Об утверждении Национального плана действий по гигиене окружающей среды Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 9 июня 2000 год N 878

      Во исполнение Указа Президента Республики Казахстан от 16 ноября 1998 года N 4153 "О государственной программе "Здоровье народа" и в целях улучшения состояния здоровья граждан Республики Казахстан Правительство Республики Казахстан постановляет:
      1. Утвердить прилагаемый Национальный план действий по гигиене окружающей среды (далее - НПДГОС).
      2. Руководителям центральных исполнительных органов, акимам областей, городов Астаны, Алматы обеспечить своевременное выполнение мероприятий, предусмотренных НПДГОС, предусмотрев выделение необходимых финансовых средств для его реализации.
      3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Министерство здравоохранения Республики Казахстан и Министерство охраны окружающей среды Республики Казахстан. <*>
      Сноска. Пункт 3 с изменениями - постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 сентября 2003 года N 922 .
      4. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

     Премьер-Министр
  Республики Казахстан

                                                     Утвержден
                                           постановлением Правительства  
                                               Республики Казахстан
                                             от 9 июня 2000 года N 878

                      Национальный план действий
            по гигиене окружающей среды Республики Казахстан

         Перечень сокращений, используемых в тексте документа

МЗ     - Министерство здравоохранения Республики Казахстан

АСУ    - Автоматизированная система управления
 
  ВЧ     - Высокая частота
 
  ВОЗ    - Всемирная организация здравоохранения
 
  ГОС    - Гигиена окружающей среды
 
  ДДУ    - Дошкольное детское учреждение
 
  ЕПДГОС - Европейский план действий по гигиене окружающей среды
 
  ЗОЗ    - Зона ограниченной застройки
 
  КАЭ    - Комитет по атомной энергетике Министерства энергетики и
         минеральных ресурсов Республики Казахстан

КПД    - Коэффициент полезного действия

МДУ    - Максимально допустимый уровень

МКИОС  - Министерство культуры, информации и общественного согласия
         Республики Казахстан

МОН    - Министерство образования и науки Республики Казахстан

МООС   - Министерство охраны окружающей среды Республики Казахстан

МСХ    - Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан

МТК    - Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан

МТСЗ   - Министерство труда и социальной защиты населения Республики
         Казахстан

МИТ    - Министерство индустрии и торговли Республики Казахстан

НИИ    - Научно-исследовательский институт

НПДГОС - Национальный план действий по гигиене окружающей среды

НПДООС - Национальный план действий по охране окружающей среды          

НПП    - Национальная политика питания

ОБУВ   - Ориентировочно безопасные уровни воздействия

ОДУ    - Ориентировочно допустимый уровень

ОПС    - Окружающая природная среда

ПДК    - Предельно допустимая концентрация

ПДУ    - Предельно допустимый уровень

НЯЦ    - Республиканское государственное предприятие "Национальный
         ядерный центр Республики Казахстан"

