Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами по Актогайскому району на 2024-2028 годы

Решение Актогайского районного маслихата Карагандинской области от 26 июня 2024 года № 157

      В соответствии Законом Республики Қазахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", подпунктом 1) с пунктом 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан и на основании приказа Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами" Актогайский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами по Актогайскому району на 2024–2028 годы согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель Актогайского районного маслихата Абеуов Р.

  Приложение
к решения Актогайского
районного маслихата
от 26 июня 2024 года №157

ПРОГРАММА ПО УПРАВЛЕНИЮ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ ПО АКТОГАЙСКОМУ РАЙОНУ НА 2024 – 2028 ГОДЫ

      ОГЛАВЛЕНИЕ

     


      ВВЕДЕНИЕ

      Программа по управлению коммунальными отходами по Актогайскому району на 2024-2028 годы разрабатывается на основании приказа Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18.05.2023 года №154 "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами".

      Программа разрабатывается в соответствии с Экологическим Кодексом, в частности согласно принципу иерархии, установленному статьей 329 Кодекса.

      В Программе представляется описание (характеристика) коммунальных отходов, образующихся в Актогайском районе, включая сведения об объеме и составе, классификации, способах накопления, сбора, транспортировки, сортировки, обезвреживания, восстановления и удаления коммунальных отходов, существующей инфраструктуры по обращению с коммунальными отходами.

      Основные характеристики региона

      Актогайский район (каз. Ақтоғай ауданы) – административная единица Карагандинской области Казахстана. Административный центр – село Актогай.

      Актогайский район был образован в 1928 году, расположен на юго-восточной части Карагандинской области, на расстоянии в 250 километров к юго-востоку от областного центра города Караганда и занимает общую площадь 5 миллион 199 тысяч 700 гектаров или 51 тысяч 199 квадратных километров.

      Актогайский район граничит:

      -на севере и северо-востоке с Каркаралинским районом Карагандинской области;

      -на востоке с Абайской областью;

      -с северо-запада и запада Шетским районом Карагандинской области;

      -на юге с Мойынкумским районом Жамбылской области.

      В территорию района также входит часть акваторий озера Балхаш. Административно-территориальное деление Актогайского района включает: 2 поселка, районного центра село Актогай и 13 сельских округов.

      Территория района находится на юго-востоке Казахского мелкосопочника, в зоне пустынь и полупустынь. По северной части района проходит основной водораздельный хребет Казахского мелкосопочника, представленный низкогорьями, среди которых возвышаются массивы Кызыларай (1565 м), Кызылтас (1238 м). Центральная часть — мелкосопочная, грядовая равнина, постепенно понижающаяся к озеру Балхаш. В недрах разведаны запасы медных, молибденовых, вольфрамовых, свинцовых, цинковых, железных руд, природных строительных материалов и других.

      Климат континентальный, с холодной малоснежной зимой и жарким, сухим летом. Средние температуры января на севере −16°С, на юге — 14°С, июля — на севере 16°С, на юге 24°С. Среднегодовое количество атмосферных осадков на севере 350 мм, на юге — 150 мм.

      Реки Токрауын, Кусак, Каратал, Каршыгалы и другие начинаются на севере, текут с гор к озеру Балхаш, но часто не доходят до него. Почвы каштановые, бурые, солончаковые.

      В центральной и южной частях растут боялыч, кокиек, полынь, сарсазан, солянка, биюргун и другие; в горных районах — сосна, берҰза, тополь, осина. Водятся архар, лань, сайгак, кабан, волк, лисица, заяц, корсак, барсук, хорҰк, сурок, ондатра, из птиц — куропатка, гусь, утка и другие.

      29 июля 1939 года из состава упразднҰнного Каркаралинского округа в состав новообразованной Карагандинской области был передан Коунрадский район c административным центром в селе Ак-Тогай. 2 января 1963 года преобразован в Актогайский район, переданный 20 марта 1973 года в состав новообразованной Джезказганской области. С упразднением 3 мая 1997 года Джезказганской области Актогайский район был возвращҰн в состав Карагандинской области.

      В Актогайском районе – 35 населенных пункта, с численностью населения составляет 15 989 человек.

      Динамика численности населения принята по данным Бюро национальной статистики. В сентябре 2023 года численность населения Актогайского района составляла 15 989 человек.

      Среднегодовая численность населения в Актогайском районе за период 2019 – 2023 годы представлена.

      Среднегодовая численность населения Актогайского района за период 2019-2023 годы

Численность населения в Актогайском районе

2019

2020

2021

2022

2023

Все население

Всего, из них:

17 402

17 236

17 031

16 053

15989

Городское

-

-

-

-

-

Сельское

17 402

17 236

17 031

16 053

15989

      Обоснование необходимости разработки программы управления коммунальными отходами на плановый период.

      Разработка программы необходима для повышения эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости комплекса услуг по сбору, транспортировке, утилизации, переработке и захоронению твердых бытовых отходов, увеличение доли переработки твердых бытовых отходов (далее - ТБО), а также обеспечение безопасного захоронения отходов.

      Программа разрабатывается согласно Приказа Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п – "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами" на плановый период на срок не менее 5 лет.

      Программа разработана на основании следующих нормативных документов:

      Экологический Кодекс Республики Казахстан - № 400-VI от 02.01.2021 года с изменения и дополнениями на 05.09.2023 год;

      Об утверждении правил управления коммунальными отходами - Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 28 декабря 2021 года № 508;

      Об утверждении Требований к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности - Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года № 482;

      Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления" - Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020. И другие нормативные документы, действующие на территории Республики Казахстан.

      Мероприятия по управлению коммунальными отходами рассматриваются в следующей Национальной стратегии: "Стратегия достижения углеродной нейтральности" - Указ Президента Республики Казахстан от 2 февраля 2023 года № 121. Раздел "Управление отходами":

      1) сокращение объемов образования отходов;

      2) ускоренное внедрение полного охвата сбором и сортировкой ТБО;

      3) увеличение доли перерабатываемых и компостируемых отходов.

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В АКТОГАЙСКОМ РАЙОНЕ

      Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в регионе.

      В международной практике ТБО классифицированы на три части, которые соответствуют трем "потокам отходов", входящих в общий состав ТБО, но отличающихся между собой способом переработки и/или захоронения.

      1. Коммунальные отходы.

      2. Опасные ТБО – отходы потребления, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, а также отходы производства с аналогичным характером образования, которые по своему составу и свойствам могут быть отнесены к опасным отходам. К ним относятся следующие отходы:

      - использованные батарейки и аккумуляторы;

      - использованное электрическое и электронное оборудование;

      - ртуть содержащие отходы (люминесцентные лампы и термометры);

      - медицинские и ветеринарные отходы;

      - отходы бытовой химии;

      - отходы, содержащие асбест;

      - другие опасные отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека.

      3. Другие ТБО - отходы, которые не являются опасными, и в то же время не могут быть отнесены к смешанным, так как для их сбора, вывоза и утилизации требуется применение иных подходов, нежели чем для первого потока. К "Другим ТБО" отнесены следующие отходы:

      - строительные отходы;

      - крупногабаритные отходы;

      - автомобили, подлежащие утилизации;

      - использованные автомобильные шины;

      - отходы от переработки сточных вод.

      Сведения по текущему состоянию управления коммунальными отходами в Актогайском районе получены с сайта Бюро национальной статистики https://stat.gov.kz/ru/ информационно аналитической системы Бюро национальной статистики "Талдау" https://taldau.stat.gov.kz/ru, а также данных, предоставленных местными исполнительными органами и территориальным подразделением уполномоченного органа в области охраны окружающей среды (Департамент экологии Карагандинской области).

      Объем собранных и транспортированных коммунальных отходов по Актогайскому району за период 2018-2023 годы представлен. Объем представлен с учетом отходов предприятий, осуществляющих самостоятельный вывоз отходов на полигоны.

      Объем собранных и транспортированных коммунальных отходов по Актогайскому району с 2018 по 2023 годы.

Актогайский район

2018

2019

2020

2021

2022

2023

Тонны

Собранные коммунальные отходы

935

956

1 280

655

930

930

Транспортированные коммунальные отходы

935

956

1 280

655

930

930

      Население, обслуживаемое мусоровывозящими компаниями.

Параметр

2018

2019

2020

2021

2022

2023

численность населения Актогайского района

17 462

17 402

17 236

17 031

16852

16852

Население, регулярно обслуживаемое мусоровывозящей организацией

2 283

2 271

2 283

1 200

6420

6420

% охвата

13

13

13

7

38

38

      Согласно данным государственного учреждения "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог и жилищной инспекции Актогайского района" регулярным вывозом коммунальных отходов обеспечены 3 административно-территориальных единиц: поселок Сарышаган, поселок Шашубай, сельский округ Карабулак.

