ИПС "Әділет"

Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

Осы Заң адамдардың өмiрi мен денсаулығын, олардың мүлкін, қоршаған ортаны қорғау мақсатында атом энергиясын пайдалану саласындағы қоғамдық қатынастарды реттеудiң құқықтық негiзi мен қағидаттарын айқындайды және ядролық қаруды таратпау режимiн, атом энергиясын пайдалану кезiнде ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге бағытталады.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) алып қою деңгейі – ядролық материалдардың, радиоактивті заттар мен электрофизикалық қондырғылардың сипаттамаларын айқындайтын, уәкілетті орган белгілеген физикалық шама мәндері;

1-1) арнайы қарыз алу құқықтары – Халықаралық валюта қоры айқындаған және ол операциялар мен мәмілелер үшін пайдаланатын есептік бірлік;

2) атом энергиясы – ядролық реакциялардан және радиоактивті ыдырау кезінде босатылатын энергия, сондай-ақ генерацияланатын иондандырушы сәулелер энергиясы;

3) атом энергиясы пайдаланылатын объектілер – иондандырушы сәулелену көздері, радиоактивті қалдықтар және пайдаланылып болған ядролық отын, ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғылар, сақтау және көму пункттері, көліктік қаптама комплектілері мен ядролық материалдар;

4) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерді пайдалану – атом энергиясын пайдалану саласында жеке немесе заңды тұлға жүзеге асыратын әкімшілік, шаруашылық және инженерлік-техникалық қызмет;

5) атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен жұмыс істеу – атом энергиясы пайдаланылатын объектілерді салу, реконструкциялау, дайындау, алу, беру, жеткізу, иелену, пайдалану, пайдаға асыру, пайдалануға беру және пайдаланудан шығару, қайта өңдеу, монтаждау, жөндеу, техникалық қызмет көрсету, зарядтау, қайта зарядтау, бөлшектеу, кәдеге жарату, консервациялау, тасымалдау, импорттау, экспорттау, активсіздендіру, кейіннен кәдеге жарату, сақтау, көму кезінде олармен қолмен жасалатын және (немесе) автоматтандырылған операциялардың, әрекеттердің жиынтығы;

6) атом энергиясы пайдаланылатын объектінің өмірлік циклі – атом энергиясы пайдаланылатын объектілерді орналастыру, жобалау, шығару, құрылысы немесе салу, пайдалануға беру, пайдалану, реконструкциялау, күрделі жөндеу, пайдаланудан шығару, тасымалдау, айналымы, сақтау, көму және кәдеге жарату;

7) атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалау – атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті органның өз құзыреті шегінде жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасының талаптарын сақтауын қамтамасыз етуге бағытталған қызметі;

8) атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті орган (бұдан әрі – уәкілетті орган) – атом энергиясын пайдалану саласында басшылықты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган;

9) иондандырушы сәулелену көздері – радиоактивті заттар, құрамында радиоактивті заттар бар аппараттар немесе құрылғылар, сондай-ақ иондандырушы сәуле шығаратын немесе шығаруға қабілетті электрофизикалық аппараттар немесе құрылғылар;

10) иондандырушы сәулелену көздерінің тізілімі – иондандырушы сәулелену көздерін экспорттау мен импорттау кезінде орнын ауыстыру туралы мәліметтерді қоса алғанда, Қазақстан Республикасының аумағында олардың бар-жоғы, орын ауыстыруы және орналасқан жері туралы мәліметтердің ұдайы жаңартылып тұратын жиынтығын білдіретін, иондандырушы сәулелену көздерінің дерекқоры;

11) кейіннен кәдеге жарату – күрделі құрылыстардың (үйлердің, ғимараттардың, кешендердің) пайдаға асырылуы (пайдаланылуы, қолданылуы) тоқтатылғаннан кейін, регенерацияланатын элементтерді (конструкцияларды, материалдарды, жабдықтарды) бір мезгілде қалпына келтіріп және қайталап пайдаланып, сондай-ақ регенерацияға жатпайтын элементтер мен қалдықтарды қайта өңдей отырып, оларды бөлшектеу және бұзу жөніндегі жұмыстар кешені;

12) көму – пайдаланылып болған ядролық отынды немесе радиоактивті қалдықтарды көму пунктіне оларды алып қою ниетінсіз орналастыру;

13) көму пункті – пайдаланылып болған ядролық отынды немесе радиоактивті қалдықтарды көмуге арналған ядролық немесе радиациялық қондырғы;

14) көму пунктін жабу – көму пунктін қауіпсіз жағдайға келтіріп, көмгеннен кейін барлық операцияларды аяқтау;

15) қондырғыны пайдалануға беру – ядролық немесе радиациялық немесе электрофизикалық қондырғының компоненттері мен жүйелерін оның құрылысы аяқталғаннан және қажетті сынақтар жүргізілгеннен кейін жұмыс жағдайына келтіру жөніндегі құжатпен ресімделетін қызмет;

16) қондырғыны пайдаланудан шығару – ядролық немесе радиациялық немесе электрофизикалық қондырғыны пайдалануды тоқтату және қондырғы мен оны орналастыру алаңының қауіпсіздік жөніндегі талаптарға сәйкес келетін түпкілікті жай-күйін қамтамасыз ете отырып, оны мемлекеттік бақылаудан алып тастау жөніндегі құжатпен ресімделетін қызмет;

17) пайдаланушы ұйым – атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен жұмыс істеу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

18) пайдаланылып болған ядролық отын – ядролық реакторда сәулеленген және одан біржола алып тасталған ядролық отын;

19) персонал – иондандырушы сәулелену көздерімен тұрақты немесе уақытша жұмыс істейтін немесе еңбек жағдайларына байланысты олардың әсер ету аясында болатын жеке тұлғалар;

20) радиациялық қатер – сәуле алу нәтижесінде, оның салдарының ауырлығын ескере отырып, адамның өміріне немесе денсаулығына, жеке және заңды тұлғалардың мүлкіне, қоршаған ортаға зиян келтіру ықтималдығы;

21) радиациялық қауіпсіздік – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген нормаларға сәйкес персоналға, халыққа және қоршаған ортаға радиациялық әсерді шектейтін іс-шаралар кешенімен қамтамасыз етілген, атом энергиясы пайдаланылатын объектінің қасиеттері мен сипаттамаларының жай-күйі;

22) радиациялық қауіптілік санаты – атом энергиясы пайдаланылатын объектімен жұмыс істеген кезде немесе ықтимал авария жағдайларында халық және (немесе) қоршаған орта үшін оның радиациялық қауіптілік дәрежесі бойынша атом энергиясы пайдаланылатын объектінің сипаттамасы;

23) радиациялық қондырғы – өзіне қатысты үй-жайларды, құрылысжайлар мен жабдықтарды қоса алғанда, ядролық материалдармен және (немесе) радиоактивті заттармен жұмыс істеу жүзеге асырылатын, ядролық болып табылмайтын арнайы қондырғы;

24) радиоактивті заттар – құрамында радионуклидтер бар, кез келген агрегаттық жағдайдағы, шығу тегі табиғи немесе техногендік кез келген материалдар;

25) радиоактивті қалдықтар – құрамында алып қою деңгейінен жоғары радионуклидтер бар, одан әрі пайдаланылуы көзделмейтін радиоактивті заттар, ядролық материалдар немесе радионуклидті көздер;

26) радионуклидті көз – құрамында радиоактивті заттар бар, оны пайдалы қолдану үшін арнайы жасалған немесе қандай да бір қызмет түрінің жанама өнімі болып табылатын иондандырушы сәулелену көзі;

27) сақтау – ядролық отынды, ядролық материалдарды, радиоактивті заттарды, радионуклидті көздерді, пайдаланылып болған ядролық отынды, радиоактивті қалдықтарды сақтау пункттеріне олармен одан әрі жұмыс істеу үшін оларды алу мүмкіндігі көзделетін уақытша орналастыру;

28) сақтау пункті – ядролық отынды, ядролық материалдарды, радиоактивті заттарды, радионуклидті көздерді, пайдаланылып болған ядролық отынды, радиоактивті қалдықтарды сақтауға арналған ядролық немесе радиациялық қондырғы;

29) көліктік қаптама комплекті – тасу кезінде радиоактивті құрамды толық орналастыру мен ұстап тұру үшін қажетті элементтердің жиынтығы;

30) физикалық қорғау – атом энергиясы пайдаланылатын объектіге рұқсатсыз қол жеткізуіне жол бермеу жөніндегі ұйымдастырушылық және техникалық шаралардың бірыңғай жүйесі;

31) электрофизикалық қондырғы – өзіне қатысты үй-жайларды, құрылыстар мен жабдықтарды қоса алғанда, иондандырушы сәулелерді генерациялайтын немесе генерациялауға қабілетті арнайы, ядролық немесе радиациялық болып табылмайтын қондырғы;

32) ядролық қауiпсiздiк – ядролық авариялардың мүмкiн болмайтындығы белгiлi бiр ықтималдықпен қамтамасыз етілетін, атом энергиясы пайдаланылатын объектiнiң қасиеттері мен сипаттамаларының жай-күйі;

33) ядролық қондырғы – табиғи уранды немесе торийді өндіруге және (немесе) қайта өңдеуге арналған қондырғыларды қоспағанда, үй-жайларды, құрылысжайлар мен жабдықтарды қоса алғанда, санамаланған қызмет түрлерінің біреуі немесе бірнешеуі: ядролық материалды шығару, қайта өңдеу, пайдалану, тасымалдау, сақтау, көму жүзеге асырылатын қондырғы;

33-1) ядролық қондырғылардың бірыңғай операторы – бір алаң шегінде орналастырылған ядролық қондырғылардың басқа операторларының дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу пайызынан астамын тікелей және (немесе) жанама түрде иеленетін ядролық қондырғы операторы;

33-2) ядролық қондырғы операторы – Қазақстан Республикасының бір немесе бірнеше ядролық қондырғыны пайдаланатын заңды тұлғасы;

34) ядролық материалдар – бөлiнетiн (ыдырайтын) радионуклидтерден тұратын немесе оларды шығаруға қабілетті материалдар;

34-1) ядролық нұқсан – ядролық қондырғымен немесе ядролық қондырғыдан келіп түсетін, онда шығарылған немесе ядролық қондырғыға бағытталған ядролық материалмен жұмыс істеу нәтижесінде иондандырушы сәулеленудің әсері салдарынан келтірілген, адамның өміріне немесе денсаулығына, қоршаған ортаға зиянды, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың залалдарын, сондай-ақ алдын алу шараларына арналған шығындарды қоса алғандағы нұқсан;

34-2) ядролық оқыс оқиға – ядролық нұқсан келтіретін немесе ядролық нұқсан келтіру қаупін туғызатын оқиға не оқиғалар сериясы;

35) ядролық физикалық қауіпсіздік – атом энергиясы пайдаланылатын объектілерге және (немесе) пайдаланушы ұйымға қатысты ұрлау, диверсия, рұқсатсыз қол жеткізу, заңсыз беру, жұмыс істеу фактілеріне немесе басқа да құқыққа қарсы әрекеттерге жол бермеуге, анықтауға және (немесе) ден қоюға бағытталған ұйымдастырушылық және техникалық шаралардың бірыңғай жүйесінің жай-күйі.

Ескерту. 1-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.05.2020 № 329-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

2-тарау. АТОМ ЭНЕРГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

3-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеу

Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеу:

1) жеке және заңды тұлғалардың атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметіне;

2) атом энергиясы пайдаланылатын объектілердің өмірлік циклімен байланысты жұмыстарды орындау кезіндегі жеке және заңды тұлғалардың қызметіне;

3) ядролық сынақтар мониторингіне;

4) бұрынғы ядролық сынақ полигондары аумақтарындағы және жүргізілген ядролық сынақтар салдарынан ластанған басқа да аумақтардағы қызметке;

5) ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасына;

6) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды даярлауға және аттестаттауға қатысты қолданылады.

Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеудің міндеттері және қағидаттары

1. Атом энергиясын пайдалану кезінде адамдардың өмірі мен денсаулығын, олардың мүлкін тиімді қорғау, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету, ядролық, радиациялық, ядролық физикалық қауіпсіздікті, ядролық қаруды таратпау режимін ұстап тұру атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеудің міндеттері болып табылады.

2. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік реттеу:

1) атом энергиясын пайдалану кезінде адамдардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету;

2) қауіпсіздікті қамтамасыз етудің атом энергиясын пайдаланудың басқа аспектілерінен басымдығы;

3) атом энергиясы пайдаланылатын объектінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мемлекеттік бақылаудың міндеттілігі мен үздіксіздігі;

4) атом энергиясы пайдаланылатын объектiлер қауіпсіздігінің

жай-күйі мен халыққа және қоршаған ортаға әсерi туралы ақпараттың қолжетімділігі, объективтiлiгi және уақтылығы;

5) адамдардың өмірі мен денсаулығына, жеке және заңды тұлғалардың мүлкіне, сондай-ақ қоршаған ортаға атом энергиясы пайдаланылатын объектілердің радиациялық әсерімен келтірілген зиянды өтеудің міндеттілігі;

6) қоршаған ортаның нормативтен тыс радиоактивтік ластануына жол бермеу;

7) өзінің радиоактивті қалдықтарының кері импортын қоспағанда, Қазақстан Республикасының аумағында басқа мемлекеттердің радиоактивті қалдықтарының және пайдаланылып болған ядролық отынының импортына және олардың көмілуіне жол бермеу;

8) атом энергиясын пайдалану саласындағы қауіпсіздікті мемлекеттік реттеудің міндеттілігі қағидаттарына негізделеді.

3. Қазақстан Республикасының аумағында жеке және заңды тұлғалардың ядролық қаруды әзiрлеу, жасау, шығару, сынау, сақтау немесе тарату мақсатында атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметiне тыйым салынады.

5-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

2) ядролық қондырғыларды және көму пункттерін салу ауданы, олардың құрылысы және құрылысын болғызбау туралы шешімдер қабылдайды;

3) ядролық қондырғыны пайдаланудан мерзімінен бұрын шығару немесе көму пункттерін жабу туралы шешім қабылдайды;

4) алып тасталды - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
5) алып тасталды - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

6) ядролық қондырғыларды және көму пункттерін орналастыру алаңын таңдау қағидаларын бекітеді;

7) ядролық және радиациялық аварияларға ден қоюдың ұлттық жоспарын бекітеді;

8) алып тасталды - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

8-1) келтірілген ядролық нұқсан ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының осы Заңның 26-2-бабында белгіленген азаматтық-құқықтық жауаптылық шегінен асып түсетін бөлігінде, келтірілген ядролық нұқсан толық өтелгенге дейінгі қажетті соманы беру арқылы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда келтірілген ядролық нұқсанды өтеу үшін ақша төлеуді қамтамасыз етеді;

8-2) осы Заңның 26-2-бабының 2-тармағында көзделген жағдайларда және тәртіппен радиациялық қауіптілігі бірінші санаттағы ядролық қондырғы операторының азаматтық-құқықтық жауаптылық шегін айқындайды;

9) алып тасталды - ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
Ескерту. 5-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 14.05.2020 № 329-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Уәкілетті органның құзыреті

Уәкілетті орган:

1) атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуын жүзеге асырады;

2) атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;

3) атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады;

3-1) атом энергиясын пайдалану саласында тергеп-тексеру жүргізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

3-2) бұзылуы жедел ден қою шараларын қолдануға алып келетін талаптар тізбесін айқындайды, сондай-ақ талаптарды нақты бұзушылықтарға қатысты жедел ден қою шарасының нақты түрін осы шараның қолданылу мерзімін (қажет болған кезде) көрсете отырып айқындайды.

Бұзылуы жедел ден қою шараларын қолдануға алып келетін талаптар тізбесіне Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 143-бабына сәйкес мемлекеттік бақылау нысанасы болып табылатын талаптар енгізіледі;

4) атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті лицензиялауды жүзеге асырады;

5) атом энергиясын пайдалану саласындағы техникалық регламенттерді әзірлейді және бекітеді;

6) ядролық материалдарды және ядролық қондырғыларды физикалық қорғау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

7) иондандырушы сәулелену көздерін және сақтау пункттерін физикалық қорғау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

8) ядролық және радиациялық қондырғыларды пайдаланудан шығару қағидаларын бекітеді;

9) Қазақстан Республикасының аумағында Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік инспекцияларын ұйымдастыру тәртібін әзірлейді;

10) ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын жүзеге асыратын ұйымдарды аккредиттеу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

11) ядролық материалдарды мемлекеттік есепке алу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

12) иондандырушы сәулелену көздерін мемлекеттік есепке алу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

13) радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

14) ядролық және радиациялық аварияларға ден қоюдың ұлттық жоспарын әзірлейді;

15) алып тасталды – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16) ядролық материалдарды, радиоактивті заттар мен радиоактивті қалдықтарды тасымалдау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

17) ядролық қондырғыларды және көму пункттерін орналастыру алаңын таңдау қағидаларын әзірлейді;

18) ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын жүргізу қағидаларын бекітеді;

19) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналдың біліктілігін арттыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

20) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

21) халықтың және (немесе) қоршаған ортаның қауіпсіздігіне қатер төнген жағдайда Қазақстан Республикасының Үкіметіне ядролық қондырғыларды пайдаланудан мерзімінен бұрын шығару немесе көму пункттерін жабу туралы ұсыну енгізеді;

22) ядролық материалдарды, иондандырушы сәулелену көздерін мемлекеттік есепке қою немесе мемлекеттік есептен шығару туралы шешім қабылдайды;

23) ядролық материалдардың мемлекеттік есебін жүргізеді;

24) иондандырушы сәулелену көздерінің мемлекеттік есебін жүргізеді;

25) атом энергиясын пайдалану саласындағы өзіндік ерекшелігі бар тауарларды бақылауды жүзеге асырады;

26) алып тасталды – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

27) көліктік қаптама комплектілерінің конструкцияларын бекіту тәртібін айқындайды және көліктік қаптама комплектілерінің конструкциясын бекітеді, сондай-ақ басқа елдердің уәкілетті органдары бекіткен, Қазақстан Республикасының аумағында оларға сертификаттар-рұқсаттар күшін қолданады;

28) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік, ядролық қаруды таратпау режимін қамтамасыз ету және ядролық сынақтар мониторингі жөніндегі зерттеулерді ұйымдастырады;

29) радиоактивті қалдықтарды және пайдаланылып болған ядролық отынды жинауды, сақтауды және көмуді ұйымдастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

30) атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар үшін атом энергиясы пайдаланылатын объектінің Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасында белгіленген ядролық, радиациялық, ядролық физикалық қауіпсіздік талаптарына сәйкестігін растау әдістері мен тәсілдеріне қатысты әдістемелік ұсынымдар әзірлейді және бекітеді;

31) атом энергиясын пайдалану саласындағы лицензиялауға жататын ядролық материалдар, радиоактивті заттар мен электрофизикалық қондырғылар үшін алып қою деңгейлерін белгілейді;

32) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 24.05.2018 № 156-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2022 № 173-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалау

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау тексеру, бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау, бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау, тергеп-тексеру нысанында жүзеге асырылады.