СВЧ    - Сверхвысокая частота

СЗЗ    - Санитарная защитная зона

СМИ    - Средства массовой информации

СЭС    - Санитарно-эпидемиологическая станция

ТБО    - Твердые бытовые отходы

ЭВЗ    - Экстремально высокое загрязнение

ЭМП    - Электромагнитное поле

                              Введение

      На Второй конференции министров окружающей среды и министров здравоохранения, проходившей в Хельсинки (1994), министры окружающей среды и министры здравоохранения от имени своих стран обязались разработать до конца 1997 года Национальные планы действий по гигиене окружающей среды (НПДГОС). На этой конференции также был принят Европейский план действий по гигиене окружающей среды (ЕПДГОС). Он включает в себя комплекс практических мер, которые необходимо предпринять на национальном и международном уровнях при тесном сотрудничестве двух секторов - охраны окружающей среды и здравоохранения. На конференции "Окружающая среда для Европы", состоявшейся в Софии (1995), министры подчеркнули важность такого сотрудничества в деле подготовки НПДГОС и разработки и осуществления программ действий по охране окружающей среды, предусматриваемых в НПДООС.
      Национальный план действий по гигиене окружающей среды Республики Казахстан основывается на статье 31 Конституции Республики Казахстан (1995), в которой говорится - "Государство ставит целью охрану окружающей среды, благоприятной для жизни и здоровья человека".
      Кроме того, НПДГОС базируется на Законах Республики Казахстан:
      " Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан" (1997),
      где выделено право граждан на экологическое, санитарно-
      эпидемиологическое благополучие и радиационную безопасность;
      государство обеспечивает сохранение благоприятной окружающей среды,
      которая не оказывает отрицательного влияния на состояние здоровья
      настоящего и будущего поколений;
      " О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения "
      (1994), где определены принципы обеспечения санитарно
      -эпидемиологического благополучия населения и выделяется
      превентивность, как приоритет в деятельности по предотвращению
      вредного влияния на здоровье населения факторов окружающей среды;
      " Об охране окружающей среды " (1997), где говорится, что
      природа и ее богатство являются естественной основой жизни и
      деятельности народов Республики Казахстан, их устойчивого
      социально-экономического развития и повышения благосостояния,
      определяются правовые, экономические и социальные основы охраны
      окружающей среды в интересах настоящего и будущих поколений;
      " О труде в Республике Казахстан " (1999), который направлен
      на обеспечение права работников на охрану труда и устанавливает
      основные принципы национальной политики предупреждения несчастных
      случаев и повреждения здоровья на производстве, сведения к минимуму
      опасных и вредных производственных факторов.
      Наряду с этим при разработке НПДГОС использованы практические данные о состоянии окружающей природной, социальной и производственной среды, полученные в процессе осуществления государственного санитарно- эпидемиологического надзора органами и учреждениями госсанэпидслужбы, действующей в соответствии с " Положением о Государственной санитарно- эпидемиологической службе Республики Казахстан"(1995).
      НПДГОС отражает актуальные приоритетные проблемы сегодняшнего дня на национальном уровне, однако его необходимо корректировать по мере реализации, с учетом социально-экономических и экологических преобразований, происходящих в стране, а также изменений отдельных качественных показателей состояния здоровья и окружающей среды.
