Казахстан на пороге нового рывка вперед в своем развитии

Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана, г. Астана, 1 марта 2006 года

Послание Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева народу Казахстана

Стратегия вхождения Казахстана в число 50-ти 
наиболее конкурентоспособных стран мира

       

Казахстан на пороге нового рывка вперед в своем развитии 

      

Дорогие казахстанцы! 
Уважаемые депутаты и члены Правительства! 
Дамы и господа! 

      Казахстан стоит сегодня на рубеже нового этапа социально - экономической модернизации и политической демократизации.
      Мое понимание главных составляющих, которые позволят нам претендовать на место в группе стран, входящих в верхнюю часть таблицы мирового рейтинга, заключается в следующем.
       Во-первых,  фундаментом процветающего и динамично развивающегося общества может быть только современная, конкурентоспособная и открытая рыночная экономика, не ограниченная рамками только сырьевого сектора. Это экономика, основанная на уважении и защите института частной собственности и контрактных отношений, инициативе и предприимчивости всех членов общества.
       Во-вторых,  мы строим социально ориентированное общество, в котором окружены заботой и вниманием люди старшего поколения, материнство и детство, молодежь, общество, которое обеспечивает высокое качество и передовые социальные стандарты жизни всех слоев населения страны.
       В-третьих,  мы строим свободное, открытое и демократическое общество.
       В-четвертых,  мы последовательно создаем и укрепляем правовое государство, основанное на сбалансированной системе политических сдержек и противовесов.
       В-пятых,  мы гарантируем и обеспечиваем полное равноправие всех религий и межконфессиональное согласие в Казахстане. Мы уважаем и развиваем лучшие традиции Ислама, других мировых и традиционных религий, но строим современное светское государство.   
       В-шестых,  мы сохраняем и развиваем многовековые традиции, язык и культуру казахского народа, обеспечивая при этом межнациональное и межкультурное согласие, прогресс единого народа Казахстана.
       В-седьмых,  и это один из наших важнейших приоритетов, мы рассматриваем нашу страну как полноправного и ответственного члена международного сообщества, где Казахстан выполняет важные функции по обеспечению геополитической стабильности и безопасности в регионе.
      Сегодня, обращаясь со своим ежегодным Посланием к вам, уважаемые казахстанцы, я хочу представить основные приоритеты продвижения Казахстана в число наиболее конкурентоспособных и динамично развивающихся государств мира. 

1. Первый приоритет:
 
Успешная интеграция Казахстана
в мировую экономику - основа качественного прорыва
в экономическом развитии страны

      Мы желаем видеть Казахстан страной, развивающейся в соответствии с глобальными экономическими тенденциями. Страной, вбирающей в себя все новое и передовое, что создается в мире, занимающей в системе мирового хозяйства пусть небольшую, но свою конкретную "нишу", и способной быстро адаптироваться к новым экономическим условиям.
      Мы должны быть готовы к острой конкуренции и использовать ее в своих интересах. Казахстан может и должен активно участвовать в многосторонних международных экономических проектах, которые способствуют нашей интеграции в глобальную экономику, и опираются, в том числе, на наше выгодное экономико-географическое положение и имеющиеся ресурсы.
      Государство со своей стороны обязано устранить законодательные, административные и бюрократические преграды на пути деловой инициативы, оказывать прямую поддержку перспективным деловым начинаниям частного капитала.
      Рассматривая интеграцию в мировую экономику как необходимое условие качественного "прорыва" в экономическом развитии Казахстана, считаю необходимым сосредоточить внимание на следующих направлениях. 

1.1. Реализация "прорывных" проектов международного значения,
развитие индустрий, производства товаров и услуг, которые могут быть конкурентоспособными в определенных нишах на мировом рынке

      Мы должны сделать ставку на создание и развитие производств, ориентированных на экспорт конечных продуктов; совместных предприятий в области нефтегазового, транспортного и других подотраслей машиностроения, металлургии, химии, агропромышленной сферы. Предстоит развивать биотехнологические центры при активном международном участии; Парк информационных технологий как региональный IT-центр.
      Правительством должны быть приняты конкретные программы поддержки конкурентоспособности национальных товаров и услуг. Надо иметь специализированные структуры поддержки частного бизнеса и продвижения его товаров и услуг на мировые рынки, изучить мировой опыт работы таких организаций и адаптировать его к условиям нашей страны. 

1.2. Интеграция в международную экономику
путем участия Казахстана в региональных и международных
экономических объединениях и ассоциациях

      Казахстан может и должен активно участвовать в многосторонних международных экономических проектах, что будет способствовать нашей интеграции в глобальную экономику и поддержит наших экспортеров.
      В плане регионального партнерства мы намерены и дальше содействовать расширению взаимовыгодного сотрудничества в рамках ЕврАзЭС и формированию Единого Экономического Пространства.
      Необходимо также сконцентрировать внимание на проектах Всемирного банка, Европейского банка реконструкции и развития, Азиатского банка развития и недавно созданного Евразийского банка развития. 

1.3. Вступление в ВТО как дополнительный инструмент
экономической модернизации и укрепления конкурентоспособности
Казахстана на международных рынках

      Переговорный процесс по вступлению Казахстана в ВТО идет полным ходом. Значительная часть законов республики, которые регулируют внешнеторговый режим, уже приведены в соответствие с нормами ВТО или находятся на обсуждении в Парламенте.
      Убежден, что вступление нашей страны в эту международную экономическую организацию открывает широкие возможности для укрепления конкурентоспособности Казахстана на международных рынках. Однако, эти возможности нужно умело и выгодно использовать.
      Мы должны снять экономически неоправданные ограничения на уровне учредительного участия иностранных инвесторов в тех секторах, где это еще не сделано. 

1.4. Государственная поддержка развития 
экспортно-импортного кредитования

      Приоритетом должны стать поддержка и кредитование экспорта несырьевых товаров и импорта высокотехнологичного оборудования.
      Объем экспорта готовой продукции сегодня составляет 2 миллиарда долларов США в год. На этом уровне несырьевой экспорт находится уже почти десяток лет. Необходимо, наконец, добиться поступательного увеличения этого объема.
      Мы должны опираться на лучшую мировую практику, активно развивать сотрудничество с экспортно-импортными агентствами зарубежных стран. 

1.5. Участие Казахстана в качестве учредителя
и акционера международных компаний, разрабатывающих
и развивающих новые технологии

      Полагаю, что настало время, когда Казахстан в дополнение к собственным научным ресурсам должен проявить инициативу по участию в международном бизнесе высоких технологий, в том числе на самом начальном, учредительском уровне.
      И здесь очень важна роль Инновационного Фонда, который будет отвечать за эту работу.
      Мы могли бы последовать примеру других стран, которые приобретали пакеты акций новых или формирующихся высокотехнологичных компаний по всему миру для овладения передовыми технологическими идеями в наиболее «прорывных» направлениях экономического развития.
      Тем самым, мы можем стать владельцами соответствующих авторских прав и интеллектуальной собственности. Для таких проектов нам надо шире использовать институт "почетных консулов" в других странах.
      Правительство должно тщательно проработать вопрос технологической инициативы Казахстана на международном рынке. 

1.6. Формирование в Казахстане благоприятных условий
для производства товаров с защищенными правами интеллектуальной
собственности и торговой маркой

      Уверен, что укрепление репутации Казахстана как жесткого гаранта защиты авторских прав и торговых марок позволит нам активнее развивать и диверсифицировать новые сектора экономики.
      Считаю, что Казахстан должен реализовать широкую публичную кампанию, направленную на создание нетерпимого отношения к контрафактной продукции, принять меры административного и уголовного преследования за нарушение прав интеллектуальной собственности и подделку торговых марок. Уверен, что эти меры получат одобрение и поддержку мировых производителей высокотехнологичной и наукоемкой продукции и обернутся притоком новых инвестиций и диверсификацией экономики Казахстана. 

1.7. Создание академических центров
и учебных заведений, соответствующих самым
высоким международным стандартам

      Речь идет о создании и развитии в Казахстане современных научных центров и "технологических парков" с международным участием, поддержке процесса освоения новых технологий и формировании гибкой системы переквалификации кадров.
      Развитие научного потенциала должно быть направлено на максимальное приближение прикладной науки к производству, к бизнесу.
      Нужно создать соответствующие предпосылки для привлечения лидирующих академических институтов и центров в Казахстан. Для этого нам нужно использовать инструменты типа "инкубационных проектов" для совместного развития в Казахстане филиалов международных учебных заведений.
      Считаю, что в целях стимулирования развития «инкубационных проектов» Правительству надо решить ряд организационных вопросов, в том числе, бесплатного предоставления земельных участков для развития научных центров как это было сделано, к примеру, в Индии; предоставления первоначального стартового капитала, создания необходимой базовой инфраструктуры и ряд других. 

1.8. Развитие современной и конкурентоспособной
транспортно-коммуникационной инфраструктуры

      Основной задачей транспортно-коммуникационного комплекса Казахстана остается интеграция в евразийскую транспортную систему. Развитие транспортно- коммуникационного комплекса должно в полной мере обеспечить использование преимуществ геостратегического расположения страны, являющейся транзитным мостом между Европой и Азией.
      Следует развивать конкретные договоренности с соседями для введения эффективных процедур по организации быстрого прохождения грузов.
      Все эти и другие задачи должны найти отражение в ходе разработки и реализации Транспортной Стратегии Республики Казахстан до 2015 года.
      При решении этих вопросов мы должны уделить особое внимание механизмам обеспечения государственно-частного партнерства. 

1.9. Реализация открытой политики
использования природных ресурсов

      Мы инициировали, и будем проводить и дальше открытую политику использования природных ресурсов, обеспечения прозрачных и стабильных условий сотрудничества с транснациональными компаниями и нашими главными региональными соседями. Это укрепит репутацию Казахстана как перспективного и надежного международного партнера, который вносит свой конкретный вклад в обеспечение энергетической безопасности.
      Наше внимание должно быть сосредоточено сейчас на диверсификации и обеспечении устойчивых каналов поставок энергоресурсов Казахстана на мировые рынки, а также на опережающем развитии отраслей глубокой переработки, непосредственно связанных с нефтегазовым комплексом. 

1.10. Развитие Алматы как крупного
регионального центра финансовой и деловой активности

      Динамичное развитие Алматы в качестве главного финансового центра Центрально-азиатского региона должно быть сфокусировано на создании благоприятных условий и возможностей для крупных финансовых организаций Казахстана стать основными "подрядчиками" в сфере предоставления займов, страховых и финансовых услуг для крупных региональных бизнес-проектов.
      Для обеспечения эффективной работы Финансового центра необходимо создать и соответствующую инфраструктуру, прежде всего, телекоммуникации. Очевидно также, что требуется привлечение менеджеров, имеющих отличную деловую репутацию и опыт работы по созданию таких центров и свободных зон за рубежом.
      Следует обратить особое внимание и на развитие рынка сопутствующих услуг в "свободных" финансово-экономических зонах. 

1.11. Практическая реализация  

      В целях практической реализации Первого Приоритета поручаю Правительству:
      - В 2006 году провести анализ и корректировку действующей нормативной правовой базы. Разработать новую редакцию Закона Республики Казахстан "О конкуренции и ограничении монополистической деятельности", законы«"О концессиях" и "О региональном финансовом центре города Алматы".
      - Провести реформу налогового и таможенного администрирования, переориентацию государственной помощи отечественным производителям, привести внутренние стандарты технического регулирования в соответствие с международными стандартами ВТО, продолжить реформирование рынка финансовых услуг.
      - Разработать и реализовать в рамках вступления в ВТО специальную экономическую "программу адаптации", которая позволит поддержать некоторые отрасли нашей экономики в переходный период, особенно сельское хозяйство, развивая переработку сырья.
      - Продолжить сфокусированные исследования во всех секторах мировых рынков, где Казахстан может быть конкурентоспособным поставщиком, и с учетом этого сформировать конкретную и адресную программу поддержки международной конкурентоспособности национальных товаров и услуг.
      - Совместно с институтами развития и ведущими казахстанскими компаниями сформировать перечень целевых среднесрочных и долгосрочных проектов. Проработать вопросы индустриальных зон, в частности, в Астане, специальных экономических зон, транспортно-логистических центров. Особое внимание должно быть уделено развитию Центра приграничного сотрудничества с Китаем "Хоргос".
      - Для координации действий государственных институтов развития сформировать  Управляющую компанию , в которую войдут все институты развития.
      - Утвердить в этом году Транспортную Стратегию Республики Казахстан до 2015 года, обеспечив эффективное сотрудничество с бизнесом по развитию инфраструктуры на основе государственно-частного партнерства. Создать, по крайней мере, 2-3 авиационных хаба для обеспечения качественных перевозок Европа - Азия. Для обеспечения качественного обслуживания авиационных перевозок создать в г. Астана сервисный центр. 

2. Второй приоритет:
 
Дальнейшая модернизация
и диверсификация экономики Казахстана
как фундамент устойчивого экономического роста 

      Для поддержания устойчивого и динамичного роста экономики страны государство обязано стимулировать спрос на продукты и услуги высокого качества, используя инструменты фискальной, денежно-кредитной политики, государственного регулирования эффективного перераспределения основных факторов производства.
      В конкретном плане в целях дальнейшей модернизации и диверсификации экономики Казахстана считаю необходимым сконцентрировать внимание на следующих направлениях. 

2.1. Денежно-кредитная политика.  

      Основной целью денежно-кредитной политики является обеспечение сдерживания инфляции. Национальный Банк и Правительство несут ответственность за достижение этой цели. Для этого они наделены всеми необходимыми полномочиями и инструментами.
      Другая задача денежно-кредитной политики - обеспечение стабильности финансового рынка, поддержание необходимой гибкости реального обменного курса для снижения отрицательных последствий роста инфляции и, одновременно, стимулирования экономического роста.
      Важную роль в этой связи призван сыграть Национальный фонд. Полагаю, что Правительство обеспечит прозрачное и эффективное формирование и использование средств Фонда. 

2.2.Фискальная дисциплина и 
эффективная налоговая политика  

      Реформирование налоговой и таможенной политики должно стать важным инструментом всей политики экономической модернизации.
      Важно использовать гибкую налоговую и бюджетную политику в целях стимулирования диверсификации и развития новых отраслей нашей экономики, привлечения в эти сферы иностранного капитала и ноу-хау.
      Считаю необходимым в целях развития и расширения производства снизить ставку налога на добавленную стоимость.
      Для проверки налоговых поступлений от крупнейших налогоплательщиков рассмотреть создание специализированного отдела в Налоговом комитете Министерства финансов. Он должен привлечь для проверки международные аудиторские фирмы, у которых отсутствует конфликт интересов.
      Необходимо соблюдать жесткую бюджетную и налоговую дисциплину. 

2.3. Повышение уровня эффективности и экономической отдачи топливно-энергетического и добывающего секторов экономики  

      Осваивать новые ниши внутреннего и мирового рынка нам предстоит за счет развития глубокой переработки в нефтяной, газовой и других отраслях добывающей промышленности.
      Каждое нефтегазовое месторождение должно рассматриваться как целостный анклав развития предпринимательства: от сферы современных бытовых услуг и до самого передового инженерного и программного обеспечения.
      По отношению к потребителям Казахстан должен иметь репутацию надежного поставщика.
      Расчитываю, что в течение этого года Правительство приступит к практической реализации комплексного Генерального плана развития нефтехимического производства в Казахстане на ближайшие десять лет. 

