Қазақстан Республикасындағы пренатальдық ультрадыбыстық скрининг жүргізуді ұйымдастыру стандартын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 21 маусымдағы № ҚР ДСМ-54 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2022 жылғы 22 маусымда № 28559 болып тіркелді

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексі 7-бабының 32) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес Қазақстан Республикасындағы пренаталдық ультрадыбыстық скрининг жүргізуді ұйымдастыру стандарты бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Ана мен бала денсаулығын сақтау департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты ресми жариялағаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрі

А. Ғиният

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрі 2022 жылғы 21 маусымдағы № ҚР ДСМ-54 бұйрығына қосымша

Қазақстан Республикасындағы пренаталдық ультрадыбыстық скрининг жүргізуді ұйымдастыру стандарты

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасындағы пренаталдық ультрадыбыстық скрининг жүргізуді ұйымдастыру стандарты (бұдан әрі – Стандарт) "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексі 7-бабының 32) тармақшасына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастырудың жалпы қағидатын және оған қойылатын талаптарды белгілейді.

2. Осы Стандартта пайдаланылатын анықтамалар:

1) бейінді маман - жоғары медициналық білімі, денсаулық сақтау саласында сертификаты бар медицина қызметкері;

2) денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі - уәкілетті орган) - Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын сақтау, медицина және фармацевтика ғылымы, медициналық және фармацевтикалық білім беру, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы, дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналысы, медициналық қызметтер (көмек) көрсетудің сапасы саласында басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

3) консилиум - кемінде үш дәрігердің қатысуымен диагноз қою, емдеу тактикасын айқындау және ауруды болжау мақсатында адамды зерттеу;

2-тарау. Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті жүргізуді жүзеге асыратын денсаулық сақтау ұйымдарының құрылымдық бөлімшелері

3. Қазақстан Республикасында меншік нысанына қарамастан пренаталдық ультрадыбыстық скринингті жүзеге асыратын денсаулық сақтау ұйымдарының құрылымдық бөлімшелеріне мыналар жатады:

1) жүкті әйелдерді қабылдау және оның деректерін медициналық ақпараттық жүйеге деректерді тіркеу үшін кабинеттер көзделетін ұрықты ультрадыбыстық зерттеу (бұдан әрі – УДЗ) жүргізілетін ұйымның құрылымдық бөлімшесі (бұдан әрі – ҚБ) Жүкті әйелдерді қабылдау денсаулық сақтау жүйесінде пайдаланылатын ақпараттық жүйеде көрсетілген жазбаға сәйкес акушер-гинеколог дәрігердің жолдамасы бойынша жүргізіледі. ҚБ медициналық ұйымның жұмыс режиміне сәйкес жұмыс істейді;

2) консультациялық-диагностикалық бөлімше (бұдан әрі – КДБ) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалар мен астананың перинаталдық көмегінің үшінші деңгейіндегі босандыру ұйымдарының құрылымдық бөлімшесі.

КДБ негізгі ұйымның жұмыс режіміне сәйкес жүкті әйелдерге медициналық-санитариялық алғашқы көмек дәрігерлерінің жолдамасы бойынша амбулаториялық-емханалық деңгейде медициналық көмек көрсетеді.

4. Пренаталдық ультрадыбыстық скринингті жүзеге асыратын медициналық ұйымдар ай сайын есепті айдан кейінгі айдың 5-күніне дейін облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың денсаулық сақтау органдарына осы Стандартқа 1 және 2-қосымшаларға сәйкес пренаталдық ультрадыбыстық скрининг туралы ақпаратты жібереді.

5. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың денсаулық сақтауды мемлекеттiк басқарудың жергiлiктi органдары тоқсан сайын есептi кезеңнен кейiнгi айдың 5-күніне дейiн уәкiлеттi органдар айқындаған ұйымға пренаталдық ультрадыбыстық скрининг жүргізу туралы талдамалық анықтама жібереді.

6. Шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорындар болып табылатын ұйымдарды қоспағанда, пренаталдық ультрадыбыстық скринингті жүзеге асыратын ұйымдардың штаттары "Өңірлерді медицина қызметкерлерімен қамтамасыз етудің ең төменгі мөлшерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 25 қарашадағы № ҚР ДСМ-205/2020 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21679 болып тіркелген) бекітілген штат нормативтеріне сәйкес белгіленеді.

3-тарау. Пренаталдық ультрадыбыстық скринингтің негізгі міндеттері

7. Пренаталдық ультрадыбыстық скринингтің негізгі міндеттері:

1) Қазақстан Республикасында балалардың туа біткен және тұқым қуалайтын ауруларының профилактикасын жетілдіру, балалардың сырқаттанушылығы мен мүгедектігін төмендету мақсатында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру және өткізу;

2) сапаны басқару жүйесін жетілдіру және зерттеулер сапасын жүйелі бақылау арқылы пренаталдық ультрадыбыстық скринингтің сапасын қамтамасыз ету;

3) дәлелді нақтылық пен диагностикалық сенімділігі бар пренаталдық ультрадыбыстық скринингтің жаңа тәсілдерін әзірлеу және енгізу;

4) пренаталдық ультрадыбыстық скринингті жүргізу кезінде тиісті техникалық жарақтандыруды қамтамасыз ету;

5) пренаталдық ультрадыбыстық диагностиканы жүзеге асыратын денсаулық сақтау ұйымдарының медицина қызметкерлерін ұрықтың УДЗ жүргізу қағидалары туралы тиісті нұсқаулықтармен қамтамасыз ету;

6) медицина персоналын сертификатталған кадрлармен штаттық жасақталуын қамтамасыз ету, үздіксіз оқыту және біліктілігін арттыру;

7) медициналық ақпараттың қорғалуын және құпиялылығын қамтамасыз ету;

8) "Денсаулық сақтау саласындағы есепке алу құжаттамасының нысандарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2020 жылғы 30 қазандағы № ҚР ДСМ-175/2020 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21579 болып тіркелген) бұйрығына (бұдан әрі – № ҚР ДСМ-175/2020 бұйрық) сәйкес бастапқы медициналық құжаттама жүргізіледі.

4-тарау. Пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру

8. Пренаталдық ультрадыбыстық скрининг хромосомалық патологиясы және туа біткен даму ақаулары (бұдан әрі – ТДК) ерте анықтауға және диагностикалауға, генетикалық хромосомалық және анатомиялық бұзылыстарды емдеуге және түзетуге келмейтін, ауыр өлімге әкелетін балалардың тууының алдын алуға бағытталған.

9. Жүкті әйелдерді барлық кезеңдерде зерттеп-қарау үш реттік пренаталдық ультрадыбыстық скринингті қамтиды, оны "Денсаулық сақтау саласындағы мамандарды сертификаттауға жататын мамандықтар мен мамандандырулар тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 30 қарашадағы № ҚР ДСМ-218/2020 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21699 болып тіркелген) сәйкес "Радиология. Сәулелік диагностика (рентгенология, компьютерлік және магниттік-резонанстық томография, ультрадыбыстық диагностика, ядролық медицина)" мамандығы бойынша пренаталдық ультрадыбыстық скрининг жүргізу бойынша біліктілігін арттыру туралы куәлігі болған кезде дәрігерлер жүргізеді. Қарап-тексеру нәтижелері осы Стандартқа 3 және 4-қосымшаларға сәйкес "Жүктіліктің II–III триместрлерінде ультрадыбыстық скринингтік зерттеу хаттамасына" және "Жүктіліктің бірінші триместріндегі ультрадыбыстық скрининг хаттамасына" толтырылады.

Пренаталдық ультрадыбыстық скрининг "Скринингті ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 9 қыркүйектегі №704 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 6490 болып тіркелген) (бұдан әрі – № 704 бұйрық) сәйкес жүктілік мерзімінде жүргізіледі:

45 мм-ден 84 мм-ге дейін құймышақ-төбе мөлшері кезіндегі жүктіліктің 11+0 – 13+6 аптасы (бұдан әрі - ҚТК);

жүктіліктің 19 +0 – 21+0 аптасы;

жүктіліктің 30 +0 – 32 + 6 аптасы.

10. Пренаталдық ультрадыбыстық скрининг бірінші кезінде ұрықтың хромосомалық патологиясының ультрадыбыстық маркерлері және (немесе) ұрықтың ТДК анықталған жағдайда жүкті әйел пренаталдық скринингтің екінші кезеңіне "Медициналық генетика" мамандығы бойынша дәрігердің консультациясына жібереді.

Екінші кезеңде ұрыққа УДЗ және (немесе) инвазивтік пренаталдық диагностика (бұдан әрі – ИПД) қайта жүргізуді анықтайды. Көрсетілімдер бойынша, жүктілікті сақтаудың орындылығы туралы мәселені шешу үшін бейінді мамандарды тарта отырып, консилиум ұйымдастырылады.

11. Зерттеп-қараудың екінші кезеңінде диагнозды нақтылау үшін сараптамалық кластағы ультрадыбыстық аппаратты пайдалана отырып, сарапшы маман және (немесе) "Радиология. Сәулелік диагностика (рентгенология, компьютерлік және магниттік-резонанстық томография, ультрадыбыстық диагностика, ядролық медицина)" мамандығы бойынша кемінде үш маман дәрігерлердің консилиумы ұрыққа қайта УДЗ жүргізеді.

12. Зерттеп-қараудың екінші кезеңінде ИПД жүргізу мүмкін болмаған жағдайда жүкті әйел зерттеп-қараудың үшінші кезеңіне жіберіледі.

Зерттеп-қараудың үшінші кезеңінде сараптамалық кластағы ультрадыбыстық аппаратты пайдалана отырып, жүктіліктің кез келген мерзімінде анатомияны, бірінші және екінші сатыларда анықталған ұрықтың даму аномалияларын, кеңейтілген бағалау үшін сарапшы маман және (немесе) "Радиология. Сәулелік диагностика (рентгенология, компьютерлік және магниттік-резонанстық томография, ультрадыбыстық диагностика, ядролық медицина)" мамандығы бойынша кемінде үш дәрігер консилиумы ұрықты УДЗ жүргізеді.

13. Бір ұрықты жүктілік кезінде пренаталдық ультрадыбыстық скрининг жүргізу үшін 30 минут, көп ұрықты жүктілік үшін 45 минут бөлінеді.

Ұрықты УДЗ осы Стандартқа 5-қосымшаға сәйкес жүкті әйелдің ұрықты ультрадыбыстық зерттеуге берген ақпараттандырылған келісімді алғаннан кейін жүргізіледі.

14. I триместрдің пренаталдық ультрадыбыстық скринингінің қорытындысында жүктілік мерзімі ұрықтың ҚТК-нің мәні бойынша белгіленеді.

