Об утверждении программы управления коммунальными отходами Алтынсаринского района Костанайской области на 2024 – 2030 годы

Решение маслихата Алтынсаринского района Костанайской области от 20 февраля 2024 года № 60

      В соответствии с подпунктом 1 пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстана, подпунктом 15) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 24382), Алтынсаринский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу управления коммунальными отходами по Алтынсаринскому району Костанайской области на 2024 – 2030 годы согласно приложению, к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие со дня подписания.

      Председатель Алтынсаринского районного маслихата С. Мусапирова

  "УТВЕРЖДЕНО"
  Решением
  Алтынсаринского районного маслихата
  Костанайской области
  № 60 от "20" февраля 2024 г.

ПРОГРАММА УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ АЛТЫНСАРИНСКОГО РАЙОНА КОСТАНАЙСКОЙ ОБЛАСТИ

      Разработано: ТОО "Глоас"

      Заказчик: Государственное учреждение "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог и жилищной инспекции акимата Алтынсаринского района"

      г. Астана, 2023 г.

      ГЛОССАРИЙ .......................................................................................................... 3

      ВВЕДЕНИЕ ............................................................................................................. 4

      ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ ОБ АЛТЫНСАРИНСКОМ РАЙОНЕ ........................................ 6

      1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ ...................... 12

      1.1 Общие сведения о системе управления коммунальными отходами в Республике Казахстан .................................................................................................................................. 12

      1.2 Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в Алтынсаринском районе ........................................................................................................ 23

      1.3 Сведения о классификации отходов .......................................................... 36

      1.4 Основные проблемы в сфере управления коммунальными отходами... 39

      2. ЦЕЛЬ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ .......................................................42

      2.1 Цель программы ........................................................................................... 44

      2.2 Задачи программы ....................................................................................... 45

      2.3 Целевые показатели программы ................................................................. 51

      3. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННОЙ ЦЕЛИ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ .............................................................................................. 53

      3.1 Основные направления, пути достижения поставленной цели и соответствующие меры ................................................................................................................................. 53

      3.2 Пути достижения поставленной цели и соответствующие меры ..................58

      4. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ .................................................................................... 60

      5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ .................................. 61

      Приложение А .......................................................................................................... 64

      ГЛОССАРИЙ

ТБО

Твердые бытовые отходы

РК

Республика Казахстан

ВВП

Внутренний валовый продукт

МИО

Местный исполнительный орган

ПЭТ

Полиэтилентерефталат

ГТК

Гидротермический коэффициент

НРО

Нормативы размещения отходов

СЗЗ

Санитарно-защитная зона

ПНРО

Проект нормативов размещения отходов

ООС РК

Охрана окружающий среды Республики Казахстан

МВК

Мусоровывозящая компания

ГУ

Государственное учреждение

ТЭО

Технико-экономическое обоснование

ГЧП

Государственно-частное партнерство

КГП

Коммунальное государственное предприятие

      ВВЕДЕНИЕ

      Охрана окружающей среды была и остается для Казахстана острейшей проблемой, а утилизация отходов производства и потребления одна из самых сложных. Рост экономики и продолжающаяся урбанизация в Казахстане являются причинами ежегодного повышения объемов отходов, растущих в геометрической прогрессии, при этом в ближайшие годы следует ожидать увеличения объемов образования твердых бытовых отходов за счет увеличения номенклатуры продовольственных и непродовольственных товаров, ассортимента и видов упаковки для них, роста уровня жизни населения.

      Вопросы образования и накопления ТБО в Республике Казахстан являются одними из острых экологических вопросов в стране. Влияние ТБО на окружающую среду и объемы их образования требуют выработки комплексных подходов и мероприятий по решению проблем обращения с ТБО. В частности, одним из целевых индикаторов "зеленой экономики" является повышение доли переработанных отходов до 40% до 2030 года.

      Управление отходами является одной из ключевых проблем для окружающей среды и устойчивого управления природными ресурсами. Оптимальное решение заключается в предотвращении образования отходов, повторном их включении в производственный цикл путем реутилизации их компонентов в тех случаях, когда для этого существует экологически и экономически обоснованные методы. Таким образом, первоочередными целями управления отходами являются:

      1) предупреждение образования отходов путем снижения токсичности и объема отходов, образующихся в рамках различных процессов производства и потребления;

      2) рециркуляция и повторное использование путем увеличения удельного веса материалов, изготовленных из вторичного сырья;

      3) экологически рациональное управление отходами с точки зрения удаления, включая оптимальное окончательное удаление и усовершенствованный мониторинг.

      ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ ОБ АЛТЫНСАРИНСКОМ РАЙОНЕ

      Географическое положение и климат

     


      Алтынсаринский район находится в северо-восточной части Костанайской области. На севере район граничит с Мендыкаринским районом, на северо-востоке — с Сарыкольским районом, на юго-востоке — с Карасуским районом, на юге — с Аулиекольским районом, на западе — с Костанайским районом. Район расположен в междуречье Тобола и Убагана. Рельеф равнинный, преобладающие высоты 150–200 м над уровнем моря. Полезные ископаемые: глины, бокситы, бурые угли. Климат континентальный, зима холодная, лето умеренно-жаркое. Средние температуры января -17–-18°С (в отдельные годы ниже -40°С), июля 21°С–22°С (в отдельные годы выше 37°С). Среднегодовое количество осадков — около 250–300 мм. Гидрографическая сеть включает среднее течение реки Убаган на востоке, северную часть озера Кушмурун, многочисленные большие и малые озера на юго-востоке (Талы, Байжарык, Узынколь и другие). Почвы — черноземы. Растительность разнотравная с примесью ковыля. Северо-запад района занят Аракарагайским сосновым бором, северо-восток — березовыми лесами Сарыкольского лесного хозяйства. Обитают волк, лиса, заяц, реже — лось, белка; из птиц: беркут, коршун, летом на побережье рек и озер — гусь, утка, бекас, лебедь и другие.

      Метеорологические характеристики и коэффициенты, определяющие условия рассеивания загрязняющих веществ в атмосфере приняты согласно Справке № 28-03-1-03/217 от 11.03.2022г. выданной Филиалом Республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения "Казгидромет" Министерства энергетики РК по Костанайской области, представлены в таблице-2.

      Таблица 1 Метеорологические характеристики

Наименование характеристик

Величина

Коэффициент, зависящий от стратификации атмосферы, А

200

Коэффициент, зависящий от рельефа местности

1,0

Средняя месячная максимальная температура воздуха наиболее жаркого месяца года

+31,4

Средняя месячная максимальная температура воздуха наиболее холодного месяца года

-19,0

Среднегодовая роза ветров, %


С

13

СВ

12

В

5

ЮВ

6

Ю

13

ЮЗ

23

З

15

СЗ

9

Среднегодовая скорость ветра, м/с

3,1

Скорость ветра (по средним многолетним данным) повторяемость превышения которой составляет 5%

8

Число дней со снежным покровом, дней

141

Продолжительность осадков в виде дождя, час/год

100

      Среднегодовые скорости ветра составляют 4,5–5,1 м/с. В холодное время года область находится под влиянием мощного западного отрога сибирского антициклона. В связи с этим, зимой преобладает антициклонный режим погоды с устойчивыми морозами. Весной учащаются вторжения теплых воздушных масс, в летний период территория находится под влиянием теплого континентального воздуха, трансформирующегося из циклона арктических масс, что играет большую роль в образовании осадков. Ночные заморозки прекращаются в конце апреля, а осенью начинаются во второй половине сентября и в начале октября. В холодный период наблюдаются туманы, в среднем 30 дней в году. Средняя продолжительность туманов составляет 4 часа в сутки. Помимо больших колебаний амплитуд сезонных температур, характерно значительное изменение суточных температур. Другой особенностью климата является небольшое количество атмосферных осадков, обилие тепла и света в период вегетации сельскохозяйственных культур, несоответствие между которыми обуславливает засушливость климата. Количество малоинтенсивных осадков из года в год подвергается значительным колебаниям. Увлажнение недостаточное и неустойчивое, часты засухи, усугубляемые сильными ветрами и суховеями. Летние осадки, как правило, кратковременны и мало увлажняют почву, чаще носят ливневый характер; обложные дожди бывают редко. Средняя многолетняя сумма осадков составляет 350–385мм, из них большая часть осадков выпадает в теплый период года. В теплое время наблюдаются пыльные бури, в среднем 2 – 6 дней в месяц. Средняя скорость ветра колеблется от 2 до 11 м/с. Ветры преобладающих направлений имеют более высокие скорости. Режим ветра носит материковый характер. Преобладающими являются ветры северо-западного и западного направлений в летний период и юго-западного направления в зимний период.

      Экономика Алтынсаринского района

      Население занято в основном в сельскохозяйственном производстве. Объем валовой продукции сельского хозяйства за 8 месяцев 2023 год составил 12 млрд. 211 миллионов 900 тыс тенге. Индекс физического объема – 105,7%. В текущем году структура посевных площадей составила 216,2 тыс. га (2022 год-208,8 тыс.га).

      Зерновые – 172,6 тыс. га, в том числе:

      Пшеница мягкая -129,1 тыс. га, пшеница твердая – 8,7 тыс. га, ячмень – 18,2 тыс. га, овес – 3,1 тыс. га, просо- 1,0 тыс. га, гречиха- 2,4 тыс. га. зернобобовые – 8,8 тыс. га, кукуруза на зерно – 0,8 тыс.га. смесь колосовых – 0,2 тыс.га.

      Масличные – 40,9 тыс. га. в т.ч. лен – 25,1 тыс. га, подсолнечник – 7,7 тыс. га, сафлор – 8,2 тыс. га.

      Кормовые – 2,5 тыс. га. Территорию района пересекает железная дорога Костанай — Кокшетау — Карасук и автомобильная дорога Костанай — Кокшетау — Карасук.

      По состоянию на 01.09.2023 года в районе количество зарегистрированных субьектов малого и среднего предпринимательства составило – 770 (из них юридические лица 79, индивидуальные предприниматели 462, крестьянские хозяйства 229) из них, действующих – 713 (из них юридические лица 71, индивидуальные предприниматели 427, крестьянские хозяйства 215).

      В районе функционирует 68 магазинов, 3 придорожных кафе, 3 парикмахерские, 2 санитарно-курортных объекта, 2 базы отдыха, 3 СТО, 1 общественная баня.

      В 2022 году экономику района инвестировано 4 млрд. 940 миллион тенге, что больше в сравнении с аналогичным периодом прошлого года на 1 млрд. 675 млн. тенге, индекс физического объема составил 140%. (2021 год ИФО – 81,9%).

      Объем выполненных строительных работ составил 1 млрд 141 млн. тенге, в 3 раза больше к уровню прошлого года (2021 год – 372 млн. тенге). Введено 1558 квадратных метров жилья, или 95,3% к аналогичному периоду прошлого года. (2021 год - 1634 кв.м.).

      Число административных единиц:

      Сельских округов – 6

      Сел – 3

      Таблица 2 Состав района с указанием сельских округов и сел

Сельский округ /село

Населенные пункты

с. Красный Кордон

с. Красный Кордон

с. Свердловка

с. Свердловка

с. Новоалексеевка

с. Новоалексеевка

Большечураковский с/о

с. Большая Чураковка

с. Новониколаевка

с. Осиповка

с. Приозерное

с. Кубековка

Димитровский с/о

с. Танабаевское

с. Воробьевское

с/о имени Ильяса Омарова

с. Докучаевка

с. Жанасу

с. им. Ильяса Омарова

с. Шокай

с/о им. Омара Шипина

с. Первомайское

с. Темир Казык

Убаганский с/о

с. Убаганское

с. Силантьевка

с. Бирюковка

с. Зуевка

с. Малая Чураковка

с/о им. М. Хәкімжановой

с. Щербаково

с. Басбек

с. Коскудук

с. Сатай

      Численность населения

      Таблица 3 Численность населения Алтынсаринского района на 1 октября 2023 года

человек


Численность на 1 января 2023г.

Общий прирост населения

В том числе

Численность на 1 октября 2023г.

За расчетный период

естественный прирост

сальдо миграции

темп прироста, в процентах

средняя численность

Алтынсаринский

12 434

-9

-3

-6

12425

-0,07

12 429

      На начало 2023 года общая численность населения Алтынсаринского района составляла 12 434 человек. За расчетный период произошел общий отрицательный прирост населения в размере - 9 человека. Этот показатель включает в себя естественный прирост - 3 человека и сальдо миграции - 6 человек. Таким образом, к 1 октябрю 2023 года численность населения снизилась до 12 434 человек.

     


      Рисунок 1 Национальный состав населения Алтынсаринского района

      Темп прироста населения за расчетный период составляет -0,07% для общего населения. Средняя численность населения за расчетный период оценивается в 12 429 человек.

      Казахи и русские представлены в крупнейших численных группах, составляя 38,34% и 37,74% населения соответственно. Также значительное присутствие имеют украинцы (11,85%), немцы (5.29%), татары (1,85%) и белорусы (1,51%). В районе проживают представители различных этнических групп и представителей других национальностей.

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

1.1. Общие сведения о системе управления коммунальными отходами в Республике Казахстан

      Определение коммунальных отходов, дается в пункте 1 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, где под коммунальными отходами понимаются следующие отходы потребления:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Коммунальные отходы не включают отходы производства, сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, септиков и канализационной сети, а также от очистных сооружений, включая осадок сточных вод, вышедшие из эксплуатации транспортные средства или отходы строительства.

      К отходам потребления относятся отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      Управление отходами представляет собой действия с отходами по степени их приоритетности с целью минимизации негативного воздействия на окружающую среду и здоровье человека и следует по следующим этапам.

      - предотвращение или снижение образования отходов;

      - разделение отходов у источников их образования;

      - вторичное использование отходов, переработка их в сырье и продукты;

      - сжигание с получением энергии;

      - обезвреживание или подготовка отходов для захоронения;

      - захоронение отходов.

      Охват населения сбором и вывозом отходов в настоящее время составляет 70%. В крупных городах охват – 100%. Низкий охват в районах и сельских населенных пунктах

     


      Рисунок 2 - Средние показатели по Республике Казахстан по охвату населения централизованным сбором и вывозом ТБО

      Ежегодно в Казахстане образуется 5-6 млн. тонн твердых бытовых отходов. В ближайшие годы следует ожидать увеличения объемов образования ТБО за счет увеличения номенклатуры продовольственных и непродовольственных товаров, ассортимента и видов упаковки для них, роста уровня жизни населения.

      Твердые бытовые отходы делятся на три категории:

      1) Вторичное сырье, подлежащее переработке, выделяемое из общего потока;

      2) Биоразлагаемые отходы, подлежащее компостированию (пищевые отходы)

      3) Неперерабатываемые отходы (хвосты) – в настоящее время либо не могут быть переработаны повторно в продукцию, либо их переработка является высокозатратной. Согласно современной концепции направляются на получение энергии путем сжигания (пиролиз).

      Морфологический состав отходов в сельских районах отличается от такового в городской местности. В нем доминируют органические отходы и меньшая доля пластмассы, упаковочных материалов, бумаги и картона. Следует отметить, что в сельских районах органическая часть отходов обычно не размещается на полигоне или свалках. Значительная доля органических отходов скармливается животным или компостируются в домашних условиях. Кроме того, дерево и другие материалы могут сжигаться с целью отопления. Оба этих вида деятельности оказывают влияние на состав и объемы образующихся отходов.

     


      Рисунок 3 – Средние показатели морфологического состава ТБО по республике

      Управление отходами в Казахстане регулируется Экологическим кодексом. В 2013 году Указом Президента Республики Казахстан утверждена Концепция по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике". Одним из ключевых направлений Концепции является повышение эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости сбора, транспортировки, переработки и удаления твердых бытовых отходов (ТБО). Целевыми показателями являются доля переработки отходов до 40% к 2030 году и 50% к 2050 году, а охват населения централизованным сбором ТБО к 2030 году должен составить 100%.

     


      В целях развития сферы переработки твердых бытовых отходов (далее – ТБО) совершенствована нормативная правовая база. В частности, внесены поправки в Экологический кодекс:

      - введены понятия "раздельный сбор коммунальных отходов", "вторичное сырье", установлены требования к ним;

      - введены расширенные обязательства производителей (импортеров);

      - введен запрет на захоронение на полигонах некоторых видов отходов.

      С 2016 года запрещено захоранивать на полигонах ртутьсодержащие лампы и приборы; лом металлов; отработанные масла и жидкости; батареи; электронные отходы;

      С 1 января 2019 года вступил в силу запрет на захоронение пластмассы; макулатуры, картона и отходов бумаги, стекла;

      С 2021 года – на строительные и пищевые отходы.

      В соответствии с подпунктами 2) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, местные представительные органы районов, городов областного значения, городов республиканского значения, столицы реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) утверждения в пределах своей компетенции программы по управлению коммунальными отходами;

      2) утверждения норм образования и накопления коммунальных отходов;

      3) утверждения тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      Таблица 4 – Образование коммунальных отходов и уровень их переработки в Республике Казахстан*

Наименование показателя

Единица измерения

Период, год

2018

2019

2020

2021

2022

1

Образование коммунальных отходов

тыс. тонн

3 692,0

3 674,0

3 708,5

4 006,5

3 822,8

2

Индекс образования коммунальных отходов

процент 2010=100

97,6

97,1

98,0

105,9

101,0

3

Переработка и утилизация коммунальных отходов

тыс. тонн

427,1

418,3

760,0

546,3

595,3

5

Доля переработки и утилизации коммунальных отходов

процент

11,6

11,4

20,5

13,6

15,6

6

Интенсивность образования коммунальных отходов на душу населения

кг

202

198

198

211

195

      * Показатели "зеленой экономики", Бюро национальной статистики АСПиР РК, 29 ноября 2023 года.

      Формировать (рассчитывать) тарифы на сбор ТБО акиматы должны согласно Приказу Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 14 сентября 2021 года № 377 (зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 16 сентября 2021 года № 24382) "Об утверждении Методики расчета тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов".

      Согласно нормам действующего с 2021 года приказа, в расчет тарифа на вывоз ТБО включаются: (1) себестоимость, отражающая фактические и/или нормативные затраты (сумма затрат на выполнение услуг по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению ТБО, общеэксплуатационных и внеэксплуатационных расходов), а также (2) допустимый уровень прибыли, который определяется на уровне не выше став ки рефинансирования Национального Банка Республики Казахстан на дату расчета тарифа.

     


      Рисунок 4 – Тарифы на сбор ТБО

      Решением маслихата Алтынсаринского района Костанайской области от 25 ноября 2022 года № 134. Зарегистрированного в Министерстве юстиции Республики Казахстан 29 ноября 2022 года № 30788, "Об утверждении тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по Алтынсаринскому району", в районе утверждены следующие тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов:

      Таблица 5 – Тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по Алтынсаринскому району

Наименование

Расчетная единица

Тенге (Без НДС)

Домовладения благоустроенные

в месяц с 1-го жителя

193,57

Домовладения неблагоустроенные

в месяц с 1-го жителя

227,81

Годовой тариф на единицу (объем)

1 м3

1786,78

      В целом считается, что "управление отходами" включает все следующие виды деятельности: сбор, перевозку, переработку и удаление отходов, включая последующий уход за объектами по удалению отходов, а также, по мнению некоторых экспертов, деятельность, направленную на сокращение образования отходов.

      Одним из важнейших направлений охраны окружающей среды является рациональная организация управления отходами производства и потребления. Важную роль в этом играет экономическое стимулирование внедрения малоотходных и безотходных технологий, переработки отходов в целях их обезвреживания и утилизации.

      За 2021 год по республике количество полигонов ТБО составило 3 007, из них соответствуют экологическим и санитарным нормам – 603 (20%).

      Таблица 6 Доля полигонов, соответствующих экологическим и санитарно-эпидемиологическим нормам

Область

Количество полигонов ТБО, ед.

Количество соответствующих нормам полигонов, ед

Доля полигонов соответствующих нормам, %

2020

2021

2020

2021

2020

2021

Костанайская

266

239

111

139

41,73

58,2

      Таблица свидетельствует о том, что значительная часть полигонов в Костанайской области не соответствует установленным нормам по обращению с твердыми бытовыми отходами. Это требует усилий и мер для улучшения системы управления отходами в регионе с целью соответствия экологическим и санитарным стандартам.

      Сведения о предприятиях, осуществляющих сбор и переработку отходов.

      Таблица 7 – Утилизация отходов стеклянной упаковки:

Наименование

Местоположение

Мощность, тонн в год

1

ТОО АлматыСтекло

Алматинская область, Карасайский район

20 000

2

ТОО Еврокристалл

г. Шымкент

12500

3

ТОО Qazaq Glass Company

Алматинская область, Илийская район

20 000 в 2021 году, 25000 в 2022 году

      Таблица 7 предоставляет информацию о трех предприятиях в Республике Казахстан, занимающихся утилизацией отходов стеклянной упаковки. Эти предприятия распределены по разным регионам страны и обладают различными мощностями утилизации.

      Однако стоит отметить, что количество предприятий, занимающихся утилизацией стеклянной упаковки, представленных в таблице, оказывается невелико в масштабах всей страны. Несмотря на значимость их деятельности, необходимо принимать во внимание обширность территории Казахстана и потенциально значительные объемы стеклоотходов, генерируемых на всей территории страны.

      Это представляет вызов в области управления отходами и подчеркивает важность расширения инфраструктуры для утилизации стеклянной упаковки национального масштаба.

      Таблица 8 Утилизация отходов пластмассовой упаковки

Наименование

Местоположение

Мощность, тонн в год

1

ТОО Astana Recycling Plant

г. Астана

3300

2

ТОО Green Technology Industries

Туркестанская область, Ордабасинский район

7 000 тонн в 2021 году; 10 000 тонн в 2022 году

3

ТОО Радуга

Северо-Казахстанская область, г. Петропавловск

3200

4

ТОО ГорКомТранс

Карагандинская область, г. Караганда

3 000 тонн в 2021 году; 3 578 тонн в 2022 год

5

ТОО "Клининговая компания ЭкоКомфорт"

Карагандинская область, г. Караганда

300

6

ТОО Статус-Эверест

Туркестанская область, г. Кентау

910 тонн в 2021 году; 2 000 тонн в 2022 году

7

ТОО Qazaq Recycling

город Алматы

1200

8

ТОО Производственная компания Дорпласт-инвест

Алматинская область, г. Капшагай

900

9

ИП Попов И.А.

