Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 қазандағы № 350 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2017 жылғы 6 қарашада № 15973 болып тіркелді.

"Электр энергетикасы туралы" 2004 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 5-бабының 70-29) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Электр энергетикасы және көмір өнеркәсібі департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электрондық түрдегі көшірмесін Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне ресми жариялау және қосу үшін "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін ресми жариялауға мерзімдік баспа басылымдарына жіберуді;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 2), 3) және 4) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне беруді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Энергетика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Энергетика министрі

Қ. Бозымбаев

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 қазандағы № 350 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидалары

Ескерту. Қағидалар жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 03.11.2023 № 386 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі – Заң) 5-бабының 70-29) тармақшасына сәйкес әзірленген және Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде (бұдан әрі – Қазақстан БЭЖ-і) электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау тәртібін белгілейді.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) теңгерімдеуші нарық жүйесі – электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің сатып алуға өтінімдер және сатуға өнімдер беруіне, электр энергиясының өндіру-тұтынудың тәуліктің графигін қалыптастыруға, цифрлық майнерлер үшін электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттықтарының көлемін айқындауға, энергия өндіруші ұйымдар үшін электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттықтарының көлемін айқындауға, бекітілген тәуліктік графикке жүйелік оператормен келісілген түзетулер енгізуге, электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің электр энергиясын өндіру-тұтынудың нақты мәндерін қалыптастыруға, электр энергиясының сағат сайынғы теңгерімсіздіктерін есептеуге, электр энергиясының көтерме сауда нарығында электр энергиясын сатып алу-сатудың сағат сайынғы бағаларын, сондай-ақ теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алудың (сатудың) және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алудың (сатудың) сағат сайынғы бағаларын есептеуге арналған аппараттық-бағдарламалық кешен;

2) электр энергиясының тапшылығы – Қазақстан Республикасының энергия өндіруші ұйымдарында Қазақстан Республикасының экономикасы мен тұрғындарының электр энергиясына деген қажеттілігін толық қанағаттандыру үшін жеткілікті көлемде электр энергиясын өндіру бойынша техникалық мүмкіндігінің (оның ішінде резервтегі қондырғылардың генерациялайтын қуаттарының) болмауы;

3) электр энергиясының профициті – Қазақстан Республикасының энергия өндіруші ұйымдарында Қазақстан Республикасының экономикасы мен тұрғындарының нақты қажеттілігінен артатын көлемде электр энергиясын өндеуге техникалық мүмкіндігінің (резервтегі қондырғылардың генерациялайтын қуаттарын ескере отырып) бар болуы.

Осы Қағидаларда қолданылатын басқа да ұғымдар Заңға сәйкес қолданылады.

2-тарау. Қазақстан БЭЖ-і электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау тәртібі

1-параграф. Қазақстан БЭЖ-і электр энергиясының алдағы айға тапшылығы мен профицитін айқындау тәртібі

3. Жүйелік оператор резервтегі қондырғылардың генерациялайтын қуаттарын ескере отырып, осы Қағидалардың 4 және 5-тармақтарының негізінде әрбір сағатқа Қазақстан Республикасының барлық өңірлерін электр энергиясымен қамтамасыз ету бойынша техникалық мүмкіндікті есептеу арқылы айқындайды.

4. Жүйелік оператор Қазақстан БЭЖ-індегі және оның бөліктеріндегі электр энергиясының болжамды тапшылығы мен профицитін мыналардың:

1) электр станцияларында электр энергиясын өндіру бойынша технологиялық шектеулердің болуын есепке ала отырып, Қазақстан Республикасының энергия өндіруші ұйымдарының генерациялайтын жабдығын жөндеудің бекітілген графиктері;

2) Ұлттық электр торабының электр желілік объектілерін жөндеудің бекітілген графиктері;

3) энергиясы тапшылық өңірлерді генерацияның энергиясы артық тораптармен байланыстыратын электр жеткізу желілерінің өткізу қабілеті;

4) Қазақстан БЭЖ-інің жекелеген бөліктері арасындағы электр байланысының болмауы;

5) алдағы айға электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің электр энергиясын өндіру және (немесе) тұтынудың жоспарланған сағаттық көлемі;

6) электр энергиясын өндірудің-тұтынудың тәуліктік графигін қалыптастыру кезінде теңгерімдеуші нарық жүйесінде электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілері берген электр энергиясын сатып алуға өтінімдер мен сатуға өтінімдер негізінде айқындайды.

