Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 қазандағы № 350 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2017 жылғы 6 қарашада № 15973 болып тіркелді.

"Электр энергетикасы туралы" 2004 жылғы 9 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы 5-бабының 70-29) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Электр энергетикасы және көмір өнеркәсібі департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электрондық түрдегі көшірмесін Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне ресми жариялау және қосу үшін "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін ресми жариялауға мерзімдік баспа басылымдарына жіберуді;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 2), 3) және 4) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне беруді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Энергетика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Энергетика министрі

Қ. Бозымбаев

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 қазандағы № 350 бұйрығымен бекітілген

Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидалары

Ескерту. Қағидалар жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 03.11.2023 № 386 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Электр энергетикасы туралы" Қазақстан Республикасының Заңы (бұдан әрі – Заң) 5-бабының 70-29) тармақшасына сәйкес әзірленген және Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесінде (бұдан әрі – Қазақстан БЭЖ-і) электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау тәртібін белгілейді.

2. Осы Қағидаларда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) теңгерімдеуші нарық жүйесі – электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің сатып алуға өтінімдер және сатуға өнімдер беруіне, электр энергиясының өндіру-тұтынудың тәуліктің графигін қалыптастыруға, цифрлық майнерлер үшін электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттықтарының көлемін айқындауға, энергия өндіруші ұйымдар үшін электр энергиясының орталықтандырылған сауда-саттықтарының көлемін айқындауға, бекітілген тәуліктік графикке жүйелік оператормен келісілген түзетулер енгізуге, электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің электр энергиясын өндіру-тұтынудың нақты мәндерін қалыптастыруға, электр энергиясының сағат сайынғы теңгерімсіздіктерін есептеуге, электр энергиясының көтерме сауда нарығында электр энергиясын сатып алу-сатудың сағат сайынғы бағаларын, сондай-ақ теңгерімдеуші электр энергиясын сатып алудың (сатудың) және теріс теңгерімсіздіктерді сатып алудың (сатудың) сағат сайынғы бағаларын есептеуге арналған аппараттық-бағдарламалық кешен;

2) электр энергиясының тапшылығы – Қазақстан Республикасының энергия өндіруші ұйымдарында Қазақстан Республикасының экономикасы мен тұрғындарының электр энергиясына деген қажеттілігін толық қанағаттандыру үшін жеткілікті көлемде электр энергиясын өндіру бойынша техникалық мүмкіндігінің (оның ішінде резервтегі қондырғылардың генерациялайтын қуаттарының) болмауы;

3) электр энергиясының профициті – Қазақстан Республикасының энергия өндіруші ұйымдарында Қазақстан Республикасының экономикасы мен тұрғындарының нақты қажеттілігінен артатын көлемде электр энергиясын өндеуге техникалық мүмкіндігінің (резервтегі қондырғылардың генерациялайтын қуаттарын ескере отырып) бар болуы.

Осы Қағидаларда қолданылатын басқа да ұғымдар Заңға сәйкес қолданылады.

2-тарау. Қазақстан БЭЖ-і электр энергиясының тапшылығы мен профицитін айқындау тәртібі

1-параграф. Қазақстан БЭЖ-і электр энергиясының алдағы айға тапшылығы мен профицитін айқындау тәртібі

3. Жүйелік оператор резервтегі қондырғылардың генерациялайтын қуаттарын ескере отырып, осы Қағидалардың 4 және 5-тармақтарының негізінде әрбір сағатқа Қазақстан Республикасының барлық өңірлерін электр энергиясымен қамтамасыз ету бойынша техникалық мүмкіндікті есептеу арқылы айқындайды.

4. Жүйелік оператор Қазақстан БЭЖ-індегі және оның бөліктеріндегі электр энергиясының болжамды тапшылығы мен профицитін мыналардың:

1) электр станцияларында электр энергиясын өндіру бойынша технологиялық шектеулердің болуын есепке ала отырып, Қазақстан Республикасының энергия өндіруші ұйымдарының генерациялайтын жабдығын жөндеудің бекітілген графиктері;

2) Ұлттық электр торабының электр желілік объектілерін жөндеудің бекітілген графиктері;

3) энергиясы тапшылық өңірлерді генерацияның энергиясы артық тораптармен байланыстыратын электр жеткізу желілерінің өткізу қабілеті;

4) Қазақстан БЭЖ-інің жекелеген бөліктері арасындағы электр байланысының болмауы;

5) алдағы айға электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілерінің электр энергиясын өндіру және (немесе) тұтынудың жоспарланған сағаттық көлемі;

6) электр энергиясын өндірудің-тұтынудың тәуліктік графигін қалыптастыру кезінде теңгерімдеуші нарық жүйесінде электр энергиясының көтерме сауда нарығы субъектілері берген электр энергиясын сатып алуға өтінімдер мен сатуға өтінімдер негізінде айқындайды.