      Проблема здоровья населения республики теснейшим образом связана с комплексом экологических, социальных и хозяйственных причин, крайне неблагоприятно отразившихся на среде проживания человека. Это незамедлительно сказалось и на демографических показателях в последние годы стремительно ухудшающихся. Так, в 1998 году, по сравнению с 1992 годом (первым годом обретения государством независимости) показатели рождаемости снизились с 19,9 до 14,2 на 1000 человек или на 28,6%, а показатели смертности поднялись с 8,1 до 9,8 человек или в 1,2 раза. Одновременно с этим показатели естественного прироста упали с 11,8 до 4,4 человек или в 2,7 раза. Остается высоким общий уровень заболеваемости - 79464,8 человек на 100 тыс. населения, а среди детей - 82900,7.
      Наглядным негативным экологическим последствием чрезмерного воздействия человека на природную среду стало опустынивание Аральского региона. Проблема Приаралья и Арала - не только экологическая, она является трагедией для здоровья людей. Здесь один из самых высоких уровней заболеваемости туберкулезом на территории СНГ. Смертность от туберкулеза ежегодно растет, составляя 11,7 в 1992 году и 27,8 в 1999 году на 100 тыс. населения. Для региона также характерен один из самых высоких уровней заболеваемости анемией в мире. Расширяются и активизируются природные очаги таких особо опасных инфекций и инвазии как чума, крымская геморрагическая лихорадка, лейшманиозы и др.
      Установлено, что основной причиной ухудшения показателей здоровья является комплексное влияние факторов окружающей природной и производственной среды, социальной сферы и экономического положения в стране. С ними увязывается до 75% всех случаев заболеваний, более 50% случаев смерти, около 60% случаев неправильного физического развития и сокращение на 5-7 лет средней продолжительности жизни.
      В стране остро стоят проблемы создания для населения оптимальных санитарно-гигиенических условий в местах проживания и труда. Слабо решаются вопросы водоснабжения, канализования, сбора, удаления и обезвреживания твердых бытовых, производственных отходов, выбросов вредных для здоровья человека веществ в атмосферный воздух и сбросов в водоемы. На территориях предприятий накоплено большое количество производственных отходов, в том числе не утилизируемых и токсичных, для которых до настоящего времени отсутствуют полигоны. Растет количество и мощность источников электромагнитных излучений ВЧ - и СВЧ - диапазонов. Ухудшаются химические и микробиологические качественные показатели водопроводной воды и воды поверхностных водоемов и т.д.
      Результаты негативного воздействия на здоровье людей неблагоприятных факторов окружающей природной среды, социальной и производственной сферы проявляются не сразу, а с отсрочкой на десятилетия. Настоящий Национальный план действий по гигиене окружающей среды Республики Казахстан предусматривает комплекс мероприятий, реализация которых позволит улучшить здоровье населения страны путем достижения близких к оптимальным качественных показателей в среднесрочной перспективе.
      Улучшения в области гигиены окружающей среды на уровне страны можно добиться только в случае разработки Плана действий, в котором учитываются все соответствующие национальные интересы и приоритеты, предусматривается выделение ресурсов, необходимых для выполнения поставленных задач, в том числе и при создании соответствующих законодательных и регламентирующих механизмов. Таким образом, только с участием Правительства Республики Казахстан, заинтересованных министерств, ведомств, исполнительной власти всех уровней, а также юридических и физических лиц, независимо от подчиненности и форм собственности, возможна реализация оздоровительных мероприятий.
      НПДГОС Республики Казахстан разработан с учетом глобальной стратегии Всемирной организации здравоохранения (ВОЗ) по здоровью населения и окружающей среде (Женева, 1993), "Рекомендаций консультативного совещания по разработке Национальных планов действий по гигиене окружающей среды (София, 1995)" и "Обзора европейского опыта 1990-х годов", подготовленного Европейским региональным бюро ВОЗ (Копенгаген, 1995).
      В НПДГОС представлены приоритеты Республики Казахстан в области гигиены окружающей среды. Однако они не охватывают в полной мере все цели, поставленные в ЕПДГОС, исходя из социально-экономических, демографических, климато-географических и иных особенностей нашей страны.

