Жеке кәсіпкерлікті қорғау және қолдау туралы

Қазақстан Республикасының 1992 жылғы 4 шілдедегі N 1543-XII Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2006.01.31. N 124 Заңымен.

Ескерту. Мәтiнде "тарау" деген сөздiң алдындағы "I - V" деген цифрлар тиiсiнше "1 - 5" деген цифрлармен ауыстырылды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

Осы Заң жеке кәсіпкерлікті қорғау мен оны қолдаудың негізгі түрлері мен әдістерін белгілейді, мемлекеттің жеке кәсіпкерлік қызметке тікелей араласудан бас тарту саясатын, жеке кәсіпкерлердің барынша еркіндігін, коммерциялық құпияның қорғалуын және мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың жеке кәсіпкерлердің хұқықтарын бұзғаны үшін жауаптылығын баянды етеді.

1 ТАРАУ. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Жеке кәсіпкерлік ұғымы

1. Жеке кәсiпкерлiк - азаматтардың өздерiнiң (жеке кәсiпкерлiк) немесе мемлекеттiк емес заңды тұлғалардың (заңды тұлғалардың жеке кәсiпкерлiгi) меншiгiне негiзделген және азаматтардың немесе мемлекеттiк емес заңды тұлғалардың атынан олардың тәуекелiмен және мүлiктiк жауапкершiлiгiне алынып жүзеге асырылатын, азаматтардың және мемлекеттiк емес заңды тұлғалардың табыс табуға бағытталған бастамашылық қызметi.
2. <*>
3. Жеке кәсіпкерлердің меншігіне қол сұғуға болмайды, ол заңмен қорғалады.
Жеке кәсіпкер болып табылатын шаруашылық жүргізуші субъектінің қызметін тоқтата тұру және оны күштеп тарату сот шешімімен ғана жүргізілуі мүмкін. Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген жағдайлардан басқа кезде жеке кәсіпкерлердің қызметін шектеуге болмайды.
Ескерту. 1-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 , 1999.11.29. N 488 Заңдарымен.

2-бап. Жеке кәсіпкерлікті қорғау туралы заңдар

1. Қазақстан Республикасында жеке кәсіпкерлікті қорғау жөніндегі қатынастар осы Заңмен және Қазақстан Республикасының оған қайшы келмейтін басқа да заң актілерімен реттеледі.
2. Осы Заңмен реттелмеген мәселеде азаматтық заңдар нормалары қолданылады.
3. Басқа мемлекеттердің азаматтары мен заңды тараптары, сондай-ақ азаматтығы жоқ адамдар жеке кәсіпкерлік саласында Қазақстан Республикасының азаматтары мен заңды тараптары пайдаланатындай құқықтарды пайдаланады және сондай міндеткерлікте болады, Қазақстан Республикасының заң актілерінде белгіленген жағдайлар бұған жатпайды.

3-бап. Жеке кәсіпкерлік қызметті құқық реттеу шектері

1. Жеке кәсіпкерлік қызмет мемлекеттің ғана құзыретіне жататын заңдылықты сақтау, қоғам мен азаматтардың қорғанысы мен қауіпсіздігі, салықтық, кедендік, валюталық, бағалық және монополияға қарсы реттеу, әлеуметтік кепілдіктер беру, экологиялық, санитариялық және өртке қарсы нормаларды сақтау сияқты мәселелер бойынша ғана шектелуі мүмкін. <*>
2. <*>
3. Мемлекеттік өкімет пен басқару органдарының жеке кәсіпкерлермен салыстырғанда мемлекеттік шаруашылық жүргізуші органдар мен кәсіпорындардың артықшылық жағдайын белгілейтін актілер шығаруына тыйым салынады.
Ескерту. 3-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 , 2003.05.08. N 411 Заңдарымен.

4-бап. Жеке кәсіпкерлік қызмет субъектілері

1. Жеке кәсіпкерлік субъектілеріне мыналар жатады:
өзіндік кәсіпкерлік субъектілері;
микробизнес субъектілері;
шағын кәсіпкерлік субъектілері;
орта кәсіпкерлік субъектілері;
ірі бизнес субъектілері.
2. Заңды тұлға құрмай және заңды тұлғаның белгілері болмаған жағдайда кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалар өзіндік кәсіпкерлік субъектілері болып табылады.
Заңды тұлға құрмаған жеке тұлғалар және кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын, қызметкерлерінің жыл ішіндегі орташа саны 10 адамға дейінгі заңды тұлғалар микробизнес субъектілері болып табылады. Микробизнес субъектілері шағын кәсіпкерліктің құрамына кіреді.
Заңды тұлға құрмаған жеке тұлғалар және кәсіпкерлік қызметпен айналысатын, қызметкерлерінің жыл ішіндегі орташа саны 50 адамнан аспайтын және жыл бойғы активтерінің жалпы құны алпыс мың еселенген айлық есептік көрсеткіштен аспайтын заңды тұлғалар шағын кәсіпкерлік субъектілері болып табылады.
Заңды тұлға құрмаған жеке тұлғалар және кәсіпкерлік қызметпен айналысатын, қызметкерлерінің жыл ішіндегі орташа саны 250 адамға дейінгі және жыл бойғы активтерінің жалпы құны үш жүз жиырма бес мың еселенген айлық есептiк көрсеткiштен аспайтын заңды тұлғалар орта кәсiпкерлiк субъектiлерi болып табылады.
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын, қызметкерлерiнiң орташа жылдық саны 250 адамнан астам немесе активтерiнiң жалпы құны бiр жыл iшiнде үш жүз жиырма бес мың еселенген айлық есептiк көрсеткiштен асатын заңды тұлғалар iрi бизнес субъектiлерi болып табылады.
3. Жеке кәсiпкерлiктiң барлық субъектiлерiнiң кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыруға тең құқықтары бар.
4. Осы баптың 2-тармағында белгiленген шарттардың бiрi артық болып кеткен жағдайда шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi орта кәсiпкерлiк субъектiлерiне жатады, тиiсiнше орта кәсiпкерлiк субъектiлерi iрi бизнес субъектiлерiне жатады.
5. Шағын және өзiндiк кәсiпкерлiк субъектiлерi қызметiнiң жекелеген мәселелерi Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен реттеледi.
Ескерту. 4-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 , 2003.10.13. N 487 Заңдарымен .

5-бап. Жеке кәсiпкерлiктiң құқықтары мен заңды
мүдделерiн қорғау

1. Мемлекет жеке кәсiпкерлiк қызметтiң еркiндiгiне кепiлдiк бередi және оны қорғау мен қолдауды қамтамасыз етедi. Мемлекет, егер осы Заңда және басқа да заң актiлерiнде өзгеше көзделмесе, жеке кәсiпкерлiк өз қызметiн еркiн және толық көлемiнде жүзеге асыру құқығын қамтамасыз етедi.
2. Жеке кәсiпкерлердiң құқықтары мен заңды мүдделерi:
1) лицензияланатын қызмет түрлерiн қоспағанда, кәсiпкерлiк қызметтi кiмнiң болса да рұқсатын алмай-ақ жүзеге асыру мүмкiндiгi;
2) жеке кәсiпкерлердi бiр тiркеу органында барынша оңайлатылған, келiп тiркелу тәртiбiмен;
3) мемлекеттiк органдар жүзеге асыратын жеке кәсiпкерлiк қызметтi тексерудi заң актiлерiмен шектеу;
4) жеке кәсiпкерлердiң құқықтары мен заңды мүдделерiн бұзатын мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдары мен мемлекеттiк органдар актiлерiнiң әрекеттерiне немесе әрекетсiздiгiне сотқа шағымдану;
5) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шағын кәсiпкерлiк субъектiсi болып табылатын жеке кәсiпкердiң қызметiн заң актiсiнде көзделген негiз бойынша шығарылған сот шешiмi бойынша ғана мәжбүрлеп тоқтату немесе тоқтата тұру;
6) жеке кәсiпкерлiк үшiн тыйым салынған немесе шек қойылған жұмыстардың тiзбесiн, тауарлар мен көрсетiлетiн қызметтер түрлерiн заң актiлерiмен ғана белгiлеу;
7) мемлекеттiк органдарды, лауазымды адамдарды, сондай-ақ өзге де тұлғалар мен ұйымдарды жеке кәсiпкерлердiң қызметiне заңсыз кедергi келтiргенi үшiн заң актiлерiмен белгiленген жауапқа тарту;
8) заңдарда көзделген өзге де амалдар арқылы қорғалады.
Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

