"Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 қаулысына толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2023 жылғы 27 қарашадағы № 88 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 4 желтоқсанда № 33719 болып тіркелді

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. "Қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есепті жүргізуі жөніндегі нұсқаулықты бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2011 жылғы 1 шілдедегі № 68 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7121 болып тіркелген) мынадай толықтырулар енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген қаржы нарығының жекелеген субъектілерінің бухгалтерлік есебін жүргізу жөніндегі нұсқаулық:

мынадай мазмұндағы 17, 18 және 19-тараулармен толықтырылсын:

"17-тарау. Негізгі құрал-жабдықтарды шағын және орта бизнеске арналған халықаралық стандартқа сәйкес есепке алу

158. Негізгі құрал-жабдықтарды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

1) негізгі құрал-жабдықтар келген кезде:

Дт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар
Кт	3310	Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек;

2) негізгі құрал-жабдықтарды төлеген кезде:

Дт	3310	Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек
Кт	1010	Кассадағы ақша қаражаттары
	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

159. Негізгі құрал-жабдықтарды басқа негізгі құрал-жабдықтарға айырбастау жолымен сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

1) егер қабылданған объектінің әділ құны берілген объектінің құнына тең болған жағдайда:

Дт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар (қабылданған объект)
	2420	Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы
Кт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар (берілген объект);

2) егер қабылданған объектінің әділ құны берілген объектінің құнынан жоғары болса:

Дт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар (қабылданған объект)
	2420	Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы
	1010	Кассадағы ақша қаражаттары
	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары
Кт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар (берілген объект)
	6210	Активтерді шығынға жазудан кірістер;

3) егер қабылданған объектінің әділ құны берілген объектінің құнынан төмен болса:

Дт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар (қабылданған объект)
	2420	Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы
	7410	Активтерді шығынға жазу бойынша шығыстар
Кт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар (берілген объект)
	1010	Кассадағы ақша қаражаттары
	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

160. Негізгі құрал-жабдықтар бойынша амортизацияны есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт	7490 01	Пайдалану құқығы нысанындағы негізгі құрал-жабдықтардың және активтердің амортизациясы бойынша шығыстар
Кт	2420	Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы.

161. Объектінің немесе негізгі құрал-жабдықтар объектілері тобының құнсыздануы анықталған кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

1) бастапқы құны бойынша есепке алу әдісін қолданған жағдайда:

Дт	7420	Активтердің құнсыздануынан болған шығыстар
Кт	2430	Негізгі құрал-жабдықтар құнсыздануынан болған залал;

2) қайта бағаланған құн бойынша есепке алу әдісі қолданылған жағдайда объектінің немесе негізгі құрал-жабдықтар объектілері тобының құнсыздануы қайта бағалау бойынша бұрын есептелген резервті ескере отырып жүзеге асырылады:

Дт	7420	Активтердің құнсыздануынан болған шығыстар
	5420	Пайдалану құқығы нысанындағы негізгі құрал-жабдықтарды және активтерді қайта бағалау резерві
Кт	2430	Негізгі құрал-жабдықтар құнсыздануынан болған залал.

162. Негізгі құрал-жабдықтарға қайта бағаланған құн бойынша есепке алу әдісі қолданылған жағдайда, негізгі құрал-жабдықтарды қайта бағалау мынадай бухгалтерлік жазбалармен жүзеге асырылады:

1) оң қайта бағалау жағдайында:

Дт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар
	2420	Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы
Кт	5420	Пайдалану құқығы нысанындағы негізгі құрал-жабдықтарды және активтерді қайта бағалау резерві;

2) теріс қайта бағалау жағдайында:

Дт	2420	Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы
	5420	Пайдалану құқығы нысанындағы негізгі құрал-жабдықтарды және активтерді қайта бағалау резерві
	7420	Активтердің құнсыздануынан болған шығыстар
Кт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар.