                        1. Цель НПДГОС

     Цель НПДГОС - создание здоровой окружающей среды на основе принципов устойчивого развития государства и общества для обеспечения здоровья населения.

                        1. Задачи НПДГОС

     Задачи:
     защита природной, социальной, производственной и жилой окружающей среды;
     защита здоровья и санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

              2. Приоритеты гигиены окружающей среды

     Приоритетами гигиены окружающей среды, являются:
     безопасная для здоровья питьевая вода в достаточном объеме;          
     санитарно-зпидемиологический надзор за источниками выбросов
     вредных веществ в воздух, электромагнитными полями и другими         
     физическими факторами;                           
     санитарно-эпидемиологическая безопасность почв; очистка территории
     от бытовых и производственных отходов;
     рациональное питание и безопасность пищевых продуктов;
     радиационная безопасность населения;                
     организация противоэпидемических мероприятий в районах стихийных     
     бедствий и местах промышленных аварий;
     создание здоровых условий труда на промышленных объектах;
     охрана здоровья детей и подростков;
     санитарное просвещение.
 
     3.1. Безопасная для здоровья питьевая вода в достаточном объеме
 
        Состояние водоснабжения населения Республики характеризуется как неудовлетворительное. При наличии 2337 водопроводов, водопроводной водой обеспечивается около 75% населения, около 12% - водой децентрализованных водоисточников, остальная часть населения пользуется привозной водой (более 500 тысяч) и водой открытых водоемов.
      Большинство водопроводов, даже в областных центрах, работают с грубейшими нарушениями правил технической эксплуатации. Из-за перебоев в подаче электроэнергии и по другим причинам вода населению подается с большими перебоями или по графику - в утренние и вечерние часы.
      Это способствует загрязнению воды путем возможного подсоса грязной воды из затопленных смотровых колодцев и траншей через неплотности соединений и нарушенную герметичность труб, давно выработавших свой ресурс.
      Еще более серьезное положение складывается с объектами сельского водоснабжения, оказавшихся бесхозными, на фоне полной приватизации сельскохозяйственных объектов. Групповые системы сельскохозяйственного водоснабжения также постепенно выходят из строя, а это тысячи километров магистральных водоводов, к которым подключено около 1200 сельских населенных пунктов, для которых они являются единственными источниками питьевой воды. В результате села могут оказаться, а отдельные уже оказались в критическом положении из-за отсутствия централизованной подачи воды.
      В целом по республике водопроводов, не отвечающих санитарным требованиям из-за отсутствия или выхода из строя комплекса очистных сооружений, обеззараживающих установок или зон санитарной охраны, по состоянию на 1 июля 1999 года, было 463 (19,8%). Неудовлетворительное санитарно-техническое состояние водопроводных сооружений и сетей, связанных с отсутствием запасных частей, дефицитом хлорсодержащих реагентов, коагулянтов, негативно отражается на качестве водопроводной воды. В I-ом полугодии 1999 года в целом по стране число нестандартных по микробиологическим показателям проб воды составило 4,6% (3,8% в 1998 году). Каждая третья нестандартная проба ежегодно регистрируется с эпидемически опасным коли-индексом, которая на 1 января 2000 года составляет 29%. При осуществлении еженедельного мониторинга за качеством питьевой воды этот показатель по отдельным областям составляет около 30% и более.
      Поверхностные водоемы массивно загрязняются сбросами хозяйственно- фекальных и производственных сточных вод на фоне захламления водоохранных зон бытовыми, сельскохозяйственными и производственными отходами. Они становятся причиной возникновения заболеваний как инфекционной, так и неинфекционной природы.
      Проблема снижения инфекционной заболеваемости в Республике Казахстан, связанной с водным фактором, стоит очень остро. Массивное загрязнение водоисточников, неудовлетворительное санитарно-техническое состояние водопроводных сооружении и сетей, высокое микробное загрязнение питьевой воды, являются частыми причинами эпидемических осложнений и высокого уровня заболеваемости острыми кишечными инфекциями, особенно вирусным гепатитом А.
      Неудовлетворительно обстоит дело с централизованным отведением сточных вод. Только 33% городов и поселков городского типа имеют развитую сеть централизованной системы канализации. Практически все сельские населенные пункты Атырауской, Акмолинской, Кызылординской, Актюбинской, Западно-Казахстанской, Северо-Казахстанской и Южно-Казахстанской областей вообще не имеют канализации.
      Отсутствие земледельческих полей орошения привело к широкому применению накопителей сточных вод, которые в настоящее время переполнены, эксплуатируются в аварийном режиме, создают трудноразрешимые проблемы как экологического, так и эпидемиологического плана (города Алматы, Шымкент, Павлодар, Уральск и др.).
      Санитарно-техническое состояние сооружений по очистке сточных вод низкое, к тому же они работают с перегрузкой в 1,5-2 раза (города Талдыкорган, Павлодар, Семипалатинск, Караганда, Тараз, Шымкент, Усть-Каменогорск).

         3.2. Санитарно-гигиенический надзор за источниками
    выбросов вредных веществ в воздух, электромагнитными полями и
                       другими физическими факторами

      Учтенные объемы выбросов вредных веществ в воздушный бассейн городов республики от стационарных источников составляют около 3 млн. m в год.
      В целом по республике в среднем на 1 жителя в год в атмосферу выбрасывается около 200 кг различных химических соединений, а в городах Павлодарской области - 1284 кг, Карагандинской - 501 кг, а в Жезказганском регионе - 1285 кг, Северном Казахстане - 483 кг и т.д.
      Около трети промышленных предприятий не имеют санитарно-защитных зон нормативных размеров. Значительная часть населения промышленных центров живет в зоне непосредственного влияния вредных производственных факторов: химических (выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух) и физических (шума, вибрации, электромагнитных полей, др.).
      Негативное воздействие на окружающую среду оказывает автомобильный транспорт, выбрасывающий с отработанными газами десятки загрязняющих веществ общим объемом более 2-х млн. м. В большинстве крупных городов вклад автотранспорта, численность которого стремительно растет в загрязнение воздушного бассейна достигает 60% и более, а в г. Алматы - 90% от общегородского валового выброса.
      Как следствие такого положения в селитебной зоне городов определяется наличие самых различных химических соединений 1-2 классов опасности, не говоря уже об оксидах азота, серы, углерода и других, 3-4 классов опасности. В воздушном бассейне городов высоко содержание специфических соединений: так, в городе Шымкенте определяются высокие максимально- разовые концентрации фосфорного ангидрида, фтористого водорода, меди, свинца, кадмия; в городах Экибастузе и Павлодаре содержится бенз/а/пирен, цинк, хром, свинец, рубидий, никель, медь, марганец, железо, хлор, ртуть.
      Хроническое неблагоприятное влияние относительно небольших концентраций загрязнителей воздуха на здоровье населения приводит к повреждению отдельных органов и систем, снижению общей резистентности организма. В условиях воздействия атмосферных загрязнителей наблюдается повышенная заболеваемость и смертность от сердечно-сосудистых заболеваний.
      Поражение органов дыхания - одно из наиболее характерных последствий загрязнения атмосферы, а наиболее распространенными повреждающими факторами являются серный и сернистый ангидриды, окислы азота и взвешенные частицы.

