Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігі-Ғылым академиясының ғылыми еңбектерін басып шығару және тарату тәртібін жетілдіру туралы

Бұйрық Қазақстан Республикасының Ғылым министрлігі Ғылым академиясы 1998 жылғы 30 қараша N 233 Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 1999 жылғы 14 қаңтарда N 666 тіркелді

Ескерту: Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Білім және ғылым министрлігінің 2004 жылғы 9 қыркүйектегі N 732 бұйрығымен.

-----------Бұйрықтан үзінді-------------

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң 2004 жылғы 6 наурыздағы N 77-ө өкiмiне сәйкес бiлiм және ғылым мәселелерi бойынша заңға тәуелдi кесiмдерге тексерiс өткiзу барысында қолданыстағы заңнамаға қайшы келетiн актiлер анықталды. Ведомстволық нормативтiк базаны қолданыстағы заңнамаға сәйкестендiру мақсатында БҰЙЫРАМЫН:
1. Күшi жойылды деп танылсын:
1) N 666 тiркелген, "Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігі-Ғылым академиясының ғылыми еңбектерiн басып шығару және тарату тәртiбiн жетiлдiру туралы" Қазақстан Республикасының Ғылым министрi-Ғылым академиясы Президентiнiң 1998 жылғы 30 қарашадағы N 233 бұйрығы...

Министрдің
міндетін атқарушы

----------------------------------------

Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы (бұдан әрi - Ғылымминi-Ғылым академиясы) алқасының 1998 жылғы 16 қазандағы N 31 қаулысына және Ғылымминi-Ғылым академиясы Ғылыми-баспалық кеңесiнiң 1998 жылғы 8 қыркүйектегi шешiмiне сәйкес және Ғылымминi-Ғылым академиясының ғылыми еңбектерiн басып шығару және тарату тәртiбiн жетiлдiру мақсатында бұйырамын:
1. Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясының қоса берiлген ғылыми еңбектерiн басып шығару тәртiбi бекiтiлсiн (әрi қарай - Тәртiбi).
2. Ғылымминi-Ғылым академиясының құрылымдық бөлiмшелерi, баспалары мен Тәртiпте көрсетiлген өзге ұйымдары Ғылымминi-Ғылым академиясы ғылыми еңбектерiн осы Тәртiпке сәйкес басып шығару және таратуды қамтамасыз ету үшiн тиiстi шаралар қолдансын.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Мемлекеттiк ғылыми-техникалық сараптау және ақпараттық инфрақұрылым департаментiнiң директоры В.И. Дробжевке жүктелсiн.

Министр-президент

Қазақстан Республикасы
Ғылым министрi - Ғылым
академиясы президентiнiң
1998 ж. 30 қараша
N 233 бұйрығымен
Бекітілген

Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi-Ғылым
академиясының ғылыми еңбектерiн басып шығару
Тәртібі

I тарау. Жалпы ережелер

1 бөлiм. Осы тәртiппен реттелетiн қатынастар

1. Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясының ғылыми еңбектерiн басып шығарудың осы тәртiбi (әрi қарай - Тәртiбi) Қазақстан Республикасының Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы туралы ережелер (әрi қарай ҚР ҒМ - ҒА) және ҚР ҒМ - FA Ғылыми-баспалық кеңесi туралы ереже (әрi қарай - ҒБК) негiзiнде Қазақстан заңдары шеңберiнде әзiрлендi.
2. Осы Тәртiп ғылыми-баспалық қызметтi iске асыру барысында авторлар, ғылыми еңбектер авторлары ұжымдары, институттар (орталықтар) ғылым бөлiмшелерi, ҒБК секциялары, Ғылыми-баспалық кеңес, Қазақстан Республикасының Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы, баспалар, ҚазмемҒТАИ және басқа мүдделi мекемелер, ғылыми әдебиет оқырмандары арасында туындайтын қатынастарды реттейдi.

2 бөлiм. Негiзгi ұғымдар

3. Мәтiнде мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) оқырман адресi - белгiлi бiр оқырман аудиториясы (ортасы), егер ғылыми әдебиеттi алсақ - оның аудиториясы ғалымдар, ғылыми қызметкерлер, ғылымды мамандық тұтқан адамдар, ғылыми-көпшiлiк әдебиет болса - оның оқырмандары ғылымның осы саласының маманы емес;
2) басылым - редакциялық-баспалық өндеуден өткен полиграфиялық жағынан дербес безендiрiлген, ГОСТ белгiлеген шығу мәлiметтерi бар және кiтаптың мазмұнындағы ақпаратты беруге арналған баспасөз туындысы;
3) ғылыми басылымның анықтама аппараты-аннотация (түсiнiктеме), шығу мәлiметтерi, алғысөз, кiрiспе мақала, соңғы сөз, ескерту, түсiндiрме, библиографиялық тiзiм, көрсеткiштер, қосымшалар, кiтап рефераты, мазмұны т.б.;
4) мазмұны және тараулар тiзбесi - айдар көрсеткiшi, яғни атаулар көрсеткiшi:
мазмұны - басылымға кiрген шығарманың (туынды) көрсеткіші (әңгiме, мақала, құжаттар және т.б.);
тараулар тiзбесi - жеке басылым болып шыққан туындының атаулар көрсеткiшi;
5) ғылыми еңбектер - кiтаптар, кiтапшалар, монографиялар, оқулықтар, жинақтар, препринттер, мақалалар және т.б.;
6) кiтап-көлемi 48 беттен асатын периодикалық емес кiтап басылымы;
7) кiтапша - көлемi 4 беттен 48 бетке дейiнгi периодикалық емес кiтап басылымы;
8) монография - бiр немесе бiрнеше авторлардың бiр проблеманы болмаса тақырыпты толық және жан-жақты зерттеуiне арналған кiтап не кiтапша түрiндегi ғылыми басылым. Монография жеке эмпиризмдiк фактiлердi сипаттап және оларды зерделеуден ғылыми теорияларды жүйелi түрде баяндауға, тұжырымдамаларды негiздеуге, ғылыми iзденiстердiң стратегиясын жасауға мүмкiндiк бередi;
9) оқулық - оқу бағдарламасына лайықталған пәндi немесе оның тарауын, бөлiмiн жүйелеп баяндайтын және осындай басылым ретiнде ресми бекiтiлген оқулық басылым;
10) қолжазба - қолдан жазылған яки жазу машинкасына (компьютерге) басылған автордың мәтiндiк түпнұсқасы не көшiрмесi;
11) рецензия - қолжазбаның мазмұнына, композициясына, тiлi мен стилiне талдау, шығармаға әдiстемелiк бағасы, жалпы қорытындысы бар сын-пiкiр;
12) аннотация - баспа туындысының мазмұнына, мiндетi, нысаны және басқа ерекшелiктерiне тоқталатын қысқаша сипаттама. Ол түсiнiктi, қызықты, әдеби тiлмен жазылуы, туындының негiзгi ой-мақсатын, кiмдерге арналып жазылғанын анықтай бiлуi тиiс. Аннотацияның орташа көлемi 600 баспа таңбасы;
13) реферат - негiзгi нақты мәлiметтерi мен қорытындылары бар бастапқы құжаттың қысқаша мазмұнын баяндау. Реферат мәтiнi мынадай жоспар бойынша түзеледi: тақырып, пән (объект), жұмыстың сипаты мен мақсаты, пайдаланылған әдiс, нақты нәтижелерi, қолдану саласы. Рефератты негiзiнде жаратылыстану мен техникалық ғылымдар бойынша басылымдарда жариялайды. Рефераттың баспа таңбасымен орташа көлемi: мақалалар, патенттер - 1000, көлемi үлкен құжаттар үшiн - 2500 таңба;
14) авторлық табақ (авт.т.) - авторлар, аудармашылар, редакторлар және т.б. еңбегiн есептеу үшiн алынған туындының көлемiн өлшеу бiрлiгi. Бiр авторлық табақ 40000 (әрiптердi, сандарды, тыныс белгiлерi мен сөз арасындағы ашық жерлердi қосқанда) баспа таңбадан тұрады, яғни екi интервал (бiр бетте 30 жол әрбiр жолда 60 баспа таңбадан) аралықпен машинкаға басылған мәтiн 22-23 бетке тең болады, не 700 жол өлеңмен жазылған мәтiн, яки 3000 кв.см иллюстрациялық материал.

2 тарау. Ғылыми еңбектерді басып шығару тәртібі

3 бөлiм. Түпнұсқаны дайындау

4. Түпнұсқаның бағдарламасы не жоспары - автор түпнұсқада баяндағысы келетiн мәселелердiң толық тiзбесi.
Бағдарламаның жүйелi түсiндiрмесi бөлiмдер, тараулар, параграфтарға бөлiнедi. Ол туындының мазмұны мен құрылым принципiн ашып айтып бередi. Бағдарламаға болашақ кiтаптың атауы, көлемi, мақсаты, аннотациясы, оқырмандық адресi, анықтама аппаратының сипаттамасы мен көлемiн, иллюстрацияларының саны мен сипаты кiредi. Түпнұсқаның аты қысқа және оның негiзгi идеясын айқын бiлдiруi тиiс.
5. Түпнұсқа тақырыптың қазiргi деңгейiн көрсетуi, ғылыми-техникалық мәселелердi бiлiктi баяндауы, жақсы әдеби тiлмен анық құрылымдық баяндауды меңгеруi, әдемi орындалған өзiндiк суреттер, сызбалар, фотосуреттер түрiндегi безендiрулерi (иллюстрация) болуы тиiс.
6. Теруге даярланған түпнұсқа, әдетте, мынадай элементтерден тұруы қажет: мұқабаның оң жағындағы (бетi), кiтаптың бiрiншi бетi, аннотациясы (қазақ, орыс, ағылшын тілдерiнде), алғы сөзi, кiрiспесi, негiзгi авторлық текст, қосымшалары, иллюстрациялар, библиография, ескертулер мен түсiнiктемелер (комментарийлер), көрсеткiштер, мазмұны.
7. Түпнұсқаны рецензиялағанда мына схемаларды басшылыққа алған жөн:
1) тақырыптың толықтылығын негiздеу;
2) ғылыми мазмұнын бағалау;
3) тiлi мен стилiн, құрылымын (архитектоникасын) бағалау;
4) иллюстрациялық материалына баға беру;
5) түпнұсқаның көлемiне баға беру (қысқарту не толықтыру);
6) жалпы қорытынды (түзетуден кейiн басып шығару, жалпы жарияламау).
Рецензияда бiрiншi кезекте автордың мына принциптiк сипаттағы мәселелердi қалай шешкенiн көрсетуi талап етiледi: ғылыми мазмұны-мағынасы, материалды толық баяндауы, ғылыми жаңалығы, тақырыптың толықтылығы, көкейтестiлiгi, қарауға ұсынылған түпнұсқаның iргелi және қолданбалы маңызы.

4 бөлiм. Ғылыми еңбектердi басып шығару квотасы

8. Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi - Ғылым академиясының ғылыми еңбектерiн орталықтандырылған қаржы есебiнен басып шығару үшiн әрбiр ғылыми бөлiмшеге жыл сайын квота белгiленедi.
9. Квота ғылыми бөлiмшелер iшiнде орындалатын ғылыми бағдарламалардың көлемiне, басым iргелi және қолданбалы зерттеулердiң дамуы үшiн маңыздылық дәрежесiне қарай институттар арасында бөлiнедi.

5 бөлiм. Ғылыми еңбектердi басып шығарудың қаржы көздерi

10. Ғылыми еңбектердi басып шығаруды қаржыландыру ғылыми бөлiмшелерге iргелi зерттеулерi бағдарламаларына квоталарға сәйкес белгiленген қаражат есебiнен бiр орталықтан жүзеге асырылады.
11. Қаржыландырудың басқа да көздерi пайдаланылады:
1) бюджеттен тыс қаржылар;
2) Ғылым қорының қаражаттары;
3) Ақпарат және қоғамдық келiсiм министрлiгi тапсырылған тақырыптама не бағыт бойынша басылымдарға бөлген қаражат;
4) шетелдiк және отандық компаниялардың, фирмалар, банктер, жеке тұлғалардың және т.б. демеушiлiк қолдауы;
5) халықаралық гранттар;
6) автордың қаражаты.
12. Орталықтандырылған бюджеттен қаржыландыру есебiнен автор жылына бiр ғана кiтап шығаруы мүмкiн (жеке немесе ұжым болып). Басқа тең жағдайларда Қазақстан Республикасы Ғылым министрлігi-Ғылым академиясының ұйымдарында қызмет ететiн авторларға артықшылық берiледi.

6 бөлiм. Басылымға түпнұсқа таңдау

13. Түпнұсқа мынадай таңдау кезеңдерiнен өтуi тиiс:
1) автор (болмаса авторлар ұжымы) институт ғылыми кеңесiнiң қарауына (ғылыми орталықтың ғылыми-техникалық кеңесiне) өзiнiң түпнұсқасымен қоса осы тақырыптама бойынша зерттеулер жағдайы туралы қысқаша аналитикалық шолу тапсырады, болашақ кiтапты жоғары оқу орындарындағы оқу процесiн жетiлдiру үшін пайдалану мүмкiншiлiгiн атап көрсетедi, басылымды тарату және потенциялды оқырмандар тобы туралы мәлiметтер келтiредi;
2) институт (орталық) басшылығы түпнұсқаны осы мамандық бойынша екi ғылым докторына iшкi және сыртқы рецензияға жiбередi. Рецензияларды алған соң түпнұсқа ғылыми кеңестiң мәжілісiнде - талқыланады. Ғылыми кеңес оң қорытынды берген жағдайда осы саланың жетекшi ғалымдары қатарынан жауапты редактор тағайындалады;
3) Редакцияланған түпнұсқа рецензенттердiң сын-пiкiрлерiмен және республиканың жақын және ұзақ мерзiмдi перспективалық дамуының негiзгi бағыттарына сәйкестiгi көрсетiлген, жұмыстың iргелi ғылымдар дамуы үшiн толықтылығы, маңызы, автор зерттеп жүрген проблемалардың әртүрлi деңгейдегi конференциялардағы (соңғы 5 жылда) басымдылығы мен талқылану дәрежесi айтылған ғылыми кеңестiң қорытындысымен тиiстi ғылыми бөлiмшеге жiберiледi;
4) ғылыми бөлiмше ғылыми - баспа секциясымен бiрлесе отырып ғылымның әртүрлi салалары бойынша жоғары бiлiктi рецензенттер тiзiмiн жасап, бекiтедi (құрамын ротациялау принципiн сақтай отырып) олармен еңбек келiсiмiн жасайды, ол үшiн түпнұсқаларды жабық ақылы рецензиялаудан өткiзедi және авторды рецензиямен таныстырады, автордан ескертулерге жазбаша түрде жауап хат алады;
5) тиiстi ҒБК секция мен бөлiмше бюросының бiрлескен шешiмi бойынша түпнұсқа бөлiмше басылымдарының жоспарына енгiзiледi немесе қайтарылып берiледi (оның дәлелдi себептерi келтiрiледi);
6) ғылыми бөлiмше жыл сайын мамыр - маусым айларында өзiнiң орталықтан қаржыландыру жөнiндегi квотасын ескере отырып келесi жыл басылымдарының редакциялық дайындығын жасайды (қаржыландыру мерзiмi мен көздерiн көрсете отырып), оған еңбектердiң аннотациясын (рефераттарын) тiркеп, ғылыми-баспа жұмыстары секторына жiбередi;
7) ғылыми-баспа секторы Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi- Ғылым академиясы ғылыми мекемелерiнiң бiр орталықтан қаржыландырылатын ғылыми және ғылыми-көпшiлiк әдебиетi басылымдарының жылдық жоспарының жобасын қалыптастырады да материалдарын Ғылыми-баспа кеңесiне тапсырады;
3) ҒБК Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы ғылыми басылымдардың жылдық жоспарын, сондай-ақ орталықтандырылған қаржы есебiнен шығарылатын ғылыми еңбектер тiзбесiн қарайды және бекiтедi.
14. Ғылыми-баспа жұмыстары секторы осы жылғы маусым айында басын түзу үшiн Мемлекеттiк ғылыми-техникалық бағдарламалар және оларды ресурстық қамсыздандыру департаментiне ҒБК бекiткен орталықтандырылған қаржы бюджетi есебiнен шығарылатын ғылыми еңбектер тiзбесiмен шығыс сметасының жобасын тапсырады.
15. Орталықтандырылған қаржы бюджетi есебiнен шығарылатын ғылыми еңбектер тiзбесiн ҚР ҒМ-ҒА алқасы бекiтедi де анықталған смета жобасымен бiрге (әрбiр монография бойынша калькуляцияны қоса алғанда) 1 желтоқсанда тапсырылады.

7 бөлiм. Ғылыми еңбектердi шығару

16. ҚР ҒМ-ҒЛ ғылыми еңбектерiн орталықтандырылған қаржы есебiнен шығаруды Қазақстан Республикасының Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы жариялаған ғылыми әдебиет шығару жөнiндегi ашық конкурста (тендер) жеңiп шыққан баспа жүзеге асырады.
17. ҚР ҒМ-ҒА қаржы көздерi мен түпнұсқалардың дайындық мерзiмi көрсетiлiп бекiтiлген ғылыми басылымдар шығару жылдың жоспары тақырыптық және редакциялық жоспарларға кiргiзу үшiн баспаға жiберiледi.
18. ҚР ҒМ-ҒА қаржы көздерi мен дайындық мерзiмi көрсетiлiп жылдық ғылыми басылымдар шығару жоспарына енгiзiлген түпнұсқалар баспаның көрсеткен мерзiмi мен талаптарына сәйкес баспаға ұсынылады:
1) түпнұсқа мен иллюстрациялық материал баспаға әбден бiткен және жинақталған түрiнде (библиографиясы, көрсеткiштерi, тараулар тiзбесi немесе мазмұнымен қоса) тақырыптық жоспарда көзделген көлемде тапсырылуы тиiс;
2) физика-математика ғылымдары, геология, тау-кен iстерi, металлургия, энергетика, химия, география, экономика жөнiндегi жұмыстар, сондай-ақ (қажет болған жағдайда) медицина және басқа ғылымдар бойынша еңбектер үшiн сараптау комиссиясының актiсi. Актте суреттер мiндеттi түрде ескертiлуi тиiс. Егер карталар не схемалар болса, онда олардың қандай географиялық негiзде орындалғанын (тек қана 1:2500000 масштабты карталарды пайдалану мүмкiн) көрсету қажет. Егер түпнұсқа сараптаманы қажет етпейтiн болса, оны институт директорының хатында, болмаса ғылыми кеңестiң шешiмiнен көшiрмесiнде көрсету керек ("Ашық жариялауға бекiтiлген, сараптау актiсi талап етiлмейдi");
3) автордың жұмысында құпия яки жариялауға болмайтын материалдар не аяқталмаған болмаса жариялауға тыйым салынған зерттеу және эксперименталдық жұмыстардың мәліметтері келтiрiлмегендiгi туралы анықтама. Анықтаманы мекеменiң басшысы бекiтуi тиiс;
4) тиiстi министрлiк қорытындысының көшiрмесi (егер талап етiлсе);
5) кiтаптың шығуына мүдделi ұйымдар мен тұлғалар тiзiмi, олардың саны көрсетiлген таралымға сәйкес келуi тиiс;
6) түпнұсқаның тапсырысты басылымына - ғылыми мекеменiң директоры мен бас бухгалтерiнiң кiтаптi шығаруға байланысты барлық шығынды төлейтiнi туралы кепiлдеме хаты;
7) түпнұсқаның бiрiншi бетiнде жауапты редактордың:
"баспаға дайын" деген таңбасы мен қолы болуы тиiс. Жинақтар үшiн жауапты редактордың қолымен қатар редакциялық алқаның барлық мүшелерiнiң қолы болуы шарт.
Сонымен бiрге бiрiншi бетте автор (ал жинақтар үшiн жауапты редактор) аударма мәтiндерi, дәйексөздер, латын (не шетел тiлiндегi мәтiн), аты-жөнi, тегi, сандық материалдар тексерiлдi деген белгi қоюы тиiс.
Жинақтарда мақала авторлары қол қоюы қажет немесе олардың түпнұсқамен сәйкестiгiн редакциялық алқаның жауапты хатшысы растауы тиiс;
8) кiтаптың мұқабасында жоғарыдан төмен, ретiмен:
а) кітаптың басында: "Қазақстан Республикасының Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы";
б) автордың аты-жөнi, тегi (монографиялар мен кiтапшалар үшiн);
в) кiтаптың аты;
г) том, бөлiм, шығарылым не кiтаптың рет нөмiрi (басылым жалғастырылатын немесе сериялы болса);
д) басылымның шығу орны (Алматы) мен шығатын жылы;
9) түпнұсқаның бiрiншi бетiнде:
а) "Қазақстан Республикасының Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы және институт атауы" (еңбектер жинағына институт атауы орнына: "... институтының еңбектерi, Том ... ");
б) автордың аты-жөнi, тегi (монографиялар мен кiтапшалар үшiн);
в) кiтап аты (кейде оның мазмұнын айқындайтын тақырыпша):
г) том, бөлiм, шығарылым не кiтаптың рет нөмiрi (басылым жалғастырылатын не сериялы болса);
д) баспаның атауы;
e) басылымның шығу орны (Алматы) мен шығатын жылы;
10) бiрiншi беттiң екiншi жағында аннотация (реферат) берiледi, кiтаптың жауапты редакторы, редакциялық алқасы, құрастырушылары көрсетiледi;
11) бөлiмдердiң, бөлiктердiң, тараулар, параграфтар атаулары "Тараулар тiзбесiнде" ретiмен әрi қысқартылмаған түрде берiледi.
Шығарманың не оның бөлiктерiнiң атаулары олардың орындарынан белгiлi болады: маңызы жағынан теңбе-тең атаулар азат жолда бiр қатармен жазылады;
12) бiрнеше дербес (жеке-жеке) мақалалардан тұратын кiтаптың "Мазмұнында" (институттардың жинақтары, ғылыми еңбектерi) авторлардың тегi (фамилиялары) мен мақалалардың атаулары) рет-ретiмен бiрiнен кейiн бiрi келтiрiледi. Аты-жөнi фамилияның алдында жазылады. Мақалаларды нөмiрлеуге және олардың парақтарының нөмiрлерiн түпнұсқада жазуға болмайды;
13) "Тараулар тiзбесi" не "Мазмұны" кiтаптың соңында келтiрiледi.

8 бөлiм. Жарияланған басылымдарды
құлақтандыру және рефераттау

19. Ғылыми еңбектерi ҚР Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясының жоспарына енген авторлар түпнұсқаға аннотацияларын не рефераттарын (жаратылыстану және техникалық ғылымдар үшiн) қазақ, орыс, ағылшын тілдерiнде басылған және дискеттер түрiнде (мәтiндер текст форматында сақталған болуы тиiс, бiрақ *DОС. форматында емес) материалды ҒБК қарауына уақытылы дайындап тапсыру үшiн ғылыми-баспа жұмыстары секторына ұсынады.
20. ҚР ҒМ-ҒА Ғылыми-баспа кеңесi мақұлдаған жарияланбақ басылымдар туралы немесе рефераттар (қазақ, орыс, ағылшын тiлдерiнде) мына ұйымдарға жiберiледi:
1) ғылыми-зерттеу және тәжiрибе-конструкторлық жұмыстар бойынша рефераттар жинағында жариялау үшін (5 сериялы, басылу мерзiмi - жылына екi рет) және (немесе) рефераттық журналдарда шығару мақсатында ҚазмемҒТАИ;
2) ҚР ҒМ-ҒЛ ғылыми журналдар редакциялары: "ҚР ҒМ-ҒА хабаршысы", "ҒМ-ҒА баяндамалары", "ҚР ҒМ-ҒА хабарлары мына сериялар бойынша: физика-математика ғылымдары, биологиялық және медицина ғылымдары, химия-технологиялық ғылымдар, қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар, филология ғылымдары", "Қазақстан геологиясы" "Минералдық шикiзатты кешендi пайдалану" (тиiстiлiгiне қарай) журналдар мұқабаларының 3 және 4 жақтарына басу үшiн;
3) проспектiлерге енгiзу мақсатымен баспаларға;
4) республиканың жетекшi кiтапханаларына, университеттерге, ғылыми орталықтарға оқырмандармен мамандардың мүдделiлiгiн анықтау мақсатымен;
5) жариялануға дайындалып жатқан және басылып шыққан еңбектер туралы ағылшын тiлiндегi ақпарат-мәлiметтер Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы интернетiне орналастырылады (жалпы көлемi 0,5 - 1 авт.т.).

3 тарау. Баспадан шыққан еңбектерді тарату

9 бөлiм. Ғылыми еңбектердi тарату, сату бағасын
қалыптастыру және сатудан түскен қаржыны бағыттау

21. Басылған ғылыми еңбектердi тарату:
1) баспалар тегiн тарататын ұйымдар:
Ақпарат және баспасөз министрiнiң 1992 ж. 26 қарашадағы N 1717 бұйрығына сәйкес мiндеттi сүйiншi даналар: Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгi - 2, Кiтап палатасы - 1, Ақпарат және қоғамдық келiсiм министрлiгi - 2, Кiтап музейi - 1, Ұлттық кiтапхана - 1, ҚР ҒМ-ҒА Орталық ғылыми кiтапханасы (ОҒК) - 1, Әл-Фараби атындағы ҚазМҰУ кiтапханасы - 1, Ғылым министрлiгi-Ғылым академиясы - 1, баспа - 6;
авторға не авторлар ұжымына - 5 дана;
Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығы елдерi мен алыс шетелдер бойынша кiтапхана қоры мен кiтапханааралық алмасуды түзу үшiн (орталықтандырылған қаржы есебiнен басылған жағдайда): ОҒК - 30 дана, кiтапханалар қорына (шыққан басылымның бейiнiне қарай): Республикалық ғылыми-техникалық кiтапхана-5 дана, Республикалық ауыл шаруашылық кiтапхана-5 дана, ҚР ҒМ-ҒА ғылыми-зерттеу институттарының (ұлттық орталықтар) кiтапханалары және Республиканың жетекшi жоғары оқу орындары кітапханалары-1 данадан;
2) басылымды шығаруға жауапты институт (орталық) таралымды әрi қарай жалғастырып, редакциялық алқамен бiрлесiп сату бағасын түзедi:
тарату мәселесiн оқырман өресiне сәйкес жүргiзген абзал: тектес мекемелер, бағдарламалық кеңестер, мамандар ғылыми қоғамы, өте мүдделi ұйымдар, жеке және заңды тұлғалар т.б. болуы мүмкiн;
басылымның бағасын белгілеуде өзiндiк құны мен сұраным нарығына сүйену қажет.
22. Бiр орталықтан қаржыландыру жағдайында басылымды сатудан түскен қаражат редакциялық шығынды төлеуге (аннотацияны не рефератты қазақ, ағылшын тілдеріне аудару, рецензиялау) және ғылыми басылымды әзiрлеуге, шығару мен таратуға байланысты шығысты iшiнара өтеуге кетедi.
23. Басылымды тарату туралы есеп ҚРҒМ-ғылыми-баспа секторына осы жылғы желтоқсан айының 10-нда тапсырылады.

О совершенствовании порядка издания и распространения научных трудов Министерства науки-Академии наук Республики Казахстан

Приказ Министра науки-Академии наук Республики Казахстан от 30 ноября 1998 года N 233. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 14.01.1999 г. за N 666. Утратил силу - приказом и.о. Министра образования и науки Республики Казахстан от 9 сентября 2004 года N 732

Извлечение
из приказа и.о. Министра образования и науки Республики Казахстан
от 9 сентября 2004 года N 732

В соответствии с распоряжением Премьер-Министра Республики Казахстан от 20 марта 2004 года N 77-р проведена ревизия подзаконных актов по вопросам образования и науки, в ходе которой выявлены акты, противоречащие действующему законодательству. В целях приведения ведомственной нормативной базы в соответствие с действующим законодательством ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Признать утратившими силу:
1) приказ Министра науки - Президента Академии наук Республики Казахстан от 30 ноября 1998 года N 233 "О совершенствовании порядка издания и распространения научных трудов Министерства науки - Академии наук Республики Казахстан", зарегистрированный за N 666;...

И.о. Министра
__________________________________________________________________

В соответствии с постановлением Коллегии Миннауки-Академии наук N 31 от 16.10.98 г. и решением Научно-издательского совета Миннауки-Академии наук от 8.09.98 г. в целях совершенствования порядка издания и распространения научных трудов Миннауки-Академии наук приказываю:
1. Утвердить прилагаемые Правила издания научных трудов Министерства науки-Академии наук Республики Казахстан (далее - Правила).
2. Структурным подразделениям Миннауки-Академии наук, издательствам и другим указанным в Правилах организациям принять соответствующие меры для обеспечения издания и распространения научных трудов Миннауки-Академии наук в соответствии с Правилами.
3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на директора Департамента государственной научно-технической экспертизы и информационной инфраструктуры Дробжева В.И.

Министр-президент

Правила издания научных трудов Министерства
науки-Академии наук Республики Казахстан

Раздел 1. Общие положения

Глава 1. Отношения, регулируемые настоящими Правилами

1. Настоящие Правила издания научных трудов Министерства науки- Академии наук Республики Казахстан (далее - Правила) разработаны на основе положений о Министерстве науки-Академии наук Республики Казахстан (далее - МН-АН РК) и Научно-издательском совете МН-АН РК (далее - НИСО) в рамках законодательства Казахстана.
2. Правила регулируют отношения, возникающие при осуществлении научно- издательской деятельности между авторами, коллективами авторов научных трудов, институтами (центрами), отделениями наук, секциями НИСО, Научно-издательским советом, Министерством науки-Академией наук Республики Казахстан, издательствами, КазгосИНТИ и другими заинтересованными учреждениями, читателями научной литературы.

Глава 2. Основные понятия

3. В тексте используются следующие понятия:
1) читательский адрес - определенная читательская аудитория, в случае научной литературы - ученые, научные работники, все те, для кого наука является сферой профессиональной деятельности, научно-популярной - читатели, профессионально не связанные с данной отраслью науки;
2) издание - произведение печати, прошедшее редакционно-издательскую обработку, полиграфически самостоятельно оформленное, имеющее установленные ГОСТами выходные сведения и предназначенное для передачи содержащейся в нем информации;
3) справочный аппарат научного издания - аннотация, выходные сведения, предисловие, вступительная статья, послесловие, примечания, комментарии, библиограФический список, указатели, приложения, прикнижный реферат, оглавление (или содержание) и т.п.;
4) содержание и оглавление - указатели рубрик, т.е. заголовков:
содержание - указатель произведений (рассказов, статей, документов и т.п.), включенных в издание;
оглавление - указатель рубрик произведения, выпускаемого отдельным изданием;
5) научные труды - книги, брошюры, монографии, учебники, справочные издания, сборники, препринты, статьи и т.п.;
6) книга - непериодическое текстовое книжное издание объемом свыше 48 страниц;
7) брошюра - непериодическое текстовое книжное издание объемом свыше четырех, но не более 48 страниц;
8) монография - научное издание в виде книги или брошюры, содержащее полное и всестороннее исследование одной проблемы или темы и принадлежащее одному или нескольким авторам. Монография дает возможность от описания отдельных эмпирических фактов и их изучения перейти к системному изложению научных теорий, к обоснованию концепций, выработке стратегии научного поиска;
9) учебник - учебное издания, содержащее систематическое изложение учебной дисциплины или ее раздела, части, соответствующее учебной программе и официально утвержденное в качестве данного вида издания;
10) рукопись - подлинник или копии авторского текстового оригинала, написанные от руки или переписанные на пишущей машинке (компьютере);
11) рецензия - отзыв, представляющий собой анализ фактического содержания, композиции, языка и стиля рукописи и методологическую оценку произведения, общие выводы;
12) аннотация - краткая характеристика произведения печати с точки зрения содержания, назначения, формы и других особенностей. Она должна быть написана доходчиво, интересно, литературным языком, раскрывать основную мысль, указывать, на кого рассчитана книга. Средний объем аннотации 600 печатных знаков;
13) реферат - сокращенное изложение содержания первичного документа с основными фактическими сведениями и выводами. Текст реферата составляется по плану: тема, предмет (объект), характер и цель работы, использованный метод, конкретные результаты, область применения. Рефераты, в основном, помещают в изданиях по естественным и техническим наукам. Средний объем реферата в печатных знаках: 1000 - для статей, патентов, 2500 - для документов большого объема;
14) авторский лист (авт.л.) - единица измерения объема произведения, принятая для учета труда авторов, переводчиков, редакторов и т.д. Один авторский лист составляет 40 000 знаков (включая буквы, цифры, знаки препинания и пробелы между словами), т.е. примерно равен 22-23 страницам машинописного текста, напечатанного через два интервала (30 строк на странице по 60 знаков в строке), или 700 строкам стихотворного текста, или 3000 кв.см иллюстрационного материала.

Раздел 2. Порядок издания научных трудов

Глава 3. Подготовка рукописи

4. Программа или план рукописи - достаточно подробный перечень вопросов, которые автор собирается осветить в рукописи.
Программу составляют в логической последовательности изложения, с разбивкой на части, главы, параграфы. Она должна без лишней детализации раскрывать содержание и принцип построения произведения. Программа включает название будущей книги, ее объем, назначение, аннотацию, читательский адрес, характер и объем справочного аппарата, количество и характер иллюстраций.
Заголовок должен быть кратким и отражать главную идею рукописи.
5. Рукопись должна отражать современный уровень знаний по данной теме, квалифицированно излагать научно-технические вопросы, обладать сжатым и хорошим литературным изложением с четкой архитектоникой (структурой), иметь хорошо выполненные иллюстрации в виде оригинальных рисунков, чертежей, фотографий.
6. Рукопись, подготовленная к набору, как правило, должна состоять из следующих элементов: текст лицевой стороны переплета или обложки, титульная страница, аннотация (на казахском, русском, английском языках), предисловие, введение, основной авторский текст, приложения, иллюстрации, библиография, примечания и комментарии, указатели, оглавление (или содержание).
7. При рецензировании рукописи нужно руководствоваться следующей схемой:
1) обоснование необходимости темы (актуальность);
2) оценка научного содержания;
3) оценка языка, стиля, архитектоники;
4) оценка иллюстративного материала;
5) оценка объема рукописи (сокращение или дополнение);
6) общий вывод (издать после исправления, вообще не опубликовывать).
В первую очередь в рецензии требуется отметить, как автор решил вопросы принципиального характера: научное содержание, полнота изложения материала, научная новизна, актуальность темы, фундаментальная или прикладная значимость представленной для рассмотрения рукописи.

Глава 4. Квота на издание научных трудов

8. Для издания научных трудов Министерства науки-Академии наук РК за счет централизованного финансирования устанавливается квота на календарный год на каждое отделение наук.
9. Квота внутри отделения наук распределяется между институтами в соответствии с объемами выполняемых научных программ и степенью важности для развития приоритетных фундаментальных и прикладных исследований.

Глава 5. Источники финансирования издания научных трудов

10. Финансирование издания научных трудов осуществляется централизованно за счет средств, выделяемых на программы фундаментальных исследований в соответствии с квотами на издание, устанавливаемыми для отделений наук.
11. Используются и другие источники финансирования:
1) внебюджетные;
2) средства из Фонда науки;
3) средства, выделяемые на издания по заданной тематике и направленности Министерством информации и общественного согласия;
4) спонсорская поддержка зарубежных и отечественных компаний, фирм, банков, физических лиц и др.;
5) международные гранты;
6) средства автора.
12. За счет централизованного бюджетного финансирования автор может выпустить в год только одну книгу индивидуально либо коллективно. При прочих равных условиях предпочтение отдается авторам, работающим в учреждениях Министерства науки-Академии наук Республики Казахстан.

Глава 6. Отбор рукописей для издания

13. Рукопись должна пройти следующие этапы отбора:
1) автор (или коллектив авторов) для рассмотрения на ученом совете института (научно-техническом совете научного центра) вместе со своей рукописью представляет краткий аналитический обзор состояния исследований по данной тематике, отмечает возможность использования будущей книги для совершенствования процесса обучения в вузах, приводит сведения о направлениях распространения издания и круге потенциальных читателей;
2) руководство института (центра) направляет рукопись на внутреннюю и внешнюю рецензию двум докторам наук по данной специальности. С получением рецензий рукопись обсуждается на ученом совете. При условии положительного заключения ученого совета назначается ответственный редактор из числа ведущих в данной области ученых;
3) отредактированная рукопись с отзывами рецензентов и заключением ученого совета, в котором должно быть отмечено соответствие основным направлениям развития республики на ближайшую и долгосрочную перспективы, актуальность работы для развития фундаментальных наук, приоритетность и степень обсуждаемости исследуемых автором проблем на конференциях различного уровня (за последние 5 лет), направляется в соответствующее отделение наук;
4) отделение наук совместно с секцией НИСО формирует и утверждает список высококвалифицированных рецензентов по различным отраслям знаний (при соблюдении принципа ротации состава) заключает с ними трудовые соглашения, предусмотрев закрытое платное рецензирование рукописей и ознакомление автора с рецензией, письменный ответ автора на замечания;
5) По совместному решению соответствующей секции НИСО и бюро отделения, рукопись либо включается в план изданий отделения, либо отклоняется (отказ мотивируется);
6) отделение наук ежегодно в мае-июне с учетом своей квоты по централизованному финансированию составляет план редакционной подготовки изданий на следующий год (с указанием сроков и источников финансирования), прилагает к нему аннотации (рефераты) трудов и направляет его в сектор научно-издательской работы;
7) сектор научно-издательской работы формирует проект общего годового плана публикаций научной и научно-популярной литературы научных учреждений Министерства науки-Академии наук Республики Казахстан и отдельный перечень научных трудов, финансируемых централизованно, и представляет материалы на рассмотрение Научно-издательского совета;
8) НИСО рассматривает и утверждает годовой план выпуска научных изданий МН-АН РК, а также перечень издаваемых за счет централизованного финансирования научных трудов.
14. Сектор научно-издательской работы в июне текущего года представляет утвержденный НИСО перечень издаваемых за счет централизованного финансирования научных трудов вместе с проектом сметы расходов в Департамент государственных научно-технических программ и их ресурсного обеспечения для формирования проекта бюджета.
15. Перечень издаваемых за счет централизованного финансирования научных трудов утверждается коллегией МН-АН РК и вместе с уточненным проектом сметы (включая калькуляцию по каждой монографии) представляется к 1 декабря.

Глава 7. Издание научных трудов

16. Издание научных трудов МН-АН РК за счет централизованного финансирования осуществляется издательством, выигравшем открытый конкурс (тендер) по выпуску научной литературы, объявленный Министерством науки- Академией наук Республики Казахстан.
17. Утвержденный годовой план выпуска научных изданий МН-АН РК с указанием источников финансирования и сроками готовности рукописей направляется в издательство для включения в его тематический и редакционный планы.
18. Рукописи, включенные в годовой план выпуска научных изданий МП-АН РК с указанием источников финансирования и сроков готовности, должны быть представлены авторами в издательство в соответствии с указанными сроками и требованиями издательства:
1) рукопись и иллюстративный материал должны представляться в издательство лишь в окончательно завершенном и комплектном виде (с библиографией, указателями, оглавлением или содержанием) в объеме, предусмотренном тематическим планом;
2) акт экспертной комиссии для работ по физико-математическим наукам, геологии, горному делу, металлургии, энергетике, химии, географии, экономике, а также (если это необходимо) по медицинским и другим наукам. В акте обязательно должны быть оговорены рисунки. Если имеются карты или схемы, надо указать на какой географической основе они выполнены (допустимо использование карт только масштаба 1:2 500 000). Если рукопись не нуждается в экспертизе, это следует отметить в письме директора института или выписке из решения ученого совета ("Утверждено к открытой печати, акта экспертизы не требуется");
3) справка от автора о том, что в его работе не приведены какие-либо секретные или не подлежащие оглашению материалы и данные незавершенных или официально не разрешенных к опубликованию исследовательских и экспериментальных работ. Справка автора должна быть утверждена руководителем учреждения;
4) копия заключения соответствующего министерства (если это требуется);
5) список организаций и лиц, заинтересованных в выходе книги, число их должно соответствовать указанному тиражу;
6) к рукописи заказного издания - гарантийное письмо директора и главного бухгалтера научного учреждения об оплате всех расходов, связанных с изданием книги;
7) на титульном листе рукописи должна быть пометка ответственного редактора: "подготовлено к печати" и его подпись. Для сборников желательна подпись как ответственного редактора, так и всех членов редакционной коллегии.
Кроме того, на титуле автор (а для сборников - ответственный редактор) должен сделать пометку о том, что тексты переводов, цитаты, латынь (или иностранный текст), инициалы, фамилия и цифровой материал проверены.
В сборниках все статьи должны быть подписаны авторами или соответствие их оригиналу заверено ответственным секретарем редколлегии;
8) на обложке книги следует поместить последовательно, сверху вниз:
а) надзаголовок: "Министерство науки-Академия наук Республики Казахстан";
б) инициалы и фамилия автора (для монографий и брошюр);
в) заглавие книги;
г) порядковый номер тома, части, выпуска или книги (если издание продолжающееся или серийное);
д) место выпуска издания (Алматы) и год выпуска издания;
9) на титульной странице необходимо помещать:
а) надзаголовок: "Министерство науки-Академия наук Республики Казахстан и название института" (для сборника трудов вместо названия института указывается: "Труды Института ... Том ...");
б) инициалы и фамилию автора (для монографий и брошюр);
в) заглавие книги (иногда с подзаголовком, уточняющим ее содержание);
г) порядковый номер тома, части, выпуска или книги (если издание продолжающееся или серийное);
д) наименование издательства;
е) место выпуска издания (Алматы) и год выпуска издания;
10) на обороте титула помещается аннотация (реферат), указываются ответственный редактор книги, редакционная коллегия, составители;
11) в "Оглавлении" последовательно приводят без сокращений наименование частей, разделов, глав, параграфов.
Соподчинение заголовков выражается их расположением: заголовки, равноценные по значению, должны иметь одинаковые отступы слева;
12) в "Содержании" книги, состоящей из нескольких самостоятельных статей (сборники, научные труды институтов), последовательно приводят фамилии авторов и названия статей. Инициалы ставятся перед фамилией. Не следует нумеровать статьи и проставлять страницы их в рукописи;
13) "Оглавление" или "Содержание" помещается в конце книги.

Глава 8. Анонсирование и реферирование публикуемых изданий

19. Авторы научных трудов, включенных в план Министерства наукиАкадемии наук РК, представляют аннотации рукописей либо рефераты (для работ по естественным и техническим наукам) на казахском, русском, английском языках в распечатанном виде и на дискетах (тексты должны быть сохранены в текстовом формате, но не в формате *DОС.) в сектор научно-издательской работы для своевременной подготовки материалов для рассмотрения НИСО.
20. С одобрения Научно-издательского совета МН-АН РК указанные аннотации либо рефераты о публикуемых изданиях (на русском, казахском, английском языках) направляются:
1) в КазгосИНТИ для публикации в сборнике рефератов научно- исследовательских и опытно-конструкторских работ (5 серий, периодичность - 2 раза в год) и (или) в реферативных журналах;
2) в редакции научных журналов МН-АН РК: "Вестник МН-АН РК", "Доклады МН-АН РК", "Известия МН-АН РК, серии: физико-математических наук, биологических и медицинских наук, химико-технологических наук, общественных и гуманитарных наук, филологических наук", "Геология Казахстана", "Комплексное использование минерального сырья" (по принадлежности) для размещения на 3-ей и 4-ой стороне обложки журналов;
3) в издательства для включения в их проспекты;
4) в ведущие библиотеки республики, университеты, научные центры с просьбой проставить отметки по степени заинтересованности читателей и специалистов;
5) информация на английском языке об опубликованных и готовящихся к изданию трудах помещается в страницу Интернета МН-АН РК (общий объем 0,5 - 1 авт.л.).

Раздел 3. Распространение изданных трудов

Глава 9. Распространение изданных трудов, формирование цены
реализации и направление вырученных от продажи средств

21. Распространение изданного научного труда:
1) издательством рассылаются безвозмездно:
согласно приказу Министерства информации и печати N 1717 от 26.10.92 г. обязательные сигнальные экземпляры: Администрация Президента Республики Казахстан - 2, Книжная палата - 1, Министерство информации и общественного согласия - 2, Музей книги - 1, Национальная библиотека - 1, Центральная научная библиотека МН-АН РК (ЦНБ) - 1, Библиотека КазГНУ им. Аль-Фараби - 1, Министерство науки-Академия наук - 1, Издательство - 6;
автору или авторскому коллективу - 5 экз.;
для формирования библиотечных фондов и межбиблиотечного обмена по СНГ и дальнему зарубежью (в случае централизованного финансирования издания): ЦНБ - 30 экз., в фонды библиотек (в зависимости от профиля вышедшего в свет издания): Республиканская научно-техническая библиотека - 5 экз., Республиканская сельскохозяйственная библиотека - 5 экз., библиотеки научноисследовательских институтов (национальных центров) МН-АН РК и ведущих вузов республики - 1 экз.;
2) ответственным за выпуск издания институтом (центром) производится дальнейшее распространение тиража и формирование цены реализации на основе совместного с редакционной коллегией решения по этим вопросам:
распространение целесообразно проводить в соответствии с читательским адресом: это могут быть родственные учреждения, программные советы, научные общества специалистов, другие заинтересованные организации, физические и юридические лица и т.д.;
при определении цены издания следует исходить из себестоимости и рыночного спроса.
22. Направление вырученных от продажи средств в случае централизованного финансирования осуществляется на счет института (центра) для оплаты редакционных расходов (переводов аннотации или реферата на казахский и английский языки, рецензирования) и частичного возмещения затрат, связанных с подготовкой, выпуском и распространением научного издания.
23. Отчет о распространении издания представляется в сектор научно-издательской работы МН-АН РК 10 декабря текущего года.