Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі беретін соңғы сатыдағы қарыздар туралы қағидаларды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 27 қыркүйектегі № 227 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 5 қарашада № 17691 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 19 қарашадағы № 196 қаулысымен

Ескерту. Қаулының күші жойылды – ҚР Ұлттық Банкі Басқармасының 19.11.2019 № 196 (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.
РҚАО-ның ескертпесі!
Осы қаулы 01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі.

"Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" 1995 жылғы 30 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің соңғы сатыдағы қарыздарды беру тәртібін айқындау мақсатында Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі беретін соңғы сатыдағы қарыздар туралы қағидалар бекітілсін.

2. Қаржылық тұрақтылық департаменті (Хәкімжанов С.Т.) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен (Сәрсенова Н.В.) бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулы мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде оны қазақ және орыс тілдерінде "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жіберуді;

3) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

4) осы қаулыны мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы қаулының осы тармағының 2) және 3) тармақшаларында және 3-тармағында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау және сыртқы коммуникациялар басқармасы (Терентьев А.Л.) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында ресми жариялауға жіберуді қамтамасыз етсін.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының орынбасары О.А. Смоляковқа жүктелсін.

5. Осы қаулы 2019 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Ұлттық Банк Төрағасы

Д. Ақышев

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 27 қыркүйектегі № 227 қаулысымен бекітілген

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі беретін соңғы сатыдағы қарыздар туралы қағидалар

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі беретін соңғы сатыдағы қарыздар туралы қағидалар (бұдан әрі – Қағидалар) "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы" 1995 жылғы 30 наурыздағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Ұлттық Банк туралы заң) сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің (бұдан әрі – Ұлттық Банк) соңғы сатыдағы қарыздарды (бұдан әрі – қарыз, қарыздар) екінші деңгейдегі банктерге (бұдан әрі – банк) және Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 10210 болып тіркелген "Қаржы ұйымдарын жүйе құраушылар қатарына жатқызу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2014 жылғы 24 желтоқсандағы № 257 қаулысына сәйкес жүйе құраушы инфрақұрылымдық қаржы ұйымдарына (бұдан әрі – жүйе құраушы инфрақұрылымдық қаржы ұйымдары) беру тәртібін айқындайды.

2. Қағидаларда 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде (Жалпы бөлiм), Ұлттық Банк туралы заңда, "Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы" 1995 жылғы 31 тамыздағы (бұдан әрі – Банктер және банк қызметі туралы заң), "Бағалы қағаздар рыногы туралы" 2003 жылғы 2 шілдедегі, "Бағалы металдар мен асыл тастар туралы" 2016 жылғы 14 қаңтардағы және "Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы" 2018 жылғы 10 қаңтардағы (бұдан әрі – Бағалау қызметі туралы заң) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген ұғымдар, сондай-ақ мына ұғымдар пайдаланылады:

1) біртекті қарыздар портфелі – кредиттік тәуекел сипаттамалары ұқсас және банктің басқару органы бекіткен банктің ішкі қағидаларына сәйкес келетін банктік қарыздар тобы;

2) дисконт – Ұлттық Банк банк активтері ықтималды құнсыздануымен байланысты тәуекелдерді төмендету мақсатында Ұлттық Банк туралы заңның 51-3-бабына сәйкес белгілейтін кепілге берілетін банк активтерінің құны азайтылатын пайыз;

3) кепіл препозициясы – Ұлттық Банк кепіл препозициясы туралы келісімді жасаса отырып қарыз берген жағдайда, Ұлттық Банк пен банк Қағидалардың 28-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген, Ұлттық Банк кепілге қабылдауға жарамды банк активтерін айқындауы жөніндегі алдын ала рәсім;

4) кепіл препозициясы туралы келісім – Ұлттық Банк қарыз берген жағдайда, Қағидалардың 28-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген Ұлттық Банк пен банк Ұлттық Банк кепілге қабылдауға жарамды банк активтерін анықтау жөніндегі алдын ала рәсім;

5) қорландыру жоспары – банктің өтімді активтерінің нақты және болжамды ағындары, оның ішінде банк пайдалану арқылы қарызды өтеуді жоспарлап отырған ақша ағындары туралы ақпаратты, банк шығындарын, оның ішінде банктің басшы қызметкерлеріне еңбек ақы төлеу бойынша шығыстарын оңтайландыру туралы ақпаратты қамтитын банктің құжаты;

6) өтімділіктің идиосинкратикалық күйзелісі – банкке байланысты емес сыртқы факторлар әсерінен туындаған банк депозиторларының және кредиторларының талаптарын дереу қанағаттандыру (банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғалардың талаптарын қоспағанда) қажеттілігіне байланысты басталған оқиға;

7) өтімділіктің қысқа мерзімді тапшылығы – өтімділіктің идиосинкратикалық күйзелісіне байланысты банктің ақшасы жеткіліксіз болуы.

3. Ұлттық Банк қарызды банкке Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге жәрдемдесу мақсатында береді.

4. Ұлттық Банк берген қарыз банк өтімділігінің қысқа мерзімді тапшылығын жабу үшін пайдаланылады және оның төлем қабілеттілігін қолдау құралы болып табылмайды.

5. Қарыз жүйе құраушы инфрақұрылымдық қаржы ұйымдарына, Қағидалардың жекелеген талаптарының, олардың қызметінің ерекшелігіне қарай қолданылмау жағдайларын қоспағанда, Қағидаларда көрсетілген тәртіппен және талаптармен беріледі.

2-тарау. Қарыз беру талаптары

6. Ұлттық Банк өтімділіктің қысқа мерзімді тапшылығына ұшырап отырған және мына талаптардың жиынтығын қанағаттандыратын банкке қарыз береді:

1) банк өзінің депозиторлары мен кредиторларының мүдделеріне қатер және (немесе) Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің тұрақтылығына қатер төндіретін қаржылық жағдайы орнықсыз банктер санатына немесе төлемге қабілетсіз банктер санатына жатқызылмаған;

2) банк өтімділікті ұстап тұру үшін барлық басқа қаражат көзін жойған.

7. Қарыз Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы – теңгемен беріледі.

8. Қарыз сомасы өтімділіктің қысқа мерзімді тапшылығының нақты және болжамды ең жоғары мөлшерінен аспайды.

9. Банк өтімділіктің болжанатын қысқа мерзімді тапшылығының мөлшерін қаржыландыру жоспарының негізінде айқындайды және сол кезеңдегі түсімдердің болжанатын көлеміне азайтылған қарызды пайдалану мерзімі ішінде банктің өз депозиторлары мен кредиторлары (банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлғаларды қоспағанда) алдындағы міндеттемелерін орындау үшін болжанған ақша әкетілу көлемі ретінде есептейді.

10. Қарыз бойынша сыйақы мөлшерлемесі қарызды беру күні (мерзімін ұзартқан кезде – қарыз туралы шартқа қосымша келісім жасалған күні) қолданыстағы Қазақстан Республикасы мемлекеттік ақша-кредит саясатының негізгі операциялары бойынша сыйақы мөлшерлемесінің жоғарғы деңгейін ескере отырып, Ұлттық Банктің ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесінен төмен емес деңгейде белгіленеді.

Қарыз бойынша сыйақы мөлшерлемесі қарыздың мерзімін ұзартқан жағдайларды қоспағанда, қарызды толық көлемде өтеген күнге дейін өзгертілмейді.

Сыйақы Ұлттық Банк қарызды банкке берген күнінен бастап қарызды толық көлемде өтеген күнге дейін (қоса алғанда) есептеледі. Сыйақыны есептеу үшін шартты түрде жылына күнтізбелік 360 (үш жүз алпыс) күн және бір айда күнтізбелік 30 (отыз) күн не ай толық болмаған кезде күнтізбелік күндердің нақты саны есепке алынады.

11. Қарыз банкке мерзімін үш реттен астам ұзартпау мүмкіндігімен, күнтізбелік он төрт күннен тоқсан күнге дейінгі мерзімге беріледі.