      Сбором и вывозом коммунальных отходов по Актогайскому району занимаются 4 мусоровывозящих организаций:

      Товарищество с ограниченной ответственностью “SARY-SHAGANCOMPANY” осуществляет сбор и вывоз коммунальных отходов на территории поселка Сарышаган;

      Юридические лица обслуживает Товарищество с ограниченной ответственностью “Калкан-2009”. На балансе организации имеется 1 единица техники - ГАЗ 3309. Коммунальные отходы транспортируются на полигон ТБО города Приозерск;

      Товарищество с ограниченной ответственностью “Балхаш Универсал” с 2013 года осуществляет сбор коммунальных отходов на территории поселка Шашубай, транспортирует на полигон города Балхаш. Товарищество с ограниченной ответственностью “Балхаш Универсал” обслуживает 65 единиц (с учетом частного сектора) контейнеров для смешанных отходов;

      Индивидуальный предприниматель “Татибеков” осуществляет свою деятельность на территории сельского округа Карабулак.

      Нормативная база по управлению коммунальными отходами в Актогайском районе отсутствует. Не утверждена методика по расчету норм образования коммунальных отходов, не разработаны и не утверждены нормы по образованию отходов для жителей района, а также для учреждений, предприятий, детских садов, медицинских и других учреждений. Не разработаны тарифы на сбор, вывоз и захоронение твердых бытовых отходов.

      Исходя из вышеизложенного можно сделать следующий вывод, регулярным вывозом отходов ТБО от местного населения обеспечены всего 3 административно-территориальные единицы, на остальной части Актогайского района инфраструктура развита слабо.

      1.2. Морфологический состав коммунальных отходов

      Морфологический состав отходов в сельских районах отличается от такового в городской местности. В нем доминируют органические отходы и меньшая доля пластмассы, упаковочных материалов, бумаги и картона. Морфологический состав коммунальных отходов приводиться по данным сельских населенных пунктов Карагандинской области. Помимо пищевых, растительных и сопоставимых с ними отходов, биологическому разложению могут подвергаться и другие отходы, такие как отходы сельского хозяйства (навоз скота, птичий помет, растительная подстилка для скота).

      Морфологический состав ТБО.

№ пп

Наименование фракции

% содержания в общем объеме

2

Пластик разного состава

27

4

Стекло

15

5

Металл

3

8

Прочие отходы

55

      1.3. Сведения о полигонах ТБО Актогайского района.

      На территории Актогайского района свою деятельность осуществляют 14 полигонов твердо бытовых отходов.

      Под полигоном захоронения отходов (далее – полигон) понимается специально оборудованное место постоянного размещения отходов без намерения их изъятия, соответствующее экологическим, строительным и санитарно-эпидемиологическим требованиям.

      Полигоны твердо бытовых отходов Актогайского района не соответствуют в полном объеме экологическим и санитарным нормам. 14 полигонов ТБО получили государственный акт на право постоянного землепользования на земельные участки для размещения полигона ТБО. Разрешение на воздействие имеет 1 полигон в селе Актогай.

      Представлен список полигонов ТБО Актогайского района имеющие разрешения на воздействие.

      Список узаконенных полигонов ТБО Актогайского района.

Наименование предприятия (производственная площадка)

Почтовый адрес (местонахождение)

Номер и дата выданного разрешения

Срок действия разрешения начало - конец

Номер и дата заключения государственной экологической экспертизы на проект предельно-допустимых выбросов

Номер и дата заключения государственной экологической экспертизы на проект нормативы размещения отходов

1.1

Государственное учреждение "Аппарат акима села Актогай"

100200, Республика Казахстан, Карагандинская область, Актогайский район, село Актогай, улица Алихан Бокейхан, здание № 10Б (Актогайский район, село Актогай)

KZ47VCZ01756312 28.03.2022 год Выбросы и отходы

28.03.2022- 31.12.2031

KZ47VCZ01756312 28.03.2022 год

KZ47VCZ01756312 28.03.2022 год

      1.4. Биоразлагаемые отходы.

      Одной из проблем районов Карагандинской области, является отсутствие легализованных мест размещения навоза, а также дальнейшее его использование. Действующее законодательство Республики Казахстан запрещает размещение, захоронение биоразлагаемых отходов на полигонах ТБО (Экологический кодекс Республики Казахстан).

      В Экологическом кодексе Республики Казахстан дается определение биоразлагаемых отходов - отходы, которые способны подвергаться анаэробному или аэробному разложению, в том числе отходы садов, парков, пищевых продуктов, приготовления пищи, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура.

      Помимо пищевых, растительных и сопоставимых с ними отходов, биологическому разложению могут подвергаться и другие отходы, такие как отходы сельского хозяйства (навоз скота, птичий помет, растительная подстилка для скота), ил очистных сооружений сточных вод. Переработка навоза и ила на компост или получение энергии/биогаза тоже являются процессами на основе биологического разложения.

      С 1 января 2021 года в Казахстане введен запрет на захоронение пищевых отходов на полигонах (Экологический кодекс Республики Казахстан).

      Экологический кодекс Республики Казахстан также обязует операторов полигонов ТБО уменьшать выбросы метана на полигоне путем сокращения объемов захоронения биоразлагаемых отходов и с помощью сбора и утилизации свалочного газа (Экологический кодекс Республики Казахстан).

      С точки зрения "Зеленой экономики" компостирование, так же, как и метод получения биогаза являются наиболее приемлемыми.

      В действующем законодательстве Республики Казахстан пока нет четких требований и руководств по организации и проведению компостирования биоразлагаемых отходов. Экологический кодекс Республики Казахстан лишь предписывает местным исполнительным органам организовать мероприятия по сокращению захоронения биоразлагаемых отходов, включая меры по их рециклингу, компостированию, производству биогаза и (или) использованию в целях производства продукции или энергии.

      Компостирование

      Одним из показательных с точки зрения экономики замкнутого цикла является метод компостирования отходов с дальнейшим применением компоста для повторного выращивания продукции.

      Данный метод основан на процессе естественного разложения органики под воздействием микроорганизмов (бактерии, грибы), а также насекомых.

      Компостирование - является наиболее распространенным методом переработки биоразлагаемых отходов в мире из-за относительной дешевизны и простоты процесса.

      Получаемый продукт - компост является источником азота, калия, кальция, фосфора и ряда других питательных элементов для растений. Также компост используется для улучшения состава и структуры почвы, что актуально для Карагандинской области в условиях постепенной деградации почв.

      Процесс является экзотермическим (с выделением тепла), поэтому при компостировании отходов сельского хозяйства и пищи происходит частичное обезвреживание патогенных микроорганизмов и уничтожение сорняков.

      Выделяемое микроорганизмами тепло (до +70°С) позволяет проводить компостирование и в холодное время года, при этом период созревания компоста увеличивается на 2-3 недели.

      Компостирование может происходить на открытых или крытых площадках с уплотненным и бетонированным грунтом. На сегодня в Казахстане нет утвержденного стандарта по компостным площадкам.

      Крытые площадки позволяют частично контролировать количество влаги и температуру, что затруднено под открытым небом.

      Получение биогаза

      С учетом приоритезации для Казахстана снижения парниковых газов весьма актуальным является технология улавливания биогаза при переработке биоразлагаемых отходов.

      Биогазовые установки или станции — оборудование для выработки газа, в основном метана, получаемого водородным или метановым брожением биомассы.

      Основным продуктом деятельности биогазовых установок являются биогаз и дигестат (остатки биоразлагаемых отходов после брожения).

      Для использования биогаза в качестве автомобильного топлива его необходимо подготовить. Одним из компонентов организации системы управления биоразлагаемых отходов может быть получение биотоплива. Соответствующий норматив уже имеется (Закон Республики Казахстан "О государственном регулировании производства и оборота биотоплива" от 15 ноября 2010 года № 351-IV).

      Широкое применение биогазовых установок в мире, в основном, обусловлено возможностью выработки энергии и контроля выхода метана, образуемого при разложении биоразлагаемых отходов (метан по своим парниковым качествам значительно превосходит углекислый газ).

      Энергия, получаемая на биогазовых установках, является возобновляемой и подпадает под соответствующее законодательство по возобновляемым источникам энергии.

      Казахстан разработал в рамках своих обязательств по низкоуглеродному развитию национальную Доктрину (стратегию) по достижению углеродной нейтральности до 2060 года. Следуя целям Стратегии необходимо применять технологии, сводящие к минимуму выбросы парниковых газов в атмосферу.

      Согласно данным акционерного общество "Казахстанская компания по управлению электрическими сетями" (Kazakhstan Electricity Grid Operating Company), станция, использующая биоразлагаемых отходов, реализовывала вырабатываемую электроэнергию - товарищество с ограниченной ответственностью "Агрофирма Курма". Это птицефабрика, которая находится в Абайском районе, Карагандинской области. Станция установленной мощностью в 1.07 МВт была введена в эксплуатацию в 2018 году, средняя годовая выработка – 4800 тыс. кВт/ч.

      В Казахстане существуют несколько предприятий, использующих биогазовые станции для переработки навоза или ила очистных сооружений.

      Учет отходов критически необходим для оценки и принятия стратегических решений как для инвестиционных процессов, так и для оценки эффективности принимаемых действий. Также информация о видах и объемах производимых биоразлагаемых отходов позволяет оценить текущий и потенциальный ущерб окружающей среде.

2. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ

      2.1. Цели и задачи Программы.

      Цель данной программы – предложить способы снижения нагрузки на окружающую среду, образуемую коммунальными отходами, уменьшения количества образования отходов, повышение извлекаемости вторичных ресурсов, повышение эффективности использования коммунальных отходов и уменьшение доли депонируемых на полигонах отходов.