2.4. Эффективное управление государственными активами

      Правительству необходимо создать прозрачную и ясную систему управления активами государства. Следует провести инвентаризацию государственной собственности и создать единую базу данных для всей страны. Должны применяться единые критерии при принятии решений о реабилитации или банкротстве. Банкротство должно быть последним шагом при невозможности восстановить деятельность убыточных государственных предприятий.
      Необходимо прекратить практику привлечения одних и тех же конкурсных управляющих, предпочитающих банкротство как наиболее выгодный для себя способ управления госимуществом и создать максимум конкуренции в этой области. При необходимости - нанимать международные компании для управления наиболее крупными активами государства. 

2.5.Повышение эффективности экономических
взаимоотношений между государством и частным сектором
на основе рыночных принципов

      Мы должны оптимизировать государственное участие в экономике за счет административной реформы.
      Новая экономика требует новых управленческих решений, которые способны принимать только современно мыслящие и ориентированные на конечный результат государственные менеджеры.
      Для развития контрактных отношений в обществе и укрепления института частной собственности необходимы дополнительные законодательные и административные меры, а также развитие системы независимого рассмотрения споров и арбитражных процедур.
      Экономическая, административная и даже уголовная ответственность за неисполнение контрактных обязательств - должна распространяться как на представителей органов власти, так и на всех других агентов экономической жизни.
      Нам очень важно иметь адекватное законодательство по защите прав миноритарных акционеров и учредителей. Следует также, предусмотреть предоставление законодательных гарантий против ренационализации.
      Специальный акцент хочу сделать на необходимости скорейшего внедрения системы "электронного правительства". Это повысит эффективность деятельности государственных органов, приведет к снижению коррупции и административных барьеров. 

2.6. Реализация широкомасштабной государственной
поддержки предпринимательства, расширение и укрепление
позиций малого и среднего бизнеса

      Фонд развития малого предпринимательства должен стать реальным источником финансовых ресурсов и экспертизы для различных слоев населения, желающих реализовать предпринимательский потенциал и инициативу. Необходимо расширить представительскую сеть Фонда, усилить работу в регионах, направленную на поддержку предпринимательства.
      Надо также разрушить "скрытые" монополии, существующие в металлургии, в банковской сфере, в страховании, в химической промышленности и в других отраслях. Это нужно сделать через реформу антимонопольного законодательства, а также через создание привлекательных и прозрачных условий для вхождения в эти секторы экономики новых компаний - как отечественных, так и иностранных, то есть через повышение конкуренции в этих секторах.
      Необходимо пресекать попытки бюрократии установить контроль над производственными активами. 

2.7. Создание региональных "локомотивов"
экономического развития за счет формирования региональных
корпораций социального развития и предпринимательства 

      Социально-предпринимательские корпорации (СПК) - это устойчивые бизнес-структуры, осуществляющие свою деятельность с целью получения прибыли от производства и продажи товаров и услуг. Основным отличием СПК от коммерческих корпораций является то, что полученная прибыль реинвестируется для реализации социальных, экономических или культурных целей населения того региона, в интересах которого СПК создавались.
      В Казахстане можно сформировать СПК в разных регионах, передав им при этом коммунальную собственность, землю, нерентабельные, но работающие предприятия, которые можно использовать для создания нового бизнеса.
      Каждая СПК должна стать своего рода региональным институтом развития и может представлять собой холдинговую компанию, управляющую государственными активами в соответствующем регионе страны.
      В дальнейшем, по мере накопления управленческого опыта и повышения уровня капитализации СПК, речь может идти о расширении и диверсификации их "сферы ответственности", включая выход на региональные и международные рынки.
      Деятельность этих корпораций будет направлена на привлечение новых проектов, развитие малого и среднего бизнеса, усилении кооперации.
      В результате СПК превратятся в крупных работодателей и локомотивы» развития страны, не обременяя при этом государство увеличением числа государственных служащих. 

2.8. Территориальное развитие, соответствующее
потребностям сбалансированного развития экономики

      Сегодня нужна новая, современная  стратегия территориального развития , направленная на активизацию экономической деятельности в развитых региональных центрах, способных стать "локомотивами" экономической модернизации страны в целом, а также формирование эффективной экономической специализации регионов. Все это должно найти отражение в Стратегии территориального развития Казахстана до 2015 года. 

2.9. Развитие Астаны как города, соответствующего
современным мировым стандартам, как одного из крупных
центров международного взаимодействия в Евразии

      За короткое время Астана уже стала современным крупнейшим быстрорастущим городом страны. Ей по силам стать образцовой столицей на евразийском пространстве, и служить основой для обеспечения устойчивого развития страны.
      Для этого мы должны реализовать несколько масштабных проектов.
      Создать на левобережье Астаны современный, инновационный и динамичный кластер медицинских услуг на базе нового центра, объединяющего основные направления современной медицины.
      Для формирования уникальной академической среды в нашей столице необходимо создать престижный университет международного уровня.
      Кроме того, нужно обеспечить развитие индустриальной зоны, в которой сконцентрируются производства отрасли строительных материалов, мебельной, пищевой промышленности и другие конкурентоспособные направления.
      Каждый застройщик должен будет потратить часть своего капитала на развитие социальной сферы города. Это является важным фактором привлечения бизнеса и населения в процесс развития города.
      Надо уделить ключевое внимание обновлению имиджа города как привлекательного места для мирового бизнеса, делового туризма, проведения научных и культурных мероприятий международного значения.
      В перспективе развитие города должно трансформироваться в формирование сетевой "зоны роста" с вовлечением в нее городов Темиртау, Карагандинской агломерации и Щучинско-Боровской курортной зоны. 

2.10. Практическая реализация

      В целях практической реализации Второго Приоритета поручаю Правительству:
      Завершить разработку подзаконных актов к закону "О валютном регулировании", упростив порядок осуществления валютных операций.
      - С 2007 года снизить ставку налога на добавленную стоимость на 1 %, а с 2008-2009 годов - еще на 1-2 %.
      - С 2008 года снизить социальный налог в среднем на 30 %, что должно стать стимулом для работодателей к повышению заработной платы работников;
      - С 2007 года ввести фиксированную ставку подоходного налога для всех физических лиц в 10 %. С целью сохранения уровня доходов низкооплачиваемой категории работников, предлагаю исключать из их облагаемого дохода минимальный размер заработной платы, вместо месячного расчетного показателя.
      - С 1 января 2007 года ввести уменьшенную единую ставку налогообложения для субъектов малого бизнеса.
      - В течение шести месяцев выработать конкретные предложения по созданию Специального отдела налоговой службы, о котором говорилось выше.
      - В 2006 году начать активную реализацию комплексного Генерального плана развития нефтехимического производства на ближайшие десять лет.
      - Составить Единый реестр государственной собственности, определив четкие цели ее использования и критерии эффективности.
      - В течение 2006 года разработать и представить на обсуждение комплекс дополнительных мер, направленных на повышение ответственности за исполнение контрактных обязательств.
      - Национальному банку и Агентству по надзору и регулированию за финансовыми рынками и финансовыми организациями разработать Закон о защите прав инвесторов, акционеров и учредителей, владеющих малыми долями в уставном капитале компаний.
      - Ускорить реализацию проекта "электронного правительства" . Для этого в этом году следует принять Закон "О Национальных реестрах идентификационных номеров" и внести необходимые изменения и дополнения в Закон "Об информатизации". В практической реализации это выразится в том, что каждый гражданин станет обладателем универсального персонального кода, вместо множества требуемых сейчас: РНН, СИК, номер паспорта и так далее.
      - В течение шести месяцев внести предложения по совершенствованию антимонопольного законодательства и защите конкуренции.
      - В 2006 году завершить разработку Стратегии территориального развития Казахстана до 2015 года.
      - В течение трех месяцев разработать концепцию создания социально-предпринимательских корпораций, и к сентябрю 2006 года создать СПК в конкретных регионах.
      - В 2006 году начать реализацию Стратегического плана развития города Астана до 2030 года и Государственной программы социально-экономического развития города Астана на 2006-2010 годы.
      - В течение шести месяцев внести изменения в законодательство, касающееся деятельности государственной холдинговой компании "Самрук" и разработать программу выведения ценных бумаг национальных компаний на фондовый рынок. 

3. Третий приоритет: 
 
Современная социальная политика,
защищающая наиболее "уязвимые" слои населения,
и поддерживающая развитие экономики

      К числу наиболее приоритетных направлений дальнейшей модернизации социальной сферы относятся следующие.

       3.1. Поддержка наиболее "уязвимых" слоев населения

      Государство, как и прежде, не будет жалеть средств на поддержку социально "уязвимых" слоев населения.
      Считаю возможным и необходимым повышение уровня государственной поддержки участников региональных военных конфликтов и некоторых других категорий населения.
      Должен быть наведен порядок и устранены возникшие перекосы выплат пенсий пенсионерам силовых структур.
      Настало время для участия частного сектора в обеспечении системы социальных услуг, особенно на получение образования и новой специальности, а также усиления ответственности бизнеса за социальную стабильность. 

3.2. Переориентирование системы социальной поддержки
в соответствии с условиями рыночной экономики

      Самой действенной социальной политикой была и остается политика устойчивой занятости.
      Считаю, что государство обязано взять на себя полную ответственность за поддержку лишь тех членов общества, которые действительно нуждаются в этой помощи.
      В этой связи политика социальной помощи должна сосредоточиться в рамках, определяемых не "нуждами социальных слоев", а "подготовкой работоспособных граждан для входа в пул работающих". Государственная система поддержки граждан должна быть выстроена таким образом, чтобы стимулировать их к переобучению и получению новой профессии.
      В ходе проведения моего Прямого эфира с казахстанцами в августе прошлого года поступило очень много предложений по выплате пенсий и социальных выплат месяц в месяц. Этот вопрос будем решать.
      В целях расширения сферы социального обслуживания, объема социальных услуг и повышения их качества предстоит разработать и законодательно утвердить перечень гарантированных и дополнительных социальных услуг и внести изменения в порядок их предоставления.
      Предстоит внедрить государственные стандарты социального обслуживания, ввести обязательное лицензирование деятельности организаций, занимающихся социальным обслуживанием, и аккредитацию их работников. 

3.3. Вопросы жилищного строительства и
развития рынка недвижимости

      У нас уже третий год реализуется жилищная программа. За это время мы смогли в полной мере оценить ее достоинства.
      Только за 2005 год по всем источникам финансирования введено свыше 5 миллионов квадратных метров жилья, при предусмотренных программой трех миллионах, что в 1,8 раза больше уровня 2004 года.
      Надо очень тщательно изучить успехи и недостатки в этой работе и скорректировать жилищную программу.
      Необходимо создать стимулы для широкомасштабного развития индивидуального жилищного строительства.
      Следует дальше развивать систему жилищных строительных сбережений для граждан, доходы которых не позволяют приобрести жилье по системе ипотечного кредитования.
      В стране нужно развивать рынок арендного жилья, в соответствии с мировыми стандартами, и сделать его прозрачным для государства и интересным для бизнеса. 

3.4. Переход на современные принципы
и стандарты в организации сферы здравоохранения

      Реализация с 2005 года Государственной программы развития и реформирования здравоохранения доказала в целом правильность и эффективность выбранных стратегических направлений развития отрасли.
      Вместе с тем, с учетом новых задач, считаю необходимым уже в этом году завершить работу по реализации пакета законодательных и административных реформ в отрасли с учетом перехода на международные стандарты.
      Необходимо привлечение лидирующих иностранных компаний для создания и управления в Казахстане современными клиниками на самом высоком уровне.
      Должны быть осуществлены новые подходы к оплате труда медицинских работников в зависимости от конечного результата труда, с учетом его качества, объема и сложности оказываемой медицинской помощи, а также уровня квалификации. 

3.5. Обеспечение охраны окружающей среды
и экологической безопасности в соответствии
с международными стандартами

      В 2006 году должен быть принят Экологический Кодекс, направленный на гармонизацию нашего экологического законодательства с передовыми международными актами, переход на новые стандарты, совершенствование системы государственного контроля.
      В целом, к 2010 году мы должны создать основные экологические стандарты устойчивого развития общества. 

3.6. Внедрение международных стандартов
социальной ответственности бизнеса

      Казахстанский бизнес уже прочно стоит на ногах, начинает осознавать свою социальную ответственность и выстраивать свою деятельность в соответствии с ней. Пример в этом подают наши национальные компании и крупные инвесторы, выделяя средства на благотворительность, проекты в образовании, здравоохранении, спорте и культуре, оказывая реальную поддержку социально незащищенным гражданам.
      Для бизнес-среды такая практика должна стать нормой, так, как это происходит в развитых странах.
      К примеру, совместная деятельность бизнеса и образовательной системы в области подготовки квалифицированных кадров для экономики выгодна как самим компаниям, так и интересам страны в целом.
      Очевидно, что здесь требуется как серьезная разъяснительная работа, так и программа поддержки инициатив бизнеса.
      Полагаю, нам пора разработать общепринятые правила социальной отчетности бизнеса и повысить его социальную ответственность в решении общенациональных задач, опираясь на лучший международный опыт в этой области.
      Стандарты социальной ответственности бизнеса определены в Глобальном договоре ООН. 

3.7. Создание эффективной системы 
развития трудовых ресурсов

      Нам нужна современная концепция миграционной политики.
      Сложившаяся в Казахстане благоприятная социально-экономическая ситуация создает условия для притока иностранной рабочей силы.
      Правительству с учетом опыта других стран нужно проработать механизм проведения разовой акции по легализации незаконных трудовых мигрантов, осуществляющих трудовую деятельность на территории республики путем их регистрации в органах внутренних дел и других соответствующих ведомствах.
      Кроме того, нам нужно выработать механизмы привлечения в Казахстан высококвалифицированных и профессиональных работников, которые могли бы работать в нашей республике на постоянной основе.
      При этом мы не должны забывать о воспитании и повышении квалификации и профессионализма наших отечественных работников.
      Наше внимание должно быть в большей степени уделено созданию условий по предварительной подготовке в специальных центрах, адаптации и интеграции оралманов в наше общество. Если обучить их профессии, языку, как принято в других странах, они быстрее привыкнут к новым условиям. 

3.8. Практическая реализация

      Для решения вышеперечисленных вопросов социальной защиты населения поручаю Правительству:
      - с 2007 года повысить заработную плату работников бюджетной сферы в среднем на 30 процентов;
      - с 1 июля 2006 года размеры специальных государственных пособий увеличить:
      - лицам, приравненным к участникам войны в 2,4 раза ( c 2 472 тенге до 5 974 тенге );
      - лицам, приравненным к инвалидам войны в 1,2 раза ( с 5 871 тенге до 7 313 тенге );
      - вдовам воинов, погибших в период Великой Отечественной войны в 1,6 раза ( с 2 781 тенге до 4 326 тенге );
      - семьям, погибших (умерших) военнослужащих в полтора раза ( с 2 884 тенге до 4 429 тенге );
      - женам, мужьям умерших инвалидов войны в 2,7 раза ( с 927 тенге до 2 472 тенге );
      - лицам, награжденным орденами и медалями бывшего Союза ССР за самоотверженный труд в годы Великой Отечественной войны, а также лицам, проработавшим (прослужившим) не менее шести месяцев в тылу в два раза ( с 1030 тенге до 2 060 тенге );
      - лицам из числа участников ликвидации последствий катастрофы на Чернобыльской АЭС в 1988-89 годах в четыре раза ( с 515 тенге до 2 060 тенге ).
      - С 1 июля текущего года провести разовое дифференцированное повышение размеров пенсий для пенсионеров силовых структур.
      Кроме того, я поручаю Правительству провести еще ряд мероприятий для улучшения социальной системы в нашей республике:
      - С 2007 года перейти к осуществлению пенсионных и социальных выплат за текущий месяц, выделив на эти цели порядка 30 миллиардов тенге.
      - В 2007 году разработать проект Кодекса о здоровье народа и системе здравоохранения.
      - Разработать Программу по обучению и профессиональной подготовке квалифицированных национальных кадров по рабочим специальностям через систему профессионально-технических и высших образовательных заведений.
      В программе должен быть задействован потенциал иностранных компаний, работающих в Казахстане, частного бизнеса, путем создания для них стимулов и механизмов для участия в системе профессионально-технического образования.
      - В 2006 году необходимо принять Трудовой кодекс , концепция которого соответствует всем международным стандартам, требованиям Международной организации труда и Всемирной торговой организации.
      - Правительству в 2006 году разработать объективные критерии включения в квоту иммиграции оралманов с учетом их образования и квалификации.
 
