Бала құқықтары туралы конвенцияға хабарлар рәсіміне қатысты факультативтік хаттаманы ратификациялау туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2023 жылғы 19 желтоқсандағы № 47-VIII ҚРЗ.

2011 жылғы 19 желтоқсанда Нью-Йоркте жасалған, Бала құқықтары туралы конвенцияға хабарлар рәсіміне қатысты факультативтік хаттама ратификациялансын.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ

Бейресми ayдарма

Бала құқықтары туралы конвенцияға хабарлар рәсіміне қатысты
факультативтік хаттама

Бас ассамблеяның 2011 жылғы 19 желтоқсандағы 66/138 қарарымен қабылданды

Осы Хаттамаға қатысушы мемлекеттер

Біріккен Ұлттар Ұйымының Жарғысында жарияланған қағидаттарға сәйкес адамдар отбасының барлық мүшелеріне тән қадір-қасиет пен тең әрі ажырамас құқықтарын тану бүкіл әлемде бостандықтың, әділдіктің және бейбітшіліктің негізін құрайтынын назарға ала отырып,

Бала құқықтары туралы конвенцияға (бұдан әрі "Конвенция" деп аталады) қатысушы мемлекеттер нәсіліне, түсіне, жынысына, тіліне, дініне, саяси немесе өзге де нанымдарына, ұлттық, этникалық немесе әлеуметтік шығу тегіне, мүліктік жағдайына, баланың денсаулық . жағдайы мен тууына, оның ата-анасына немесе заңды қамқоршыларына немесе қандай да бір өзге мән-жайларға қарамастан, қандай да бір кемсітушіліксіз өздерінің юрисдикциясы шегіндегі әрбір балаға онда көзделген барлық құқықтарды танитынын атап өте отырып,

адамның барлық құқықтары мен негізгі бостандықтарының әмбебаптығын, бөлінбейтіндігін, өзара тәуелділігі мен өзара байланыстылығын тағы да растай отырып,

баланың құқық субъектісі ретіндегі және өзіне тән қадір-қасиеті мен даму мүмкіндіктері бар адам ретіндегі мәртебесін тағы да растай отырып,

балалардың ерекше және тәуелді болу жағдайы олардың құқықтары бұзылған жағдайда, құқықтық қорғау құралдарын пайдалануда олар үшін нақты қиындықтар туғызуы мүмкін екенін мойындай отырып,

осы Хаттама ұлттық және өңірлік тетіктерді күшейтеді және толықтырады және балаларға өз құқықтарының бұзылуына шағым беруге мүмкіндік береді деп есептей отырып,

баланың құқықтары бұзылған жағдайда, құқықтық қорғау құралдарын қолдану кезінде баланың мүдделерін барынша жақсы қамтамасыз етуге бірінші кезекте назар аудару қажеттігін және мұндай қорғау құралдары баланың қажеттіліктеріне сай келетін рәсімдерді барлық деңгейде пайдалану қажеттілігін ескеруге тиіс екенін мойындай отырып,

қатысушы мемлекеттерді құқықтары бұзылған баланың мемлекетішілік деңгейде құқықтық қорғаудың пәрменді құралдарына қол жеткізуіне мүмкіндік беретін тиісті ұлттық тетіктерді әзірлеуге шақыра отырып,

баланың құқықтарын көтермелеу және қорғау міндеті тапсырылған ұлттық құқық қорғау мекемелері мен басқа да мамандандырылған мекемелердің маңызды рөлін еске сала отырып,

осындай ұлттық тетіктерді нығайту және толықтыру үшін және Конвенцияны және бұл қолданылатын кезде Балаларды саудалауға, балалар зинақорлығына және балалар порнографиясына және балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына байланысты оған факультативтік хаттамаларды жүзеге асыруды одан әрі жетілдіру үшін Бала құқықтары жөніндегі комитетке (бұдан әрі "Комитет" деп аталатын) осы Хаттамада көзделген функцияларды жүзеге асыруға мүмкіндігін беру орынды болады деп есептей отырып,

төмендегілер туралы уағдаласты:

I бөлім

Жалпы ережелер

1-бап. Бала құқықтары жөніндегі комитеттің құзыреті

1. Осы Хаттамаға қатысушы мемлекет Комитеттің осы Хаттамада көзделген құзыретін таниды.

2. Комитет осы Хаттамаға қатысушы мемлекет қатысушысы болып табылмайтын шартта көзделген құқықтарды бұзуға қатысты мәселелер бойынша осы мемлекетке байланысты өз құзыретін жүзеге асырмайды.

3. Комитет осы Хаттаманың қатысушысы болып табылмайтын мемлекетке қатысты болса, ешқандай хабарламаларды қабылдамайды.

2-бап. Комитеттің функцияларын анықтайтын жалпы қағидаттар

Комитет осы Хаттамада өзіне жүктелген функцияларды жүзеге асыру кезінде баланың ең жақсы мүдделерін қамтамасыз ету қағидатын басшылыққа алады. Ол баланың жасына және жетілуіне сай баланың көзқарастарына тиісінше назар аудара отырып, баланың құқықтары мен көзқарасын да ескереді.

3-бап. Рәсім қағидалары

1. Комитет өзіне осы Хаттамада жүктелген функцияларды жүзеге асыру кезінде сақталуға тиіс рәсімдер қағидаларын қабылдайды. Бұл ретте ол, атап айтқанда, баланың қажеттіліктеріне сай келетін рәсімдерді пайдалануға кепілдік беру мақсатында осы Хаттаманың 2-бабын ескереді.

2. Комитет өзінің рәсімдер қағидаларында баланың өз атынан әрекет ететіндер тарапынан айла-шарғы жасауына жол бермеуді бағытталған кепілдіктерді қамтиды және оның пікірінше, баланың ең жақсы мүдделерін қамтамасыз етуге жауап бермейтін кез келген хабарламаны қараудан бас тарта алады.

4-бап. Қорғау шаралары

1. Қатысушы мемлекет өзінің юрисдикциясындағы адамдардың осы Хаттамаға сәйкес Комитетке хабарламалар жіберу немесе онымен ынтымақтастық жасау салдарынан адам құқықтарын қандай да бір бұзушылықтарға, қатыгездікпен қарауға немесе қорқытуға ұшырамауын қамтамасыз ету үшін барлық қажетті қадамдарды қабылдайды.