Жүйелік оператор Қазақстан БЭЖ-індегі және оның бөліктеріндегі электр энергиясының болжамды тапшылығы мен профицитін Қазақстан БЭЖ-інің және оның бөліктерінің сенімді жұмысын қамтамасыз ету шарттары бойынша электр желілерінің техникалық мүмкіндігі негізінде түзетеді.

5. Орталықтандырылған сауда нарығының операторын және электр энергиясын бірыңғай сатып алушыны (бұдан әрі – Бірыңғай сатып алушы) қоспағанда, электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектілері жоспарланған айдың алдындағы әрбір айдың 20-күнінен кешіктірмей теңгерімдеуші нарық жүйесі арқылы жүйелік операторға алдағы айға электр энергиясын өндірудің және (немесе) тұтынудың жоспарланатын сағаттық көлемдерін береді.

Электр энергиясының көтерме сауда нарығының субъектісі осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген мерзімдерде ақпарат ұсынбаған жағдайда, алдағы айға электр энергиясын өндірудің және (немесе) тұтынудың жоспарланатын сағаттық көлемін жүйелік оператор осы субъектінің жоспарланатын айдың алдындағы айдағы электр энергиясын өндіру және тұтыну жөніндегі статистикалық ақпаратының негізінде есептейді.

2-параграф. Жүйелік оператордың тәуліктік график жасау кезінде электр энергиясының тапшылығы мен профицитін растау тәртібі

6. Жүйелік оператор Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2015 жылғы 20 ақпандағы № 106 бұйрығымен бекітілген Электр энергиясының көтерме сауда нарығын ұйымдастыру мен оның жұмыс істеу қағидаларының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10531 болып тіркелген) 5-тарауына сәйкес теңгерімдеуші нарық жүйесінде берілген электр энергиясын сатып алуға өтінімдер мен электр энергиясын сатуға өтінімдер негізінде электр энергиясын өндіру-тұтынудың тәуліктік графигін қалыптастырады және бекітеді.

7. Сатып алуға өтінімдерде көрсетілген электр энергиясын сатып алу көлемі электр энергиясын сату көлемінен асатын сағаттарда электр энергиясының тапшылығы айқындалады.

8. Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өндірілетін электр энергиясын сатып алуды жоспарлайтын Бірыңғай сатып алушы, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар және цифрлық майнерлер теңгерімдеуші нарық жүйесінде өтінімдер береді.

Жүйелік оператор осы Қағидалардың 7-тармағының негізінде тапшылықты растау (айқындау) кезінде Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде өндірілетін электр энергиясын сатып алу мүмкіндігін қарайды.

9. Жүйелік оператор Заңның 13-бабының 11-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан БЭЖ-інде немесе оның бөліктерінде электр энергиясының профициті болған жағдайда, нақты уақыт режимінде Қазақстан Республикасынан тыс жерде өндірілетін электр энергиясын сатып алуға Бірыңғай сатып алушы, энергиямен жабдықтаушы ұйымдар және цифрлық майнерлердің өтінімдерін теңгерімдеуші нарық жүйесінде қабылдамайды.

10. Жүйелік оператор импортталатын электр энергиясының мәлімделген көлемі оның тапшылығы шамасынан асып кеткен жағдайда, теңгерімдеуші нарық жүйесінде өтінімдерді нақты уақыт режимінде түзетеді.

11. Жүйелік оператор Қазақстан Республикасынан тыс жерде өндірілетін электр энергиясын сатып алуға арналған онлайн-өтінімді растаған кезде импортталатын электр энергиясының көлемі тәуліктік графикке енгізіледі.

12. Сатуға арналған өтінімдерде көрсетілген электр энергиясын сату көлемі электр энергиясын сатып алу көлемінен асатын сағаттарда электр энергиясының профициті айқындалады.

13. Электр энергиясын Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге сату кезінде Бірыңғай сатып алушы жүйелік операторға өтінімді электр энергиясының теңгерімдеуші нарық жүйесі арқылы жібереді.

Жүйелік оператор осы Қағидалардың 12-тармағының негізінде профицитті растау (айқындау) кезінде электр энергиясын Қазақстан Республикасынан тыс жерге жеткізу мүмкіндігін қарайды.

14. Жүйелік оператор теңгерімдеуші нарық жүйесінде электр энергиясын экспорттауға Бірыңғай сатып алушының өтінімін нақты уақыт режимінде мынадай:

1) электр энергиясының экспорттауы жоспарланған қимасында және (немесе) энергия өндіруші ұйымның шиналарынан электр энергиясын беру схемасында электр беру желілерінің өтімділік қабілеті бойынша режимдік шектеулердің болуы;

2) Қазақстан БЭЖ-інде мөлшері экспортталатын электр энергиясының мәлімделген көлемі оның тапшылығының мөлшерінен асқан жағдайларда түзетеді.