Павлодарская область, г. Павлодар

800

10

ТОО "Green Park Kokshetau"

Северо-Казахстанская область, г. Петропавловск

1680

      Таблица 8 демонстрирует разнообразие предприятий, занимающихся утилизацией пластмассовой упаковки в различных регионах Казахстана. Распределение мощностей по городам подчеркивает важность местных инициатив и разностороннего подхода к решению проблемы утилизации отходов.

      Таблица 9 Утилизация отходов картонно-бумажной упаковки

Наименование

Местоположение

Мощность, тонн в год

1

ТОО Kagazy Recycling

г. Алматы

55 000 тонн в 2021 году; 60 000 тонн в 2022 году

2

ТОО "NUR KAGAZY"

Алматинская область, Талгарский район

30 000 тонн в 2021 году; 40 000 тонн в 2022 году

3

ТОО "Eco Pack Astana"

Акмолинская область, Целиноградский район

2 160 тонн в 2021 году; 5 400 тонн в 2022 году

4

ТОО Картонно-Бумажный Комбинат-2015

Костанайская область, г. Лисаковск

550

5

ТОО ЛисБум.KZ

Костанайская область, г. Лисаковск

2 000 тонн в 2021 году; 3 000 тонн в 2022 году

6

ТОО Бумпром

Туркестанская область, Енбекшинский район

10 000 тонн в 2021 году; 15 000 тонн в 2022 году

7

ТОО Goldman Astana

Северо-Казахстанская область, Кызылжарский район

3 600 тонн в 2021 году; 7 200 тонн в 2022 году

8

ТОО Интер Мульти Сервис

г. Алматы

26 000 тонн в 2021 году; 40 000 тонн в 2022 году

9

ТОО Завод Гофротара

Павлодарская область, г. Павлодар

936

10

ТОО Кызылорда Кагазы

Кызылординская область, г. Кызылорда

312

11

ТОО Актауская бумажная компания

Мангистауская область, Мунайлинский район

200

12

ИП Лайбекова К.Ж.

Туркестанская область, Сарыагашский район

800

      Таблица 9 обеспечивает обзор предприятий, занимающихся утилизацией отходов картонно-бумажной упаковки в различных регионах Казахстана. Распределение мощностей по городам показывает, что утилизация данного типа отходов активно развивается, и предприятия стремятся к увеличению своей производственной способности.

      Город Алматы выделяется двумя крупными предприятиями – ТОО Kagazy Recycling и ТОО Интер Мульти Сервис, которые совместно прогнозируют утилизацию более 86 000 тонн картонно-бумажной упаковки в 2022 году. Эти показатели подчеркивают роль крупных мегаполисов в реализации устойчивых стратегий управления отходами.

      В регионах, таких как Костанайская область, Кызылординская область, Туркестанская область и другие, также отмечаются значительные усилия в утилизации отходов картонно-бумажной упаковки. Прогнозы роста мощности утилизации указывают на стремление предприятий к более эффективному использованию ресурсов и уменьшению воздействия на окружающую среду.

      Однако, несмотря на положительные тенденции, в некоторых регионах существует потребность в дополнительных усилиях и инвестициях для содействия развитию утилизации отходов картонно-бумажной упаковки. Это позволит дальше укреплять инфраструктуру переработки и создавать более устойчивые системы управления отходами на всей территории Казахстана.

1.2. Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в Алтынсаринском районе

      Таблица 10 – Число предприятий и организаций по сбору и вывозу коммунальных отходов, объем собранных и транспортированных коммунальных отходов по Костанайской области за 2022 год*


Число предприятий и организаций по сбору и вывозу коммунальных отходов

Общий объем собранных отходов, с учетом отходов самовывозящих предприятий, тонн

Из них, объем собранных коммунальных отходов, тонн

Костанайская область

49

292 791

171 168

г. Костанай

10

99 926

72 545

г.а. Аркалык

1

10 857

10 857

г.а. Лисаковск

5

10 278

x

г.а. Рудный

8

60 753

37 120

Алтынсаринский

-

-

-

Амангельдинский

1

520

520

Аулиекольский

3

8 553

6 753

Денисовский

1

3 086

1 543

Джангельдинский

1

3 243

200

Житикаринский

3

13 049

9 864

Камыстинский

1

2 695

200

Карабалыкский

3

10 789

3 633

Карасуский

1

10 431

3

Костанайский

4

38 765

14 336

Мендыкаринский

1

4 797

270

Наурзумский

-

-

-

Сарыкольский

-

355

-

Беимбета Майлина

4

7 415

3 851

Узункольский

1

3783

3783

Федоровский

1

3 497

1 217

      * "Об обращении с коммунальными отходами в Костанайской области за 2022 год" Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, Дата релиза: 04.05.2023 г.

      Согласно официальной статистической информации, публикуемой Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, на территории Костанайской области деятельность по сбору и вывозу коммунальных отходов осуществляют деятельность 49 хозяйствующих субъектов различных форм собственности. В Алтынсаринском районе деятельность по сбору и вывозу коммунальных отходов осуществляется. Однако в ходе проведенных полевых работ было выявлено то что ГКП "Көмек-Алтын" в процессе получения всевозможных разрешений и лицензий с целью осуществления деятельности по сбору и вывозу коммунальных отходов.

      Всего в Костанайской области за 2022 годы совокупная масса собранных отходов, с учетом отходов самовывозящих предприятий, 292 791 тонн, из них объем собранных коммунальных отходов составил 171 168 тонн.

      Наибольшая доля собранных коммунальных отходов, закономерно отмечается по г. Костанай с объемом 72 545 тонн и долей 42,38% от суммарных показателей области. Также, существенные доли в областном масштабе занимаю город Рудный, с объемом 37 120 тонн и долей 21,69% и город Аркалык в объеме 10 857 тонн коммунальных отходов и долей 6,34%.

      Таблица 11 – Общий объем поступивших на полигоны коммунальных отходов, показатели сортировки коммунальных отходов по Костанайской области за 2022 год*


Объем поступивших отходов, тонн

Объем отсортированных отходов, тонн

% сортировки

всего

из них объем отходов, поступивших от самовывозящих предприятий и населения, в тоннах

Костанайская область

224 037

121 623

12 309

5,49

г. Костанай

91 160

27 381

5 149

5,65

г.а. Аркалык

10 857

-

-


г.а. Лисаковск

6 585

5 804

3 223

48,94

г.а. Рудный

x

x

-


Алтынсаринский

-

-

-


Амангельдинский

520

-

-


Аулиекольский

2 452

1 800

-


Денисовский

1 627

1 543

14

0,86

Джангельдинский

3 043

3 043

-


Житикаринский

9 864

3 185

1 894

19,20

Камыстинский

2 495

2 495

-


Карабалыкский

7 156

7 156

-


Карасуский

10 428

10 428

x


Костанайский

36 317

24 429

894

2,46

Мендыкаринский

4 797

4 527

-


Наурзумский

-

-

-


Сарыкольский

355

355

-


Беимбета Майлина

5 468

3 564

x


Узункольский

3 783

-

-


Федоровский

3 497

2 280

-


      * "Об обращении с коммунальными отходами в Костанайской области за 2022 год" Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, Дата релиза: 04.05.2023 г.

      Согласно официальной статистической информации, публикуемой Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, в Костанайской области по итогам 2022 года, показатель сортировки коммунальных отходов составляет 5,49%, что свидетельствует о том, что 12 309 тонн коммунальных отходов из 224 037 тонн, подвергались первичной сортировке на полигонах ТБО области.

      При этом, необходимо отметить, что наибольший показатель уровня сортировки отмечается по городу Лисаковск, с показателем 48,94%. Далее следуют Житикаринский район с уровнем сортировки 19,20% и город Костанай – 5,65%.

      Что касается, Алтынсаринского района, данные о сортировке коммунальных отходов в органах статистики отсутствуют.

      В ходе проведения полевых исследований и интервью с директором ГКП "Көмек-Алтын", было установлено отсутствие каких-либо механизмов, обеспечивающих раздельный сбор коммунальных отходов.

      Таблица 12 – Общий объем утилизированных и захороненных отходов по Костанайской области на конец 2022 года


Объем накопленных захороненных (депонированных) отходов на начало 2022 г, тонн

Объем отходов, поступивших на захоронение (депонирование) в 2022 г., тонн

Объем накопленных захороненных (депонированных) отходов на конец 2022 г, тонн

Проектная мощность полигона, в тоннах

Показатель, накопления полигона, %

Площадь полигона, в км2

Костанайская область

3 345 954

205 948

3 551 902

15 509 615

22,90

5,65

г. Костанай

1 192 955

85 344

1 278 299

1 530 443

83,52

0,38

г.а. Аркалык

194 404

10 857

205 261

660 000

31,10

1,00

г.а. Лисаковск

145 652

3 279

148 931

670 000

22,23

0,27

г.а. Рудный

x

x

x

x

х

x

Алтынсаринский

-

-

-

-

-

-

Амангельдинский

30 529

520

31 049

31 155

99,66

0,10

Аулиекольский

104 236

2 452

106 688

460 355

23,18

0,50

Денисовский

19 299

1 613

20 912

91 322

22,90

0,06

Джангельдинский

7 042

3 043

10 085

35 000

28,81

0,28

Житикаринский

205 437

7 512

212 949

1 361 325

15,64

0,24

Камыстинский

82 656

2 495

85 151

193 453

44,02

0,06

Карабалыкский

106 541

7 156

113 697

342 050

33,24

0,32

Карасуский

104 231

5 477

109 708

1 227 784

8,94

0,18

Костанайский

516 430

34 799

551 229

6 762 843

8,15

0,18

Мендыкаринский

43 095

4 797

47 892

68 736

69,68

0,27

Наурзумский

-

-

-

-

-

-

Сарыкольский

30 645

355

31 000

31 000

100,00

0,20

Беимбета Майлина

88 756

5 336

94 092

292 849

32,13

0,38

Узункольский

92 904

3 783

96 687

356 110

27,15

0,26

Федоровский

29 227

3 497

32 724

40 000

81,81

0,47

      * "Об обращении с коммунальными отходами в Костанайской области за 2022 год" Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, Дата релиза: 04.05.2023 г.

      Согласно представленным сведениям, общий показатель заполняемости полигонов ТБО по Костанайской области на конец 2022 года составил 22,90%, при совокупной проектной мощности полигонов равной 15 509 615 тонн.

      Полностью исчерпавшим установленную проектную мощность, является полигон ТБО в Сарыкольском районе, с показателем заполняемости равный 100%. Наибольшие показатели заполняемости, также характерны для следующих районов области:

      Амангельдинский район – 99,66%;

      г. Костанай – 83,52%;

      Федоровский район – 81,81%;

      Мендыкаринский район – 69,68%.

      Наименьшие показатели заполненности полигонов ТБО, характерны для следующих территорий:

      Костанайский район – 8,15%;

      Карасуский район – 8,94%;

      Житикаринский район – 15,64%;

      г. Лисаковск – 22,23%;

      Денисовский район – 22,90%.

      При этом, очень важно отметить, что согласно методологии Бюро национальной статистики, при формировании отчета по сбору и вывозу твердых бытовых отходов за основу берут данные юридических лиц и их структурных подразделений, осуществляющих сбор и вывоз коммунальных отходов домашних хозяйств, а также похожих отходов предприятий и организаций. При расчете объема отходов, вывозимых на полигоны отходов, не учитываются отходы, вывозимые на несанкционированные свалки. Т. е. другими словами не учитываются объемы ТБО домохозяйств не охваченные услугами сбора и вывоза ТБО.

      На территории Алтынсаринского района Костанайской области расположены 21 полигонов твердых бытовых отходов (ТБО), которые планируется передать в доверительное управление ГКП "Көмек-Алтын". Все эти полигоны были введены в эксплуатацию в 2017 году. На данный момент у всех полигонов отсутствуют разрешения на отвод земельных участков для складирования и удаления отходов, а также экологические разрешения на их воздействие. Отсутствие каких-либо официальных документов, регулирующих деятельность полигона, приводит к его классификации как несанкционированной свалки. Однако, работы по оформлению необходимых документов ведутся только для четырех полигонов: в селе Силантьевка, Красный Кордон а также в Щербакове и Большой Чураковке.

      Таблица 13 – Полигоны ТБО в сельских округах

Сельский округ

Село

Мощность полигона (т.)

Площадь (га)

Заполненность (т.)

1

Димитровский

Танабаевское

2 484,1

4,5

1 366,3

2

Димитровский

Воробьевское

2 103,8

2,0

1 157,1

3

Ильяса Омарова

Докучаевка,

2 266,2

2,0

1 246,4

4

Ильяса Омарова

И. Омарова

311,3

1,2

171,2

5

Ильяса Омарова

Жанасу

330,8

2,0

181,9

6

Убаганский

Бирюковка

1 020,2

0,4

561,1

7

Убаганский

Зуевка

920,7

0,4

506,4

8

Убаганский

Силантьевка

8 238,7

18,7

4 531,3

9

им. М. Хәкімжановой

Щербаково

4 008,0

9,0

2 204,4

10

им. М. Хәкімжановой

Сатай

1 067,8

0,4

587,3

11

им. Омара Шипина

Первомайское

1 258,2

2,0

692,0

12

им. Омара Шипина

Темир Казык

492,5

1,0

270,9

13

Большечураковский

Б-Чураковка

6 299,9

16,3

3 464,9

14

Большечураковский

Новониколаевка

288,8

0,4

158,8

15

Большечураковский

Осиповка

1 314,5

0,1

723,0

16

c. Свердловка

Свердловка

776,8

3,0

427,2

17

с. Новоалексеевка

Новоалексеевка

2 953,5

6,0

1 624,4

18


Анновка (Упразнено, перешло в состав с. Новоалексеевка)

527,7

0,4

290,2

19

Большечураковский

Приозерное

3 303,5

2,0

1 816,9

20

Большечураковский

Кубековка

492,5

1,5

270,9

21

с. Красный Кордон

Красный Кордон

-

7,0

-



Итого:

40 459,5

80,3

22 252,7

      Согласно данным, предоставленным заказчиком, имеется информация о 21 полигоне в различных сельских округах. Эти полигоны имеют различную мощность (выраженную в тоннах), площадь (в гектарах) и заполненность (также в тоннах). Общая мощность всех полигонов составляет 40,459.5 тонн, суммарная площадь - 80.3 гектара, а общая заполненность - 22,252.7 тонн. Это указывает на то, что в среднем полигоны заполнены примерно наполовину своей общей мощности.

      Анализ предоставленных данных показывает значительные различия в мощности, площади и заполненности полигонов между разными сельскими округами. Например, полигон в Силантьевке (Убаганский округ) имеет наибольшую мощность (8,238.7 тонн) и площадь (18.7 га), в то время как полигон в Осиповке (Большечураковский округ) имеет наименьшую площадь (0.1 га), но при этом достаточно высокую заполненность (723 тонны).

      Однако, имеются полигоны с маленькой площадь по сравнению с их мощностью и заполненностью, что может указывать на высокую степень сжатия отходов или на переполнение этих полигонов. Например, полигон в Свердловке имеет площадь всего 3 га при мощности в 776.8 тонн и заполненности 427.2 тонны.

      Представленные данные указывают на разнообразие управления отходами в различных районах. Важно отметить, что высокая заполненность некоторых полигонов может указывать на необходимость расширения в этих районах для предотвращения экологических проблем в будущем.

      Согласно программе управления, отходами для Полигона ТБО села Большая-Чураковка, управляемый ГКП "Көмек-Алтын" разработанной ТОО "SM project", полигон ТБО расположен в Алтынсаринском районе Костанайской области и занимает площадь 163 га. Он предназначен для приема и захоронения твердых бытовых и промышленных отходов как от населения, так и от предприятий села Большая-Чураковка. Этот полигон является комплексом природоохранительного сооружения, обеспечивающим защиту почвы, поверхностных и грунтовых вод, а также предотвращающим распространение грызунов, насекомых и болезнетворных микроорганизмов.

      Основное сооружение полигона планирует наличие участока для складирования отходов, представляющий собой котлован глубиной 0.5 м, который занимает до 95% площади полигона. Складирование отходов планируется производить по технологии послойного уплотнения, при котором отходы разравниваются бульдозером слоем высотой 0.2-0.3 м и уплотняются.

      Программа управления отходами для полигона ТБО села Большая-Чураковка, управляемого ГКП "Көмек-Алтын", нацелена на сокращение объемов и воздействия отходов на окружающую среду с 2023 по 2027 год. Основные мероприятия включают организацию сортировки отходов ТБО с целью уменьшения объема захоронения на 84%, очистку подъездной дороги и территории санитарно-защитной зоны полигона от мусора, посадку деревьев и кустарников по периметру полигона для улучшения экологии, и поэтапное уплотнение отработанных карт на полигоне для оптимизации использования пространства. Эти мероприятия финансируются из бюджета и способствуют эффективному управлению отходами и защите окружающей среды.

      Текущее состояние управления отходами на полигоне ТБО села Большая-Чураковка, под управлением ГКП "Көмек-Алтын", ориентировано на сокращение объемов и воздействия отходов на окружающую среду, с фокусом на мероприятиях, таких как организация сортировки отходов ТБО, очистка подъездной дороги к полигону, уборка территории СЗЗ полигона, посадка деревьев и кустарников по периметру полигона, и поэтапное уплотнение отработанных карт на полигоне. Эти мероприятия, запланированные на период с 2023 по 2027 годы и финансируемые из бюджетных средств, направлены на уменьшение негативного воздействия отходов на природу

      Таблица 14 – Лимиты захоронения отходов, установленные для полигона ТБО с. Большая Чураковка 2023-2027 (согласно ПУО )

Лимиты захоронения отходов потребления

Год

Образование, т/год

Размещение т/год

Повторное использование, переработка, тонн/год

2023

644,48

571,6

324,27

2024

644,48

571,6

324,27

2025

644,48

571,6

324,27

2026

644,48

571,6

324,27

2027

644,48

571,6

324,27

      Таблица 15 Реестр соответствия нормативно правовым актам по содержанию полигонов ТБО и управлению коммунальными отходами.

ТРЕБОВАНИЯ НОРМАТИВНО-ПРАВОВЫХ АКТОВ

ОЦЕНКА ИСПОЛНЕНИЯ

Согласно Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления"

Размеры СЗЗ от места хранения отходов (площадка) до территории жилой застройки, объектов производственного и коммунального назначения определяются установленными требованиями приказа исполняющего обязанности Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 января 2022 года № ҚР ДСМ-2 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к санитарно-защитным зонам объектов, являющихся объектами воздействия на среду обитания и здоровье человека"

Отсутствует разрешение

В населенных пунктах (на территории жилищного фонда, организаций, культурно-массовых учреждений, зон отдыха) выделяют специальные площадки для размещения контейнеров для сбора отходов с подъездами для транспорта. Площадку устраивают с твердым покрытием и ограждают с трех сторон на высоту, исключающей возможность распространения (разноса) отходов ветром, но не менее 1,5 м.

Не исполняется

Вывоз ТБО осуществляется своевременно. Сроки хранения отходов в контейнерах при температуре 0оС и ниже – не более трех суток, при плюсовой температуре – не более суток.

Не исполняется

Собственник полигона ТБО, свалки устраивает при выезде с полигона (организованной свалки) дезинфицирующую бетонную ванну для обеззараживания колес мусоровозов. Длину ванны предусматривают не менее 8 м, ширину 3 м, глубину 0,3 м.

Не исполняется

По периметру всей территории полигона ТБО, свалки устраивают легкое ограждение, осушительную траншею глубиной более 2 м, или земляной вал высотой не более 2 м.

Не исполняется

При обезвреживании отходов потребления, используются печи (инсинераторы) указанные в пункте 40 настоящих Санитарных правил. Не принимается на полигон отходы потребления, для которых разработаны эффективные методы извлечения тяжелых металлов и веществ, радиоактивные отходы, нефтепродукты, подлежащие регенерации.

Не исполняется

Полигон размещают с подветренной стороны от населенных пунктов с учетом ветров преобладающего направления, ниже мест водозаборов хозяйственно-питьевого водоснабжения по течению рек, ниже и за границами зон водозабора открытых водоемов, зимовальных ям, мест массового нереста и нагула рыб.

Не исполняется

Места для полигона предусматриваются на отдельных, свободных от застройки, проветриваемых территориях, не затапливаемых ливневыми, талыми и паводковыми водами, которые допускают выполнение инженерных решений, исключающих загрязнение населенных пунктов и зон массового отдыха людей, хозяйственного водоснабжения, минеральных источников, открытых водоемов и подземных вод.

Исполняется

Полигон размещают на участках, где подземные воды залегают на глубине более 20 м и перекрыты малопроницаемыми породами с коэффициентом фильтрации не более 10 м/сут. Основу дна полигона размещают не менее 4 м от наивысшего основного стояния уровня подземных вод. Дно и стенки устраивают с гидроизоляцией.

Отсутствует разрешение

Размер и озеленение СЗЗ полигонов ТБО, свалок осуществляется в соответствии с Приказом № ҚР ДСМ-2.

Не исполняется

Не допускается размещать полигон на резервных территориях жилищного строительства, расширения производственных объектов, рекреационных зон, в долинах рек, балках, на участках с проседаниями почвы, в местах развития карстовых процессов, на территории залегания полезных ископаемых, в зоне питания подземных источников питьевой воды.

Отсутствует разрешение

Наклон территории полигона в направлении населенных мест, производственных объектов, сельскохозяйственных угодий и водотоков не допускается.

Отсутствует разрешение

Территорию полигона делят на две зоны: зона складирования ТБО и зона размещения хозяйственно-бытовых объектов.

Не исполняется

Для персонала полигонов предусматриваются помещения санитарно-бытового обслуживания. Комнату приема пищи как минимум оборудуют бытовым холодильником и раковиной для мытья посуды.

Не исполняется

На полигоне обеспечивают контроль состава и учет поступающих отходов, распределения отходов в работающей части полигона, технологического цикла по изоляции отходов.

Не исполняется

В зеленой зоне полигона (по периметру) устраивают контрольные скважины для мониторинга влияния ТБО на грунтовые воды, одна из них выше полигона по потоку грунтовых вод, 1-2 скважины ниже полигона.