15. I триместрдің пренаталдық ультрадыбыстық скринингі кезінде мынадай параметрлер өлшенеді:

1) ұрықтың ҚТК-сы трансабдоминалды немесе трансвагиналды қолжетімділік арқылы жүзеге асырылуы мүмкін, оны алу үшін бүкіл ұрықтың ортаңғы сагитталды қимасы қажет, ал ұрық монитор экранында көлденең орналасуы керек және бейтарап күйде болуы керек (яғни шамадан тыс иілу де, жазылу да емес). Кескін монитор экранының көп бөлігін алатындай етіп едәуір ұлғайтылуы керек және осы Стандартқа 6-қосымшаның 1 суретіне сәйкес ультрадыбыстық сәуленің таралу бағытына шамамен 90 градус бұрышта (бұдан әрі – °) орналасқан төбеден құйымшаққа дейінгі курсор сызығы өлшенуі керек;

2) бипариеталдық өлшем (бұдан әрі – БПӨ) және бастың шеңбері (бұдан әрі – БШ) ұрық басының ең үлкен, қатаң симметриялық көлденең қимасында өлшенеді, ол іргелес құрылымдардың немесе сезбектің шамадан тыс қысымының есебінен деформацияланбауы тиіс. Үшінші қарынша, ми сыңарларының аралық жүлгесі және қан тамырларының өрімі сияқты құрылымдар көрінуі керек. 13 аптаға қарай таламус пен үшінші қарыншада да жақсы бағдар болады. Алынған көлденең қиманың дұрыстығы осы Стандартқа 6-қосымшаның 2 суретіне сәйкес қима мишық деңгейінен жоғары тұрған кезде мидың қарыншаларының алдыңғы және артқы мүйіздерінің кескінінде болуы арқылы расталады;

3) іш шеңбері (бұдан әрі – ІШ). ІШ өлшеу кезінде ұрықтың ішінің көлденең қимасын алу қажет (мүмкіндігінше дөңгелектеу етіп), онда кіндік венасы іштің алдыңғы қабырғасының 1/3-не орналасады, асқазан бейнеленеді, ұрықтың бүйрегі осы Стандартқа 6-қосымшаның 3-суретіне сәйкес бейнеленбеуі тиіс;

4) жамбас сүйегінің ұзындығы (бұдан әрі – ЖҰ). ЖҰ-ның оңтайлы көрінісі жамбас сүйегінің қатайған метафиздерінің екі ұшы да айқын көрінген кезде жүзеге асырылады, осы Стандартқа 6-қосымшаның 4 суретіне сәйкес қатайған диафиздің едәуір үлкен бойлық ось өлшенеді. Бұл жағдайда ультрадыбыстық сәуленің феморалды өсіне түсу бұрышы 45°-тан 90°-қа дейін болуы керек.

16. Ұрықтың анатомиялық құрылымын бағалау осы Стандартқа 7-қосымшаға сәйкес жүргізіледі.

1) ұрықтың басы.

көлденең және коронарлық қималардағы бас сүйектерінің қатаюы (осификациясы);

бас күмбезінің сүйектерінде кемістіктерді (контурларының қисаюы немесе жарылуы) болмауы;

үлкен және эхогендік тамырлық өрімдер секілді көрінетін бүйірлік қарыншалар басым болатын интракраниалдық кеңістік;

ми сыңарлары симметриялы және сыңараралық жарықшақпен және ми орағымен бөлінген.

Жүктіліктің I триместрінде нерв түтігінің ашық ақауларын диагностикалау үшін бас сүйектің артқы шұңқыры аймағындағы интракраниалдық кеңістік (intracranial translucency) бағаланады.

2) Бет құрылымдары: мұрын-ерін үшбұрышы (бүлінбеген/жырық), төменгі жақ (қалыпты/микрогнатия), көзұясы (гипотелоризм немесе гипертелоризм), мұрын сүйегі және бет кескіні бағаланады.

3) Мойын. Мойынның ұрықтың денесіне қатысты дұрыс орналасуы бағаланады. Мойын бөлігінің қалыңдығы (бұдан әрі – МБҚ) өлшенеді және гигромалар мен лимфатикалық қапшықтар сияқты сұйықтықтың басқа да жинақталуларын сәйкестендіреді.

4) Омыртқа. Омыртқалардың қалыпты күйін және олардың тұтастығын көрсету үшін бойлық және көлденең қималарын алу арқылы көрінеді, сондай-ақ омыртқаны жабатын тері жабындарының интактілігі бағаланады.

5) Кеуде. Кеудеде плевралық жалқық, кистозды белгілерсіз және үлкен ісіктерсіз өкпенің құрылымы гомогенді көрінеді. Диафрагманың үздіксіздігі, ұрықтың ішперде қуысында асқазаны мен бауырының қалыпты орналасуы бағаланады.

6) Жүрек. Қалыпты жүрек кеуденің сол жағына орналасады, ал оның ұзын өсі солға қарай шамамен 450 + 200 бұрышта болуы тиіс. Жүректің орналасуын бағалау үшін алдымен ұрықтың орны анықталады, оның оң және сол жақтары сәйкестендіріледі, одан кейін ұрықтың асқазаны мен жүрегінің сол жақтағы орналасуы анықталады. Қалыпты жағдайда жүрек 1/3 бөлігінен кем емес кеуде аймағының бөлігін алады. Қолқа омыртқаның сол жағында орналасқан. Жүректің төрт камералы кесіндісін, түрлі түсті доплерлік карталаудың көмегімен оң және сол қарыншалардың шығу жолдарының кесінділерін шығаруды, 3 тамыр мен кеңірдек арқылы бағалауды жүзеге асырады;

7) Ішперде қуысы. Жүктіліктің I триместрі кезеңінде асқазан мен қуық ішперде қуысындағы жалғыз гипоэхогендік құрылым болып табылады. Асқазанның сол жақ жүрекпен бірге ішперде қуысының сол жақ бөлігінде орналасуы ішкі ағзалардың дұрыс орналасқанын растайды. Шектер гиперэхогендік құрылымды, тікбұрыш пішінді түрде көрінеді. Ұрықтың бүйрегі паравертебралдық күйде анықталады, бұршақ тәрізді пішінді және бүйрек түбекшесі сияқты қарапайым гипоэхогендік орталық бөлігі бар сәл эхогендік құрылымға ие болады.

8) Ішперде қабырғасы. 12 аптадан кейін ұрықтың алдыңғы ішперде қабырғасына кіндіктің қалыпты бекітілгені көрінеді. Физиологиялық кіндік жарығы жүктіліктің 11 аптасына дейін қалыпты нұсқа болып табылады.

9) Аяқ-қолдар. Аяқ-қолдың әрбір сүйек сегментінің болуы, сондай-ақ қол ұшынының және табанның, қол саусақтары санының болуы және қалыпты бағдары УДЗ кезінде айқындалады.

10) Кіндік. Кіндіктегі қан тамырларының санын, кіндіктің бекітілу орны және жылауықтардың бар-жоғы анықталады.

17. Хромосомалық ауытқулардың эхографиялық маркерлері және оларды бағалау:

1) осы Стандартқа 6-қосымшаның 5 суретіне сәйкес МБҚ, МБҚ-ны ұлғайта отырып оның мәні 3,5 мм және одан жоғары болғанда есептеледі;

2) осы Стандартқа 6-қосымшаның 6 суретіне сәйкес мұрын сүйегі (бар немесе жоқ);

3) осы Стандартқа 6-қосымшаның 7 суретіне сәйкес кіндіктегі қан тамырларының саны (үш тамыр немесе жалғыз кіндік артериясы).

18. Осы Стандартқа 8-қосымшаға сәйкес I триместрдегі ультрадыбыстық скринингтік зерттеу кезінде ұрықтың дамуындағы ауытқуларды анықтау жиілігі бағаланады.

19. Жүктіліктің II триместрінің және III триместрінің пренаталдық ультрадыбыстық скринингі кезінде мынадай параметрлер өлшенеді:

1) БПӨ, (МҚӨ) және БШ:

ұрық басының көлденең қимасы, көру төмпегі және (немесе) таламус;

мидың ортаңғы эхо-құрылымдарына қатысты ультрадыбыстық сәуленің 90° түсу бұрышы;

ми жартышары екеуінің де симметриялы суреті;

мөлдір қалқа қуысы мен таламустың есебінен үзілетін аймақты қоспағанда, орталық эхо-құрылымның (ми орағы) үздіксіздігі;

мишық қимада көрінбеуі деңгейінде анықталады.

2) ІШ:

ұрықтың ішінің көлденең қимасы;

кіндік венасы іштің алдыңғы қабырғасының 1/3 бөлігінде орналасқан;

асқазан көрінеді;

бүйректер көрінбейді деңгейінде анықталады.

3) ЖҰ және иық сүйегінің ұзындығы (ИҰ):

ЖҰ және (немесе) ИҚ оңтайлы көрінісі жамбастың және (немесе) иықтың сүйектенген метафиздерінің екі ұшы да айқын көрінген кезде жүзеге асырылады.

сүйектенген диафиздің барынша үлкен бойлық өсі өлшенеді;

жамбас және (немесе) иық сүйегінің өсіне ультрадыбыстық сәуленің түсу бұрышы 45°С-дан 90°С-қа дейін болады.

20. Жүктіліктің II және III триместрлерінің пренаталдық ультрадыбыстық скринингінде мынадай анатомиялық құрылымдар бағаланады.

1) Ұрықтың басы. Ұрықтың бас сүйегінің төрт сипаттамасын дәстүрлі қалыпта бағалау керек: мөлшері, пішіні, тұтастығы және сүйек тығыздығы.

Пішіні: тігістерге сәйкес келетін контурдағы тар үзілістерді қоспағанда қалыпты бас сүйек жергілікті дөңестігі немесе ақаулары жоқ сопақша пішінді;

Тұтастығы: сүйек кемістіктері көрінбейді. Патология кезінде ми тіндері маңдай немесе шүйде сүйектерінің кемістігі арқылы шығады, бірақ цефалоцеле бас сүйегінің басқа аймақтарында туындайды;

Тығыздығы: бас сүйегінің қалыпты тығыздығы тек белгілі бір анатомиялық аймақтарда бас сүйек тігістерімен үзілетін бас сүйегінің контурының біркелкі гиперехогендігі арқылы көрінеді. Тиісті гиперехогендіктің болмауы немесе ми құрылымдарының шамадан тыс айқын көрінісі сүйектердің жеткіліксіз минералдануына күдік (мысалы, жетілмеген остеогенез, гипофосфатоз) тудыруы керек.

2) Ми. Мидың мынадай құрылымдары бағалануы керек:

бүйір қарыншалары (тамырлардың өрімін қоса алғанда);

мөлдір қалқа қуысы;

ми орағы;

таламус;

мишық;

мишық құрты;

үлкен цистерна;

мүйізді дене.