6-бап. <*>
7-бап . <*>
Ескерту. 6,7-баптар алып тасталды - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

2 ТАРАУ. ЖЕКЕ КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІ
МЕМЛЕКЕТТІК ТІРКЕУ

8-бап. Жеке кәсіпкерлікті мемлекеттік тіркеу

1. Жеке кәсiпкер заңды тұлғаларды мемлекеттiк тiркеу Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Кәсiпкерлiк қызметтi заңды тұлға құрмай, жүзеге асыратын азаматтарды мемлекеттiк тiркеу оның өзiнiң келiп тiркелуi сипатында жүргiзiледi және оны азаматтың тұрғылықты жерi бойынша аумақтық салық органында (бұдан әрi - тiркеушi орган) жеке кәсiпкер ретiнде есепке алуға саяды.
2. Шаруашылық жүргізуші субъект ретінде мемлекеттік тіркеу сонымен бірге оны сыртқы экономикалық қызмет субъектісі ретінде тіркеу де болып табылады.
3. Ұсынылған құрылтай құжаттары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес келмегенде немесе заңды тұлға құрудың заңмен белгiленген тәртiбi бұзылғанда ғана мемлекеттiк тiркеуден бас тартуға болады. Кәсiпкерлiк қызмет субъектiсiн тiркеуден бас тартқан жағдайда тiркеушi орган өтiнiш берiлген күннен бастап 15 күн iшiнде оған заңның бұзылғандығы көрсетiлген жазбаша түрдегi дәлелдi бас тарту берге мiндеттi.
4. Мынадай шарттардың бiрiне сәйкес келетiн:
1) жалдама қызметкерлердiң еңбегiн тұрақты негiзде пайдаланатын;
2) кәсiпкерлiк қызметтен салық заңдарына сәйкес есептелген, Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде жеке тұлғалар үшiн белгiленген жиынтық жылдық табыстың салық салынбайтын мөлшерiнен артық жиынтық табыс табатын жеке кәсiпкерлер мiндеттi мемлекеттiк тiркеуге жатады.
Қазақстан Республикасының Салық кодексiнде көзделген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiк тiркеусiз аталған және кәсiпкерлердiң қызметiне тыйым салынады.
5. Осы баптың 4-тармағында аталмаған жеке кәсiпкерлер өздерiнiң қалауы бойынша жеке кәсiпкер ретiнде тiркеледi.
Осы баптың 4-тармағында аталғандардан басқа жеке кәсiпкерлерде мемлекеттiк тiркеу туралы куәлiктiң болмауы кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыру үшiн кедергi болмайды.
6. Қызметiн мемлекеттiк тiркеусiз жүзеге асыратын жеке кәсiпкердiң мәмiлелер жасасқан кезде өзiнiң кәсiпкер болып табылмайтынына сiлтеме жасауға хақы жоқ.
Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР Президентінің Заң күші бар 1995.10.05. N 2489 Жарлығымен, Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 , 2001.12.24. N 276 Заңдарымен.

9-бап. Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік
тіркеу тәртібі

1. Жеке кәсiпкердiң заңды тұлға ретiнде тiркелуi үшiн тiркеушi органға Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi белгiлеген нысанда өтiнiш берiледi және "Заңды тұлғаларды мемлекеттiк тiркеу туралы" Қазақстан Республикасы Президентiнiң Заң күшi бар Жарлығына сәйкес құжаттар қоса берiледi.
2. Жеке кәсiпкерлердi мемлекеттiк тiркеу заң актiлерiнде белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.
Тiркеу карточкасында: тегi, аты, әкесiнiң аты; туған жылы мен жерi; жеке басын куәландыратын құжаттың деректерi (құжаттың сериясы, нөмiрi, кiмнiң және қашан бергенi); тұрғын жерi; кәсiпкерлiк қызметiнiң түрi; егер өндiрiстiк үй-жайы бар болса - оның орналасқан жерi көрсетiледi.
Карточкаға азамат қолын қояды, оның қойған қолы нотариалдық тәртiппен куәландырылады.
3. Өтiнiшiнде немесе тiркеу карточкасында көрсетiлген деректер өзгерген жағдайда, кәсiпкер оған өзгерту енгiзуге мiндеттi.
Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР Президентінің Заң күші бар 1995.10.05. N 2489 Жарлығымен, өзгерту енгізілді- Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

10-бап. <*>

Ескерту. 10-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

11-бап. Мемлекеттiк тiркеу туралы заңдарды бұзғаны
үшiн жауапкершiлiк

1. Мемлекеттiк тiркеуден өтпеген жеке кәсіпкерлiкке, егер заң актiлерiнде басқаша көзделмесе, жол берiлмейдi. Мемлекеттiк тiркеуден өтпеген қызметтен алынған кiрiс бюджеттiң кiрiсiне алынады.
2. Кәсiпкердiң заңдарда белгiленген тәртiппен қайта тiркелуiн талап ететiн деректердiң өзгергенi туралы мәлiметтердiң бiр ай мерзiм iшiнде берiлмеуi қолданылып жүрген заңдарға сәйкес жауаптылыққа әкелiп соғады.
3. Егер кәсiпкер белгiленген мерзiмде тiркелмесе немесе оны тiркеуден бас тартылған болса, онда ол тiркеушi органның орналасқан жерi бойынша сотқа шағымдануға хақылы.
Тiркеушi орган заңды тұлғаны тiркеуден заңсыз бас тартқан жағдайда, өтiнiш берушi өзiнiң шеккен зиянын сот тәртiбiмен өндiрiп берiлуiн талап етуге хақылы.
Ескерту. 11-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасы Президентінің Заң күші бар 1995.10.05. N 2489 Жарлығымен, Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

12-бап. Тіркелген кәсіпкердің қызметін мемлекеттік
қадағалау мен бақылауды ұйымдастыру

Тіркеуші орган кәсіпкерді тіркеген соң мемлекеттік қадағалау мен бақылау органдарына (салық қызметі, санитариялық, өрт, техникалық, экологиялық қадағалау органдарына, және басқа тиісті органдарға) шаруашылық жүргізуші субъектінің пайда болғаны туралы хабарлайды.
Ескерту. 12-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.12.24. N 276 Заңымен.