Не исполняется

В качестве изолирующего материала используют шлаки и (или) отходы производств: известь, мел, соду, гипс, графит, асбоцемент, шифер.

Не исполняется

Для обеззараживания отходов на полигоне используют методы полевого компостирования в буртах, для полигонов, принимающих менее 120000 м3 ТБО в год, применяют траншейную схему складирования ТБО. Траншеи имеют глубину 3-6 м и ширину по верху 6-12 м. Траншеи устраивают перпендикулярно направлению господствующих ветров.

Не исполняется

Согласно Правил управления коммунальными отходами

Раздельный сбор коммунальных отходов осуществляется в соответствии с Требованиями к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности, утвержденными приказом исполняющего обязанности Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года № 482 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 25595).

Не исполняется

Если коммунальные отходы собираются раздельно, для каждой категории (фракции) отходов определяется своя периодичность вывоза.

Не исполняется

В соответствии с пунктом 4 статьи 368 Кодекса субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по транспортировке ТБО, при оказании соответствующих услуг соблюдают следующее: 1) использовать специально оборудованные транспортные средства, предназначенные для транспортировки ТБО;

Не исполняется

Транспортировка (в том числе вывоз) твердых бытовых отходов должна осуществляться транспортными средствами, соответствующими требованиям настоящего Кодекса.

Не исполняется

1.3. Сведения о классификации отходов

      Твердые бытовые отходы. По химическому и морфологическому составу твердые бытовые отходы являются отходами жизнедеятельности населения и предприятий, состоящие в основном из пищевых, бумажных и текстильных продуктов. Согласно Методики по расчету выбросов загрязняющих веществ в атмосферу от полигонов твердых бытовых отходов (приложение № 17 к приказу Министра ООС РК от 18.04.2008 г. № 100-п) состав твердых бытовых отходов представлен (%): пищевые отходы (35-45); бумага, картон (32-35); дерево (1-2); черный металлолом (3-4); цветной металлолом (0,5-1,5); текстиль (3-5); кости (1-2); стекло (2-3); кожа, резина (0,5-1); камни, штукатурка (0,5-1); пластмасса (3-4); прочее (1-2); отсев менее 15 мм (5-7).

     


      Рисунок 5 – Морфологический состав твердых бытовых отходов

      Золошлаковые отходы образуется при сжигании угля в печах и котельных частного сектора и предприятий. Согласно Методики разработки проектов нормативов предельного размещения отходов производства и потребления (приложение № 16 к приказу Министра ООС РК от 18.04.2008 г. № 100-п) зола имеет следующий состав (%): SiO2 - 61,1; AI2O3 - 6,6; CaO - 4,3; MgO - 2,2; прочие - 5,8.

      Золошлаковые отходы подлежат захоронению на полигоне в полном объеме.

      Строительный мусор образуется после ремонта помещений. Согласно Методики разработки проектов нормативов предельного размещения отходов производства и потребления (приложение № 16 к приказу Министра ООС РК от 18.04.2008 г. № 100-п) в состав отходов входят: остатки цемента - 10%, песок - 30%, бой керамической плитки - 5%, штукатурка - 55%. 2023-2027 гг. - строительный мусор, принимаемый на полигон, складируется на площадках временного хранения для последующей передачи в спецорганизации, в целях их последующей утилизации, восстановления или переработки.

     


      Рисунок 6 – Морфологический состав твердых бытовых отходов для захоронения

      Физические характеристики ТБО - нерастворимые, нелетучие, невзрывоопасные, твердые.

      Морфологический состав твердых бытовых отходов для временного складирования для последующей передачи спецорганизациям: 2023-2027 гг. - 83% - пищевые отходы (40%); бумага, картон (32%); стекло (2%); металлолом (5%); пластмасса (4%).

      Морфологический состав твердых бытовых отходов для захоронения: - 2023-2027 гг. - 17% - дерево (2%); текстиль (3%); кости (2%); кожа, резина (0,5%); камни, штукатурка (0,5%); прочее (2%); отсев (7%).

     


      Рисунок 7 – Морфологический состав твердых бытовых отходов для захоронения

1.4. Основные проблемы в сфере управления коммунальными отходами

      В Алтынсаринском районе коммунальные отходы в основном, размещаются на несанкционированных свалках, причем они имеют небольшие размеры и поэтому недостаточно эффективны как с экономической, так и с природоохранной точек зрения.

      В районе деятельность по сбору и вывозу коммунальных отходов собирается осуществлять ГКП "Көмек-Алтын" (мусоровывозящая компания – МВК), Современные специализированные мусоровозы с возможностью уплотнения транспортируемых ТБО в автопарке МВК, отсутствуют.

      Также "слабым местом" являются дороги. В большинстве своем подъездные дороги к перспективным местам сбора ТБО отсутствуют, либо они слишком узкие и/или плохого качества, в зимний период их заносит снегом, и они становятся непроезжими.

      Раздельный сбор мусора, в районе отсутствует, коммунальные отходы находятся в смешанном виде, из-за чего отсортированное вторсырье имеет низкое качество (влажное, загрязнено жиром и отходами пищи и т.п.). В итоге, цены на такое низкокачественное вторсырье невысоки.

      Ключевые проблемы системы обращения с коммунальными отходами Алтынсринского района Костанайской области, выявленные в ходе проведения полевых исследований:

      - отсутствие предприятий, осуществляющих сбор, вывоз и управление коммунальных отходов.

      - в районе централизованного сбора и вывоза коммунальных отходов не организована;

      - у МВК отсутствуют актуальные сведения о количественном составе жителей дома или квартиры, что существенно затрудняет взимание платы, так как тарифы на сбор, вывоз ТБО утверждаются на 1 человека;

      - отсутствие обустроенных контейнерных площадок, в Алтынсринском районе приводят к созданию антисанитарной обстановки вокруг многоэтажных домов и мест скопления ТБО.

      В настоящее время в Казахстане функционирует более 170 предприятий малого и среднего бизнеса по сортировке и переработке ТБО. В частности, на территории Костанайской области перерабатываются лишь картонно-бумажная упаковка, двумя хозяйствующими отходами в городе Лисаковск, что в целом не позволяет говорить об эффективности переработки и утилизации отходов. Удаленность объектов по переработке отдельных фракций ТБО не позволяет субъектам по сбору ТБО осуществлять доставку собранного вторсырья, поскольку значительные транспортные расходы ведут к убыточной деятельности, что также является одной из главных причин инвестиционной непривлекательности сектора.

      Низкая инвестиционная привлекательность, как основной сдерживающий фактор развития отрасли, также включает в себя недостаточные законодательные меры государственной поддержки. Очень важный аспект проблемы переработки и утилизации ТБО – формирование рынков отходов и рынков изделий из отходов, что является основным ограничителем развития рециклинга.

      Развитию системы управления отходами как правило препятствует ряд барьеров, которые можно разделить на: финансово-экономические, культурно-информационные. Проблемы развития сектора обращения с ТБО и предлагаемые меры по их решению представлены в порядке приоритетности. Наиболее существенным барьером является недостаточное финансирование и отсутствие экономических стимулов к его развитию.

      Финансово-экономические барьеры обусловлены в первую очередь сложностями обеспечения устойчивого финансирования как гарантии возврата инвестиций. К таким барьерам можно отнести проблемы установления и регулирования тарифов и других платежей, связанных с отходами, а также отсутствие реальных экономических стимулов к развитию переработки.

      Сегодня основным источником компенсации затрат на вывоз и утилизацию ТБО являются платежи населения. Причем, совершенно очевидно, что существующие тарифы за обезвреживание бытовых отходов неадекватно низкие, и не способны покрывать даже затраты на захоронение отходов и их вывоз. Низкие тарифы в системе обращения с отходами, отсутствие каких-либо других дотаций делают не привлекательным участие инвесторов и бизнеса в предпринимательской деятельности отрасли. Данный вопрос является наиболее сложным для местных исполнительных и представительных органов, так как повышение тарифов, прежде всего для населения, рассматривается как социальный вопрос. При столь низком тарифе невозможно создание или увеличение сортировочных мощностей в регионах, а отсутствие сортировочных линий в регионе не позволяет реализовывать вступивший запрет на захоронение отдельных видов ТБО.

      Информационные барьеры выражаются в недостаточном осознании значимости качественного обращения с отходами самим обществом, вследствие чего спрос населения на услуги надлежащего качества фактически отсутствует. Реализация мер по эффективному обращению с отходами требует изменения отношения как со стороны населения, так и со стороны МИО. Необходимо сформировать принципиально иную культуру отношения к отходам, выработать новые нормы и правила поведения.

2. ЦЕЛЬ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ

Паспорт программы управления коммунальными отходами Алтынсаринского района Костанайской области

Наименование

Программа управления коммунальными отходами Алтынсаринского района Костанайской области на 2024 – 2030 годы

Основание для разработки

Концепция по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике", утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577,

План мероприятий Правительства Республики Казахстан по реализации Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" на 2021 – 2030 годы, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 июля 2020 года № 479

Государственный орган, ответственный за разработку

ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог и жилищной инспекции акимата Алтынсаринского района"

Государственный орган, ответственный за реализацию

ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог и жилищной инспекции акимата Алтынсаринского района"

Цель Программы

Повышение эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости комплекса услуг по сбору, транспортировке, утилизации, переработке и захоронению твердых бытовых отходов, увеличение доли переработки ТБО, а также обеспечение безопасного захоронения отходов.

Задачи Программы

1. Определение единого оператора по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов.

2. Организация системы централизованного сбора и транспортировки твердых бытовых отходов. Повсеместное внедрение раздельного сбора отходов у источника образования.

3. Модернизация существующих полигонов твердых бытовых отходов, отвечающих современным требованиям санитарных правил со сложной инфраструктурой приема, сортировки и захоронения твердых бытовых отходов. Ликвидация стихийных свалок.

4. Повышение осведомленности и популяризация о системе раздельного сбора отходов.

Сроки и этапы реализации Программы

2024 - 2030 годы

Целевые индикаторы

Для достижения основной целей Программы, планируется реализация следующих целевых индикаторов:

Покрытие населения централизованным сбором, вывозом твердых бытовых отходов – 100 % к 2030 году.

Санитарное хранение мусора – 95 % к 2030 году.

Доля переработанных отходов – 40 % к 2030 году.

Объемы финансирования

Объем финансирование программы на 2024-2030 годы для Алтынсаринского района будет определено на основе детальных расчетов для каждого полигона. Фактические расчеты включают в себя оценку затрат, основанную на технико-экономическом обосновании (ТЭО) и других аналитических данных. Анализ проводится с учетом индивидуальных особенностей полигонов, обеспечивая оптимальное распределение бюджетных средств. Гибкость программы предусмотрена для адаптации к изменениям в условиях реализации и экономической обстановке.

2.1. Цель программы

      Программа управления коммунальными отходами нацелена на многогранные улучшения в области сбора, транспортировки, утилизации и захоронения ТБО. В первую очередь, программа стремится к повышению эффективности системы, внедряя оптимизированные процессы с целью снижения затрат и обеспечения общей эффективности. Дополнительно, акцент делается на обеспечении стабильности и надежности услуг, предоставляемых в рамках управления отходами.

      Важным аспектом программы является стремление к экологической и социальной приемлемости. Это включает внедрение экологически чистых технологий и активное вовлечение общественности через образовательные программы и поддержку социальных инициатив в сфере управления отходами. Одной из ключевых задач является увеличение доли переработки ТБО, что достигается развитием инфраструктуры для сортировки и переработки отходов.

      Наконец, программа стремится к обеспечению безопасного захоронения отходов. Это включает в себя соблюдение санитарных норм при захоронении и внедрение технологий, направленных на предотвращение загрязнения грунтовых вод. Общими усилиями в рамках программы предпринимаются шаги для создания устойчивой и ответственной системы обращения с коммунальными отходами, учитывая комплекс различных аспектов и интересов общества.

2.2. Задачи программы

      Задача 1. Определение единого оператора по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов.

      1.1. Проведение конкурса ГЧП для выбора частного партнера по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов.

      1.2. Создание КГП в случае отсутствия частного партнера.

      Задача 2. Организация системы централизованного сбора и транспортировки твердых бытовых отходов. Повсеместное внедрение раздельного сбора отходов у источника образования.

      2.1. Обустройство 160 контейнерных площадок мусорными баками (160 для сухих отходов, 160 для мокрых отходов и 160 для сбора ПЭТ), в селах Силантьевка, Убаганское, Малая Чураковка, Большая Чураковка, Новониколаевка, Танабаевское, Докучаевка, Шокай, Первомайское, Темир-Казык, Щербаково, Сатай, Коскудук и Красный Кордон.

      Согласно приказу и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления", контейнеры для твердых бытовых отходов в населенных пунктах должны быть оборудованы крышками, установлены на площадках с твердым покрытием, ограждены с трех сторон (не менее 1,5 метра в высоту), размещены на расстоянии не менее 25 метров от жилых и общественных зданий, и подлежать комиссионному утверждению в случае сложной застройки.

      2.2. Создание 11 временных пунктов хранения размерами 5х6 м2 и разделами для мокрых и сухих отходов в селах: Бирюковка, Осиповка, Приозерное, Новоалексеевка, Кубековка, Зуевка, Свердловка, Воробьевское, Жанасу, имени Ильяса Омарова и Басбек.

      Согласно главе 2, пункту 17, приказа и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 28 декабря 2020 года № 21934, об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления", "Площадку для временного хранения отходов покрывают твердым и непроницаемым для токсичных отходов (веществ) материалом, обваловывают, с устройством слива и наклоном в сторону очистных сооружений. Направление поверхностного стока с площадок в общий ливнеотвод не допускается. Для поверхностного стока с площадки предусматривают специальные очистные сооружения, обеспечивающие улавливание токсичных веществ, очистку и их обезвреживание. На площадке предусматривают защиту отходов от воздействия атмосферных осадков и ветра".

      2.3. Приобретение транспорта для сбора и вывоза отходов 12 камазов (на каждый полигон по 2), 6 мусоровозов (на каждый полигон по 1), 6 погрузчиков (на каждый полигон по 1) и 1 сортировочную линию в село Силантьевка.

      Количество мусорных площадок было определено на основе стандартов накопления отходов в селе за трехдневный период. Расчет количества временных пунктов хранения осуществлен в соответствии с численностью населения села и расстояниями между ними. Определение количества транспортных средств проведено на основе данных аналогичных полигонов в стране:

      Таблица 16 План управления твердыми бытовыми отходами (ТБО) по сельским районам: распределение полигонов и охватываемых населенных пунктов

Населенный пункт

Численность населения

Временные пункты хранения

Объемы образования отходов в год/м3

Расстояние от полигона, км.

Мусорные площадки

с. Силантьевка

1 535


2349


26

с. Убаганское

509


779

4,2

9

с. Бирюковка

51

+

78

19,3


с. Малая Чураковка

497


760

2

8

4

2 592

1

3966


43

с. Большая Чураковка

1 458


2231


24

с. Новониколаевка

88


135

6

2

с. Осиповка

63

+

96

10,9


с. Приозерное

239

+

366

28


с. Новоалексеевка

616

+

942

42


с. Кубековка

53

+

81

44


6

2 517

4

3851


27

с. Танабаевское

549


840


9

с. Зуевка

344

+

526

19


с. Свердловка

785

+

1201

29


с. Воробьевское

226

+

346

20


4

1 904

3

2913


9

с. Докучаевка

560


857


9

с. Жанасу

131

+

200

20


с. Имени Ильяса Омарова

313

+

479

30


с. Шокай

542


829

11

9

4

1 546

2

2365


18

с. Первомайское

504


771


8

с. Темир-Казык

123


188

9,8

3

2

627

0

959


12

с. Щербаково

1 857


2841


31

с. Басбек

51

+

78

19,5


с. Сатай

262


401

15

4

с. Коскудук

221


338

1

4

с. Красный Кордон

848


1297

14

14

5

3 239

1

4956


53

ИТОГО ПО РАЙОНУ

12 425

11

19010


162

      2.4. Обеспечение доступа для МВК, к сведениям о регистрации населения в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства (п.п. 13, п. 4, ст. 365 ЭК РК).

      Задача 3. Модернизация существующих и строительство новых полигонов малой мощности твердых бытовых отходов, отвечающих современным требованиям санитарных правил со сложной инфраструктурой приема, сортировки и захоронения твердых бытовых отходов. Рекультивация стихийных свалок.

      3.1. Модернизация 6-ти полигонов коммунальных отходов в населенных пунктах Силантьевка, Большая Чураковка, Щербаково, Красный Кордон, Танабаевское и Докучаевка.

      3.2. Ликвидация несанкционированных свалок.

      На территории Алтынсаринского района Костанайской области расположен 21 полигон для сбора твердых бытовых отходов (ТБО). Все эти полигоны были введены в эксплуатацию в 2017 году. На данный момент у всех полигонов отсутствуют разрешения на отвод земельных участков для складирования и удаления отходов, а также экологические разрешения на их воздействие. Однако, работы по оформлению необходимых документов ведутся только для четырех полигонов: в селе Силантьевка, Щербаково, Красный Кордон, а также в Большой Чураковке. Учитывая истекший срок действия разрешений и факт прекращения их функционирования, считается целесообразным классифицировать эти полигоны как несанкционированные свалки. В связи с этим предлагается принять меры по ликвидации 15-ти свалок, расположенных в селах: Воробьевское, имени И. Омарова, Жанасу, Бирюковка, Зуевка, Сатай, Темир-Казык, Новониколаевка, Осиповка, Свердловка, Новоалексеевка, Анновка, Приозерное, Кубековка и Красный Кордон в соответствии с законодательством и установленными процедурами.

      Задача 4. Повышение осведомленности и популяризация о системе раздельного сбора отходов.

      Информирование широкой общественности играет немаловажную роль в управлении ТБО. Информирование будет включаться в планирование системы управления ТБО на самом раннем этапе.

      4.1. Публикации в социальных сетях района и в местных газетах не менее чем 1 раз в квартал;

      4.2. Установка информационных стендов в общественных местах, обеспечивающих доступную информацию о выгодах и преимуществах системы раздельного сбора и утилизации отходов;

      4.3. Реализация мероприятий по информированию общественности, работы с населением по обращению с отходами, не менее чем 1 раз в квартал:

      - информационные материалы о вторичном использовании материальных ресурсов для распространения в школах, среди широкой общественности;

      - брошюры о домашнем компостировании зеленых, пищевых отходов, отходов животноводства;

      - организация ознакомительных визитов на полигоны для школьников и студентов;

      - конкурсы рисунков, фотографий среди школьников на тему рационального управления коммунальными отходами.

2.3. Целевые показатели программы

      Реализация настоящей Программы управления коммунальными отходами рассчитана на исполнение в срок до 2030 года и достижения следующих целевых индикаторов:

      1. Определение единого оператора по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов к 2024-2025 году.

      2. Покрытие населения Алтынсаринского района к 2030 году, централизованным сбором и вывозом твердых бытовых отходов – 90 %.

      3. Приведение полигонов Алтынсаринского района в соответствии с санитарными нормами и требованиями к 2030 году – 100%.

      4. Доля сортированных коммунальных отходов на месте их образования по Алтынсаринскому району к 2030 году – 40%.

      Таблица 17 Swot-анализ

Сильные стороны

Слабые стороны

1. Данный сектор является изученным в мировой практике – существуют проверенные технологии и решения для его модернизации.
2. Рынок является открытым для потенциальных инвесторов и частных источников финансирования.
3. Имеющийся потенциал использования ТБО в целях развития "зеленой" энергетики.
4. Потенциал использования вторичных ресурсов, получаемых из ТБО.

1. Неразвитая система сбора, в т.ч. раздельного сбора ТБО.
2. Захоронение отходов без предварительной переработки практически на всей территории района.
3. Низкий объем переработки и утилизации отходов по республике.
4. Несоответствие существующих объектов захоронения ТБО требованиям санитарных правил.

Возможности

Угрозы

1. Эффективная система сбора ТБО.
2. Внедрение регионального подхода в системе обращения ТБО.
3. Повышение объем переработки и утилизации отходов.
4. Достижение значительных и экономически эффективных способов сбора, транспортировки и переработки ТБО.
5. Рекультивация свалок на территории республики.
6. Строительство полигонов ТБО, соответствующих мировым стандартам.

1. Возникновение критических экологических ситуаций в зонах с накопленными отходами.
2. Многократное увеличение объемов образуемых отходов.
3. Выбросы в атмосферу от существующих полигонов, оказывающих влияние на изменение климата.

3. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННОЙ ЦЕЛИ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

3.1. Основные направления, пути достижения поставленной цели и соответствующие меры

      Вариант 1: Государственно-частное партнерство

      Согласно статье 366 Экологического кодекса Республики Казахстан, кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК, проектирование, строительство, создание, реконструкция, модернизация и эксплуатация инфраструктуры и осуществление деятельности по сбору, транспортировке, сортировке, захоронению твердых бытовых отходов, ликвидации стихийных свалок (далее – управление твердыми бытовыми отходами) могут осуществляться путем реализации проектов государственно-частного партнерства в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области государственно-частного партнерства.

      Использование средств утилизационного платежа для реализации проектов государственно-частного партнерства по управлению твердыми бытовыми отходами применяется с учетом особенностей, предусмотренных нормами Экологического кодекса. При этом такие проекты применяются только для деятельности по управлению твердыми бытовыми отходами, осуществляемой за счет тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      Проекты ГЧП в сфере управления твердыми бытовыми отходами (ТБО) в настоящее время рассматривают три варианта реализации, и первый из них – это сервисный контракт.

      Сервисный контракт ГЧП

      В соответствии с этим подходом Частный партнер вкладывает средства в создание и эксплуатацию объекта ГЧП, а также предоставляет услуги по управлению ТБО. Государственный партнер, в свою очередь, осуществляет мониторинг и контроль за качеством предоставляемых услуг, а также заботится о закрытии потребностей в инфраструктуре.

      Строительство и Эксплуатация Нового Объекта ГЧП

      В предпринимаемом проекте, направленном на создание и последующую эксплуатацию нового объекта государственно-частного партнерства (ГЧП), роли частного и государственного партнеров разделены с учетом оптимального сотрудничества.

