ИПС "Әділет"

2018 жылғы 12 тамызда Ақтауда жасалған Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенция ратификациялансын.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Н. НАЗАРБАЕВ

Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы
КОНВЕНЦИЯ

Бұдан әрі Тараптар деп аталатын осы Конвенцияның қатысушылары - Каспий теңізінің жағалауында орналасқан мемлекеттер - Әзербайжан Республикасы, Иран Ислам Республикасы, Қазақстан Республикасы, Ресей Федерациясы және Түрікменстан,

Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының және халықаралық құқықтың қағидаттары мен нормаларын негізге ала отырып,

Тараптар арасындағы ынтымақтастық, тату көршілік және өзара түсіністік ахуалын ескере отырып,

Тараптар арасындағы тату көршілік қарым-қатынастарды тереңдету және кеңейту ниетін басшылыққа ала отырып,

Тараптар үшін Каспий теңізінің өмірлік маңызды мәні бар екеніне және олар ғана Каспий теңізі мен оның ресурстарына қатысты егемендік құқықтарға ие екендігіне сүйене отырып,

Каспий теңізіне қатысты мәселелердің шешімі Тараптардың айрықша құзыретіне жататынын атап көрсете отырып,

Каспий теңізінің саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени маңызын тани отырып,

Каспий теңізінің сақталуы, өңірдің орнықты дамуы үшін қазіргі және болашақ ұрпақ алдындағы өз жауапкершілігін сезіне отырып,

осы Конвенция Тараптар арасындағы ынтымақтастықты дамытуға және нығайтуға ықпал ететініне,

Каспий теңізін бейбіт мақсаттарда пайдалануға, оның ресурстарын ұтымды пайдалануға, оның табиғи ортасын зерделеуге, қорғауға және сақтауға жәрдемдесетініне сенімді бола отырып,

Каспий теңізінде өзара тиімді экономикалық ынтымақтастықты дамыту үшін қолайлы жағдай жасауға ұмтыла отырып,

Каспий теңізі өңірінде орын алған геосаяси және ұлттық деңгейдегі өзгерістер мен процестерді, Тараптар арасындағы уағдаластықтарды және осыған байланысты - Каспий теңізінің құқықтық режимін жетілдіру қажеттігін ескере отырып,

төмендегілер туралы уағдаласты:

1-бап

Осы Конвенцияның мақсаттары үшін төмендегі терминдер мынаны білдіреді:

"Каспий теңізі" - куәландырылған көшірмелері осы Конвенцияға қоса берілген және оның ажырамас бөлігі болып табылатын Ресей Федерациясы Қорғаныс министрлігінің Навигация және мұхиттану бас басқармасының, Санкт-Петербург қаласы, 1998 жылы басып шығарылған, нөмірі 31003, 17.04.1997 жылғы архивтік басылымдағы; 1999 жылы басып шығарылған, нөмірі 31004, 04.07.1998 жылғы архивтік басылымдағы; 1998 жылы басып шығарылған, нөмірі 31005, 16.11.1996 жылғы архивтік басылымдағы, 1:750 000 масштабты теңіз навигациялық карталарына жағалаулары түсірілген Тараптардың құрлықтық аумақтарымен қоршалған су айдыны.

"Бастапқы сызық" - бастапқы қалыпты және тік сызықтардан тұратын сызық.

"Бастапқы қалыпты сызық" - Каспий маңындағы мемлекеттер ресми түрде таныған ірі масштабты карталарда көрсетілген, Каспий маңындағы мемлекеттің материктік бөлігінде немесе оның аралдарында орналасқан, 1977 жылғы Балтық биіктіктер жүйесінің Кронштад футштогының нөліне қатысты минус 28,0 метр белгісіндегі Каспий теңізінің орташа көпжылдық деңгейінің сызығы.

"Бастапқы тік сызықтар" - жағалаулардың тиісті нүктелерін байланыстыратын және жағалау сызығы ирелеңдеген немесе жағалау бойлығы және оған тікелей жақын аралдар тізбегі бар жерлерде бастапқы сызықты құрайтын тік сызықтар.

Бастапқы тік сызықтарды белгілеу әдістемесі барлық Тараптар арасындағы жеке келісіммен айқындалады.

Егер жағалау мемлекетінде ішкі суларды белгілеу бөлігінде көрінеу тиімсіз жағдайда қалдыратын жағалау конфигурациясы бар болса, онда бұл мән-жай барлық бес Тараптың келісіміне қол жеткізу мақсатында көрсетілген әдістемемен жұмыста ескерілетін болады.

"Ішкі сулар" - бастапқы сызықтардан жағалау жағына қарай орналасқан сулар.

"Аумақтық сулар" - жағалау мемлекетінің егемендігі қолданылатын теңіз белдеуі.

"Балық аулау аймағы" - жағалау мемлекеті су биологиялық ресурстары кәсіпшілігіне айрықша құқыққа ие болатын теңіз белдеуі.

"Ортақ су кеңістігі" - балық аулау аймақтарының сыртқы шегінде орналасқан және барлық Тараптардың пайдалануындағы акватория бөлігі.

"Сектор" - су түбі және жер қойнауы ресурстарын игеруге байланысты жер қойнауын пайдалану және басқа да құқыққа сыйымды шаруашылық-экономикалық қызмет мақсатында Тараптар арасында аражігі ажыратылған су түбі мен жер қойнауы учаскелері.

"Су биологиялық ресурстары" - балықтар, молюскалар, шаян тәрізділер, сұтқоректілер және су жануарлары мен өсімдіктерінің басқа да түрлері.

"Бірлескен су биологиялық ресурстары" - басқарылуын Тараптармен бірлесіп жүзеге асырылатын су биологиялық ресурстары.

"Кәсіпшілік" - мақсаты су биологиялық ресурстарын өз табиғи мекендеу ортасынан алу болып табылатын кез келген қызмет түрі.

"Әскери кеме" - Тараптардың қандай да бірінің қарулы күштеріне тиесілі, осындай кемелердің Тарап ұлтын ерекшелейтін сыртқы белгілері бар, осы Тарап үкіметінің қызметінде тұрған және тегі әскери қызметшілердің тиісті тізіміне немесе оған баламалы құжатқа енгізілген офицердің қол астындағы және тұрақты әскери тәртіпке бағынатын экипажы бар кеме.

"Каспий теңізінің экологиялық жүйесі" - Каспий теңізі мен теңіздің жақындығы әсер ететін құрлық шегінде ауа, су және адамды қоса алғанда, биологиялық организмдердің өзара іс-қимыл жасасатын құрамдастары.

"Ластану" - адамның Каспий теңізінің экологиялық жүйесіне тікелей немесе жанама түрде, оның ішінде жерүсті көздерінен биологиялық ресурстар мен теңіздегі тіршілікке зиян, адам денсаулығына қауіп сияқты қатерлі салдарға әкеп соғатын немесе әкеп соғуы мүмкін, теңіздегі қызметке, оның ішінде су биологиялық ресурстарының кәсіпшілігі мен теңізді пайдаланудың басқа да құқыққа сыйымды түрлеріне кедергі жасайтын, пайдаланылатын теңіз суының сапасын төмендететін және демалыс жағдайын нашарлататын заттарды, организмдерді немесе энергияны енгізуі.

2-бап

1. Осы Конвенцияға сәйкес Тараптар Каспий теңізінде егемендікті, егемендік және айрықша құқықтарды іске асырады, сондай-ақ юрисдикцияны жүзеге асырады.

2. Осы Конвенцияда Тараптардың Каспий теңізінің суын, су түбін, жер қойнауын, табиғи ресурстарын және теңіз үстіндегі әуе кеңістігін қоса алғанда, Каспий теңізін пайдалануға қатысты құқықтары мен міндеттемелері айқындалады және реттеледі.