3) Бет құрылымдары. Ұрықтың екі көз ұясы да симметриялы. Коронарлық қимада ерін-мұрын үшбұрышын жырықтың бар-жоғы мәніне бағалау жүргізіледі. Шығыңқы маңдай, микрогнатия сияқты хромосомалық ауытқулардың эхографиялық маркерлерін анықтау үшін ортаңғы сагиталды қимада ұрықтың бет кескіні бағаланады. Сондай-ақ бұл кесіндіде мұрын сүйегінің ұзындығы (МСҰ) өлшенеді.

4) Мойын. Ұрықтың мойны әдетте цилиндр пішінді болады, дөңестіктер, көлемді ісіктер немесе сұйықтық жинақтарының белгілері жоқ. Жүктіліктің II триместріндегі пренаталдық ультрадыбыстық скрининг кезінде мойынның қалыңдығы өлшенеді (қалыпты өлшем 6,0 мм дейін).

5) Кеуде. Ұрықтың кеудесі іш перде қуысына баяу ауысуы арқылы дұрыс пішінді. Қабырғалардың деформациясыз қалыпты қисықтығы бар. Екі өкпенің тіндері ортаңғы көкірекорталық құрылымдардың ығысу немесе көлемді ісіктердің белгілерінсіз толық біркелкі. Диафрагма көбінесе кеуде (өкпе мен жүрек) мен ішперде қуысындары (бауыр мен асқазан) сұйықты гипоэхогендік бөлу сызығы ретінде көрінеді.

6) Жүрек. Жүрек кеуденің сол жақ жартысында орналасады және оның қалыптағы ұзын өсі солға қарай шамамен 450+200 бұрышта бағытталады. Жүректің орналасу қалпын бағалау үшін алдымен ұрықтың орны анықталады, оң және сол жақтары, ұрықтың асқазаны мен жүрегінің сол жақтағы орналасуы сәйкестендіріледі. Қалыпты жүрек кеуденің бүкіл аймағының 1/3-ден көп емес бөлігін алады. Жүректің төрт камералы кесіндісінде жүрекшелер мен қарыншалар бағаланады. Қалыпты екі жүрекшенің мөлшерлері бірдей. Сопақша тесік қақпақша сол жақ жүрекшеде ашылады. Бастапқы қалқа деп аталатын жүрекшеаралық қалқаның төменгі жиегі көрінеді, бұл жүректің төрт камерасы қабырғаларының түйіскен жері. Бұл ретте жүрекшенің төменгі бөлігінің қалқасы қарыншалардың жоғарғы бөлігінің қалқаларымен қосылады, онда жүректің "кресті" қалыптаса отырып атриовентрикулярлық қақпақшалардың жармалары бекітіледі. Сол жақ жүрекшеге өкпе тамырлары түседі, екі өкпе венасы анықталады. Модераторлық байлам – оң жақ қарыншаның қуысын кесіп өтетін және қарыншаның ұшына жақын орналасқан көрінетін бұлшықет байламы. Ол оң қарыншаны сол жақтан морфологиялық жағынан ажыратуға көмектеседі. Сол жақ қарыншаның ұшы барынша тегіс көрінеді және жүректің жоғарғы бөлігін құрайды. Екі қарыншаның мөлшері бірдей және қабырғалары қалың емес. Қарыншалардың жеңіл диспропорциясы қалыпты жүктіліктің III триместрінде байқалуы мүмкін. Жүктіліктің ортасындағы айқын сол жақ-оң жақтық асимметрия одан әрі зерттеп-қарауды қажет етеді. Қарыншааралық қалқа оның кемістіктерінің алдын алу үшін жоғарыдан жүректің төрт камерасы қабырғаларының қосылған жеріне дейін мұқият қарап-тексеріледі. Қалқа инсонация бұрышы оған перпендикуляр болған кезде жақсы көрінеді. Екі бөлек атриовентрикулярлық қақпақша (оң жақ – үш жармалы қақпақша; сол жақ – митралды қақпақша) еркін көрінеді және өздігінен қозғалады. Жүректің төрт камералы кесіндісін, түрлі түсті доплерлік карталаудың (бұдан әрі – ТДК) көмегімен оң және сол қарыншалардың шығу жолдарының кесінділерін шығаруды, 3 тамыр мен кеңірдек арқылы бағалау ұрықтың жүрегін скринингтік зерттеудің ажырамас бөлігі болып саналады.

Осы Стандартқа 9-қосымшаға сәйкес ағзалардың (ситустың) орналасуын, жүректің сол жақта орналасуын және ұрықтың төрт камералы жүрек кесіндісін бағалау жүргізіледі.

7) Ішперде қуысы. Зерттеудің басында ішкі ағзалардың дұрыс орналасуы анықталады. Ұрықтың асқазаны қалыпты күйде сол жақта болады, ішек ішперде қуысында болады, ал кіндік ішперде қуысының алдыңғы қабырғасында орналасады. Кіндіктің бекітілген аймағын ішперденің алдыңғы қабырғасының омфалоцеле немесе гастрошизис сияқты кемістіктерінің болуы мәніне қарап-тексеріледі. Кіндіктің тамырларын ұрықтың анатомиясын кәдімгі зерттеудің қосымша компоненті ретінде сұр шкала режимдегі суретті пайдаланады.

8) Бүйрек және қуық. Ұрықтың қуығы мен бүйректері көрінеді. Егер қуық немесе бүйрек түбекшесі визуалды кеңейтілсе оларды өлшеу керек. Қайталама ультрадыбыстық зерттеу кезінде ұрықтың қуығын көру мүмкін болмаса, жүкті әйел егжей-тегжейлі зерттеу үшін жоғары білікті маманға жібереді.

9) Омыртқа. Бойлық және көлденең қималар кезінде омыртқалардың қалыпты жағдайы және олардың тұтастығы омыртқаны жабатын тері жабынының интактілігі анықталады.

10) Аяқ-қолдар. Аяқ-қолдың әрбір сүйек сегментінің болуы, қол мен аяқтың қалыпты бағдары айқындалады. Жүктіліктің II және III триместрінің пренаталдық ультрадыбыстық скринингі кезінде аяқ-қол саусақтарының саны айқындалады.

11) Жыныстық мүшелер. Ұрықтың жынысын анықтау үшін сыртқы жыныстық мүшелерін сипаттау пренаталдық ультрадыбыстық скрининг кезінде міндетті болып табылады. Ұрық жынысының дамуындағы кемістіктерді болдырмау үшін түрлі кесінділерде шат аймағы зерделенеді.Ұрықтың жынысын анықтау тек ата-аналардың келісімімен ғана жүргізіледі.

12) Бала жолдасы. Жүктіліктің II триместірінде трансабдоминалды қолжетімділік бала жолдасының жай-күйін, оның жатыр мойнының ішкі аңқасын көруге мүмкіндік береді.

Егер бала жолдасының төменгі шеті жатыр мойнының ішкі аңқасына жетсе немесе асып кетсе бала жолдасының дұрыс орналаспауын болдырмау үшін жүктіліктің III триместрде қайта зерттеу ұсынылады.

13) Қағанақ суының мөлшерін бағалау. Жүктіліктің II триместріндегі ультрадыбыстық скрининг кезінде қағанақ суының тек ең жоғары тік қалтасын өлшеу жүргізіледі, ал III триместрде қағанақ суының ең жоғарғы тік қалтасын анықтай отырып, төрт квадранттағы қағанақ суының индексін бағалау жүргізіледі.

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 1-қосымша

______ жылдың ____ тоқсанындағы пренаталдық ультрадыбыстық скринингтің қорытындысы

МҰ

Жүкті әйелдерді I-ші триместрдегі ультрадыбыстық скринингпен қамту

I-триместрде туа біткен ақаулар анықталды

Жүкті әйелдерді II-ші триместрдегі ультрадыбыстық скринингпен қамту

II-триместрде туа біткен ақаулар анықталды

Жүкті әйелдерді III-ші триместрдегі ультрадыбыстық скринингпен қамту

III-триместрде туа біткен ақаулар анықталды

жалпы анықталды

олардың ішінде үзілді

олардың ішінде жүктілігін жалғастырғандар/туылу

диагноз қойылмаған (жіберілген)

абс.

%

абс.

%

абс.

