"Республикалық және облыстық деңгейде өнімнің (тауарлардың) және шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру бойынша әдістемені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 13 шілдедегі № 143 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 2023 жылғы 12 желтоқсандағы № 21 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 15 желтоқсанда № 33776 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Республикалық және облыстық деңгейде өнімнің (тауарлардың) және шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру бойынша әдістемені бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 13 шілдедегі № 143 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14088 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

бұйрықтың тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

"Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру жөніндегі әдістемені бекіту туралы";

бұйрықтың кіріспесі мынадай редакцияда жазылсын:

""Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 12-бабы 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі төрағасының 2020 жылғы 23 қазандағы № 9-нқ бұйрығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы туралы Ереженің 15-тармағының 20) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:";

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Қоса беріліп отырған Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру жөніндегі әдістеме бекітілсін.";

Көрсетілген бұйрықпен бекітілген Республикалық және облыстық деңгейде өнімнің (тауарлардың) және шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру бойынша әдістеме осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының Қызмет көрсету және энергетика статистикасы департаменті Заң департаментімен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының Қызмет көрсету және энергетика статистикасы департаменті Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының құрылымдық және аумақтық бөлімшелеріне осы бұйрықты басшылыққа алу және жұмыста пайдалану үшін жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы басшысының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының басшысы

М. Турлубаев

Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының басшысы 2023 жылғы 12 желтоқсандағы № 21 Бұйрыққа қосымша

Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру жөніндегі әдістеме

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Халықаралық стандарттар мен ұсынымдарға сәйкес Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру жөніндегі әдістеме (бұдан әрі – Әдістеме) "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес қалыптастырылатын және бекітілетін жалпымемлекеттік статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Әдістеме Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының (бұдан әрі – Бюро) заттай және құндық мәндегі жекелеген өнім түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін әзірлеу жолымен өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың ресурстарын қалыптастыру және пайдалану бойынша есептеулерді өткізу тәртібін айқындайды.

3. Осы әдістемені Бюро өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімі бойынша статистикалық көрсеткіштерді қалыптастыру үшін қолданады.

4. Осы Әдістемеде мынадай ұғымдар және анықтамалар қолданылады:

1) импорт – ел ішінде пайдалануға арналған және кері экспорт үшін шетелден тауарлар әкелу;

2) өндіріс (өндіру) – республика аумағында өндірілген немесе шығарылған өнімдер (тауарлар) көлемі;

3) ресурстар – өнімнің (тауардың) нақты түрінің өндіріс (өндіру) көлемін, олардың басқа елдерден келуін, өндірушілердегі, көтерме және бөлшек сауда кәсіпорындарындағы, тұтынушылардағы, қорлардың бар болуын қамтиды;

4) тауар ресурстарының теңгерімі – бұл негiзгi тұтыну тауарлары жалпы тауарлар ресурстарын қалыптастыру көздерін және өндiрiстiк-техникалық мақсаттағы өнімдерді және оларды пайдалануын сипаттайтын көрсеткіштер жүйесі;

5) экспорт – сыртқы нарықта өткізу үшін тауарларды елден шығару, сондай-ақ шетелде шығарылатын тауарлардың кері экспорты.

2-тарау. Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерінің құрылымы

5. Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімі республикалық деңгейде қалыптастырылады.

6. Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімінің есебі ішкі сияқты сыртқы нарықта да өнімнің пайдалану көлемін анықтауға мүмкіндік беретін өзара байланысты көрсеткіштер жүйесіне негізделінеді. Ол түрлі көздерден алынған статистикалық ақпараттың байланысуының белгілі бір мүмкіндігін қамтамасыз етеді және өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары жағдайын талдауға негіз болып табылады.

Теңгерімдер біртұтас сызба бойынша құралады және "ресурстар" және "пайдалану" деген екі бөлікке ие, есептеу әдістемесі және ақпараттық қамтамасыз етілуі өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлеріне тән айрықша ерекшелікке ие жекелеген баптар негізінде құрылады.

7. Жыл сайынғы және ай сайынғы теңгерімді қалыптастыру мынадай формула бойынша жүзеге асырылады:

Ө + И = Э + Інө, (1)

мұнда

Ө – өндіріс көлемі;

И – импорт;

Э – экспорт;

Інө – ішкі нарықта өткізу.