2. Кез келген тиісті адамның немесе тиісті адамдар тобының жеке басы олардың анық білдірілген келісуінсіз жария түрде ашылмайды.

II бөлім

Хабарлар рәсімі

5-бап. Жеке хабарлар

1. Хабарларды қатысушы мемлекеттің юрисдикциясындағы адамдар немесе адамдар тобы беруі немесе осы қатысушы мемлекет бір тарапы болып табылатын мынадай шарттардың кез келгенінде көзделген құқықтардың кез келгенін қатысушы мемлекеттің бұзуының құрбандары болып табылады деп тұжырым жасайтын осындай адамдардың немесе адамдар тобының атынан берілуі мүмкін:

a) Конвенция;

b) Балаларды саудалауға, балалар зинақорлығына және балалар порнографиясына қатысты конвенцияға факультативтік хаттама;

c) Балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына қатысты конвенцияға факультативтік хаттама.

2. Егер хабар адамның немесе адамдар тобының атынан ұсынылса, автор өзінің іс-әрекетін олардың атынан осындай келісусіз негіздей алатын жағдайларды қоспағанда, бұл олардың келісуімен жасалады.

6-бап. Уақытша шаралар

1. Комитет хабарды алғаннан кейін және мәні бойынша шешім шығарылғанға дейін кез келген уақытта тақырыптарды шұғыл қарау үшін тиісті қатысушы мемлекеттің болжанатын бұзушылықтардың құрбанына немесе құрбандарына ықтимал орны толмас залал келтіруді болдырмау үшін төтенше жағдайларда талап етілуі мүмкін уақытша шараларды қабылдауы туралы өтінішті осы қатысушы мемлекетке жібере алады.

2. Егер Комитет өз өкілеттігін осы баптың 1-тармағына сәйкес жүзеге асырса, бұл оның хабардың қолайлылығына немесе мәніне қатысты шешім қабылдағанын білдірмейді.

7-бап. Қолайлылық

Комитет:

a) хабар иесі бүркемеленген болған;

b) хабар жазбаша түрде баяндалмаған;

c) хабар осындай хабарламаларды беру құқығын теріс пайдалануды білдірген немесе Конвенцияның және/немесе оған факультативтік хаттамалардың ережелерімен үйлеспеген;

d) дәл осы мәселені Комитет қараған немесе халықаралық талқылау немесе реттеудің басқа рәсіміне сәйкес қаралған немесе қаралып жатқан;

e) барлық қолжетімді ішкі құқықтық қорғау құралдары таусылмаған кезде хабарды қолайсыз деп есептейді. Бұл қағида құқықтық қорғау құралдарын жүзеге асыру негізсіз кешіктірілген немесе пәрменді көмек көрсетуі екіталай болған жағдайларда қолданылмайды;

f) хабар айқын негізсіз немесе жеткіліксіз негізделген;

g) хабардың мәні болып табылатын фактілер тиісті қатысушы мемлекет үшін осы Хаттама күшіне енгенге дейін орын алған кезде, егер бұл фактілер осы күннен кейін жалғаспаса;

һ) хабар ішкі құқықтық қорғау құралдары таусылған кезден бастап бір жыл ішінде ұсынылмаған кезде, автор осы мерзім ішінде хабар жіберу мүмкін болмағанын дәлелдей алатын жағдайларды қоспағанда, хабарды қолайсыз деп есептейді.

8-бап. Хабарды жіберу

1. Комитет хабарды тиісті қатысушы мемлекетті есіне салмай қолайсыз деп есептейтін жағдайларды қоспағанда, Комитет өзіне осы Хаттамаға сәйкес ұсынылған кез келген хабарды тиісті қатысушы мемлекеттің назарына құпия тәртіппен мүмкіндігінше тезірек жеткізеді.

2. Қатысушы мемлекет Комитетке осы мәселе бойынша және құқықтық қорғау құралдарына қатысты ол бере алуы мүмкін болған түсіндірмелерді қамтитын жазбаша түсініктемелерді немесе өтініштерді егер олар бар болса, береді. Қатысушы мемлекет алты ай ішінде мүмкіндігінше барынша қысқа мерзімде жауап береді.

9-бап. Достық реттеу

1. Комитет Конвенцияда және/немесе оған факультативтік хаттамаларда жазылған міндеттемелерді құрметтеу негізінде мәселені достық реттеуге қол жеткізу мақсатында тиісті тараптарға өзінің ізгі көрсетілетін қызметтерін ұсынады.

2. Комитет аясында қол жеткізілген Достық реттеу туралы келісім осы Хаттамаға сәйкес хабарды қарауды тоқтатуға алып келеді.

10-бап. Хабарларды қарау

1. Комитет осы Хаттамаға сәйкес алынған хабарларды, өзіне ұсынылған барлық құжаттама тұрғысынан осы құжаттама тиісті тараптарға жіберілген жағдайда мүмкіндігінше қысқа мерзімде қарайды.

2. Комитет осы Хаттамаға сәйкес алынған хабарларды қарау кезінде жабық отырыстар өткізеді.

3. Комитет уақытша шаралар қолдану туралы өтінішпен жүгінген жағдайларда ол хабарды қарауды жеделдетеді.

4. Экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтардың бұзылу ықтималдығы туралы хабарларды қарау кезінде Комитет Конвенцияның 4-бабына сәйкес қатысушы мемлекет қабылдаған қадамдардың негізділігін қарайды. Бұл ретте Комитет қатысушы мемлекет Конвенцияда бекітілген экономикалық, әлеуметтік және мәдени құқықтарды жүзеге асыру үшін бірқатар ықтимал саяси шараларды қабылдай алатынын ескереді.

5. Хабар қаралғаннан кейін Комитет осы хабар бойынша өз пайымдауларын өзінің ұсынымдарымен бірге, егер олар бар болса, тиісті тараптарға кідіріссіз жолдайды.

