ИПС "Әділет"

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы № 71 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 113) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған "Медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекциялардың алдын алу жөніндегі санитариялық-эпидемияға қарсы, санитариялық-профилактикалық іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары бекітілсін.

2. "Медициналық ұйымдарда инфекциялық бақылауды жүргізу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2013 жылғы 15 қаңтардағы № 19 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8339 болып тіркелген) күші жойылды деп танылсын.

3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрі

А. Ғиният

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрі
2022 жылғы 2 желтоқсандағы
№ ҚР ДСМ-151 бұйрығына
қосымша

"Медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекциялардың алдын алу жөніндегі санитариялық-эпидемияға қарсы, санитариялық-профилактикалық іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы "Медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекциялардың алдын алу жөніндегі санитариялық-эпидемияға қарсы, санитариялық-профилактикалық іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (бұдан әрі – Санитариялық қағидалар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 17 ақпандағы № 71 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 113) тармақшасына сәйкес әзірленген және медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекциялардың алдын алу жөніндегі санитариялық-эпидемияға қарсы, санитариялық-профилактикалық іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды белгілейді.

2. Осы Санитариялық қағидаларда мынадай терминдер пайдаланылды:

1) антисептика – емдеуді қамтамасыз ету және инфекциялық процестің дамуының алдын алу мақсатында пациенттің терісіндегі, сілемейлі қабықшаларындағы, жаралар мен қуыстардағы ықтимал қауіпті микроорганизмдердің өмір сүруіне бөгет жасау немесе жою тәсілдерінің жиынтығы;

2) антисептиктер – антисептика жүргізуге арналған химиялық, биологиялық құралдар;

3) антибиотиктер – микроорганизмдердің өсуін бәсеңдететін, шығу тегі табиғи немесе жартылай синтетикалық дәрілік препараттар;

4) асептика – операция, емдеу және диагностикалық емшаралар кезінде инфекция қоздырғыштарының пациенттің терісіне, жарасына және қуыстарға түсуінің алдын алуға бағытталған тәсілдердің жиынтығы;

5) дезинфекция – сыртқы ортада инфекциялық және паразиттік аурулардың қоздырғыштарын жоюға бағытталған арнайы іс-шаралар кешені;

6) дезинфекциялық құралдар (бұдан әрі – дезқұралдар) – дезинфекциялау, стерилдеу алдында тазарту, стерилдеу (стерилдеу құралдары), дезинсекциялау (дезинсекциялау құралдары) жүргізуге арналған химиялық және биологиялық құралдар, сондай-ақ репелленттер мен педикулоцидтер;

7) инфекцияның көзі – микроорганизмдердің жиналуын, өсуін, көбеюін және қоршаған ортаға бөлінуін қамтамасыз ететін олардың өмір сүруінің табиғи ортасы;

8) инфекциялық бақылау – медициналық ұйымдарда АІИ туындауының және таралуының алдын алуға бағытталған ұйымдастыру, санитариялық-эпидемияға қарсы және санитариялық-профилактикалық іс-шаралар жүйесі;

9) инкубациялық кезең – инфекция қоздырғышы организмге түскен сәттен бастап аурудың алғашқы симптомдары пайда болғанға дейінгі уақыттың бөлігі;

10) инфекциялық бақылау стандарттары – инфекциялық бақылау жүйесін ұйымдастыру және жүргізу тәртібі;

11) медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекция (бұдан әрі – МККБИ) – пациенттің денсаулық сақтау ұйымдарында медициналық қызметтерді алуымен байланысты бактериялық, вирустық, паразиттік немесе грибоктан пайда болатын кез келген инфекциялық ауру немесе қызметкердің медициналық ұйымда жұмыс істеуі салдарынан пайда болатын инфекциялық ауру;

12) медициналық ұйымға инфекцияның әкелінуі – стационарға түскенге дейін болған және стационарда пайда болған немесе анықталған инфекциялық аурулар;

13) тәуекел факторлары – бұл МККБИ пайда болуына мүмкіндік беретін қоршаған ортаның немесе организмнің өзінің жағдайы және инфекция қоздырғышын беруге қатысатын қоршаған ортаның элементтері;

14) штамм – белгілі бір инфекция көзінен бөлінген және уақтылы сыныптау тестілері бойынша сәйкестендірілген бактериялардың, грибоктардың және өзге де микроорганизмнің таза өсіндісі;

15) экзогенді инфекция – сырттан енген микроорганизмдерді жұқтырудың нәтижесінде дамитын инфекция;

16) эндогенді инфекция – организмнің өз қоздырғыштарының белсенділігі нәтижесінде дамитын инфекция;

17) эндометрит – жатырдың сілемейлі қабығының ішкі беткі қабатында қабыну (эндометрия) үдерісін тудыратын ауру;

18) эпидемиологиялық қадағалау – инфекция жағдайлары туралы деректерді жүйелі жинау, салыстыру және талдау және медициналық көмектің сапасы мен инфекциялық аурулардың профилактикасын жақсарту жөніндегі шараларды қабылдау үшін жауапты адамдарды ақпаратпен қамтамасыз ету;

19) эпидемиологиялық диагностика – бұл аурулардың пайда болу себептері мен жағдайларын анықтау тәсілдері. Тәуекел бөлімшелерін, тәуекел топтары мен ұжымдарын, сондай-ақ тәуекел уақытын анықтауды, тәуекел факторлары туралы гипотезаларды тұжырымдауды, бағалауды және дәлелдеуді, профилактика бағыттарын негіздеуді және оның нәтижелерін бағалауды қамтамасыз етеді. Эпидемиологиялық диагностиканың негізгі бөлімдері ретроспективті және жедел эпидемиологиялық талдау болып табылады.

2-тарау. Медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекциялардың алдын алу жөніндегі санитариялық-эпидемияға қарсы, санитариялық-профилактикалық іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

3. МККБИ жағдайы эпидемиологиялық диагностика деректерінің, пациентте болатын (эндогенді инфекция) және медициналық араласу жүргізумен байланысты (экзогенді инфекция) тәуекел факторлары әсерінің негізінде осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес МККБИ анықтау өлшемшарттарын ескере отырып айқындалады.

4. Медициналық ұйымдарда МККБИ жағдайы тіркелген кезде бірінші тәулік ішінде санитариялық-эпидемияға қарсы және санитариялық-профилактикалық іс-шаралардың жедел жоспары әзірленеді.

5. Пациенттің медициналық ұйымда болған кезеңде немесе одан шыққаннан кейін инкубациялық кезең ішінде анықталған инфекциялық аурулары медициналық ұйым бойынша МККБИ ретінде есепке алынуға жатады.

6. Медициналық ұйым бойынша МККБИ ретінд есепке алуға Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес:

1) жаңа туған нәрестелердің тері инфекциялары – егер үйге шығарылғаннан кейін жеті тәуліктің ішінде пайда болса, генерализацияланған түрлері – үйге шығарылғаннан кейін күнтізбелік отыз тәулік ішінде пайда болса;

2) акушерлік-гинекологиялық көмек көрсетумен байланысты инфекциялық асқынулар – үйге шығарылғаннан кейін отыз тәулік ішінде пайда болса;

3) хирургиялық араласудың инфекциялық асқынулары – үйге шығарылғаннан кейін күнтізбелік отыз тәуліктің ішінде пайда болса, имплантант болған кезде операция жасалғаннан кейін бір жылдың ішінде пайда болса есепке алынуға жатады.

7. Денсаулық сақтау ұйымы МККБИ-ны тіркеген кезде аумақтық бөлімшеге "Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органға инфекциялық аурулар, улану жағдайлары туралы ақпарат (шұғыл хабарлама) беру қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21532 болып тіркелген) Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 26 қазандағы № ҚР ДСМ-153/2020 бұйрығына сәйкес шұғыл хабарлама береді.

8. Медициналық ұйым қызметкері МККБИ жағдайының тіркелуі туралы мәліметтерді аумақтық бөлімшеге берген кезде пациент медициналық ұйымға келіп түскен күні, МККБИ белгілерінің пайда болған күні, шоғырландыру, бұрын алған медициналық манипуляцияларды (бөлімше, емдеу-диагностикалық емшара түрлері) және эпидемиологиялық деректерді көрсетеді. МККБИ-дың әрбір анықталған жағдайы "Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы есепке алу мен есеп құжаттамасының нысандарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2021 жылғы 20 тамыздағы № ҚР ДСМ-84 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 24 тамызда № 24082 болып тіркелген) Мемлекеттiк санитариялық-эпидемиологиялық бақылау органдарының инфекциялық және паразиттік ауруларды есепке алу (№267/е нысанды) журналына енгізіледі.

9. Медициналық ұйымға инфекция әкелінген жағдайда инфекция жұқтыру орын алған медициналық ұйымға және аумақтық бөлімшеге эпидемиологиялық деректерді және клиникалық-диагностикалық зерттеулердің нәтижелерін көрсете отырып, бір тәулік ішінде ақпарат жіберіледі. МККБИ жағдайы анықталған кезде эпидемиологиялық тергеп-тексеру жүргізіледі, тергеп-тексеру барысында инфекцияның көзін, оның берілу факторлары мен жолдарын анықтау, МККБИ жаңа жағдайларының тіркелуінің алдын алу бойынша шара қолданылады.

10. Медициналық ұйымдар меншік нысанына қарамастан аумақтық бөлімшелерге тергеп-тексеру аяқталғаннан кейін күнтізбелік 3 күннің ішінде әрбір МККБИ жағдайының кезеңдік есептері мен тергеп-тексеру хаттамасын ұсынады.

11. Өндірістік бақылауды жүзеге асыру жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру "Өндірістік бақылауды жүзеге асыруға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрінің 2016 жылғы 6 маусымдағы № 239 бұйрығында көзделген тәртіппен жүргізіледі.

12. Эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша зерттеулер тізбесі мен көлемі нақты эпидемиологиялық жағдайға сәйкес айқындалады.

13. МККБИ тіркелген кезде инфекция көзін анықтау мақсатында байланыста болған адамдарда: медициналық ұйымның персоналында, адамдарды күтетін пациенттерде инфекциялық аурулар қоздырғыштарының болуына зертханалық тексеру жүргізіледі.

14. Инфекциялық аурулардың қоздырғыштарын тасымалдаушылығы анықталған медицина персоналы диагнозын анықтау және емделу үшін инфекционистке тексерілуге жіберіледі. Тасымалдаушылар тексерілу және емделу кезеңінде санация кезінде жұмыстан шеттетіледі немесе эпидемиологиялық қауіп төндірмейтін жұмысқа ауыстырылады.

15. Медициналық манипуляцияларды жүзеге асыратын медицина персоналың қол гигиенасы осы Санитариялық қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес медицина ұйымы қызметкерлерінің қолдарын өңдеу кезеңдерін ескере отырып жүргізіледі.

16. Терінің және сілемейлі қабықтардың тұтастығының бұзылуымен байланысты барлық медициналық манипуляциялар бір рет қолданылатын стерилді қолғаппен жүргізіледі. Бір пациенттен (донордан, реципиенттен) артық адаммен байланыста болған кезде бір рет қолданылатын қолғаптың сол бір жұбын немесе оларды өңдегеннен кейін қайта пайдалануға жол берілмейді.

17. Бір рет қолданылатын стерилді қолғаптар кез келген хирургиялық емшараларда, босандыруда, инвазивті рентгенологиялық емшараларда, қан тамырларымен жанасу және онымен манипуляциялар кезінде (орталық сызық), пациенттерде ашық тыныс алу контуры бар өкпені жасанды желдетуде трахеобронхиалды діңді санациялау кезінде, қанмен, шырышты қабықтармен және зақымдалған терімен жанасқан кезде, патогенді және шартты-патогенді микроорганизмдердің болуы мүмкін кезде, қынапты тексеру кезінде, толық парентеральды қоректендіруге арналған препараттарды және химиялық-терапевтік құралдарды дайындау кезінде қолданылады.

18. Қалған медициналық манипуляциялар жүргізу кезінде пациенттің зақымдалмаған терісімен жанасқанда бір рет қолданылатын стерилденбеген қолғаптар қолданылады. Бір рет қолданылатын стерилденбеген қолғаптар күре тамырға жіберу үшін жүйелерді ағытқан кезде, күре тамырға салу құрылғыларын қою немесе алып тастау кезінде кезінде қолданылады.

19. Бір рет қолданылатын стерилденген, стерилденбеген қолғаптар биологиялық сұйықтықтармен ластанған кезде, сондай-ақ олардың бүтіндігі бұзылған кезде одан әрі пайдалануға жол берілмейді. Бір рет қолданылатын қолғаптарды ұзақ уақыт қолдану қажет болған кезде, жаңа қолғапты киер алдында қолды антисептикпен сүртіп, оларды әр 2 сағат сайын ауыстырып отыру қажет.

20. Денсаулық сақтау ұйымдарында эпидемияға қарсы іс-шараларды жүргізу сапасын бактериологиялық бақылау осы Санитариялық қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес денсаулық сақтау ұйымында эпидемияға қарсы іс-шараларды жүргізу сапасын бактериологиялық бақылау жөніндегі нұсқаулықты ескере отырып жүргізіледі.

21. Медициналық қалдықтарды жинау, зарарсыздандыру, уақтылы сақтау, тасымалдау және кәдеге жарату "Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21080 болып тіркелген) Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 11 тамыздағы № ҚР ДСМ - 96/2020 бұйрығына сәйкес жүргізіледі.

"Медициналық көмек
көрсетумен байланысты
инфекциялардың алдын алу
жөніндегі санитариялық-
эпидемияға қарсы,
санитариялық-профилактикалық
іс-шараларды ұйымдастыруға
және жүргізуге қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
1-қосымша

1. Медициналық ұйымдарда медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекцияларды анықтау өлшемшарттары

1. Медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекция (бұдан әрі –МККБИ) жағдайларын анықтау науқастың жағдайын тікелей бақылаудың, стационарлық науқастың медициналық картасын, зертханалық және диагностикалық зерттеулердің нәтижелерін зерделеу нәтижесі болып табылады. МККБИ-ы диагностикалық өлшемшарттардың кешені және науқасқа медициналық көмек көрсету негізінде айқындалады.

2. Зертханалық деректер клиникалық, биохимиялық және микробиологиялық зерттеулердің нәтижелерін және диагностикалық зерттеудердің, оның ішінде рентгенологиялық, ультрадыбыстық, компьютерлік томографияның, ядролық-магниттік резонанстың, радиоизотопты сканерлеудің, эндоскопияның, биопсияның және пункциялық биопсияның қосымша әдістерін қамтиды.

3. МККБИ диагнозы анықталған кезде науқастың денсаулық сақтау ұйымына инкубациялық және жұқпалы кезеңдерде келуін болдырмау қажет.

2. Хирургиялық араласу саласындағы инфекциялар

4. Инфекциялық процестің шоғырлануы бойынша хирургиялық араласумен байланысты инфекциялар: тілік айналасындағы үстіңгі хирургиялық жара инфекциялары, тілік айналасындағы терең енген хирургиялық жара инфекциялары және ағзаның және қуыстың хирургиялық араласу айналасындағы инфекциялары болып бөлінеді.

5. Тілік айналасындағы үстіңгі хирургиялық жара инфекциялары операциядан кейін отыз күннің ішіде пайда болады және тек тілік айналасындағы тері мен теріасты тіндерін қамтиды. Пациентте инфекцияның мынадай белгілерінің немесе симптомдарының кемінде біреуінің:

1) үстіңгі тіліктен іріңді бөліндінің болуы;

2) үстіңгі тілік айналасынан асептикалық жолмен алынған сұйықтықтан немесе тіннен микроорганизмдердің бөлінуі;

3) хирургиялық тілік айналасының ауырсынуы, аздаған ісіну, қызару, температураның көтерілуі оң нәтижені көрсетеді;

4) хирургтың немесе басқа емдеуші дәрігердің хирургиялық араласу айналасындағы үстіңгі инфекция диагнозы болуы тілік айналасындағы үстіңгі хирургиялық жара инфекциясын анықтау өлшемшарттары болып табылады.

6. Тілік айналасындағы терең енген хирургиялық жара инфекциясы имплантат болмаған жағдайда операциядан кейін күнтізбелік отыз күннің ішінде немесе операция жасалған жерде имплантат болған кезде бір жылдың ішінде пайда болады. Инфекцияны осы операциямен байланысты деп есептеуге негіздің болуы және тілік айналасындағы терең жұмсақ тіндерді (фасциялды және бұлшықет қабаттарын) қамтуы және науқаста инфекцияның мынадай белгілерінің немесе симптомдарының біреуінің:

1) осы хирургиялық араласу айналасындағы ағзадан немесе қуыстан емес, тілік тереңдігінен іріңді бөліндінің болуы;

2) пациентте инфекцияның мынадай белгілердің немесе симптомдардың: жара себіндісі теріс нәтиже беретін жағдайларды қоспағанда қызбаның болуы (37,5⁰C жоғары) немесе ауырсыну болған кезде жараның жиектерінің өздігінен ашылуы немесе оны хирургтың әдейі ашуы;

3) қарап-тексеру, қайта операция жасау, гистологиялық-патологиялық немесе рентгенологиялық зерттеу кезінде терең тілік айналасында абсцесс немесе инфекция белгілерінің байқалуы;

4) хирург немесе басқа емдеуші дәрігер хирургиялық араласу айналасындағы терең енген инфекция диагнозы болуы тілік аймағында терең хирургиялық инфекцияны анықтау өлшемшарттары болып табылады.

7. Хирургиялық араласу айналасындағы ағзадағы немесе қуыстағы инфекция имплантат болмаған жағдайда операциядан кейін отыз күннің ішінде немесе операция жасалған жерде имплантат болған кезде бір жылдың ішінде пайда болады. Инфекция операциямен байланысты болып есептелуі және инфекция (операция кезінде ашылған немесе алынған тері тілігінен, фасциялардан және бұлшықет қабаттарынан басқа) организмнің кез-келген бөлігін қамтуы және науқаста инфекцияның мынадай белгілерінің немесе симптомдарының біреуінің:

1) ағзада немесе қуыста орнатылған дренажда іріңді бөліндінің болуы;

2) ағзадан немесе қуыстан асептикалық жолмен алынған сұйықтықтан немесе тіннен микроорганизмдердің бөлінуі;

3) қарап-тексеру, қайта операция жасау, гистологиялық-патологиялық немесе рентгенологиялық зерттеу кезінде ағзаны немесе қуысты қамтитын абсцесс немесе инфекцияның басқа да белгілерінің байқалуы;

4) ауруханадан шыққаннан кейін отыз тәуліктің ішінде хирург немесе басқа емдеуші дәрігері қойған хирургиялық араласу айналасындағы ағзадағы немесе қуыстағы инфекция (тиісті ағзадағы операциядан кейін пайда болған перитонит, остеомиелит, пневмония, пиелонефрит, медиастинит, эндометрит, цистит, уретрит, эндокардит) диагнозы болуы хирургиялық араласу айналасындағы ағзадағы немесе қуыстағы инфекцияны анықтау өлшемшарттары болып табылады.

3. Қан ағысы жолдарының (қан арнасының) бастапқы инфекциялары

8. Қан ағысы жолдарының бастапқы инфекцияларына зертханалық деректермен расталған инфекциялар немесе медициналық көмекке байланысты клиникалық сепсис жатады.

9. Науқаста қан ағысы жолдарының инфекциясын зертханалық растау өлшемшарттары:

1) қан себінділерінде белгілі патогендік микроорганизмдердің анықталуы. Осы микроорганизмнің басқа локализациядағы инфекциясымен байланысының болмауы;

2) мынадай белгілердің біреуінің: қызбаның (38⁰C-тан жоғары), қалтыраудың немесе артериялық гипотензияның, олигурияның (20 мл / сағаттан аз) және мынадай белгілердің бірінің болуы:

әр түрлі уақытта алынған екі қан талдауында тері бетінде байқалатындардың арасындағы микроорганизмдердің анықталуы және бұл микроорганизмнің басқа локализациядағы инфекциямен байланысының болмауы;

пациенттен тамырішілік құрылғымен алынған қан себінділерінде терінің беткі қабатында өмір сүретін микроорганизмдердің анықталуы және дәрігердің микробқа қарсы тиісті терапияны тағайындауы болып табылады.