      Частный партнер вносит инвестиции в проектирование и строительство нового объекта ГЧП, обеспечивая его современность и эффективность. По завершении строительства, объект передается в государственную собственность, где частный партнер приступает к его эксплуатации. Кроме того, частный партнер оказывает услуги по управлению твердыми бытовыми отходами, обеспечивая тем самым комплексное и качественное решение задач по обработке отходов.

      Объект ГЧП остается в собственности государственного предприятия (ГП), что обеспечивает государственный контроль и надежность в управлении ключевой инфраструктурой. Государственный партнер осуществляет мониторинг и контроль за качеством предоставляемых частным партнером услуг, гарантируя их соответствие стандартам и ожиданиям. Он также активно заботится о закрытии потребностей в инфраструктуре, обеспечивая надежное и устойчивое функционирование системы управления ТБО.

      Согласно 6 пункта статьи 366 Экологического кодекса Республики Казахстан, кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) в соответствии с подпунктом 3) пункта 3 настоящей статьи возмещает в рамках проекта государственно-частного партнерства разницу между предельным тарифом и текущим тарифом для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      Для реализации данного пункта предполагается следующая институциональная схема с участием АО "Жасыл даму".

     


      Рисунок 8 – Институциональная схема управления коммунальными отходами, при реализации проекта ГЧП с участием АО "Жасыл даму"

      В данной институциональной схеме предполагается проекта ГЧП в сфере управления твердыми бытовыми отходами (ТБО). Согласно 7 пункта статьи 366 Экологического кодекса Республики Казахстан, кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК, размер предельного тарифа для каждого проекта государственно-частного партнерства на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и отражает фактические и инвестиционные расходы по указанным операциям в соответствующем городе, районе.

      Вариант 2: Управление коммунальными отходами на базе коммунального государственного предприятия

      При отсутствии частного партнера, выражающего интерес к участию на рынке управления коммунальными отходами в Алтынсаринском районе, рекомендуется рассмотреть возможность создания коммунального государственного предприятия (КГП) в соответствии с положениями пункта 4 статьи 192 "Основания участия государства в предпринимательской деятельности" Предпринимательского кодекса Республики Казахстан от 29 октября 2015 года № 375-V ЗРК.

      Согласно, Постановлению Правительства Республики Казахстан от 28 декабря 2015 года № 1095 "Об утверждении перечня видов деятельности, осуществляемых государственными предприятиями, юридическими лицами, более пятидесяти процентов акций (долей участия в уставном капитале) которых принадлежат государству, и аффилированными с ними лицами", вид деятельности "Сбор неопасных отходов" ОКЭД 38110 допускается осуществлять государственным предприятиям, находящиеся в коммунальной собственности.

      В целях финансирования инвестиционных вложений образуемого КГП, имеется возможность получения бюджетного кредита на долгосрочной основе, по результатам разработанного финансово-экономического обоснования в соответствии с требованиями Бюджетного кодекса Республики Казахстан и Приказа Министра национальной экономики Республики Казахстан от 5 декабря 2014 года № 129 "Об утверждении Правил разработки или корректировки, проведения необходимых экспертиз инвестиционного предложения государственного инвестиционного проекта, а также планирования, рассмотрения, отбора, мониторинга и оценки реализации бюджетных инвестиций и оценки реализации бюджетных инвестиций и определения целесообразности бюджетного кредитования".

      Цель данного обоснования – получение бюджетного кредита для обеспечения необходимых финансовых ресурсов, требуемых для создания и эффективного функционирования объектов управления твердыми бытовыми отходами (ТБО). Важно уделять внимание соответствию предложения нормативам и требованиям, установленным соответствующим законодательством, с акцентом на экологическую и санитарную безопасность.

      Основным недостатком бюджетного кредита является невозможность для коммунального государственного предприятия (КГП) участвовать в компенсации затрат между предельным и фактическим тарифами, как это предусмотрено 6 пунктом статьи 366 Экологического кодекса Республики Казахстан (№ 400-VI ЗРК от 2 января 2021 года). Согласно данному положению, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) обязуется возмещать разницу между предельным и текущим тарифами для населения в рамках проекта государственно-частного партнерства. Учитывая, что КГП не может выступать в роли частного партнера, возможности для компенсации данных затрат ограничены.

3.2. Пути достижения поставленной цели и соответствующие меры

      В рамках реализации программы предусмотрены два основных варианта административного управления, описанных в главе 3. Первый вариант предполагает участие частного партнера на рынке ТБО, а второй – создание КГП с единственным участником в лице Местного исполнительного органа (МИО) для участия на местном рынке ТБО.

      В рамках программы управления коммунальными отходами в Алтынсаринском районе предусмотрены мероприятия ликвидации стихийных свалок, а также управлению коммунальными отходами. Действия нацелены на снижение негативного воздействия человеческой деятельности на окружающую среду и обеспечение устойчивого развития региона.

      В Алтынсаринском районе планируется модернизация 6-ти полигонов. Полигон ТБО находящийся в селе Силантьевка будет охватывать 4 населенных пунктов. Общее накопление коммунальных отходов – 3 240 тонн в год. Планируется оснащать мусорными площадками села Силантьевка, Убаганское и Малая Чураковка. В селе Бирюкова будет размещен пункт временного хранения.

      Полигон ТБО в селе Большая Чураковка будет охватывать 6 сел: Большая Чураковка, Новониколаевка, Осиповка, Приозерное, Новоалексеевка и Кубековка. В селах Осиповка, Приозерное, Новоалексеевка и в Кубековке планируется строительство временных пунктов хранения, а в селах Большая Чураковка и Новониколаевка оснащение 27-ми мусорными площадками.

      Полигон ТБО в селе Танабаевское будет охватывать 4 села, в селах Зуевка, Свердловка и Воробьевское планируется строительство временных пунктов хранения, а в селе Танабаевское оснащение 9-ю мусорными площадками.

      Полигон ТБО в селе Докучаевка будет охватывать 4 села, в селе Жанасу и в селе имени Ильяса Омарова планируется строительство временных пунктов хранения, а в селах Докучаека и Шокай оснащение 18-ю мусорными площадками.

      Полигон ТБО в селе Щербаково будет охватывать 5 сел, в Басбек планируется строительство временного пункта хранения, а в остальных селах оснащение 53-я мусорными площадками.

      В целом, реализация этих мероприятий содействует улучшению экологической обстановки, обеспечивает устойчивость в управлении отходами и способствует созданию благоприятной среды для жизни и развития местного населения.

4. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      Объем финансирование программы на 2024-2030 годы для Алтынсаринского района будет определено на основе детальных расчетов для каждого полигона. Фактические расчеты включают в себя оценку затрат, основанную на технико-экономическом обосновании (ТЭО) и других аналитических данных. Анализ проводится с учетом индивидуальных особенностей полигонов, обеспечивая оптимальное распределение бюджетных средств. Гибкость программы предусмотрена для адаптации к изменениям в условиях реализации и экономической обстановке.

      Таблица 18 Предполагаемые расходы местного бюджета

№ п/п

Мероприятия

Сроки исполнения

Предполагаемые расходы (тыс. тенге)

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

1.

Определение участников рынка ТБО

15 000







15 000

2.

Обустройство контейнерных площадок


11 700

12 900

10 500

12 600



48 000

3.

Создание временных пунктов хранения отходов


8 400

4 800





13 200

4.

Ликвидация стихийных свалок


15 000

15 000

15 000

10 000

10 000

10 000

75 000

5.

Публикации в социальных сетях района и в местных газетах

200

220

240

260

280

300

320

1 820

6.

Установка информационных стендов

750

800

850

900

950

1000

1050

6 300

7.

Реализация мероприятий по информированию общественности, работы с населением

200

220

240

260

280

300

320

1 820

ИТОГО

16 150

36 790

33 280

28 570

23 660

11 600

11 370

160840

      Основные затраты на внедрение программы управления коммунальными отходами в Алтынсаринском районе будут возлагаться на частного партнера ГЧП или КГП, остальные расходы, отраженные в таблице 23, покрываются за счет местного бюджета.

5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

План мероприятий по реализации Программы управления коммунальными отходами Алтынсаринского района Костанайской области на 2024 – 2030 годы

№ п/п

Меро-
прия-
тия

Ответ-
ствен-
ные
за
испол-
нение

Сроки исполнения/ Форма завершения

Пред-
пола-
гае-
мые
рас-
ходы
(тыс.
тенге)

Источ-
ники
финан-
сиро-
вания

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

Задача 1. Определение единого оператора по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов

1.

Определение участников рынка ТБО

МИО

Договор ГЧП/ Создание КГП и разработка ФЭО







15 000,00

Местный бюджет

Задача 2. Организация системы централизованного сбора и транспортировки твердых бытовых отходов. Повсеместное внедрение раздельного сбора отходов у источника образования

1.1

Обустройство контейнерных площадок

МИО


Щербаково – 31, Сатай – 4, Коскудук – 4,

Докучаевка – 9, Шокай – 9, Первомайское – 8, Темир-Казык – 3, Красный Кордон – 14.

Большая Чураковка – 24, Новониколаевка – 2, Танабаевское – 9,

Силантьевка – 26, Убаганское – 9, Малая Чураковка – 8,



48 000

Местный бюджет

1.2

Контейнеры для сбора ТБО

Частный партнер/ КГП


Силантьевка – 78, Убаганское – 27, Малая Чураковка – 24, Большая Чураковка – 72, Новониколаевка – 6, Танабаевское – 27, Докучаевка – 27, Шокай – 27, Первомайское – 24, Темир-Казык – 9, Щербаково – 31, Сатай – 12, Коскудук – 12, Красный Кордон – 42.






По результатам конкурса ГЧП/ ФЭО

Частный партнер/ КГП

2.

Создание временных пунктов хранения отходов

МИО


Бирюковка, Осиповка, Приозерное, Новоалексеевка, Кубековка, Зуевка, Свердловка.
(60%)

Воробьевское, Жанасу, имени Ильяса Омарова, Басбек.
(40%)





13 200

Местный бюджет

3.

Приобретение спецавтотранпорта

Частный партнер/ КГП


8 камазов

4 мусоровозов, 2 погрузчика

2 погрузчика, 1сортировочная линия




По результатам конкурса ГЧП/ ФЭО

Частный партнер/ КГП

4

Обеспечение доступа для МВК

МИО

+

+

+

+

+

+

+

-

МИО

Задача 3. Модернизация существующих и строительство новых полигонов малой мощности твердых бытовых отходов, отвечающих современным требованиям санитарных правил со сложной инфраструктурой приема, сортировки и захоронения твердых бытовых отходов. Рекультивация стихийных свалок.

1.

Модернизация полигонов

Частный партнер/ КГП


Полигон ТБО в Силантьевке, Докучаевке и Щербаково

Полигон ТБО в Большой Чураковке, Первомайском и Танабаевском





По
резуль-
татам
кон-
курса
ГЧП/
ФЭО

Част-
ный
парт-
нер/
КГП

2.

Лик-
вида
ция
не-
санк
ци
он
ных
сва-
лок

МИО


Ликвидация в селах Воробьевское, им. Ильяса Омарова и Жанасу

Ликвидация в селах Бирюковка, Зуевка и Сатай.

Ликвидация в селах Темир-
Казык, Новониколаевка и Осиповка

Ликвидация в селах Свердловка, Анновка.

Ликвидация в селах Новониколаевка, Приозерное и

Ликвидация в селах Красный Кордон и Кубековка

75 000

Мест-
ный
бюд-
жет

Задача 4. Повышение осведомленности и популяризация о системе раздельного сбора отходов.

1.

Публи-
кации в
социаль-
ных
сетях
района
и в мест-
ных
газе-
тах


1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 820

Местный бюджет


200

220

240

260

280

300

320

2.

Уста-
новка
инфор-
мацион-
ных
стен-
дов


5

5

5

5

5

5

5

6 300

Местный бюджет


750

800

850

900

950

1000

1050

3.

Реали-
зация
меро-
приятий
по инфор-
мированию
общест-
венности,
работы с
населе-
нием


1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 раз в квартал

1 820

Местный бюджет

200

220

240

260

280

300

320

  Приложение А

      Рисунок 1 Полигон ТБО с. Силантьевка

     


     


Қостанай облысы Алтынсарин ауданының коммуналдық қалдықтарды басқарудың 2024 - 2030 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту туралы

Қостанай облысы Алтынсарин ауданы мәслихатының 2024 жылғы 20 ақпандағы № 60 шешімі

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабының 3 тармағының 1) тармақшасына, "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабының 1-тармағының 15) тармақшасына сәйкес, Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар Министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154-б "Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бағдарламасын әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" бұйрығымен (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 24382 болып тіркелген), Алтынсарин аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Осы шешімнің қосымшасына сәйкес Қостанай облысы Алтынсарин ауданының коммуналдық қалдықтарды басқарудың 2024 - 2030 жылдарға арналған бағдарламасы бекітілсін.

      2. Осы шешім қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Алтынсарин аудандық мәслихатының төрағасы С. Мусапирова

  "Қостанай
  облысы Алтынсарин
  аудандық мәслихатының
  2024 жылғы "20" ақпандағы
  № 60 шешімімен
  "БЕКІТІЛГЕН"

ҚОСТАНАЙ ОБЛЫСЫ АЛТЫНСАРИН АУДАНЫНЫҢ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ 2024-2030 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАСЫ

      Әзірленген: ЖШС "Глоас"

      Тапсырыс беруші: "Алтынсарин ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесі

      Астана қ, 2023 ж.

      ГЛОССАРИЙ .......................................................................................................3

      КІРІСПЕ ..............................................................................................................5

      АЛТЫНСАРИН АУДАНЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР ................................ 6

      1. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ............... 13

      1.1. Қазақстан Республикасындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесі туралы жалпы мәліметтер .............................................................................................................13

      1.2. Алтынсарин ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын бағалау .....................................................................................23

      1.3. Қалдықтардың жіктелуі туралы мәліметтер ..................................................35

      1.4. Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы негізгі мәселелері ........38

      2. МАҚСАТЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ ............................. 42

      2.1. Бағдарламаның мақсаты ................................................................................... 44

      2.2. Бағдарламаның міндеттері ................................................................................45

      2.3. Бағдарламаның нысаналы көрсеткіштері ............................................................51

      3. НЕГІЗГІ БАҒЫТТАР, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТҚА ЖЕТУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР ........................................................................................................................................ 52

      3.1. Негізгі бағыттар, қойылған мақсатқа жету жолдары және тиісті шаралар .......52

      3.2. Қойылған мақсатқа жету жолдары және тиісті шаралар ................................... 57

      4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР .................................................................................................. 59

      5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ ......................... 60

      Қосымша А ....................................................................................................................... 63

      ГЛОССАРИЙ

ҚТҚ

Қатты тұрмыстық қалдықтар

ҚР

Қазақстан Республикасы

ІЖӨ

Ішкі жалпы өнім

ЖАО

Жергілікті атқарушы орган

ПЭТ

Полиэтилентерефталат

ГТК

Гидротермиялық коэффициент

ҚОН

Қалдықтарды орналастыру нормативтері

СҚА

Санитарлық-қорғау аймағы

ҚОНЖ

Қалдықтарды орналастыру нормативтерінің жобасы

ҚР ҚОҚ

Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау

ҚШК

Қоқыс шығаратын компания

ММ

Мемлекеттік мекеме

ТЭН

Техникалық-экономикалық негіздеме

МЖӘ

Мемлекеттік-жекешелік әріптестік

МКК

Мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын

      КІРІСПЕ

      Қоршаған ортаны қорғау Қазақстан үшін өзекті мәселе болды және болып қала береді, ал өндіріс пен тұтыну қалдықтарын кәдеге жарату ең күрделі мәселелердің бірі болып табылады. Экономиканың өсуі және Қазақстанда жалғасып жатқан урбанизация геометриялық прогрессияда өсіп келе жатқан қалдықтар көлемінің жыл сайын артуының себептері болып табылады, бұл ретте таяудағы жылдары азық-түлік және азық-түлік емес тауарлар номенклатурасының, олар үшін қаптаманың ассортименті мен түрлерінің ұлғаюы, халықтың өмір сүру деңгейінің өсуі есебінен қатты тұрмыстық қалдықтардың түзілу көлемінің ұлғаюын күту керек.

      Қазақстан Республикасында ҚТҚ-ны қалыптастыру және жинақтау мәселелері еліміздегі өзекті экологиялық мәселелердің бірі болып табылады. ҚТҚ-ның қоршаған ортаға әсері және олардың білім беру көлемі ҚТҚ-мен жұмыс істеу мәселелерін шешу бойынша кешенді тәсілдер мен іс-шараларды әзірлеуді талап етеді. Атап айтқанда, "Жасыл экономиканың" нысаналы индикаторларының бірі қайта өңделген қалдықтардың үлесін 2030 жылға дейін 40% - ға дейін арттыру болып табылады.

      Қалдықтарды басқару қоршаған орта мен табиғи ресурстарды тұрақты басқарудың негізгі мәселелерінің бірі болып табылады. Оңтайлы шешім-қалдықтардың пайда болуын болдырмау, оларды экологиялық және экономикалық негізделген әдістер болған жағдайда олардың компоненттерін қайта кәдеге жарату арқылы өндірістік циклге қайта қосу. Осылайша, қалдықтарды басқарудың бірінші кезектегі мақсаттары:

      1) өндіріс пен тұтынудың әртүрлі процестері шеңберінде түзілетін қалдықтардың уыттылығы мен көлемін азайту жолымен қалдықтардың пайда болуының алдын алу;

      2) қайталама шикізаттан дайындалған материалдардың үлес салмағын ұлғайту жолымен қайта өңдеу және қайта пайдалану;

      3) оңтайлы түпкілікті жоюды және жетілдірілген мониторингті қоса алғанда, жою тұрғысынан қалдықтарды экологиялық ұтымды басқару.

      АЛТЫНСАРИН АУДАНЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР

      Географиялық орналасуы және климаты

     


      Алтынсарин ауданы Қостанай облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Солтүстігінде аудан Меңдіқара ауданымен, солтүстік-шығысында Сарыкөл ауданымен, оңтүстік — шығысында Қарасу ауданымен, оңтүстігінде Әулиекөл ауданымен, батысында Қостанай ауданымен шектеседі. Аудан Тобыл мен Обаған өзендерінің аралығында орналасқан. Жер бедері жазық, басым биіктігі теңіз деңгейінен 150-200 м. Пайдалы қазбалар: саз, боксит, қоңыр көмір. Климаты континентальды, қысы суық, жазы орташа ыстық. Қаңтардың орташа температурасы -17--18°С (жекелеген жылдары -40°С–тан төмен), Шілдеде 21°С-22°С (жекелеген жылдары 37°С-тан жоғары). Жауын — шашынның жылдық орташа мөлшері шамамен 250-300 мм. гидрографиялық желіге Шығыстағы Обаған өзенінің орташа ағысы, Құсмұрын көлінің солтүстік бөлігі, Оңтүстік-Шығыстағы көптеген ірі және кіші көлдер (Талы, Байжарық, Ұзынкөл және басқалары) жатады. Топырақ-қара топырақ. Өсімдік жамылғысы қауырсынды шөптермен араласады. Ауданның солтүстік-батысын Аракарағай қарағайлы орманы, солтүстік — шығысын Сарыкөл орман шаруашылығының қайың ормандары алып жатыр. Қасқыр, түлкі, қоян, сирек — бұлан, тиін тұрады; құстардан: бүркіт, батпырауық, жазда өзендер мен көлдердің жағасында-қаз, үйрек, мерген, Аққу және басқалар.Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің "Қазгидромет" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнының Қостанай облысы бойынша филиалы берген 11.03.2022 ж. № 28-03-1-03/217 анықтамасына сәйкес атмосферада ластаушы заттардың таралу жағдайларын айқындайтын метеорологиялық сипаттамалар мен коэффициенттер қабылданды, 1-кестеде келтірілген.

      1 Кесте Метеорологиялық сипаттамалары

Сипаттамалардың атауы

Шамасы

Атмосфераның стратификациясына тәуелді Коэффициент, А

200

Рельефке байланысты коэффициент

1,0

Ең ыстық ауаның орташа айлық максималды температурасы месяца года

+31,4

Ауаның орташа айлық максималды температурасы холодного месяца года

-19,0

Желдің орташа жылдық раушаны, %


С

13

СШ

12

Ш

5

ОШ

6

Ш

13

ОБ

23

Б

15

СБ

9

Желдің орташа жылдық жылдамдығы, м / с

3,1

Желдің жылдамдығы (орташа көпжылдық мәліметтер бойынша), оның асып кету жиілігі 5 құрайды%

8

Қар жамылғысы бар күндер саны, күндер

141

Жаңбыр түріндегі жауын-шашынның ұзақтығы, сағат/жыл

100

      Желдің орташа жылдық жылдамдығы 4,5–5,1 м/с құрайды. суық мезгілде бұл аймаққа Сібір антициклонының қуатты батыс сілемі әсер етеді. Осыған байланысты қыста тұрақты аязмен антициклонды ауа-райы режимі басым болады. Көктемде жылы ауа массаларының шабуылдары жиілейді, жазда аумаққа жауын-шашынның пайда болуында үлкен рөл атқаратын арктикалық массалар циклонынан өзгеретін жылы континентальды ауа әсер етеді. Түнгі аяз сәуір айының соңында тоқтайды, ал күзде қыркүйектің екінші жартысында және қазан айының басында басталады. Суық мезгілде тұман байқалады, жылына орта есеппен 30 күн. Тұманның орташа ұзақтығы тәулігіне 4 сағатты құрайды. Маусымдық температура амплитудасының үлкен ауытқуларынан басқа, күнделікті температураның айтарлықтай өзгеруі тән. Климаттың тағы бір ерекшелігі-жауын-шашынның аз мөлшері, дақылдардың вегетациялық кезеңінде жылу мен жарықтың көптігі, олардың арасындағы сәйкессіздік климаттың құрғақтығын тудырады. Жыл сайын төмен қарқынды жауын-шашын мөлшері айтарлықтай ауытқуларға ұшырайды. Ылғалдандыру жеткіліксіз және тұрақсыз, құрғақшылық жиі кездеседі, қатты жел мен құрғақ жел күшейеді. Жазғы жауын-шашын, әдетте, қысқа мерзімді және топырақты аз ылғалдандырады, көбінесе жаңбыр жауады; жауын-шашын сирек кездеседі. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 350-385 мм құрайды, оның ішінде жауын-шашынның көп бөлігі жылы мезгілде түседі. Жылы мезгілде шаңды дауылдар байқалады, айына орта есеппен 2-6 күн. Желдің орташа жылдамдығы 2-ден 11 м/с-қа дейін. Жел режимі материктік сипатта болады. Жаз мезгілінде солтүстік-батыс және батыс бағыттағы желдер, ал қыста оңтүстік-батыс бағыттағы желдер басым.

