мм алтын түстес дөңгелек қалқан түріндегі жезден жасалады.

Алтын түстес семсердің (қорғау күшінің белгісі) ұшы шеңбердің ортасынан төмен қарай өтеді. Қалқанның төменгі бөлігінде Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің эмблемасы бар.

Ақ түсті ішкі шеңбердегі семсердің жүзіне таразы эмблемасы (сот төрелігінің белгісі) орналасқан. Белгінің ортасында ақ түсті "ӘСКЕРИ ЗАҢГЕР" деген жазуы бар алтын түстес лента орналасқан, оның астында кітап (Қазақстан Республикасының Конституциясын білдіреді) бейнесі орналасқан, кітапқа ақ түсті күн мен сәулесінің бейнесі жапсырылған. Кітаптың сол және оң жағында лавр бұтақтары орналасқан.

Көгілдір түсті жиегіне қалқанды айнала алтын түстес "ҚАЗАҚСТАН ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІ" деген жазу жазылған.

Белгіге гальваникалық тәсілмен алтын жалатылған.

Артқы жағында бекіткіш цанга орналасқан.

Ескерту. Тәртібі 11-6-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

11-7. "Үздік спортшы-жауынгер" төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 18-қосымшада келтірілген.

"Үздік спортшы-жауынгер" төсбелгісі екі бөліктен – белгі мен тағаннан тұрады, оның жоғарғы жағында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің нышаны – жұлдыз және екі жағында дөңес қырлары бар жылтыр алтын түстес ұлттық ою-өрнек салынған жеті гүл күлтешесі бар диаметрі 20 мм көгілдір түсті шеңбер болып келеді. Сыртқы шеңберден гүл күлтешесінің ұшына дейінгі аралық – 4 мм.

Екі шеңбердің (сыртқы және ішкі) арасында "СПОРТШЫ-ЖАУЫНГЕР" деген алтын түстес жазу бар. Ішкі шеңбердің диаметрі – 14 мм. Жазу ортасында лавр жапырағы орналасқан. Шеңберлер жиегінің қалыңдығы – 1 мм, алтын түстес.Шеңбердің ортасында алтын түстес жүгірушінің бейнесі бар.

Жоғарғы жағында диаметрі 12 мм қызыл түсті бесбұрышты жұлдыз, оған мемлекеттің нышаны салынған. Жұлдыздың қырлары мен нышан жылтыр алтын түстес. Белгінің жазуы мен бейнелерінің бедері шығыңқы жылтыр.

Белгі құлақша мен шығыршық арқылы биіктігі 17 мм және ені 20 мм шығыңқы қырлары бар көгілдір түсті қалқан нысанындағы тағанға бекітіледі. Таған ортасына "ҮЗДІК" деген жазу орналасқан. Тағанның қырлары мен жазу жылтыр алтын түстес.

Төсбелгі киімге бұрандамен бекітіледі.

Ескерту. Тәртібі 11-7-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-8. І, ІІ дәрежелі "Спортшы-жауынгер" төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 19, 20-қосымшаларда келтірілген.

I, II дәрежелі "Спортшы-жауынгер" төсбелгісі оның жоғарғы жағында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің нышаны – жұлдыз, төменгі жағында қалқан және екі жағында дөңес қырлары бар жылтыр алтын түстес ұлттық ою-өрнек салынған алты гүл күлтешесі бар диаметрі 20 мм көгілдір түсті шеңбер болып келеді. Сыртқы шеңберден гүл күлтешесінің ұшына дейінгі аралық – 4 мм.

Екі шеңбердің (сыртқы және ішкі) арасында алтын түстес "СПОРТШЫ-ЖАУЫНГЕР" деген жазу бар. Ішкі шеңбердің диаметрі – 14 мм. Шеңберлер жиегінің қалыңдығы – 1 мм. Шеңбердің ортасында алтын түстес жүгірушінің бейнесі бар.

Жоғарғы жағында диаметрі 12 мм қызыл түсті бесбұрышты жұлдыз орналасқан, оған мемлекеттің нышаны салынған. Жұлдыз қырлары мен нышан алтын түстес. Белгі жазуы мен бейнелерінің бедері шығыңқы жылтыр.

Биіктігі 7 мм қалқан қызыл түсті, ішінде тиісінше белгінің дәрежесін білдіретін "I" немесе "II" деген цифрлар бар. Қалқанның қырлары мен цифрлар жылтыр алтын түстес. Белгі тұтас қалыпталған. Белгі киімге бұрандамен бекітіледі.

Ескерту. Тәртібі 11-8-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-9. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әуе қорғанысы күштері авиациялық жерүсті мамандарының сыныптық біліктілігі төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 21-қосымшаға сәйкес келтірілген.

"1-сыныпты маман – тәлімгер (шебер)" сыныптық біліктілігі авиациялық жерүсті мамандарының төсбелгісі эмальды сары түсті металдан жасалған және ол он дөңес тойтарма шегесі, сары түсті жиегі бар көгілдір эмальмен боялған жоғарғы бұрыштары қиғаш келген төменге қарай созылыңқы үшбұрышты қалқаннан тұрады. Қалқанның лавр жапырағы түріндегі көмкермесі болады. Белгінің өлшемі: ені – 70 мм, биіктігі – 30 мм. Қалқанның төменгі бөлігінде жиегінде алтын түсті көмкермесі бар қызыл лента болады. Лентаның қызыл түсті негізінде ақ түсті бас әріптермен "ТӘЛІМГЕР" деген жазу жазылған. Лента жоғары қарай сүйірленген.

Қалқанда 45 градус бұрышта айқастырылып орналастырылған штангенциркуль мен балға бейнеленген, қалқанның ортаңғы бөлігінің алдыңғы жағында изометриялық кесіндіде алтын түстес көмкермесі бар қызыл түсті "Ш" әрпі орналасқан.

Қалқанның екі жағына нышанды түрде көлденең жайылған үш сәулелі қанаттар орналасқан.

"1 (2, 3)-сыныпты маман" сыныптық біліктілігі төсбелгісі эмальды сары түсті металдан жасалған және ол сары түсті жиегі бар көгілдір эмальмен боялған жоғарғы бұрыштары қиғаш келген төменге қарай сүйірленген үшбұрышты қалқаннан тұрады. Қалқанның лавр жапырағы түріндегі көмкермесі бар. Қалқанның бейнесін нышанды түрде қанаттары жайылған қыран көтеріп тұр.

Қалқанның жоғарғы бөлігінде жиегінде сары көмкермесі бар қызыл бесбұрышты жұлдыз салынған. Қалқанның екі жағына нышанды түрде көлденең жайылған сары түсті үш сәулелі қанаттар орналасқан.

Ескерту. Тәртібі 11-9-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11-10. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Арнайы операциялар күштері бөлімшелері төсбелгісінің үлгісі осы Сипаттамаға 22-қосымшада келтірілген.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Арнайы операциялар күштері бөлімшелерінің төсбелгісі алтын және күміс түстес металдан жасалған (өлшемі: биіктігі – 35 мм, ені – 34 мм). Негізінде сары түсті лавр жапырағы орналасқан. Лавр жапырағының алдыңғы жағында алтын түстес екі барыс бейнеленген, ортасында ұшы жоғары қаратылған сұр түсті "Ақинақ" семсері орналасқан, семсердің жоғарғы жағында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің нышаны орналасқан, ол бөлек жасалады, кейіннен ол семсерге жапсырылады.

Белгі киімге екі бұрандамен бекітіледі.

Ескерту. Тәртібі 11-10-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Дербестендірілген белгілерді, омырауға тағатын белгілерді және өзге де әскери-
геральдикалық белгілерді, әскери оқу орындарын бітіргені туралы, сыныпты
мамандарға арналған белгілерді, әскери-қолданбалы, қызметтік-қолданбалы,
техникалық және басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне арналған
наградалық медальдарды (белгілерді) беру және Қазақстан Республикасы Қарулы
Күштері әскери қызметшілерінің тағып жүру тәртібі

12. Жеке байрақтар – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің басшы лауазымды адамдарының ерекше құрметті дербестендірілген айырым белгілері, олардың әскери борышының және Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне басшылық жасауда жеке жауапкершілігінің нышаны болып табылады.