%

Ескертпе: ТДК – туа біткен даму ақаулары

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 2-қосымша

____ жылдың __тоқсанындағы анықталған ұрықтың ТБА құрылымы

№	ТБА құрылымы (нозология бойынша жазу)	(АХЖ 10) кодтары	оның ішінде I-скринингте анықталды	оның ішінде II-скринингте анықталды	оның ішінде III-скринингте анықталды	жалпы анықталды	олардың ішінде үзілді	оның ішінде ұзартылған / туылған	диагнозсыз туылған (жіберілген) ұрықтың ТБА
1	Нерв жүйесінің ТБА
	Анэнцефалия	Q 00.1
	Туа біткен гидроцефалия	Q 03
	Туа біткен дене денесінің аномалиясы	Q 04.0
	Голопрозэнцефалия	Q 04.2
	Туа біткен церебралды кистасы	Q 04.6
	Спина бифидасы	Q 05
	Жұлынның басқа ТБА	Q 06
	Арнольда-Киари синдромы	Q 07.0
	Денди-Уокера синдромы
	ОЖЖ басқа ТБА	Q 07
	бас Мидың ісіктері	Q07.8
	Барлығы
2	Қанайналым жүйесінің ТБА:
	Туа біткен жалпы трункус артериозы	Q 20.0
	Туа біткен қарыншалық перде ақауы	Q 21.0
	Жүрекшелердің туа біткен ақауы	Q 21.1
	Туа біткен атриовентрикулярлы перде ақауы	Q 21.2
	Тетрада Фалло	Q 21.3
	Туа біткен аорта коарктациясы	Q 25.1
	Туа біткен аорта атрезиясы	Q 25.2
	Туа біткен өкпе артериясының атрезиясы/стенозы	Q 25.5
	Үлкен артериялардың басқа да туа біткен ақаулары	Q 25.8
	ЖСБГС	Q20.8
	Біріктірілген ТБА ТЖА
	Магистарлдық тамырлардың транспозициясы	Q 20,3
	Қанайналым жүйесінің басқа да туа біткен аномалиялары (ақаулары).	Q 28
	Жүркетің ісіктері	Q24.8
	Барлығы
3	бронх-өкпе жүйесінің ТБА
	өкпенің туа біткен секвестрленуі /ӨДАКА	Q 33.2
	Өкпенің туа біткен гипоплазиясы және дисплазиясы	Q 33.6
	Басқа анықталған туа біткен респираторлық аурулар	Q 34.8
	Барлығы
4	Бет құрылымдарының ТБА
	Жарық таңдай	Q 35
	Жарық ерін	Q 36
	Таңдай мен еріннің жарығы	Q 37
	Анофтальмия	Q 11
	Ариния	Q 30.1
	Микрогнатия	Q 75
	Гипертелоризм	Q 75.2
	Гипотелоризм
	Пробосцис
	Бет жарығы
	Бет құрылымының басқа ТБА
	Барлығы
5	Ас қорыту мүшелерінің ТБА
	Фистуласыз өңештің туа біткен атрезиясы	Q 39.0
	Трахеэзофагеалдық фистуламен өңештің туа біткен атрезиясы	Q 39.1
	Диафрагма өңеш қуысының туа біткен жарығы	Q 40.1
	Жіңішке ішектің туа біткен болмауы, атрезиясы және стенозы	Q 41
	Тоқ ішектің туа біткен болмауы, атрезиясы және стенозы	Q 42
	Туа біткен Меккель дивертикулы	Q 43.0
	Өт қабы, өт жолдары және бауырдың ТБА	Q 44
	Анустың атрезиясы	Q 42,3
	АШЖ басқа ТБА	Q 45
	Барлығы
6	Жыныс мүшелерінің ТБА
	Аналық бездің кистасы	Q 50.1
	Жатырдың агенезиясы және аплазиясы	Q 51.0
	Түспеген аталық без	Q 53
	Туа біткен аталық және ұрық безінің гипоплазиясы	Q 55.1
	Барлығы
7	Несеп шығару жүйесінің ТБА
	Бүйректің біржақты агенезиясы	Q 60.0
	Бүйректің біржақты гипоплазиясы	Q 60.3
	Поттер синдромы	Q 60.6
	Бүйректің кисталық ауруы	Q 61
	Эктопиялық бүйрек	Q 63.2
	Зәр шығару жүйесінің басқа ақаулары
	Барлығы
8	Сүйек-буын жүйесінің ТБА
	Варусты табан	Q 66.2
	Полидактилия	Q 69
	Синдактилия	Q 70
	Эктрадактилия
	Қолды қысқартатын кемістіктер	Q 71
	Аяқты қысқартатын кемістіктер	Q 72
	Сүйектің басқа ТБА	Q 75
	Ахондроплазия	Q 77.4
	Барлығы
9	Диафрагма дефектісі
	Туа біткен диафрагмалдық жарық	Q 79.0
	Диафрагманың басқа ТБА	Q 79.1
	Барлығы
10	Іштің алдыңғы қабырғасының ақауы
	Омфалоцелле	Q 79.2
	Гастрошиз	Q 79.3
	Барлығы
11	Көп ұрықты жүктіліктің ТБА
	Фето-феталдық трансфузиялық синдром
	Кері артериялық перфузия синдромы
	Бөлінбеген егіздер	Q 89,4
	Акардия
	Көп ұрықты жүктіліктің басқа ТБА
	Барлығы
12	КТБА
13	Басқа ТБА
	БАРЛЫҒЫ

Ескертпе: АХЖ 10 кодтары – аурулардың және денсаулыққа байланысты мәселелердің статистикалық халықаралық жіктемесінің 10 қайта қаралған кодтары бойынша

КТБА – көптеген туа біткен ақаулар

ЖСБГС – жүректің сол жақ бөлігінің гипоплазия синдромы

ӨДАКА – өкпенің дамуындағы аденоматоздық киста ақауы

ТЖА– туа біткен жүрек ақауы

ЖКТ– асқазан ішек жолдары

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 3-қосымша

Жүктіліктің бірінші триместріндегі ультрадыбыстық зерттеудің хаттамасы

Медициналық ұйымның атауы: ______________________________________

_________________________________________________________________

Мекен жайы: _____________________________________________________

Телефон: ____________________

Зерттеу күні: "__" ай ____ жыл уақыт: __сағат__ мин

Пациенттің Т.А.Ә.: жасы: ___ тж, ___ жаста

Соңғы етеккірінің бірінші күні: _____;

Етеккірі бойынша жүктілік мерзімі: ____апта __ күн

Зерттеу түрі: трансабдоминалды, трансвагиналды

Визуализация:

Жатырда анықталады: тірі бір ұрық (тар)

ұрықтың жүрек соғысы: ___________________________________________

1 минут ішінде жүректің жиырылу жиілігі: ____________________________

Құйымшақ-төбе өлшемі __ мм, сәйкес келеді __ апта __ күн

Мойын кеңістігінің қалыңдығы (МКҚ) __ мм

Бипариеталдық өлшемі __ мм

маңдай-шүйде өлшемі __ мм;

бас шеңбері__ мм;

іш шеңбері __ мм;

жамбас сүйегінің ұзындығы __ мм.

Ұрықтың анатомиясы:

Бастың пішіні:

Мидың құрылымы:

Омыртқа:

Жүрек: 4 камералы кесінді _

қарыншалардың шығу жолдары ______________________________________

үш тамыр және кеңірдек арқылы кесу ________________________________

Асқазан іштің алдыңғы қабырғасы:___________________________________________

Бүйрек:

Қуық:

Кіндік бауының __ қан тамыры бар.

Қол:

Аяқ:

Экстра эмбрионалдық құрылысы:

Тармақталған хорионның орналасу басымдылығы:

Хорионның ерекшеліктері:

Ұрықтың хромосомалық патологиясының қосымша маркерлері:

Мұрын сүйегі:

Ұрықтың туа біткен даму кемістіктері:

Жатыр қабырғаларының, жатыр мойынының құрылымының және қосалқылары аймағының басқа да ерекшеліктері:

Қорытынды: Жүктілік мерзімі __ апта __ күн.

Ұсынымдар:

Дәрігердің Т.А.Ә., қолы:

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 4-қосымша

Жүктіліктің II-III триместріндегі ультрадыбыстық скринингтік зерттеудің хаттамасы

Медициналық ұйымның атауы: ______________________________________

__________________________________________________________________

Мекен жайы: ______________________________________________________

Телефон: ____________________

Зерттеу күні: "__" ай ____ жыл уақыт: __сағат__ мин

Пациенттің Т.А.Ә.: жасы: ___ тж, ___ жаста

Соңғы етеккірінің бірінші күні: _____;

Етеккірі бойынша жүктілік мерзімі: ____апта __ күн

Зерттеу түрі: трансабдоминалды, трансвагиналды

Визуализация:

Фетометрия:

бипариеталдық өлшемі __ мм;

маңдай-шүйде өлшемі __ мм;

бас шеңберінің өлшемі __ мм;

мидың артқы бүйірлік қарыншалары __ мм;

мишық __ мм;

үлкен цистерна __ мм;

мойын қатпарлары __ мм;

іш шеңберінің өлшемі __ мм;

иық сүйегінің ұзындығы __ мм;

жамбас сүйегінің ұзындығы __ мм.

Ұрықтың мөлшері: жүктіліктің __ аптасына сәйкес келеді.

Ұрықтың болжамды салмағы:___, 0 грамм ( __ =, 0 гр),

бұл __ апта __ жүктілік күніне сәйкес келеді,

ұрықтың жүрек соғысы: _______________________________________________

1 минут ішінде жүректің жиырылу жиілігі: ____________________________

ұрықтың қозғалысы:________________________________________________

ұрықтың орналасуы: ___________________, келіп тұр:

___________________

Бала жолдасы, кіндік, қағанақ суы:

Бала жолдасы жатырдың алдыңғы, артқы қабырғасында орналасқан, көбірек оң/сол, түбінде, __см ішкі ернеуден жоғары орналасқан.

Ішкі ернеудің аймағы:

Бала жолдасының қалыңдығы: қалыпты, __ мм-ге дейін кішірейген, үлкейген

Бала жолдасының құрылымы:

Бала жолдасының жетілу дәрежесі: 0, I, II, III, бұл жүктілік мерзіміне сәйкес келеді/сәйкес келмейді.

Қағанақ суының мөлшері: қалыпты, көп сулылық, су аздық.

Амниотикалық сұйықтық индексі: максималдық тік қалта __ см.

Кіндік бауының __ қан тамыры бар.

Ұрықтың анатомиясы_____________________________________________

Бастың пішіні: ________________________________________________________

мидың құрылымы: ми сыңарлары, ми қалталары, мидың ортаңғы бөлігі және бас

сүйектің артқы шұңқыры _________________________________________

бет құрылымы: көз ұялары, МСҰ __ мм, мұрын-ерін үшбұрышы және төменгі жақ

__________________________________________________________________

омыртқа: spina bifida немесе кифосколиоз _____________________________

мойын/тері: тері астындағы ісік немесе кисталық гигрома ________________

жүрек: 4 камералы кесінді ___________________________________________

қарыншалардың шығу жолдары ______________________________________

үш тамыр және кеңірдек арқылы кесу ________________________________

іштің алдыңғы қабырғасы:___________________________________________

АІЖ: асқазан және ішек ____________________________________________

несеп шығару жүйесі: бүйрек, қуық ___________________________________

аяқ-қолдар, буындар _______________________________________________

Ұрықтың туа біткен дамуының кемістіктері:

Қорытынды:

Ұсынымдар:

Дәрігердің Т.А.Ә., қолы:

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 5-қосымша

Жүкті әйелдің ұрықты ультрадыбыстық зерттеуіне берген ақпараттандырылған келісімі

"Скрининг ұйымдастыру бекіту туралы ұйымдастыру ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2010 жылғы 9 қыркүйектегі № 704 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде №6490 болып тіркелген) сәйкес маған ұрықтың алдағы ультрадыбыстық зерттеуі мынадай жолдарда жүргізілетінін түсіндірді:

Жүктіліктің I триместрінде ерте кеңейтілген ультрадыбыстық скринингтік зерттеу, 11+0 – 13 апта 6 күндегі.

Жүктіліктің II триместрінде екінші кеңейтілген зерттеу, 19+0 – 21 апта 0 күндегі.

Жүктіліктің III триместрінде кейінгі кеңейтілген зерттеу, 30+0 – 32 апта 6 күндегі.

Қосымша арнайы зерттеп-қараулар (көрсетілімдер бойынша).

Осы зерттеп-қарау менің бастамам бойынша/дәрігердің жолдамасы бойынша жүргізіледі.6№

Жолдаманың медициналық себебі _________________________________

Тиісті хаттамада белгіленген параметрлер тексерілетін болады.

1. Негізгі зерттеп-қарау қысқа және жүктілік мерзімі мен тексеру

хаттамасына сәйкес негізгі параметрлер ғана тексеріледі.

2. Мен ультрадыбыстық зерттеудің мүмкіндіктері шектеулі екенін және барлық жағдайда және жүктілік кезінде ұрықтық барлық ықтимал ақауларын/кемістіктерін анықтауға кепілдік берілмейтінінен хабардармын.

3. Мен ультрадыбыстық зерттеу кезінде абсолютті сенімділікпен анықтау мүмкін емес ақаулардың және (немесе) кемістіктердің болуы туралы білемін.