3-бап

Тараптардың Каспий теңізіндегі қызметі мынадай:

1) мемлекеттердің егемендігін, аумақтық тұтастығын, тәуелсіздігін, егемендік теңдігін құрметтеу, күш немесе күшпен қорқытуды қолданбау, өзара құрмет, ынтымақтастық, бір-бірінің ішкі істеріне араласпау;

2) Каспий теңізін бейбіт мақсаттарда пайдалану, оны бейбітшілік, тату көршілік, достық және ынтымақтастық аймағына айналдыру, Каспий теңізіне байланысты барлық мәселелерді бейбіт жолдармен шешу;

3) Каспий өңірінде қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету;

4) Тараптардың Каспий теңізіндегі қару-жарақтарының тұрақты теңгерімін қамтамасыз ету, барлық Тараптың мүдделерін ескере отырып, ақылға қонымды жеткіліктілік шегінде әскери құрылысты жүзеге асыру, бір-бірінің қауіпсіздігіне нұқсан келтірмеу;

5) өңірлік қауіпсіздік пен тұрақтылықты нығайту бойынша ортақ күш-жігерлерге сәйкес, оның ішінде барлық Тараптар арасында жасалған халықаралық шарттарға сәйкес болжамдылық және ашықтық рухында әскери қызмет саласындағы келісілген сенім шараларын сақтау;

6) Каспий теңізінде Тараптарға тиесілі емес қарулы күштердің болмауы;

7) қандай да бір Тараптың өз аумағын басқа мемлекеттерге Тараптардың кез келгеніне қарсы басқыншылық және басқа да әскери іс-қимылдар жасауға ұсынбауы;

8) жағалау мемлекеттерінің егемендік және айрықша құқықтары және осыған байланысты олар Тараптар айқындаған қызмет түрлеріне қатысты белгілеген қағидалар сақталған кезде, әрбір Тараптың аумақтық суларының сыртқы шектерінен тыс теңізде жүзу еркіндігі;

9) теңізде жүзу қауіпсіздігін қамтамасыз ету;

10) халықаралық сауда мен экономикалық дамуды кеңейту мақсатында транзит Тарапының заңды мүдделерін ескере отырып, халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормалары және тиісті Тараптардың уағдаластықтары негізінде Каспий теңізінен басқа теңіздерге, Әлемдік мұхитқа еркін шығу және олардан еркін қайтып кіру құқығы;

11) Каспий теңізінде жүзуді, оған кіруді/одан шығуды тек Тараптардың әрқайсысының туы астындағы кемелермен ғана жүзеге асыру;

12) бірлескен су биологиялық ресурстарының өсімін молайту және олардың пайдаланылуын реттеу бойынша келісілген нормалар мен қағидаларды қолдану;

13) ластануға жол берген Тараптың Каспий теңізінің экологиялық жүйесіне келтірілген нұқсан үшін жауапкершілігі;

14) Каспий теңізінің табиғи ортасын қорғау, оның биологиялық ресурстарын сақтау, қалпына келтіру және ұтымды пайдалану;

15) Каспий теңізінің экологиясы, биологиялық ресурстарын сақтау және пайдалану салаларында ғылыми зерттеулер жүргізуге жәрдемдесу;

16) Халықаралық азаматтық авиация ұйымының қағидаларына сәйкес азаматтық әуе кемелерінің ұшу еркіндігі;

17) жағалау мемлекеттерінің егемендік және айрықша құқықтары, сондай-ақ осыған байланысты олар зерттеулердің айқындалған түрлеріне қатысты белгілеген қағидалар сақталған кезде, Тараптар келіскен құқықтық нормаларға сәйкес әрбір Тараптың аумақтық суларынан тыс теңізде ғылыми зерттеулерді жүргізу қағидаттары негізінде жүзеге асырылады.

4-бап

Осы Конвенцияға және онымен үйлесетін Тараптардың жекелеген келісімдеріне және олардың ұлттық заңнамасына сәйкес Тараптар Каспий теңізінде кеме қатынасы, кәсіпшілік, су биологиялық ресурстарын пайдалану және қорғау, оның су түбі мен жер қойнауының ресурстарын барлау және әзірлеу мақсатындағы қызметтерді, сондай-ақ өзге де қызмет түрлерін жүзеге асырады.

5-бап

Каспий теңізінің акваториясы ішкі сулар, аумақтық сулар, балық аулайтын аймақтар және ортақ су кеңістігі болып бөлінеді.

6-бап

Әрбір Тараптың егемендігі оның құрлық аумағы мен ішкі суларының шегінен тыс аумақтық сулар деп аталатын жанасып жатқан теңіз белдеуіне, сол сияқты оның су түбі мен жер қойнауына, сондай-ақ оның үстіндегі әуе кеңістігіне қолданылады.

7-бап

1. Әрбір Тарап осы Конвенцияға сәйкес айқындалған бастапқы сызықтардан өлшенетін, ені 15 теңіз милінен аспайтын, аумақтық суларды белгілейді.

2. Әрбір нүктесі бастапқы сызықтың ең жақын нүктесінен аумақтық сулардың еніне тең қашықтықта жатқан сызық аумақтық сулардың сыртқы шекарасы болып табылады.

Аумақтық сулардың сыртқы шекарасын айқындау мақсаттары үшін порт жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылатын, теңізге неғұрлым шығып тұрған тұрақты порт құрылысжайлары жағалаудың бір бөлігі ретінде қарастырылады. Жағалау қондырғылары мен жасанды аралдар тұрақты порт құрылысжайлары болып есептелмейді.

Аумақтық сулардың сыртқы шекарасы мемлекеттік шекара болып табылады.

3. Жағалаулары шектес мемлекеттер арасында ішкі және аумақтық сулардың аражігін ажырату халықаралық құқық қағидаттары мен нормаларын ескере отырып, олардың арасындағы уағдаластық бойынша жүзеге асырылады.

8-бап

1. Каспий теңізінің су түбі мен жер қойнауын секторларға бөлу іргелес және қарсы жатқан мемлекеттердің жер қойнауын пайдалануға және су түбі мен жер қойнауының ресурстарын игеруге байланысты құқыққа сыйымды басқа да шаруашылық-экономикалық қызметке егемендік құқықтарын іске асыру мақсатында, халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормалары ескеріле отырып, олардың уағдаластықтары бойынша жүзеге асырылады.

2. Жағалау мемлекетінің өз секторы шегінде жасанды аралдарды, қондырғылар мен құрылысжайларды салуға, сондай-ақ олардың құрылуына, қолданылуына және пайдаланылуына рұқсат беруге және оларды реттеуге айрықша құқығы бар. Жағалау мемлекеті кеме қатынасының, сондай-ақ жасанды аралдардың, қондырғылар мен құрылысжайлардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында қажет деп танылған жерде жасанды аралдардың, қондырғылар мен құрылысжайлардың айналасында аймақтарды белгілей алады. Қауіпсіздік аймақтарының ені осындай жасанды аралдардың, қондырғылар мен құрылысжайлардың сыртқы шетінің әрбір нүктесінен өлшенетін 500 метрден артық созылып жатпайды.

Мұндай құрылысжайлардың географиялық координаттары және қауіпсіздік аймақтарының контурлары барлық Тараптарға хабарлануға тиіс.

3. Барлық кемелер осы қауіпсіздік аймақтарын құрметтеуге тиіс.

4. Осы баптың 1-тармағына сәйкес жағалау мемлекетінің егемендік құқықтарын жүзеге асыруы басқа Тараптардың осы Конвенцияда көзделген құқықтары мен бостандығына қысым жасауға әкеп соқпауы немесе олардың жүзеге асырылуына өзін-өзі ақтамайтын кедергі жасалуына алып келмеуге тиіс.

9-бап

1. Әрбір Тарап аумақтық суларға іргелес, ені 10 теңіз милі болатын балық аулау аймағын белгілейді.

Жағалаулары шектес мемлекеттер арасында балық аулау аймақтарының аражігін ажырату халықаралық құқықтың қағидаттары мен нормаларын ескере отырып, олардың арасындағы уағдаластықтар бойынша жүзеге асырылады.

2. Өзінің балық аулау аймағында әрбір Тарап осы Конвенцияға, оның негізінде қабылданған Тараптардың жекелеген келісімдеріне және өзінің ұлттық заңнамасына сәйкес су биологиялық ресурстары кәсіпшілігін жүзеге асыруда айрықша құқыққа ие.

3. Тараптар осы Конвенцияның және халықаралық тетіктердің негізінде Каспий теңізіндегі бірлескен су биологиялық ресурстарын жалпы жол берілетін аулануын бірлесіп айқындайды және оны ұлттық квоталарға бөледі.

4. Егер Тараптардың бірінің жалпы жол берілетін аулаудағы өз квотасын игеруге мүмкіндігі болмаса, ол ұлттық заңнамаға сәйкес екіжақты келісімдер жасасу және басқа уағдаластық арқылы басқа Тараптарға өзінің жалпы жол берілетін аулаудағы квотасының қалдығына қолжетімділік бере алады.

5. Каспий теңізіндегі бірлескен су биологиялық ресурстары кәсіпшілігінің тәртібі мен шарттары барлық Тараптар арасындағы жеке келісімге сәйкес айқындалады.

10-бап

1. Тараптар туларының астындағы кемелер Тараптардың аумақтық суларының сыртқы шегінен тыс теңізде жүзу еркіндігін пайдаланады. Теңізде жүзу еркіндігі Тараптардың осы Конвенцияда айқындалған егемендік және айрықша құқықтарына нұқсан келтірмей, осы Конвенцияның ережелеріне және онымен үйлесімді Тараптардың жекелеген келісімдеріне сәйкес жүзеге асырылады.

2. Әрбір Тарап басқа Тараптардың тулары астындағы, жүк, жолаушылар және багаж тасымалдауды, сүйретіп жүзуді, сондай-ақ құтқару операцияларын жүзеге асыратын кемелерге осындай ұлттық кемелеріне Каспий теңізіндегі өз порттарына еркін кіруге, оларды жүктерді тиеу мен түсіру, жолаушыларды отырғызу және түсіру үшін пайдалану, кеме алымдары мен басқа да порттық алымдарды төлеуге және кеме қатынасы мен қалыпты коммерциялық операцияларды іске асыруға арналған көрсетілетін қызметтерді пайдалануға қатысты ұсынатындай қарым-қатынас ұсынады.

