Экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін сезімталдық индексін айқындау бойынша шешімдер қабылдау қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 24 маусымдағы № 210 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 1 шілдеде № 23246 болып тіркелді

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы бұйрық 01.07.2021 бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 398-бабы 12-тармағының 1) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін сезімталдық индексін айқындау бойынша шешімдер қабылдау қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Экологиялық реттеу және бақылау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің ресми интернет-ресурсында орналастырылуын;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтердің ұсынылуын қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық 2021 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі және ресми жариялануға тиіс.

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі

С. Брекешев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Индустрия және инфрақұрылымдық

даму министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Энергетика министрлігі

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Төтенше жағдайлар министрлігі

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі 2021 жылғы 24 маусымдағы № 210 Бұйрықпен бекітілген

Экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін сезімталдық индексін айқындау бойынша шешімдер қабылдау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтандыру аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін сезімталдық индексін айқындау бойынша шешімдер қабылдау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) Қазақстан Республикасының Экология кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 398-бабының 12-тармағына сәйкес әзірленді. Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында қорғаудың басымдығын айқындай отырып (сезімталдық индексін бере отырып), экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу, қорғауды талап ететін объектілер мен ресурстарды айқындау бойынша шешімдер қабылдау тәртібін регламенттейді.

2. Осы Қағидалар мұнайдың төгілу тәуекелі бар объектілерге, сондай-ақ мұнайдың төгілуін жою жөніндегі ресурстары бар ұйымдарға, Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың авариялық төгілуі салдарын жоюға қатысатын уәкілетті органдар мен жергілікті атқарушы органдарға қолданылады.

3. Сезімталдық карталары мұнайдың авариялық төгілуін жою жоспарларын жасау кезінде ден қою стратегиясын әзірлеуге жәрдемдеседі неғұрлым сезімтал учаскелерді немесе ресурстарды анықтауға мүмкіндік береді, қорғау және тазарту кезінде басымдықтарды айқындауға жәрдемдеседі.

4. Аталған карталар мұнайдың төгілуіне дайындықты қамтамасыз ету үшін және ден қою жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде пайдаланылады.

5. Осы Қағидаларда мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылады:

1) Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтандыру аймағында мұнайдың төгілуін жоюға арналған экологиялық сезімталдық картасы – бұл стратегиялық шешімдерді тез қабылдауға, төгілудің ықтимал салдарын бағалауға, сондай-ақ мұнайдың төгілуін жоюдың ықтимал әдістері мен ресурстарын, осы ресурстардың орналасу орындарын айқындауға мүмкіндік беретін құрал.

2) Стратегиялық карта – жалпы стратегия мен басымдықтарды анықтайтын сезімтал карталар түрі стратегиялық ақпаратты қамтиды.

3) Тактикалық карта – оқиғаны басқару тактикасын анықтайтын сезімтал карталар түрі және сезімтал, операциялық және логистикалық ресурстарды көрсететін егжей-тегжейлі ақпаратты қамтиды.

4) Жедел карта – нақты жергілікті жерге қатысты ақпаратты, сондай-ақ жергілікті жердің операциялық және логистикалық ресурстарын және жергілікті жердегі мұнайдың төгілуін жою жөніндегі шараларды қамтитын сезімтал карталар түрі.

5) Сезімталдық индексі – 1-ден (төмен сезімталдық) 10-ға дейін (өте жоғары сезімталдық) жағалаулардың әртүрлі түрлерінің (сондай-ақ өзен немесе көл экожүйелерінің) сезімталдығын анықтау және саралау:

мұнайдың жағаға ену және/немесе оның жағадағы топыраққа тереңдеу қабілетін, сондай-ақ оның жылжуын айқындайтын жағалау сызығының түрі (топырақтың түйіршіктілігі, еңісі) ;

жағалау сызығында мұнайдың табиғи шөгу уақытын айқындайтын толқындардың (және толқындар мен толқындар энергиясының) әсерінен қорғалуы;

жалпы биологиялық өнімділік және сезімталдық.

6) Қорғаудың басым учаскелерін таңдау – экожүйелердің, мекендеу орындарының, биологиялық түрлер мен негізгі табиғи ресурстардың, сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық объектілердің сезімталдығын айқындау және саралау.

7) Батиметрия – су бассейндерінің су асты бөлігінің рельефін зерттеу.

2-тарау. Экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін сезімталдық индексін айқындау бойынша шешімдер қабылдау тәртібі

6. Картаны қалыптастыру және әзірлеу, сондай-ақ мұнайдың төгілуіне сезімтал аудандарды индекстеу осы Қағидалар бекітілгеннен кейін жүзеге асырылады.

7. Тактикалық және стратегиялық картаны жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану, су қорын пайдалану және қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы келісім бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

8. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган сезімталдық картасын жасау жөніндегі ұйымды айқындайды.

9. Сезімталдық картасын қолдау және жаңарту "Қоршаған ортаны қорғаудың ақпараттық-талдау орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны жүзеге асырады (бұдан әрі – Ақпараттық-талдау орталығы).

10. Картаны әзірлеу және қалыптастыру үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мұнай компанияларынан (мұнайдың төгілу қаупі бар объектілер) ресурстар, ауа райы жағдайлары туралы қолда бар деректерді, ресурстар карталары бар бағдарламаларды, мынадай мемлекеттік кадастрлар: ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті мемлекеттік органнан, жануарлар дүниесі саласындағы уәкілетті мемлекеттік органнан – жануарлар дүниесін қорғау, молықтыру және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органнан, су кадастры және су ресурстары жөніндегі – жер қойнауын зерттеу бойынша су қорын пайдалану және қорғау. Картаны әзірлеу үшін қажетті ақпарат осы Қағидаларға 1-қосымшада көрсетілген.

