Қаржылық тұрақтылық коэффициенттерін есептеу және сыныптардың шекараларын айқындау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Бірінші орынбасары - Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2020 жылғы 9 сәуірдегі № 372 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 11 сәуірде № 20370 болып тіркелді

"Оңалту және банкроттық туралы" 2014 жылғы 7 наурыздағы Қазақстан Республикасы Заңының 49-1-бабы 3-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес Қаржылық тұрақтылық коэффициенттерін есептеу және сыныптардың шекараларын айқындау қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің интернет-ресурсында орналастырылуын;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Бірінші Орынбасары - Қаржы министрі

А. Смаилов

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің Бірінші орынбасары - Қаржы министрінің 2020 жылғы 9 сәуірдегі № 372 бұйрығына қосымша

Қаржылық тұрақтылық коэффициенттерін есептеу және сыныптардың шекараларын айқындау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қаржылық тұрақтылық коэффициенттерін есептеу және сыныптардың шекараларын айқындау қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) "Оңалту және банкроттық туралы" 2014 жылғы 7 наурыздағы Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі - Заң) 49-1-бабы 3-тармағына сәйкес әзірленді және қаржылық тұрақтылық коэффициенттерін есептеу және сыныптардың шекараларын айқындау тәртібін айқындайды.

2. Осы Қағидаларды оңалту немесе банкроттық туралы істі сотта қарау кезеңінде борышкердің қаржылық тұрақтылығы туралы қорытындыны жасау, сондай-ақ Заңда көзделген жағдайларда оңалту немесе банкроттық рәсімдерін жүргізу мақсатында әкімшілер қолданады.

2-тарау. Ақпарат көздері

3. Коэффициенттердің көрсеткіштерін есептеу үшін бастапқы есепке алу құжаттарының, бухгалтерлік және салықтық есепке алу тіркелімдерінің, қаржы және салық есептілігінің деректері, сондай-ақ аудиторлық тексеру материалдары мен бағалаушылардың есептері (олар болған кезде) пайдаланылады.

Борышкердің бухгалтерлік есеп тіркелімдерінде шаруашылық операциялардың көрсетілуі борышкер қабылдаған және Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2007 жылғы 23 мамырдағы № 185 бұйрығымен бекітілген, Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 4771 болып тіркелген) қайшы келмейтін бухгалтерлік есеп шоттарының жоспарына сәйкес келуі тиіс.

4. "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" 2007 жылғы 28 ақпандағы Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Заң) сәйкес бухгалтерлік есепті жүргізбейтін және қаржылық есептілікті жасамайтын дара кәсіпкер-борышкердің коэффициент көрсеткіштерінің есептеуін жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2012 жылғы 20 желтоқсандағы № 562 бұйрығымен бекітілген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8265 болып тіркелген) нысандарға сәйкес жасалған бастапқы есепке алу құжаттары пайдаланылады.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген тұлғаның салықтық есебі Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2018 жылғы 1 ақпандағы № 98 бұйрығымен (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тізілімінде № 16388 болып тіркелген) бекітілген, "Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы" Заңына сәйкес бухгалтерлік есепке алуды жүргізу және қаржылық есептілікті жасау жөніндегі міндет жүктелмеген дара кәсіпкерлердің салықтық есепке алуды ұйымдастыру және жүргізу қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

3-тарау. Қаржылық тұрақтылық коэффициенттерін есептеу және сыныптардың шекараларын айқындау тәртібі

5. Борышкердің қаржы-шаруашылық қызметінің тиімділігін сипаттайтын коэффициенттердің есептеуін әкімші мынадай көрсеткіштердің негізінде жүзеге асырады:

1) кірістер (К) - капиталға қатысатын тұлғалардың жарналарымен байланысты ұлғаюдан ерекше капиталдың ұлғаюына алып келетін активтердің келіп түсуі немесе өсуі немесе міндеттемелердің кемуі нысанында есепті кезең ішінде экономикалық пайданың ұлғаюы;

2) салық салынғанға дейінгі пайда (залал) (СаК(З)) - салық өндіріліп алынатын салық кезең ішінде дара кәсіпкер немесе заңды тұлға алған кіріс;

3) пайыздар бойынша шығыстар (ПШ) - дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның есепті кезең ішінде пайыздарды төлеуге байланысты шығыстары;