Жүйелік оператор Қазақстан БЭЖ-індегі және оның бөліктеріндегі электр энергиясының болжамды тапшылығы мен профицитін Қазақстан БЭЖ-інің және оның бөліктерінің сенімді жұмысын қамтамасыз ету шарттары бойынша электр желілерінің техникалық мүмкіндігі негізінде түзетеді.

5. Орталықтандырылған сауда нарығының операторын және электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны (бұдан әрі – Бірыңғай сатып алушы) қоспағанда, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері жоспарланған айдың алдындағы әрбір айдың 20-күнінен кешіктірмей теңгерімдеуші нарық жүйесі арқылы жүйелік операторға алдағы айға электр энергиясын өндірудің және (немесе) тұтынудың жоспарланатын сағаттық көлемдерін береді.

Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектісі осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген мерзімдерде ақпарат ұсынбаған жағдайда, алдағы айға электр энергиясын өндірудің және (немесе) тұтынудың жоспарланатын сағаттық көлемін жүйелік оператор осы субъектінің жоспарланатын айдың алдындағы айдағы электр энергиясын өндіру және тұтыну жөніндегі статистикалық ақпаратының негізінде есептейді.

2-параграф. Жүйелік оператордың тәуліктік график жасау кезінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін растау тәртібі

6. Жүйелік оператор Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 ақпандағы № 106 бұйрығымен бекітілген Электр энергиясының көтерме сауда нарығын ұйымдастыру мен оның жұмыс істеу қағидаларының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10531 болып тіркелген) 5-тарауына сәйкес теңгерімдеуші нарық жүйесінде берілген электр энергиясын сатып алуға өтінімдер мен электр энергиясын сатуға өтінімдер негізінде электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік графигін қалыптастырады және бекітеді.

7. Сатып алуға өтінімдерде көрсетілген электр энергиясын сатып алу көлемі электр энергиясын сату көлемінен асатын сағаттарда электр энергиясының тапшылығы айқындалады.

8. Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өндірілетін электр энергиясын сатып алуды жоспарлайтын Бірыңғай сатып алушы, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар және цифрлық майнерлер теңгерімдеуші нарық жүйесінде өтінімдер береді.

Жүйелік оператор осы Қағидалардың 7-тармағының негізінде тапшылықты растау (айқындау) кезінде Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өндірілетін электр энергиясын сатып алу мүмкіндігін қарайды.

9. Жүйелік оператор Заңның 13-бабының 11-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан БЭЖ-інде немесе оның бөліктерінде электр энергиясының профициті болған жағдайда, нақты уақыт режимінде Қазақстан Республикасынан тыс жерде өндірілетін электр энергиясын сатып алуға Бірыңғай сатып алушы, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар және цифрлық майнерлердің өтінімдерін теңгерімдеуші нарық жүйесінде қабылдамайды.

10. Жүйелік оператор импортталатын электр энергиясының мәлімделген көлемі оның тапшылығы шамасынан асып кеткен жағдайда, теңгерімдеуші нарық жүйесінде өтінімдерді нақты уақыт режимінде түзетеді.

11. Жүйелік оператор Қазақстан Республикасынан тыс жерде өндірілетін электр энергиясын сатып алуға арналған онлайн-өтінімді растаған кезде импортталатын электр энергиясының көлемі тәуліктік графикке енгізіледі.

12. Сатуға арналған өтінімдерде көрсетілген электр энергиясын сату көлемі электр энергиясын сатып алу көлемінен асатын сағаттарда электр энергиясының профициті айқындалады.

13. Электр энергиясын Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге сату кезінде Бірыңғай сатып алушы жүйелік операторға өтінімді электр энергиясының теңгерімдеуші нарық жүйесі арқылы жібереді.

Жүйелік оператор осы Қағидалардың 12-тармағының негізінде профицитті растау (айқындау) кезінде электр энергиясын Қазақстан Республикасынан тыс жерге жеткізу мүмкіндігін қарайды.

14. Жүйелік оператор теңгерімдеуші нарық жүйесінде электр энергиясын экспорттауға Бірыңғай сатып алушының өтінімін нақты уақыт режимінде мынадай:

1) электр энергиясының экспорттауы жоспарланған қимасында және (немесе) энергия өндіруші ұйымның шиналарынан электр энергиясын беру схемасында электр беру желілерінің өтімділік қабілеті бойынша режимдік шектеулердің болуы;

2) Қазақстан БЭЖ-інде мөлшері экспортталатын электр энергиясының мәлімделген көлемі оның тапшылығының мөлшерінен асқан жағдайларда түзетеді.