3 ТАРАУ. ЖЕКЕ КӘСІПКЕРДІҢ ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ

13-бап. Жеке кәсіпкердің шаруашылық
қызметті жүзеге асыруы

1. Егер Қазақстан Республикасының заң актілерінде тыйым салынбаған болса, құрылтай және тіркеу құжаттарында көзделген-көзделмегеніне қарамастан жеке кәсіпкер шаруашылық қызметтің кез келген түрін жүзеге асыра алады.
2. Жеке кәсіпкерлер өндірген және сатып алған товарларын (жұмысты, қызметті) дербес өткізеді. Олар мемлекеттік тапсырысты ерікті және шарттық негізде орындайды.
3. Мемлекеттік өкімет пен басқару органдарына:
- белгілі бір тұтынушыларға товарлар беру (жұмыстар орындау, қызметтер көрсету) туралы жеке кәсіпкерлерге нұсқау беруге;
- республиканың бір аймағынан екінші аймағына азық-түлікті қоса товарлар алып келу және алып кету жөнінде жеке кәсіпкерлерге шектеулер қоюға;
- осы Заңның 18-бабы екінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда жеке кәсіпкерлер өткізетін товарларға (жұмыстарға, қызметтерге), соның ішінде сауда үстемесі мөлшерін, не рентабельділіктің шекті деңгейлерін белгілеу жолымен баға белгілеуге тыйым салынады.

14-бап. Жеке кәсіпкерлік қызмет еркіндігін
құқықтық жағынан қамтамасыз ету

Жеке кәсіпкерлік қызмет еркіндігін қамтамасыз ету мақсатымен жеке кәсіпкерге мынадай құқықтарды жүзеге асыру мүмкіндігіне кепілдік беріледі:
- ұйымдастырылуы Қазақстан Республикасының заң актілеріне қайшы келмейтін кәсіпорындардың кез келген түрін құру;
- мемлекеттік кәсіпорындардың және меншіктің басқа да түрлеріне негізделген кәсіпорындардың мүлкін, өзге де мүлікті және соларға байланысты мүліктік құқықтарды толық немесе ішінара сатып алу. Құрылыстар мен ғимараттарға (аяқталмаған құрылысты қоса) меншік құқығы көшкен кезде Қазақстан Республикасының жер заңдарында белгiленген тәртiппен және жағдайларда жер учаскесiне меншiк немесе тұрақты жер пайдалану құқығы осы объектілермен бірге көшеді;
- өз мүлкімен және заңды негізде алынған мүлікпен басқа шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметіне қатысу;
- тараптардың келісімі бойынша заңды тараптар мен азаматтардың мүлкін пайдалану;
- келісім шарт жағдайымен немесе Қазақстан Республикасы заңдарына қайшы келмейтін өзгедей жағдайлармен қанша қызметкер болса да жалдау және жұмыстан шығару;
- еңбекақы төлеу түрлерін, жүйесі мен мөлшерін және жалданып жұмыс істейтін адамдар табысының басқа да түрлерін белгілеу;
- шаруашылық қызмет жүргізу бағдарламасын қалыптастыру, өнім берушілер мен өндірілген өнімді (жұмысты, қызметті), тұтынушыларды таңдап алу, шарттық негізде жұмыстар атқарып, мемлекеттік қажеттер үшін өнім беру;
- осы Заңның 18-бабы екінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда өткізілетін товарларға (жұмыстарға, қызметтерге) бағаларды, нарықтарды және тарифтерді дербес белгілеу;
- банкілік, соның ішінде ақша сақтау, есеп айырысу, кредит және касса операцияларының барлық түрін жүргізу үшін банкілерден есеп ашу;
- Кәсiпкерлiк қызметтен түскен пайданың (табыстың) салықтарды және басқа да мiндеттi төлемдердi төлегеннен кейiн қалғанын еркiн жұмсау;
- мөлшеріне шек қойылмайтын табыс табу;
- өз таңдауы бойынша әртүрлі әлеуметтік қамсыздандыру және әлеуметтік сақтандыру жүйелерін (мемлекеттік және мемлекеттік емес) пайдалану;
- өзінің құқықтары мен заңды мүдделеріне қысым жасайтын мемлекеттік және басқа органдардың әрекетіне белгіленген тәртіппен шағым жасау;
- сыртқы экономикалық қатынастарға қатысу және валюта операцияларын жасау;
- егер Қазақстан Республикасы заңдарына қайшы келмейтін болса, кәсіпкерлік қызметке байланысты өзге де жұмыстар істеу.
Ескерту. 14-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 , 1997.07.11. N 154 , 2001.12.24. N 276 Заңдарымен.

15-бап. Кәсіпкердің кәсіпкерлік қызмет
жүргізу кезіндегі міндеттері

Жеке кәсіпкер:
- еңбек заңдарына сәйкес жалдау бойынша алатын азаматтармен шарттар (келісім шарттар), сондай-ақ еңбек ұжымдарының талабы бойынша ұжымдық шарттар жасауға;
- жалдамалы қызметкерлер өздерінің әлеуметтік-экономикалық мүдделерін қорғау үшін кәсіптік одақтарға бірігуіне кедергі жасамауға;
- жалданып жұмыс істейтін адамдардың еңбегіне ақыны заң актілерінде белгіленген ең төменгі мөлшерден кем емес деңгейде төлеуге;
- қолданылып жүрген ережелер мен нормаларды басшылыққа ала отырып экологиялық қауіпсіздікті, еңбек қорғауды, қауіпсіздік техникасын, өндірістік гигиена мен санитарияны қамтамасыз ету жөнінде шаралар қолдануға;
- салықтарды және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi дер кезінде және толық төлеуге және мемлекеттің алдында басқа да қаржы міндеттемелерін орындауға;
- Қазақстан Республикасы заңдарына сәйкес лицензиялауға жататын салаларда қызметіне, арнайы келісім (лицензия) алуға;
- Қазақстан Республикасы заңдарында көзделген өзге де талаптарды сақтауға міндетті.
Ескерту. 15-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.12.24. N 276 Заңымен.

16-бап. Жеке кәсiпкерлiк қызметтi лицензиялау

Жеке кәсiпкерлiк қызметтi лицензиялау заң актiлерiнде белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.
Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

17-бап. Жеке кәсiпкерлерге банк қызметiн көрсету

Жеке кәсiпкерлерге банк қызметiн көрсету Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен шарттар негiзiнде және тараптардың келiсiмiмен жүзеге асырылады.
Ескерту. 17-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

18-бап. Жеке кәсіпкерлер өндірген товарлардың бағасы

1. Жеке кәсіпкерлер өзі шығарған, сондай-ақ сырттан сатып алған өз товарларын (жұмысын, қызметін) дербес белгілейтін бағалар (нарықтар, тарифтер) бойынша немесе шарттық негізде өткізеді.
2. Жеке кәсіпкерлер өндірген товардың бағасын мемлекеттің тікелей реттеуіне кәсіпкер рыноктағы өз монополиялық жағдайын теріс ниетпен пайдаланған ретте жол беріледі.
Монополиялық көтеріңкі бағаларға жол бермеу мақсатында мемлекеттік бағалар белгілеу монополияға қарсы заңдарда көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

19-бап. Жеке кәсiпкерлердiң сыртқы экономикалық қызметi

Жеке кәсiпкерлердiң сыртқы экономикалық қызметi Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарымен реттеледi.
Ескерту. 19-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 , 1997.07.11. N 154 Заңдарымен.

20-бап. Жеке кәсіпкерлердің қызметін
мемлекеттік бақылау мен қадағалау

1. Мемлекеттік бақылау мен қадағалау жеке кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға кедергі жасамауға тиіс.
2. Бақылау мен қадағалау құқын заң арқылы арнайы осындай құқық берілген мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар ғана пайдаланады.
3. Мемлекеттік органдар жеке кәсіпкерлердің қаржы-шаруашылық қызметіне ревизияны кәсіпкерлердің өз келісімімен ғана жүргізе алады, қылмыстық іс қозғау бойынша жүргізілетін ревизиялар бұған жатпайды.
4. Бақылау және қадағалау функцияларын жүзеге асырушы мемлекеттiк органдардың тексерулерi олардың құзыретiне қатаң сәйкес түрде жүргiзiледi.
Тергеу және тексеру органдарының тексерулері қозғалған қылмыстық істер бойынша іздестіру немесе тергеу жұмыстары тәртібімен ғана жүргізілуі мүмкін.
5. Түпнұсқа бухгалтерлік және өзге құжаттарды алып қоюға және олардың арасынан беттер алуға тыйым салынады. Бұған ерекше жағдайларда тәртіп бұзуды тыю шарасы ретінде не қылмысты іс жөніндегі айғақ ретінде жол беріледі.
Ескерту. 20-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.12.24. N 276 Заңымен.