3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген режим Каспий теңізіндегі Тараптар туларының астындағы кемелер үшін ашық порттарға қолданылады.

4. Тараптар Каспий теңізінен басқа теңіздерге, Әлемдік мұхитқа еркін шығу және олардан еркін қайтып кіру құқығына ие. Осы мақсатта Тараптар транзит Тараптар аумақтары арқылы барлық көлік құралдарымен транзит еркіндігін пайдаланады.

Осындай қолжетімділікті жүзеге асыру тәртібі мен шарттары мүдделі Тараптар мен транзит Тараптары арасында екіжақты келісімдер арқылы, ал ондай келісімдер болмаған жағдайда, транзит Тарапының заңнамасы негізінде келісіледі.

Транзит Тарапының өз аумағына өзінің толық егемендігін жүзеге асыруда Тараптар үшін осы тармақта көзделген құқықтар мен мүмкіндіктер транзит Тарапының заңды мүдделеріне ешқандай да қысымшылық жасамауын қамтамасыз ету үшін қажетті барлық шараларды қабылдауға құқығы бар.

11-бап

1. Тараптар туларының астындағы кемелер:

a) ішкі суларға кірмей немесе ішкі сулар шегінен тыс рейдте немесе порттық құрылысжай жанында тұрмай, аумақтық суларды кесіп өту;

немесе

b) ішкі суларға кіру немесе олардан шығу немесе сондай рейдте не осындай порттық құрылысжай жанында тұру мақсатында аумақтық сулар арқылы өтуді жүзеге асыра алады.

2. Әскери кемелердің, сүңгуір қайықтар мен басқа да су асты көлік құралдарының аумақтық сулар арқылы өтуінің тәртібі мен шарттары ту мемлекеті мен жағалау мемлекеті арасындағы келісімдер негізінде, ал ондай келісімдер болмаған жағдайда, жағалау мемлекетінің заңнамасы негізінде айқындалады.

Егер әскери кеменің аумақтық суларға кіруі еңсерілмейтін күштің немесе зілзаланың салдарынан немесе зілзалаға ұшыраған адамдарға, теңіз және әуе кемелеріне көмек көрсету үшін қажет болса, аумақтық суларға жақындаған кезде әскери кеменің командирі жағалау мемлекетіне тиісті хабарлама береді, ал кіру жағалау мемлекетімен келісу арқылы кеме командирі айқындаған маршрут бойынша жүзеге асырылады. Көрсетілген мән-жайлардың әсері тоқтатылғаннан кейін әскери кеме тиісті аумақтық сулардан дереу кетеді.

Еңсерілмейтін күштің немесе зілзаланың салдарынан немесе зілзалаға ұшыраған адамдарға, теңіз және әуе кемелеріне көмек көрсету үшін әскери кемелердің ішкі суларға кіруінің тәртібі мен шарттары ту мемлекеті мен жағалау мемлекеті арасындағы келісімдер негізінде, ал ондай келісімдер болмаған жағдайда, жағалау мемлекетінің заңнамасы негізінде айқындалады.

3. Аумақтық сулар арқылы өту жағалау мемлекетінің бейбіт өмірін, ізгі тәртібін немесе қауіпсіздігін бұзбауға тиіс. Аумақтық сулар арқылы өту үздіксіз және жылдам болуға тиіс. Мұндай өту осы Конвенцияға сәйкес орындалуға тиіс.

4. Бұған тиісті рұқсаты болған немесе бұл еңсерілмейтін күштің немесе зілзаланың салдарынан немесе зілзалаға ұшыраған адамдарға, теңіз және әуе кемелеріне көмек көрсету үшін қажет болған жағдайларды қоспағанда, осы баптың 2-тармағында белгіленген шарттар мен тәртіпке сәйкес аумақтық сулар арқылы өтуді жүзеге асыратын бір Тараптың әскери кемелерінің, сүңгуір қайықтарымен және басқа да су асты көлік құралдарының басқа Тараптың аумақтық сулары шегінде порттарға кіруге және зәкір тастап тұруға құқығы жоқ.

5. Бір Тараптың сүңгуір қайықтары және басқа да су асты көлік құралдары басқа Тараптың аумақтық суларында су бетінде жүзуі және өз туын көтеруі тиіс.

6. Егер аумақтық сулар арқылы өту кезінде мына қызмет түрлерінің кез келгені жүзеге асырылса, ол жағалау мемлекетінің бейбітшілігін, ізгі тәртібін немесе қауіпсіздігін бұзатын болып есептеледі:

a) жағалау мемлекетінің егемендігіне, аумақтық тұтастығына немесе саяси тәуелсіздігіне қарсы немесе Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысындағы халықаралық құқық қағидаттарын бұза отырып, қандай да бір басқа түрде күш қаупі не оны қолдану;

b) кез келген маневрлер немесе кез келген түрдегі қару қолданылған оқу-жаттығулар;

c) жағалау мемлекетінің қорғанысына немесе қауіпсіздігіне нұқсан келтіре отырып, ақпаратты жинауға бағытталған кез келген акт;

d) жағалау мемлекетінің қорғанысына немесе қауіпсіздігіне қол сұғушылық жасау мақсатындағы насихаттаудың кез келген актісі;

е) кез келген ұшу аппаратын немесе әскери құрылғыны әуеге көтеру, қондыру немесе бортқа қабылдау және оны басқару;

f) кез келген әскери құрылғыны суға, судың астына түсіру немесе бортқа алу және оларды басқару;

g) жағалау мемлекетінің кеден, фискальдық, иммиграциялық немесе санитариялық заңдарына және қағидаларына қарамастан, кез келген тауарды немесе валютаны тиеу және түсіру, кез келген адамды отырғызу және түсіру;

һ) осы Конвенцияға қарамастан, әдейі және қатты ластанудың кез келген актісі;

і) кез келген балық аулау қызметі;

j) зерттеу немесе гидрографиялық қызметті жүргізу;

k) жағалау мемлекетінің кез келген байланыс жүйелерінің немесе кез келген басқа құрылыстарының немесе қондырғыларының жұмыс істеуіне кедергі жасауға бағытталған кез келген акт;

l) аумақтық сулар арқылы өтуге ешқандай тікелей қатысы жоқ кез келген басқа қызмет.

7. Тарап осы бапта аталған шарттарды бұзумен жүзеге асырылатын аумақтық сулар арқылы өтуге жол бермеу үшін қажетті шараларды өзінің аумақтық суларында қабылдай алады.

8. Тарап осы Конвенцияның ережелеріне және басқа да халықаралық құқық нормаларына сәйкес аумақтық сулар арқылы өтуге, оның ішінде барлық төмендегі мәселелерге немесе олардың кейбіреулеріне қатысты заңдар мен қағидаларды қабылдай алады:

a) кеме қатынасының қауіпсіздігі және кемелер қозғалысын реттеу;

b) навигациялық құралдар мен жабдықты, сондай-ақ басқа құрылыстарды немесе қондырғыларды қорғау;

c) кабельдер мен құбырларды қорғау;

d) теңіздің биологиялық ресурстарын сақтау;

е) жағалау мемлекетінің балық аулау заңдарын және қағидаларын бұзушылыққа жол бермеу;

f) жағалау мемлекетінің қоршаған ортасын сақтау және оның ластануына жол бермеу, оны қысқарту және бақылауда ұстау;

g) теңіздегі ғылыми зерттеулер мен гидрографиялық түсірулер;

һ) жағалау мемлекетінің кеден, фискалдық, иммиграциялық немесе санитариялық заңдары мен қағидаларын бұзушылыққа жол бермеу;

і) ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

9. Тарап аумақтық сулар арқылы өтуге қатысты барлық заңдар мен қағидаларды тиісті түрде жариялайды.

10. Тараптар туларының астындағы кемелер аумақтық сулардан өтуді жүзеге асыра отырып, осындай өтуге қатысты жағалау мемлекетінің барлық заңдары мен қағидаларын сақтайды.

11. Әрбір Тарап қажет болған жағдайда және кеме қатынасының қауіпсіздігін ескере отырып, аумақтық сулар арқылы өтуді жүзеге асыратын басқа Тараптар туларының астындағы кемелерден аумақтық сулар арқылы кемелердің өтуін реттеу үшін ол белгілеуі немесе алдын ала ұйғаруы мүмкін теңіз дәліздері мен қозғалысты бөлу схемаларын пайдалануды талап ете алады.

12. Ішкі суларға бағыт ұстайтын немесе ішкі сулардың шегінен тыс порттық құрылыстарды пайдаланатын кемелерге қатысты жағалау мемлекеті де бұл кемелердің ішкі суларға жіберілуіне және порттық құрылыстардың пайдалануына негіз болатын шарттарды кез келген бұзудың алдын алу үшін қажетті шаралар қабылдауға құқығы бар.