            Дорогие казахстанцы! Повышая наше экономическое благосостояние, мы не должны забывать о людях, которые в разное время при разных обстоятельствах, пожертвовали своей жизнью и здоровьем, когда это было нужно для родной им страны, мы не должны забывать об их семьях и близких.
      И Казахстан никогда не забывает о своей социальной ответственности перед ними. С 2002 года ежегодные расходы республиканского бюджета на оказание социальной помощи и социального обеспечения, включая расходы, запланированные на 2006 год, выросли со 160 миллиардов тенге до более 362 миллиардов тенге, то есть больше чем в два раза.
      Как вы видите, по мере роста возможностей, государство будет продолжать увеличивать размеры оказываемой им помощи. 

4. Четвертый приоритет: 
 
Развитие современного образования,
непрерывное повышение квалификации
и переквалификации кадров и дальнейшее процветание
культуры народа Казахстана 

4.1. Развитие системы современного образования
и подготовки квалифицированных кадров

      Реформа образования - это один из важнейших инструментов, позволяющих обеспечить реальную конкурентоспособность Казахстана.
      Нам нужна современная система образования, соответствующая потребностям экономической и общественной модернизации.
      Поэтому в рамках перехода на двенадцатилетнее обучение нельзя исключать десятилетнее среднее образование для желающих выбрать в дальнейшем обучение в заведениях технического и профессионального образования. Необходимо создать условия для получения образования на протяжении всей жизни человека.
      Для тех, кто желает получить высшее образование должны быть выработаны предложения по 12-летнему обучению.
      В сфере высшего образования должна быть проведена оптимизация сети ВУЗов с уделением особого внимания на развитие технического образования. Для подготовки современных государственных менеджеров на базе Академии государственного управления должна быть создана с участием зарубежных партнеров национальная управленческая школа, отвечающая самым высоким международным стандартам.
      В целях стимулирования развития системы образования необходимо укреплять партнерство между частным сектором и государством, совершенствовать систему государственно-частного образовательного кредитования.
      Cледует подумать о дифференциации стоимости государственных грантов в зависимости от статуса ВУЗа и специальности. 

4.2. Укрепление роли культуры в процессе
становления государственности страны на основе
многонациональности и многоконфессиональности Казахстана

      Сейчас настала пора оптимизации государственно-частного участия в развитии сферы культуры, то есть в создании условий, при которых наши таланты могут иметь достойный уровень жизни за счет своей творческой деятельности. Это и государственная поддержка при проведении крупных международных аукционов искусства в стране, поддержка талантливых музыкантов и исполнителей и создание, к примеру, частной компании с минимальным государственным участием по страхованию и перевозке выставок искусства и тому подобные меры.
      Занятость в сфере культуры - огромный источник гибкого местного спроса, незамедлительно отражающийся на благосостоянии нашего населения. 

5. Пятый приоритет: 
 
Дальнейшее развитие демократии
и модернизация политической системы 

      Как вы знаете, в течение прошлого года в стране было развернуто обсуждение Общенациональной программы демократических реформ. Национальная комиссия по вопросам демократизации и гражданского общества обобщила итоги состоявшихся дискуссий.
      Мы продолжим масштабные политические реформы в стране, направленные на повышение эффективности политической системы и государственного устройства Казахстана.
      Необходимо гармонично учитывать как общие закономерности построения демократических и процветающих государств, так и важные культурно-исторические черты и традиции нашего общества.
      Единение, которое продемонстрировали казахстанцы, выбирая Главу государства в декабре прошлого года, не оставляет сомнений в консолидации нашего общества. Наши граждане четко понимают, что это необходимое условие стабильного развития страны. Мы впервые в ходе предвыборной кампании столкнулись с таким феноменом как обеспокоенность казахстанцев, а в отдельных случаях, и просто страх из-за возможной дестабилизации в стране, тем более, что кое-кто, видимо, на это и рассчитывал.
      И мы помним, как облегченно вздохнули наши граждане после выборов.
      Мы должны признать, что отсутствие глубоких традиций демократической культуры, восприятие свободы как вседозволенности вполне способны дестабилизировать страну, перечеркнуть все наши планы на будущее и отбросить нас далеко назад. Это урок, который мы извлекли из состоявшейся президентской гонки.
      Одна из причин наших заблуждений в том, что либерализм власти, воспринимается упрощенно, как ее слабость и неспособность наложить вето на те или иные "шалости"» и "капризы" своевольных честолюбцев. Нам надо избавляться от иллюзий и заблуждений.
      Поэтому без оглядки на критику внутри страны и извне, мы должны наряду с развитием демократических традиций предусмотреть достаточно жесткую систему их защиты. Надо, наконец, осуществлять суровый спрос за нарушение законов, должны быть определены меры ответственности за клевету, подкуп, насилие, и, если нужно, пересмотрены соответствующие законы.
      Обеспечение исполнения гражданами Конституции и законов страны - обязанность правоохранительных органов. Для них не должен возникать вопрос: "А что скажут где-то и кто-то?", а есть четкое правило: "нарушил закон - несешь ответственность согласно его статьям". Иначе мы повторим советское "закон-дышло".
      Кто из руководителей правоохранительных органов не исполняет это правило, тот не может оставаться в должности. По-другому мы не построим правовое государство и демократическое общество.
      Мы должны поставить жесткий заслон распространению религиозного экстремизма.
      Мы должны активно привлекать НПО на развитие социальной сферы, для контроля исполнения программ развития страны. В то же время, мы не должны допускать их деятельность, не предусмотренную законом.
      Ассамблея народов Казахстана вот уже более 10 лет превосходно решает задачи единения многонационального народа Казахстана. Я не помню случая за это время, чтобы, принимая важное для страны и народа решение, мы бы обошли вниманием Ассамблею или не приняли бы в расчет ее позицию. Полагаю, что роль этого общественного института надо повышать. Все эти вопросы предстоит рассмотреть Госкомиссии по вопросам демократизации. 

6. Шестой приоритет: 
 
Реализация Cтратегии национальной безопасности,
адекватной современным угрозам и вызовам 

      К числу наиболее приоритетных направлений дальнейшего укрепления национальной безопасности нашей страны относятся следующие. 

6.1. Новая Стратегия национальной безопасности 
на 2006-2010 годы

      Укрепление государственности, национального суверенитета и целостности Казахстана должно осуществляться на основе новой военной доктрины. Она должна предусматривать создание профессиональной армии, способной осуществлять быстрое развертывание сил и средств, соответствовать самым высоким международным стандартам.
      Вооруженные силы Казахстана должны быть обеспечены современными военно-техническими средствами, они оправданно рассчитывают на высокие оборонные технологии, соответствующие угрозам, специфическим для Казахстана и новой международной ситуации.
      Следует подробно рассчитать необходимые средства и учесть их в военной доктрине и для решения поставленных задач объем расходов государственного бюджета на оборону надо увеличить. 

6.2. Политика, направленная на противодействие
религиозному экстремизму и борьбу с международным
терроризмом и наркоторговлей

      Укрепление и расширение международного сотрудничества в борьбе с терроризмом, организованной преступностью, незаконным распространением оружия, наркоторговлей и другими подобными угрозами предполагает активное участие Казахстана в разработке и практической реализации соответствующих международных договоров и соглашений. Мы должны укреплять сотрудничество государств центрально-азиатского региона для противостояния этим вызовам современности, в том числе, участвуя в проведении совместных учений в рамках ОДКБ и ШОС, а также совместных с НАТО антитеррористических инициатив и операций. 

6.3. Последовательная реализация комплексной
общенациональной программы по борьбе с коррупцией
как угрозой национальной безопасности и общественной стабильности

      Мы постоянно работаем по борьбе с коррупцией и улучшаем ситуацию, но непрозрачность денежных потоков некоторых финансово-промышленных групп и их незаконное обогащение за счет сокрытия прибыли, вывод финансов и имущества в зарубежье, уклонение от налогов, а также теневая экономика становятся серьезными ограничителями нашего развития. Именно их представители сотрясают воздух призывами о борьбе с коррупцией. В то же время именно здесь кроются основные потери бюджета. Пора перейти от слов к действию.
      Необходимо внести изменения и дополнения в законодательство, обеспечивающие прозрачность деятельности и финансовых потоков национальных компаний и государственных предприятий, а также крупных частных компаний. Это обеспечение прозрачности процесса приватизации, принятия решений в области налоговой политики, недропользования и земельных отношений.
      Думаю, настало время по-настоящему ответственно и взвешенно рассмотреть проблему амнистии капиталов и имущества, выведенных из легального оборота. Этот процесс, проведенный открыто, может стать одним из важных элементов построения прозрачной экономики Казахстана. Разумеется, говоря о необходимости проработки вопроса об амнистии капитала, я не имею в виду те доходы, которые были получены в результате преступной деятельности, такой как наркоторговля, бандитизм, незаконная торговля оружием и т.п.
      Хочу специально подчеркнуть, что амнистия капиталов и имущества не может быть бесплатной. Активы, выведенные из легального оборота или вывезенные за рубеж, не облагались налогами и не пополняли бюджет государства. Эти долги должны быть компенсированы через специальный налог в 10% от стоимости легализуемых активов, который поступит в бюджет страны. Это небольшая цена за те доходы, которые получены в результате вывода капиталов из легального оборота.
      Этим государство предлагает заплатить небольшой налог в развитие своей страны, получив тем самым право в виде специального документа на законное владение своими активами, стать честным и жить спокойно.
      Мы не будем заставлять возвращать активы в Казахстан, если с них будет уплачен налог в 10%. Понятно, что активы не просто спрятаны, они работают на своего владельца, приносят ему доход. Поэтому напрашивается вопрос: "Почему, например, гражданин США, имея активы за пределами своей страны, платит налог от доходов, полученных за рубежом, а наши граждане этого не делают?".
      По международной практике должны платить.
      Если эти люди захотят вернуть деньги в Казахстан, чтобы они работали внутри страны, механизм амнистии должен предусмотреть и такую возможность.
      Многие прячут свою недвижимую собственность, компании. Эти активы выведены из оборота, их нельзя заложить. Легализация всей собственности выгодна гражданам и стране.
      Необходимо разработать простой и эффективный механизм, который будет гарантировать владельцам легализованных активов защиту от каких-либо преследований. Одну амнистию мы проводили. Положительный опыт у нас уже есть. Механизм должен быть понятен и доведен до каждого казахстанца и мирового сообщества.
      При этом все должны понимать, что после амнистии капиталов, будут проведены мероприятия по поиску выведенных ранее из легального оборота капиталов. Эта работа будет проводиться совместно с международными правоохранительными организациями. Тогда тем, кто не воспользовался предоставленной возможностью, обижаться не надо.
      Правительству нужно в течение первого полугодия этого года разработать и внести на обсуждение в Парламент соответствующий законопроект, в котором предусмотреть четкий механизм, учитывающий все возможные нюансы этого сложного вопроса.
      Администрации Президента и Правительству разработать и провести комплекс мероприятий по разъяснению целей, механизма и значения данной акции. 

7. Седьмой приоритет: 
 
Дальнейшая реализация
сбалансированного и ответственного внешнеполитического
курса, учитывающего интересы Казахстана
и динамику регионального и мирового развития 

      Наши приоритеты во внешней политике остаются неизменными. Казахстан всегда будет оставаться ответственным и надежным международным партнером. 

7.1. Развитие отношений стратегического
партнерства с Россией на основе широких интеграционных
процессов между нашими странами

      Казахстанско-российские отношения находятся на высоком уровне доверия и стратегического партнерства.
      Российский вектор - важнейший приоритет внешней политики Казахстана.
      Между Казахстаном и Россией не существует проблем, которые не были бы решены путем конструктивного диалога и учета взаимных интересов. Это касается как политических, так и экономических вопросов.
      Главные вопросы сегодня лежат в плоскости расширения торгово-экономического сотрудничества и развития региональной интеграции в рамках ЕврАзЭС, ЕЭП, ШОС. Важное место занимают вопросы укрепления безопасности. Во всех этих сферах Казахстан и Россия имеют схожие или близкие позиции. 

7.2. Укрепление взаимовыгодного сотрудничества с КНР  

      Мы продолжим релизацию двусторонних договоров с Китайской Народной Республикой по вопросам экономического и политического сотрудничества. Казахстан исходит из того, что альтернативы взаимовыгодным связям с этой динамично развивающейся страной не существует. Экономическое сотрудничество должно подкрепляться активным политическим диалогом по проблемам международной безопасности.
      Мы также намерены координировать политику по решению проблем миграции и региональной безопасности как в рамках ШОС, так и на основе конкретных двусторонних инициатив и договоренностей. 

7.3. Укрепление высокого уровня взаимоотношений с США  

      Между Казахстаном и США установлены отношения долгосрочного и стабильного партнерства, которые характеризуются широким спектром взаимодействия по вопросам обеспечения международной энергетической стабильности и безопасности, борьбы с терроризмом и религиозным экстремизмом, продолжения демократических преобразований.
      В повестке дня - дальнейшее развитие сотрудничества в экономической сфере, создание благоприятных условий для привлечения американских инвестиций и внедрения передовых технологий в Казахстане. 

7.4. Развитие сотрудничества с Европейским Союзом  

      Казахстан заинтересован в придании сотрудничеству с ЕС большей содержательности в области региональной и международной безопасности, экономики, социального и культурного развития. Мы должны создавать для наших европейских партнеров благоприятные условия для инвестиционной деятельности, реализации крупных международных проектов, привлечения в нашу страну передовых технологий и знаний.
      Целесообразно укреплять сотрудничество с ОБСЕ по решению проблем и вызовов современности, обеспечению мира и безопасности, обеспечению основных свобод человека. 

7.5. Сотрудничество с соседними государствами Средней Азии  

      Важно не снижать темпов интеграции в нашем регионе. Мы должны развивать всесторонние связи с соседними государствами Средней Азии, с которыми нас объединяют общая культура и история. Наше взаимодействие в торгово-экономической и культурно - гуманитарной сферах имеет самые благоприятные перспективы.
      Наши усилия должны быть направлены на их дальнейшее развитие. 