4) активтер (А) - болашақтағы экономикалық пайданы алу күтілетін өткен оқиғалар нәтижесінде дара кәсіпкер немесе заңды тұлға бақылайтын ресурстар;

5) қысқа мерзімді (айналым) активтер (ҚА) - дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның қысқа мерзім ретінде жіктелетін активтері, егер:

сату болжанса немесе ол әдеттегі операциялық цикл шеңберінде сатуға немесе тұтынуға арналса;

негізінен сауда мақсатына арналған;

есепті күннен кейінгі 12 (он екі) айдың ішінде сатылады деп болжанса;

егер есепті күннен кейінгі кем дегенде он екі ай ішінде міндеттемелерді өтеу үшін пайдалануға немесе оны алмастыруға шектеу болмаса, ақша қаражатын немесе оның баламаларын білдірсе.

Қысқа мерзімді (айналым) активтерге ақша қаражаты, қысқа мерзімді қаржылық активтер, қысқа мерзімді дебиторлық берешек, запастар, ағымдағы салық активтері, сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер, биологиялық активтер, басқа да қысқа мерзімді активтер жатады;

6) міндеттеме (М) - дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның өткен оқиғалардан туындайтын, реттелуі экономикалық пайдасы бар ресурстарды жоюға әкелетін қолданыстағы міндеттеме;

7) капитал (К) - барлық міндеттемелер шегерілгеннен кейін қалатын дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның активтеріндегі үлес;

8) акцияның нарықтық құны (АНҚ) - акционерлік қоғам акцияларының нарықтық құны;

9) бөлінбеген пайда (жабылмаған залал) (БП (З)) - таза пайданың қалдығы немесе алдыңғы есепті кезеңдегі шығындар сомасы.

6. Борышкердің қаржы-шаруашылық қызметінің тиімділігін сипаттайтын коэффициенттер мынадай түрде есептеледі:

қысқа мерзімді активтердің дара кәсіпкер немесе заңды тұлға активтерінің сомасына арақатынас коэффициенті (К1) - жиынтық активтеріне қатынасы бойынша айналым активтерінің сомасын бағалайды және мына формула бойынша есептеледі:

К1= К1=КА/А

бөлінбеген пайданың (жабылмаған залалдың) активтер сомасына арақатынас коэффициенті - дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның (К2) қаржылық рычагының деңгейін көрсетеді және мына формула бойынша есептеледі:

К2= БП (З)/А

салық салынғанға дейінгі кірістің активтер сомасына арақатынас коэффициенті (К3) - дара кәсіпкер немесе заңды тұлға қызметінің тиімділігін көрсетеді және мына формула бойынша есептеледі:

К3= (СаК (З)+ПШ)/А

Акциялардың нарықтық құнының немесе капитал құнының барлық міндеттемелер құнына арақатынас коэффициенті (К4) мына формула бойынша есептеледі:

К4= (АНҚ немесе К)/М

тауарларды, жұмыстарды, қызметтерді сату көлемінің дара кәсіпкердің немесе заңды тұлғаның активтер сомасына арақатынас коэффициенті - борышкер активтерінің (K5) кірістілігін сипаттайды және мына формула бойынша есептеледі:

К5= К/А

7. Әр коэффициентті есептеу нәтижелері бойынша олардың жалпы мәні (Z) мына формула бойынша анықталады:

акциялары бағалы қағаздар нарығында орналасатын акционерлік қоғамдар үшін:

Z1 = 1,2*К1+1,4*К2+3,3*К3+0,6*К4+0,999К5,

мұнда К4=АНҚ/М

акциялары бағалы қағаздар нарығында орналастырылмайтын заңды тұлғалар, дара кәсіпкерлер, сондай-ақ акционерлік қоғамдар үшін:

Z2 = 0,717*К1+0,847*К2+3,107*К3+0,42*К4+0,998*К5,

мұнда К4=К/М

8. Қаржылық тұрақтылық сыныптарының шекаралары төменде келтірілген кестеге сәйкес анықталады:

Қаржылық тұрақтылық сыныптарының шекаралары
	I сынып	II сынып	III сынып
акциялары бағалы қағаздар нарығында орналасатын акционерлік қоғамдар үшін	Z1 ≥ 2,99 (2,99 және одан жоғары)	1,81≤ Z1 ˂ 2,99 (1,81-ден 2,99-ға дейін)	Z1 ˂ 1.81 (1.81-ден аз)
акциялары бағалы қағаздар нарығында орналастырылмайтын заңды тұлғалар, дара кәсіпкерлер, сондай-ақ акционерлік қоғамдар үшін	Z2 ≥ 2,90 (2,90 және одан жоғары)	1,23 ≤ Z2 ˂ 2,90 (1,23-ден 2,90 дейін)	Z2 ˂ 1,23 (1,23-тен аз)