13. Тарап басқа Тараптар туларының астындағы кемелерге қатысты нысаны немесе мәні бойынша кемсітушіліксіз, егер мұндай тоқтата тұру оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін айтарлықтай маңызды болса, өзінің аумақтық суларындағы белгілі бір аудандардан өтуді уақытша тоқтата алады.

Мұндай тоқтата тұру тек бұл туралы тиісінше хабарланғаннан кейін ғана қолданыла бастайды.

14. Егер коммерциялық емес мақсаттарда пайдаланылатын әскери корабль не мемлекеттік кеме жағалау мемлекетінің аумақтық сулар арқылы өтуге қатысты заңдары мен қағидаларын сақтамаса және оларды сақтау туралы оған жолданған кез келген талапты елемесе, Тарап одан дереу оның аумақтық суларынан кетуін талап ете алады.

15. Ту Тарапы басқа Тарапқа қандай да әскери корабльдің немесе коммерциялық емес мақсаттарда пайдаланылатын басқа мемлекеттік кеменің жағалау мемлекетінің аумақтық сулардан өтуге, кіруге және зәкірге қоюға қатысты заңдары мен қағидаларын немесе осы Конвенцияның ережелерін немесе басқа халықаралық құқық нормаларын сақтамауы нәтижесінде келтірілген кез келген залал немесе шығын үшін халықаралық жауаптылықта болады.

16. Тарап, осы Конвенцияның не оған сәйкес қабылданған заңдар мен қағидалардың негізінде әрекет жасаған жағдайларды қоспағанда, басқа Тараптар туларының астындағы кемелердің өзінің аумақтық сулары арқылы өтуіне кедергі жасамауы тиіс. Оның ішінде Тарап:

а) басқа Тараптар туларының астындағы кемелерге практикада олардың аумақтық сулар арқылы өту құқығынан негізсіз айыруға немесе осы құқықты бұзуға әкелетін талаптарды қоюға;

немесе

b) басқа Тараптар туларының астындағы кемелерге қатысты немесе кез келген мемлекетке, одан немесе оның атынан жүктерді тасымалдайтын кемелерге қатысты не нысаны бойынша, не мәні бойынша кемсітушілікке жол бермеуге тиіс.

Тарап оның аумақтық суларындағы кеме қатынасы үшін оған белгілі кез келген қауіп туралы тиісті түрде хабарлайды.

12-бап

1. Әрбір Тарап Каспий теңізінің акваториясында өз туының астындағы кемелерге қатысты юрисдикцияны жүзеге асырады.

2. Әрбір Тарап өзінің секторы шегінде жасанды аралдар, қондырғылар, құрылыстар, өзінің су асты кабельдері мен құбырларына қатысты юрисдикцияны жүзеге асырады.

3. Әрбір Тарап өз егемендігін, жер қойнауын пайдалануға және су түбі мен жер қойнауы ресурстарын игерумен байланысты басқа да заңды шаруашылық-экономикалық қызметке егемендік құқықтарды, су биологиялық ресурстары кәсіпшілігіне айрықша құқықтарын жүзеге асыру үшін, сондай-ақ оларды сақтап қалу және оларды өзінің балық аулау аймағында басқару мақсаттарында басқа Тараптардың кемелеріне қатысты оның заңдары мен қағидаларының сақталуын қамтамасыз ету үшін қажет болуы мүмкін қарап-тексеруді, инспекциялауды, ізін суытпай қудалауды, ұстап алуды, қамаққа алуды және сот талқылауын қоса алғанда, шараларды қолдана алады.

Осы тармақта көрсетілген шаралардың қолданылуы негізделген болуға тиіс. Мұндай шаралар негізсіз қолданылған жағдайда кемеге келтірілген кез келген залал мен шығындар өтеледі.

Қарап-тексеру, инспекциялау, ізін суытпай қудалау, ұстап алу сияқты шараларды мемлекеттік қызметте тұратынын және осы мақсатқа уәкілетті екенін куәландыратын анық тану белгілері бар әскери корабльдердегі немесе әскери ұшу аппараттарындағы не басқа кемелердегі немесе ұшу аппараттарындағы Тараптардың құзыретті мемлекеттік органдарының өкілдері жүзеге асыруы мүмкін.

4. Осы Конвенцияның 11-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, бұл Конвенцияда ештеңе коммерциялық емес мақсаттарда қолданылатын әскери корабльдердің және мемлекеттік кемелердің иммунитетін қозғамайды.

13-бап

1. Әрбір Тарап өз егемендігін жүзеге асыру үшін өзінің аумақтық суларында теңізде ғылыми зерттеулерді реттеудің, рұқсат берудің және жүргізудің айрықша құқығы бар. Тараптар туларының астындағы кемелер басқа Тараптың аумақтық сулары шегінде тек оның жазбаша рұқсатымен және ол белгілеген шарттарда ғана теңізде ғылыми зерттеулер жүргізе алады.

2. Әрбір Тарап өзінің юрисдикциясын жүзеге асыру үшін өзінің балық аулау аймағында су биологиялық ресурстарымен байланысты және өзінің секторында су түбі және жер қойнауы ресурстарын барлаумен және игерумен байланысты теңізде ғылыми зерттеулерді реттеуге, рұқсат беруге және жүргізуге айрықша құқығы бар. Тараптар туларының астындағы кемелер осындай зерттеулерді басқа Тараптың балық аулау аймағында және секторында тек оның жазбаша рұқсаты негізінде және ол белгілеген шарттармен жүргізе алады.

3. Рұқсаттар берудің тәртібі мен шарттарын әрбір Тарап өзінің ұлттық заңнамасына сәйкес айқындайды және басқа Тараптардың назарына тиісті түрде жеткізеді.

4. Осы баптың 1, 2-тармақтарына сәйкес теңізде ғылыми зерттеулерді жүргізуге рұқсат беру туралы шешімді қабылдау кезінде ақталмаған кідірістер немесе бас тартулар болмауы тиіс.

5. Осы бапта жазылған теңіздегі ғылыми зерттеулер жөніндегі қызмет Тараптар өздерінің осы Конвенцияда көзделген егемендік және айрықша құқықтарын жүзеге асыру үшін жүргізетін қызметіне ақталмаған кедергілер келтірмейді.

6. Теңізде ғылыми зерттеулер жүргізетін Тарап осы баптың 1, 2-тармақтарына сәйкес теңізде зерттеулер жүргізуге рұқсат берген Тарапқа зерттеулерге, әсіресе бұл іс жүзінде мүмкін болғанда, бірақ рұқсат берген Тараптың ғалымдарына ешбір сыйақы төлеусіз және оның зерттеулерді өткізу бойынша шығыстарды төлеуге қатысуға міндеттемесінсіз зерттеу кемелерінің бортында қатысуға немесе осы зерттеулерде өкілдік етуге құқығын қамтамасыз етеді.

7. Осы баптың 1, 2-тармақтарына сәйкес теңізде ғылыми зерттеулер жүргізетін Тарап осындай зерттеулер жүргізуге рұқсат берген Тарапқа теңіздегі ғылыми зерттеулер аяқталғаннан кейін нәтижелер мен қорытындыларды, сондай-ақ осындай зерттеулер шеңберінде алынған барлық деректер мен үлгілерге қолжетімділікті ұсынады.

8. Тараптың өзінің аумақтық суларында теңіздегі ғылыми зерттеулер бойынша жүргізіліп жатқан кез келген қызметті тоқтата тұруды немесе тоқтатуды талап етуге құқығы бар.

9. Осы баптың 2-тармағына сәйкес жүзеге асырылатын теңіздегі ғылыми зерттеулерді жүргізуге рұқсат берген Тараптың мынадай:

a) зерттеу қызметі ол өзінің рұқсатын негіздеген мәлімделген ақпаратқа сәйкес жүргізілмеген;

b) зерттеу қызметі ол белгілеген шарттар бұзыла отырып жүргізілген;

c) зерттеу жобасын жүзеге асыру кезінде осы баптың кез келген ережелері сақталмаған;

d) осындай тоқтата тұру немесе тоқтату оның қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін айтарлықтай маңызды болған жағдайлардың бірінде оларды тоқтата тұруды және тоқтатуды талап етуге құқығы бар.

10. Тараптар туларының астындағы кемелердің осы баптың 2, 3-тармақтары сақталған кезде аумақтық сулардың шегінен тыс теңізде ғылыми зерттеулер жүргізуге құқығы бар.

11. Екіжақты және көпжақты теңіздегі ғылыми зерттеулер мүдделі Тараптардың уағдаластығы бойынша жүргізіледі.

14-бап

1. Тараптар Каспий теңізінің түбі арқылы су асты кабельдері мен құбыржолдарды төсей алады.

2. Тараптардың жобалары, Каспий теңізінің теңіз ортасын қорғау жөніндегі негіздемелік конвенцияны және оған тиісті хаттамаларды қоса алғанда, өздері қатысушылары болып табылатын халықаралық шарттарда бекітілген экологиялық талаптар мен стандарттарға сәйкес келген жағдайда олар Каспий теңізінің түбі арқылы су асты магистральдық құбыржолдарды төсеуі мүмкін.