7.6. Развитие наших отношений со странами мусульманского мира

      Для нас является совершенно естественным активное участие в структурах международного сотрудничества и  культурного обмена со странами мусульманского мира . Мы также активно развиваем взаимовыгодные и взаимообогащающие двусторонние отношения с большинством исламских стран и стран Арабского Востока.
      В международном сообществе уже получила признание наша последовательная политика, направленная на обеспечение толерантности, межконфессионального и межкультурного согласия представителей всех национальностей, проживающих в нашей стране и представляющих единый народ Казахстана. Народ, который активно строит современное и конкурентоспособное светское государство.
      Именно поэтому я хочу еще раз подтвердить готовность Казахстана выполнять функции одного из центров межкультурного и межконфессионального диалога на международном уровне, тем более что мы уже располагаем подобным опытом.
      Думаю, что с рядом стран мусульманского мира, которые, как и мы, заинтересованы в расширении и углублении так называемого диалога цивилизаций, мы могли бы совместно выступить с рядом международных инициатив, направленных на сближение понимания между Востоком и Западом по ключевым проблемам современного мироустройства. 

Дорогие казахстанцы!
      Уважаемые депутаты и члены Правительства!
      Дамы и господа!        

      Прошло не так много времени с тех пор, как вы оказали мне высочайшую поддержку, вновь доверив свою судьбу и судьбу нашего Отечества.
      Мы с вами всегда, по большому счету, были единомышленниками, не давали повода усомниться друг в друге. Мои обещания никогда не оказывались пустыми, а ваша поддержка всегда была искренней, обнадеживающей и вдохновляющей на большие свершения.
      Сегодня я представил на ваше обсуждение Cтратегию, позволяющую Казахстану претендовать на место в сообществе конкурентоспособных и развитых государств, обозначив те задачи, которые нам предстоит решать.
      Когда народ един, живет в мире и благополучии, для него нет недостижимых высот.
      Мы это доказали самоотверженным трудом, своим единством во имя процветания родного Отечества.
      Надеюсь на вас. Как всегда, расчитываю на ваше понимание и поддержку в этих грандиозных по масштабам, начинаниях, и желаю успеха.
      Спасибо.
 

            Астана, 1 марта 2006 года.  

Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында

Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсултан Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы, Астана қ., 2006 жылғы 1 наурыз.

      Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсултан Назарбаевтың

      Қазақстан халқына Жолдауы

Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті
50 елдің қатарына кіру стратегиясы Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында

      Қымбатты қазақстандықтар!

      Құрметтi депутаттар және Үкiмет мүшелерi!

      Ханымдар мен мырзалар!

      Қазақстан бүгiнгi таңда әлеуметтiк-экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың жаңа кезеңiне қадам басқалы тұр.

      Мен өзiмiздiң әлемдiк рейтинг кестесiнің жоғары бөлiгiне ілiккен елдер тобының iшiнен орын алуымызға мүмкiндiк беретiн басты негiздер мыналар деп бiлемiн.

      Бiрiншiден, өркендi де өршiл дамып келе жатқан қоғамның iргетасы тек қана осы заманғы, бәсекеге қабiлеттi және бiр ғана шикiзат секторының шеңберiмен шектелiп қалмайтын ашық нарық экономикасы бола алады. Бұл - жеке меншiк институты мен келiсiм-шарттық қатынастарды құрметтеу мен қорғауға, қоғамның барлық мүшелерiнiң бастамашылығы мен iскерлiгiне негiзделген экономика.

      Екiншiден, бiз аға ұрпақты, ана мен баланы, жастарды қамқорлық пен iлтипатқа бөлейтiн әлеуметтiк бағдарланған қоғам, ел халқының барлық топтары тұрмысының жоғары сапасы мен алдыңғы қатарлы әлеуметтiк стандарттарын қамтамасыз ететiн қоғам құрудамыз.

      Үшiншiден, бiз еркiн, ашық әрi демократиялық қоғам орнатудамыз.

      Төртiншiден, бiз дәйектi түрде саяси тежемелiк пен тепе-теңдiктiң үйлестiрiлген жүйесiне негiзделген құқықтық мемлекет құрып, оны нығайта беремiз.

      Бесiншіден, бiз барлық дiндердің тең құқылығына кепiлдiк беремiз және Қазақстанда конфессияаралық келiсiмдi қамтамасыз етемiз. Бiз Исламның, басқа да әлемдiк және дәстүрлi дiндердiң озық үрдiстерiн құрметтеп әрi дамыта отырып, осы заманғы зайырлы мемлекет орнатамыз.

      Алтыншыдан, бiз қазақ халқының санғасырлық дәстүрiн, тілi мен мәдениетiн сақтап, түлете беремiз. Сонымен қатар ұлтаралық және мәдениетаралық келiсiмдi, бiртұтас Қазақстан халқының iлгерi дамуын қамтамасыз етемiз.

      Жетiншіден, бiз өз елiмiздi халықаралық қоғамдастықтың толық құқылы және жауапты мүшесi ретiнде қарастырамыз, ал мұның өзi бiздiң аса маңызды басымдықтарымыздың бiрi. Қазақстан мұнда геосаяси тұрақтылықты және өңiрдегi қауіпсiздiкті қамтамасыз ету жөнiнде маңызды мiндеттер атқарып отыр.

      Бүгiн, сiздерге, құрметтi қазақстандықтар, өзiмнiң жыл сайынғы Жолдауымды арнай отырып, мен Қазақстанның әлемнiң бәсекеге барынша қабiлеттi әрi серпiндi дамып келе жатқан мемлекеттерiнiң қатарына қарай қадам басуы жолындағы негiзгi басымдықтарды ұсынғым келедi.

1. Бірінші басымдық:
Қазақстанның әлемдiк экономикаға ойдағыдай кiрiгуi - елдiң
экономикалық дамуының сапалық серпiлiсiнiң негiзi

      Бiз Қазақстанның жаһандық экономикалық үрдiстерге сәйкес дамып келе жатқан ел болуын қалаймыз. Әлемдегi жасалған жаңа мен озық атаулыны бойына сiңiрген, дүниежүзiлiк шаруашылықтан шағын да болса өзiне лайық "орнын" иемденген, әрi жаңа экономикалық жағдайларға жылдам бейiмделуге қабiлеттi ел болуын қалаймыз.

      Бiз қатаң бәсекеге әзiр тұрып, оны өз мүддемiзге пайдалана білуiмiз керек. Қазақстан көп тарапты халықаралық экономикалық жобаларға белсене қатыса алады, қатысуға тиiс те, өйткенi олар бiздiң жаһандық экономикаға кiрiгуiмiзге жәрдемдеседi әрi сол арқылы бiздiң қолайлы экономикалық-географиялық жағдайымызға және қолымыздағы ресурстарымызға сүйенедi.

      Мемлекет өз тарапынан iскерлiк бастамашылықтың жолындағы заңнамалық, әкiмшілiк және бюрократиялық кедергілердi ысырып тастауға, жеке меншiк капиталдың келешегi үлкен кемел бастамаларына тiкелей қолдау көрсетуге мiндеттi.

      Қазақстанның экономикалық дамуындағы сапалық "серпiлiстi" әлемдiк экономикаға кiрiгудiң қажеттi шарты ретiнде пайымдай отырып, мен мынадай бағыттарға баса назар аудару керек деп санаймын.

      1.1. Халықаралық маңыздағы "серпiлiстiк" жобаларды iске

      асыру, индустрияны дамыту, әлемдiк рыноктың белгiлi бiр

      тауашаларында бәсекеге қабiлеттi бола алатын тауарлар мен

      қызметтердi өндiру

      Бiз түпкi өнiмдерiн экспортқа шығаруға бағдарланған өндiрiстердi, мұнай-газ, көлiк саласында және машина жасау мен металлургиядағы, химия мен агроөнеркәсiп кешенiндегi басқа да iшкi салаларда бiрлескен кәсiпорындар құруға және дамытуға арқа сүйеуiмiз керек. Алдымызда халықаралық ұйымдардың белсене қатысуымен биотехнологиялық орталықтар; өңiрлiк IТ-орталық ретiнде ақпараттық технологиялар паркiн дамыту мiндетi тұр.

      Үкiмет ұлттық тауарлар мен қызмет көрсетудiң бәсекеге қабiлеттiлiгiн қолдауға бағытталған нақты бағдарламалар қабылдауы қажет. Жеке меншiк бизнестi қолдаудың және оның тауарлары мен қызметiн әлемдiк рыноктарға жылжытатын мамандандырылған құрылымдар болуы шарт, мұндай ұйымдардың әлемдiк тәжiрибесiн зерделеп, оны елiмiздiң жағдайына бейiмдеуiмiз керек.

      1.2. Қазақстанның өңірлiк және халықаралық экономикалық

      бiрлестiктер мен ассоциацияларға қатысуы жолымен халықаралық

      экономикаға кiрiгуi

      Қазақстан көп тарапты халықаралық экономикалық жобаларға белсене қатыса алады және қатысуға тиiс, мұның өзi бiздiң жаһандық экономикаға кiрiгуiмiзге жәрдемдеседi әрi бiздiң экспорттаушыларымызға қолдау көрсетедi.

      Өңiрлiк серiктестiкке келгенде, бiз ЕурАзЭҚ шеңберiнде өзара тиiмдi ынтымақтастықты кеңейтуге және Бiртұтас Экономикалық кеңiстiктi қалыптастыруға одан әрi септесе беру ниетiндемiз.

      Сонымен қатар Бүкіл дүниежүзiлiк банк, Еуропа Қайта құру және даму банкi, Азия даму банкi және таяуда құрылған Еуразия даму банкiнiң жобаларына баса назар аудару керек.

      1.3. Қазақстанды экономикалық жаңарту мен халықаралық

      рыноктарда бәсекеге қабiлеттiлiгiн нығайтудың қосымша құралы

      ретiнде БСҰ-ға кiру

      Қазақстанның БСҰ-ға кiруi жолындағы келiссөз үдерiсi тоқтаусыз жүргiзiлiп жатыр. Республиканың сыртқы сауда режимiн реттейтiн заңдарының едәуiр бөлiгi қазiрдiң өзiнде БСҰ нормаларына сәйкес келтiрiлдi немесе Парламентте талқылану үстiнде.

      Елiмiздiң осы халықаралық экономикалық ұйымға енуi Қазақстанның дүниежүзiлiк рыноктағы бәсекеге қабiлеттiлiгiн нығайту үшiн кең мүмкiндiктер ашатынына сенiмдiмiн. Дегенмен осы мүмкiндiктердi ұтымды әрi тиiмдi пайдалана білу керек.

      Бiз әлi қолға алынбаған секторлардағы шетел инвесторларының құрылтайшылық қатысуы деңгейiндегi экономикалық тұрғыдан өзiн ақтамайтын шектеулердi алып тастауымыз керек.

      1.4. Экспорттық-импорттық кредиттеудi дамытуды мемлекеттiк

      қолдау

      Шикiзаттық емес тауарлардың экспорты мен жоғары технологиялық жабдықтардың импортын қолдау мен кредиттеу басымдыққа айналуға тиiс.

      Бүгiнгi күнi дайын өнiмдер экспортының көлемi жылына 2 миллиард АҚШ долларын құрап отыр. Шикiзаттық емес экспорт он жылға жуық осы деңгейде қалып келедi. Ендiгi жерде осы көлемдi үдемелi түрде ұлғайтатын уақыт жеттi.

      Бiз үздiк әлемдiк тәжiрибеге сүйенiп, шет елдердiң экспорт-импорт агенттiктерiмен ынтымақтастықты белсендi дамытуымыз керек.

      1.5. Қазақстанның жаңа технологияларды әзiрлейтiн және

      дамытатын халықаралық компаниялардың құрылтайшысы және

      акционерi ретiнде қатысуы

      Қазақстанға өзiнiң ғылыми әлеуетiне қоса жоғары технологиялардың халықаралық бизнесiне қатысатын және оған бастапқы құрылтайшылық деңгейiнде қатысу жөнiнде бастамашылық танытатын уақыт жеттi деп бiлемiн.

      Бұл жерде осы жұмыс үшiн жауап беретiн Инновациялық қордың атқаратын рөлi өте маңызды.

      Бiздiң осы орайда экономикалық дамудың барынша "серпiлiстi" бағыттарындағы озық технологиялық идеяларды игеру үшiн күллi дүние жүзiндегi жаңа немесе ендi қалыптаса бастаған жоғары технологиялық компаниялар акцияларының пакеттерiн сатып алатын басқа елдердiң өнегесiне ден қойғанымыз абзал.

      Осы арқылы бiз тиiстi авторлық құқық пен зияткерлiк меншiктiң иесi бола аламыз. Мұндай жобалар үшiн бiзге өзге елдердегi "құрметтi консулдар" институтын кеңiнен пайдалану керек.

      Yкiмет Қазақстанның халықаралық рыноктағы технологиялық бастамашылығы мәселесiн мұқият пысықтауы тиiс.

      1.6. Қазақстанда зиаткерлiк меншiк құқығымен және сауда

      маркасымен қорғалған тауарлар өндiрiсi үшiн қолайлы жағдайлар

      қалыптастыру

      Қазақстанның авторлық құқық пен сауда белгiсiн қорғаудың қатаң кепiлi ретiндегi беделiн нығайту бiзге экономиканың жаңа секторларын белсендi түрде дамытып, әртараптандыруға мүмкiндiк бередi.

      Қазақстанда алдамыш өнiмдерге төзбестiк көзқарас туғызуға бағытталған жариялы науқан жүзеге асырылуға тиiс, сонымен қатар зияткерлiк меншiк құқығын бұзу мен сауда белгілерiн қолдан жасаушылар үшiн әкiмшiлiк және қылмыстық қудалау шараларын қабылдау керек. Мұндай шаралардың жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өнiмдер шығарушылардың мақұлдауы мен қолдауына ие болатынына, Қазақстан экономикасына жаңа инвестициялар ағысын қамтамасыз етiп, оны әртараптандыруға кең мүмкiндiктер ашатынына сенiмдiмiн.

      1.7. Ең жоғары халықаралық стандарттарға сай келетiн

      академиялық орталықтар мен оқу орындарын құру

      Қазақстанда халықаралық ұйымдардың қатысуымен осы заманғы ғылыми орталықтар мен "технологиялық парктер" құру мен дамыту, жаңа технологияларды игеру үдерiсiне қолдау көрсету мен кадрлардың білігiн бағдарлаудың икемдi жүйесiн қалыптастыруымыз керек.

      Ғылыми әлеуеттi дамыту қолданбалы ғылымды өндiрiс пен бизнеске мейлiнше жақындатуға бағытталуға тиiс.

      Көш басында жүрген академиялық институттар мен орталықтарды Қазақстанға тарту үшiн тиiстi алғышарттар жасау қажет. Бұл үшiн бiзге Қазақстанда халықаралық оқу орындарын бiрлесе дамыту үшiн "инкубациялық жобалар" үлгiсiндегi құралдарды пайдалануымыз керек.

      "Инкубациялық жобаларды" дамытуды көтермелеу мақсатында Yкiмет, Үндiстанда жасалғандай, ғылыми орталықтарды дамыту үшiн жер телiмдерiн тегiн беру, бастапқы капитал бөлу, қажеттi негiздiк инфрақұрылымды жасақтау және басқа да бiрсыпыра шараларды ұйымдастыру мәселелерiн шешуге тиiс деп санаймын.