4 ТАРАУ. КОММЕРЦИЯЛЫҚ ҚҰПИЯНЫ САҚТАУ

21-бап. Коммерциялық құпияны сақтау

1. Коммерциялық құпия дегеніміз - жариялануы (берілуі, сыртқа мәлім болуы) шаруашылық жүргізуші субъектінің мүдделеріне зиян келтіруі мүмкін өндіріске, технологиялық хабарламаға, басқаруға, қаржыға және оның басқа да қызметіне байланысты мемлекеттік құпия емес мәліметтер. Коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтердің құрамы мен көлемін шаруашылық жүргізуші субъектілер анықтайды, бұл туралы мүдделі адамдарға жазбаша түрде хабарланады.
2. Коммерциялық құпияны қорғау дегеніміз - осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген мәліметтерді жариялауға тыйым салу, яғни мәліметтерді белгілі бір немесе белгісіз адамдар тобы арасында қабылдауға болатын кез келген түрде таратуға тыйым салу, сондай-ақ ондай мәліметтерді басқа бір адамға беруге тыйым салу.
3. Егер ол коммерциялық құпия құқы субъектісіне зиян келтіретін болса, коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтерді заңсыз алған адам оларды қарақан басының қамына пайдалануға құқығы жоқ.
Басқа шаруашылық жүргізуші субъектінің коммерциялық құпиясы болып табылатын өндірістік, ұйымдық, қаржылық және өзге жаңалықтар коммерциялық құпия режимін бұзбай алынған болса, оларды пайдаланатын шаруашылық жүргізуші субъектілерге тыйым салынбайды.

22-бап. Мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың
коммерциялық құпияны қамтамасыз ету жөніндегі
міндеттері

1. Мемлекеттік органдар мен олардың лауазымды адамдары шаруашылық жүргізуші субъектілерді тіркеу кезінде, олардың қызметін тексеру, жұмыс жағдайларын бақылау кезінде және осы органдардың міндеттерінен туындайтын басқа да әрекеттер жасау кезінде алынған коммерциялық құпияға жататын мәліметтерді жарияламауға тиіс. Заң актілерінде көзделген жағдайларда уәкілетті мемлекеттік органдарға ақпарат беру коммерциялық құпияны жария ету болып табылмайды.
Тіркеу, тексеру және бақылау міндеттерін атқару кезінде мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар заң актілерінде белгіленген өздерінің бақылау және қадағалау қызметін жүзеге асыру мақсатында қажет мәліметтерден өзге коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтерді талап етуге құқығы жоқ. Мемлекеттік органдарға әртүрлі анықтамалар, мәліметтер немесе өзге де деректер берген кезде де осындай шектеулер қолданылады.
2. Құқық қорғау органдары прокурордың санкциясы, тергеу органдарының қылмыстық іс қозғау туралы қаулысы негізінде не сот қаулысы негізінде коммерциялық құпия болып табылатын мәліметтерді пайдалануға мүмкіндік алады.
Коммерциялық құпияға жататын және құқық қорғау органдары іздестіру жұмыстарын жүргізу, тексеру, тергеу немесе сот ісін жүргізу кезінде пайдаланған материалдарды жариялауға болмайды.
Ескерту. 22-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.03.02. N 162 Заңымен.

23-бап. Коммерциялық құпия емес мәліметтер

1. Мемлекеттік статистикалық есептілікке жататын, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің мемлекеттік бақылау мен қадағалау объектісі болып табылатын жақтарына қатысты мәліметтер коммерциялық құпия болмайды.
2. Шаруашылық жүргізуші субъект өз қызметкерлеріне, акционерлерге, үлес қосушыларға және тиісті адамдарға келісім шарт бойынша жалақыны, сый ақшаны, авторлық қаламақыны, дивидендтерді есептеу дұрыстығын тексеруге, мүліктегі, кірістегі, пайдадағы өздерінің үлесін анықтауға мүмкіндік беретін мәліметтерді пайдалануға беруге міндетті.
3. Заңдарда немесе құрылтай құжаттарында міндетті түрде жариялануға не акционерлерге, шаруашылық серіктестігінің мүшелеріне (қатысушыларына), немесе өзге де белгілі бір адамдар тобына міндетті түрде хабарлануға тиіс мәліметтер тізбесі белгіленуі мүмкін.
Бұл мәліметтерге, атап айтқанда, мемлекеттік реестрде бар деректер, бір жылдық кәсіпкерлік қызметтің баланстық қорытындылары, соның ішінде баланс айырмасы, жарғылық қор сомасы, кредиторлық және дебиторлық қарыздың жиынтық сомасы, пайда мен шығын есебінің айырмасы, мемлекеттік статистикалық есептілік ережелеріне сәйкес жариялануға тиіс деректер жатады.
4. Осы Заңның 3-бабының бірінші бөлігіне сәйкес тек қана мемлекеттің құзыретіне жататын мәселелер жөніндегі мәліметтерді жасырып қалуды болдырмау мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі мәліметтері коммерциялық құпия бола алмайтын қызмет түрлерінің тізбесін белгілейді.
Ескерту. 23-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

5 ТАРАУ. КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТКЕ ЗАҢСЫЗ КЕДЕРГІ
ЖАСАҒАНЫ ҮШІН ЖАУАПТЫЛЫҚ

24-бап. Кәсіпкерлердің құқықтары мен заңды мүдделерін
заңсыз бұзғаны үшін жауаптылықтың жалпы
негіздері мен түрлері

1. Мемлекет органдар не лауазымды адамдар еркін кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырудың мүмкін болмауына, оның көлемін, жекелеген түрлерінің таралу саласын шектеуге және кәсіпкерлік үшін өзге де кедергілерге апарып соғатын әрекеттері үшін осындай органдар мен лауазымды адамдар заң актілерімен белгіленген жауаптылықта болады.
Егер кәсіпкерлік қызметті шектеу жөніндегі әрекеттер осы Заңда не Қазақстан Республикасының өзге де заң актісінде тікелей айтылған немесе оларға рұқсат берілген болса, жауаптылық қолданылмайды.
2. Мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың заңға негізделмеген, кәсіпкерлік қызметті шектейтін тыйымдары жарамсыз болып табылады және орындалмауға тиіс.
Кәсіпкерлік қызметтеріне заңсыз кедергі жасалуы салдарынан шаруашылық жүргізуші субъектілерге келген барлық шығын, аталған субъектілердің талаптары бойынша алынбай қалған кірісті қоса, сот тәртібімен толық өтелуге тиіс. Осы Заңның 27-30-баптарында көзделген айыппұлдар да осындай тәртіппен өндіріп алынады.
Егер заңсыз әрекетті мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар жасаған болса, шығын тиісті бюджет қаражаты есебінен өтеледі. Бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік басқару органдарынан өндіріп алынатын айыппұлдар да осы Заңның 27-30-баптарында көзделген негіздер бойынша осы бюджеттер есебінен төленеді.

