Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын жасау, бекіту, сақтау, қолдану және салғастыру қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 27 желтоқсандағы № 927 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 28 желтоқсанда № 18081 болып тіркелді.

РҚАО-ның ескертпесі!
Осы бұйрық 11.04.2019 бастап қолданысқа енгізіледі

"Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" 2000 жылғы 7 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының 6-2-бабының 5) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын жасау, бекіту, сақтау, қолдану және салғастыру қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Техникалық реттеу және метрология комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күнінен бастап күнтізбелік он күн ішінде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне ресми жариялау және енгізу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларына сәйкес іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық 2019 жылғы 11 сәуірден бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға жатады.

Қазақстан Республикасының Инвестициялар және даму министрі

Ж. Қасымбек

Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 27 желтоқсандағы № 927 бұйрығымен бекітілді

Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын жасау, бекіту, сақтау, қолдану және салғастыру қағидаларын бекіту туралы 1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілерінің шама бірліктерінің эталондарын жасау, бекіту, сақтау, қолдану және салғастыру қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" 2000 жылғы 7 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Заң) 6-2-бабының 5) тармақшасына сәйкес әзірленген және шама бiрлiктерiнiң мемлекеттiк эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бiрлiктерiнiң эталондарын жасау, бекiту, сақтау, қолдану және салғастыру тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидалар шама бірліктерінің эталондарын қолданатын уәкілетті орган, мемлекеттік органдар, мемлекеттік ғылыми метрологиялық орталық (бұдан әрі – МҒМО) және заңды тұлғалар қолдануы үшін арналған.

3. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондары шама бірліктерін (шама бірліктерінің еселік немесе үлестік мәндерін) жаңғыртуға және (немесе) сақтауға арналған және олардың мөлшерін Қазақстан Республикасының аумағындағы шама бірліктерінің эталондарына, осы шамалардың өлшем құралдарына беру мақсатында пайдаланылады.

4. Аккредиттеу субъектілерінің шама бірліктерінің эталондары олардың мөлшелерін осы шамалардың басқа өлшем құралдарына беру мақсатында шама бірліктерін (шама бірліктерінің еселік немесе үлестік мәндерін) жаңғыртуға және (немесе) сақтауға арналады.

5. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондары мен аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарының құрамы мынадай өлшем құралдары мен құрылғыларды қамтиды, олардың көмегімен:

1) шама бірлігін жаңғыртады, сақтайды, береді;

2) өлшем шарттары мен жаңғыртылатын және сақталатын шама бірлігі өлшемінің өзгермеуін бақылайды;

3) өлшем нәтижелерін автоматты тіркеуді, өңдеуді және (немесе) беруді жүзеге асырады.

2-тарау. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын жасау тәртібі

6. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын жасау үшін негіз:

1) тиісті өлшем түрін метрологиялық қамтамасыз ету үшін шама бірлігінің эталонына қажеттілік;

2) шама бірлігінің эталонын жасаудың техникалық талаптары мен орындылығы және олармен қажетті дәлдікпен жаңғыртылатын шама бірлігінің мөлшерін беру;

3) эталонды уақытынан бұрын тозудан қорғау қажеттілігі;

4) салғастырулар жолымен шама бірлігінің эталонымен жаңғыртылатын шама бірлігі мөлшерінің өзгермеуін бақылаудың қажеттілігі;

5) өлшемдерді бақылап тексеруді қамтамасыз ету қажеттілігі болып табылады.

7. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондары, шама бірліктері эталондарының метрологиялық және техникалық сипаттамаларына қойылатын талаптарды белгілейтін техникалық тапсырмаға сәйкес, сондай-ақ оларды жасау кезеңдері "Қазақстан Республикасы өлшем бірлігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесі. Мемлекеттік шама бірліктері эталондарын құру, бекіту, тіркеу, салғастыру, калибрлеу, сақтау, қолдану, зерттеу, жетілдіру (жаңғырту) мен мемлекеттік өлшем бірлігі эталондарынан шама бірліктерін беру тәртібі" ҚР СТ 2.431 (бұдан әрі – ҚР СТ 2.431) сәйкес құрылады.