      1.8. Осы заманғы және бәсекеге қабiлеттi

      көлiк-коммуникациялық инфрақұрылымды дамыту

      Қазақстанның көлiк-коммуникация кешенiнiң басты мақсаты еуразиялық көлiк жүйесiне кiрiгу болып қала бередi. Көлiк-коммуникация кешенiн дамыту Еуропа мен Азия ортасындағы аралық көпiр болып отырған елiмiздiң геостратегиялық орналасуының артықшылықтарын пайдалануды толығымен қамтамасыз етуге тиiс.

      Жүктердiң тез өткiзiлуiн ұйымдастыру жөнiнде тиiмдi рәсiмдер енгiзу үшiн көршiлермен арадағы нақтылы уағдаластықтарды дамыту қажет.

      Осы және басқа да мiндеттердiң бәрi Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейiнгi Көлiк стратегиясын әзiрлеу мен iске асыру барысында ескерілуге тиiс.

      Бұл мәселелердi шешуде бiз мемлекеттiк-жеке меншiк серiктестiктi қамтамасыз ету тетiктерiне баса назар аударуға тиiспiз.

      1.9. Табиғат ресурстарын пайдаланудың ашық саясатын iске

      асыру

      Бiз табиғи ресурстарды пайдаланудың, трансұлттық компаниялармен және өңiрдегi басты көршiлерiмiзбен ынтымақтастықтың айқын әрi тұрақты шарттарын қамтамасыз етудің ашық саясатын жүргiзуге бастама көтердiк және оны одан әрi жүргiзе беретiн боламыз. Бұл Қазақстанның энергетикалық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге нақты үлес қосып отырған келешегi зор сенiмдi әрiптес ретiндегi беделiн нығайта түседi.

      Бiз қазiр Қазақстанның энергия ресурстарын әлемдiк рынокқа жеткiзудің арналарын әртараптандыру мен олардың тұрақтылығын қамтамасыз етуге, сондай-ақ мұнай-газ кешенiне тiкелей қатысты тереңдете өңдеу салаларының ең озық қарқынмен дамытылуына баса назар аударуымыз керек.

      1.10. Алматыны қаржы және iскерлiк белсендiлiктiң iрi

      өңiрлiк орталығы ретiнде дамыту

      Орталық Азия өңiрiнiң басты қаржы орталығы ретiнде Алматының серпiндi дамуы Қазақстанның iрi қаржы ұйымдарын өңiрлiк үлкен бизнес-жобаларға арналған займдар беру, сақтандыру мен қаржы қызметiн көрсету саласында негiзгi "мердiгерлерге" айналдыру үшiн қолайлы жағдайлар мен мүмкiндiктер туғызу мақсатына бағытталуға тиiс.

      Қаржы орталығының тиiмдi жұмысын қамтамасыз ету үшiн тиiстi инфрақұрылымдар, ең алдымен, телекоммуникациялар жасақтау қажет. Сонымен қатар iскерлiк қасиетiмен танылған әрi осындай орталықтар мен сырт жерлерде еркiн аймақтар құру жөнiндегi жұмыс тәжiрибесi мол мықты менеджерлер тарту қажеттiгi де анық.

      "Еркiн" қаржы-экономикалық аймақтарында iлеспе қызмет көрсету рыногын дамытуға да ерекше назар аудару керек.

      1.11. Нақты iске асыру

      Бiрiншi басымдықты нақты iске асыру мақсатында

      Үкiметке мына мiндеттердi тапсырамын:

      - 2006 жылы қолданылып жүрген нормативтiк-құқықтық базаға талдау жасап, ретке келтiретiн болсын. Қазақстан Республикасының "Бәсекелестiк және монополистiк қызметтi шектеу туралы" Заңының жаңа редакциясын, "Концессиялар туралы" және "Өңiрлiк қаржы орталығы - Алматы қаласы туралы" заңдарды әзiрлесiн.

      - Салықтық және кедендiк әкiмшілік жүргiзу реформасын iске асырсын, отандық өндiрушілерге мемлекеттiк көмек көрсетудi қайта бағдарласын, техникалық реттеудiң iшкi стандарттарын БСҰ-ның халықаралық стандарттарына сәйкес келтiрсiн, қаржылық қызмет рыногын реформалауды жалғастырсын.

      - БСҰ-ға кiру шеңберiнде бiздiң экономикамыздың кейбiр салаларын, әсiресе, шикiзатты өңдеудi дамыта отырып, ауыл шаруашылығын қолдауға мүмкiндiк беретiн арнаулы экономикалық "бейiмделу бағдарламасын" әзiрлеп, iске асыратын болсын.

      - Халықаралық рыноктың Қазақстан бәсекеге қабілеттi өнiм берушi бола алатын барлық секторларын ізерлей зерделеудi жалғастырсын және соны ескерiп, халықаралық бәсекеге қабiлеттi ұлттық тауарлар мен қызметтi қолдаудың нақтылы және нысаналы бағдарламасын жасайтын болсын.

      - Даму институттарымен және жетекшi қазақстандық компаниялармен бiрлесiп, мақсатты орта мерзiмдiк және ұзақ мерзiмдiк жобалар тiзбесiн түзетiн болсын. Индустриялық аймақтардың, атап айтқанда, Астанадағы аймақтың, арнаулы экономикалық аймақтардың, көлiк-логистикалық орталықтардың мәселелерiн пысықтасын. Қытаймен шекаралық ынтымақтастықтың "Қорғас" орталығын дамытуға ерекше назар аударылуға тиiс.

      - Мемлекеттiк даму институттарының iс-қимылын үйлестiру үшiн құрамына барлық даму институттары кiретiн Басқару компаниясын жасақтасын.

      - Биылғы жылы Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейiнгi Көлiк стратегиясы бекiтiлiп, онда мемлекет-жеке меншiк серiктестiгi негiзiнде инфрақұрылымды дамыту бойынша бизнеспен арадағы тиiмдi ынтымақтастық қамтамасыз етілсiн. Еуропа - Азия аралығында сапалы тасымалды қамтамасыз ету үшiн кем дегенде 2-3 авиациялық торап құрылсын. Әуе тасымалына сапалы қызмет көрсетiлуiн қамтамасыз ету үшiн Астана қаласында қызмет көрсету орталығы құрылсын.

2. Екiншi басымдық:
Қазақстан экономикасын тұрлаулы экономикалық өрлеудiң
iргетасы ретiнде одан әрi жаңарту мен әртараптандыру

      Ел экономикасындағы өрлеудiң тұрлаулы әрi серпiндi сипатын ұстап тұру үшiн мемлекет қазынагерлiк, кредит-ақша саясатының, өндiрiстiң негiзгi факторларын тиiмдi қайта бөлудi мемлекеттiк реттеу тетiктерiн пайдаланып, жоғары сапалы өнiм мен қызметке деген сұранысты көтермелеп отыруға мiндеттi.

      Қазақстан экономикасын алдағы уақытта одан әрi жаңарту мен әртараптандыру мақсатында нақтылы тұрғыда мынадай бағыттарға баса көңiл бөлу керек деп санаймын.

      2.1. Ақша-кредит саясаты

      Ақша-кредит саясатының негiзгi мақсаты - инфляцияны тежеудi қамтамасыз ету. Бұл мақсатқа жету жолындағы жауапкершілік Ұлттық банк пен Yкiметке жүктеледi. Олардың қолында сол үшін барлық өкiлеттiктер мен құралдар бар.

      Ақша-кредит саясатының келесi мiндетi - қаржы нарығының тұрақтылығын қамтамасыз ету, инфляция өсiмiнiң залалды зардаптарын төмендету, сонымен бiр мезгілде экономикалық өрлеудi ынталандыру үшiн нақтылы айырбас бағамының икемдiлiгiн сақтап тұру.

      Осы орайда Ұлттық қор маңызды рөл атқаруға тиiс. Үкiмет Қор қаражатының ашықтығын және ұтымды құралуы мен пайдаланылуын қамтамасыз етуге тиiс деп санаймын.

      2.2. Қадағалау тәртiбi мен тиiмдi салық саясаты

      Салық және кеден саясатын реформалау күллi экономикалық жаңару саясатының маңызды құралы болуы керек.

      Экономикамыздың жаңа салаларын әртараптандыру мен дамытуды ынталандыру, бұл салаларға шетел капиталы мен соны iлiмдi тарту мақсатында икемдi салық және бюджет саясатын пайдалану маңызды.

      Өндiрiстi дамыту мен кеңейту мақсатында қосымша құн салығының мөлшерлемесiн төмендету қажет деп санаймын.

      Iрi салық төлеушiлерден түскен салық түсiмдерiн жинауды тексеру үшiн Қаржы министрлiгiнiң Салық комитетiнде арнаулы бөлiм құруды ойластыру керек. Ол бөлiм тексеру iсiне мүдделер қайшылығынан ада халықаралық аудиторлық фирмаларды тартуға тиiс.

      Қатаң бюджет және салық тәртiбi сақталуға тиiс.

      2.3. Экономиканың отын-энергетика және өндiрушi

      секторларының тиiмдiлiгi мен экономикалық қайтарым деңгейiн

      арттыру

      Iшкi және әлемдiк рыноктардың жаңа тауашаларын бiз өндiрушi өнеркәсiптiң мұнай, газ және басқа салаларында терең өңдеудi дамыту есебiнен игеруiмiз керек.

      Әрбiр мұнай-газ кенiшi кәсiпкерлiктi дамытудың осы заманғы тұрмыстық қызмет көрсетуден бастап, ең озық инженерлiк және бағдарламалық қамтамасыз ету саласына дейiнгi ауқымды қамтитын өзiндiк тұтас аумақ ретiнде қарастырылуға тиiс.

      Тұтынушыларының алдында Қазақстан сенiмдi өнiм берушiнің абыройын жоғары ұстауға тиiс.

      Биылғы жылдың iшiнде Үкiмет Қазақстанда мұнай-химия өнеркәсiбiн дамытудың таяудағы он жылға арналған кешендi Бас жоспарын нақтылы орындауға кiрiседi деген ойдамын.

      2.4. Мемлекеттiк активтердi тиiмдi басқару

      Үкiмет мемлекет активтерiн басқарудың ашық және айқын жүйесiн жасауы қажет. Мемлекеттiң меншiгiне түгендеу жүргiзiп, күллi елiмiз үшiн бiртұтас деректер базасын жасаған жөн. Медетшілік жасау немесе банкроттық туралы шешiм шығарған кезде бiртұтас өлшемдер қолданылуы керек. Банкроттық шығынды мемлекеттiк кәсiпорындардың қызметiн қалпына келтiру мүмкiндiгi қалмаған жағдайда жасалатын соңғы қадам болуға тиiс.

      Банкроттықты мемлекеттiк мүлiктi басқарудың өзi үшiн ең ұтымды тәсiлi санайтын белгiлi бiр конкурстық басқарушыларды қайталап қатыстыру тәжiрибесiнен арылып, бұл салада барынша бәсекелестiк туғызуды ойластырған дұрыс. Қажеттiгiне қарай, мемлекеттiң неғұрлым iрi активтерiн басқару үшiн халықаралық компанияларды да жалдау керек.

      2.5. Нарық қағидаттары негiзiнде мемлекет пен жеке меншiк

      сектор арасындағы экономикалық өзара қатынастардың

      тиiмдiлiгiн арттыру

      Бiз экономикаға мемлекеттiң қатысуын әкiмшiлiк реформаның есебiнен оңтайландыруымыз керек.

      Жаңа экономика жаңа басқару шешiмдерiн қажетсiнедi, ал ондай шешiмдердi осы заманға сай ойлай бiлетiн және түпкi нәтижеге бағдарланған мемлекеттiк менеджерлер ғана қабылдауға қабiлетті.

      Қоғамдағы келiсiм-шарттық қатынастарды дамыту мен жеке меншiк институтын нығайту үшiн қосымша заңнамалық және әкiмшiлiк шаралар, сондай-ақ даулар мен төрелік ету рәсiмдерiн тәуелсiз тұрғыда қарау жүйесiн дамыту қажет.

      Келісiм-шарттық мiндеттемелердi орындамағаны үшiн экономикалық, әкiмшiлiк, керек десеңiз, қылмыстық жауапкершiлiк билiк органдарының өкiлдерiне де, сондай-ақ экономикалық өмiрдің басқа да барлық агенттерiне қолданылуға тиiс.

      Бiз үшiн миноритарлық акционерлер мен құрылтайшылардың құқықтарын қорғау жөнiндегi бара-бар заңнаманың болуы өте-мөте маңызды. Сондай-ақ, ұлт меншiгiнен қайтадан алуға қарсы заңнамалық кепiлдiктер берiлуiн қарастыру қажет.

      "Электрондық үкiмет" жүйесiн шұғыл енгiзу қажеттiгiн әдейi баса көрсеткiм келедi. Ол мемлекеттiк органдар қызметiнiң тиiмділiгiн арттырып, сыбайластық пен әкiмшiлiк кедергiлердi кемiтуге қол жеткiзедi.

      2.6. Кәсiпкерлiкке кең ауқымды мемлекеттiк қолдауды iске

      асыру, шағын және орта бизнестің тұғырын кеңейту мен нығайту

      Шағын кәсiпкерлiктi дамыту қоры халықтың кәсіпкерлiк әлеуетi мен бастамашылығын iске асыруға тырысқан түрлi топтары үшiн қаржы ресурстары мен сараптама жасаудың нақты қайнарына айналуға тиiс. Қордың өкiлдiк желiсiн кеңейту, өңiрлердегi кәсiпкерлiктi қолдауға бағытталған жұмысты күшейту қажет.

      Сонымен қатар, металлургияда, банк саласында, сақтандыруда, химия өнеркәсiбiнде және басқа салаларда сақталып қалған "жасырын" монополияларды құрту қажет. Мұны монополияға қарсы заңнаманы реформалау арқылы, сондай-ақ отандық және шетелдiк жаңа компаниялардың экономиканың осы секторларына кiруi үшiн тартымды әрi ашық жағдайлар туғызу арқылы, яғни осы секторлардағы бәсекелестiктi арттыру арқылы жасау керек.

      Бюрократияның өндiрiстiк активтерге бақылау жасауға ұмтылған әрекеттерiне жол бермеу керек.

      2.7. Өңiрлiк әлеуметтiк даму мен кәсiпкерлiк корпорацияларын

      құру есебiнен экономикалық өркендеудiң өңiрлiк

      "локомотивтерiн" жасақтау

      Әлеуметтiк-кәсiпкерлiк корпорациялар (ӘКК) - бұл өз қызметiн өндiрiстен және тауарлар мен қызмет сатудан пайда табу мақсатында ұйымдастыратын тұрлаулы бизнес-құрылымдар. ӘКК-нiң коммерциялық корпорациялардан басты айырмашылығы сонда, олар алынған пайданы өздерi мүддесiн көздеп құрылған сол өңiрдегi халықтың әлеуметтiк, экономикалық немесе мәдени мақсаттары үшiн қайтадан жұмсайды.

      Қазақстанның түрлi өңiрлерiнде бастапқы кезеңде қолдарына коммуналдық меншiктi, жердi, жаңа бизнес жасау үшiн пайдалануға болатын жұмыс iстеп тұрған рентабельсiз кәсiпорындарды беру арқылы ӘКК жасақтауға болады.

      Әрбiр ӘКК өзiндiк бiр өңiрлiк даму институтына айналуға тиiс, оның елiмiздiң тиiстi өңiрiндегi мемлекеттік активтердi басқаратын холдинг компаниясы ретiнде жұмыс iстеуi мүмкiн.