      Управление отходами регламентируется разделом 19 Экологического Кодекса Республики Казахстан.

      Основные принципы в области управления отходами описаны в Экологическом кодексе Республики Казахстан:

      - принцип иерархии;

      - принцип близости к источнику;

      - принцип ответственности образователя отходов;

      - расширенных обязательств производителей отходов.

      Принцип иерархии, согласно с Экологическим кодексом Республики Казахстан, подразумевает следующие меры по обращению с отходами:

      1. Предотвращение образования отходов;

      2. Подготовка отходов к повторному использованию;

      3. Переработку отходов;

      4. Утилизацию отходов;

      5. Удаление отходов.

      Исходя из цели программы, и принципа иерархии отходов предлагаются следующие задачи программы:

      - Сокращение объемов образования коммунальных отходов, за счет уменьшения количества упаковки товаров, оптимизации систем продаж, пропаганды рационального потребления;

      - Сортировка отходов "у источника" - повышение эффективности и соответствие экологическому законодательству в области обращения с отходами;

      - Использование органической части отходов для биокомпостирования или получения биогаза или энергетической утилизации;

      - Депонирование остаточной части коммунальных отходов, согласно требованиям экологического и санитарно-эпидемиологического законодательства Республики Казахстан;

      - Использование строительных отходов;

      - Рекультивация отработанных карт полигонов.

      2.2. Пути достижения поставленных целей и задач наиболее эффективными и экономически обоснованными методами.

      1. Достижение задачи по сокращению объемов образования коммунальных отходов возможно только на уровне повышения экологической ответственности и финансовой грамотности населения. То есть, достичь данной цели можно при изменении структуры продаж (включая значительное сокращение числа упаковочных материалов, внедрения оборотной тары, изменения структуры продаж весовых товаров и другие) и повышения экологической ответственности населения, когда спонтанные покупки сводятся к минимуму и население также стремиться к сокращению отходов. Это можно достигнуть при внедрении программ по обучению школьников на уроках экологии и естествознания, а также уроках повышения финансовой грамотности. А также необходимо повысить экологическую пропаганду минимизации образования отходов и осознанного потребления среди населения.

      2. Для достижения задачи сортировки отходов "у источника образования" необходимо внедрение раздельного сбора коммунальных отходов. Согласно экологического законодательства Республики Казахстан (Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года № 482 – "Об утверждении Требований к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности", а также Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 28 декабря 2021 года № 508 – "Об утверждении правил управления коммунальными отходами") необходимо обустройство контейнерных площадок, контейнеров для разделения коммунальных отходов на 2 фракции – "Сухая" и "Мокрая". Необходима организация разъяснительной и информационной работы с населением по раздельному сбору отходов.

      Реконструкция имеющихся контейнерных площадок и строительство новых, соответствующих стандартам Республики Казахстан 3780-2022.

      3. Полигоны коммунальных отходов, согласно экологического законодательства Республики Казахстан должны быть оснащены сортировочными комплексами, шредерами и дробильными установками для дополнительного доизвлечения полезных компонентов отходов, с последующим их использованием или передачей вторичного сырья заинтересованным производителям.

      С точки зрения рационального использования земель и финансовой перспективе необходимо рассмотреть реорганизацию сельских полигонов ТБО с устройством одного полигона на несколько административно территориальных единиц, соответствующему всем действующим нормам. При выборе расположения полигона ТБО учесть имеющую инфраструктуру в управление коммунальными отходами, и доступность дорожно-транспортных коммуникаций. Разработать четкий механизм работы мусорывывозящих организаций с привлечением субсидирования на закуп необходимой специализированной техники.

      Не соответствующие законодательству полигоны ТБО в селах с низкой численностью проживающего населения, не имеющие дальнейшей перспективы, рекультивировать.

      4. Органические отходы (включая пищевые) должны быть направлены на компостирование или извлечение биогаза, с последующим сжиганием. При достаточном технико-экономическом обосновании и имеющихся технических возможностях возможна энергетическая утилизация органических, а также отходов, для которых невозможна сортировка.

      5. Использование для нужд полигона инертных отходов (строительных отходов, фаянса, керамики, золошлака и других) после предварительной переработки (дробления).

      6. Если не предусматривается энергетическая утилизация остаточной части отходов, она должна быть размещена на полигоне ТБО (депонирована), согласно требованиям экологического и санитарно-эпидемиологического законодательства Республики Казахстан.

      7. Заполненные карты полигона должны быть подвержены рекультивации, согласно разработанных проектов рекультивации.

3. ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ

      Исходя из целей и задач Программы предлагается установление следующих Целевых показателей программы.

      Целевые показатели программы управления коммунальными отходами Актогайского района.

№п/п

Наименование показателя

Единица измерения

Плановый период

Исходное Значение

2024

2025

2026

2027

2028

1

Разработка и проведение мероприятий для детей и подростков о важности сбережения ресурсов на бытовом уровне

Мероприятие на 1 учебное заведение в семестр

0

2

2

2

2

2

2

Обеспечение местного населения контейнерными площадками с маркированными контейнерами для раздельного сбора ТБО "у источника образования" по фракциям "сухое" / "мокрое"

% охваченного населения

0

-

20

30

40

50

3

Утилизация органических и пищевых отходов на полигонах ТБО с помощью биокомпостирования или переработки на биогаз или энергетической утилизации

% от всего объема органических и пищевых отходов

0

-

-

5

10

15

4

Обнаружение и ликвидация стихийных свалок коммунальных отходов и их составляющих

% от обнаруженных

0

80

100

100

100

100

5

Уменьшение депонирования отходов за счет использования и передачи на переработку

% переработки от показателей текущего года

0

-

-

10

20

30

6

Использование строительных отходов

% от образования

0

-

-

-

5

10

4. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И ЗАДАЧ.

      Для достижения целевых показателей по обращению с коммунальными отходами необходимо выстроить четкую последовательность и своевременную реализацию мероприятий.

      Для достижения целей экологического просвещения и повышения экологической культуры, необходимо создание роликов социальной направленности, освещающих необходимость ресурсосбережения и "осознанного потребления", отказа от дополнительной упаковки и выбора в пользу качественных товаров долгосрочного пользования. Данные ролики необходимо размещать на местных телеканалах в перерывах между основным вещанием, а также задействовать социальные сети, местные популярные паблики и новостные каналы.

      Пропаганда "разумного потребления" недопущения образования дополнительных отходов, сортировки, а также недопустимости разбрасывания мусора должны обязательно входить в программу дополнительного и внешкольного образования. Мероприятия по данной тематике должны организоваться на постоянной основе в образовательных учреждениях.

      Для достижения целевого показателя по раздельному сбору отходов ТБО, необходимо обеспечить местное население контейнерными площадками с контейнерами для раздельного сбора отходов у источника на 2 фракции – "сухую" и "мокрую".

      Разработать схемы размещения контейнерных площадок с оформлением земельных участков.

      На площадке сбора и временного хранения коммунальных отходов должны устанавливаться следующие виды контейнеров:

      Контейнеры для "мокрой" фракции отходов, которые предназначены для сбора пищевых и органических отходов;

      Контейнеры для "сухой" фракции – незагрязненных пластмассовых составляющих коммунальных отходов, картона, бумаги, стекла и стеклобоя, металлов и смешанных из данных составляющих сложных изделий, а также текстиля;

      Обустройство контейнерных площадок для жителей частного сектора должно проводиться с устройством дополнительного бака/контейнера для сбора золошлака. Или предусмотреть отдельную площадку, огороженную с трех сторон, для удобства подхода местного населения, с учетом интересов обслуживающей мусоровывозящей организации и учетом габаритов погрузочной техники;

      В местах общественного пользования необходимо установить контейнеры для отходов 1 класса опасности (ртутьсодержащих ламп, батареек). Регулярно осведомлять местное население о функционирование данных контейнеров с указанием адреса расположения контейнеров.

      На большей части территории Актогайского района инфраструктура по обращению с коммунальными отходами развита слабо. Отсутствует финансирование на поддержку и развитее малого и среднего бизнеса в области управления коммунальными отходами (сбор, сортировка, переработка ТБО).

      Необходимо рассмотреть гранты с выделением денежных средств на оформление и приобретение необходимой специализированной техники для осуществления деятельности в области управления коммунальными отходами. Рассмотреть предлагаемые условия акционерное общества “Жасыл Даму” к созданию единой системы комплексного управления отходами продукции (товаров) и вовлечению данных отходов в оборот в качестве вторичного сырья, которая содействует инфраструктурному развитию мусороперерабатывающей отрасли с широким вовлечением бизнеса, реализует внедрение "зеленых" технологий.

      Для решения проблемы с биоразлагаемыми отходами необходимо предусмотреть биокомпостирование пищевых и других органических отходов (например, отходов сельского хозяйства, навоза) на полигонах ТБО или энергетическую утилизацию таких отходов с соблюдением экологических требований.

