"Жануарлар дүниесін пайдалануға арналған биологиялық негіздеме дайындау қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қоршаған орта және су ресурстары министрінің 2014 жылғы 4 сәуірдегі № 104-Ө бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2018 жылғы 4 мамырдағы № 184 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 24 мамырда № 16924 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Жануарлар дүниесін пайдалануға арналған биологиялық негіздеме дайындау қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Қоршаған орта және су ресурстары министрінің 2014 жылғы 4 сәуірдегі № 104-Ө бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9307 болып тіркелген, 2014 жылғы 14 сәуірде "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Жануарлар дүниесін пайдалануға арналған биологиялық негіздеме дайындау қағидаларында:

көрсетілген Қағидаларға Балық ресурстары мен басқа да су жануарларын есепке алу және аулауға жол берілетін көлемін есептеу әдістемесінде:

2-тармақ мынадай мазмұндағы 35) және 36) тармақшалармен толықтырылсын:

"35) МSY тұжырымдамасы – бұл қорды басқару және оның жабайы гидробионттар таралымдарын кәсіпшілік пайдаланудағы негізгі мақсаты орташа көпжылдық ауланымды барынша арттыру болып табылады;

36) LC50 – таралымдағы балықтардың 50 пайызы кәсіпшілікпен алынатын балық ұзындығы.

LM50 – таралымдағы балықтардың 50 пайызы жыныстық жасқа жететін ұзындық.";

9-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"9. Жануарларды алудың шекті жол берілетін көлемін есептеу жануарлар дүниесін пайдаланушы үшін жануарлардың санын есепке ала отыра, таралым серпіні үрдісін зерттеудің объективті көпжылдық деректері және биологиялық әртүрлілікке тигізетін ықтимал залалын ескере отырып, тіршілік ету ортасының өзгерісі негізінде бөлек жүргізіледі.

Жануарлар дүниесі объектілерін алудың шекті жол берілетін көлемін есептеу кезінде қорларының жай-күйі қауіпті дәрежеде деп бағаланатын балықтар таралымдары (түрлері) үшін балықтардың биологиялық көрсеткіштері бойынша қордың шекті бағдарлары пайдаланылады, жалпы өлім-жітім коэффициентінің 0,5 қорды алу коэффициенті қолданылады.";

37-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"37. Биологиялық талдауды және жас мөлшерін анықтау мақсатында кездейсоқ емес, стратифицирленген іріктеу алынады. Кездейсоқ іріктеу балық денесінің ұзындығы ғана тіркелетін оны жаппай өлшеу кезінде таңдалады. Жаппай өлшеу деректері бойынша өлшемдік құрамды жас құрамына ауыстыру үшін осы әдістеме пайдаланылады. Матрица құрылып, оған 12 кестедегі деректер бойынша алынған өлшемдік топтар пайыздар бойынша жас топтарына бөлініп қойылады. Таралымның шынайы жас құрамына барынша жақын табылады (13-кесте).

Кіші жас топтарындағы (жыныстық жасқа толғандардан кіші) балықтардың санын анықтау үшін деректер қатарын теңестіру нәтижесінде алынған функция (құрылған тренд қатары) пайдаланылады. Осылай алынған деректер балықтардың тиісті жас топтары санының кестесіне енгізіледі.";

112-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"112. Жылдың соңында балықтардың абсолютті санының, ихтиомассаның, ата-ана үйірінің абсолютті санының мәндері кәсіпшілік ұтымды пайдаланып отырған таралым үшін негізінде жыл басындағы осы мәндерден кем болмауға тиіс. Бірақ түр таралымының биологиялық жай-күйіне, кәсіпшіліктің осының алдындағы жылдардағы қарқындылығына, перспективада кәсіпшілік ихтиофауна қалыптастырудың мақсатты бағдарларына байланысты бұл мәндер әртүрлі болуы мүмкін.