11. Барлық ақпарат Ақпараттық-талдау орталығында жинақталады.

12. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган құрамында қоршаған ортаны қорғау, жануарлар дүниесі, орман қоры, су, Қазгидромет, азаматтық қорғау саласында, жергілікті атқарушы органдар саласында мүдделі мемлекеттік органдардың, мұнай компанияларының, ғылыми-зерттеу институттары мен тәуелсіз консультанттардың сараптамалық тобын құрады.

Сараптамалық топқа мынадай өкілеттіктер жүктеледі:

1) ресурстар, объектілер және жағалауы бойынша қолда бар ақпаратты бағалау;

2) зерделеу және қосымша ақпарат жинау қажеттілігі бар жағалау және ресурстар аймақтарын немесе аудандарын айқындайды;

3) географиялық шекараларды анықтайды: Ресей Федерациясымен шекара – Түпқараған шығанағы, жағалау + 5 километр құрлықта + 5 километр теңіз арқылы + су басу қаупі бар аймақтар, тасталған ұңғымалар, таяз су және теңіздегі аумақ (ең аз ақпарат);

4) далалық жұмыстарды және карталау жөніндегі жұмыстарды жүргізу тәртібін, персонал мен ресурстарды (мұнай компанияларымен бірлесіп, егер олардың келісімшарттық аумағы далалық жұмыстарды жүргізу аумағына келетін болса) айқындайды;

5) әзірлеу және қалыптастыру үшін карта типтерін анықтайды;

6) қаржыландыру ресурстарды зерттеу және карта қалыптастыру аймағына кіретін келісімшарттық аумағы бар мұнай компанияларымен бірлескен жоба ретінде жүзеге асырылады;

7) басым қорғау учаскелерін таңдау, сондай-ақ стратегиялық картаға түсіру үшін жағалауға сезімталдық индексін беру стратегиялық картаға түсіру үшін қорғаныстың басым учаскелерін айқындайды.

13. Карталардың типтері төгілу ауқымы және пайдаланушыға байланысты ерекшеленеді: жедел, тактикалық және стратегиялық. Қажетті карта түріне арналған бөлімдерде көрсетілетін ақпарат осы Қағидаларға 2-қосымшада көрсетілген.

14. Карталарды әзірлеу процесі бірнеше кезеңнен тұрады:

1) осы Қағидаларға қосымшаға сәйкес бастапқы деректерді жинау;

2) тактикалық карталарды дайындау;

3) тактикалық карталарда көрсетілгендерден басым қорғаныс учаскелерін таңдау, сондай-ақ жағалауға сезімталдық индексін тағайындау;

4) жағалауды қорғаудың басым учаскелерін және сезімталдық индексін көрсете отырып стратегиялық карталарды дайындау;

5) мұнайдың төгілу қаупін төндіретін объектілердің меншік иелері әзірлейтін, нақты сезімтал экологиялық және әлеуметтік-экономикалық объектілерді ескеретін теңізде, ішкі су айдындарында және сақтандыру аймағында мұнайдың төгілуін жою әзірлігін және жөніндегі іс-қимылдарды қамтамасыз ету жөніндегі объектілік жоспарларды әзірлеу;

6) жедел карталарды дайындау.

15. Уәкілетті орган кемелерден басқа, мұнайдың төгілу қаупі бар объектілермен бірлесіп тактикалық карталарды әзірлеу бойынша бірлескен жұмыс жүргізеді.

1) келісімшарттық аумағы немесе құрылыстары Каспий теңізінің қазақстандық бөлігінде орналасқан теңізде емес мұнайдың төгілу тәуекелі бар объектілер Каспий теңізінің жағалау аймағында тактикалық картаны қалыптастыру үшін қажетті қолда бар ақпарат пен деректерді уәкілетті органға береді. Егер сараптама комиссиясы алынған және қолда бар деректерді негізге ала отырып, жаңаларын жинау немесе ескілерін жаңарту талап етіледі деп есептесе, онда мұндай объектілер уәкілетті органның және сараптама тобы айқындайтын өзге де ұйымдардың қатысуымен жаңа деректерді жинау немесе ескі деректер мен ақпаратты жаңарту бойынша далалық жұмыстар жүргізеді;

2) Каспий теңізінің келісімшарттық аумақтар берілмеген қазақстандық бөлігінде жаңа деректер мен ақпаратты жинау немесе ескі деректер мен ақпаратты жаңарту жөніндегі далалық жұмыстарды уәкілетті орган сараптама тобы айқындайтын мүдделі уәкілетті органдар мен ұйымдардың қатысуымен жүргізеді. Далалық жұмыстарды жүргізу қажеттілігін қолда бар деректерді зерделегеннен кейін сараптама комиссиясы айқындайды.

16. Тактикалық картаны жасап, ең сезімтал экологиялық және әлеуметтік-экономикалық объектілер мен жағалау типтерін анықтағаннан кейін анықталған учаскелердің басымдылығы анықталып және жағалауға сезімталдық индексі беріледі. Бұл ақпарат стратегиялық картаға енгізіледі және мұнайдың төгілуін жоюдың нақты стратегиясын білдіреді.

Қорғаудың басым учаскелерін таңдауды және жағалауға сезімталдық индексін беруді сарапшылар тобы жүзеге асырады. Стратегиялық карта бекітілгеннен кейін оны жалпы экологиялық пайданы талдау кезінде шешім қабылдауда жедел жоспарлау және қолдау үшін негіз ретінде пайдалануға болады.