13. Байрақ эталонының орналасатын жері лауазымды адамның қызметтік кабинеті болып табылады.

14. Байрақтың көшірмесі оның қатысуымен салтанатты іс-шаралар өткізілген кезде, сондай-ақ кішірейтілген көшірмесі – көлік құралдарында орнатылуы (қойылуы) мүмкін.

15. Парашюттік-десанттық даярлық бойынша омырауға тағатын белгі парашюттік-десанттық даярлықтан өткен және әскери-көлік ұшақтарынан және армиялық авиация тікұшақтарынан белгіленген парашютпен секіру нормаларын орындаған әскери қызметшілерге беріледі.

Белгілер секіру санына және парашютшінің даярлық деңгейіне қарай үш түрге бөлінеді:

"Парашютші" – парашютпен 1-ден 10-ға дейін (қоса алғанда) секіргендерге;

"Үздік парашютші" – парашютпен 10-нан 100-ге дейін (қоса алғанда) секіргендерге;

"Нұсқаушы – парашютші" – парашютпен 100-ден астам секіргендерге.

16. Парашюттік-десанттық даярлық бойынша омырауға тағатын белгі жеке құрамның қатысуымен салтанатты жағдайда куәлікті табыс ете отырып беріледі.

17. Жоғары әскери оқу орнын бітірушінің омырауға тағатын белгісі жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын жүзеге асыратын Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің әскери оқу орындарын бітірген, жоғары әскери оқу орнын бітіргені туралы құжаттың түпнұсқасы (дипломы) бар адамдарға беріледі.

18. Құрлық әскерлерінің Әскери институтын, Радиоэлектроника және байланыс әскери-инженерлік инситутын және Әуе қорғанысы күштерінің әскери институтын бітіретін адамдарға омырауға тағатын белгілерді тиісті бастықтар салтанатты жағдайда жоғары әскери оқу орнын бітіргені туралы дипломмен бір уақытта береді.

19. Әскери колледж бітірушісінің төсбелгісі оқу орнын бітірген Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі әскери колледжінің бітірушілеріне беріледі.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

20. Әскери колледж бітірушісінің төс белгісін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі әскери колледжінің бастығы салтанатты жағдайда әскери оқу орнын бітіргені туралы дипломмен бірге табыс етеді.

Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

21. Жоғары әскери оқу орнын бітірушінің және Әскери колледж бітірушісінің төсбелгісін беру берілген дипломды тіркеу кітабында немесе арнайы кітапта белгіленеді.

Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

22. Сыныптық біліктілік омырауға тағатын белгісі білім деңгейі мен практикалық дағдыларына, берілген уақыт аралығында функционалдық міндеттердің белгілі ауқымын орындау және жоғары сапамен орындау шеберлігіне сәйкес қорытынды тексерулерді тапсыру қорытындылары бойынша тиісті сыныптық біліктілік берілген әскери қызметшілерге беріледі.

Тиісті әскер түрлерінде сыныптық біліктілік омырауға тағатын белгілерінің өзіндік түрлері болады, олар былай бөлінеді:

1) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің ұшқыш және штурман құрамынан және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштері мамандарынан басқа, барлық жеке құрам үшін):

"1-сыныпты маман – тәлімгер (шебер)";

"1-сыныпты маман";

"2-сыныпты маман";

"3-сыныпты маман";

2) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінде ұшқыш және штурман құрамы болып бөлінеді:

ұшқыш құрамы үшін:

"Әскери ұшқыш-мерген";

"1-сыныпты әскери ұшқыш";

"2-сыныпты әскери ұшқыш";

"3-сыныпты әскери ұшқыш";

"Сыныпсыз әскери ұшқыш";

штурман құрамы үшін:

"Әскери штурман-мерген";

"1-сыныпты әскери штурман";

"2-сыныпты әскери штурман";

"3-сыныпты әскери штурман";

"Сыныпсыз әскери штурман".

23. Сыныптық біліктілік омырауға тағатын белгісі жеке құрамның қатысуымен салтанатты жағдайда куәлікті табыс етумен беріледі.

24. Омырауға тағатын белгілер парадтық және күнделікті (офистік) әскери киім үлгісіне тағылады. Сыныптық біліктілік белгілері кеуденің оң жағына лацканның жиегінен 70 мм төмен аралықта орналастырылады.

Сыныптық біліктілік белгісінің жиегінен 10 мм төмен аралықта әскери оқу орнын бітіргені туралы омырауға тағатын белгі орналастырылады. Әскери қызметшілерде екі немесе одан артық жоғары әскери орындарын бітіргені туралы омырауға тағатын белгілер болған кезде тек бір ғана омырауға тағатын белгі тағылады. Жоғары әскери орнын бітіргені туралы белгі болған кезде орта әскери орнын бітіргені туралы белгі тағылмайды.

Парашюттік-десанттық даярлық бойынша омырауға тағатын белгі әскери орнын бітіргені туралы белгіден 10 мм оңға қарай тағылады.

Тұңғыш Қорғаныс министрінің омырауға тағатын белгісі кительдің (мундирдің) лацканында кеуденің оң жағына тағылады.

"Отан қорғаушының аяулы жары" омырауға тағатын белгісі кеуденің оң жағына тағылады.

25. Қазақстан Республикасының тұңғыш Қорғаныс министрі "Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" омырауға тағатын белгісі (бұдан әрі – тұңғыш Қорғаныс министрінің омырауға тағатын белгісі) қызметтік міндеттерін үлгілі орындағаны, шығармашылық белсенділігі, мінсіз қызметі және қызметтік жұмыстағы басқа да жетістіктері үшін әскери қызметшілердің еңбегін ынталандыру мақсатында офицерлер құрамын наградтаудың ерекше түрі болып табылады.

Омырауға тағатын белгімен наградтау туралы ұсынымдарға Қорғаныс министрінің орынбасарлары, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі мен Қарулы Күштері құрылымдық бөлімшелерінің басшылары, әскер түрлерінің бас қолбасшылары, өңірлік қолбасшылықтар әскерлерінің (әскер тектерінің) қолбасшылары бастама танытады, кандидаттардың қызметтік жұмысының қорытындылары бойынша Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі алқасының отырысында қаралады, одан кейін Қазақстан Республикасының Қорғаныс министріне бекітуге енгізіледі.

Тұңғыш Қорғаныс министрінің омырауға тағатын белгісімен оқу жылының қорытындылары бойынша жауынгерлік даярлықта, бөлімшедегі әскери тәртіпті, қатаң жарғылық тәртіпті және әскерлердің жоғары әскери әзірлігін қолдауда қол жеткізген жетістіктері (оқу және ғылыми жұмыстағы жетістіктері) үшін бригада командирі және одан жоғары Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін дамытуға елеулі үлес қосқан Қарулы Күштердің ардагерлері наградталады. Омырауға тағатын белгімен наградтау туралы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің тиісті бұйрығы шығарылады. Белгімен қайтадан наградтау жүргізілмейді.

Тұңғыш Қорғаныс министрінің омырауға тағатын белгісін беру салтанатты жағдайда жүргізіледі және наградталғанға Қорғаныс министрі өзі немесе оның тапсырмасы бойынша басқа лауазымды адамдар табыс етеді.

Тұңғыш Қорғаныс министрінің омырауға тағатын белгісі кительдің (мундирдің) лацканында кеуденің оң жағына тағылады. Белгі бұрандалы түйменің көмегімен бекітіледі. Наградталғанға омырауға тағатын белгіні табыс етумен бір уақытта Қазақстан Республикасының тұңғыш Қорғаныс министрі "Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" кубогы беріледі.