,

мұнда, I сыныпқа жатқызылған борышкер қаржылық тұрақты; II сыныпқа - банкроттық тәуекелімен байланысты, бірақ қаржылық тұрақтылықты қалпына келтіру мүмкіндігі бар; III сыныпқа - қаржылық тұрақсыз болып табылады.

Об утверждении Правил расчета коэффициентов и определения границ классов финансовой устойчивости

Приказ Первого заместителя Премьер-Министра Республики Казахстан – Министра финансов Республики Казахстан от 9 апреля 2020 года № 372. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 11 апреля 2020 года № 20370

В соответствии с пунктом 3 статьи 49-1 Закона Республики Казахстан от 7 марта 2014 года "О реабилитации и банкротстве" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить Правила расчета коэффициентов и определения границ классов финансовой устойчивости согласно приложению к настоящему приказу.

2. Комитету государственных доходов Министерства финансов Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства финансов Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства финансов Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Первый Заместитель Премьер-Министра Республики Казахстан-Министр финансов

А. Смаилов

Приложение приказу Первого Заместитея Премьер-Министра Республики Казахстан-Министра финансов Республики Казахстан от 9 апреля 2020 года № 372

Правила расчета коэффициентов и определения границ классов финансовой устойчивости

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила расчета коэффициентов и определения границ классов финансовой устойчивости (далее – Правила) разработаны в соответствии с пунктом 3 статьи 49-1 Закона Республики Казахстан от 7 марта 2014 года "О реабилитации и банкротстве" (далее – Закон) и определяют порядок расчета коэффициентов и определения границ классов финансовой устойчивости.

2. Настоящие Правила применяются администраторами в целях составления заключения о финансовой устойчивости должника в период рассмотрения в суде дела о реабилитации или банкротстве, а также проведения реабилитационной процедуры или процедуры банкротства в случаях, предусмотренных Законом.

Глава 2. Источники информации

3. Для расчета показателей коэффициентов используются данные первичных учетных документов, регистров бухгалтерского и налогового учета, финансовой и налоговой отчетности, а также материалов аудиторской проверки и отчетов оценщиков (при их наличии).

Отражение хозяйственных операций должника в регистрах бухгалтерского учета должно соответствовать плану счетов бухгалтерского учета, принятому должником и не противоречащему Типовому плану счетов бухгалтерского учета, утвержденному приказом Министра финансов Республики Казахстан от 23 мая 2007 года № 185 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 4771).

4. При осуществлении расчета показателей коэффициентов индивидуального предпринимателя-должника, не осуществляющего ведение бухгалтерского учета и составление финансовой отчетности в соответствии с Законом Республики Казахстан от 28 февраля 2007 года "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" (далее – Закон "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности") используются первичные учетные документы, составленные в соответствии с формами, утвержденными приказом Министра финансов Республики Казахстан от 20 декабря 2012 года № 562 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 8265).

Налоговый учет лица, указанного в части первой настоящего пункта, ведется в соответствии с Правилами организации и ведения налогового учета индивидуальными предпринимателями, на которых в соответствии с Законом "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" не возложена обязанность по ведению бухгалтерского учета и составлению финансовой отчетности, утвержденными приказом Министра финансов Республики Казахстан от 1 февраля 2018 года № 98 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16388).

Глава 3. Порядок расчета коэффициентов и определения границ классов финансовой устойчивости

5. Расчет коэффициентов, характеризующих эффективность финансово-хозяйственной деятельности должника, осуществляется администратором на основании следующих показателей:

1) доходы (Д) – увеличение экономических выгод в течение отчетного периода в форме притока или прироста активов или уменьшения обязательств, которые приводят к увеличению капитала, отличному от увеличения, связанного с взносами лиц, участвующих в капитале;

2) прибыль (убыток) до налогообложения (НоД(У)) – доход, полученный индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом в течение отчетного периода, с которого взимается налог;

3) расходы по процентам (РП) – расходы индивидуального предпринимателя или юридического лица, связанные с выплатой процентов в течение отчетного периода;