11-бап. Кейінгі шаралар

1. Қатысушы мемлекет Комитеттің пайымдауларын оның ұсынымдарымен бірге, егер олар бар болса, тиісті түрде қарайды және Комитетке жазбаша жауапты, оның ішінде Комитеттің пайымдаулары мен ұсынымдары аясында қабылданған немесе қабылдануы ықтимал кез келген іс-қимылдар туралы ақпаратты береді. Қатысушы мемлекет өз жауабын мүмкіндігінше қысқа мерзімде және алты ай ішінде ұсынады.

2. Комитет қатысушы мемлекетке мән-жайларға қарай өзінің пайымдауларына немесе ұсынымдарына жауап ретінде қатысушы мемлекет қабылдаған кез келген шаралар туралы немесе егер ол бар болса, достық реттеу туралы келісімді жүзеге асыру туралы, оның ішінде, егер Комитет мұны орынды деп есептесе, Конвенцияның 44-бабы бойынша, Балаларды саудалауға, балалар зинақорлығына және балалар порнографиясына қатысты конвенцияға факультативтік хаттаманың 12-бабы бойынша немесе Балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына қатысты конвенцияға факультативтік хаттаманың 8-бабы бойынша қатысушы мемлекеттің кейінгі баяндамаларында беруді ұсына алады.

12-бап. Мемлекетаралық хабарлар

1. Осы Хаттамаға қатысушы мемлекет кез келген уақытта бір тарапы қатысушы мемлекет болып табылатын мынадай шарттардың кез келгеніне сәйкес бір қатысушы мемлекет екінші қатысушы мемлекет өз міндеттемелерін орындамайды деп тұжырым жасайтын хабарларды Комитеттің алу және қарау құзыретін танитынын мәлімдей алады:

a) Конвенция;

b) Балаларды саудалауға, балалар зинақорлығына және балалар порнографиясына қатысты конвенцияға факультативтік хаттама;

c) Балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына қатысты конвенцияға факультативтік хаттама.

2. Комитет мұндай мәлімдеме жасамаған қатысушы мемлекетке қатысты хабарларды немесе мұндай мәлімдеме жасамаған қатысушы мемлекеттен келіп түскен хабарларды қабылдамайды.

3. Комитет Конвенцияда және оған факультативтік хаттамаларда бекітілген міндеттемелерді құрметтеу негізінде мәселені достық реттеу мақсатында тиісті қатысушы мемлекеттерге өзінің ізгі қызметтерін көрсетеді.

4. Осы баптың 1-тармағына сәйкес қатысушы мемлекеттер мәлімдемені Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырады, ол оның көшірмелерін басқа қатысушы мемлекеттерге жібереді. Мәлімдеме Бас хатшыны хабардар ету арқылы кез келген уақытта кері қайтарып алынуы мүмкін. Мұндай кері қайтарып алу осы бапқа сәйкес жіберілген хабардың мәні болып табылатын кез келген мәселені қарауға кедергі келтірмейді; Бас хатшы өтінішті кері қайтарып алу туралы хабарламаны алғаннан кейін, егер тиісті қатысушы мемлекет жаңа өтініш жасамаса ғана, осы бап бойынша ешқандай кейінгі хабарлар қандай да бір қатысушы мемлекеттен қабылданбайды.

III бөлім. Тергеп-тексеру рәсімі

13-бап. Өрескел немесе жүйелі түрдегі бұзушылықтарды тергеп-тексеру рәсімі

1. Егер Комитет Конвенцияда немесе оған Балаларды саудалауға, балалар зинақорлығына және балалар порнографиясына және балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына қатысты факультативтік хаттамаларда көзделген құқықтарды қатысушы мемлекеттің өрескел немесе жүйелі түрдегі бұзушылықтарды көрсететін сенімді ақпарат алатын болса, Комитет осы қатысушы мемлекетке осындай ақпаратты зерделеуде ынтымақтастық жасау және осы мақсатта тиісті ақпаратқа қатысты кідіртпей ескертулерін ұсынады.

2. Тиісті қатысушы мемлекет ұсынуы мүмкін кез келген ескертулерді, сондай-ақ өзінде бар кез келген басқа сенімді ақпаратты ескере отырып, Комитет тергеп-тексеру жүргізу және Комитетке баяндаманы шұғыл ұсыну үшін өзінің бір немесе бірнеше мүшесін тағайындай алады. Бұл орынды және қатысушы мемлекеттің келісуімен болған жағдайларда тергеп-тексеру оның аумағына баруды қамтуы мүмкін.

3. Мұндай тергеп-тексеру жасырын түрде жүргізіледі және бұл процестің барлық кезеңдерінде қатысушы мемлекет тарапынан ынтымақтастық сұралады.

4. Мұндай тергеп-тексерудің тұжырымдарын зерделегеннен кейін Комитет бұл тұжырымдарды кез келген түсініктемелермен және ұсынымдармен бірге тиісті қатысушы мемлекетке жедел түрде жібереді.

5. Тиісті қатысушы мемлекет өз ескертулерін Комитет жіберген тұжырымдарды, ескертулер мен ұсынымдарды алған кезден бастап алты ай ішінде мүмкіндігінше анағүрлым қысқа мерзімде Комитетке жібереді.

6. Осы баптың 2-тармағына сәйкес жүргізілген тергеп-тексеруге қатысты осындай процесті аяқтағаннан кейін, Комитет тиісті қатысушы мемлекетпен консультациялар алғаннан кейін осы Хаттаманың 16-бабында көзделген өзінің баяндамасына осы процестің нәтижелері туралы қысқаша есепті қосу туралы шешім қабылдай алады.

7. Әрбір қатысушы мемлекет осы Хаттамаға қол қою немесе ратификациялау немесе оған қосылу кезінде 1-тармақта санамаланған кейбір немесе барлық шарттарда бекітілген құқықтарға қатысты осы бапта көзделген Комитеттің құзыретін танымайтынын мәлімдей алады.

8. Осы баптың 7-тармағына сәйкес мәлімдеме жасаған кез келген қатысушы мемлекет Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына хабарлама жіберу арқылы бұл мәлімдемені кез келген уақытта кері қайтарып ала алады.