Қарызды пайдаланудың жалпы мерзімі барлық мерзімін ұзартуды қосқанда бір жылдан аспайды.

Қарыздың мерзімін ұзарту Ұлттық Банк туралы заңның 51-3-бабында көзделген талаптармен жүзеге асырылады.

12. Қарыз Қағидалардың 28-тармағында көзделген банк активтерінің кепілімен беріледі.

3-тарау. Кепіл препозициясы

13. Кепіл препозициясы банк қарыз алуға өтініш берген жағдайда, Қағидалардың 28-тармағының 2) және 3) тармақшасында көзделген, банк кепілге ұсынатын банк активтерін алдын ала бағалау үшін, банк қарыз алуға өтініш бергенге дейін алдын ала жүзеге асырылады.

Банк қарыз алуға өтініш берген жағдайда, Ұлттық Банк Қағидалардың 28-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген, кепіл препозициясынан өтпеген банк активтерін кепілге қабылдамайды.

Банк кепіл препозициясы үшін:

1) кепіл препозициясы үшін банк активтерін қалыптастырады;

2) кепіл препозициясы үшін бағалау қызметі субъектісінің Бағалау қызметі туралы заңға сәйкес банк активтерін бағалауын қамтамасыз етеді.

14. Кепіл препозициясы үшін банк Ұлттық Банкке ерікті нысанда жасалған және банктің бірінші басшысы не ол болмаған жағдайда, оның міндеттерін атқаратын тұлға қол қойған кепіл препозициясы туралы өтінішті (бұдан әрі − кепіл препозициясы туралы өтініш), сондай-ақ мына құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді:

1) банктің Қағидалардың 28-тармағының 2) тармақшасында көзделген активтерге меншік құқығын және (немесе) банктік қарыз шарттарын қамтамасыз ету үшін жасалған кепіл шарттарын қосқанда, Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген қарыз алушы (бұдан әрі – банктің қарыз алушысы) мен банк арасында жасалған, банктік қарыз шарттары бойынша (бұдан әрі − банктік қарыз шарты) банктің құқықтарын (талаптары) растайтын құжаттарды;

2) кепіл препозициясы үшін банктің активтеріне шектеулердің және (немесе) ауыртпалықтардың жоқтығын растайтын құжаттарды ұсынады.

Егер банк Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банк активтерін ұсынған жағдайда, банк кепіл препозициясы үшін банктің қарыз алушыларының банктік қарыз шарттары бойынша міндеттемелерін орындау қамтамасыз етілген мүлікке шектеулердің және (немесе) ауыртпалықтардың жоқтығын (банк банктік қарыз шарттары шеңберінде салған ауыртпалықтарды қоспағанда) растайтын құжаттарды қосымша ұсынады;

3) Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген, әрбір банктік қарыз шартының нөмірі мен жасалған күнін, банктің қарыз алушысының тегін, атын, әкесінің атын (бар болса) немесе атауын, пайыздық мөлшерлемені, өтеу кестесін, негізгі борыш пен есептелген сыйақы бойынша берешек қалдығын, негізгі борыш пен есептелген сыйақы бойынша берешектің туындау күнін, банктік қарыз шарты бойынша мерзімін өткізу болмауын растауды, банктік қарыз шартын қамтамасыз ету үшін жасалған кепіл шартының күні мен нөмірін, банктің қарыз алушысының қаржылық жай-күйі туралы, кепілмен қамтамасыз ету жөніндегі қорытынды жасалған кезде Бағалау қызметі туралы заңға сәйкес бағалау қызметі субъектісі және (немесе) банк айқындаған банктің қарыз алушысының банктік қарыз шарты бойынша міндеттемелерді орындауы қамтамасыз етілген мүліктің құны туралы деректерді қамтитын банк активтерінің сипаттамасы туралы ақпаратты;

4) банк Ұлттық Банкке кепіл препозициясы туралы өтініш берген күнге дейін үш ай бұрыннан ерте емес Бағалау қызметі туралы заңға сәйкес бағалау қызметі субъектісі жасаған кепіл препозициясы үшін банк активтерін бағалау туралы есепті;

5) банктің бірінші басшысы немесе ол болмаған жағдайда, оның міндеттерін атқаратын тұлға және банктің бас бухгалтері қол қойған, банктің кепіл препозициясы үшін Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банк активтері бойынша қайта құрылымдау және (немесе) қайта қаржыландыру болмауы туралы жазбаша түрдегі растауын ұсынады.

Банкке Ұлттық Банк банктің қаржылық жағдайын талдауы және кепіл препозициясы туралы шешім қабылдауы үшін қажетті қосымша құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді ұсынуына рұқсат беріледі.

15. Ұлттық Банк кепіл препозициясы туралы өтінішті және Қағидалардың 14-тармағында көзделген құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәлiметтердi Ұлттық Банкке құжаттардың толық топтамасы келіп түскен күннен бастап үш ай ішінде қарайды. Ұлттық Банкке кепіл препозициясы туралы өтінішті және Қағидалардың 14-тармағында көзделген құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді қарау мерзімін үш айдан аспайтын мерзімге ұзартуына рұқсат беріледі, Ұлттық Банк бұл жөнінде банкке мерзім ұзартылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жазбаша нысанда хабарлайды.

16. Банк Қағидалардың 14-тармағының бірінші бөлігінде көзделген құжаттардың, ақпараттың және (немесе) мәліметтердің толық топтамасын ұсынбаған жағдайда, Ұлттық Банк кепіл препозициясы туралы өтінішті қарамаусыз қалдырады және банкке ол ұсынған құжаттарды қайтарады.

Ұлттық Банк қайта ұсынылған кепіл препозициясы туралы өтінішті және Қағидалардың 14-тармағында көзделген құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді Қағидалардың 15-тармағында көзделген мерзімде қарайды.

17. Ұлттық Банктің Директорлар кеңесі кепіл препозициясы туралы өтінішті қанағаттандыру немесе кепіл препозициясы туралы өтінішті қанағаттандырудан бас тарту туралы шешімді қабылдайды.

Ұлттық Банктің Директорлар кеңесі кепіл препозициясы туралы өтінішті қанағаттандыру немесе кепіл препозициясы туралы өтінішті қанағаттандырудан бас тарту туралы шешімді қабылдаған кезде банк Қағидалардың 6-тармағы 1) тармақшасының талаптарына сәйкес келуін, банктің қаржылық жай-күйін, банктің Қазақстан Республикасының қаржылық жүйесінің тұрақтылығына әсерін және банктің кепіл препозициясы үшін активтерінің сапасын ескереді.

18. Ұлттық Банктің Директорлар кеңесі кепіл препозициясы туралы өтінішті қанағаттандыру туралы шешім қабылдаған жағдайда, Ұлттық Банк пен банк кепіл препозициясы туралы келісім жасасады.

19. Кепіл препозициясы Ұлттық Банктің кепіл препозициясынан өткен банк активтеріне ауыртпалықтарды салуын талап етпейді.

20. Банк кепіл препозициясы туралы келісімде көзделген тәртіппен және мерзімдерде Ұлттық Банкке Қағидалардың 14-тармағының 3) және 5) тармақшаларында көзделген жаңартылған құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді (банк кепіл препозициясы үшін Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банк активтерін ұсынған жағдайда) тоқсан сайын және Қағидалардың 14-тармағында көзделген жаңартылған толық құжаттар топтамасын жыл сайын ұсынады.

21. Кепіл препозициясынан өткен банк активтері Қағидалардың талаптарына сәйкес келмеуі туындаған жағдайда, банк Ұлттық Банкпен келісу бойынша оларды кепіл препозициясынан алып тастайды немесе осы тараудың талаптарын сақтай отырып, Қағидалардың талаптарына сәйкес келетін банк активтерімен алмастырады.