Жедел жоспарларды кемелерді қоспағанда, мұнайдың төгілу тәуекелін көтеретін объектілер және мұнайдың авариялық төгілуін жою жөніндегі мамандандырылған ұйымдар әзірлейді.

17. Тактикалық карталарды жаңарту 5 жыл мерзімділігімен жүзеге асырылады. Мұнай компаниялары тактикалық картаны жаңарту үшін өзінің келісімшарттық аумағы шегінде материалдық-техникалық және жедел ресурстар туралы деректерді Ақпараттық-талдау орталығына ұсынады.

18. Стратегиялық карталарды жаңарту 5 жыл мерзімділігімен жүргізіледі.

19. Экологиялық сезімталдық картасын жаңартуды Ақпараттық-талдау орталығы мұнай компанияларынан келіп түскен ақпарат негізінде жүргізеді.

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және сезімталдық индексін айқындау бойынша шешім қабылдау қағидаларына 1-қосымша

Картаны әзірлеу үшін қажетті ақпарат

1. Жалпы мәліметтер

1) Жағалау (жағалау сипаты);

2) Топография (жағалаудан құрлық бойынша 30 километрге дейін);

3) Батиметрия (барлық қарастырылатын учаске);

4) Өзендер, дельта жүйесі және суағарлар;

5) Жағалау аумағын және құрлықты аймақтарға бөлу туралы негізгі мәліметтер:

- өсімдіктер, жер алқаптары, антропогендік пайдалану;

- жағадан > 30 километр құрлықта.

6) Жағалау маңындағы аумақ пен құрлықты бөлу туралы негізгі мәліметтер (жеңілдетілген ақпарат);

7) Жағалау аумағы мен құрлықтың су тасқынына ұшырауы (құлама-қума құбылыстардың әсерінен);

8) Елді мекендер: шекаралары және халық тығыздығы (жағалаудан құрлық бойынша 30 километрге дейін);

9) Жағалауда орналасқан негізгі елді мекендер;

10) Автомобиль жолдары мен жол талғамайтын көліктерге немесе квадроцикл түріндегі көліктерге арналған трассалар желісі, жол құрылыстары;

11) Теміржол желісі мен станциялары;

12) Әуежайлар, ұшу-қону жолақтары, тікұшақ порттары және алаңдар;

13) Ауруханалар, клиникалар және медициналық орталықтар;

14) Әкімшілік-аумақтық шекаралар:

– мемлекеттік шекара (құрлықта және теңіз бойынша);

– әкімшілік-аумақтық шекаралары: облыс, қала, аудан, ауыл;

15) Метео-океанографиялық маусымдық жағдайлар (қыс-көктем-жаз-күз):

– жел бойынша орташа деректер;

– тұздылығы бойынша орташа деректер;

– теңіз ағымдары бойынша орташа деректер;

– мұз жамылғысы және ұзындығы (орташа, ең аз және ең жоғары мәндер).

2. Жағалаудың геоморфологиялық ерекшеліктері мен сезімтал нысандары

16) Жағалау:

- жағалаудың маңы мен жағалау типі (жартастар, жартасты жағалаулар, жағажайлар, құмды таяз немесе барлар, сазды жазықтар, батпақтар, жасанды: пирстер, тас эскиздер және тағы басқа);

- жағалау сызығының ені;

- шөгінді жыныстар және гранулометрия;

- толқындардың әсеріне ұшырау (ашық, жартылай ашық, қорғалған);

- құлама-қума құбылыстарға әсер ету;

- геоморфологиялық/ экологиялық сипаттамалары және әкімшілік-аумақтық шекаралары бойынша жағалауды сегменттеу;

17) Өзен жағалауларының, өзен дельтасының және құрлықтың сипаттамасы:

- мұнай төгілуіне ұшырайтын өзен дельтасының жағасы (құрлықта 5-10 километр): топырақ пен шөгінділердің түрі, өсімдіктер (егер бар болса);

- мұнай төгілуіне бейім жағалау өзендері (құрлықта 5-10 километр): жағалау және шөгінділердің және өсімдіктердің морфологиясы (егер бар болса);

- құбыр бойындағы құрлық, өзен және/ немесе сулы-батпақты жерлердің болуы;

- геоморфологиялық/ экологиялық сипаттамалары және әкімшілік-аумақтық шекаралары бойынша өзен жағалаулары мен өзен дельталарын сегментациялау;

3. Құнды экологиялық жүйелер мен нысандар, сезімтал биологиялық / экологиялық ресурстар

18) Балық:

– негізгі түрлерінің уылдырық шашатын жерлері, кәсіпшілік түрлерін қоса алғанда (теңіз, өзен, дельта…);

– питомниктер/ шабақтар/ негізгі балықтардың жас түрлері шоғырланған аудандардың, кәсіпшілік түрін қоса алғанда балықтардың негізгі түрлерін тамақтандыруға арналған аудандар;

– балықтардың негізгі түрлерінің, соның ішінде кәсіпшілік балықтардың шоғырлану аудандары (мысалы, бекіре, тюлька және тағы басқа);

– балықтардың жемдік организмдерінің концентрациясы бойынша құнды аудандар (фитопланктон, зоопланктон, зообентос және басқалары);

– негізгі балық түрлерінің өмірлік циклі туралы ақпарат (егер бар болса);

19) Ластану қаупі бар аймақтағы құс, теңіз, жағалау, батпақты құстар, қоныс аударатын түрлер және тағы басқа:

– құстар өте көп шоғырланған аудандар (мысалы, келу-қайту кезеңінде);

– сирек кездесетін, құрып кету қаупі төнген/ қорғалатын түрлердің шоғырлану/ ұя салу/ көбею/ балқу аудандары (пеликандар, фламинголар, гибискустар, құтандар және т.б.);

– құстардың негізгі түрлерінің өмірлік циклі туралы (егер бар болса);

20) Теңіз сүтқоректілері: Каспий итбалығы:

– жоғары шоғырлану орны (жағалау, құмды жағалау, аралдар және тағы басқа);

– көбею орны, жатақтар;

– итбалықтардың өмірлік циклі туралы ақпарат (егер бар болса);

21) Омыртқасыздар:

– ұлулар мен шаян тәрізділердің коммерциялық түрлері;

– жойылуға жақын түрлері;

– балықтардың жемдік ағзалары (фитопланктон, зоопланктон, зообентос);

22) Жоғары бағалы эндемиктер/ сирек кездесетіндер/ қорғаудағы, құрып кету қаупі төнген фауна мен флора:

- Халықаралық табиғатты қорғау одағы (ХТҚО) қызыл тізімі;

- Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген түрлер;

23) Ерекше қорғалатын аумақтар мен аймақтардың шекаралары;

24) Қорғалатын аумақтар:

a) Ұлттық парктер мен қорықтар:

– Жайық өзенінің дельтасындағы және Каспий теңізінің жағалауындағы мемлекеттік табиғи резерват "Ақ-Жайық".

b) Өзге де күзетілетін/ жабық аумақтар (категория I-V ХТҚО):

– қатаң қорғалатын аумақтар (категория I-II, 1672 мың гектар);

– басқа (категория III-V, 6070 мың гектар);

c) Құстардың маңызды мекендейтін жерлері (ҚММЖ);

25) Маусымдық өзгерістер (көктем, жаз, күз, қыс):

a) Құстардың келу-қайтуы:

- Сібір-Қара теңіз-Жерорта теңізінің көші-қон жолы,

- Келу-қайту тоқтайтын аймақтар: Орал өзені, Еділ өзені, басқалары;

b) Каспий итбалықтарының қоныс аудару жолдары;

c) көбею кезеңінде балықтардың уылдырық шашуы.

4. Сезімтал әлеуметтік-экономикалық ресурстар

26) Балық аулайтын жерлер:

– дәстүрлі/ қолдан балық аулау;

– коммерциялық/ өнеркәсіптік балық аулау;

– балық аулау кәсіпшілігінің негізгі кезеңдері және аулау/ тоннаж/ жұмыспен қамту/ табысы туралы ақпарат (бар болса);

27) Жағалау/ теңіз өнімдерінің пісіп жетілуі және жиналуы (егер қолданылса);

28) Аквамәдениет (егер қолданылса);

29) Жағалауға жақын және су басу қаупі бар жерлердегі ауыл шаруашылығы жерлері;

30) Порттар:

- коммерциялық;

- балық аулайтын;

- өнеркәсіптік/ мұнай терминалдары;

- айлақтар және серуендеу кемелері;

- теңіз қозғалысы туралы ақпарат;

31) Теңіз суын пайдалануға байланысты қондырғылар/ қызмет түрлері (егер қолданылса):

– тұзсыздандыру зауыттары;

– булану арқылы тұз өндіру;

– өнеркәсіптік су қабылдайтын қондырғылар;

– өндіріс көлемі туралы және қызмет туралы ақпарат (егер бар болса);

32) Жағалауда орналасқан өнеркәсіп:

– теңіз көлігімен байланысты немесе мұнайдың төгілу қаупі бар қызмет түрі;

– жағада орналасқан қалдықтарды сақтау орындары (мұнай және басқа ластағыштар);

– Каспий теңізіне жақын орналасқан ағынды суларды буландыруға арналған су қоймалары және сүзу алаңдары (су басу қаупі бар және/ немесе жалпы/ мұнайы бар қалдықтарды сақтау үшін пайдаланылуы мүмкін);

33) Туризм және демалыс (егер және қашан қолдануға болады):

– қонақ үйлер мен мейрамханалары бар курорттық аймақтар;

– рекреациялық жағажайлар;

– рекреациялық балық аулау;

– қызмет көлемі, табысы туралы ақпарат (егер бар болса)

34) Мұнай және газ өнеркәсібінің инфрақұрылымы: барлау, өндіру және тасымалдау:

– мұнай кен орындары (жағалау және теңіз);

– оффшорлық өндірістік қуаттары;

– жағалаудың маңындағы/ жағалаулық өндіру/ қосалқы құрылыстар;

– құбыр желілері;

– тасталған / су басқан мұнай ұңғымалары;

– мұнайдың табиғи ағып кетуі (егер қолданылса);

35) Электр энергетикасы объектілері (егер қолданылса):

- атом станциялары;

- гидро-, толқындық электр станциялары;

36) Мәдени және тарихи мұра объектілері (егер қолданылса).