4. Ауруханаішілік пневмония

10. Ауруханаішілік пневмонияның өлшемшарттары медициналық көмек көрсетумен байланысты инфекцияның клиникалық, рентгенологиялық және зертханалық белгілерінің әртүрлі комбинацияларын қамтиды. Қақырық себінділерінің нәтижелері қоздырғышты және микроорганизмдердің антибиотик сезгіштігін анықтау үшін қолданылады.

11. Ауруханаішілік пневмонияны анықтау өлшемшарттары пациентте мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

1) кеуде қуысын физикальды қарап-тексеру кезінде қырылдың немесе перкуссия кезінде ақырын дыбыстың және мыналардың бірінің болуы:

қайта басталған іріңді қақырық немесе қақырық сипатының өзгеруі;

қан себіндісінен микроорганизмді бөлу;

транстрахальды аспирация арқылы, бронх шайындыларынан немесе биопсия арқылы алынған материалдан микроорганизмді бөлу;

2) кеудені рентгенологиялық зерттеп-тексеру кезінде жаңа қайта басталған немесе прогрессиялаушы инфильтрацияның, индурацияның, плевралық тұтасуының немесе плевралық сұйықтықтың жиналуының және мыналардың бірінің байқалуы:

қайта пайда болған іріңді қақырық немесе бөлінетін қақырық сипатының өзгеруі;

қан себіндісінен патогенді микроорганизмді бөлуі;

транстрахальды аспирация арқылы, бронх шайындыларынан немесе биопсия арқылы алынған материалдан үлгідерден патогенді микроорганизмді бөлу;

бронх сөлінен вирусты бөлу немесе вирусты антигенді анықтау;

M иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің диагностикалық маңызды титрі немесе қос сарысу үлгілерінде G иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің қоздырғышқа төрт еселік артуы;

пневмонияның болуын растайтын гистологиялық-патологиялық деректер;

3) 12 айға дейінгі науқаста мынадай белгілердің: апноэның, тахипноэның, брадикардия, брадикардия, сырыл, жөтел және мынадай кез-келген белгілердің болуы:

бронх сөлінің жиі бөлінуі;

іріңді қақырықтың пайда болуы немесе бөлінетін қақырық сипатының өзгеруі;

қан себіндісінен патогенді микроорганизмді бөлу;

трахальды аспирация арқылы, бронх шайындыларынан немесе биопсия арқылы алынған материалдан үлгідерден патогенді микроорганизмді бөлу;

бронх сөлінен вирусты бөлу немесе вирусты антигенді анықтау;

M иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің диагностикалық маңызды титрі немесе қос сарысу үлгілерінде G иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің патогенге төрт еселік артуы;

пневмонияның болуын растайтын гистологиялық-патологиялық деректер;

4) 12 айға дейінгі жастағы науқаста кеудені рентгенологиялық тексеру кезінде жаңадан қайта басталған немесе прогрессиялаушы инфильтрацияның, нығызданудың, плевралық тұтасуының немесе плевралық сұйықтықтың жиналуының және мыналардың бірінің байқалуы:

бронх сөлінің жиі бөлінуі;

іріңді қақырықтың пайда болуы немесе бөлінетін қақырық сипатының өзгеруі;

қан себіндісінен патогенді микроорганизмді бөлу;

транстрахеальды аспирация арқылы, бронх шайындыларынан немесе биопсия арқылы алынған материалдан үлгідерден микроорганизмді бөлу;

бронх сөлінен вирусты бөлу немесе вирусты антигенді анықтау;

пневмонияның болуын растайтын гистологиялық-патологиялық деректер.

5. Несеп шығару жолдарының инфекциялары

12. Несеп шығару жолдарының инфекцияларына несеп шығару жолдарының клиникалық байқалатын инфекциялары, симптомсыз бактериурия және несеп шығару жолдарының медициналық көмек көрсетумен байланысты басқа да инфекциялары жатады.

13. Несеп шығару жолдарының манифестті инфекцияларын анықтау өлшемшарттары пациентте мынадай жағдайлардың болуы болып табылады:

1) мынадай белгілердің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), кенеттен зәр шығаруға ұмтылудың, жиі зәр шығарудың, дизурияның, шат үсті ауырсынуының және несеп себіндісінде (микроорганизмдердің екі түрінің) 105-тен астам колония / мл болуы;

2) мынадай белгілердің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), кенеттен зәр шығаруға ұмтылудың, жиі зәр шығарудың, дизурияның, шат үсті ауырсынуының және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

лейкоциттердің және/немесе нитраттардың эстеразаларға оң нәтиже көрсетуі;

пиурия (центрифугаланбаған зәрдің үлгісін зерттеу кезінде айыру қабілеті жоғары 10 лейкоцит/мл-ден немесе 3 лейкоциттен жоғары);

центрифугаланбаған зәр үлгілерін Грам бойынша бояу кезінде микроорганизмдерді табу;

бір уропатогенді микроорганизмді зәрдің 1055 колония/мл-ден жоғары мөлшерде екі реттік себу;

тиісті антимикробтық терапия алатын науқаста 105-ден жоғары мөлшердегі бір уропатогенді микроорганизмге оң нәтиженің байқалуы;

дәрігер қойған диагноз;

дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауы;

3) 12 айға дейінгі жастағы науқаста мыналардың: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (36,5⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, дизурияның болуы, ұйқышылдықтың немесе құсудың және несеп себіндісінде (микроорганизмдердің екі түрінің) 105-тен астам колония/мл байқалуы;

4) 12 айға дейінгі жастағы науқаста мыналардың: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, дизурияның болуы, ұйқышылдықтың немесе құсудың және келесі жағдайлардың бірінің байқалуы:

лейкоциттердің және / немесе нитраттардың эстеразаларға оң нәтиже көрсетуі;

пиурия;

центрифугаланбаған зәр үлгілерін Грам бойынша бояу кезінде микроорганизмдерді анықтау;

бір уропатогенді микроорганизмді зәрдің 1055 колония/мл-ден жоғары мөлшерде екі реттік себу;

дәрігер қойған диагноз;

дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауы.

Несеп катетерінің ұшын бактериологиялық зерттеудің оң нәтиже көрсетуі зәр шығару жолдарының инфекциясын диагностикалаудың тиісті әдісі болып табылмайды.

Бактериологиялық зерттеу үшін зәрді алу оны алу техникасының ережелеріне сәйкес және стерилділікті сақтай отырып жүзеге асырылады.

Бір жасқа дейінгі балалардан бактериологиялық зерттеуге зәр алу катетерлеу немесе қуықты шат үсті пункциялау арқылы жүзеге асырылады. Зәр жинағыштан алынған зәрді бактериологиялық зерттеудің оң нәтижесі сенімді болып табылмайды.

Симптомсыз бактериурияны анықтау өлшемшарттары науқаста мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

1) несеп себіндісіне 7 күнге дейін қуықты катетерлеу және науқаста қызбаның (38⁰С-тан жоғары), кенеттен зәр шығаруға ұмтылудың, жиі зәр шығарудың, дизурияның, шат үсті ауырсынуының болмауы және несеп себіндісінде 105-тен астам колония / мл мөлшеріндегі микроорганизмдердің екі түрінің байқалуы;

2) қуықты катетерлеу бактериологиялық зерттеу оң нәтиже көрсеткенге дейін 7 күннің ішінде жүргізілмеуі және пациентте бактериологиялық зерттеудің кемінде екі оң нәтижесінің байқалуы, бұл кезде несеп себіндісінде 105-тен астам колония/мл мөлшеріндегі микроорганизмдердің екі түрі байқалады және науқаста қызба (38⁰С-тан жоғары), кенеттен зәр шығаруға ұмтылу, жиі зәр шығару, дизурия, шат үсті ауырсынуы болмайды.

14. Несеп шығару жолдарының (бүйрек, несепағар, қуық, несеп жолы немесе іштің немесе бүйректің айналасын қоршайтын тіндер) басқа инфекцияларын анықтау өлшемшарттары пациентте мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

1) сұйықтық себіндісінен (несеп емес) немесе инфекцияланған аймақтан алынған тін үлгісінен патогенді микроорганизмді бөлу;

2) визуалды қарап-тексеру кезінде немесе хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын абсцесс немесе инфекцияның басқа да белгілері;

3) мынадай белгілердің екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), инфекция жерінде локализацияланған ауру сезімінің немесе ауырсынудың және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы:

инфекция жерінде іріңді бөліндінің бөлінуі;

зақымдалған ағзаның инфекциясымен салыстыруға болатын микроорганизмді қан себіндісінде бөлу;

инфекцияның болуын растайтын рентгенологиялық деректер (ультрадыбыстық, компьютерлік, магниттік-резонанстық томография немесе радиологиялық зерттеулердегі патологиялық белгілер);

дәрігер бүйректің, несеп жолының, қуықтың, ретроперитонеальды және перинефральды кеңістік инфекциясы диагнозын қоюы;

дәрігер бүйрек, уретрия, қуық, ретроперитонеальды және перинефральды кеңістік инфекцияларына қарсы терапияны тағайындауы;

4) 12 айға дейінгі жастағы науқаста басқа себептер болмаған жағдайда мыналардың біреуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, дизурияның, ұйқышылдықтың немесе құсудың және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы:

5) инфекция жерінде іріңді бөліндінің бөлінуі;

зақымдалған ағзаның инфекциясымен салыстыруға болатын микроорганизмді қан себіндісінде бөлу;

инфекцияның болуын растайтын рентгенологиялық деректер (ультрадыбыстық, компьютерлік, магниттік-резонанстық томография немесе радиологиялық зерттеу кезіндегі патологиялық белгілер);

дәрігер бүйрек, уретрия, қуық, ретроперитонеальды және перинефральды кеңістік инфекцияларына қарсы терапияны тағайындауы.

6. Буын және сүйек инфекциялары

15. Буын және сүйек инфекцияларына остеомиелит, буын немесе буынқап инфекциялары, медициналық көмек көрсетумен байланысты омыртқааралық дискілердің инфекциялары жатады.

16. Остеомиелитті анықтау өлшемшарттары пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) сүйек тіндерінің себіндісінде микроорганизмді бөлу;

2) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын остеомиелит белгілері;

3) басқа ешқандай себептер болмаған жағдайда мыналардың екеуінің: қызбаның (38⁰ С-тан жоғары), локальды ісіну, ауырсыну, қызу, болжамды инфекция ошағынан бөліндінің бөлінуі және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

қан себіндісінде микроорганизмді бөлу;

қанды зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

инфекцияның болуын растайтын рентгенологиялық деректер болып табылады.

17. Буын немесе буынқап инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың біреуінің болуы:

1) синовиальды сұйықтық себіндісінде немесе синовиальды тін биоптатында микроорганизмнің бөлінуі;

2) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық зерттеу деректерімен расталатын буын немесе буынқап инфекцияларының белгілері;

3) басқа ешқандай себептер болмаған жағдайда мыналардың екеуінің: буынның ауыруы, ісінуі, ауырсыну, қызу, буыннан сұйықтықтың немесе қимыл-қозғалыс амплитудасының шектелуі және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

Грам бойынша бояған кезде синовиальды сұйықтық үлгілерінде көрінетін микроорганизмдер және лейкоциттер;

қанды, несепті немесе синовиальды сұйықтықты антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

синовиальды сұйықтықтың инфекцияға тән және негізгі ревматикалық аурудың белгілері болып табылмайтын жасушалық және биохимиялық сипаттамалары;

инфекцияның болуын растайтын рентгенологиялық деректер болып табылады.

18. Омыртқааралық дискілердің инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) инфекцияланған жерден хирургиялық араласу кезінде немесе пункциялық биопсия арқылы алынған тін үлгілерінің себінділерінде микроорганизм бөлу;

2) зақымдалған жердегі инфекцияның хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын белгілері;

3) басқа ешқандай себептермен түсіндірілмейтін қызба (38⁰С-тан жоғары) немесе зақымдалған жердің ауыруы және инфекцияның болуын растайтын рентгенологиялық деректер;

4) басқа ешқандай себептермен түсіндірілмейтін қызба (38⁰С-тан жоғары) немесе зақымдалған жердің ауыруы және қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы болып табылады.

7. Жүрек-қан тамыр жүйесі инфекциялары

19. Жүрек-қантамыр жүйесі инфекциялары санатына медициналық көмек көрсетумен байланысты артерия немесе тамыр, эндокардит, миокардит, перикардит және медиастенит инфекциялары жатады.

20. Артерия немесе тамыр инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) хирургиялық араласу кезінде тамыр немесе артерия қабырғаларынан алынған тін үлгілерінің себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі, бұл кезде қан себіндісі зерттелмейді немесе микроорганизмдер себілмейді;

2) зақымдалған тамыр айналасындағы инфекцияның хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын белгілері;

3) мыналардың бірінің: қызба (38⁰С-тан жоғары), зақымдалған тамыр айналасындағы ауырсынудың, эритеманың, қызудың және мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

тамырішілік канюля ұшынан алынған, жартылай сандық жолмен өсірілген үлгі себіндісінде 15-тен астам колонияның;

қан себінділері зерттелмеген жағдайда немесе патогенді микроорганизмдер саны артпаған кезде;

4) зақымдалған тамыр айналасынан ірің ағуы, бұл кезде қан себінділері зерттелмейді немесе патогенді микроорганизмдер саны артпайды;

5) 12 айға дейінгі жастағы науқаста мыналардың бірінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, дизурияның, ұйқышылдықтың, құсудың, зақымдалған тамыр айналасындағы ауырсынудың, эритеманың, қызудың және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

қан себінділері зерттелмеген жағдайда немесе патогенді микроорганизмдер саны артпаған кезде.

21. Жүрек қақпақшасының немесе қақпақшалы протездің инфекциялық эндокардитін анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) қақпақша тіні үлгісінің себіндісінде немесе вегетацияда микроорганизмнің бөлінуі;

2) басқа ешқандай себептермен түсіндірілмейтін қызба (38⁰С-тан жоғары), жүректе жаңа шуылдардың пайда болуы немесе бұрынғы шуылдары сипатының өзгеруі, эмболиялық құбылыстар, терідегі белгілер (нүктелі немесе сызықтық қан ағулар, тері астындағы ауыратын түйіншектер), іркілісті жүрек жеткіліксіздігі, электр өткізгіштіктің бұзылуы, диагноз қайтыс болудың алдында қойылған жағдайда дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауы және мынадай кез-келген жағдайлардың екеуінің болуы:

қанның екі себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

себінділерді зерттеу теріс нәтижелер берген немесе ол жүргізілмеген жағдайда қақпақша тіні үлгісін Грам бойынша бояу кезінде микроорганизмдерді анықтау;

хирургиялық араласу немесе аутопсия кезінде байқалатын вегетацияның;

қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

эхокардиографиялық зерттеу кезінде жаңа вегетациялардың пайда болу белгілері болып табылады;

3) 12 айға дейінгі жастағы науқаста басқа ешқандай себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің немесе одан көбінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37°С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, жүректе жаңа шуылдардың пайда болуының немесе бұрынғы шуылдары сипатының өзгеруінің, эмболиялық құбылыстардың, терідегі белгілердің, іркілісті жүрек жеткіліксіздігі, электр өткізгіштіктің бұзылуы, диагноз қайтыс болудың алдында қойылған жағдайда дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауының және келесі кез-келген жағдайлардың бірінің болуы:

қанның екі себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

хирургиялық араласу немесе аутопсия кезінде байқалатын вегетацияның;

қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

эхокардиографиялық зерттеу (бұдан әрі – ЭКГ) кезінде жаңа вегетациялардың пайда болу белгілері болып табылады.

22. Инфекциялық миокардитті немесе перикардитті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) перикардты пункциялау арқылы немесе хирургиялық араласу кезінде алынған тін үлгілерінде немесе перикард сұйықтығында микроорганизмнің бөлінуі;

2) басқа ешқандай себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің: қызбаның (38 ° С-тан жоғары), кеуде ауыруының, парадоксальды пульстың, жүрек көлемінің ұлғаюы мынадай кез-келген жағдайлардың бірінің болуы:

ЭКГ арқылы байқалатын, миокардитке немесе перикардитке тән бұзылыстар;

қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

жүрек тінін гистологиялық зерттеу кезінде анықталған миокардит немесе перикардит белгілері;

жұтқыншақ тіні немесе нәжіс үлгілерінің себінділерінде вирусты бөлу немесе бөлмеу арқылы бір мезгілде типтік спецификалық антиденелер деңгейінің төрт есе жоғарылауы;

эхокардиография, компьютерлік томография (бұдан әрі – КТ), ядролық магнитті-резонанстық томография (бұдан әрі – ЯМРТ), ангиография арқылы немесе инфекцияның болуын растайтын басқа да рентгендік деректермен анықталатын перикардиальды бөлінді;

3) 12 айға дейінгі жастағы науқаста басқа ешқандай себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, парадоксальды пульстың, жүрек көлемінің ұлғаюы және мынадай кез-келген жағдайлардың бірнің болуы:

ЭКГ байқалатын миокардитке немесе перикардитке тән бұзылыстар;

қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

жүрек тінін гистологиялық зерттеу кезінде анықталған миокардит немесе перикардит белгілері;

эхокардиография, КТ, ЯМРТ, ангиография арқылы немесе инфекцияның болуын растайтын басқа да рентгендік деректермен анықталатын перикардиальды бөлінді болып табылады.

23. Медиастенитті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) көкірек қуысын пункциялау арқылы немесе хирургиялық араласу кезінде алынған көкірек қуысы тінінің үлгілерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық зерттеу деректерімен расталатын медиастенит белгілері;

3) мыналардың бірінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), кеуде ауыруының, төс сүйегі қозғалуының және келесі кез-келген жағдайлардың бірінің болуы:

көкірек қуысы айналасынан ірің ағу;

қан себіндісінде немесе көкірек қуысы айналасындағы бөліндіде микроорганизмнің бөлінуі;

көкірек қуысы рентгенограммада көрінетін ұлғаюы;

4) 12 айға дейінгі жастағы науқаста мыналардың бірінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, төс сүйегі қозғалуының және мынадай кез-келген жағдайлардың бірінің болуы:

көкірек қуысы айналасынан ірің ағу;

қан себіндісінде немесе көкірек қуысы айналасындағы бөліндіде микроорганизмнің бөлінуі;

рентгенограммада көрінетін көкірек қуысының кеңеюі.

8. Орталық жүйке жүйесі инфекциялары

24. Орталық жүйке жүйесі инфекцияларына бассүйекішілік инфекциялар, менингиттер, вентрикулиттер және медициналық көмек көрсетумен байланысты менингитсіз жұлын абсцестері жатады.