14-бап. Тергеп-тексеру рәсімінің қорытындысы бойынша кейінгі шаралар

1. 13-баптың 5-тармағында айтылып отырған алты айлық кезең аяқталғаннан кейін Комитет қажет болған жағдайда, тиісті қатысушы мемлекетке осы Хаттаманың 13-бабына сәйкес жүргізілген тергеп-тексеруге жауап ретінде қабылданған немесе көзделетін шаралар туралы оны хабардар етуді ұсына алады.

2. Комитет қатысушы мемлекетке мән-жайларға қарай 13-бапқа сәйкес жүргізілген тергеп-тексеруге жауап ретінде қатысушы мемлекет қабылдаған кез келген шаралар туралы қосымша ақпаратты, оның ішінде, егер Комитет мұны орынды деп есептесе, Конвенцияның 44-бабы бойынша, Балаларды саудалауға, балалар зинақорлығына және балалар порнографиясына қатысты конвенцияға факультативтік хаттаманың 12-бабы бойынша немесе Балалардың қарулы жанжалдарға қатысуына қатысты конвенцияға факультативтік хаттаманың 8-бабы бойынша қатысушы мемлекеттің кейінгі баяндамаларында беруді ұсына алады.

IV бөлім

Қорытынды ережелер

15-бап. Халықаралық жәрдемдесу және ынтымақтастық

1. Комитет тиісті қатысушы мемлекеттің келісуімен Біріккен Ұлттар Ұйымының мамандандырылған мекемелеріне, қорларына және бағдарламаларына және басқа да құзыретті органдарға хабарлар мен тергеп-тексерулерге қатысты және техникалық жағынан консультациялық көмек пен қолдау қажеттігін көрсететін өз пайымдауларын немесе ұсынымдарын қатысушы мемлекеттің осы пайымдаулар мен ұсынымдар бойынша ескертулерімен және ұсыныстарымен бірге, егер олар бар болса, жібере алады.

2. Комитет тиісті қатысушы мемлекеттің келісуімен осы Хаттамаға сәйкес қаралған хабарлардан туындайтын және олардың әрқайсысы өз құзыреті саласы шегінде Конвенцияда және/немесе оған факультативтік хаттамаларда танылған құқықтарды жүзеге асыруда прогреске қол жеткізуде қатысушы мемлекеттерге жәрдем көрсетуге ықпал етуі мүмкін халықаралық шаралардың орындылығына қатысты шешімдер шығарған кезде оларға көмектесе алатын кез келген мәселелерді осындай органдардың назарына да жеткізе алады.

16-бап. Бас Ассамблеяға баяндама

Комитет Конвенцияның 44-бабының 5-тармағына сәйкес екі жылда бір рет ұсынылатын Бас Ассамблеяға өзінің баяндамасына осы Хаттамаға сәйкес өз қызметінің қысқаша мазмұнын енгізеді.

17-бап. Факультативтік хаттама туралы хабардар болуды арттыру және ақпарат

Әрбір қатысушы мемлекет мүгедектерді қоса алғанда, ересектер үшін де, балалар үшін де қолжетімді форматтарда тиісті және пәрменді құралдарды қолдана отырып, осы Хаттаманы кеңінен жариялауға және таратуға және Комитеттің, атап айтқанда, осы қатысушы мемлекеттің мүддесін қозғайтын мәселелерге қатысты пайымдаулары мен ұсынымдары туралы ақпаратқа қол жеткізуді жеңілдетуге міндеттенеді.

18-бап. Қол қою, ратификациялау және қосылу

1. Осы Хаттама Конвенцияға немесе оған алғашқы екі факультативтік хаттаманың біріне қол қойған немесе оны ратификациялаған немесе оларға қосылған кез келген мемлекеттің қол қоюы үшін ашық.

2. Осы Хаттама Конвенцияны немесе оған алғашқы екі факультативтік хаттаманың бірін ратификациялаған немесе оларға қосылған кез келген мемлекеттің ратификациялауына жатады. Ратификациялау грамоталары Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына сақтауға тапсырылады.

3. Осы Хаттама Конвенцияны немесе оған алғашқы екі факультативтік хаттаманың бірін ратификациялаған немесе оларға қосылған кез келген мемлекеттің қосылуы үшін ашық.

4. Қосылу Бас хатшыға қосылу туралы құжатты сақтауға тапсыру арқылы жүргізіледі.

19-бап. Күшіне енуі

1. Осы Хаттама оныншы ратификациялау грамотасы немесе қосылу туралы оныншы құжат сақтауға тапсырылғаннан кейін үш айдан соң күшіне енеді.

2. Оныншы ратификациялау грамотасы немесе қосылу туралы оныншы құжат сақтауға тапсырылғаннан кейін осы Хаттаманы ратификациялайтын немесе оған қосылатын әрбір мемлекет үшін осы Хаттама өзінің ратификациялау грамотасы немесе қосылу туралы өзінің құжатын сақтауға тапсырған күннен бастап үш айдан кейін күшіне енеді.

20-бап. Күшіне енгеннен кейінгі бұзушылықтар

1. Комитеттің құзыреті қатысушы мемлекеттің осы Хаттама күшіне енгеннен кейін болатын Конвенцияда және/немесе оған алғашқы екі факультативтік хаттамада көзделген құқықтардың кез келгенін бұзуына ғана қолданылады.

2. Егер қандай да бір мемлекет осы Хаттама күшіне енгеннен кейін оған қатысушы болса, онда осы мемлекеттің Комитет алдындағы міндеттемелері тиісті мемлекет үшін осы Хаттама күшіне енгеннен кейін болатын, Конвенцияда және/немесе оған алғашқы екі факультативтік хаттамада көзделген құқықтардың бұзылуына ғана қатысты болады.