Тексеру және бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады.

Бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау мен тергеп-тексеру Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне және осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

2. Бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау алдын алу-профилактикалық сипатта болады.

3. Атом энергиясын пайдалану саласында бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау:

1) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес жеке және заңды тұлғалар ұсынатын ақпарат пен есептілікті;

2) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасын бұзушылық туралы ақпарат келіп түскен кезде өз құзыреті шегінде уәкілетті органның сұрау салуы бойынша алынған, осы заңнаманы сақтау мәселелері жөніндегі ақпаратты;

3) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасын сақтау мәселелеріне қатысты, жеке және заңды тұлғалардан келіп түсетін ақпаратты талдау арқылы жүргізіледі.

4. Қызметін ықтимал радиациялық қауіптілігі I, II, III және IV санаттағы объектілермен жүзеге асыратын субъектілер атом энергиясын пайдалану саласындағы бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау субъектілері болып табылады.

5. Бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша бақылау мен қадағалау субъектісінің әрекеттерінен (әрекетсіздігінен) бұзушылықтар анықталған жағдайда, уәкілетті орган бұзушылықтар анықталған күннен бастап бес жұмыс күнінен кешіктірілмейтін мерзімде бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды ресімдейді және жібереді.

6. Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген, бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсыным мынадай:

1) алғаны туралы белгі қойылып – қолма-қол;

2) хабарламасы бар тапсырысты хатты жіберу арқылы – поштамен;

3) бақылау мен қадағалау субъектісі уәкілетті органға бұрын ұсынған құжаттарда көрсетілген бақылау мен қадағалау субъектісінің электрондық мекенжайына уәкілетті органның жөнелтуі арқылы – электрондық тәсілмен жіберілген жағдайларда, табыс етілді (алынды) деп есептеледі.

7. Бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды орындау мерзімі оны табыс еткен (алған) күннен кейінгі күннен бастап кемінде он жұмыс күнін құрауға тиіс.

8. Бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымда көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда бақылау мен қадағалау субъектісі ұсыным жіберген уәкілетті органға ұсыным табыс етілген (алынған) күннен кейінгі күннен бастап бес жұмыс күні ішінде қарсылық жіберуге құқылы.

9. Бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою туралы ұсынымды белгіленген мерзімде орындамау бақылау мен қадағалау субъектісін (объектісін) бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау жүргізудің жартыжылдық тізіміне енгізуге алып келеді.

10. Бақылау мен қадағалау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау жүргізудің жиілігі қажеттілігіне қарай, бірақ Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасында көзделген ақпарат пен есептілікті ұсыну кезеңділігінен жиілетпей айқындалады.

Ескерту. 7-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-1-бап. Қызметін ядролық қондырғылармен және ықтимал радиациялық қауіптілігі І және ІІ санаттардағы объектілермен жүзеге асыратын субъектілерді тексеруді жүзеге асыру тәртібі

Ескерту. 7-1-бап алып тасталды– ҚР 30.12.2021 № 95-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-2-бап. Атом энергиясын пайдалану саласында жедел ден қою шаралары және оларды қолдану тәртібі

1. Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру барысында және (немесе) оның нәтижелері бойынша уәкілетті орган Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықтар анықталған жағдайларда, егер бақылау және қадағалау субъектісінің (объектісінің) қызметі жеке және заңды тұлғалардың конституциялық құқықтарына, бостандықтары мен заңды мүдделеріне, адамдардың өмірі мен денсаулығына, мүлікке, қоршаған ортаға, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне тікелей қатер төндіретін болса, жедел ден қою шараларын қолданады.

2. Тексеруді, бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылауды, тергеп-тексеруді жүзеге асыру барысында және (немесе) жүргізу нәтижелері бойынша бақылау және қадағалау субъектілеріне (объектілеріне) қолданылатын әсер ету тәсілдері түрлері осы бапта көзделген жедел ден қою шаралары болып табылады.

3. Жедел ден қою шараларында мынадай түрлер қамтылады:

1) бақылау және қадағалау субъектілерінің (объектілерінің) қызметін тоқтата тұру;

2) бақылау және қадағалау субъектісінің (объектісінің) атом энергиясын пайдалану саласындағы өнім өндіру, аспаптар мен қондырғылар дайындау, қызметтер көрсету, жұмыстарды орындау жөніндегі қызметіне немесе кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлеріне тыйым салу;

3) халықтың пайдалануы мен қолдануына, сондай-ақ кәсіпкерлік және (немесе) өзге де қызметте пайдалану мен қолдануға арналған өнімдерді, аспаптар мен қондырғыларды әкелуге, Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға және өткізуге тыйым салу;

4) адамдарды жұмыстан уақытша шеттету.

4. Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 143-бабына сәйкес мемлекеттік бақылау нысанасы болып табылатын Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарды бұзушылықтар жедел ден қою шараларын қолдануға негіз болып табылады.

Қазақстан Республикасы заңнамасы талаптарының бұзылу себептерін анықтау және көрсетілген талаптардың бұзылуына жол берген бақылау және қадағалау субъектілерін (объектілерін) айқындау үшін тергеп-тексеру жүргізу кезінде жедел ден қою шаралары тексеру парақтарында белгіленген талаптарды бұзушылықтарға ғана қатысты қолданылады.

5. Уәкілетті орган мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру барысында және (немесе) оның нәтижелері бойынша жедел ден қою шараларын қолдануға негіз болып табылатын, талаптарды бұзушылықтар анықталған кезде уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша қадағалау актісін ресімдейді.

Қадағалау актісі Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 153-бабына сәйкес ресімделеді және бақылау және қадағалау субъектісіне табыс етіледі.

6. Қадағалау актісін қолма-қол табыс ету кезінде оны қабылдаудан бас тартылған жағдайда оған тиісті жазба енгізіледі және актіні қабылдаудан бас тарту фактісін тіркейтін бейнежазба жүзеге асырылады. Қадағалау актісі оның табыс етілгені туралы хабарламасы бар хатпен бақылау және қадағалау субъектісінің заңды мекенжайына, тұрған жеріне немесе нақты мекенжайына жіберіледі.

7. Қадағалау актісін алудан бас тарту оны орындамауға негіз болып табылмайды.

8. Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру барысында және (немесе) оның нәтижелері бойынша анықталған, жедел ден қою шараларын қолдануға негіз болып табылатын, талаптарды бұзушылықтар бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау және (немесе) тексеру, тергеп-тексеру нәтижелері туралы актілерде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада көрсетіледі.

9. Бақылау және қадағалау субъектісі жедел ден қою шараларын қолдануға негіз болып табылатын, талаптарды анықталған бұзушылықтарды тергеп-тексеру нәтижелері туралы актіде, Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада көрсетілген мерзімдерде жоюға міндетті.

10. Бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау және (немесе) тексеру, тергеп-тексеру нәтижелері бойынша талаптарды анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдері өткеннен кейін жедел ден қою шараларын қолдануға негіз болып табылатын анықталған бұзушылықтардың жойылғанын бақылау бойынша жоспардан тыс тексеру жүргізіледі.

Уәкілетті орган Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 144-бабы 5-тармағының 2-1) тармақшасына сәйкес жоспардан тыс тексеру нәтижелері туралы актінің негізінде жедел ден қою шараларын қолдануға негіз болып табылатын, талаптарды анықталған бұзушылықтардың жойылғанын растаған жағдайда қадағалау актісінің қолданысы тоқтатылады.

11. Жедел ден қою шараларын қолдануға негіз болып табылатын, талаптарды анықталған бұзушылықтар жойылмаған жағдайда жоспардан тыс тексеру нәтижелері бойынша бұзушылықтарға жол берген адамдарды Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жауаптылыққа тарту жөнінде шаралар қабылданады.

12. Бақылау және қадағалау субъектісі тергеп-тексеру нәтижелері туралы актіде, Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқамада көзделген мерзімдер өткенге дейін бұзушылықтардың жойылу фактісін дәлелдейтін материалдарды қоса бере отырып, талаптарды анықталған бұзушылықтардың жойылғаны туралы ақпарат беруге міндетті.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген ақпарат берілген жағдайда осы баптың 10-тармағының екінші бөлігіне сәйкес жоспардан тыс тексеру жүргізіледі.

13. Бақылау және қадағалау субъектісі жедел ден қою шараларын қолдануға алып келген мемлекеттік бақылау нәтижелерімен келіспеген жағдайда қадағалау актісін жарамсыз деп тану және оның күшін жою туралы шағым бере алады.

Шағым Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 29-тарауында көзделген тәртіппен жоғары тұрған мемлекеттік органға не Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен сотқа беріледі.

Шағым беру қадағалау актісінің орындалуын тоқтата тұрмайды.

14. Қадағалау актісін жарамсыз деп тануға және оның күшін жоюға:

1) жедел ден қою шарасын қолдануға негіздің болмауы;

2) жедел ден қою шарасының осы шараға сәйкес келмейтін негіз бойынша қолданылуы;

3) уәкілетті органның жедел ден қою шараларын өз құзыретіне кірмейтін мәселелер бойынша қолдануы негіз болып табылады.

15. Жедел ден қою шараларының қолданылуы туралы ақпарат өз құзыреті шегінде мемлекеттік құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы қызметті жүзеге асыратын мемлекеттік органға Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы айқындаған тәртіппен жіберіледі.

Ескерту. 7-2-баппен толықтырылды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-3-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы тергеп-тексеру

1. Тергеп-тексеру Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 144-4-бабы 3-тармағының 1) және 5) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша жүргізіледі.

2. Уәкілетті органның лауазымды адамдары тергеп-тексеруді осы Заңға және атом энергиясын пайдалану саласында тергеп-тексеру жүргізу қағидаларына сәйкес жүргізеді.

3. Бақылау және қадағалау субъектілері тергеп-тексеру шеңберінде:

1) уәкілетті органның лауазымды адамына немесе комиссия мүшелеріне, тартылған сарапшылар мен мамандарға болуы туралы талап бақылау және қадағалау субъектісінің ішкі құжаттарында көзделген арнаулы киім мен жеке қорғану құралдарын беруді;

2) тергеп-тексеруге жататын құжаттарды және (немесе) материалдарды, оның ішінде архивтік құжаттарды, жазбаша және (немесе) ауызша нысанда түсіндірмелер ұсынуды;

3) зерттеп-қарау, қарап-тексеру жүргізу үшін кедергісіз мүмкіндікті;

4) уәкілетті органның лауазымды адамдарының, комиссия мүшелерінің, тартылған сарапшылар мен мамандардың тергеп-тексерудің нысанасына жататын объектінің аумағына (әкімшілік ғимараттарға, құрылыстарға, құрылысжайларға, үй-жайларға және басқа да объектілерге) кедергісіз кіруін қамтамасыз етуге міндетті.

4. Тергеп-тексеруді жүргізу барысында Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын бұзу себептері анықталады, тергеп-тексеру жүргізуге негіз болған, Қазақстан Республикасы заңнамасы талаптарының бұзылуына жол берген бақылау және қадағалау субъектілері (объектілері) айқындалады.

5. Тергеп-тексеру нәтижелері бойынша тергеп-тексеру нәтижелері туралы акт жасалады, онда сонымен қатар анықталған бұзушылықтар, оларды жою жөніндегі нұсқаулар, анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдері көрсетіледі.

Анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдері оны орындаудың нақты мүмкіндігіне әсер ететін мән-жайлар ескеріле отырып, бірақ тергеп-тексеру нәтижелері туралы акт табыс етілген күннен бастап кемінде күнтізбелік он күн болып айқындалады.

Бақылау және қадағалау субъектісі тергеп-тексеру нәтижелері туралы актіде көзделген мерзімдер өткенге дейін бұзушылықты жою фактісін дәлелдейтін материалдарды (қажет болған кезде) қоса бере отырып, анықталған бұзушылықтардың жойылғаны туралы ақпарат беруге міндетті.

6. Анықталған бұзушылықтарды жою үшін қосымша уақытша және (немесе) қаржылық шығындар қажет болған жағдайда бақылау және қадағалау субъектісі өзіне тергеп-тексеру нәтижелері туралы акт табыс етілген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей, анықталған бұзушылықтарды жою мерзімдерін ұзарту туралы өтінішпен уәкілетті органға жүгінуге құқылы.

7. Қазақстан Республикасы заңнамасы талаптарының бұзылуына жол берген бақылау және қадағалау субъектісі анықталған жағдайда адамдарды Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жауаптылыққа тарту жөнінде шаралар қабылданады.

8. Анықталған бұзушылықтардың жойылғаны туралы ақпарат берілген жағдайда немесе оларды жою мерзімдері өткеннен кейін жоспардан тыс тексеру жүргізіледі.

9. Атом энергиясын пайдалану саласында тергеп-тексерулерді жүргізу тәртібінің сақталмауы тергеп-тексеруді тағайындау, оның мерзімдерін ұзарту және нәтижелері туралы актілерді жарамсыз деп тануға және (немесе) олардың күшін жоюға негіз болып табылады.

10. Мемлекеттік құпияларды не Қазақстан Республикасының заңдарымен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қоспағанда, тергеп-тексеруді жүргізу қорытындылары уәкілетті органның интернет-ресурсында тергеп-тексеру аяқталған күннен кейін он жұмыс күні ішінде жарияланады.

11. Тергеп-тексерудің нәтижелері туралы актіге шағым жасау актінің орындалуын тоқтата тұрмайды.

Ескерту. 7-3-баппен толықтырылды – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. АТОМ ЭНЕРГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЗМЕТТІ
ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ШАРТТАРЫ МЕН ТӘРТІБІ

8-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асырудың жалпы шарттары

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар:

1) атом энергиясын пайдалану саласындағы тиісті қызмет түріне лицензиясы болуға;

2) атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен нысаналы жұмыс істеуді қамтамасыз етуге;

3) атом энергиясы пайдаланылатын объектінің жобалау және пайдалану сипаттамалары мен өлшемдерінің ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік өзіндік ерекшелігі бар тауарларды бақылау талаптарына және (немесе) ядролық қаруды таратпау режимінің талаптарына сәйкестігін қамтамасыз етуге;

4) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасында белгіленген ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік талаптарының орындалуын қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық құрылымы және ішкі құжаттарының жүйесі болуға;

5) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес ядролық материалдарды есепке алу жөніндегі талаптардың орындалуын қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық құрылымы және ішкі құжаттарының жүйесі болуға;

6) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес иондандырушы сәулелену көздерін есепке алу жөніндегі талаптардың орындалуын қамтамасыз ететін ұйымдастырушылық құрылымы және ішкі құжаттарының жүйесі болуға;

7) ядролық материалдарды есепке алу мен бақылауды қамтамасыз етуге және уәкілетті органға олардың бар-жоғы, орын ауыстыруы және орналасқан жері туралы есептер ұсынуға;

8) иондандырушы сәулелену көздерін есепке алу мен бақылауды қамтамасыз етуге және уәкілетті органға олардың бар-жоғы, орын ауыстыруы және орналасқан жері туралы есептер ұсынуға;

9) уәкілетті органға ядролық, радиациялық немесе ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысты жүйелердегі, жабдықтардағы, ядролық қондырғының жобалау және пайдалану құжаттамасындағы кез келген көзделіп отырған өзгерістер туралы хабар беруге;

10) уәкілетті органға ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікке байланысты авариялар мен оқыс оқиғалар туралы хабарлауға;

11) өмірлік циклінің бүкіл кезеңі ішінде ядролық қондырғыны қауіпсіз пайдалану және оған техникалық қызмет көрсету үшін қажетті ұйымдастырушылық, қаржылық, материалдық-техникалық ресурстарына ие болуға және білікті персоналы болуға;

12) ядролық қондырғыны пайдаланудан шығару, көму пунктін жабу, кейіннен кәдеге жарату, радиоактивті қалдықтарды көму, радиациялық авариялардың салдарын жою, адамдардың өмірі мен денсаулығына, жеке және заңды тұлғалардың мүлкіне, сондай-ақ қоршаған ортаға келтірілген зиянды өтеу бойынша жұмыстарды қамтамасыз ету үшін қаржы құралдарын көздеуге;

13) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасында белгіленген ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік талаптарын сақтауға;

14) атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыру кезінде ядролық және радиациялық қауіпті жұмыстарға жіберілген жұмыскерлердің сәуле алу мөлшерін есепке алу мен талдауды жүргізуге және олардың өтемақы алу құқықтарын іске асыруды қамтамасыз етуге;

15) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды даярлауды, біліктілігін сақтауды және уақтылы аттестаттауды жүзеге асыруға міндетті.

2. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілерді пайдалануды жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың және (немесе) мұндай объектілердің меншік иелерінің атом энергиясы пайдаланылатын объектілерді басқа жеке және заңды тұлғаларға, егер бұл тұлғалардың атом энергиясын пайдалану саласындағы тиісті қызмет түріне лицензиялары болмаса, беруге құқығы жоқ.

3. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен жұмыс істеуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар қызметін тоқтатқан кезде қызметті қауіпсіз тоқтату жөніндегі мынадай іс-шараларды орындауға:

1) ядролық материалдарды және (немесе) иондандырушы сәулелену көздерін атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен жұмыс істеуді жүзеге асыратын, олармен жұмыс істеуге тиісті лицензиялары бар жеке және заңды тұлғаларға беруге;

2) радиоактивті қалдықтарды және (немесе) пайдаланылған радионуклидті көздерді сақтау немесе көму пункттеріне беруге;

3) пайдаланылып болған ядролық отынды сақтау немесе көму пункттеріне не атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен жұмыс істеуді жүзеге асыратын, ядролық материалдармен жұмыс істеуге тиісті лицензиялары бар заңды тұлғаларға беруге;

4) қоршаған ортаны қалпына келтіру, аумақтарды рекультивациялау, тоқтатылатын қызметті жүзеге асыру кезінде ластанған жабдықтар мен үй-жайларды активсіздендіру бойынша жұмыстар жүргізуге міндетті.

Ескерту. 8-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2022 № 173-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

9-бап. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті лицензиялау

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті лицензиялау осы Заңға және Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

Атом энергиясын пайдалану саласында лицензиялар мынадай қызмет түрлеріне беріледі:

1) атом энергиясы пайдаланылатын объектiлердiң өмірлiк циклінің кезеңдерiне байланысты жұмыстарды орындау;

2) ядролық материалдармен жұмыс iстеу;

3) радиоактивтi заттармен, құрамында радиоактивтi заттар бар аспаптармен және қондырғылармен жұмыс iстеу;

4) иондандырушы сәулеленудi генерациялайтын аспаптармен және қондырғылармен жұмыс iстеу;

5) атом энергиясын пайдалану саласында қызметтер көрсету;

6) радиоактивті қалдықтармен жұмыс істеу;

7) ядролық материалдарды, радиоактивті заттарды, иондандырушы сәулеленудің радиоизотоптық көздерін, радиоактивті қалдықтарды транзиттік тасымалдауды қоса алғанда, Қазақстан Республикасы аумағының шегінде тасымалдау;

8) бұрынғы ядролық сынақ полигондары аумақтарындағы және жүргiзілген ядролық сынақтар салдарынан ластанған басқа да аумақтардағы қызмет.

Лицензия мынадай қызмет түрлеріне берілмейді:

1) алып қою деңгейінен төмен ядролық материалдармен жұмыс істеу;

2) алып қою деңгейінен төмен радиоактивтi заттармен, құрамында радиоактивтi заттар бар аспаптармен және қондырғылармен жұмыс iстеу;

3) алып қою деңгейінен төмен, иондандырушы сәулеленудi генерациялайтын аспаптармен және қондырғылармен жұмыс iстеу.

2. Осы баптың 1-тармағы екінші бөлігінің 1), 2), 3), 4), 5), 6), 7) және 8) тармақшаларында көрсетілген қызмет түрлері үшін лицензия және (немесе) лицензияға қосымша алу өтінішін қарау мерзімі Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес айқындалады.

3. Алып тасталды – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (01.01.2021 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4. Лицензияға қосымшада лицензия берудің ерекше шарттары ретінде аспаптардың, қондырғылардың, материалдардың, заттардың, қалдықтардың түрі көрсетіледі, бұлармен лицензиат мынадай тізбе бойынша жұмыс жүргізеді:

1) ядролық отын және оның компоненттерін дайындайтын қондырғылар;

2) атом энергетикалық станциялары;

3) ядролық (атом) зерттеу реакторлары;

4) термоядролық реакторлар;

5) табиғи уран өндіретін және қайта өңдейтін қондырғылар;

6) активтілігі жоғары радиоактивті қалдықтарды сақтау пункттері;

7) активтілігі орташа радиоактивті қалдықтарды сақтау пункттері;

8) активтілігі төмен радиоактивті қалдықтарды сақтау пункттері;

9) пайдаланылып болған ядролық отынды сақтау пункттері;

10) радионуклидті көздерді сақтау пункттері;

11) активтілігі жоғары радиоактивті қалдықтарды көму пункттері;

12) активтілігі орташа радиоактивті қалдықтарды көму пункттері;

13) активтілігі төмен радиоактивті қалдықтарды көму пункттері;

14) пайдаланылып болған ядролық отынды көму пункттері;

15) пайдаланылған радионуклидті көздерді көму пункттері;

16) изотоптық құрамы көрсетілген ядролық материалдар;

17) радиоактивті заттар;

18) радиофармпрепараттар;

19) нейтрон генераторлары;

20) құрамында уран бар заттар;

21) құрамында торий бар заттар;

22) табиғи уранның қайта өңделген өнімдері;

23) белсенділігі көрсетілген жабық радионуклидті көздер;

24) активтілігі жоғары радиоактивті қалдықтар;

25) активтілігі орташа радиоактивті қалдықтар;

26) активтілігі төмен радиоактивті қалдықтар;

27) радиоизотоптық спектрометрлер, талдағыштар, датчиктер, өлшеуіштер;

28) рентгендік спектрометрлер, талдағыштар, датчиктер, өлшеуіштер;

29) стационарлық радиоизотоптық дефектоскоптар;

30) көшпелі радиоизотоптық дефектоскоптар;

31) стационарлық рентгендік дефектоскоптар;

32) көшпелі рентгендік дефектоскоптар;

33) қол жүгін, багажды, көлікті, материалдарды, заттарды жете тексеруге арналған радиоизотоптық қондырғылар;

34) қол жүгін, багажды, көлікті, материалдарды, заттарды жете тексеруге арналған рентген жабдығы;

35) адамды жеке-дара жете тексеруге арналған рентген жабдығы;

36) энергиясы 10 МэВ дейін электрондарды үдеткіштер;

37) энергиясы 10 МэВ жоғары электрондарды үдеткіштер;

38) энергиясы 2 МэВ/нуклонға дейін иондарды үдеткіштер;

39) энергиясы 2 МэВ/нуклоннан жоғары иондарды үдеткіштер;

40) зарядталған бөлшектерді медициналық үдеткіштер;

41) жалпы мақсаттағы медициналық рентген қондырғылары;

42) медициналық рентгендік дентальдық жабдық;

43) медициналық рентгендік маммографиялық қондырғылар;

44) медициналық рентгендік ангиографиялық жабдық;

45) медициналық компьютерлік рентгендік томографтар;

46) медициналық радиоизотоптық диагностикалық жабдық;

47) медициналық рентгендік терапиялық жабдық;

48) медициналық рентгендік симуляторлар;

49) медициналық гамма-терапиялық қондырғылар.

4-1. Рұқсат және (немесе) рұқсатқа қосымша берілгенге дейін өтініш берушінің біліктілік немесе рұқсат талаптарына сай келуін тексеру кезінде құжаттардың түпнұсқасының болмауы рұқсат және (немесе) рұқсатқа қосымша беруден бас тарту үшін негіз болып табылады.

5. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызмет түрлеріне лицензиялардың қолданылуы мынадай жағдайларда:

1) радиациялық авариялар және (немесе) оқыс оқиғалар кезінде;

2) тексерулер нәтижесінде анықталған ядролық және (немесе) радиациялық және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік, ядролық материалдарды, иондандырушы сәулелену көздерін есепке алу талаптары бұзылған кезде;

3) лицензия алу кезінде лицензиат ұсынған материалдарда анық емес мәліметтер анықталған кезде;

4) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасының талаптарын бұзушылықты жою туралы нұсқамалар белгіленген мерзімдерде орындалмаған кезде алты айдан аспайтын мерзімге тоқтатыла тұруы мүмкін.

6. Лицензияның қолданылуы тоқтатыла тұрған кезде лицензиат ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді жалғастырады.

7. Лицензияны тоқтата тұру немесе одан айыру Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

Ескерту. 9-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

10-бап. Қондырғылардың радиациялық қауіптілік санаттары

1. Ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғылар мынадай төрт радиациялық қауіптілік санатына бөлінеді:

1) 1-санат – авария кезінде олардың санитариялық-қорғау аймағының шегінен тысқары жерде халыққа радиациялық әсері болуы мүмкін қондырғылар;

2) 2-санат – авария кезінде радиациялық әсер олардың санитариялық-қорғау аймағының аумағымен шектелетін қондырғылар;

3) 3-санат – радиациялық әсері оларды орналастыру алаңымен шектелетін қондырғылар;

4) 4-санат – радиациялық әсері атом энергиясын пайдалана отырып қызметті жүзеге асыруға байланысты жұмыстар жүргізілетін үй-жайлармен немесе жұмыс орнымен ғана шектелетін қондырғылар.

2. Ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғылардың радиациялық қауіптілік санаттарын атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыратын және (немесе) қондырғылардың меншік иелері болып табылатын жеке және заңды тұлғалар радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға және Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес айқындайды.

3. Заңды тұлғалар ғана радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттардағы ядролық қондырғылардың, радиациялық қондырғылардың меншік иелері бола алады.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-бап. Радионуклидті көздердің қауіптілік санаттары

1. Радиациялық қорғануды оңтайландыру және ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында радионуклидті көздер адамға қауіпті әсер туғызатын шекті белсенділікке көздің белсенділігінің қатысымен айқындалатын бес қауіптілік санатына бөлінеді:

1) 1-санат – белсенділігі шекті белсенділікке қатысты 1000-нан астам мәнге ие көздер;

2) 2-санат – белсенділігі шекті белсенділікке қатысты 10-нан 1000-ға дейінгі мәнге ие көздер;

3) 3-санат – белсенділігі шекті белсенділікке қатысты 1-ден 10-ға дейінгі мәнге ие көздер;

4) 4-санат – белсенділігі шекті белсенділікке қатысты 0,01-ден 1-ге дейінгі мәнге ие көздер;

5) 5-санат – белсенділігі алып қою деңгейінен жоғары мәнге ие және белсенділігі шекті белсенділікке қатысты 0,01-ден кем мәнге ие көздер.

2. Әртүрлі радиоизотоптар үшін шекті белсенділік шамасының мәндерін уәкілетті орган белгілейді.

12-бап. Ядролық қондырғылар мен көму пункттерін салу

1. Ядролық қондырғыларды және көму пункттерін салу және салу ауданы туралы шешімді аумағында қондырғыны немесе көму пунктін салу жоспарланатын жергілікті өкілді органдардың келісімімен Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) елдің және оның жекелеген өңірлерінің шаруашылық міндеттерін шешу үшін оларға деген қажеттіліктерді;

2) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасының талаптарына сай келетін көрсетілген объектілерді орналастыру үшін қажетті жағдайлардың болуын;

3) жақын орналасқан азаматтық және әскери объектілер тарапынан көрсетілген объектілерге қауіпсіздік қатерінің жоқ екендігін;

4) Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасында белгіленген талаптарды;

5) көрсетілген объектілерді орналастырудың өңірдің өнеркәсіптік, ауыл шаруашылық және әлеуметтік дамуына ықтимал әлеуметтік және экономикалық салдарын ескере отырып, қабылдайды.

2. Салу және салу ауданы туралы шешім қабылданғаннан кейін ядролық қондырғыны немесе көму пунктін орналастыру алаңын таңдау жұмыстары жүргізіледі.

3. Ядролық қондырғыны немесе көму пунктін орналастыру алаңы:

1) табиғи және (немесе) техногендік сипаттағы ықтимал сыртқы әсерлер;

2) радиоактивті заттардың ықтимал көшірілуі;

3) ядролық қондырғыны немесе көму пунктін пайдалану нәтижесінде немесе оқыс оқиғалардың немесе авариялардың туындауы салдарынан халыққа және қоршаған ортаға келтірілетін нұқсанды болғызбау мүмкіндігі ескеріле отырып, айқындалуға тиіс.

4. Ядролық қондырғыны немесе көму пунктін жобалау, салу және пайдалануға беру осы Заңға және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

5. Ядролық қондырғыларды және көму пункттерін салудың, реконструкциялаудың, пайдаланудан шығарудың жобалау құжаттары міндетті түрде экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық сараптамалардан өткізіледі.

6. Ядролық қондырғыларды және көму пункттерін салуға заңды тұлғаларға ғана рұқсат етіледі.

7. Ұлттық қауіпсіздікке қатер төнген жағдайларда, Қазақстан Республикасының Үкіметі ядролық қондырғыны немесе көму пунктін салуды тоқтату туралы шешім қабылдауға құқылы.

Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

13-бап. Ядролық физикалық қауіпсіздік

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыру кезінде пайдаланушы ұйым ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етеді.

2. Ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында атом энергиясы пайдаланылатын объектілерді физикалық қорғау жүзеге асырылады, ол:

1) атом энергиясы пайдаланылатын объектіні ядролық материалдарды рұқсатсыз алып қоюдан, ұрлаудан немесе ядролық қондырғыны заңсыз басып алудан қорғауды;

2) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерді диверсиядан қорғауды;

3) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде болуы ықтимал диверсияның радиологиялық салдарын жеңілдетуді немесе барынша азайтуды қамтамасыз етуге тиіс.

3. Радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттардағы ядролық қондырғыларды күзетуді ішкі істер органдарының мамандандырылған күзет бөлімшелері жүзеге асырады.

14-бап. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәулелену көздерiн мемлекеттік есепке алу

1. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәулелену көздерi уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен мемлекеттiк есепке алынуға жатады.

2. Ядролық материалдар мен иондандырушы сәулелену көздерін мемлекеттік есепке алу ядролық материалдардың, иондандырушы сәулелену көздерінің қолда бар санын, олармен жұмыс істеу кезінде олардың орын ауыстыруын және орналасқан жерін айқындауды қамтамасыз етеді.

3. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен жұмыс істеуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар уәкілетті органға ядролық материалдар мен иондандырушы сәулелену көздерiнің бар-жоғы, орын ауыстыруы және орналасқан жері туралы есептерді ұсынады.

4. Уәкілетті орган иондандырушы сәулелену көздерінің бар-жоғы, орын ауыстыруы және орналасқан жері туралы алынған ақпаратқа талдау мен салыстыруды жүзеге асырады және оны иондандырушы сәулелену көздерінің тізіліміне енгізеді.

15-бап. Атом энергиясын пайдалану саласында экспорт пен импортты жүзеге асыру

1. Ядролық және арнайы ядролық емес материалдардың, жабдықтардың, қондырғылардың, технологиялардың, иондандырушы сәулелену көздерінің, қосарланған мақсаттағы жабдықтардың және тиісті тауарлар мен технологиялардың, оларды шығаруға байланысты жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің экспорты мен импорты уәкілетті органның келісуі бойынша өзіндік ерекшелігі бар тауарларды бақылау саласындағы мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын орталық атқарушы органның біржолғы лицензиясы негізінде жүзеге асырылады.

2. Өнімнің немесе зияткерлік шығармашылық қызмет нәтижелерінің экспортына, егер мұндай өнім немесе зияткерлік шығармашылық қызмет нәтижелері ядролық қаруды немесе оның компоненттерін әзірлеуде, жасауда, сынауда және беруде пайдаланатындығы экспорттаушыға анық белгілі болса, тыйым салынады.

3. Атом энергиясын пайдалану саласында өзіндік ерекшелігі бар тауарларды бақылау саласындағы нормалар мен талаптарды қамтамасыз ету мақсатында экспорттаушылар Қазақстан Республикасының өзіндік ерекшелігі бар тауарларды бақылау саласындағы заңнамасына сәйкес өзіндік ерекшелігі бар тауарларды фирмаішілік бақылау жүйелерін құрады.

Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 28.12.2022 № 173-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Ядролық материалдарды, радиоактивті заттарды және радиоактивті қалдықтарды тасымалдау

1. Ядролық материалдарды, радиоактивті заттарды және радиоактивті қалдықтарды тасымалдау Қазақстан Республикасының заңнамасына және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

2. Ядролық материалдарды, радиоактивті заттарды және радиоактивті қалдықтарды тасымалдау көліктік қаптама комплектілерін дайындауға және оларға қызмет көрсетуге, сондай-ақ жүктерді дайындауға, тиеуге, жөнелтуге, транзиттік сақтауды қоса алғанда, тасуға, соңғы межелі пунктте түсіруге және қабылдап алуға байланысты, оның ішінде авариялық жағдайлармен байланысты барлық операциялар мен жағдайларды қамтиды.

3. Жүк жөнелтуші, тасымалдаушы және жүк алушы ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік талаптарының орындалуын қамтамасыз етуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тасымалдауды қауіпсіз орындауға қажетті жағдайларды жасауға міндетті.

4. Ядролық материалдарды, радиоактивті заттарды және радиоактивті қалдықтарды тасымалдау атом энергиясын пайдалану саласындағы тиісті қызмет түріне лицензиясы болған кезде жүзеге асырылады.

5. Ядролық материалдарды, радиоактивті заттарды және радиоактивті қалдықтарды тасымалдау тасуға рұқсат етілген ядролық материалдар, радиоактивті заттар және радиоактивті қалдықтар қаптамасының коды мен типі, тасу шарттары, тіркеу нөмірі мен күні, олардың қолданылу мерзімі көрсетіле отырып, конструкциясын уәкілетті орган бекітетін көліктік қаптама комплектілерінде жүзеге асырылады.