25. Бассүйекішілік инфекцияларды (бас миы абсцесі, субдуральды немесе эпидуральды инфекция, энцефалит) анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) бас миы немесе қатты ми қабықшасы тінінің үлгілерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық зерттеу деректерімен расталатын абсцесс немесе бассүйекішілік инфекция белгілері;

3) басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің: бастың ауыруының, айналуының, қызбаның (38⁰С-тан жоғары), және топиялық неврологиялық белгілердің болуы, сана деңгейінің өзгеруі, шатасуы, диагноз қайтыс болудың алдында қойылған жағдайда дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауы және мынадай кез-келген жағдайлардың болуы болып табылады:

пункциялау арқылы немесе хирургиялық араласу кезіндегі биопсия немесе аутопсия кезінде алынған бас миы тінінің үлгілерін немесе абсцесс құрамын микроскопиялық зерттеу кезінде патогенді микроорганизмдерді анықтау;

қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

инфекция болуын растайтын рентгенологиялық деректер;

M иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің диагностикалық маңызды титрі және/ немесе қос сарысу үлгілерінде G иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің патогенге төрт еселік артуы;

4) 12 айға дейінгі жастағы науқаста мыналардың екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, локализацияланған неврологиялық белгілердің сана деңгейінің өзгеруі, диагноз қайтыс болудың алдында қойылған жағдайда дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауы және мынадай кез-келген жағдайлардың болуы болып табылады:

қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

26. Менингитті немесе вентрикулитті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) жұлын-ми сұйықтығы себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың бірінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, мойын бұлшықетінің қаттылығы, менингеальды белгілер, бассүйек-ми жүйкелері жағынан болатын белгілер, ашушаңдық, диагноз қайтыс болудың алдында қойылған жағдайда дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауы және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

жұлын-ми сұйықтығында лейкоциттер мен ақуыз деңгейлерінің артуы және/немесе глюкоза деңгейінің төмен болуы;

жұлын-ми сұйықтығы үлгілерін Грам бойынша бояу кезінде патогенді микроорганизмдерді анықтау;

қан себіндісінде микроорганизмді анықтау;

жұлын-ми сұйықтығын, қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

IM иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің диагностикалық маңызды титрі және/ немесе қос сарысу үлгілерінде G иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің патогенге төрт еселік артуы;

3) 12 айға дейінгі жастағы науқаста басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың бірінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, мойын бұлшықетінің қаттылығы, менингеальды белгілер, бассүйек-ми жүйкелері жағынан болатын белгілер, ашушаңдық, диагноз қайтыс болудың алдында қойылған жағдайда дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауы және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

жұлын-ми сұйықтығы үлгілерін Грам бойынша бояу кезінде патогенді микроорганизмдерді анықтау;

қан себіндісінде микроорганизмді анықтау;

жұлын-ми сұйықтығын, қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

M иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің диагностикалық маңызды титрі патогенге төрт еселік артуы.

Трансплаценттік жолмен пайда болған менингитке сенімді дәлелдер болмаса, жаңа туған сәбилердегі менингит МККБИ болып есептеледі.

Шунтты орнатқаннан кейін 12 ай ішінде пайда болатын инфекция хирургиялық операциядан кейінгі менингит болып есептеледі, егер ол шунтты орнатқаннан кейін 12 айдан немесе одан көп уақыттан соң пайда болса, ОЖЖ инфекциясы ретінде бағаланады.

Менингоэнцефалит менингит болып есептеледі.

Менингитті жұлын ми абсцессі менингит болып есептеледі.

27. Менингитсіз жұлын абсцесін (жұлын-ми сұйықтығын немесе жақын орналасқан сүйек құрылымдарын қоспағанда жұлын, эпидуральды немесе субдуральды кеңістігіндегі абсцесс) анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) жұлын, эпидуральды немесе субдуральды кеңістігіндегі абсцесс құрамында микроорганизмнің бөлінуі;

2) хирургиялық араласу немесе аутопсия кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық зерттеу деректерімен расталатын жұлын, эпидуральды немесе субдуральды кеңістігіндегі абсцесс;

3) басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың бірінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), арқаның ауруының, ошақты гиперстезияның, радикулиттің, парапарездің, параплегияның, диагноз қайтыс болудың алдында қойылған жағдайда дәрігердің тиісті антимикробтық терапияны тағайындауы және мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

жұлын абсцесін растайтын рентгенологиялық деректер.

9. Көз, құлақ, мұрын, тамақ және ауыз қуысы инфекциялары

28. Көз, құлақ, мұрын және ауыз қуысы инфекцияларына конъюнктивиттер және басқа да көз инфекциясының түрлері жатады. Құлақ инфекцияларына сыртқы құлақтың қабынуы, ортаңғы құлақтың қабынуы, ішкі құлақтың қабынуы және мастоидит жатады. Мұрын, тамақ және ауыз қуысы инфекцияларына ауыз қуысы инфекциялары, жоғарғы тыныс алу жолдары инфекциялары және синуситтер жатады. Жоғарыда аталған барлық инфекция түрлері үшін басты өлшемшарт медициналық көмек көрсетумен байланыстың болуы болып табылады.

29. Конъюнктивитті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) конъюнктивадан немесе жақын орналасқан тіндерден (қабақтан, көздің қабығынан, мейбомийлі бездерден немесе майлы бездерден) алынған іріңді экссудат себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) көз қарашығының ауыруы немесе конъюнктиваның немесе көз қарашығын қоршаған тіндердің қызаруы және келесі жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

Грам бойынша бояу кезінде экссудат үлгілерінде лейкоциттердің және патогенді микроорганизмердің болуы;

іріңді экссудат;

экссудат немесе көз конъюнктивасы қырындыларын антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

экссудатты немесе көз конъюнктивасы қырындыларын микроскопиялық зерттеу кезіндегі көп ядролы алып жасушалар;

конъюнктива экссудатында вирустарды өсіру кезінде оң нәтиженің алынуы;

30. Көздің (конъюнктивиттен басқа) өзге де инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) алдыңғы немесе артқы камераның немесе шыны тәрізді дене сұйықтығы себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің: көз қарашығының ауыруы, көру қабілетінің бұзылуы, гипопион және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

дәрігер қойған диагноз;

қанды антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

қан себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі.

31. Сыртқы құлақтың қабынуын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) сыртқы құлақ қуысынан бөлінген іріңді себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) мынадай белгілердің біреуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), сыртқы құлақ қуысының ауыруы, қызаруы, сұйықтықтың бөлінуі және іріңді бөлінді үлгілерін Грам бойынша бояу кезінде патогенді микроорганизмдерді анықтау болып табылады.

32. Ортаңғы құлақтың қабынуын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) ортаңғы құлақтың айналасынан тимпаноцентеза арқылы немесе хирургиялық араласу кезінде алынған сұйықтық себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) келесі белгілердің бірінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), дабыл жарғағының ауыруы, қабыну, дабыл жарғағы қозғалғыштығының тартылуы немесе азаюы, дабыл жарғағының артында сұйықтықтың жиналуы болып табылады.

33. Ішкі құлақтың қабынуын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) хирургиялық араласу кезінде ішкі құлақтан алынған сұйықтық себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) дәрігер қойған диагноз болып табылады.

34. Мастоидитті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) емізік тәрізді өсіндінің іріңді бөліндісі себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), ауырсынудың, сезгіштіктің, эритеманың, бас ауыруының, бет жүйкесінің сал тартуы және мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

емізік тәрізді өсіндінің іріңді бөліндісін Грам бойынша бояу кезінде патогенді микроорганизмдерді анықтау;

қанды антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы.

35. Ауыз қуысы (ауыз қуысы, тіл немесе иек үстінің) инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) ауыз тіндерінен немесе қуысынан алынған іріңді бөлінді себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) визуалды тексеру, хирургиялық араласу кезінде немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын абсцесс немесе ауыз қуысы инфекцияларының басқа да белгілері;

3) мынадай белгілердің бірінің: абсцестің, жараның, қабынған ауыз қуысының үстінде шығыңқы ақ дақтардың, ауыз қуысының сілемейлі қабықшаларында түйіншектердің болуы болып табылады:

Грам бойынша бояу кезінде патогенді микроорганизмдерді анықтау;

калий гидрохлоридімен бояу кезінде оң нәтижелердің алынуы;

сілемейлі қабықша қырындыларын микроскопиялық зерттеу кезіндегі көп ядролы алып жасушалар;

ауыз қуысының бөліндісін антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

дәрігер қойған диагноз және жергілікті немесе зеңге қарсы пероральды терапия тағайындау.

36. Синуситті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) синус қуысынан алынған іріңді бөлінді себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) мынадай белгілердің бірінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), зақымдалған қуыс үстінің айналасында ауырсынудың немесе гиперестезияның, бас ауыруының, іріңді экссудаттың және мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

диафаноскопияның оң нәтижелері;

инфекцияның болуын растайтын рентгенологиялық деректер.

37. Тыныс алу жолдары инфекцияларын (фарингит, ларингит, эпиглоттит) анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) мынадай белгілердің екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), артқы қабырғада эритеманың, ангина, жөтелдің, қырылдың және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

зақымдалған жерден алынған үлгілердің себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

қанды немесе бронх бөлінділерін антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

M иммундық-глобулин сыныыбындағы антиденелердің диагностикалық маңызды титрі және/ немесе қос сарысу үлгілерінде G иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің патогенге төрт еселік артуы;

дәрігер қойған диагноз.

2) тексеру, хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын абсцесс;

3) 12 айға дейінгі науқаста басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), апноэның, брадикардияның, мұрыннан ағудың, тамақта іріңді бөліндінің және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

зақымдалған жерден алынған үлгілердің себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

қанды немесе бронх бөлінділерін антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

M иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің диагностикалық маңызды титрі

және/ немесе қос сарысу үлгілерінде G иммундық-глобулин сыныбындағы патогенге төрт еселік артуы;

дәрігер қойған диагноз.

10. Ас қорыту жүйесі инфекциялары

38. Ас қорыту жүйесі инфекцияларына гастроэнтерит, гепатит, некротикалық энтероколит, асқазан-ішек жолдарының инфекциялары, медициналық көмек көрсетумен байланысты, ешқандай санатқа кірмейтін интраабдоминальды инфекциялар жатады.

39. Гастроэнтеритті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) құсумен немесе дене температурасының (38⁰C-тан жоғары) көтерілуімен бірге жүретін немесе жүрмейтін диареяның жіті ұстамасының (12 сағаттың ішінде нәжістің сұйық болуы) және инфекцияға қатысты емес басқа ықтимал себептердің болмауы (диагностикалық процедуралар, дәрілік заттарға жағымсыз реакциялар, созылмалы аурудың асқынуы, ауырсыну, эмоционалды стресс);

2) басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің: лоқсудың, құсудың, бас ауыруының, іш ауыруының және мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

нәжіс себінділерінде немесе тік ішектен алынған жағындыларда ішек микроорганизмінің бөлінуі;

патогенді ішек микроорганизмдерін микроскопиялық немесе электронды-микроскопиялық зерттеу арқылы анықтау;

қан немесе нәжіс үлгілерін антигендерге немесе антиденелерге зерттеу кезінде патогенді ішек микроорганизмдерін анықтау;

тін себінділеріндегі (уыт сынамасындағы) жасушалардың патологиялық өзгеруі

және/ немесе қос сарысу үлгілерінде G иммундық-глобулин сыныбындағы антиденелердің патогенге төрт еселік артуы.

40. Гепатитті анықтау өлшемшарты пациентте басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мыналардың екеуінің: қызбаның (38⁰C-тан жоғары), анорексияның, лоқсудың, құсудың, іш ауыруының, сарғыштықтың болуы немесе бұрын (3 айға дейін) жүргізілген трансфузияның және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

1) антигендерді немесе антиденелерді А гепатиті, В гепатиті немесе дельта-гепатитіне зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

2) бауыр функцияларының зертханалық деректермен расталатын бұзылуы (жоғары аланин-аспартатаминотрансфераз (АЛТ/АСТ) және билирубин деңгейлері);

3) несепте немесе ауыз-жұтқыншақ бөліндісінде цитомегаловирусты (ЦМВ) анықтау.

41. Жаңа туған нәрестелерде некротикалық энтероколиттті анықтау өлшемшарты балада басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мынадай жағдайлардың екеуінің: құсудың, іш кебуінің, тамақтандыруды бастағанға дейін қалдықты құбылыстардың және келесі рентгенологиялық белгілердің болуы:

1) пневмоперитонеум;

2) ішек пневматозы;

3) аш ішектің өзгермейтін "қатты" ілмектері болып табылады.

42. Гастроэнтеритті және аппендицитті қоспағанда асқазан-ішек жолдары бөліктерінің (өңеш, асқазан, аш ішек, тоқ ішек, тік ішек) инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың болуы:

1) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын абсцесс немесе инфекцияның басқа да белгілері;

2) басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін және зақымдалған органдағы немесе тіндегі инфекциямен бірге жүретін мынадай белгілердің екеуінің: қызбаның (38 ° C-тан жоғары), лоқсудың, құсудың, іштің ауыруының немесе сезгіштігінің және келесі рентгенологиялық белгілердің болуы болып табылады:

хирургиялық араласу немесе эндоскопиялық процедура немесе хирургиялық әдіспен енгізілген кезінде дренаж арқылы алынған бөлінді себіндісінде немесе тін үлгісінде микроорганизмнің бөлінуі;

нәжіс себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

инфекцияның болуын растайтын рентгенологиялық деректер;

эндоскопиялық зерттеу кезінде байқалатын патологиялық өзгерістер (мысалы, Кандида тудыратын эзофагит немесе проктит).

43. Ɵт қабын, өт жолдарын, бауырды (вирусты гепатиттен басқа), көкбауырды, ұйқы безін, көк етті, диафрагма астындағы кеңістікті, іш қуысының басқа да тіндерін немесе жерлерін зақымдайтын интраабдоминальды инфекцияларды анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) интраабдоминальды кеңістіктен хирургиялық араласу немесе аспирациялық биопсия кезінде алынған іріңді бөліндінің себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын абсцесс немесе интраабдоминальды инфекцияның басқа да белгілері;

3) басқа белгілі себептермен түсіндірілмейтін мынадай белгілердің екеуінің: қызбаның (38⁰C-тан жоғары), лоқсудың, құсудың, іштің ауыруының, сарғыштықтың және мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

хирургиялық әдіспен енгізілген дренаж (жабық дренажды жүйе, ашық дренаж немесе Т-түтігі) арқылы алынған бөлінді себіндісінде немесе тін үлгісінде микроорганизмнің бөлінуі;

хирургиялық араласу кезінде немесе пункциялау арқылы алынған сұйық бөлінді үлгісінде немесе тінде Грам бойынша бояу кезінде патогенді микроорганизмдерді анықтау;

қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі және инфекцияның болуын растайтын рентгенологиялық деректер.

11. Төменгі тыныс алу жолдары инфекциялары

44. Төменгі тыныс алу жолдары инфекцияларына (пневмониядан басқа) медициналық көмек көрсетумен байланысты бронхит, трахеобронхит, бронхиолит, трахеит, өкпе абсцесі және эмпиема жатады.

45. Бронхитті, трахеобронхитті, бронхиолитті, трахеитті (пневмония белгілері болмаған жадайда) анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) науқаста пневмонияның клиникалық немесе рентгенологиялық белгілерінің болмауы, мынадай жағдайлардың екеуінің: қызбаның (38⁰C-тан жоғары), жөтелдің, қақырықтың пайда болуы немесе жиі бөлінуі, қырылдың, стридордың және келесі кез-келген жағдайлардың болуы:

2) трахеядан терең аспирациялау немесе бронхоскопия арқылы алынған үлгілердің себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

3) бронх сұйықтығын антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

4) 12 айға дейінгі науқаста науқаста пневмонияның клиникалық немесе рентгенологиялық белгілерінің болмауы және мыналардың екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), жөтелдің, қақырықтың пайда болуы немесе жиі бөлінуі, қырылдың, стридордың және келесі жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

трахеядан терең аспирациялау немесе бронхоскопия арқылы алынған үлгілердің себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

бронх сұйықтығын антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

46. Төменгі тыныс алу жолдары инфекцияларының басқа да түрлерін анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың біреуінің болуы:

1) жағындыда немесе өкпе тіні үлгілерінің себіндісінде немесе плевра сұйықтығын қосқанда, сұйықтықтарда микроорганизмнің бөлінуі;

2) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын өкпе абсцесі немесе эмпиема;

3) өкпені рентгенографиялық зерттеу кезінде көрінетін абсцесс қуысы болып табылады.

12. Репродуктивті ағзалардың инфекциялары

47. Акушерлік-гинекологиялық практикада және ерлердегі урологиялық бұзылыстарды емдеуде байқалатын инфекциялар тобы репродуктивті ағзалардың инфекциялары ретінде анықталады. Бұл санатқа эндометрит, эпизиотомиядан туындаған инфекциялар, жыныс еріндерінің қабынуы және ер және әйел адамдардың репродуктивті ағзалары инфекцияларының басқа да түрлері жатады.

48. Эндометритті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) хирургиялық араласу кезінде пункциялау немесе жөкелі биопсия арқылы алынған эндометрия сұйықтығы немесе эндометрия тіні үлгілерінің себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) жатырдан іріңді бөліндінің бөлінуі және мыналардың екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), іштің ауыруының немесе жатыр сезгіштігінің болуы болып табылады.

49. Эпизиотомиядан туындаған инфекцияны анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

1) эпизиотомияның айналасынан ірің ағу;

2) эпизиотомияның айналасындағы абсцесс.

50. Қынап күмбезі қабынуын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың біреуінің болуы болып табылады:

1) қынаптан ірің ағу;

2) қынап күмбезінің абсцесі;

3) қынап күмбезінің айналасынан алынған сұйықтық немесе тін себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі.

51. Ер және әйел адамдардың репродуктивті ағзалары (аналық және аталық без қосалқылары, қуықасты безі, қынап немесе эндометриттен және қынап күмбезінен басқа, ішкі жамбастың кез-келген басқа тіндері) инфекцияларын анықтау өлшемшарттары пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

1) зақымдалған жерден алынған тін үлгілері себінділерінде немесе сұйықтықта микроорганизмнің бөлінуі;

2) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистопатологиялық деректермен расталатын абсцесс немесе инфекцияның басқа да белгілері;

3) мынадай белгілердің екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), лоқсудың, құсудың, ауырсынудың, сезгіштіктің, дизурияның және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы:

қан себіндісінде микроорганизмді бөлу;

дәрігер қойған диагноз.

13. Тері және жұмсақ тіндер инфекциялары

52. Тері және жұмсақ тіндер инфекцияларына (хирургиялық тіліктің инфекциялануымен байланысты емес) тері инфекциялары, жұмсақ тіндер инфекциялары, ойық инфекциялары, күйік инфекциялары, сүт безі абсцессі немесе мастит, омфалит, жаңа туған сәбилердегі пустулезді бөртпелер, жаңа туған сәбилерді сүндеттеу операциясынан кейін туындайтын инфекциялар жатады. Басты өлшемшарт медициналық көмек көрсетумен байланыстың болуы болып табылады.

53. Тері инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

1) ірің ағу, пустулезді бөртпелер, везикулярлы бөртпелер немесе шиқан;

2) зақымдалған жердегі мынадай белгілердің екеуінің: локализацияланған ауырсынудың, ісінудің, қызарудың, қызудың және мынадай жағдайлардың біреуінің болуы:

аспират себіндісінде немесе зақымдалған жерден бөлінетін бөліндіде микроорганизмді анықтау (сау тері флорсындағы микроорганизмдерді анықтау кезінде бір микроорганизмнен таза өсінді алу қажет);

қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

зақымдалған тінді немесе қанды антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

зақымдалған тінді микроскопиялық зерттеу кезіндегі көп ядролы алып жасушалар;

54. Жұмсақ тіндер инфекцияларын (некротикалық фасцилит, инфекциялы гангрена, некротиалық целлюлит, инфекциялы миозит, лимфаденит, лимфангит) анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы болып табылады:

1) зақымдалған жерден алынған тін себіндісінде немесе бөліндіде микроорганизмнің бөлінуі;

2) зақымдалған жерден іріңнің ағуы;

3) хирургиялық араласу кезінде байқалатын немесе гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын абсцесс немесе инфекцияның басқа да белгілері;

4) зақымдалған жердегі мынадай белгілердің екеуінің: локализацияланған ауырсынудың, ісінудің, қызарудың, қызудың және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

қанды немесе несепті антигендерге зерттеу кезінде оң нәтиженің алынуы;

55. Тіндердің беткі, сонымен қатар ішкі қабаттарының инфекцияларын қосқанда, ойық инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

мынадай белгілердің екеуінің (қызарудың, ауырсынудың, жара шеттері ісінуінің) және мынадай жағдайлардың бірінің:

1) жара шетінен пункциялау немесе биопсия арқылы алынған сұйықтық себінділерінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі болуы болып табылады.