      Для приема и утилизации строительных отходов (так как их размещение на полигонах коммунальных отходов запрещено экологическим законодательством) необходимо обустройство дополнительных линий - или на существующих полигонах или новые предприятия – оснащенные площадками приема, дробилками и грохотами для разделения на фракции и складами итоговой продукции, с последующим использованием полученных материалов на собственные нужды полигона (при послойной изоляции или рекультивации отработанных карт), или для отпуска сторонним потребителям.

5. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      Источниками финансирования программы могут быть местный бюджет, в том числе прямые иностранные и отечественные инвестиции в соответствии с Экологическим кодексом Республики Казахстан, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) из средств, поступивших от производителей и импортеров на его банковский счет в виде платы за утилизацию) или гранты стран-доноров, кредиты банков второго уровня и другие источники, не запрещенные законодательством Республики Казахстан, которые могут привлекаться предприятиями или общественными организациями по сбору и утилизации отходов.

6. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ.

      План мероприятий по реализации программы по управлению коммунальными отходами по Актогайскому району на 2024-2028 годы

      План мероприятий по реализации программы.

№ п/п

Наименование мероприятия

Форма завершения

Ответственные за исполнение

Срок исполнения

Предполагаемые расходы (тысяч тенге)/дополнительные источники (тысяч тенге)

Источники финансирования

Ожидаемый экологический эффект от мероприятия

2024 год

2025 год

2026 год

2027 год

2028 год

1

Информирование населения о системе раздельного сбора отходов посредством публикаций, трансляций роликов в социальных сетях, средствах массовой информации

Эфирная справка, публикация

Местные исполнительные органы

2024-2028

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет

Повышение уровня экологической культуры населения и социально-экологической ответственности. Пропаганда разумного потребления и информирование об ответственности за неправильное обращение с отходами

2

Строительство контейнерных площадок соответствующих требованиям действующего законодательства.

Договор на оказание услуги

Местные исполнительные органы

2025

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет

Улучшение экологической обстановки, предотвращение загрязнения окружающей среды, создание благоприятных условий для проживания

3

Разработка схем размещения контейнерных площадок. Оформление земельных участков под контейнерные площадки.

Схема размещения. Акт на земельные участки

Местные исполнительные органы

2025

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет


4

Закуп контейнеров для раздельного сбора отходов ТБО, а также золошлака и отходов 1 класса опасности

Акт приемки работ

Местные исполнительные органы

2025-2026

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет

Увеличение доли сортировки, переработке отходов ТБО. Снижение депонирования.

5

Приобретение специализированной мусоровывозящей техники, оснащение ее GPS-трекерами

Акт ввода в эксплуатацию

Местные исполнительные органы. Управляющая организация

2026-2028

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет

Снижение распространения отходов при погрузке и транспортировке.

6

Приобретение дробильного и сортировочного оборудования для составляющих строительных отходов

Акт ввода в эксплуатацию

Местные исполнительные органы. Управляющая организация

2027-2028

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет

Подготовка к использованию строительных отходов в качестве вторичного сырья

7

Выбор и внедрение технологии по утилизации пищевых и других органических отходов на полигонах коммунальных отходов

Акт ввода в эксплуатацию

Местные исполнительные органы. Управляющая организация

2025-2026

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет

Снижение парниковых газов. Снижение концентрации свалочного газа.

8

Заключение договора с компанией имеющей специальное разрешение на обслуживание контейнеров для сбора и транспортировку отходов 1 класса опасности

Договор на оказание услуг

Местные исполнительные органы. Управляющая организация

2025

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет


9

Проведение мониторинга по выявлению несанкционированных свалок с последующей ликвидацией

Акт выполненных работ

Местные исполнительные органы

2024-2028

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет

Предотвращение загрязнения атмосферного воздуха и почвенного покрова.

10

Разработать и утвердить нормы образования и накопления коммунальных отходов для жителей Актогайского района, а также для предприятий, детских садов, медицинских и др. учреждений. Разработать и утвердить тарифы на сбор, вывоз и захоронение твердых бытовых отходов.

Решение местного маслихата

Местные исполнительные органы

2025

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет


11

Получение разрешения на воздействие для полигонов ТБО Актогайского района

Разрешение на воздействие

Местные исполнительные органы.
Управляющая организация

2025-2026

Согласно бюджетной заявке

Местный бюджет


12

Рассмотреть реорганизацию сельских полигонов ТБО с устройством одного полигона на несколько административно территориальных единиц, соответствующему всем действующим нормам

Реорганизация сельских полигонов ТБО

Местные исполнительные органы

2025-2028


Местный бюджет

Рациональное использование земель. Предотвращение загрязнения атмосферного воздуха и почвенного покрова.


Ақтоғай ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024–2028 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту туралы

Қарағанды облысы Ақтоғай аудандық мәслихатының 2024 жылғы 26 маусымдағы № 157 шешімі

      Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін өзі басқару туралы" Заңына, Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 365-бабы 3 тармағының 1) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырындағы № 154-ө "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу жөніндегі жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" бұйрығына сәйкес, Ақтоғай аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Ақтоғай ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024 – 2028 жылдарға арналған бағдарламасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Ақтоғай аудандық мәслихатының төрағасы Р. Абеуов

  Ақтоғай аудандық мәслихатының
2024 жылғы 26 маусымдағы
№157 шешіміне қосымша

АҚТОҒАЙ АУДАНЫ БОЙЫНША КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ ЖӨНІНДЕГІ 2024-2028 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ

      МАЗМҰНЫ

     


      КІРІСПЕ

      2024-2028 жылдарға арналған Қарағанды облысы Ақтоғай ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасы "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу жөніндегі жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 18.05.2023 жылғы №154 бұйрығы негізінде әзірленді.

      Бағдарлама Экологиялық кодекске сәйкес, атап айтқанда Кодекстің 329-бабында белгіленген иерархия қағидатына сәйкес әзірленеді.

      Бағдарламада Ақтоғай ауданында пайда болатын коммуналдық қалдықтардың, коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі қолданыстағы инфрақұрылымның көлемі мен құрамы, жіктелуі, жинақтау, жинау, тасымалдау, сұрыптау, залалсыздандыру, қалпына келтіру және жою тәсілдері туралы мәліметтерді қоса алғанда, сипаттамасы (сипаттамасы) ұсынылады.

      Аймақтың негізгі сипаттамалары

      Ақтоғай ауданы (қаз. Ақтоғай ауданы) - Қарағанды облысының әкімшілік бірлігі. Әкімшілік орталығы - Ақтоғай ауылы.

      Ақтоғай ауданы 1928 жылы құрылған, Қарағанды облысының оңтүстік-шығыс бөлігінде, Қарағанды қаласының облыс орталығынан оңтүстік-шығысқа қарай 250 шақырым қашықтықта орналасқан және жалпы ауданы 5 миллион 199 мың 700 гектар немесе 51 мың 199 шаршы шақырым.

      Ақтоғай ауданы шекаралас:

      -Солтүстік және солтүстік-шығыста Қарағанды облысының Қарқаралы ауданымен;

      -шығыста Абай облысымен;

      -Қарағанды облысының Шет ауданының солтүстік-батысы мен батысынан;

      -оңтүстікте Жамбыл облысы Мойынқұм ауданымен.

      Аудан аумағына Балқаш көлінің су айдындарының бөлігі де кіреді. Ақтоғай ауданының әкімшілік-аумақтық бөлінісіне: 2 кент, аудан орталығы Ақтоғай ауылы және 13 ауылдық округ кіреді.

      Аудан аумағы Қазақ ұсақ шоқыларының оңтүстік-шығысында, шөлдер мен жартылай шөлдер аймағында орналасқан. Ауданның солтүстік бөлігінде төмен таулармен ұсынылған Қазақ ұсақ шоқыларының негізгі су бөлетін жотасы өтеді, олардың арасында Қызыларай (1565 м), Қызылтас (1238 м) массивтері көтеріледі. Орталық бөлігі - Балқаш көліне қарай бірте-бірте төмендейтін ұсақ шоқылы, жоталы жазық. Жер қойнауында мыс, молибден, вольфрам, қорғасын, мырыш, темір кендерінің, табиғи құрылыс материалдарының және т.б. қорлары барланған.

      Климаты континентальды, қысы суық, қарлы, жазы ыстық, құрғақ. Қаңтардың орташа температурасы солтүстікте -16°С, оңтүстікте — 14°С, шілдеде — солтүстікте — 16°С, оңтүстікте - 24°С. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері солтүстікте - 350 мм, оңтүстікте - 150 мм.

      Тоқырауын, Құсақ, Қаратал, Қаршығалы және басқа да өзендер солтүстіктен басталып, таулардан Балқаш көліне қарай ағады, бірақ көбіне оған жетпейді. Топырақ қызғылт, қоңыр, сортаң.

      Орталық және оңтүстік бөліктерінде сораң, кокиек, жусан, сарсазан, бұйырғын және басқалары өседі; таулы аймақтарда — қарағай, қайың, терек, көктерек. Арқар, бұғы, ақбөкен, қабан, қасқыр, түлкі, қоян, қарсақ, борсық, күзен, суыр, ондатр, құстардан — кекілік, қаз, үйрек және басқалар кездеседі.