      Содан кейiнгi кезеңде басқару тәжiрибесiн жинақтауы мен ӘКК-нiң капиталдану деңгейiнiң артуына қарай олардың өңiрлiк және халықаралық рынокқа шығуымен қоса, "жауапкершiлiк аясын" кеңейту мен әртараптандыру жөнiнде әңгiме қозғауға болар едi.

      Бұл корпорациялардың қызметi жаңа жобалар тартуға, шағын және орта бизнестi дамытуға, кооперациялануды күшейтуге бағытталады.

      Сөйтіп ӘКК iрi жұмыс берушiлерге әрi ел дамуының жолбасшысына айналады, бұл ретте ол мемлекеттiк қызметшілер санын өсiрiп, мемлекетке салмақ салмайтын болады.

      2.8. Экономиканы теңдестiре дамыту қажеттiгiне сай келетiн

      аумақтық даму

      Бүгiнгi таңда тұтас алғанда елiмiздегi экономикалық жаңарудың "локомотивi" болуға қабілеттi дамыған өңiрлiк орталықтардың экономикалық қызметiн жандандыруға, сондай-ақ өңiрлердiң ұтымды экономикалық мамандануын қалыптастыруға бағытталған осы заманғы жаңа аумақтық даму стратегиясы қажет. Мұның бәрi де Қазақстанның 2015 жылға дейiнгi аумақтық даму стратегиясында бейнеленуге тиiс.

      2.9. Астананы осы заманғы әлемдiк стандарттарға сай келетiн

      қала ретiнде, Еуразиядағы халықаралық ықпалдастықтың iрi

      орталықтарының бiрi ретiнде дамыту

      Қысқа мерзiмнiң iшiнде Астана елiмiздiң осы заманғы жедел өсiп келе жатқан iрi қаласына айналып үлгердi. Оның еуразиялық кеңiстiктегi үлгiлi астанаға айналуы үшiн, елiмiздiң тұрлаулы дамуын қамтамасыз етудiң негiзiне айналуы үшiн толық мүмкiндiгi бар.

      Бiз бұл үшiн бiрнеше ауқымды жобаларды iске асыруымыз керек.

      Астананың сол жағалауында осы заманғы медицинаның негiзгi бағыттарын бiрiктiретiн жаңа орталықтың негiзiнде осы заманғы, инновациялық және серпiндi медициналық қызмет кластерiн құру қажет.

      Елордамызда бiрегей академиялық орта қалыптастыру үшiн бiз халықаралық деңгейдегi беделдi университет құратын боламыз.

      Сонымен қатар, құрылыс материалдары, жиһаз, азық-түлiк өнеркәсiбi салаларының өндiрiстерi және басқа да бәсекеге қабiлеттi бағыттар шоғырландырылатын индустриялық аймақтың дамуын да қамтамасыз ету қажет.

      Әрбiр құрылыс салушы өз капиталының бiр бөлiгiн қаланың әлеуметтiк саласының дамуына жұмсауға тиiс. Бұл қаланы дамыту үдерiсiне бизнестi және халықты тартудың маңызды факторы болып табылады.

      Әлемдiк бизнестiң, iскерлiк туризмнiң, халықаралық маңызы бар ғылыми және мәдени шаралар өткiзудің тартымды орынына айналдыру үшiн қаланың беделдiк бейнесiн көтере беруге баса көңіл бөлу керек.

      Келешекте қаланың дамуы Темiртау, Қарағанды агломерациясы және Щучье-Бурабай курорттық аймағы қалаларын қамту арқылы құрылатын желiлiк "өсу аймағының" жасақталуы арқылы өзгеруге тиiс.

      2.10. Нақты iске асыру

      Екiншi басымдықты нақты iске асыру мақсатында Үкiметке мыналарды тапсырамын:

      - Валюталық операцияларды жүзеге асыру тәртiбiн оңайлату арқылы "Валюталық реттеу туралы" Заңға тәуелдi актілердi әзiрлеу жұмыстарын аяқтайтын болсын.

      - 2007 жылдан бастан қосымша құн салығының ставкасын 1%-ға, ал 2008-2009 жылдары қосымша тағы да 1-2 %-ға азайту.

      - 2008 жылдан бастап әлеуметтiк салық шамамен 30%-ға азайтылып, ол жұмыс берушiлердi жұмысшылар жалақысын өсiруге ынталандыруы керек.

      - 2007 жылдан бастап, барлық жеке тұлғалар үшiн табыс салығының 10%-дық белгiленген мөлшерлемесi енгiзiлсiн. Еңбекақысы аз жұмысшылар санатының табыс деңгейiн сақтау мақсатында айлық есептiк көрсеткiштiң орнына олардың салық салынатын табысынан ең аз жалақы мөлшерiн алып тастауды ұсынамын.

      - 2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап шағын бизнес субъектiлерi үшiн салық салудың кемiтiлген бiрыңғай мөлшерлемесi енгiзілсiн.

      - Алты ай iшiнде жоғарыда айтылған Салық қызметiнің арнайы бөлiмiн құру жөнiнде нақты ұсыныс әзiрлесiн.

      - 2006 жылы мұнай-химия өндiрiсiн дамытудың таяудағы он жылға арналған кешендi Бас жоспарын белсендi түрде iске асыруды қолға алсын.

      - Пайдалану мен тиiмдiлiк өлшемiнiң нақты мақсаттарын айқындау арқылы Мемлекеттiк меншiктiң бiрыңғай тiзілімiн жасасын.

      - 2006 жылдың iшiнде келiсiм-шарттық мiндеттемелердi орындау үшiн жауапкершіліктi арттыруға бағытталған қосымша шаралар кешенiн әзiрлеп, талқылауға ұсынатын болсын.

      - Ұлттық банк пен Қаржы рыногын және қаржы ұйымдарын қадағалау және реттеу жөнiндегi агенттiк компаниялардың жарғылық қорындағы үлестерi аз инвесторлардың, акционерлер мен құрылтайшылардың құқықтарын қорғау туралы заңды әзiрлесiн.

      - "Электрондық үкiмет" жобасын iске асыруды жеделдетсiн. Ол үшiн биылғы жылы "Бiрiздендiрiлген номерлердiң ұлттық тiзiлiмi туралы" Заң қабылдануға және "Ақпараттандыру туралы" Заңға тиiстi өзгерiстер мен толықтырулар енгiзiлуге тиiс. Нақты iске асырылған жағдайда мұның өзi әрбiр азаматтың ендi қазiргi кезде жиi талап етiп жүрген СТН, ӘЖК, төлқұжат нөмiрi және басқа да құжаттардың орнына өзiнiң әмбебап дербес кодын иеленуiне мүмкiндiк бередi.

      - Алты ай iшiнде монополияға қарсы және бәсекелестiктi қорғау туралы заңнамаларды жетiлдiру жөнiнде ұсыныстар енгiзiлсiн.

      - 2006 жылы Қазақстанның 2015 жылға дейiнгi Аумақтық даму стратегиясын әзiрлеудi аяқтайтын болсын.

      - Үш ай iшiнде әлеуметтiк-кәсiпкерлiк корпорациялар құру тұжырымдамасын әзiрлесiн және 2006 жылдың қыркүйегiне дейiн нақты көрсетiлген өңiрлерде ӘКК құрайтын болсын.

      - 2006 жылы Астана қаласының 2030 жылға дейiнгi стратегиялық даму жоспарын және Астананың әлеуметтiк-экономикалық дамуының 2006-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асыруды қолға алсын.

      - Алты ай iшiнде заңнамаға "Самұрық" мемлекеттiк холдинг компаниясының қызметiне қатысты өзгерiстер енгiзсiн және ұлттық компаниялардың құнды қағаздарын қаржы рыногына шығару бағдарламасын әзiрлесiн.

3. Yшiнші басымдық:
Халықтың неғұрлым "әлжуаз" топтарын қорғайтын және
экономиканың дамуына қолдау көрсететін осы заманғы
әлеуметтiк саясат

      Әлеуметтiк саланы одан әрi жаңартудың барынша басым бағыттарының қатарына мыналар жатады.

      3.1. Халықтың неғұрлым "әлжуаз" топтарына қолдау көрсету

      Мемлекет, бұрынғысынша, халықтың әлеуметтiк жағынан "әлжуаз" топтарына қолдау көрсету үшiн қаражат аямайтын болады.

      Өңiрлiк әскери жанжалдарға қатысушылар мен халықтың бiрқатар басқа да санаттарына мемлекеттiк қолдау көрсету деңгейiн көтеруге болады әрi солай iстеу қажет деп санаймын.

      Әлеуеттi құрылымдар зейнеткерлерiнiң зейнетақыларын төлеуде орын алған келеңсiздiктер жойылып, мұнда тиiстi тәртiп орнатылуға тиiс.

      Жеке сектордың әлеуметтiк қызмет көрсету жүйесiн қамтамасыз етуге, әсiресе бiлiм алу мен жаңа мамандықтар беру iсiне қатыстыратын, сондай-ақ, бизнестiң әлеуметтiк тұрақтылықтағы жауапкершілігiн күшейтетiн уақыт жеттi.

      3.2. Әлеуметтік қолдау көрсету жүйесiнiң нарықтық экономика

      талаптарына сай қайта бағдарлануы

      Нағыз пәрмендi әлеуметтiк саясат - ол халықты жұмыспен тұрлаулы қамту саясаты болып келдi және болып қала бередi.

      Мемлекет қоғамның шын мәнiнде осындай көмекке зәру мүшелерiне ғана қолдау көрсету жөнiндегi толық жауапкершілiктi өз мойнына алуға мiндеттi деп санаймын.

      Осыған орай әлеуметтiк көмек көрсету саясаты "әлеуметтiк топтардың мұқтаждықтарымен" айқындалуға тиiс емес, қайта "еңбекке қабiлеттi азаматтарды жұмысшылар сапына қосуға даярлау" мiндетi ауқымында шоғырландырылуға тиiс. Азаматтарға қолдау көрсетудiң мемлекеттiк жүйесi олардың қайта оқып-үйренуi мен жаңа кәсiптi меңгеруiне ынталандыру бағытында құрылуы керек.

      Өткен жылдың тамызында менiң қазақстандықтармен тiкелей эфир арқылы жүздесуiм кезiнде зейнетақы мен әлеуметтiк төлемдердi әр айдың өзiнде төлеу жайында өте көп ұсыныстар келiп түстi. Бұл мәселенi шешетiн боламыз.

      Әлеуметтiк қызмет көрсету саласын, әлеуметтiк қызмет көлемiн кеңейту және олардың сапасын арттыру үшiн әлеуметтiк қызметтiң кепілдi және қосымша тiзбесiн әзiрлеп, оны заң жүзiнде бекiту және оларды беру тәртiбiне өзгерiстер енгiзу қажет.

      Әлеуметтiк қызмет көрсетудің мемлекеттiк стандарттарын енгiзу әлеуметтiк қызмет көрсету iсiмен шұғылданатын ұйымдардың қызметiн мiндеттi түрде лицензиялауды кiргiзу және олардың жұмысшыларын тiркеу керек болады.

      3.3. Тұрғын үй құрылысы және жылжымайтын мүлiк рыногын

      дамыту мәселелерi

      Бiзде тұрғын үй бағдарламасы iске асырылып жатқанына үшiншi жыл. Осы уақыт iшiнде бiз оның артықшылығын бағалауға толығымен көз жеткiздiк.

      Тек 2005 жылы ғана қаржыландырудың барлық көздерi бойынша бағдарламада көрсетiлген 3 миллион шаршы метрдiң орнына 5 миллионнан астам шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берiлдi, бұл 2004 жылғы деңгейден 1,8 есеге көп.

      Осы саладағы табыстар мен кемшіліктердi тыңғылықты зерделеп, тұрғын үй бағдарламасына түзетулер енгiзу керек.

      Жеке тұрғын үй құрылысын кең ауқымда дамыту үшiн ынталандыру жағдайларын жасауымыз керек.

      Ипотекалық несиелеу жүйесi бойынша тұрғын үй сатып алуға табысы жетпейтiн азаматтар үшiн тұрғын үй құрылысы жинақтары жүйесiн одан әрi дамыту керек.

      Елiмiзде тұрғын үйдi жалға беру рыногын әлемдiк стандарттарға сай дамытып, оны мемлекет үшiн ашық, бизнес үшiн тартымды ету керек.

      3.4. Денсаулық сақтау саласын ұйымдастыруда осы заманғы

      қағидаттар мен стандарттарға көшу

      2005 жылдан бастап денсаулық сақтау саласын дамыту мен реформалау жөнiндегi мемлекеттiк бағдарламаның iске асырылуы саланың таңдап алынған стратегиялық даму бағытының негiзiнен дұрыс және тиiмдi екенiн дәлелдедi.

      Бұған қоса, жаңа мiндеттердi есепке алып, халықаралық стандарттарға көшудi ескеретiн болсақ, биылғы жылы саланың заңнамалық және әкiмшілік реформалар пакетiн iске асыру жөнiндегi жұмыстарды аяқтау керек деп санаймын.

      Қазақстанда ең жоғары деңгейдегi осы заманғы клиникалар құру мен оларды басқару үшiн шетелдiк жетекшi компанияларды тарту қажет.

      Медициналық қызметкерлерге ақы төлеуде көрсетілген медициналық көмектегi еңбектiң сапасын, көлемi мен күрделiлiгiн, сондай-ақ бiлiктiлiк деңгейiн ескере отырып, жұмыстың соңғы нәтижесiне қарай жаңа қадамдар жүзеге асырылуға тиiс.

      3.5. Халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны

      қорғау және экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

      2006 жылы бiздiң экологиялық заңнамаларымызды халықаралық озық актілермен үйлестiруге, жаңа стандарттарға көшуге, мемлекеттiк бақылау жүйесiн жетiлдiруге бағытталған Экология кодексi қабылдануға тиiс.

      Тұтас алғанда, бiз 2010 жылы қоғамның тұрлаулы дамуының негiзгі экологиялық стандарттарын жасауға тиiспiз.

      3.6. Бизнестiң әлеуметтiк жауапкершiлiгiнiң халықаралық

      стандарттарын енгiзу

      Қазақстандық бизнес қазiрдің өзiнде аяғынан нық тұрды, өзiнiң әлеуметтiк жауапкершiлiгiн пайымдай бастады және өз қызметiн соған сәйкес құруда. Бұл iсте ұлттық компаниялар мен iрi инвесторлар қайырымдылық шараларына, бiлiм, денсаулық сақтау, спорт пен мәдениет жобаларына қаржы бөлу, әлеуметтiк жағынан қорғаусыз азаматтарға нақты қолдау жасау арқылы үлгi көрсетуде.

      Мұндай тәжiрибе дамыған елдердегi сияқты бизнес-орта үшiн қалыпты жағдайға айналуы керек.

      Мәселен, экономика үшiн бiлiктi кадрлар даярлау саласында бизнес пен бiлiм беру жүйесiнiң бiрлескен қызметi компаниялар үшiн де, тұтастай алғанда бүкіл елiмiздің мүддесi үшiн де пайдалы болмақ.

      Әлбетте, бұл жерде байыпты түсiнiк жұмыстарының жүргiзiлуi және бизнес бастамаларына қолдау көрсету бағдарламасы қажет етіледi.