26. Отан қорғаушының аяулы жары" төсбелгісімен әйелдер кеңестерінің төрағалары және мүшелері, әскери қызметшілердің зайыптары, сондай-ақ әскери ұжымның моральдық-психологиялық ахуалын арттыруға елеулі үлес қосқан басқа да адамдар наградталады.

Төсбелгі салтанатты жағдайда тапсырылады.

Ескерту. 26-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

27. Әскери-қолданбалы, қызметтік-қолданбалы, техникалық және басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне арналған наградалық медальдармен Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің және Қорғаныс министрлігінің уәкілетті құрылымдық бөлімшелері өткізетін спорттық іс-шараларда I, II және III орындарды алған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының әскери қызметшілері және азаматтық персоналы, сондай-ақ өзге де адамдар, спорттық іс-шараларда жүлделі орындар алған командалар бастықтары, жаттықтырушылары мен мамандары наградталады. Медальдар жүргізілген жарыстардың жеңімпаздары мен жүлдегерлеріне салтанатты түрде тапсырылады.

28. "Алыс жорық үшін" төсбелгісімен міндеттерді табысты орындаған жағдайда Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштерінің корабльдерінде және кемелерінде алыс жорықтарға қатысқаны үшін ерекше көзге түскен, тәртібі жоғары әскери қызметшілер және азаматтық персонал наградталады.

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштері кораблінің (кемесінің) алыс жорығы болып Каспий теңізінің шегінен тыс немесе ұзақтығы кемінде 30 тәулік жорық саналады.

Төсбелгі салтанатты жағдайда тапсырылады.

Ескерту. Тәртібі 28-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

29. "Корабль командирі" төсбелгісі Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштері корабльдерінің командирлеріне корабльге қолбасшылық жасауға түскен кезде тапсырылады.

Төсбелгіні тағу құқығы суүсті корабльдерінің командирлерінде оларды кейіннен командирлер, құрамалар командирлері лауазымдарына және корабль құрамаларын басқарумен байланысты басқа да жоғары тұрған лаузымдарға тағайындаған кезде сақталады.

Қызметі бойынша корабльдерге қолбасшылық жасауға байланысты емес лауазымдарға ауыстырылған кезде белгі оны тағу құқығынсыз офицерде (адмиралда) қалдырылады.

Төсбелгі салтанатты жағдайда тапсырылады.

Ескерту. Тәртібі 29-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

30. "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің үздігі" төсбелгісімен жауынгерлік даярлықта (оқуда), қызметтік-жауынгерлік істерде жоғары көрсеткіштерге қол жеткізген және әскери тәртібі үлгілі әскери қызметшілер наградталады.

Төсбелгі салтанатты жағдайда тапсырылады.

Ескерту. Тәртібі 30-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

31. "Минасыздандырудағы ерлігі үшін" төсбелгісімен минасыздандыру кезінде жанқиярлық, ерлік және шеберлік танытқан Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери қызметшілері, азаматтық персоналы және минасыздандыру жөніндегі міндеттерді орындауды ұйымдастыруға қатысқан адамдар наградталады.

Төсбелгі салтанатты жағдайда тапсырылады.

Ескерту. Тәртібі 31-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

32. Қазақстан Республикасы Ұлттық қорғаныс университеті докторантурасы бітірушісінің белгісі Қазақстан Республикасы Ұлттық қорғаныс университетінің докторантурасын бітірген және бітіргені туралы тиісті түпнұсқа құжаты бар адамдарға беріледі.

Белгіні Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі немесе оның тапсырмасы бойынша адамдар бітіргені туралы құжатпен бір уақытта салтанатты жағдайда тапсырады. Белгілерді тапсыру берілген дипломдарды тіркеу кітабында немесе арнайы кітапта белгіленеді. Белгіні беру білім беру бағдарламасын меңгергені туралы транскриптіде "Белгі берілді" деген мөртаңбамен белгіленеді.

Ескерту. Тәртібі 32-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

33. "Әскери заңгер" белгісі әскери қызметтің (жұмыстың) жалпы өтілі кемінде 5 жыл және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің заң бөлімшелерінде өтілі кемінде 1 жыл болатын әскери қызметшілерге және азаматтық персонал адамдарына тапсырылады.

Ескерту. Тәртібі 33-тармақпен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

34. "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі дене шынықтыру дайындығы қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2017 жылғы 10 тамыздағы № 438 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15729 болып тіркелген) сәйкес әскери-спорттық кешеннің барлық жаттығуын орындаған әскери қызметшілер:

1) "Үздік" – егер барлық норматив кемінде 60 балға орындалса, барлық нормативті орындағаны үшін орташа балл кемінде 80 балл болса;

2) І дәрежелі – егер барлық норматив кемінде 60 балға орындалса, барлық нормативті орындағаны үшін орташа балл кемінде 70 балл болса;

3) ІІ дәрежелі – егер нормативтердің жартысы және одан астамы кемінде 60 балға, ал қалғаны кемінде 40 балға орындалса, барлық нормативті орындағаны үшін орташа балл кемінде 60 балл болса "Спортшы-жауынгер" белгісімен наградтауға ұсынылады.

Әскери-спорттық кешеннің жаттығуларын орындауды рота сержанттары және одан жоғары тұрғандар қатарынан тексерушілер бағалайды.

Балдарды есепке алу "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріндегі дене дайындығы жөніндегі нормативтерді бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2014 жылғы 5 мамырдағы № 195 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9518 болып тіркелген) сәйкес жүргізіледі. Орташа балл орындалған барлық жаттығу үшін алған балдарды қосу, кейіннен орындалған жаттығулар санына бөлу арқылы айқындалады.

Әскери қызметшілерді төсбелгілермен наградтау әскери бөлім командирінің (мекеме бастығының) бұйрығымен жүзеге асырылады. Төсбелгі салтанатты жағдайда тапсырылады.

Ескерту. Тәртібі 34-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

35. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Арнайы операциялар күштерінің төсбелгісі арнайы мақсаттағы базалық даярлау курсынан өткені туралы сертификатты тапсыра отырып, әскери қызметшілерге, сондай-ақ көрсетілген бөлімшенің ардагерлеріне салтанатты жағдайда беріледі.

Ескерту. Тәртібі 35-тармақпен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштері
әскери қызметшілерінің тағып
жүру тәртібіне
1-қосымша

Үлгі

Қорғаныс министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының байрағы

Үлгі

Парашюттік-десанттық даярлық бойынша омырауға тағатын белгі

Үлгі

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі жоғары әскери оқу орындарын бітірушілердің омырауға тағатын белгісі

	Дербестендірілген белгілердің, омырауға тағатын белгілердің және өзге де әскери- геральдикалық белгілердің, әскери оқу орындарын бітіргені туралы, сыныпты мамандарға арналған белгілердің, әскери- қолданбалы, қызметтік- қолданбалы, техникалық және басқа да спорттық іс- шаралардың жүлдегерлеріне арналған наградалық медальдардың (белгілердің) сипаттамасына, сондай-ақ оларды беру және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері әскери қызметшілерінің тағып жүру тәртібіне
	4-қосымша
	Үлгі

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің әскери колледжі бітірушілерінің төсбелгісі

Ескерту. 4-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Үлгі

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі (Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштерінің ұшқыш және штурман құрамынан және Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштерінің мамандарынан басқа)

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру
тәртібіне 6-қосымша

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әскери-теңіз күштері сыныптық біліктілігі төсбелгісі

Ескерту. 6-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Үлгі

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері ұшқыш құрамының сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі

Үлгі

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Әуе қорғанысы күштері штурман құрамының сыныптық біліктілігі омырауға тағатын белгісі

Үлгі

Қазақстан Республикасының тұңғыш Қорғаныс министрі "Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" омырауға тағатын белгісі