Табиғи өлім-жітім шамасы туралы деректер болмаған жағдайда, кәсіпшіліктің қарқындылығы бойынша мақсатты бағдардың жақын мәнін таралымның өсімталдығының әртүрлі сапада болу тұжырымдамасының негізінде есептеп шығаруға болады, оған сәйкес балықтар таралымдары санының көбею жылдамдығы олардың пісіп-жетілу жасына және өмір сүруі кезінде қайталама ұрпақ беру санына байланысты болады.

Бұл ретте жеке өсімталдықтың екінші дәрежелі маңызы болады. Кәсіпшілік өлім-жітімді жылдық шығын коэффициентінің терминдерімен білдіре отырып, аналықтарының жыныстық жетілу жасымен ерекшеленетін түрлер үшін осы коэффициенттің биологиялық қолайлы мәндерін алады.

Жылдық шығынды бағалауды дұрыс түсіндіру үшін ескеру керек мынадай екі маңызды мәселе бар:

1) кәсіпшілік алудың рұқсат етілетін үлесі қор санына пайызбен көрсетілген, сондықтан ауланымды бағалау да сан бірліктерімен беріледі, масса бірліктерінде рұқсат етілетін ауланым көлемін табу үшін алынған бағалауды қордың жас құрамын және орташа салмағын ескере отырып қайта есептеу қажет;

2) кәсіпшілік алудың рұқсат етілген үлесі болжамды жылдың бас кезіндегі қордың кәсіпшілік бөлігіне жатады.

Балық аулауды басқару барынша орнықты ауланым тұжырымдамасына (MSY) негізделуі тиіс. Кәсіпшілік қорды алу коэффициенттері МSY өлшемшарттарына сәйкес келуі тұрғысынан тексеріледі. Сәйкес келмеген жағдайда, кәсіпшілік қорды алудың басқа коэффициенттерінің есептемесі жасалады.";

2 тарауы мынадай мазмұндағы 6 және 7-параграфтармен толықтырылсын:

"6-параграф. Балықтардың биологиялық көрсеткіштері бойынша қорларды сақтықпен басқару стратегиясын әзірлеу үшін қордың шекті бағдарларын анықтау әдісі

208. Балық түрі таралымдарының қоры жай-күйінің көрсеткіштері LC50 және LM50 өлшемшарттары болып табылады.

LC50=LM50 өлшемшарттары мәндерінің тепе-теңдігі су айдынындағы белгілі бір балық түрі қоры жай-күйінің шекті бағдары болып табылады.

LC50≤LM50 жағдайында осы түрдің ШАМ-ын есептеу кезінде осы балық түріне төмендетілген алу коэффициенттері пайдаланылады, келесі күнтізбелік жылы алу коэффициенттері ағымдағы жылғыдан кем болуы тиіс.

LC50≥LM50 жағдайында ШАМ-ды есептеу кезіне балық қорларын басқару шараларын (алу коэффициентін төмендету) қолдану қажет емес.

7-параграф. Балық аулауға сақтықпен қарау кезінде балық алу коэффициенттерін есептеу әдісі

209. Таралымның жай-күйі орнықты болған кезде есептеме жалпыға ортақ әдістерге сәйкес жүргізіледі, бұл орайда "Тюрин, Зыков әдістері, Малкин таралымдардың әртектілігі тұжырымдамасы" және басқалар пайдаланылады.

Балықтардың биологиялық көрсеткіштері бойынша қордың LM50 = LC50 шекті бағдарларына қол жеткізілгенде Z = 2F формуласы қолданылады, яғни F алу коэффициенті Z жалпы өлім-жітім коэффициентінен 0,5 коэффициентпен есептеледі.

Балықтардың нақты түрі бойынша қордың шекті бағдарларына қол жеткізілгенде осы түр үшін алу коэффициенті ауланымдағы (іріктелген) осы балық түрінің Т шекті жасына сүйене отырып белгіленеді.