      1939 жылы 29 шілдеде таратылған Қарқаралы округінің құрамынан жаңадан құрылған Қарағанды облысының құрамына Ақ-Тоғай ауылындағы әкімшілік орталығы бар Қоңырад ауданына берілді. 1963 жылғы 2 қаңтарда Ақтоғай ауданы болып қайта құрылды, 1973 жылғы 20 наурызда жаңадан құрылған Жезқазған облысының құрамына берілді. 1997 жылдың 3 мамырында Жезқазған облысы тарағаннан кейін Ақтоғай ауданы Қарағанды облысының құрамына қайтарылды.

      Ақтоғай ауданында - 35 елді мекен, халық саны 15 989 адамды құрайды.

      Халық санының динамикасы Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша қабылданды. 2023 жылдың қыркүйегінде Ақтоғай ауданының халық саны 15 989 адамды құрады.

      Ақтоғай ауданындағы 2019-2023 жылдар кезеңіндегі халықтың орташа жылдық саны кестеде келтірілген.

      кесте. Ақтоғай ауданы халқының 2019-2023 жылдары кезеңіндегі орташа жылдық саны

Ақтоғай ауданындағы халық саны

2019

2020

2021

2022

2023

Бүкіл халық

Барлығы, оның ішінде:

17 402

17 236

17 031

16 053

15989

Қалалық

-

-

-

-

-

Ауылдық

17 402

17 236

17 031

16 053

15989

      Жоспарлы кезеңге арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу қажеттілігінің негіздемесі.

      Бағдарламаны әзірлеу қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және көму жөніндегі қызметтер кешенінің тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру, қатты тұрмыстық қалдықтарды (бұдан әрі – ҚТҚ) қайта өңдеу үлесін ұлғайту, сондай-ақ қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету үшін қажет.

      Бағдарлама "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу бойынша жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154-ө бұйрығына сәйкес жоспарлы кезеңге кемінде 5 жыл мерзімге әзірленеді.

      Бағдарлама келесі нормативтік құжаттар негізінде әзірленді:

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі - 02.01.2021 жылғы № 400-VI 05.09.2023 жылғы өзгерістер мен толықтырулармен;

      Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларын бекіту туралы - Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 бұйрығы;

      Техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығын ескере отырып, міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарды бекіту туралы - Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығы;

      "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығы. Және Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын басқа да нормативтік құжаттар.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі іс - шаралар мынадай Ұлттық стратегияда қаралады: "Көміртегі бейтараптығына қол жеткізу стратегиясы" - Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылғы 2 ақпандағы № 121 Жарлығы. "Қалдықтарды басқару" бөлімі:

      1) қалдықтардың түзілу көлемін қысқарту;

      2) ҚТҚ жинау және сұрыптаумен толық қамтуды жеделдетіп енгізу;

      3) қайта өңделетін және қордалатын қалдықтардың үлесін ұлғайту.

1. АҚТОҒАЙ АУДАНЫНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

      Өңірдегі коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жай-күйін бағалау.

      Халықаралық тәжірибеде ҚТҚ жалпы құрамына кіретін, бірақ қайта өңдеу және/немесе көму тәсілімен ерекшеленетін үш "қалдықтар ағынына" сәйкес келетін үш бөлікке жіктеледі.

      1. Коммуналдық қалдықтар.

      2. Қауіпті ҚТҚ - адам өмірінің нәтижесінде пайда болатын тұтыну қалдықтары, сондай-ақ құрамы мен қасиеттері бойынша қауіпті қалдықтарға жатқызылуы мүмкін түзілу сипаты ұқсас өндіріс қалдықтары. Оларға келесі қалдықтар жатады:

      - пайдаланылған батареялар мен аккумуляторлар;

      - пайдаланылған электр және электрондық жабдық;

      - құрамында сынап бар қалдықтар (люминесцентті шамдар мен термометрлер);

      - медициналық және ветеринариялық қалдықтар;

      - тұрмыстық химия қалдықтары;

      - құрамында асбест бар қалдықтар;

      - адам өмірінің нәтижесінде пайда болатын басқа да қауіпті қалдықтар.

      3. Басқа ҚТҚ - қауіпті емес және сонымен бірге аралас қалдықтарға жатқызуға болмайтын қалдықтар, өйткені оларды жинау, шығару және кәдеге жарату үшін бірінші ағынға қарағанда басқа тәсілдерді қолдану қажет. "Басқа ҚТҚ" келесі қалдықтарды қамтиды:

      - құрылыс қалдықтары;

      - ірі көлемді қалдықтар;

      - кәдеге жаратуға жататын автомобильдер;

      - пайдаланылған автомобиль шиналары;

      - ағынды суларды қайта өңдеуден шыққан қалдықтар.

      Ақтоғай ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайы туралы мәліметтер Ұлттық статистика бюросының сайтынан https://stat.gov.kz/ru/ "Талдау" Ұлттық статистика бюросының ақпараттық талдау жүйесінен https://taldau.stat.gov.kz/ru, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар мен қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі (Қарағанды облысының экология департаменті) ұсынған деректерден алынды.

      Ақтоғай ауданы бойынша 2018-2023 жылдар кезеңінде жиналған және тасымалданған коммуналдық қалдықтардың көлемі келтірілген. Көлемі полигондарға қалдықтарды өз бетінше шығаруды жүзеге асыратын кәсіпорындардың қалдықтарын ескере отырып ұсынылған.

      Ақтоғай ауданы бойынша 2018 жылдан 2023 жылға дейін жиналған және тасымалданған коммуналдық қалдықтардың көлемі.

Ақтоғай ауданы

2018

2019

2020

2021

2022

2023

Тонна

Жиналған коммуналдық қалдықтар

935

956

1 280

655

930

930

Тасымалданған коммуналдық қалдықтар

935

956

1 280

655

930

930

      Қоқыс шығаратын компаниялар қызмет көрсететін халық.

Параметр

2018

2019

2020

2021

2022

2023

Ақтоғай ауданының халық саны

17 462

17 402

17 236

17 031

16 852

16 852

Қоқыс шығаратын ұйым үнемі қызмет көрсететін халық

2 283

2 271

2 283

1 200

6 420

6 420

% қамту

13

13

13

7

38

38

      "Ақтоғай ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі" мемлекеттік мекемесінің деректеріне сәйкес коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетумен 3 әкімшілік-аумақтық бірлік қамтамасыз етілді: Сарышаған кенті, Шашубай кенті, Қарабұлақ ауылдық округі.

      Ақтоғай ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды жинау және әкетумен 4 қоқыс шығаратын ұйым айналысады:

      "SARY-SHAGAN COMPANY" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Сарышаған кентінің аумағында коммуналдық қалдықтарды жинауды және шығаруды жүзеге асырады;

      Заңды тұлғаларға "Қалқан-2009" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі қызмет көрсетеді. Ұйымның балансында 1 бірлік техника бар - ГАЗ 3309. Коммуналдық қалдықтар Приозерск қаласының ҚТҚ полигонына тасымалданады;

      "Балқаш Универсал" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 2013 жылдан бастап Шашубай кентінің аумағында коммуналдық қалдықтарды жинауды жүзеге асырады, Балқаш қаласының полигонына тасымалдайды. "Балқаш Универсал" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі аралас қалдықтарға арналған контейнерлердің 65 бірлігіне (жеке секторды ескере отырып) қызмет көрсетеді;

      Жеке кәсіпкер "Тәтібеков" өз қызметін Қарабұлақ ауылдық округінің аумағында жүзеге асырады.

      Ақтоғай ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша нормативтік база жоқ. Коммуналдық қалдықтардың пайда болу нормаларын есептеу әдістемесі бекітілмеген, аудан тұрғындары үшін, сондай-ақ мекемелер, кәсіпорындар, балабақшалар, медициналық және басқа мекемелер үшін қалдықтардың пайда болу нормалары әзірленбеген және бекітілмеген. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, әкетуге және көмуге тарифтер әзірленбеген.

      Жоғарыда айтылғандарға сүйене отырып, келесі қорытынды жасауға болады, ҚТҚ қалдықтарын жергілікті тұрғындардан тұрақты түрде шығару тек 3 әкімшілік-аумақтық бірлікпен қамтамасыз етілген, Ақтоғай ауданының қалған бөлігінде инфрақұрылым нашар дамыған.

      1.2. Коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы

      Ауылдық жерлердегі қалдықтардың морфологиялық құрамы қалалық жерлерден ерекшеленеді. Онда органикалық қалдықтар және пластмассаның, орауыш материалдардың, қағаздың және картонның аз үлесі басым. Коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы Қарағанды облысының ауылдық елді мекендерінің деректері бойынша келтіріледі. Азық-түлік, өсімдік және салыстырмалы қалдықтардан басқа, ауылшаруашылық қалдықтары (мал көңі, құс көңі, малға арналған өсімдік қоқысы) сияқты басқа қалдықтар да биологиялық ыдырауға ұшырауы мүмкін.

      ҚТҚ морфологиялық құрамы.

р/к №

Фракция атауы

жалпы көлемдегі мөлшердің %

2

Әр түрлі құрамдағы пластик

27

4

Шыны

15

5

Металл

3

8

Басқа қалдықтар

55

      1.3. Ақтоғай ауданының ҚТҚ полигондары туралы мәліметтер.