25-бап. Кәсіпкерлік қызметке кедергі
жасағаны үшін жауаптылық

Мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар кәсіпкерлік қызметке кедергі жасайтын әрекеттер жасаған (тіркеуден негізсіз бас тарту, тіркеу туралы куәлік беру мерзімін бұзу; лицензия, патент беруден бас тарту, оларды беру мерзімін бұзу; тиісті кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру онсыз мүмкін болмайтын жағдайда жер учаскесін бөлуді негізсіз кешіктірмеу; кәсіпкерлік қызметті толық немесе ішінара негізсіз тоқтату немесе тоқтата тұру және өзге де жағдайда) өтелуге тиіс шығындар көлеміне шаруашылық жүргізуші субъект осы қызметті ойдағыдай жүзеге асырған кезде алуына болатын пайда қосылуға тиіс.
Шағын кәсiпкерлiк субъектiсiнiң кәсiпкерлiк қызметiн тоқтатуды немесе тоқтата тұруды бақылау және қадағалау мiндеттерiн жүзеге асыратын мемлекеттiк органдардың өтiнiшi бойынша сот жүргiзедi.
Шағын кәсiпкерлiк субъектiсiнiң қызметiн тоқтату немесе тоқтата тұру туралы талап арызын уәкiлеттi мемлекеттiк орган Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген тәртiппен және негiздерде сотқа жiбередi.
Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген ерекше жағдайларда шағын кәсiпкерлiк субъектiсiнiң қызметiн сот шешiмiнсiз тоқтатуға немесе тоқтата тұруға талап арызды 3 күннен аспайтын мерзiмде сотқа табыс ету мiндеттелiп, аталған мерзiмге рұқсат етiлуi мүмкiн. Бұл орайда бақылау және қадағалау мiндеттерiн жүзеге асыратын мемлекеттiк органның қызметтi тоқтату немесе тоқтата тұру туралы актiсi сот шешiмi шыққанға дейiн қолданылады.
Ескерту. 25-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.11.29. N 488 Заңымен.

26-бап. Кәсіпкерлік қызметті тексерудің белгіленген
тәртібін бұзғаны үшін жауаптылық

Мемлекеттік орган немесе оның лауазымды адамы кәсіпкерлік қызметті тексерудің белгіленген тәртібін бұзған жағдайда (қажеттілік болмаса да құжаттарды алып қою, материалдық құндылықтарды тізімге алу, өндірісті тоқтатып қою, артық анықтамалар мен түсініктер жасау, негізсіз сауалдар қою және өзге жағдайлар) өтелуге ұсынылған шығындар көлеміне кәсіпорын қызметкерлеріне тексеруге материалдар дайындағаны үшін төленген сый ақша сомасы, өндіріс лажсыз тоқтап тұрған уақыт үшін жалақы, өндірістің тоқтап тұруы салдарынан шығарылмай қалған тиісті товарларды (жұмысты, қызметті) өткізген жағдайда шаруашылық жүргізуші субъект алуына болатын алынбай қалған пайда қосылуы мүмкін.

27-бап. Негізсіз салық салғаны үшін жауаптылық

Шаруашылық жүргізуші субъектіден салық төлемдерін және басқа міндетті төлемдерді негізсіз әрі еріксіз өндіріп алған жағдайда, сондай-ақ салық заңдарын бұзғаны үшін негізсіз айыппұл салған жағдайда шаруашылық жүргізуші субъектінің осындай өндіріп алуды жүргізген органға қойған талабы бойынша оған Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес артық өндіріп алынған барлық сома қайтарылады.
Ескерту. 27-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР Президентінің 1995.10.05. N 2488 жарлығымен.

28-бап. Жеке кәсiпкерлiктi қорғау және қолдау туралы
заңдарды бұзғаны үшiн жауапкершiлiк

Жеке кәсiпкерлiктi қорғау және қолдау туралы заңдарды бұзғаны үшiн жауапкершiлiк Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Ескерту. 28-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

29-бап. <*>
30-бап. <*>
Ескерту. 29,30-баптар алып тасталды - Қазақстан Республикасының 1997.07.02. N 144 Заңымен.

Қазақстан Республикасының
Президенті

О защите и поддержке частного предпринимательства

Закон Республики Казахстан от 4 июля 1992 года N 1543-XII. Утратил силу - Законом РК от 31 января 2006 года N 124 (Z060124)(порядок введения в действие см. ст.51 Закона (Z060124)

ОГЛАВЛЕНИЕ

Сноска. В тексте после слова "Глава" цифры "I - V" заменены соответственно цифрами "1 - 5" - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Настоящий Закон определяет основные формы и способы защиты частного предпринимательства и его поддержки, закрепляет политику отказа от прямого вмешательства государства в частную предпринимательскую деятельность, максимальную свободу частных предпринимателей, охрану коммерческой тайны и ответственность государственных органов и должностных лиц за нарушение прав частных предпринимателей.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Понятие частного предпринимательства

1. Частное предпринимательство - это инициативная деятельность граждан и негосударственных юридических лиц, направленная на получение дохода, основанная на собственности самих граждан (индивидуальное предпринимательство) или негосударственных юридических лиц (частное предпринимательство юридических лиц) и осуществляемая от имени граждан или негосударственных юридических лиц за их риск и под их имущественную ответственность.
2. (исключен)
3. Собственность частных предпринимателей неприкосновенна и охраняется законом.
Приостановление деятельности и принудительная ликвидация хозяйствующего субъекта, являющегося частным предпринимателем, может иметь место только по решению суда. Ограничение деятельности частных предпринимателей недопустимо, кроме случаев, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 1 пункт 1 в новой редакции, пункт 2 исключен - Закон Республики Казахстан N 144-1 от 2 июля 1997 года. Внесены изменения - Законом РК от 29 ноября 1999 г. N 488 .

Статья 2. Законодательство о защите частного
предпринимательства

1. Отношения по защите частного предпринимательства в Республике Казахстан регулируются настоящим Законом и другими не противоречащими ему актами законодательства Республики Казахстан.
2. В части, не урегулированной настоящим Законом, применяются нормы гражданского законодательства.
3. Граждане и юридические лица других государств, а также лица, без гражданства пользуются теми же правами и несут те же обязанности в сфере частного предпринимательства, что и граждане, и юридические лица Республики Казахстан, за исключением случаев, установленных законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 3. Пределы правового регулирования частной
предпринимательской деятельности

1. Ограничение частной предпринимательской деятельности может иметь место лишь по вопросам, относящимся к исключительной компетенции государства: соблюдение законности; оборона и безопасность общества и граждан; налоговое, таможенное, валютное, ценовое и антимонопольное регулирование; предоставление социальных гарантий; соблюдение экологических, санитарных и противопожарных норм.
2. (исключен)
3. Запрещается издание органами государственной власти и управления актов, устанавливающих привилегированное положение государственных хозяйственных органов и предприятий по сравнению с частными предпринимателями.
Сноска. Статья 3 с изменениями - Законом Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 ; от 8 мая 2003 г. N 411 .