Үлгі

Қазақстан Республикасының тұңғыш Қорғаныс министрі "Халық Қаһарманы армия генералы Сағадат Қожахметұлы Нұрмағамбетов" омырауға тағатын белгісіне кубок

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру
тәртібіне 10-қосымша

"Отан қорғаушының аяулы жары" төсбелгісі

Ескерту. 10-қосымша жаңа редакцияда – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Үлгі

Әскери-қолданбалы, қызметтік-қолданбалы, техникалық және басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне арналған наградалық медальдар

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру
тәртібіне 12-қосымша

Үлгі

"Алыс жорық үшін" төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 12-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру
тәртібіне 13-қосымша

Үлгі

"Корабль командирі" төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 13-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру
тәртібіне 14-қосымша

Үлгі

"Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің үздігі" төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 14-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру
тәртібіне 15-қосымша

Үлгі

"Минасыздандырудағы ерлігі үшін" төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 15-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру
тәртібіне 16-қосымша

Үлгі

Қазақстан Республикасы Ұлттық қорғаныс университеті докторантурасы бітірушісінің белгісі

Ескерту. Тәртібі 16-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда - ҚР Қорғаныс министрінің 15.01.2024 № 21 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрықтарымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-
геральдикалық белгілердің,
әскери оқу орындарын бітіргені
туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-
қолданбалы, қызметтік-
қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-
шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық
медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ
оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру
тәртібіне 17-қосымша

Үлгі

"Әскери заңгер" белгісі

Ескерту. Тәртібі 17-қосымшамен толықтырылды – ҚР Қорғаныс министрінің 13.01.2021 № 15 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-геральдикалық
белгілердің, әскери оқу орындарын
бітіргені туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-қолданбалы,
қызметтік-қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру тәртібіне
18-қосымша

Үлгі

"Үздік спортшы-жауынгер" төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 18-қосымшамен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-геральдикалық
белгілердің, әскери оқу орындарын
бітіргені туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-қолданбалы,
қызметтік-қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру тәртібіне
19-қосымша

Үлгі

І дәрежелі "Спортшы-жауынгер" төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 19-қосымшамен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-геральдикалық
белгілердің, әскери оқу орындарын
бітіргені туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-қолданбалы,
қызметтік-қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру тәртібіне
20-қосымша

Үлгі

ІІ дәрежелі "Спортшы-жауынгер" төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 20-қосымшамен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-геральдикалық
белгілердің, әскери оқу орындарын
бітіргені туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-қолданбалы,
қызметтік-қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру тәртібіне
21-қосымша

Үлгі

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Әуе қорғанысы күштері авиациялық жерүсті мамандарының сыныптық біліктілігі төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 21-қосымшамен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Дербестендірілген белгілердің,
омырауға тағатын белгілердің
және өзге де әскери-геральдикалық
белгілердің, әскери оқу орындарын
бітіргені туралы, сыныпты мамандарға
арналған белгілердің, әскери-қолданбалы,
қызметтік-қолданбалы, техникалық және
басқа да спорттық іс-шаралардың жүлдегерлеріне
арналған наградалық медальдардың (белгілердің)
сипаттамасына, сондай-ақ оларды беру және
Қазақстан Республикасы
Қарулы Күштері әскери
қызметшілерінің тағып жүру тәртібіне
22-қосымша

Үлгі

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Арнайы операциялар күштерінің төсбелгісі

Ескерту. Тәртібі 22-қосымшамен толықтырылды - ҚР Қорғаныс министрінің 15.05.2023 № 450 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

В соответствии с подпунктом 26-1) пункта 2 статьи 22 Закона Республики Казахстан "Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.01.2024 № 21 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые описание персонифицированных знаков, нагрудных знаков и иных военно-геральдических знаков, знаков об окончании военных учебных заведений, для классных специалистов, наградных медалей (значков) для призеров военно-прикладных, служебно-прикладных, технических и других спортивных мероприятий, а также порядок их выдачи и ношения военнослужащими Вооруженных Сил Республики Казахстан.

2. Департаменту кадров Министерства обороны Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление копии настоящего приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан в бумажном и электронном видах на казахском и русском языках в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства обороны Республики Казахстан после его первого официального опубликования;

4) направление сведений в Юридический департамент Министерства обороны Республики Казахстан об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на начальника Департамента кадров Министерства обороны Республики Казахстан.

Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.01.2024 № 21 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Настоящий приказ довести до должностных лиц в части, их касающейся.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр обороны
Республики Казахстан
генерал-полковник

С. Жасузаков

Утверждены
приказом Министра обороны
Республики Казахстан
от 16 августа 2017 года № 461

Описание персонифицированных знаков, нагрудных знаков и иных военно-геральдических знаков, знаков об окончании военных учебных заведений, для классных специалистов, наградных медалей (значков) для призеров военно-прикладных, служебно-прикладных, технических и других спортивных мероприятий, а также порядок их выдачи и ношения военнослужащими Вооруженных Сил Республики Казахстан

Глава 1. Описание персонифицированных знаков, нагрудных знаков и иных военно-геральдических знаков, знаков об окончании военных учебных заведений, для классных специалистов, наградных медалей (значков) для призеров военно-прикладных, служебно-прикладных, технических и других спортивных мероприятий

1. Штандарт первого заместителя Министра обороны – начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан приведен по образцу, согласно приложению 1 к настоящему Описанию.

Штандарт первого заместителя Министра обороны – начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан состоит из квадратного двухстороннего полотнища голубого цвета размером 1300х1300 миллиметров (далее – мм), древка, навершия, скобы, подтока и знаменных гвоздей.

Полотнище обшито с трех сторон бахромой желтого цвета.

В центре каждой стороны полотнища – эмблема первого заместителя Министра обороны – начальника Генерального штаба Вооруженных Сил Республики Казахстан диаметром 800 мм. В верхней части штандарта у древка размещена эмблема Вооруженных Сил Республики Казахстан.

По нижнему краю полотнища надпись: "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Бас штабы бастығының байрағы".

2. Нагрудные знаки по парашютно-десантной подготовке приведены по образцам, согласно приложению 2 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак по парашютно-десантной подготовке изготавливается из металла.

Верх значка нагрудного знака "Парашютші" – круглый белый раскрытый купол парашюта, от края которого вниз идут стропы по четыре штуки в руки парашютиста. Сверху купола расположена звезда – эмблема Вооруженных Сил Республики Казахстан диаметром 8 мм, выступающая за край на 5 мм. Фон под стропами и парашютистом – темно-синий. Непосредственно под куполом парашюта изображен взлетающий под углом 30 градусов слева на право двухмоторный транспортный самолет желтого цвета. В нижней части знака расположено сквозное отверстие, в котором кольцом крепится позолоченная подвеска в виде ромба со сторонами 7 мм и 12 мм. Отверстие в ромбе выполнено со стороны схождения меньших ребер. На обеих сторонах подвески выбиты покрытые черной эмалью цифры, указывающие количество прыжков.

Нагрудный знак "Үздік парашютші" аналогичен знаку "Парашютші", при этом на куполе парашюта в две строки заглавными буквами нанесена надпись "ҮЗДІК ПАРАШЮТШІ".

На знаке между силуэтом самолета и парашютиста имеются цифра 10.

Общий рисунок и фон нагрудного знака "Нұсқаушы – парашютші" аналогичные, за исключением купола парашюта с гранями, на нем в две строки заглавными буквами надпись "НҰСҚАУШЫ – ПАРАШЮТШІ". На знаке между силуэтом самолета и парашютиста имеются цифра 100. Стропы крепятся к ранцу, парашютист расположен головой вниз. В нижней части знака – два отверстия, на которые кольцами крепится подвеска в виде равнобедренного треугольника с закругленными углами и верхней вогнутой стороной.

Все изображения и надписи на нагрудном знаке рельефные.