56. Күйік инфекцияларын анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) күйікті жараның сыртқы түрінің немесе бақыланатын процестер сипатының өзгеру, мысалы, қабыршақтың тез бөлінуі, оның түсінің қара-қоңыр, қара немесе күлгін түске дейін өзгеруі, жара шеттерінің ісінуі және күйік жарасы биоптатын гистологиялық зерттеуінің патогенді микроорганизмдердің жақын орналасқан сау тіндерге өтуін көрсетуі;

2) күйікті жараның сыртқы түрінің немесе бақыланатын процестер сипатының өзгеру, мысалы, қабыршақтың тез бөлінуі, оның түсінің қара-қоңыр, қара немесе күлгін түске дейін өзгеруі, жара шеттерінің ісінуі және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

инфекцияның анық белгілері болмаған кезде қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

герпессимплекс вирусының бөлінуі, жарық немесе электронды микроскопия арқылы гистологиялық зерттеу кезінде жараның түрін анықтау, жара бетінің биоптаттарындағы немесе қырындыларындағы электронды микроскопия арқылы вирустық бөлшектерді визуализациялау;

3) күйіктері бар науқаста мынадай белгілердің екеуінің: қызбаның (38⁰С-тан жоғары), гипотермияның (37⁰С-тан төмен), гипотонияның (90 мм сын.баған. төмен систоликалық қысымның), олигурияның (20 мл/сағ.төмен), алдында диета ұстау кезінде көміртектерді қалыпты қорытудан туындаған гипергликемияның және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

күйік жарасы биоптатын гистологиялық зерттеуінің патогенді микроорганизмдердің жақын орналасқан сау тіндерге өтуін көрсетуі;

қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

57. Сүт безі абсцесін немесе маститті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) зақымдалған сүт безі тіні үлгілерінің хирургиялық дренаж немесе пункциялау арқылы алынған себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

2) хирургиялық араласу кезінде байқалатын, гистологиялық-патологиялық деректермен расталатын сүт безі абсцесі немесе инфекцияның басқа да белгілері;

3) дененің қызуы (38⁰С-тан жоғары), сүт безі тіндерінің жергілікті қабынуы және дәрігер қойған диагноз болып табылады.

58. Жаңа туған нәрестелерде омфалитті анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

эритема немесе/және кіндік шұңқырынан сарысулы бөлінділердің бөлінуі және мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) бөлінді немесе аспират себіндесінде микроорганизмді бөлу;

2) қан себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

3) эритема және кіндік шұңқырынан іріңнің ағуы болып табылады.

59. Катетеризациялау жүргізілген болса, алайда бактериологиялық зерттеу нәтижелері теріс болса немесе ол жүргізілмесе, кіндік артериясы және тамырдың инфекциясы, жүрек-қантамыр жүйесінде болатын МККБИ инфекциясы деп есептеледі.

60. Егер нәрестеде инфекция ауруханадан шыққаннан кейін 7 тәуліктен кейін пайда болса, тері жамылғыларының инфекциялары МККБИ инфекциясы деп бағаланады.

61. Сәбилерде (12 айға дейінгі айлық сәбилерде) пустулезді бөртпелерді анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) балада пустулезді бөртпелердің болуы және дәрігер қойған диагноз;

2) балада пустулезді бөртпелердің болуы және дәрігер тағайындаған микробқа қарсы терапия болып табылады.

62. Жаңа туған (30 күнге дейінгі жастағы) сәбилерді сүндеттеу операциясынан кейін туындайтын инфекцияларды анықтау өлшемшарты пациентте мынадай жағдайлардың бірінің болуы:

1) балада тілінген жерінен іріңнің ағуы;

2) сәбиде мынадай белгілердің бірінің: эритеманың, ісінудің, тілінген жердің ауырсынуының және зақымдалған жерден алынған үлгі себіндісінде микроорганизмнің бөлінуі;

3) балада мынадай белгілердің бірінің: эритеманың, ісінудің, тілінген жердің ауырсынуының, зақымдалған жерден алынған үлгіде тері флорасының микроорганизмінің бөлінуі және дәрігер қойған диагноз немесе дәрігер тағайындаған микробқа қарсы терапия болып табылады.

"Медициналық көмек
көрсетумен байланысты
инфекциялардың алдын алу
жөніндегі санитариялық-
эпидемияға қарсы,
санитариялық-
профилактикалық іс-шараларды
ұйымдастыруға және жүргізуге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
2-қосымша

1. Медициналық ұйымдар қызметкерлерінің қолды гигиеналық өңдеуі

1. Медициналық ұйымдарда МККБИ қоздырғыштары берілуінің және таралуының негізгі факторы медицина персоналының манипуляциялар жасау кезінде немесе медициналық ұйымның сыртқы ортасының әртүрлі объектілерін (аппараттарды, аспаптарды, пациенттерге күтім жасауға арналған заттарды, санитариялық-техникалық жабдықты, төсек-орын жабдықтарын, медициналық бұйымдарды, таңу материалын, медициналық қалдықтарды) ұстау кезінде қолының ластануы болып табылады.

2. Микроорганизмдердің қол арқылы берілу жолдарын болдырмау және МККБИ пайда болуы тәуекелін азайту үшін медициналық ұйымдар қызметкерлері қолдарын ластанатын немесе ластануы мүмкін болатын барлық жағдайларда өңдеуі қажет.

3. Медициналық манипуляцияларды жүзеге асыратын медицина персоналы қолын тиімді өңдеуді қамтамасыз ету үшін мынадай талаптарды сақтауы қажет: тырнақты алу, қолға лак жақпау, жасанды тырнақтың болмауы, зергерлік бұйымдар мен сағат, білезік тақпау, қолды зақымдаудың болмауы, білекті киім жауып тұрмауы тиіс.

4. Медициналық ұйымдар қызметкерлерінің қолды гигиеналық өңдеуінің үш тәсілі бар:

1) қолды антисептик қолданбай, сабынмен және сумен жуу;

2) қолды антисептик қолдану арқылы (гигиеналық) өңдеу;

3) қолды хирургиялық дезинфекциялау.

2. Қолды антисептик қолданбай, сабынмен және сумен жуу

5. Қолды антисептиктерді қолданбай, сабынмен және сумен жуу мынадай жағдайларда:

1) тамақ өнімдерімен жұмыс жасаудың, тамақ дайындаудың және үлестірудің алдында;

2) тамақ ішу алдында;

3) дәретханаға барғаннан кейін;

4) пациентпен тікелей байланыс болмаған кезде пациентке күтім жасағанға дейін және одан кейін (төсек-орын жабдықтарын ауыстыру, үй-жайды жинау);

5) инфекциялық және паразиттік аурулардың белгілері бар пациенттерді қоспағанда, науқастың зақымдалмаған терісін ұстағаннан кейін (пальпациялау, пульсті, артериялық қысымды өлшеу);

6) жұмысқа тұру/жұмыстан кету кезінде;

7) қол қатты ластанған барлық жағдайларда жүргізіледі.

6. Қолды жуу үшін жылы ағынды су, дозаторы бар құтылардағы сұйық сабын, бір рет қолданылатын сүлгілер немесе сулықтар пайдаланылады. Жартылай босаған құтыға сұйық сабын құюға болмайды.

7. Қолды жуу мынандай реттілікпен жүргізіледі:

1) су құбырының шүмегін ашыңыз;

2) қолыңызды жылы сумен жуыңыз;

3) суланған қолыңызға сабын жағыңыз;

4) қолды еуропалық стандартына сәйкес өңдеңіз (әр қимыл кемінде 5 рет қайталанады, қолды өңдеу 30 секунд ішінде жүзеге асырылады):

- бір алақанды екінші алақанмен үйкелеп ілгері-кері ысқылап жуыңыз;

- оң алақаныңызбен сол алақанның сыртын ысқылаңыз, қолыңызды ауыстыра отырып жуыңыз;

- бір қолдың саусақтарын екінші қолдың саусақ аралықтарымен біріктіріп, саусақтардың ішкі жақтарын жоғары және төмен қарай ысқылаңыз;

- саусақтарды біріктіріп, "құлып" жасаңыз да екінші қолдың алақанын бүгілген саусақтардың сыртымен ысқылаңыз;

- оң немесе сол қолдың бас бармағымен және сұқ саусағымен сол немесе оң саусақтың басын ұстап, айналдыра ысқылаңыз. Білекті айналдыра ысқылаңыз;

- оң немесе сол қолдың саусақ ұштарымен сол немесе оң қолдың алақанын дөңгелете отырып ысқылаңыз;

5) қолыңызды бір рет қолданатын сүлгімен немесе сулықпен құрғатыңыз;

6) сүлгіні қоқыс жинауға арналған жәшікке немесе контейнерге тастаңыз;

7) шүмекті шынтақпен немесе қолды кептіруге арналған сулықпен жабуға болады.

3. Қолды антисептик қолданып өңдеу

8. Антисептиктерді қолданып өңдеу мынадай жағдайларда:

1) пациентпен байланыс алдында;

2) тазалау/асептикалық ем-шара алдында;

3) биологиялық сұйықтықтармен байланыс тәуекелімен байланысты жағдайдан кейін;

4) пайиентпен байланыстан кейін;

5) пациенттің айналасындағы сыртқы орта объектілерімен байланыстан кейін жүргізіледі.

9. Қолды антисептик қолданып өңдеу екі сатыдан тұрады: қолды сабынмен және сумен жуу және тері антисептигімен дезинфекциялау. Қолғап кию қажеттілігі болмағанда биологиялық сұйықтықпен байланыс болмағанда антисептикпен ғана өңдеу техникасын пайдалану қажет.

10. Қолды антисептик қолданып өңдеу кезіндегі іс-қимыл реттілігі:

1) осы Санитариялық қағидалардың 9-тармағына сәйкес қолды сабынмен және сумен жуу;

2) алақанға көлемі кемінде 3 милилитр антисептик жағып еуропалық стандарты бойынша қозғалыс реттілігін сақтай отырып, толық кепкенге дейін қол терісін ысқылау керек (антисептик жаққанған кейін қолды сүртпеу керек);

3) антисептикпен өңдеудің 6 сатысын жүргізу аяқталғанға дейін экспозиция уақытын ұстай отырып қол ылғалды күйде қалуы тиіс.

11. Қолды өңдеу үшін жылы ағынды су, шынтақ дозаторы бар құтылардағы сұйық сабын, бір рет қолданылатын сүлгілер немесе сулықтар пайдаланылады. Қолды өңдеу үшін белгіленген тәртіппен тіркелген және Қазақстан Республикасы мен Еуразиялық экономикалық одақ аумағында қолдануға рұқсат етілген құралдар қолданылады.

12. Шұғыл жағдайларда немесе реанимация бөлімшелеріндегі жұмыс кезінде қолды сұйық сабынмен және сумен жуудың орнына антисептикті пайдалануға жол беріледі.

4. Қолды хирургиялық дезинфекциялау

13. Қолды хирургиялық дезинфекциялау мынадай жағдайларда:

1) кез-келген жедел араласулардың алдында;

2) маңызды инвазиялы ем-шаралардың (мысалы, ірі қан тамырларын пункциялаудың) алдында жүргізіледі.

14. Қолды хирургиялық дезинфекциялау үш сатыдан тұрады: қолды механикалық тазарту, тері антисептигімен дезинфекциялау және бір рет қолданылатын стерилді қолғаптарды кию.

15. Қолды хирургиялық дезинфекциялау кезінде білек өңделеді, жылы ағынды су, шынтақ дозаторы бар құтылардағы сұйық сабын және антисептиктер, бір рет қолданылатын стерилді сүлгілер немесе стерилді сулықтар пайдаланылады.

16. Қолды және білекті хирургиялық дезинфекциялау кезінде оны еуропалық стандарт бойынша қозғалыс реттілігін сақтай отырып, сұйық сабынды қолдану арқылы жылы сумен жуады және стерилді сүлгімен немесе стерилді сулықпен құрғатады. Рәсімнің жалпы уақыты – 2 минут.

17. Механикалық тазарту кезеңі аяқталғаннан кейін 3 мл мөлшеріндегі антисептик еуропалық стандарты бойынша қозғалыстардың реттілігін сақтай отырып, қолдың терісіне дереу жағылады. Тері антисептигін жағу рәсімі 2 рет қайталанады, антисептиктің жалпы шығыны - 10 мл, рәсімнің жалпы уақыты – 5 минут.

18. Антисептик толық сіңгеннен кейін қолға бір рет қолданылатын стерилді қолғаптар киіледі.

Операция (ем-шара) аяқталғаннан кейін қолғаптар шешіледі, қолды сұйық сабынмен жуады және тері құрғамау үшін қоректендіргіш крем немесе лосьон жағады.

"Медициналық көмек
көрсетумен байланысты
инфекциялардың алдын
алу жөніндегі санитариялық-
эпидемияға қарсы,
санитариялық-
профилактикалық іс-шараларды
ұйымдастыруға және жүргізуге
қойылатын санитариялық-
эпидемиологиялық талаптар"
санитариялық қағидаларына
3- қосымша

Денсаулық сақтау ұйымдарында эпидемияға қарсы іс-шаралар жүргізу сапасын бактериологиялық бақылау жөніндегі нұсқаулық

1. Бактериологиялық бақылау

Бактериологиялық бақылау эпидемиологиялық көрсеткіштер бойынша, сондай-ақ бөлімшелер жабылғаннан кейін орындалған профилактикалық іс-шаралардың сапасын бағалау мақсатында жүргізіледі.

Ағымдық дезинфекциялау жүргізу кезінде бактериологиялық бақылау: босандыру залдарында, операциялық блокта, ем-шара, таңу бөлмелерінде, қарқынды терапия палаталарында, сүт беру бөлмесінде, босанғаннан кейінгі бөлімшенің палаталарында, балалар палаталарында жүзеге асырылады.

Эпидемиялық көрсеткіштер бойынша перзентханаларды тексеру кезінде шайындылар таза, сонымен қатар бұрын пайдаланылған заттардан да алынады.

Акушерлік стационарларда әртүрлі микроорганизмдерден МККБИ туындауы мүмкін екенін ескере отырып, эпидемиялық көрсеткіштер бойынша тексеру кезінде нақты жағдайға байланысты, бактериологиялық зерттеулер ауруханаішілік инфекцияны тудыруы мүмкін бактерияларға, оның ішінде стрептококктарға, жалғанмонадтарға, энтеробактерияларға және т.б. жүргізіледі.

Бөлінген микроорганизмдердің антибиотиктерге сезімталдығын анықтау ерекше тәртіп бойынша (ішінара – микроорганизмдер қайта анықталған жағдайда) және эпидемиялық көрсеткіштер бойынша жүргізіледі.

2. Зерттеу объектілерінің тізбесі:

Зерттеу объектілеріне мыналар жатады:

1) ауа ортасы;

2) медициналық құрал-саймандар;

3) медицина персоналының қолы мен киімі, операция орнының айналасы;

4) хирургиялық тігіс материалы;

5) қоршаған орта заттары.

3. Ауаның микробтық тұқымдалуын зерттеу

Ауаны бактериологиялық зерттеу ауаның 1 текше метріндегі микроорганизмдердің жалпы санын, ауаның 1 текше метріндегі зең және ашытқы саңырауқұлақтарының санын, ауаның 1 текше метріндегі стафилококк колонияларының санын анықтауды көздейді.

Бұл ретте хирургтың, операция мейіргерінің жұмысына байланысты микроорганизмдердің көп пайда болуы мүмкін операция орнындағы ауа ортасының жағдайына ерекше назар аудару керек.

Ауа сынамасы аспирациялық әдіспен Кротов аппараты, ПАБ, ПОВ-1 және басқа да ұқсас модельдер арқылы іріктеледі.

Сынаманы іріктеу аппараты болмаған жағдайда ауаның жалпы тұқымдалуын анықтау үшін 10 минут бойы, стафилококктарды анықтау үшін 20 минут бойы ет-пептонды агары бар табақшаға микрофлораның седиментациясы (шөгу) әдісімен жабық үй-жайлар ауасының микрофлорасына зерттеу жүргізуге жол беріледі.

Орталықтандырылған стерилдеу бөлімшелері жабдықтарының бетінен алынған шайындыларда санитариялық-көрсеткіштік және патогендік микроорганизмдердің болуына жол берілмейді.

4. Стерилдікті бақылау үшін материал сынамаларын алу

Тікелей операция алдында асептиканың қатаң қағидаларын сақтай отырып, стерилдікке сынамалар алу құрғақ ыдыста жүргізіледі.

Стерилдікті бақылау объектілері:

операциялық араласулар үшін дайындалған тігіс материалы;

медициналық құрал-саймандар, операция орны, хирургтың өңдеу жүргізгеннен кейінгі қолы;

таңу материалы, іш киім, қолды құрғатуға арналған сулықтар болып табылады.

Стерилдікті бақылау үшін мынадай қоректік орталар пайдаланылады: тиогликоль сорпасы, Сабуро сорпасы. Көрсетілген екі ортаға бір мезгілде себу міндетті.

Өнімді немесе оның бөлігін тікелей қоректік ортаға себу кезінде ыдыстағы ортаның мөлшері сынаманы толық батыру үшін жеткілікті болуы тиіс. Тиогликоль сорпасына себуді 37⁰С температурада термостатта, Сабуро ортасына 20-22⁰С температурада ұстайды. Себінді 8 тәулік бойы термостатта инкубацияланады.

Материалды стерилдікке зерттеуді (тігіс материалы, құрал-сайман, таңу материалы) БАТРАК 4100 экспресс-анализаторында жүргізуге болады. Өсіру мерзімі мен нәтижелерін есепке алу аппаратқа қоса берілетін нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

5. Операция орнының терісін және хирургтардың қолдарын өңдеудің тиімділігін бактериологиялық бақылау

Операция орнының сыртқы денесі мен хирургтардың қолынан алынған шайындыларды стерилденген сулықтармен (мөлшері 5 те 5 см) немесе стерилденген физиологиялық ерітіндіге малынған тампонмен жүргізеді.

Алақанды, екі қолдың да тырнағының айналасын және саусақ арасын мұқият сүртеді. Сынама алынғаннан кейін тампонды стерилденген физиологиялық ерітіндісі бар түтікшеге салады, ол 5,0 мл тиогликоль ортасы бар екі түтікшеге 0,5 мл-ден егіледі. Себіндіні 37⁰С температурада 48 сағат бойы инкубациялайды.

Нәтижелерді есепке алу: операция орнының сыртқы денесін және хирургтардың қолын сүрту қоректік ортада микроорганизмдердің өсуі болмаған кезде тиімді болады.

6. Қоршаған орта заттарының микробтық тұқымдалуын зерттеу

Денсаулық сақтау ұйымдарында қоршаған орта заттарының микробтық тұқымдалуын бактериологиялық зерттеу таза және бұрын пайдаланылған заттардан алынған ішек тұқымдас, стафилококктар және көк іріңді таяқшалардың микроорганизмдердін анықтауды көздейді.