Ескерту. 16-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

17-бап. Радиоактивті қалдықтармен және пайдаланылып болған ядролық отынмен жұмыс істеу

1. Қазақстан Республикасының аумағында түзілген радиоактивті қалдықтар ықтимал қауіп төндіруі мүмкін бүкіл уақыт кезеңінде халық пен қоршаған ортаны радиациялық қорғауды қамтамасыз ететіндей түрде көмілуге тиіс.

2. Радиоактивті қалдықтардың түзілуіне алып келетін, атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар оларды барынша азайту шараларын қабылдауға міндетті.

3. Пайдаланылып болған ядролық отынды және радиоактивті қалдықтарды қауіпсіз орналастыру олардың түзілуіне алып келетін қызметтің кез келген түрінің міндетті кезеңі ретінде жобалау және пайдалану құжаттамасында көзделуге тиіс.

4. Пайдаланылып болған ядролық отынмен жұмыс істеуге заңды тұлғалар ғана жіберіледі.

5. Радиоактивті қалдықтармен және пайдаланылып болған ядролық отынмен жұмыс істеу қызметі лицензия негізінде жүзеге асырылады.

6. Радиоактивті қалдықтармен және (немесе) пайдаланылып болған ядролық отынмен жұмыс істеу Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына, сондай-ақ Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік талаптарының орындалуын қамтамасыз етуге тиіс.

7. Радиоактивті қалдықтармен және пайдаланылып болған ядролық отынмен жұмыс істеу кезінде Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінде белгіленген талаптар сақталуға тиіс.

Ескерту. 17-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

18-бап. Бұрынғы ядролық сынақ полигондарының аумақтарындағы және жүргізілген ядролық сынақтар салдарынан ластанған басқа да аумақтардағы қызметті жүзеге асыру

1. Бұрынғы ядролық сынақ полигондарының аумақтарындағы және жүргізілген ядролық сынақтар салдарынан ластанған басқа да аумақтардағы қызмет осы Заңға және Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес лицензиялануға жатады.

2. Бұрынғы ядролық сынақ полигондарының аумақтарында және жүргізілген ядролық сынақтар салдарынан ластанған басқа да аумақтарда осы аумақтардың шекаралары олардың радиоактивті ластануы ескеріле отырып белгіленеді.

19-бап. Құрамында алып қою деңгейлерінен жоғары табиғи радионуклидтер бар материалдардың пайдаланылуын бақылау

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметке жатпайтын өндірістік қызметте пайдаланылатын материалдардың құрамында алып қою деңгейлерінен жоғары табиғи радионуклидтердің болуына байланысты жұмыскерлер мен тұрғындардың сәуле алуы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган бекіткен гигиеналық нормативтерден аспауға тиіс.

2. Мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органдары жұмыскерлер мен тұрғындарды құрамында алып қою деңгейлерінен жоғары табиғи радионуклидтер бар материалдардан нормативтен тыс сәуле алудан қорғау мақсатында радиациялық бақылауды жүзеге асырады.

20-бап. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналдың біліктілігі

1. Ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті, авариялық әзірлікті қамтамасыз ету және ядролық және (немесе) радиациялық аварияларға ден қою үшін атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналдың тиісті біліктілігі болуға тиіс.

2. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персонал мынадай санаттарға бөлінеді:

1) мамандар – жоғары буын басшыларын, аға басшыларды (бөлімдер мен секторлардың бастықтарын); кіші буын басшыларын (аға операторларды, техникалық қызмет көрсету және техникалық қолдау топтарының бастықтарын және олардың орынбасарларын) қамтитын персонал; қызметі атом энергиясы пайдаланылатын объектіні пайдалануға байланысты инженерлік және (немесе) ғылыми персонал;

2) техниктер – бақылау-өлшеу аппаратурасының техниктерін, радиациялық бақылау техниктерін, химиялық зертхана техниктерін, техник-механиктерді, техник-электриктерді және электрондық аппаратура техниктерін қамтитын персонал, сондай-ақ ядролық қондырғыны пайдалануға байланысты жұмыстармен тікелей айналысатын өзге де мамандандырылған персонал;

3) жұмысшылар – дәнекерлеушілерді, слесарьларды, механиктерді, электриктерді, механизмдер операторларын қамтитын персонал және басқа да білікті жұмысшы персонал.

3. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персонал уәкілетті орган бекіткен біліктілік талаптарына сай болуға тиіс.

4. Атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың атом энергиясы пайдаланылатын объектілердегі еңбек қызметіне біліктілік талаптарына сай келмейтін және (немесе) мәлімделген жұмыс түріне медициналық қарсы көрсетілімдері бар жұмыскерлерді жіберуіне тыйым салынады.

5. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналдың тиісті кәсіби деңгейін қолдау және білімі мен дағдыларын арттырудағы қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар уәкілетті орган айқындаған тәртіппен персоналдың біліктілігін арттыруды қамтамасыз етеді.

21-бап. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау

1. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персонал біліктілігі мен кәсіптік даярлығы деңгейінің атқаратын лауазымына сәйкес келуіне уәкілетті орган айқындаған тәртіппен аттестаттаудан өтеді.

2. Персоналды аттестаттау ядролық, радиациялық, ядролық физикалық қауіпсіздік нормалары мен талаптарын білуін тексеру, сондай-ақ еңбек міндеттерін атқару кезінде шешімдер қабылдау қабілетін айқындау мақсатында жүргізіледі.

3. Уәкілетті орган:

1) атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыру кезінде қондырғыны тікелей басқару, ядролық, радиациялық, ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету лауазымдық міндеттеріне кіретін мамандарды;

2) ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді бақылау, ядролық материалдарды, иондандырушы сәулелену көздерін, радиоактивті қалдықтарды есепке алу және бақылау лауазымдық міндеттеріне кіретін ядролық қондырғы персоналын;

3) радиациялық қауіпсіздікті бақылау, иондандырушы сәулелену көздерін есепке алу және бақылау лауазымдық міндеттеріне кіретін радиациялық, электрофизикалық қондырғы персоналын аттестаттауды өткізеді.

Өзге персоналды атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау қағидаларына сәйкес аттестаттайды.

4. Персоналды аттестаттау мынадай түрлерге бөлінеді:

1) бастапқы аттестаттау;

2) мерзімді аттестаттау;

3) кезектен тыс аттестаттау;

4) қайта аттестаттау.

5. Персоналды бастапқы аттестаттау жұмыскер лауазымға тағайындалғаннан кейін бір ай ішінде жүргізіледі. Мерзімді аттестаттау үш жылда бір рет өткізіледі. Кезектен тыс аттестаттау мынадай жағдайларда:

1) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде оқыс оқиғалар туындағанда – олардың туындауына жол берген адамдарға қатысты;

2) уәкілетті органның тексерулері нәтижесінде анықталған, ядролық және (немесе) радиациялық және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік талаптары, ядролық материалдарды, иондандырушы сәулелену көздерін есепке алу талаптары бұзылғанда – бұзушылыққа жол берген адамдарға қатысты;

3) атом энергиясын пайдалану саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлғаның шешімі бойынша тағайындалады.

Қайта аттестаттау бастапқы немесе мерзімді немесе кезектен тыс аттестаттау қорытындысы бойынша теріс нәтиже алынған жағдайда тағайындалады.

6. Жұмыскер бастапқы немесе мерзімді немесе кезектен тыс аттестаттау нәтижелері бойынша теріс қорытынды алған жағдайда, ол Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес қайта аттестаттау нәтижелерін алғанға дейін жұмысынан шеттетіледі.

Қайта аттестаттау қорытындысы бойынша біліктілігінің және кәсіптік даярлығының жеткіліксіздігі салдарынан атқаратын лауазымына немесе орындайтын жұмысына сәйкес келмейтіні туралы теріс қорытынды алған жұмыскермен еңбек шарты Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасына сәйкес тоқтатылады.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

22-бап. Қондырғыларды пайдаланудан шығару, ядролық немесе радиациялық қондырғыны пайдаланудан мерзімінен бұрын шығару және көму пункттерін жабу

1. Пайдаланушы ұйым ядролық қондырғыны немесе көму пунктін жобалау сатысында ядролық қондырғыны пайдаланудан шығарудың немесе көму пунктін жабудың алдын ала жоспарын Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес әзірлейді.

2. Пайдаланудан шығарудың алдын ала жоспары ядролық қондырғыны пайдаланудан шығару немесе көму пунктін жабу кезеңдерінің, негізгі конструкцияларды бөлшектеу әдістерінің, жұмыстардың құнын бағалау мен оларды орындау мерзімдерінің, қажетті ресурстардың сипатын, ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі шараларды, ядролық қондырғыны пайдаланудан шығарғаннан кейін немесе көму пунктін жапқаннан кейін оларды орналастыру алаңының негізгі нормалары мен сипаттамаларын қамтиды.

3. Ядролық қондырғыны немесе көму пунктін пайдалану кезінде пайдаланудан шығарудың алдын ала жоспары жаңа техникалық және технологиялық әзірлемелер, ядролық, радиациялық және ядролық физикалық қауіпсіздік талаптарының өзгерістері, жұмыстардың құны мен талап етілетін ресурстар ескеріле отырып, қайта қаралуға және жаңғыртылуға жатады.

4. Ядролық қондырғыны пайдаланудан шығару немесе көму пунктін жабу туралы шешім қабылдау кезінде пайдаланушы ұйым сол уақытта қолда бар технологияларды, әдістемелерді, экономикалық көрсеткіштерді, Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасының талаптарын ескере отырып, пайдаланудан шығарудың түпкілікті жоспарын жасайды. Пайдаланудан шығарудың түпкілікті жоспары ядролық қондырғыны пайдаланудан шығару немесе көму пунктін жабу жөніндегі жұмыстарды жобалау және жүргізу үшін негіз болып табылады.

5. Пайдаланушы ұйым қондырғыны пайдалануды тоқтату туралы шешімді өмірлік циклдің кез келген кезеңінде дербес қабылдайды. Бұл ретте пайдаланушы ұйым қабылданған шешім, пайдаланудан шығару жөніндегі жұмыстарды жүзеге асыру басталатын күн мен оның мерзімдері туралы уәкілетті органды хабардар етеді. Пайдаланушы ұйым пайдаланудан шығару жоспары бойынша жұмыстардың толық көлемде орындалуын қамтамасыз етеді.

6. Ядролық қондырғыны пайдаланудан мерзімінен бұрын шығару туралы шешімді ядролық және (немесе) радиациялық аварияға алып келген немесе алып келуі мүмкін, ядролық қондырғыны қауіпсіз пайдалану талаптары бұзылған жағдайда және пайдаланушы ұйымның ядролық қондырғыны одан әрі қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз етуге негізделген мүмкіндігі болмаған жағдайда, уәкілетті органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайды.

7. Көму пунктін жабу туралы шешімді оны жабу жөніндегі іс-шаралар аяқталған кезде уәкілетті органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Үкіметі қабылдайды. Уәкілетті органның ұсынуы:

1) көму пунктін пайдалану салдарынан ластанған аумақты рекультивациялауды;

2) көму пункті орналасқан алаңдағы радиациялық ахуалды бақылап өлшеуді жүргізуді;

3) көмілген радиоактивті қалдықтарды, көму пунктінің конструкциясын, көму пункті орналасқан алаңның геотектоникалық, геологиялық және геофизикалық сипаттамаларын толық сипаттай отырып, құжаттама топтамасын архивке беру үшін ресімдеуді қамтитын, пайдаланушы ұйым орындаған көму пунктін жабу жөніндегі іс-шараларға негізделеді.

23-бап. Авариялық әзірлік және ден қою

1. Ядролық және радиациялық аварияларға ден қоюдың ұлттық жоспары:

1) ядролық немесе радиациялық аварияның әсер ету факторлары авариялық ядролық, радиациялық немесе электрофизикалық қондырғы орналасқан алаңның шегінен тысқары шыққан немесе олардың шығу қатері болған жағдайда;

2) әсері немесе әсер ету қатері Қазақстан Республикасының аумағына таралатын, басқа мемлекеттің аумағында орын алған трансшекаралық ядролық немесе радиациялық авариялар кезінде уәкілетті органның шешімімен қолданысқа енгізіледі.

2. Ядролық және радиациялық аварияларға ден қоюдың ұлттық жоспары:

1) Қазақстан Республикасының орталық және жергілікті атқарушы органдарының, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың ядролық немесе радиациялық авария жағдайындағы құқықтары мен міндеттерін;

2) ядролық және радиациялық аварияларға әзірлік және ден қою жөніндегі әрекеттер мен іс-шараларды басқару тәртібін;

3) ядролық немесе радиациялық авария жағдайында және оның салдарын жою жағдайында ұйымдар мен мемлекеттік органдардың әрекеттерін үйлестіруді айқындайды.

3. Уәкілетті орган тиісті ядролық немесе радиациялық авария туралы ақпаратты алған кезде ол жөнінде, сондай-ақ ядролық және радиациялық аварияларға ден қоюдың ұлттық жоспарын қолданысқа енгізу туралы азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органға дереу хабарлайды.

4. Пайдаланушы ұйымдар аварияларға қарсы іс-шаралар жоспарларын Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әзірлейді және бекітеді. Аварияларға қарсы іс-шаралар жоспарларында оқыс оқиғалар кезінде және авариялар мен олардың салдарын жою кезінде ядролық, радиациялық немесе электрофизикалық қондырғының радиациялық қауіптілік санатына сәйкес персоналға, тұрғындарға және қоршаған ортаға ықтимал әсерді барынша азайту жөніндегі әрекеттер тәртібі мен іс-шаралар көзделеді.

5. Пайдаланушы ұйымдар атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен жұмыс істеудің барлық кезеңінде авариялық әзірлік және ден қою жөніндегі іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етеді.

6. Атом энергиясын пайдалану саласында трансшекаралық авариялар немесе оқыс оқиғалар туындаған жағдайда, Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес уәкілетті орган азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп, құлақтандыру және ден қою жөніндегі шараларды қабылдайды.

4-тарау. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасы. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын жүзеге асыратын ұйымдарды аккредиттеу

Ескерту. 4-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24-бап. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасы

1. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасы радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттардағы ядролық қондырғылардың, радиациялық қондырғылардың қауіпсіздігін олар ықтимал қауіп төндіруі мүмкін бүкіл уақыт кезеңіне тәуелсіз бағалауды жүзеге асыру мақсатында жүргізіледі.

2. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасы ядролық, радиациялық және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысты жүйелерде, жабдықтарда, ядролық және радиациялық қондырғылардың жобалау және пайдалану құжаттамасында өзгерістер болған кезде қайта жүргізіледі.

Пайдаланушы ұйым уәкілетті органды және ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын бұрын жүргізген сараптама ұйымын ядролық және радиациялық қондырғының жобалау және пайдалану құжаттамасын ұсына отырып, жоспарланып отырған өзгерістер туралы бір мезгілде жазбаша хабардар етеді.

3. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын осы қызмет түрін жүзеге асыруға уәкілетті органда аккредиттелген ұйымдар жүргізеді. Бұл ретте пайдаланушы ұйымның лауазымды адамдарымен жақын туыстық немесе жекжаттық қарым-қатынаста тұрған адам, сондай-ақ пайдаланушы ұйыммен еңбек қатынастарында немесе өзге де шарттық қатынастарда тұрған жеке тұлғалар сарапшы бола алмайды.

4. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасына құжаттарды пайдаланушы ұйым ұсынады.

5. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын жүргізу нәтижелері бойынша сараптама объектісін іске асыру жөнінде шешім қабылдауға жол беру мен ықтималдық туралы қорытынды беріледі.

6. Сараптаманың теріс қорытындысын алу сараптама қорытындысында көрсетілген барлық ескертулерді жойған пайдаланушы ұйымды сараптама жүргізу үшін қайта өтініш беру құқығынан айырмайды.

7. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын қаржыландыру пайдаланушы ұйымның қаражаты немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер есебінен жүзеге асырылады.

Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

25-бап. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасының объектілері

Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасына мыналар жатады:

1) радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттардағы ядролық қондырғыларды, радиациялық қондырғыларды орналастыру және салу алаңдарын таңдау жөніндегі жобалау құжаттамасы;

2) радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттардағы ядролық қондырғылардың, радиациялық қондырғылардың жобалау және пайдалану құжаттамасы;

3) радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттардағы ядролық қондырғыларды, радиациялық қондырғыларды техникалық жаңғыртуға арналған жобалау құжаттамасы;

4) радиациялық қауіптілігі 1 және 2-санаттардағы ядролық қондырғыларды, радиациялық қондырғыларды пайдаланудан шығару жөніндегі жобалау және пайдалану құжаттамасы.

Ескерту. 25-бап жаңа редакцияда – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-бап. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын жүзеге асыратын ұйымдарды аккредиттеу

Ескерту. 26-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1. Уәкілетті орган ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын жүзеге асыратын ұйымдарды аккредиттеуден өткізеді.

2. Аккредиттеу жүргізудің нәтижелері бойынша аккредиттеу туралы куәлік беріледі. Аккредиттеу туралы куәліктің қолданылу мерзімі үш жылды құрайды. Аккредиттеу туралы куәлік аккредиттеу саласын, аккредиттеу саласындағы жұмыс түрлерін, қолданылатын есеп-қисап әдістемелері мен бағдарламалық-техникалық құралдарды қамтиды.

3. Ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын жүзеге асыратын ұйымның:

1) аккредиттеу саласында немесе аккредиттеу саласымен тікелей байланысты қызметте кемінде бес жыл практикалық жұмыс тәжірибесі;

2) аккредиттеудің тиісті саласындағы жұмыстардың орындалуын қамтамасыз етуге қабілетті білікті персоналы;

3) мәлімделген жұмыс түрлерін орындау үшін бағдарламалық-техникалық құралдары және (немесе) есеп-қисап әдістемелері болуға тиіс.

4. Аккредиттеу туралы құжаттарды қарауды уәкілетті орган олар келіп түскен күннен бастап жиырма жұмыс күні ішінде жүзеге асырады.

5. Мыналар:

1) ұсынылған құжаттарда анық емес ақпараттың болуы;

2) ұсынылған құжаттардың Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келмеуі;

3) өтініш берушінің персоналы біліктілігінің мәлімделген аккредиттеу саласына сәйкес келмеуі;

4) есеп-қисап әдістемелері мен бағдарламалық құралдарының мәлімделген аккредиттеу саласына сәйкес келмеуі;

5) мәлімделген қызмет түрімен айналысуға тыйым салу туралы сот шешімінің болуы өтініш берушіні аккредиттеуден бас тартуға негіз болып табылады.

Аккредиттеуден бас тарту туралы шешімге Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

6. Аккредиттелген ұйымдар:

1) уәкілетті органның сұрау салуы бойынша аккредиттеу саласындағы қызметті жүзеге асыруға байланысты құжаттаманы ұсынуға;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, жұмыстарды орындау барысында алынған құпия ақпаратты жария етпеуге міндетті.

7. Уәкілетті орган ядролық қауіпсіздік және (немесе) радиациялық қауіпсіздік және (немесе) ядролық физикалық қауіпсіздік сараптамасын жүзеге асыратын аккредиттелген ұйымдардың тізілімін жүргізеді.

8. Алып тасталды – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 25.11.2019 № 272-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-1-тарау. Келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығы және оны қаржылық қамтамасыз ету

Ескерту. Заң 4-1-тараумен толықтырылды – ҚР 14.05.2020 № 329-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

26-1-бап. Келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығы

1. Осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, ядролық қондырғы операторы немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторы кінәсіна қарамастан, келтірілген ядролық нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықта болады.

2. Ядролық қондырғы операторы немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторы келтірілген ядролық нұқсан оператордың ядролық қондырғысы беретін және (немесе) онда шығарылған ядролық материалмен байланысты және өзге ядролық қондырғы операторы Қазақстан Республикасының заңнамасына және (немесе) олардың арасында жасалған шарттың талаптарына сәйкес ядролық материал үшін жауаптылықты өзіне қабылдаған кезге дейін болған ядролық оқыс оқиғадан туындады деген дәлелдемелер негізінде осындай нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықта болады.

Ядролық оқыс оқиға ядролық нұқсан үшін жауаптылық мәселелері бойынша Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың тарапы болып табылмайтын мемлекет аумағының шегіндегі шетелдік заңды тұлғаға берілетін ядролық материалмен байланысты болған жағдайда, ядролық қондырғы операторы немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторы ядролық материал оны болатын мемлекеттің аумағына жеткізген көлік құралынан түсірілгенге дейін азаматтық-құқықтық жауаптылықта болады.

Ядролық оқыс оқиға ядролық нұқсан үшін жауаптылық мәселелері бойынша Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың тарапы болып табылмайтын мемлекет аумағының шегіндегі шетелдік заңды тұлғадан ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының келісуі бойынша берілетін ядролық материалмен байланысты болған жағдайда, ядролық қондырғы операторы немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторы ядролық материал әкетілетін мемлекеттің аумағынан көлік құралына тиелгеннен кейін азаматтық-құқықтық жауаптылықта болады.

3. Осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығы келтірілген ядролық нұқсанға оның келтірілген жеріне қарамастан қолданылады.

4. Егер келтірілген ядролық нұқсанмен қатар, ядролық оқыс оқиғамен келтірілген залалдардан ажырату мүмкін болмайтын өзге де залалдар болса, онда мұндай залалдар ядролық нұқсан деп танылады және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының өтеуіне жатады.

26-2-бап. Келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылық шегі

1. Келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының бір ядролық оқыс оқиғаға азаматтық-құқықтық жауаптылық шегі:

1) радиациялық қауіптіліктің бірінші санатына жатқызылатын ядролық қондырғылар үшін бір жүз елу миллион арнайы қарыз алу құқықтарын;

2) радиациялық қауіптіліктің екінші және үшінші санаттарына жатқызылатын ядролық қондырғылар үшін бес миллион арнайы қарыз алу құқықтарын құрайды.

2. Ядролық қондырғылардың, ядролық материалдардың, радиоактивті қалдықтардың типін, құрамын, қуатын және басқа да техникалық өлшемдерін, сондай-ақ олардың санын ескере отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі радиациялық қауіптілігі бірінші санаттағы ядролық қондырғының операторына келтірілген ядролық нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықтың өзгеше шегін, бірақ бес миллион арнайы қарыз алу құқықтарына балама шектен төмен емес шекті айқындауға құқылы.

26-3-бап. Келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығын қаржылық қамтамасыз ету

1. Уәкілетті органның қарамағындағы ядролық қондырғыларды қоспағанда, ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының осы Заңның 26-2-бабында белгіленген азаматтық-құқықтық жауаптылық шегінде қаржылық қамтамасыз етуі болуға міндетті.

Бір алаң шегінде орналастырылған бірнеше ядролық қондырғыларға қатысты ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығы ядролық қондырғылардың радиациялық қауіптілігінің неғұрлым жоғары санаты негізге алына отырып, мөлшері бір ядролық қондырғы үшін айқындалатын қаржылық қамтамасыз етумен ұсынылуы мүмкін.

2. Келтірілген ядролық нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықты қаржылық қамтамасыз ету тәсілдерін ядролық қондырғы операторы немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторы айқындайды.

Келтірілген ядролық нұқсанды өтеген жағдайда ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығын қаржылық қамтамасыз ету келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығын сақтандырудан немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзгеше қамтамасыз етуден тұрады.

3. Сақтандырушыны қоса алғанда, ядролық қондырғы операторына немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторына осы Заңның 26-2-бабында белгіленген азаматтық-құқықтық жауаптылық шегінде қаржылық қамтамасыз ету берген заңды тұлға оны және уәкілетті органды қаржылық қамтамасыз ету тоқтатыла тұратын немесе тоқтатылатын күнге дейін кемінде күнтізбелік бір жүз елу күн бұрын жазбаша нысанда хабардар етпей, біржақты тәртіппен қаржылық қамтамасыз етуді тоқтата тұруға немесе тоқтатуға құқылы емес.

4. Ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылықты қаржылық қамтамасыз етуінің болуын тексеру осы Заңның 7-бабына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 26-3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2021 № 95-VII (01.01.2023 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

26-4-бап. Келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығын сақтандыру шарты

1. Келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығын сақтандыру осы Заңда белгіленген ерекшеліктер ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының бір немесе бірнеше ядролық қондырғыға қатысты келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығын сақтандыруды жүзеге асыруға құқығы бар.

3. Келтірілген ядролық нұқсан үшін ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының азаматтық-құқықтық жауаптылығын сақтандыру шартында мынадай талаптар қамтылуға тиіс:

1) ядролық нұқсан қарулы қақтығыс, әскери іс-қимылдар, азаматтық соғыс немесе көтеріліс салдарынан туындаған, сондай-ақ жеке және (немесе) заңды тұлғаның пиғылы немесе өрескел абайсыздығы салдарынан толық немесе ішінара келтірілгенде осындай тұлғаға келтірілген ядролық нұқсанды өтеуді төлеу бөлігіндегі жағдайларды қоспағанда, ядролық оқыс оқиға болған жағдайда сақтандырушының сақтандыру төлемін жүргізу міндеті;

2) осы Заңда көзделген жағдайларды қоспағанда, сақтандыру төлемін жүзеге асыруға міндетті не жүзеге асырған сақтандырушыға сақтанушының залалдарды (суброгацияны) өтеу құқықтарының өтуінен бас тарту;

3) пайда алушының, сақтандырылушының, сондай-ақ сақтанушының орнына уәкілетті органның сақтандырушыны сақтандыру жағдайының басталғаны туралы хабардар ету құқығы;

4) сақтандырушыны сақтандыру жағдайының басталғаны туралы оның басталған кезінен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмей хабардар ету міндеті.

4. Бір алаң шегінде орналастырылған ядролық қондырғылардың барлығына немесе бірнешеуіне қатысты ядролық қондырғы операторымен немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторымен жасалған, келтірілген ядролық нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықты сақтандыру шарты бойынша сақтандыру сомасы ядролық қондырғылардың радиациялық қауіптілігінің неғұрлым жоғары санаты негізге алына отырып, бір ядролық қондырғы үшін айқындалады.

5. Егер ядролық қондырғы операторы немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторы сақтандырушы өтеген залалдар үшін жауапты жеке немесе заңды тұлғаға өзінің талап ету құқығынан бас тартса немесе бұл құқықты жүзеге асыру ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының кінәсінан мүмкін болмаса, сақтандырушы сақтандыру төлемін жүзеге асырудан босатылмайды.

26-5-бап. Талап қоюдың ескіруі

1. Адамның өміріне немесе денсаулығына келтірілген ядролық нұқсанды өтеумен байланысты талаптар бойынша талап қоюдың ескіру мерзімі ядролық оқыс оқиға басталған күннен бастап отыз жыл деп белгіленеді. Ядролық оқыс оқиға басталған күннен бастап отыз жыл өткен соң қойылған талаптар өткен уақыт үшін, бірақ талап қоюдың алдындағы үш жылдан аспайтын уақытқа қанағаттандырылады.

2. Қоршаған ортаға зиян мен жеке және заңды тұлғалардың залалдарын, сондай-ақ алдын алу шараларына арналған шығындарды қоса алғандағы, келтірілген ядролық нұқсанды өтеумен байланысты талаптар бойынша талап қоюдың ескіру мерзімі ядролық оқыс оқиға басталған күннен бастап он жыл деп белгіленеді.

26-6-бап. Регрестік талаптар

Келтірілген ядролық нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықта болатын ядролық қондырғы операторының немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторының немесе осы Заңда көзделген оны қаржылық қамтамасыз ету тәртібімен мұндай нұқсанды өтеген кез келген басқа заңды тұлғаның:

1) азаматтық-құқықтық шартта көзделген;

2) ядролық нұқсанның келтірілуіне кінәлі жеке тұлғаға регресс құқығын қоспағанда, кері талап ету (регресс) құқығы жоқ.

26-7-бап. Ядролық қондырғы операторын немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторын келтірілген ядролық нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықтан босату тәртібі және негіздері

1. Ядролық қондырғы операторын немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторын келтірілген ядролық нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықтан босату сот тәртібімен жүргізіледі.

2. Ядролық нұқсан қарулы қақтығыс, әскери іс-қимылдар, азаматтық соғыс немесе көтеріліс салдарынан туындады, сондай-ақ жеке және (немесе) заңды тұлғаның пиғылы немесе өрескел абайсыздығы салдарынан толық немесе ішінара келтірілді деген дәлелдемелер болғанда осындай тұлғаға келтірілген ядролық нұқсанды өтеуді төлеу бөлігіндегі жағдайда ядролық қондырғы операторы немесе ядролық қондырғылардың бірыңғай операторы келтірілген ядролық нұқсан үшін азаматтық-құқықтық жауаптылықтан босатылады.

5-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

27-бап. Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасын бұзғаны үшiн жауаптылық

Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

28-бап. Атом энергиясы пайдаланылатын объектiлермен тиісінше жұмыс істемеу салдарынан келтірілген зиянды өтеу

1. Атом энергиясы пайдаланылатын объектiлермен тиісінше жұмыс істемеу салдарынан жеке және заңды тұлғаларға келтірілген зиян Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өтелуге жатады.

2. Атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен тиісінше жұмыс істемеуге кінәлі жеке және заңды тұлғалар, жерді рекультивациялауға және топырақ құнарлылығын қалпына келтіруге жұмсалған шығындарды қоса алғанда, жерге, суға, өсімдіктер мен жануарлар дүниесіне келтірілген нұқсанды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен өтеуге міндетті.

29-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi.

2. "Атом энергиясын пайдалану туралы" 1997 жылғы 14 сәуірдегі Қазақстан Республикасы Заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1997 ж., № 7, 83-құжат; 2004 ж., № 23, 142-құжат; 2007 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 18-құжат; № 8, 52-құжат; 2009 ж., № 18, 84-құжат; 2010 ж., № 5, 23-құжат; 2011 ж., № 1, 2-құжат; 2012 ж., № 15, 97-құжат; 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 10, 52-құжат; № 19-І, 19-ІІ, 96-құжат; 2015 жылғы 3 қарашада "Егемен Қазақстан" және "Казахстанская правда" газеттерінде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне кәсіпкерлік мәселелері бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы" 2015 жылғы 29 қазандағы Қазақстан Республикасының Заңы) күші жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Н. Назарбаев

Unofficial translation

This Law provides a legal framework and principles for regulating social relations in the nuclear energy use in order to protect the life and health of people, their property and the environment and aims to safeguard the nuclear non-proliferation regime, nuclear and radiation safety and nuclear security in the use of nuclear energy.

Chapter 1. GENERAL PROVISIONS

Article 1. Basic definitions used in this Law

Basic definitions used in this Law are as follows:

1) exemption level - the values of physical quantities that determine the characteristics of nuclear materials, radioactive substances and electrophysical installations, established by the authorized body;

1-1) special drawing rights - a unit of account determined by the International Monetary Fund and used by it for operations and transactions;

2) nuclear energy - the energy released in nuclear reactions and during radioactive decay, as well as the energy of generated ionizing radiations

3) nuclear facilities - sources of ionizing radiation, radioactive wastes and spent nuclear fuel, nuclear, radiation, electrophysical installations, storage points and burial sites, transport packages and nuclear materials;

4) operation of nuclear facilities - administrative, economic and engineering activities carried out by a natural or legal person in the field of the nuclear energy use;

5) handling of nuclear facilities - a set of manual and (or) automated operations, actions with nuclear facilities during their construction, reconstruction, manufacture, receipt, transfer, supply, possession, use, operation, commissioning and decommissioning; operation, processing, installation, repair, maintenance, charging, recharging, dismantling, recycling, conservation, transportation, import, export, decontamination, post- utilization, storage, disposal;

6) the life cycle of a nuclear facility - the placement, design, production, building or construction, commissioning, operation, reconstruction, overhaul, decommissioning, transportation, handling, storage, burial and utilization of nuclear facilities;

7) state control and supervision in the field of nuclear energy use – an activity of the authorized body in the field of nuclear energy use within its competence, aimed at ensuring compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of nuclear energy use by individuals and legal entities;

8) the authorized body in charge of the use of nuclear energy (hereinafter referred to as the authorized body) - a central executive body in charge of the use of nuclear energy;

9) sources of ionizing radiation - radioactive substances, apparatuses or devices containing radioactive substances, as well as electrophysical apparatuses or devices emitting or capable of emitting ionizing radiation;

10) register of sources of ionizing radiation - database of sources of ionizing radiation, which presents a constantly updated set of information on their availability, movement and location within the Republic of Kazakhstan, including information on movement during their export and import;

11) post-utilization - a set of operations, including the dismantlement and demolition of capital structures (buildings, constructions, complexes) after the termination of their operation (use, application) with simultaneous restoration and secondary use of regenerated elements (structures, materials, equipment), as well as processing of non-regenerable elements and waste;

12) burial - storing spent nuclear fuel or radioactive waste at a burial site with no intention to take it out;

13) burial site – a nuclear or radiation installation for the disposal of spent nuclear fuel or radioactive wastes;

14) closure of a burial site - completion of all operations after burying to secure a burial site;

15) installation commissioning - documented activities for putting into operation of the components and systems of a nuclear or radiation or electrophysical installation after completing its construction and relevant testing;

16) installation decommissioning - documented activities for terminating the operation of a nuclear/radiation/electrophysical installation, removing it from state control, taking the installation to its final state and providing a site for its deployment to meet safety requirements;

17) an operator - a legal person conducting activities related to the handling of nuclear facilities;

18) spent nuclear fuel - nuclear fuel that has been irradiated in a nuclear reactor and removed from it for good;

19) personnel - individuals permanently or temporarily working with sources of ionizing radiation or exposed to its effects because of working conditions;

20) radiological risk - the likelihood of harm to the life or health of a person, property of natural and legal persons, the environment as a result of exposure to radiation with account of severity of its consequences;

21) radiation safety – properties and characteristics of a nuclear facility ensured by a set of measures limiting radiation effects on personnel, population and the environment in accordance with statutory standards of the Republic of Kazakhstan;

22) radiation hazard category – characteristic of a nuclear facility showing the degree of its radiation hazard for the population and (or) the environment in the course of its handling or in the event of a possible accident;

23) radiation installation - a special, non-nuclear installation, including the premises, structures and equipment related to it, where nuclear materials and (or) radioactive substances are handled;

24) radioactive substances - any natural or man-made materials in any aggregate state that contain radionuclides;

25) radioactive wastes - radioactive substances, nuclear materials or radionuclide sources containing radionuclides in quantities above the exemption level, which are not intended for further use;

26) radionuclide source - a source of ionizing radiation containing radioactive substances specially created for useful application or being a by-product of any type of activity;

27) storage - temporary placing of nuclear fuel, nuclear materials, radioactive substances, radionuclide sources, spent nuclear fuel, radioactive wastes at storage facilities, with possibility of their removal for further handling;

28) storage facility - a nuclear or radiation installation intended for the storage of nuclear fuel, nuclear materials, radioactive substances, radionuclide sources, spent nuclear fuel, radioactive wastes;

29) transport package - a set of elements required for full placement and retention of radioactive contents during transportation;

30) physical protection - a unified system of organizational and technical measures to prevent unauthorized access to a nuclear facility;

31) electrophysical installation - special, non-nuclear or radiation, installation that generates or is capable of generating ionizing radiation, including its premises, structures and equipment;

32) nuclear safety - properties and characteristics of a nuclear facility, which, with certain probability, make a nuclear accident impossible;

33) nuclear installation - an installation, including premises, structures and equipment, where one or more of the following types of activities are carried out: production, processing, use, transportation, storage, disposal of nuclear material, except for installations for the extraction and (or) processing of natural uranium or thorium;

33-1) a unified operator of nuclear installations - an operator of a nuclear installation that owns directly and (or) indirectly more than fifty per cent of the voting shares (stakes in the authorized capital) of other operators of nuclear installations located within the same site of their location;

33-2) operator of a nuclear installation - a legal entity of the Republic of Kazakhstan operating one or more nuclear installations;

34) nuclear materials - materials containing or capable of reproducing fissile (fissionable) radionuclides;

34-1) nuclear damage - damage, including harm to human life or health, the environment, as well as losses to individuals and legal entities, caused as a result of exposure to ionizing radiation as a result of handling a nuclear installation or nuclear material coming from a nuclear installation, produced in it or aimed at a nuclear installation, as well as the costs of preventive measures;

34-2) nuclear incident - an incident or a series of incidents that cause nuclear damage or create a danger of causing nuclear damage;

35) nuclear security - unified system of organizational and technical measures aimed at preventing, detecting and (or) responding to theft, diversion, unauthorized access, illegal transfer, handling or other unlawful actions with respect to nuclear facilities and (or) an operator.