3. Нагрудный знак выпускников высших военных учебных заведений Министерства обороны Республики Казахстан приведен по образцу, согласно приложению 3 к настоящему Описанию.

Знак выпускника высшего военного учебного заведения изготавливается из металла, выполнен в виде ромба (размеры: высота – 47 мм; ширина – 27 мм), общий фон знака – синий (заливка синей эмалью), края ромба имеют окантовку белого цвета шириной не более 2 мм.

По центру ромба размещена эмблема Вооруженных Сил Республики Казахстан, которая изготавливается отдельно, затем производится ее накладка на ромб. Составные части знака с обратной стороны закрепляются гайкой.

Схематическое изображение и описание нагрудного знака об окончании Национального университета обороны утверждены приказом Министра обороны Республики Казахстан от 18 марта 2014 года № 112 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 9348).

4. Нагрудный знак выпускника Военного колледжа Министерства обороны Республики Казахстан приведен по образцу, согласно приложению 4 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак изготавливается из металла, в виде шестиугольника неправильной формы (размер: высота – 45 миллиметров; ширина – 30 миллиметров), общий фон знака – голубой (заливка голубой эмалью), края шестиугольника имеют окантовку шириной не более 1,5 миллиметра желтого цвета. По центру шестиугольника со смещением к верхней части размещен символ Вооруженных Сил Республики Казахстан. По центру шестиугольника под символом Вооруженных Сил Республики Казахстан впрессована выпуклая надпись желтого цвета заглавными буквами высотой 2,2 миллиметра "ӘСКЕРИ КОЛЛЕДЖ".

Крепление знака к форме одежды – две винтовые шайбы.

Сноска. Пункт 4 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.01.2024 № 21 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5. Нагрудный знак классной квалификации специалиста Вооруженных Сил Республики Казахстан (кроме летного и штурманского состава Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан и специалистов Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан) приведен по образцу, согласно приложению 5 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак классной квалификации специалиста Вооруженных Сил Республики Казахстан (кроме летного и штурманского состава Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан и специалистов Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан) изготавливается из металла и состоит из выпуклого круглого щита белого цвета, наложенного на трапецию, расположенную меньшей стороной вниз.

Щит диаметром 22 мм, украшен национальным орнаментом, внутри – цифры красного цвета "1", "2", "3" или буква "Ш", означающие соответствующую классную квалификацию.

В верхней части щита расположена пятиконечная красная эмалевая звезда. По краю щита симметрично расположены точки. Внизу щита расположен парящий орел. Сверху щита – позолоченный лавровый венок, ветви которого направлены вниз и выступают по краям щита. Размеры трапеции: ширина – в верхней части 70 мм, в нижней части 40 мм, высота – 16 мм. Трапеция разделена на три горизонтальных сектора – сверху вниз желтого, голубого и белого цветов соответственно.

6. Нагрудный знак классной квалификации Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан приведен по образцу, согласно приложению 6 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак классной квалификации Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан изготавливается из металла и состоит из фактурной ребристой поверхности золотистого цвета, наложенной на трапецию, в форме корабля. Щит диаметром 30 мм, серебристого цвета, обрамленный с внутренней стороны штурвалом с эмблемой военно-морских сил и узорами "қошқар мүйіз". На трапеции обозначены два корабля расположенные зеркально друг другу. Под кораблями обозначена якорная цепь. Под щитом, по центру на золотистом фоне цифры красного цвета "1", "2", "3" или буква "Ш" означающие соответствующую классную квалификацию.

Размеры трапеции: ширина – в верхней части 70 мм, в нижней части – 50 мм, высота – 30 мм. На трапецию нанесена сине-голубая эмаль.

Знак крепится к одежде с помощью винта.

Сноска. Пункт 6 - в редакции приказа Министра обороны РК от 13.01.2021 № 15 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

7. Нагрудные знаки классной квалификации летного состава Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан приведены по образцам, согласно приложению 7 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак классной квалификации "Военный летчик-снайпер" выполнен из металла желтого цвета с эмалью и представляет собой треугольный вытянутый к низу щит со скошенными верхними углами покрытый голубой эмалью с каймой желтого цвета, имеющей десять выпуклых заклепок. Щит имеет обрамление в виде лавровых веток. Размеры знака: ширина – 70 мм, высота – 30 мм. На щите в нижней части имеется лента красного цвета с желтым обрамлением по краю. На красном фоне ленты нанесена надпись в два ряда желтыми заглавными буквами "ҰШҚЫШ МЕРГЕН". Лента изогнута вверх.

На щите изображен контур карты Республики Казахстан, на переднем фоне в центральной части щита в изометрической проекции нанесено изображение самолета-истребителя Су-27 желтого цвета, взлетающего под углом 30 градусов слева на право.

В верхней части щита нанесена красная пятиконечная звезда с желтым обрамлением по краю. Внутри звезды расположено символическое изображение солнца с шестнадцатью лучами. Изображение солнца на красной звезде символически поддерживает на расправленных крыльях орел.

По обе стороны щита расположены развернутые горизонтально трехлучевые символические крылья.

Нагрудный знак классной квалификации "Военный летчик 1 (2, 3) класса" выполнен из металла желтого цвета с эмалью и представляет собой треугольный вытянутый к низу щит со скошенными верхними углами покрытый голубой эмалью с каймой желтого цвета. Щит имеет обрамление в виде лавровых веток. Изображение щита символически поддерживает на расправленных крыльях орел.

На щите в центре расположено изображение цифры "1" ("2", "3") красного цвета с желтым обрамлением по краю.

В верхней части щита нанесена красная пятиконечная звезда с желтым обрамлением по краю. По обе стороны щита расположены развернутые горизонтально трехлучевые символические крылья желтого цвета.

Нагрудный знак классной квалификации "Военный летчик без класса" выполнен из металла желтого цвета с эмалью и представляет собой треугольный вытянутый к низу щит со скошенными верхними углами покрытый голубой эмалью с каймой желтого цвета. Щит имеет обрамление в виде лавровых веток. Изображение щита символически поддерживает на расправленных крыльях орел. На щите отсутствуют символы.

В верхней части щита нанесена красная пятиконечная звезда с обрамлением по краю. По обе стороны щита расположены развернутые горизонтально трехлучевые символические крылья. Все изображения рельефные.

8. Нагрудные знаки классной квалификации штурманского состава Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан приведены по образцам, согласно приложению 8 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак классной квалификации "Военный штурман-снайпер" выполнен из металла желтого цвета и представляет собой треугольный вытянутый к низу щит, покрытый голубой эмалью со скошенными верхними углами с каймой желтого цвета, имеющей десять выпуклых заклепок. Щит имеет обрамление в виде лавровых веток. Размеры знака: ширина – 70 мм, высота – 30 мм. На щите в нижней части имеется лента красного цвета с желтым обрамлением по краю. На красном фоне ленты нанесена надпись в два ряда заглавными желтыми буквами "ШТУРМАН МЕРГЕН". Лента изогнута вверх.

На щите изображен контур карты Республики Казахстан, на переднем фоне в центральной части щита в изометрической проекции нанесен силуэт самолета-истребителя Су-27 желтого цвета взлетающего под углом 30 градусов слева на право.

По обе стороны щита расположены развернутые горизонтально трехлучевые символические крылья желтого цвета.

Нагрудный знак классной квалификации "Военный штурман 1 (2, 3) класса" выполнен из металла желтого цвета и представляет собой треугольный вытянутый к низу щит, покрытый голубой эмалью со скошенными верхними углами с каймой желтого цвета. Щит имеет обрамление в виде лавровых веток. Изображение щита символически поддерживает на расправленных крыльях орел.

На щите в центре расположено символическое изображение авиационной бомбы желтого цвета, направленной головной частью вертикально вниз. Внутри изображения бомбы нанесены цифры "1" ("2", "3") красного цвета.