      Ақтоғай ауданының аумағында қатты тұрмыстық қалдықтардың 14 полигоны өз қызметін жүзеге асырады.

      Қалдықтарды көму полигоны (бұдан әрі - полигон) деп экологиялық, құрылыс және санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келетін қалдықтарды алып қою ниетінсіз оларды тұрақты орналастырудың арнайы жабдықталған орны түсініледі.

      Ақтоғай ауданының қатты тұрмыстық қалдықтар полигондары экологиялық және санитарлық нормаларға толық сәйкес келмейді. 14 ҚТҚ полигоны ҚТҚ полигонын орналастыру үшін жер учаскелеріне тұрақты жер пайдалану құқығына мемлекеттік акт алды. Әсер етуге рұқсатына Ақтоғай ауылында 1 полигон ие.

      Әсер етуге рұқсаты бар Ақтоғай ауданының ҚТҚ полигондарының тізімі берілген.

      Ақтоғай ауданының ҚТҚ заңдастырылған полигондарының тізімі.

Кәсіпорынның атауы (өндірістік алаң)

Пошта мекенжайы (орналасқан жері)

Берілген рұқсаттың нөмірі мен күні

Рұқсаттың қолданылу мерзімі басы-соңы

Шекті жол берілетін шығарындылар жобасына мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысының нөмірі мен күні

Қалдықтарды орналастыру нормативтері жобасына мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысының нөмірі мен күні

1.1

"Ақтоғай ауылы әкімінің аппараты" мемлекеттік мекемесі

100200, Қазақстан Республикасы, Қарағанды облысы, Ақтоғай ауданы, Ақтоғай ауылы, Әлихан Бөкейхан көшесі, № 10Б ғимарат (Ақтоғай ауданы, Ақтоғай ауылы)

28.03.2022 жыл KZ47VCZ01756312 Шығарындылар мен қалдықтар

28.03.2022- 31.12.2031

KZ47VCZ01756312 28.03.2022 жыл

KZ47VCZ01756312 28.03.2022 жыл

      1.4. Биологиялық ыдырайтын қалдықтар.

      Қарағанды облысы аудандарының проблемаларының бірі көңді орналастырудың заңдастырылған орындарының болмауы, сондай-ақ оны одан әрі пайдалану болып табылады. Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы ҚТҚ полигондарында биологиялық ыдырайтын қалдықтарды орналастыруға, көмуге тыйым салады (Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі).

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінде биологиялық ыдырайтын қалдықтар - анаэробты немесе аэробты ыдырауға ұшырауы мүмкін қалдықтар, оның ішінде бақтардың, саябақтардың, тамақ өнімдерінің, тамақ дайындаудың, тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстыруға болатын қалдықтары, макулатура айқындалады.

      Азық-түлік, өсімдік және салыстырмалы қалдықтардан басқа, ауылшаруашылық қалдықтары (мал көңі, құс көңі, малға арналған өсімдік қоқысы), ағынды суларды тазарту қондырғылары сияқты басқа қалдықтар биологиялық ыдырауға ұшырауы мүмкін. Қордаға көң мен шламды өңдеу немесе энергия/биогаз алу да биологиялық ыдырауға негізделген процестер болып табылады.

      2021 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстанда полигондарда тамақ қалдықтарын көмуге тыйым салынды (Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі).

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі сондай-ақ ҚТҚ полигондарының операторларын биологиялық ыдырайтын қалдықтарды көму көлемін қысқарту және қоқыс газын жинау мен кәдеге жарату арқылы полигондағы метан шығарындыларын азайтуға міндеттейді (Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі).

      "Жасыл экономика" тұрғысынан қордалау, биогаз алу әдісі сияқты, ең қолайлы болып табылады.

      Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында биологиялық ыдырайтын қалдықтарды қордалауды ұйымдастыру және жүргізу бойынша нақты талаптар мен нұсқаулықтар әлі жоқ. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі жергілікті атқарушы органдарға оларды қайта өңдеу, қордалау, биогаз өндіру және (немесе) өнім немесе энергия өндіру мақсатында пайдалану жөніндегі шараларды қоса алғанда, биологиялық ыдырайтын қалдықтарды көмуді қысқарту жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруды ғана ұйғарады.

      Қордалау

      Тұйық циклды экономика тұрғысынан көрнектілердің бірі өнімді қайта өсіру үшін қорданы одан әрі қолдана отырып, қалдықтарды қордалау әдісі болып табылады.

      Бұл әдіс микроорганизмдердің (бактериялар, зеңдер), сондай-ақ жәндіктердің әсерінен органикалық заттардың табиғи ыдырау процесіне негізделген.

      Қордалау - салыстырмалы түрде арзан және процестің қарапайымдылығына байланысты әлемдегі ең көп таралған биологиялық ыдырайтын қалдықтарды өңдеу әдісі.

      Алынған өнім - қорда азот, калий, кальций, фосфор және басқа да өсімдік қоректік заттардың көзі болып табылады. Сондай-ақ, қорда топырақтың құрамы мен құрылымын жақсарту үшін қолданылады, бұл топырақтың біртіндеп тозуы жағдайында Қарағанды облысы үшін өзекті.

      Процесс экзотермиялық (жылу шығарумен), сондықтан ауыл шаруашылығы мен тамақ қалдықтарын қордалау кезінде патогенді микроорганизмдер ішінара залалсыздандырылады және арамшөптер жойылады.

      Микроорганизмдер шығаратын жылу (+70°C дейін) суық мезгілде қордалау жүргізуге мүмкіндік береді, ал қорданың пісетін кезеңі 2-3 аптаға артады.

      Қордалау тығыздалған және бетондалған топырағы бар ашық немесе жабық жерлерде болуы мүмкін. Бүгінгі таңда Қазақстанда қордалы алаңдары бойынша бекітілген стандарт жоқ.

      Жабық аумақтар ылғалдылық пен температураны ішінара бақылауға мүмкіндік береді, бұл ашық ауада қиындық тудырады.

      Биогаз алу

      Қазақстан үшін парниктік газдарды төмендетудің басымдылығын ескере отырып, биологиялық ыдырайтын қалдықтарды өңдеу кезінде биогазды ұстау технологиясы өте өзекті болып табылады.

      Биогаз қондырғылары немесе станциялар биомассаның сутегі немесе метан ашыту арқылы алынатын газды, негізінен метанды өндіруге арналған жабдық.

      Биогаз қондырғылары қызметінің негізгі өнімі биогаз және дигестат (ашытудан кейінгі биологиялық ыдырайтын қалдықтардың қалдықтары) болып табылады.

      Биогазды автомобиль отыны ретінде пайдалану үшін оны дайындау керек. Биологиялық ыдырайтын қалдықтарды басқару жүйесін ұйымдастырудың құрамдас бөліктерінің бірі биоотын алу болуы мүмкін. Тиісті норматив қазірдің өзінде бар ("Биоотын өндірісін және айналымын мемлекеттік реттеу туралы" 2010 жылғы 15 қарашадағы № 351-IV Қазақстан Республикасының Заңы).

      Биогаз қондырғыларын әлемде кеңінен қолдану, негізінен, энергияны өндіру және биологиялық ыдырайтын қалдықтарды ыдырау кезінде пайда болатын метанның шығуын бақылау мүмкіндігіне байланысты (метан өзінің парниктік қасиеттері бойынша көмірқышқыл газынан едәуір асып түседі).

      Биогаз қондырғыларында алынатын энергия жаңартылатын болып табылады және жаңартылатын энергия көздері бойынша тиісті заңнамаға сәйкес келеді.

      Қазақстан өзінің төмен көміртекті даму жөніндегі міндеттемелері шеңберінде 2060 жылға дейін көміртекті бейтараптыққа қол жеткізу жөніндегі ұлттық Доктринаны (стратегияны) әзірледі. Стратегияның мақсаттарына сүйене отырып, атмосфераға парниктік газдар шығарындыларын барынша азайтатын технологияларды қолдану қажет.

      "Электр желілерін басқару жөніндегі Қазақстан компаниясы" (Kazakhstan Electricity Grid Operating Company) акционерлік қоғамы деректеріне сәйкес, биологиялық ыдырайтын қалдықтарды пайдаланатын станция өндірілетін электр энергиясын - "Агрофирма Курма" жауапкершілігі шектеулі серіктестігі сатты. Бұл Қарағанды облысы Абай ауданында орналасқан құс фабрикасы. Белгіленген қуаттылығы 1.07 МВт станция 2018 жылы пайдалануға берілді, орташа жылдық өндіру - 4800 мың кВт/сағ.

      Қазақстанда биогаз станцияларын тазарту құрылыстарының көңін немесе тұнбасын өңдеу үшін пайдаланатын бірнеше кәсіпорын бар.

      Қалдықтарды есепке алу инвестициялық процестер үшін де, қабылданған әрекеттердің тиімділігін бағалау үшін де стратегиялық шешімдерді бағалау және қабылдау үшін өте қажет. Сондай-ақ өндірілетін биологиялық ыдырайтын қалдықтар түрлері мен көлемі туралы ақпарат қоршаған ортаға ағымдағы және ықтимал залалды бағалауға мүмкіндік береді.