8. Аккредиттеу субъектілерінің шама бірліктерінің эталондары метрологиялық және техникалық сипаттамаларға қойылатын талаптарды белгілейтін өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы техникалық тапсырмаға немесе құжатқа сәйкес құрылады.

3-тарау. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын бекіту тәртібі

9. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын, оларды МҒМО-ның ұсынуы бойынша уәкілетті орган бекітеді.

10. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын бекіту үшін құжаттарды ұсыну ҚР СТ 2.431 сәйкес жүзеге асырылады.

11. Ұсынылған құжаттарды уәкілетті орган құжаттарды ұсынған күннен бастап 15 (он бес) жұмыс күні ішінде қарайды.

12. Қарау нәтижесі оң болған жағдайда уәкілетті орган шама бірлігінің мемлекеттік эталонын бекіту туралы шешім қабылдайды.

13. Нәтижесі теріс болған жағдайда уәкілетті орган ұсынылған құжаттарды пысықтауға қайтарады.

14. МҒМО-ның ұсынымы бойынша уәкілетті орган мемлекеттік саннан шама бірліктерінің бұрын бекітілген мемлекеттік эталонын алып тастайды және/немесе эксперименттік зерттеулердің нәтижелері бойынша немесе метрологиялық сипаттамалары жоғары жаңа мемлекеттік эталонды жасау және бекіту жағдайында ғана төменгі разрядқа ауыстырады.

15. Бекітілген шама бірліктерінің мемлекеттік эталондары Заңның 6-2-бабының 17) тармақшасына сәйкес бекітілетін өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттік жүйесінің тізілімін жүргізу қағидаларында белгіленген тәртіпте тізілімде тіркеуге жатады.

16. Өлшем құралдарын салыстырып тексеруге және (немесе) калибрлеуге аккредиттелген аккредиттеу субъектілері осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес нысан бойынша шама бірліктері эталондарының тізбесін қалыптастырады және бекітеді және оны МҒМО-ға жібереді.

17. Аккредиттеу субъектілері бекітілген шама бірліктері эталондарының тізбесіне өзгерістер енгізген жағдайда өзгерістер енгізілген күннен бастап 30 (отыз) жұмыс күні ішінде МҒМО-ға тиісті мәліметтерді жібереді.

4-тарау. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын сақтау және қолдану тәртібі

18. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондары шама бірліктерінің өлшемдерін жаңғыртумен, сақтаумен және берумен байланысты жұмыстар үшін, шама бірліктерінің эталондарын салғастыру, сондай-ақ ғылыми-зерттеу жұмыстары үшін қолданылады.

19. Мемлекеттік эталонды сақтау және жаңғырту бойынша жұмыстар ҚР СТ 2.431 сәйкес, аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондары пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа немесе техникалық сипаттаманың тиісті бөліміне сәйкес сақталады және қолданылады.

20. Аккредиттеу субъектілері шама бірлігінің эталонында жүргізілген жұмыстар, оның ішінде профилактикалық және жөндеу жұмыстары тіркелетін журналды жүргізуді жүзеге асырады.

5-тарау. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын салғастыру тәртібі

21. Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондары Халықаралық өлшем және салмақ бюросының шама бірліктерінің эталондарымен және басқа мемлекеттердің шама бірліктерінің ұлттық эталондарымен салғастыруға жатады.

22. Аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондары ГОСТ 17043 "Сәйкестікті бағалау. Біліктілікті тексеруді жүргізуге қойылатын негізгі талаптар" мемлекетаралық стандартында белгіленген тәртіпке сәйкес салғастыруға жатады.

