Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне мәдениет, білім беру және тәлімгерлік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2025 жылғы 10 ақпандағы № 163-VIII ҚРЗ

1-бап. Қазақстан Республикасының мына заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1. "Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары туралы" 2002 жылғы 8 тамыздағы Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 1-бап мынадай мазмұндағы 15-1) тармақшамен толықтырылсын:

"15-1) тәлімгерлік жөніндегі ұйым – жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарындағы, он жасқа толған жетім балаларға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға тәлімгерлікті ұйымдастыру жөніндегі қызметті Қазақстан Республикасының аумағында өтеусіз негізде жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйым;";

2) 28-2-бапта:

2-тармақ "ұйымдарындағы" деген сөзден кейін "он жасқа толған" деген сөздермен толықтырылсын;

3-тармақ 13) тармақшасындағы "қоспағанда) тәлімгер бола алмайды." деген сөздер "қоспағанда);" деген сөзбен ауыстырылып, мынадай мазмұндағы 14) тармақшамен толықтырылсын:

"14) тәлімгерлік бойынша оқытудан өтпеген адам.";

4-тармақтың 1) тармақшасындағы "жетім балаларға" деген сөздер "тәлімгерлік туралы шартта айқындалған талаптармен, жетім балаларға" деген сөздермен ауыстырылсын;

мынадай мазмұндағы 7, 8, 9 және 10-тармақтармен толықтырылсын:

"7. Тәлімгер болуға ниет білдірген адамдарды оқытуды тәлімгерлік жөніндегі ұйымдар, сондай-ақ жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдары аталған ұйымдардың қаражаты есебінен жүзеге асырады.

Оқыту бағдарламасының мазмұнына қойылатын талаптарды, тәлімгер болуға ниет білдірген адамдарды оқытуды ұйымдастыру тәртібін және осындай оқытудан өткені туралы сертификат нысанын Қазақстан Республикасының балалардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті органы бекітеді.

8. Қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын орган тәлімгерлік жөніндегі ұйыммен тәлімгерлік туралы шарт жасасады.

9. Тәлімгерлік жөніндегі ұйым:

1) Қазақстан Республикасының балалардың құқықтарын қорғау саласындағы уәкілетті органы айқындаған көлемде жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар туралы ақпаратты олардың заңды өкілдерінің келісімімен Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен алуға;

2) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқылы.

10. Тәлімгерлік жөніндегі ұйым:

1) тәлімгер болуға ниет білдірген адамдарға консультациялық көмек көрсетуге;

2) тәлімгер болуға ниет білдірген адамдарды оқытуды жүзеге асыруға;

3) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарындағы он жасқа толған жетім балаларға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға тәлімгерлерді іріктеуді жүзеге асыруға;

4) тәлімгерлерге құқықтық және психологиялық көмек көрсетуге;

5) қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органға қызметі туралы тоқсан сайынғы есепті беруге;

6) жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарындағы он жасқа толған жетім балалардың, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың, сондай-ақ тәлімгерлердің дербес деректерінің құпиялылығын қамтамасыз етуге;

7) бала орналасқан жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымын, қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органды, ішкі істер органдарын тәлімгерлік жүзеге асырылатын баланың қайтыс болу, оған қатыгездікпен қарау, оның ішінде балаға қатысты күштеп немесе психикалық зорлық-зомбылықты жүзеге асыру, сондай-ақ баланың жыныстық тиіспеушілігіне қол сұғу фактісі анықталған кезден бастап жиырма төрт сағат ішінде хабардар етуге;

8) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де міндеттерді сақтауға міндетті.".

2. "Мәдениет туралы" 2006 жылғы 15 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 1-бапта:

3-2), 3-3), 3-4), 3-5) және 3-6) тармақшалар мынадай редакцияда жазылсын:

"3-2) қазақ тілінің үлкен тілдік моделі – қазақ тіліндегі мәтіндерді кейіннен өңдеу, генерациялау және талдау үшін мәтіндік деректердің үлкен көлемінде оқытылған жасанды нейрондық желі;

3-3) қазақ тілінің сөздік қоры – тіл нормасына сәйкес келетін, лексикалық-орфографиялық, терминологиялық, ономастикалық және басқа да сөздіктерде, анықтамалықтарда, Қазақ тілінің ұлттық корпусында қамтылған сөздердің, терминдер мен сөз тіркестерінің жиынтығы, тілді мәдени құндылық ретінде сақтау құралы;

3-4) Қазақ тілінің ұлттық корпусы – қазақ тілінің барлық стилі мен жанрындағы мәтіндерді қамтитын, іздеу жүйесімен және мәтінмен жұмыс істеудің басқа да құралдарымен жарақтандырылған ақпараттық-анықтамалық жүйе;

3-5) Қазақ тілінің ұлттық сөздік қоры – қазақ тілінің сөздік қорына қолжетімділік беретін және ондағы ақпараттың ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы өңделуін қамтамасыз ететін мемлекеттік ақпараттық жүйе;

3-6) қоғамдық маңызы бар әдебиет – қоғамның рухани-білім және зияткерлік-мәдени әлеуетін арттыруға бағытталған өзекті шығармалар;";

мынадай мазмұндағы 3-7), 3-8), 3-9) және 3-10) тармақшалармен толықтырылсын:

"3-7) қоюшы (қоюшы режиссер, қоюшы балетмейстер, қоюшы суретші) (бұдан әрі – қоюшы) – дербес көркемдік шешім негізінде театр, цирк немесе өзге де өнер туындыларының қойылымын жүзеге асыратын жеке тұлға;

3-8) материалдық емес мәдени мұраны қорғау – материалдық емес мәдени мұраның сәйкестендірілуін, құжаттандырылуын, зерттелуін, сақталуын, қорғалуын, танымал етілуін, рөлiнің артуын, сондай-ақ жаңғыртылуын қоса алғанда, оның өміршеңдігін қамтамасыз ету мақсатында шаралар қабылдау;

3-9) Материалдық емес мәдени мұра элементтерінің ұлттық тізбесі – Қазақстан халқының материалдық емес мәдени мұрасының мәдени құндылықтар тізбесі;

3-10) мәдени-бұқаралық іс-шара – халыққа музыкалық-эстетикалық тәрбие беруге, оның рухани және эстетикалық сұраныстарын қанағаттандыруға бағытталған мәдени іс-шара;";

2) мынадай мазмұндағы 24-4-баппен толықтырылсын:

"24-4-бап. Қазақ тілінің ұлттық сөздік қоры және Қазақ тілінің ұлттық корпусы

1. Қазақ тілін мәдени құндылық ретінде сақтау, қорғау және дамыту, сондай-ақ мемлекеттік тіл мәртебесін нығайту Қазақ тілінің ұлттық сөздік қорын құрудың мақсаттары болып табылады.

2. Қазақ тілінің ұлттық сөздік қоры жалпыға қолжетімді мемлекеттік ақпараттық жүйе болып табылады, оны пайдалану ерікті және өтеусіз негіздерде және тиісті рұқсаттарсыз жүзеге асырылады.

3. Қазақ тілінің ұлттық сөздік қоры қазақ тілінің үлкен тілдік моделін әзірлеу және дамыту үшін дереккөз болып табылады.

4. Тілдерді дамыту саласындағы уәкілетті орган Қазақ тілінің ұлттық сөздік қорын қалыптастыру және жүргізу қағидаларын әзірлеп, бекітеді және Қазақ тілінің ұлттық сөздік қорын қолдап отыру мен дамытуға жауапты заңды тұлғаны айқындайды.