4. Мен ақаулар мен кемістіктерді диагностикалаудың дәлдігі мен мүмкіндігі кемістіктің өзіне, жүкті әйелдің жасына, ұрықтың орналасуына, оның қозғалыстарына және дыбыстық толқындардың өткізгіштігіне байланысты екенін білемін.

5. Мен зерттеп-қарау кезінде болатын және жүктілік ағымы кезінде дамуы және кейінірек анықталуы мүмкін жағдайларды ескере отырып, ультрадыбыстық зерттеу нәтижелері шектеулі екенін білемін.

6. Мен ауытқулар анықталған кезде емдеуші дәрігердің шешімімен қосымша зерттеп-қараулар қажет болатынын білемін.

7. Мен ұрықтың УДЗ нәтижелерін учаскелік акушер-гинекологқа ұсыну қажет екенін білемін.

Мен жоғарыда мазмұндалғанның барлығын түсіне және УДЗ-ның шектеулі мүмкіндіктерін ескере отырып, ұрыққа зерттеп-қарау жүргізуге келісім беремін.

Мен жүкті әйелдің есебінен түрлі медициналық мекемелерде (мемлекеттік емес медициналық ұйымдарда) қосымша және арнайы зерттеп-қараулар жүргізу мүмкіндігі бар екені туралы ақпарат алдым.

Т.А.Ә. ________________________________________________________

Қолы: _______________________Күні: ____________________________

Қатысуымен қол қойылды: ______________________________________

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 6-қосымша

Өлшеу әдістері

1 сурет Ұрықтың құймышақ-төбе өлшемін алу әдісі (ҚТК 77 мм 13+6 апта)

2 сурет Ұрықтың басы. Бипариеталдық маңдай-шүйде өлшемдерін өлшеу.

3 суретКөлденең қимада іш шеңберін өлшеу

4 сурет Жамбас сүйегінің ұзындығын өлшеу 5 сурет Мойын кеңістігінің қалыңдығын эхографиялық өлшеу

6 сурет Мұрын сүйегі бар бейінінің қалыпты көрінісі

7 сурет Кіндіктегі қан тамырлар санын бағалау

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 7-қосымша

Жүктіліктің бірінші триместрі мерзіміндегі ультрадыбыстық скринингтік зерттеу кезінде анатомиялық құрылымдарды бағалау

Ағза/анатомиялық аймақ	Бағалау
Ұрықтың басы	Бар Бас сүйек қаңқасы Ми орағы Қарынша қан тамырларының өрімі
Мойын	Қалыпты көрініс Мойын кеңістігінің қалыңдығы
Бет құрылымы	Көз бұршағы Мұрын сүйегі Қалыпты бейін/төменгі жақ Еріндері бүлінбеген
Омыртқа	Омыртқалар (бойлық және көлденең қималарда) Терінің беті бүлінбеген
Кеуде қуысы	Өкпе алаңы симметриялы Бос сұйықтық пен көлемді түзілімдер жоқ
Жүрек	Тұрақты жүрек ырғағы Төрт симметриялы камера
Іш қуысы	Қарынша сол жақ жоғарғы квадрантта анықталады Қуық Бүйрек
Іш қабырғасы	Кіндіктің қалыпты бекітілуі Кіндік аймағында ақаулардың болмауы
Аяқ-қол	Төрт аяқ-қол, әрқайсысы үш сегменттен тұрады Қол мен аяқ қалыпты жағдайда
Бала жолдасы	Орналасуы мен құрылымы
Кіндік	Үш тамыр

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 8-қосымша

Жүктіліктің бірінші триместрі мерзіміндегі ұрықтың даму ауытқуларын анықтау жиілігі

Анықтау 100%	Анықталуы ықтимал	Анықталуы 0 %
дене бағанының ауытқуы анэнцефалия алобарлық голопрозэнцефалия экзенцефалия гастрошизис мегацистис.	бас сүйектің артқы шұңқырының ақаулары омыртқа жырығы бет жырығы жүрек ақаулары бүйрек кемістіктері аяқ және қолдың болмауы полидактилия.	микроцефалия сүйелді дене агенезиясы вентрикуломегалия ұрық ісіктері өкпенің эхогендік зақымдануы он екі елі ішектің атрезиясы ішектің бітелісі гидронефроз (несепағардың стенозы немесе қуық-несепағар рефлюксі).

Қазақстан Республикасында пренаталдық ультрадыбыстық скринингті ұйымдастыру стандартына 9-қосымша

Ағзалардың (ситустың) орналасуын, жүректің сол жақта орналасуын және ұрықтың төрт камералы жүрек кесіндісін бағалау

Орналасуы және негізгі аспектілері	ұрықтың оң және сол жақтарын анықтау, асқазан мен жүрек сол жақта, жүрек кеуде қуысының 1/3 бөлігін алады, жүректің көп бөлігі сол жақта, жүректің осі солға бағытталған 450 +200, төрт камерасы анықталады, қалыпты жүрек ырғағы, перикардиялық төмпешік жоқ.
Жүрекше қақпақшалары	екі жүрекше, көлемдері бірдей, сопақша тесік қақпақшадан сол жақ жүрекшеге ашылады, бастапқы жүрекше қуысы бүтін ("крестке" жақын), өкпе тамырлары сол жақ жүрекшеге енеді.
Қарынша камералары	екі қарынша, көлемдері бірдей, қарынша қабырғаларының гипертрофиясының болмауы, модераторлық байлам оң қарыншаның ұшында орналасқан, интактілі қарынша аралық қалқа (жоғарыдан "крестке" дейін).
Ариовентрикулярлық байланыс және қақпақша	интактілі жүректің "кресті", екі атриовентрикулярлық қақпақша ашылады, еркін қозғалады, сараланған ығысу: үш жармалы қақпақшаның септалдық жармасы митральды қақпақшамен салыстырғанда жүректің жоғарғы жағына біршама жақын орналасқан.

Об утверждении Стандарта организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 21 июня 2022 года № ҚР ДСМ-54. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 22 июня 2022 года № 28559.

В соответствии с подпунктом 32) статьи 7 Кодека Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить Стандарт организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту охраны здоровья матери и ребенка в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан предоставление в Юридический департамент Министерства здравоохранения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра здравоохранения Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр здравоохранения Республики Казахстан

А. Ғиният

Приложение к приказу Министра здравоохранения Республики Казахстан от 21 июня 2022 года № ҚР ДСМ-54

Стандарт организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящий Стандарт организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан (далее – Стандарт) разработан в соответствии с подпунктом 32) статьи 7 Кодека Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения" и устанавливает общие принципы и требования к организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан.

2. Определения, используемые в настоящем Стандарте:

1) профильный специалист – медицинский работник с высшим медицинским образованием, имеющий сертификат в области здравоохранения.

2) уполномоченный орган в области здравоохранения (далее –уполномоченный орган) – центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию в области охраны здоровья граждан Республики Казахстан, медицинской и фармацевтической науки, медицинского и фармацевтического образования, санитарно-эпидемиологического благополучия населения, обращения лекарственных средств и медицинских изделий, качества оказания медицинских услуг (помощи);

3) консилиум – исследование лица в целях установления диагноза, определения тактики лечения и прогноза заболевания с участием не менее трех врачей;

Глава 2. Структурные подразделения организаций здравоохранения, осуществляющих проведение пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

3. К структурным подразделениям организаций здравоохранения, независимо от формы собственности, осуществляющих пренатальный ультразвуковый скрининг в Республике Казахстан, относятся:

1) структурное подразделение (далее – СП) медицинской организации, в котором проводится ультразвуковое исследование (далее – УЗИ) плода, где предусматриваются кабинеты для приема беременных женщин и регистрации данных в медицинскую информационную систему. Прием беременных женщин проводится по направлению врача акушер-гинеколога в соответствии записью, отраженной в информационной системе, используемой в системе здравоохранения. СП функционирует в соответствии с режимом работы медицинской организации;

2) консультативно-диагностическое отделение (далее – КДО), структурное подразделение организации родовспоможения третьего уровня перинатальной помощи областей и городов республиканского значения и столицы.

КДО по направлению врачей первичной медико-санитарной помощи оказывает медицинскую помощь беременным женщинам на амбулаторно-поликлиническом уровне, в соответствии с режимом работы основной организации.

4. Медицинские организации, осуществляющие пренатальный ультразвуковой скрининг ежемесячно в срок до 5 числа месяца, следующего за отчетным, передают местным органам государственного управления здравоохранением областей, городов республиканского значения и столицы информацию о проведении пренатального ультразвукового скрининга, согласно приложениям 1 и 2 к настоящему Стандарту.

5. Местные органы государственного управления здравоохранением областей, городов республиканского значения и столицы ежеквартально в срок до 5 числа месяца, следующего за отчетным периодом, направляют аналитическую справку о проведении пренатального ультразвукового скрининга в организацию, определяемую уполномоченным органом.

6. Штаты организаций, осуществляющих пренатальной ультразвуковой скрининг, за исключением организаций являющихся государственными предприятиями на праве хозяйственного ведения, устанавливаются в соответствии со штатными нормативами, утвержденными приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 ноября 2020 года № ҚР ДСМ-205/2020 "Об утверждении минимальных нормативов обеспеченности регионов медицинскими работниками" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 21679).

Глава 3. Основные задачи пренатального ультразвукового скрининга

7. Основными задачами пренатального ультразвукового скрининга являются:

1) организация и проведение пренатального ультразвукового скрининга, в целях совершенствования профилактики врожденных и наследственных заболеваний у детей, снижения детской заболеваемости и инвалидности в Республике Казахстан;

2) обеспечение качества пренатального ультразвукового скрининга путем совершенствования системы управления качеством и систематического контроля качества проведенных исследований;

3) освоение и внедрение новых подходов проведения пренатального ультразвукового скрининга, имеющих доказательную точность и диагностическую надежность;

4) обеспечение надлежащей технической оснащенности при проведении пренатального ультразвукового скрининга;

5) обеспечение медицинских работников организаций здравоохранения, осуществляющих пренатальный ультразвуковой скрининг, соответствующими инструкциями о правилах проведения УЗИ плода;

6) обеспечение штатной укомплектованности медицинского персонала сертифицированными кадрами, непрерывное обучение и повышение квалификации;

7) обеспечение защиты и конфиденциальности медицинской информации;

8) ведение первичной медицинской документации в соответствии с приказом исполняющего обязанности Министра здравоохранения Республики Казахстан от 30 октября 2020 года № ҚР ДСМ-175/2020 "Об утверждении форм учетной документации в области здравоохранения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 21579).

Глава 4. Организация пренатального ультразвукового скрининга

8. Пренатальный ультразвуковой скрининг направлен на раннее выявление и диагностику хромосомной патологии и врожденных пороков развития (далее – ВПР) плода для предупреждения рождения детей с тяжелыми летальными, не поддающимися лечению и коррекции генетическими хромосомными и анатомическими нарушениями.