Бақылау объектілері:

польстер, кереует, жаңа туған нәрестелерді қабылдауға дайындалған науа;

шырышты соруға арналған аппарат баллоны, вакуум-экстрактор шлангі;

жаңа туған нәрестені бастапқы және қайталанған өңдеу жиынтығы;

акушерлердің алжапқышы, өкпені жасанды желдету аппараты, оттегі жеткізгіш саптамасы мен шлангі;

жаңа туған нәрестені орауға арналған үстел, таразы;

көз таяқшалары, тамшуырлар;

құрал-сайман үстелінің беті, дәрі-дәрмектер мен құрал-саймандарды сақтауға арналған медициналық шкаф сөрелері, қызуөлшегіш, тоңазытқыштың ішкі беті;

хирургтардың, анестезиологтардың, акушер-гинекологтардың, неонатологтардың, акушерлердің, емшара жасайтындардың, балалар мейіргерлерінің қолдары;

қоспаларды құюға және дайындауға арналған ыдыс, мақта шариктері және дәке сүрткіштер;

операция жасайтын үстел, анестезиолог үстелі, операция жасалған науқастарды тасымалдауға арналған каталкалар;

тазалау жүргізуге арналған шүберек.

Беткейлерден сынаманы іріктеу шайынды алу әдісімен жүзеге асырылады. Шайындыларды алу 5,0 мл стерилденген 1% пептонды суы бар, түтікшеге тығынмен бекітілген таяқшалардағы стерилденген мақта тампонымен жүргізіледі. Тампонды ылғалдандырады, объектіден шайынды алады және сол түтікшеге салады. Ұсақ заттарды бақылау кезінде олардың барлық беткейінен шайынды алынады. Үлкен заттардың бетін бақылау кезінде беткі жақтарын мұқият сүртіп, кемінде 100 шаршы см алаңнан шайынды алады. Жууға және дезинфекциялауға қиын жерлерге назар аудару керек. Бір тампонмен бірнеше біртекті ұсақ заттардан шайынды алады.

7. Дәрілік түрлерді зерттеу

Ішуге арналған ерітінділерді зерттеу бактериялық тұқымдалуды, ішек таяқшалары тобындағы бактериялар титрін, стафилококктарды анықтау мақсатында жүргізіледі.

Ішек таяқшалары тобындағы бактериялар титрін анықтау үшін сынамаларды Кесслер ортасына мынадай көлемде себеді:10 мл, 1 мл және 1:10 және 1:100 араласудан 1 мл. Себінділерді 37⁰С температурада 18-24 сағат бойы инкубациялайды, содан кейін олар Эндо ортасына себу жүргізеді. Ішек таяқшалары тобындағы бактерияларға тән колониялар өскен жағдайда қалтқымен глюкозаға екінші ашыту сынамасын қоюды жүзеге асырады. Ортаны 37⁰С температурада 24 сағат ұстайды. Ішек таяқшасы тобындағы бактериялар анықталған кезде бөлінген өсінділерді сәйкестендіруді жүргізеді.

Жалпы микробтық санын анықтау үшін ерітінділер 1 мл-ден екі Петри табақшасына параллель егіледі, ана сүтін зерттеу кезінде 1:10 араласудан 1 мл-ден екі табақшаға себіледі. Себінді МПА ортасын қолдана отырып, тереңдетіп себу әдісімен жүргізіледі. Себінділерді 30⁰С температурада 48 сағат бойы инкубациялағаннан кейін өсірілген колонияларға есептеу жүргізіледі.

8. Жоғарғы тыныс алу жолдарының бөліндісін зерттеу

Мұрынның жоғарғы бөліктерінің шырышы міндетті бактериологиялық зерттеуден өткізіледі; аңқадан алынған шырышты зерттеуді көрсетімдер бойынша, қабыну процестері болған кезде ғана жүргізеді. Материал мұрынның екі жағынан стерилді мақта тампонымен алынады, басқа тампонмен бадамша бездерінің үстінен алынады. Материалды аңқадан аш қарынға немесе тамақ ішкеннен кейін 2-3 сағаттан соң алады.

Зерттелетін материалдың себіндісін қоректік орталарға оны алғаннан соң 2 сағаттан кешіктірмей салады.

Алғашқы себінді үшін саруызды-тұзды, сүтті-тұзды сүтті-саруызды-тұзды агар қоректік орталар пайдаланылады.

Себіндіні мынадай әдістердің біреуі арқылы жасайды:

материал алынған тампон арқылы, бұл кезде қоректік ортаға материалды барынша мол салу үшін тампонды айналдырады;

тампонмен алынған материалды зертханада 5 мл стерилді физиологиялық ерітінді бар сынауыққа салады. Тампонды 10 минуттың ішінде сынауықты шайқау арқылы сұйықтықта шаяды. Сұйықтықты тамшуырмен бірнеше рет араластырып, 0,1мл мөлшерінде жоғарыда көрсетілген қоректік орталардың біріне салады және қалақшамен жақсылап жағады.

9. Жоғарғы тыныс алу жолдарының тұқымдалу көлемділігін анықтау

Тампонға алынған колония түзуші бірліктердің (КТБ) 1000 және одан жоғары көрсеткіш арқылы байқалатын тұқымдалуы қоздырғышпен жоғары деңгейде тұқымдалу болып табылады, бұл кезде қоздырғыш қалыпты тыныс алғанның өзінде сыртқы ортаға тез таралады.

Материалды тампон арқылы себу кезінде жоғарғы тыныс алу жолдарының стафилококтармен тұқымдалуын крестпен бағалауға болады:

++++ тостағандардағы колониялардың төгілмелі көбеюі;*

+++ оқшауланған колониялардың жаппай көбеюі;*

++ айтарлықтай (100 колонияға дейін) көбеюі;

+ бірлі-жарым (10-25-ке дейінгі) колония.

Ескертпе:* - төгілмелі және жаппай көбею, әдетте тампонға алынған 1000 КТБ тұқымдалу көлемділігіне сәйкес келеді.

0,1 мл төгілмелі сұйықтықты себу кезінде жоғарғы тыныс алу жолдарының стафилококтармен тұқымдалуын анықтау үшін табақшаларда өскен біртекті, морфологиясы және пигменті бойынша ұқсас колониялардың санын есептейді, содан соң тампонға алынған КТБ санын есептейді.

Есептеу мысалы: табақшада 15 колония өсті, яғни 0,1 мл-де 15 КТБ болды, шайындының бүкіл көлемділігі мынандай: 15х10х5=750

10. Қол терісін өңдеу сапасын бактериологиялық бақылау

Қол терісін өңдеу сапасын бактериологиялық бақылау шайынды алу арқылы жүзеге асырылады. Шайындыны алдын ала пептонды судың 1%-дық ерітіндісіне малынған мақта тампонымен алақанның үстін сүрту арқылы алады. Қолды дезинфекциялаушы препаратпен өңдеген кезде тампонды алдымен 10-15 минутқа нейтрализаторға, содан кейін қоректік ортаға салады. Алынған шайындыларда стафилококктар, энтеробактериялар және көк іріңді таяқшалардың өсуі тіркелмесе, қол терісі залалсыздандырылған деп есептеледі.

11. Дезинфекция сапасын бактериологиялық бақылау

Медициналық ұйымдарда дезинфекциялау тиімділігін шайындыларда стафилококктардың, энтеробактериялардың және көк іріңді таяқшалардың, сондай-ақ патогенді микроорганизмдердің болмауы бойынша тексереді.

Дезинфекциялаудан кейін бұйымдардан сынама алуды түтікшеге салынған таяқшадағы стерилді мақта тампонымен немесе қағаз пакетте немесе Петри тостағанында стерилденген 5х5 см дәке сулығымен жүргізеді.

Түтікшелерге пептонды судың 1%-дық ерітіндісін құяды. Шайынды алғаннан кейін тампонды 10-15 минутқа бейтараптандырғышқа – дезинфекциялаушы агенттің микроб жасушасына әсерін жоятын затқа салады, бұл тіршілік ету қабілетін сақтаған микроорганизмдерге қоректік орталарда көбеюіне мүмкіндік береді. Дезинфекциялаушы агенттерді бейтараптандыру үшін мынадай химиялық заттар қолданылады:

дезинфекциялау үшін хлорлы, асқын тотықты, йодты препараттарды пайдаланған кезде натрий тиосульфаты (микроорганизмдердің вегетативті түрлерін бөлу кезінде 0,5%-дық ерітінді, спора түзуші микроорганизмдерді бөлу кезінде 1 %-дық ерітінді), препаратты пептонды судың 1%-дық ерітіндісіне қосуға болады;

төрттік аммонийлі қосындыларды қолданған кезде сүт қосылған сульфанол (1 литр ерітіндіге 200,0 сульфанолды, 100,0 мл майсыздандырылған сүтті және 700,0 мл тазартылған суды қолданады);

анионды беттік белсенді заттардың негізіндегі препараттарды, гибитанды пайдаланған кезде хош иісті сабын (0,5%-дық ерітінді);

фенол, глутарлы альдегид негізіндегі препараттарды пайдаланған кезде су құбыры суы;

формальдегидті немесе оның негізіндегі препараттарды пайдаланған кезде аммиак (0,5%-дық ерітінді).

Бейтараптандырғыштар ретінде көрсетілген заттардың стерилді ерітінділері пайдаланылады.

Дезинфекциялаушы агентті бейтараптандыруға қажетті уақыт өткеннен кейін зерттеуді одан әрі жүргізу үшін тампонды (сулықты) қоректік орта бар түтікшеге ауыстырады.

В соответствии с подпунктом 113) пункта 15 Положения о Министерстве здравоохранения Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 февраля 2017 года № 71 ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических, санитарно-профилактических мероприятий по предупреждению инфекций, связанных с оказанием медицинской помощи".

2. Признать утратившим силу приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 января 2013 года № 19 "Об утверждении Правил проведения инфекционного контроля в медицинских организациях" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 8339).

3. Комитету санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства здравоохранения Республики Казахстан;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства здравоохранения Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра здравоохранения Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр здравоохранения
Республики Казахстан

А. Ғиният

Приложение к приказу
Министр здравоохранения
Республики Казахстан
от 2 декабря 2022 года № ҚР ДСМ-151

Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических, санитарно-профилактических мероприятий по предупреждению инфекций, связанных с оказанием медицинской помощи

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Санитарные Правила "Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических, санитарно-профилактических мероприятий по предупреждению инфекций, связанных с оказанием медицинской помощи" (далее – Санитарные правила) разработаны в соответствии с подпунктом 113) пункта 15 Положения о Министерстве здравоохранения Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 17 февраля 2017 года № 71 и устанавливают санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических, санитарно-профилактических мероприятий по предупреждению инфекций, связанных с оказанием медицинской помощи.

2. В настоящих Санитарных правилах использованы следующие термины:

1) антисептика – совокупность способов уничтожения или подавления жизнедеятельности потенциально опасных микроорганизмов на коже, слизистых оболочках, ранах и полостях пациента в целях обеспечения лечения и предупреждения развития инфекционного процесса;

2) антисептики – химические, биологические средства, предназначенные для проведения антисептики;

3) антибиотики – лекарственные препараты природного или полусинтетического происхождения, подавляющие рост микроорганизмов;

4) асептика – совокупность способов, направленных на предупреждение попадания возбудителей инфекций на кожу, рану и полости пациента при операциях, лечебных и диагностических процедурах;

5) дезинфекция – комплекс специальных мероприятий, направленных на уничтожение возбудителей инфекционных и паразитарных заболеваний во внешней среде;

6) дезинфекционные средства (далее – дезсредства) – химические и биологические средства, предназначенные для проведения дезинфекции (дезинфицирующие средства), предстерилизационной очистки, стерилизации (стерилизационные средства), дезинсекции (дезинсекционные средства), дератизации (дератизационные средства), а также репеллентные средства и педикулициды;

7) источник инфекции – естественная среда обитания микроорганизмов, где обеспечивается их накопление, рост, размножение и выделение в окружающую среду;

8) инфекционный контроль – система организационных, санитарно-противоэпидемических и санитарно-профилактических мероприятий, направленных на предупреждение возникновения и распространения ИСМП в медицинских организациях;

9) инкубационный период – отрезок времени от момента попадания возбудителя инфекции в организм до проявления первых симптомов болезни в организм до проявления первых симптомов болезни;

10) стандарты инфекционного контроля – порядок организации и проведения системы инфекционного контроля;

11) инфекция, связанная с оказанием медицинской помощи (далее –ИСМП) – это любое инфекционное заболевание бактериального, вирусного, паразитарного или грибкового происхождения, присоединяющиеся к основному заболеванию у госпитализированных пациентов, а также связанная с получением любых видов медицинских услуг пациентом в организациях здравооохранения или заболевание сотрудника медицинской организации вследствие его работы в данном учреждений;

12) занос инфекции в медицинскую организацию – инфекционные заболевания, приобретенные до поступления в стационар и проявившиеся или выявленные в стационаре;

13) факторы риска – условия окружающей среды или самого организма, которые способствуют возникновению ИСМП и элементы окружающей среды, принимающие участие в передаче возбудителя инфекции;

14) штамм – чистая культура бактерий, грибов, риккетсии и иных микроорганизмов, выделенная из определенного источника и идентифицированная по тестам современной классификации;

15) экзогенная инфекция – инфекция, развивающаяся в результате заражения микроорганизмами извне;

16) эндогенная инфекция – инфекция, развивающаяся в результате активации возбудителей самого организма;

17) эндометрит – заболевание, которое вызывается воспалительным процессом во внутреннем поверхностном слое слизистой оболочки тела матки (эндометрия);

18) эпидемиологическое наблюдение – систематический сбор, сопоставление и анализ данных о случаях инфекций и обеспечение информацией ответственных лиц для принятия мер по улучшению качества медицинской помощи и профилактики инфекционных заболеваний;

19) эпидемиологическая диагностика – это совокупность приемов и способов выявления причин и условий возникновения заболеваний. Обеспечивает выявление отделений риска, групп и коллективов риска, а также времени риска, формулирование, оценку и доказательство гипотез о факторах риска, обоснование направлений профилактики и оценку ее результатов. Основными разделами эпидемиологической диагностики являются ретроспективный и оперативный эпидемиологический анализ.

Глава 2. Санитарно-эпидемиологические требования к организации и проведению санитарно-противоэпидемических, санитарно-профилактических мероприятий по предупреждению инфекций, связанных с оказанием медицинской помощи

3. Случай ИСМП выставляется на основании данных эпидемиологической диагностики, влияния факторов риска, присутствующих у пациента (эндогенной инфекции) и связанных с проведением медицинского вмешательства (экзогенной инфекции), с учетом критериев определения ИСМП в соответствии с приложением 1 к настоящим Санитарным правилам.

4. При регистрации случая ИСМП медицинскими организациями в течение первых суток разрабатывается оперативный план санитарно-противоэпидемических и санитарно-профилактических мероприятий.

5. Инфекционные заболевания, выявленные в период пребывания пациента в медицинской организации или в течение инкубационного периода после выписки из нее, подлежат учету как ИСМП по медицинской организации.

6. Подлежат учету как ИСМП по медицинской организации в соответствии с приложением 1 к настоящим Санитарным правилам:

1) кожные инфекции новорожденных, если проявились в течение семи календарных дней после выписки, генерализованные формы – в течение тридцати календарных дней после выписки;

2) инфекционные осложнения, связанные с оказанием акушерско – гинекологической помощи – в течение тридцати календарных дней, после выписки;

3) инфекционные осложнения хирургических вмешательств, в течение тридцати календарных дней после выписки, при наличии имплантанта - в течение года после проведения операции.

7. При регистрации ИСМП организацией здравоохранения в территориальное подразделение подается экстренное извещение в соответствии с приказом Министра здравооохранения Республики Казахстан от 26 октября 2020 года № ҚР ДСМ-153/2020 "Об утверждении правил предоставления в государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения информации (экстренного извещения) о случаях инфекционных заболеваний, отравлений" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 21532).

8. При подаче сведений сотрудником медицинской организации о регистрации случая ИСМП в территориальное подразделение указывается дата поступления пациента в медицинскую организацию, дата появления признаков ИСМП, локализация, медицинские манипуляции, полученные ранее (отделение, виды лечебно-диагностических процедур) и эпидемиологические данные. Каждый выявленный случай ИСМП вносится в журнал учета инфекционных и паразитарных заболеваний государственными органами санитарно-эпидемиологического контроля (форма 267/у) в соответствии с Приказом Министра здравооохранения Республики Казахстан от 20 августа 2021 года № ҚР ДСМ-84 "Об утверждении форм учетной и отчетной документации в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения" (зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 24 августа 2021 года № 24082).

9. В случае заноса инфекции в медицинскую организацию в течение первых суток информация направляется в медицинскую организацию в которой произошло инфицирование и в территориальное подразделение с указанием эпидемиологических данных и результатов клинико-диагностических исследований, проведенных в медицинской организации. При установлении случая ИСМП проводится эпидемиологическое расследование, в ходе которого принимаются меры по выявлению источника инфекции, факторов и путей ее передачи, предупреждению регистрации новых случаев ИСМП.

10. Медицинские организации, независимо от форм собственности, представляют в территориальные подразделения периодические отчеты и протокол расследования каждого случая ИСМП в течение 3 календарных дней после завершения расследования.

11. Организация мероприятий по осуществлению производственного контроля проводится в порядке, предусмотренном приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 6 июня 2016 года № 239 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к осуществлению производственного контроля".

12. Перечень и объем исследований по эпидемиологическим показаниям определяется в соответствии с конкретной эпидемиологической обстановкой.

13. При регистрации ИСМП в целях выявления источника инфекции проводится лабораторное обследование контактных лиц на наличие возбудителей инфекционных заболеваний: персонал медицинской организации, пациенты, ухаживающие лица.

14. Медицинский персонал, у которого установлено носительство возбудителей инфекционных заболеваний, направляется на обследование к инфекционисту для установления диагноза и лечения. На период обследования и лечения носители отстраняются от работы на период санации или переводятся на работу, где они не могут представлять эпидемиологической опасности.

15. Гигиена рук медицинского персонала, осуществляющего медицинские манипуляции проводятся с учетом алгоритма обработки рук сотрудников медицинских организации в соответствии с приложением 2 к настоящим Санитарным правилам.

16. Все медицинские манипуляции, связанные с нарушением целостности кожных и слизистых покровов, проводятся в стерильных перчатках одноразового использования. Повторное использование одной и той же пары одноразовых перчаток при контакте с более чем одним пациентом (донором, реципиентом) или после их обработки недопустимо.

17. Одноразовые стерильные перчатки применяются при любых хирургических процедурах, родах, инвазивных рентгенологических процедурах, доступе к сосудам и манипуляциям с ними (центральная линия), при уходе у пациентов на искусственной вентиляции легких с открытым дыхательным контуром, при взаимодействии с кровью, со слизистыми оболочками и поврежденной кожей, возможном наличии патогенных и условно-патогенных микроорганизмов, обследовании влагалища, приготовлении препаратов для тотального парентерального питания и химиотерапевтических средств.

18. При проведении остальных медицинских манипуляций при контакте с неповреждҰнным кожным покровом пациента применяются одноразовые нестерильные перчатки. Одноразовые нестерильные перчатки применяются при разъединении систем для внутривенного вливания, постановке или удалении внутривенных устройств.

19. При загрязнении стерильных, нестерильных одноразовых перчаток биологическими жидкостями, а также при нарушении их целостности дальнейшее использование не допускается. При длительном применении одноразовых перчаток, меняются через каждые 2 часа, с проведением обработки рук антисептиком перед надеванием новой пары.

20. Бактериологический контроль качества проведения противоэпидемических мероприятий в организации здравоохранения проводится с учетом инструкциии по бактериологическому контролю качества проведения противоэпидемических мероприятий в организации здравоохранения в соответствии с приложением 3 к настоящим Санитарным правилам.

21. Сбор, обезвреживание, временное хранение, транспортировка и утилизация отходов на объектах здравоохранения проводятся в соответствии с приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 августа 2020 года № ҚР ДСМ-96/2020 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к объектам здравоохранения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 21080).

Приложение 1
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению санитарно-
противоэпидемических, санитарно-
профилактических мероприятий
по предупреждению инфекций,
связанных с оказанием
медицинской помощи"

1. Критерии определения инфекции, связанной с оказанием медицинской помощи в медицинской организации

1. Определение случаев ИСМП является результатом непосредственного наблюдения за состоянием пациента, изучения медицинской карты стационарного больного, результатов лабораторных и диагностических исследований. ИСМП определяется на основании комплекса диагностических критериев и оказания медицинской помощи больному с использованием стандартного определения случаев.