5. Ғылым және жоғары білім саласындағы уәкілетті орган Қазақ тілінің ұлттық корпусын қалыптастыру және жүргізу қағидаларын әзірлеп, бекітеді.";

1) 32-баптың 3-тармағы мынадай мазмұндағы 1-1) тармақшамен толықтырылсын:

"1-1) қазақ тілінің сөздік қоры;".

3. "Білім туралы" 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңына:

1) 5-бап мынадай редакцияда жазылсын:

"5-бап. Білім беру саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Білім беру саласындағы уәкілетті орган мынадай өкілеттіктерді орындайды:

1) өз құзыреті шегінде стратегиялық, реттеушілік, іске асыру және бақылау-қадағалау функцияларын жүзеге асырады;

2) мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының Қазақстан Республикасының Президенті айқындаған негізгі бағыттары мен мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының, оның қорғаныс қабілетінің, қауіпсіздігінің, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етудің Қазақстан Республикасының Үкіметі әзірлеген негізгі бағыттары негізінде және оларды орындау үшін Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастырады;

3) азаматтардың білім беру саласындағы конституциялық құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қамтамасыз етеді;

4) халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады, шетелдік әріптестермен келіссөздер жүргізеді және өз құзыреті шегінде мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру саласындағы халықаралық шарттар (келісімдер) мен бағдарламаларға қол қояды, білім беру ұйымдары жүзеге асыратын халықаралық ынтымақтастықты ұйымдастыру қағидаларын белгілейді және осы жұмысты үйлестіреді;

5) білім беру саласында жергiлiктi атқарушы органдардың қызметін үйлестіруді және оған әдiстемелiк басшылықты жүзеге асырады;

6) мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, қосымша білім берудің даму жай-күйі туралы жыл сайынғы ұлттық баяндаманы дайындау және жариялау, сондай-ақ мемлекеттік органдардың ашық деректерінің интернет-порталында орналастырылатын ашық деректердің бірыңғай тізбесіне сәйкес ақпаратты ашық қолжетімділікте орналастыру арқылы қоғам мен мемлекетті мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, қосымша білім беру жүйесінің жай-күйі және оның қызметінің тиімділігі туралы объективті ақпаратпен қамтамасыз етеді;

7) білім беру сапасын басқаруды, білім беру ұйымдары ұсынатын білім беру қызметтерінің сапасын әдістемелік және әдіснамалық қамтамасыз етуді жүзеге асырады;

8) білім беруді басқару жүйесіне білім беру мониторингін және оны ақпараттық қамтамасыз етуді жүзеге асырады, мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, қосымша білім беру саласындағы ақпараттандыру объектілерін ұйымдастыру және олардың жұмыс істеу қағидаларын, сондай-ақ білім беру мониторингін жүзеге асыру қағидаларын бекітеді;

9) мәдениет саласындағы білім беру ұйымдарын қоспағанда, білім беру ұйымдарында оқу-әдістемелік және ғылыми-әдістемелік жұмысқа басшылықты жүзеге асырады және оның жүргізілуін үйлестіреді, оқу-әдістемелік және ғылыми-әдістемелік жұмысты ұйымдастыру және жүзеге асыру қағидаларын бекітеді;

10) білім беру сапасына халықаралық салыстырмалы зерттеулер жүргізуді үйлестіруді және білім беруді дамытудың жай-күйі туралы жыл сайынғы ұлттық баяндама дайындауды, сондай-ақ "Ұлттық білім беру дерекқоры" ақпараттық жүйесін қалыптастыруды, қолдап отыруды, оған жүйелік-техникалық қызмет көрсетуді, интеграциялауды және оның ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді жүзеге асыратын, мемлекет жүз пайыз қатысатын заңды тұлғаны айқындайды;

11) "Ұлттық білім беру дерекқоры" ақпараттық жүйесін қалыптастыру, қолдап отыру, оған жүйелік-техникалық қызмет көрсету, интеграциялау және оның ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

12) білім беру саласындағы ақпараттандыру объектілеріне қойылатын ең төмен талаптарды әзірлейді және бекітеді;

13) электрондық өнеркәсіп саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта, арнаулы, техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын мемлекеттік білім беру ұйымдары үшін компьютерлік және интерактивті жабдыққа қойылатын ең төмен талаптарды әзірлейді және бекітеді;

14) жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді қоспағанда, барлық деңгейдегі мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын әзірлейді және бекітеді;

15) баланы жәбірлеудің (буллингтің) профилактикасы қағидаларын тиісті саланың уәкілетті органымен келісу бойынша бекітеді;

16) кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарында және арнаулы әлеуметтік қызметтерге мұқтаж балаларды қолдау орталықтарында кәмелетке толмағандарды ұстау қағидалары мен шарттарын Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгілейді;

17) "Үздік педагог" атағын беру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

18) оқу жылының басталу және аяқталу мерзімдерін, сондай-ақ орта білім беру ұйымдарында білім алушыларды аралық және қорытынды аттестаттауды өткізу мерзімдерін айқындайды;

19) мынадай:

бастауыш білім беру;

негізгі орта білім беру;

жалпы орта білім беру;

білім беру бағдарламаларының тізіліміне енгізілген мамандықтар бойынша, әскерилер, арнаулы оқу орындары үшін мамандықтар топтары бойынша техникалық және кәсіптік білім беру;

білім беру бағдарламаларының тізіліміне енгізілген мамандықтар бойынша, әскерилер, арнаулы оқу орындары үшін мамандықтар топтары бойынша орта білімнен кейінгі білім беру;

рухани білім беру;

кәмелетке толмағандарға білім беру-сауықтыру қызметтерін ұсыну үшін білім беру қызметімен айналысуға лицензия және (немесе) лицензияға қосымша береді;

20) орта білім беру ұйымдары үшін міндетті мектеп формасына қойылатын талаптарды әзірлейді және бекітеді;

21) балаларға арналған мектепке дейiнгi тәрбие мен оқыту және қосымша білім беру бойынша қызметтi жүзеге асырудың басталғаны немесе тоқтатылғаны туралы хабарламалар қабылдауды жүзеге асырады;

22) орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім алушылардың білімін бағалау өлшемшарттарын әзірлейді және бекітеді;

23) балаларға арналған мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту және қосымша білім беру бойынша рұқсаттар мен хабарламалардың мемлекеттік электрондық тізілімін жүргізеді;

24) жекеменшік білім беру ұйымдарында орта білім беруге мемлекеттік білім беру тапсырысын, оқуға ата-ана төлемақысының шекті мөлшерін, сондай-ақ республикалық орта білім беру ұйымдарындағы мемлекеттік білім беру тапсырысын әзірлейді және бекiтедi;

25) мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту бағдарламаларын, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын, техникалық және кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерге қажеттілігін болжау әдістемесін бекітеді;

26) мемлекеттік білім беру ұйымдарының білім алушылары мен тәрбиеленушілерін оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен қамтамасыз ету қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

27) республикалық орта білім беру ұйымдарын, сондай-ақ халықаралық шарттарға сәйкес шетелдік мектептерде оқитын отандастарды оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен қамтамасыз етеді;

28) жеңімпаздары, жүлдегерлері және оларды дайындаған педагогтер бюджет қаражаты есебінен біржолғы сыйақымен көтермеленетін жалпы білім беретін пәндер бойынша халықаралық олимпиадалардың тізбесін әзірлейді және бекітеді;

29) жалпы білім беретін пәндер бойынша халықаралық олимпиадалардың жеңімпаздары мен жүлдегерлеріне, оларды дайындаған педагогтерге біржолғы сыйақы төлеу қағидаларын әзірлейді және бекітеді, сондай-ақ жалпы білім беретін пәндер бойынша халықаралық олимпиадалардың жеңімпаздары мен жүлдегерлеріне, оларды дайындаған педагогтерге берілетін біржолғы сыйақының мөлшерлерін бекітеді;

30) жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық және халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жобалар конкурстарын (ғылыми жарыстарды), орындаушылар конкурстарын, кәсіби шеберлік конкурстарын және спорттық жарыстарды іріктеу қағидалары мен өлшемшарттарын әзірлейді және бекітеді;

31) жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық және халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жобалар конкурстарының (ғылыми жарыстардың), орындаушылар конкурстарының, кәсіби шеберлік конкурстарының және спорттық жарыстардың тізбесін бекітеді;

32) соңғы үш жылдағы жеңімпаздары мен жүлдегерлері (бірінші, екінші және үшінші дәрежелі дипломдармен марапатталған) жоғары білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына білім беру гранты беріле отырып қабылданатын жалпы білім беретін пәндер бойынша халықаралық олимпиадалардың, ғылыми жобалардың халықаралық конкурстарының және орындаушылардың халықаралық конкурстарының, спорттық жарыстардың тізбесі мен оларды іріктеу өлшемшарттарын бекітеді;

33) жаратылыстану-математика циклі пәндері бойынша Президенттік олимпиаданы, жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық олимпиадалар мен ғылыми жобалар конкурстарын, орындаушылардың республикалық конкурстарын және кәсіби шеберлік конкурстарын ұйымдастыру және өткізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

34) экстернат нысанында оқыту қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

35) мемлекеттік орта білім беру ұйымдарына бекітіп берілген дене шынықтыру-сауықтыру және спорт құрылысжайларын мүліктік жалдауға (жалға алуға) беру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

36) білім беру ұйымдарындағы психологиялық-педагогикалық қолдап отыру қызметі жұмысының қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

37) бюджет қаражаты есебінен орта білім беру объектілерін салуды, реконструкциялауды қаржыландыру әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

38) "Өркен" грантын беру қағидаларын және оның мөлшерлерін, сондай-ақ оның құнын айқындау әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

39) мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейлерінің үлгілік оқу жоспарлары мен үлгілік оқу бағдарламаларын әзірлейді және бекітеді;

40) техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары үшін жалпы білім беретін пәндер циклінің немесе модулінің үлгілік оқу бағдарламаларын әзірлейді және бекітеді;

41) мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларына, үлгілік оқу бағдарламаларына сараптама жасау және оларды сынақтан өткізу жөніндегі жұмысты ұйымдастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

42) мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында эксперимент режимінде іске асырылатын білім беру бағдарламаларын әзірлеу, сынақтан өткізу және ендіру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

43) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары іске асыратын білім беру бағдарламаларының тізілімін жүргізу қағидаларын, сондай-ақ білім беру бағдарламаларының тізіліміне енгізу және одан шығару негіздерін әзірлейді және бекітеді;

44) мүдделі орталық атқарушы органдармен, жұмыс берушілермен және басқа да әлеуметтік әріптестермен өзара іс-қимыл жасай отырып, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру мамандықтары мен біліктіліктерінің сыныптауышын әзірлейді және бекітеді;

45) мәдениет және өнер, дене шынықтыру және спорт мамандықтары бойынша сырттай, кешкі оқу, онлайн-оқу, сондай-ақ экстернат нысандарында білім алуға жол берілетін техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мамандықтары мен біліктіліктерінің тізбесін әзірлейді және бекітеді;

46) негізгі орта, жалпы орта білім беру ұйымдарында, мамандандырылған жалпы білім беретін және арнаулы оқу бағдарламаларын, сондай-ақ мәдениет және өнер, дене шынықтыру және спорт мамандықтары бойынша техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында экстернат нысанында оқуға рұқсат беру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

47) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының білім алушыларын ауыстыру және қайта қабылдау қағидаларын, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында білім алушыларға академиялық демалыс беру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

48) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру студенттерін жатақханалардағы орындармен қамтамасыз етуге мемлекеттік тапсырысты орналастыру қағидаларын және техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының жатақханаларында орындарды бөлу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

49) еңбек нарығының қажеттіліктерін ескере отырып, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімі бар кадрларды даярлауға, сондай-ақ мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға, орта білім беруге және балаларға қосымша білім беруге мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

50) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында білім алушылар мен педагогтердің академиялық ұтқырлығын ұйымдастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

51) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарындағы мемлекеттік білім беру тапсырысы негізінде білім алушыларға арналған өтемақыны төлеу арқылы қысқы және жазғы каникул кезеңінде қалааралық теміржол және автомобиль көлігінде жеңілдікпен жол жүруді қамтамасыз ету қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

52) бейіндер бойынша техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің республикалық оқу-әдістемелік кеңесін, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің оқу-әдістемелік бірлестіктерін құрады және олардың қызметі туралы ережелерді бекітеді;

53) техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары үшін кәсіптік практиканы ұйымдастыру және өткізу қағидаларын және практика базалары ретінде кәсіпорындарды (ұйымдарды) айқындау қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

54) мүдделі мемлекеттік органдармен келісу бойынша дуальды оқытуды ұйымдастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

55) орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім туралы құжаттардың түрлерін, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім туралы мемлекеттік үлгідегі құжаттардың нысандарын және оларды есепке алу мен беру қағидаларын, білім туралы өзіндік үлгідегі құжаттардың мазмұнына қойылатын негізгі талаптарды және оларды есепке алу мен беру қағидаларын, сондай-ақ білім беру ұйымдарында білім алуды аяқтамаған адамдарға берілетін анықтаманың нысанын әзірлейді және бекітеді;

56) "Алтын белгі" белгісі туралы ережені әзірлейді және бекітеді;

57) Қазақстан Республикасының аумағында танылатын орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім туралы құжаттарды тану қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

58) орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарынан шығатын ресми құжаттарға апостиль қою рәсімін жүзеге асырады;

59) "Орта бiлiм беретін үздiк ұйым", "Техникалық және кәсіптік, орта бiлiмнен кейінгі білім беретін үздiк ұйым" гранттарының мөлшерін және оларды беру тәртiбiн белгiлей отырып, осы гранттарды беруге арналған конкурстарды өткiзу қағидаларын әзірлейді және бекiтедi;

60) халықтың тығыздығына және елді мекендердің шалғайлығына қарай білім беру ұйымдары желісінің кепілдік берілген мемлекеттік нормативін әзірлейді және бекітеді;

61) денсаулық сақтау саласындағы техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарын қоспағанда, мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарын меншік нысандарына және ведомстволық бағыныстылығына қарамастан мемлекеттік аттестаттауды жүргізеді;

62) мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарын бағалау өлшемшарттарын әзірлейді және бекітеді;

63) бастауыш, негiзгi орта, жалпы орта бiлiмнің жалпы бiлiм беретін оқу бағдарламаларын, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгілік қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

64) орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары үшін білім алушылардың үлгеріміне ағымдағы бақылауды, оларды аралық және қорытынды аттестаттауды өткізудің үлгілік қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

65) балалар музыка мектептерінің, балалар көркемөнер мектептерінің және балалар өнер мектептерінің үлгілік оқу жоспарлары мен білім беру бағдарламаларын әзірлейді және бекітеді;

66) білім беру ұйымдарында балалардың сауықтырылуы мен демалысын ұйымдастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