           3.3. Санитарно-эпидемиологическая безопасность почв.
         Очистка территорий от бытовых и производственных отходов

      Источниками загрязнения почв Республики являются выбросы вредных веществ в атмосферу, жидкие и твердые бытовые и сельскохозяйственные отходы, промышленные отходы (в т.ч. токсичные). На территории страны накоплен объем отходов, равный более чем 19 млрд. м. Их ежегодный прирост достигает 1 млрд. м. Основные объемы токсичных промышленных отходов накоплены на производственных предприятиях цветной металлургии - свыше 5,2 млрд. m отходов обогащения и металлургического передела.
      На промплощадках производства минеральных удобрений (город Тараз) накопилось около 500 тыс. m фосфоросодержащих шламов и шлаков. Токсичность шламов определяется наличием в них фосфора, фтора, серы, сульфатов и др. соединений. Из-за износа экранирующих пленок в шламонакопителях происходит интенсивное загрязнение почвы и подземных вод. Содержание фтора в последних доходят до 9,2, фосфатов - до 500 и сульфатов - до 2394 мг/л.
      Длительное загрязнение почв ртутью из отвалов на производстве АО "Химпром" города Павлодара привело к ее накоплению в почве и опасности загрязнения подземных вод реки Иртыш. В зоне влияния крупных промышленных предприятий Актюбинской, Восточно-Казахстанской, Южно-Казахстанской, Жамбылской и др. областей почва массивно загрязнена соединениями меди, свинца, фтора, фосфора, хрома, бора.
      Образовались антопрогенные биогеохимические провинции, занимающие значительные территории. В областном центре Восточно-Казахстанской области - городе Усть-Каменогорске в почве определяется свинец в количестве до 46,5 ПДК, кадмий до 67,0 ПДК. В области образовались биогеохимические провинции - свинцовая, цинковая, мышьяковая, занимающие 2 площадь в несколько тысяч км. Выращиваемые на открытом грунте овощные культуры путем транслокации химических соединений так же загрязнены солями тяжелых металлов. В огурцах содержание свинца превышает ПДК в 10,6 раз, кадмия в 16,8, цинка в 4,8 раза, в томатах свинца в 2-6 раз, цинка до 10, меди до 4,3 раз, в капусте свинца 5 ПДК, цинка 2 ПДК.
      Из-за отсутствия в стране специальных полигонов для складирования и утилизации промышленных отходов, в т.ч. токсичных, они вывозятся на полигоны (свалки) бытовых отходов, которые в 100 % не отвечают элементарным санитарным требованиям.
      Совершенно неудовлетворительно осуществляется санитарная очистка городских и сельских поселений от твердых и жидких бытовых отходов. Только треть городских поселений охвачены планово-регулярной очисткой, в остальной части, особенно в сельских населенных пунктах, очистка проводится по заявочной системе или только в месячники санитарной очистки. Из-за несвоевременного и неполного удаления твердых бытовых отходов стихийные свалки в жилой застройке стали повсеместным явлением, являясь причиной массового размножения крыс, мух и оставаясь потенциальным фактором появления эпидемических осложнений среди населения.