210. 60-кестеде жалпы өлім-жітім коэффициентінің (Z) және жағдайлардың әртүрлі мәндері кезінде балықтардың шекті жасының теориялық мәндерінің есептемелері келтірілген, онда балықтардың ең аз саны шамамен 0,01 (1%) мөлшерді құрайды.

Ауланымдағы балықтардың шекті жасы бойынша аулау коэффициентін есептеу үшін қосалқы 61-кестені пайдалану қажет. Мысалы, ауланымдағы (іріктелген) осы түр балықтарының шекті жасы 5 жас болған жағдайда, алу коэффициенті F = 0,3 болып белгіленеді. Шекті жасы 13 жыл болған кезде алу коэффициенті F = 0,15 болып белгіленеді.";

көрсетілген Әдістемеге 1-қосымшада:

мынадай мазмұндағы 60 және 61-кестелермен толықтырылсын:

"60-кесте – Жалпы өлім-жітім (жылдық шығын) коэффициентіне байланысты балықтар таралымының саны (мәні 0-ден 1-ге дейін)

Жасы, жыл	Z жылдық шығын коэффициенті
	0,275	0,3	0,325	0,35	0,375	0,4	0,45	0,5	0,55	0,6
0+	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1
1	0,725	0,7	0,675	0,65	0,625	0,6	0,55	0,5	0,45	0,4
2	0,526	0,49	0,456	0,423	0,391	0,36	0,303	0,25	0,203	0,16
3	0,381	0,343	0,308	0,275	0,244	0,216	0,166	0,125	0,091	0,064
4	0,276	0,24	0,208	0,179	0,153	0,13	0,092	0,0625	0,041	0,0256
5	0,2	0,168	0,14	0,116	0,095	0,078	0,05	0,031	0,018	0,01
6	0,145	0,118	0,095	0,075	0,059	0,047	0,028	0,016	0,008
7	0,105	0,082	0,064	0,049	0,037	0,028	0,015	0,008
8	0,076	0,057	0,043	0,032	0,023	0,017	0,008
9	0,055	0,04	0,029	0,021	0,014	0,01
10	0,04	0,028	0,02	0,013	0,009
11	0,029	0,02	0,013	0,009
12	0,021	0,014	0,009
13	0,015	0,01
14	0,011

61-кесте – Ауланымдардағы (іріктеудегі) балықтардың шекті жасының бақыланып жүрген мәндеріне сүйене отырып, Z жалпы өлім-жітім (жылдық шығын) коэффициенттері және қордың шекті бағдарларына қол жеткізілгенде ұсынылатын F алу коэффиценттері

Коэффициенттер	Т (ауланымдағы шекті жас)
	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
Z	0,6	0,55	0,5	0,45	0,4	0,375	0,35	0,325	0,3	0,275
F	0,3	0,275	0,25	0,225	0,2	0,188	0,175	0,163	0,15	0,138

".

2. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оның қазақ және орыс тілдеріндегі қағаз және электрондық түрдегі көшірмесінің ресми жариялау және Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін он күнтізбелік күн ішінде оның көшірмесінің мерзімді баспа басылымдарына ресми жариялауға жіберілуін;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын;

5) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1), 2), 3) және 4) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтердің ұсынылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары – Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрі

Ө. Шөкеев

О внесении изменений и дополнений в приказ Министра окружающей среды и водных ресурсов Республики Казахстан от 4 апреля 2014 года № 104-Ө "Об утверждении Правил подготовки биологического обоснования на пользование животным миром"

Приказ Заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан - Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 4 мая 2018 года № 184. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 24 мая 2018 года № 16924

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра окружающей среды и водных ресурсов Республики Казахстан от 4 апреля 2014 года № 104-Ө "Об утверждении Правил подготовки биологического обоснования на пользование животным миром" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 9307, опубликован 14 апреля 2014 года в информационно-правовой системе "Әділет") следующие изменения и дополнения:

в Правилах подготовки биологического обоснования на пользование животным миром, утвержденных указанным приказом:

в Методике учета численности и расчета предельно допустимого объема изъятия рыбных ресурсов и других водных животных, к указанным Правилам:

пункт 2 дополнить подпунктами 35) и 36) следующего содержания:

"35) Концепция МSY – это управление запасом и основной его целью промысловой эксплуатации популяций диких гидробионтов служит максимизация среднемноголетнего улова;

36) L_C50 – длина рыбы, при которой 50 процентов рыб в популяции изымается промыслом.