4-тарау. Қарыз беру

22. Банк қарыз алу үшін Ұлттық Банкке мына құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді:

1) қарыз сомасын, қарыз мерзiмiн, банктің кепілге берілетін активтерін, сондай-ақ өтiмдiлiктiң идиосинкратикалық күйзелісі басталғаны және банк өтімділікті қолдаудың басқа көздерін пайдалана алмайтындығы туралы мәліметтерді көрсете отырып, банктің бірінші басшысы не ол болмаған жағдайда, оның міндеттерін атқаратын тұлға қол қойған, еркін нысандағы қарыз беру туралы өтiнiшті (бұдан әрі – қарыз беру туралы өтiнiш);

2) қарыз беру туралы өтінішті берген күннен бастап он екі айға арналған қаржыландыру жоспарын;

3) банктің Қағидалардың 28-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген активтерге меншік құқығын және банктік қарыз шарттарын қамтамасыз ету үшін жасалған кепіл шарттарын қоса алғанда, банктің Қағидалардың 28-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген банктік қарыз шарттары бойынша құқықтарын (талаптарын) растайтын құжаттарды;

4) банктің кепілге берілген активтеріне шектеулердің және (немесе) ауыртпалықтардың жоқтығын растайтын құжаттарды ұсынады.

Банк Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банктің активтерін кепілге берген жағдайда, банк қарыз алушыларының банктік қарыз шарттары бойынша міндеттемелерін орындау қамтамасыз етілген мүлікке шектеулердің және (немесе) ауыртпалықтардың жоқтығын растайтын құжаттарды банк қосымша ұсынады (банк банктік қарыз шарттарының шегінде салған ауыртпалықтарын қоспағанда);

5) қаржы құралының халықаралық сәйкестендіру нөмірі (ІSІN коды), сыныптауышы мен қаржы құралының қысқаша атауы (CFI және FISN кодтары – бар болса), бағалы қағаздың түрі, эмитенттің атауы, шығару күні, айналымның басталуы және айналымның тоқтатылуы (бар болса), номинирлеу валютасы, номинирлеу валютасымен көрсетілген нарықтық құны, бағалы қағаздың сыйақы мөлшерлемесі мен рейтингі (бар болса) және (немесе) бағалы металдың түрі, сертификаттың сериялық нөмірі және (немесе) нөмірі, шығарушы кәсіпорынның тауарлық белгісі, негізгі металдың сынамы, лигатурлық массасы (граммен және (немесе) троя унциясымен), химиялық таза массасы (граммен және (немесе) троя унциясымен) және бағалы металдың нарықтық құны қамтылатын, Қағидалардың 28-тармағының 1) тармақшасында көзделген кепілге ұсынылатын банк активтерінің сипаттамалары туралы ақпаратты ұсынады.

Банк Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген кепіл препозициясына өткен банк активтерін кепілге берген жағдайда, банк Қағидалардың 14-тармағының 3) және 5) тармақшаларында көзделген жаңартылған ақпаратты Ұлттық Банкке ұсынады.

Банкке Ұлттық Банк банктің қаржылық жағдайын талдауы және қарыз беру туралы шешім қабылдауы үшін қажетті қосымша құжаттар мен ақпаратты ұсынуына рұқсат беріледі.

23. Ұлттық Банк банктің қарыз беру туралы өтінішін және Қағидалардың 22-тармағында көзделген құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді олар Ұлттық Банкке келіп түскен күннен бастап жиырма жұмыс күнінен аспайтын мерзімде қарайды. Ұлттық Банк қарыз беру туралы өтінішті қарау мерзімін және Қағидалардың 22-тармағында көзделген құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді он жұмыс күнінен аспайтын мерзімге ұзартуына рұқсат беріледі, бұл жөнінде Ұлттық Банк мерзім ұзартылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жазбаша түрде банкке хабарлайды.

24. Банк Қағидалардың 22-тармағының бірінші бөлігінде көзделген құжаттардың, ақпараттың және (немесе) мәліметтердің топтамасын Ұлттық Банкке толық ұсынбаған жағдайда, Ұлттық Банк қарыз беру туралы өтiнiшті қараусыз қалдырады және банкке ол ұсынылған құжаттарды қайтарады.

Ұлттық Банк қайта ұсынылған қарыз беру туралы өтінішті және Қағидалардың 22-тармағында көзделген құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді Қағидалардың 23-тармағында көзделген мерзімде қарайды.

25. Ұлттық Банктің Басқармасы банктің қарыз беру туралы өтінішін қанағаттандыру немесе қарыз беру туралы өтінішін қанағаттандырудан бас тарту туралы шешімді қабылдайды.

Ұлттық Банктің Басқармасы қарыз беру туралы өтінішті қанағаттандыру немесе қарыз беру туралы өтінішті қанағаттандырудан бас тарту туралы шешім қабылдаған кезде банк Қағидалардың талаптарына сәйкес келуін, банктің қаржылық жағдайын, банктің Қазақстан Республикасының қаржы жүйесінің тұрақтылығына әсерін, банкте өтімділіктің идиосинкратикалық күйзелісінің туындауына ықпал ететін себептерді талдауды және банктің кепілге берілетін активтерінің сапасын ескереді.

26. Ұлттық Банктің Басқармасы қарыз беру туралы өтінішті қанағаттандыру туралы шешім қабылдаған жағдайда, Ұлттық Банк банкпен қарыз туралы шартты, кепіл туралы шартты жасасады.

27. Банк қарыз туралы шартта көзделген тәртiппен және мерзiмдерде Ұлттық Банкке ай сайын құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәлiметтердi:

1) банктің қорландыру жоспарын және өтімділіктің қысқа мерзімді тапшылығын еңсеру бойынша қабылданған шаралар туралы;

2) банк активтерінің Қағидалардың 22-тармағының 5) тармақшасында көзделген кепілге берілген сипаттамалары туралы;

3) Ұлттық Банк қарыз және кепіл туралы шарттардың талаптарын орындалуына мониторинг жүргізу және бақылау мақсатында сұрататын ақпаратты ұсынады.

5-тарау. Қарыз туралы шарт бойынша банк міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз ету

28. Банк қарыз туралы шарт бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету үшін банкке тиесілі мына активтерді:

1) өтімділігі жоғары және тәуекелі төмен бағалы қағаздарды және стандартты немесе өлшенген құймалардағы аффинирленген бағалы металдарды;

2) Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан және аяқталмаған құрылыс объектісі болып табылмайтын жылжымайтын мүлікті;

3) банктік қарыз шарттары бойынша құқықтарды (талаптарды) кепілге береді. Құқықтары (талаптары) кепілге берілетін банктік қарыз шарттарына қойылатын талаптар Қағидаларға қосымшада көзделген.

29. Ұлттық Банк кепілге берілетін, Қағидалардың 28-тармағының 1) тармақшасында көзделген банк активтерінің тізбесі мен түрлерін және кепілге берілетін банк активтерінің құнына қатысты дисконттың мөлшерін Ұлттық Банк туралы заңның 51-3-бабына сәйкес белгілейді.

Қағидалардың 28-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген кепілге берілетін банк активтерінің құнына қатысты дисконт Бағалау қызметі туралы заңға сәйкес бағалау қызметінің субъектісі айқындаған олардың құнының елу пайызынан кем емес мөлшерде белгіленеді.

30. Ұлттық Банк кепілге берілетін банк активтерін Қағидалардың талаптарына сәйкес келуін, оның ішінде бағалау қызметінің субъектілерін қоса алғанда, тәуелсіз сарапшыларды тарта отырып тексереді.

31. Ұлттық Банк үшінші тұлғалардың шектеулерінен және (немесе) ауыртпалықтарынан бос банктің активтерін кепілге қабылдайды.

32. Кепілге берілетін банк активтерінің құнына қатысты дисконтты есептегендегі олардың құны қарыз сомасын және ол бойынша сыйақыны толық көлемде өтейді.