Ресурстар және пайдалану теңгерімінің жалпы сызбасы осы Әдістемеге 1-қосымшада келтірілген.

3-тарау. Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімін есептеу үшін ақпараттық база

8. Ресурстар мен пайдалану теңгерімін құру кезіндегі ақпараттық база статистиканың әртүрлі саласынан алынған статистикалық ақпарат және осы Әдістемеге 2-қосымшада келтірілген әкімшілік деректер болып табылады.

Өндіріс сатистикасы және сыртқы сауда статистикасы бойынша деректері өлшем бірлігі әр түрлі болғанда ресурстар мен пайдалану теңгерімдері тек құндық мәнде қалыптастырылады.

Жалпымемлекеттік статистикалық байқаулар нысандары негізінде алынған және сыртқы сауда статистикасы деректерінің салғастырымдылығын қамтамасыз ету мақсатында статистикалық жіктеуіштер мен олардың ауыспалы кілттері қолданылады.

4-тарау. Теңгерімнің жекелеген баптарын құру ерекшеліктері

9. Теңгерім өнімнің өндірген сәтінен бастап оның соңғы пайдаланылуына дейінгі қозғалысын көрсетеді. Ол тауарлар нарығындағы жағдайды ағымдағы талдау мен болжауды жүзеге асыруға, импортқа деген сұранысты бағалауды, елдің өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейін есептеуге және ішкі нарықта пайдалану үшін тауарлық ресурстардың жалпы көлемі мен өнімнің түрлері бойынша сату көлемін анықтауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

Теңгерімдер статистикалық жіктеуіштерге сәйкес тауарлар тiзбесі бойынша әзірленеді.

Еуразиялық экономикалық одаққа (бұдан әрі – ЕАЭО) мүше мемлекеттермен өзара сауда статистикасы және ЕАЭО-ға кірмейтін басқа мелекеттермен сыртқы сауда статистикасы деректері бойынша экспорттық және импорттық түсімдер көлемі жалпы қойылады. Құндық мәндегі теңгерімді қалыптастыру кезінде долларлық баламада экспорт және импорт бойынша деректер есептік кезеңнің орташа салмақтанған валюта бағамымен ұлттық валютаға қайта есептеледі.

10. Теңгерімді құру үшін қажетті статистикалық ақпарат болмағанда оларды бағалау жүзеге асырылады. Мысалы, егер есеп деректері тек құндық мәнде болса, онда бағалар бойынша деректерді есепке ала отырып өнімнің (тауарлардың) көлемі заттай мәнде: "өндіріс" бабы бойынша – өндіруші-кәсіпорындар бағасын ескере отырып есептеледі. Бағалау бұл ресурстар мен пайдалану теңгерімін қалыптастыру кезінде өнімдерді экспортқа нақты жөнелту мен тауарларға декларацияны соңғы тіркеудің әртүрлі мерзімдері себебінен, сондай-ақ өнім қорларының өзгеруі есебінен туындайтын айырмашылық (теңгерімсіздік).

Теңгерім бөлімдеріне тиісті есептің деректерін енгізгеннен кейін теңгерімнің тиісті баптарын қосу жолымен теңгерім бөлімдерін қалыптастыру жүзеге асырылады.

11. Егер алынған теңгерімде "ресурстар" оның "пайдалануынан" асып кетсе, онда сол немесе басқа тауардың нарығында жалпымемлекеттік статистикалық байқауларда есептелген ресурстарды пайдалану көлемінің толық есепке алынбауы орын алады. Бұл жағдайда теңгерімнің "пайдалану" бөліміне "пайдалану" бабы бойынша толық есепке алмау" бабы қосылады.

"Пайдалану" көлемі "ресурстар" көлемінен асып кеткен болса, ресурстарды қалыптастыру көздерінен толық есепке алмау анықталады. Теңгерімнің "ресурстар" бөлімінде "ресурстар" бабы бойынша толық есепке алмау" деген бап қосылады.

Теңгерім заттай мәнде бір үлкен санға, яғни олардың толық есепке алынбауының анықталған көлемін есепке ала отырып "ресурстар" немесе "пайдалану" көлеміне келтіріледі.

Теңгерімсіздік болғанда теңгерім бойынша олардың ауытқу себептері талданады. Содан кейін толық есепке алмау көлемдерін теңгерім бабының біріне жатқызу туралы шешім қабылданады.