15. Жүйелік оператор теңгерімдеуші нарық жүйесінде электр энергиясын экспорттауға Бірыңғай сатып алушының өтінімін нақты уақыт режимінде мынадай:

1) Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге электр энергиясын жеткізуге техникалық мүмкіндіктің, оның ішінде жөндеу жұмыстары және (немесе) Қазақстан БЭЖ-і оқшауланған жұмыс режимі кезінде жоқ болуы;

2) Қазақстан БЭЖ-і немесе оның бөліктерінде мөлшері Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге жеткізу мөлшерінен артық электр энергиясы тапшылығының бар болуы жағдайларында қабылдамайды.

16. Жүйелік оператор Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге электр энергиясын жеткізуге онлайн-өтінімді келіскен жағдайда, экспортталатын электр энергиясының көлемдері тәуліктік графикке енгізіледі.

Об утверждении Правил определения дефицита и профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 октября 2017 года № 350. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 6 ноября 2017 года № 15973.

В соответствии с подпунктом 70-29) статьи 5 Закона Республики Казахстан от 9 июля 2004 года "Об электроэнергетике" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила определения дефицита и профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан.

2. Департаменту электроэнергетики и угольной промышленности Министерства энергетики Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации Министерства юстиции Республики Казахстан" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания;

4) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан;

5) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства энергетики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 2), 3) и 4) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр энергетики Республики Казахстан

К. Бозумбаев

Утверждены приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 октября 2017 года № 350

Правила определения дефицита и профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан

Сноска. Правила - в редакции приказа и.о. Министра энергетики РК от 03.11.2023 № 386 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила определения дефицита и профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 70-29) статьи 5 Закона Республики Казахстан "Об электроэнергетике" (далее – Закон) и определяют порядок определения дефицита и профицита электрической энергии в единой электроэнергетической системе Республики Казахстан (далее – ЕЭС Казахстана).

2. В настоящих Правилах применяются следующие основные понятия:

1) система балансирующего рынка – аппаратно-программный комплекс, предназначенный для подачи субъектами оптового рынка электрической энергии заявок на покупку и заявок на продажу, формирования суточного графика производства-потребления электрической энергии, определения объемов централизованных торгов электрической энергией для цифровых майнеров, определения объемов централизованных торгов электрической энергией для энергопроизводящих организаций, внесения согласованных системным оператором корректировок утвержденного суточного графика, формирования фактических значений производства-потребления электрической энергии субъектов оптового рынка электрической энергии, расчета почасовых дисбалансов электрической энергии, расчета почасовых цен купли-продажи электрической энергии на оптовом рынке электрической энергии, а также почасовых цен покупки (продажи) балансирующей электроэнергии и покупки (продажи) отрицательных дисбалансов;

2) дефицит электрической энергии – отсутствие технической возможности у энергопроизводящих организаций Республики Казахстан (в том числе генерирующих мощностей установок, находящихся в резерве) выработки электрической энергии в объемах, достаточных для полного удовлетворения потребности экономики и населения Республики Казахстан в электрической энергии;

3) профицит электрической энергии – наличие технической возможности у энергопроизводящих организаций Республики Казахстан (с учетом генерирующих мощностей установок, находящихся в резерве) выработки электрической энергии в объемах, превышающих фактическую потребность экономики и населения Республики Казахстан.

Иные понятия, используемые в настоящих Правилах, применяются в соответствии с Законом.

Глава 2. Порядок определения дефицита и профицита электрической энергии в ЕЭС Казахстана

Параграф 1. Порядок определения дефицита и профицита электрической энергии в ЕЭС Казахстана на предстоящий месяц

3. Системный оператор расчетным путем на основании пунктов 4 и 5 настоящих Правил для каждого часа определяет техническую возможность по обеспечению всех регионов Республики Казахстан электрической энергией с учетом генерирующих мощностей установок, находящихся в резерве.

4. Прогнозный дефицит и профицит электрической энергии в ЕЭС Казахстана и ее частях определяется системным оператором на основании:

1) утвержденных графиков ремонтов генерирующего оборудования энергопроизводящих организаций Республики Казахстан, учитывая наличие технологических ограничений по выработке электрической энергии на электростанциях;

2) утвержденных графиков ремонтов электросетевых объектов Национальной электрической сети;

3) пропускной способности линий электропередачи, связывающих энергодефицитные регионы с энергоизбыточными узлами генерации;

4) отсутствия электрических связей между отдельными частями ЕЭС Казахстана;

5) планируемых почасовых объемов производства и (или) потребления электрической энергии субъектами оптового рынка электрической энергии на предстоящий месяц;

6) заявок на покупку и заявок на продажу электрической энергии, поданных субъектами оптового рынка электрической энергии в системе балансирующего рынка при формировании суточного графика производства-потребления электрической энергии.