Статья 4. Субъекты частной предпринимательской
деятельности

1. К субъектам частного предпринимательства относятся:
субъекты индивидуального предпринимательства;
субъекты микробизнеса;
субъекты малого предпринимательства;
субъекты среднего предпринимательства;
субъекты крупного бизнеса.
2. Субъектами индивидуального предпринимательства являются физические лица, занимающиеся предпринимательской деятельностью без образования юридического лица и при отсутствии признаков юридического лица.
Субъектами микробизнеса являются физические лица без образования юридического лица и юридические лица, осуществляющие предпринимательскую деятельность, со среднегодовой численностью работников до 10 человек. Субъекты микробизнеса входят в состав малого предпринимательства.
Субъектами малого предпринимательства являются физические лица без образования юридического лица и юридические лица, занимающиеся предпринимательской деятельностью, со среднегодовой численностью работников не более 50 человек и общей стоимостью активов за год не свыше шестидесятитысячекратного месячного расчетного показателя.
Субъектами среднего предпринимательства являются физические лица без образования юридического лица и юридические лица, занимающиеся предпринимательской деятельностью, со среднегодовой численностью работников до 250 человек и общей стоимостью активов за год не свыше трехсотдвадцатипятитысячекратного месячного расчетного показателя.
Субъектами крупного бизнеса являются юридические лица, занимающиеся предпринимательской деятельностью, со среднегодовой численностью работников более 250 человек или общей стоимостью активов за год свыше трехсотдвадцатипятитысячекратного месячного расчетного показателя.
3. Все субъекты частного предпринимательства имеют равные права на осуществление предпринимательской деятельности.
4. В случае превышения одного из условий, установленных пунктом 2 настоящей статьи, субъекты малого предпринимательства относятся к субъектам среднего предпринимательства, соответственно субъекты среднего предпринимательства к субъектам крупного бизнеса.
5. Отдельные вопросы деятельности субъектов малого и индивидуального предпринимательства регулируются законодательными актами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 4 - в редакции Закона Республики Казахстан от 13 октября 2003 г. N 487 .

Статья 5. Защита прав и законных интересов
частных предпринимателей

1. Государство гарантирует свободу частной предпринимательской деятельности и обеспечивает ее защиту и поддержку. Государство обеспечивает право частного предпринимателя осуществлять свою деятельность свободно и в полном объеме, если иное не предусмотрено настоящим Законом и другими законодательными актами.
2. Права и законные интересы частных предпринимателей защищаются:
1) возможностью осуществления предпринимательской деятельности без получения чьих-либо разрешений, кроме лицензируемых видов деятельности;
2) максимально простым явочным порядком регистрации индивидуальных предпринимателей в одном регистрирующем органе;
3) ограничением законодательными актами проверок индивидуальной предпринимательской деятельности, осуществляемых государственными органами;
4) судебным обжалованием действий или бездействия должностных лиц государственных органов и актов государственных органов, нарушающих права и законные интересы, индивидуальных предпринимателей;
5) принудительным прекращением или приостановлением деятельности частного предпринимателя, являющегося в соответствии с законодательством Республики Казахстан субъектом малого предпринимательства, только по решению суда, вынесенному по основанию, предусмотренному законодательным актом;
6) установлением только законодательными актами перечня работ, видов товаров и услуг, которые запрещены или ограничены для частного предпринимательства;
7) привлечением государственных органов, должностных лиц, а также иных лиц и организаций к установленной законодательными актами ответственности за неправомерное воспрепятствование деятельности индивидуальных предпринимателей;
8) иными средствами, предусмотренными законодательством.
Сноска. Статья 5 в новой редакции - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 . Внесены изменения - Законом РК от 29 ноября 1999 г. N 488 .

Статья 6. Государственная поддержка частного
предпринимательства

Сноска. Статья 6 исключена - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Статья 7. Фонд поддержки и развития частного
предпринимательства

Сноска. Статья 7 исключена - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Глава 2. Государственная регистрация частной
предпринимательской деятельности

Статья 8. Государственная регистрация
частного предпринимательства

1. Государственная регистрация частных предпринимателей - юридических лиц осуществляется в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.
Государственная регистрация граждан, осуществляющих предпринимательскую деятельность без образования юридического лица, носит явочный характер и заключается в постановке на учет в качестве индивидуального предпринимателя в территориальном налоговом органе по месту жительства гражданина (далее - регистрирующий орган).
2. Государственная регистрация в качестве хозяйствующего субъекта одновременно является его регистрацией в качестве субъекта внешнеэкономической деятельности.
3. Отказ в государственной регистрации может последовать лишь по причине несоответствия представленных учредительных документов законам Республики Казахстан или нарушения установленного законом порядка образования юридического лица. В случае отказа в регистрации субъекта предпринимательской деятельности регистрирующий орган обязан выдать ему в течение 15 дней с момента подачи заявления в письменном виде мотивированный отказ, содержащий ссылку на нарушение закона.
4. Обязательной государственной регистрации подлежат индивидуальные предприниматели, которые отвечают одному из следующих условий:
1) используют труд наемных работников на постоянной основе;
2) имеют от предпринимательской деятельности совокупный годовой доход, исчисленный в соответствии с налоговым законодательством, в размере, превышающем необлагаемый налогом размер совокупного годового дохода, установленный для физических лиц законодательными актами Республики Казахстан.
Деятельность перечисленных индивидуальных предпринимателей без государственной регистрации запрещается, за исключением случаев, предусмотренных Налоговым кодексом Республики Казахстан.
5. Индивидуальные предприниматели, не перечисленные в пункте 4 настоящей статьи, регистрируются в качестве индивидуального предпринимателя по собственному усмотрению.
Отсутствие у индивидуальных предпринимателей, кроме перечисленных в пункте 4 настоящей статьи, свидетельства о государственной регистрации не является препятствием для осуществления предпринимательской деятельности.
6. Индивидуальный предприниматель, осуществляющий свою деятельность без государственной регистрации, не вправе ссылаться при заключении им сделок на то, что он не является
предпринимателем.
Сноска. Статья 8 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона от 5 октября 1995 г. N 2489 , Законами Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 ; от 24 декабря 2001 г. N 276 (вводится в действие с 1 января 2002 г.).

Статья 9. Порядок государственной регистрации
юридических лиц

1. Для регистрации частного предпринимателя в качестве юридического лица в регистрирующий орган подается заявление по форме, установленной Министерством юстиции Республики Казахстан, и прилагаются документы в соответствии с Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, "О государственной регистрации юридических лиц".
2. Государственная регистрация частных предпринимателей осуществляется в порядке, установленном законодательными актами.
4. При изменении данных, указанных в заявлении или регистрационной карточке, предприниматель обязан внести в нее изменения.
Сноска. Статья 9 в редакции Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона от 5 октября 1995 г. N 2489 ; пункт 2 статьи 9 в редакции закона Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Статья 10. Выдача свидетельства о государственной
регистрации

Сноска. Статья 10 исключена - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Статья 11. Ответственность за нарушение законодательства
о государственной регистрации

1. Не допускается частное предпринимательство без государственной регистрации, если иное не оговорено законодательными актами. Доходы, полученные от деятельности без государственной регистрации, изымаются в доход бюджета.
2. За непредставление в месячный срок сведений об изменениях данных предпринимателя, влекущих его перерегистрацию в установленном законом порядке, наступает ответственность в соответствии с действующим законодательством.
3. Если предприниматель не зарегистрирован в установленный срок или ему отказано в регистрации, он вправе обратиться в суд по месту нахождения регистрирующего органа.
В случае незаконного отказа в регистрации юридического лица регистрирующим органом заявитель вправе требовать возмещения понесенных им убытков в судебном порядке.
Сноска. Статья 11 в редакции Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона от 5 октября 1995 г. N 2489 . Внесены изменения - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 12. Организация государственного надзора и
контроля за деятельностью
зарегистрированного предпринимателя

Осуществив регистрацию предпринимателя, регистрирующий орган информирует об этом органы государственного надзора и контроля (органы налоговой службы, санитарного, пожарного, технического, экологического надзора и другие соответствующие органы) о возникновении хозяйствующего субъекта.
Сноска. В статью 12 внесены изменения - Законом РК от 24 декабря 2001 г. N 276 (вводится в действие с 1 января 2002 г.).