5. Логистикалық және операциялық ресурстар

37) Қолбасшылық пункттерінің қазіргі және ықтимал орналасу орындары (теңізде, қондырғыда және жағалауда);

38) Мұнайдың төгілуін жою жөніндегі жабдықтарды сақтаудың қолданыстағы қоймалары (теңізде, қондырғыда және жағалауда);

39) Жабдықты өрістету алаңдарының ықтимал орналасуы;

40) Жағалау мен теңізге қол жеткізу (жолдар, трассалар, жаяу жүрпгіншілер жолдары, ауа жастықшылары және тағы басқа);

41) Диспергенттерді пайдалану үшін ықтимал (алдын ала мақұлданған) аймақтар және олардың географилық шекаралары;

42) Тазарту жұмыстарына арналған нақты экологиялық ұсыныстары бар аудандар (әсіресе сезімтал аймақтар үшін маңызды);

43) Зардап шеккен жануарларды оңалту орындары мен орталықтары;

44) Жалпы және мұнай қалдықтарын аралық сақтауға арналған алаңдар.

_______________________

¹ Ақпарат Геоақпараттық жүйе (ГАЖ) форматында талап етіледі, сондай-ақ интегралдық әсерді есептеу үшін сандық көрсеткіштер қажет (мысалы, болуы/болмауы, таралуы, популяциясы, тығыздығы және тағы басқа).

Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және сезімталдық индексін айқындау бойынша шешім қабылдау қағидаларына 2-қосымша

Қажетті карта түріне арналған бөлімдерде көрсетілетін ақпарат

Қажетті карта типі	Стратегиялық карталар	Тактикалық карталар	Жедел (ерекше сезімтал учаскелер үшін жергілікті)
Мазмұны	Жалпы стратегия мен басымдықтарды анықтайды. Стратегиялық ақпаратты қамтиды.	Оқиғаны басқару тактикасы анықталады. Онда сезімтал, операциялық және логистикалық ресурстар көрсетілген егжей-тегжейлі ақпарат бар.	Жергілікті жерде мұнайдың төгілуін жою жөніндегі шаралар. Белгілі бір елді мекенге қатысты ақпаратты, сондай-ақ жергілікті жердің операциялық және логистикалық ресурстарын қамтиды.
Жағалау типі және жалпы сезімталдық	Жеңілдетілген	ИӘ	ИӘ
Сезімтал биоресурстар	Жеңілдетілген	ИӘ	Учаскеге тәуелді
Сезімтал қызмет түрлері және ресурстары	Жеңілдетілген	ИӘ	Учаскеге тәуелді
Логистика және операциялық ақпарат	Негізгі сипаттамалары және жеңілдетілген	ИӘ	ИӘ егжей-тегжейлі
Басқа	Аса сезімтал учаскелерді оқшаулау	Тәуекелдер бойынша ақпарат	Учаскедегі операциялар бойынша егжей-тегжейлі ақпарат (н.п., зәкірлермен бекіту, бондар …)
Масштаб	Ұсақ (ел, облыс) 1:1000000-нен 1:200000 дейін	Орташа (облысы, қаласы) 1:100000-нен 1:50000-не	Ірі (тек ерекше сезімтал аймақтар үшін) 1:10000-нен 1:25000-не
Жедел жұмыс форматы	Талқылауға арналған үлкен формат	Қапшықта (A2, A3, A4)	A4 – ламинатталған карталар
Қолданушы	Уәкілетті мемлекеттік органдар атынан стратегиялық шешім қабылдайтын адамдар	Мұнайдың төгілу қаупі бар объектілер, мұнайдың төгілуін жою жөніндегі мамандандырылған ұйымдар	Мұнайдың төгілу тәуекелі бар объектілер, мұнайдың төгілуін жою жөніндегі мамандандырылған ұйымдар

Об утверждении Правил разработки карты экологической чувствительности и принятия решения по определению индекса чувствительности для ликвидации разлива нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Приказ Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 24 июня 2021 года № 210. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 1 июля 2021 года № 23246.

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения настоящего приказа см. пункт 4.

В соответствии с подпунктом 1) пункта 12 статьи 398 Экологического кодекса Республики Казахстан ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила разработки карты экологической чувствительности и принятия решения по определению индекса чувствительности для ликвидации разлива нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан.

2. Комитету экологического регулирования и контроля Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие с 1 июля 2021 года и подлежит официальному опубликованию.

Вице-министр экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан

С. Брекешев

"СОГЛАСОВАН"
Министерство индустрии и инфраструктурного
развития Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство энергетики
Республики Казахстан

"СОГЛАСОВАН"
Министерство по чрезвычайным ситуациям
Республики Казахстан

Утверждены приказом Вице-министр экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 24 июня 2021 года № 210

Правила разработки карты экологической чувствительности и принятия решения
по определению индекса чувствительности для ликвидации разлива нефти на море,
внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила разработки карты экологической чувствительности и принятия решения по определению индекса чувствительности для ликвидации разлива нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан (далее – Правила) разработаны в соответствии пунктом 12 статьи 398 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) и регламентируют порядок разработки карты экологической чувствительности, принятия решения по определению объектов и ресурсов, требующих защиты с определением приоритетности защиты (присвоением индекса чувствительности) на море, внутренних водоемах и предохранительной зоне Республики Казахстан.

2. Настоящие Правила распространяются на объекты, несущие риск разлива нефти, а также организации, имеющие ресурсы по ликвидации нефтяных разливов, уполномоченные органы и местные исполнительные органы, участвующие в ликвидации последствий аварийного разлива нефти на море, внутренних водоемах и предохранительной зоне Республики Казахстан.

3. Карты чувствительности содействуют разработке стратегии реагирования при составлении планов ликвидации аварийных разливов нефти позволяют выявить наиболее чувствительные участки или ресурсы, содействуют определению приоритетов при защите и очистке.

4. Данные карты используются для обеспечения готовности к разливам нефти и во время проведения операций по реагированию.