    3.4. Рациональное питание и безопасность пищевых продуктов

      Состояние питания городского и особенно сельского населения в условиях переходного периода, является сложной проблемой. Ухудшилось состояние важных в эпидемическом отношении объектов питания.
      Резко сократился ассортимент продуктов питания отечественного производства, масса консервированной продукции ввозится из-за рубежа. Ее качество не всегда соответствует требованиям гигиенических норм.
      В республике политика в области питания является составной частью национального плана экономического и социального развития. Прежде всего, она должна быть направлена преимущественно на защиту уязвимых групп населения, для которых характерны недоедание и болезни недостаточности питания.
      Пришедшие на смену крупным промышленным предприятиям мини- производства, несмотря на внешне совершенную технологию, в 50% случаев работают в плохо приспособленных помещениях, с серьезными недостатками в нормативном и кадровом обеспечении, что привело к снижению качества реализуемой продукции, зачастую предпринимателями закупаются товары и продукты сомнительного качества без ветеринарного освидетельствования и гигиенического заключения о безопасности продукции.

             3.5. Радиационная безопасность населения

      Расположенные на территории республики рудники, полигоны, предприятия энергетики, производства и их отходы представляют повышенную опасность, в связи с возможностью загрязнения окружающей среды радионуклидами.
      Так, например, отходы бывших урановых производств в Жамбылской области составляют более 200 тыс. м, а уровень радиации на промплощадке достигает 20-580 мкр/час. Общая площадь территории рудников, подлежащая рекультивации, составляет 1204,5 тыс. м2.
      Нуждаются в рекультивации бывшие урановые рудники и шахты в Энбекшильдерском районе Акмолинской области. Мощность дозы гамма-излучения на промплощадках колеблется от 150 до 600 мкр/час.
      Вопрос обеспечения радиационной безопасности населения остается одним из актуальных. Несмотря на то, что уже с 1989 года не проводятся ядерные взрывы на территории Казахстана, радиационная обстановка на технических площадках Семипалатинского и Азгирского полигонов остается потенциально опасной. Снята охрана большинства радиационно-опасных объектов и территорий после передачи земель полигонов в народнохозяйственный оборот. Образовался бесконтрольным доступ населения к ним.
      Одним из главных дозообразующих факторов в Казахстане по-прежнему остается радон и продукты его распада. Предприятия по добыче и переработке фосфорных руд, редких и цветных металлов не приобретают приборы и не ведут производственный контроль за содержанием радона в воздухе рабочей зоны. В то же время рабочие подземных выработок этих предприятий остаются наиболее облучаемым контингентом в Казахстане. Дозы их облучения, особенно в шахтах по добыче редких полиметаллических руд, достигают 500 бэр/год, при допустимом уровне 1,5 бэр/год. Как известно, среди всех других видов радиации, именно радон и его дочерние продукты распада играют чрезвычайно важную роль в этиологии рака легких (он является второй по значению причиной заболевания раком легких, после курения).
      Остается сложной проблема захоронения радиоактивных отходов. Ежегодно на предприятиях страны хранится около 20000 радиоактивных неиспользуемых источников, подлежащих захоронению. Ввод в эксплуатацию объекта "Байкал" в 1995 году не решил всех проблем захоронения радиоактивных отходов. Высокие цены за услуги, дальность транспортировки из южных и западных регионов Казахстана, неспособность комплекса к приему крупногабаритных отходов, обуславливает необходимость строительства межрегионального пункта захоронения радиоактивных отходов в западном и центральном регионах республики. Накопление радиоактивных отходов на предприятиях повышает потенциальную опасность возникновения аварийных ситуаций вследствии хищения, утери или использования не по назначению радиоактивных веществ. Ситуация усугубляется тем, что идет процесс ликвидации многих предприятий, работающих с радиоактивными веществами, в результате чего радиоактивные источники остаются бесхозными и никем не контролируются, что фактически, можно отнести к разряду чрезвычайных ситуаций.