67) орта білім беру ұйымдарына арналған оқулықтардың және мектепке дейінгі ұйымдарға, орта білім беру ұйымдарына арналған оқу-әдістемелік кешендердің құрылымы мен мазмұнына қойылатын талаптарды, орта білім беру ұйымдарына арналған оқулықтарды және мектепке дейінгі ұйымдарға, орта білім беру ұйымдарына арналған оқу-әдістемелік кешендерді дайындау, сараптама жасау, сынақтан өткізу және мониторинг жүргізу, басып шығару жөніндегі қағидаларды, мемлекеттік білім беру ұйымдары педагогтерінің оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді таңдау қағидаларын әзірлейді және бекітеді, орта білім беру ұйымдарына арналған жекелеген пәндер бойынша оқулықтар мен базалық оқулықтардың, мектепке дейінгі ұйымдарға, орта білім беру ұйымдарына арналған оқу-әдістемелік кешендердің тізбесін, оның ішінде электрондық нысанда қалыптастырады және бекітеді, сондай-ақ мектепке дейінгі, орта білім беру ұйымдарының білім алушылары мен тәрбиеленушілерін оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен қамтамасыз ету жөніндегі жұмысты үйлестіреді;

68) жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарын қоспағанда, тиісті типтердегі және түрлердегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

69) психологиялық қолдау орталықтары қызметінің қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

70) білім беру ұйымдарының ішкі тәртіптемесінің үлгілік қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

71) орта, қосымша, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында, оның ішінде қолайсыз ауа райы метеожағдайларында, сондай-ақ тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктерде (жекелеген объектілерде) төтенше жағдай, шектеу іс-шаралары, оның ішінде карантин енгізілген, төтенше жағдайлар жарияланған кезде қашықтан оқыту бойынша және техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білімнің білім беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында онлайн-оқыту нысанында оқу процесін ұйымдастыру қағидаларын, кредиттік оқыту технологиясы бойынша оқу процесін ұйымдастыру қағидаларын, сондай-ақ қашықтан оқытуды ұсыну бойынша білім беру ұйымдарына қойылатын талаптарды әзірлейді және бекітеді;

72) ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидалары мен бағдарламаларын әзірлейді және бекітеді;

73) мүмкіндігі шектеулі балаларды арнаулы психологиялық-педагогикалық қолдауға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

74) мүмкіндігі шектеулі балаларды арнаулы психологиялық-педагогикалық қолдау стандартын әзірлейді және бекітеді;

75) мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, орта білім берудің, сондай-ақ кредиттік оқыту технологиясын ескере отырып, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру әдістемесі мен қағидаларын, сондай-ақ жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру іске асырылатын мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының типтері мен түрлерінің тізбесін әзірлейді және бекітеді;

76) тиісті саланың уәкілетті органдарымен келісу бойынша педагог лауазымдарының үлгілік біліктілік сипаттамаларын әзірлейді және бекітеді;

77) білім беру ұйымдарының педагогтеріне арналған кәсіптік стандарттарды әзірлейді және бекітеді;

78) мемлекеттік білім беру ұйымдарының бірінші басшыларын ротациялауды жүргізу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

79) еңбек жөніндегі уәкілетті органмен бірлесіп, мемлекеттік білім беру ұйымдарының бірінші басшылары мен педагогтерін лауазымға тағайындау, лауазымынан босату қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

80) білім беру ұйымдарының педагогтері мен басшылары қызметінің тиімділігі рейтингін жүргізу әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

81) педагогтердің біліктілігін арттыру курстарын, сондай-ақ педагог қызметін курстан кейін қолдауды ұйымдастыру және жүргізу қағидаларын, педагогтердің біліктілігін арттыру курстарының білім беру бағдарламаларын әзірлеу, келісу және бекіту қағидаларын, біліктілікті арттырудың ваучерлік-модульдік жүйесінің әдістемесін, мемлекеттік білім беру ұйымдары, сондай-ақ мемлекеттік білім беру тапсырысын алатын білім беру ұйымдары педагогтерінің біліктілігін арттыру курстарының құнын айқындау әдістемесін әзірлейді және бекітеді, сондай-ақ педагогтерді қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды ұйымдастырады;

82) тиісті саланың уәкілетті органымен келісу бойынша мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, қосымша білім беру ұйымдарына және олардың аумақтарына әкелуге тыйым салынған, оларда пайдаланылуы шектелген нәрселер мен заттардың тізбесін бекітеді;

83) аккредиттеу органдарын, оның ішінде шетелдік аккредиттеу органдарын тану талаптары мен қағидаларын әзірлейді және бекітеді, танылған аккредиттеу органдарының, аккредиттелген білім беру ұйымдары мен білім беру бағдарламаларының тізілімін, сондай-ақ оларды оған енгізу, оны тоқтата тұру және одан шығару негіздерін қалыптастырады және бекітеді;

84) жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарын қоспағанда, білім беру ұйымдарының білім беру қызметіне қойылатын біліктілік талаптарын және оларға сәйкестікті растайтын құжаттардың тізбесін әзірлейді және бекітеді;

85) меншік нысандарына және ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, білім беру ұйымдарында мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру, қосымша білім беру саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасының және нормативтік құқықтық актілердің, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарының орындалуын, білім беруді басқару органдарын, сондай-ақ ведомстволық бағынысты ұйымдарда бюджеттік және қаржылық тәртіпті мемлекеттік бақылауды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырады;

86) білім беру саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасының анықталған бұзушылықтарын нұсқамада белгіленген мерзімде жою туралы орындалуы міндетті жазбаша нұсқамалар береді;

87) бiлiм туралы мемлекеттiк үлгiдегi құжаттардың бланкiлерiне тапсырыс берудi ұйымдастыру, оларды сақтау, есепке алу мен беру және негізгі орта, жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын және техникалық және кәсіптік, орта бiлiмнен кейінгі білімнің білім беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарын, ведомстволық бағынысты бiлiм беру ұйымдарын олармен қамтамасыз ету жөніндегі қағидаларды әзірлейді және бекiтедi, олардың пайдаланылуын бақылауды жүзеге асырады;

88) білім беру қызметінде орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары пайдаланатын қатаң есептіліктегі құжаттардың нысандарын әзірлейді және бекітеді және мектепке дейінгі ұйымдардың және жалпы білім беретін мектептердің, лицейлер мен гимназиялардың мектепалды сыныптарының, орта, арнаулы, қосымша, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының педагогтері жүргізу үшін міндетті құжаттардың тізбесін және олардың нысандарын бекітеді;

89) мектепке дейінгі ұйымдар, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары үшін білім беру қызметтерін көрсетудің үлгілік шартының, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдары үшін кәсіптік практиканы өткізуге арналған үлгілік шарттың және дуальды оқыту туралы үлгілік шарттың нысандарын бекітеді;

90) мемлекеттік орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында, қосымша білім беретін мектептен тыс ұйымдарда білім алушыларды тамақтандыруды ұйымдастыру, сондай-ақ мемлекеттік мектепке дейінгі ұйымдарда, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында тәрбиеленетін және білім алатын балаларды тамақтандыруды қамтамасыз етуге байланысты тауарларды сатып алу қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

91) мемлекеттік орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарында, қосымша білім беретін мектептен тыс ұйымдарда білім алушыларды тамақтандыруды ұйымдастыру бойынша көрсетілетін қызметтерді және (немесе) тауарларды, сондай-ақ мемлекеттік мектепке дейінгі ұйымдарда, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім беру ұйымдарында тәрбиеленетін және білім алатын балаларды тамақтандыруды қамтамасыз етуге байланысты тауарларды жосықсыз берушілердің (әлеуетті өнім берушілердің) тізбесін қалыптастыру қағидаларын бекітеді;

92) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) білім беруді басқару органдарының бірінші басшыларын лауазымға тағайындауды және лауазымынан босатуды келіседі;

93) мектепке дейiнгi, орта, техникалық және кәсiптiк, орта білімнен кейінгі бiлiм беру ұйымдарын, сондай-ақ арнаулы білім беру ұйымдарын жабдықтармен және жиһазбен жарақтандыру нормаларын әзірлейді және бекiтедi;

94) мемлекеттік мекеменің ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған орта білім беру ұйымдарын шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық нысанына қайта ұйымдастыруға арналған өлшемшарттарды бекітеді;

95) салалық көтермелеу жүйесін бекітеді;

96) осы Заңның мақсаты мен міндеттеріне және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес білім беру саласындағы нормативтік құқықтық актілерді әзірлейді және бекітеді;

97) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Білім беру саласындағы уәкілетті органның осы баптың бірінші бөлігінің 8), 9), 20), 32), 34), 35), 36), 38), 39), 44), 47), 48), 53), 56), 63), 68), 71), 72), 73), 75), 78), 80), 81), 94) және 95) тармақшаларында көзделген өкілеттіктері әскери, арнаулы оқу орындарына қолданылмайды.";

2) 26-бапта:

3-тармақтың екінші бөлігі "халықаралық олимпиадалардың" деген сөздерден кейін ", ғылыми жобалардың халықаралық конкурстарының" деген сөздермен толықтырылсын;

4-тармақ мынадай мазмұндағы екінші бөлікпен толықтырылсын:

"Тізбесін Шетелдерде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия айқындайтын жалпы білім беретін пәндер бойынша халықаралық олимпиадалардың, ғылыми жобалардың халықаралық конкурстарының және орындаушылардың халықаралық конкурстарының бірінші, екінші және үшінші дәрежелі дипломдарымен соңғы үш жылда марапатталған Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жыл сайын бекітілетін мамандықтар тізбесіне сәйкес күндізгі оқыту нысаны бойынша жетекші шетелдік жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында жоғары білім алу үшін таңдаған мамандықтарының олимпиаданың немесе конкурстың пәніне сәйкес келуі және академиялық оқытуға сөзсіз қабылдану шартымен (қаржылық талаптарды қоспағанда), Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жас шектеулері ескеріле отырып, конкурстық негізде "Болашақ" халықаралық стипендиясын алуға құқығы бар.".

4. "Назарбаев Университеті", "Назарбаев Зияткерлік мектептері" және "Назарбаев Қоры" мәртебесі туралы" 2011 жылғы 19 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңына:

12-1-баптың 6-тармағының екінші бөлігі "мөлшерін" деген сөзден кейін ", сондай-ақ оның құнын айқындау әдістемесін" деген сөздермен толықтырылсын.

2-бап. Осы Заң:

1) алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізілетін 1-баптың 1-тармағын;

2) 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізілетін 1-баптың 3-тармағы 1) тармақшасының жиырма тоғызыншы абзацын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

Қ. ТОҚАЕВ

О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам культуры, образования и наставничества

Закон Республики Казахстан от 10 февраля 2025 года № 163-VIII ЗРК

Статья 1. Внести изменения и дополнения в следующие законодательные акты Республики Казахстан:

1. В Закон Республики Казахстан от 8 августа 2002 года "О правах ребенка в Республике Казахстан":

1) статью 1 дополнить подпунктом 15-1) следующего содержания:

"15-1) организация по наставничеству – некоммерческая организация, осуществляющая на безвозмездной основе на территории Республики Казахстан деятельность по организации наставничества над детьми-сиротами, детьми, оставшимися без попечения родителей, находящимися в организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, достигшими десятилетнего возраста;";

2) в статье 28-2:

пункт 2 дополнить словами ", достигшим десятилетнего возраста";

пункт 3 дополнить подпунктом 14) следующего содержания:

"14) лицо, не прошедшее обучение по наставничеству.";

подпункт 1) пункта 4 дополнить словами "на условиях, определенных договором о наставничестве";

дополнить пунктами 7, 8, 9 и 10 следующего содержания:

"7. Обучение лиц, желающих стать наставниками, осуществляется организациями по наставничеству, а также организациями образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, за счет средств указанных организаций.

Требования к содержанию программы обучения, порядок организации обучения лиц, желающих стать наставниками, и форма сертификата о прохождении такого обучения утверждаются уполномоченным органом в области защиты прав детей Республики Казахстан.

8. Орган, осуществляющий функции по опеке или попечительству, заключает договор о наставничестве с организацией по наставничеству.

9. Организация по наставничеству вправе:

1) получать информацию в объеме, определенном уполномоченным органом в области защиты прав детей Республики Казахстан, о детях-сиротах, детях, оставшихся без попечения родителей, с согласия их законных представителей в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

2) осуществлять иные права, предусмотренные законами Республики Казахстан.

10. Организация по наставничеству обязана:

1) оказывать консультативную помощь лицам, желающим стать наставниками;

2) осуществлять обучение лиц, желающих стать наставниками;

3) осуществлять подбор наставников для детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, находящихся в организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, достигших десятилетнего возраста;

4) оказывать правовую и психологическую помощь наставникам;

5) представлять ежеквартальный отчет о своей деятельности в орган, осуществляющий функции по опеке или попечительству;

6) обеспечивать конфиденциальность персональных данных детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей, находящихся в организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, достигших десятилетнего возраста, а также наставников;

7) информировать организацию образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, в которой находится ребенок, орган, осуществляющий функции по опеке или попечительству, органы внутренних дел в течение двадцати четырех часов с момента установления факта смерти, жестокого обращения с ребенком, в том числе осуществления физического или психического насилия над ребенком, а также покушения на половую неприкосновенность ребенка, над которым осуществляется наставничество;

8) соблюдать иные обязанности, предусмотренные законами Республики Казахстан.".

2. В Закон Республики Казахстан от 15 декабря 2006 года "О культуре":

1) в статье 1:

подпункты 3-2), 3-3), 3-4), 3-5) и 3-6) изложить в следующей редакции:

"3-2) большая языковая модель казахского языка – искусственная нейронная сеть, обученная на больших объемах текстовых данных для последующей обработки, генерации и анализа текстов на казахском языке;

3-3) словарный фонд казахского языка – совокупность слов, терминов и словосочетаний, соответствующих языковой норме, содержащихся в лексико-орфографических, терминологических, ономастических и других словарях, справочниках, Национальном корпусе казахского языка, средство сохранения языка как культурной ценности;

3-4) Национальный корпус казахского языка – информационно-справочная система, содержащая тексты во всех стилях и жанрах казахского языка, оснащенная системой поиска и другими средствами работы с текстом;

3-5) Национальный словарный фонд казахского языка – государственная информационная система, предоставляющая доступ к словарному фонду казахского языка и обеспечивающая обработку содержащейся в ней информации посредством информационно-коммуникационных технологий;

3-6) общественно значимая литература – актуальные произведения, направленные на повышение духовно-образовательного и интеллектуально-культурного потенциала общества;";

дополнить подпунктами 3-7), 3-8), 3-9) и 3-10) следующего содержания:

"3-7) постановщик (режиссер-постановщик, балетмейстер-постановщик, художник-постановщик) (далее – постановщик) – физическое лицо, осуществляющее на основе самостоятельного художественного решения постановку произведений театрального, циркового или иного искусства;

3-8) охрана нематериального культурного наследия – принятие мер с целью обеспечения жизнеспособности нематериального культурного наследия, включая его идентификацию, документирование, исследование, сохранение, защиту, популяризацию, повышение роли, а также возрождение;

3-9) Национальный перечень элементов нематериального культурного наследия – перечень культурных ценностей нематериального культурного наследия народа Казахстана;

3-10) культурно-массовое мероприятие – культурное мероприятие, направленное на музыкально-эстетическое воспитание населения, удовлетворение его духовных и эстетических запросов;";

2) дополнить статьей 24-4 следующего содержания:

"Статья 24-4. Национальный словарный фонд казахского языка и Национальный корпус казахского языка

1. Целями создания Национального словарного фонда казахского языка являются сохранение, защита и развитие казахского языка как культурной ценности, а также укрепление статуса государственного языка.