33. Ұлттық Банк Қағидалардың 28-тармағының 1) тармақшасында көзделген бағалы қағаздарды кепілге қабылдайды және Қазақстан Республикасының қор биржасындағы соңғы нарықтық қайта бағалануына қарай дисконтты ескере отырып бағалайды.

Қағидалардың 28-тармағының 1) тармақшасында көзделген, Қазақстан Республикасы қор биржасының нарықтық қайта бағалауы жоқ бағалы қағаздарды бағалау кепіл туралы шартқа сәйкес жүзеге асырылады.

34. Ұлттық Банк Қағидалардың 28-тармағының 1) тармақшасында көзделген аффинирленген бағалы металдарды олар кепілге қабылданған күннің алдындағы жұмыс күнінде Лондон бағалы металдар нарығына қатысушылар қауымдастығының (London bullion market association) фиксингі (баға белгілеуі) (бұдан әрі – фиксинг) (таңертеңгі фиксинг – бар болса) бойынша дисконтты ескере отырып кепілге қабылдайды.

Қағидалардың 28-тармағының 1) тармақшасында көзделген, олар бойынша Лондон бағалы металдар нарығына қатысушылар қауымдастығы (London bullion market association) фиксинг белгілемейтін аффинирленген бағалы металдарды бағалау кепіл туралы шартқа сәйкес жүзеге асырылады.

35. Ұлттық Банк Қағидалардың 28-тармағының 2) және 3) тармақшаларында көзделген, кепіл препозициясы рәсімінен өткен банктің активтерін Бағалау қызметі туралы заңға сәйкес бағалау қызметінің тәуелсіз субъектісі анықтаған құны бойынша дисконтты ескере отырып кепілге қабылдайды.

36. Кепілге берілген банк активтерінің құны азайған және (немесе) Қағидалардың талаптарына сәйкес келмеуі туындаған жағдайда, банк қарыз туралы шартта айқындалған мерзімде қарыз бойынша берешектің бір бөлігін кепілге берілген банк активтерінің құнын кеміту мөлшеріне тепе-тең қайтарады немесе кепіл туралы шартта айқындалған мерзімде қарыз сомасын және ол бойынша сыйақыны толық көлемде өтеуге жеткілікті мөлшерде Ұлттық Банк Қағидалардың талаптарына сәйкес келуін растаған банк активтерімен алмастырады.

6-тарау. Қарызды өтеу

37. Банк қарыз бойынша негізгі борыш және ол бойынша сыйақы сомасын төлеуді қарыз туралы шартқа және қарызды өтеу кестесіне сәйкес жүзеге асырады.

Қарызды мерзімінен бұрын толық немесе бөліп-бөліп қайтарған кезде қарыз бойынша сыйақы қарызды нақты пайдаланған уақытқа есептеледі.

38. Банк мынадай:

1) банктің ақшалай міндеттемелерін орындамауына және (немесе) пруденциялық нормативтерді бұзуына әкелетін банктің қаржылық жағдайы нашарлауының объективті айғақтары болған;

2) банктің Ұлттық Банкпен жасалған шарттардың (келісімдердің, мәмілелердің) талаптарын бұзған және (немесе) Қағидалардың талаптарын сақтамаған;

3) банк Ұлттық Банкке дәйексіз, расталмаған құжаттарды, ақпаратты және (немесе) мәліметтерді, оның ішінде Ұлттық Банк дәйексіздігі мен расталмағанын қарызды бергеннен кейін анықтаған, қорландыру жоспарында қамтылғандарды ұсынған кезде қарызды мерзімінен бұрын қайтарады.

39. Қарыз туралы шартқа сәйкес банк қарыз бойынша міндеттемелерін тиісінше орындамаған және (немесе) орындамаған жағдайда, Ұлттық Банк Банктер және банк қызметі туралы заңда көзделген қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету және төлем жасауға қабілетсіз банктерді реттеу бойынша шаралар қабылдайды және кепілге берілген банктің активтері есебінен қарыз туралы шарт бойынша талаптарды қанағаттандырады.

40. Ұлттық Банк кепілге берілген банктің активтерінен өндіріп алуға өтінішті Қағидалардың 28-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көзделген, кепілге берілген банк активтеріне банктің меншік құқықтарын Ұлттық Банкке беру арқылы соттан тыс тәртіппен және (немесе) Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген кепілдегі банк активтерін басқа банкке немесе банктердің кредиттік портфельдерінің сапасын жақсартуға мамандандырылған ұйымға, немесе ипотекалық ұйымдарға (бұдан әрі – үшінші тұлғаларға) сату арқылы жүзеге асырады.

41. Ұлттық Банк қарыз туралы шарт бойынша банктің Ұлттық Банк алдындағы міндеттемелерін орындауы мақсатында Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген кепілдегі банктің активтерін үшінші тұлғаларға сату мақсатында үшінші тұлғаларға Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банктің активтерін банк сататыны туралы ұсыныс хат жібереді.

42. Ұлттық Банк Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банктің активтерін сатып алушы үшінші тұлғаны (бұдан әрі – сатып алушы үшінші тұлға) таңдайды.

43. Банктің Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банктің активтеріне талап ету құқықтарын сатып алушы үшінші тұлғаға беруі Ұлттық Банк, сатып алушы үшінші тұлға мен банк арасында жасалған шарт негізінде және сатып алушысы үшінші тұлға Ұлттық Банкке банктің қарыз бойынша негізгі борыш пен есептелген сыйақы бойынша берешегінің қалдығы мөлшеріндегі ақшаны толық көлемде төлегеннен кейін жүзеге асырылады.

44. Банк Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банктің активтері бойынша банктің қарыз алушыларына банктік қарыз шарттары бойынша қызмет көрсетуді олар бойынша құқықтарды (талаптарды) үшінші тұлғаға беруді толық аяқтағанға дейін жалғастырады.

45. Банктің Қағидалардың 28-тармағының 3) тармақшасында көзделген банктің активтеріне құқықтарды (талаптарды) сатып алушы үшінші тұлғаға беруі:

1) акционерлердің, банктің қарыз алушысының, сондай-ақ өзге де мүдделі тұлғалардың (кепіл берушілерді, кепілгерлерді, кепілдеме берушілерді қоса алғанда) келісімін талап етпейді. Бұл ретте жаңа кредитордың жеке басы банктің қарыз алушысы үшін айтарлықтай мәні жоқ болып танылады;

2) банк банктің борышкерлерімен, сондай-ақ өзге тұлғалармен (кепіл берушілерді, кепілгерлерді, кепілдеме берушілерді қоса алғанда) жасасқан шарттарға банктік қарыз шартының жаңа тарабын көрсету бөлігінде өзгерістер енгізуді талап етпейді.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі беретін соңғы сатыдағы қарыздар туралы қағидаларға қосымша

Құқықтары (талаптары) кепілге берілетін банктік қарыз шарттарына қойылатын талаптар