21-бап. Түзетулер

1. Кез келген қатысушы мемлекет осы Хаттамаға түзету ұсына алады және оны Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысына ұсына алады. Бас хатшы қатысушы мемлекеттердің осы ұсыныстарды қарауы және олар бойынша шешім қабылдауы мақсатында ұсынылған кез келген түзетулерді оларға қатысушы мемлекеттердің кеңесін шақыруы үшін хабарлауды өтініп, қайта жібереді. Егер осындай хабарлау күнінен бастап төрт ай мерзімде қатысушы мемлекеттердің кемінде үштен бірі мұндай кеңесті шақыруға пікірін білдірсе, Бас хатшы бұл кеңесті Біріккен Ұлттар Ұйымының аясында шақырады. Дауыс беруде болған және оған қатысқан қатысушы мемлекеттердің үштен екі көпшілік даусымен қабылданған кез келген түзетуді Бас хатшы Бас Ассамблеяның бекітуіне, содан кейін қабылдау үшін барлық қатысушы мемлекеттерге ұсынады.

2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес қабылданған және бекітілген түзету сақтауға тапсырылған қабылдау туралы құжаттардың саны түзету қабылданған күнгі қатысушы мемлекеттер санының үштен екісіне жеткеннен кейін отызыншы күні күшіне енеді. Осыдан кейін түзету кез келген қатысушы мемлекет үшін өзінің қабылдау туралы құжатын сақтауға тапсырғаннан кейінгі отызыншы күні күшіне енеді. Түзету оны қабылдаған қатысушы мемлекеттер үшін ғана міндетті болып табылады.

22-бап. Күшін жою

1. Кез келген қатысушы мемлекет кез келген уақытта Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысын жазбаша хабардар ету арқылы осы Хаттаманың күшін жоя алады. Күшін жою Бас хатшы осы хабарламаны алған күннен бастап бір жылдан кейін күшіне енеді.

2. Күшін жою осы Хаттаманың ережелерін 5 немесе 12-баптарға сәйкес ұсынылған кез келген хабарламаға немесе күшін жою күшіне енген күнге дейін 13-бапқа сәйкес басталған кез келген тергеп-тексеруге қолдануды жалғастыруға кедергі келтірмейді.

23-бап. Депозитарий және Бас хатшының хабарламасы

1. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Хаттаманың депозитарий! болып табылады.

2. Бас Хатшы барлық мемлекеттерге:

a) осы Хаттамаға сәйкес қол қою, ратификациялау және қосылу;

b) осы Хаттаманың және 21-бапқа сәйкес оған кез келген түзетулердің күшіне енген күні;

c) осы Хаттаманың 22-бабына сәйкес кез келген күшін жою туралы хабарлайды.

24-бап. Тілдер

1. Ағылшын, араб, испан, қытай, орыс және француз тілдеріндегі мәтіндері бірдей теңтүпнұсқалы болып табылатын осы Хаттама Біріккен Ұлттар Ұйымының архивіне сақтауға тапсырылады.

2. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы осы Хаттаманың куәландырылған көшірмелерін барлық мемлекеттерге жібереді. Осымен мен жоғарыда келтірілген мәтін түпнұсқасы Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Хатшысына сақтауға тапсырылған, Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы 2011 жылғы 19 желтоқсанда қабылдаған Бала құқықтары туралы конвенцияға хабарламалар рәсіміне қатысты Факультативтік хаттаманың дәл көшірмесі болып табылатынын растаймын.

Бас хатшы, заң кеңесшісі үшін (Құқықтық мәселелер бойынша Бас хатшының орынбасары)

Патриция О' Брайеннің қолы Біріккен Ұлттар Ұйымы Нью-Йорк, 7 ақпан 2012 жыл

Подтверждаю, что текст Факультативного протокола к Конвенции о правах ребенка, касающегося процедуры сообщений соотвествует аутентичному тексту на русском языке.

Бала құқықтары туралы конвенцияға хабарлар рәсіміне қатысты факультативтік хаттаманың мәтіні орыс тіліндегі түпнұсқа мәтінге сәйкес келетіндігін растаймын.

Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігінің Балалардың құқықтар Комитетінің Төрағасы

Н. Оспанова

О ратификации Факультативного протокола к Конвенции о правах ребенка, касающегося процедуры сообщений

Закон Республики Казахстан от 19 декабря 2023 года № 47-VIII ЗРК

Ратифицировать Факультативный протокол к Конвенции о правах ребенка, касающийся процедуры сообщений, совершенный в Нью-Йорке 19 декабря 2011 года.

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ

ФАКУЛЬТАТИВНЫЙ ПРОТОКОЛ К КОНВЕНЦИИ О ПРАВАХ РЕБЕНКА, КАСАЮЩИЙСЯ ПРОЦЕДУРЫ СООБЩЕНИЙ

Организация Объединенных Наций
2011 год

Государства —участники настоящего Протокола,

принимая во внимание, что в соответствии с принципами, провозглашенными в Уставе Организации Объединенных Наций, признание достоинства, присущего всем членам семьи людей, и равных и неотъемлемых прав составляет основу свободы, справедливости и мира во всем мире,

отмечая, что государства — участники Конвенции о правах ребенка (далее именуемой "Конвенция") признают все предусмотренные в ней права за каждым ребенком, находящимся в пределах их юрисдикции, без какой-либо дискриминации, независимо от расы, цвета кожи, пола, языка, религии, политических или иных убеждений, национального, этнического или социального происхождения, имущественного положения, состояния здоровья и рождения ребенка, его родителей или законных опекунов или каких-либо иных обстоятельств,

вновь подтверждая универсальность, неделимость, взаимозависимость и взаимосвязанность всех прав человека и основных свобод,

вновь подтверждая также статус ребенка как субъекта прав и как человеческого существа с присущим ему достоинством и с развивающимися возможностями,

признавая, что особое и зависимое положение детей может создавать для них реальные трудности в использовании средств правовой защиты в случае нарушений их прав,

считая, что настоящий Протокол усилит и дополнит национальные и региональные механизмы и даст детям возможность подавать жалобы на нарушения их прав,

признавая, что необходимо уделять первоочередное внимание наилучшему обеспечению интересов ребенка при применении средств правовой защиты в случае нарушений прав ребенка и что такие средства защиты должны учитывать необходимость использования отвечающих потребностям ребенка процедур на всех уровнях,

призывая государства-участники выработать соответствующие национальные механизмы, позволяющие ребенку, права которого были нарушены, получить доступ к действенным средствам правовой защиты на внутригосударственном уровне,

напоминая о важной роли, которую могут играть в этом отношении национальные правозащитные учреждения и другие специализированные учреждения, которым поручено поощрять и защищать права ребенка,

считая, что для укрепления и дополнения таких национальных механизмов и для дальнейшего совершенствования осуществления Конвенции и, когда это применимо, Факультативных протоколов к ней, касающихся торговли детьми, детской проституции и детской порнографии и участия детей в вооруженных конфликтах, было бы целесообразно предоставить Комитету по правам ребенка (далее именуемому "Комитет") возможность осуществлять функции, предусмотренные в настоящем Протоколе,

договорились о нижеследующем:

ЧАСТЬ I
ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1
Компетенция Комитета по правам ребенка

1. Государство — участник настоящего Протокола признает компетенцию Комитета, предусмотренную настоящим Протоколом.