Толық есепке алмау көлемін жекелеген тауарлар бойынша теңгерімнің қандай да бір бабына жатқызу туралы шешім қабылдау кезінде тауар нарықтарының барлық субъектілерінің қызметіне басқа статистикалық байқаулар бойынша қолда бар деректер қосымша ақпарат көзі болып табылады.

Сонымен, теңгерім бөлімдерінде толық есепке алмау туындағанда:

"ресурстар" – толық есепке алмау көлемін ескерілмеген өндіріске не "көлеңкелі" импортқа жатқызу кезінде үй шаруашылығындағы тауар өндірісін қосымша зерттеу, сонымен қатар өзара сауда деректерін "айналы" статистикамен салыстыру қажет.

"пайдалану" – толық есепке алмау көлемін "халыққа жіберілген" бабына жатқызу кезінде (мысалы, тұтыну тауарлары бойынша) – көтерме, бөлшек сауда кәсіпорындарын, өнеркәсіптік кәсіпорындарды (халыққа өздері өндірген өнімді өткізу бөлігінде) және үй шаруашылығында тұтыну деректерін қосымша зерттеу қажет.

Толық есепке алмау көлемі құндық мәнде олар жатқызылған баптардың бағасына сүйене отырып есептеледі. Мысалы, егер толық есепке алмау "импорт" бабы бойынша "ресурстарда" анықталса, онда есепке алынбаған көлемдердің құны сол тауар бойынша импорттық түсімдер бағасына сүйене отырып анықталады.

12. Теңгерімдік кестелердегі ауытқулар статистикалық алшақтықта көрініс табады, бұл "ресурстар" мен "пайдалану" баптар арасындағы айырмашылығын білдіреді:

Ауытқу = Жкөл / ЖКС * 100, (2)

мұнда

Ауытқу – заттай мәндегі теңгерімдегі статистикалық алшақтық;

Жкөл – толық есепке алмау көлемі;

ЖКС – толық есепке алмау көлемін ескере отырып теңгерім келтірілген сан.

Ауытқу = (П-Р)/П*100, (3)

мұнда

Ауытқу – құндық мәндегі теңгерімдегі статистикалық алшақтық;

П – теңгерімдегі " пайдалану" бабы;

Р – теңгерімдегі "ресурстар" бабы.

Формула бойынша құндық мәндегі статистикалық алшақтықты есептеу, олар бар болған жағдайда – олардың ресурстарының құнымен салыстырғанда өнімдерді өткізу бағаларының төмендеуін анықтауға мүмкіндік береді.

13. Алынған теңгерім деректері ел ішіндегі ресурстарды пайдалану бөлігінде теңгерімсіздік туындаған жағдайда:

тұтыну тауарлары бойынша – бөлшек саудада өнімдерді (тауарларды) өткізу деректері үй шаруашылықтарын өнімдерді (тауарларды) тұтыну деректерімен;

отын-энергетика кешенінің өнімдері бойынша – отын-энергетикалық теңгерім деректерімен салыстырылады.

Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру жөніндегі әдістемеге 1-қосымша

Ресурстар және пайдалану теңгерімінің жалпы сызбасы

I. Ресурстар - барлығы соның ішінде: Өндіріс Импорт II. Пайдалану - барлығы соның ішінде: Экспорт Ішкі нарықта өткізу

Өнімдер (тауарлар) мен шикізаттың жекелеген түрлерінің ресурстары мен пайдалану теңгерімдерін құру жөніндегі әдістемеге 2-қосымша

Ресурстар мен пайдалану теңгерімін құру кезіндегі ақпараттық база

Өндіріс	өндіріс статистикасының деректері
Импорт	ЕАЭО-қа мүше мемлекеттермен өзара сауда статистикасы және ЕАЭО-ға кірмейтін басқа мемлекеттермен сыртқы сауда статистикасы бойынша импорт деректері
Экспорт	ЕАЭО-қа мүше мемлекеттермен өзара сауда статистикасы және ЕАЭО-ға кірмейтін басқа мемлекеттермен ішкі сауда статистикасы бойынша экспорт деректері

О внесении изменений в приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 13 июля 2016 года № 143 "Об утверждении Методики по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья на республиканском и областном уровне"

Приказ Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 12 декабря 2023 года № 21. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 15 декабря 2023 года № 33776

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 13июля 2016 года № 143 "Об утверждении Методики по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья на республиканском и областном уровне" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 14088) следующие изменения:

заголовок приказа изложить в следующей редакции:

"Об утверждении Методики по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья";

преамбулу приказа изложить в следующей редакции:

"В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике" и с подпунктом 20) пункта 15 Положения о Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, утвержденного приказом Председателя Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 23 октября 2020 года № 9-нқ, ПРИКАЗЫВАЮ:";

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Утвердить прилагаемую Методику по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья.";

Методику по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья на республиканском и областном уровне, утвержденную указанным приказом, изложить в новой редакции согласно приложению к настоящему приказу.

2. Департаменту статистики услуг и энергетики совместно с Юридическим Департаментом Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.

3. Департаменту статистики услуг и энергетики Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных и территориальных подразделений Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Руководитель Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан

М. Турлубаев

Приложение к приказу Руководитель Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан от 12 декабря 2023 года № 21

Методика по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья

Глава 1. Общие положения

1. Методика по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья (далее – Методика) в соответствии с международными стандартами и рекомендациями относится к статистической методологии, формируемой и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственной статистике".

2. Методика определяет порядок проведения Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее – Бюро) расчетов по формированию и использованию ресурсов продукции (товаров) и сырья путем разработки балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции в натуральном и стоимостном выражении.

3. Настоящая Методика применяется Бюро при формировании статистических показателей по балансу ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья.

4. В настоящей Методике используются следующие понятия и определения:

1) импорт – ввоз из-за границы товаров, предназначенных для использования внутри страны и для реэкспорта;

2) производство (добыча) – количество добытой или произведенной на территории республики продукции (товаров);

3) ресурсы – это объем производства (добычи) конкретного вида продукции (товара), поступление его из других стран, наличия запасов у производителей, оптовых и розничных предприятий, потребителей;

4) балансы товарных ресурсов – это система показателей, характеризующих источники формирования общих товарных ресурсов основных потребительских товаров и продукции производственно-технического назначения и их использования;

5) экспорт – вывоз из страны товаров для реализации на внешнем рынке, а также реэкспорт товаров иностранного происхождения.

Глава 2. Структура баланса ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья

5. Баланс ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья формируется на республиканском уровне.

6. Расчет баланса ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья базируется на системе взаимосвязанных показателей, позволяющих определить объем использования продукции, как на внутреннем, так и на внешнем рынках. Он обеспечивает определенную возможность увязки статистической информации, полученных из разных источников, и является базой для анализа состояния ресурсов отдельных видов продукции (товаров) и сырья.

Балансы строятся по единой схеме и имеют две части – "ресурсы" и "использование", составляются на основе отдельных статей, методика расчета и информационное обеспечение которых имеет отличительные особенности, присущие отдельным видам продукции (товаров) и сырья.

7. Формирование ежегодного и ежемесячного баланса осуществляется по следующей формуле:

Пр+ И = Э + Рв, (1)

Где
Пр – объем производства;
И – импорт;
Э – экспорт;
Рв – реализация на внутреннем рынке.
Общая схема баланса ресурсов и использования приведена в приложении 1 к настоящей Методике.

Глава 3. Информационная база для расчета баланса ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья

8. Информационной базой при составлении баланса ресурсов и использования являются статистическая информация из различных отраслей статистики и административные данные, приведенные в приложении 2 к настоящей Методике.

При наличии разных единиц измерения по данным статистики производства и статистики внешней торговли, балансы ресурсов и использования формируются только в стоимостном выражении.

В целях обеспечения сопоставимости данных, полученных на основании форм общегосударственных статистических наблюдений, и статистики внешней торговли используются статистические классификаторы и переходные ключи к ним.

Глава 4. Особенности формирования отдельных статей баланса

9. Баланс отражает движение продукции от момента производства до момента конечного ее использования. Он позволяет осуществлять текущий анализ и прогнозировать развитие ситуации на товарных рынках, оценивать потребности в импорте, рассчитать уровень самообеспечения страны и определить общий объем товарных ресурсов для использования на внутреннем рынке и объем продаж по видам продукции.

Балансы разрабатываются по перечню товаров, в соответствии со статистическими классификаторами.

Объемы импортных и экспортных поступлений по данным статистики взаимной торговли со странами Евразийского экономического союза (далее – ЕАЭС) и по статистике внешней торговли с остальными странами, не входящими в ЕАЭС проставляются в целом. При формировании баланса в стоимостном выражении данные по экспорту и импорту в долларовом эквиваленте пересчитываются в национальную валюту по средневзвешенному курсу валют отчетного периода.

10. При отсутствии необходимых для составления баланса статистической информации осуществляется их оценка. Например, если данные отчетов имеются только в стоимостном выражении, то с учетом данных по ценам рассчитывается объем продукции (товаров) в натуральном выражении: по статье "производство" – с учетом цен предприятий-производителей. Оценка это разница (дисбаланс), возникающая при формировании баланса ресурсов и использования по причине различных сроков фактической отгрузки продукции на экспорт и окончательной регистрации деклараций на товары, а также за счет изменения запасов продукции.

После занесения данных соответствующих отчетов в разделы баланса, формирование разделов баланса осуществляется путем суммирования соответствующих статей баланса.

11. Если в полученных балансах "ресурсы" превышают их "использование", то на рынке того или иного товара имеет место недоучет объемов использования ресурсов, учтенных в общегосударственных статистических наблюдениях. Тогда в разделе баланса "использование" добавляется статья "недоучет по статье "использование".

В случае превышения объема "использования" над объемами "ресурсов", то выявляется недоучет источников формирования ресурсов. В разделе баланса "ресурсы" добавляется статья "недоучет по статье "ресурсы".

Баланс в натуральном выражении приводится к одному большему числу, то есть к объему либо "ресурсов", либо "использования" с учетом выявленных объемов их недоучета.

При дисбалансе анализируются причины отклонений по балансу. Затем принимается решение об отнесении объемов недоучета к одной из статей баланса.

При принятии решения об отнесении объемов недоучета к той или иной статье баланса по отдельным товарам дополнительным источником информации служат имеющиеся данные по другим статистическим наблюдениям за деятельностью всех субъектов товарных рынков.

Так, при возникновении недоучета в разделе баланса:

"ресурсы" – при отнесении объема недоучета либо к неучтенному производству, либо к "теневому" импорту, необходимо дополнительное обследование производства товаров в домашних хозяйствах, а также сопоставление данных взаимной торговли с "зеркальной" статистикой;

"использование" – при отнесении объема недоучета к статье "отпущено населению" (например, по потребительским товарам) – необходимо дополнительное обследование оптовых, розничных предприятий, промышленных предприятий (в части реализации ими собственной продукции населению) и данных потребления в домашних хозяйствах.

Объемы недоучета в стоимостном выражении рассчитываются исходя из цен той статьи, к которой они отнесены. Например, если недоучет выявлен в "ресурсах" по статье "импорт", то стоимость недоучтенных объемов определяется исходя из цен импортных поступлений по данному товару.

12. Отклонения в балансовых таблицах отражаются в статистических расхождениях, которые представляют собой разницу между статьями "ресурсы" и "использование":

Откл = Он / Чб * 100, (2)

где

Откл – статистическое расхождение в балансе в натуральном выражении;

Он – объем недоучета;

Чб – число, к которому приведен баланс с учетом объема недоучета;

Откл = (И – Р) / И * 100, (3)

где

Откл – статистическое расхождение в балансе в стоимостном выражении;

И – статья баланса "использование";

Р – статья баланса "ресурсы".

Расчет статистических расхождений по формуле в стоимостном выражении позволяет выявить – при их наличии – занижение цен реализации продукции по сравнению со стоимостью их ресурсов.

13. Полученные данные балансов в части использования ресурсов внутри страны при дисбалансе сопоставляются:

по потребительским товарам – данные розничной реализации продукции (товаров) с данными потребления продукции (товаров) в домашних хозяйствах;

по продукции топливно-энергетического комплекса – данные топливно-энергетического баланса.

Приложение 1 к Методике по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья

Общая схема баланса ресурсов и использования

I. Ресурсы – всего в том числе: Производство Импорт II. Использование – всего в том числе: Экспорт Реализация на внутреннем рынке

Приложение 2 к Методике по составлению балансов ресурсов и использования отдельных видов продукции (товаров) и сырья

Информационная база при составлении баланса ресурсов и использования

Производство	данные статистики производства
Импорт	данные импорта по статистике взаимной торговли со странами Евразийского экономического союза (далее – ЕАЭС) и по статистике внешней торговли с остальными странами, не входящими в ЕАЭС
Экспорт	данные экспорта по статистике взаимной торговли со странами Евразийского экономического союза (далее – ЕАЭС) и по статистике внешней торговли с остальными странами, не входящими в ЕАЭС