3. Су асты кабельдері мен құбыржолдарды төсеу үшін трассаны айқындау су түбінің секторы арқылы су асты кабелі немесе құбыржолдар өткізілуі тиіс Тараптың келісімімен жүзеге асырылады.

4. Зәкірге қою, су түбіне жететін аулау құралдарымен балық аулау, су асты және су түбіндегі тереңдету жұмыстары мен бос қойылған шынжыр зәкірмен жүзуге жол берілмейтін су асты кабельдері мен құбыржолдар трассаларының өту аудандарының географиялық координаттары секторлары арқылы төселген жағалау мемлекеті барлық Тараптарға хабарлануға тиіс.

15-бап

1. Тараптар Каспий теңізінің экологиялық жүйесі мен оның барлық компоненттерін қорғауға және сақтауға міндеттенеді.

2. Тараптар Каспий теңізінің биологиялық әралуандығын сақтау, биологиялық ресурстарын қорғау, қалпына келтіру, тұрақты және ұтымды пайдалану, кез келген көзден Каспий теңізінің ластануына жол бермеу, оны азайту және оған бақылауды қамтамасыз ету мақсатында өз бетінше немесе бірлесіп барлық қажетті шараларды қабылдайды және ынтымақтасады.

3. Каспий теңізінің биологиялық әралуандығына нұқсан келтіретін әрекетке тыйым салынады.

4. Тараптар Каспий теңізінің экологиялық жүйесіне келтірілген нұқсан үшін халықаралық құқық нормаларына сәйкес жауаптылықта болады.

16-бап

Тараптардың осы Конвенцияның қатысушылары болып табылмайтын мемлекеттердің жеке және заңды тұлғаларымен, сондай-ақ халықаралық ұйымдармен Каспий теңізіндегі ынтымақтастығы осы Конвенцияның ережелеріне сәйкес жүзеге асырылады.

17-бап

Тараптар халықаралық терроризмге қарсы және оны қаржыландыруға, қарудың, есірткі, психотроптық заттар мен олардың прекурсорларының заңсыз айналымына, браконьерлікке қарсы іс-қимыл жасау, теңіз арқылы көшіп-қонушыларды заңсыз әкелудің, сондай-ақ Каспий теңізіндегі өзге қылмыстардың алдын алу және жолын кесу мақсаттарында өзара іс-қимыл жасайды.

18-бап

1. Осы Конвенцияның ережелері барлық Тараптардың уағдаластығы бойынша өзгертілуі немесе толықтырылуы мүмкін.

2. Осы Конвенцияға өзгерістер мен толықтырулар оның ажырамас бөлігі болып табылады және Депозитарий олардың күшіне енуі үшін қажетті мемлекетішілік рәсімдерді Тараптардың орындағаны туралы бесінші жазбаша хабарламаны алған күннен бастап күшіне енетін жеке хаттамалармен ресімделеді.

19-бап

Тараптар Конвенцияны тиімді орындау және Каспий теңізіндегі ынтымақтастыққа шолу жасау мақсаттарында жағалау мемлекеттерінің бірінде рәсімнің келісілген қағидаларына сәйкес, әдеттегідей, жылына кемінде бір рет кезекпен өткізілетін сыртқы істер министрліктерінің қамқорлығындағы жоғары деңгейдегі бесжақты тұрақты консультациялардың тетігін құрады.

20-бап

Осы Конвенция қатысушылары болып табылатын Тараптардың басқа халықаралық шарттардан туындайтын құқықтары мен міндеттемелерін қозғамайды.

21-бап

1. Осы Конвенцияны түсіндірумен және қолданумен байланысты келіспеушіліктер мен дауларды Тараптар консультациялар мен келіссөздер арқылы шешеді.

2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес келісімге қол жеткізу мүмкін болмайтын, осы Конвенцияны түсіндіруге немесе қолдануға қатысты Тараптар арасындағы кез келген дау, Тараптардың таңдауы бойынша халықаралық құқықта көзделген дауларды бейбіт жолмен шешудің басқа құралдарымен реттелуге берілуі мүмкін.

22-бап

Осы Конвенция ратификациялауға жатады. Ратификациялау грамоталары Конвенция Депозитарийінің функциясын орындайтын Қазақстан Республикасына сақтауға тапсырылады. Осы Конвенция Депозитарий бесінші ратификациялау грамотасын алған күннен бастап күшіне енеді.

23-бап

1. Депозитарий Тараптарды әрбір ратификациялау грамотасын сақтауға тапсыру күні және Конвенцияның күшіне ену күні туралы, сондай-ақ оған өзгерістер мен толықтырулардың күшіне ену күні туралы хабардар етеді.

2. Депозитарий осы Конвенцияны Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарғысының 102-бабына сәйкес тіркейді.

24-бап

Осы Конвенция өзінің сипатына қарай мерзімсіз болып табылады.

2018 жылғы 12 тамызда Ақтау қаласында бір төлнұсқа данада әзербайжан, қазақ, орыс, түрікмен, парсы және ағылшын тілдерінде жасалған әрі барлық мәтіндер бірдей теңтүпнұсқалы болып табылады.

Келіспеушіліктер туындаған жағдайда Тараптар ағылшын тіліндегі мәтінге жүгінетін болады.

Төлнұсқа данасы Депозитарийге сақтауға тапсырылады. Депозитарий осы Конвенцияның куәландырылған көшірмелерін барлық Тараптарға жолдайды.

ӘЗЕРБАЙЖАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҮШІН

ИРАН ИСЛАМ РЕСПУБЛИКАСЫ ҮШІН

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҮШІН

РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫ ҮШІН

ТҮРІКМЕНСТАН ҮШІН

РҚАО-ның ескертпесі!
Бұдан әрі Келісімнің әзербайжан, түрікмен, парсы және ағылшын тілдеріндегі мәтіні берілген.

ПРЕСС-РЕЛИЗ

Ратифицировать Конвенцию о правовом статусе Каспийского моря, совершенную в Актау 12 августа 2018 года.

Президент
Республики Казахстан

Н. НАЗАРБАЕВ

Конвенция о правовом статусе Каспийского моря

Участники настоящей Конвенции - государства, расположенные на побережье Каспийского моря, - Азербайджанская Республика, Исламская Республика Иран, Республика Казахстан, Российская Федерация и Туркменистан, далее именуемые Сторонами,

основываясь на принципах и нормах Устава Организации Объединенных Наций и международного права,

учитывая климат сотрудничества, добрососедства и взаимопонимания между Сторонами,

руководствуясь желанием углублять и расширять добрососедские отношения между Сторонами,

исходя из того, что Каспийское море имеет для Сторон жизненно важное значение и только они обладают суверенными правами в отношении Каспийского моря и его ресурсов,

подчеркивая, что решение вопросов, касающихся Каспийского моря, относится к исключительной компетенции Сторон,

признавая политическое, экономическое, социальное и культурное значение Каспийского моря,

сознавая свою ответственность перед нынешним и будущими поколениями за сохранение Каспийского моря, устойчивое развитие региона,

убежденные в том, что настоящая Конвенция будет способствовать развитию и укреплению сотрудничества между Сторонами, содействовать использованию Каспийского моря в мирных целях, рациональному использованию его ресурсов, изучению, защите и сохранению его природной среды,

стремясь создать благоприятные условия для развития взаимовыгодного экономического сотрудничества на Каспийском море,

учитывая произошедшие в регионе Каспийского моря изменения и процессы на геополитическом и национальном уровнях, имеющиеся договоренности между Сторонами и в связи с этим - необходимость совершенствования правового режима Каспийского моря,

договорились о нижеследующем:

Статья 1

Для целей настоящей Конвенции нижеследующие термины означают:

"Каспийское море" - окруженный сухопутными территориями Сторон водоем, берега которого нанесены на морские навигационные карты масштаба 1:750 000 Главного управления навигации и океанографии Министерства обороны Российской Федерации, город Санкт-Петербург, номер 31003, архивное издание 17.04.1997 года, отпечатано в 1998 году; номер 31004, архивное издание 04.07.1998 года, отпечатано в 1999 году; номер 31005, архивное издание 16.11.1996 года, отпечатано в 1998 году, заверенные копии которых прилагаются к настоящей Конвенции и являются ее неотъемлемой частью.

"Исходная линия" - линия, состоящая из нормальных и прямых исходных линий.

"Нормальная исходная линия" - линия среднемноголетнего уровня Каспийского моря на отметке минус 28,0 метров относительно нуля Кронштадтского футштока Балтийской системы высот 1977 года, расположенная на материковой части прикаспийского государства или на его островах, указанная на официально признанных прикаспийским государством картах крупного масштаба.

"Прямые исходные линии" - прямые линии, соединяющие соответствующие точки берегов и образующие исходную линию в местах, где береговая линия извилиста или где имеется вдоль берега и в непосредственной близости к нему цепь островов.

Методика установления прямых исходных линий определяется отдельным соглашением между всеми Сторонами.