Глава 3. Хозяйственная деятельность
частного предпринимателя

Статья 13. Осуществление хозяйственной деятельности
частного предпринимателя

1. Частный предприниматель может осуществлять любые виды хозяйственной деятельности, если они не запрещены законодательными актами Республики Казахстан, независимо от того, предусмотрены ли они учредительными и регистрационными документами.
2. Частные предприниматели самостоятельно реализуют произведенные и приобретенные товары (работы, услуги). Государственный заказ выполняется ими на добровольной и договорной основе.
3. Органам государственной власти и управления запрещается:
- давать указания частным предпринимателям о поставке товаров (выполнения работ, оказании услуг) определенным потребителям;
- устанавливать ограничения частным предпринимателям по ввозу или вывозу товаров, включая продовольственные, из одного региона республики в другой;
- устанавливать цены на реализуемые частными предпринимателями товары (работы, услуги), в том числе путем установления размеров торговых наценок либо предельных уровней рентабельности, за исключением случаев, предусмотренных частью второй статьи 18 настоящего Закона.

Статья 14. Правовое обеспечение свободы частной
предпринимательской деятельности

С целью обеспечения свободы частной предпринимательской деятельности частному предпринимателю гарантируется возможность осуществления им следующих прав:
- создавать любые виды предприятий, организация которых не противоречит законодательным актам Республики Казахстан;
- приобретать полностью или частично имущество государственных предприятий и предприятий, основанных на других формах собственности, иное имущество и связанные с ним имущественные права. При переходе права собственности на строения и сооружения (включая незавершенное строительство) вместе с этими объектами переходят право собственности или постоянного землепользования на земельный участок в порядке и на условиях, установленных земельным законодательством Республики Казахстан;
- участвовать своим имуществом и имуществом, полученным на законном основании, в деятельности других хозяйствующих субъектов;
- использовать по соглашению сторон имущество юридических лиц и граждан;
- нанимать и увольнять любое количество работников на условиях контракта или на иных условиях, не противоречащих законодательству Республики Казахстан;
- устанавливать формы, системы и размеры оплаты труда и другие виды доходов лиц, работающих по найму;
- формировать программу хозяйственной деятельности, выбирать поставщиков и потребителей производимой продукции (работ, услуг), выполнять на договорной основе работы и поставки для государственных нужд;
- самостоятельно устанавливать цены, расценки и тарифы на реализуемые товары (работы, услуги) за исключением случаев, предусмотренных частью второй статьи 18 настоящего Закона;
- открывать банковские счета, в том числе для хранения денег, осуществления всех видов расчетных, кредитных и кассовых операций;
- свободно распоряжаться прибылью (доходом) от предпринимательской деятельности, остающейся после уплаты налогов и других обязательных платежей;
- получать не ограниченный по размерам доход;
- пользоваться по своему выбору различными системами социального обеспечения и социального страхования (государственной или негосударственной);
- обжаловать в установленном порядке действия государственных и других органов, ущемляющие его права или законные интересы;
- выступать участником внешнеэкономических отношений и осуществлять валютные операции;
- осуществлять иные действия, связанные с предпринимательской деятельностью, если они не противоречат законодательству Республики Казахстан.
Сноска. Статья 14 с изменениями - Законами Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 ; от 11 июля 1997 г. N 154 ; от 24 декабря 2001 г. N 276 (вводится в действие с 1 января 2002 г.).

Статья 15. Обязанности предпринимателя при осуществлении
предпринимательской деятельности

Частный предприниматель обязан:
- заключать в соответствии с трудовым законодательством договоры (контракты) с гражданами, принимаемыми на работу по найму, а также по требованию трудовых коллективов - коллективные договоры;
- не препятствовать объединению наемных работников в профессиональные союзы для защиты своих социально-экономических интересов;
- осуществлять оплату труда лиц, работающих по найму, на уровне не ниже минимальных размеров, установленных законодательными актами;
- осуществлять меры по обеспечению экологической безопасности, охраны труда, техники безопасности, производственной гигиены и санитарии, руководствуясь действующими положениями и нормами;
- своевременно и в полном объеме платить налоги и другие обязательные платежи в бюджет и выполнять другие финансовые обязательства перед государством;
- получать специальное разрешение (лицензию) на деятельность в сферах, подлежащих лицензированию в соответствии с законодательством Республики Казахстан;
- соблюдать иные требования, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.
Сноска. В статью 15 внесены изменения - Законом РК от 24 декабря 2001 г. N 276 (вводится в действие с 1 января 2002 г.).

Статья 16. Лицензирование частной предпринимательской
деятельности

Лицензирование частной предпринимательской деятельности осуществляется в порядке, установленном законодательными актами.
Сноска. Статья 16 в новой редакции - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Статья 17. Банковское обслуживание частных
предпринимателей

Банковское обслуживание частных предпринимателей осуществляется на основании договоров в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, и соглашением сторон.
Сноска. Статья 17 в новой редакции - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Статья 18. Цены на товары, производимые частными
предпринимателями

1. Частные предприниматели реализуют свои товары (работы, услуги) как собственного производства, так и приобретенные на стороне, по ценам (расценкам, тарифам), устанавливаемым самостоятельно или на договорной основе.
2. Прямое государственное регулирование цен на товары, производимые частным предпринимателем, допускается в случаях недобросовестного использования предпринимателем своего монопольного положения на рынке.
Установление государственных цен в целях недопущения монопольно завышенных цен осуществляется в порядке, предусмотренном антимонопольным законодательством.

Статья 19. Внешнеэкономическая деятельность частных
предпринимателей

Внешнеэкономическая деятельность частных предпринимателей регулируется действующим законодательством Республики Казахстан.
Сноска. Статья 19 - в редакции Закона Республики Казахстан от 11 июля 1997 года N 154 .

Статья 20. Государственный контроль за деятельностью
частных предпринимателей

1. Государственный контроль и надзор не должны создавать помех осуществлению частной предпринимательской деятельности.
2. Правом осуществления контроля и надзора пользуются лишь те государственные органы и должностные лица, которым это право специально предоставлено законом.
3. Ревизия финансово-хозяйственной деятельности частных предпринимателей, осуществляемая государственными органами, может производиться лишь с согласия самих предпринимателей, за исключением ревизий, проводимых по возбужденным уголовным делам.
4. Проверки государственных органов, осуществляющих контрольные и надзорные функции, проводятся в строгом соответствии с их компетенцией.
Проверки органов следствия и дознания могут производиться только в порядке розыскных или следственных действий по возбужденным уголовным делам.
5. Изъятие и выемка подлинных бухгалтерских и иных документов запрещается. В исключительных случаях они допускаются как мера пресечения совершаемого правонарушения либо в качестве доказательств по уголовному делу.
Сноска. В статью 20 внесены изменения - Законом РК от 24 декабря 2001 г. N 276 (вводится в действие с 1 января 2002 г.).

Глава 4. Охрана коммерческой тайны

Статья 21. Охрана коммерческой тайны

1. Под коммерческой тайной понимаются не являющиеся государственными секретами сведения, связанные с производством, технологической информацией, управлением, финансами другой деятельностью хозяйственного субъекта, разглашение (передача, утечка) которых может нанести ущерб его интересам. Состав и объем сведений, составляющих коммерческую тайну, определяются хозяйствующими субъектами, о чем заинтересованные лица извещаются в письменной форме.
2. Охрана коммерческой тайны заключается в запрете разглашения сведений, указанных в части первой настоящей статьи, то есть в запрете распространения сведений среди определенного либо неопределенного круга лиц в любой доступной для восприятия форме, а также запрете передачи таких сведений другому лицу.
3. Лицо, неправомерно получившее сведения, составляющие коммерческую тайну, не вправе использовать их в собственных корыстных целях, если такое использование может причинить ущерб субъекту права на коммерческую тайну.
Запрет не распространяется на хозяйствующих субъектов, использующих производственные, организационные, финансовые и иные новшества, составляющие коммерческую тайну другого хозяйствующего субъекта, если соответствующие сведения получены без нарушения режима коммерческой тайны.