L_M50 – длина, при которой 50 процентов рыб в популяции достигают половой зрелости.";

пункт 9 изложить в следующей редакции:

"9. Расчет предельно допустимого объема изъятия животных производится для пользователя животным миром в отдельности, на основе учета численности животных, объективных многолетних данных изучения тенденции динамики популяции и изменения среды обитания, с учетом возможного ущерба биологическому разнообразию.

При расчете предельно допустимого объема изъятия объектов животного мира для популяций (видов) рыб, состояние запасов которых оценивается как критическое используются граничные ориентиры запаса по биологическим показателям рыб, применяется коэффициент изъятия запаса 0,5 от коэффициента общей смертности.";

пункт 37 изложить в следующей редакции:

"37. В целях определения биологического анализа и возраста отбирается стратифицированная, неслучайная выборка. Случайная выборка отбирается при массовых промерах рыбы, когда фиксируется только ее длина тела. Для перевода размерного состава по данным массовых промеров в возрастной состав, используется настоящая методика. Строится матрица, куда подставляется разбивка размерных групп по процентам на возрастные, полученная по данным таблицы 12. Находится наиболее приближенный к истинному возрастному составу популяции (таблица 13).

Для определения численности младшевозрастных групп рыб (младше возраста наступления половозрелости) используется функция, полученная в результате выравнивания рядов данных (построенная линия тренда). Полученные таким образом данные заносятся в таблицу численности соответствующих возрастных групп рыб.";

пункт 112 изложить в следующей редакции:

"112. Значения абсолютной численности рыб, ихтиомассы, абсолютной численности родительского стада в конце года, для рационально эксплуатируемой промыслом популяции, должны быть не меньше этих значений в начале года. Но в зависимости от биологического состояния популяции вида, интенсивности промысла в предыдущие годы, целевых ориентиров формирования промысловой ихтиофауны на перспективу эти значения могут отличаться.

В случае, если данные о величине естественной смертности отсутствуют, приближенное значение целевого ориентира по интенсивности промысла можно рассчитать на основе концепции репродуктивной разнокачественности популяций, согласно которой скорость увеличения численности популяций рыб зависит от возраста их созревания и числа повторных генераций в течение жизни.

При этом индивидуальная плодовитость имеет второстепенное значение. Выразив промысловую смертность в терминах коэффициента годовой убыли получают биологически приемлемые значения этого коэффициента для видов, отличающихся возрастом полового созревания самок.

Два принципиальных момента, которые следует учитывать для правильной трактовки оценок годовой убыли:

1) допустимая доля промыслового изъятия выражена в процентах от численности запаса, поэтому и оценка улова будет в единицах численности, для нахождения величины допустимого улова в единицах массы полученную оценку необходимо пересчитать с учетом возрастного состава запаса и средних навесок;

2) допустимая доля промыслового изъятия относится к промысловой части запаса в начале прогнозного года.

Управление рыболовством должно основываться на концепции максимального среднемноголетнего улова (МSY). Коэффициенты изъятия промыслового запаса проверяются на соответствие критерию МSY. В случае несоответствия производится расчет иных коэффициентов изъятия промыслового запаса.";

главу 2 дополнить параграфами 6 и 7 следующего содержания:

"Параграф 6. Метод определения граничных ориентиров запаса для выработки стратегии осторожного управления запасами по биологическим показателям рыб

208. Показателями состояния запаса популяций вида рыб являются критерии L_C50 и L_M50.

Равенство значений критериев L_C50=L_M50 является граничным ориентиром состояния запаса того или иного вида рыб в водоеме.