Нагрудный знак классной квалификации "Военный штурман без класса" выполнен из металла желтого цвета и представляет собой треугольный вытянутый к низу щит, покрытый голубой эмалью со скошенными верхними углами с каймой желтого цвета. Щит имеет обрамление в виде лавровых веток. Изображение щита символически поддерживает на расправленных крыльях орел.

На щите в центре расположено символическое изображение авиационной бомбы желтого цвета, направленной головной частью вертикально вниз. Внутри изображения бомбы символы отсутствуют.

В верхней части щита нанесена красная пятиконечная звезда с золотым обрамлением по краю. По обе стороны щита расположены развернутые горизонтально трехлучевые символические крылья желтого цвета.

9. Нагрудный знак первого Министра обороны Республики Казахстан "Халық қаһарманы армия генералы Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы" приведен по образцу, согласно приложению 9 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак "Халық қаһарманы армия генералы Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы" изготавливается из металла диаметром 20 мм. По кругу надпись на бирюзовом фоне "САҒАДАТ НҰРМАҒАМБЕТОВ" с желтым обрамлением. По центру изображение Халық қаһарманы генерала армии С.К. Нурмагамбетова.

К нагрудному знаку "Халық қаһарманы армия генералы Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы" изготавливается кубок "Халық қаһарманы армия генералы Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы" по образцу согласно приложению 9 к настоящему Описанию.

Кубок "Халық қаһарманы армия генералы Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы" изготавливается из бронзы путем литья с последующим золочением. Надписи на щитке "АРМИЯ ГЕНЕРАЛЫ НҰРМАҒАМБЕТОВ САҒАДАТ ҚОЖАХМЕТҰЛЫ" и девиз "МІНДЕТ, АБЫРОЙ, ЕРЛІК" изготавливаются из латунной пластины путем штамповки, фон блестящий, рельеф матовый. В нижней части подставки кубка устанавливается табличка для нанесения данных награждаемого. Подставка кубка изготавливается из камня "яшма" темно-синего цвета. Высота от основания составляет 300 мм. Ширина 115 мм.

10. Нагрудный знак "Отан қорғаушының аяулы жары" приведен по образцу, согласно приложению 10 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак "Отан қорғаушының аяулы жары" состоит из подвеса и колодки, соединенных между собой соединительным кольцом. Подвес изготавливается методом чеканки из меди и представляет собой стилизованную десятилучевую звезду диаметром 50 мм. Все элементы имеют рельефную поверхность.

Поверхность подвеса на аверсе имеет чередующийся орнамент в национальном стиле с отдельными элементами покрытыми эмалями белого и синего цвета. На лучах белого цвета зачеканены три искусственных камня, один из которых диаметром 2 мм, а два – по 1,5 мм. В центре подвеса на синем фоне изображены пара лебедей, символизирующие любовь и верность, а также изображены тюльпаны – символ гармонии, чистой любви и счастья.

На реверсе подвеса в круге диаметром 21 мм на синем фоне изображены тюльпаны. Между ними выполнена рельефная надпись в три строки: "МАХАББАТ; СЕНIМ; АДАЛ ЖҮРЕК".

Подвес покрыт гальваническим способом золотом.

Колодка трехсоставная выполнена методом чеканки из меди. Основание колодки представляет собой стилизованный прямоугольник с рельефными треугольными гранями. Основание гальваническим способом покрыто никелем. С лицевой стороны на основании колодки крепятся накладные элементы: ленточка, покрытая гальваническим способом золотом, и на нее накладывается отчеканенная из меди эмблема Вооруженных Сил Республики Казахстан размерами 12х11 мм, представляющая из себя звезду с наложенным в ее нижней части парящим беркутом. Лучи звезды покрыты красной эмалью. Эмблема покрыта гальваническим способом золотом.

С тыльной стороны основания колодки крепится трехцветная лента в виде банта с полосами равной ширины трех цветов: по краям цвета темной полыни, символизирующей Сухопутные войска, темно-синий – символизирующий Силы воздушной обороны, посередине – бежевая полоса, символизирующая Военно-морские силы.

На обратной стороне колодки имеется специальная булавка для крепления знака к одежде.

Сноска. Пункт 10 - в редакции приказа Министра обороны РК от 13.01.2021 № 15 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11.Наградные медали для призеров военно-прикладных, служебно-прикладных, технических и других спортивных мероприятий приведены по образцам, согласно приложению 11 к настоящему Описанию.

Медаль изготавливается из сплава цветных металлов, выполнена в форме круга. Имеет кант шириной 10 мм, на лицевой стороне слева направо по окружности расположена надпись "Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі". С обратной стороны канта медали слева направо расположена "Армия спортының туын биік ұста!" "Выше знамя армейского спорта!" (высота букв – 4 мм).

На оборотной стороне медали, в районе профиля звезды, расположена римская цифра, указывающая занятое место.

Покрытие металла – золотистого цвета для занявших I место, серебристого цвета для занявших II место и бронзового цвета для занявших III место на соревнованиях.

Диаметр медали – 70х75 мм (75 мм – по вертикали, с ушком), толщина – 4 мм. Внутренний диаметр окружности медали 60 мм. Во внутренней окружности медали размещена эмблема Вооруженных Сил Республики Казахстан.

Размеры прорези ушка для ленты – 32х3 мм. Металл с лицевой, торцевой и обратной сторон медали полированный.

Медаль комплектуется сшивной полноцветной сублимационной лентой переходящего с желтого в зеленый и синий цвета с текстом белого цвета. По краям лента украшена национальным орнаментом желтого цвета. По длине ленты размещены эмблема Вооруженных Сил Республики Казахстан и надпись "Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі".

Основные размеры ленты: ширина ленты – 30 мм, длина – 900 мм. Шрифт текста на ленте Arial 6 мм. Длина надписи "Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі" – 200 мм. Диаметр эмблемы Вооруженных Сил Республики Казахстан на ленте – 15 мм.

11-1. Нагрудный знак "Алыс жорық үшін" Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан приведен по образцу, согласно приложению 12 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак "Алыс жорық үшін" представляет собой металлическую пластину с изображением надводного корабля на поле голубого цвета и развевающимся над ним Военно-морским флагом Вооруженных Сил Республики Казахстан. Под изображением надводного корабля на поле красного цвета надпись "АЛЫС ЖОРЫҚ ҮШІН". Правый нижний угол знака обрамлен лавровой ветвью.

Надводный корабль, надпись, лавровая ветвь – золотистого цвета.

Размеры знака: ширина – 35 мм, высота – 27 мм.

Знак крепится к одежде с помощью винта.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-1 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 13.01.2021 № 15 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-2. Нагрудный знак "Командир корабля" Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан приведен по образцу, согласно приложению 13 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак "Командир корабля" является знаком отличия командиров надводных кораблей Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан. Изготавливается из металла серебристого цвета в виде рельефного профильного изображения надводного корабля с эмблемой Военно-морских сил в центре знака.

Знак крепится к одежде с помощью винта.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-2 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 13.01.2021 № 15 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-3. Нагрудный знак "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің үздігі" приведен по образцу, согласно приложению 14 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак изготавливается из латуни и имеет выпуклую форму четырехугольного фигурного щита голубого цвета, наложенного на позолоченный лавровый венок, ветви которого выступают по краям щита. По краю щита симметрично расположены винтообразующие точки. В верхней части щита расположена пятиконечная красная эмалевая звезда, на которую наложены золотистого цвета солнце с расходящимися лучами и парящий орел. В центре щита размещена географическая карта Казахстана, покрытая голубой эмалью, на фоне которой изображение военнослужащего с автоматом на груди. Вся композиция обрамлена синим эмалевым кольцом с надписью "ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІНІҢ ҮЗДІГІ", в начале и в конце которой расположена точка желтого цвета.

Все изображения и надписи на знаке выпуклые. Рельеф знака блестящий.