2. МАҚСАТТАР, МІНДЕТТЕР ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕР

      2.1. Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері.

      Бұл бағдарламаның мақсаты - коммуналдық қалдықтардан пайда болатын қоршаған ортаға жүктемені азайту, қалдықтардың пайда болу мөлшерін азайту, қайталама ресурстардың өндірілуін арттыру, коммуналдық қалдықтарды пайдалану тиімділігін арттыру және полигондарда сақталатын қалдықтардың үлесін азайту тәсілдерін ұсыну.

      Қалдықтарды басқару Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 19-бөлімімен регламенттеледі.

      Қалдықтарды басқару саласындағы негізгі қағидалар Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінде сипатталған:

      - иерархия принципі;

      - көзге жақындық принципі;

      - қалдықтарды дайындаушының жауапкершілік принципі;

      - қалдықтарды өндірушілердің кеңейтілген міндеттемелері.

      зақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес иерархия қағидаты қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі мынадай шараларды білдіреді:

      1. Қалдықтардың пайда болуын болдырмау;

      2. Қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау;

      3. Қалдықтарды қайта өңдеу;

      4. Қалдықтарды кәдеге жарату;

      5. Қалдықтарды жою.

      Бағдарламаның мақсатына және қалдықтар иерархиясының принципіне сүйене отырып, бағдарламаның келесі міндеттері ұсынылады:

      - Тауарларды орау санын азайту, сату жүйелерін оңтайландыру, ұтымды тұтынуды насихаттау есебінен коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін қысқарту;

      - "Көзде" қалдықтарды сұрыптау - қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы тиімділікті арттыру және экологиялық заңнамаға сәйкестігі;

      - Биоқордалау немесе биогаз алу немесе энергетикалық кәдеге жарату үшін қалдықтардың органикалық бөлігін пайдалану;

      - Қазақстан Республикасының экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қалдығын сақтау;

      - Құрылыс қалдықтарын пайдалану;

      - Полигондардың пайдаланылған карталарын қалпына келтіру.

      2.2. Қойылған мақсаттар мен міндеттерге жолдары неғұрлым тиімді және экономикалық негізделген әдістермен қол жеткізу.

      1. Коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін қысқарту жөніндегі міндетке халықтың экологиялық жауапкершілігі мен қаржылық сауаттылығын арттыру деңгейінде ғана қол жеткізуге болады. Яғни, бұл мақсатқа сату құрылымы өзгерген кезде (орауыш материалдар санының едәуір азаюын, айналым контейнерлерін енгізуді, салмақ тауарларын сату құрылымының өзгеруін және тағыда басқа) және өздігінен сатып алу минимумға дейін азайған кезде халықтың экологиялық жауапкершілігін арттыру және халық қалдықтарды азайтуға ұмтылған кезде қол жеткізуге болады. Бұған экология және жаратылыстану сабақтарында, сондай-ақ қаржылық сауаттылықты арттыру сабақтарында оқушыларды оқыту бағдарламаларын енгізу арқылы қол жеткізуге болады. Сондай-ақ, халық арасында қалдықтардың пайда болуын және саналы тұтынуды азайтудың экологиялық насихатын арттыру қажет.

      2. "Пайда болу көзінде" қалдықтарды сұрыптауды ұлғайту жөніндегі міндетке қол жеткізу үшін коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу қажет. Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына сәйкес (Қазақстан Республикасы Экология, Геология және табиғи ресурстар министрінің м. а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 – "Техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығын ескере отырып, міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарды бекіту туралы" бұйрығы, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м. а. 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 – "Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларын бекіту туралы" бұйрығы) коммуналдық қалдықтарды 2 фракцияға – "Құрғақ" және "Дымқыл" бөлуге арналған контейнерлік алаңдарды, контейнерлерді жайластыру қажет. Қалдықтарды бөлек жинау бойынша халықпен түсіндіру және ақпараттық жұмысты ұйымдастыру қажет.

      Қолданыстағы контейнерлік алаңдарды қайта жаңарту және Қазақстан Республикасының стандарттарына 3780-2022 сәйкес келетін жаңаларын салу.

      3. Коммуналдық қалдықтар полигондары, Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына сәйкес, қалдықтардың пайдалы компоненттерін қосымша алу үшін сұрыптау кешендерімен, шредерлермен және ұсақтау қондырғыларымен жарақтандырылуы, кейіннен оларды пайдалануы немесе қайталама шикізатты мүдделі өндірушілерге беруі тиіс.

      Жерді ұтымды пайдалану және қаржылық перспектива тұрғысынан барлық қолданыстағы нормаларға сәйкес келетін бірнеше әкімшілік аумақтық бірліктерге бір полигон орналастыра отырып, ҚТҚ ауылдық полигондарын қайта ұйымдастыруды қарастыру қажет. ҚТҚ полигонының орналасқан жерін таңдау кезінде коммуналдық қалдықтарды басқару инфрақұрылымы бар және жол-көлік коммуникацияларының қолжетімділігі ескерілсін. Қажетті мамандандырылған техниканы сатып алуға субсидиялауды тарта отырып, қоқыс шығаратын ұйымдардың жұмысының нақты тетігін әзірлеу.

      Тұрғылықты халқы саны аз, келешегі жоқ ауылдардағы заңнамаға сәйкес келмейтін ҚТҚ полигондары қалпына келтірілсін.

      4. Органикалық қалдықтар (тамақ қалдықтарын қоса алғанда) биогазды қордалауға немесе алуға, содан кейін жағуға бағытталуы керек. Жеткілікті техникалық-экономикалық негіздемемен және қолда бар техникалық мүмкіндіктермен органикалық, сондай-ақ сұрыптау мүмкін емес қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату мүмкін.

      5. Алдын ала өңдеуден (ұсақтаудан) кейін полигонның қажеттіліктері үшін инертті қалдықтарды (құрылыс қалдықтары, фаянс, керамика, күл қожы және тағыда басқа) пайдалану.

      6. Егер қалдықтардың қалдығын энергетикалық кәдеге жарату көзделмесе, ол Қазақстан Республикасының экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес ҚТҚ полигонына орналастырылуы (сақталуы) тиіс.

      7. Толтырылған полигон карталары әзірленген қалпына келтіру жобаларына сәйкес қалпына келтіруге ұшырауы тиіс.

3. БАҒДАРЛАМАНЫҢ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ

      Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттеріне сүйене отырып, бағдарламаның мынадай нысаналы көрсеткіштерін белгілеу ұсынылады.

      Ақтоғай ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасының нысаналы көрсеткіштері тізімі.

р/к №

Көрсеткіштің атауы

Өлшем бірлгі

Жоспарлы кезең

Шығыс мәні

2024

2025

2026

2027

2028

1

Балалар мен жасөспірімдерге тұрмыстық деңгейде ресурстарды үнемдеудің маңыздылығы туралы іс-шаралар әзірлеу және өткізу

Семестрде 1 оқу орнына арналған іс-шара

0

2

2

2

2

2

2

Жергілікті халықты "құрғақ" / "дымқыл" фракциялары бойынша "пайда болу көзінен" ҚТҚ бөлек жинауға арналған таңбаланған контейнерлері бар контейнерлік алаңдармен қамтамасыз ету

қамтылған халықтың %

0

-

20

30

40

50

3

Биоқордалау немесе биогазға қайта өңдеу немесе энергетикалық кәдеге жарату арқылы ҚТҚ полигондарында органикалық және тамақ қалдықтарын кәдеге жарату

органикалық және тамақ қалдықтарының жалпы көлемінің %

0

-

-

5

10

15

4

Коммуналдық қалдықтардың және олардың құрамдас бөліктерінің стихиялық үйінділерін табу және жою

анықталғандардан %

0

80

100

100

100

100

5

Пайдалану және қайта өңдеуге беру арқылы қалдықтарды сақтауды азайту

ағымдағы жылдың көрсеткіштерінен % қайта өңдеу

0

-

-

10

20

30

6

Құрылыс қалдықтарын пайдалану

пайда болудан %

0

-

-

-

5

10

4. НЕГІЗГІ БАҒЫТТАР, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАР МЕН МІНДЕТТЕРГЕ ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ЖОЛДАРЫ.

      Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бойынша нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу үшін іс-шаралардың нақты бірізділігі мен уақтылы іске асырылуын құру қажет.

      Экологиялық ағарту және экологиялық мәдениетті арттыру мақсаттарына қол жеткізу үшін ресурстарды үнемдеу және "саналы тұтыну" қажеттілігін, қосымша қаптамадан бас тартуды және ұзақ мерзімді сапалы тауарлардың пайдасына таңдауды қамтитын әлеуметтік бағыттағы роликтер жасау қажет. Бұл бейнероликтерді жергілікті телеарналарда негізгі хабар тарату арасында орналастыру, сондай-ақ әлеуметтік желілерді, жергілікті танымал жұртшылықты және жаңалықтар арналарын тарту қажет.

      Қосымша қалдықтардың пайда болуына жол бермеуді, сұрыптауды, сондай-ақ қоқысты таратуға жол бермеуді "ақылға қонымды тұтынуды" насихаттау міндетті түрде қосымша және мектептен тыс білім беру бағдарламасына енгізілуі тиіс. Осы тақырып бойынша іс-шаралар білім беру мекемелерінде тұрақты негізде ұйымдастырылуы тиіс.