	Шама бірліктерінің мемлекеттік эталондарын және аккредиттеу субъектілері шама бірліктерінің эталондарын жасау, бекіту, сақтау, қолдану және салғастыру қағидаларына қосымша нысан
	БЕКІТЕМІН
	__________________________
	Аккредиттеу субъектісінің басшысы
	________ ___________________
	(қолы) (тегі, аты, әкесінің аты (бар болса)
	20__ жылғы "__" _________
	Мөр орны (бар болса)

Шама бірліктері эталондарының тізбесі _________________________________________________ аккредиттеу субъектісінің атауы

Шама бірлігі эталонының атауы	Шама бірлігі эталонының құрамы	Өлшемдер диапазоны	Шама бірлігі эталонының метрологиялық сипаттамалары (кеңейтілген белгісіздік)	Калибрлеуге арналған құжат, калибрлеу аралығы	Соңғы калибрлеуді жүргізу күні мен орны	Шама бірлігін бақылап тексеру
1	2	3	4	5	6	7

Об утверждении Правил создания, утверждения, хранения, применения и сличения государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации

Приказ Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 27 декабря 2018 года № 927. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 28 декабря 2018 года № 18081.

Примечание РЦПИ!
Настоящий приказ вводится в действие с 11 апреля 2019 года.

В соответствии с подпунктом 5) статьи 6-2 Закона Республики Казахстан от 7 июня 2000 года "Об обеспечении единства измерений" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила создания, утверждения, хранения, применения и сличения государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации.

2. Комитету технического регулирования и метрологии Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по инвестициям и развитию Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, согласно подпунктам 1), 2) и 3) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие с 11 апреля 2019 года и подлежит официальному опубликованию.

Министр по инвестициям и развитию Республики Казахстан

Ж. Қасымбек

Утверждены приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 27 декабря 2018 года № 927

Правила создания, утверждения, хранения, применения и сличения государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила создания, утверждения, хранения, применения и сличения государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 5) статьи 6-2 Закона Республики Казахстан от 7 июня 2000 года "Об обеспечении единства измерений" (далее – Закон) и определяют порядок создания, утверждения, хранения, применения и сличения государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации.

2. Настоящие Правила предназначены для применения уполномоченным органом, государственными органами, государственным научным метрологическим центром (далее – ГНМЦ) и юридическими лицами, применяющие эталоны единиц величин.

3. Государственные эталоны единиц величин предназначены для воспроизведения и (или) хранения единиц величин (кратных либо дольных значений единиц величин) и используются с целью передачи их размеров эталонам единиц величин, средствам измерений данных величин на территории Республики Казахстан.

4. Эталоны единиц величин субъектов аккредитации предназначены для воспроизведения и (или) хранения единиц величин (кратных либо дольных значений единиц величин) с целью передачи их размеров другим средствам измерений данных величин.

5. Состав государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации включают средства измерения и устройства, при помощи которых:

1) воспроизводят, хранят, передают единицу величины;

2) контролируют условия измерений и неизменность воспроизводимого и хранимого размера единицы величины;

3) осуществляют автоматическую регистрацию, обработку и (или) передачу результатов измерений.

Глава 2. Порядок создания государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации

6. Основанием для создания государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации являются:

1) потребность в эталоне единицы величины для метрологического обеспечения соответствующего вида измерений;

2) технические требования и целесообразность создания эталона единицы величины и передачи размера единицы величины, воспроизводимой им с необходимой точностью;

3) необходимость предохранения эталона от преждевременного износа;

4) необходимость контроля за неизменностью размера единицы величины, воспроизводимой эталоном единицы величины, путем сличений;

5) необходимость обеспечения метрологической прослеживаемости измерений

7. Государственные эталоны единиц величин создаются в соответствии с техническим заданием, в котором устанавливаются требования к метрологическим и техническим характеристикам эталонов единиц величин, а также этапы их создания в соответствии с СТ РК 2.431 "Государственная система обеспечение единства измерений Республики Казахстан. Порядок создания, утверждения, регистрации, сличений, калибровки, хранения, применения, исследования, совершенствования (модернизации), государственных эталонов единиц величин, эталонов единиц величин и передачи размера единиц величин от государственных эталонов единиц величин" (далее – СТ РК 2.431).