2. Комитет не осуществляет свою компетенцию в отношении государства — участника настоящего Протокола по вопросам, касающимся нарушений прав, предусмотренных в договоре, участником которого это государство не является.

3. Комитет не принимает никаких сообщений, если они касаются государства, которое не является участником настоящего Протокола.

Статья 2
Общие принципы, определяющие функции Комитета

При осуществлении функций, возложенных на него настоящим Протоколом, Комитет руководствуется принципом обеспечения наилучших интересов ребенка. Он также учитывает права и взгляды ребенка, уделяя взглядам ребенка должное внимание в соответствии с возрастом и зрелостью ребенка.

Статья 3
Правила процедуры

1. Комитет принимает правила процедуры, которые должны соблюдаться при осуществлении функций, возложенных на него настоящим Протоколом. При этом он учитывает, в частности, статью 2 настоящего Протокола в целях гарантирования использования процедур, отвечающих потребностям ребенка.

2. Комитет включает в свои правила процедуры гарантии, призванные не допустить манипуляцию ребенком со стороны тех, кто действует от его имени, и может отказать в рассмотрении любого сообщения, которое, по его мнению, не отвечает обеспечению наилучших интересов ребенка.

Статья 4
Меры защиты

1. Государство-участник предпринимает все необходимые шаги для обеспечения того, чтобы лица, находящиеся под его юрисдикцией, не подвергались каким-либо нарушениям прав человека, жестокому обращению или запугиванию вследствие направления сообщений или сотрудничества с Комитетом в соответствии с настоящим Протоколом.

2. Личность любого соответствующего лица или соответствующей группы лиц не раскрывается публично без их явно выраженного согласия.

ЧАСТЬ II
ПРОЦЕДУРА СООБЩЕНИЙ

Статья 5
Индивидуальные сообщения

1. Сообщения могут представляться лицами или группами лиц, находящимися под юрисдикцией государства-участника, или от имени таких лиц или групп лиц, которые утверждают, что они являются жертвами нарушения государством-участником любого из прав, предусмотренных в любом из следующих договоров, стороной которого является это государство-участник:

a) Конвенция;

b) Факультативный протокол к Конвенции, касающийся торговли детьми, детской проституции и детской порнографии;

c) Факультативный протокол к Конвенции, касающийся участия детей в вооруженных конфликтах.

2. Если сообщение представляется от имени лица или группы лиц, это делается с их согласия, за исключением тех случаев, когда автор может обосновать свои действия от их имени без такого согласия.

Статья 6
Временные меры

1. В любое время после получения сообщения и до вынесения решения по существу Комитет может препроводить соответствующему государству-участнику для неотложного рассмотрения тем просьбу о принятии этим государством-участником таких временных мер, которые могут потребоваться в чрезвычайных обстоятельствах во избежание причинения возможного непоправимого ущерба жертве или жертвам предполагаемых нарушений.

2. Если Комитет осуществляет свои полномочия в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, это не означает, что он принял решение в отношении приемлемости или существа сообщения.

Статья 7
Приемлемость

Комитет считает сообщение неприемлемым, когда:

a) сообщение является анонимным;

b) сообщение не изложено в письменном виде;

c) сообщение представляет собой злоупотребление правом представлять такие сообщения или несовместимо с положениями Конвенции и/или Факультативных протоколов к ней;

d) этот же вопрос уже рассматривался Комитетом либо рассматривался или рассматривается в соответствии с другой процедурой международного разбирательства или урегулирования;

e) не были исчерпаны все доступные внутренние средства правовой защиты. Это правило не действует в тех случаях, когда осуществление средств правовой защиты неоправданно затягивается или вряд ли окажет действенную помощь;

f) сообщение явно беспочвенно или недостаточно обосновано;

g) факты, являющиеся предметом сообщения, имели место до вступления настоящего Протокола в силу для соответствующего государства-участника, если только эти факты не продолжались после этой даты;

h) сообщение не представлено в течение одного года с момента исчерпания внутренних средств правовой защиты, за исключением случаев, когда автор может доказать, что было невозможно направить сообщение в течение этого срока.

Статья 8
Передача сообщения

1. За исключением тех случаев, когда Комитет считает сообщение неприемлемым без упоминания соответствующего государства-участника, Комитет как можно скорее в конфиденциальном порядке доводит любое сообщение, представленное ему согласно настоящему Протоколу, до сведения соответствующего государства-участника.

2. Государство-участник представляет Комитету письменные объяснения или заявления, содержащие разъяснения по этому вопросу и в отношении средств правовой защиты, если таковые имелись, которые оно могло предоставить. Государство-участник представляет ответ в возможно более короткие сроки в течение шести месяцев.

Статья 9
Дружественное урегулирование

1. Комитет предоставляет свои добрые услуги соответствующим сторонам в целях достижения дружественного урегулирования вопроса на основе уважения обязательств, изложенных в Конвенции и/или Факультативных протоколах к ней.

2. Соглашение о дружественном урегулировании, достигнутое под эгидой Комитета, влечет за собой прекращение рассмотрения сообщения согласно настоящему Протоколу.

Статья 10
Рассмотрение сообщений

1. Комитет рассматривает сообщения, полученные в соответствии с настоящим Протоколом, в возможно более короткие сроки в свете всей представленной ему документации при условии, что эта документация препровождена соответствующим сторонам.

2. Комитет проводит закрытые заседания при рассмотрении сообщений, полученных в соответствии с настоящим Протоколом.