5. В настоящих Правилах используются следующие термины и определения:

1) карта экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан – это инструмент, позволяющий быстро принять стратегические решения, определить районы и ресурсы, приоритетной защиты, оценить возможные последствия разлива, а также определить возможные методы ликвидации разлива нефти.

2) Стратегическая карта – тип чувствительных карт, определяющий общую стратегию и приоритеты, содержит стратегическую информацию.

3) Тактическая карта – тип чувствительных карт, определяющий тактику управления инцидентом, и содержит детальную информацию с указанием чувствительных, операционных и логистических ресурсов.

4) Оперативная карта - тип чувствительных карт, содержащий информацию, относящуюся к конкретной местности, а также операционные и логистические ресурсы местности и меры по ликвидации разлива нефти на местности.

5) Индекс чувствительности – это определение и ранжирование чувствительности различных типов побережья (а также приречных или озерных экосистем) в пределах от 1 (низкая чувствительность) до 10 (очень высокая чувствительность), характеризующего:

тип береговой линии (зернистость грунта, уклон), который определяет способность проникновения нефти на берег и/или ее углубление в грунт на берегу, а также ее перемещение;

защищенность от воздействия волн (и энергии приливов и отливов), которая определяет время естественного оседания нефти на береговой линии;

общую биологическую продуктивность и чувствительность.

6) Выбор приоритетных участков защиты - определение и ранжирование чувствительности экосистем, мест обитания, биологических видов и основных природных ресурсов, а также социально-экономических объектов.

7) Батиметрия - изучение рельефа подводной части водных бассейнов.

Глава 2. Порядок разработки карты экологической чувствительности и принятия решения по определению индекса чувствительности для ликвидации разлива нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

6. Формирование и разработка карты, а также индексация чувствительных районов к разливам нефти будет осуществляться после утверждения настоящих Правил.

7. Карта тактическая и стратегическая утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды по согласованию с уполномоченными органами в области охраны, воспроизводства и использования животного мира, использования и охраны водного фонда, водоснабжения, водоотведения, в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

8. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды определяет организацию по созданию карты чувствительности.

9. Поддержание и обновление карты чувствительности осуществляется Республиканским государственным предприятием на праве хозяйственного ведения "Информационно-аналитический центр охраны окружающей среды" (далее – Информационно-аналитический центр).

10. Для разработки и формирования карты уполномоченный орган в области охраны окружающей среды запрашивает у нефтяных компаний (объекты, несущие риск разлива нефти) имеющиеся данные о ресурсах, погодных условиях, программы обеспечения с картами ресурсов, информацию по следующим государственным кадастрам: особо охраняемых природных территорий у уполномоченного государственного органа в области особо охраняемых природных территорий, животного мира - уполномоченного государственного органа в области охраны, воспроизводства и использования животного мира, водному кадастру - использования и охраны водного фонда, по изучению недр. Информация требуемая для разработки карты указана в приложении 1 к настоящим Правилам.

11. Вся информация собирается в Информационно-аналитическим центре.

12. Уполномоченный государственный орган в области охраны окружающей среды создает экспертную группу в составе заинтересованных уполномоченных государственных органов в области охраны окружающей среды, животный мир, лесной фонд, водный, Казгидромет, в сфере гражданской защиты, местных исполнительных органов, нефтяных компаний, исследовательских институтов и независимых консультантов.

На экспертную группы возлагаются следующие полномочия:

1) оценка имеющейся информации по ресурсам, объектам и побережья;

2) определяет зоны или районы побережья и ресурсы, имеющие необходимость изучения и дополнительного сбора информации;

3) определяет географические границы: граница с Российской Федерацией – залив Тупкараган, побережье + 5 километров по суше + 5 километров по морю + зоны под риском затопления, заброшенные скважины, мелководье и территория на море (минимальная информация);

4) определяет порядок проведения полевых работ и работ по картированию, персонал и ресурсы (совместно с нефтяными компаниями, если их контрактная территория приходится на территорию проведения полевых работ);

5) определяет тип карты для разработки и формирования;

6) финансирование осуществляется как совместный проект с нефтяными компаниями, имеющие контрактную территорию, подпадающая в зону изучения ресурсов и формирования карты;

7) выбор приоритетных участков защиты, а также присвоение индекса чувствительности побережья для нанесения на стратегическую карту.

13. Типы карт различаются по масштабу разлива и в зависимости от пользователя: оперативные, тактические и стратегические. Информация которая отображается в разделах для требуемого типа карт указано в приложение 2 к настоящим Правилам.

14. Процесс разработки карт состоит из нескольких этапов:

1) сбор исходных данных согласно приложению к настоящим правилам;

2) подготовка тактических карт;

3) выбор приоритетных участков защиты из тех, что указаны в тактических картах, а также присвоение индекса чувствительности побережья;

4) подготовка стратегических карт с указанием приоритетных участков защиты и индекса чувствительности побережья;

5) разработка объектовых планов по обеспечению готовности и действий по ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне, разрабатываемые собственниками объектов, несущими риск разлива нефти, учитывающие конкретные чувствительные экологические и социально-экономические объекты;

6) подготовка оперативных карт.

15. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды совместно с объектами, несущими риск разлива нефти, кроме судов ведут совместную работу по разработке тактических карт.