Көрсеткіш	Талаптар
1. Банктік қарыз шартының сапасы	Банктік қарыз шарты бойынша: 1) банктің құқықтарына (талаптарына) шектеулер жоқ және (немесе) ауыртпалық салынбаған; 2) банкке банктік қарыз шарты бойынша құқықтарды (талаптарды) үшінші тұлғаға беруге тыйым салатын талаптар жоқ; 3) Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі беретін соңғы сатыдағы қарыздар туралы қағидалардың 14 және 22-тармақтарында көзделген кепіл препозициясы туралы өтініш хатты және қарызды беру туралы өтініш хатты ұсыну күнінің алдындағы соңғы күнтізбелік алты ай ішінде немесе үш төлем кезеңінде (қарызды өтеу ай сайынғы өтеуге қарағанда өзге кезеңділікпен жүзеге асырылатын банктік қарыз шарттары бойынша) негізгі борыш пен есептелген сыйақы бойынша берешекті өтеу есебіне ақша түсімдерінің болуы және жеке тұлғалармен жасалған банктік қарыз шарттары бойынша жеті күннен астам және заңды тұлғалармен жасалған банктік қарыз шарттары бойынша он бес күннен астам мерзімі өткен берешек жоқ; 4) негізгі борыш пен есептелген сыйақы бойынша берешекті толық өтегенге дейінгі мерзім күнтізбелік алты айдан кем емес болады; 5) негізгі борыш пен есептелген сыйақы бойынша берешекті өтеу кезеңділігі бір айда бір реттен жиі емес белгіленген; 6) банктің қарыз алушысының қаржылық жай-күйі нашарлауына байланысты банктік қарыздарды қайта қаржыландыру және (немесе) қайта құрылымдау жоқ; 7) жеке тұлғалармен жасалған және Қазақстан Республикасы заңнамасында көзделген қамтамасыз етілмеген тәсілдермен жасалған банктік қарыз шарттары бойынша негізгі борыш пен есептелген сыйақы бойынша қалдық Республикалық бюджет туралы заңда тиісті қаржы жылына белгіленген және Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі беретін соңғы сатыдағы қарыздар туралы қағидалардың 14 және 22-тармақтарында көзделген кепіл препозициясы туралы өтініш хатты және қарыз беру туралы өтініш хатты ұсыну күндерінде қолданыстағы екі мың айлық есептік көрсеткіштен аспайды. Банк жеке тұлғалармен жасалған банктік қарыз шарттарын біртекті портфельге жатқызған.
2. Банктік қарыз шарты бойынша міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету	Банктің қарыз алушысының міндеттемелерін орындау Қазақстан Республикасының аумағында орналасқан және аяқталмаған құрылыс объектісі болып табылмайтын, банкке қарағанда өзге тұлғалар салған шектеулерден және (немесе) ауыртпалықтардан бос жылжымайтын мүлік кепілімен қамтамасыз етілген. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі беретін соңғы сатыдағы қарыздар туралы қағидалардың 14-тармағында көзделген кепіл препозициясына өтініш хатты берген күнге дейін алты айдан ерте емес бағалау қызметінің субъектісі "Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы" 2018 жылғы 10 қаңтардағы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес және (немесе) банк кепілмен қамтамасыз ету жөніндегі қорытындыны жасаған кезде айқындаған банктік қарыз шарты бойынша банктің қарыз алушысының міндеттемелердің орындалуы қамтамасыз етілген жылжымайтын мүліктің құны банктік қарыз шарты бойынша негізгі борыш пен есептелген сыйақы бойынша берешек қалдығының сомасын толық көлемде өтейді. Банктің бір немесе бірнеше қарыз алушысының бірнеше банктік қарыз шарттары бойынша міндеттемелерді орындау бір жылжымайтын мүлікпен қамтамасыз еткен жағдайда, мұндай банктік қарыз шарттары кепілге қабылданатын банктің бір активі ретінде есепке алынады. Осы тармақтың банктік қарыз шарты бойынша міндеттемелерді орындауды қамтамасыз етуге қойылатын талаптары жеке тұлғалармен жасалған және 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде көзделген тәсілдермен қамтамасыз етілмеген банктік қарыздар шарттарына қолданылмайды.
3. Банктік қарыз шартының валютасы	Теңге
4. Банктің қарыз алушысы	Жиынтығында мына талаптарды қанағаттандыратын: 1) банкпен ерекше қатынастар арқылы байланысты тұлға болып табылмайды; 2) төлем жасауға қабілетті болып табылады және салықтық берешегі жоқ; 3) ол бойынша "Қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы" 2009 жылғы 28 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес ол күдiктi операцияларды жүргізгені туралы ақпарат болмайтын мемлекеттік тіркеуден өткен күнінен бастап кемінде үш жыл өткен заңды тұлға, сондай-ақ Қазақстан Республикасының резиденті жеке тұлға.

Об утверждении Правил о займах последней инстанции, предоставляемых Национальным Банком Республики Казахстан

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 27 сентября 2018 года № 227. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 5 ноября 2018 года № 17691. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 19 ноября 2019 года № 196.

Сноска. Утратило силу постановлением Правления Национального Банка РК от 19.11.2019 № 196 (вводится в действие с 01.01.2020).

В соответствии с Законом Республики Казахстан от 30 марта 1995 года "О Национальном Банке Республики Казахстан" в целях определения порядка предоставления Национальным Банком Республики Казахстан займов последней инстанции Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемые Правила о займах последней инстанции, предоставляемых Национальным Банком Республики Казахстан.

2. Департаменту финансовой стабильности (Хакимжанов С.Т.) в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) совместно с Юридическим департаментом (Сарсенова Н.В.) государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего постановления его направление на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего постановления на официальном интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан после его официального опубликования;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего постановления представление в Юридический департамент сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 2) и 3) настоящего пункта и пунктом 3 настоящего постановления.

3. Управлению по защите прав потребителей финансовых услуг и внешних коммуникаций (Терентьев А.Л.) обеспечить в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего постановления направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания.

4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан Смолякова О.А.

5. Настоящее постановление вводится в действие с 1 января 2019 года и подлежит официальному опубликованию.

Председатель Национального Банка

Д. Акишев

Утверждены постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 27 сентября 2018 года № 227

Правила о займах последней инстанции, предоставляемых Национальным Банком Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила о займах последней инстанции, предоставляемых Национальным Банком Республики Казахстан, (далее – Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 30 марта 1995 года "О Национальном Банке Республики Казахстан" (далее – Закон о Национальном Банке) и определяют порядок предоставления Национальным Банком Республики Казахстан (далее – Национальный Банк) займов последней инстанции (далее – заем, займы) банкам второго уровня (далее – банк) и организациям, отнесенным к числу системообразующих инфраструктурных финансовых организаций в соответствии с постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 24 декабря 2014 года № 257 "Об утверждении Правил отнесения финансовых организаций к числу системообразующих", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 10210 (далее – системообразующие инфраструктурные финансовые организации).

2. В Правилах используются понятия, предусмотренные Гражданским кодексом Республики Казахстан (Общая часть) от 27 декабря 1994 года, Законом о Национальном Банке, законами Республики Казахстан от 31 августа 1995 года "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан" (далее – Закон о банках и банковской деятельности), от 2 июля 2003 года "О рынке ценных бумаг", от 14 января 2016 года "О драгоценных металлах и драгоценных камнях" и от 10 января 2018 года "Об оценочной деятельности в Республике Казахстан" (далее – Закон об оценочной деятельности), а также следующие понятия:

1) портфель однородных займов – группа банковских займов со сходными характеристиками кредитного риска и соответствующих внутренним правилам банка, утвержденным органом управления банка;

2) дисконт – процент, устанавливаемый Национальным Банком в соответствии со статьей 51-3 Закона о Национальном Банке, на который уменьшается стоимость активов банка, предоставляемых в залог, в целях снижения рисков, связанных с их возможным обесценением;

3) препозиция залога – предварительная процедура по определению Национальным Банком и банком активов банка, предусмотренных подпунктами 2) и 3) пункта 28 Правил, приемлемых для принятия Национальным Банком в залог в случае предоставления Национальным Банком займа, с заключением соглашения о препозиции залога;

4) соглашение о препозиции залога – соглашение, заключаемое между Национальным Банком и банком об определении активов банка, предусмотренных подпунктами 2) и 3) пункта 28 Правил, приемлемых для принятия Национальным Банком в залог в случае предоставления Национальным Банком займа;

5) план фондирования – документ банка, содержащий информацию о фактических и прогнозируемых потоках ликвидных активов банка, в том числе притоках денег, с использованием которых банк планирует погасить заем, информацию об оптимизации расходов банка, в том числе по оплате труда руководящих работников банка;

6) идиосинкратический шок ликвидности – событие, наступившее в связи с необходимостью незамедлительного удовлетворения требований депозиторов и кредиторов банка (за исключением требований лиц, связанных с банком особыми отношениями), возникших вследствие воздействия внешних факторов, независящих от банка;

7) краткосрочный дефицит ликвидности – недостаточность денег у банка в связи с идиосинкратическим шоком ликвидности.