      ҚТҚ қалдықтарын бөлек жинау бойынша нысаналы көрсеткішке қол жеткізу үшін жергілікті халықты 2 фракцияға – "құрғақ" және "дымқыл" көзден қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлері бар контейнерлік алаңдармен қамтамасыз ету қажет.

      Жер учаскелерін ресімдей отырып, контейнерлік алаңдарды орналастыру схемаларын әзірлеу.

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және уақытша сақтау алаңында контейнерлердің мынадай түрлері орнатылуы тиіс:

      Азық-түлік және органикалық қалдықтарды жинауға арналған "дымқыл" қалдықтар фракциясына арналған контейнерлер;

      "Құрғақ" фракцияға арналған контейнерлер-коммуналдық қалдықтардың ластанбаған пластикалық компоненттері, картон, қағаз, шыны және сынған айналлар, металдар және осы құрамдас бөліктерден күрделі бұйымдар, сондай-ақ тоқыма;

      Жеке сектор тұрғындары үшін контейнерлік алаңдарды жайластыру күл қожын жинауға арналған қосымша резервуар / контейнер құрылғысымен жүргізілуі тиіс. Немесе қызмет көрсететін қоқыс шығарушы ұйымның мүдделерін ескере отырып және тиеу техникасының габариттерін ескере отырып, жергілікті халықтың жақындауына ыңғайлы болу үшін үш жағынан қоршалған жеке алаңды көздеу;

      Қоғамдық пайдалану орындарында қауіптілігі 1 класты қалдықтарға арналған контейнерлерді (құрамында сынап бар шамдар, батареялар) орнату қажет. Жергілікті тұрғындарды контейнерлердің орналасқан жерін көрсете отырып, осы контейнерлердің жұмыс істеуі туралы үнемі хабардар ету.

      Ақтоғай ауданы аумағының басым бөлігінде коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу инфрақұрылымы нашар дамыған. Коммуналдық қалдықтарды басқару саласында (ҚТҚ жинау, сұрыптау, қайта өңдеу) шағын және орта бизнесті қолдауға және дамытуға қаржыландыру жоқ.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы қызметті жүзеге асыру үшін қажетті мамандандырылған техниканы ресімдеуге және сатып алуға ақшалай қаражат бөле отырып, гранттарды қарастыру қажет. "Жасыл Даму" акционерлік қоғамының өнім (тауар) қалдықтарын кешенді басқарудың бірыңғай жүйесін құруға және осы қалдықтарды бизнесті кеңінен тарта отырып, қоқыс өңдеу саласын инфрақұрылымдық дамытуға жәрдемдесетін "жасыл" технологияларды енгізуді іске асыратын қайталама шикізат ретінде айналымға тартуға ұсынылатын шарттарын қарастыру.

      Биологиялық ыдырайтын қалдықтармен проблеманы шешу үшін ҚТҚ полигондарында азық-түлік және басқа да органикалық қалдықтарды (мысалы, ауыл шаруашылығы қалдықтары, көң) биоқордалауды немесе экологиялық талаптарды сақтай отырып, осындай қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды көздеу қажет.

      Құрылыс қалдықтарын қабылдау және кәдеге жарату үшін (оларды коммуналдық қалдықтар полигондарында орналастыруға экологиялық заңнамамен тыйым салынған) қосымша желілерді - немесе қолданыстағы полигондарда немесе жаңа кәсіпорындарда – қабылдау алаңдарымен, фракцияларға және қорытынды өнім қоймаларына бөлу үшін ұсатқыштармен және шылдырлармен жарақтандырылған, кейіннен алынған материалдарды полигонның өз қажеттіліктеріне пайдалана отырып (пайдаланылған карталарды қабатты оқшаулау немесе қалпына келтіру кезінде) немесе үшінші тарап тұтынушыларына босату үшін қосымша желілерді жайластыру қажет.

5. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Бағдарламаны қаржыландыру көздері жергілікті бюджет, оның ішінде Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес тікелей шетелдік және отандық инвестициялар, өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы (оның банктік шотына кәдеге жарату төлемі түрінде өндірушілер мен импорттаушылардан түскен қаражаттан), отандық, халықаралық қаржы экономикалық ұйымдардың немесе донор елдердің гранттары, екінші деңгейдегі банктердің кредиттері, ұйымдардың жеке меншік қаражаты және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер бола алады.

6. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ.

      Ақтоғай ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасы іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары.

      6.1 - кесте. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары.

р/к №

Іс-шараның атауы

Аяқтау нысаны

Орындауға жауаптылар

Орындау мерзімі

Болжамды шығыстар (мың теңге)/қосымша көздер (мың теңге)

Қаржыландыру көздері

Іс-шарадан күтілетін экологиялық әсер

2024 жыл

2025 жыл

2026 жыл

2027 жыл

2028 жыл

1

Әлеуметтік желілерде, бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланымдар, роликтер тарату арқылы қалдықтарды бөлек жинау жүйесі туралы халықты хабардар ету

Эфирлік анықтама, жарияланым

Жергілікті атқарушы органдар

2024-2028

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет

Халықтың экологиялық мәдениеті мен әлеуметтік-экологиялық жауапкершілік деңгейін арттыру. Ақылға қонымды тұтынуды насихаттау және қалдықтарды дұрыс пайдаланбағаны үшін жауапкершілік туралы хабардар ету

2

Қолданыстағы заңнама талаптарына сәйкес келетін контейнерлік алаңдар салу.

Қызмет көрсетуге арналған шарт

Жергілікті атқарушы органдар

2025

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет

Экологиялық жағдайды жақсарту, қоршаған ортаның ластануын болдырмау, өмір сүруге қолайлы жағдай жасау

3

Контейнерлік алаңдарды орналастыру схемаларын әзірлеу. Контейнерлік алаңдар үшін жер учаскелерін рәсімдеу.

Орналастыру схемасы. Жер учаскелеріне Акт

Жергілікті атқарушы органдар

2025

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет


4

ҚТҚ қалдықтарын, сондай-ақ күл қожын және қауіптілігі 1 класты қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлерді сатып алу

Жұмыстарды қабылдау актісі

Жергілікті атқарушы органдар

2025-2026

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет

ҚТҚ қалдықтарын сұрыптау, қайта өңдеу үлесін ұлғайту. Сақтаудың төмендеуі.

5

Мамандандырылған қоқыс шығаратын техниканы сатып алу, оны GPS-трекерлермен жарақтандыру

Пайдалануға беру актісі

Жергілікті атқарушы органдар. Басқарушы ұйым

2026-2028

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет

Тиеу және тасымалдау кезінде қалдықтардың таралуын азайту.

6

Құрылыс қалдықтарын құрайтын ұсақтау және сұрыптау жабдықтарын сатып алу

Пайдалануға беру актісі

Жергілікті атқарушы органдар. Басқарушы ұйым

2027-2028

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет

Құрылыс қалдықтарын қайталама шикізат ретінде пайдалануға дайындау

7

Коммуналдық қалдықтар полигондарында тамақ және басқа да органикалық қалдықтарды кәдеге жарату технологиясын таңдау және енгізу

Пайдалануға беру актісі

Жергілікті атқарушы органдар. Басқарушы ұйым

2025-2026

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет

Парниктік газдарды азайту. Үйінді газының концентрациясының төмендеуі.

8

Қауіптілігі 1 класты қалдықтарды жинауға және тасымалдауға арналған контейнерлерге қызмет көрсетуге арнайы рұқсаты бар компаниямен шарт жасасу

Қызмет көрсетуге арналған шарт

Жергілікті атқарушы органдар. Басқарушы ұйым

2025

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет


9

Кейіннен жоюмен рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерін анықтау бойынша мониторинг жүргізу

Орындалған жұмыстар актісі

Жергілікті атқарушы органдар.

2024-2028

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет

Атмосфералық ауа мен жер жамылғысының ластануын болдырмау.

10

Ақтоғай ауданының тұрғындары үшін, сондай-ақ кәсіпорындар, балабақшалар, медициналық және басқа да мекемелер үшін коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын әзірлеу және бекіту. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, әкетуге және көмуге арналған тарифтерді әзірлеу және бекіту.

Жергілікті мәслихаттың шешімі

Жергілікті атқарушы органдар.

2025

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет


11

Ақтоғай ауданының ҚТҚ полигондарына әсер етуге рұқсат алу

Әсер ету рұқсаты

Жергілікті атқарушы органдар.
Басқарушы ұйым

2025-2026

Бюджеттік өтінімге сәйкес

Жергілікті бюджет


12

Барлық қолданыстағы нормаларға сәйкес келетін бірнеше әкімшілік аумақтық бірліктерге бір полигон орналастыра отырып, ҚТҚ ауылдық полигондарын қайта ұйымдастыруды қарастыру

ҚТҚ ауылдық полигондарын қайта ұйымдастыру

Жергілікті атқарушы органдар.

2025-2028


Жергілікті бюджет

Жерді ұтымды пайдалану. Атмосфералық ауа мен жер жамылғысының ластануын болдырмау.