       3.6. Организация противоэпидемических мероприятий в районах
                      стихийных бедствий и местах аварий

      Более двух десятков опасных природных процессов проявляются на территории Казахстана. Распространение, повторяемость, наносимый ущерб от них колеблются из года в год. Наиболее опасными для населения и хозяйства являются: землетрясения, обвалы и оползни, сели и паводки, подтопления, весенние заморозки и снегопады, снежные лавины, подъем уровня Каспийского моря, процессы опустынивания.
      Ежегодно на юге и юго-востоке страны регистрируются до нескольких десятков подземных толчков и колебаний земной коры силой до 2-3 баллов. Весьма часты землетрясения силой 4-6 баллов в эпицентре, приводящие к значительным разрушениям жилых и производственных объектов.
      Современный подъем воды в Каспийском море грозит затоплением территории городов и сел, расположенных по побережью, наносит непоправимый ущерб сельскому хозяйству и экономике в целом. Места возможного возникновения чрезвычайных происшествий нуждаются в оперативных общественных подразделениях, оказывающих первичную медицинскую помощь и проводящих противоэпидемиологические мероприятия.

        3.7. Создание здоровых условий труда на промышленных
                                объектах

      По данным органов государственного санитарно-эпидемиологического надзора в воздух рабочей зоны на предприятиях выделяется более 200 вредных химических веществ. Работающие на промышленных предприятиях подвергаются комбинированному воздействию других неблагоприятных факторов производственной среды, в их числе: физические (шум, вибрация, электромагнитные поля, статическое электричество, повышенная и пониженная температура, ионизирующее излучение, ультрафиолетовая и инфракрасная радиация), биологические (патогенные микроорганизмы) и психофизиологические (физические и нервно-физические перегрузки).
      Ежегодно выявляются более 40% предприятий, где условия труда не соответствуют гигиеническим нормативам по уровню загрязнения воздуха рабочей зоны. Запыленность в десятки раз превышает нормативы на предприятиях горнодобывающей и угольной промышленности. Загрязненность химическими ингредиентами воздушной среды производственных помещений в концентрациях выше ПДК имеет место на объектах фосфорной (фосфин, фосфорный ангидрид, окись углерода, фтористый водород), металлургической (свинец, мышьяк, цинк, медь, мышьяковистый, сернистый ангидрид, бериллий, окись углерода), нефтедобывающей, нефтеперерабатывающей, газовой (углеводороды, сернистый ангидрид, бенз(а)пирен, окись углерода, сероводород, щелочь) отраслях промышленности.
      Число работающих во вредных и неблагоприятных условиях труда (по основным отраслям народного хозяйства) составляет 382,0 тыс. человек или 15% от всего количества. В Карагандинской области этот показатель равен 32,6%, в бывшей Жезказганской - 22,2%, Восточно-Казахстанской - 31,0%.
      В целом по стране каждое пятое рабочее место в промышленности и на транспорте не соответствует гигиеническим требованиям, от 30 до 50% работающих занято тяжелым физическим трудом, при этом широко используется труд женщин.
      Из впервые выявленных случаев профессиональных заболеваний и профессиональных отравлений у 66,6% больных отмечена утрата трудоспособности по профессии. Особенно высок этот показатель среди работников угольной промышленности (99,5%). В среднем до 10% профессиональных патологий падает на женщин.
      При анализе причин, способствующих возникновению профессиональных заболеваний, установлено, что 46,7% возникли из-за несовершенства технологических процессов, 21,2% - по причине наличия конструктивных недостатков оборудования, механизмов, приспособлений и инструментов, 7% - из-за нарушений правил техники безопасности.
      Одновременно из-за финансовых затруднений дезорганизована ранее эффективно действовавшая система медико-санитарного обеспечения работников крупных промышленных предприятий и контроля за техникой безопасности и охраной труда.
      В связи с распадом колхозов образовалось множество мелких крестьянских хозяйств. Вновь созданные хозяйства крайне слабо оснащены средствами механизации, имеют нетиповые помещения для выращивания животных, не обеспечены достаточным количеством спецодежды и средствами индивидуальной защиты, санитарно-бытовыми помещениями - все это в определенной степени ухудшает условия труда и способствует возникновению профессиональных заболеваний, среди которых краевой патологией является бруцеллез.
      В крестьянских хозяйствах не соблюдаются принятые и действующие в республике законы, направленные на охрану здоровья. К работе с больными животными в период окотной кампании допускаются дети всех возрастов. Грубые нарушения имеют место и при возделывании табака, когда к работе по обработке табака привлекаются дети, беременные, кормящие женщины.