Если прибрежное государство имеет конфигурацию побережья, ставящую его в заведомо невыгодное положение в части установления внутренних вод, то данное обстоятельство будет учтено в работе над указанной методикой в целях достижения согласия всех пяти Сторон.

"Внутренние воды" - воды, расположенные в сторону берега от исходных линий.

"Территориальные воды" - морской пояс, на который распространяется суверенитет прибрежного государства.

"Рыболовная зона" - морской пояс, в котором прибрежное государство обладает исключительным правом на промысел водных биологических ресурсов.

"Общее водное пространство" - часть акватории, расположенная за внешними пределами рыболовных зон и находящаяся в пользовании всех Сторон.

"Сектор" - участки дна и недр, разграниченные между Сторонами в целях недропользования и другой правомерной хозяйственно-экономической деятельности, связанной с освоением ресурсов дна и недр.

"Водные биологические ресурсы" - рыбы, моллюски, ракообразные, млекопитающие и другие виды водных животных и растений.

"Совместные водные биологические ресурсы" - водные биологические ресурсы, управление которыми осуществляется Сторонами совместно.

"Промысел" - любой вид деятельности, целью которой является изъятие водных биологических ресурсов из естественной среды их обитания.

"Военный корабль" - судно, принадлежащее к вооруженным силам какой-либо из Сторон, имеющее внешние знаки, отличающие такие суда ее национальности, находящееся под командованием офицера, который состоит на службе правительства данной Стороны и фамилия которого занесена в соответствующий список военнослужащих или эквивалентный ему документ, и имеющее экипаж, подчиненный регулярной военной дисциплине.

"Экологическая система Каспийского моря" - взаимодействующие компоненты воздуха, воды и биологических организмов, включая человека, в пределах Каспийского моря и суши, находящейся под воздействием близости моря.

"Загрязнение" - привнесение человеком прямо или косвенно веществ, организмов или энергии в экологическую систему Каспийского моря, в том числе из наземных источников, которые приводят или могут привести к таким пагубным последствиям, как вред биологическим ресурсам и жизни в море, опасность для здоровья человека, создают помехи для деятельности на море, в том числе для промысла водных биологических ресурсов и других правомерных видов использования моря, снижают качество используемой морской воды и ухудшают условия отдыха.

Статья 2

1. В соответствии с настоящей Конвенцией Стороны реализуют суверенитет, суверенные и исключительные права, а также осуществляют юрисдикцию в Каспийском море.

2. Настоящей Конвенцией определяются и регулируются права и обязательства Сторон в отношении использования Каспийского моря, включая его воды, дно, недра, природные ресурсы и воздушное пространство над морем.

Статья 3

Деятельность Сторон на Каспийском море будет осуществляться на основе принципов:

1) уважения суверенитета, территориальной целостности, независимости, суверенного равенства государств, неприменения силы или угрозы силой, взаимного уважения, сотрудничества, невмешательства во внутренние дела друг друга;

2) использования Каспийского моря в мирных целях, превращения его в зону мира, добрососедства, дружбы и сотрудничества, решения всех вопросов, связанных с Каспийским морем, мирными средствами;

3) обеспечения безопасности и стабильности в Каспийском регионе;

4) обеспечения стабильного баланса вооружений Сторон на Каспийском море, осуществления военного строительства в пределах разумной достаточности с учетом интересов всех Сторон, ненанесения ущерба безопасности друг друга;

5) соблюдения согласованных мер доверия в сфере военной деятельности в духе предсказуемости и транспарентности в соответствии с общими усилиями по упрочению региональной безопасности и стабильности, в том числе в соответствии с заключенными между всеми Сторонами международными договорами;

6) неприсутствия на Каспийском море вооруженных сил, не принадлежащих Сторонам;

7) непредоставления какой-либо Стороной своей территории другим государствам для совершения агрессии и других военных действий против любой из Сторон;

8) свободы мореплавания за внешними пределами территориальных вод каждой Стороны при соблюдении суверенных и исключительных прав прибрежных государств и установленных ими в этой связи правил в отношении определенных Сторонами видов деятельности;

9) обеспечения безопасности мореплавания;

10) права на свободный доступ из Каспийского моря к другим морям, Мировому океану и обратно на основе общепризнанных принципов и норм международного права и договоренностей соответствующих Сторон с учетом законных интересов Стороны транзита в целях расширения международной торговли и экономического развития;

11) осуществления плавания в Каспийском море, прохода в/из него исключительно судами под флагом каждой из Сторон;

12) применения согласованных норм и правил по воспроизводству и регулированию использования совместных водных биологических ресурсов;

13) ответственности Стороны, допускающей загрязнение, за ущерб, причиненный экологической системе Каспийского моря;

14) охраны природной среды Каспийского моря, сохранения, восстановления и рационального использования его биологических ресурсов;

15) содействия проведению научных исследований в области экологии, сохранения и использования биологических ресурсов Каспийского моря;

16) свободы полетов гражданских воздушных судов в соответствии с правилами Международной организации гражданской авиации;

17) проведения морских научных исследований за пределами территориальных вод каждой Стороны в соответствии с согласованными Сторонами правовыми нормами при соблюдении суверенных и исключительных прав прибрежных государств, а также установленных ими в этой связи правил в отношении определенных видов исследований.

Статья 4

Стороны осуществляют деятельность в Каспийском море в целях судоходства, промысла, использования и охраны водных биологических ресурсов, разведки и разработки ресурсов его дна и недр, а также иные виды деятельности в соответствии с настоящей Конвенцией, совместимыми с ней отдельными соглашениями Сторон и их национальным законодательством.

Статья 5

Акватория Каспийского моря разграничивается на внутренние воды, территориальные воды, рыболовные зоны и общее водное пространство.

Статья 6

Суверенитет каждой Стороны распространяется за пределы ее сухопутной территории и внутренних вод на примыкающий морской пояс, называемый территориальными водами, равно как на его дно и недра, а также на воздушное пространство над ним.

Статья 7

1. Каждая Сторона устанавливает территориальные воды, не превышающие по ширине 15 морских миль, отмеряемых от исходных линий, определенных в соответствии с настоящей Конвенцией.

2. Внешней границей территориальных вод является линия, каждая точка которой находится от ближайшей точки исходной линии на расстоянии, равном ширине территориальных вод.

Для целей определения внешней границы территориальных вод наиболее выдающиеся в море постоянные портовые сооружения, которые являются составной частью системы порта, рассматриваются как часть берега. Прибрежные установки и искусственные острова не считаются постоянными портовыми сооружениями.

Внешняя граница территориальных вод является государственной границей.

3. Разграничение внутренних и территориальных вод между государствами со смежными побережьями осуществляется по договоренности между ними с учетом принципов и норм международного права.

Статья 8

1. Разграничение дна и недр Каспийского моря на секторы осуществляется по договоренности сопредельных и противолежащих государств с учетом общепризнанных принципов и норм международного права в целях реализации их суверенных прав на недропользование и на другую правомерную хозяйственно-экономическую деятельность, связанную с освоением ресурсов дна и недр.

2. Прибрежное государство имеет исключительное право сооружать, а также разрешать и регулировать создание, эксплуатацию и использование искусственных островов, установок и сооружений в пределах своего сектора. Прибрежное государство может устанавливать вокруг искусственных островов, установок и сооружений, где это будет признано необходимым, зоны в целях обеспечения безопасности как судоходства, так и искусственных островов, установок и сооружений. Ширина зон безопасности не будет простираться более чем на 500 метров, отмеряемых от каждой точки внешнего края таких искусственных островов, установок и сооружений.

Географические координаты таких сооружений и контуры зон безопасности должны быть сообщены всем Сторонам.

3. Все суда должны уважать эти зоны безопасности.

4. Осуществление суверенных прав прибрежного государства в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи не должно приводить к ущемлению прав и свобод других Сторон, предусмотренных в настоящей Конвенции, или приводить к неоправданным помехам их осуществлению.

Статья 9

1. Каждая Сторона устанавливает рыболовную зону шириной 10 морских миль, прилегающую к территориальным водам.

Разграничение рыболовных зон между государствами со смежными побережьями осуществляется по договоренности между ними с учетом принципов и норм международного права.

2. В своей рыболовной зоне каждая Сторона обладает исключительным правом на осуществление промысла водных биологических ресурсов в соответствии с настоящей Конвенцией, принятыми на ее основе отдельными соглашениями Сторон и со своим национальным законодательством.

3. Стороны на основе настоящей Конвенции и международных механизмов совместно определяют общий допустимый улов совместных водных биологических ресурсов в Каспийском море и распределяют его на национальные квоты.

4. Если одна из Сторон не имеет возможности освоить свою квоту в общем допустимом улове, она путем заключения двусторонних соглашений и других договоренностей в соответствии с национальным законодательством может предоставить другим Сторонам доступ к остаткам своей квоты в общем допустимом улове.

5. Порядок и условия промысла совместных водных биологических ресурсов в Каспийском море определяются в соответствии с отдельным соглашением между всеми Сторонами.