2. Национальный словарный фонд казахского языка является общедоступной государственной информационной системой, пользование которой осуществляется на добровольной и безвозмездной основах и без соответствующих разрешений.

3. Национальный словарный фонд казахского языка служит источником данных для разработки и развития большой языковой модели казахского языка.

4. Уполномоченный орган в сфере развития языков разрабатывает и утверждает правила формирования и ведения Национального словарного фонда казахского языка, и определяет юридическое лицо, ответственное за сопровождение и развитие Национального словарного фонда казахского языка.

5. Уполномоченный орган в области науки и высшего образования разрабатывает и утверждает правила формирования и ведения Национального корпуса казахского языка.";

3) пункт 3 статьи 32 дополнить подпунктом 1-1) следующего содержания:

"1-1) словарный фонд казахского языка;".

3. В Закон Республики Казахстан от 27 июля 2007 года "Об образовании":

1) статью 5 изложить в следующей редакции:

"Статья 5. Компетенция уполномоченного органа в области образования

Уполномоченный орган в области образования выполняет следующие полномочия:

1) осуществляет стратегические, регулятивные, реализационные и контрольно-надзорные функции в пределах своей компетенции;

2) на основе и во исполнение основных направлений внутренней и внешней политики государства, определенных Президентом Республики Казахстан, и основных направлений социально-экономической политики государства, его обороноспособности, безопасности, обеспечения общественного порядка, разработанных Правительством Республики Казахстан, формирует государственную политику в области образования в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

3) обеспечивает соблюдение конституционных прав и свобод граждан в области образования;

4) осуществляет международное сотрудничество, проводит переговоры с иностранными партнерами и подписывает в пределах своей компетенции международные договоры (соглашения) и программы в области дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, устанавливает правила организации международного сотрудничества, осуществляемого организациями образования, и координирует эту работу;

5) осуществляет координацию и методическое руководство деятельности местных исполнительных органов в области образования;

6) обеспечивает объективной информацией общество и государство о состоянии системы дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего, дополнительного образования и эффективности ее деятельности путем подготовки и опубликования ежегодного национального доклада о состоянии развития дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего, дополнительного образования, а также размещения в открытом доступе информации согласно единому перечню открытых данных государственных органов, размещаемых на интернет-портале открытых данных;

7) осуществляет управление качеством образования, методическое и методологическое обеспечение качества предоставляемых организациями образования образовательных услуг;

8) осуществляет образовательный мониторинг и информационное обеспечение системы управления образованием, утверждает правила организации и функционирования объектов информатизации в области дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего, дополнительного образования, а также правила осуществления образовательного мониторинга;

9) осуществляет руководство и координирует проведение учебно-методической и научно-методической работы, утверждает правила организации и осуществления учебно-методической и научно-методической работы в организациях образования, за исключением организаций образования в области культуры;

10) определяет юридическое лицо со стопроцентным участием государства, которое осуществляет координацию проведения международных сопоставительных исследований качества образования и подготовку ежегодного национального доклада о состоянии развития образования, а также формирование, сопровождение, системно-техническое обслуживание, интеграцию и обеспечение информационной безопасности информационной системы "Национальная образовательная база данных";

11) разрабатывает и утверждает правила формирования, сопровождения, системно-технического обслуживания, интеграции и обеспечения информационной безопасности информационной системы "Национальная образовательная база данных";

12) разрабатывает и утверждает минимальные требования к объектам информатизации в области образования;

13) разрабатывает и утверждает совместно с уполномоченным органом в сфере электронной промышленности минимальные требования к компьютерному и интерактивному оборудованию для государственных организаций образования, реализующих образовательные программы начального, основного среднего и общего среднего, специального, технического и профессионального образования;

14) разрабатывает и утверждает государственные общеобязательные стандарты всех уровней образования, за исключением высшего и послевузовского образования;

15) по согласованию с уполномоченным органом соответствующей отрасли утверждает правила профилактики травли (буллинга) ребенка;

16) устанавливает правила и условия содержания несовершеннолетних в центрах адаптации несовершеннолетних и центрах поддержки детей, нуждающихся в специальных социальных услугах, в соответствии с законами Республики Казахстан;

17) разрабатывает и утверждает правила присвоения звания "Лучший педагог";

18) определяет сроки начала и завершения учебного года, а также сроки проведения промежуточной и итоговой аттестации обучающихся в организациях среднего образования;

19) выдает лицензию и (или) приложение к лицензии на занятие образовательной деятельностью на предоставление:

начального образования;

основного среднего образования;

общего среднего образования;

технического и профессионального образования по специальностям, включенным в реестр образовательных программ, для военных, специальных учебных заведений по группам специальностей;

послесреднего образования по специальностям, включенным в реестр образовательных программ, для военных, специальных учебных заведений по группам специальностей;

духовного образования;

образовательно-оздоровительных услуг несовершеннолетним;

20) разрабатывает и утверждает требования к обязательной школьной форме для организаций среднего образования;

21) осуществляет прием уведомлений о начале или прекращении осуществления деятельности по дошкольному воспитанию и обучению и дополнительному образованию для детей;

22) разрабатывает и утверждает критерии оценки знаний обучающихся среднего, технического и профессионального, послесреднего образования;

23) ведет государственный электронный реестр разрешений и уведомлений по дошкольному воспитанию и обучению и дополнительному образованию для детей;

24) утверждает государственный образовательный заказ на среднее образование в частных организациях образования, предельный размер родительской платы за обучение, а также государственный образовательный заказ в республиканских организациях среднего образования;

25) утверждает методику прогнозирования потребности организаций образования, реализующих программы дошкольного воспитания и обучения, общеобразовательные учебные программы начального, основного среднего и общего среднего образования, образовательные программы технического и профессионального образования, в учебниках и учебно-методических комплексах;

26) разрабатывает и утверждает правила обеспечения учебниками и учебно-методическими комплексами обучающихся и воспитанников государственных организаций образования;

27) обеспечивает учебниками и учебно-методическими комплексами республиканские организации среднего образования, а также соотечественников, обучающихся в зарубежных школах в соответствии с международными договорами;

28) разрабатывает и утверждает перечень международных олимпиад по общеобразовательным предметам, по которым победители, призеры и педагоги, подготовившие их, поощряются единовременным вознаграждением за счет бюджетных средств;

29) разрабатывает и утверждает правила выплаты единовременного вознаграждения победителям и призерам международных олимпиад по общеобразовательным предметам, педагогам, подготовившим их, а также утверждает размеры единовременного вознаграждения победителям и призерам международных олимпиад по общеобразовательным предметам, педагогам, подготовившим их;

30) разрабатывает и утверждает правила и критерии отбора республиканских и международных олимпиад и конкурсов научных проектов (научных соревнований) по общеобразовательным предметам, конкурсов исполнителей, конкурсов профессионального мастерства и спортивных соревнований;

31) утверждает перечень республиканских и международных олимпиад и конкурсов научных проектов (научных соревнований) по общеобразовательным предметам, конкурсов исполнителей, конкурсов профессионального мастерства и спортивных соревнований;