15. Жүйелік оператор теңгерімдеуші нарық жүйесінде электр энергиясын экспорттауға Бірыңғай сатып алушының өтінімін нақты уақыт режимінде мынадай:

1) Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге электр энергиясын жеткізуге техникалық мүмкіндіктің, оның ішінде жөндеу жұмыстары және (немесе) Қазақстан БЭЖ-і оқшауланған жұмыс режимі кезінде жоқ болуы;

2) Қазақстан БЭЖ-і немесе оның бөліктерінде мөлшері Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге жеткізу мөлшерінен артық электр энергиясы тапшылығының бар болуы жағдайларында қабылдамайды.

16. Жүйелік оператор Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге электр энергиясын жеткізуге онлайн-өтінімді келіскен жағдайда, экспортталатын электр энергиясының көлемдері тәуліктік графикке енгізіледі.

On approval of Rules of determination of deficit and surplus of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan

Order of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated October 20, 2017 № 350. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on November 6, 2017 № 15973.

Unofficial translation

In accordance with subparagraph 70-29) of Article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Electric Power Industry” dated July 9, 2004 I hereby ORDER:

1. Approve the attached Rules of determination of deficit and surplus of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan.

2. In accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, the Department of electric energy and coal industry of the Ministry of Energy of the Republic of Kazakhstan shall:

1) provide the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) within ten calendar days after the date of state registration of this order direct its copy in paper and electronic forms in the Kazakh and Russian languages to the Republican State Enterprise with the Right of Economic Management “Republican Center of Legal Information” for official publication and inclusion in the Reference Control Bank of Regulatory Legal Acts of the Republic of Kazakhstan;

3) within ten calendar days after the state registration of this order, send a copy of it for official publication in periodicals;

4) place this order on the official Internet resource of the Ministry of Energy of the Republic of Kazakhstan;

5) within ten working days after the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, submit to the Legal Department of the Ministry of Energy of the Republic of Kazakhstan the data on execution of the actions provided for in subparagraphs 2), 3) and 4) of this paragraph.

3. Control over the execution of this order shall be entrusted to the Supervising Vice Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan.

4. This order shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication.

Minister of Energy
of the Republic of Kazakhstan	K. Bozumbayev

Approved by order № 350 of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated October 20, 2017

Rules
for determining the deficit and surplus of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan

Footnote. The Rules are in the wording of the order of the acting Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 03.11.2023 № 386 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 1. General provisions

1. These Rules for determining the deficit and surplus of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the Rules) have been developed in accordance with subparagraph 70-29) of Article 5 of the Law of the Republic of Kazakhstan “On Electric Power Industry” (hereinafter - the Law) and shall determine the procedure for determining the deficit and surplus of electric energy in the unified electric power system of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the UES of Kazakhstan).

2. The following basic concepts shall be used in these Rules:

1) a system of balancing market - a hardware and software complex designed for submitting purchase and sale applications by subjects of the wholesale electric energy market, forming a daily schedule of production and consumption of electric energy, determining the volume of centralized trading in electric energy for digital miners, determining the volume of centralized trading in electric energy for energy-producing organizations, making adjustments to the approved daily schedule agreed by the system operator, formation of the actual values of electric energy production and consumption of electric energy of subjects of the wholesale electric energy market, calculation of hourly imbalances of electric energy, calculation of hourly prices for the purchase and sale of electric energy in the wholesale electric energy market, as well as hourly prices for the purchase (sale) of balancing electricity and purchase (sale) of negative imbalances;

2) deficit of electric energy - the lack of technical capability of energy-producing organizations of the Republic of Kazakhstan (including the generating capacity of installations in reserve) to generate electric energy in volumes sufficient to fully satisfy the needs of the economy and population of the Republic of Kazakhstan for electric energy;

3) surplus of electric energy - the availability of technical capabilities among energy-producing organizations of the Republic of Kazakhstan (taking into account the generating capacities of installations in reserve) to generate electric energy in volumes exceeding the actual need of the economy and population of the Republic of Kazakhstan.

Other concepts used in these Rules shall be applied in accordance with the Law.

Chapter 2. The procedure for determining the deficit and surplus of electric energy in the UES of Kazakhstan Paragraph 1. The procedure for determining the deficit and surplus of electric energy in the UES of Kazakhstan for the coming month

3. The system operator, by calculation based on paragraphs 4 and 5 of these Rules, shall determine for each hour the technical feasibility of providing all regions of the Republic of Kazakhstan with electric energy, taking into account the generating capacities of installations in reserve.