Статья 10

1. Суда под флагами Сторон пользуются свободой мореплавания за внешними пределами территориальных вод Сторон. Свобода мореплавания осуществляется в соответствии с положениями настоящей Конвенции и совместимыми с ней отдельными соглашениями Сторон без ущерба для суверенных и исключительных прав Сторон, определенных в настоящей Конвенции.

2. Каждая Сторона предоставляет судам под флагами других Сторон, осуществляющим перевозку грузов, пассажиров и багажа, буксировку, а также спасательные операции, такое же обращение, какое она предоставляет таким национальным судам в отношении свободного доступа в свои порты на Каспийском море, их использования для погрузки и выгрузки грузов, посадки и высадки пассажиров, уплаты корабельных и других портовых сборов и использования услуг, предназначенных для судоходства и осуществления обычных коммерческих операций.

3. Режим, указанный в пункте 2 настоящей статьи, распространяется на порты на Каспийском море, открытые для судов под флагами Сторон.

4. Стороны имеют право на свободный доступ из Каспийского моряк другим морям, Мировому океану и от них. С этой целью Стороны пользуются свободой транзита через территории Сторон транзита всеми транспортными средствами.

Порядок и условия осуществления такого доступа согласовываются между заинтересованными Сторонами и Сторонами транзита посредством двусторонних соглашений, а в случае отсутствия таких соглашений - на основе законодательства Стороны транзита.

Стороны транзита в осуществление своего полного суверенитета над своей территорией имеют право принимать все меры, необходимые для обеспечения того, чтобы права и возможности, предусмотренные в настоящем пункте для Сторон, никоим образом не ущемляли законных интересов Стороны транзита.

Статья 11

1. Суда под флагами Сторон могут осуществлять проход через территориальные воды с целью:

a) пересечь эти воды, не заходя во внутренние воды или не становясь на рейде или у портового сооружения за пределами внутренних вод;

или

b) пройти во внутренние воды или выйти из них или стать на таком рейде или у такого портового сооружения.

2. Порядок и условия прохода военных кораблей, подводных лодок и других подводных транспортных средств через территориальные воды определяются на основе соглашений между государством флага и прибрежным государством, а в случае отсутствия таких соглашений - на основе законодательства прибрежного государства.

В случае, если заход военного корабля в территориальные воды необходим вследствие непреодолимой силы или бедствия или для оказания помощи лицам, морским и воздушным судам, терпящим бедствие, при подходе к территориальным водам командир военного корабля подает соответствующее уведомление прибрежному государству, а заход осуществляется по маршруту, определяемому командиром корабля по согласованию с прибрежным государством. После прекращения действия указанных обстоятельств военный корабль незамедлительно покидает соответствующие территориальные воды.

Порядок и условия захода военных кораблей во внутренние воды вследствие непреодолимой силы или бедствия или для оказания помощи лицам, морским и воздушным судам, терпящим бедствие, определяется на основе соглашений между государством флага и прибрежным государством, а в случае отсутствия таких соглашений - на основе законодательства прибрежного государства.

3. Проход через территориальные воды не должен нарушать мир, добрый порядок или безопасность прибрежного государства. Проход через территориальные воды должен быть непрерывным и быстрым. Такой проход должен совершаться в соответствии с настоящей Конвенцией.

4. Военные корабли, подводные лодки и другие подводные транспортные средства одной Стороны, осуществляющие проход через территориальные воды в соответствии с условиями и порядком, установленными в пункте 2 настоящей статьи, не имеют права захода в порты и постановки на якорь в пределах территориальных вод другой Стороны за исключением случаев, когда на это имеется соответствующее разрешение, или это необходимо вследствие непреодолимой силы или бедствия, или для оказания помощи лицам, морским и воздушным судам, терпящим бедствие.

5. Подводные лодки и другие подводные транспортные средства одной Стороны в территориальных водах другой Стороны должны следовать на поверхности и поднимать свой флаг.

6. Проход через территориальные воды считается нарушающим мир, добрый порядок или безопасность прибрежного государства, если при его совершении осуществляется любой из следующих видов деятельности:

a) угроза силой или ее применение против суверенитета, территориальной целостности или политической независимости прибрежного государства или каким-либо другим образом в нарушение принципов международного права, воплощенных в Уставе Организации Объединенных Наций;

b) любые маневры или учения с оружием любого вида;

c) любой акт, направленный на сбор информации в ущерб обороне или безопасности прибрежного государства;

d) любой акт пропаганды, имеющий целью посягательство на оборону или безопасность прибрежного государства;

e) подъем в воздух, посадка или принятие на борт любого летательного аппарата или военного устройства и управление им;

f) спуск на воду, под воду или принятие на борт любого военного устройства и управление им;

g) погрузка или выгрузка любого товара или валюты, посадка или высадка любого лица вопреки таможенным, фискальным, иммиграционным или санитарным законам и правилам прибрежного государства;

h) любой акт преднамеренного и серьезного загрязнения вопреки настоящей Конвенции;

i) любая рыболовная деятельность;

j) проведение исследовательской или гидрографической деятельности;

k) любой акт, направленный на создание помех функционированию любых систем связи или любых других сооружений или установок прибрежного государства;

l) любая другая деятельность, не имеющая прямого отношения к проходу через территориальные воды.

7. Сторона может принимать в своих территориальных водах меры, необходимые для недопущения прохода через территориальные воды, осуществляемого с нарушением условий, упомянутых в настоящей статье.

8. Сторона может принимать в соответствии с положениями настоящей Конвенции и другими нормами международного права законы и правила, относящиеся к проходу через территориальные воды, в том числе в отношении всех нижеследующих вопросов или некоторых из них:

a) безопасности судоходства и регулирования движения судов;

b) защиты навигационных средств и оборудования, а также других сооружений или установок;

c) защиты кабелей и трубопроводов;

d) сохранения биологических ресурсов моря;

e) предотвращения нарушения рыболовных законов и правил прибрежного государства;

f) сохранения окружающей среды прибрежного государства и предотвращения, сокращения и сохранения под контролем ее загрязнения;

g) морских научных исследований и гидрографических съемок;

h) предотвращения нарушения таможенных, фискальных, иммиграционных или санитарных законов и правил прибрежного государства;

i) обеспечения национальной безопасности.

9. Сторона должным образом опубликовывает все законы и правила, относящиеся к проходу через территориальные воды.

10. Суда под флагами Сторон, осуществляя проход через территориальные воды, соблюдают все законы и правила прибрежного государства, относящиеся к такому проходу.

11. Каждая Сторона в случае необходимости и с учетом безопасности судоходства может потребовать от судов под флагами других Сторон, осуществляющих проход через территориальные воды, пользоваться такими морскими коридорами и схемами разделения движения, которые она может установить или предписать для регулирования прохода судов через территориальные воды.

12. В отношении судов, направляющихся во внутренние воды или использующих портовые сооружения за пределами внутренних вод, прибрежное государство имеет также право принимать необходимые меры для предупреждения любого нарушения условий, на которых эти суда допускаются во внутренние воды и используют портовые сооружения.

13. Сторона может без дискриминации по форме или по существу в отношении судов под флагами других Сторон временно приостанавливать в определенных районах своих территориальных вод осуществление прохода, если такое приостановление существенно важно для обеспечения ее безопасности.

Такое приостановление начинает действовать только после надлежащего оповещения о нем.

14. Если военный корабль либо государственное судно, эксплуатируемое в некоммерческих целях, не соблюдает законы и правила прибрежного государства, касающиеся прохода через территориальные воды, и игнорирует любое обращенное к нему требование об их соблюдении, Сторона может потребовать от него немедленно покинуть ее территориальные воды.

15. Сторона флага несет международную ответственность за любой ущерб или убытки, причиненные другой Стороне в результате несоблюдения каким-либо военным кораблем или другим государственным судном, эксплуатируемым в некоммерческих целях, законов и правил прибрежного государства, касающихся прохода через территориальные воды, захода в них и постановки на якорь, или положений настоящей Конвенции, или других норм международного права.

16. Сторона не должна препятствовать осуществлению прохода судов под флагами других Сторон через свои территориальные воды, за исключением случаев, когда она действует так на основании настоящей Конвенции либо законов и правил, принятых в соответствии с ней. В том числе Сторона не должна:

a) предъявлять к судам под флагами других Сторон требования, которые на практике сводятся к необоснованному лишению их права прохода через территориальные воды или нарушению этого права;

или

b) допускать дискриминацию ни по форме, ни по существу в отношении судов под флагами других Сторон или в отношении судов, перевозящих грузы в любое государство, из него или от его имени.

Сторона надлежащим образом оповещает о любой известной ей опасности для судоходства в ее территориальных водах.

Статья 12

1. Каждая Сторона осуществляет юрисдикцию в отношении судов под своим флагом в акватории Каспийского моря.

2. Каждая Сторона в пределах своего сектора осуществляет юрисдикцию в отношении искусственных островов, установок, сооружений, своих подводных кабелей и трубопроводов.

