Азаматтық қорғау органдарының бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізудің қағидалары мен әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрінің 2021 жылғы 5 қазандағы № 498 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 8 қазанда № 24665 болып тіркелді.

"Құқық қорғау қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 54-1-бабы 6-тармағының екінші бөлігіне сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Төтенше жағдайлар министрінің 10.08.2022 № 21 (11.09.2022 бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы азаматтық қорғау органдарының бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізудің қағидалары мен әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Медициналық-психологиялық қызмет басқармасы:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрі

Ю. Ильин

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрі 2021 жылғы 5 қазандағы № 498 Бұйрығымен бекітілді

Азаматтық қорғау органдарының бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізу қағидалары мен әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Азаматтық қорғау органдарының бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай - күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізудің қағидалары мен әдістемесі (бұдан әрі-Қағидалар) азаматтық қорғау органдары жүйесінің бөлімшелеріндегі (бұдан әрі – АҚО) моральдық-психологиялық ахуалға жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізудің тәртібін айқындайды.

Осы қағидалар әрекеті "азаматтық қорғау" арнаулы атағы берілген қызметкерлерге қатысты қолданылады.

2. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негізгі ұғымдар мен терминдер:

1) басшылық стилі‒басқарушылық функцияларды тиімді және сапалы орындау мақсатында басшының ұжымға әсер ету тәсілдерінің, әдістерінің, амалдарының тұтас, салыстырмалы тұрақты жүйесінің жеке-типтік ерекшеліктері;

2) кәсіби қызмет ‒ еңбек түрі, оны саралаудың салдары. Кәсіби қызметтің жетістігі оның операциялық, ұйымдастырушылық, психологиялық және моральдық жақтарын, сондай-ақ жалпыланған кәсіби білімді және еңбек міндеттерін орындаудың оңтайлы тәсілдерін жүзеге асыруға әзір болуды көздейді;

3) азаматтық қорғау органының бөлімшелерінің моральдық‒психологиялық ахуалы ‒ азаматтық қорғау органының алдында тұрған міндеттерді дұрыс түсінуімен сипатталатын психологиялық күй;

4) азаматтық қорғау органдарының бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуал жай - күйінің социологиялық мониторингі (бұдан әрі – мониторинг)‒ азаматтық қорғау органдарындағы моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйі туралы ақпарат алуға бағытталған әлеуметтік процестер мен құбылыстарды жүйелі зерделеу;

5) мониторинг жүргізу әдістемесі‒зерттеудің әртүрлі әдістерінің, алынған деректерді алу, қолдану және түсіндіру тәртібінің жиынтығы;

6) сауалнама - респонденттерден мәліметтер жинау құралы ретінде арнайы ресімделген сұрақтар тізімі - сауалнама пайдаланылатын психологиялық вербалды-коммуникативтік әдіс.

3. Мониторинг мынадай мақсаттарда жүргізіледі:

1) проблемалық бөлімшелерді анықтау, қатынастардың құрылымын анықтау;

2) психологиялық жағдайды жақсарту жөніндегі іс-шараларды әзірлеу;

3) қызметкерлердің еңбек уәждемесін арттыру, қызметтік жұмысты ұйымдастыру, басқару процесін оңтайландыру, бөлімшелердің бірлігін арттыру;

4) қызметкерлер жұмысының тиімділігін арттыру;

5) қызметкерлердің кәсіби және басқарушылық тәжірибесін тиімді пайдалану.

2-тарау. Мониторинг жүргізу тәртібі мен әдістемесі

4. Мониторингті бөлімше психологтары жыл сайын күнтізбелік жылдың төртінші тоқсанында, күннің бірінші жартысында, ерікті негізде, құпия түрде, сұралатын адамдарға зерттеудің мақсаттары мен анонимділігін алдын ала түсіндіре отырып, қызметкердің қалауы бойынша мемлекеттік не орыс тілдерінде жүргізеді.

5. Сауалнама ұзақтығы жиырма минуттан алпыс минутқа дейін. Зерттеу нәтижелерін объективті бағалау үшін қызметкерлердің нақты санының кемінде 70% - ы қатысуы қажет.

6. Азаматтық қорғау бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг мынадай жолмен жүргізіледі:

1) стандартталған тесттер-нәтижелерді жүргізу және өңдеу нұсқаулығымен нақты анықталған сұрақтары бар психологиялық тесттер;

2) сауалнама – әрқайсысы мониторингтің орталық міндетімен қисынды байланысқан сұрақтар жиынтығы;

3) әңгімелесу ‒ мәліметтер алу мақсатында диалог жүргізуден тұратын психологиялық вербалды-коммуникативтік әдіс.

7. Мониторинг автоматтандырылған ақпараттық жүйені пайдалана отырып немесе қағаз тасығыштарда жүргізіледі.