2. Лабораторные данные включают результаты клинических, биохимических и микробиологических исследований и дополнительных методов диагностических исследований, в том числе рентгенологических, ультразвуковых, компьютерной томографии, ядерно-магнитного резонанса, радиоизотопного сканирования, эндоскопии, биопсии и пункционной биопсии.

3. При установлении диагноза ИСМП необходимо исключить возможность поступления больного в организацию здравоохранения в инкубационном и заразном периодах.

2. Инфекции в области хирургического вмешательства

4. Инфекции в области хирургического вмешательства по локализации инфекционного процесса подразделяются на: поверхностные хирургические раневые инфекции в области разреза, глубокие хирургические раневые инфекции в области разреза и инфекции в области хирургического вмешательства органа или полости.

5. Поверхностная хирургическая раневая инфекция в области разреза возникает не позднее тридцати суток после операции и вовлекает только кожу и подкожные ткани в области разреза. Критерием определения поверхностной хирургической инфекции в области разреза является наличие у пациента одного из следующих признаков или симптомов инфекции:

1) гнойное отделяемое из поверхностного разреза;

2) выделение микроорганизмов из жидкости или ткани, полученной асептически из области поверхностного разреза;

3) боль или болезненность, ограниченная припухлость, краснота, повышение температуры в области хирургического разреза и посев из раны дает положительные результаты;

4) диагноз поверхностной инфекции в области хирургического вмешательства, разреза поставлен хирургом или лечащим врачом.

6. Глубокая хирургическая раневая инфекция в области разреза возникает не позднее тридцати календарных дней после операции при отсутствии имплантата или не позднее одного года при наличии имплантата в месте операции. Критериями определения глубокой хирургической раневой инфекции в области разреза являются: наличие оснований считать, что инфекция связана с данной хирургической операцией и вовлекает глубокие мягкие ткани (фасциальный и мышечный слои) в области разреза и у пациента имеется одно из следующих признаков или симптомов инфекции:

1) гнойное отделяемое из глубины разреза, но не из органа или полости в месте данного хирургического вмешательства;

2) спонтанное расхождение краев раны или намеренное ее открытие хирургом, когда у пациента имеется по крайней мере один из следующих признаков или симптомов инфекции: лихорадка (более 37,5°С) или локализованная боль или болезненность, за исключением тех случаев, когда посев из раны дает отрицательные результаты;

3) при непосредственном осмотре, во время повторной операции, при гистопатологическом или рентгенологическом исследовании обнаружен абсцесс или признаки инфекции в области глубокого разреза;

4) диагноз глубокой инфекция в области хирургического вмешательства поставлен хирургом или лечащим врачом.

7. Инфекция в области хирургического вмешательства органа или полости возникает не позднее тридцати календарных дней после операции при отсутствии имплантата или не позднее одного года при наличии имплантата в месте операции. Критериями определения инфекции в области хирургического вмешательства органа или полости являются: наличие оснований считать, что инфекция связана с данной хирургической операцией, и инфекция вовлекает любую часть организма (исключая разрез кожи, фасции или мышечные слои, которые были открыты или затронуты в процессе операции) и у пациента имеется одно из следующих признаков или симптомов инфекции:

1) гнойное отделяемое из дренажа, установленного в органе или полости;

2) выделение микроорганизмов из жидкости или ткани, полученной асептически из органа или полости;

3) при непосредственном осмотре, во время повторной операции, при гистопатологическом или рентгенологическом исследовании обнаружен абсцесс или признаки инфекции, вовлекающей орган или полость;

4) диагноз инфекция в области хирургического вмешательства органа или полости поставлен хирургом или лечащим врачом (перитонит, остеомиелит, пневмония, пиелонефрит, медиастинит, эндометрит, цистит, уретрит, эндокардит, возникшие после операции на соответствующем органе) в течение тридцати суток после выписки.

3. Первичные инфекции кровотока (кровяного русла)

8. К первичным инфекциям кровотока относятся инфекции, подтвержденные лабораторными данными, или клинический сепсис, связанный с оказанием медицинской помощи.

9. Критерием лабораторного подтверждение инфекции кровотока у пациента являются:

1) обнаружение в посевах крови патогеннных микроорганизмов. отсутствие связи этого микроорганизма с инфекцией другой локализации;

2) наличие одного из следующих признаков: лихорадка (более 38°С), озноб или артериальная гипотензия, олигурия (менее 20 милилитров в час) и одного из следующих признаков.

обнаружение микроорганизма из числа обычно наблюдаемых на поверхности кожного покрова в двух анализах крови, взятых в разные сроки и отсутствие связи этого микроорганизма с инфекцией другой локализации;

обнаружение микроорганизма из числа обычно обитаемых на поверхности кожного покрова в посеве крови, взятой у пациента с устройством внутрисосудистого доступа и назначение врачом соответствующей антимикробной терапии.

4. Внутрибольничная пневмония

10. Критерии внутрибольничной пневмонии включают различные комбинации клинических, рентгенологических и лабораторных признаков инфекции, связанных с оказанием медицинской помощи. Результаты посевов мокроты используются для установления возбудителя и определения чувствительности микроорганизмов к антибиотикам.

11. Критерием определения внутрибольничной пневмонии является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) хрипы или тупой звук при перкуссии во время физикального обследования грудной клетки и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

вновь возникшая гнойная мокрота или изменение характера мокроты;

выделение микроорганизма в посеве крови;

выделение микроорганизма в материале, полученном методом чрезтрахеальной аспирации, смывов с бронхов или биопсии;

2) рентгенологическое исследование грудной клетки показывает вновь возникшую или прогрессирующую инфильтрацию, уплотнения, образование плевральных сращений или плевральный выпот и имеется одно из перечисленных ниже обстоятельств:

вновь возникшая гнойная мокрота или изменение характера отделяемой мокроты;

выделение патогенного микроорганизма в посеве крови;

выделение патогенного микроорганизма в образцах, полученных методом чрезтрахеальной аспирации, смывов с бронхов или обычной биопсии;

выделение вируса или обнаружение вирусного антигена в секрете бронхов;

диагностически значимый титр антител класса иммуноглобулина М или четырехкратное возрастание в парных образцах сыворотки уровня антител класса иммуноглобулина G к возбудителю;

гистопатологические данные, подтверждающие наличие пневмонии;

3) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие двух из перечисленных ниже признаков: апноэ, тахипноэ, брадикардия, хрипы, кашель и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

повышенное отделение секретов бронхов;

появление гнойной мокроты или изменение характера отделяемой мокроты;

выделение патогенного микроорганизма в посеве крови;

выделение вируса или определение вирусного антигена в секрете бронхов;

диагностически значимый титр антител класса иммуноглобулина М или четырехкратное возрастание в парных образцах сыворотки уровня антител класса иммуноглобулина G к патогену;

гистопатологические данные, подтверждающие наличие пневмонии;

4) у больного в возрасте до 12 месяцев рентгенологическое исследование грудной клетки показывает вновь возникшую или прогрессирующую инфильтрацию, уплотнение, образование плевральных сращений или плевральный выпот и присутствует одно из перечисленных ниже обстоятельств:

повышенное отделение секретов бронхов;

появление гнойной мокроты или изменение характера отделяемой мокроты;

выделение микроорганизма в посеве крови;

выделение микроорганизма в образцах, полученных методом чрезтрахеальной аспирации, смывов с бронхов или обычной биопсии;

выделение вируса или определение вирусного антигена в секрете бронхов;

гистопатологические данные, подтверждающие наличие пневмонии.

5. Инфекции мочевыводящих путей

12. К категории инфекций мочевыводящих путей относятся клинически выраженные инфекции мочевыводящих путей, бессимптомная бактериурия и инфекции мочевыводящих путей, связанные с оказанием медицинской помощи.

13. Критерием определения манифестных инфекций мочевыводящих путей является наличие у пациента следующих состояний:

1) наличие одного из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), резкие позывы к мочеиспусканию, учащенное мочеиспускание, дизурия, болезненность в надлобковой области и обнаружение в посеве мочи более 105 колоний в милилитрах (не более двух видов микроорганизмов);

2) наличие двух из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), резкие позывы к мочеиспусканию, частое мочеиспускание, дизурия, болезненность в надлобковой области и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

положительные результаты теста на эстераз у лейкоцитов и нитрат;

пиурия (более 10 лейкоцитов/мл или более 3 лейкоцитов в поле зрения с высокой разрешающей способностью при исследовании образца не центрифугированной мочи);

обнаружение микроорганизмов при окраске по Граму образцов не центрифугированной мочи;

двукратный высев одного и того же уропатогенного микроорганизма в количестве более 105колоний/мл мочи;

положительный высев одного уропатогенного микроорганизма в количестве более 105 у больного, получающего соответствующую антимикробную терапию;

диагноз, установленный врачом;

назначение врачом соответствующей антимикробной терапии;

3) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие одного из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 36,5°С), апноэ, брадикардия, дизурия, сонливость или рвота и обнаружение в посеве мочи более 105 колоний в милилитрах (не более двух видов микроорганизмов);

4) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие одного из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 37°С), апноэ, брадикардия, дизурия, сонливость или рвота и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

положительные результаты теста на эстеразу лейкоцитов и (или) нитрат;

пиурия;

обнаружение микроорганизмов при окраске по Граму образцов нецентрифугированной мочи;

двукратный высев одного и того же уропатогенного микроорганизма в количестве более 105 колоний/мл мочи;

положительный высев одного уропатогенного микроорганизма в количестве менее 105 у больного, получающего соответствующую антимикробную терапию;

диагноз, установленный врачом;

назначение врачом соответствующей антимикробной терапии.

Положительный результат бактериологического исследования кончика мочевого катетера не является приемлемым методом диагностики инфекции мочевыводящих путей.

Забор мочи для бактериологического исследования проводится в соответствии с правилами техники забора, при соблюдении стерильности.

У детей до года, забор мочи для бактериологического исследования проводится с помощью катетеризации или надлобковой пункции мочевого пузыря. Положительный результат бактериологического исследования мочи из мочесборника является не надежным.

Критерием определения бессимптомной бактериурии является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) катетеризация мочевого пузыря в течение 7 календарных дней до посева мочи и отсутствие у больного лихорадки (более 38°С), резких позывов к мочеиспусканию, частого мочеиспускания, дизурии, болезненности в надлобковой области и обнаружение в посеве мочи не более двух видов микроорганизмов в количестве более 105 колоний милилитрах;

2) катетеризация мочевого пузыря не осуществлялась в течение 7 календарных дней до первого положительного результата бактериологического исследования и пациент имеет по крайней мере два положительных результата бактериологического исследования, при этом в посевах мочи обнаруживается не более двух видов микроорганизмов численностью более 105 колоний в милилитрах и у больного не отмечается лихорадки (более 38°С), резких позывов к мочеиспусканию, частого мочеиспускания, дизурии, болезненности в надлобковой области.

14. Критерием определения прочих инфекции мочевыводящего тракта (почек, мочеточников, мочевого пузыря, мочеиспускательного канала или тканей, окружающих забрюшинное или околопочечное пространство) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение патогенного микроорганизма в посеве жидкости (не мочи) или образца ткани, взятого из инфицированной области;

2) абсцесс или иные проявление инфекции, наблюдаемое при прямом визуальном осмотре или во время хирургического вмешательства, либо подтверждаемое гистопатологическими данными;

3) наличие двух из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), локализованные боли или болезненность в инфицированной области и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

гнойное отделяемое из инфицированной области;

выделение микроорганизма в посеве крови, который сопоставим с инфекцией пораженного органа;

радиологические данные, подтверждающие присутствие инфекции (патологические признаки на ультразвуковом исследовании, компьютерном, магнитно-резонансном томографии или на радиологическом исследовании;

установленный врачом диагноз инфекции почек, уретры, мочевого пузыря, ретроперитонеального и перинефрального пространства;

назначение врачом соответствующей антимикробной терапии инфекции почек, уретры, мочевого пузыря, ретроперитонеального и перинефрального пространства;

4) у пациентов старше 12 месяцев наличие одного из перечисленных ниже признаков при отсутствии: лихорадки (более 38°С), гипотермии (менее 37°С), апноэ, брадикардии, сонливости или рвоты и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

5) гнойное отделяемое из инфицированной области;

выделение микроорганизма в посеве крови, который сопоставим с инфекцией пораженного органа;

назначение врачом соответствующей антимикробной терапии почек, уретры, мочевого пузыря, ретроперитонеального и перинефрального пространства.

6. Инфекции суставов и костей

15. К категории инфекций суставов и костей относятся остеомиелит, инфекции суставов или суставных сумок, инфекции межпозвоночных дисков, связанные с оказанием медицинской помощи.

16. Критерием определения остеомиелита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах костных тканей;

2) признаки остеомиелита, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или подтверждаемые гистопатологическими данными;

3) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), локальный отек, болезненность, жар, наличие отделяемого из предполагаемого очага инфекции и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посеве крови;

положительные результаты исследования крови на антигены;

рентгенологические данные, подтверждающие наличие инфекции.

17. Критерием определения инфекции суставов или суставных сумок является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве синовиальной жидкости или биоптата синовиальной ткани;

2) признаки инфекции сустава или суставной сумки, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или подтверждаемые данными гистопатологического исследования;

3) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: боли в суставе, опухание сустава, болезненность, жар, признаки истечения суставной жидкости из сустава или ограничение амплитуды движений и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

микроорганизмы и лейкоциты, видимые в образцах синовиальной жидкости при окраске по Граму;

положительные результаты исследований крови, мочи или синовиальной жидкости на антигены;

клеточные и биохимические характеристики синовиальной жидкости, характерные для инфекции и не являющиеся проявлениями основного ревматического заболевания;

рентгенологические данные, подтверждающие присутствие инфекции.

18. Критерием определения инфекции межпозвоночного дискового пространства является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах образцов ткани, взятых из инфицированной области во время хирургического вмешательства или методом пункционной биопсии;

2) признаки инфекции в области поражения, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или подтверждаемые гистопатологическими данными;

3) лихорадка (более 38°С), не объяснимая никакими иными известными причинами, или боли в области поражения и рентгенологические данные, подтверждающие присутствие инфекции;

4) лихорадка (более 38°С), не объяснимая никакими иными известными причинами, или боли в области поражения и положительные результаты исследований крови или мочи на антигены.

7. Инфекции сердечно-сосудистой системы

19. К категории инфекций сердечно-сосудистой системы относятся инфекции артерий или вен, эндокардит, миокардит, перикардит и медиастенит, связанные с оказанием медицинской помощи.

20. Критерием определения инфекции артерий или вен является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве образцов ткани, взятых из стенок вены или артерии во время хирургического вмешательства, при этом исследование посевов крови не производится или микроорганизмы не высеваются;

2) признаки инфекции в области пораженного сосуда, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или подтверждаемые гистопатологическими данными;

3) наличие одного из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), боли, эритема, жар в области пораженного сосуда и наличие обоих указанных ниже обстоятельств:

более 15 колоний в посеве образца, взятого с кончика внутрисосудистой канюли, выращенные методом полуколичественного культивирования;

исследование посевов крови не производилось или не отмечено роста патогенных микроорганизмов;

4) гноетечение из области пораженного сосуда, при этом исследование посевов крови не производится или не отмечено роста патогенных микроорганизмов;

5) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие одного из следующих признаков: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 37°С), апноэ, брадикардия, сонливость, рвота, боли, эритема, жар в области пораженного сосуда и наличие обоих указанных ниже обстоятельств:

исследование посевов крови не производится или не отмечено роста патогенных микроорганизмов.

21. Критерием определения инфекционного эндокардита собственного клапана сердца или клапанного протеза является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве образца ткани клапана или вегетации;

2) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), появление новых шумов или изменение характера имеющихся шумов сердца, эмболические явления, кожные проявления (точечные или линейные кровоизлияния, болезненные подкожные узелки), сердечная недостаточность с застойными явлениями, нарушение электропроводимости и соответствующая антимикробная терапия, назначенная врачом, если диагноз устанавливается до наступления смерти и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в двух посевах крови;

обнаружение микроорганизмов при окраске по Граму образца ткани клапана, если исследование посевов дает отрицательные результаты или не производится;

вегетации, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или аутопсии;

положительные результаты исследования крови или мочи на антигены;

признаки появления новых вегетаций, наблюдаемые при эхокардиографическом исследовании;

3) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие двух или более из перечисленных признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 37°С), апноэ, брадикардия, появление новых шумов или изменение характера имеющихся шумов сердца, эмболические явления, кожные проявления, сердечная недостаточность с застойными явлениями, нарушения сердечной проводимости и соответствующая антимикробная терапия, назначенная врачом, если диагноз устанавливается до наступления смерти и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в двух посевах крови;

обнаружение патогенных микроорганизмов при окраске по Граму образца ткани клапана, если посев дает отрицательные результаты или не производился;

вегетации на клапане, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или аутопсии;

положительные результаты исследования крови или мочи на антигены;

признаки появления новых вегетаций, наблюдаемые при эхокардиографическом исследовании (далее – ЭКГ).

22. Критерием определения инфекционного миокардита или перикардита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в образцах тканей или жидкости из перикарда, полученных методом пункции перикарда или во время хирургического вмешательства;

2) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (больше 38°С), боли в грудной клетке, парадоксальный пульс, увеличенные размеры сердца и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

нарушения, обнаруживаемые на ЭКГ, характерные для миокардита или перикардита;

положительные результаты исследования крови или мочи на антигены;

признаки миокардита или перикардита, обнаруженные при гистологическом исследовании тканей сердца;

четырехкратное повышение уровня типоспецифических антител одновременно с выделением или без выделения вируса в посевах образцов тканей глотки или образцов кала;

перикардиальный выпот, обнаруживаемый методами эхокардиографии, компьютерной томографии (далее–КТ), ядерно-магнитно-резонансной томографии (далее–ЯМРТ), ангиографии, и рентгенологическими данными, подтверждающие присутствие инфекции;

3) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 37°С), апноэ, брадикардия, парадоксальный пульс, увеличение размеров сердца и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

нарушения на ЭКГ, характерные для миокардита или перикардита;

положительные результаты исследования крови или мочи на антигены;

наличие признаков миокардита или перикардита при гистологическом исследовании тканей сердца;

четырехкратное повышение уровня типоспецифических антител одновременно с выделением или без выделения вируса в образцах тканей глотки или образцах кала;

перикардиальный выпот, обнаруживаемый методами эхокардиографии, КТ, ЯМРТ, ангиографии и рентгенологических данных, подтверждающих присутствие инфекции.

23. Критерием определения медиастенита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах тканей средостения или образцов жидкости, полученных во время хирургического вмешательства или путем пункции средостения;

2) признаки медиастенита, наблюдаемые при хирургическом вмешательстве или подтверждаемые данными гистопатологического исследования;

3) наличие одного из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), боли в груди, подвижность грудины и наличие одного из следующих обстоятельств:

гноетечение из области средостения;

выделение микроорганизма в посеве крови или отделяемого из области средостения;

расширение средостения, видимое на рентгенограмме;

4) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие одного из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 37°С), апноэ, брадикардия, подвижность грудины и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

гноетечение из области средостения;

выделение микроорганизма в посеве крови или отделяемого из области средостения;

расширение средостения, видимое на рентгенограмме.

8. Инфекции центральной нервной системы

24. К категории инфекций центральной нервной системы относятся внутричерепные инфекции, менингиты, вентрикулиты и спинальные абсцессы без менингита, связанные с оказанием медицинской помощи.