1) объекты, несущие риск разлива нефти на море, контрактная территория или сооружения которых находятся в казахстанской части Каспийского моря или в прибрежной зоне Каспийского моря, предоставляют имеющуюся информацию и данные, которые необходимы для формирования тактической карты уполномоченному органу. Если экспертная комиссия исходя из полученных и имеющихся данных посчитает, что требуется сбор новых или обновление старых, то такие объекты проводят полевые работы по сбору новых или обновлению старых данных и информации с участием уполномоченного органа и иных организаций, которых определит экспертная группа;

2) в той казахстанской части Каспийского моря, где отсутствует наделение контрактных территорий, полевые работы по сбору новых или обновлению старых данных и информации проводятся уполномоченным органом с участием заинтересованных уполномоченных органов и организаций, которых определит экспертная группа. Необходимость проведения полевых работ определяется экспертной комиссией после изучения имеющихся данных.

16. После разработки тактической карты и определения наиболее чувствительных экологических и социально-экономических объектов и типов побережья определяется приоритетность выявленных участков и присваивается индекс чувствительности побережья. Данная информация наносится на стратегическую карту и будет представлять собой реалистичную стратегию ликвидации разлива нефти.

Выбор приоритетных участков защиты и присвоение индекса чувствительности побережья осуществляется экспертной группой. После утверждения стратегической карты она может быть использована как основа для оперативного планирования и поддержки в принятии решений при анализе суммарной экологической пользы.

Оперативные планы разрабатываются объектами, несущими риск разлива нефти, за исключением судов, и специализированными организациями по ликвидации аварийных разливов нефти.

17. Обновление тактических карт проводится с периодичностью 5 лет. Нефтяными компаниями предоставляются данные о материально-технических и оперативных ресурсах в пределах своей контрактной территории для обновления тактической карты в Информационно-аналитическом центре.

18. Обновление стратегических карт проводится с периодичностью 5 лет.

19. Обновление карты экологической чувствительности проводится Информационно-аналитическим центром на основании поступившей информации от нефтных компаний.

Приложение 1 к Правилам разработки карты экологической чувствительности и принятия решения по определению индекса чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Информация, требуемая для разработки карты

1. Общие сведения

1) Побережье: характер побережья;

2) Топография (от побережья до 30 километров по суше);

3) Батиметрия (всего рассматриваемого участка);

4) Реки, система дельт и водотоки;

5) Основные сведения о зонировании прибрежной территории и суши:

– растительность, земельные угодья, антропогенное использование;

– от берега >30 километров по суше;

6) Основные донные сообщества, флора и фауна изучаемого участка (упрощенная информация);

7) Подверженность прибрежной территории и суши к наводнению (под воздействием сгонно-нагонных явлений);

8) Населенные пункты: границы и плотность населения (от побережья до 30 километров по суше);

9) Основные населенные пункты, находящиеся на побережье;

10) Сеть автомобильных дорог и трасс для внедорожников или транспорта типа квадрацикл, дорожные сооружения;

11) Железнодорожная сеть и станции;

12) Аэропорты, взлетно-посадочные полосы, вертолетные порты и площадки;

13) Больницы, клиники и медицинские центры;

14) Административно-территориальные границы:

– государственная граница (по суше и по морю);

– административно-территориальные границы: область, город, район, село;

15) Метео-океанографические сезонные условия (зима-весна-лето-осень):

– усредненные данные по ветру;

– усредненные данные по солености;

– усредненные данные по морским течениям;

– ледовый покров и протяженность (средние, минимальные и максимальные значения).

2. Геоморфологические особенности и чувствительные объекты побережья

16) Побережье:

– тип берега и отбрежья (скалы, скалистые берега, пляжи, песчаные отмели или бары, грязевые равнины, болота, искусственные: пристань, каменная наброска и так далее);

– ширина береговой линии;

– осадочные породы и гранулометрия;

– подверженность воздействию волн (открытая, полуоткрытая, защищенная);

– воздействие сгонно-нагонным явлениям;

– сегментация побережья по геоморфологическим/ экологическим характеристикам и административно-территориальным границам;

17) Характеристики берегов рек, у дельты рек и суши:

– берег дельты рек, который подвержен разливу нефти (5-10 километров по суше): тип почвы и отложений, растительность (если имеется);

– берег рек, который подвержен разливу нефти (5-10 километров по суше): морфология берега и отложений и растительность (если имеется);

– суша вдоль трубопроводов, а также наличие вблизи рек и/или водно-болотных угодий;

– сегментация берегов рек и дельты рек по геоморфологическим/ экологическим характеристикам и административно-территориальным границам.

3.Ценные экологические системы и объекты, чувствительные биологические/экологические ресурсы

18) Рыба:

– нерестилища основных видов, включая промысловых (море, река, дельты…);

– районы сосредоточения питомников / мальков/ молоди основных видов, районы ценные для нагула основных видов рыб, включая промысловых;

– районы концентрации основных видов рыб, включая промысловых (например, осетровых, тюлька и так далее);

– районы ценные по концентрации кормовых организмов рыб (фитопланктон, зоопланктон, зообентос и другие);

– информация о жизненном цикле основных видов рыб (если имеется);

19) Птица в зоне риска загрязнения, морские, прибрежные, болотные птицы, мигрирующие виды и так далее:

– районы с очень большой концентрацией птиц (например, во время миграции);

– районы концентрации/ гнездования/ размножения/ линьки редких/ находящихся под угрозой исчезновения/ охраняемых видов (пеликаны, фламинго, ибискус, цапля и так далее);

– формация о жизненном цикле основных видов птиц (если имеется);

20) Морские млекопитающие: Каспийский тюлень:

– места высокой концентрации (берег, песчаный берег, острова и так далее);

– места размножения, лежбища;

– информация о жизненном цикле тюленей (если имеется);

21) Беспозвоночные:

– коммерческие виды моллюсков и ракообразных;

– вымирающие виды;