8. Сауалнама немесе қағаз тасығыштарда тестілеу жағдайында Қызметкер толтырылған сауалнаманы мөрленген контейнерге (урнаға) өз қолымен орналастырады.

9. Мониторинг жүргізу мына кезеңдерді қамтиды:

1) дайындық - ұйымдастыру, зерттеу үшін әдістемелерді таңдау;

2) негізгі - жеке құрам үшін нұсқама өткізу;

3) қорытынды ‒ алынған деректерді талдау және қорыту, өңдеу, моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйі туралы тұжырымдар және ұсынымдар.

10. Социологиялық мониторинг жүргізу (уақыты мен орны) бөлімше басшысымен келісіледі.

11. Мониторинг нәтижелерін түсіндіру субъективті пікірге және қызметкердің оны қызметте қоршаған ортаға қатынасына негізделеді:

1) Еңбекті ұйымдастыру және оның шарттары;

2) кәсіби және лауазымдық өсу;

3) еңбек қызметіне қанағаттану;

4) басшылықпен қарым-қатынас (басшылық стиліне);

5) әріптестермен қарым-қатынас;

6) психологиялық климат.

12. Мониторинг нәтижелері бойынша қолайлы және қолайсыз климаттың көрсеткіштері айқындалады.

13. Қолайлы климаттың көсеткіштері:

1) кәсіби қызметке қанағаттанудың жоғары және ортадан жоғары деңгейі;

2) пікірлердің келісілуінің жоғары және ортадан жоғары дәрежесі;

3) басшылар мен бағыныстылардың өзара қолайлы қарым-қатынасы.

14. Қолайсыз климаттың көрсеткіштері:

1) қызметкерлердің кәсіби қызметі уәждемесінің өзгеруіне, кәсіби күйзелуіне, кәсіби денсаулығының нашарлауына, кәсіби қызметке қанағаттанушылықтың төмен бағалануына, жұмыста перспективалардың болмауына, еңбектің ауыр жағдайларына, жалақының төмен деңгейіне, әлеуметтік қорғалудың нашарлауына байланысты кадрлардың тұрақтамауы;

2) ұжымның қызметтік жұмысы тиімділігінің төмендігі, қызметкерлердің кәсіби даярлығының төмен деңгейі, ұжымды басқарудың авторитарлық стилі, орындаушылық тәртіптің төмен деңгейі;

3) қызметкерлер арасындағы қақтығыстар.

15. Моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне социологиялық мониторинг жүргізу рәсімі мен қорытындыларын (нәтижелерін) бөлімше психологы қамтамасыз етеді.

16. Мониторинг нәтижелері бойынша іріктеу жеткіліксіз болған не "қолайсыз моральдық-психологиялық ахуал" деген қорытынды шығарылған жағдайда, қайталама мониторинг алты айдан кейін жүргізіледі.

17. Психолог анықтама түрінде жинақталған ақпаратты бөлімше бастығына ұсынады.

18. Бөлімше бастығы Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігіне мониторинг жүргізу нәтижелері туралы ақпарат жібереді.

Об утверждении Правил и методики проведения ежегодного социологического мониторинга состояния морально-психологического климата в подразделениях органов гражданской защиты

Приказ Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан от 5 октября 2021 года № 498. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 8 октября 2021 года № 24665.

В соответствии с частью второй пункта 6 статьи 54-1 Закона Республики Казахстан "О правоохранительной службе" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра по чрезвычайным ситуациям РК от 10.08.2022 № 21 (вводится в действие с 11.09.2022).

1. Утвердить прилагаемые Правила и методику проведения ежегодного социологического мониторинга состояния морально-психологического климата в подразделениях органов гражданской защиты Республики Казахстан.

2. Управлению медико-психологической службы Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечению десяти календарных дней после его первого официального опубликования.

Министр по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан

Ю. Ильин

	Утверждены приказом Министра по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан
	от 5 октября 2021 года № 498

Правила и методика проведения ежегодного социологического мониторинга состояния морально-психологического климата в подразделениях органов гражданской защиты

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила и методика проведения ежегодного социологического мониторинга состояния морально-психологического климата в подразделениях органов гражданской защиты (далее - Правила) определяют порядок и методику проведения ежегодного социологического мониторинга морально-психологического климата в подразделениях системы органов гражданской защиты.

Действия настоящих Правил распространяются в отношении сотрудников, которым присвоено специальное звание "гражданской защиты".