Прогнозный дефицит и профицит электрической энергии в ЕЭС Казахстана и ее частях корректируется системным оператором на основании технической возможности электрических сетей по условиям обеспечения надежной работы ЕЭС Казахстана и ее частей.

5. Субъекты оптового рынка электрической энергии, за исключением оператора рынка централизованной торговли и единого закупщика электрической энергии (далее – Единый закупщик), не позднее 20 числа каждого месяца, предшествующего планируемому, посредством системы балансирующего рынка предоставляют системному оператору планируемые почасовые объемы производства и (или) потребления электрической энергии на предстоящий месяц.

В случае непредставления субъектом оптового рынка электрической энергии информации в сроки, установленные в части первой настоящего пункта, планируемые почасовые объемы производства и (или) потребления электрической энергии на предстоящий месяц рассчитываются системным оператором на основании статистической информации по производству и потреблению электрической энергии данного субъекта за месяц, предшествующий планируемому.

Параграф 2. Порядок подтверждения системным оператором дефицита и профицита электрической энергии при формировании суточного графика

6. Системный оператор на основании заявок на покупку электрической энергии и заявок на продажу электрической энергии, поданных в системе балансирующего рынка, в соответствии с Главой 5 Правил организации и функционирования оптового рынка электрической энергии, утвержденных приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2015 года № 106 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 10531), формирует и утверждает суточный график производства-потребления электрической энергии.

7. В часы, в которых объемы покупки электрической энергии, указанные в заявках на покупку, превышают объемы продажи электрической энергии, определяется дефицит электрической энергии.

8. Единый закупщик, энергоснабжающие организации и цифровые майнеры, планирующие приобретение электрической энергии, производимой за пределами Республики Казахстан, подают заявки в системе балансирующего рынка.

Системный оператор при подтверждении (определении) дефицита на основании пункта 7 настоящих Правил, рассматривает возможность приобретения электрической энергии, производимой за пределами Республики Казахстан.

9. Системный оператор отклоняет в системе балансирующего рынка заявки Единого закупщика, энергоснабжающих организаций и цифровых майнеров на приобретение электрической энергии, производимой за пределами Республики Казахстан в режиме реального времени, в случае профицита электроэнергии в ЕЭС Казахстана или ее частях за исключением случаев, предусмотренных пунктом 11 статьи 13 Закона.

10. Системный оператор корректирует в системе балансирующего рынка заявки в режиме реального времени, в случае превышения заявленного объема импортируемой электрической энергии над величиной ее дефицита.

11. При подтверждении системным оператором онлайн заявки на приобретение электрической энергии, производимой за пределами Республики Казахстан, объемы импортируемой электрической энергии включаются в суточный график.

12. В часы, в которых объемы продажи электрической энергии, указанные в заявках на продажу, превышают объемы покупки электрической энергии, определяется профицит электрической энергии.

13. Единый закупщик направляет системному оператору заявку через систему балансирующего рынка электроэнергии при продаже электрической энергии за пределы Республики Казахстан.

Системный оператор при подтверждении (определении) профицита на основании пункта 12 настоящих Правил, рассматривает возможность поставки электрической энергии за пределы Республики Казахстан.

14. Системный оператор корректирует заявку Единого закупщика на экспорт электрической энергии в системе балансирующего рынка в режиме реального времени в следующих случаях:

1) наличия режимных ограничений по пропускной способности линий электропередачи в планируемом сечении экспорта электрической энергии и (или) в схеме выдачи электрической энергии с шин энергопроизводящей организации;

2) превышения заявленного объема экспортируемой электрической энергии над величиной ее дефицита в пределах объема внутреннего потребления ЕЭС Казахстана.

15. Системный оператор отклоняет заявку Единого закупщика на экспорт электрической энергии в системе балансирующего рынка в режиме реального времени в следующих случаях:

1) отсутствия технической возможности в передаче электроэнергии за пределы Республики Казахстан, в том числе во время ремонтных работ и (или) в режиме изолированной работы ЕЭС Казахстана;

2) наличия дефицита электрической энергии в ЕЭС Казахстана или ее частях, величина которого превышает величину поставки за пределы Республики Казахстан.

16. При подтверждении системным оператором онлайн заявки на продажу электрической энергии за пределы Республики Казахстан, объемы экспортируемой электрической энергии включаются в суточный график.