4) активы (А) – ресурсы, контролируемые индивидуальным предпринимателем или юридическим лицом в результате прошлых событий, от которых ожидается получение будущих экономических выгод;

5) краткосрочные (оборотные) активы (КА) – активы индивидуального предпринимателя или юридического лица, классифицирующиеся как краткосрочные, если:

предполагается реализовать или он предназначен для продажи или потребления в рамках обычного операционного цикла;

предназначены, в основном, для целей торговли;

предполагается реализовать в течение 12 (двенадцати) месяцев после отчетной даты;

представляет собой денежные средства или их эквиваленты, если только не существует ограничения на его обмен или использование для погашения обязательств в течение как минимум двенадцати месяцев после отчетной даты.

К краткосрочным (оборотным) активам относятся денежные средства, краткосрочные финансовые активы, краткосрочная дебиторская задолженность, запасы, текущие налоговые активы, долгосрочные активы, предназначенные для продажи, биологические активы, прочие краткосрочные активы;

6) обязательство (О) – существующая обязанность индивидуального предпринимателя или юридического лица, возникающая из прошлых событий, урегулирование которой приведет к выбытию ресурсов, содержащих экономические выгоды;

7) капитал (К) – доля в активах индивидуального предпринимателя или юридического лица, остающаяся после вычета всех обязательств;

8) рыночная стоимость акций (РСА) – рыночная стоимость акций акционерного общества;

9) нераспределенная прибыль (непокрытый убыток) (НП (У)) – остаток чистой прибыли или сумма потерь за предыдущие отчетные периоды.

6. Коэффициенты, характеризующие эффективность финансово-хозяйственной деятельности должника, рассчитываются следующим образом:

коэффициент соотношения краткосрочных активов к сумме активов индивидуального предпринимателя или юридического лица (К1) – оценивает сумму оборотных активов по отношению к совокупным активам и рассчитывается по следующей формуле:

К1=КА/А

коэффициент соотношения нераспределенной прибыли (непокрытого убытка) к сумме активов – отражает уровень финансового рычага индивидуального предпринимателя или юридического лица (К2) и рассчитывается по следующей формуле:

К2= НП (У)/А

коэффициент соотношения дохода до налогообложения к сумме активов (К3) – отражает эффективность деятельности индивидуального предпринимателя или юридического лица и рассчитывается по следующей формуле:

К3= (НоД (У)+РП)/А

коэффициент соотношения рыночной стоимости акций или стоимости капитала к стоимости всех обязательств (К4) рассчитывается по следующей формуле:

К4= (РСА или К)/О

коэффициент соотношения объема реализации товаров, работ, услуг к сумме активов индивидуального предпринимателя или юридического лица –характеризует рентабельность активов должника (К5) и рассчитывается по следующей формуле:

К5= Д/А

7. По результатам расчетов каждого коэффициента определяется их суммарное значение (Z) по следующей формуле:

для акционерных обществ, акции которых размещаются на рынке ценных бумаг:

Z1 = 1,2*К1+1,4*К2+3,3*К3+0,6*К4+0,999К5,

где К4=РСА/О

для юридических лиц, индивидуальных предпринимателей, а также акционерных обществ, акции которых не размещаются на рынке ценных бумаг:

Z2 = 0,717*К1+0,847*К2+3,107*К3+0,42*К4+0,998*К5,

где К4=К/О

8. Границы классов финансовой устойчивости определяются согласно нижеприведенной таблице:

Границы классов финансовой устойчивости
	I класс	II класс	III класс
для акционерных обществ, акции которых размещаются на рынке ценных бумаг	Z1 ≥ 2,99 (от 2,99 и выше)	1,81≤ Z1 ˂ 2,99 (от 1,81 до 2,99)	Z1 ˂ 1,81 (меньше 1,81)
для юридических лиц, индивидуальных предпринимателей, а также акционерных обществ, акции которых не размещаются на рынке ценных бумаг	Z2 ≥ 2,90 (от 2,90 и выше)	1,23 ≤ Z2 ˂ 2,90 (от 1,23 до 2,90)	Z2 ˂ 1,23 (меньше 1,23)

,

где должник, отнесенный к I классу, является финансово устойчивым; II классу – сопряженным с риском банкротства, но имеющим возможность восстановления финансовой устойчивости; III классу – финансово неустойчивым.