9. Обследование беременных женщин на всех этапах включает трехкратный пренатальный ультразвуковой скрининг, который проводится врачами при наличии свидетельства о повышении квалификации, по проведению пренатального ультразвукового скрининга, по специальности "Радиология. Лучевая диагностика (рентгенология, компьютерная и магнитно-резонансная томография, ультразвуковая диагностика, ядерная медицина)" в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики, Казахстан от 30 ноября 2020 года № ҚР ДСМ-218/2020 "Об утверждении перечня специальностей и специализаций, подлежащих сертификации специалистов в области здравоохранения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 21699).

Результаты осмотра заполняются в "Протокол ультразвукового скринингового исследования в I триместре беременности" и "Протокол ультразвукового скринингового исследования во II–III триместрах беременности" согласно приложениям 3 и 4 к настоящему Стандарту.

Пренатальной ультразвуковой скрининг проводится в сроки беременности, предусмотренные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 9 сентября 2010 года № 704 "Об утверждении Правил организации скрининга" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 6490) (далее – Приказ № 704):

11+0 – 13+6 недель беременности при копчико-теменном размере (далее – КТР) от 45 мм до 84 мм;

19+0 – 21+0 недель беременности;

30+0 – 32 +6 недель беременности.

10. При проведении пренатального ультразвукового скрининга на первом этапе, при выявлении ультразвуковых маркеров хромосомной патологии и (или) ВПР плода беременная женщина направляется на второй этап пренатального скрининга к врачу по специальности "Медицинская генетика".

На втором этапе проводится консультация и определяются показания для повторного проведения УЗИ плода и (или) инвазивной пренатальной диагностики (далее – ИПД). По показаниям организуется консилиум, с привлечением профильных специалистов для решения вопроса пролонгирования беременности.

11. Для уточнения диагноза, на втором этапе обследования, проводится повторное УЗИ плода врачом экспертом и (или) консилиумом врачей, не менее трех по специальности "Радиология. Лучевая диагностика (рентгенология, компьютерная и магнитно-резонансная томография, ультразвуковая диагностика, ядерная медицина)", с использованием ультразвукового аппарата экспертного класса.

12. При невозможности проведения ИПД на втором этапе обследования, беременная женщина направляется на третий этап обследования.

На третьем этапе обследования проводится УЗИ плода врачом экспертом и (или) консилиумом врачей, не менее трех по специальности "Радиология. Лучевая диагностика (рентгенология, компьютерная и магнитно-резонансная томография, ультразвуковая диагностика, ядерная медицина)", с использованием ультразвукового аппарата экспертного класса в любом сроке беременности для расширенной оценки анатомии, аномалии развития плода, выявленных на первом и втором этапах.

13. Для проведения пренатального ультразвукового скрининга при одноплодной беременности отводится 30 минут, многоплодной беременности – 45 минут.

УЗИ плода проводится после получения информированного согласия беременной женщины на ультразвуковое исследование плода, согласно приложению 5 к настоящему Стандарту.

14. В заключении пренатального ультразвукового скрининга I триместра срок беременности устанавливается по значению КТР плода.

15. При проведении пренатального ультразвукового скрининга I триместра беременности измеряются следующие параметры:

1) КТР плода – путем трансабдоминального или трансвагинального доступа в срединно сагиттальном сечении, при этом плод располагается на экране монитора горизонтально и находится в нейтральном положении (ни в чрезмерном сгибании, ни в переразгибании). Изображение увеличивается и занимает большую часть экрана монитора; линия курсора, проходя от темени до копчика, располагается под углом около 90 градус (далее – ) к направлению распространения ультразвукового луча согласно рисунку 1, предусмотренному приложением 6 к настоящему Стандарту;

2) бипариетальный размер (далее – БПР), лобно-затылочный размер (далее – ЛЗР) и окружность головки (далее – ОГ) измеряются в наибольшем, строго симметричном поперечном сечении головки плода, которая не деформирована за счет прилегающих структур или чрезмерного давления датчиком. Визуализируются такие структуры как третий желудочек, межполушарная борозда и сосудистые сплетения. Ближе к 13 недели таламус и третий желудочек предоставляют собой хорошие ориентиры. Подтверждением правильности полученного поперечного сечения для проведения измерения головки плода служит наличие на изображении передних и задних рогов желудочков мозга, когда сечение поддерживается выше уровня мозжечка согласно рисунку 2 приложения 6 к настоящему Стандарту;

3) окружность живота (далее – ОЖ). Измерение ОЖ проводится в поперечном сечение живота плода (как можно более округлом), где пупочная вена располагается на 1/3 от передней стенки живота, визуализируется только желудок, а почки плода не визуализируется согласно рисунку 3, предусмотренному приложением 6 к настоящему Стандарту;

4) длина бедренной кости (далее – ДБ). Оптимальная визуализация ДБ осуществляется, когда четко видны оба конца окостеневших метафизов бедренной кости, измеряется наибольшая продольная ось окостеневшего диафиза согласно рисунку 4 приложения 6 к настоящему Стандарту. При этом угол падения ультразвукового луча к оси бедренной кости составляет от 45° до 90°.

16. Оценка анатомических структур плода проводится согласно приложению 7 к настоящему Стандарту.

1) Головка плода. Оцениваются:

окостенение (осификация) костей черепа в поперечном и коронарном сечениях;

отсутствие дефектов (деформации или разрывы контуров) костей свода черепа;

интракраниальное пространство, где доминируют боковые желудочки, которые выглядят большими и эхогенными сосудистыми сплетениями;

полушария мозга – симметричные и разделены межполушарной щелью и серпом мозга.

В I триместре беременности для диагностики открытых дефектов нервной трубки оценивается интракраниальное пространство в области задней черепной ямки.

2) Лицевые структуры. При осмотре оцениваются носогубный треугольник (интактны или расщелина), нижняя челюсть (норма или микрогнатия), глазницы (гипотелоризм или гипертелоризм), носовая кость и лицевой профиль.

3) Шея. Оценивается правильное положение шеи относительно тела плода. Измеряется толщина воротникового пространства (далее – ТВП) и идентифицируются другие скопления жидкости, такие как гигромы и яремные лимфатические мешки.

4) Позвоночник. Нормальное положение позвонков и их целостность визуализируется путем получения продольного и поперечного сечения, а также оценивается интактность кожных покровов, покрывающих позвоночник.

5) Грудная клетка. В грудной клетке визуализируются легкие гомогенной структуры без признаков плеврального выпота, кистозных и солидных образований. Оцениваются непрерывность диафрагмы, нормальное расположение желудка и печени в брюшной полости плода.

6) Сердце. В норме сердце располагается в левой половине грудной клетки, а его длинная ось должна быть направленной влево, под углом около 45°+20°. Для оценки позиции сердца сначала определяется положение плода, идентифицируется его правая и левая сторона, затем определяется левостороннее расположение желудка и сердца плода. Сердце в норме занимает не больше 1/3 всей области грудной клетки. Аорта располагается слева от позвоночника. Осуществляется выведение и оценка четырехкамерного среза сердца, среза через выходные тракты из правого и левого желудочков, среза через 3 сосуда и трахею с помощью цветового допплеровского картирования.

7) Брюшная полость. В I триместрe беременности желудок и мочевой пузырь являются единственными гипоэхогенными структурами в брюшной полости. Расположение желудка в левой части брюшной полости в сочетании с расположением сердца слева подтверждает правильное расположение внутренних органов. Кишечник визуализируется в виде гиперэхогенной структуры прямоугольной формы. Почки плода определяются в паравертебральном положении, имеют бобовидную форму и слегка эхогенную структуру с типичной гипоэхогенной центральной частью, представленной почечной лоханкой.

8) Брюшная стенка. После 12 недель визуализируется нормальное прикрепление пуповины к передней брюшной стенке плода. Физиологическая пупочная грыжа является вариантом нормы до 11 недель беременности.

9) Конечности. Определяется наличие каждого костного сегмента верхних и нижних конечностей, наличие и нормальная ориентация кистей и стоп, количество пальцев рук.

10) Пуповина. Определяется количество сосудов в пуповине, место прикрепления пуповины и наличие кист.

17. Эхографические маркеры хромосомных аномалий и их оценка:

1) ТВП, увеличением ТВП считают его значение 3,5 мм и выше, согласно рисунку 5 приложения 6 к настоящему Стандарту;

2) носовая кость (присутствует или отсутствует) согласно рисунку 6 приложению 6 к настоящему Стандарту;

3) количество сосудов в пуповине (три сосуда или единственная артерия пуповины) согласно рисунку 7 приложения 6 к настоящему Стандарту.

18. Частота выявления аномалий развития плода при ультразвуковом скрининговом исследовании I триместра оценивается согласно приложению 8 к настоящему Стандарту.

19. При пренатальном ультразвуковом скрининге II триместра и III триместра беременности проводятся измерения следующих параметров:

1) БПР, ЛЗР и ОГопределяются на уровне:

поперечного сечение головки плода, зрительных бугров и (или) таламуса;

угла падения ультразвукового луча 90° по отношению к срединным эхо-структурам головного мозга;

симметричного изображения обоих полушарий головного мозга;

непрерывности срединной эхо-структуры (серп мозга), за исключением участка, где она прерывается за счет полости прозрачной перегородки и таламуса;

отсутствии визуализаций мозжечка.

2) ОЖ на уровне:

поперечного сечения живота плода;

расположения пупочной вены на 1/3 от передней стенки живота;

визуализации желудка;

отсутствии визуализации почек.

3) ДБ и длина плечевой кости (далее – ДП):

оптимальная визуализация ДБ и (или) ДП осуществляется, когда четко видны оба конца окостеневших метафизов бедренной и (или) плечевой кости;

измеряется наибольшая продольная ось окостеневшего диафиза.

Угол падения ультразвукового луча к оси бедренной и (или) плечевой кости составляет от 45° до 90°.

20. При пренатальном ультразвуковом скрининге II триместра и III триместра беременности оцениваются следующие анатомические структуры:

1) Головка плода. Четыре характеристики костей черепа плода оцениваются в рутинном порядке: размер, форма, целостность и костная плотность.

Форма: нормальный череп имеет овальную форму без локальных выпуклостей или дефектов, за исключением узких перерывов в контуре, соответствующих швам;

Целостность: не визуализируются костные дефекты. При патологии мозговая ткань выступает сквозь дефект в лобной или затылочной кости, но цефалоцеле возникает в других областях черепа;

Плотность: нормальная плотность костей черепа проявляется в равномерной гиперэхогенности контура черепа, прерываемой лишь в определенных анатомических областях черепными швами. Отсутствие соответствующей гиперэхогенности или чрезмерно четкая визуализация мозговых структур является поводом, чтобы предполагать недостаточную минерализацию костей (например, несовершенный остеогенез, гипофосфатозия).