3. Заем предоставляется Национальным Банком банку в целях содействия обеспечению стабильности финансовой системы Республики Казахстан.

4. Заем, предоставленный Национальным Банком, используется для покрытия краткосрочного дефицита ликвидности банка и не является инструментом поддержания его платежеспособности.

5. Заем предоставляется системообразующим инфраструктурным финансовым организациям в порядке и на условиях, указанных в Правилах, за исключением случаев неприменимости отдельных требований Правил, ввиду специфики их деятельности.

Глава 2. Условия предоставления займа

6. Национальный Банк предоставляет заем банку, испытывающему краткосрочный дефицит ликвидности и удовлетворяющему в совокупности следующим требованиям:

1) банк не отнесен к категории банков с неустойчивым финансовым положением, создающим угрозу интересам его депозиторов и кредиторов и (или) угрозу стабильности финансовой системы Республики Казахстан, или категории неплатежеспособных банков;

2) банк исчерпал все иные источники поддержания ликвидности.

7. Заем предоставляется в национальной валюте Республики Казахстан – тенге.

8. Сумма займа не превышает максимальный размер фактического и прогнозируемого краткосрочного дефицита ликвидности.

9. Размер прогнозируемого краткосрочного дефицита ликвидности определяется банком на основе плана фондирования и рассчитывается как прогнозируемый объем оттока денег для исполнения обязательств банка перед его депозиторами и кредиторами (за исключением лиц, связанных с банком особыми отношениями) в течение срока пользования займом, уменьшенный на прогнозируемый объем поступлений денег на тот же период.

10. Ставка вознаграждения по займу устанавливается на уровне не ниже официальной ставки рефинансирования Национального Банка с учетом верхнего уровня ставок вознаграждения по основным операциям государственной денежно-кредитной политики Республики Казахстан, действующих на день предоставления займа (при пролонгации – на день заключения дополнительного соглашения к договору о займе).

Ставка вознаграждения по займу не изменяется до даты погашения займа в полном объеме, за исключением случаев пролонгации займа.

Начисление вознаграждения осуществляется с даты предоставления Национальным Банком займа банку до даты погашения (включительно) займа в полном объеме. Для начисления вознаграждения в расчет берутся условно 360 (триста шестьдесят) календарных дней в году и 30 (тридцать) календарных дней в месяце либо фактическое количество календарных дней при неполном месяце.

11. Заем предоставляется банку на срок от четырнадцати до девяноста календарных дней с возможностью пролонгации не более трех раз.

Общий срок пользования займом с учетом всех пролонгаций не превышает один год.

Пролонгация займа осуществляется на условиях, предусмотренных в статье 51-3 Закона о Национальном Банке.

12. Заем предоставляется банку под залог активов банка, предусмотренных пунктом 28 Правил.

Глава 3. Препозиция залога

13. Препозиция залога осуществляется заблаговременно до обращения банка за займом для предварительной оценки активов банка, предусмотренных подпунктами 2) и 3) пункта 28 Правил, предоставляемых банком в залог в случае обращения банка за займом.

Активы банка, предусмотренные подпунктами 2) и 3) пункта 28 Правил, не прошедшие препозицию залога, не принимаются Национальным Банком в залог в случае обращения банка за займом.

Для препозиции залога банк:

1) формирует активы банка для препозиции залога;

2) обеспечивает проведение оценки активов банка для препозиции залога субъектом оценочной деятельности в соответствии с Законом об оценочной деятельности.

14. Для препозиции залога банк представляет в Национальный Банк ходатайство о препозиции залога, составленное в произвольной форме и подписанное первым руководителем банка либо, в случае его отсутствия, лицом, исполняющим его обязанности (далее – ходатайство о препозиции залога), а также следующие документы, информацию и (или) сведения:

1) документы, подтверждающие права собственности банка на активы, предусмотренные подпунктом 2) пункта 28 Правил, и (или) права (требования) банка по договорам банковского займа, заключенным между заемщиком (далее – заемщик банка) и банком (далее – договор банковского займа), предусмотренные подпунктом 3) пункта 28 Правил, включая договоры залога, заключенные в обеспечение договоров банковского займа;

2) документы, подтверждающие отсутствие ограничений и (или) обременений на активы банка для препозиции залога.

В случае предоставления банком активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, для препозиции залога банк дополнительно представляет документы, подтверждающие отсутствие ограничений и (или) обременений на имущество, которым обеспечено исполнение обязательств заемщиков банка по договорам банковского займа (за исключением обременений, наложенных банком в рамках договоров банковского займа);

3) информацию о характеристике активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, включающую номер и дату заключения каждого договора банковского займа, фамилию, имя, отчество (при наличии) или наименование заемщика банка, процентную ставку, график погашения, остаток задолженности по основному долгу и начисленному вознаграждению, дату возникновения задолженности по основному долгу и начисленному вознаграждению, подтверждение отсутствия просрочки по договору банковского займа, дату и номер договора залога, заключенного в обеспечение договора банковского займа, данные о финансовом состоянии заемщика банка, о стоимости имущества, которым обеспечено исполнение обязательств заемщика банка по договору банковского займа, определенной субъектом оценочной деятельности в соответствии с Законом об оценочной деятельности и (или) банком при составлении заключения по залоговому обеспечению;

4) отчет об оценке активов банка для препозиции залога, составленный субъектом оценочной деятельности в соответствии с Законом об оценочной деятельности, не ранее чем за три месяца до даты подачи банком в Национальный Банк ходатайства о препозиции залога;

5) письменное подтверждение банка об отсутствии реструктуризации и (или) рефинансирования по активам банка, предусмотренным подпунктом 3) пункта 28 Правил, для препозиции залога, подписанное первым руководителем банка либо, в случае его отсутствия, лицом, исполняющим его обязанности, и главным бухгалтером банка.

Допускается представление банком дополнительных документов, информации и (или) сведений, необходимых для анализа финансового состояния банка и принятия Национальным Банком решения о препозиции залога.

15. Национальный Банк рассматривает ходатайство о препозиции залога и документы, информацию и (или) сведения, предусмотренные пунктом 14 Правил, в течение трех месяцев c даты поступления в Национальный Банк полного пакета документов. Допускается продление Национальным Банком срока рассмотрения ходатайства о препозиции залога и документов, информации и (или) сведений, предусмотренных пунктом 14 Правил, на срок не более трех месяцев, о чем Национальный Банк уведомляет банк в письменной форме в течение трех рабочих дней со дня продления.

16. В случае представления банком неполного пакета документов, информации и (или) сведений, предусмотренных частью первой пункта 14 Правил, Национальный Банк оставляет ходатайство о препозиции залога без рассмотрения и возвращает банку представленные им документы.

Национальный Банк рассматривает повторно представленные ходатайство о препозиции залога и документы, информацию и (или) сведения, предусмотренные пунктом 14 Правил, в срок, предусмотренный пунктом 15 Правил.

17. Решение об удовлетворении ходатайства о препозиции залога или отказе в удовлетворении ходатайства о препозиции залога принимается Советом директоров Национального Банка.

При принятии Советом директоров Национального Банка решения об удовлетворении ходатайства о препозиции залога или отказе в удовлетворении ходатайства о препозиции залога учитываются соответствие банка требованиям подпункта 1) пункта 6 Правил, финансовое состояние банка, влияние банка на стабильность финансовой системы Республики Казахстан и качество активов банка для препозиции залога.

18. В случае принятия Советом директоров Национального Банка решения об удовлетворении ходатайства о препозиции залога Национальный Банк и банк заключают соглашение о препозиции залога.

19. Препозиция залога не требует наложения Национальным Банком обременений на активы банка, прошедшие препозицию залога.

20. Банк в порядке и в сроки, предусмотренные соглашением о препозиции залога, ежеквартально представляет в Национальный Банк обновленные документы, информацию и (или) сведения, предусмотренные подпунктами 3) и 5) пункта 14 Правил (в случае предоставления банком активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, для препозиции залога), и ежегодно обновленный полный пакет документов, предусмотренный пунктом 14 Правил.