3. В тех случаях, когда Комитет обращается с просьбой о применении временных мер, он ускоряет рассмотрение сообщения.

4. При рассмотрении сообщении о предполагаемых нарушениях экономических, социальных и культурных прав Комитет рассматривает обоснованность шагов, предпринятых государством-участником в соответствии со статьей 4 Конвенции. При этом Комитет учитывает, что государство-участник может принять ряд возможных политических мер для осуществления закрепленных в Конвенции экономических, социальных и культурных прав.

5. После рассмотрения сообщения Комитет безотлагательно препровождает свои соображения по данному сообщению вместе со своими рекомендациями, если таковые имеются, соответствующим сторонам.

Статья 11
Последующие меры

1. Государство-участник должным образом рассматривает соображения Комитета вместе с его рекомендациями, если таковые имеются, и представляет Комитету письменный ответ, в том числе информацию о любых действиях, которые были предприняты или которые предполагается предпринять в свете соображений и рекомендаций Комитета. Государство-участник представляет свой ответ в возможно более короткие сроки и в течение шести месяцев.

2. Комитет может предложить государству-участнику представить, в зависимости от обстоятельств, дополнительную информацию о любых мерах, принятых государством-участником в ответ на его соображения или рекомендации, или об осуществлении соглашения о дружественном урегулировании, если таковое имеется, в том числе, если Комитет сочтет это уместным, в последующих докладах государства-участника по статье 44 Конвенции, по статье 12 Факультативного протокола к Конвенции, касающегося торговли детьми, детской проституции и детской порнографии, или по статье 8 Факультативного протокола к Конвенции, касающегося участия детей в вооруженных конфликтах.

Статья 12
Межгосударственные сообщения

1. Государство — участник настоящего Протокола может в любое время заявить, что оно признает компетенцию Комитета получать и рассматривать сообщения, в которых одно государство-участник утверждает, что другое государство-участник не выполняет свои обязательства согласно любому из следующих договоров, стороной которых является государство-участник:

a) Конвенция;

b) Факультативный протокол к Конвенции, касающийся торговли детьми, детской проституции и детской порнографии;

c) Факультативный протокол к Конвенции, касающийся участия детей в вооруженных конфликтах.

2. Комитет не принимает сообщений, касающихся государства- участника, которое не сделало такого заявления, или сообщений от государства-участника, которое не сделало такого заявления.

3. Комитет оказывает свои добрые услуги соответствующим государствам-участникам в целях дружественного урегулирования вопроса на основе уважения обязательств, закрепленных в Конвенции и Факультативных протоколах к ней.

4. Заявление в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи сдается на хранение государствами-участниками Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций, который препровождает его копии другим государствам-участникам. Заявление может быть отозвано в любое время путем уведомления Генерального секретаря. Такой отзыв не препятствует рассмотрению любого вопроса, который является предметом сообщения, уже препровожденного в соответствии с настоящей статьей; после получения Генеральным секретарем уведомления об отзыве заявления никакие последующие сообщения по данной статье не принимаются ни от какого государства-участника, если только соответствующее государство-участник не сделало нового заявления.

ЧАСТЬ III
ПРОЦЕДУРА РАССЛЕДОВАНИЯ

Статья 13
Процедура расследования грубых или систематических нарушений

1. Если Комитет получает надежную информацию, указывающую на грубые или систематические нарушения государством-участником прав, предусмотренных в Конвенции или в Факультативных протоколах к ней, касающихся торговли детьми, детской проституции и детской порнографии и участия детей в вооруженных конфликтах, Комитет предлагает этому государству-участнику сотрудничать в изучении такой информации и с этой целью безотлагательно представить замечания в отношении соответствующей информации.

2. С учетом любых замечаний, которые могут быть представлены соответствующим государством-участником, а также любой другой имеющейся у него надежной информации Комитет может назначить одного или нескольких своих членов для проведения расследования и срочного представления доклада Комитету. В тех случаях, когда это оправданно и с согласия государства-участника, расследование может включать посещение его территории.

3. Такое расследование проводится конфиденциально, и на всех стадиях этого процесса испрашивается сотрудничество со стороны государства-участника.

4. После изучения выводов такого расследования Комитет безотлагательно препровождает эти выводы соответствующему государству-участнику вместе с любыми комментариями и рекомендациями.

5. Соответствующее государство-участник в возможно более короткие сроки в течение шести месяцев с момента получения выводов, комментариев и рекомендаций, препровожденных Комитетом, представляет Комитету свои замечания.

6. После завершения такого процесса в отношении расследования, проведенного в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, Комитет может, после консультаций с соответствующим государством-участником, принять решение о включении краткого отчета о результатах этого процесса в свой доклад, предусмотренный в статье 16 настоящего Протокола.

7. Каждое государство-участник может, при подписании или ратификации настоящего Протокола или присоединении к нему, заявить, что оно не признает компетенцию Комитета, предусмотренную в настоящей статье, в отношении прав, закрепленных в некоторых или всех договорах, перечисленных в пункте 1.

8. Любое государство-участник, сделавшее заявление в соответствии с пунктом 7 настоящей статьи, может в любое время отозвать это заявление путем направления уведомления Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.

Статья 14
Последующие меры по итогам процедуры расследования

1. После завершения шестимесячного периода, о котором идет речь в пункте 5 статьи 13, Комитет, при необходимости, может предложить соответствующему государству-участнику информировать его о принятых или предусматриваемых мерах в ответ на расследование, проведенное в соответствии ср статьей 13 настоящего Протокола.

2. Комитет может предложить государству-участнику представить, в зависимости от обстоятельств, дополнительную информацию о любых мерах, которые были приняты государством-участником в ответ на расследование, проведенное в соответствии со статьей 13, в том числе, если Комитет сочтет это уместным, в последующих докладах государства- участника по статье 44 Конвенции, по статье 12 Факультативного протокола к Конвенции, касающегося торговли детьми, детской проституции и детской порнографии, или по статье 8 Факультативного протокола к Конвенции, касающегося участия детей в вооруженных конфликтах.