25. Критерием определения внутричерепных инфекции (абсцесс головного мозга, субдуральная или эпидуральная инфекция, энцефалит) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах тканей головного мозга или твердой мозговой оболочки;

2) абсцесс или признаки внутричерепной инфекции, наблюдаемые при хирургическом вмешательстве или подтверждаемые данными гистопатологического исследования;

3) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: головная боль, головокружение, лихорадка (более 38°С), топические неврологические признаки, изменение уровня сознания, спутанность сознания и назначение врачом соответствующей антимикробной терапии, если диагноз устанавливается до наступления смерти, и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

обнаружение патогенных микроорганизмов при микроскопическом исследовании образцов тканей головного мозга или содержимого абсцесса, полученных методами пункции или обычной биопсии во время хирургического вмешательства или аутопсии;

положительные результаты исследования крови или мочи на антигены;

рентгенологические данные, подтверждающие присутствие инфекции;

диагностически значимый титр антител класса иммуноглобулин М и четырехкратное возрастание в парных образцах сыворотки уровня антител класса иммуноглобулина G к патогену;

4) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 37°С), апноэ, брадикардия, локализованные неврологические проявления, изменение уровня сознания и соответствующая антимикробная терапия, назначенная врачом, если диагноз устанавливается до наступления смерти и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

положительные результаты исследования крови или мочи на антигены;

рентгенологические данные, подтверждающие присутствие инфекции;

диагностически значимый титр антител класса иммуноглобулина М и четырехкратное возрастание в парных образцах сыворотки уровня антител класса иммуноглобулин G к патогену.

26. Критерием определения менингита или вентрикулита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве спинномозговой жидкости;

2) наличие одного из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), головная боль, ригидность шейных мышц, менингеальные проявления, проявления со стороны черепно-мозговых нервов, раздражимость и назначение врачом соответствующей антимикробной терапии, если диагноз устанавливается до наступления смерти, и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

повышенные уровни лейкоцитов и белка и (или) пониженный уровень глюкозы в спинномозговой жидкости;

обнаружение патогенных микроорганизмов при окрашивании по Граму образцов спинномозговой жидкости;

обнаружение микроорганизма в посеве крови;

положительные результаты исследований спинномозговой жидкости, крови или мочи на антигены;

диагностически значимый титр антител класса иммуноглобулина М и четырехкратное возрастание в парных образцах сыворотки уровня антител класса иммуноглобулина G к патогену;

3) у больного в возрасте до 12 месяцев наличие одного из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 37°С), апноэ, брадикардия, ригидность шейных мышц, менингеальные проявления, проявления со стороны черепно-мозговых нервов, раздражимость и назначение врачом соответствующей антимикробной терапии, если диагноз устанавливается до наступления смерти, и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

повышенные уровни лейкоцитов и белка и (или) пониженный уровень глюкозы в спинномозговой жидкости;

обнаружение патогенных микроорганизмов при окраске по Граму образцов спинномозговой жидкости;

обнаружение микроорганизма в посеве крови;

положительные результаты исследований спинномозговой жидкости, крови или мочи на антигены;

диагностически значимый титр антител класса иммуноглобулина М и четырехкратное возрастание в парных образцах сыворотки уровня антител класса иммуноглобулина G к патогену.

Менингит у новорожденных расценивается как ИСПМ, если нет подтверждения того, что менингит был приобретен трансплацентарно.

Инфекция, возникшая в течение 12 месяцев после постановки шунта, расценивается как менингит после хирургического вмешательства, если это происходит через 12 месяцев и более после постановки шунта, она расценивается как инфекция ЦНС.

Менингоэнцефалит расценивается как менингит.

Абсцесс спинного мозга с менингитом расценивается как менингит.

27. Критерием определения спинального абсцесса без менингита (абсцесс в спинальном, эпидуральном или субдуральном пространстве без вовлечения спинномозговой жидкости или прилегающих костных структур) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в образцах содержимого абсцесса спинального, эпидурального или субдурального пространства;

2) абсцесс в спинальном эпидуральном или субдуральном пространстве, наблюдаемый во время хирургического вмешательства или аутопсии или подтверждаемый данными гистопатологического исследования;

3) наличие одного из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), боли в спине, очаговая гиперстезия, радикулит, парапарез, параплегия и назначение врачом соответствующей антимикробной терапии, если диагноз устанавливается до наступления смерти, и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посеве крови;

рентгенологические данные, подтверждающие наличие спинального абсцесса.

9. Инфекции глаз, уха, горла, носа и полости рта

28. К категории инфекций глаз относятся конъюнктивиты и прочие типы инфекций глаз. К категории инфекций уха относятся воспаление наружного уха, воспаление среднего уха, воспаление внутреннего уха и мастоидит. Инфекции носа, горла и полости рта включают инфекции полости рта, инфекции верхних дыхательных путей и синуситы. Для всех вышеперечисленных категорий инфекций главным критерием является наличие связи с оказанием медицинской помощи.

29. Критерием определения конъюнктивита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах гнойного экссудата, полученного из конъюнктивы или прилегающих тканей (века, роговицы, мейбомиевых желез или слезных желез);

2) болезненность или покраснение конъюнктивы или тканей, окружающих глазное яблоко, и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

присутствие лейкоцитов и патогенных микроорганизмов в образцах экссудата, в гнойном экссудате при окраске по Граму; положительные результаты исследований экссудата или соскобов конъюнктивы глаза на антигены;

многоядерные гигантские клетки, видные при микроскопическом исследовании экссудата или соскобов конъюнктивы;

положительные результаты культивирования вирусов в экссудате конъюнктивы;

30. Критерием определения прочих инфекции глаз (кроме конъюнктивита) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах содержимого передней или задней камеры, или жидкости стекловидного тела;

2) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: боли в глазном яблоке, расстройство зрения, гипопион и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

диагноз, устанавливаемый врачом;

положительные результаты исследований крови на антигены;

выделение микроорганизма в посевах крови.

31. Критерием определения воспаления наружного уха является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах гнойного отделяемого из наружного слухового прохода;

2) наличие одного из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), боль, краснота, выделение жидкости из наружного слухового прохода и обнаружение патогенных микроорганизмов при окраске по Граму образцов гнойного отделяемого.

32. Критерием определения воспаления среднего уха является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве жидкости, взятой из области среднего уха методом тимпаноцентеза или во время хирургического вмешательства;

2) наличие двух из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), боли в барабанной перепонке, воспаление, втяжение или уменьшение подвижности барабанной перепонки, скопление жидкости за барабанной перепонкой.

33. Критерием определения воспаления внутреннего уха является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве жидкости, взятой из внутреннего уха во время хирургического вмешательства;

2) диагноз, установленный врачом.

34. Критерием определения мастоидита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах гнойного отделяемого из сосцевидного отростка;

2) наличие двух из числа перечисленных признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), боли, чувствительность, эритема, головная боль, паралич лицевого нерва и наличие одного из перечисленных ниже признаков:

обнаружение патогенных микроорганизмов при окраске по Граму гнойного отделяемого из сосцевидного отростка;

положительные результаты исследования крови на антигены.

35. Критерием определения инфекции полости рта (поверхности полости рта, языка или десен) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве гнойного отделяемого из тканей или полости рта;

2) абсцесс или иные проявления инфекции полости рта, наблюдаемые при прямом визуальном осмотре, во время хирургического вмешательства или подтверждаемые гистопатологическими данными;

3) наличие одного из перечисленных ниже признаков: абсцесс, изъязвление, выпуклые белые пятна на поверхности воспаленной слизистой, бляшки на слизистой ротовой полости и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

обнаружение патогенных микроорганизмов при окраске по Граму;

положительные результаты окрашивания гидрохлоридом калия;

многоядерные гигантские клетки, видные при микроскопическом исследовании соскобов слизистой;

положительные результаты исследований секрета полости рта на антигены;

диагноз, установленный врачом, и назначение местной или пероральной противогрибковой терапии.

36. Критерием определения синусита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве гнойного отделяемого взятого из полости синуса;

2) наличие одного из следующих признаков: лихорадка (более 38°С), боли или гиперестезия в области над пораженной пазухой, головная боль, гнойный экссудат, обструкция и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

положительные результаты диафаноскопии;

рентгенологические данные, подтверждающие присутствие инфекции.

37. Критерием определения инфекции верхних дыхательных путей (фарингит, ларингит, эпиглоттит) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) наличие двух из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), эритема на задней стенке, ангина, кашель, охриплость, гнойные выделения из горла и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посевах образцов, взятых из пораженной области;

выделение микроорганизма в посеве крови;

положительные результаты исследований крови или секрета бронхов на антигены;

диагноз, установленный врачом.

2) абсцесс, видимый при осмотре, во время хирургического вмешательства или подтверждаемый гистопатологическими данными;

3) у больного в возрасте менее 12 месяцев наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), гипотермия (менее 37°С), апноэ, брадикардия, выделения из носа, гнойные выделения из горла и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посевах образцов, взятых из инфицированной области;

выделение микроорганизма в посеве крови;

положительные результаты исследований крови или секрета бронхов на антигены;

диагноз, установленный врачом.

10. Инфекции органов пищеварительной системы

38. К категории инфекций органов пищеварительной системы относятся гастроэнтерит, гепатит, некротический энтероколит, инфекции желудочно-кишечного тракта, интраабдоминальные инфекции, связанные с оказанием медицинской помощи, не относимые ни к какой другой категории.

39. Критерием определения гастроэнтерита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) острый приступ диареи (жидкий стул в течение более 12 часов), сопровождаемый или не сопровождаемый рвотой или повышением температуры тела (более 38°С), и отсутствие иных вероятных причин неинфекционного происхождения (диагностических процедур, побочных реакций на лекарственные препараты, обострения хронического заболевания, эмоционального стресса);

2) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: тошнота, рвота, боли в животе, головная боль и наличие одного из следующих обстоятельств:

выделение кишечного микроорганизма в посевах кала или мазках, взятых из прямой кишки;

обнаружение кишечных патогенных микроорганизмов методами обычного или электронно-микроскопического исследования;

обнаружение кишечного микроорганизма при исследовании образцов кала или крови на антигены, или антитела;

присутствие кишечного микроорганизма, обнаруживаемое по наличию патологических изменений клеток в посевах ткани (пробы на токсин);

40. Критерием определения гепатита является наличие у пациента одного из следующих состояний: наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), анорексия, тошнота, рвота, боли в животе, желтуха или ранее перенесенная трансфузия (в срок до 3 месяцев) и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

1) положительные результаты исследований на антигены или антитела к вирусам гепатита А, гепатита В или дельта-гепатита;

2) нарушения функции печени, подтверждаемые лабораторными данными (повышенные уровни аланин-аспартатаминотрансфераз (далее – АЛТ/АСТ) и билирубина);

3)обнаружение вируса цитомегаловируса (ЦМВ) в моче или отделяемом из ротоглотки.

41. Критерием определения некротического энтероколита новорожденных является наличие у ребенка одного из следующих состояний: наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: рвота, вздутие живота, остаточные явления до начала кормления и наличие одного из перечисленных ниже рентгенологических признаков:

1) пневмоперитонеум;

2) пневматоз кишечника;

3) наличие неизменяемых ригидных петель тонкого кишечника.

42. Критерием определения инфекции отделов желудочно-кишечного тракта (пищевода, желудка, тонкого кишечника, толстого кишечника, прямой кишки), за исключением гастроэнтерита и аппендицита, является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) абсцесс или иные проявления инфекции, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или подтверждаемые гистопатологическими данными;

2) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами и совместимых с присутствием инфекции в области пораженного органа или ткани: лихорадка (более 38°С), тошнота, рвота, болезненность или чувствительность живота и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посеве отделяемого или образца ткани, взятого во время хирургического вмешательства или эндоскопической процедуры или через дренаж, введенный хирургическим методом;

выделение микроорганизма в посеве крови;

рентгенологические данные, подтверждающие присутствие инфекции;

патологические изменения, наблюдаемые во время эндоскопического исследования (например, эзофагит или проктит, вызываемые кандидой.

43. Критерием определения интраабдоминальных инфекций, поражающих желчный пузырь, желчные протоки, печень (исключая вирусный гепатит), селезенку, поджелудочную железу, брюшину, поддиафрагмальное пространство является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве гнойного отделяемого, взятого из интраабдоминального пространства во время хирургического вмешательства или аспирационной биопсии;

2) абсцесс и проявления интраабдоминальной инфекции, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или подтверждаемые гистопатологическими данными;

3) наличие двух из перечисленных ниже признаков, не объяснимых никакими иными известными причинами: лихорадка (более 38°С), тошнота, рвота, боли в животе, желтуха и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посеве отделяемого или образца ткани, взятого через дренаж, введенный хирургическим методом (закрытая дренажная система, открытый дренаж или Т-трубка);

обнаружение патогенных микроорганизмов при окраске по Граму образца жидкого отделяемого или ткани, полученного во время хирургического вмешательства или методом пункции;

выделение микроорганизма в посеве крови и рентгенологические данные, подтверждающие присутствие инфекции.

11. Инфекции нижних дыхательных путей (исключая пневмонию)

44. К категории инфекций нижних дыхательных путей (исключая пневмонию) относятся бронхит, трахеобронхит, бронхиолит, трахеит, абсцесс легких и эмпиема, связанные с оказанием медицинской помощи.

45. Критерием определения бронхита, трахеобронхита, бронхиолита, трахеита (при отсутствии признаков пневмонии) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) отсутствие у больного клинических проявлений или рентгенологических признаков пневмонии и наличие двух из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), кашель, появление или усиление отделения мокроты, хрипы, стридор и наличие любого из перечисленных ниже обстоятельств:

2) выделение микроорганизма в посевах образцов, полученных методами глубокой аспирации из трахеи или бронхоскопии;

3) положительные результаты исследований секрета бронхов на антигены;

4) отсутствие у больного в возрасте до 12 месяцев клинических проявлений или рентгенологических признаков пневмонии и наличие двух из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), кашель, появление или усиление отделения мокроты, хрипы, стридор и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посевах образцов, полученных методами глубокой аспирации из трахеи или бронхоскопии;

положительные результаты исследований секрета бронхов на антигены;

46. Критерием определения прочих типов инфекций нижних дыхательных путей является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) обнаружение микроорганизма в мазке или выделение его в посевах образцов легочной ткани или жидкости, включая плевральную жидкость;

2) абсцесс легких или эмпиема, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или подтверждаемые гистопатологическими данными;

3) полость абсцесса, видимая при рентгенографическом обследовании легких.

12. Инфекции репродуктивных органов

47. Группа инфекций, наблюдаемых в акушерско-гинекологической практике и при лечении урологических расстройств у мужчин, определяется как инфекции репродуктивных органов. К данной категории относятся эндометрит, инфекции, развивающиеся в результате эпизиотомии, воспаление половых губ и прочие типы инфекций мужских и женских репродуктивных органов.

48. Критерием определения эндометрита является наличие у пациента

одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах образцов жидкости или ткани эндометрия, полученных во время хирургического вмешательства методом пункции или щеточной биопсии;

2) гнойное отделяемое из матки и наличие двух из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), боли в животе или чувствительность матки.

49. Критерием определения инфекции, развивающейся после эпизиотомии, является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) гноетечение из области эпизиотомии;

2) абсцесс в области эпизиотомии.

50. Критерием определения воспаления свода влагалища является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) гноетечение из влагалища;

2) абсцесс свода влагалища;

3) выделение микроорганизма в посеве жидкости или ткани, взятой из области свода влагалища.

51. Критерием определения прочих инфекции мужских или женских репродуктивных органов (придатков яичек, яичек, простаты, влагалища или любых тканей внутреннего таза, за исключением эндометрита или воспаления свода влагалища) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посевах образцов тканей или жидкостей, взятых из инфицированной области;

2) абсцесс и проявления инфекции, наблюдаемые во время хирургического вмешательства или подтверждаемые гистопатологическими данными;

3) наличие двух из перечисленных ниже признаков: лихорадка (более 38°С), тошнота, рвота, боли, чувствительность, дизурия и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посеве крови;

диагноз, установленный врачом.

13. Инфекции кожи и мягких тканей

52. К категории инфекций кожи и мягких тканей относятся инфекции кожи (не связанные с инфицированием хирургического разреза), инфекции мягких тканей, инфекции пролежней, ожоговые инфекции, абсцесс молочной железы или мастит, омфалит, пустулезные высыпания у новорожденных, инфекции, развивающиеся в результате операции обрезания крайней плоти у новорожденных. Главным критерием является наличие связи с оказанием медицинской помощи.

53. Критерием определения инфекции кожи является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) гноетечение, пустулезные высыпания, везикулярные высыпания или фурункулы;

2) наличие двух из перечисленных ниже признаков в инфицированной области: локализованные боли, чувствительность, припухлость, покраснение, жар и наличие одного из перечисленных ниже признаков:

выделение микроорганизма в посеве аспирата или отделяемого из области инфицирования (при обнаружении микроорганизмов нормальной кожной флоры необходимо получить чистую культуру одного микроорганизма);

выделение микроорганизма в посеве крови;

положительные результаты исследований инфицированной ткани или крови на антигены;

многоядерные гигантские клетки, видимые при микроскопическом исследовании образцов инфицированной ткани;

диагностически значимый титр антител класса иммуноглобулин М и четырехкратное возрастание в парных образцах сыворотки уровня антител класса иммуноглобулина G к патогену.

54. Критерием определения инфекции мягких тканей (некротический фасцилит, инфекционная гангрена, некротический целлюлит, инфекционный миозит, лимфаденит, лимфангит) является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве ткани или отделяемого из инфицированной области;

2) гноетечение из инфицированной области;

3) абсцесс и проявления инфекции, наблюдаемые во время хирургического вмешательства, подтверждаемые гистопатологическими данными;

4) наличие двух из перечисленных ниже признаков в области инфицирования: локализованные боли или чувствительность, покраснение, припухлость, жар и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посеве крови;

положительные результаты исследований крови или мочи на антигены;

55. Критерием определения инфекции пролежней, включая инфекции как поверхностных, так и глубоких слоев тканей, является наличие у пациента одного из следующих состояний:

наличие двух из перечисленных ниже признаков (покраснение, болезненность, припухлость краев раны) и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

1) выделение микроорганизма в посевах образцов жидкости, полученных методом пункции или биопсии из края раны;

2) выделение микроорганизма в посеве крови.

56. Критерием определения ожоговых инфекции является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) изменение внешнего вида ожоговой раны или характера наблюдаемых процессов, например, ускоренное отделение струпа, изменение цвета струпа до темно-коричневого, черного или фиолетового, отек краев раны и результаты гистологического исследования биоптатов ожоговой раны, показывающие проникновение патогенных микроорганизмов в прилегающие жизнеспособные ткани;

2) изменение внешнего вида ожоговой раны или характера наблюдаемых процессов, например, ускоренное отделение струпа, изменение цвета струпа до темно-коричневого, черного или фиолетового, отек краев раны и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

выделение микроорганизма в посеве крови при отсутствии иных явных признаков инфекций;

выделение вируса герпессимплекса

, обнаружение включений при гистологическом исследовании методами световой или электронной микроскопии, визуалиация вирусных частиц методом электронной микроскопии в биоптатах или соскобах поверхности раны;

3) наличие у больного с ожогами одного из перечисленных ниже признаков: повышенной температуры (более 38°С), гипотермии (менее 37°С), гипотонии (систолическое давление менее 90 милиметров ртутного столба (далее–мм рт.ст.), олигурии (менее 20 милилитров в час), гипергликемии, развивающейся при ранее нормально переносимом содержании углеводов в диете, спутанность сознания и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

гистологическое исследование биоптата ожоговой раны показывает проникновение патогенных микроорганизмов в прилегающие жизнеспособные ткани;

выделение микроорганизма в посеве крови;

выделение вируса герпессимплекса, обнаружение включений при гистологическом исследовании методами световой или электронной микроскопии или визуалиация вирусных частиц методом электронной микроскопии в биоптатах или соскобах поверхности раны.