163. Негізгі құрал-жабдықтар объектілерін есептен шығару кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт	2420	Негізгі құрал-жабдықтар амортизациясы
	7410	Активтерді шығынға жазу бойынша шығыстар
Кт	2410	Негізгі құрал-жабдықтар.

18-тарау. Қорларды сатып алу және сату кезінде шағын және орта бизнеске арналған халықаралық стандартқа сәйкес есепке алу

164. Қорларды сатып алу кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

1) қорлар келген кезде:

Дт	1330	Тауарлар
Кт	3310	Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек;

2) қорларды төлеген кезде:

Дт	3310	Жеткізушілерге және мердігерлерге қысқа мерзімді кредиторлық берешек
Кт	1010	Кассадағы ақша қаражаттары
	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

165. Қорларды сату кезінде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

1) сатудан түскен табысты тану кезінде:

Дт	1210	Сатып алушылардың және тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
Кт	6010	Өнім өткізуден және қызмет көрсетуден кірістер;

2) сатып алушылардан төлем алған кезде:

Дт	1010	Кассадағы ақша қаражаттары
	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары
Кт	1210	Сатып алушылардың және тапсырыс берушілердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі;

және бір мезгілде:

Дт	7010	Өткізілген өнімдердің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны
Кт	1330	Тауарлар.

19-тарау. Жалақы және басқа да ақшалай төлемдерді төлеу жөніндегі операцияларды шағын және орта бизнеске арналған халықаралық стандартқа сәйкес есепке алу

166. Қызметкерге есеп беруге ақша қаражаттарын беру кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт	1250	Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі
Кт	1010	Кассадағы ақша қаражаттары
	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

167. Ұйымның ішкі құжаттарында белгіленген талаптарға сәйкес дайындалған растайтын құжаттардың негізінде қызметкердің берешегін есептен шығару бойынша мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

Дт	7210	Әкімшілік шығыстар
Кт	1250	Қызметкерлердің қысқа мерзімді дебиторлық берешегі.

168. Ұйымның жалақысын есептеу кезінде мынадай бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

1) жалақыны есептеу сомасына:

Дт	7210	Әкімшілік шығыстар
Кт	3350	Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек;

2) жалақыдан жеке табыс салығын ұстау сомасына:

Дт	3350	Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек
Кт	3120	Жеке табыс салығы;

3) міндетті зейнетақы аударымдарын жалақыдан ұстап қалу сомасына:

Дт	3350	Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек
Кт	3220	Зейнетақы аударымдары бойынша міндеттемелер;

4) жалақыдан міндетті әлеуметтік аударымдарды есептеу сомасына:

Дт	7220 01	Әлеуметтік салық және әлеуметтік төлемдер бойынша шығыстар
Кт	3150	Әлеуметтік салық (Міндетті әлеуметтік аударымдар);

5) жалақыдан әлеуметтік салықты есептеу сомасына:

Дт	7220 01	Әлеуметтік салық және әлеуметтік төлемдер бойынша шығыстар
Кт	3150	Әлеуметтік салық.

169. Нақты жалақы төленген кезде мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

Дт	3350	Еңбекке ақы төлеу бойынша қысқа мерзімді берешек
Кт	1010	Кассадағы ақша қаражаттары
	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.

170. Осы нұсқаулықтың 168-тармағына сәйкес ұсталған және есептелген салықтар мен бюджетке төленетін міндетті төлемдерді төлеу кезінде жалақы бойынша мынадай бухгалтерлік жазбалар жүзеге асырылады:

1) жеке табыс салығын төлеу сомасына:

Дт	3120	Жеке табыс салығы
Кт	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

2) әлеуметтік салықты төлеу сомасына:

Дт	3150	Әлеуметтік салық
Кт	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

3) міндетті зейнетақы аударымдарын төлеу сомасына (әрбір қызметкер бойынша бөлгенде):

Дт	3220	Зейнетақы аударымдары бойынша міндеттемелер
Кт	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары;

4) міндетті зейнетақы аударымдарын төлеу сомасына (әрбір қызметкер бойынша бөлгенде):

Дт	3150	Әлеуметтік салық (Міндетті әлеуметтік аударымдар)
Кт	1030	Ағымдағы шоттардағы ақша қаражаттары.".