Статья 22. Обязанность государственных органов и
должностных лиц по обеспечению коммерческой
тайны

1. Государственные органы и их должностные лица обязаны не разглашать относящиеся к коммерческой тайне сведения, полученные при регистрации хозяйствующих субъектов, при проверке их деятельности, контроле за условиями работы и при совершении других действий, вытекающих из функций соответствующих органов. Не является разглашением коммерческой тайны представление информации уполномоченным государственным органом в случаях, предусмотренных законодательными актами.
При выполнении регистрационных, проверочных или контрольных функций государственные органы и должностные лица не вправе требовать доступа к сведениям, составляющим коммерческую тайну, кроме тех, которые необходимы в целях реализации их контрольных и надзорных функций, установленных законодательными актами. Такие же ограничения применяются при предоставлении государственным органам различных справок, сведений или иных данных.
2. Правоохранительные органы получают доступ к сведениям, составляющим коммерческую тайну, на основании санкции прокурора, постановления следственных органов о возбуждении уголовного дела либо на основании постановления суда.
Материалы, относящиеся к коммерческой тайне и используемые правоохранительными органами при производстве розыскных действий, дознания, следствия или судебного производства, не подлежат разглашению.
Сноска. В статью 22 внесены изменения - Законом РК от 2 марта 2001 г. N 162 .

Статья 23. Сведения, не составляющие коммерческую тайну

1. Не составляют коммерческой тайны сведения, относящиеся к государственной статистической отчетности, а также касающиеся тех сторон деятельности хозяйствующих субъектов, которые выступают объектом государственного контроля и надзора.
2. Хозяйствующий субъект обязан предоставлять своим работникам, акционерам, пайщикам и другим соответствующим лицам доступ к сведениям, которые позволяют проверить правильность начисления им заработной платы, вознаграждения по контракту, авторского гонорара, дивидендов, определить их долю в имуществе, доходах, прибыли.
3. Законодательством или учредительными документами может устанавливаться перечень сведений, подлежащих обязательному опубликованию либо обязательному доведению до сведения акционеров, членов (участников) хозяйственного товарищества или иного определенного круга лиц.
К этим сведениям, в частности, относятся данные, содержащиеся в государственном реестре, балансовые итоги годовой предпринимательской деятельности, в том числе сальдо баланса, сумма уставного фонда, сводные суммы кредиторской и дебиторской задолженности, сальдо счета прибыли и убытков, сведения, подлежащие публикации согласно правилам государственной статистической отчетности.
4. В целях предотвращения сокрытия сведений по вопросам, относящимся в соответствии с частью первой статьи 3 настоящего Закона к исключительной компетенции государства, Правительство Республики Казахстан определяет перечень видов деятельности, сведения о которых не могут составлять коммерческую тайну.
Сноска. Пункт 4 статьи 23 с изменениями - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Глава 5. Ответственность за неправомерное
воспрепятствование предпринимательской
деятельности

Статья 24. Общие основания и формы ответственности за
неправомерное нарушение прав и законных
интересов предпринимателей

1. Действия государственных органов либо их должностных лиц, ведущие к невозможности осуществления свободной предпринимательской деятельности, к ограничению ее объема, сферы распространения ее отдельных видов и к иным помехам для предпринимательства, влекут установленную законодательными актами ответственность таких органов и должностных лиц.
Ответственность не применяется, если действия по ограничению предпринимательской деятельности прямо предписаны или разрешены настоящим Законом либо иным законодательным актом Республики Казахстан.
2. Не основанные на законе запреты государственных органов или должностных лиц, ограничивающие предпринимательскую деятельность, являются недействительными и не должны исполняться.
Все убытки, понесенные хозяйствующими субъектами вследствие неправомерного воспрепятствования их предпринимательской деятельности, подлежат возмещению в судебном порядке по искам указанных субъектов в полном объеме, включая неполученные доходы. В таком же порядке взыскиваются штрафные санкции, предусмотренные статьями 27-30 настоящего Закона.
Если неправомерные действия совершались государственными органами или должностными лицами, убытки возмещаются за счет средств соответствующего бюджета. За счет этих бюджетов выплачиваются также штрафы, взыскиваемые с находящихся на бюджетном финансировании органов государственного управления, по основаниям, предусмотренным статьями 27-30 настоящего Закона.

Статья 25. Ответственность за воспрепятствование
предпринимательской деятельности

В случае совершения государственными органами или их должностными лицами действий, препятствующих осуществлению предпринимательской деятельности (необоснованный отказ в регистрации, нарушение срока выдачи свидетельства о регистрации; отказ в выдаче лицензии, патента, нарушение срока их выдачи; необоснованная задержка выделения земельного участка, без которого соответствующая предпринимательская деятельность невозможна; необоснованное полное или частичное прекращение или приостановление предпринимательской деятельности и в иных случаях), в объеме убытков, подлежащих возмещению, должна включаться прибыль, которую получил бы хозяйствующий субъект при нормальном осуществлении этой деятельности.
Прекращение или приостановление предпринимательской деятельности субъекта малого предпринимательства производится судом по заявлению государственных органов, осуществляющих контрольные и надзорные функции.
Исковое заявление о прекращении или приостановлении деятельности субъекта малого предпринимательства направляется уполномоченным государственным органом в суд в порядке и на основаниях, установленных законодательными актами Республики Казахстан.
Прекращение или приостановление деятельности субъекта малого предпринимательства без судебного решения может быть допущено в исключительных случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан, на срок не более 3 дней, с обязательным предъявлением в указанный срок искового заявления в суд. При этом акт государственного органа, осуществляющего контрольные и надзорные функции, о прекращении или приостановлении деятельности действует до вынесения судебного решения.
Сноска. В статью 25 внесены изменения - Законом РК от 29 ноября 1999 г. N 488 .

Статья 26. Ответственность за нарушение установленного
порядка проверки предпринимательской
деятельности

В случае нарушения государственным органом или его должностным лицом установленного порядка проверки предпринимательской деятельности (не вызываемые необходимостью изъятие документов, инвентаризация материальных ценностей, приостановление производства, составление излишних справок и объяснений, предъявление необоснованных запросов и в иных случаях) в объем убытков, предъявляемых к возмещению, могут быть включены суммы вознаграждений, выплаченных работникам предприятий за подготовку материалов для проверки, заработная плата за время вынужденной остановки производства, упущенная выгода, которую получил бы хозяйствующий субъект при реализации соответствующих товаров (работ, услуг), не выпущенных вследствие приостановления производства.

Статья 27. Ответственность за необоснованное
налогообложение

В случае необоснованного принудительного взыскания с хозяйствующего субъекта налоговых и других обязательных платежей, а также в случае необоснованного применения штрафных санкций за нарушение налогового законодательства хозяйствующему субъекту по его иску к органу, осуществившему это взыскание, возвращаются все излишне взысканные суммы в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
Сноска. Статья 27 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона от 5 октября 1995 г. N 2488 .

Статья 28. Ответственность за нарушение
законодательства о защите и поддержке
частного предпринимательства

Ответственность за нарушение законодательства о защите и поддержке частного предпринимательства осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
Сноска. Статья 28 в новой редакции - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Статья 29. Ответственность за нарушение права
промышленной собственности

Сноска. Статья 29 исключена - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Статья 30. Ответственность за иные случаи
воспрепятствования предпринимательской
деятельности

Сноска. Статья 30 исключена - Закон Республики Казахстан от 2 июля 1997 года N 144-1 .

Президент
Республики Казахстан