На обратной стороне знака имеется специальная булавка для крепления знака к одежде.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-3 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 13.01.2021 № 15 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-4. Нагрудный знак "Минасыздандырудағы ерлігі үшін" приведен по образцу, согласно приложению 15 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак "Минасыздандырудағы ерлігі үшін" изготавливается из латуни золотистого цвета и имеет форму восьмиконечной рифленой звезды расстоянием между лучами 35 мм.

На лицевой стороне знака помещена восьмиконечная выпуклая звезда золотого цвета с перекрещенными топорами, в центре накладка в виде щита с фигурой военнослужащего (сапера) с миноискателем и противотанковая мина, по кругу щита надпись "МИНАСЫЗДАНДЫРУДАҒЫ ЕРЛІГІ ҮШІН" на государственном языке.

На верхнем луче восьмиконечной звезды помещена пятиконечная звезда, покрытая красной эмалью, в центре звезды солнце и парящий орел.

Все изображения и надписи на знаке выпуклые.

Знак цельноштампованный. Знак крепится к одежде с помощью винта.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-4 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 13.01.2021 № 15 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 15.05.2023 № 450 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-5. Знак выпускника докторантуры Национального университета обороны Республики Казахстан приведен по образцу, согласно приложению 16 к настоящему Описанию.

Знак изготавливается из латуни. Имеет форму слегка выпуклого ромба, (высотой 45 мм и шириной 25 мм) покрытый термостойкой белой эмалью и имеющей кант желтого цвета (титановое напыление) в виде национального орнамента мюиз (ширина канта – 2,5 мм). Пятиконечная звезда, вписанная в ромб, изготавливается из рубина алого цвета. Государственный Герб Республики Казахстан изготавливается из металла с золотым напылением на бирюзовом фоне и является крышкой болта (длина болта 12 мм) связывающего составные части знака. Парящий орел золотистого цвета изготавливается из металла с золотым напылением. Надпись "ҰЛТТЫҚ ҚОРҒАНЫС УНИВЕРСИТЕТІНІҢ ДОКТОРАНТУРАСЫ" наносится на золотистой табличке и напаивается под орлом. Составные части знака с обратной стороны закрепляется гайкой и для крепления на мундире имеется закрутка (диаметр закрутки 12 мм).

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-5 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 13.01.2021 № 15 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными приказами Министра обороны РК от 15.05.2023 № 450 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 15.01.2024 № 21 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-6. Знак "Әскери заңгер" приведен по образцу, согласно приложению 17 к настоящему Описанию.

Знак изготавливается из латуни в виде круглого щита (қалқан) золотистого цвета диаметром 25 мм, с каймой голубого цвета шириной 2 мм.

Меч золотистого цвета (символ силы защиты) проходит острием вниз по центру круга. В нижней части щита нанесена эмблема Вооруженных Сил Республики Казахстан.

Во внутреннем круге белого цвета на лезвие меча наложена эмблема весов (символ правосудия). По центру знака расположена лента золотистого цвета с надписью белого цвета "ӘСКЕРИ ЗАҢГЕР", под которой расположено изображение книги (символизирует Конституцию Республики Казахстан), на книгу наложено изображение солнца и лучей белого цвета. Слева и справа от книги расположены лавровые ветви.

На кайму голубого цвета вокруг щита нанесена надпись золотистого цвета "ҚАЗАҚСТАН ҚАРУЛЫ КҮШТЕРІ".

Знак покрыт гальваническим способом золотом.

На обратной стороне расположено крепление цанга.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-6 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 13.01.2021 № 15 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным приказом Министра обороны РК от 15.05.2023 № 450 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-7. Нагрудный знак "Үздік спортшы-жауынгер" приведен по образцу, согласно приложению 18 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак "Үздік спортшы-жауынгер" состоит из двух частей: знака и колодки и представляет собой круг голубого цвета диаметром 20 мм с наложенным на него: вверху звезда - символ Вооруженных Сил Республики Казахстан и по бокам семь лепестков с национальным орнаментом блестящего золотистого цвета с выпуклыми гранями. Расстояние от внешнего круга до вершины лепестка 4 мм.

Между двумя кругами (внешним и внутренним) надпись золотистого цвета "СПОРТШЫ-ЖАУЫНГЕР". Диаметр внутреннего круга 14 мм. Посередине надписи расположена лавровая ветвь. Окантовка кругов толщиной 1 мм золотистого цвета. В середине круга фигура бегуна золотистого цвета.

Пятиконечная звезда вверху диаметром 12 мм красного цвета, на нее наложена символика государства. Грани звезды и символика блестящего золотистого цвета. Рельеф надписи и изображений знака выступающий блестящий.

Нагрудный знак с помощью ушка и кольца крепится к колодке, имеющей форму щита голубого цвета с выпуклыми гранями высотой 17 мм и шириной 20 мм. Посередине колодки расположена надпись "ҮЗДІК". Грани колодки и надпись блестящего золотистого цвета.

Нагрудный знак крепится к одежде с помощью винта.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-7 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 15.05.2023 № 450 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-8. Нагрудный знак "Спортшы-жауынгер" І, ІІ степеней приведен по образцу, согласно приложениям 19, 20 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак "Спортшы-жауынгер" I, II степеней представляет собой круг голубого цвета диаметром 20 мм с наложенным на него: вверху звезда – символ Вооруженных Сил Республики Казахстан, внизу щит и по бокам шесть лепестков с национальным орнаментом блестящего золотистого цвета с выпуклыми гранями. Расстояние от внешнего круга до вершины лепестка 4 мм.

Между двумя кругами (внешним и внутренним) надпись золотистого цвета "СПОРТШЫ-ЖАУЫНГЕР". Диаметр внутреннего круга 14 мм. Окантовка кругов толщиной 1 мм золотистого цвета. В середине круга фигура бегуна золотистого цвета.

Вверху расположена пятиконечная звезда красного цвета диаметром 12 мм, на нее наложена символика государства. Грани звезды и символика золотистого цвета. Рельеф надписи и изображений знака выступающий блестящий.

Щит высотой 7 мм красного цвета, внутри цифры "I" или "IІ" соответственно, означающие степень знака. Грани щита и цифры блестящего золотистого цвета. Знак цельноштампованный. Знак крепится к одежде с помощью винта.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-8 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 15.05.2023 № 450 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-9. Нагрудные знаки классной квалификации авиационных наземных специалистов Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан приведены по образцам, согласно приложению 21 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак авиационных наземных специалистов классной квалификации "Специалист 1 класса – наставник (мастер)" выполнен из металла желтого цвета с эмалью и представляет собой треугольный вытянутый к низу щит со скошенными верхними углами покрытый голубой эмалью с каймой желтого цвета, имеющей десять выпуклых заклепок. Щит имеет обрамление в виде лавровых веток. Размеры знака: ширина – 70 мм, высота – 30 мм. На щите в нижней части имеется лента красного цвета с обрамлением по краю золотого цвета. На красном фоне ленты нанесена белыми заглавными буквами "ТӘЛІМГЕР". Лента изогнута вверх.

На щите изображены штангенциркуль и молоток в перекрестии под углом 45 градусов, на переднем плане в центральной части щита в изометрической проекции расположена буква "Ш" красного цвета в обрамлении золотистого цвета.

По обе стороны щита расположены развернутые горизонтально трехлучевые символические крылья.

Нагрудный знак классной квалификации "Специалист 1 (2, 3) класса" выполнен из металла желтого цвета с эмалью и представляет собой треугольный вытянутый к низу щит со скошенными верхними углами покрытый голубой эмалью с каймой желтого цвета. Щит имеет обрамление в виде лавровых веток. Изображение щита символически поддерживает на расправленных крыльях орел.

На щите изображены штангенциркуль и молоток в перекрестии под углом 45 градусов, на переднем плане в центральной части щита в изометрической проекции расположены цифра "1" ("2", "3") красного цвета с обрамлением золотистого цвета.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-9 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 15.05.2023 № 450 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11-10. Нагрудный знак подразделений Сил специальных операций Вооруженных Сил Республики Казахстан приведен по образцу, согласно приложению 22 к настоящему Описанию.