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Бухгалтерлік есеп департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Заң департаментімен бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулыны ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ресми интернет-ресурсына орналастыруды;

3) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Заң департаментіне осы тармақтың 2) тармақшасында көзделген іс-шараның орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Төрағасының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкінің Төрағасы

Т. Сулейменов

О внесении дополнений в постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 июля 2011 года № 68 "Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета отдельными субъектами финансового рынка"

Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 27 ноября 2023 года № 88. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 4 декабря 2023 года № 33719

Правление Национального Банка Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести в постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 1 июля 2011 года № 68 "Об утверждении Инструкции по ведению бухгалтерского учета отдельными субъектами финансового рынка" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 7121) следующие дополнения:

Инструкцию по ведению бухгалтерского учета отдельными субъектами финансового рынка, утвержденную указанным постановлением:

дополнить главами 17, 18 и 19 следующего содержания:

"Глава 17. Учет основных средств в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса

158. При покупке основного средства осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при поступлении основного средства:

Дт	2410	Основные средства
Кт	3310	Краткосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам;

2) при оплате основного средства:

Дт	3310	Краткосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам
Кт	1010	Денежные средства в кассе
	1030	Денежные средства на текущих счетах.

159. При приобретении основного средства путем его обмена на другое основное средство осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) в случае если справедливая стоимость приобретенного объекта равна стоимости переданного объекта:

Дт	2410	Основные средства (принятый объект)
	2420	Амортизация основных средств
Кт	2410	Основные средства (переданный объект);

2) если справедливая стоимость приобретенного объекта выше стоимости переданного объекта:

Дт	2410	Основные средства (принятый объект)
	2420	Амортизация основных средств
	1010	Денежные средства в кассе
	1030	Денежные средства на текущих счетах
Кт	2410	Основные средства (переданный объект)
	6210	Доходы от выбытия активов;

3) если справедливая стоимость приобретенного объекта ниже стоимости переданного объекта:

Дт	2410	Основные средства (принятый объект)
	2420	Амортизация основных средств
	7410	Расходы по выбытию активов
Кт	2410	Основные средства (переданный объект)
	1010	Денежные средства в кассе
	1030	Денежные средства на текущих счетах.

160. При начислении амортизации по основным средствам осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт	7490 01	Расходы по амортизации основных средств и активов в форме права пользования
Кт	2420	Амортизация основных средств.

161. При выявлении обесценения объекта или группы объектов основных средств осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) в случае применения метода учета по первоначальной стоимости

Дт	7420	Расходы от обесценения активов
Кт	2430	Убыток от обесценения основных средств;

2) в случае применения метода учета по переоцененной стоимости обесценение объекта или группы объектов основных средств осуществляется с учетом начисленного ранее резерва по переоценке:

Дт	7420	Расходы от обесценения активов
	5420	Резерв на переоценку основных средств и активов в форме права пользования
Кт	2430	Убыток от обесценения основных средств.

162. В случае применения к основным средствам метода учета по переоцененной стоимости, переоценка основных средств осуществляется следующими бухгалтерскими записями:

1) в случае положительной переоценки:

Дт	2410	Основные средства
	2420	Амортизация основных средств
Кт	5420	Резерв на переоценку основных средств и активов в форме права пользования;

2) в случае отрицательной переоценки:

Дт	2420	Амортизация основных средств
	5420	Резерв на переоценку основных средств и активов в форме права пользования
	7420	Расходы от обесценения активов
Кт	2410	Основные средства.

163. При списании объектов основных средств осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт	2420	Амортизация основных средств
	7410	Расходы по выбытию активов
Кт	2410	Основные средства.

Глава 18. Учет запасов при покупке и при реализации в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса

164. При покупке запасов осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при поступлении запасов:

Дт	1330	Товары
Кт	3310	Краткосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам;

2) при оплате запасов:

Дт	3310	Краткосрочная кредиторская задолженность поставщикам и подрядчикам
Кт	1010	Денежные средства в кассе
	1030	Денежные средства на текущих счетах.