Footnote. Article 1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 14.05.2020 No. 329-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy

1. The legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy is based on the Constitution of the Republic of Kazakhstan and consists of this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. If an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan establishes other rules than those contained in this Law, the rules of the international treaty shall apply.

Chapter 2. STATE REGULATION OF THE USE OF NUCLEAR ENERGY

Article 3. State regulation of the use of nuclear energy

State regulation of the use of nuclear energy shall apply to:

1) activities of natural and legal persons involved in the use of nuclear energy;

2) activities of natural and legal persons performing works related to the life cycle of nuclear facilities;

3) nuclear tests’ monitoring;

4) activities at former nuclear test sites and in other areas contaminated as a result of nuclear tests;

5) expertise of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security;

6) the training and certification of personnel involved in nuclear facilities’ handling.

Footnote. Article 3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 4. Scope and principles of state regulation of the use of nuclear energy

1. The scope of state regulation of the use of nuclear energy includes effective protection of people’s life and health, their property, the environment, maintenance of nuclear and radiation safety, of nuclear security and support of nuclear non-proliferation regime in the use of nuclear energy.

2. State regulation of the use of nuclear energy is based on the principles of:

1) ensuring safety of people’s life and health, environmental protection in the use of nuclear energy;

2) priority of ensuring security over other aspects of the use of nuclear energy;

3) mandatory and continuous state control over the safety of a nuclear facility;

4) accessibility, credibility and timeliness of information on nuclear facilities’ safety and their effects on the population and environment;

5) obligatory compensation for damage caused by nuclear facilities’ radiation effect on the life and health of people, property of natural and legal persons and also to the environment;

6) inadmissibility of excess radioactive contamination of the environment;

7) inadmissibility of import and burial of radioactive wastes and spent nuclear fuel from other states in the Republic of Kazakhstan, except for its own re-imported radioactive wastes;

8) mandatory state regulation of safety of the nuclear energy use.

3. In the Republic of Kazakhstan, natural and legal persons are forbidden to carry out activities related to the use of nuclear energy with a view to develop, create, produce, test, store or disseminate nuclear weapons.

Article 5. Competence of the Government of the Republic of Kazakhstan

The Government of the Republic of Kazakhstan:

1) works out major directions of state policy in the use of nuclear energy;

2) decides on an area of construction , on the construction and cancellation of construction of nuclear facilities and burial sites;

3) decides on early decommissioning of a nuclear installation or closure of a burial site;

4) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
5) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication);

6) approves rules for selecting sites for nuclear installations and burial sites;

7) approves a national plan for responding to nuclear and radiation accidents;

8) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

8-1) ensure the payment of money to compensate for the caused nuclear damage to the extent that the caused nuclear damage exceeds the limit of civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations, established by Article 26-2 of this Law, by providing the necessary amount up to the full compensation for causing nuclear damage, as well as in cases provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

8-2) determine the limit of civil liability of the operator of a nuclear installation of the first category of radiation hazard in the cases and the manner provided for in paragraph 2 of Article 26-2 of this Law;

9) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
Footnote. Article 5 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 14.05.2020, No. 329-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 6. Competence of the authorized body

The authorized body:

1) implements the state policy on the use of nuclear energy;

2) carries out international cooperation in the field of peaceful uses of nuclear energy;

3) carries out state control and supervision in the field of nuclear energy use;

3-1) develops and approves the rules of investigation in the field the use of nuclear energy;

3-2) determines the list of requirements, violation of which leads to application of prompt response measures, as well as determines for specific violations of requirements a specific type of prompt response measure with indication of the period of validity of this measure (if necessary).

The list of requirements, the violation of which entails the application of prompt response measures, includes requirements that are the subject of state control in accordance with Article 143 of the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan;

4) licenses activities in the field of the use of nuclear energy;

5) develops and approves technical regulations in the field of the use of nuclear energy;

6) develops and approves rules for physical protection of nuclear materials and nuclear installations;

7) develops and approves rules for physical protection of sources of ionizing radiation and storage facilities;

8) approves the rules for decommissioning of nuclear and radiation installations;

9) develops the procedure for inspections carried out by the International Atomic Energy Agency in the Republic of Kazakhstan;

10) develop and approve the rules for accreditation of organizations that carry out expert reviews of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security;

11) develops and approves rules of state accounting of nuclear materials;

12) develops and approves rules of state accounting of sources of ionizing radiation;

13) develops and approves safety rules for handling radionuclide sources;

14) develops a national plan for addressing nuclear and radiation accidents;

15) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication);

16) develop and approve the rules for the transportation of nuclear materials, radioactive substances and radioactive waste;

17) develops rules for selecting sites for nuclear installations and burial sites;

18) approves the rules for conducting an expert review of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security;

19) develops and approves rules for professional improvement of personnel involved in nuclear facilities’ handling;

20) develops and approves rules for certification of personnel involved in nuclear facilities’ handling;

21) submits to the Government of the Republic of Kazakhstan a proposal for early decommissioning of nuclear installations or closure of burial sites in the event of a threat to the safety of the population and (or) the environment;

22) decides on state registration and de-registration of nuclear materials or sources of ionizing radiation;

23) maintains state records of nuclear materials;

24) maintains state records of sources of ionizing radiation;

25) controls specific goods in the field of atomic energy use;

26) excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication);

27) establishes the procedure for approving the design of transport packages and approves the design of transport packages, and also extends the validity of certificates of approval, confirmed by authorized bodies of other countries, to them in the Republic of Kazakhstan;

28) organizes research on nuclear and radiation safety and nuclear security, on maintenance of the nuclear non-proliferation regime and nuclear tests’ monitoring;

29) develops and approves rules for collection, storage and burial of radioactive wastes and spent nuclear fuel;

30) develops and approves methodological recommendations for natural and legal persons engaged in activities related to the use of nuclear energy with respect to methods and techniques for confirming the conformity of a nuclear facility to requirements for nuclear and radiation safety and nuclear security established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy;

31) establish exemption levels for nuclear materials, radioactive substances and electrophysical installations subject to licensing in the field of the use of atomic energy;

32) exercises other powers provided for by this Law, other laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 6 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 28.12.2022 № 173-VII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 223-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication); dated 06.04.2024 No. 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 7. State control and supervision in the field of nuclear energy use

1. State control and supervision in the field the use of nuclear energy shall be carried out in the form of inspection and preventive control with a visit of the subject (object) of control and supervision, investigation.

Inspection and preventive control with a visit to the subject (object) of control and supervision shall be carried out in accordance with the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan.

Preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision shall be carried out in accordance with the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan and this Law..

2. Preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision shall be preventive and preventive in nature.

3. Preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision in the field of atomic energy use shall be carried out by analysis:

1) information and reporting provided by individuals and legal entities in accordance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of atomic energy use;

2) information received at the request of the authorized body on compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of atomic energy use within its competence - upon receipt of information about its violation;

3) information received from individuals and legal entities regarding compliance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of atomic energy use.

4. Subjects of preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision in the field of atomic energy use shall be entities carrying out activities with facilities of I, II, III and IV categories of potential radiation hazard.

5. If violations are detected based on the results of preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision in the actions (inaction) of the subject of control and supervision, the authorized body shall draw up and send a recommendation on elimination of violations identified based on the results of preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision within five working days from the date of detection of violations.

6. The recommendation on elimination of violations revealed by the results of preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision, sent by one of the following methods, shall be considered to be handed over (received) in the following cases:

1) on purpose - with a mark of receipt;

2) by mail - by sending a registered letter with notification;

3) electronically - by sending by the authorized body to the electronic address of the subject of control and supervision specified in the documents previously submitted by the subject of control and supervision to the authorized body.

7. The deadline for the implementation of the recommendation on the elimination of violations identified by the results of preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision should be at least ten working days from the day following the day of its delivery (receipt).

8. The subject of control and supervision, in case of disagreement with the violations specified in the recommendation on elimination of violations identified by the results of preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision, shall have the right to send an objection to the authorized body that sent the recommendation within five working days from the day following the day of delivery (receipt) of the recommendation.

9. Failure to comply with the recommendations on elimination of violations revealed by the results of preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision within the established period entails inclusion of the subject (object) of control and supervision in the semi-annual list for conducting preventive control with visiting the subject (object) of control and supervision.

10. The frequency of preventive control without visiting the subject (object) of control and supervision shall be determined as necessary, but not more often than the frequency of information and reporting provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of atomic energy use.

Footnote. Article 7 - as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 № 95-VII (shall enter into force from 01.01.2023); as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 No. 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 7-1. Procedure for conducting inspection of subjects, carrying out activities with nuclear installations and objects of I and II categories of potential radiation hazard

Footnote. Chapter 2 is supplemented by Article 7-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 24.05.2018 No. 156-VI (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 № 95-VII (shall enter into force from 01.01.2023).

Article 7-2. Prompt response measures and the procedure for their application in the field of the use of nuclear energy

1. In the course of implementation and (or) based on the results of state control, the authorized body applies prompt response measures in cases of revealing violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of the use of nuclear energy, if the activity of the subject (object) of control and supervision poses a direct threat to the constitutional rights, freedoms and legitimate interests of individuals and legal entities, life and health of people, property, environment, national security of the Republic of Kazakhstan.

2. Prompt response measures are methods of impact on the subjects (objects) of control and supervision, applied in the course of and (or) based on the results of an inspection, preventive control with a visit to the subject (object) of control and supervision, investigation, the types of which are stipulated by this Article.

3. Prompt response measures include the following types:

1) suspension of activities of control and supervision subjects (objects);

2) prohibition of activities of the subject (object) of control and supervision on production of products, manufacturing of devices and facilities, rendering of services, performance of works in the field of the use of nuclear energy or certain types of entrepreneurial activities;

3) prohibition of import, use and sale on the territory of the Republic of Kazakhstan of products, devices and installations intended for use and application by the public, as well as in entrepreneurial and (or) other activities;

4) temporary dismissal of persons from work.

4. The grounds for the application of prompt response measures shall be violations of the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, which are the subject of state control in accordance with Article 143 of the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan.

When conducting an investigation to establish the causes of violation of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan and to determine the subjects (objects) of control and supervision that have committed violations of these requirements, prompt response measures shall be applied only in respect of violations of the requirements set forth in the checklists.

5. The authorized body in the course of implementation and (or) as a result of state control in the detection of violations of requirements, which are the basis for the application of prompt response measures, shall draw up an act of supervision in the form approved by the authorized body.

The act of supervision shall be drawn up and delivered to the subject of control and supervision according to Article 153 of the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan.

6. In case of refusal to accept a supervisory act when it is delivered by hand, a corresponding record shall be made in it and a video recording shall be made to record the fact of refusal to accept the act. The act of supervision shall be sent to the legal address, location or actual address of the subject of control and supervision by a letter with notification of its delivery.

7. Refusal to receive a supervisory act shall not be a ground for its non-execution.

8. Violations of requirements revealed in the course of implementation and (or) as a result of state control, which are grounds for application of prompt response measures, are reflected in acts on the results of preventive control with a visit to the subject (object) of control and supervision and (or) inspection, investigation, as well as in the order to eliminate the revealed violations of requirements of regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan in the field of use of nuclear energy.

9. The subject of control and supervision shall be obliged to eliminate the revealed violations of the requirements, which are the grounds for application of prompt response measures, within the terms specified in the act on the results of investigation, the order to eliminate the revealed violations of the requirements of regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan in the use of nuclear energy.

10. Upon expiration of the time limits for elimination of violations of requirements revealed by the results of preventive control with a visit to the subject (object) of control and supervision and (or) inspection, investigation, an unscheduled inspection shall be conducted to control the elimination of revealed violations that are the basis for the application of prompt response measures.

The act of supervision shall be terminated in case of confirmation by the authorized body of elimination of revealed violations of requirements, which are the basis for application of prompt response measures, on the basis of the act on the results of unscheduled inspection in accordance with subparagraph 2-1) of paragraph 5 of Article 144 of the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan.

11. In case of failure to eliminate the revealed violations of the requirements, which are the basis for the application of prompt response measures, based on the results of an unscheduled inspection, measures shall be taken to bring the persons who committed violations to responsibility in accordance with the procedure established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

12. Prior to the expiration of the terms stipulated by the act on the results of the investigation, the instruction to eliminate identified violations of the requirements of regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan in the use of nuclear energy, the subject of control and supervision is obliged to provide information on the elimination of identified violations of the requirements with the attachment of materials proving the fact of elimination of violations.

In case of provision of information provided for in part one of this paragraph, an unscheduled inspection shall be conducted in accordance with part two of paragraph 10 of this Article.

13. A subject of control and supervision in case of disagreement with the results of state control, which entailed the application of measures of prompt response, may file a complaint to recognize the act of supervision as invalid and its cancellation.

A complaint shall be filed with a higher state body in the manner prescribed by Chapter 29 of the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan, or with a court in the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Filing a complaint does not suspend the execution of The grounds for invalidation of a supervisory act and its revocation shall be:

1) absence of grounds for application of a prompt response measure;

2) application of a prompt response measure on the grounds that do not correspond to this measure;

3) application by the authorized body of prompt response measures on issues that do not fall within its competence.

15. Information on the application of prompt response measures shall be sent to the state body, carrying out within its competence activities in the field of state legal statistics and special records, in the manner determined by the General Prosecutor's Office of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Chapter 2 is added with Article 7-2 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 No. 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 7-3. Investigation in the field of the use of nuclear energy

1. The investigations shall be conducted based on the grounds, provided for in subparagraphs 1) and 5) of paragraph 3 of Article 144-4 of the Entrepreneur Code of the Republic of Kazakhstan.

2. Investigations shall be conducted by officials of the authorized body in accordance with this Law and the rules of investigation in the use of nuclear energy.

3. Subjects of control and supervision within the framework of investigation shall be obliged to ensure:

1) provision to an official of the authorized body or members of the commission, involved experts and specialists with special clothing and personal protective equipment, the requirement for the availability of which is stipulated by the internal documents of the subject of control and supervision;

2) submission of documents and (or) materials, including archival materials, written and (or) oral explanations related to the investigation;

3) unimpeded opportunity to conduct an examination, inspection;

4) unimpeded access of officials of the authorized body, members of the commission, invited experts and specialists to the territory of the object related to the subject of the investigation (administrative buildings, structures, facilities, premises and other objects).

4. In the course of the investigation, the reasons for violation of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan shall be established, the subjects (objects) of control and supervision that have committed violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan, which became the basis for the investigation, shall be determined.

5. Based on the results of the investigation, an act on the results of the investigation shall be drawn up, which shall, among other things, reflect the identified violations, instructions for their elimination, and deadlines for elimination of the identified violations.

Terms for eliminating the identified violations shall be determined taking into account the circumstances affecting the real possibility of its fulfillment, but not less than ten calendar days from the date of delivery of the act on the results of the investigation.

Prior to the expiration of the terms stipulated by the act on the results of the investigation, the subject of control and supervision shall be obliged to provide information on the elimination of identified violations with the attachment of materials (if necessary) proving the fact of elimination of violations.

6. If it is necessary to incur additional time and (or) financial expenses for elimination of the revealed violations, the subject of control and supervision, not later than three working days from the date of delivery of the act on the results of the investigation, has the right to apply to the authorized body with an application for extension of the terms of elimination of the revealed violations.

7. In case of identification of the subject of control and supervision, who allowed violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan, measures shall be taken to bring persons to responsibility in the manner prescribed by the laws of the Republic of Kazakhstan

8. In case of provision of information on elimination of revealed violations or upon expiry of the terms for their elimination, an unscheduled inspection shall be conducted.

9. Grounds for invalidation of acts on appointment, extension of terms and results of investigation and (or) their revocation are non-compliance with the procedure for conducting investigations in the use of nuclear energy.

10. The results of the investigation, except for information constituting state secrets or other secrets protected by the laws of the Republic of Kazakhstan, shall be published within ten working days after the day of completion of the investigation on the Internet resource of the authorized body.