      Алтынсарин ауданының экономикасы

      Халық негізінен ауылшаруашылық өндірісінде жұмыс істейді. Ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің көлемі 2023 жылдың 8 айында 12 млрд.211 миллион 900 мың теңгені құрады. Нақты көлем индексі-105,7%. Ағымдағы жылы егіс алқаптарының құрылымы 216,2 мың га (2022 жылы-208,8 мың га) құрады.

      Дәнді дақылдар – 172,6 мың га, оның ішінде:

      Жұмсақ бидай -129,1 мың га, қатты бидай – 8,7 мың га, арпа – 18,2 мың га, сұлы – 3,1 мың га, тары - 1,0 мың га, қарақұмық - 2,4 мың га. бұршақ дақылдары – 8,8 мың га, дәнге жүгері – 0,8 мың га. масақ қоспасы – 0,2 мың га. га.

      Майлы дақылдар-40,9 мың га. оның ішінде зығыр-25,1 мың га, күнбағыс – 7,7 мың га, мақсары-8,2 мың га.

      Мал азығы — 2,5 мың га. аудан аумағын Қостанай — Көкшетау — Қарасұқ темір жолы мен Қостанай — Көкшетау-Қарасұқ автомобиль жолы кесіп өтеді.

      01.09.2023 жылғы жағдай бойынша ауданда тіркелген шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны – 770 (оның ішінде заңды тұлғалар 79, дара кәсіпкерлер 462, шаруа қожалықтары 229), оның ішінде жұмыс істеп тұрғандары – 713 (оның ішінде заңды тұлғалар 71, дара кәсіпкерлер 427, шаруа қожалықтары 215) құрады.

      Ауданда 68 дүкен, 3 жол бойындағы кафе, 3 шаштараз, 2 санитарлық-курорттық нысан, 2 демалыс базасы, 3 жүз, 1 қоғамдық монша жұмыс істейді.

      2022 жылы аудан экономикасына 4 млрд. 940 млн. теңге инвестицияланды, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 1 млрд.675 млн. теңгеге артық, нақты көлем индексі 140% -. құрады. (2021 жыл НКИ-81,9%).

      Орындалған құрылыс жұмыстарының көлемі 1 млрд 141 млн. теңгені құрады, өткен жылдың деңгейінен 3 есе көп (2021 жылы – 372 млн.теңге). 1558 шаршы метр тұрғын үй немесе өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 95,3% пайдалануға берілді. (2021 жыл - 1634 ш. м.).

      Әкімшілік бірліктер саны:

      Ауылдық округтер-6

      Ауыл-3

      2 Кесте Ауылдық округтер мен ауылдар көрсетілген ауданның құрамы

Ауылдық округ / ауыл

Елді мекендер

Красный Кордон а.о.

Красный Кордон а.

Свердлов а.о.

Свердлов а.

Новоалексеев а.

Новоалексеев а.

Большой Чураков а.о.

Большой Чураков а.

Новониколаев а.

Осипов а.

Приозерный а.

Көбек а.

Димитров а.о.

Танабай а.

Воробьев а.

Ілияс Омаров Атын. а.о.

Докучаевка а.

Жаңасу а.

Ілияс Омаров атын.а.

Шоқай а.

Омар Шипин Атындағы а.о.

Первомай а.

Темір Қазық а.

Обаған а.о.

Обаған а.

Силантьев а.

Бирюков а.

Зуев а.

Малая Чураков а.

Мариям Хәкімжанова Атындағы а.о.

Щербаков а.

Басбек а.

Қосқұдық а.

Сатай а.

      Халық саны

      3 Кесте Алтынсарин ауданының халық саны 2023 жылғы 1 қазанға

адам


2023 жылғы 1 қаңтардағы саны.

Халықтың жалпы өсімі

Оның ішінде

2023 жылғы 1 қазандағы саны.

Есептік кезең үшін

табиғи өсу

көші-қон сальдосы

өсу қарқыны, пайызбен

орташа саны

Алтынсарин

12 434

-9

-3

-6

12425

-0,07

12 429

      2023 жылдың басында Алтынсарин ауданының жалпы халық саны 12 434 адамды құрады. Есептік кезеңде халықтың жалпы теріс өсімі -9 адам болды. Бұл көрсеткіш -3 адамның табиғи өсуін және -6 адамның көші-қон сальдосын қамтиды. Осылайша, 2023 жылдың 1 қазанына қарай халық саны 12 434-ке дейін төмендеді.

     


      Сурет 1 - Алтынсарин ауданы халқының ұлттық құрамы

      Есептік кезеңдегі халық өсімінің қарқыны жалпы халық үшін -0,07% -. құрайды. Есептік кезеңде халықтың орташа саны 12 429 адамға бағаланады.

      Қазақтар мен орыстар ең ірі сандық топтарда ұсынылған, тиісінше халықтың 38,34% және 37,74% құрайды. Сондай-ақ, украиндар (11,85%), немістер (5.29%), татарлар (1,85%) және белорустар (1,51%) бар. Ауданда әртүрлі этникалық топтардың өкілдері және басқа ұлт өкілдері тұрады.

1. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

1.1. Қазақстан Республикасындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесі туралы жалпы мәліметтер

      Коммуналдық қалдықтарды айқындау Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабының 1-тармағында беріледі, онда коммуналдық қалдықтар деп мынадай тұтыну қалдықтары түсініледі:

      1) үй шаруашылықтарының аралас қалдықтары мен бөлек жиналған қалдықтары, соның ішінде қағаз бен картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма, орамалар, пайдаланылған электр және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумуляторлар;

      2) аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар, егер мұндай қалдықтар өзінің сипаты мен құрамы бойынша үй шаруашылықтарының қалдықтарына ұқсас болса.

      Коммуналдық қалдықтарға өндіріс, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық аулау, септиктер мен кәріз желілерінің қалдықтары, сондай-ақ сарқынды сулардың тұнбасын, пайдаланудан шыққан көлік құралдарын немесе құрылыс қалдықтарын қоса алғанда, тазарту құрылыстарынан қалған қалдықтар кірмейді.

      Тұтыну қалдықтарына адамның тыныс-тіршілік әрекеті нәтижесінде түзілген қалдықтар, өзінің тұтыну қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қаптамасы және агрегаттық жай-күйіне қарамастан жарамдылық не пайдалану мерзімі біткен, сондай-ақ меншік иесі өз бетінше физикалық түрде құтылған не тұтыну қалдықтарының қатарына құжатпен аударған өзге де заттар немесе олардың қалдықтары жатады.

      Қалдықтарды басқару қоршаған ортаға және адам денсаулығына теріс әсерді азайту мақсатында қалдықтармен олардың басымдылық дәрежесі бойынша іс-қимылдарды білдіреді және келесі кезеңдерді ұстанады.

      - қалдықтардың пайда болуын болдырмау немесе азайту;

      - қалдықтарды олардың пайда болу көздерінен бөлу;

      - қалдықтарды қайта пайдалану, оларды шикізат пен өнімдерге қайта өңдеу;

      - энергия алу арқылы жану;

      - қалдықтарды залалсыздандыру немесе көму үшін дайындау;

      - қалдықтарды көму.

     


      Сурет 2 - ҚТҚ орталықтандырылған жинау және әкету арқылы халықты қамту бойынша Қазақстан Республикасы бойынша орташа көрсеткіштер

      Қазіргі уақытта халықты қалдықтарды жинау және әкетумен қамту 70% құрайды. Ірі қалаларда қамту-100%. Аудандарда және ауылдық елді мекендерде қамту өте төмен.

      Қазақстанда жыл сайын 5-6 млн тонна қатты тұрмыстық қалдықтар түзіледі. Алдағы жылдары Азық-түлік және азық-түлік емес тауарлар номенклатурасын, олар үшін қаптаманың ассортименті мен түрлерін ұлғайту, халықтың өмір сүру деңгейінің өсуі есебінен ҚТҚ түзілу көлемінің ұлғаюын күту керек.

      Қатты тұрмыстық қалдықтар үш санатқа бөлінеді:

      1) қайта өңдеуге жататын, жалпы ағыннан бөлінетін қайталама шикізат;

      2) компост жасауға жататын биологиялық ыдырайтын қалдықтар (тамақ қалдықтары);

      3) Қайта өңделмейтін қалдықтар (қалдықтар) – қазіргі уақытта не өнімге қайта өңдеуге болмайды, не оларды қайта өңдеу жоғары шығынды болып табылады. Қазіргі тұжырымдамаға сәйкес, олар жану арқылы энергия алуға бағытталған (пиролиз).

      Ауылдық жерлердегі қалдықтардың морфологиялық құрамы қалалық жерлерден ерекшеленеді. Онда органикалық қалдықтар және пластмассаның, орауыш материалдардың, қағаздың және картонның аз үлесі басым. Айта кету керек, ауылдық жерлерде қалдықтардың органикалық бөлігі әдетте полигондарға орналастырылмайды. Органикалық қалдықтардың едәуір бөлігі жануарларға беріледі немесе үйде компост жасалады. Сонымен қатар, ағашты және басқа материалдарды жылыту мақсатында жағуға болады. Бұл екі қызмет те пайда болған қалдықтардың құрамы мен көлеміне әсер етеді.

     


      Сурет 3 – Республика бойынша ҚТҚ морфологиялық құрамының орташа көрсеткіштері

      Қазақстандағы қалдықтарды басқару Экологиялық кодекспен реттеледі. 2013 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасының "Жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі тұжырымдама бекітілді. Тұжырымдаманың негізгі бағыттарының бірі қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) жинаудың, тасымалдаудың, өңдеудің және жоюдың тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру болып табылады. 2030 жылға қарай қалдықтарды қайта өңдеу үлесі 40% - ға дейін және 2050 жылға қарай 50% - ға дейін нысаналы көрсеткіштер болып табылады, ал 2030 жылға қарай халықты ҚТҚ орталықтандырылған жинаумен қамту 100%-ды құрауы тиіс.

     


      Тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеу саласын (бұдан әрі – ҚТҚ) дамыту мақсатында нормативтік құқықтық база жетілдірілді. Атап айтқанда, Экологиялық кодекске түзетулер енгізілді:

      - "Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау", "Қайталама шикізат" ұғымдары енгізілді, оларға қойылатын талаптар белгіленді;

      - өндірушілердің (импорттаушылардың)кеңейтілген міндеттемелері енгізілді;

      - полигондарда қалдықтардың кейбір түрлерін көмуге тыйым салынды.

      2016 жылдан бастап полигондарда құрамында сынап бар шамдар мен аспаптарды; металл сынықтарын; пайдаланылған майлар мен сұйықтықтарды; батареяларды; электрондық қалдықтарды көмуге тыйым салынады;

      2019 жылғы 1 қаңтардан бастап пластмасса; макулатура, картон және қағаз, шыны қалдықтарын көмуге тыйым салу күшіне енді;

      2021 жылдан бастап – құрылыс және тамақ қалдықтарына.

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабы 3-тармағының 2) тармақшаларына сәйкес аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) өз құзыреті шегінде коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны бекіту;

      2) коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын бекіту;

      3) халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтерді бекіту.

      4 Кесте Қазақстан Республикасында коммуналдық қалдықтардың түзілуі және оларды қайта өңдеу деңгейі*

Көрсеткіштің атауы

Өлшем бірлігі

Кезең, жыл

2018

2019

2020

2021

2022

1

Коммуналдық қалдықтардың түзілуі

мың. тонн

3 692,0

3 674,0

3 708,5

4 006,5

3 822,8

2

Коммуналдық қалдықтардың пайда болу индексі

пайыз 2010=100

97,6

97,1

98,0

105,9

101,0

3

Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату

мың. тонн

427,1

418,3

760,0

546,3

595,3

5

Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі

%

11,6

11,4

20,5

13,6

15,6

6

Жан басына шаққандағы коммуналдық қалдықтардың пайда болу қарқындылығы

кг

202

198

198

211

195

      * "Жасыл экономика" көрсеткіштері, ҚР СЖжРА Ұлттық статистика бюросы, 2023 жылғы 29 қараша.

      Әкімдіктер қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау тарифтерін Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 қыркүйектегі No 377 (Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде тіркелген) бұйрығына сәйкес қалыптастыруға (есептеуге) міндетті. Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 16 қыркүйектегі № 24382) "Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және орналастыру бойынша халыққа арналған тарифтерді есептеу әдістемесін бекіту туралы".

      2021 жылдан бастап қолданылып жүрген бұйрықтың нормаларына сәйкес, ҚТҚ әкетуге арналған тарифтің есебіне: (1) нақты және/немесе нормативтік шығындарды көрсететін өзіндік құн (ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі қызметтерді орындауға жұмсалған шығындардың, жалпы пайдалану және пайдаланудан тыс шығыстардың сомасы), сондай-ақ (2) ҚТҚ әкетуге жұмсалатын жол берілетін пайда деңгейі тарифті есептеу күніне Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қайта қаржыландыру мөлшерлемесінен жоғары емес деңгейде айқындалады.

     


      Сурет 4 – ҚТҚ жинау тарифтері

      Қостанай облысы Алтынсарин аудандық мәслихатының 2022 жылғы 25 қарашадағы № 134 шешімімен. "Алтынсарин ауданы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге халық үшін тарифтерді бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2022 жылғы 29 қарашада № 30788 тіркелген ауданда қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге халық үшін мынадай тарифтер бекітілген:

      5 Кесте Алтынсарин ауданы бойынша халық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтері

Атауы

Өлшем бірлігі

Теңге (Қосылған құн салығысыз)

Жайлы үйлер

1 түрғын айына

193,57

Жайлы емес үйлер

1 түрғын айына

227,81

Бір бірлігіне (көлеміне) жылдық тариф

1 м3

1786,78

      Жалпы алғанда, "қалдықтарды басқару" барлық келесі әрекеттерді қамтиды деп саналады: қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу және жою, соның ішінде қалдықтарды жою объектілеріне кейінгі күтім, сондай-ақ кейбір сарапшылардың пікірінше, қалдықтардың пайда болуын азайтуға бағытталған іс-шаралар.

      Қоршаған ортаны қорғаудың маңызды бағыттарының бірі өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқаруды ұтымды ұйымдастыру болып табылады. Бұл ретте қалдықтары аз және қалдықсыз технологияларды енгізуді, оларды залалсыздандыру және кәдеге жарату мақсатында Қалдықтарды қайта өңдеуді экономикалық ынталандыру маңызды рөл атқарады.

      2021 жылы республика бойынша ҚТҚ полигондарының саны 3 007 құрады, оның ішінде Экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес – 603 (20%).

      6 Кесте Экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық нормаларға сәйкес келетін полигондардың үлесі

Облыс

ҚТҚ полигондарының саны, бірл.

Нормаларға сәйкес полигондар саны, бірлік

Нормаларға сәйкес полигондардың үлесі, %

2020

2021

2020

2021

2020

2021

Костанай обылысы

266

239

111

139

41,73

58,2

      Кесте Қостанай облысындағы полигондардың едәуір бөлігі қатты тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі белгіленген нормаларға сәйкес келмейтінін көрсетеді. Бұл экологиялық және санитарлық стандарттарға сай болу үшін аймақтағы қалдықтарды басқару жүйесін жақсарту үшін күш пен шараларды қажет етеді.

      Қалдықтарды жинауды және қайта өңдеуді жүзеге асыратын кәсіпорындар туралы мәліметтер.

      7 Кесте Шыны қаптаманың қалдықтарын кәдеге жарату:

Атауы

Орналасқан жері

Қуаты, жылына тонна

1

АлматыСтекло ЖШС

Алматы облысы, Қарасай ауданы

20 000

2

Еврокристалл ЖШС

Шымкент қ.

12500

3

Qazaq Glass Company ЖШС

Алматы облысы, Іле ауданы

2021 жылы 20 000,
2022 жылы 25 000

      7-кесте шыны қаптаманың қалдықтарын кәдеге жаратумен айналысатын Қазақстан Республикасындағы үш кәсіпорын туралы ақпарат береді. Бұл кәсіпорындар елдің әр түрлі аймақтарына таратылады және әртүрлі қайта өңдеу қуаттарына ие.

      Дегенмен, кестеде көрсетілген шыны қаптаманы қайта өңдеумен айналысатын кәсіпорындардың саны бүкіл ел бойынша аз екенін атап өткен жөн. Олардың қызметінің маңыздылығына қарамастан, Қазақстан аумағының кеңдігін және бүкіл ел аумағында өндірілетін шыны қалдықтарының ықтимал елеулі көлемін назарға алу қажет.

      Бұл қалдықтарды басқару саласындағы қиындықты білдіреді және ұлттық масштабтағы шыны қаптаманы кәдеге жарату үшін инфрақұрылымды кеңейтудің маңыздылығын көрсетеді.

      8 Кесте Пластикалық қаптаманың қалдықтарын кәдеге жарату

Атауы

Орналасқан жері

Қуаты, жылына тонна

1

Astana Recycling Plant ЖШС

Астана қ.

3300

2

Green Technology Industries ЖШС

Түркістан облысы, Ордабасы ауданы

2021 жылы 7 000 тонна; 2022 жылы 10 000 тонна

3

Радуга ЖШС

Солтүстік Қазақстан облысы, Петропавл қ.

3200

4

ГорКомТранс ЖШС

Қарағанды облысы, Қарағанды қ.

2021 жылы 3000 тонна; 2022 жылы 3578 тонна

5

"Клининговая компания ЭкоКомфорт" ЖШС

Қарағанды облысы, Қарағанды қ.

300

6

Статус-Эверест ЖШС

Түркістан облысы, Кентау қаласы

2021 жылы 910 тонна; 2022 жылы 2000 тонна

7

Qazaq Recycling ЖШС

Алматы қ.

1200

8

Производственная компания Дорпласт-инвест ЖШС

Алматы облысы, Қапшағай қаласы

900

9

Попов И.А. ЖК

Павлодарская область, г. Павлодар

800

10

"Green Park Kokshetau" ЖШС

Солтүстік Қазақстан облысы, Петропавл қ.

1680

      8-кесте Қазақстанның түрлі өңірлерінде пластмасса қаптамасын кәдеге жаратумен айналысатын кәсіпорындардың алуан түрлілігін көрсетеді. Қалалар бойынша қуаттарды бөлу жергілікті бастамалардың маңыздылығын және қалдықтарды жою мәселесін шешуге жан-жақты көзқарасты көрсетеді.

      9 Кесте Картон-қағаз қаптамасының қалдықтарын кәдеге жарату

Атауы

Орналасқан жері

Қуаты, жылына тонна

1

Kagazy Recycling ЖШС

Алматы қ.

2021 жылы 55 000 тонна; 2022 жылы 60 000 тонна

2

"NUR KAGAZY" ЖШС

Алматы облысы, Талғар ауданы

2021 жылы 30 000 тонна; 2022 жылы 40 000 тонна

3

"Eco Pack Astana" ЖШС

Ақмола облысы, Целиноград ауданы

2021 жылы 2 160 тонна; 2022 жылы 5 400 тонна

4

Картонно-Бумажный Комбинат-2015 ЖШС

Қостанай облысы, Лисаков қ.

550

5

ЛисБум.KZ ЖШС

Қостанай облысы, Лисаков қ.

2021 жылы 2000 тонна; 2022 жылы 3000 тонна

6

Бумпром ЖШС

Түркістан облысы, Еңбекші ауданы

2021 жылы 10 000 тонна; 2022 жылы 15 000 тонна

7

Goldman Astana ЖШС

Солтүстік Қазақстан облысы, Қызылжар ауданы

2021 жылы 3 600 тонна; 2022 жылы 7 200 тонна

8

Интер Мульти Сервис ЖШС

Алматы қ.

2021 жылы 26000 тонна;
2022 жылы 40 000 тонна

9

Завод Гофротара ЖШС

Павлодарская область, г. Павлодар

936

10

Кызылорда Кагазы ЖШС

Қызылорда облысы, Қызылорда қаласы

312

11

Актауская бумажная компания ЖШС

Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы

200

12

Лайбекова К.Ж. ЖК

Түркістан облысы, Сарыағаш ауданы

800

      9-кесте Қазақстанның түрлі өңірлерінде картон-қағаз қаптамасының қалдықтарын кәдеге жаратумен айналысатын кәсіпорындарға шолуды қамтамасыз етеді. Қалалар бойынша қуаттарды бөлу қалдықтардың осы түрін кәдеге жарату белсенді дамып келе жатқанын және кәсіпорындар өздерінің өндірістік қабілетін арттыруға ұмтылатындығын көрсетеді.

      Алматы қаласын екі ірі кәсіпорын – "Kagazy Recycling" ЖШС және "Интер Мульти Сервис" ЖШС бөледі, олар бірлесіп 2022 жылы 86 000 тоннадан астам картон-қағаз қаптаманы кәдеге жаратуды болжайды. Бұл көрсеткіштер қалдықтарды басқарудың тұрақты стратегияларын жүзеге асырудағы ірі мегаполистердің рөлін көрсетеді.

      Қостанай облысы, Қызылорда облысы, Түркістан облысы және басқа да өңірлерде картон-қағаз қаптамасының қалдықтарын кәдеге жаратуда айтарлықтай күш-жігер бар. Қайта өңдеу қуатының өсу болжамдары кәсіпорындардың ресурстарды тиімдірек пайдалануға және қоршаған ортаға әсерді азайтуға ұмтылысын көрсетеді.

      Алайда, оң тенденцияларға қарамастан, кейбір аймақтарда картон-қағаз қаптамасының қалдықтарын жоюға ықпал ету үшін қосымша күш пен инвестиция қажет. Бұл қайта өңдеу инфрақұрылымын одан әрі нығайтуға және Қазақстанның барлық аумағында қалдықтарды басқарудың неғұрлым орнықты жүйелерін құруға мүмкіндік береді.