2. Основные понятия и термины, используемые в настоящих Правилах:

1) стиль руководства ‒ индивидуально-типические особенности целостной, относительно устойчивой системы способов, методов, приемов воздействия руководителя на коллектив с целью эффективного и качественного выполнения управленческих функций;

2) профессиональная деятельность ‒ род труда, следствие его дифференциации. Успех профессиональной деятельности предполагает владение ее операционной, организаторской, психологической и нравственной сторонами, а также обобщенными профессиональными знаниями и готовностью к реализации оптимальных способов выполнения трудовых заданий;

3) морально-психологический климат в подразделениях органов гражданской защиты ‒ психологический настрой, характеризующийся правильным пониманием задач, стоящих перед органами гражданской защиты;

4) социологический мониторинг состояния морально-психологического климата в подразделениях органов гражданской защиты (далее - мониторинг) – системное изучение социальных процессов и явлений, направленных на получение информации о состоянии морально-психологического климата в органах гражданской защиты;

5) методика проведения мониторинга – совокупность различных методов исследования, порядка получения, применения и интерпретации полученных данных;

6) анкетирование ‒ метод, в котором в качестве средства для сбора сведений от респондентов используется специально оформленный список вопросов ‒ анкета;

3. Мониторинг проводится в следующих целях:

1) выявления проблемных подразделений, определения структуры отношений;

2) разработки мероприятий по улучшению психологической атмосферы;

3) повышения мотивации труда сотрудников, организации служебной деятельности, оптимизации процесса управления, повышения сплоченности подразделений;

4) повышения эффективности деятельности сотрудников;

5) эффективного использования профессионального и управленческого опыта сотрудников.

Глава 2. Порядок и методика проведения мониторинга

4. Мониторинг проводится ежегодно психологами подразделений в четвертом квартале календарного года, в первой половине дня, на добровольной основе, конфиденциально, с предварительным разъяснением, опрашиваемым лицам целей и анонимности исследования, на государственном либо на русском языках по желанию сотрудника.

5. Длительность опроса составляет от двадцати до шестидесяти минут. Для объективной оценки результатов исследования необходимо участие не менее 70% от фактической численности сотрудников.

6. Ежегодный социологический мониторинг состояния морально-психологического климата в подразделениях гражданской защиты проводится путем:

1) стандартизированные тесты ‒ психологические тесты с четко определенными вопросами с инструкцией проведения и обработки результатов;

2) анкета – набор вопросов, каждый из которых логически связан с центральной задачей мониторинга;

3) беседа ‒ психологический вербально-коммуникативный метод, заключающийся в ведении диалога с целью получения сведений.

7. Мониторинг проводятся с использованием автоматизированной информационной системы или на бумажных носителях.

8. В случае анкетирования либо тестирования на бумажных носителях, заполненную анкету сотрудник собственноручно помещает в опечатанный контейнер (урну).

9. Проведение мониторинга включает следующие этапы:

1) подготовительный ‒ организация, выбор методик для исследования;

2) основной ‒ проведение инструктажа для личного состава;

3) заключительный ‒ анализ и обобщение, обработка полученных данных, выводы о состоянии морального-психологического климата и рекомендации.

10. Проведение социологического мониторинга (время и место) согласовывается с руководителем подразделения.

11. Интерпретация результатов мониторинга основывается на субъективном мнении и отношении сотрудника к окружающей его на службе обстановке:

1) организация и условия труда;

2) профессиональный и должностной рост;

3) удовлетворенность трудовой деятельностью;

4) отношения с руководством (к стилю руководства);

5) отношения с коллегами;

6) психологический климат.

12. По результатам мониторинга определяются показатели благоприятного и неблагоприятного климата.

13. Показатели благоприятного климата:

1) высокий и выше среднего уровни удовлетворенности профессиональной деятельностью;

2) высокая и выше среднего степень согласованности мнений;

3) благоприятные взаимоотношения руководителей и подчиненных.

14. Показатели неблагоприятного климата:

1) текучесть кадров, связанная с изменением мотивации профессиональной деятельности сотрудников, профессиональным выгоранием, с ухудшением профессионального здоровья, низкой оценкой удовлетворенности профессиональной деятельностью, отсутствием перспектив в работе, тяжелыми условиями труда, низким уровнем заработной платы, ухудшением социальной защищенности;

2) низкая эффективность служебной деятельности коллектива, низкий уровень профессиональной подготовки сотрудников, авторитарный стиль руководства коллективом, низкий уровень исполнительской дисциплины;

3) конфликты между сотрудниками.

15. Процедуру проведения и выводы (результаты) социологического мониторинга состояния морально-психологического климата обеспечивает психолог подразделения.

16. По результатам мониторинга, в случае недостаточной выборки либо вынесения вывода "неблагоприятный морально-психологический климат", проводится через шесть месяцев повторный мониторинг.

17. Обобщенная информация в виде справки психолог предоставляет начальнику подразделения.

18. Начальник подразделения предоставляет информацию о результатах проведения мониторинга в Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.