ЧАСТЬ IV
ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 15
Международное содействие и сотрудничество

1. С согласия соответствующего государства-участника Комитет может препровождать специализированным учреждениям, фондам и программам Организации Объединенных Наций и другим компетентным органам свои соображения или рекомендации, которые касаются сообщений и расследований и которые указывают на необходимость технической консультативной помощи и поддержки, вместе с замечаниями и предложениями государства-участника, если таковые имеются, по этим соображениям и рекомендациям.

2. С согласия соответствующего государства-участника Комитет может также доводить до сведения таких органов любые вопросы, вытекающие из сообщений, которые были рассмотрены в соответствии с настоящим Протоколом и которые могут помочь им при вынесении каждым из них в пределах своей области компетенции решений относительно целесообразности международных мер, которые могли бы способствовать оказанию содействия государствам-участникам в достижении прогресса в осуществлении прав, признанных в Конвенции и/или Факультативных протоколах к ней.

Статья 16
Доклад Генеральной Ассамблее

Комитет включает в свой доклад Генеральной Ассамблее, представляемый один раз в два года, в соответствии с пунктом 5 статьи 44 Конвенции, краткое изложение своей деятельности согласно настоящему Протоколу.

Статья 17
Повышение осведомленности и информация о Факультативном протоколе

Каждое государство-участник обязуется широко освещать и распространять настоящий Протокол и облегчать доступ к информации о соображениях и рекомендациях Комитета, в частности в отношении вопросов, затрагивающих это государство-участник, используя надлежащие и действенные средства в доступных форматах как для взрослых, так и для детей, включая инвалидов.

Статья 18
Подписание, ратификация и присоединение

1. Настоящий Протокол открыт для подписания любым государством, которое подписало или ратифицировало Конвенцию или один из первых двух Факультативных протоколов к ней или присоединилось к ним.

2. Настоящий Протокол подлежит ратификации любым государством, которое ратифицировало Конвенцию или один из первых двух Факультативных протоколов к ней или присоединилось к ним. Ратификационные грамоты сдаются на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.

3. Настоящий Протокол открыт для присоединения любого государства, которое ратифицировало Конвенцию или один из первых двух Факультативных протоколов к ней или присоединилось к ним.

4. Присоединение производится путем сдачи на хранение документа о присоединении Генеральному секретарю.

Статья 19
Вступление в силу

1. Настоящий Протокол вступает в силу через три месяца после сдачи на хранение десятой ратификационной грамоты или десятого документа о присоединении.

2. Для каждого государства, которое ратифицирует настоящий Протокол или присоединяется к нему после сдачи на хранение десятой ратификационной грамоты или десятого документа о присоединении, настоящий Протокол вступает в силу через три месяца с даты сдачи на хранение его собственной ратификационной грамоты или его собственного документа о присоединении.

Статья 20
Нарушения после вступления в силу

1. Компетенция Комитета распространяется только на нарушения государством-участником любого из прав, предусмотренных в Конвенции и/или первых двух Факультативных протоколов к ней, которые происходят после вступления в силу настоящего Протокола.

2. Если какое-либо государство становится участником настоящего Протокола после его вступления в силу, то обязательства этого государства перед Комитетом относятся только к нарушениям прав, предусмотренных в Конвенции и/или первых двух Факультативных протоколов к ней, которые происходят после вступления в силу настоящего Протокола для соответствующего государства.

Статья 21
Поправки

1. Любое государство-участник может предложить поправку к настоящему Протоколу и представить ее Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций. Генеральный секретарь препровождает любые предложенные поправки государствам-участникам с просьбой сообщить, выступают ли они за созыв совещания государств-участников с целью рассмотрения этих предложений и принятия по ним решения. Если в четырехмесячный срок с даты такого сообщения за созыв такого совещания выскажется не менее одной трети государств-участников, Генеральный секретарь созывает это совещание под эгидой Организации Объединенных Наций. Любая поправка, принятая большинством в две трети голосов государств-участников, присутствующих и участвующих в голосовании, представляется Генеральным секретарем Генеральной Ассамблее на утверждение, а затем всем государствам-участникам для принятия.

2. Поправка, принятая и утвержденная в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, вступает в силу на тридцатый день после того, как количество документов о принятии, сданных на хранение, достигнет две трети количества государств-участников на дату принятия поправки. После этого поправка вступает в силу для любого государства-участника на тридцатый день после сдачи на хранение его собственного документа о принятии. Поправка является обязательной только для тех государств-участников, которые ее приняли.

Статья 22
Денонсация

1. Любое государство-участник может в любое время денонсировать настоящий Протокол путем письменного уведомления Генерального секретаря Организации Объединенных Наций. Денонсация вступает в силу через год с даты получения этого уведомления Генеральным секретарем.

2. Денонсация не препятствует продолжению применения положений настоящего Протокола к любому сообщению, представленному в соответствии со статьями 5 или 12, или к любому расследованию, начатому в соответствии со статьей 13, до даты вступления денонсации в силу.

Статья 23
Депозитарий и уведомление Генеральным секретарем

1. Депозитарием настоящего Протокола является Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций.

2. Генеральный секретарь сообщает всем государствам о:

a) подписаниях, ратификациях и присоединениях в соответствии с настоящим Протоколом;

b) дате вступления в силу настоящего Протокола и любых поправок к нему в соответствии со статьей 21;

c) любой денонсации в соответствии со статьей 22 настоящего Протокола.

Статья 24
Языки

1. Настоящий Протокол, тексты которого на английском, арабском, испанском, китайском, русском и французском языках являются равно аутентичными, сдается на хранение в архив Организации Объединенных Наций.

2. Генеральный секретарь Организации Объединенных Наций препровождает заверенные копии настоящего Протокола всем государствам.

Настоящим я подтверждаю, что приведенный выше текст является точной копией Факультативного протокола к Конвенции о правах ребенка, касающегося процедуры сообщений, принятого Генеральной Ассамблеей Организации Объединенных Наций 19 декабря 2011 года, оригинал которого сдан на хранение Генеральному секретарю Организации Объединенных Наций.

Для Генерального секретаря, юрисконсульта
(Заместитель Генерального секретаря
по правовым вопросам)

Подпись Патриция О'Брайен

Организация Объединенных Наций
Нью-Йорк, 7 февраля 2012 года