4. The predicted deficit and surplus of electric energy in the UES of Kazakhstan and its parts shall be determined by the system operator based on:

1) the approved schedules for repairs of generating equipment of energy-producing organizations of the Republic of Kazakhstan, taking into account the presence of technological limitations on the generation of electric energy at power plants;

2) the approved schedules for repairs of electrical grid facilities of the National Electric Grid;

3) the capacity of power transmission lines connecting energy-deficient regions with energy-rich generation nodes;

4) the lack of electric connections between individual parts of the UES of Kazakhstan;

5) planned hourly volumes of production and (or) consumption of electric energy by subjects of the wholesale electric energy market for the coming month;

6) applications for the purchase and sale of electric energy submitted by subjects of the wholesale electric energy market in the balancing market system when forming the daily schedule of production and consumption of electric energy.

The predicted deficit and surplus of electric energy in the UES of Kazakhstan and its parts shall be adjusted by the system operator based on the technical feasibility of electric networks under the conditions for ensuring reliable operation of the UES of Kazakhstan and its parts.

5. Subjects of the wholesale electric market, except for the operator of the centralized trade market and the single purchaser of electricity (hereinafter - Single purchaser), no later than the 20th day of each month preceding the planned month, through the balancing market system, shall provide the system operator with the planned hourly production volumes and (or) electricity consumption for the coming month.

If a subject of the wholesale electric market fails to provide information within the time limits established in part one of this paragraph, the planned hourly volumes of production and (or) consumption of electric energy for the coming month shall be calculated by the system operator based on statistical information on the production and consumption of electric energy of this subject for the month, preceding the planned one.

Paragraph 2. The procedure for confirmation of deficit and surplus of electric energy when forming a daily schedule by the system operator

6. The system operator, on the basis of applications for the purchase of electric energy and applications for the sale of electric energy submitted in the system of balancing market, in accordance with Chapter 5 of the Rules for the organization and functioning of the wholesale electric market, approved by the order of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated February 20, 2015 № 106 (registered in the Register of state registration of regulatory legal acts № 10531), shall form and approve the daily schedule of production and consumption of electric energy.

7. During the hours in which the volumes of purchases of electric energy specified in purchase applications exceed the volumes of sales of electric energy, a deficit of electric energy shall be determined.

8. A single purchaser, energy supply organizations, and digital miners planning to purchase electric energy produced outside the Republic of Kazakhstan shall submit applications in the system of balancing market. The system operator, when confirming (determining) a deficit based on paragraph 7 of these Rules, shall consider the possibility of purchasing electric energy produced outside the Republic of Kazakhstan.

9. The system operator shall reject in the system of balancing market the applications of the Single purchaser, energy supply organizations, and digital miners for the purchase of electric energy produced outside the Republic of Kazakhstan in real time, in the event of a surplus of electricity in the UES of Kazakhstan or its parts, except for the cases provided for in paragraph 11 Article 13 of the Law.

10. The system operator shall correct applications in the system of balancing market in real time if the declared volume of imported electric energy exceeds the amount of its deficit.

11. When the system operator confirms an online application for the purchase of electric energy produced outside the Republic of Kazakhstan, the volumes of imported electric energy shall be included in the daily schedule.

12. During the hours in which the volumes of sales of electric energy specified in sales applications exceed the volumes of purchase of electric energy, a surplus of electric energy shall be determined.

13. The Single purchaser shall send an application to the system operator through the system of balancing market of electric energy when selling electric energy outside the Republic of Kazakhstan.

The system operator, when confirming (determining) the surplus on the basis of paragraph 12 of these Rules, shall consider the possibility of supplying electric energy outside the Republic of Kazakhstan.

14. The system operator shall correct the application of the Single purchaser for the export of electric energy in the system of balancing market in real time in the following cases:

1) the presence of regime restrictions on the capacity of power transmission lines in the planned cross-section of the export of electric energy and (or) in the scheme for distributing electric energy from the busses of an energy-producing organization;

2) the excess of the declared volume of exported electric energy over the amount of its deficit within the volume of domestic consumption of the UES of Kazakhstan.

15. The system operator shall reject the application of the Single purchaser for the export of electric energy in the system of balancing market in real time in the following cases:

1) lack of technical capability to transmit electricity outside the Republic of Kazakhstan, including during repair works and (or) in the isolated operation mode of the UES of Kazakhstan;

2) the presence of a deficit of electric energy in the UES of Kazakhstan or its parts, the amount of which exceeds the amount of supply outside the Republic of Kazakhstan.

16. When the system operator confirms an online application for the sale of electric energy outside the Republic of Kazakhstan, the volumes of exported electric energy shall be included in the daily schedule.