2) Головной мозг. Оцениваются следующие структуры головного мозга:

боковые желудочки (включая сосудистые сплетения);

полость прозрачной перегородки;

серп мозга;

таламус;

мозжечок;

червь мозжечка;

большая цистерна;

мозолистое тело.

3) Лицевые структуры. Обе глазницы плода симметричны. В коронарном сечении проводится оценка носогубного треугольника на предмет исключения расщелины. В средне сагиттальном сечении оценивается лицевой профиль плода для выявления эхографических маркеров хромосомных аномалии таких как, выступающий лоб, микрогнатия. Так же в этом срезе измеряется длина кости носа (ДКН).

4) Шея. Шея плода обычно имеет цилиндрическую форму, без признаков выпуклостей, объемных образований или скопления жидкости. При пренатальном ультразвуковом скрининге II триместра измеряется толщина шейной складки (норма до 6,0 мм).

5) Грудная клетка. Грудная клетка плода правильной формы с плавным переходом в брюшную полость. Ребра имеют нормальную кривизну без деформаций. Ткань обоих легких выглядит гомогенной без признаков смещения срединных медиастинальных структур или наличия объемных образований. Диафрагма визуализируется в виде гипоэхогенной линии, разделяющей содержимое грудной (легкие и сердце) и брюшной полостей (печень и желудок).

6) Сердце. Сердце располагается в левой половине грудной клетки и его длинная ось в норме направлена влево под углом около 45° + 20°. Для оценки позиции сердца сначала определяется положение плода, идентифицируется правая и левая сторона, левостороннее расположение желудка и сердца плода. Сердце в норме занимает не больше 1/3 всей области грудной клетки. В четырехкамерном срезе сердца оценивается предсердия и желудочки. Оба предсердия в норме одинаковы по размерам. Клапан овального отверстия открывается в левое предсердие. Визуализируется нижний край межпредсердной перегородки, который называется первичной перегородкой, это место соединения стенок четырех камер сердца. При этом перегородка нижней части предсердий соединяется с перегородкой верхней части желудочков, где прикрепляются створки атриовентрикулярных клапанов, формируя "крест" сердца. В левое предсердие впадают легочные вены, определяются две легочные вены. Модераторный пучок –легко видимый мышечный пучок, который пересекает полость правого желудочка, и виден вблизи вершины желудочка. Он помогает морфологически отличить правый желудочек от левого. Верхушка левого желудочка выглядит более гладкой и образует верхушку сердца. Оба желудочка одинаковы по размерам и не иметь утолщенных стенок. Легкая диспропорция желудочков наблюдается в норме в третьем триместре беременности. При выявлении право-левосторонней асимметрии в середине беременности требует дальнейшего обследования. Межжелудочковая перегородка тщательно осматривается от вершины до места соединения стенок четырех камер сердца для исключения ее дефектов. Перегородка визуализируется, когда угол инсонации перпендикулярен ей. Два отдельных атриовентрикулярных клапана (правосторонний – трехстворчатый клапан; левосторонний – митральный клапан) визуализируются свободно и самостоятельно двигаются. Неотъемлемой частью скринингового исследования сердца плода является четырехкамерного среза, среза через выходные тракты из правого и левого желудочков и среза через 3 сосуда и трахею с помощью цветового допплеровского картирования (ЦДК).

Оценка расположения органов (ситуса) у плода, левостороннего расположения сердца и четырехкамерного среза сердца проводится согласно приложению 9 к настоящему Стандарту.

7) Брюшная полость. В начале исследования определяется правильное расположение внутренних органов. В нормальном положении желудок плода находится слева, кишечник - внутри брюшной полости, а пуповина интактна к передней брюшной стенке. Область прикрепления пуповины осматривается на предмет наличия дефектов передней брюшной стенки таких как, омфалоцеле или гастрошизис. Используя изображение в режиме серой шкалы в качестве дополнительного компонента рутинного исследования анатомии плода определяются сосуды пуповины

8) Почки и мочевой пузырь. Визуализируются мочевой пузырь и почки плода. Если мочевой пузырь или почечные лоханки будут визуально расширенными, проводятся их измерение. При отсутствии наличия мочевого пузыря при повторном ультразвуковом исследовании беременную направляют к высококвалифицированному специалисту для более детального исследования.

9) Позвоночник. При продольном и поперечном сечении определяются нормальное положение позвонков и их целостность, интактность кожных покровов, покрывающих позвоночник.

10) Конечности. Определяются наличие каждого костного сегмента верхних и нижних конечностей, нормальная ориентация рук и ног. При пренатальном ультразвуковом скрининге II триместра определяется количество пальцев рук и ног.

11) Гениталий. Характеристика наружных гениталий для определения пола плода является обязательным при пренатальном ультразвуковом скрининге. Для исключения аномалии развития пола плода изучается область промежности в различных сечениях. Определение пола плода проводится только с согласия родителей.

12) Плацента. Во II триместре беременности трансабдоминальный доступ позволяет визуализировать взаиморасположение плаценты и внутреннего зева шейки матки. Для исключения неправильного расположения плаценты, если нижний край плаценты достигает или перекрывает внутренний зев шейки матки, рекомендуется повторное исследование в III триместре беременности.

13) Оценка количества околоплодных вод. При ультразвуковом скрининге II триместра беременности проводится измерение только максимального вертикального кармана околоплодных вод, в III триместре проводится оценка индекса амниотической жидкости в четырех квадрантах с определением максимального вертикального кармана околоплодных вод.

Приложение 1 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Сводная информация по проведению пренатального ультразвукового скрининга за ___ квартал _____года

Медицинская организация

Охват беремен ных женщин ультразвуковым скринингом I -го триместра

выявлено ВПР плода в I-ом триместре

Охват беременных женщин ультразвуковым скринингом во II-ом триместре

выявлено ВПР плода во II-ом триместре

Охват беременных женщин ультразвуковым скринингом в III-ем триместра

выявлено ВПР плода в III-ем триместре

Выявлено всего

из них прер вано

из них пролонгируются/родились

не диагностированные (пропу щенные) ВПР плода

абс.

%

абс.

%

абс.

%

Примечание: ВПР- врожденные пороки развития

Приложение 2 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Структура выявленных ВПР плода За__ квартал ___ года

№	Структура ВПР плода (расписать по нозологиям)	Код (МКБ 10)	из них выявлено на I-скрининге	из них выявлено на II-скрининге	из них выявлено на III-скрининге	Выявлено всего	из них прервано	из них пролонгируются/родились	не диагностированные (пропущенные) ВПР плода
1	ВПР нервной системы:
	Анэнцефалия	Q 00.1
	Врожденная гидроцефалия	Q 03
	Врожденная аномалия мозолистого тела	Q 04.0
	Голопрозэнцефалия	Q 04.2
	Врожденные церебральные кисты	Q 04.6
	Спина бифида	Q 05
	Другие ВПР спинного мозга	Q 06
	Синдром Арнольда-Киари	Q 07.0
	Синдром Денди-Уокера
	Другие ВПР центральной нервной системы	Q 07
	Опухоль головного мозга	Q07.8
	Итого
2	ВПР системы кровообращения:
	Врожденный общий артериальный ствол	Q 20.0
	Врожденный дефект межжелудочковой перегородки	Q 21.0
	Врожденный дефект предсердной перегородки	Q 21.1
	Врожденный дефект предсердно-желудочковой перегородки	Q 21.2
	Тетрада Фалло	Q 21.3
	Врожденная коарктация аорты	Q 25.1
	Врожденная атрезия аорты	Q 25.2
	Врожденная атрезия /стеноз легочной артерии	Q 25.5
	Другие врожденные аномалии крупных артерий	Q 25.8
	СГЛОС	Q20.8
	Комбинированные ВПР ВПС
	транспозиция магистральных сосудов	Q 20,3
	Другие врожденные аномалии (пороки развитие) системы кровообращения	Q 28
	Опухоль сердца	Q24.8
	Итого
3	ВПР бронхо-легочной системы
	Врожденная секвестрация легкого/КАПРЛ	Q 33.2
	Врожденная гипоплазия и дисплазия легкого	Q 33.6
	Другие уточненные ВПР органов дыхания	Q 34.8
	Итого
4	ВПР лицевых структур
	Расщелина неба (волчья пасть)	Q 35
	Расщелина губы (заячья губа)	Q 36
	Расщелина неба и губы	Q 37
	Анофтальмия	Q 11
	Ариния	Q 30.1
	Микрогнатия	Q 75
	Гипертелоризм	Q 75.2
	Гипотелоризм
	Пробосцис
	Расщелина лица
	Другие ВПР лицевых структур
	Итого
5	ВПР органов пищеварения
	Врожденная атрезия пищевода без свища	Q 39.0
	Врожденная атрезия пищевода с трахеально-пищеводным свищом	Q 39.1
	Врожденная грыжа пищеводного отверстия диафрагмы	Q 40.1
	Врожденные отсутствие, атрезия и стеноз тонкого кишечника	Q 41
	Врожденные отсутствие, атрезия и стеноз толстого кишечника	Q 42
	Врожденный дивертикул Меккеля	Q 43.0
	ВПР желчного пузыря, желчных протоков и печени	Q 44
	Атрезия ануса	Q 42,3
	Другие ВПР ЖКТ	Q 45
	Итого
6	ВПР половых органов
	Кистозная аномалия развития яичника	Q 50.1
	Врожденная агенезия и аплазия матки	Q 51.0
	Неопущение яичка	Q 53
	Врожденная гипоплазия яичка и мошонки	Q 55.1
	Итого
7	ВПР мочевыделительной системы
	Агенезия почки односторонняя	Q 60.0
	Гипоплазия почки односторонняя	Q 60.3
	Синдром Поттера	Q 60.6
	Кистозная болезнь почек	Q 61
	Эктопическая почка	Q 63.2
	Другие патологии мочевыделительной системы
	Итого
8	ВПР костно-суставной системы
	Варусная стопа	Q 66.2
	Полидактилия	Q 69
	Синдактилия	Q 70
	Эктрадактилия
	Дефекты, укорачивающие верхнюю конечность	Q 71
	Дефекты, укорачивающие нижнюю конечность	Q 72
	Другие ВПР костей, черепа и лица	Q 75
	Ахондроплазия	Q 77.4
	Итого
9	Дефект диафрагмы
	Врожденная диафрагмальная грыжа	Q 79.0
	Другие пороки развития диафрагмы	Q 79.1
	Итого
10	Дефект передней брюшной стенки
	Омфалоцелле (пупочная грыжа)	Q 79.2
	Гастрошиз	Q 79.3
	Итого
11	ВПР при многоплодной беременности
	Фето-фетальный трансфузионный синдром
	Синдром обратной артериальной перфузии
	Неразделившиеся близнецы	Q 89,4
	Акардия
	Другие ВПР при многоплодной беременности
	Итого
12	МВПР
13	Другие ВПР
	ВСЕГО