21. В случае возникновения несоответствия активов банка, прошедших препозицию залога, требованиям Правил, банк по согласованию с Национальным Банком исключает их из препозиции залога или заменяет активами банка, соответствующими требованиям Правил, с соблюдением требований, предусмотренных настоящей главой.

Глава 4. Предоставление займа

22. Для получения займа банк представляет в Национальный Банк следующие документы, информацию и (или) сведения:

1) ходатайство о предоставлении займа в произвольной форме, подписанное первым руководителем банка либо, в случае его отсутствия, лицом, исполняющим его обязанности, с указанием суммы займа, срока займа, активов банка, предоставляемых в залог, а также сведений о наступлении идиосинкратического шока ликвидности и невозможности использования банком иных источников поддержания ликвидности (далее – ходатайство о предоставлении займа);

2) план фондирования на двенадцать месяцев с даты подачи ходатайства о предоставлении займа;

3) документы, подтверждающие права собственности банка на активы, предусмотренные подпунктами 1) и 2) пункта 28 Правил, и права (требования) банка по договорам банковского займа, предусмотренные подпунктом 3) пункта 28 Правил, включая договоры залога, заключенные в обеспечение договоров банковского займа;

4) документы, подтверждающие отсутствие ограничений и (или) обременений на активы банка, предоставляемые в залог.

В случае предоставления банком в залог активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, банк дополнительно представляет документы, подтверждающие отсутствие ограничений и (или) обременений на имущество, которым обеспечено исполнение обязательств заемщиков банка по договорам банковского займа (за исключением обременений, наложенных банком в рамках договоров банковского займа);

5) информацию о характеристике активов банка, предусмотренных подпунктом 1) пункта 28 Правил, предоставляемых в залог, включающую международный идентификационный номер (код ISIN), классификацию финансового инструмента и краткое наименование финансового инструмента (коды CFI и FISN– при наличии), вид ценной бумаги, наименование эмитента, даты выпуска, начала обращения и прекращения обращения (при наличии), валюту номинирования, рыночную стоимость, выраженную в валюте номинирования, ставку вознаграждения и рейтинг (при наличии) ценной бумаги и (или) вид драгоценного металла, серийный номер и (или) номер сертификата, товарный знак предприятия-изготовителя, пробу, лигатурную массу (в граммах и (или) тройских унциях), химически чистую массу основного металла (в граммах и (или) тройских унциях) и рыночную стоимость драгоценного металла.

В случае предоставления банком в залог активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, прошедших препозицию залога, банк представляет в Национальный Банк обновленную информацию, предусмотренную подпунктами 3) и 5) пункта 14 Правил.

Допускается представление банком дополнительных документов и информации, необходимых для анализа финансового состояния банка и принятия Национальным Банком решения о предоставлении займа.

23. Национальный Банк рассматривает ходатайство банка о предоставлении займа и документы, информацию и (или) сведения, предусмотренные пунктом 22 Правил, в срок не более двадцати рабочих дней с даты их поступления в Национальный Банк. Допускается продление Национальным Банком срока рассмотрения ходатайства о предоставлении займа и документов, информации и (или) сведений, предусмотренных пунктом 22 Правил на срок не более десяти рабочих дней, о чем Национальный Банк уведомляет банк в письменном виде в течение трех рабочих дней со дня продления.

24. В случае представления банком в Национальный Банк неполного пакета документов, информации и (или) сведений, предусмотренных частью первой пункта 22 Правил, Национальный Банк оставляет ходатайство о предоставлении займа без рассмотрения и возвращает банку представленные им документы.

Национальный Банк рассматривает повторно представленные ходатайство о предоставлении займа и документы, информацию и (или) сведения, предусмотренные пунктом 22 Правил, в срок, предусмотренный пунктом 23 Правил.

25. Решение об удовлетворении ходатайства банка о предоставлении займа или отказе в удовлетворении ходатайства о предоставлении займа принимается Правлением Национального Банка.

При принятии Правлением Национального Банка решения об удовлетворении ходатайства о предоставлении займа или отказе в удовлетворении ходатайства о предоставлении займа учитываются соответствие банка требованиям Правил, финансовое состояние банка, влияние банка на стабильность финансовой системы Республики Казахстан, анализ причин, способствовавших возникновению идиосинкратического шока ликвидности у банка, и качество активов банка, предоставляемых в залог.

26. В случае принятия Правлением Национального Банка решения об удовлетворении ходатайства о предоставлении займа Национальный Банк заключает с банком договор о займе, договор о залоге.

27. В порядке и сроки, предусмотренные договором о займе, банк ежемесячно представляет в Национальный Банк документы, информацию и (или) сведения:

1) об исполнении банком плана фондирования и принятых мерах по преодолению краткосрочного дефицита ликвидности;

2) о характеристике активов банка, предоставленных в залог, предусмотренной подпунктом 5) пункта 22 Правил;

3) информацию, запрашиваемую Национальным Банком в целях мониторинга и контроля за исполнением условий договоров о займе и залоге.

Глава 5. Обеспечение исполнения обязательств банка по договору о займе

28. Банк в обеспечение исполнения обязательств по договору о займе предоставляет в залог следующие активы, принадлежащие банку:

1) высоколиквидные и низкорисковые ценные бумаги и аффинированные драгоценные металлы в стандартных или мерных слитках;

2) недвижимое имущество, расположенное на территории Республики Казахстан и не являющееся объектом незавершенного строительства;

3) права (требования) по договорам банковского займа. Требования к договорам банковского займа, права (требования) по которым предоставляются в залог, предусмотрены в приложении к Правилам.

29. Перечень и виды активов банка, предоставляемых в залог, предусмотренных подпунктом 1) пункта 28 Правил, и размер дисконта к стоимости активов банка, предоставляемых в залог, устанавливается Национальным Банком в соответствии со статьей 51-3 Закона о Национальном Банке.

Дисконт к стоимости активов банка, предусмотренных подпунктами 2) и 3) пункта 28 Правил, предоставляемых в залог, устанавливается в размере не менее пятидесяти процентов от их стоимости, определенной субъектом оценочной деятельности в соответствии с Законом об оценочной деятельности.

30. Национальный Банк проверяет активы банка, предоставляемые в залог, на соответствие требованиям Правил, в том числе с привлечением независимых экспертов, включая субъектов оценочной деятельности.

31. Национальный Банк принимает в залог активы банка, свободные от ограничений и (или) обременений третьих лиц.

32. Стоимость активов банка, предоставляемых в залог, с учетом дисконта к их стоимости покрывает сумму займа и вознаграждения по нему в полном объеме.

33. Ценные бумаги, предусмотренные подпунктом 1) пункта 28 Правил, принимаются Национальным Банком в залог и оцениваются исходя из последней рыночной переоценки фондовой биржи Республики Казахстан с учетом дисконта.

Оценка ценных бумаг, предусмотренных подпунктом 1) пункта 28 Правил, по которым отсутствует рыночная переоценка фондовой биржи Республики Казахстан, осуществляется в соответствии с договором о залоге.

34. Аффинированные драгоценные металлы, предусмотренные подпунктом 1) пункта 28 Правил, принимаются Национальным Банком в залог по фиксингу (котировке цены) (далее – фиксинг) (утреннему фиксингу – при наличии) Лондонской ассоциации участников рынка драгоценных металлов (London bullion market association) на рабочий день, предшествующий дате их принятия в залог, с учетом дисконта.

Оценка аффинированных драгоценных металлов, предусмотренных подпунктом 1) пункта 28 Правил, по которым Лондонская ассоциация участников рынка драгоценных металлов (London bullion market association) не устанавливает фиксинг, осуществляется в соответствии с договором о залоге.