      Бiзге бизнестiң әлеуметтiк есептiлiгiнiң жалпыға ортақ ережесiн әзiрлеп, жалпыұлттық мiндеттердi шешуде осы саладағы халықаралық озық тәжiрибелерге сүйене отырып, оның әлеуметтiк жауапкершiлiгiн арттыратын уақыт келдi деп ойлаймын.

      Бизнестiң әлеуметтiк жауапкершiлiгiнiң стандарттары БҰҰ-ның Жаһандық шартында айқындалған.

      3.7. Еңбек ресурстарын дамытудың тиiмдi жүйесiн құру

      Бiзге осы заманғы көшi-қон саясатының тұжырымдамасы керек.

      Қазақстанда қалыптасқан қолайлы әлеуметтiк-экономикалық ахуал шетелдiк жұмыс күшiнiң ағылып келуiне жағдай туғызып отыр.

      Үкiмет басқа елдердiң тәжiрибелерiн ескере отырып, республика аумағында жұмыс iстеп жүрген заңсыз еңбек мигранттарын iшкi iстер органдары мен басқа да тиiстi ведомстволарда тiркеу арқылы заңдастыру жөнiндегi бiр реттiк акциялар өткiзудiң тетiктерiн әзiрлеуi қажет.

      Сонымен қатар бiзге республикамызда тұрақты негiзде жұмыс iстей алатын жоғары бiлiктi және кәсiпқой жұмысшыларды тартудың тетiктерiн әзiрлеу керек.

      Бұл ретте бiз өзiмiздiң отандық жұмысшыларды тәрбиелеп, олардың бiлiктілігi мен кәсiпқойлығын арттыруды естен шығармауға тиiспiз.

      Бiзге оралмандарды арнаулы орталықтарда алдын ала дайындау, қоғамымызға бейiмдеу мен кiрiктiру үшiн жағдай туғызуға көбiрек зер салуымыз керек. Басқа елдердегi сияқты кәсiпке баулып, тiл үйретсек, олар жаңа жағдайға тезiрек бейiмделетiн болады.

      3.8. Нақты iс жүзiне асыру

      Халықты әлеуметтiк қорғаудың жоғарыда аталған мәселелерiн шешу үшiн Үкiметке:

      - 2007 жылдан бастап бюджеттiк сала қызметкерлерiнiң жалақысы орта есеппен 30 пайызға көбейтудi;

      - 2006 жылдың 1 шiлдесiнен арнайы әлеуметтiк жәрдемақы мөлшерiн:

      - соғысқа қатысушыларға теңестiрiлген адамдарға 2,4 есе (2472 теңгеден 5974 теңгеге дейiн);

      - соғыс мүгедектерiне теңестiрiлген адамдарға 1,2 есе (5871 теңгеден 7313 теңгеге дейiн);

      - Ұлы Отан соғысы кезеңiнде қаза тапқан жауынгерлердiң жесiрлерiне 1,6 есе (2781 теңгеден 4326 теңгеге дейiн);

      - қаза тапқан (қайтыс болған) әскери қызметшілердiң отбасыларына бiр жарым есе (2884 теңгеден 4429 теңгеге дейiн);

      - қайтыс болған соғыс мүгедектерiнің әйелдерiне, ерлерiне 2,7 есе (927 теңгеден 2472 теңгеге дейiн);

      - Ұлы Отан соғысы жылдарында қажырлы еңбегi үшiн бұрынғы КСР Одағының ордендерiмен және медальдарымен марапатталған адамдарға, сондай-ақ тылда алты айдан аз емес уақыт жұмыс iстеген (қызмет еткен) адамдарға екi есе (1030 теңгеден 2060 теңгеге дейiн);

      - 1988-1989 жылдардағы Чернобыль АЭС-iндегi апат зардабын жоюға қатысушылар қатарындағы адамдарға төрт есе (515 теңгеден 2060 теңгеге дейiн) көбейтудi тапсырамын.

      - Биылғы жылдың 1 шiлдесiнен бастап әлеуеттi құрылымдардың зейнеткерлерi үшiн зейнетақы мөлшерiнiң бiр жолғы сараланған өсiмi жүргiзiлсiн.

      Сонымен қатар мен Үкiметке республикамыздағы әлеуметтiк жүйенi жақсарту үшiн тағы да бiрқатар шараларды iске асыруды жүктеймiн:

      - 2007 жылдан бастап зейнетақылық және әлеуметтiк төлемдердi ағымдағы айдан кешiктiрмей төлеудi жүзеге асыруға көшу керек, бұл мақсатқа шамамен 30 миллиард теңге бөлiнсiн.

      - 2007 жылы Халық денсаулығы мен денсаулық сақтау жүйесi туралы кодекс жобасы әзiрленсiн.

      - Кәсiби-техникалық және жоғары бiлiм беру мекемелерi жүйесi арқылы бiлiктi ұлттық кадрларды жұмысшы мамандықтары бойынша оқыту және кәсiби жағынан даярлау жөнiндегi бағдарлама әзiрленсiн.

      Бағдарламада кәсiби-техникалық бiлiм беру жүйесiне қатысуы үшiн ынталандыру және оның тетiктерiн жасау арқылы Қазақстанда жұмыс iстейтiн ұлттық компаниялар мен жеке бизнестiң әлеуетi iске қосылуы қажет.

      - 2006 жылы тұжырымдамасы барлық халықаралық стандарттарға, Халықаралық еңбек ұйымы мен Бүкiләлемдiк сауда ұйымының талаптарына сай келетiн Еңбек кодексiн қабылдау қажет.

      - Үкiмет 2006 жылы оралмандардың бiлiмi мен білiктiлiгiн ескере отырып, оларды иммиграция квотасына енгiзудiң объективтiк өлшемдерiн әзiрлейтiн болсын.

      Қымбатты қазақстандықтар! Экономикалық игiлiгiмiздi арттыра түскен сайын бiз әр кездерде түрлi жағдайларда өздерiнiң туған елi үшiн қажет болғанда өмiрi мен денсаулығын қиған жандарды, олардың отбасылары мен жақындарын ешқашан естен шығармауымыз қажет.

      Қазақстан да олардың алдарындағы өзiнiң әлеуметтiк жауапкершілігiн ешқашан ұмытпайды. 2002 жылдан бастап 2006 жылға жоспарланған шығынды қоса есептегенде, республикалық бюджеттегi әлеуметтiк көмек көрсету мен әлеуметтiк қамсыздандырудың жыл сайынғы шығыны 160 миллиард теңгеден 362 миллиард теңгеге дейiн, яғни екi еседен астамға өстi.

      Өздерiңiз көрiп отырсыздар, мүмкiндiгiнiң артуына қарай мемлекет оларға көрсетiлетiн көмек мөлшерiн одан әрi көбейте беретiн болады.

4. Төртіншi басымдық:
Осы заманғы бiлiм берудi дамыту, кадрлардың білiктiлiгi
мен оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан
халқы мәдениетiнiң одан әрi өркендеуi

      4.1. Осы заманғы бiлiм беру және бiлiктi кадрлар даярлау

      жүйесiн дамыту

      Бiлiм беру реформасы - Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабiлеттiлiгiн қамтамасыз етуге мүмкiндiк беретiн аса маңызды құралдардың бiрi.

      Бiзге экономикалық және қоғамдық жаңару қажеттіліктерiне сай келетiн осы заманғы бiлiм беру жүйесi қажет.

      Сондықтан он екi жылдық оқуға көшу шеңберiнде техникалық және кәсiби бiлiм беретiн оқу орындарында одан әрi оқуды таңдағысы келетiндерге он жылдық орта бiлiм берудi жоққа шығаруға болмайды. Адамның өмiр бойы бiлiм алуы үшiн жағдай туғызуымыз керек.

      Жоғары білім алғысы келетiн адамдар үшiн мемлекеттiк бюджет қаржысы есебiнен 12 жылдық бiлiм алу жөнiндегi ұсыныстар әзiрленуге тиiс.

      Жоғары білім беру саласында техникалық білiм берудi дамытуға ерекше назар аудара отырып, жоғары оқу орындары желiсiнде оңтайландыру жүргiзiлуге тиiс. Осы заманғы мемлекеттiк менеджерлер даярлау үшiн Мемлекеттiк басқару академиясының негiзiнде шетелдiк серiктестердiң қатысуымен ең жоғары халықаралық стандарттарға сәйкес келетiн ұлттық басқару мектебi құрылуы қажет.

      Бiлiм беру жүйесiн дамытуды ынталандыру мақсатында жеке сектор мен мемлекет арасындағы серiктестiктi нығайту, мемлекеттiк-жекеменшiк бiлiм беруге кредиттер бөлу жүйесiн жетілдiру қажет.

      ЖОО-лардың мәртебесi мен мамандыққа қарай мемлекеттiк гранттардың құнын саралауды ойластыруымыз керек.

      4.2. Қазақстанның көпұлтты және көпконфессиялы болуы

      негізiнде мәдениеттің ел мемлекеттiлiгiнің қалыптасу

      үдерiсiндегi рөлiн нығайту

      Қазiр мәдениет саласын дамытуға мемлекеттiк-жекеменшiктiк қатысуды оңтайландыратын, яғни бiздiң таланттыларымыздың өзiнiң шығармашылық қызметiнiң есебiнен лайықты өмiр сүру деңгейiне жетуiне мүмкiндiк беретiн жағдайлар жасайтын кезең туды. Бұлар - елiмiзде iрi халықаралық өнер аукциондарын өткiзу кезiнде мемлекеттiк қолдау да, талантты музыканттар мен орындаушыларға қолдау көрсету де, сондай-ақ, айталық, өнер көрмелерiн сақтандыру мен тасымалдау жөнiндегi мемлекет мейлiнше аз қатысатын жекеменшiк компания құру және басқа осындай шаралар.

      Мәдениет саласындағы жұмыспен қамтылу дегенiмiз - халқымыздың әл-ауқатынан бiрден көрiнiс табатын икемдi жергiлiктi сұраныстың орасан зор қайнары.

5. Бесiншi басымдық:
Демократияны одан әрi дамыту және саяси жүйенi жаңарту

      Өздерiңiз бiлесiздер, былтырғы жылы елiмiзде Демократиялық реформалардың жалпыұлттық бағдарламасы кеңiнен талқыланды. Демократияландыру және азаматтық қоғам мәселелерi жөнiндегi ұлттық комиссия өткiзiлген пiкiрталастардың нәтижесiн қорытындылады.

      Бiз елiмiзде Қазақстанның саяси жүйесi мен мемлекеттiк құрылымының тиiмділігiн арттыруға бағытталған ауқымды саяси реформаларды жалғастыра беретiн боламыз.

      Демократиялық және өркендеген мемлекеттер орнатудың ортақ заңдылықтарын, сондай-ақ бiздiң қоғамның маңызды мәдени-тарихи белгiлерi мен дәстүрлерiн үйлесiмдi ескеруiмiз қажет.

      Былтырғы жылдың желтоқсанында Мемлекет басшысын сайлау кезiнде қазақстандықтар көрсеткен ауызбiрлiк бiздің қоғамның топтасқандығына күмән туғызбаса керек. Бiздiң азаматтар мұның өзi елiмiздiң тұрақты дамуының қажеттi шарты болып табылатынын айқын түсiнедi. Бiз сайлауалды науқанның барысында тұңғыш рет қазақстандықтардың елдің тұрақсыздануы мүмкiн деген алаңдаушылығы, ал кейбiр тұстарда, тiптi үрейге бой алдыруы сияқты ерекше құбылыспен де ұшырастық, оның үстiне, әлдекiмдер бәлкiм солай дәмеленген болуы керек.

      Сайлаудан кейiн азаматтарымыздың көңiлдерi орнына түскен кездер де бiздiң есiмiзде.

      Бiзде демократиялық мәдениеттiң терең дәстүрлерiнiң жоқтығы, еркiндiктi ойыңа келгендi iстеуге болады деп түйсiну елдi тұрақсыздыққа ұрындыруы, бiздiң болашаққа арналған барлық жоспарларымызды белiнен басып, өзiмiздi алысқа керi серпiп тастауы әбден мүмкiн екенiн мойындауымыз керек. Бұл бiздiң өткен президенттiк додадан алған сабағымыз.

      Бiздiң қателесу себептерiмiздің бiрi билiктiң либерализмiн оның әлсiздiгi және бетiмен кеткен бейпiл даңғойлардың қайсыбiр "еркелiгi" мен "қыңырлығына" тыйым салуға дәрменсiздiгi ретiнде қарадүрсiн қабылдауда жатыр. Бiзге андамастық пен адасушылықтан арылу керек.

      Сондықтан елдiң iшiндегi және сырттан айтылған сынға қарайлай бермей, бiз демократиялық дәстүрлердi дамытумен бiрге оны қорғаудың жеткiлiктi қатаң жүйесiн қарастыруымыз керек. Сайып келгенде, заңды бұзғаны үшiн қатал талап етудi жүзеге асырып, жалақорлық, ақшамен сатып алушылық пен зорлық-зомбылық үшiн жауапкершiлiк шаралары айқындалуы тиiс, ал қажет болса, тиiстi заңдарды қайта қарауымыз керек.

      Азаматтардың Конституция мен елiмiздiң заңдарын орындауын қамтамасыз ету - құқық қорғау органдарының мiндетi. Олар үшiн "қай жерде және кiм не айтады?" дейтiн сұрақ туындамауға тиiс, есесiне, "заңды бұзған екенсiң - оның баптарына сәйкес жауапқа тартыласың" дейтiн нақты ереже бар. Олай болмаған күнде бiз кеңестiк кезеңдегi "заң қалай бұрсаң солай бұрылатын тәртенiң" керiн қайталайтын боламыз.

      Құқық қорғау органдарының осы ереженi орындамайтын басшысы өз лауазымында қалмауы керек. Бiз құқықтық мемлекет пен демократиялық қоғамды басқаша құра алмаймыз.

      Бiз дiни экстремизмнiң таралуына қатаң тосқауыл қоюымыз қажет.

      Бiз әлеуметтiк саланы дамытуға, елдi дамыту бағдарламаларын орындауды бақылау үшiн ҮЕҰ-ны белсендi түрде тартуға тиiспiз. Сонымен бiрге олардың заңда көзделмеген қызметiне жол бермеуiмiз керек.

      Қазақстан халықтары Ассамблеясы, мiне, он жылдан астам уақыт бойы көпұлтты Қазақстан халқын бiрiктiру мiндеттерiн ойдағыдай шешiп келедi. Осы уақыт iшiнде елiмiз бен халқымыз үшiн маңызды шешiмдер қабылдаған кезде, бiздiң Ассамблеяны назардан тыс қалдырған немесе оның ұстанымын есепке алмаған оқиға менiң есiмде жоқ. Осы қоғамдық институттың рөлiн арттыра беру қажет деп ойлаймын. Бұл мәселелердiң бәрiн Демократияландыру мәселелерi жөнiндегi мемкомиссия қарайтын болады.

6. Алтыншы басымдық:
Осы заманғы қауiп-қатерлер мен қыр көрсетулерге қарсы
бара-бар ұлттық қауiпсiздiк стратегиясын iске асыру

      Бiздiң елiмiздiң ұлттық қауiпсiздiгiн одан әрi нығайтудың барынша басым бағыттарының қатарына мыналар жатады.