Примечание:
МКБ-10 – перечень заболеваний по кодам Международной статистической классификации болезней и проблем, связанных со здоровьем 10 пересмотра
МВПР – множественные пороки развития плода
СГЛОС – синдром гипоплазии левых отделов сердца
КАПРЛ – кистоаденоматозный порок развития легкого
ВПС– врожденные пороки сердца
ЖКТ– желудочно кишечного тракта

Приложение 3 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Протокол ультразвукового скринингового исследования в I триместре беременности

Наименование медицинской организации:
_____________________________________________________________________
Адрес: _______________________________________________________________
Телефон: _____________________________________________________________
Дата исследования: " " месяц _______год , время: ___час ___мин
Фамилия, имя, отчество (при его наличии) беременной женщины: возраст: __ год
рождения, __ лет
Первый день последней менструации: ___________; срок беременности
по менструации: ______недель______ дней
Вид исследования: трансабдоминальный, трансвагинальный Визуализация:
______________________________________________________________________
В матке определяется: живой (ых) один плод (а) Сердечная деятельность плода:
__________________________________
Частота сердечных сокращений __ ударов в 1 минуту
Копчико-теменной размер __ мм, соответствует __ недель __ дней
Толщина воротникового пространства __ миллиметр (далее – мм)
Бипариетальный размер __ мм Лобно-затылочный размер __ мм
Окружность головы __ мм
Окружность живота __ мм
Длина бедра __ мм
Анатомические структуры плода: Форма головы: Структуры головного мозга:
Позвоночник: Сердце: 4-х камерный срез – выходные тракты желудочков –
Желудок: Передняя брюшная стенка: Почки: Мочевой пузырь: Пуповина имеет __
сосуда Верхние конечности: Нижние конечности:
Экстраэмбриональные структуры: Преимущественная локализация ветвистого
хориона: Особенности хориона:
Добавочный маркер хромосомной патологии плода: Кость носа:
Врожденные пороки развития плода:
Другие особенности стенок матки, строения шейки и области придатков:
Заключение: Беременность в сроке ____ недель __ дней.
Рекомендации:
Фамилия, имя, отчество (при его наличии) врача, подпись:

Приложение 4 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Протокол ультразвукового скринингового исследования во II–III триместрах беременности

Наименование медицинской организации:
______________________________________________________________________
Адрес: _______________________________________________________________
Телефон: ____________________
Дата исследования: "___" месяц ____ год , время: __час__ мин
Фамилия, имя, отчество (при его наличии) беременной женщины:
_________________________________________________________________________
возраст: ___ год рождения, ___ лет
Первый день последней менструации: _____; срок беременности по менструации: __
недель __ дней
Вид исследования: трансабдоминальный, трансвагинальный Визуализация:
Фетометрия: Бипариетальный размер __ мм Лобно-затылочный размер __ мм
Окружность головы __ мм Задние боковые желудочки мозга __ мм Мозжечок __ мм
Большая цистерна __ мм Шейная складка __ мм Окружность живота __ мм Длина
плечевой кости __ мм Длина бедренной кости __ мм Размеры плода: соответствуют
____ недель беременности
Предполагаемая масса плода: ___, 0 грамм (___ ±, 0 грамм), что соответствует ____
недель ___ дней беременности, Сердцебиение плода:
________________________________________________________________________
Частота сердечных сокращений ударов в 1 минуту:____________________________
Движения плода:_________________________________________________________
Положение плода:_________________, предлежание: __________________________
Плацента, пуповина, околоплодные воды: Плацента расположена по передней, задней
стенке, больше справа/слева, до дна, ___см выше внутреннего зева Область
внутреннего зева: Толщина плаценты: нормальная, уменьшена или увеличена до __
мм Структура плаценты: Cтепень зрелости плаценты: 0, I, II, III, что соответствует
или не соответствует сроку беременности Количество околоплодных вод: нормальное,
многоводие, маловодие Индекс амниотической жидкости ____ см: максимальный
вертикальный карман ____см Пуповина имеет __ сосуда
Анатомические структуры плода:
Форма головы: ____________________________________________________________
Структуры головного мозга: полушария, желудочки, средняя часть мозга и задняя
черепная ямка _____________________________________________________________
Лицевые структуры: глазницы, длина костей носа____ мм, носогубный треугольник и
нижняя челюсть _______________________________________
Позвоночник: расщепление позвоночника или кифосколиоз ______________________
Шея и (или) кожа: подкожный отек или кистозная гигрома _______________________
Сердце: 4-х камерный срез __________________________________________________
выходные тракты желудочков _______________________________________________
срез через три сосуда и трахею _______________________________________________
Передняя брюшная стенка: __________________________________________________
Желудок и кишечник: _______________________________________________________
Почки, мочевой пузырь: _____________________________________________________
Верхние и нижние конечности, суставы: _______________________________________
Врожденные пороки развития плода:
Заключение:
Рекомендации:
Фамилия, имя, отчество (при его наличии) врача, подпись:

Приложение 5 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Информированное согласие беременной женщины на ультразвуковое исследование плода

В соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 9 сентября 2010 года № 704 "Об утверждении Правил организации скрининга" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 6490), мне объяснили, что предстоящее ультразвуковое исследование плода проводится в следующих сроках:

Раннее ультразвуковое скрининговое исследования в I триместре беременности, на 11+0 – 13 недель 6 дней.

Второе ультразвуковое скрининговое исследования в II триместре беременности, на 19+0 – 21 недель 0 дней.

Третье ультразвуковое скрининговое исследования в III триместре беременности, на 30+0 – 32 недели 6 дней.

Дополнительное специальное исследование (по показаниям).

Данное исследование проводится по моей инициативе и (или) по направлению врача.

По медицинским показаниям _______________________________________________

1. Основное исследование краткое, и в нем проверяются только основные параметры, в соответствии со сроком беременности и протоколом ультразвукового исследования плода.

2. Я осведомлена о том, что возможности ультразвукового исследования ограничены, и не гарантируется обнаружение всех возможных пороков или дефектов плода во всех случаях и беременностях.

3. Я осведомлена о существовании пороков или дефектов, которые невозможно с абсолютной уверенностью определить при ультразвуковом исследовании плода.

4. Я знаю, что точность и возможность диагностировать пороки и дефекты зависят от самого дефекта, возраста беременной женщины, положения и расположения плода, его движений, и проходимости звуковых волн.

5. Я знаю, что результаты ультразвукового исследования плода ограничены, учитывая существующие ситуации во время исследования беременной женщины, и есть пороки, которые могут развиться или обнаружиться позже в течении беременности.

6. Я знаю, что при обнаружении пороков или дефектов потребуется дополнительное исследование по решению лечащего врача.

7. Я знаю, что необходимо представить результаты ультразвукового исследования плода врачу акушеру-гинекологу.

Понимая все вышеизложенное, я согласна на проведение обследования плода, принимая во внимание ограниченные возможности ультразвукового исследования плода.

Я информирована, что существует возможность дополнительных и специальных исследований по желанию беременной женщины в различных медицинских учреждениях, в том числе в негосударственных медицинских организациях за счет личных средств беременной женщины.

Фамилия, имя, отчество (при его наличии) __________________________
Подпись: _______________________ Дата: _________________________
Подписано в присутствии: _______________________________________

Приложение 6 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Метод измерения

Рисунок 1

Метод измерения копчико-теменного размера у плода
(КТР 77 мм - 13+6 недель)

Рисунок 2

Головка плода. Измерение бипариетального, лобно-затылочного размеров и окружности головки

Рисунок 3

Измерение окружности живота в поперечном сечении

Рисунок 4

Измерение длины бедренной кости

Рисунок 5

Эхографическое измерение толщины воротникового пространства

Рисунок 6

Нормальное изображение лицевого профиля и носовой кости

Рисунок 7

Оценка количества сосудов в пуповине

Приложение 7 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Оценка анатомических структур плода при ультразвуковом исследовании в I триместре беременности

Орган/анатомическая область	Оценка
Головка плода	присутствует кости свода черепа серп мозга желудочки с сосудистыми сплетениями
Шея	нормальный вид толщина воротникового пространства
Лицевые структуры	глазницы с хрусталиками носовая кость лицевой профиль/нижняя челюсть губы интактны
Позвоночник	позвонки (в продольном и поперечном срезах) поверхность кожи интактна
Грудная клетка	симметричные легочные поля отсутствие свободной жидкости и объемных образований
Сердце	регулярный сердечный ритм четыре симметричные камеры
Брюшная полость	желудок определяется в верхнем левом квадранте мочевой пузырь почки
Брюшная стенка	нормальное прикрепление пуповины отсутствие дефекта в пупочной области
Конечности	четыре конечности, каждая состоит из трех сегментов нормальная ориентация кистей и стоп конечностей
Плацента	расположение и структура
Пуповина	три сосуда

Приложение 8 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Частота выявления аномалий развития плода при ультразвуковом скрининговом исследовании I триместра беременности

100 % обнаружение	Потенциально обнаруживаемые	0 % обнаружение
аномалия стебля тела анэнцефалия алобарная голопрозэнцефалия экзенцефалия гастрошизис мегацистис	дефекты задней черепной ямки расщелина позвоночника расщелина лица пороки сердца почечные дефекты отсутствие верхних и нижних конечностей полидактилия	микроцефалия агенезия мозолистого тела вентрикуломегалия опухоли плода эхогенные поражения легких атрезия двенадцатиперстной кишки обструкция кишечника гидронефроз (стеноз мочеточника или пузырно- мочеточниковый рефлюкс)

Приложение 9 к Стандарту организации проведения пренатального ультразвукового скрининга в Республике Казахстан

Оценка расположения органов (ситуса) у плода, левостороннего расположения сердца и четырехкамерного среза сердца

Расположение органов и основные аспекты	определение правой и левой сторон плода желудок и сердце находятся слева сердце занимает 1/3 грудной клетки большая часть сердца находится слева ось сердца направлена влево 45° + 20° определяются четыре камеры нормальный сердечный ритм нет перикардиального выпота
Камеры предсердий	два предсердия, одинаковые по размеру клапан овального отверстия открывается в левое предсердие первичная перегородка предсердий является интактной прилегающая к "кресту" легочные вены входят в левое предсердие
Камеры желудочков	два желудочка, одинаковые по размеру отсутствие гипертрофии стенок желудочков модераторный пучок находится у верхушки правого желудочка интактная межжелудочковая перегородка от верхушки к "кресту"
Атриовентрикулярное соединение и клапан	интактный "крест" сердца два атриовентрикулярных клапана открываются и двигаются свободно дифференциальное смещение: септальная створка трехстворчатого клапана прикреплена несколько ближе к верхушке сердца по сравнению с септальной створкой митрального клапана