Нагрудный знак подразделений Сил специальных операций Вооруженных Сил Республики Казахстан выполнен из металла золотистого и серебристого цветов (размер: высота – 35 мм., ширина – 34 мм.). На фоне расположены лавры желтого цвета. Перед лаврами изображены два барса золотистого цвета, по центру расположен меч "Акинак" серого цвета направленный острием вверх, сверху меча расположена символ Вооруженных Сил Республики Казахстан, который изготавливается отдельно, затем производится его накладка на меч.

Знак крепится к одежде с помощью двух винтов.

Сноска. Описания дополнены пунктом 11-10 в соответствии с приказом Министра обороны РК от 15.05.2023 № 450 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Порядок выдачи и ношения военнослужащими Вооруженных Сил Республики Казахстан персонифицированных знаков, нагрудных знаков и иных военно-геральдических знаков, знаков об окончании военных учебных заведений, для классных специалистов, наградных медалей (значков) для призеров военно-прикладных, служебно-прикладных, технических и других спортивных мероприятий

12. Личные штандарты – особо почетные персонифицированные знаки различия руководящих должностных лиц Вооруженных Сил Республики Казахстан, являются символом их воинского долга и личной ответственности за руководство Вооруженными Силами Республики Казахстан.

13. Местонахождением эталона штандарта является служебный кабинет должностного лица.

14. Дубликат штандарта может устанавливаться (подниматься) при проведении торжественных мероприятий с его участием, а также в уменьшенной копии – на транспортных средствах.

15. Нагрудный знак по парашютно-десантной подготовке выдается военнослужащим, прошедшим парашютно-десантную подготовку и выполнившим установленные нормы прыжков с парашютом из самолетов военно-транспортной и вертолетов армейской авиации.

Знаки подразделяются на три вида, в зависимости от количества прыжков и уровня подготовки парашютиста:

"Парашютші" – совершившим от 1 до 10 (включительно) прыжков с парашютом;

"Үздік парашютші" – совершившим от 10 до 100 (включительно) прыжков с парашютом;

"Нұсқаушы – парашютші" – совершившим более 100 прыжков с парашютом.

16. Нагрудный знак по парашютно-десантной подготовке вручается в торжественной обстановке в присутствии личного состава с вручением удостоверения.

17. Нагрудный знак выпускника высшего военного учебного заведения выдается лицам, окончившим военные учебные заведения Министерства обороны Республики Казахстан, реализующие образовательные программы высшего образования, имеющим подлинный документ об окончании высшего военного учебного заведения (диплом).

18. Нагрудные знаки лицам, оканчивающим Военный институт Сухопутных войск, Военно-инженерный институт радиоэлектроники и связи и Военный институт Сил воздушной обороны выдаются соответствующими начальниками в торжественной обстановке одновременно с дипломом об окончании высшего военного учебного заведения.

19. Нагрудный знак выпускника Военного колледжа выдается выпускникам Военного колледжа Министерства обороны Республики Казахстан, окончившим учебное заведение.

Сноска. Пункт 19 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.01.2024 № 21 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

20. Нагрудные знаки выпускника Военного колледжа выдаются начальником Военного колледжа Министерства обороны Республики Казахстан в торжественной обстановке одновременно с дипломом об окончании военного учебного заведения.

Сноска. Пункт 20 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.01.2024 № 21 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

21. Вручение нагрудного знака выпускника высшего военного учебного заведения и выпускника Военного колледжа отмечается в книге регистрации выданных дипломов или в специальной книге.

Сноска. Пункт 21 - в редакции приказа Министра обороны РК от 15.01.2024 № 21 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

22. Нагрудный знак классной квалификации вручается военнослужащим, которым присвоена соответствующая классная квалификация по итогам сдачи итоговой проверки в соответствии с уровнем знаний и практических навыков, умением выполнять определенный объем функциональных обязанностей в заданные временные промежутки и с высоким качеством.

В соответствующих видах войск имеются свои типы нагрудных знаков классной квалификации, которые подразделяются:

1) в Вооруженных Силах Республики Казахстан (для всего личного состава, кроме летного и штурманского состава Сил воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан и специалистов Военно-морских сил Вооруженных Сил Республики Казахстан):

"Специалист 1 класса – наставник (мастер)";

"Специалист 1 класса";

"Специалист 2 класса";

"Специалист 3 класса";

2) в Силах воздушной обороны Вооруженных Сил Республики Казахстан подразделяется на летный и штурманский составы:

для летного состава:

"Военный летчик-снайпер";

"Военный летчик 1 класса";

"Военный летчик 2 класса";

"Военный летчик 3 класса";

"Военный летчик без класса";

для штурманского состава:

"Военный штурман-снайпер";

"Военный штурман 1 класса";

"Военный штурман 2 класса";

"Военный штурман 3 класса";

"Военный штурман без класса".

23. Нагрудный знак классной квалификации вручается в торжественной обстановке в присутствии личного состава с вручением удостоверения.

24. Нагрудные знаки носятся при парадной и повседневной (офисной) военной форме одежды. Знаки классной квалификации размещаются на правой стороне груди на расстоянии 70 мм ниже от края лацкана.

На расстоянии 10 мм ниже от края знака классной квалификации размещается нагрудный знак об окончании военного учебного заведения. При наличии у военнослужащих нагрудных знаков об окончании двух и более высших военных учебных заведений носится только один нагрудный знак. При наличии знака об окончании высшего военного учебного заведения знак об окончании среднего военного учебного заведения не носится.

Нагрудный знак по парашютно-десантной подготовке носится на 10 мм правее от знака об окончании военного учебного заведения.

Нагрудный знак первого Министра обороны носится на правой стороне груди на лацкане кителя (мундира).

Нагрудный знак "Отан қорғаушының аяулы жары" носится на правой стороне груди.

25. Нагрудный знак первого Министра обороны Республики Казахстан "Халық қаһарманы армия генералы Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы" (далее – нагрудный знак первого Министра обороны) является особым видом награждения офицерского состава в целях стимулирования труда военнослужащих за образцовое исполнение служебных обязанностей, творческую активность, безупречную службу и другие достижения в служебной деятельности.

Представления о награждении нагрудным знаком первого Министра обороны инициируются заместителями Министра обороны, руководителями структурных подразделений Министерства обороны и Вооруженных Сил Республики Казахстан, главнокомандующими видами, командующими войсками региональных командований (родов войск), рассматриваются по итогам служебной деятельности кандидатов на заседании коллегии Министерства обороны Республики Казахстан, после чего выносятся на утверждение Министру обороны Республики Казахстан.

Нагрудным знаком первого Министра обороны награждаются военнослужащие Вооруженных Сил Республики Казахстан от командира бригады и выше за успехи, достигнутые в боевой подготовке, поддержании воинской дисциплины, твердого уставного порядка в подразделении, высокой боевой готовности войск (успехи в учебной и научной работе) по итогам учебного года, а также ветераны Вооруженных Сил, внесшие значительный вклад в развитие Вооруженных Сил Республики Казахстан. О награждении нагрудным знаком издается соответствующий приказ Министра обороны Республики Казахстан. Повторное награждение знаком не производится.

Вручение нагрудного знака первого Министра обороны производится в торжественной обстановке и вручается награжденному лично Министром обороны или по его поручению другими должностными лицами.

Знак крепится при помощи нарезного стержня. Награжденному одновременно с вручением нагрудного знака выдается кубок первого Министра обороны Республики Казахстан "Халық қаһарманы армия генералы Нұрмағамбетов Сағадат Қожахметұлы".

26. Нагрудным знаком "Отан қорғаушының аяулы жары" награждаются председатели и члены женских советов, супруги военнослужащих, а также другие лица, внесшие значительный вклад в повышение морально-психологического климата воинского коллектива.