11. Appealing the act on the results of the investigation shall not suspend the execution of the act.

Footnote. Chapter 2 is added with Article 7-3 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 06.04.2024 No. 71-VIII (shall be enforced upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 3. TERMS AND PROCEDURE FOR CONDUCTING ACTIVITIES RELATED TO THE USE OF NUCLEAR ENERGY

Article 8. General terms of conducting activities related to the use of nuclear energy

1. Natural and legal persons engaged in activities related to the use of nuclear energy shall:

1) have a license for a relevant type of activity in the sphere of the use of nuclear energy;

2) ensure fit-for-purpose handling of nuclear facilities;

3) ensure that the design and operational characteristics and parameters of the nuclear facility comply with the requirements of nuclear, radiation and nuclear physical safety, control of specific goods and (or) the requirements of the non-proliferation regime of nuclear weapons;

4) have an organizational structure and system of internal documents ensuring compliance with the requirements for nuclear and radiation safety and nuclear security established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy;

5) have an organizational structure and system of internal documents ensuring compliance with the requirements to the accounting of nuclear materials in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy;

6) have an organizational structure and system of internal documents ensuring compliance with the requirements to the accounting of sources of ionizing radiation in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy;

7) ensure the accounting and control of nuclear materials and submit reports on their availability, movement and location to the authorized body;

8) ensure the accounting and control of sources of ionizing radiation and submit reports on their availability, movement and location to the authorized body;

9) inform the authorized body of any proposed changes in the systems, equipment, design and operational documentation of the nuclear installation related to ensuring nuclear, radiation or nuclear security;

10) inform the authorized body on accidents and incidents related to nuclear and radiation safety and nuclear security;

11) possess necessary organizational, financial, material and technical resources and have qualified personnel for the safe operation and maintenance of a nuclear installation throughout its life cycle;

12) provide for funds for decommissioning a nuclear installation, closing a burial site, for post-utilization, disposal of radioactive wastes, for curing effects of radiation accidents, compensation for harm to the life and health of people, to property of natural and legal persons and the environment;

13) obey the requirements for nuclear and radiation safety and nuclear security established by the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy;

14) record and analyze doses of radiation, to which personnel, admitted to nuclear and radiation-hazardous works related to the nuclear energy use, are exposed and ensure the enforcement of their rights to compensation;

15) train personnel involved in the handling of a nuclear facility, ensure their proficiency maintenance and timely certification.

2. Natural and legal persons operating nuclear facilities and (or) owners of such facilities shall have no right to transfer nuclear facilities to other natural and legal persons, who have no licenses for conducting a relevant type of activity in the use of nuclear energy.

3. In the event of termination of activities, natural and legal persons handling nuclear facilities are required, for safe cessation of activities, to take following measures:

1) to transfer nuclear materials and (or) sources of ionizing radiation to natural and legal persons handling nuclear facilities and having appropriate licenses for handling them;

2) to transfer radioactive wastes and (or) spent radionuclide sources to storage facilities or burial sites;

3) to transfer spent nuclear fuel to storage facilities or burial sites or to legal persons handling nuclear facilities and having appropriate licenses for handling nuclear materials;

4) to carry out environmental rehabilitation, reclamation of the territory, decontamination of equipment and premises contaminated through implementation of operations to be discontinued.

Footnote. Article 8 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 28.12.2022 № 173-VII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 9. Licensing of activities related to the use of nuclear energy

1. Licensing of activities related to the use of nuclear energy is carried out in accordance with this Law and legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications.

In the field of the use of atomic energy, licenses shall be issued for the following types of activities:

1) performance of works related to the stages of the life cycle of objects using atomic energy;

2) handling of nuclear materials;

3) handling of radioactive substances, devices and installations containing radioactive substances;

4) handling of devices and installations that generate ionizing radiation;

5) provision of services in the field of the use of atomic energy;

6) radioactive waste management;

7) transportation, including transit, of nuclear materials, radioactive substances, radioisotope sources of ionizing radiation, radioactive waste within the territory of the Republic of Kazakhstan;

8) activities in the territories of former nuclear test sites and other territories contaminated as a result of nuclear tests.

The license shall not be issued for the following activities:

1) handling of nuclear materials below the exemption level;

2) handling of radioactive substances, devices and installations containing radioactive substances, below the exemption level;

3) handling devices and installations that generate ionizing radiation below the exemption level.

2. The term for consideration of an application for a license and (or) annex to a license for the types of activities specified in subparagraphs 1), 2), 3), 4), 5), 6), 7) and 8) of part two of paragraph 1 of this Article, shall be determined in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications.

3. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect from 01.01.2021).

4. Appendix to a license contains special terms for the issue of a license specifying the type of devices, installations, materials, substances, wastes, which a licensee handles, from the list below:

1) installations for production of nuclear fuel and its components;

2) nuclear power plants;

3) research nuclear (atomic) reactors;

4) thermonuclear reactors;

5) installations for extraction and processing of natural uranium;

6) storage facilities for high-level radioactive waste;

7) storage facilities for intermediate-level radioactive waste;

8) storage facilities for low-level radioactive waste;

9) storage facilities for spent nuclear fuel;

10) storage facilities for radionuclide sources;

11) burial sites for high-level radioactive waste;

12) burial sites for intermediate-level radioactive waste;

13) burial sites for low-level radioactive waste;

14) burial sites for spent nuclear fuel;

15) burial sites for spent radionuclide sources;

16) nuclear materials with specification of isotopic composition;

17) radioactive substances;

18) radiopharmaceuticals;

19) neutron generators;

20) uranium-bearing substances;

21) thorium-bearing substances;

22) products of processing of natural uranium;

23) closed radionuclide sources with specification of activity;

24) high-level radioactive waste;

25) intermediate-level radioactive waste;

26) low-level radioactive waste;

27) radioisotope spectrometers, analyzers, sensors, meters;

28) X-ray spectrometers, analyzers, sensors, meters;

29) stationary radioisotope flaw detectors;

30) portable radioisotope flaw detectors;

31) stationary X-ray flaw detectors;

32) portable X-ray flaw detectors;

33) radioisotope installations for inspection of hand luggage, baggage, transport, materials, substances;

34) X-ray equipment for inspection of hand luggage, baggage, transport, materials, substances;

35) X-ray equipment for body search of a person;

36) electron accelerators with energy level up to 10 MeV;

37) electron accelerators with energy level above 10 MeV;

38) ion accelerators with energy level up to 2 MeV/nucleon;

39) ion accelerators with energy level above 2 MeV/nucleon;

40) charged particle medical accelerators;

41) general-purpose medical x-ray equipment;

42) medical dental x-ray equipment;

43) medical x-ray mammography units;

44) medical X-ray angiography equipment;

45) medical CT scanners;

46) medical radioisotope diagnostic equipment;

47) medical X-ray therapeutic equipment;

48) medical x-ray simulators;

49) medical gamma-therapy units.

4-1. The absence of the original documents when checking the applicant's compliance with the qualification or permit requirements before the issuance of a permit and (or) an annex to the permit shall be the basis for refusing to issue a permit and (or) an annex to the permit.

5. The validity of a license for activities related to the use of nuclear energy may be suspended for a period not exceeding six months in case of:

1) radiation accidents and/or incidents;

2) violation of the requirements for nuclear and (or) radiation safety and/or nuclear security, accounting of nuclear materials, sources of ionizing radiation, which were revealed through inspections;

3) discovery of unreliable information in the licensee’s materials submitted upon the receipt of the license;

4) in case of non-fulfilment of instructions to eliminate violations of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of the use of atomic energy within the established time limits.

6. In case of suspension of a license, the licensee continues to ensure nuclear and radiation safety and nuclear security.

7. A license shall be suspended or revoked in accordance with the procedure established by laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 9 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (refer to Article 2 for the enforcement procedure).

Article 10. Radiation hazard categories of installations

1. Nuclear, radiation, electrophysical installations are divided into four radiation hazard categories:

1) category 1 - installations, in case of an accident at which, radiation exposure of the population outside their sanitary protection zone is possible;

2) category 2 – installations, in case of an accident at which, radiation exposure is limited to their sanitary protection zones;

3) category 3 - installations, the radiation impact of which is limited to their site;

4) category 4 - installations, the radiation impact of which is limited only to work spaces or a workplace where operations related to the implementation of activities related to the use of nuclear energy are performed.

2. Natural and legal persons engaged in activities related to the use of nuclear energy and (or) owning installations shall set radiation hazard categories of nuclear, radiation, electrophysical installations in accordance with sanitary and epidemiological requirements to ensure radiation safety and the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy.

3. Only legal entities may own nuclear installations and radiation installations of 1st and 2nd categories of radiation hazard.

Footnote. Article 10 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 11. Hazard categories of radionuclide sources

1. To optimize radiation protection and ensure nuclear and radiation safety and nuclear security, radionuclide sources are divided into five hazard categories based on the ratio of the source activity to the threshold activity with dangerous effects on people:

1) category 1 - sources with the value of the ratio of activity to the threshold activity over 1000;

2) category 2 - sources with the value of the ratio of activity to the threshold activity from 10 to 1000;

3) category 3 - sources with the value of the ratio of activity to the threshold activity from 1 to 10;

4) category 4 - sources with the value of the ratio of activity to the threshold activity from 0.01 to 1;

5) category 5 - sources with the activity value above the exemption level and with the value of the ratio of activity to the threshold activity fewer than 0.01.

2. Values of the threshold activity for various radioisotopes are set by the authorized body.

Article 12. Construction of nuclear installations and burial sites

1. A decision on the construction and approving an area for the construction of nuclear installations and burial sites shall be made by the Government of the Republic of Kazakhstan with the consent of local representative bodies, in whose entrusted territory an installation or burial site is planned to be built, with account of:

1) the need in them to address economic problems of the country and its certain regions;

2) availability of required conditions for siting these facilities that meet the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy;

3) the absence of a threat to the security of the said facilities from civil and military facilities located nearby;

4) requirements set by the environmental legislation of the Republic of Kazakhstan;

5) possible social and economic consequences of the siting of these facilities for industrial, agricultural and social development of a region.

2. After taking a decision on the construction and the area of construction, work on the selection of a site for a nuclear installation or burial site shall be carried out.

3. A site for a nuclear installation or burial facility shall be selected with account of:

1) possible external natural or man-made impacts;

2) possible spread of radioactive substances;

3) possibility to prevent damage to the population and the environment as a result of operating a nuclear installation or burial site or as a result of incidents or accidents.

4. Designing, building and commissioning of a nuclear installation or a burial site shall be carried out in accordance with this Law and other laws of the Republic of Kazakhstan.

5. Design documents for the construction, reconstruction, decommissioning of nuclear installations and disposal facilities must undergo environmental and sanitary and epidemiological expertise.

6. Only legal persons may construct nuclear installations and burial sites.

7. In the event of a threat to national security, the Government of the Republic of Kazakhstan is entitled to take a decision to cancel the construction of a nuclear installation or burial site.

Footnote. Article 12 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 13. Nuclear security

1. Nuclear security shall be provided by an operator carrying out activities related to the use of nuclear energy.

2. In order to ensure nuclear security, physical protection of nuclear facilities is carried out, which shall ensure:

1) protection of a nuclear facility from unauthorized exemption, theft of nuclear materials or illegal seizure of a nuclear installation;

2) protection of nuclear facilities from subversion;

3) mitigating or minimizing radiological consequences of a possible subversive action at nuclear facilities.

3. Protection of nuclear facilities of radiation hazard categories 1 and 2 is carried out by specialized security units of internal affairs bodies.

Article 14. State accounting of nuclear materials and sources of ionizing radiation

1. Nuclear materials and sources of ionizing radiation are subject to state accounting in the manner established by the authorized body.

2. The state accounting of nuclear materials and sources of ionizing radiation provides exact information on the quantity of nuclear materials, sources of ionizing radiation, their movement and location in their handling.

3. Natural and legal persons handling nuclear facilities shall submit reports on availability, movement and location of nuclear materials and sources of ionizing radiation to the authorized body.

4. The authorized body shall analyze and verify the information received on the availability, movement and location of sources of ionizing radiation and add it to the register of sources of ionizing radiation.

Article 15. Export and import in the field of the use of nuclear energy

1. The export and import of nuclear and special non-nuclear materials, equipment, installations, technologies, sources of ionizing radiation, equipment and relevant dual-use goods and technologies, works, services related to their production shall be carried out on the basis of a one-time license of the central executive body carrying out state regulation in the field of control of specific goods, in agreement with the authorized body.

2. It is prohibited to export products or results of intellectual creative activity, if an exporter is credibly informed of the use of such products or results of intellectual creative activity for the development, creation, testing and supply of nuclear weapons or its components.

3. In order to meet the standards and requirements in the field of control of specific goods in the field of nuclear energy use, exporters create in-house control systems for specific goods in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of control of specific goods.

Footnote. Article 15 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.12.2022 № 173-VII (shall enter into force upon expiry of sixty calendar days after the day of its first official publication).

Article 16. Transportation of nuclear materials, radioactive substances and radioactive wastes

1. Transportation of nuclear materials, radioactive substances and radioactive wastes is carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan and international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

2. Transportation of nuclear materials, radioactive substances and radioactive waste shall include all operations and conditions that are associated with the manufacture and maintenance of transport packaging sets, as well as with the preparation, loading, dispatch, transportation, including transit storage, unloading and acceptance at the final destination of goods, including those related to emergencies.

3. The consignor, the carrier and the consignee are obliged to ensure compliance with the requirements for nuclear and radiation safety and nuclear security, as well as to create conditions required for safe transportation in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

4. Transportation of nuclear materials, radioactive substances and radioactive waste shall be carried out upon a license for the relevant activity in the sphere of the nuclear energy use.

5. Transportation of nuclear materials, radioactive substances and radioactive waste shall be carried out in transport packages, the design of which is approved by the authorized body with specification of the code and type of packaging of nuclear materials, radioactive substances and radioactive waste permitted for transportation, terms of transportation, number and date of registration, their lifetime.

Footnote. Article 16 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 17. Management of radioactive wastes and spent nuclear fuel

1. Radioactive wastes generated in the Republic of Kazakhstan shall be buried in such a way as to ensure radiation protection of the population and the environment for the entire period of time during which they may pose a potential hazard.

2. Natural and legal persons engaged in activities in the field of the nuclear energy use, which generates radioactive waste, are obliged to take measures to minimize them.

3. The safe disposal of spent nuclear fuel and radioactive waste should be provided for by the design and operational documentation as an obligatory stage of any type of activity leading to their formation.

4. Only legal persons shall be allowed to handle spent nuclear fuel.

5. Activities for the management of radioactive waste and spent nuclear fuel shall be carried out on the basis of a license.

6. The management of radioactive waste and (or) spent nuclear fuel must ensure compliance with nuclear and radiation safety and nuclear security requirements in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the nuclear energy use, as well as international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

7. Requirements of the Environmental Code of the Republic of Kazakhstan shall be observed in managing radioactive waste and spent nuclear fuel.

Footnote. Article 17 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 18. Implementation of activities at former nuclear test sites and in other territories contaminated as a result of nuclear tests

1. Activities at former nuclear test sites and in other territories contaminated as a result of nuclear tests shall be subject to licensing in accordance with this Law and the legislation of the Republic of Kazakhstan on permits and notifications.

2. Boundaries of the territories of former nuclear test sites and other territories contaminated as a result of nuclear tests shall be established with account of their radioactive contamination.

Article 19. Control over the use of materials containing natural radionuclides above exemption levels

1. Irradiation of personnel and the population, caused by the content of natural radionuclides above exemption levels in materials used in production not related to the nuclear energy use, shall not exceed hygienic standards approved by the state body in the field of sanitary and epidemiological welfare of the population.

2. State bodies of the Sanitary and Epidemiological Service carry out radiation monitoring in order to protect personnel and the population from excessive exposure to materials containing natural radionuclides above exemption levels.

Article 20. Qualification of nuclear facilities’ personnel

1. To ensure nuclear and radiation safety and nuclear security, emergency preparedness and response to nuclear and/or radiation accidents, personnel involved in the handling of nuclear facilities shall have appropriate qualification.

2. Personnel involved in the handling of nuclear facilities are divided into the following categories:

1) specialists – personnel including top managers, senior managers (heads of departments and sectors); junior managers (senior operators, technical service and technical support team leaders and their deputies); engineering and (or) scientific personnel, whose activities are related to the operation of a nuclear facility;

2) technicians – personnel including instrumentation technicians, radiation control technicians, chemical laboratory technicians, mechanic technicians, electrical technicians and electronic equipment technicians, and other specialized personnel involved in activities related to the operation of a nuclear installation ;

3) workers – personnel including welders, locksmiths, mechanics, electricians, machine operators and other qualified work personnel.

3. Personnel involved in the handling of nuclear facilities shall meet qualification requirements approved by the authorized body.

4. Natural and legal persons engaged in activities related to the use of nuclear energy are prohibited from allowing workers, not meeting qualification requirements and/or having medical contra-indications to the declared type of work, to work at nuclear facilities.

5. In order to maintain a proper professional level and meet the need to increase the knowledge and skills of personnel involved in the handling of nuclear facilities, natural and legal persons, carrying out activities related to the nuclear energy use, shall provide their training in accordance with the procedure set by the authorized body.

Article 21. Certification of nuclear facilities’ personnel

1. Personnel employed at nuclear facilities shall be certified in the manner determined by the authorized body for compliance with the level of their qualifications and professional training for the position held.

2. Certification of personnel is carried out to verify their knowledge of the standards of and requirements to nuclear and radiation safety, nuclear security, and also to assess their ability to make decisions in performing labor duties.