– кормовые организмы рыб (фитопланктон, зоопланктон, зообентос);

22) Высокоценные эндемики/ редкие/ находящиеся под защитой, фауна и флора, находящиеся под угрозой исчезновения:

– красный список Международного союза охраны природы (МСОП);

– виды, включенные в Красную книгу Казахстана;

23) Границы особо охраняемых территорий и зон;

24) Охраняемые территории:

a) Национальные парки и заповедники:

– "Ак-Жайык" государственный природный резерват в дельте реки Урал и прилегающем побережье Каспийского морю;

b) Иные охраняемые / закрытые территории (категории I-V МСОП):

– Строго охраняемые территории (категории I-II, 1672 тысяч гектаров);

– другие (категории III-V, 6070 тысяч гектаров);

c) Важные зоны обитания птиц (ВЗОП);

25) Сезонные изменения (весна, лето, осень, зима):

a) Миграция птиц:

– Сибирско-Черноморско-Средиземноморский перелетный путь;

– зоны остановки миграции: река Урал, река Волга другие;

b) Пути миграции Каспийских тюленей;

c) Нерест рыб в период размножения.

4. Чувствительные социально-экономические ресурсы

26) Рыболовные угодья:

– традиционное/ кустарное рыболовство;

– коммерческое/ промышленное рыболовство;

– информация о ключевых периодах промысла и о вылове/ тоннаже/ занятости/ доходах (если имеется);

27) Созревание и сбор прибрежных/ морских продуктов (если применимо);

28) Аквакультура (если применимо);

29) Сельскохозяйственные земли вблизи побережья и на суше, подверженных риску затопления;

30) Порты:

– коммерческие;

– рыболовные;

– промышленные/ нефтяные терминалы;

– причалы и прогулочные судна;

– информация о морском движении судов;

31) Установки/ виды деятельности, связанные с использованием морской воды:

– опреснительные заводы;

– производство соли путем выпаривания;

– промышленные водозаборные установки;

– информация об объемах производства и деятельности (если имеется);

32) Промышленность, расположенная у берега:

– вид деятельности, связанный с морским транспортом или находится под риском разлива нефти;

– места хранения отходов, расположенные у берега (нефть и другие загрязнители);

– водоемы для испарения сточных вод и поля фильтрации, расположенные вблизи Каспийского моря (подвержены риску затопления и/ или могут быть использованы для хранения общих/ нефтесодержащих отходов);

33) Туризм и отдых (если и когда применимо):

– курортные зоны с отелями и ресторанами;

– рекреационные пляжи;

– рекреационное рыболовство;

– информация об объемах, доходах деятельности (если имеется);

34) Инфраструктура нефтяной и газовой промышленности: разведка, добыча и транспортировка:

– нефтяные месторождения (прибрежные и морские);

– оффшорные производственные мощности;

– прибрежная / береговая добыча / вспомогательные сооружения;

– трубопроводы;

– заброшенные / затопленные нефтяные скважины;

– природное просачивание нефти (если применимо);

35) Объекты электроэнергетики (если применимо):

– атомные станции;

– гидро-, приливные электростанции;

36) Объекты культурного и исторического наследия (если применимо).

5. Логистические и операционные ресурсы

37) Существующие и возможные места расположения пунктов командования (на море, на установке и на берегу);

38) Существующие склады хранения оборудования по ликвидации разлива нефти (на море, на установке и на берегу);

39) Возможное расположение площадок развертывания оборудования;

40) Доступ к берегу и морю (дороги, трассы, пешеходные дорожки, устройства на воздушной подушке и так далее);

41) Зоны возможные (заранее одобренные) для использования диспергентов и их географические границы;

42) Районы с конкретными экологическими рекомендациями для операций по очистке (особенно важно для особо чувствительных зон);

43) Места и центры реабилитации пострадавших животных;

44) Площадки для промежуточного хранения общих и нефтяных отходов.

Приложение 2 к Правилам разработки карты экологической чувствительности и принятия решения по определению индекса чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

Информация, которая отображается в разделах для требуемого типа карт

Требуемый тип карт	Стратегические карты	Тактические карты	Оперативные карты (локальные для особо чувствительных участков)
Содержание	Определяет общую стратегию и приоритеты. Содержит стратегическую информацию.	Определяется тактика управления инцидентом. Содержит детальную информацию с указанием чувствительных, операционных и логистических ресурсов.	Меры по ликвидации разлива нефти на местности. Содержит информацию, относящуюся к конкретной местности, а также операционные и логистические ресурсы местности
Тип берега и общая чувствительность	Упрощенно	ДА	ДА
Чувствительные биоресурсы	Упрощенно	ДА	В зависимости от участка
Чувствительные виды деятельности и ресурсы	Упрощенно	ДА	В зависимости от участка
Логистика и операционная информация	Основные характеристики и упрощенно	ДА	ДА детально
Другое	Локализация особо чувствительных участков	Информация по рискам	Детальная информация по операциям на участке (крепеж якорями, боны…)
Масштаб	Мелкий (страна, область) 1:1000000 до 1:200000	Средний (область, город) 1:100000 к 1:50000	Крупный (только для особо чувствительных участков) 1:25000 к 1:10000
Формат для оперативной работы	Крупный формат для обсуждений	В папке (A2, A3, A4)	A4 – ламинированные карты
Пользователь	Лица, принимающие стратегическое решение, представляющие уполномоченные государственные органы	Объекты, несущие риск разлива нефти, специализированные организации по ликвидации разливов нефти	Объекты, несущие риск разлива нефти, специализированные организации по ликвидации разливов нефти