165. При реализации запасов осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) при признании дохода от реализации:

Дт	1210	Краткосрочная дебиторская задолженность покупателей и заказчиков
Кт	6010	Доход от реализации продукции и оказания услуг;

2) при получении оплаты от покупателей:

Дт	1010	Денежные средства в кассе
	1030	Денежные средства на текущих счетах
Кт	1210	Краткосрочная дебиторская задолженность покупателей и заказчиков;

и одновременно:

Дт	7010	Себестоимость реализованной продукции и оказанных услуг
Кт	1330	Товары.

Глава 19. Учет операций по выплате заработной платы и других денежных выплат в соответствии с международным стандартом для малого и среднего бизнеса

166. При выдаче работнику денежных средств подотчет осуществляется следующая бухгалтерская запись:

Дт	1250	Краткосрочная дебиторская задолженность работников
Кт	1010	Денежные средства в кассе
	1030	Денежные средства на текущих счетах.

167. На основании подтверждающих документов, подготовленных в соответствии с требованиями, установленными внутренними документами Организации, осуществляется следующая бухгалтерская запись по списанию задолженности работника:

Дт	7210	Административные расходы
Кт	1250	Краткосрочная дебиторская задолженность работников.

168. При начислении заработной платы Организацией, осуществляется следующая бухгалтерская запись:

1) на сумму начисления заработной платы:

Дт	7210	Административные расходы
Кт	3350	Краткосрочная задолженность по оплате труда;

2) на сумму удержания индивидуального подоходного налога с заработной платы:

Дт	3350	Краткосрочная задолженность по оплате труда
Кт	3120	Индивидуальный подоходный налог;

3) на сумму удержания обязательных пенсионных отчислений с заработной платы:

Дт	3350	Краткосрочная задолженность по оплате труда
Кт	3220	Обязательства по пенсионным отчислениям;

4) на сумму начисления обязательных социальных отчислений с заработной платы:

Дт	7220 01	Расходы по социальному налогу и социальным платежам
Кт	3150	Социальный налог (Обязательные социальные отчисления);

5) на сумму начисления социального налога с заработной платы:

Дт	7220 01	Расходы по социальному налогу и социальным платежам
Кт	3150	Социальный налог.

169. При фактической выплате заработной платы осуществляются следующие бухгалтерские записи:

Дт	3350	Краткосрочная задолженность по оплате труда
Кт	1010	Денежные средства в кассе
	1030	Денежные средства на текущих счетах.

170. При оплате налогов и обязательных платежей в бюджет, удержанных и начисленных согласно пункту 168 настоящей Инструкции, по заработной плате, осуществляются следующие бухгалтерские записи:

1) на сумму выплаты индивидуального подоходного налога:

Дт	3120	Индивидуальный подоходный налог
Кт	1030	Денежные средства на текущих счетах;

2) на сумму выплаты социального налога:

Дт	3150	Социальный налог
Кт	1030	Денежные средства на текущих счетах;

3) на сумму выплаты обязательных пенсионных отчислений (в разбивке по каждому сотруднику):

Дт	3220	Обязательства по пенсионным отчислениям
Кт	1030	Денежные средства на текущих счетах;

4) на сумму выплаты обязательных пенсионных отчислений (в разбивке по каждому сотруднику):

Дт	3150	Социальный налог (Обязательные социальные отчисления)
Кт	1030	Денежные средства на текущих счетах.".

2. Департаменту бухгалтерского учета Национального Банка Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) совместно с Юридическим департаментом Национального Банка Республики Казахстан государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего постановления на официальном интернет-ресурсе Национального Банка Республики Казахстан после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего постановления представление в Юридический департамент Национального Банка Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятия, предусмотренного подпунктом 2) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на курирующего заместителя Председателя Национального Банка Республики Казахстан.

4. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель Национального Банка Республики Казахстан

Т. Сулейменов