57. Критерием определения абсцесса молочной железы или мастита является наличие у пациента одного из следующих состояний:

1) выделение микроорганизма в посеве образцов тканей пораженной молочной железы или жидкости, полученных методом хирургического дренажа или пункции;

2) абсцесс молочной железы и признаки инфекции, наблюдаемые во время хирургического вмешательства, подтверждаемые гистопатологическими данными;

3) лихорадка тела (более 38°С), местное воспаление тканей молочной железы и диагноз, установленный врачом.

58. Критерием определения омфалита новорожденных является наличие у ребенка одного из следующих состояний:

эритема и сывороточные отделения из пупочной ямки и наличие одного из перечисленных ниже обстоятельств:

1) выделение микроорганизма в посеве отделяемого или аспирата;

2) выделение микроорганизма в посеве крови;

3) эритема и гноетечение из пупочной ямки.

59. Инфекция пупочной артерии и вены расценивается как ИСМП сердечно-сосудистой системы или инфекция сосудов, если проводилась катетеризация, но бактериологическое исследование отрицательное или оно не сделано.

60. Инфекция кожных покровов новорожденного расценивается как ИСМП, если инфекция проявилась в течение 7 календарных дней после выписки.

61. Критерием определения пустулезных высыпаний у младенцев (в возрасте до 12 месяцев) является наличие у ребенка одного из следующих состояний:

1) наличие у ребенка пустулезных высыпаний и диагноз, установленный врачом;

2) наличие у ребенка пустулезных высыпаний и соответствующая антимикробная терапия, назначенная врачом.

62. Критерием определения инфекции, развивающейся в результате операции обрезания крайней плоти у новорожденных (в возрасте до 30 дней), является наличие у ребенка одного из следующих состояний:

1) наличие у новорожденного гноетечения из области иссечения;

2) наличие у новорожденного одного из перечисленных ниже признаков: эритема, припухлость, болезненность в области иссечения и выделение микроорганизма в посеве образца, взятого из инфицированной области;

3) наличие у новорожденного одного из перечисленных ниже признаков: эритема, припухлость, болезненность в области иссечения, выделение микроорганизма кожной флоры в образце, взятом из инфицированной области и диагноз, установленный врачом, или соответствующая антимикробная терапия, назначенная врачом.

Приложение 2
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению санитарно-
противоэпидемических, санитарно-
профилактических мероприятий
по предупреждению инфекций,
связанных с оказанием
медицинской помощи"

1. Гигиеническая обработки рук сотрудников медицинских организаций

1. Основным фактором передачи и распространения возбудителей ИСМП в медицинских организациях являются руки медицинского персонала, загрязнение которых происходит при выполнении манипуляций или при соприкосновении с различными объектами внешней среды медицинской организации (поверхности аппаратов, приборов, предметы ухода за больными, санитарно-техническое оборудование, белье, одежда, изделия медицинского назначения, перевязочный материал, медицинские отходы).

2. Для прерывания возможных путей передачи микроорганизмов через руки и снижения риска возникновения ИСМП необходимо обрабатывать руки сотрудников медицинских организаций во всех случаях, когда имеется реальная или потенциальная вероятность их загрязнения.

3. Для обеспечения эффективной обработки рук медицинского персонала, осуществляющих медицинские манипуляции, необходимо соблюдать следующие условия: подстриженные ногти, отсутствие лака на ногтях, отсутствие искусственных ногтей, отсутствие на руках ювелирных украшений, часов и браслетов, отсутствие парезов на руках, запястья не должны быть закрыты одеждой.

4. Различают три способа гигиенической обработки рук сотрудников медицинских организаций:

1) мытье рук мылом и водой без применения антисептиков;

2) обработка рук с применением антисептика (гигиеническая);

3) хирургическая дезинфекция рук.

2. Мытье рук мылом и водой без применения антисептиков

5. Мытье рук мылом и водой без применения антисептиков проводится в следующих случаях:

1) перед работой с продуктами питания, приготовлением и раздачей пищи;

2) перед едой;

3) после посещения туалета;

4) перед и после проведения действий по уходу за пациентом, когда нет непосредственного контакта с пациентом (смена постельного белья, уборка помещения);

5) после контакта с неповрежденной кожей пациента (пальпация, измерение пульса, артериального давления), за исключением пациентов с признаками инфекционных и паразитарных заболеваний;

6) при приходе/уходе на (с) работу/ы

7) во всех случаях, когда руки явно загрязнены.

6. Для мытья рук используется теплая проточная вода, жидкое мыло во флаконах с дозатором, одноразовые полотенца или одноразовые салфетки. Нельзя доливать жидкое мыло в частично опорожненный флакон.

7. Последовательность действий при мытье рук:

1) открыть водопроводный кран;

2) смочить руки теплой водой;

3) нанести на влажные руки мыло;

4) провести обработку рук в соответствии с европейским стандартом (каждое движение повторяется не менее 5 раз, обработка рук осуществляется в течение 30 секунд):

тереть одну ладонь о другую ладонь возвратно-поступательными движениями;

правой ладонью растирать тыльную поверхность левой кисти, поменять руки;

соединить пальцы одной руки в межпальцевых промежутках другой руки, тереть внутренние поверхности пальцев движениями вверх и вниз;

соединить пальцы рук в "замок", тыльной стороной согнутых пальцев рук растирать ладонь другой руки;

охватить основание большого пальца левой или правой кисти большим и указательным пальцами правой или левой кисти и провести вращательное трение, провести вращательное трение на запястьях;

круговым движением тереть ладонь левой или правой кисти кончиками пальцев правой или левой руки;

5) высушить руки одноразовым полотенцем или одноразовой салфеткой;

6) сбросить полотенце в емкость или контейнер для сбора отходов;

7) кран можно закрыть локтем или салфеткой после сушки рук.

3. Обработка рук с применением антисептика

8. Обработка рук с применением антисептика проводится в следующих случаях:

1) перед контактом с пациентом;

2) перед чистой/асептической процедурой;

3) после ситуации, связанной с риском контакта с биологическими жидкостями;

4) после контакта с пациентом;

5) после контакта с объектами внешней среды в окружении пациента.

9. Обработка рук с применением антисептика состоит из двух этапов: мытье рук мылом и водой и дезинфекции рук кожным антисептиком. При отсутствии необходимости надевать перчатки и отсутствии наличии контакта с биологическими жидкостями необходимо использовать технику обработки только антисептиком.

10. Последовательность действий при обработке рук с применением антисептика:

1) провести мытье рук мылом и водой в соответствии с пунктом 9 настоящих санитарных правил;

2) нанести на кисти рук антисептик в количестве не менее 3 милилитра и тщательно втереть в кожу до полного высыхания соблюдая последовательность движений по европейскому стандарту (после нанесения антисептика руки не вытирать);

3) до конца проведения 6-ти этапов обработки антисептиком руки должны оставаться влажными от антисептика, тем самым выдерживая время экспозиции;

11. Для обработки рук используются теплая проточная вода, жидкое мыло и антисептики во флаконах с локтевым дозатором, одноразовые полотенца или одноразовые салфетки. Для обработки рук применяются средства, зарегистрированные в установленном порядке и разрешенные к применению на территории Республики Казахстан и Евразийского экономического союза.

12. В экстренных случаях или в работе отделений реанимации вместо мытья рук с водой и применением жидкого мыла допускается использование антисептика.

4. Хирургическая дезинфекция рук

13. Хирургическая дезинфекция рук проводится в следующих случаях:

1) перед любыми оперативными вмешательствами;

2) перед серьезными инвазивными процедурами (например, пункция крупных магистральных сосудов);

3) перед родами.

14. Хирургическая дезинфекция рук состоит из трех этапов: механической очистки рук, дезинфекции рук кожным антисептиком, надевания на руки стерильных одноразовых перчаток.

15. При хирургической дезинфекции рук в обработку включаются предплечья, используются теплая проточная вода, жидкое мыло и антисептики во флаконах с локтевым дозатором, одноразовые полотенца или салфетки.

16. При хирургической дезинфекции кисти рук и предплечья моют теплой водой с жидким мылом, соблюдая последовательность движений по европейскому стандарту и высушивают одноразовыми полотенцем или салфеткой. Общее время процедуры –2 минуты.

17. После окончания этапа механической очистки на кисти рук наносится антисептик порциями по 3 мл и сразу втирается в кожу, строго соблюдая последовательность движений по европейскому стандарту. Процедура нанесения кожного антисептика повторяется 2 раза, общий расход антисептика –10 мл, общее время процедуры –5 минут.

18. После полного испарения антисептика на руки надеваются стерильные одноразовые перчатки.

После завершения операции (процедуры), перчатки снимают, руки моют жидким мылом и наносят питательный крем или лосьон для предупреждения сушащего эффекта.

Приложение 3
к Санитарным правилам
"Санитарно-эпидемиологические
требования к организации и
проведению санитарно-
противоэпидемических, санитарно-
профилактических мероприятий
по предупреждению инфекций,
связанных с оказанием
медицинской помощи"

Инструкция по бактериологическому контролю качества проведения противоэпидемических мероприятий в организации здравоохранения

1. Бактериологический контроль

Бактериологический контроль проводят по эпидемиологическим показаниям, а также с целью оценки качества выполненных профилактических мероприятий после закрытия отделений.

При проведении текущей дезинфекции бактериологический контроль осуществляется: в родильных залах, операционном блоке, процедурных, перевязочных, палатах интенсивной терапии, молочной комнате, в палатах послеродового отделения, детских палатах.

При обследовании родильных домов по эпидемическим показаниям смывы отбирают как с чистых, так и бывших в употреблении предметов.

Учитывая, что ИСМП в акушерских стационаров могут быть вызваны различными микроорганизмами, при обследовании по эпидемическим показаниям, в зависимости от конкретного случая, бактериологические исследования проводят на бактерии, способные вызвать внутрибольничную инфекцию, в том числе стрептококки, псевдомонады, энтеробактерии.

Определение чувствительности выделенных микроорганизмов к антибиотикам проводят по особому порядку (выборочно – при повторных случаях выявления микроорганизмов) и по эпидемическим показаниям.

2. Перечень объектов исследования:

К объектам исследования относятся:

1) воздушная среда;

2) медицинский инструментарий;

3) руки и одежда медицинского персонала, операционное поле;

4) хирургический шовный материал;

5) предметы окружающей среды.

3. Исследования микробной обсемененности воздуха

Бактериологические исследования воздуха предусматривают определение общего количества микроорганизмов в 1 куб. м. воздуха, количество плесневых и дрожжевых грибов в 1 куб. дм. воздуха, количество колоний стафилококк ауреус в 1 куб. м. воздуха.

Особое внимание при этом следует обратить на состояние воздушной среды над операционным полем, где возможно обильное появление микроорганизмов в связи с работой хирурга, операционной сестры.

Пробы воздуха отбирают аспирационным методом, при отсутствии пробоотборников допускается производить исследование микрофлоры воздуха закрытых помещений методом седиментации (оседания) микрофлоры на чашку с мясо-пептонным агаром для определения общей обсемененности воздуха в течении 10 минут; для определения стафилококк ауреус-20 минут.

В смывах с поверхности оборудования централизованных стерилизационных отделений не допускается наличие санитарно-показательных и патогенных микроорганизмов.

4. Забор проб материала для контроля стерильности

Забор проб на стерильность осуществляется в стерильные емкости с соблюдением строжайших правил асептики непосредственно перед операцией.

Объектами для контроля стерильности являются:

шовный материал, подготовленный для оперативных вмешательств;

медицинский инструментарий, операционное поле, руки хирурга после проведения обработки;

перевязочный материал, белье, салфетки для осушения рук.

Для контроля стерильности используют питательные среды: тиогликолевый бульон, бульон Сабуро. Одновременный посев на две указанные среды обязателен.

При посеве изделия или его части непосредственно в питательную среду, количество среды в емкости наливается до полного погружения пробы. Посевы в тиогликолевый бульон выдерживают в термостате при температуре 37 0С, в среду Сабуро – при температуре 20-22 0С. Посевы инкубируют в термостате в течении 8 календарных дней

Исследование материала на стерильность (шовный материал, инструментарий, перевязочный материал) можно проводить на экспресс- анализаторах. Сроки выращивания и учет результатов проводится согласно прилагаемой к аппарату инструкции.

5. Бактериологический контроль эффективности обработки кожи операционного поля и рук хирургов

Смывы с кожи операционного поля и рук хирургов проводят стерильными салфетками размером 5 на 5 сантиметров или тампонами, смоченными стерильным физиологическим раствором.

Тщательно протирают ладони, околоногтевые и межпальцевые пространства обеих рук. После забора проб тампон помещают в пробирку с стерильным физиологическим раствором, который засевают по 0,5 милилитров в две пробирки с 5,0 милилитров тиогликолевой среды. Посевы инкубируют при температуре 37 0С в течении 48 часов.

Учет результатов: обработка кожи операционного поля и рук хирургов эффективна при отсутствии роста микроорганизмов в питательной среде.

6. Исследование микробной обсемененности предметов окружающей среды

Бактериологическое исследование микробной обсемененности предметов окружающей среды в организациях здравоохранения предусматривает выявление микроорганизмов семейства кишечных, стафилококков и синегнойной палочки с чистых и бывших в употреблении предметов.

Объекты контроля:

польстер, кровать, лоток, подготовленный для приема новорожденных;

баллон с аппарата для отсоса слизи, шланг вакуум – экстрактора;

набор первичной и вторичной обработки новорожденного;

фартук акушеров, аппарат искусственной вентиляции легких, насадка и шланг кислородной подводки;

пеленальный стол, весы;

глазные палочки, пипетки;

поверхность инструментального стола, полки медицинских шкафов для хранения медикаментов и инструментария, градусники, внутренняя поверхность холодильника;

руки хирургов, анестезиологов, акушер-гинекологов, неонатологов, акушерок, процедурных, детских медицинских сестер;

посуда для розлива и приготовления смесей, ватные шарики и марлевые салфетки;

операционный стол, стол анестезиолога, каталки для транспортировки оперированных больных;

ветошь для проведения уборки.

Отбор проб с поверхности осуществляется методом смыва. Взятие смывов проводится стерильным ватным тампоном на палочках вмонтированных в пробки пробирок с 5,0 мл стерильной 1 % пептонной воды. Тампон увлажняют, делают смыв с объекта и помещают в ту же пробирку. При контроле мелких предметов смывы отбирают со всей их поверхности. При контроле больших поверхностей смывы проводят с площади не менее 100 квадратных сантиметров, тщательно протирая поверхность. Необходимо обращать внимание на места труднодоступные для мытья и дезинфекции.

7. Исследование лекарственных форм

Исследование растворов для питья проводят с целью установления бактериальной обсемененности, титра бактерий группы кишечных палочек, стафилококков.

Для определения титра бактерий группы кишечных палочек пробы засевают на среду Кесслера в следующих объемах: 10 мл, 1 мл и по 1 мл из разведений 1:10 и 1:100. Посевы инкубируют при температуре 37 0С в течении 18-24 часов, после чего проводят высев на среду Эндо. При росте характерных колоний для бактерий группы кишечных палочек осуществляют постановку второй бродильной пробы на глюкозу с поплавком. Среду выдерживают 24 часа при температуре 37 0С. При выявлении бактерий группы кишечной палочки проводят идентификацию выделенных культур.

Для определения общего микробного числа растворы засевают параллельно на две чашки Петри по 1 мл, при исследовании грудного молока засевают по 1 милилитров из разведения 1:10 на две чашки. Посев проводят глубинным методом используя среду мясо-пептонного агара. После инкубации посевов при температуре 300 С в течении 48 часов производят подсчет выросших колоний.

8. Исследование отделяемого верхних дыхательных путей

Обязательному бактериологическому исследованию подвергают слизь верхних отделов носа; исследование слизи из зева проводят только по показаниям, прежде всего при наличии в нем воспалительных процессов. Забор материала производят стерильным ватным тампоном из обеих половин носа, другим тампоном из зева с поверхности миндалин. Материал из зева собирают натощак или не ранее, чем 2-3 часа после приема пищи.

Посев исследуемого материала на питательные среды производят не позднее, чем через 2 часа после его забора.

Для первичного посева используют одну из питательных сред: желточно- солевой, молочно-солевой, молочно- желточно- солевой агар.

Посев проводят одним из способов:

непосредственно тампоном, которым забирали материал, при этом его многократно поворачивают для переноса на питательную среду максимального количества взятого материала;

взятый тампоном материал в лаборатории помещают в пробирку с 5 мл стерильного физиологического раствора. Тампон ополаскивают в жидкости встряхиванием в пробирке в течении 10 минут. Жидкость многократно перемешивают пипеткой и 0,1мл наносят на одну из выше указанных питательных сред, тщательно растирают шпателем.

9. Определение массивности обсеменения верхних дыхательных путей

Обсемененность, выражающаяся показателем 1000 и более колониеобразующих единиц (далее – КОЕ), взятых на тампон, является показателем высокой обсемененности возбудителем, при которой легко происходит его выделение во внешнюю среду даже при спокойном дыхании.

Массивность обсеменения верхних дыхательных путей стафилококками при прямом посеве материала тампоном можно оценить в крестах:

++++ сливной рост колоний на чашках; *

+++ сплошной рост изолированных колоний; *

++ значительный рост (до 100 колоний);

+ единичные колонии (до 10-25).

Примечание: * - сливной и сплошной рост соответствуют как правило, массивности обсеменения 1000 КОЕ, снятых на тампон.

Для определения массивности обсеменения верхних дыхательных путей стафилококками при посеве 0,1 мл смывной жидкости подсчитывают число выросших на чашке однородных колоний, идентичных по морфологии и пигменту, затем подсчитывают количество КОЕ, снятых на тампон.

Пример расчета: на чашке выросло 15 колоний, значит в 0,1 мл содержалось 15 КОЕ, во всем объеме смыва будет 15х10х5=750.

10. Бактериологический контроль качества обработки кожи рук

Контроль качества обработки кожи рук осуществляется методом смыва. Смыв отбирают ватным тампоном, который предварительно увлажняют в 1 % растворе пептонной воды и затем протирают поверхность ладони. При обработке рук дезинфицирующим препаратом тампон первоначально помещают в нейтрализатор на 10-15 минут и только после этого в питательную среду. Кожа рук считается обеззараженной, если в отобранных смывах не регистрируется рост стафилококков, энтеробактерий и синегнойной палочки.

11. Бактериологический контроль качества дезинфекции

В медицинских организациях об эффективности дезинфекции судят по отсутствию в смывах стафилококков, энтеробактерий, и синегнойной палочки, а также патогенных микроорганизмов.

Отбор проб с предметов после дезинфекции проводят стерильным ватным тампоном на палочке вставленным в пробирку или марлевой салфеткой 5х5 см, простерилизованной в бумажном пакете или чашке Петри.

Пробирки заполняют 1 % раствором пептонной воды. После смыва тампон помещают на 10-15 минут в раствор нейтрализатора – вещество, которое устраняет действие дезинфицирующего агента на микробную клетку, что позволяет микроорганизмам, сохранившим жизнеспособность развиваться в питательных средах. Для нейтрализации дезинфицирующих агентов используют следующие химические вещества:

тиосульфат натрия (0,5 % раствор при выделении вегетативных форм микроорганизмов и 1 % раствор для спорообразующих) при использовании для дезинфекции хлорсодержащих, перекисных, йодсодержащих препаратов, препарат добавляется в 1 % раствор пептонной воды;

сульфанол с молоком (на 1 литр раствора используют 200,0 сульфанола, 100,0 мл обезжиренного молока и 700,0 мл дистиллированной воды) при использовании четвертичных аммониевых соединений;

мыло банное (0,5 % раствор) - при использовании препаратов на основе анионных поверхностно - активных веществ, гибитана;

водопроводная вода – при использовании препарата на основе фенола, глутарового альдегида;

аммиак (0,5 % раствор) – при использовании формальдегида или препаратов на его основе.

В качестве нейтрализаторов используют стерильные растворы указанных веществ.

По истечении необходимого для нейтрализации дезинфицирующего агента времени тампон (салфетку) переносят в пробирку с питательной средой для проведения дальнейшего исследования.