      6.1. 2006-2010 жылдарға арналған Ұлттық қауiпсiздiктің жаңа

      стратегиясы

      Қазақстанның мемлекеттiлігiн, ұлттық егемендiгi мен тұтастығын нығайту жаңа Әскери доктринаның негізiнде жүзеге асырылуға тиiс. Ол күш пен құралдардың жедел қанат жаюын жүзеге асыруға қабiлеттi, ең жоғары халықаралық стандарттарға сай келетiн кәсiби армияның жасақталуын көздеуге тиiс.

      Қазақстанның Қарулы Күштерi осы заманғы әскери-техникалық құралдармен қамтамасыз етiлуге тиiс, олар Қазақстан мен жаңа халықаралық ахуал үшiн өзiндiк ерекше қатерлерге сай келетiн жоғары қорғаныс технологияларына орынды үмiт артады.

      Қажеттi қаражатты егжей-тегжейлi есептеп, оларды Әскери доктринада ескерген жөн және қойылған мiндеттердi шешу үшiн мемлекеттiк бюджеттегi қорғанысқа арналған шығындар көлемiн ұлғайту қажет.

      6.2. Дiни экстремизмге қарсы iс-қимылға және халықаралық

      лаңкестiк пен есiрткi саудасына қарсы күреске бағытталған

      саясат

      Лаңкестiкке, ұйымдасқан қылмысқа, заңсыз қару-жарақ таратуға, есiрткi саудасы мен басқа да осындай қатерлерге қарсы күрестегi халықаралық ынтымақтастықты нығайту және кеңейту Қазақстанның тиiстi халықаралық шарттар мен келiсiмдердi әзiрлеуге және нақты iске асыруға белсене қатысуын қарастырады. Бiз қазiргi заманның осындай қыр көрсетулерiне қарсы тұру үшiн ҰҚШҰ және ШЫҰ шеңберiнде бiрлескен оқу-жаттығу шараларына, сондай-ақ лаңкестiкке қарсы НАТО-мен бiрлескен бастамалар мен операцияларға қатысу арқылы Орталық Азия өңiрi мемлекеттерiнiң ынтымақтастығын нығайтуға тиiстiмiз.

      6.3. Ұлттық қауiпсiздiк пен қоғамдық тұрақтылыққа төнген

      қатер ретiнде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөнiндегi

      жалпыұлттық кешендi бағдарламаны дәйектi түрде iске асыру

      Бiз сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жолында үнемi жұмыс iстеп, ахуалды жақсартып келемiз, алайда бiрқатар қаржы-өнеркәсiп топтарының ақша ағыстарының ашық болмауы және олардың табысты жасыру, қаржы мен мүлiкті шетелдерге шығару, салық төлеуден жалтару есебiнен заңсыз баюы, сондай-ақ көлеңкелi экономика бiздің дамуымыздың елеулi шектеулерiне айналып отыр. Нақ осы топтар өкiлдерiнiң сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргiзуге шақырған ұрандары дүңкiлдеп тұр. Сонымен бiрге бюджеттiң негiзгi ысырабы да нақ осында жатыр. Сөзден iске көшетін уақыт жетті.

      Ұлттық компаниялар мен мемлекеттiк кәсiпорындардың, сондай-ақ iрi жеке меншiк компаниялардың қызметi мен қаржы ағыстарының ашықтығын қамтамасыз ететiн заңнамаларға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу қажет. Бұл - жекешелендiру үдерiсiнiң ашықтығын қамтамасыз ету, салық саясаты, жер қойнауын пайдалану және жер қатынастары салаларында шешiмдер қабылдау.

      Ашық айналымнан шығарылған капиталдар мен мүлiктерге рақымшылық жасау проблемасын нағыз жауапкершілікпен және байсалды түрде қарастыратын уақыт жеттi деп ойлаймын. Ашық жүргiзiлген бұл үдерiс Қазақстанның ашық экономикасын құрудың маңызды элементтерiнiң бiрiне айналар едi. Әлбетте, капиталға рақымшылық жасау туралы мәселенi пысықтау қажеттiгi жайында айтқан кезде, мен есiрткi саудасы, қарақшылық, заңсыз Қару-жарақ саудасы және басқа қылмыстық әрекеттер арқылы алынған табыстар жайын меңзеп отырған жоқпын.

      Капитал мен мүлiкке рақымшылық жасау ақысыз iске аспайтынын арнайы атап көрсеткiм келедi. Заңды айналымнан шығарылған немесе шетелдерге әкетiлген активтерге салықтар салынбағаны және мемлекет бюджетiн толықтырмағаны белгiлi. Бұл қарыздар заңдастырылған активтер құнының 10%-дық арнайы салығы арқылы өтелiп, ол ел бюджетiне түсуi тиiс. Бұл капиталды заңды айналымнан шығару арқылы алынған табыс үшiн онша үлкен төлем емес.

      Сол арқылы мемлекет өз елiнiң дамуы үшiн азын-аулақ салық төлеп, өз активтерiне заңды иелiк етуге арнайы құжат түрiнде құқық алып, адал болып, тыныш өмiр сүрудi ұсынады.

      Егер олардан 10% салық төленетiн болса, бiз активтердi Қазақстанға қайтаруға мәжбүрлемеймiз. Активтердiң тығулы жатпағаны, иесiне жұмыс iстеп, кiрiс кiргiзiп жатқаны түсiнiктi. Ендеше "Мысалы, АҚШ азаматы өз елiнен тыс жерлерде активтерi бола отырып, шет елдерден тапқан табысынан салық төлейдi, ал бiздiң азаматтар неге мұны iстемейдi?" дейтiн сұрақ туындайды.

      Халықаралық тәжiрибе бойынша төлеуi тиiс.

      Егер бұл адамдар ақшаның елдiң iшiнде жұмыс iстеуi үшiн оны Қазақстанға қайтарғысы келсе, рақымшылық жасаудың тетiгi мұндай мүмкiндiктi де қарастыруы керек.

      Көптеген адамдар өздерiнiң жылжымайтын меншiгiн, компанияларын жасырады. Бұл активтер айналыстан шығып қалды, оларды жаратуға болмайды. Барлық меншiктi заңдастыру азаматтарға және елге тиiмдi.

      Заңдастырылған активтер иелерiн қандай да бiр қудалаулардан қорғауға кепiлдiк беретiн қарапайым әрi тиiмдi тетiк әзiрленуi қажет. Бiз бiр рақымшылық жасауды жүргiздiк. Мұндай оң тәжiрибе бiзде қазiрдiң өзiнде бар. Ендiгi жерде бұл тетiк ұғынықты болу керек және әрбiр қазақстандыққа, әлемдiк қоғамдастыққа жеткiзілуге тиiс.

      Бұл ретте капиталдарға рақымшылық жасаудан кейiн заңды айналымнан бұдан бұрын шығарылған капиталдарды iздестiру жөнiндегi iс-шаралар жүргiзiлетiнiн бәрi де түсiнуi керек. Бұл жұмыс халықаралық құқық қорғау ұйымдарымен бiрлесе жүргiзiлетiн болады. Сонда берiлген мүмкiндiктi пайдаланбаған адамдар өкпелемеуге тиiс.

      Биылғы алғашқы жарты жылда Үкiмет осы күрделi мәселенiң әралуан қырлары ескерiлетiн нақты тетiктердi көздейтiн тиiстi заң жобасын әзiрлеп, Парламентке талқылауға енгiзуi керек.

      Президент Әкiмшiлiгi және Үкiмет аталған шараның мақсатын, тетiктерi мен маңызын түсiндiру жөнiнде кешендi шаралар әзiрлеп, жүргiзетiн болсын.

7. Жетiншi басымдық:
Қазақстанның мүдделерiн, өңiрлiк және әлемдiк дамудың
серпiнiн ескеретiн теңдестiрiлген және жауапты сыртқы
саяси бағытты одан әрi iске асыру

      Сыртқы саясаттағы бiздiң басымдықтарымыз өзгерiссiз қала бередi. Қазақстан әрқашан да жауапты және сенiмдi халықаралық серiктес болып қалады.

      7.1. Бiздiң елдерiмiз арасындағы ауқымды интеграциялық

      үдерiстер негiзiнде Ресеймен стратегиялық серiктестiк

      қатынастарын дамыту

      Қазақстан-Ресей қатынастары сенiм мен стратегиялық серiктестiктiң жоғары деңгейiнде тұр.

      Ресейлiк бағыт - Қазақстан сыртқы саясатының аса маңызды басымдығы.

      Қазақстан мен Ресей арасында сындарлы үнқатысу жолымен және өзара мүдделердi ескеру арқылы шешiлмейтiн проблемалар жоқ. Бұл саяси, сондай-ақ экономикалық мәселелерге де қатысты.

      Бүгiн басты мәселелер ЕурАзЭҚ, БЭК, ШЫҰ шеңберiнде сауда-экономикалық ынтымақтастықты кеңейту мен өңiрлiк ықпалдастықты дамыту саласында жатыр. Мұнда қауiпсiздiктi нығайту мәселелерi маңызды орын алады. Аталған салалардың бәрiнде де Қазақстан мен Ресейдiң ұстанымдары ұқсас әрi жақын.

      7.2. ҚХР-мен өзара тиiмдi ынтымақтастықты нығайту

      Бiз экономикалық және саяси ынтымақтастық мәселелерi бойынша Қытай Халық Республикасымен екiжақты шарттарды iске асыруды жалғастыра беремiз. Қазақстан осы серпiндi дамып келе жатқан елмен өзара тиiмдi байланыстар орнатудан басқа балама жоқ екенiн негiзге алады. Экономикалық ынтымақтастық халықаралық қауiпсiздiк проблемалары бойынша белсендi саяси үнқатысумен бекемделуге тиiс.

      Бiз сондай-ақ ШЫҰ шеңберiнде, сондай-ақ екiжақты нақты бастамалар мен уағдаластықтар негiзiнде көшi-қон және өңiрлiк қауiпсiздiк проблемаларын шешу жөнiндегi саясатты үйлестiру ниетiндемiз.

      7.3. АҚШ-пен өзара қарым-қатынастардың жоғары деңгейiн

      нығайту

      Қазақстан мен АҚШ арасында ұзақ мерзiмдi және тұрақты серiктестiк қатынастар орнаған, бұлар халықаралық энергетикалық тұрақтылық пен қауiпсiздiктi қамтамасыз ету, лаңкестiк пен дiни экстремизмге қарсы күрес, демократиялық өзгерiстердi жалғастыра беру мәселелерi бойынша өзара iс-қимылдың кең ауқымымен сипатталады.

      Ендiгi жерде экономикалық саладағы ынтымақтастықты одан әрi дамыту, америкалық инвестицияларды тарту және Қазақстанда озық технологиялар енгiзу үшiн қолайлы жағдай туғызу күн тәртiбiнде тұр.

      7.4. Еуропалық Одақпен ынтымақтастықты дамыту

      Қазақстан ЕО-мен ынтымақтастыққа өңiрлiк және халықаралық қауiпсiздiк, экономика, әлеуметтiк және мәдени даму салаларында зор мазмұн беруге мүдделi. Бiз өзiмiздің еуропалық серiктестерiмiзге инвестициялық қызмет, iрi халықаралық жобаларды iске асыру, бiздiң елiмiзге озық технологиялар мен бiлiмдi тарту үшiн қолайлы жағдай туғызуымыз керек.

      ЕҚЫҰ-мен осы заман проблемалары мен қыр көрсетулерiн шешу, бейбiтшiлiк пен қауіпсiздіктi, адамның негiзгi бостандықтарын қамтамасыз ету жөнiндегi ынтымақтастықты нығайту орынды болмақ.

      7.5. Көршiлес Орта Азия мемлекеттерiмен ынтымақтастық

      Бiздiң өңiрде ықпалдастық қарқынын төмендетпеудiң маңызы зор. Бiз мәдениетiмiз бен тарихымыздың ортақтығы жақындастырып отырған көршiлес Орта Азия мемлекеттерiмен жан-жақты байланыстарымызды дамыта беруге тиiспiз. Бiздiң сауда-экономикалық және мәдени-гуманитарлық салалардағы ықпалдастығымыздың келешегi зор.

      Бiздiң күш-жiгерiмiз бұларды одан әрi дамыта беруге бағытталуы керек.

      7.6. Мұсылман әлемi елдерiмен бiздің қатынастарымызды дамыту

      Бiз үшiн мұсылман әлемi елдерiмен халықаралық ынтымақтастық пен мәдени алмасулар құрылымдарына белсене қатысу мейлiнше табиғи нәрсе. Бiз сондай-ақ ислам және Араб Шығысы елдерiнiң көпшілігiмен өзара тиiмдi және өзара байытатын екiжақты қарым-қатынастарды белсендi дамытып келемiз.

      Халықаралық қоғамдастықта бiздiң елiмiздi мекен ететiн және бiртұтас Қазақстан халқын құрайтын барлық ұлт өкiлдерiнiң толеранттылығын, конфессияаралық және мәдениетаралық келiсiмiн қамтамасыз етуге бағытталған дәйектi саясатымыз қазiрдiң өзiнде кеңiнен танылып отыр. Халқымыз осы заманғы және бәсекеге қабiлеттi зайырлы мемлекеттi белсене орнатып жатыр.

      Мiне, нақ сондықтан да мен қазiрдiң өзiнде мұндай тәжiрибе жинақтаған Қазақстанның халықаралық деңгейдегi мәдениетаралық және конфессияаралық үнқатысу орталықтарының бiрi ретiнде қызмет атқаруға әзiр екенiн тағы да қуаттағым келедi.

      Бiз сияқты өркениеттердiң үнқатысуы аталып жүрген үдерiстi кеңейту және тереңдетуге мүдделi болып отырған мұсылман әлемiнiң бiрқатар елдерiмен бiрлесе отырып, бiз осы заманғы дүние құрылысының көкейкестi проблемалары бойынша Шығыс пен Батыс арасындағы түсiнiстiктi жақындастыруға бағытталған бiрқатар халықаралық бастамалар жасай алар едiк деген ойдамын.

      Қымбатты отандастар!

      Құрметтi депутаттар мен Үкiмет мүшелерi!

      Ханымдар мен мырзалар!

      Маған аса жоғары қолдау көрсетiп, өздерiңiздiң және Отанымыздың тағдырын сенiп тапсырғандарыңыздан берi көп уақыт өте қойған жоқ. Бiз сiздермен көп жағдайда ниеттес болдық, бiр-бiрiмiзге күмәнмен қарамадық. Менiң уәделерiм де ешқашан бос сөз болған емес, ал сiздер маған үнемi үмiт ұялатып, биiк белестерге бастаған шын жүректен қолдау көрсеттiңiздер.

      Мен бүгiн сiздердiң назарларыңызға өзiмiз алдағы уақытта шешетiн мiндеттердi белгiлеп, Қазақстанның бәсекеге қабiлеттi әрi дамыған мемлекеттер қоғамдастығынан орын алуына мүмкiндiк беретiн Стратегияны ұсындым.

      Береке-бiрлiгi мен ынтымағы жарасқан халықтың алмайтын асуы жоқ. Бiз мұны туған Отанымыздың гүлденуi жолындағы қажырлы еңбегiмiз бен ауызбiрлiгiмiз арқылы дәлелдедiк.

      Мен сiздерге сенемiн. Әрқашанда сiздердiң түсiнiстiктерiңiз бен қолдауларыңызға үмiт артамын. Алдағы уақытта да жаңа әрi ауқымды осы бастамаларды қолдайтындарыңызға нық сенемiн.

      Баршаларыңызға табыс тiлеймiн.

      Рахмет.

      Астана, 2006 жылғы 1 наурыз