3. The authorized body certifies:

1) specialists, whose duties include direct management of an installation, provision of nuclear and radiation safety, nuclear security in the implementation of activities related to the nuclear energy use;

2) personnel of a nuclear installation whose duties include control over nuclear, radiation and nuclear security, accounting and control of nuclear materials, sources of ionizing radiation, radioactive waste;

3) personnel of a radiation, electrophysical installation, whose duties include monitoring of radiation safety, accounting and control of sources of ionizing radiation.

Other personnel shall be certified by individuals and legal entities carrying out activities in the field of the use of atomic energy, in accordance with the rules for attestation of personnel employed at nuclear facilities.

4. Types of personnel’s certification are as follows:

1) primary certification;

2) scheduled certification;

3) special certification;

4) recertification.

5. Primary certification of personnel shall be carried out within one month after an employee’s appointment to a position. Scheduled certification is held once every three years. Special certification shall be conducted in case of:

1) incidents at nuclear facilities – with regard to persons who allowed their occurrence;

2) violations of requirements to nuclear and/or radiation safety and/or nuclear security, accounting of nuclear materials, sources of ionizing radiation, which was discovered through inspections of the authorized body – with regard to persons who committed a violation;

3) taking a relevant decision by a natural or legal person engaged in activities related to the nuclear energy use.

Re-certification shall be appointed in the event of a negative result following the results of the primary or periodic, or extraordinary certification.

6. If an employee has received a negative conclusion based on the results of primary or periodic, or extraordinary certification, he/she shall be suspended from work until the results of re-certification are received in accordance with the labour legislation of the Republic of Kazakhstan.

An employment contract with an employee who has received a negative conclusion about the inconsistency of the position held or the work performed due to insufficient qualifications and professional training based on the results of re-certification shall be terminated in accordance with the labour legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 21 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 22. Decommissioning of installations, early decommissioning of a nuclear or radiation installation and closure of a burial site

1. At the stage of designing a nuclear installation or burial site, an operator develops a preliminary plan for decommissioning a nuclear installation or closing a burial site in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan on the nuclear energy use.

2. The preliminary decommissioning plan describes stages of decommissioning a nuclear installation or closing a burial site, methods for dismantling basic structures, estimating the cost and timing of work, the necessary resources, measures to ensure nuclear and radiation safety and nuclear security, basic norms and characteristics of a nuclear installation site after its decommissioning or a burial site after its closure.

3. In the course of operating a nuclear installation or a burial site, a preliminary decommissioning plan shall be revisited and updated with account of new technical and technological developments, changes in the requirements to nuclear and radiation safety and nuclear security, cost of work and required resources.

4. If a decision is taken to decommission a nuclear installation or close a burial site, the operator shall draw up a final plan for decommissioning with account of technologies, techniques, economic indicators available at that time, of requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy. The final decommissioning plan is the basis for the design and implementation of decommissioning a nuclear installation or closing a burial site.

5. An operator takes a decision to stop the operation of an installation independently at any stage of its life cycle. At the same time, the operator notifies the authorized body of the decision taken, the date of commencement and the timing of the decommissioning work. The operator ensures the completion of the decommissioning plan in full.

6. The decision on early decommissioning of a nuclear installation is made by the Government of the Republic of Kazakhstan upon the authorized body’s proposal in case of violation of the requirements to safe operation of a nuclear installation that has led or could lead to a nuclear and/or radiation accident and substantiated inability of the operator to ensure further safe operation of the nuclear installation.

7. The decision to close a burial site is taken by the Government of the Republic of Kazakhstan upon the authorized body’s proposal upon completion of measures for its closure. The authorized body’s proposal is based on the measures to close the burial site carried out by the operator, including:

1) reclamation of the territory contaminated through the operation of a burial site;

2) control measurements of the radiation situation at a burial site;

3) preparation of a documentation package with full description of the buried radioactive wastes, the burial site design, geotectonic, geological and geophysical characteristics of the burial site for sending it to the archive.

Article 23. Emergency preparedness and response

1. The national plan for addressing nuclear and radiation accidents shall be put into effect by a decision of the authorized body:

1) if effects of a nuclear or radiation accident have gone beyond the boundaries of the site of an emergency nuclear, radiation or electrophysical installation or there is a threat of it;

2) in case of transboundary nuclear or radiation accidents that have occurred in another state, but the effects of which extend to the territory of the Republic of Kazakhstan or there is a threat of it.

2. The national plan for addressing nuclear and radiation accidents specifies:

1) rights and obligations of central and local executive bodies of the Republic of Kazakhstan, and also of natural and legal persons in the event of a nuclear or radiation accident;

2) the operations procedures and management of preparedness and response activities to nuclear and radiation accidents;

3) coordination of actions of organizations and state bodies in the event of a nuclear or radiation accident and in remedial action.

3. Having received information on a nuclear or radiation accident, the authorized body shall immediately inform thereof, and also it shall inform the authorized body in the field of civil protection on introduction into effect of the national plan for addressing nuclear and radiation accidents.

4. Operators develop and approve plans for emergency response in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan. Plans for emergency response provide for the order of operations and actions in the event of a nuclear or radiation accident and for remedial action to minimize possible impact on personnel, population and the environment in accordance with the radiation hazard category of a nuclear, radiation or electrophysical installation.

5. Operators, at all stages of handling nuclear facilities, ensure implementation of emergency preparedness and response measures.

6. In case of transboundary accidents or incidents in the field of the nuclear energy use, the authorized body together with the authorized body in the field of civil protection shall take measures to notify and respond in accordance with international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan.

Chapter 4. EXAMINATION OF NUCLEAR SAFETY AND (OR) RADIATION SAFETY AND (OR) NUCLEAR SECURITY. ACCREDITATION OF ORGANIZATIONS PERFORMING EXAMINATION OF NUCLEAR SAFETY AND (OR) RADIATION SAFETY AND (OR) NUCLEAR SECURITY

Footnote. The heading of Chapter 4 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 24. The expertise in nuclear safety and (or) radiation safety and (or) nuclear security

1. Expertise in nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security shall be carried out to implement an independent assessment of the safety of nuclear installations, radiation installations of 1 and 2 categories of radiation hazard for the entire period during which they may pose a potential hazard.

2. Expertise in nuclear safety and (or) radiation safety and (or) nuclear security shall be repeated in case of changes in the systems, equipment, design and operational documentation of nuclear and radiation installations related to ensuring nuclear, radiation and (or) nuclear security.

The operating organization shall simultaneously notify in writing the authorized body and the expert organization that previously carried out the nuclear safety and (or) radiation safety and (or) nuclear safety review of the planned changes with the submission of design and operational documentation of the nuclear and radiation installation.

3. Examination of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security shall be carried out by organizations accredited in the authorized body for the implementation of this type of activity. Herewith, a person who is in close or inherent relationships with officials of the operating organization, as well as individuals who are in labour or other contractual relations with the operating organization may not act as an expert.

4. Documents for expert review of nuclear safety and (or) radiation safety and (or) nuclear security shall be submitted by the operating organization.

5. Based on the results of the expert review of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security, a conclusion shall be issued on the admissibility and possibility of deciding on the implementation of the object of expertise.

6. Obtaining a negative expert opinion shall not deprive the operating organization that has eliminated all the comments indicated in the expert opinion of the right to re-apply for an expert opinion.

7. Financing of the expertise of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security shall be carried out at the expense of the operating organization or other sources not prohibited by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 24 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication)

Article 25 Objects of expertise of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security

Subject to nuclear safety and (or) radiation safety and (or) nuclear security expertise shall be:

1) project documentation for the selection of sites for placement and construction of nuclear installations, radiation installations of 1 and 2 categories of radiation hazard;

2) design and operational documentation of nuclear installations, radiation installations of 1 and 2 categories of radiation hazard;

3) project documentation for the technical modernization of nuclear installations, radiation installations of 1 and 2 categories of radiation hazard;

4) design and operational documentation for the decommissioning of nuclear installations, and radiation installations of 1 and 2 categories of radiation hazard.

Footnote. Article 25 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 26 Accreditation of organizations carrying out an expert review of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security

Footnote. The heading of Article 26 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

1. The authorized body shall conduct accreditation of organizations that carry out an expert review of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security.

2. Accreditation certificate shall be issued based on the results of accreditation. The accreditation certificate is valid for three years. The accreditation certificate shall include the scope of accreditation, types of work in the field of accreditation, applied calculation techniques and software and hardware.

3. The organization carrying out nuclear expertise safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security, must have:

1) at least five years of practical experience in the field of accreditation or of activities directly related to accreditation;

2) qualified personnel capable of performing works in the relevant area of accreditation;

3) software and hardware and (or) calculation techniques for the performance of the claimed types of work.

4. Consideration of documents on accreditation is carried out by the authorized body within twenty working days from the date of their receipt.

5. An applicant may be refused accreditation, if:

1) submitted documents contain unreliable information;

2) submitted documents do not comply with the requirements established by the legislation of the Republic of Kazakhstan;

3) the qualification of the applicant’s personnel is inconsistent with the claimed area of accreditation;

4) there is discrepancy between calculation methods and software with the claimed area of accreditation;

5) there is a court decision prohibiting the engagement in claimed activities.

The decision to refuse accreditation may be appealed in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

6. Accredited organizations shall:

1) submit documentation related to the implementation of activities in the field of accreditation at the request of the authorized body;

2) not disclose confidential information received in the course of performance of the work, except for cases stipulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

7. The authorized body shall maintain a register of accredited organizations that carry out expert examination of nuclear safety and (or) radiation safety, and (or) nuclear security.

8. Excluded by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).
Footnote. Article 26 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 25.11.2019 No. 272-VI (shall be enforced upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 25.02.2021 No. 12-VII (shall come into effect upon the expiration of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 4-1. CIVIL LEGAL LIABILITY OF A NUCLEAR INSTALLATION OPERATOR OR A UNIFIED OPERATOR OF NUCLEAR INSTALLATIONS FOR CAUSING NUCLEAR DAMAGE AND ITS FINANCIAL SECURITY

Footnote. The law is supplemented by Chapter 4-1 in accordance with the Law of the Republic of Kazakhstan dated 14.05.2020 No. 329-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 26-1. Civil legal liability of a nuclear installation operator or a unified operator of nuclear installations for causing nuclear damage

1. Regardless of fault, the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations shall bear civil liability for causing nuclear damage, except for the cases provided for by this Law.

2. The operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations shall bear civil liability for causing nuclear damage based on evidence that such damage was caused by a nuclear incident related to nuclear material supplied and (or) produced at the operator's nuclear installation, and which occurred before the moment when another operator of a nuclear installation assumed responsibility for nuclear material in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan and (or) the terms of the agreement concluded between them.

If a nuclear incident is related to nuclear material supplied to a foreign legal entity located within the territory of a state that is not a party to international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan, on liability for nuclear damage, the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations shall bear civil legal liability until the nuclear material is unloaded from the vehicle in which it was delivered to the territory of the state of destination.

If a nuclear incident is associated with nuclear material supplied with the consent of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations from a foreign legal entity located within the territory of a state that is not a party to international treaties ratified by the Republic of Kazakhstan, on liability for nuclear damage, the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations shall bear civil liability after the loading of nuclear material onto a vehicle from the territory of the state of its export.

3. Civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations shall extend to the nuclear damage caused, regardless of the place of its infliction, except for the cases provided for by this Law.

4. If along with the nuclear damage caused, other losses cannot be separated from the losses caused by a nuclear incident, then such losses shall be recognized as nuclear damage and are subject to compensation by the operator of the nuclear installation or the unified operator of nuclear installations in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 26-2. Limit of civil legal liability of a nuclear installation operator or a unified operator of nuclear installations for causing nuclear damage

1. The limit of civil liability of a nuclear installation operator or a unified operator of nuclear installations for causing nuclear damage per one nuclear incident shall be:

1) one hundred and fifty million special drawing rights for nuclear installations belonging to the first category of radiation hazard;

2) five million special drawing rights for nuclear installations belonging to the second and third categories of radiation hazard.

2. Taking into account the type, composition, power and other technical parameters of nuclear installations, nuclear materials, radioactive waste, as well as their quantity, the Government of the Republic of Kazakhstan has the right to determine a different limit of civil liability for causing nuclear damage to the operator of a nuclear installation of the first category of radiation hazard, but not below the limit equivalent to five million special drawing rights.

Article 26-3. Financial provision of civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations for causing nuclear damage

1. The operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations shall be obliged to have financial security within the limits of civil liability established by Article 26-2 of this Law, except for nuclear installations that are under the jurisdiction of an authorized body.

The civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations concerning several nuclear installations located within the same site of their location may be represented by financial security, the amount of which is determined for one nuclear installation, based on the highest category of radiation hazard of nuclear installations.

2. Methods of financial provision of civil liability for causing nuclear damage shall be determined by the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations.

Financial security of civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations in the event of compensation for nuclear damage consists of insurance of civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations for nuclear damage or other security provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. A legal entity, including an insurer, that has provided financial security to a nuclear installation operator or a unified operator of nuclear installations within the limits of civil liability established by Article 26-2 of this Law, shall not be entitled to unilaterally suspend or terminate financial security without notifying it and the authorized body about it in writing not less than one hundred and fifty calendar days before the date of suspension or termination of financial security.

4. Verification of the availability of financial support for civil liability of a nuclear plant operator or a unified nuclear plant operator shall be carried out in accordance with Article 7 of this Law.

Footnote. Article 26-3 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 30.12.2021 № 95-VII (shall enter into force from 01.01.2023).

Article 26-4. Contract of insurance of civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations for causing nuclear damage

1. Insurance of civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations for causing nuclear damage shall be carried out in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, taking into account the specifics established by this Law.

2. A unified operator of nuclear installations shall have the right to insure the civil liability of a nuclear installation operator or a unified operator of nuclear installations for causing nuclear damage in respect of one or several nuclear installations.

3. The contract of insurance of civil liability of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations for inflicted nuclear damage must contain the following conditions:

1) the obligation of the insurer to make an insurance payment in the event of a nuclear incident, except for cases where nuclear damage arose as a result of an armed conflict, hostilities, civil war or insurrection, and was also caused in whole or in part as a result of intent or gross negligence of a physical and (or) legal persons in terms of payment of compensation for causing nuclear damage to such person;

2) refusal to transfer to the insurer, which is obliged to make or made the insurance payment, the rights of the insurant to compensation for losses (subrogation), except for the cases provided for by this Law;

3) the right of the beneficiary, the insured, as well as the authorized body, instead of the insured, to notify the insurer of the occurrence of an insured event;

4) the obligation to notify the insurer of the occurrence of an insured event no later than ten working days from the moment of its occurrence.

4. The sum insured under the civil liability insurance contract for nuclear damage, concluded with the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations in respect of all or several nuclear installations located within the same site of their location, shall be determined as for one nuclear installation, based on from the highest category of radiation hazard of nuclear installations.

5. The insurer shall not be released from making insurance payments if the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations has waived its right to claim against an individual or legal entity liable for losses indemnified by the insurer, or the exercise of this right has become impossible due to the fault of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations. nuclear facility operator.

Article 26-5. Limitation of actions

1. The limitation period for claims related to compensation for causing nuclear damage to human life or health shall be set at thirty years from the date of the nuclear incident. Claims filed after thirty years from the date of the onset of a nuclear incident shall be satisfied for the past time, but not more than for three years preceding the filing of a claim.

2. The limitation period for claims related to compensation for nuclear damage, including damage to the environment and losses of individuals and legal entities, as well as the costs of preventive measures, shall be set at ten years from the date of the nuclear incident.

Article 26-6. Recourse requirements

The operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations who bears civil liability for nuclear damage, or any other legal entity that has compensated for such damage in the manner of its financial security provided for by this Law, shall not have the right to claim back (recourse), except for the right regression:

1) provided for by a civil law contract;

2) to an individual guilty of causing nuclear damage.

Article 26-7. The procedure and grounds for the release of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations from civil liability for causing nuclear damage

1. The release of the operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations from civil liability for causing nuclear damage shall be carried out in a judicial proceeding.

2. An operator of a nuclear installation or a unified operator of nuclear installations shall be released from civil liability for causing nuclear damage if there is evidence that nuclear damage arose as a result of an armed conflict, hostilities, civil war or insurrection, and was also caused in whole or in part as a result of intent or gross negligence of an individual and (or) legal entity in terms of payment of compensation for causing nuclear damage to such person.

Chapter 5. FINAL PROVISIONS

Article 27. Liability for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy

Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan on the use of nuclear energy entails responsibility established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 28. Compensation for harm caused by improper handling of nuclear facilities

1. Damage caused to natural and legal persons as a result of improper handling of nuclear facilities shall be compensated for in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

2. Natural and legal persons guilty of improper handling of nuclear facilities shall compensate for damage to land, water, plant and animal life, including expenses for land reclamation and restoration of soil fertility, in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 29. Procedure for the enactment of this Law

1. This Law shall take effect ten calendar days after the day of its first official publication.

2. The Law of the Republic of Kazakhstan dated 14 April, 1997 "On use of nuclear energy" shall be considered to have lost force (Bulletin of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1997, № 7, Art. 83; 2004, № 23, Art. 142; 2007, № 1, Art. 4; № 2, Art. 18; № 8, Art. 52; 2009, № 18, Art. 84; 2010, № 5, Art. 23; 2011, № 1, Art. 2; 2012, № 15, Art. 97; 2014, № 1, Art. 4; № 10, Art. 52; № 19-I, 19-II, Art. 96; the Law of the Republic of Kazakhstan dated 29 October, 2015 " On Introduction of Amendments and Supplements to Some Legislative Acts of the Republic of Kazakhstan on Issues of entrepreneurship", published in the newspapers “Egemen Kazakhstan” and “Kazakhstanskaya Pravda” 3 November, 2015).

The President
of the Republic of Kazakhstan

N. NAZARBAYEV

Атом энергиясын пайдалану туралы