1.2. Алтынсарин ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын бағалау

      10 Кесте– 2022 жылы Қостанай облысы бойынша коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі кәсіпорындар мен ұйымдардың саны, жиналған және тасымалданған коммуналдық қалдықтардың көлемі*


Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі кәсіпорындар мен ұйымдардың саны

Өздігінен шығаратын кәсіпорындардың қалдықтарын ескере отырып, жиналған қалдықтардың жалпы көлемі, тонна

Оның ішінде жиналған коммуналдық қалдықтардың көлемі, тонна

Костанай облысы

49

292 791

171 168

Қостанай қ.

10

99 926

72 545

Арқалық қ.

1

10 857

10 857

Лисаковск қ.

5

10 278

x

Рудный қ.

8

60 753

37 120

Алтынсарин ауданы

-

-

-

Амангелды ауданы

1

520

520

Аулиекөл ауданы

3

8 553

6 753

Денисов ауданы

1

3 086

1 543

Жангелдин ауданы

1

3 243

200

Жітіқара ауданы

3

13 049

9 864

Қамысты ауданы

1

2 695

200

Қарабалық ауданы

3

10 789

3 633

Қарасу ауданы

1

10 431

3

Қостанай ауданы

4

38 765

14 336

Меңдіқара ауданы

1

4 797

270

Науырзым ауданы

-

-

-

Сарыкөл ауданы

-

355

-

Бейімбет Майлин ауданы

4

7 415

3 851

Ұзынкөл ауданы

1

3783

3783

Федоров ауданы

1

3 497

1 217

      * "Қостанай облысында 2022 жылғы коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу туралы" Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросы, Шығарылған күні: 04.05.2023 ж..

      Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросы жариялайтын ресми статистикалық ақпаратқа сәйкес Қостанай облысының аумағында коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі қызметті әртүрлі меншік нысанындағы 49 шаруашылық жүргізуші субъектінің қызметі жүзеге асырады. Алтынсарин ауданында коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару қызметі жүзеге асырылады. Алайда, жүргізілген дала жұмыстары барысында коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі қызметті жүзеге асыру мақсатында "Көмек-Алтын" МКК барлық рұқсаттар мен лицензияларды алу процесінде екені анықталды.

      Қостанай облысында 2022 жыл ішінде өздігінен шығаратын кәсіпорындардың қалдықтарын ескере отырып жиналған қалдықтардың жиынтық массасы 292 791 тоннаны құрады, оның ішінде жиналған коммуналдық қалдықтардың көлемі 171 168 тоннаны құрады.

      Жиналған коммуналдық қалдықтардың ең көп үлесі Қостанай қаласы бойынша табиғи түрде 72 545 тонна көлемімен және облыстың жиынтық көрсеткіштерінің 42,38% үлесімен белгіленеді. Сондай-ақ, облыстық ауқымдағы елеулі үлестерді көлемі 37 120 тонна және үлесі 21,69% Рудный қаласы және 10 857 тонна коммуналдық қалдықтар мен үлесі 6,34% Арқалық қаласы алып отыр.

      11 Кесте – Полигондарға түскен коммуналдық қалдықтардың жалпы көлемі, 2022 жылғы Қостанай облысы бойынша коммуналдық қалдықтарды сұрыптау көрсеткіштері*


Түскен қалдықтардың көлемі, тонна

Сұрыпталған қалдықтардың көлемі, тонна

Сұрыптау, %

барлығы

оның ішінде өздігінен әкететін кәсіпорындар мен халықтан түскен қалдықтардың көлемі, тонна

Костанай облысы

224 037

121 623

12 309

5,49

Қостанай қ.

91 160

27 381

5 149

5,65

Арқалық қ.

10 857

-

-


Лисаковск қ.

6 585

5 804

3 223

48,94

Рудный қ.

x

x

-


Алтынсарин ауданы

-

-

-


Амангелды ауданы

520

-

-


Аулиекөл ауданы

2 452

1 800

-


Денисов ауданы

1 627

1 543

14

0,86

Жангелдин ауданы

3 043

3 043

-


Жітіқара ауданы

9 864

3 185

1 894

19,20

Қамысты ауданы

2 495

2 495

-


Қарабалық ауданы

7 156

7 156

-


Қарасу ауданы

10 428

10 428

x


Қостанай ауданы

36 317

24 429

894

2,46

Меңдіқара ауданы

4 797

4 527

-


Науырзым ауданы

-

-

-


Сарыкөл ауданы

355

355

-


Бейімбет Майлин ауданы

5 468

3 564

x


Ұзынкөл ауданы

3 783

-

-


Федоров ауданы

3 497

2 280

-


      * "Қостанай облысында 2022 жылғы коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу туралы" Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросы, Шығарылған күні: 04.05.2023 ж.

      Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросы жариялаған ресми статистикалық ақпаратқа сәйкес, Қостанай облысында 2022 жылдың қорытындысы бойынша коммуналдық қалдықтарды сұрыптау көрсеткіші 5,49% -. құрайды, бұл 224 037 тоннадан 12 309 тонна коммуналдық қалдықтар Облыстың ҚТҚ полигондарында бастапқы сұрыпталуға ұшырағанын көрсетеді.

      Бұл ретте сұрыптау деңгейінің ең жоғары көрсеткіші 48,94% көрсеткішімен Лисаков қаласы бойынша белгіленетінін атап өту қажет. Бұдан әрі сұрыптау деңгейі 19,20% Жітіқара ауданы және Қостанай қаласы-5,65%.

      Алтынсарин ауданына келетін болсақ, статистика органдарында коммуналдық қа лдықтарды сұрыптау туралы деректер жоқ.

      Далалық зерттеулер жүргізу және "Көмек-Алтын" МКК директорымен сұхбат барысында коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды қамтамасыз ететін қандай да бір тетіктердің жоқтығы анықталды.

      12 Кесте – 2022 жылдың соңына Қостанай облысы бойынша кәдеге жаратылған және көмілген қалдықтардың жалпы көлемі


2022 жылдың басына жинақталған көмілген қалдықтардың көлемі, тонна

2022 жылы көмуге түскен қалдықтардың көлемі, тонна

2022 жылдың соңына жинақталған көмілген қалдықтардың көлемі, тонна

Полигонның жобалық қуаты, тонна

Полигонның жинақталу көрсеткіші, %

Полигонның ауданы, км2

Костанай облысы

3 345 954

205 948

3 551 902

15 509 615

22,90

5,65

Қостанай қ.

1 192 955

85 344

1 278 299

1 530 443

83,52

0,38

Арқалық қ.

194 404

10 857

205 261

660 000

31,10

1,00

Лисаковск қ.

145 652

3 279

148 931

670 000

22,23

0,27

Рудный қ.

x

x

x

x

х

x

Алтынсарин ауданы

-

-

-

-

-

-

Амангелды ауданы

30 529

520

31 049

31 155

99,66

0,10

Аулиекөл ауданы

104 236

2 452

106 688

460 355

23,18

0,50

Денисов ауданы

19 299

1 613

20 912

91 322

22,90

0,06

Жангелдин ауданы

7 042

3 043

10 085

35 000

28,81

0,28

Жітіқара ауданы

205 437

7 512

212 949

1 361 325

15,64

0,24

Қамысты ауданы

82 656

2 495

85 151

193 453

44,02

0,06

Қарабалық ауданы

106 541

7 156

113 697

342 050

33,24

0,32

Қарасу ауданы

104 231

5 477

109 708

1 227 784

8,94

0,18

Қостанай ауданы

516 430

34 799

551 229

6 762 843

8,15

0,18

Меңдіқара ауданы

43 095

4 797

47 892

68 736

69,68

0,27

Науырзым ауданы

-

-

-

-

-

-

Сарыкөл ауданы

30 645

355

31 000

31 000

100,00

0,20

Бейімбет Майлин ауданы

88 756

5 336

94 092

292 849

32,13

0,38

Ұзынкөл ауданы

92 904

3 783

96 687

356 110

27,15

0,26

Федоров ауданы

29 227

3 497

32 724

40 000

81,81

0,47

      * "Қостанай облысында 2022 жылғы коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу туралы" Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросы, Шығарылған күні: 04.05.2023 ж.

      Ұсынылған мәліметтерге сәйкес, Қостанай облысы бойынша ҚТҚ полигондарының жалпы толу көрсеткіші 2022 жылдың соңында 22,90% құрады, полигондардың жиынтық жобалық қуаты 15 509 615 тоннаға тең.

      Белгіленген жобалық қуаты толығымен таусылған, Сарыкөл ауданындағы ҚТҚ полигоны болып табылады, толтыру көрсеткіші 100% - ға тең. Толтырудың ең жоғары көрсеткіштері облыстың келесі аудандарына да тән:

      Амангелді ауданы-99,66%;

      Қостанай қ. - 83,52%;

      Федоров ауданы-81,81%;

      Меңдіқара ауданы-69,68%.

      ҚТҚ полигондарының ең аз толу көрсеткіштері келесі аумақтарға тән:

      Қостанай ауданы-8,15%;

      Қарасу ауданы-8,94%;

      Жітіқара ауданы-15,64%;

      Лисаков қ. - 22,23%;

      Денисов ауданы-22,90%.

      Бұл ретте, Ұлттық статистика бюросының әдіснамасына сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі есепті қалыптастыру кезінде үй шаруашылықтарының коммуналдық қалдықтарын, сондай-ақ кәсіпорындар мен ұйымдардың ұқсас қалдықтарын жинауды және әкетуді жүзеге асыратын заңды тұлғалар мен олардың құрылымдық бөлімшелерінің деректері негізге алынатынын атап өту өте маңызды. Қалдықтар полигондарына әкетілетін қалдықтардың көлемін есептеу кезінде рұқсат етілмеген полигондарға әкетілетін қалдықтар есепке алынбайды. Яғни, басқаша айтқанда, ҚТҚ жинау және әкету қызметтерімен қамтылмаған үй шаруашылықтарының ҚТҚ көлемі ескерілмейді.

      Қостанай облысы Алтынсарин ауданының аумағында "Көмек-Алтын"МКК сенімгерлік басқаруға беру жоспарланып отырған қатты тұрмыстық қалдықтардың (ҚТҚ) 21 полигоны орналасқан. Осы полигондардың барлығы 2017 жылы пайдалануға берілді. Қазіргі уақытта барлық полигондарда қалдықтарды сақтау және жою үшін жер учаскелерін бөлуге рұқсаттар, сондай-ақ олардың әсеріне экологиялық рұқсаттар жоқ. Полигонның қызметін реттейтін ресми құжаттардың болмауы оны рұқсат етілмеген полигон ретінде жіктеуге әкеледі. Алайда, қажетті құжаттарды рәсімдеу жұмыстары тек төрт полигон үшін жүргізілуде: Силантьев, Красный Кордон, сондай-ақ Щербаков пен Большой Чураков.

      13-кесте - Ауылдық округтердегі ҚТҚ полигондары

Ауылдық округ

Ауыл

Полигонның қуаты (т.)

Ауданы (га)

Полигонның толықтығы (т.)

1

Димитров

Танабай

2 484,1

4,5

1 366,3

2

Димитров

Воробьев

2 103,8

2,0

1 157,1

3

Ілияс Омаров

Докучаевка

2 266,2

2,0

1 246,4

4

Ілияс Омаров

Ілияс Омаров

311,3

1,2

171,2

5

Ілияс Омаров

Жаңасу

330,8

2,0

181,9

6

Обаған

Бирюков

1 020,2

0,4

561,1

7

Обаған

Зуев

920,7

0,4

506,4

8

Обаған

Силантьев

8 238,7

18,7

4 531,3

9

Мариям Хәкімжанова

Щербаков

4 008,0

9,0

2 204,4

10

Мариям Хәкімжанова

Сатай

1 067,8

0,4

587,3

11

Омара Шипин

Первомай

1 258,2

2,0

692,0

12

Омара Шипин

Темір Қазық

492,5

1,0

270,9

13

Большой Чураков

Большой Чураков

6 299,9

16,3

3 464,9

14

Большой Чураков

Новониколаев

288,8

0,4

158,8

15

Большой Чураков

Осипов

1 314,5

0,1

723,0

16

Свердлов а.

Свердлов

776,8

3,0

427,2

17

Новоалексеев а.

Новоалексеев

2 953,5

6,0

1 624,4

18


Анновка (жойылды, Новоалексеев а. құрамына өтті.)

527,7

0,4

290,2

19

Большой Чураков

Приозерный

3 303,5

2,0

1 816,9

20

Большой Чураков

Көбек

492,5

1,5

270,9

21

Красный Кордон а.

Красный Кордон

-

7,0

-



Барлығы:

40 459,5

80,3

22 252,7

      Тапсырыс беруші ұсынған деректерге сәйкес, әртүрлі ауылдық округтерде 21 полигон туралы ақпарат бар. Бұл көпбұрыштардың қуаты әр түрлі (тоннамен), ауданы (гектармен) және толықтығы (тоннамен) көрсетілген. Барлық полигондардың жалпы қуаттылығы 40,459. 5 тоннаны, жалпы ауданы - 80.3 гектарды, ал жалпы толымдылығы-22,252.7 тоннаны құрайды. Бұл орта есеппен көпбұрыштардың жалпы қуатының жартысына жуығын толтыратынын көрсетеді.

      Берілген деректерді талдау әртүрлі ауылдық округтер арасындағы полигондардың қуаттылығында, ауданында және толықтығында айтарлықтай айырмашылықтарды көрсетеді. Мысалы, Силантьевкадағы (Обаған округі) полигонның қуаты ең үлкен (8,238.7 тонна) және ауданы (18.7 га), ал Осиповкадағы (Большой Чураков округі) полигонның ауданы ең аз (0.1 га), бірақ сонымен бірге қуаты өте жоғары (723 тонна).

      Алайда, олардың қуаты мен толықтығымен салыстырғанда ауданы аз полигондар бар, бұл қалдықтардың сығылуының жоғары дәрежесін немесе осы полигондардың толып кетуін көрсетуі мүмкін. Мысалы, Свердловск полигонының ауданы небәрі 3 га, қуаттылығы 776.8 тонна және толымдылығы 427.2 тонна.

      Ұсынылған деректер әртүрлі аудандардағы қалдықтарды басқарудың әртүрлілігін көрсетеді. Маңыздысы, кейбір көпбұрыштардың жоғары толықтығы болашақта экологиялық проблемалардың алдын алу үшін осы аудандарды кеңейту қажеттілігін көрсетуі мүмкін.

      "SM project" ЖШС әзірлеген "Көмек-Алтын" МКК басқаратын Большой Чураков ауылының ҚТҚ полигоны үшін қалдықтарды басқару бағдарламасына сәйкес, ҚТҚ полигоны Қостанай облысының Алтынсарин ауданында орналасқан және 163 га аумақты алып жатыр. Ол Большой-Чураков ауылының тұрғындарынан да, кәсіпорындарынан да тұрмыстық және өнеркәсіптік қатты қалдықтарды қабылдауға және көмуге арналған. Бұл полигон топырақты, жер үсті және жер асты суларын қорғауды қамтамасыз ететін, сондай-ақ кеміргіштердің, жәндіктердің және патогендердің таралуын болдырмайтын табиғатты қорғау құрылысының кешені болып табылады.

      Полигонның негізгі құрылысы полигон алаңының 95% - на дейін алып жатқан 0,5 м тереңдіктегі шұңқыр болып табылатын қалдықтарды жинауға арналған учаскенің болуын жоспарлайды. Қалдықтарды жинауды қабатты тығыздау технологиясы бойынша жүргізу жоспарлануда, онда қалдықтар бульдозермен биіктігі 0.2-0.3 м қабатпен тегістеледі және тығыздалады.

      "Көмек-Алтын" МКК басқаратын Большой-Чураков ауылының ҚТҚ полигоны үшін қалдықтарды басқару бағдарламасы қалдықтардың көлемін және қоршаған ортаға әсерін 2023 жылдан 2027 жылға дейін қысқартуға бағытталған. Негізгі іс-шараларға көму көлемін 84% - ға азайту мақсатында ҚТҚ қалдықтарын сұрыптауды ұйымдастыру, кірме жолды және полигонның санитарлық-қорғау аймағының аумағын қоқыстардан тазарту, экологияны жақсарту үшін полигонның периметрі бойынша ағаштар мен бұталарды отырғызу және кеңістікті пайдалануды оңтайландыру үшін полигонда пайдаланылған карталарды кезең-кезеңімен тығыздау кіреді. Бұл іс-шаралар бюджеттен қаржыландырылады және қалдықтарды тиімді басқаруға және қоршаған ортаны қорғауға ықпал етеді.

      "Көмек-Алтын" МКК басқаруымен Большой-Чураков ауылының ҚТҚ полигонындағы қалдықтарды басқарудың ағымдағы жай-күйі ҚТҚ қалдықтарын сұрыптауды ұйымдастыру, полигонға кірме жолды тазалау, полигонның СҚА аумағын жинау, полигон бойынша ағаштар мен бұталарды отырғызу сияқты іс-шараларға назар аудара отырып, қалдықтардың көлемі мен қоршаған ортаға әсерін азайтуға бағытталған полигонның периметрі бойынша және полигондағы пайдаланылған карталарды кезең-кезеңімен тығыздау. 2023-2027 жылдар аралығында жоспарланған және бюджет қаражатынан қаржыландырылатын бұл іс-шаралар қалдықтардың табиғатқа теріс әсерін азайтуға бағытталған

      14 Кесте – Алтынсарин ауданының ҚТҚ полигондарын тұтыну қалдықтарын орналастыру нормативтері

Тұтыну қалдықтарын орналастыру нормативтері

ҚТҚ полигоны , Большой-Чураков а.

Жыл

Пайда болуы, т/жыл

Орналастыру т / жыл

Бөгде ұйымдарға беру, т/жыл

2023

644,48

571,6

324,27

2024

644,48

571,6

324,27

2025

644,48

571,6

324,27

2026

644,48

571,6

324,27

2027

644,48

571,6

324,27

      15 Кесте – ҚТҚ полигондарын ұстау және коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі нормативтік құқықтық актілерге сәйкестік тізілімі.

НОРМАТИВТІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ АКТІЛЕРДІҢ ТАЛАПТАРЫ

ОРЫНДАЛУЫН БАҒАЛАУ

"Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларына сәйкес

Қалдықтарды сақтау орнынан (алаң) тұрғын үй құрылысы аумағына, өндірістік және коммуналдық мақсаттағы объектілерге дейінгі СҚА мөлшері "санитариялық қағидаларды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2022 жылғы 11 қаңтардағы № ҚР ДСМ-2 бұйрығының белгіленген талаптарымен айқындалады. тіршілік ету ортасы және адам денсаулығы.

Рұқсат жоқ

Елді мекендерде (тұрғын үй қорының, ұйымдардың, мәдени-бұқаралық мекемелердің, демалыс аймақтарының аумағында) көлік үшін кіреберістері бар қалдықтарды жинауға арналған контейнерлерді орналастыру үшін арнайы алаңдар бөлінеді. Алаң қатты жабынмен орналастырылады және қалдықтардың желмен таралу (таралу) мүмкіндігін болдырмайтын, бірақ кемінде 1,5 м биіктікке үш жағынан қоршалады.

Орындалмайды

ҚТҚ шығару уақтылы жүзеге асырылады. Қалдықтарды контейнерлерде 0оС және одан төмен температурада сақтау мерзімі – үш тәуліктен аспайды, оң температурада – бір тәуліктен аспайды.

Орындалмайды

ҚТҚ қоқыстар, полигондардың меншік иесі полигоннан (ұйымдасқан полигоннан) шыққан кезде қоқыс таситын көліктердің дөңгелектерін зарарсыздандыру үшін дезинфекциялық бетон ваннасын ұйымдастырады. Ваннаның ұзындығы кемінде 8 м, ені 3 м, тереңдігі 0,3 м.

Орындалмайды

ҚТҚ полигонының бүкіл аумағының периметрі бойынша қоқыстар жеңіл қоршау, тереңдігі 2 м-ден асатын құрғату траншеясы немесе биіктігі 2 м-ден аспайтын жер білігі орнатылады.

Орындалмайды

Тұтыну қалдықтарын залалсыздандыру кезінде осы Санитариялық қағидалардың 40-тармағында көрсетілген пештер (инсинераторлар) пайдаланылады. Полигонға ауыр металдар мен заттарды алудың тиімді әдістері, радиоактивті қалдықтар, регенерациялауға жататын мұнай өнімдері әзірленген тұтыну қалдықтары қабылданбайды.

Орындалмайды

Полигон басым бағыттағы желдерді ескере отырып, елді мекендердің жел жағында, өзендердің ағысы бойынша шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау су жинау орындарынан төмен, ашық су айдындарын, қыстайтын шұңқырларды, жаппай уылдырық шашу және балық аулау орындарын су жинау аймақтарынан төмен және шетелдерде орналастырылады.

Орындалмайды

Полигонға арналған орындар елді мекендер мен адамдардың жаппай демалатын аймақтарының, шаруашылық сумен жабдықтаудың, минералдық көздердің, ашық су айдындарының және жер асты суларының ластануын болдырмайтын инженерлік шешімдерді орындауға мүмкіндік беретін нөсер, еріген және тасқын сулармен су баспайтын, құрылыс салудан бос, желдетілетін жекелеген аумақтарда көзделеді.

Орындалады

Полигон жер асты сулары 20 м-ден астам тереңдікте жатқан және сүзу коэффициенті тәулігіне 10 м-ден аспайтын өткізгіштігі төмен жыныстармен жабылған учаскелерде орналастырылады. Полигон түбінің негізін жер асты сулары деңгейінің ең жоғары негізгі тұруынан кемінде 4 м орналастырады. Түбі мен қабырғалары гидрооқшаулағышпен реттеледі.

Рұқсат жоқ

ҚТҚ полигондарының, қоқыс үйінділердің СҚА мөлшері мен көгалдандырылуы № ҚР ДСМ-2 бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.