3. Каждая Сторона в осуществление своего суверенитета, суверенных прав на недропользование и другую правомерную хозяйственно-экономическую деятельность, связанную с освоением ресурсов дна и недр, исключительных прав на промысел водных биологических ресурсов, а также в целях их сохранения и управления ими в своей рыболовной зоне может принимать меры в отношении судов других Сторон, включая досмотр, инспекцию, преследование по горячим следам, задержание, арест и судебное разбирательство, которые могут быть необходимы для обеспечения соблюдения ее законов и правил.

Применение указанных в настоящем пункте мер должно быть обоснованным. В случае необоснованного применения таких мер судну возмещаются любые причиненные убытки и ущерб.

Такие меры, как досмотр, инспекция, преследование по горячим следам, задержание, могут осуществляться представителями компетентных государственных органов Сторон, находящимися только на военных кораблях или военных летательных аппаратах либо других судах или летательных аппаратах, имеющих четкие опознавательные знаки, свидетельствующие о том, что они состоят на государственной службе и уполномочены для этой цели.

4. За исключением случаев, предусмотренных в статье 11 настоящей Конвенции, ничто в настоящей Конвенции не затрагивает иммунитета военных кораблей и государственных судов, используемых в некоммерческих целях.

Статья 13

1. Каждая Сторона в осуществление своего суверенитета имеет исключительное право регулировать, разрешать и проводить морские научные исследования в своих территориальных водах. Суда под флагами Сторон могут проводить морские научные исследования в пределах территориальных вод другой Стороны только с ее письменного разрешения и на установленных ею условиях.

2. Каждая Сторона в осуществление своей юрисдикции имеет исключительное право регулировать, разрешать и проводить морские научные исследования в своей рыболовной зоне, связанные с водными биологическими ресурсами, и в своем секторе, связанные с разведкой и разработкой ресурсов дна и недр. Суда под флагами Сторон могут проводить такие исследования в рыболовной зоне и секторе другой Стороны только на основании ее письменного разрешения и на установленных ею условиях.

3. Порядок и условия выдачи разрешений определяются каждой Стороной в соответствии со своим национальным законодательством и должным образом доводятся до сведения других Сторон.

4. При принятии решения о выдаче разрешения на проведение морских научных исследований в соответствии с пунктами 1, 2 настоящей статьи не должно быть неоправданных задержек или отказов.

5. Деятельность по морским научным исследованиям, о которой говорится в настоящей статье, не создает неоправданных помех для деятельности, проводимой Сторонами в осуществление их суверенных и исключительных прав, предусмотренных в настоящей Конвенции.

6. Сторона, проводящая морские научные исследования, обеспечивает Стороне, разрешившей проведение морских научных исследований в соответствии с пунктами 1, 2 настоящей статьи, право участвовать или быть представленной в таких исследованиях, в особенности на борту исследовательских судов, когда это практически возможно, но без выплаты какого-либо вознаграждения ученым разрешившей Стороны и без ее обязательств участвовать в оплате расходов по проведению исследований.

7. Сторона, проводящая морские научные исследования в соответствии с пунктами 1, 2 настоящей статьи, предоставляет Стороне, разрешившей проведение таких исследований, результаты и заключения после завершения морского научного исследования, а также доступ ко всем данным и образцам, полученным в рамках такого исследования.

8. Сторона имеет право потребовать приостановления или прекращения любой проводимой деятельности по морским научным исследованиям в своих территориальных водах.

9. Сторона, разрешившая проведение морских научных исследований, осуществляемых в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, имеет право потребовать их приостановления или прекращения в одном из следующих случаев:

a) исследовательская деятельность проводится не в соответствии с заявленной информацией, на которой она основывала свое разрешение;

b) исследовательская деятельность проводится с нарушением установленных ею условий;

c) при осуществлении исследовательского проекта не было соблюдено любое из положений настоящей статьи;

d) такое приостановление или прекращение существенно важно для обеспечения ее безопасности.

10. Суда под флагами Сторон имеют право проводить морские научные исследования за внешними пределами территориальных вод при соблюдении пунктов 2, 3 настоящей статьи.

11. Двусторонние и многосторонние морские научные исследования проводятся по договоренности заинтересованных Сторон.

Статья 14

1. Стороны могут прокладывать подводные кабели и трубопроводы по дну Каспийского моря.

2. Стороны могут прокладывать подводные магистральные трубопроводы по дну Каспийского моря при условии соответствия их проектов экологическим требованиям и стандартам, закрепленным в международных договорах, участницами которых они являются, включая Рамочную конвенцию по защите морской среды Каспийского моря и соответствующие протоколы к ней.

3. Определение трассы для прокладки подводных кабелей и трубопроводов осуществляется по согласованию со Стороной, через сектор дна которой должен быть проведен подводный кабель или трубопровод.

4. Географические координаты районов прохождения трасс подводных кабелей и трубопроводов, где не допускается постановка на якорь, ловля рыбы придонными орудиями лова, подводные и дноуглубительные работы и плавание с вытравленной якорь-цепью, должны быть сообщены всем Сторонам прибрежным государством, через сектор которого они проложены.

Статья 15

1. Стороны обязуются защищать и сохранять экологическую систему Каспийского моря и все ее компоненты.

2. Стороны самостоятельно или совместно принимают все необходимые меры и сотрудничают в целях сохранения биологического разнообразия, защиты, восстановления, устойчивого и рационального использования биологических ресурсов Каспийского моря, предотвращения, снижения и обеспечения контроля за загрязнением Каспийского моря из любого источника.

3. Запрещается деятельность, которая наносит ущерб биологическому разнообразию Каспийского моря.

4. Стороны в соответствии с нормами международного права несут ответственность за ущерб, нанесенный экологической системе Каспийского моря.

Статья 16

Сотрудничество Сторон на Каспийском море с физическими и юридическими лицами государств, не являющихся участниками настоящей Конвенции, а также с международными организациями осуществляется в соответствии с положениями настоящей Конвенции.

Статья 17

Стороны взаимодействуют в целях противодействия международному терроризму и его финансированию, незаконному обороту оружия, наркотических средств, психотропных веществ и их прекурсоров, браконьерству, предупреждения и пресечения незаконного ввоза мигрантов по морю, а также иных преступлений на Каспийском море.

Статья 18

1. Положения настоящей Конвенции могут быть изменены или дополнены по договоренности всех Сторон.

2. Изменения и дополнения к настоящей Конвенции являются ее неотъемлемыми частями и оформляются отдельными протоколами, вступающими в силу с даты получения Депозитарием пятого уведомления о выполнении Сторонами необходимых для их вступления в силу внутригосударственных процедур.

Статья 19

Стороны в целях эффективного выполнения Конвенции и обзора сотрудничества на Каспийском море создают механизм пятисторонних регулярных консультаций высокого уровня под эгидой министерств иностранных дел, которые проводятся, как правило, не реже одного раза в год поочередно в одном из прибрежных государств в соответствии с согласованными правилами процедуры.

Статья 20

Настоящая Конвенция не затрагивает прав и обязательств Сторон, вытекающих из других международных договоров, участницами которых они являются.

Статья 21

1. Разногласия и споры, связанные с толкованием и применением настоящей Конвенции, решаются Сторонами путем консультаций и переговоров.

2. Любой спор между Сторонами, касающийся толкования или применения настоящей Конвенции, по которому в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи не удается достичь согласия, по выбору Сторон может быть передан на урегулирование другими средствами мирного разрешения споров, предусмотренными в международном праве.

Статья 22

Настоящая Конвенция подлежит ратификации. Ратификационные грамоты сдаются на хранение Республике Казахстан, выполняющей функции Депозитария Конвенции. Настоящая Конвенция вступает в силу с даты получения Депозитарием пятой ратификационной грамоты.

Статья 23

1. Депозитарий уведомляет Стороны о дате сдачи на хранение каждой ратификационной грамоты и дате вступления в силу Конвенции, а также о дате вступления в силу изменений и дополнений к ней.

2. Настоящая Конвенция регистрируется Депозитарием в соответствии со статьей 102 Устава Организации Объединенных Наций.

Статья 24

Настоящая Конвенция в силу своего характера является бессрочной.

Совершено в городе Актау 12 августа 2018 года в одном подлинном экземпляре на азербайджанском, казахском, русском, туркменском, фарси и английском языках, причем все тексты являются равно аутентичными.

В случае возникновения разногласий Стороны будут обращаться к тексту на английском языке.

Подлинный экземпляр сдается на хранение Депозитарию. Депозитарий направляет всем Сторонам заверенные копии настоящей Конвенции.

ЗА АЗЕРБАЙДЖАНСКУЮ РЕСПУБЛИКУ

ЗА ИСЛАМСКУЮ РЕСПУБЛИКУ ИРАН

ЗА РЕСПУБЛИКУ КАЗАХСТАН

ЗА РОССИЙСКУЮ ФЕДЕРАЦИЮ

ЗА ТУРКМЕНИСТАН

Примечание РЦПИ!
Далее прилагается текст Конвенции на азербайджанском, туркменском, фарси и английском языках.

Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралы конвенцияны ратификациялау туралы

Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі туралыКОНВЕНЦИЯ