32) утверждает перечень международных олимпиад по общеобразовательным предметам, международных конкурсов научных проектов и международных конкурсов исполнителей, спортивных соревнований, по которым победители и призеры (награжденные дипломами первой, второй и третьей степени) последних трех лет зачисляются с присуждением образовательного гранта в организации образования, реализующие образовательные программы высшего образования, и критерии их отбора;

33) разрабатывает и утверждает правила организации и проведения Президентской олимпиады по предметам естественно-математического цикла, республиканских олимпиад и конкурсов научных проектов по общеобразовательным предметам, республиканских конкурсов исполнителей и конкурсов профессионального мастерства;

34) разрабатывает и утверждает правила обучения в форме экстерната;

35) разрабатывает и утверждает правила предоставления в имущественный наем (аренду) физкультурно-оздоровительных и спортивных сооружений, закрепленных за государственными организациями среднего образования;

36) разрабатывает и утверждает правила деятельности службы психолого-педагогического сопровождения в организациях образования;

37) разрабатывает и утверждает методику финансирования строительства, реконструкции объектов среднего образования за счет бюджетных средств;

38) разрабатывает и утверждает правила присуждения и размеры гранта "Өркен", а также методику определения его стоимости;

39) разрабатывает и утверждает типовые учебные планы и типовые учебные программы уровней дошкольного воспитания и обучения, начального, основного среднего и общего среднего образования;

40) разрабатывает и утверждает типовые учебные программы цикла или модуля общеобразовательных дисциплин для организаций технического и профессионального образования;

41) разрабатывает и утверждает правила организации работы по экспертизе и апробации типовых учебных планов, типовых учебных программ дошкольного воспитания и обучения, начального, основного среднего, общего среднего образования;

42) разрабатывает и утверждает правила разработки, апробации и внедрения образовательных программ, реализуемых в режиме эксперимента в организациях дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего образования;

43) разрабатывает и утверждает правила ведения реестра образовательных программ, реализуемых организациями технического и профессионального, послесреднего образования, а также основания включения в реестр образовательных программ и исключения из него;

44) разрабатывает и утверждает классификатор специальностей и квалификаций технического и профессионального, послесреднего образования во взаимодействии с заинтересованными центральными исполнительными органами, работодателями и другими социальными партнерами;

45) разрабатывает и утверждает перечень специальностей и квалификаций технического и профессионального, послесреднего образования, получение которых допускается в формах заочного, вечернего обучения, онлайн-обучения, а также экстерната по специальностям культуры и искусства, физической культуры и спорта;

46) разрабатывает и утверждает правила выдачи разрешения на обучение в форме экстерната в организациях основного среднего, общего среднего образования, организациях образования, реализующих специализированные общеобразовательные и специальные учебные программы, а также образовательные программы технического и профессионального, послесреднего образования по специальностям культуры и искусства, физической культуры и спорта;

47) разрабатывает и утверждает правила перевода и восстановления обучающихся организаций технического и профессионального, послесреднего образования, правила предоставления академических отпусков обучающимся в организациях технического и профессионального, послесреднего образования;

48) разрабатывает и утверждает правила размещения государственного заказа на обеспечение студентов технического и профессионального, послесреднего образования местами в общежитиях и правила распределения мест в общежитиях организаций технического и профессионального, послесреднего образования;

49) разрабатывает и утверждает правила размещения государственного образовательного заказа на подготовку кадров с техническим и профессиональным, послесредним образованием с учетом потребностей рынка труда, а также на дошкольное воспитание и обучение, среднее образование и дополнительное образование детей;

50) разрабатывает и утверждает правила организации академической мобильности обучающихся и педагогов в организациях технического и профессионального, послесреднего образования;

51) разрабатывает и утверждает правила обеспечения льготного проезда путем выплаты компенсаций для обучающихся на основе государственного образовательного заказа в организациях образования, реализующих образовательные программы технического и профессионального, послесреднего образования, в период зимних и летних каникул на междугородном железнодорожном и автомобильном транспорте;

52) создает республиканский учебно-методический совет технического и профессионального, послесреднего образования, учебно-методические объединения технического и профессионального, послесреднего образования по профилям и утверждает положения об их деятельности;

53) разрабатывает и утверждает правила организации и проведения профессиональной практики и правила определения предприятий (организаций) в качестве баз практики для организаций технического и профессионального, послесреднего образования;

54) разрабатывает и утверждает правила организации дуального обучения по согласованию с заинтересованными государственными органами;

55) разрабатывает и утверждает виды документов о среднем, техническом и профессиональном, послесреднем образовании, формы документов о среднем, техническом и профессиональном, послесреднем образовании государственного образца и правила их учета и выдачи, основные требования к содержанию документов об образовании собственного образца и правила их учета и выдачи, а также форму справки, выдаваемой лицам, не завершившим образование в организациях образования;

56) разрабатывает и утверждает положение о знаке "Алтын белгі";

57) разрабатывает и утверждает правила признания документов о среднем, техническом и профессиональном, послесреднем образовании, которые признаются на территории Республики Казахстан;

58) осуществляет процедуру апостилирования официальных документов, исходящих из организаций среднего, технического и профессионального, послесреднего образования;

59) разрабатывает и утверждает правила проведения конкурсов на присуждение грантов "Лучшая организация среднего образования", "Лучшая организация технического и профессионального, послесреднего образования" с установлением размеров грантов и порядка их присуждения;

60) разрабатывает и утверждает гарантированный государственный норматив сети организаций образования в зависимости от плотности населения и отдаленности населенных пунктов;

61) проводит государственную аттестацию организаций образования независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности, реализующих общеобразовательные учебные программы дошкольного воспитания и обучения, начального, основного среднего и общего среднего образования, образовательные программы технического и профессионального, послесреднего образования, за исключением организаций образования, реализующих образовательные программы технического и профессионального, послесреднего образования в области здравоохранения;

62) разрабатывает и утверждает критерии оценки организаций дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего образования;

63) разрабатывает и утверждает типовые правила приема на обучение в организации образования, реализующие общеобразовательные учебные программы начального, основного среднего, общего среднего образования, образовательные программы технического и профессионального, послесреднего образования;

64) разрабатывает и утверждает типовые правила проведения текущего контроля успеваемости, промежуточной и итоговой аттестации обучающихся для организаций среднего, технического и профессионального, послесреднего образования;

65) разрабатывает и утверждает типовые учебные планы и образовательные программы детских музыкальных школ, детских художественных школ и детских школ искусств;

66) разрабатывает и утверждает правила организации оздоровления и отдыха детей в организациях образования;

67) разрабатывает и утверждает требования к структуре и содержанию учебников для организаций среднего образования и учебно-методических комплексов для дошкольных организаций, организаций среднего образования, правила по подготовке, экспертизе, апробации и проведению мониторинга, изданию учебников для организаций среднего образования и учебно-методических комплексов для дошкольных организаций, организаций среднего образования, правила выбора учебников и учебно-методических комплексов педагогами государственных организаций образования, формирует и утверждает перечень учебников и базовых учебников по отдельным предметам для организаций среднего образования, учебно-методических комплексов для дошкольных организаций, организаций среднего образования, в том числе в электронной форме, а также координирует работу по обеспечению учебниками и учебно-методическими комплексами обучающихся и воспитанников организаций дошкольного, среднего образования;

68) разрабатывает и утверждает типовые правила деятельности организаций образования соответствующих типов и видов, за исключением организаций высшего и послевузовского образования;

69) разрабатывает и утверждает правила деятельности центров психологической поддержки;

70) разрабатывает и утверждает типовые правила внутреннего распорядка организаций образования;