Орындалмайды

Полигонды тұрғын үй құрылысының резервтік аумақтарында, өндірістік объектілерді, рекреациялық аймақтарды кеңейтуде, өзен аңғарларында, арқалықтарда, топырақтың шөгуі бар учаскелерде, карст процестерінің даму орындарында, пайдалы қазбалар жатқан аумақта, жерасты ауыз су көздерінің қоректену аймағында орналастыруға жол берілмейді.

Рұқсат жоқ

Полигон аумағының елді мекендер, өндірістік объектілер, ауыл шаруашылығы алқаптары мен су ағындары бағытында еңкеюіне жол берілмейді.

Рұқсат жоқ

Полигон аумағы екі аймаққа бөлінеді: ҚТҚ сақтау аймағы және шаруашылық-тұрмыстық объектілерді орналастыру аймағы.

Орындалмайды

Полигондардың персоналы үшін санитарлық-тұрмыстық қызмет көрсету үй-жайлары көзделеді. Тамақтану бөлмесі кем дегенде тұрмыстық тоңазытқышпен және ыдыс жууға арналған раковинамен жабдықталған.

Орындалады

Полигонда келіп түсетін қалдықтардың құрамы мен есебін, полигонның жұмыс бөлігінде қалдықтардың бөлінуін, қалдықтарды оқшаулау жөніндегі технологиялық циклды бақылауды қамтамасыз етеді.

Орындалады

Полигонның жасыл аймағында (периметрі бойынша) ҚТҚ-ның жер асты суларына әсерін бақылау үшін бақылау ұңғымалары орналастырылады, олардың бірі жер асты суларының ағыны бойынша полигоннан жоғары, полигоннан төмен 1-2 ұңғыма.

Орындалмайды

Оқшаулағыш материал ретінде қождар және (немесе) өндіріс қалдықтары қолданылады: әк, бор, сода, гипс, графит, асбестцемент, шифер.

Орындалмайды

Полигондағы қалдықтарды дезинфекциялау үшін далалық компосттау әдістері қолданылады, жылына 120000 м3 ҚТҚ-дан аз қабылдайтын полигондар үшін ҚТҚ-ны сақтаудың траншеялық схемасы қолданылады. Траншеялардың тереңдігі 3-6 м және ені 6-12 м траншеялар басым желдің бағытына перпендикуляр орналастырылған.

Орындалмайды

Коммуналдық қалдықтарды басқару ережелеріне сәйкес

Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығымен бекітілген техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығы ескеріле отырып, қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарға сәйкес жүзеге асырылады (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 25595 болып тіркелген).

Орындалмайды

Егер коммуналдық қалдықтар бөлек жиналса, қалдықтардың әр санаты (фракциясы) үшін шығарудың өзіндік жиілігі анықталады.

Орындалмайды

Кодекстің 368-бабының 4-тармағына сәйкес ҚТҚ тасымалдау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері тиісті қызметтер көрсету кезінде мыналарды сақтайды: 1) ҚТҚ тасымалдауға арналған арнайы жабдықталған көлік құралдарын пайдалануға;

Орындалмайды

Қатты тұрмыстық қалдықтарды тасымалдау (оның ішінде шығару) осы Кодекстің талаптарына сәйкес келетін көлік құралдарымен жүзеге асырылуға тиіс.

Орындалмайды

1.3. Қалдықтардың жіктелуі туралы мәліметтер

      Қатты тұрмыстық қалдықтар. Химиялық және морфологиялық құрамы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтар негізінен тамақ, қағаз және тоқыма өнімдерінен тұратын халық пен кәсіпорындардың қалдықтары болып табылады. Қатты тұрмыстық қалдықтар полигонынан атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларын есептеу әдістемесіне (Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2008 жылғы 18 сәуірдегі № 100-п бұйрығына № 17 қосымша) сәйкес құрамы қатты тұрмыстық қалдықтар (%): тамақ қалдықтары (35-45) ; қағаз, картон (32-35); ағаш (1-2); қара металл сынықтары (3-4); түсті металл сынықтары (0,5-1,5); тоқыма бұйымдары (3-5); сүйектер (1-2); шыны (2-3); былғары, резеңке (0,5-1); тастар, гипс (0,5-1); пластик (3-4); басқа (1-2); түсу 15 мм-ден аз (5-7).

     


      Сурет 5 – Қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы

      Күл-қож қалдықтары жеке сектор мен кәсіпорындардың пештері мен қазандықтарында көмір жағу кезінде пайда болады. Өндіріс және тұтыну қалдықтарын шекті орналастыру нормативтерінің жобаларын әзірлеу әдістемесіне сәйкес (ҚР ҚОҚ министрінің 2008.04.18 № 100-п бұйрығына № 16 қосымша) күлдің мынадай құрамы бар ( % ): SiO2 - 61,1; AI2O3 - 6,6; CaO - 4,3; MgO - 2,2; басқалары - 5,8. Золошлаковые отходы подлежат захоронению на полигоне в полном объеме.

      Құрылыс қоқыстары үй-жайларды жөндеуден кейін пайда болады. Өндіріс және тұтыну қалдықтарын шекті орналастыру нормативтерінің жобаларын әзірлеу әдістемесіне сәйкес (ҚР ҚОҚ министрінің 18.04.2008 Ж. № 100-п бұйрығына № 16 қосымша) қалдықтардың құрамына мыналар кіреді: цемент қалдықтары - 10%, құм - 30%, сынған керамикалық плитка - 5%, сылақ - 55%. 2023-2027 жж. - полигонға қабылданатын құрылыс қоқыстары кейіннен кәдеге жарату, қалпына келтіру немесе қайта өңдеу мақсатында арнайы ұйымдарға беру үшін уақытша сақтау алаңдарында жиналады.

     


      Сурет 6 – Көмуге арналған қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы

      ҚТҚ - ның физикалық сипаттамалары ерімейтін, ұшпайтын, жарылғыш емес, қатты.

      Кейіннен арнайы ұйымдарға беру үшін уақытша сақтауға арналған қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы: 2023-2027 жж.- 83% - тамақ қалдықтары (40%); Қағаз, картон (32%); шыны (2%); металл сынықтары (5%); пластмасса (4%).

      Көмуге арналған қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы: - 2023-2027 жж. - 17% - ағаш (2%); тоқыма (3%); сүйектер (2%); былғары, резеңке (0,5%); тастар, сылақ (0,5%); басқалары (2%); түсу (7%).

     


      Сурет 7 – Көмуге арналған қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы

1.4. Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы негізгі мәселелері

      Алтынсарин ауданында коммуналдық қалдықтар негізінен ҚТҚ полигондарына орналастырылады, ал полигондардың мөлшері аз, сондықтан экономикалық және табиғатты қорғау тұрғысынан тиімді емес.

      Ауданда коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі қызметті "Көмек-Алтын" МКК (қоқыс шығаратын компания – ҚШК) жүзеге асырады, ҚШК автопаркінде тасымалданатын ҚТҚ нығыздау мүмкіндігі бар заманауи мамандандырылған қоқыс тасығыштар жоқ.

      Сондай-ақ, жолдар "әлсіз жер" болып табылады. Көп жағдайда ҚТҚ жинау орындарына кірме жолдар жоқ, немесе олар тым тар және/немесе сапасы нашар, қыста оларды қар жауып, өтпейтін болады.

      Ауданда қоқысты бөлек жинау жоқ және коммуналдық қалдықтар полигонға аралас түрде түседі, соның салдарынан сұрыпталған қайта өңделетін шикізаттың сапасы төмен (ылғалды, маймен және тамақ қалдықтарымен ластанған және т.б.). Нәтижесінде, мұндай төмен сапалы қайта өңделетін материалдардың бағасы төмен.

      Ключевые проблемы системы обращения с коммунальными отходами Алтынсринского района Костанайской области, выявленные в ходе проведения полевых исследований:

      Далалық зерттеулер жүргізу барысында анықталған Қостанай облысы Алтынсарин ауданының коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу жүйесінің түйінді мәселелері:

      - аудан орталығында коммуналдық қалдықтарды жинау мен әкетудің орталықтандырылған жүйесімен халықты төмен қамту, бағалау деректері бойынша халықты қамту 10 нан 20%-ға дейін құрайды;

      - аудан орталығынан тыс жерлерде коммуналдық қалдықтарды орталықтандырылған жинау және шығару жүйесі ұйымдастырылмаған;

      - ҚШК-та үй немесе пәтер тұрғындарының сандық құрамы туралы өзекті мәліметтер жоқ, бұл ақы алуды едәуір қиындатады, өйткені ҚТҚ жинау, әкету тарифтері 1 адамға бекітіледі;

      - Алтынсарин ауданында жайластырылған контейнерлік алаңдардың болмауы көпқабатты үйлер мен ҚТҚ жиналатын орындардың айналасында антисанитариялық жағдай жасауға алып келеді.

      Қазіргі уақытта Қазақстанда ҚТҚ сұрыптау және қайта өңдеу бойынша 170-тен астам шағын және орта бизнес кәсіпорындары жұмыс істейді. Атап айтқанда, Қостанай облысының аумағында тек картон-қағаз қаптамасы, Лисаков қаласындағы екі шаруашылық қалдықтары қайта өңделеді, бұл қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың тиімділігі туралы айтуға мүмкіндік бермейді. ҚТҚ-ның жекелеген фракцияларын қайта өңдеу бойынша объектілердің қашықтығы ҚТҚ жинау субъектілеріне жиналған қайта шикізатты жеткізуді жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді, өйткені айтарлықтай көлік шығындары тиімсіз қызметке әкеп соғады, бұл да сектордың инвестициялық тартымсыздығының басты себептерінің бірі болып табылады.

      Саланы дамытудың негізгі тежегіш факторы ретінде төмен инвестициялық тартымдылық мемлекеттік қолдаудың заңнамалық шараларының жеткіліксіздігін де қамтиды. ҚТҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату мәселесінің өте маңызды аспектісі – қайта өңдеу дамуының негізгі шектегіші болып табылатын қалдықтар нарығы мен қалдықтардан жасалған бұйымдар нарығын қалыптастыру.

      Қалдықтарды басқару жүйесін дамыту әдетте бірқатар кедергілермен тежеледі, оларды бөлуге болады: қаржылық, экономикалық, мәдени және ақпараттық.

      ҚТҚ-мен жұмыс істеу секторын дамыту мәселелері және оларды шешу бойынша ұсынылған шаралар басымдық тәртібімен ұсынылған. Ең маңызды кедергі-қаржыландырудың жеткіліксіздігі және оны дамытуға экономикалық ынталандырудың болмауы.

      Қаржы-экономикалық кедергілер, ең алдымен, инвестицияларды қайтарудың кепілі ретінде тұрақты қаржыландыруды қамтамасыз етудегі қиындықтарға байланысты. Мұндай кедергілерге қалдықтармен байланысты тарифтер мен басқа төлемдерді белгілеу және реттеу мәселелері, сондай-ақ қайта өңдеуді дамытуға нақты экономикалық ынталандырудың болмауы жатады.

      Бүгінгі таңда ҚТҚ шығару және кәдеге жарату шығындарын өтеудің негізгі көзі халықтың төлемдері болып табылады. Сонымен қатар, тұрмыстық қалдықтарды залалсыздандыру үшін қолданыстағы тарифтер жеткіліксіз және тіпті қалдықтарды көму және оларды шығару шығындарын жаба алмайтыны анық.

      Қалдықтармен жұмыс істеу жүйесіндегі төмен тарифтер, қандай да бір басқа субсидиялардың болмауы инвесторлар мен бизнестің саланың кәсіпкерлік қызметіне қатысуын тартымсыз етеді. Бұл мәселе жергілікті атқарушы және өкілді органдар үшін ең күрделі мәселе болып табылады, өйткені тарифтердің өсуі, ең алдымен, халық үшін әлеуметтік мәселе ретінде қарастырылады. Осындай төмен тарифпен өңірлерде сұрыптау қуаттарын құру немесе ұлғайту мүмкін емес, ал өңірде сұрыптау желілерінің болмауы ҚТҚ-ның жекелеген түрлерін көмуге енгізілген тыйымды іске асыруға мүмкіндік бермейді.

      Ақпараттық кедергілер қоғамның өзі қалдықтармен сапалы жұмыс істеудің маңыздылығын жеткіліксіз түсінуімен көрінеді, нәтижесінде халықтың тиісті сападағы қызметтерге деген сұранысы іс жүзінде жоқ. Қалдықтармен тиімді жұмыс істеу жөніндегі шараларды іске асыру халық тарапынан да, менікі тарапынан да көзқарасты өзгертуді талап етеді. Қалдықтарға деген көзқарастың түбегейлі өзгеше мәдениетін қалыптастыру, мінез-құлықтың жаңа нормалары мен ережелерін әзірлеу қажет.

2. МАҚСАТЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ

Қостанай облысы Алтынсарин ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасының паспорты

Атауы

Қостанай облысы Алтынсарин ауданының коммуналдық қалдықтарды басқарудың 2024 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасы

Даму үшін негіз

Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі тұжырымдама

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 29 шілдедегі № 479 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшуі жөніндегі 2021 – 2030 жылдарға арналған Тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі Қазақстан Республикасы Үкіметінің іс-шаралар жоспары

Әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

"Алтынсарин ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесі

Іске асыруға жауапты мемлекеттік орган

"Алтынсарин ауданы әкімдігінің тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" мемлекеттік мекемесі

Бағдарламаның мақсаты

Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және көму жөніндегі қызметтер кешенінің тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру, ҚТҚ қайта өңдеу үлесін ұлғайту, сондай-ақ қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету.

Бағдарламаның міндеттері

1. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі бірыңғай операторды айқындау.

1.Тұрмыстық қатты қалдықтарды орталықтандырылған жинау және тасымалдау жүйесін ұйымдастыру. Білім беру көзінен қалдықтарды бөлек жинауды кеңінен енгізу.

2.Тұрмыстық қатты қалдықтарды қабылдау, сұрыптау және көмудің күрделі инфрақұрылымы бар санитариялық қағидалардың қазіргі заманғы талаптарына жауап беретін тұрмыстық қатты қалдықтардың қуаты аз қолданыстағы полигондарын жаңғырту және салу. Кездейсоқ қоқыстарды жою

3. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесі туралы хабардарлықты арттыру және танымал ету.

Бағдарламаны іске асыру мерзімдері мен кезеңдері

2024 - 2030 жылдары

Нысаналы индикаторлар

Бағдарламаның негізгі мақсаттарына қол жеткізу үшін мынадай нысаналы индикаторларды іске асыру жоспарлануда:

Халықты орталықтандырылған жинау, тұрмыстық қатты қалдықтарды шығару – 2030 жылға қарай 100%.

Қоқысты санитарлық сақтау-2030 жылға қарай 95%.

Қайта өңделген қалдықтардың үлесі-2030 жылға қарай 40%.

Қаржыландыру көлемі

Алтынсарин ауданы үшін 2024-2030 жылдарға арналған бағдарламаны қаржыландыру көлемі әрбір полигон үшін егжей-тегжейлі есептеулер негізінде айқындалатын болады. Нақты есептеулер техникалық-экономикалық негіздемеге (ТЭН) және басқа да Талдамалық деректерге негізделген шығындарды бағалауды қамтиды. Талдау бюджет қаражатының оңтайлы бөлінуін қамтамасыз ете отырып, полигондардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып жүргізіледі. Бағдарламаның икемділігі іске асыру жағдайлары мен экономикалық жағдайдағы өзгерістерге бейімделу үшін көзделген.

2.1. Бағдарламаның мақсаты

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы ҚТҚ жинау, тасымалдау, кәдеге жарату және көму саласындағы көп қырлы жақсартуларға бағытталған. Біріншіден, бағдарлама шығындарды азайту және жалпы тиімділікті қамтамасыз ету мақсатында оңтайландырылған процестерді енгізу арқылы жүйенің тиімділігін арттыруға тырысады. Сонымен қатар, қалдықтарды басқару шеңберінде көрсетілетін қызметтердің тұрақтылығы мен сенімділігін қамтамасыз етуге баса назар аударылады.

      Бағдарламаның маңызды аспектісі-экологиялық және әлеуметтік қолайлылыққа ұмтылу. Бұған экологиялық таза технологияларды енгізу және білім беру бағдарламалары және қалдықтарды басқару саласындағы әлеуметтік бастамаларды қолдау арқылы жұртшылықты белсенді тарту кіреді. Негізгі міндеттердің бірі-қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу үшін инфрақұрылымды дамыту арқылы қол жеткізілетін ҚТҚ өңдеу үлесін ұлғайту.

      Соңында, бағдарлама қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз етуге бағытталған. Бұл жерлеу кезінде санитарлық нормаларды сақтауды және жер асты суларының ластануын болдырмауға бағытталған технологияларды енгізуді қамтиды. Бағдарлама шеңберінде қоғамның әртүрлі аспектілері мен мүдделерінің кешенін ескере отырып, коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеудің тұрақты және жауапты жүйесін құру үшін ортақ күш-жігермен қадамдар жасалуда.

2.2. Бағдарламаның міндеттері

      1-міндет. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі бірыңғай операторды айқындау.

      1.1. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму бойынша жеке әріптесті таңдау үшін МЖӘ конкурсын өткізу.

      1.2. Жеке әріптес болмаған жағдайда МКК құру.

      2-міндет. Тұрмыстық қатты қалдықтарды орталықтандырылған жинау және тасымалдау жүйесін ұйымдастыру. Білім беру көзінен қалдықтарды бөлек жинауды кеңінен енгізу.

      2.1. Силантьев, Обаған, Малый Чураков, Большой Чураков, Новониколаев, Танабай, Докучаевка, Шоқай, Первомай, Темір Қазық, Щербаков, Сатай, Қосқұдық және Красный ауылдарында 160 контейнерлік алаңдарды қоқыс жәшіктерімен (160 құрғақ қалдықтар үшін, 160 дымқыл қалдықтар үшін және 160 ПЭТ жинау үшін) жайластыру Кордон.

      "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы " Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м. а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығына сәйкес, елді мекендердегі қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған контейнерлер қақпақтармен жабдықталуы, қатты жабыны бар алаңдарда орнатылуы, үш жағынан (биіктігі кемінде 1,5 метр) қоршалуы, тұрғын және қоғамдық ғимараттардан кемінде 25 метр қашықтықта орналастырылуы және күрделі құрылыс жағдайында комиссиялық бекітуге жатады.

      2.2. Бирюков, Осипов, Приозерный, Новоалексеев, Көбек, Зуев, Свердлов, Воробьевское, Жаңасу, Ілияс Омаров атындағы және Басбек ауылдарында 5х6 м2 көлеміндегі және ылғалды және құрғақ қалдықтарға арналған 11 уақытша сақтау пункттерін құру.

      Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығының 2-тарауына, 17-тармағына сәйкес, "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 28 желтоқсанда № 21934 болып тіркелді, "Қалдықтарды уақытша сақтауға арналған алаң қатты және улы қалдықтар (заттар) үшін өткізбейтін материалмен жабылады, төгу құрылғысымен және тазарту құрылыстарына қарай еңіспен үйіледі. Алаңдардан жер үсті ағынын жалпы нөсер ағынына жіберуге жол берілмейді. Алаңнан жер үсті ағыны үшін улы заттарды ұстауды, тазалауды және оларды залалсыздандыруды қамтамасыз ететін арнайы тазарту құрылыстары көзделеді. Алаңда қалдықтарды атмосфералық жауын-шашын мен желдің әсерінен қорғау көзделеді".

      2.3. Қалдықтарды жинау және әкету үшін көлікті 12 КАМАЗ (әрбір полигонға 2-ден), 6 қоқыс тасығыш (әрбір полигонға 1-ден), 6 тиегіш (әрбір полигонға 1-ден) және 1 сұрыптау желісін Силантьевка ауылына сатып алу.

      Қоқыс алаңдарының саны үш күндік кезеңде ауылда қалдықтарды жинақтау стандарттары негізінде анықталды. Уақытша сақтау пункттерінің санын есептеу ауыл халқының санына және олардың арасындағы қашықтыққа сәйкес жүзеге асырылады. Көлік құралдарының санын анықтау елдегі ұқсас полигондардың деректері негізінде жүргізілді:

      16 Кесте - Ауылдық аудандар бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) басқару жоспары: полигондар мен қамтылатын ауылдарды бөлу

Қамтылатын ауылдар

Уақытша сақтау пункттері

Жылына қалдықтардың түзілу көлемі / т

Полигоннан қашықтық, уақытша сақтау, км

Қоқыс алаңдары

Қамтылатын ауылдар

Силантьев а.

1 535


2349


26

Обаған а.

509


779

4,2

9

Бирюков а.

51

+

78

19,3


Малый Чураков а.

497


760

2

8

4

2 592

1

3966


43

Большой Чураков а.

1 458


2231


24

Новониколаев а.

88


135

6

2

Осипов а.

63

+

96

10,9


Приозерный а.

239

+

366

28


Новоалексеев а.

616

+

942

42


Көбек а.

53

+

81

44


6

2 517

4

3851


27

Танабай а.

549


840


9

Зуев а.

344

+

526

19


Свердлов а.

785

+

1201

29


Воробьев а.

226

+

346

20


4

1 904

3

2913


9

Докучаевка а.

560


857


9

Жаңасу а.

131

+

200

20


Ілияс Омаров атын.а.

313

+

479

30


Шоқай а.

542


829

11

9

4

1 546

2

2365


18

Первомай а.

504


771


8

Темір Қазық а.

123


188

9,8

3

2

627

0

959


12

Щербаков а.

1 857


2841


31

Басбек а.

51

+

78

19,5


Сатай а.

262


401

15

4

Қосқұдық а.

221


338

1

4

Красный Кордон а.

848


1297

14

14

5

3 239

1

4956


53

АУДАН БОЙЫНША ЖИЫНЫ

12 425

11

19010


162

      2.4. Тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында ҚШК үшін халықты тіркеу туралы мәліметтерге қол жеткізуді қамтамасыз ету (ҚР ЭК 13-Т., 4-т., 365-Б.).

      3-міндет. Тұрмыстық қатты қалдықтарды қабылдау, сұрыптау және көмудің күрделі инфрақұрылымы бар санитариялық қағидалардың қазіргі заманғы талаптарына жауап беретін тұрмыстық қатты қалдықтардың қуаты аз қолданыстағы полигондарын жаңғырту және салу. Кездейсоқ қоқыстарды жою

      3.1. Силантьев, Большой Чураков, Щербаков, Красный Кордон, Танабай және Докучаевка елді мекендеріндегі коммуналдық қалдықтардың 6 полигонын жаңғырту.