8. Эталоны единиц величин субъектов аккредитации создаются в соответствии с техническим заданием или документом в области обеспечения единства измерений, устанавливающим требования к метрологическим и техническим характеристикам.

Глава 3. Порядок утверждения государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации

9. Государственные эталоны единиц величин утверждаются уполномоченным органом по представлению их ГНМЦ.

10. Представление документов для утверждения государственных эталонов единиц величин осуществляется в соответствии с СТ РК 2.431.

11. Уполномоченный орган рассматривает представленные документы 15 (пятнадцать) рабочих дней со дня представления документов.

12. При положительном результате рассмотрения уполномоченным органом принимается решение об утверждении государственного эталона единицы величины.

13. В случае отрицательного результата уполномоченный орган возвращает представленные документы на доработку.

14. Уполномоченный орган по представлению ГНМЦ исключает ранее утвержденный государственный эталон единиц величин из числа государственных и/или переводит в более низкий разряд только по результатам экспериментальных исследований или в случае создания и утверждения нового государственного эталона, с более высокими метрологическими характеристиками.

15. Государственные эталоны единиц величин подлежат регистрации в реестре в порядке, установленным Правилами ведения реестра государственной системы обеспечения единства измерений, утверждаемыми в соответствии с подпунктом 17) статьи 6-2 Закона.

16. Субъекты аккредитации, аккредитованные на поверку и (или) калибровку средств измерений, формируют и утверждают перечень эталонов единиц величин по форме, согласно приложению к настоящим Правилам и направляют его ГНМЦ.

17. Субъекты аккредитации в случае внесения изменений в утвержденный перечень эталонов единиц величин в течение 30 (тридцать) рабочих дней со дня внесения изменений направляет соответствующие сведения в ГНМЦ.

Глава 4. Порядок хранения и применения государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации

18. Государственные эталоны единиц величин применяются для работ, связанных с воспроизведением, хранением и передачей размеров единиц величин, сличениями эталонов единиц величин, а также для научно-исследовательских работ.

19. Государственные эталоны единиц величин хранятся и применяются в соответствии с СТ РК 2.431, эталоны единиц величин субъектов аккредитации в соответствии с руководством по эксплуатации или соответствующим разделом технического описания.

20. Субъекты аккредитации осуществляют ведение журнала, в котором регистрируются работы, проведенные на эталоне единиц величин, в том числе профилактические и ремонтные работы.

Глава 5. Порядок сличений государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации

21. Государственные эталоны единиц величин подлежат сличению с эталонами единиц величин Международного бюро мер и весов и национальными эталонами единиц величин других государств.

22. Эталоны единиц величин субъектов аккредитации подлежат сличению в соответствии с порядком установленным ГОСТ 17043 "Оценка соответствия. Основные требования к проведению проверки квалификации".

	Приложение к Правилам создания, утверждения, хранения, применения и сличения государственных эталонов единиц величин и эталонов единиц величин субъектов аккредитации
	форма
	УТВЕРЖДАЮ
	____________________________ Руководитель субъекта аккредитации
	________ ___________________ (подпись) (фамилия, имя, отчество (при наличии)
	"____" _____________ 20__ год
	Место печати (при наличии)

Перечень эталонов единиц величин

_________________________________________________ наименование субъекта аккредитации

Наименование эталона единиц величин	Состав эталона единиц величин	Диапазон измерений	Метрологические характеристики эталона единиц величин (расширенная неопределенность)	Документ на калибровку, межкалибровочный интервал	Дата и место проведения последней калибровки	Прослеживаемость единицы величины
1	2	3	4	5	6	7