35. Активы банка, предусмотренные подпунктами 2) и 3) пункта 28 Правил, прошедшие процедуру препозиции залога, принимаются Национальным Банком в залог по стоимости, определенной субъектом оценочной деятельности в соответствии с Законом об оценочной деятельности, с учетом дисконта.

36. В случае уменьшения стоимости и (или) возникновения несоответствия активов банка, предоставленных в залог, требованиям Правил, банк возвращает в срок, определенный договором о займе, часть задолженности по основному долгу и начисленному вознаграждению по займу пропорционально размеру уменьшения стоимости активов банка, предоставленных в залог, или заменяет активами банка, соответствие требованиям Правил которых подтверждено Национальным Банком, в размере, достаточном для покрытия суммы займа и вознаграждения по нему в полном объеме в срок, определенный договором о залоге.

Глава 6. Погашение займа

37. Выплата суммы основного долга по займу и вознаграждения по нему осуществляется банком в соответствии с договором о займе и графиком погашения займа.

При досрочном возврате займа полностью или частями вознаграждение по займу начисляется за фактическое время пользования займом.

38. Банк осуществляет досрочный возврат займа при:

1) наличии объективных свидетельств ухудшения финансового состояния банка, приводящее к неисполнению банком денежных обязательств и (или) нарушению пруденциальных нормативов;

2) нарушении банком условий договоров (соглашений, сделок), заключенных с Национальным Банком, и (или) несоблюдении требований Правил;

3) представлении банком в Национальный Банк недостоверных, неподтвержденных документов, информации и (или) сведений, в том числе содержащихся в плане фондирования, недостоверность и неподтвержденность которых выявлена Национальным Банком после предоставления банку займа.

39. В соответствии с договором о займе в случае ненадлежащего исполнения и (или) неисполнения банком обязательств по займу Национальный Банк принимает меры по обеспечению финансовой стабильности и урегулированию неплатежеспособных банков, предусмотренные Законом о банках и банковской деятельности, и удовлетворяет требования по договору о займе за счет активов банка, предоставленных в залог.

40. Обращение взыскания на активы банка, предоставленные в залог, осуществляется Национальным Банком во внесудебном порядке путем передачи Национальному Банку прав собственности банка на активы банка, предусмотренные подпунктами 1) и 2) пункта 28 Правил, предоставленные в залог, и (или) путем реализации другому банку или организации, специализирующейся на улучшении качества кредитных портфелей банков, или ипотечным организациям (далее – третьим лицам) активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, находящихся в залоге.

41. В целях реализации третьему лицу активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, находящихся в залоге, Национальный Банк направляет письмо-предложение третьим лицам о реализации банком активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, в целях исполнения обязательств банка перед Национальным Банком по договору о займе.

42. Выбор третьего лица-покупателя активов банка, предусмотренных подпунктом 3) пункта 28 Правил, (далее – третье лицо-покупатель) осуществляется Национальным Банком.

43. Уступка банком прав требований на активы банка, предусмотренные подпунктом 3) пункта 28 Правил, третьему лицу-покупателю осуществляется на основании договора, заключенного между Национальным Банком, третьим лицом-покупателем и банком, и после оплаты третьим лицом-покупателем Национальному Банку денег в размере остатка задолженности банка по основному долгу и начисленному вознаграждению по займу в полном объеме.

44. Банк по активам банка, предусмотренным подпунктом 3) пункта 28 Правил, продолжает обслуживание заемщиков банка по договорам банковского займа до полного завершения уступки прав (требований) по ним третьему лицу-покупателю.

45. Уступка банком права (требования) на активы банка, предусмотренные подпунктом 3) пункта 28 Правил, третьему лицу-покупателю не требует:

1) согласия акционеров, заемщика банка, а также иных заинтересованных лиц (включая залогодателей, гарантов, поручителей). При этом личность нового кредитора признается не имеющей для заемщика банка существенного значения;

2) внесения изменений в договоры, заключенные банком с заемщиками банка, а также иными лицами (включая залогодателей, гарантов, поручителей), в части указания новой стороны договора банковского займа.

Приложение к Правилам о займах последней инстанции, предоставляемых Национальным Банком Республики Казахстан

Требования к договорам банковского займа, права (требования) по которым предоставляются в залог

Показатель	Требования
1. Качество договора банковского займа	По договору банковского займа: 1) отсутствуют ограничения и (или) обременения на права (требования) банка; 2) отсутствуют условия, запрещающие банку совершать уступку прав (требований) по договору банковского займа третьему лицу; 3) имеются поступления денег в счет погашения задолженности по основному долгу и начисленному вознаграждению и отсутствует просроченная задолженность свыше семи дней по договорам банковского займа, заключенным с физическими лицами и пятнадцати дней по договорам банковского займа, заключенным с юридическими лицами за последние шесть календарных месяцев или три платежных периода (по договорам банковского займа, где погашение займа осуществляется с иной периодичностью, чем ежемесячное погашение), предшествующих датам подачи ходатайства о препозиции залога и ходатайства о предоставлении займа, предусмотренных пунктами 14 и 22 Правил о займах последней инстанции, предоставляемых Национальным Банком Республики Казахстан; 4) срок до полного погашения задолженности по основному долгу и начисленному вознаграждению составляет не менее шести календарных месяцев; 5) периодичность погашения задолженности по основному долгу и начисленному вознаграждению установлена не чаще одного раза в месяц; 6) отсутствуют рефинансирование и (или) реструктуризация банковских займов в связи с ухудшением финансового состояния заемщика банка; 7) остаток задолженности по основному долгу и начисленному вознаграждению по договорам банковских займов, заключенных с физическими лицами и необеспеченных способами, предусмотренными законодательством Республики Казахстан, не превышает двух тысяч месячных расчетных показателей, установленных на соответствующий финансовый год законом о республиканском бюджете и действующих на даты подачи ходатайства о препозиции залога и ходатайства о предоставлении займа, предусмотренных пунктами 14 и 22 Правил о займах последней инстанции, предоставляемых Национальным Банком Республики Казахстан. Договоры банковских займов, заключенные с физическими лицами, отнесены банком к портфелю однородных займов.
2. Обеспечение исполнения обязательств по договору банковского займа	Исполнение обязательств заемщика банка обеспечено залогом недвижимого имущества, расположенного на территории Республики Казахстан и не являющегося объектом незавершенного строительства, свободного от ограничений и (или) обременений, наложенных лицами, иными, чем банк. Стоимость недвижимого имущества, которым обеспечено исполнение обязательств заемщика банка по договору банковского займа, определенная субъектом оценочной деятельности в соответствии с Законом Республики Казахстан от 10 января 2018 года "Об оценочной деятельности в Республике Казахстан" (в том числе при проведении ежегодной оценки) и (или) банком при составлении заключения по залоговому обеспечению, не ранее шести месяцев до даты подачи ходатайства о препозиции залога, предусмотренного пунктом 14 Правил о займах последней инстанции, предоставляемых Национальным Банком Республики Казахстан, покрывает сумму остатка задолженности по основному долгу и начисленному вознаграждению по договору банковского займа в полном объеме. В случае обеспечения исполнения обязательств по нескольким договорам банковского займа одного или нескольких заемщиков банка одним недвижимым имуществом, такие договоры банковского займа учитываются как один актив банка, принимаемый в залог. Требования настоящего пункта к обеспечению исполнения обязательств по договору банковского займа не распространяются на договоры банковских займов, заключенные с физическими лицами и необеспеченные способами, предусмотренными Гражданским кодексом Республики Казахстан от 27 декабря 1994 года.
3. Валюта договора банковского займа	Тенге
4. Заемщик банка	Юридическое лицо, со дня государственной регистрации которого прошло не менее трех лет, а также физическое лицо – резидент Республики Казахстан, удовлетворяющие в совокупности следующим требованиям: 1) не является лицом, связанным с банком особыми отношениями; 2) является платежеспособным и не имеет налоговой задолженности; 3) по которому отсутствуют сведения о проведении им подозрительных операций в соответствии с Законом Республики Казахстан от 28 августа 2009 года "О противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма".