Жұмысқа қабылдау үшін ең төменгі жас туралы конвенцияны бекіту туралы

Қазақстан Республикасының 2000 жылғы 14 желтоқсандағы N 116-II Заңы

Женевада 1973 жылғы 26 маусымда Халықаралық еңбек ұйымы Бас конференциясының 58-сессиясы қабылдаған Жұмысқа қабылдау үшін ең төменгі жас туралы конвенция (138-конвенция) бекітілсін.

Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Назарбаев

Жұмысқа қабылдау үшiн ең төменгi жас туралы

(2002 жылғы 18 мамырда күшіне енді - ҚР СІМ-нің ресми сайты)

Женевада Халықаралық Еңбек Бюросының Әкiмшiлiк Кеңесi шақырған және
1973 жылғы 6 маусымда өзiнiң елу сегiзiншi сессиясына жиналған,
Халықаралық Еңбек Ұйымының Бас Конференциясы
сессияның күн тәртiбiнiң төртiншi тармағы болып табылатын жұмысқа қабылдау үшiн ең төменгi жас туралы бiр қатар ұсыныстар қабылдауға қаулы ете отырып,
Өнеркәсiптегi ең төменгi жас туралы 1919 жылғы конвенция, Теңiзде жұмыс iстеу үшiн ең төменгi жас туралы 1920 жылғы конвенция, ауыл шаруашылығындағы ең төменгi жас туралы 1921 жылғы Конвенция, Флоттағы көмiр тиеушiлер мен от жағушылар үшiн ең төменгi жас туралы 1921 жылғы конвенция, Өнеркәсiптiк емес жұмыстарға ең төменгi жас туралы 1932 жылғы конвенция, Теңiзде жұмыс iстеу үшiн ең төменгi жас туралы 1936 жылғы Конвенция (қайта қаралған), Өнеркәсіптегi ең төменгі жас туралы 1937 жылғы конвенция (қайта қаралған), Өнеркәсiптiк емес жұмыстарға ең төменгi жас туралы 1937 жылғы конвенция (қайта қаралған), Балықшылардың ең төменгi жасы туралы 1959 жылғы конвенция және Жерасты жұмыстарына жiберiлетiн ең төменгi жас туралы 1965 жылғы конвенция ережелерiн назарға ала отырып,
осы мәселе бойынша бала еңбегiн толық жою мақсатымен шектелген экономикалық секторларға қолданылатын қазiргi актiлердi бiртiндеп ауыстыра алатын жалпы актiнi әзiрлеу уақыты келдi деп есептей отырып,
осы ұсыныстарға халықаралық конвенция нысанын берудi шеше отырып,
бiр мың тоғыз жүз жетпiс үшiншi жылғы маусым айының жиырма алтыншы күнi Ең төменгi жас туралы 1973 жылғы конвенция болып аталатын төмендегi Конвенцияны қабылдады:

1-бап

Осы Конвенцияны күшiнде деп танитын Ұйымның әрбiр Мүшесi бала еңбегiн тиiмдi жоюды және жеткiншектердiң дене және ақыл-ой сезiмiнiң толық дамуына сәйкес дәрежеге дейiн жұмысқа қабылданатын ең төменгi жасты бiртiндеп көтерудi қамтамасыз ету мақсатымен ұлттық саясатты iске асыруды мiндеттенедi.

2-бап

1. Осы Конвенцияны бекiтетiн Ұйымның әрбiр Мүшесi, бекiту туралы құжатқа қоса берiлетiн өтiнiшiнде, өз аумағы шегiнде және өзiнiң аумағында тiркелген көлiк құралдарында жұмысқа қабылдау үшiн ең төменгi жасты көрсетедi; осы Конвенцияның 4-8 баптарының ережелерiн сақтау шарты бойынша осы жасқа жетпеген бiрде-бiр жеткiншек жалдамалы жұмысқа немесе кез-келген кәсiп бойынша басқа да жұмысқа жiберiлмейдi.
2. Осы Конвенцияны бекiткен Ұйымның әрбiр Мүшесi, кейiннен, қосымша өтiнiштер арқылы ең төменгi жасты бұрынғы белгiленген жастан жоғарырақ етiп белгілейтiнi туралы Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директорын хабардар ете алады.
3. Осы баптың 1-тармағы негiзiнде белгiленетiн ең төменгi жас мiндеттi орта бiлiмдi аяқтайтын жастан төмен болмауы тиiс және қандай жағдайда болса да он бес жастан төмен болмауы керек.
4. Осы баптың 3-параграфының ережелерiне қарамастан, экономикасы мен бiлiм жүйесi жеткiлiктi дамымаған Ұйым Мүшесi кәсiпкерлердiң және еңбекшiлердiң мүдделi ұйымдарымен, ондайлар бар болса, кеңескеннен кейiн он төрт жасты ең төменгi деп бастапқыда бекiте алады.
5. Алдағы тармақтың ережелерiне сәйкес он төрт жасты ең төменгi деп белгiлеген Ұйымның әрбiр Мүшесi Халықаралық Еңбек Ұйымы Жарғысының 22-бабына сәйкес осы Конвенцияны орындау туралы өзiнiң есеп беруiне:
а) осындай шешiмдi қабылдауға мәжбүр еткен себептер өзгермедi деп; немесе
б) белгiлi бiр күннен бастап өзiнiң төмендегi ережелермен пайдалану құқығынан бас тартатыны туралы өтiнiш енгiзедi.

3-бап

1. Жал бойынша жұмыстың немесе өзiнiң сипаты бойынша немесе оны жүзеге асыратын мән-жайлардың күшiне қарай жеткiншектiң денсаулығына, қауiпсiздiгiне немесе адамгершiлiгіне зиян келтiре алатын басқа жұмыстың кез-келген түрiне қабылдау үшiн ең төменгi жас он сегiз жастан төмен болмауы тиiс.
2. Осы баптың 1-тармағы қолданылатын жал бойынша жұмыстың немесе басқа жұмыстың түрлерiн ұлттық заңдар немесе ережелер, немесе кәсiпкерлердiң және еңбекшiлердiң тиiстi ұйымдарымен, ондайлар бар болса, кеңескеннен кейiн құзыреттi өкiмет органдары белгiлейдi.
3. Осы баптың 1-тармағына қарамастан, ұлттық заңнамалар немесе ережелер, немесе құзыреттi өкiмет органдары кәсiпкерлердiң және еңбекшiлердiң мүдделi ұйымдарымен, ондайлар бар болса, кеңескеннен кейiн, он алтыдан жас емес адамдарға жал бойынша жұмысты немесе жұмыстың басқа да түрiн, осы жеткiншектердiң денсаулығы, қауiпсiздiгi және адамгершiлiгi толық қорғалған және осы жеткiншектер тиiстi қызмет саласы бойынша жеткiлiктi арнайы бiлiм алған, не кәсiби даярлаудан өткен жағдайда рұқсат ете алады.

4-бап

1. Құзыреттi өкiмет органы қажеттiлiгiне қарай кәсiпкерлердiң және еңбекшiлердiң тиiстi ұйымдарымен, ондайлар бар болса, кеңескеннен кейiн осы Конвенцияны қолдану аясынан, жал бойынша жұмыстың не басқа да жұмыстың, қолданылуына байланысты соларға қатысты ерекше және елеулi мәселелер пайда болатын, шектелген санаттарын алып тастауы мүмкiн.
2. Осы Конвенцияны бекiтетiн Ұйымның әр Мүшесi Халықаралық Еңбек Ұйымы Жарғысының 22-бабына сәйкес берiлетiн Конвенцияны қолдану туралы өзiнiң бiрiншi баяндамасында осы баптың 1-тармағына сәйкес алынып тасталуы мүмкiн барлық санаттарды, ондай алынып тастаудың себептерiн көрсете отырып, тізiп айтып бередi және келесi баяндамаларда өз заңнамаларының ережесi және осындай алынып тасталған санаттарға байланысты практикасы туралы және осындай санаттарға қатысты Конвенция ережелерi қандай дәрежеде қолданылып немесе қолданылуы көзделiп жатқаны туралы хабарлайды.
3. Осы Конвенцияның 3-бабымен қамтылатын жал бойынша жұмыс немесе басқа да жұмыс осы баптың күшiне қарай Конвенцияның қолдану аясынан алынып тасталмайды.

5-бап

1. Экономикасы мен әкiмшiлiк аппараты жеткiлiктi дамымаған Ұйым Мүшесi кәсiпкерлердiң және еңбекшiлердiң тиiстi ұйымдарымен, ондайлар бар болса, кеңескеннен кейiн бастапқыда осы Конвенцияның қолдану аясын шектеуi мүмкiн.
2. Осы баптың 1-тармағының ережелерiн қолданатын Ұйымның әрбiр Мүшесi бекiту туралы құжатқа қоса берiлетiн өтiнiште осы Конвенция ережелерiн қолданатын экономика қызметiнiң салаларын және кәсiпорын түрлерiн атап көрсетедi.
3. Конвенция ережелерi жоқ дегенде: өңдеу өнеркәсiбiнiң шахтадағы және карьердегi; құрылыстағы; электрмен, газбен және сумен қамтамасыз ету қызметтерiндегi; санитарлық-техникалық қызметiндегi; көлiктердегі, қоймалардағы және байланыс қызметтерiндегi; сондай-ақ негiзiнен коммерциялық мақсаттарға өнiм өндiретiн плантацияларда және ауыл шаруашылық кәсiпорындарындағы жұмыстарға, бiрақ жергiлiктi тұтыну өнiмдерiн өндiретiн және жалдамалы еңбекшiлердi тұрақты пайдаланбайтын отбасылық және шағын шаруашылықтарды қоспағанда қолданылады.
4. Осы Конвенцияның қолдану аясын шектеген Ұйымның әрбiр Мүшесi аталмыш баптың ережелерiне сәйкес:
а) Халықаралық Еңбек Ұйымы Жарғысының 22-бабына сәйкес берiлетiн өзiнiң баяндамаларында жеткiншектердiң және балалардың осы Конвенцияның қолданылу аясынан алынып тасталған қызмет салаларындағы жал бойынша жұмыстарға не басқа да жұмыстарға алынуына қатысты жалпы ережелер туралы және осы Конвенцияның ережелерiн кеңiрек қолдану жолында жүзеге асырылған қандай да болмасын прогресс жөнiнде хабарлайды;
б) кез-келген, уақытта Конвенцияның қолдану аясын Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директорына жiберiлген өтiнiшi арқылы ресми түрде кеңейте алады.

6-бап

Осы Конвенция жалпы, кәсiби немесе техникалық бiлiм беру мектептерiнде немесе басқа бiлiм беру орындарында балалар және жеткiншектер атқаратын жұмыстарға, немесе кемiнде он төрт жастағы азаматтар кәсiпорындарда атқаратын жұмыстарға, егер сондай жұмыс құзыреттi өкiмет органдары кәсiпкерлердiң және еңбекшiлердiң тиiстi ұйымдарымен кеңескеннен кейiн, ондайлар бар болса, белгiлеген шарттарына сәйкес орындалатын болса, қолданылмайды, және мыналардың ажырамас бөлiгi болып табылады:
а) негiзгi жауапкершiлiгiн мектеп немесе кәсiби даярлау мекемесi көтеретiн бiлiм беру немесе даярлау курсының;
б) құзыреттi өкiмет органдарымен мақұлданған негiзiнен не толығынан кәсiпорындарда жүзеге асырылатын кәсiби даярлау бағдарламаның;
с) кәсiптi таңдауға немесе кәсiби даярлау түрiн жеңiлдетуге бағытталған кәсiби бағдар бағдарламасының.

7-бап

1. Ұлттық заңнамалармен немесе ережелермен жал бойынша жұмысқа немесе басқа жұмысқа он үш жастан он беске жасқа дейiнгi тұлғалар:
а) олардың денсаулығы немесе дамуына зиянды болып көрiнбейтiн; және
б) мектепке баруына, өкiметтiң құзыреттi органдары бекiткен кәсiби бағдарлау немесе даярлау бағдарламаларына немесе олардың алған бiлiмiн пайдалану қабiлеттерiне зиян келтiрмейтiн жеңiл жұмыстарға алынулары мүмкiн.
2. Ұлттық заңнамалармен немесе ережелермен жал бойынша жұмысқа немесе басқа жұмысқа кемiнде он бес жастағы, бiрақ міндеттi мектеп бiлiмiн әлi алып болмаған тұлғалар осы баптың 1-тармағының а) және б) тармақшаларының талаптарын орындаған жағдайда жiберiлуi мүмкiн.
3. Құзыреттi өкiмет органы жал бойынша жұмысқа немесе басқа жұмысқа осы баптың 1 және 2-тармақтарына сәйкес қабылдауға болатын қызмет салаларын айқындайды және жұмыс күнiнiң ұзақтығы мен осындай жал бойынша жұмыс немесе басқа жұмыс орындауға мүмкiндiк беретiн жағдайларды белгiлейдi.
4. Осы баптың 1 және 2-тармақтарына қарамастан, 2-баптың 4-тармағының ережелерiн қолданатын Ұйымның Мүшесi өзiне қажеттi мерзiмге 1-тармақтағы он екi және он төрт жасты он үш және он бес жасқа, ал осы баптың 2-тармағындағы - он төрт жасты он бес жасқа ауыстыруына болады.

8-бап

1. Құзыреттi өкiмет органы кәсiпкерлердiң және еңбекшiлердiң тиiстi ұйымдарымен кеңескеннен кейiн, ондайлар бар болса, рұқсат қағазын беру арқылы осы Конвенцияның 2-бабында көзделген жал бойынша жұмысқа немесе басқа жұмысқа қабылдауға тыйым салынғаннан ерекше жеке жағдайларда, өнер көрсету сияқты мақсаттарға рұқсат ете алады.
2. Осылайша берiлген рұқсат қағаздары жұмыс күнiнiң ұзақтығын шектейдi және жал бойынша жұмысты немесе басқа жұмысты орындауға мүмкiндiк беретiн шарттарды белгiлейдi.

9-бап

1. Құзыреттi өкiмет органдары барлық қажеттi шараларды, соның iшiнде осы Конвенцияның ережелерiн тиiмдi жүзеге асуын қамтамасыз ету үшiн тиiстi жазалау шараларын қабылдайды.
2. Ұлттық заңнамалар немесе ережелер, немесе құзыреттi өкiмет органдары Конвенцияның орындалуын қамтамасыз ететiн ережелердi сақтау үшiн жауапты адамдарды белгiлейдi.
3. Ұлттық заңнамалар немесе ережелер немесе құзыреттi өкiмет органдары кәсiпкер жүргiзуге және беруге тиiстi тiзiлiмдердi не басқа құжаттарды белгiлейдi; ондай тiзiлiмдер немесе құжаттар кәсiпкер жалдаған немесе соған жұмыс iстейтiн жасы он сегiзден төмен адамдардың, мүмкiн болса лайықты түрде куәландырылған, тегiн және жасын немесе туу күнiн көрсетедi.

10-бап

1. Осы бапта көзделген шарттар бойынша осы Конвенция Өнеркәсiптегi ең төменгi жас туралы 1919 жылғы конвенцияны, Теңiздегi жұмыстар үшiн ең төменгi жас туралы 1920 жылғы конвенцияны, Ауыл шаруашылығындағы ең төменгi жас туралы 1921 жылғы конвенцияны, Флоттағы көмiр тиеушiлер және кочегарлар үшiн ең төменгi жас туралы 1921 жылғы конвенцияны, Өнеркәсiптiк емес жұмыстардағы ең төменгi жас туралы 1932 жылғы конвенцияны, Теңiздегi жұмыстар үшiн ең төменгi жас туралы 1936 жылғы конвенцияны (қайта қаралған), Өнеркәсiптегi ең төменгi жас туралы 1937 жылғы конвенцияны (қайта қаралған), Өнеркәсiптiк емес жұмыстарға ең төменгi жас туралы 1937 жылғы конвенцияны (қайта қаралған), Балықшылардың ең төменгi жасы туралы 1959 жылғы конвенцияны және Жерасты жұмыстарына рұқсат етiлетiн ең төменгi жас туралы 1965 жылғы конвенцияны қайта қарайды.
2. Осы Конвенцияның күшiне енуi Жерасты жұмыстарына рұқсат етiлетiн ең төменгi жас туралы 1965 жылғы Конвенцияны бекiту үшiн жабылып қалуына соқтырмайды.
3. Өнеркәсiптегi ең төменгi жас туралы 1919 жылғы конвенция, Теңiздегi жұмыстар үшiн ең төменгi жас туралы 1920 жылғы конвенция, Ауыл шаруашылығындағы ең төменгi жас туралы 1921 жылғы конвенция және Флоттағы көмiр тиеушiлер және кочегарлар үшiн ең төменгi жас туралы 1921 жылғы конвенция, егер осы Конвенциялардың тараптары осы Конвенцияны бекiтiп не сол туралы Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директорына өтiнiш жасап осымен келiскенде, әрi қарай бекiтiлу үшiн жабылады.
4. Осы Конвенцияның мiндеттерi мынадай жағдайларда қабылданады:
а) Өнеркәсiптегi ең төменгi жас туралы 1937 жылғы (қайта қаралған) конвенцияның тарапы болып табылатын Ұйым Мүшесiмен; және осы Конвенцияның 2-бабына сәйкес он бестен төмен емес ең төменгi жас белгiленсе, онысы Өнеркәсiптегi ең төменгi жас туралы 1937 жылғы конвенция күшiнiң өз-өзiнен дереу жойылуына әкеп соқтырады;
б) осы Конвенцияның тарапы болып табылатын Ұйым Мүшесiмен Өнеркәсiптiк емес жұмыстардағы ең төменгi жас туралы 1932 жылғы конвенцияда белгiленген өнеркәсiптiк емес жұмыстарға қатысты болғанда, онысы Өнеркәсiптiк емес жұмыстардағы ең төменгi жас туралы 1932 жылғы конвенция күшiнiң өз-өзiнен дереу жойылуына әкеп соқтырады;
с) Өнеркәсiптiк емес жұмыстардағы ең төменгi жас туралы (қайта қаралған) 1937 жылғы конвенцияда белгiленген өнеркәсiптiк емес жұмыстарға қатысты болғанда осы Конвенцияның тарапы болып табылатын Ұйым Мүшесiмен және егер осы Конвенцияның 2-бабына сәйкес он бестен төмен емес жас белгiленгенде, онысы Өнеркәсiптiк емес ең төменгi жас туралы (қайта қаралған) 1937 жылғы конвенция күшiнiң өз-өзiнен дереу жойылуына әкеп соқтырады;
d) Теңiздегi жұмыстардағы ең төменгi жас туралы 1936 жылғы конвенцияның тарапы болып табылатын Ұйым Мүшесiмен теңiздегi жұмыстарға қатысты және егер осы Конвенцияның 2-бабына сәйкес ең төменгi жас он бестен төмен болмай белгiленсе немесе Ұйым Мүшесi осы Конвенцияның 3-бабы теңiздегi жұмыстарға қатысты қолданылатынын нақтылайтын болса, онысы Теңiздегi жұмыстар үшiн ең төменгi жас туралы (қайта қаралған) 1936 жылғы конвенция күшiнiң өз-өзiнен дереу жойылуына әкеп соқтырады;
е) Теңiздегi балық аулау кәсiбiне қатысты балықшылардың ең төменгi жасы туралы (қайта қаралған) 1959 жылғы конвенцияның тарапы болып табылатын Ұйым Мүшесiмен, және де осы Конвенцияның 2-бабына сәйкес он бестен төмен болмай ең төменгi жас белгiленсе не Ұйым Мүшесi осы Конвенцияның 3-бабы теңiзде балық аулау кәсiбiне қатысты қолданылатынын нақтылайтын болса, онысы Балықшылардың ең төменгi жасы туралы 1959 жылғы конвенция күшiнiң өз-өзiнен дереу жойылуына әкеп соқтырады;
f) Жер асты жұмыстарына рұқсат етiлетiн ең төменгi жас туралы конвенцияның тарапы болып табылатын Ұйым Мүшесiмен, және де осы Конвенцияның 2-бабына сәйкес жоғары аталған 1965 жылғы Конвенцияға сәйкес белгiленген ең төменгi жастан төмен болмай ең төменгi жас белгiленсе, не Ұйым Мүшесi осы Конвенцияның күшiне қарай шахтадағы жерасты жұмыстарына рұқсат етiлу бойынша қолданылатынын нақтылайтын болса, онысы Жерасты жұмыстарына рұқсат етiлетiн ең төменгi жас туралы 1965 жылғы конвенция күшiнiң өз-өзiнен дереу жойылуына әкеп соқтырады.
5. Осы Конвенцияның қабылдануы, егер осы Конвенция күшiне енсе және енген кезде:
а) осы Конвенцияның 12-бабына сәйкес 1919 жылғы өнеркәсiптегi ең төменгi жас туралы Конвенцияның күшiн жоюға соқтырады;
б) ауыл шаруашылыққа қатысты осы Конвенцияның 9-бабына сәйкес 1921 жылғы ауыл шаруашылықтағы ең төменгi жас туралы Конвенцияның күшiн жоюға соқтырады;
с) теңiздегi жұмыстарға қатысты осы Конвенцияның 10-бабына сәйкес 1920 жылғы теңiздегi жұмыстар үшiн ең төменгi жас туралы Конвенция күшiнiң жойылуына және осы Конвенцияның 12-бабына сәйкес флоттағы көмiр тиеушiлердiң және кочегарлардың ең төменгi жасы туралы Конвенцияның күшiн жоюға соқтырады.

11-бап

Осы Конвенцияны бекiту туралы ресми құжаттар тiркеу үшiн Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директорына жiберiледi.

12-бап

1. Осы Конвенция бекiту туралы құжаттарын Бас Директор тiркеген Халықаралық Еңбек Ұйымының Мүшелерiн ғана байланыстырады.
2. Ол Ұйымның екi Мүшесiнiң бекiту туралы құжаттарын Бас Директор тiркегеннен кейiн он екi ай өткен соң күшiне енедi.
3. Соңынан бұл Конвенция Ұйымның әрбiр Мүшесiне қатысты өзiнiң бекiту туралы құжатын тiркелген күннен кейiн оң екi ай өткен соң күшiне енедi.

13-бап

1. Ұйымның осы Конвенцияны бекiтушi кез келген Мүшесi ол алғаш күшiне енгiзiлген сәтiнен он жыл мерзiм өткен соң оны Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директорына жiберiлген және онда тiркелген күшiн жою туралы актi арқылы күшiн жоя алады. Күшiн жою осы күшiн жою туралы актiнi тiркелгеннен кейiн бiр жылдан соң күшiне енедi.
2. Ұйымның осы Конвенцияны бекiтушi кез келген Мүшесi жоғары тармақта айтылған он жыл кезең өткеннен кейiн бiр жыл мерзiм iшiнде күшiн жою туралы осы бапта көзделген өзiнiң құқығын пайдаланбаса, келесi он жыл мерзiмде байланысты болады және соңынан әрбiр он жылдық бiткен сайын осы Конвенцияның күшiн осы бапта белгiленген тәртiппен жоя алады.

14-бап

1. Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директоры Халықаралық Еңбек Ұйымының барлық Мүшелерiне бекiту туралы барлық құжаттардың және Ұйым Мүшелерiнен өзi алған күшiн жою туралы актiлердiң тiркелгенi туралы хабарлайды.
2. Бас Директор бекiту туралы өзi алған екiншi құжаттың тiркелгенi туралы Ұйым Мүшесiне хабарлай отырып, олардың назарын осы Конвенцияның күшiне енген күнiне аударады.

15-бап

Халықаралық Еңбек Бюросының Бас Директоры бекiту туралы барлық құжаттарға және алдыңғы баптардың ережелерiне сәйкес өзi тiркеген күшiн жою туралы актiлерге қатысты толық мәлiметтердi Бiрiккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының 102-бабына сәйкес тiркеу үшiн Бiрiккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысына жiбередi.

16-бап

Халықаралық Еңбек Бюросының Әкiмшiлiк Кеңесi қажет деп тапқан әрбiр ретте Бас Конференцияға осы Конвенцияны қолдану туралы баяндаманы ұсынады және Конференцияның күн тәртiбiне оны толық не iшiнара қайта қарау туралы мәселенi енгiзу қажеттiгiн шешедi.

17-бап

1. Егер Конференция осы Конвенцияны толық не iшiнара қайта қарайтын жаңа конвенцияны қабылдаған жағдайда және жаңа конвенцияда керiсiнше көзделмеген болса, онда:
а) Ұйымның қайсыбiр Мүшесiнiң жаңа, қайта қараушы конвенцияны бекiтуi, жаңа қайта қараушы конвенция күшiне енгiзiлген жағдайда, 13-баптың ережелерiне қарамастан осы Конвенция күшiнiң жедел түрде өзiнен өзi жойылуына әкеп соқтырады;
б) жаңа, қайта қараушы конвенция күшiне енгiзiлген күннен бастап осы Конвенция оны Ұйым Мүшелерiнiң бекiтуi үшiн жабық болады.
2. Осы Конвенция оны бекiткен, бiрақ жаңа, қайта қараушы конвенцияны бекiтпеген Ұйым Мүшелерi үшiн нысаны мен мазмұны жағынан өз күшiнде қалады.

18-бап

Осы Конвенцияның ағылшынша және французша мәтiндерiнiң күшi бiрдей.

О ратификации Конвенции о минимальном возрасте для приема на работу

Закон Республики Казахстан от 14 декабря 2000 года N 116-II

Ратифицировать Конвенцию о минимальном возрасте для приема на работу (Конвенция 138), принятую в Женеве 58-й сессией Генеральной конференции Международной организации труда 26 июня 1973 года.

Президент Н. Назарбаев
Республики Казахстан

Международная Конференция Труда

Конвенция 138

Конвенция о минимальном возрасте для приема на работу

Генеральная Конференция Международной Организации Труда,
созванная в Женеве Административным Советом Международного Бюро Труда и собравшаяся 6 июня 1973 года на свою пятьдесят восьмую сессию,
постановив принять ряд предложений о минимальном возрасте для приема на работу, что является четвертым пунктом повестки дня сессии,
принимая во внимание положения Конвенция 1919 года о минимальном возрасте в промышленности, Конвенции 1920 года о минимальном возрасте для работы в море, Конвенции 1921 года о минимальном возрасте в сельском хозяйстве, Конвенции 1921 года о минимальном возрасте для грузчиков угля и кочегаров во флоте, Конвенция 1932 года о минимальном возрасте на непромышленных работах, Конвенции (пересмотренной) 1936 года о минимальном возрасте для работы в море, Конвенции (пересмотренной) 1937 года о минимальном возрасте в промышленности, Конвенции (пересмотренной) 1937 года о минимальном возрасте на непромышленных работах, Конвенции 1959 года о минимальном возрасте рыбаков и Конвенции 1965 года о минимальном возрасте допуска на подземные работы,
считая, что настало время для разработки общего акта по этому вопросу, который постепенно заменил бы существующие акты, применимые к ограниченным экономическим секторам, с целью достижения полного упразднения детского труда,
решив придать этим предложениям форму международной конвенции,
принимает сего двадцать шестого дня июня месяца тысяча девятьсот семьдесят третьего года нижеследующую Конвенцию, которая может именоваться Конвенцией 1973 года о минимальном возрасте:

Статья 1

Каждый Член Организации, для которого настоящая Конвенция находится в силе, обязуется осуществлять национальную политику, имеющую целью обеспечить эффективное упразднение детского труда и постепенное повышение минимального возраста для приема на работу до уровня, соответствующего наиболее полному физическому и умственному развитию подростков.

Статья 2

1. Каждый Член Организация, ратифицирующий настоящую Конвенцию, указывает в заявлении, прилагаемом к документу о ратификации, минимальный возраст для приема на работу в пределах своей территории и на транспортных средствах, зарегистрированных на его территории; при условии соблюдения положений статей 4-8 настоящей Конвенции, ни один подросток моложе этого возраста не допускается на работу по найму или на другую работу по любой профессии.
2. Каждый Член Организации, ратифицировавший настоящую Конвенцию, может впоследствии, при помощи дополнительных заявлений, уведомлять Генерального Директора Международного Бюро Труда о том, что он устанавливает более высокий минимальный возраст, чем тот, который был установлен ранее.
3. Минимальный возраст, определяемый на основе пункта 1 настоящей статьи, не должен быть ниже возраста окончания обязательного школьного образования и, во всяком случае, не должен быть ниже пятнадцати лет.
4. Независимо от положений параграфа 3 настоящей статьи, Член Организации, чьи экономика и система образования недостаточно развиты, может, после консультации с заинтересованными организациями предпринимателей и трудящихся, где таковые существуют, первоначально установить возраст в четырнадцать лет как минимальный.
5. Каждый Член Организации, установивший возраст в четырнадцать лет как минимальный в соответствии с положениями предыдущего пункта, включает в свои отчеты о выполнении настоящей Конвенции, представляемые согласно статье 22 Устава Международной Организации Труда, заявление о том:
a) что причины, вызвавшие такое решение, не изменились; или
b) что он отказывается от своего права воспользоваться нижеследующими положениями, начиная с определенной даты.

Статья 3

1. Минимальный возраст для приема на любой вид работы по найму или другой работы, которая по своему характеру или в силу обстоятельств, в которых она осуществляется, может нанести ущерб здоровью, безопасности или нравственности подростка, не должен быть ниже восемнадцати лет.
2. Те виды работы по найму или другой работы, к которым применяется пункт 1 настоящей статьи, определяются национальными законами или правилами, или компетентными органами власти после консультаций с соответствующими организациями предпринимателей и трудящихся, где таковые существуют.
3. Несмотря на положения пункта 1 настоящей статьи, национальное законодательство или правила или компетентные органы власти могут, после консультации с заинтересованными организациями предпринимателей и трудящихся, где таковые существуют, разрешать работу по найму или другой вид работы лиц в возрасте не моложе шестнадцати лет при условии, что здоровье, безопасность и нравственность этих подростков полностью защищены и что эти подростки получили достаточное специальное обучение или профессиональную подготовку по соответствующей отрасли деятельности.

Статья 4

1. По мере необходимости компетентный орган власти может, после консультаций с соответствующими организациями предпринимателей и трудящихся, где таковые существуют, исключать из сферы применения настоящей Конвенции ограниченные категории работы по найму или другой работы, в отношении которых возникают особые и существенные проблемы, связанные с применением.
2. Каждый Член Организации, ратифицирующий настоящую Конвенцию, в своем первом докладе о применении Конвенции, представляемом в соответствии со статьей 22 Устава Международной Организации Труда, перечисляет все категории, которые могли быть исключены в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, с указанием причин такого исключения, и в последующих докладах сообщает о положении своего законодательства и практики в связи с такими исключенными категориями и о том, в какой степени уже применяются или предполагается применять положения Конвенции в отношении таких категорий.
3. Работа по найму или другая работа, охватываемые статьей 3 настоящей Конвенции, не исключаются из сферы применения Конвенции в силу настоящей статьи.

Статья 5

1. Член Организации, экономика и административный аппарат которого недостаточно развиты, может, после консультаций с соответствующими организациями предпринимателей и трудящихся, где таковые существуют, вначале ограничить сферу применения настоящей Конвенции.
2. Каждый Член Организации, который применяет положения пункта 1 настоящей статьи, перечисляет в заявлении, прилагаемом к документу о ратификации, те отрасли экономической деятельности или те типы предприятий, к которым он будет применять положения настоящей Конвенции.
3. Положения Конвенции применяются как минимум к работе в: шахтах и карьерах, обрабатывающей промышленности; строительстве; службах электро-, газо- и водоснабжения; санитарно-технической службе; транспорте, складах и службах связи; а также на плантациях и других сельскохозяйственных предприятиях, производящих продукцию главным образом для коммерческих целей, но исключая семейные или мелкие хозяйства, производящие продукцию для местного потребления и не использующие регулярно наемных трудящихся.
4. Каждый Член Организации, ограничивший сферу применения настоящей Конвенции в соответствии с положениями данной статьи:
a) сообщает в своих докладах, представляемых в соответствии со статьей 22 Устава Международной Организации Труда, об общем положении в отношении работы по найму или другой работы подростков и детей в отраслях деятельности, исключенных из сферы применения настоящей Конвенции, и о любом прогрессе, осуществленном на пути к более широкому применению положений настоящей Конвенции;
b) может в любое время официально расширить сферу применения Конвенции через заявление об этом, направленное Генеральному Директору Международного Бюро Труда.

Статья 6

Настоящая Конвенция не применяется к работе, выполняемой детьми и подростками в школах общего, профессионального или технического обучения или в других учебных заведениях, или к работе, выполняемой лицами в возрасте по крайней мере четырнадцати лет на предприятиях, если такая работа выполняется в соответствии с условиями, установленными компетентными органами власти, после консультаций с соответствующими организациями предпринимателей и трудящихся, где таковые существуют, и является неотъемлемой частью:
a) курса обучения или подготовки, за который основную ответственность несет школа или учреждение профессиональной подготовки;
b) одобренной компетентным органом власти программы профессиональной подготовки, осуществляемой в основном или полностью на предприятии;
c) программы профессиональной ориентации, направленной на облегчение выбора профессии или типа профессиональной подготовки.

Статья 7

1. Национальным законодательством или правилами может допускаться прием на работу по найму или на другую работу лиц в возрасте от тринадцати до пятнадцати лет для легкой работы, которая:
a) не кажется вредной для их здоровья или развития; и
b) не наносит ущерба посещаемости школы, их участию в утвержденных компетентными органами власти программах профессиональной ориентации или подготовки или их способности воспользоваться полученным обучением.
2. Национальным законодательством или правилами может также допускаться прием на работу по найму или на другую работу лиц в возрасте по крайней мере пятнадцати лет, но еще не завершивших обязательного школьного образования, при условии соблюдения требований подпунктов а) и
b) пункта 1 настоящей статьи.
3. Компетентный орган власти определяет те отрасли деятельности, в которых прием на работу по найму или на другую работу может допускаться в соответствии с пунктами 1 и 2 настоящей статьи, и устанавливает продолжительность рабочего времени и условия, в которых может выполняться такая работа по найму или другая работа.
4. Независимо от положений пунктов 1 и 2 настоящей статьи, Член Организации, применяющий положения пункта 4 статьи 2, может, на необходимый ему срок, заменить в пункте 1 возрасты двенадцать и четырнадцать лет на возрасты тринадцать и пятнадцать лет, а в пункте 2 настоящей статьи - возраст четырнадцать лет на возраст пятнадцать лет.

Статья 8

1. Компетентный орган власти, после консультаций с соответствующими организациями предпринимателей и трудящихся, где таковые существуют, может, путем выдачи разрешений, допускать в отдельных случаях исключения из запрещения приема на работу по найму или на другую работу, предусмотренного в статье 2 настоящей Конвенции, для таких целей, как участие в художественных выступлениях.
2. Выдаваемые таким образом разрешения ограничивают продолжительность рабочего времени и устанавливают условия, в которых может выполняться работа по найму или другая работа.

Статья 9

1. Компетентным органом власти принимаются все необходимые меры, в том числе определение соответствующих наказаний, для обеспечения эффективного проведения в жизнь положений настоящей Конвенции.
2. Национальным законодательством или правилами или компетентным органом власти определяются лица, ответственные за соблюдение положений, обеспечивающих выполнение Конвенции.
3. Национальным законодательством или правилами или компетентным органом власти определяются реестры или другие документы, которые должны вестись и предоставляться предпринимателем; такие реестры или документы указывают фамилии и возраст или дату рождения, должным образом удостоверенные, если это возможно, лиц моложе восемнадцати лет, нанятых предпринимателем или работающих на него.

Статья 10

1. На условиях, предусмотренных в данной статье, настоящая Конвенция пересматривает Конвенцию 1919 года о минимальном возрасте в промышленности, Конвенцию 1920 года о минимальном возрасте для работы в море, Конвенцию 1921 года о минимальном возрасте в сельском хозяйстве, Конвенцию 1921 года о минимальном возрасте для грузчиков угля и кочегаров во флоте, Конвенцию 1932 года о минимальном возрасте на непромышленных работах, Конвенцию (пересмотренную) 1936 года о минимальном возрасте для работы в море, Конвенцию (пересмотренную) 1937 года о минимальном возрасте в промышленности, Конвенцию (пересмотренную) 1937 года о минимальном возрасте на непромышленных работах, Конвенцию 1959 года о минимальном возрасте рыбаков и Конвенцию 1965 года о минимальном возрасте допуска на подземные работы.
2. Вступление в силу настоящей Конвенции не приведет к закрытию для ратификации Конвенции 1965 года о минимальном возрасте допуска на подземные работы.
3. Конвенция 1919 года о минимальном возрасте в промышленности, Конвенция 1920 года о минимальном возрасте для работы в море, Конвенция 1921 года о минимальном возрасте в сельском хозяйстве и Конвенция 1921 года о минимальном возрасте для грузчиков угля и кочегаров во флоте будут закрыты для дальнейшей ратификации, когда все стороны этих Конвенций согласятся с этим, ратифицировав настоящую Конвенцию, или заявив об этом Генеральному Директору Международного Бюро Труда.
4. Когда обязательства настоящей Конвенции принимаются:
a) Членом Организации, являющимся стороной Конвенции (пересмотренной) 1937 года о минимальном возрасте в промышленности, и если в соответствии со статьей 2 настоящей Конвенции устанавливается минимальный возраст не ниже пятнадцати лет, это автоматически влечет за собой немедленную денонсацию Конвенции (пересмотренной) 1937 года о минимальном возрасте в промышленности;
b) в отношении непромышленных работ, определенных в Конвенции 1932 года о минимальном возрасте на непромышленных работах, Членом Организации, являющимся стороной этой Конвенции, это автоматически влечет за собой немедленную денонсацию Конвенции 1932 года о минимальном возрасте на непромышленных работах;
c) в отношении непромышленных работ, определенных в Конвенции (пересмотренной) 1937 года о минимальном возрасте в непромышленных работах, Членом Организации, являющимся стороной этой Конвенции, и если в соответствии со статьей 2 настоящей Конвенции устанавливается минимальный возраст не ниже пятнадцати лет, это автоматически влечет за собой немедленную денонсацию Конвенции (пересмотренной) 1937 года о минимальном возрасте на непромышленных работах;
d) в отношении морской работы, Членом Организации, являющимся стороной Конвенции (пересмотренной) 1936 года о минимальном возрасте для работы в море, и если в соответствии со статьей 2 настоящей Конвенции устанавливается минимальный возраст не ниже пятнадцати лет, или Член Организации уточняет, что статья 3 настоящей Конвенции применяется в отношении морской работы, это автоматически влечет за собой немедленную денонсацию Конвенции (пересмотренной) 1936 года о минимальном возрасте для работы в море;
e) в отношении морского рыболовства, Членом Организации, являющимся стороной Конвенции 1959 года о минимальном возрасте рыбаков, и если в соответствии со статьей 2 настоящей Конвенции устанавливается минимальный возраст не ниже пятнадцати лет, или Член Организации уточняет, что статья 3 настоящей Конвенции применяется в отношении морского рыболовства, это автоматически влечет за собой немедленную денонсацию Конвенции 1959 года о минимальном возрасте рыбаков;
f) Членом Организации, являющимся стороной Конвенции 1965 года о минимальном возрасте допуска на подземные работы, и если в соответствии со статьей 2 настоящей Конвенции устанавливается минимальный возраст не ниже минимального возраста, установленного в соответствии с вышеуказанной Конвенцией 1965 года, или Член Организации уточняет, что этот возраст применяется при допуске на подземные работы в шахтах в силу статьи 3 настоящей Конвенции, это автоматически влечет за собой немедленную денонсацию Конвенции 1965 года о минимальном возрасте допуска на подземные работы, если и когда настоящая Конвенция вступит в силу.
5. Принятие обязательств настоящей Конвенции:
a) влечет за собой денонсацию Конвенции 1919 года о минимальном возрасте в промышленности в соответствии со статьей 12 этой Конвенции;
b) в отношении сельского хозяйства, влечет за собой денонсацию Конвенции 1921 года о минимальном возрасте в сельском хозяйстве в соответствии со статьей 9 этой Конвенции;
c) в отношении работы в море, влечет за собой денонсацию Конвенции 1920 года о минимальном возрасте для работы в море в соответствии со статьей 10 этой Конвенции и Конвенции 1921 года о минимальном возрасте для грузчиков угля и кочегаров во флоте в соответствии со статьей 12 этой Конвенции,
если и когда настоящая Конвенция вступит в силу.

Статья 11

Официальные документы о ратификации настоящей Конвенции направляются Генеральному Директору Международного Бюро Труда для регистрации.

Статья 12

1. Настоящая Конвенция связывает только тех Членов Международной Организации Труда, чьи документы о ратификации зарегистрированы Генеральным Директором.
2. Она вступает в силу через двенадцать месяцев после того, как Генеральный Директор зарегистрирует документы о ратификации двух Членов Организации.
3. Впоследствии настоящая Конвенция вступит в силу в отношении каждого Члена Организации через двенадцать месяцев после даты регистрации его документа о ратификации.

Статья 13

1. Любой Член Организации, ратифицировавший настоящую Конвенцию, может по истечении десятилетнего периода с момента ее первоначального вступления в силу денонсировать ее посредством акта о денонсации, направленного Генеральному Директору Международного Бюро Труда и зарегистрированного им. Денонсация вступит в силу через год после регистрации акта о денонсации.
2. Каждый Член Организации, ратифицировавший настоящую Конвенцию, который в годичный срок по истечении упомянутого в предыдущем пункте десятилетнего периода не воспользуется своим правом на денонсацию, предусмотренным в настоящей статье, будет связан на следующий период в десять лет и впоследствии сможет денонсировать настоящую Конвенцию по истечении каждого десятилетнего периода в порядке, установленном в настоящей статье.

Статья 14

1. Генеральный Директор Международного Бюро Труда извещает всех Членов Международной Организации Труда о регистрации всех документов о ратификации и актов о денонсации, полученных им от Членов Организации.
2. Извещая Членов Организации о регистрации полученного им второго документа о ратификации, Генеральный Директор обращает их внимание на дату вступления настоящей Конвенции в силу.

Статья 15

Генеральный Директор Международного Бюро Труда направляет Генеральному Секретарю Организация Объединенных Наций для регистрации в соответствии со статьей 102 Устава Организации Объединенных Наций полные сведения относительно всех документов о ратификации и актов о денонсации, зарегистрированных им в соответствии с положениями предыдущих статей.

Статья 16

Каждый раз, когда Административный Совет Международного Бюро Труда считает это необходимым, он представляет Генеральной Конференции доклад о применении настоящей Конвенции и решает, следует ли включать в повестку дня Конференции вопрос о ее полном или частичном пересмотре.

Статья 17

1. В случае, если Конференция примет новую конвенцию, полностью или частично пересматривающую настоящую Конвенцию, и если в новой конвенции не предусмотрено обратное, то:
a) ратификация каким-либо Членом Организации новой, пересматривающей конвенции влечет за собой автоматически, независимо от положений статьи 13, немедленную денонсацию настоящей Конвенции при условии, что новая, пересматривающая конвенция вступила в силу;
b) начиная с даты вступления в силу новой, пересматривающей конвенции настоящая Конвенция закрыта для ратификации ее Членами Организации.
2. Настоящая Конвенция остается во всяком случае в силе по форме и содержанию в отношении тех Членов Организации, которые ее ратифицировали, но не ратифицировали новую, пересматривающую конвенцию.

Статья 18

Английский и французский тексты настоящей Конвенции имеют одинаковую силу.