При L_C50 ≤ L_M50, при расчете ПДУ данного вида используются сниженные коэффициенты изъятия на данный вид рыбы в следующем календарном году должен быть меньше, чем в текущем году.

При L_C50 ≥ L_M50, при расчете ПДУ не требуется применение мер управления (понижения коэффициента изъятия) запасами рыб.

Параграф 7. Метод расчета коэффициентов изъятия рыб при предосторожном подходе к рыболовству

209. При стабильном состоянии популяции расчет ведется в соответствии с общепринятыми методами, при этом используются методы "Тюрина, Зыкова, концепция неоднородности популяций Малкина", и другие.

При достижении граничных ориентиров запаса по биологическим показателям рыб L_M50= L_C50, применяется формула Z=2F, то есть коэффициент изъятия F рассчитывается с коэффициентом 0,5 от коэффициента общей смертности Z.

При достижении граничных ориентиров запаса по конкретному виду рыб коэффициент изъятия для данного вида устанавливается, исходя из предельного возраста Т у рыб данного вида в уловах (выборке).

210. В таблице 60 приведены расчеты теоретических значений предельного возраста рыб при различных значениях коэффициента общей смертности (Z) и условии, что минимальная численность рыб составляет около 0,01 (1%).

Для расчета коэффициента изъятия по предельному возрасту рыб в уловах, необходимо использовать вспомогательную таблицу 61. Например, при предельном возрасте рыб данного вида в уловах (выборке) в 5 лет, коэффициент изъятия устанавливается F=0,3. При предельном возрасте 13 лет, коэффициент изъятия устанавливается F=0,15.";

в приложении 1 к указанной Методике:

дополнить таблицами 60 и 61 следующего содержания:

"Таблица 60 – Численность популяции рыб в зависимости от коэффициента общей смертности (годовой убыли) (в значениях от 0 до 1)

Возраст, лет	Коэффициент годовой убыли Z
	0,275	0,3	0,325	0,35	0,375	0,4	0,45	0,5	0,55	0,6
0+	1	1	1	1	1	1	1	1	1	1
1	0,725	0,7	0,675	0,65	0,625	0,6	0,55	0,5	0,45	0,4
2	0,526	0,49	0,456	0,423	0,391	0,36	0,303	0,25	0,203	0,16
3	0,381	0,343	0,308	0,275	0,244	0,216	0,166	0,125	0,091	0,064
4	0,276	0,24	0,208	0,179	0,153	0,13	0,092	0,0625	0,041	0,0256
5	0,2	0,168	0,14	0,116	0,095	0,078	0,05	0,031	0,018	0,01
6	0,145	0,118	0,095	0,075	0,059	0,047	0,028	0,016	0,008
7	0,105	0,082	0,064	0,049	0,037	0,028	0,015	0,008
8	0,076	0,057	0,043	0,032	0,023	0,017	0,008
9	0,055	0,04	0,029	0,021	0,014	0,01
10	0,04	0,028	0,02	0,013	0,009
11	0,029	0,02	0,013	0,009
12	0,021	0,014	0,009
13	0,015	0,01
14	0,011

Таблица 61 – Коэффициенты общей смертности Z (годовой убыли) и рекомендуемые коэффициенты изъятия F при достижении граничных ориентиров запаса, исходя из наблюдаемых значений предельного возраста рыб в уловах (выборке)

Коэффициенты	Т (предельный возраст в уловах)
	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14
Z	0,6	0,55	0,5	0,45	0,4	0,375	0,35	0,325	0,3	0,275
F	0,3	0,275	0,25	0,225	0,2	0,188	0,175	0,163	0,15	0,138

".

2. Комитету лесного хозяйства и животного мира Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в бумажном и электроном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан;

5) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа представление в Департамент юридической службы сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2), 3) и 4) настоящего пункта.

3. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Заместитель Премьер – Министра Республики Казахстан – Министр сельского хозяйства Республики Казахстан

У. Шукеев