71) разрабатывает и утверждает правила организации учебного процесса по дистанционному обучению в организациях среднего, дополнительного, технического и профессионального, послесреднего образования, в том числе при неблагоприятных погодных метеоусловиях, а также при введении чрезвычайного положения, ограничительных мероприятий, в том числе карантина, на соответствующих административно-территориальных единицах (на отдельных объектах), при объявлении чрезвычайных ситуаций и в форме онлайн-обучения в организациях образования, реализующих образовательные учебные программы технического и профессионального, послесреднего образования, правила организации учебного процесса по кредитной технологии обучения, а также требования к организациям образования по предоставлению дистанционного обучения;

72) разрабатывает и утверждает правила и программы оценки особых образовательных потребностей;

73) разрабатывает и утверждает правила размещения государственного образовательного заказа на специальную психолого-педагогическую поддержку детей с ограниченными возможностями;

74) разрабатывает и утверждает стандарт специальной психолого-педагогической поддержки детей с ограниченными возможностями;

75) разрабатывает и утверждает методику и правила подушевого нормативного финансирования дошкольного воспитания и обучения, среднего образования, а также технического и профессионального, послесреднего образования с учетом кредитной технологии обучения, а также перечень типов и видов организаций дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, в которых реализуется подушевое нормативное финансирование;

76) по согласованию с уполномоченными органами соответствующей отрасли разрабатывает и утверждает типовые квалификационные характеристики должностей педагогов;

77) разрабатывает и утверждает профессиональные стандарты для педагогов организаций образования;

78) разрабатывает и утверждает правила проведения ротации первых руководителей государственных организаций образования;

79) разрабатывает и утверждает совместно с уполномоченным органом по труду правила назначения на должности, освобождения от должностей первых руководителей и педагогов государственных организаций образования;

80) разрабатывает и утверждает методику проведения рейтинга эффективности деятельности педагогов и руководителей организаций образования;

81) разрабатывает и утверждает правила организации и проведения курсов повышения квалификации педагогов, а также посткурсового сопровождения деятельности педагога, правила разработки, согласования и утверждения образовательных программ курсов повышения квалификации педагогов, методику ваучерно-модульной системы повышения квалификации, методику определения стоимости курсов повышения квалификации педагогов государственных организаций образования, а также организаций образования, получающих государственный образовательный заказ, а также организует переподготовку и повышение квалификации педагогов;

82) по согласованию с уполномоченным органом соответствующей отрасли утверждает перечень предметов и веществ, запрещенных к вносу, ограниченных для использования в организациях дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, дополнительного образования и на их территориях;

83) разрабатывает и утверждает требования и правила признания аккредитационных органов, в том числе зарубежных, формирует и утверждает реестр признанных аккредитационных органов, аккредитованных организаций образования и образовательных программ, а также основания их включения в него, приостановления и исключения из него;

84) разрабатывает и утверждает квалификационные требования, предъявляемые к образовательной деятельности организаций образования, за исключением организаций высшего и послевузовского образования, и перечень документов, подтверждающих соответствие им;

85) осуществляет государственный контроль за исполнением законодательства Республики Казахстан и нормативных правовых актов в области дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, дополнительного образования, государственных общеобязательных стандартов образования в организациях образования независимо от форм собственности и ведомственной подчиненности, органами управления образованием, а также бюджетной и финансовой дисциплиной в подведомственных организациях в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

86) выдает обязательные для исполнения письменные предписания об устранении выявленных нарушений законодательства Республики Казахстан в области образования в установленные в предписании сроки;

87) разрабатывает и утверждает правила по организации заказа, хранению, учету и выдаче бланков документов государственного образца об образовании и обеспечению ими организаций образования, реализующих общеобразовательные учебные программы основного среднего, общего среднего образования и образовательные программы технического и профессионального, послесреднего образования, подведомственных организаций образования, осуществляет контроль за их использованием;

88) разрабатывает и утверждает формы документов строгой отчетности, используемых организациями среднего, технического и профессионального, послесреднего образования в образовательной деятельности, и утверждает перечень документов, обязательных для ведения педагогами дошкольных организаций и предшкольных классов общеобразовательных школ, лицеев и гимназий, организаций среднего, специального, дополнительного, технического и профессионального, послесреднего образования, и их формы;

89) утверждает формы типового договора оказания образовательных услуг для дошкольных организаций, организаций среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, типового договора на проведение профессиональной практики и типового договора о дуальном обучении для организаций технического и профессионального, послесреднего образования;

90) разрабатывает и утверждает правила организации питания обучающихся в государственных организациях среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, внешкольных организациях дополнительного образования, а также приобретения товаров, связанных с обеспечением питания детей, воспитывающихся и обучающихся в государственных дошкольных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;

91) утверждает правила формирования перечня недобросовестных поставщиков (потенциальных поставщиков) услуг и (или) товаров по организации питания обучающихся в государственных организациях среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, внешкольных организациях дополнительного образования, а также товаров, связанных с обеспечением питания детей, воспитывающихся и обучающихся в государственных дошкольных организациях, организациях образования для детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей;

92) согласовывает назначение на должности и освобождение от должностей первых руководителей органов управления образованием областей, городов республиканского значения, столицы, районов (городов областного значения);

93) разрабатывает и утверждает нормы оснащения оборудованием и мебелью организаций дошкольного, среднего, технического и профессионального, послесреднего образования, а также специальных организаций образования;

94) утверждает критерии для реорганизации организаций среднего образования, созданных в организационно-правовой форме государственного учреждения, в организационно-правовую форму государственного предприятия на праве хозяйственного ведения;

95) утверждает отраслевую систему поощрения;

96) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты в области образования в соответствии с целью и задачами настоящего Закона и законодательством Республики Казахстан;

97) осуществляет иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Полномочия уполномоченного органа в области образования, предусмотренные подпунктами 8), 9), 20), 32), 34), 35), 36), 38), 39), 44), 47), 48), 53), 56), 63), 68), 71), 72), 73), 75), 78), 80), 81), 94) и 95) части первой настоящей статьи, не распространяются на военные, специальные учебные заведения.";

2) в статье 26:

часть вторую пункта 3 после слова "предметам" дополнить словами ", международных конкурсов научных проектов";

пункт 4 дополнить частью второй следующего содержания:

"Для получения высшего образования в ведущих зарубежных организациях высшего и (или) послевузовского образования по очной форме обучения в соответствии с перечнем специальностей, ежегодно утверждаемым в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, граждане Республики Казахстан, награжденные за последние три года дипломами первой, второй и третьей степени международных олимпиад по общеобразовательным предметам, международных конкурсов научных проектов и международных конкурсов исполнителей, перечень которых определяется Республиканской комиссией по подготовке кадров за рубежом, имеют право на присуждение на конкурсной основе международной стипендии "Болашак" при условии соответствия выбранной ими специальности предмету олимпиады или конкурса и безусловного зачисления на академическое обучение (за исключением финансовых условий) с учетом возрастных ограничений, установленных законодательством Республики Казахстан.".

4. В Закон Республики Казахстан от 19 января 2011 года "О статусе "Назарбаев Университет", "Назарбаев Интеллектуальные школы" и "Назарбаев Фонд":

часть вторую пункта 6 статьи 12-1 после слова "Өркен" дополнить словами ", а также методика определения его стоимости".

Статья 2. Настоящий Закон вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением:

1) пункта 1 статьи 1, который вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования;

2) абзаца двадцать девятого подпункта 1) пункта 3 статьи 1, который вводится в действие с 1 января 2026 года.

Президент Республики Казахстан

К. ТОКАЕВ