      3.2. Полигондарды, кездейсоқ қоқыстарды жою.

      Қостанай облысы Алтынсарин ауданының аумағында қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) жинауға арналған 21 полигон орналасқан. Осы полигондардың барлығы 2017 жылы пайдалануға берілді. Қазіргі уақытта барлық полигондарда қалдықтарды сақтау және жою үшін жер учаскелерін бөлуге рұқсаттар, сондай-ақ олардың әсеріне экологиялық рұқсаттар жоқ. Алайда, қажетті құжаттарды рәсімдеу жұмыстары тек төрт полигон үшін жүргізілуде: Силантьев, Щербаков, Красный Кордон ауылында, сондай-ақ Большой Чураков. Рұқсаттардың жарамдылық мерзімі мен олардың жұмысын тоқтату фактісін ескере отырып, бұл полигондарды рұқсат етілмеген полигондар ретінде жіктеу орынды деп саналады. Осыған байланысты Воробьев, И.Омаров атындағы, Жаңасу, Бирюков, Зуев, Сатай, Темір-қазық, Новониколаев, Осиповка, Свердлов, Новоалексеев, Аннов, Приозерный, Көбек және Красный Кордон ауылдарында орналасқан 15 полигонды жою бойынша шаралар қабылдау ұсынылады.

      4-міндет. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесі туралы хабардарлықты арттыру және танымал ету

      Қалың жұртшылықты ақпараттандыру ҚТҚ басқаруда маңызды рөл атқарады. Ақпараттандыру ҚТҚ басқару жүйесін жоспарлауға ең ерте кезеңде енгізілетін болады.

      4.1. Ауданның әлеуметтік желілерінде және жергілікті газеттерде тоқсанына кемінде 1 рет жарияланымдар;;

      4.2. Қалдықтарды бөлек жинау және кәдеге жарату жүйесінің артықшылықтары туралы қолжетімді ақпаратты қамтамасыз ететін қоғамдық орындарда ақпараттық стендтер орнату;

      4.3. Жұртшылықты ақпараттандыру, қалдықтармен жұмыс істеу бойынша халықпен жұмыс жөніндегі іс-шараларды іске асыру, тоқсанына кемінде 1 рет:

      - мектептерде, жалпы жұртшылық арасында тарату үшін материалдық ресурстарды қайталама пайдалану туралы ақпараттық материалдар;

      - жасыл, тамақ қалдықтарын, мал шаруашылығы қалдықтарын үйде компосттау туралы брошюралар;

      - оқушылар мен студенттер үшін полигондарға таныстыру сапарларын ұйымдастыру;

      - мектеп оқушылары арасында коммуналдық қалдықтарды ұтымды басқару тақырыбында суреттер, фотосуреттер байқаулары өтті.

2.3. Бағдарламаның нысаналы көрсеткіштері

      Реализация настоящей Программы управления коммунальными отходами рассчитана на исполнение в срок до 2030 года и достижения следующих целевых индикаторов:

      1. 2024-2025 жылдарға қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі бірыңғай операторды айқындау.

      2. 2030 жылға қарай Алтынсарин ауданының тұрғындарын орталықтандырылған тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және әкету – 90 %.

      3. Алтынсарин ауданының полигондарын санитарлық нормалар мен талаптарға сәйкес келтіру 2030 жылға қарай-100%.

      4. Алтынсарин ауданы бойынша олардың пайда болған жеріндегі сұрыпталған коммуналдық қалдықтардың үлесі 2030 жылға қарай – 40%.

      17 Кесте Swot-талдау

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

1. Бұл сектор әлемдік тәжірибеде зерттелген-оны жаңғырту үшін дәлелденген технологиялар мен шешімдер бар.
2. Нарық әлеуетті инвесторлар мен жеке қаржыландыру көздері үшін ашық.
3. "Жасыл" энергетиканы дамыту мақсатында ҚТҚ пайдаланудың қолда бар әлеуеті.
4. ҚТҚ - дан алынған қайталама ресурстарды пайдалану әлеуеті.

1. Дамымаған жинау жүйесі, оның ішінде ҚТҚ бөлек жинау.
2. Ауданның барлық аумағында қалдықтарды алдын ала өңдеусіз көму.
3. Республика бойынша қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың төмен көлемі.
4. Қолданыстағы ҚТҚ көму объектілерінің санитариялық қағидалардың талаптарына сәйкес келмеуі.

Мүмкіндіктер

Қауіптер

1. ҚТҚ жинаудың тиімді жүйесі.
2. ҚТҚ айналым жүйесінде өңірлік тәсілді енгізу.
3. Қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату көлемін арттыру.
4. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау және өңдеудің маңызды және үнемді әдістеріне қол жеткізу.
5. Республика аумағындағы қоқыстарды қалпына келтіру.
6. Әлемдік стандарттарға сәйкес келетін ҚТҚ полигондарын салу.

1. Жинақталған қалдықтары бар аймақтарда сыни экологиялық жағдайлардың туындауы.
2. Түзілетін қалдықтар көлемінің бірнеше есе ұлғаюы.
3. Климаттың өзгеруіне әсер ететін қолданыстағы полигондардан атмосфераға шығарындылар.

3. НЕГІЗГІ БАҒЫТТАР, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТҚА ЖЕТУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

3.1. Негізгі бағыттар, қойылған мақсатқа жету жолдары және тиісті шаралар

      1-нұсқа: мемлекеттік-жекеменшік әріптестік

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің, Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексінің 366-бабына сәйкес инфрақұрылымды жобалау, салу, құру, реконструкциялау, жаңғырту және пайдалану және қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, көму, стихиялық қоқыс үйінділерін жою (бұдан әрі – қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару) жөніндегі қызметті жүзеге асыру Қазақстан Республикасының Мемлекеттік-жекешелік әріптестік саласындағы заңнамасына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру жолымен жүзеге асырылуы мүмкін.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру үшін кәдеге жарату төлемінің құралдарын пайдалану Экологиялық кодекстің нормаларында көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып қолданылады. Бұл ретте мұндай жобалар халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тариф есебінен жүзеге асырылатын қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару жөніндегі қызмет үшін ғана қолданылады.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару (ҚТҚ) саласындағы МЖӘ жобалары қазіргі уақытта іске асырудың үш нұсқасын қарастыруда, олардың біріншісі – сервистік келісімшарт.

      МЖӘ сервистік келісімшарты

      Осы тәсілге сәйкес жеке әріптес МЖӘ объектісін құруға және пайдалануға қаражат салады, сондай-ақ ҚТҚ басқару қызметтерін ұсынады. Мемлекеттік әріптес өз кезегінде көрсетілетін қызметтердің сапасына мониторинг пен бақылауды жүзеге асырады, сондай-ақ инфрақұрылымға қажеттіліктердің жабылуына қамқорлық жасайды.

      МЖӘ жаңа объектісін салу және пайдалану

      Мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің (МЖӘ) жаңа объектісін құруға және кейіннен пайдалануға бағытталған жобада жеке және мемлекеттік әріптестердің рөлдері оңтайлы ынтымақтастықты ескере отырып бөлінеді.

      Жеке серіктес МЖӘ-нің жаңа объектісін жобалау мен салуға инвестиция салады, оның қазіргі заманғы және тиімді болуын қамтамасыз етеді. Құрылыс аяқталғаннан кейін объект мемлекеттік меншікке беріледі, онда жеке серіктес оны пайдалануға кіріседі. Сонымен қатар, жеке серіктес қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару бойынша қызметтер көрсетеді, осылайша қалдықтарды өңдеу мәселелерін кешенді және сапалы шешуді қамтамасыз етеді.

      МЖӘ объектісі мемлекеттік кәсіпорынның (МК) меншігінде қалады, бұл негізгі инфрақұрылымды басқаруда мемлекеттік бақылау мен сенімділікті қамтамасыз етеді. Мемлекеттік әріптес жеке әріптес ұсынатын қызметтердің стандарттар мен үміттерге сәйкестігіне кепілдік бере отырып, олардың сапасына мониторинг пен бақылауды жүзеге асырады. Ол сондай-ақ ҚТҚ басқару жүйесінің сенімді және тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз ете отырып, инфрақұрылым қажеттіліктерін жабуға белсенді қамқорлық жасайды.

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 366-бабы 6-тармағына, Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ кодексіне сәйкес өндірушілердің (импорттаушылардың) Кеңейтілген Міндеттемелерінің Операторы осы баптың 3-тармағының 3) тармақшасына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобасы шеңберінде шекті тариф пен халық үшін жинауға арналған ағымдағы тариф арасындағы айырманы өтейді, қатты тұрмыстық қалдықтарды тасымалдау, сұрыптау және көму.

      Осы тармақты іске асыру үшін "Жасыл даму"АҚ қатысуымен келесі институционалдық схема көзделеді.

     


      Сурет 8 – "Жасыл даму"АҚ қатысуымен МЖӘ жобасын іске асыру кезінде коммуналдық қалдықтарды басқарудың институционалдық схемасы

      Осы институционалдық схемада қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару (ҚТҚ) саласындағы МЖӘ жобасы көзделеді. Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің, Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексінің 366-бабының 7-тармағына сәйкес, мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің әрбір жобасы үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған шекті тарифтің мөлшерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлеп, бекітеді және тиісті қаладағы, аудандағы көрсетілген операциялар бойынша нақты және инвестициялық шығыстарды көрсетеді.

      2-нұсқа: коммуналдық мемлекеттік кәсіпорын базасында коммуналдық қалдықтарды басқару

      Алтынсарин ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару нарығына қатысуға қызығушылық білдіретін жеке кәсіпкер болмаған кезде Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 29 қазандағы № 375-V ҚРЗ Кәсіпкерлік кодексінің "мемлекеттің кәсіпкерлік қызметке қатысу негіздері" 192-бабы 4-тармағының ережелеріне сәйкес мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын (МКК) құру мүмкіндігін қарастыру ұсынылады.

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 28 желтоқсандағы № 1095 қаулысына сәйкес "Мемлекеттік кәсіпорындар, заңды тұлғалар, акцияларының (уәкілетті ұйымдардағы қатысу үлестерінің) елу пайызынан астамы жүзеге асыратын қызмет түрлерінің тізбесін бекіту туралы капиталы) мемлекетке және олармен үлестес тұлғаларға тиесілі", түрі ЭҚЖЖ 38110 "Қауіпсіз қалдықтарды жинау" қызметін коммуналдық меншіктегі мемлекеттік кәсіпорындармен жүзеге асыруға рұқсат етіледі.

      МКК құратын инвестициялық салымдарды қаржыландыру мақсатында Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің және "Мемлекеттік инвестициялық ұсынысты әзірлеу немесе түзету, қажетті сараптамалар жүргізу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 5 желтоқсандағы № 129 бұйрығының талаптарына сәйкес әзірленген қаржы-экономикалық негіздеменің нәтижелері бойынша ұзақ мерзімді негізде бюджеттік кредит алу мүмкіндігі бар инвестициялық жоба, сондай-ақ жоспарлау, қарау, іріктеу, бюджеттік инвестициялардың іске асырылуын мониторингілеу және бағалау және бюджеттік инвестициялардың іске асырылуын бағалау және бюджеттік кредиттеудің орындылығын айқындау.

      Бұл негіздеменің мақсаты-қатты тұрмыстық қалдықтарды (ҚТҚ) басқару объектілерін құру және тиімді жұмыс істеуі үшін талап етілетін қажетті қаржы ресурстарын қамтамасыз ету үшін бюджеттік кредит алу. Ұсыныстың экологиялық және санитарлық қауіпсіздікке баса назар аудара отырып, тиісті заңнамада белгіленген нормативтер мен талаптарға сәйкестігіне назар аудару маңызды.

      Бюджеттік кредиттің негізгі кемшілігі мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын үшін Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 366-бабының 6-тармағында (2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ) көзделгендей шекті және нақты тарифтер арасындағы шығындарды өтеуге қатысу мүмкін болып табылады. Осы Ережеге сәйкес өндірушілердің кеңейтілген міндеттемелерінің операторы мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобасы шеңберінде халық үшін шекті және ағымдағы тарифтер арасындағы айырманы өтеуге міндеттенеді. МКК жеке серіктес бола алмайтындығын ескере отырып, бұл шығындарды өтеу мүмкіндігі шектеулі.

3.2. Қойылған мақсатқа жету жолдары және тиісті шаралар

      Бағдарламаны іске асыру шеңберінде 3-тарауда сипатталған әкімшілік басқарудың екі негізгі нұсқасы көзделген. Бірінші нұсқа жеке серіктестің ҚТҚ нарығына қатысуын, ал екіншісі – ҚТҚ жергілікті нарығына қатысу үшін жергілікті атқарушы орган (ЖАО) атынан жалғыз қатысушысы бар МКК құруды көздейді.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы шеңберінде Алтынсарин ауданында бірнеше қоқыс полигондарын қалпына келтіру және жою, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралар көзделген. Іс-шаралар адам қызметінің қоршаған ортаға теріс әсерін азайтуға және аймақтың тұрақты дамуын қамтамасыз етуге бағытталған.

      Алтынсарин ауданында 6 полигонды жаңғырту жоспарлануда. Силантьев ауылындағы ҚТҚ полигоны 4 елді мекенді қамтиды. Коммуналдық қалдықтардың жалпы жинақталуы-жылына 3 240 тонна. Силантьев, Обаған және Малый Чураков ауылдарын қоқыс алаңдарымен жабдықтау жоспарлануда. Бирюков ауылында уақытша сақтау пункті орналастырылады.

      Большой Чураков ауылындағы ҚТҚ полигоны 6 ауылды қамтиды: Большой Чураков, Новониколаев, Осипов, Приозерный, Новоалексеев және Көбек. Осипов, Приозерный, Новоалексеев және Көбек ауылдарында уақытша сақтау пункттерін салу, ал Большой Чураков және Новониколаев ауылдарында 27 қоқыс алаңымен жабдықтау жоспарлануда.

      Танабай ауылындағы ҚТҚ полигоны 4 ауылды қамтиды, Зуев, Свердлов және Воробьев ауылдарында уақытша сақтау пункттерін салу жоспарлануда, ал Танабай ауылында 9 қоқыс алаңымен жарақтандыру жоспарлануда.

      Докучаевка ауылындағы ҚТҚ полигоны 4 ауылды қамтиды, Жаңасу ауылында және Ілияс Омаров атындағы ауылда уақытша сақтау пункттерін салу, ал Докучаека және Шоқай ауылдарында 18 қоқыс алаңымен жабдықтау жоспарлануда.

      Щербаков ауылындағы ҚТҚ полигоны 5 ауылды қамтиды, Басбекте уақытша сақтау пунктін салу, ал қалған ауылдарда 53-ші қоқыс алаңдарымен жарақтандыру жоспарлануда.

      Жалпы, бұл іс-шараларды іске асыру экологиялық жағдайды жақсартуға ықпал етеді, қалдықтарды басқаруда тұрақтылықты қамтамасыз етеді және жергілікті халықтың өмірі мен дамуы үшін қолайлы орта құруға ықпал етеді.

4. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Алтынсарин ауданы үшін 2024-2030 жылдарға арналған бағдарламаны қаржыландыру көлемі әрбір полигон үшін егжей-тегжейлі есептеулер негізінде айқындалатын болады. Нақты есептеулер техникалық-экономикалық негіздемеге (ТЭН) және басқа да Талдамалық деректерге негізделген шығындарды бағалауды қамтиды. Талдау бюджет қаражатының оңтайлы бөлінуін қамтамасыз ете отырып, полигондардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып жүргізіледі. Бағдарламаның икемділігі іске асыру жағдайлары мен экономикалық жағдайдағы өзгерістерге бейімделу үшін көзделген.

      18 Кесте Жергілікті бюджеттің болжамды шығыстары

№ п/п

Іс-шаралар

Орындау мерзімі

Болжамды шығыстар (мың теңге)

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2030

1.

ҚТҚ нарығына қатысушыларды анықтау

15 000







15 000

2.

Контейнерлік алаңдарды жайластыру


11 700

12 900

10 500

12 600



48 000

3.

Қалдықтарды уақытша сақтау пункттерін құру


8 400

4 800





13 200

4.

Полигондар мен кездейсоқ қоқыстарды жою


15 000

15 000

15 000

10 000

10 000

10 000

75 000

5.

Ауданның әлеуметтік желілерінде және жергілікті газеттерде жарияланымдар

200

220

240

260

280

300

320

1 820

6.

Ақпараттық стендтерді орнату

750

800

850

900

950

1000

1050

6 300

7.

Жұртшылықты ақпараттандыру, халықпен жұмыс жөніндегі іс-шараларды іске асыру

200

220

240

260

280

300

320

1 820

БАРЛЫҒЫ

16 150

36 790

33 280

28 570

23 660

11 600

11 370

160840

      Алтынсарин ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын енгізуге арналған негізгі шығындар МЖӘ немесе МКК жеке әріптесіне жүктеледі, 18-кестеде көрсетілген қалған шығыстар жергілікті бюджет есебінен жабылады.

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

Қостанай облысы Алтынсарин ауданының коммуналдық қалдықтарды басқарудың 2024 – 2030 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

№ п/п

Іс-
шара-
лар

Орын-
дауға
жауап-
тылар

Орындау мерзімі / аяқтау нысаны

Бол-
жамды
шығыс-
тар
(мың
теңге)
2025

Қаржы-
лан-
дыру
көз-
дері
2026

2024

2025

2026

2027

2028

2029

2024

1-міндет. Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі бірыңғай операторды айқындау.

1.

ҚТҚ нарығына қатысушыларды анықтау

ЖАО

МЖӘ Шарты/ МКК құру және ҚЭН әзірлеу







15 000,00

Жер-
гілікті
бюд-
жет

Задача 2. Организация системы централизованного сбора и транспортировки твердых бытовых отходов. Повсеместное внедрение раздельного сбора отходов у источника образования

1.1

Контейнерлік алаңдарды жайластыру

ЖАО


Щербаков – 31, Сатай – 4, Қосқұдық– 4,

Докучаевка – 9, Шоқай – 9, Первомай – 8, Темір-Қазық – 3, Красный Кордон – 14.

Большой Чураков – 24, Новониколаев – 2, Танабай – 9,

Силантьев – 26, Обаған – 9, Малый Чураков – 8,



48 000

Жергілікті бюджет

1.2

ҚТҚ жинауға арналған контейнерлер

Жеке серіктес/ МКК


Силантьев – 78, Обаған – 27, Малый Чураков – 24, Большой Чураков – 72, Новониколаев – 6, Танабай – 27, Докучаевка – 27, Шокай – 27, Первомай – 24, Темір-Қазық – 9, Щербаков – 31, Сатай – 12, Қоскұдық – 12, Красный Кордон – 42.






МЖӘ/ ҚЭН конкурсының нәтижелері бойынша

Жеке серіктес/ МКК

2.

Қалдықтарды уақытша сақтау пункттерін құру

ЖАО


Бирюков, Осипов, Приозерный, Новоалексеев, Көбек, Зуев, Свердлов.
(60%)

Воробьев, Жаңасу, Ілияс Омаров атын.а., Басбек.
(40%)





13 200

Жергілікті бюджет

3.

Арнайы автокөлік сатып алу

Жеке серіктес/ МКК


8 КамАЗ

4 қоқыс таситын көлік, 2 тиегіш

2 тиегіш, 1 сұрыптау желісі




МЖӘ/ ҚЭН конкурсының нәтижелері бойынша

Жеке серіктес/ МКК

4

Контейнерлік алаңдарды жайластыру

ЖАО

+

+

+

+

+

+

+

-

Жергілікті бюджет

3-міндет. Тұрмыстық қатты қалдықтарды қабылдау, сұрыптау және көмудің күрделі инфрақұрылымы бар санитариялық қағидалардың қазіргі заманғы талаптарына жауап беретін тұрмыстық қатты қалдықтардың қуаты аз қолданыстағы полигондарын жаңғырту және салу. Кездейсоқ қоқыстарды жою

1.

Полигондарды жаңғырту

Жеке серіктес/ МКК


Силантьев, Докучаевка және Щербаков ауылдарындағы ҚТҚ полигондары

Большой Чураков, Первомай және Танабай ауылдарындағы ҚТҚ полигондары





МЖӘ/ ҚЭН конкурсының нәтижелері бойынша

Жеке серіктес/ МКК

2.

Поли-
гон-
дар
мен
кездей-
соқ
қо-
қыс-
тар-
ды
жою

ЖАО


Во-
ро
бьев,
Іли-
яс
Омаров жә-
не
Жа-
ңа-
су
ау-
ыл-
да
рын-
да
та-
ра-
ту

Бирюков, Зуев және Сатай ауылдарында тарату.

Темір-
Қазық, Новониколаев және Осипов ауылдарында тарату.

Свердлов, Аннов ауылдарында тарату.

Новониколаев, Приозерный ауылдарында тарату.

Красный Кордон және Көбек ауылдарында тарату.

75 000

Жер-
гі-
лік-
ті
бюд-
жет

4-міндет. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесі туралы хабардарлықты арттыру және танымал ету

1.

Аудан-
ның
әлеу-
мет-
тік
желі-
лерін-
де
және
жер-
гілік-
ті
газет-
тер-
де
жа-
рия-
ланым-
дар


Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

1 820

Жер-
гілік-
ті
бюд-
жет


200

220

240

260

280

300

320

2.

Ақпа-
рат-
тық
стенд-
тер-
ді
орна-
ту


5

5

5

5

5

5

5

6 300

Жер-
гілік-
ті
бюд-
жет


750

800

850

900

950

1000

1050

3.

Жұрт-
шылық-
ты
ақпа-
раттан-
дыру,
халық-
пен
жұ-
мыс
жөнін-
дегі
іс-ша-
ра-
ларды
іске
асы-
ру


Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

Тоқсанына 1 рет

1 820

Жер-
гілік-
ті
бюд-
жет

200

220

240

260

280

300

320

  Қосымша А

      1-сурет ҚТҚ полигоны Силантьев а.