              3.8. Охрана здоровья детей и подростков

      Ухудшение условий содержания детей в детских дошкольных учреждениях, закрытие многих из них отразилось на состоянии их здоровья. В структуре заболеваемости доминируют острые кишечные инфекции, простудные заболевания (острый тонзиллит, ангина, бронхиты, грипп, ОРВИ) и вирусный гепатит. Удельный вес заболевших организованных детей составил по республике 31,6%, в Кызылординской области - 42,1%, в Южно-Казахстанской области - 40,1%, в Жамбылской области - 40,8%, в Мангистауской области -39,1%, в Атырауской области - 38,5%.
      Из 8246 общеобразовательных школ в типовых зданиях размещаются 4368 (52,9%), приспособленных - 3878 и 223 школы - в аварийных зданиях. Более половины школ работают в 2 и 2,5 смены, а перемены сокращены до 5 мин.
      Нарушается температурный режим в помещениях, занижена искусственная освещенность. Школьная мебель старая, не соответствует росто-возрастным особенностям детей. Замена ее не проводится. В 40% школ занятия физкультурой проводятся в коридорах и других плохо приспособленных для этих целей помещениях.
      Компьютеризация школ проводится без учета санитарных требований к компьютерным помещениям, как по площадям, так и размещению оборудования и т.д.
      Серьезные недостатки имеются в организации горячего питания школьников: дотации на питание не выделяются и охват горячим питанием составляет всего 10-15%. В пищеблоках до 30% технологического и холодильного оборудования неисправно.
      Имеют место систематические перебои в доставке даже таких основных продуктов как мясо, молоко, масло, редко поступает рыба, яйца, соки, фрукты. Калорийность блюд, как правило, занижается в 2 и более раз, С-витаминизация практически не производится.

                    3.9. Санитарное просвещение

      Необходимо обеспечить широкую пропаганду среди населения медицинских и гигиенических знаний по профилактике заболеваний инфекционной и неинфекционной этиологии. Необходимо дать понятие людям о том, что окружающая природная и социальная среда, ее состояние в определенной мере зависит от нашего отношения к ней, о том, что многие заболевания экологически зависимы. Санитарное просвещение должно быть направлено на обучение населения элементарным гигиеническим правилам, объяснении каждому о личной ответственности за состояние собственного здоровья.

                   4. Научное обеспечение НПДГОС

      Программа проведения консультации в поддержку НПДГОС требует углубленных научных изысканий и подбора приоритетных проблем. Для этой цели предлагаются следующие проекты:
      4.1. "Разработка санитарно-гигиенических мероприятий по улучшению состояния окружающей среды и здоровья населения, проживающего вблизи Васильковского месторождения золота".
      Цель: Дать эколого-гигиеническую оценку и прогноз качества среды обитания человека по состоянию окружающей среды в зоне размещения Васильковского горно-обогатительного комбината и разработать научно- обоснованную систему природоохранных мероприятий по его оптимизации и улучшению состоянию здоровья населения.
      4.2. "Разработка методов комплексной биохимической очистки промышленных сточных вод ведущих предприятий цветной металлургии республики".
      Цель: Разработать эффективные методы комплексной очистки промышленных сточных вод на основе использования микробиологических процессов, позволяющих удалять такие загрязняющие компоненты как ионы металлов, взвешенные вещества, различные органические соединения и др. для повышения объемов повторного использования воды в различных технологических циклах.
      4.3. "Разработка и реализация мероприятий, направленных на поддержание санитарно-гигиенического благополучия водных экосистем республики".
      Цель: Обеспечение эпидемиологического благополучия по холере на территории Республики Казахстан с наличием трансграничных водоисточников. Контроль за загрязненностью поверхностных водоемов республики. Усовершенствование и разработка новых методов бактериологической диагностики холеры. Получение и обработка в кратчайшие сроки информации об обнаружении холерных вибрионов в объектах окружающей среды, о заболеваемости холерой в странах СНГ, граничащих с Республикой Казахстан.
      4.4. Разработка комплексной системы мер профилактики против бруцеллеза в регионе Приаралья.
      Цель: Разработка и внедрение комплексной системы эпизоотолого- эпидемиологического надзора за бруцеллезом в регионе антропогенного опустынивания Приаралья.
      4.5. "Разработка и реализация комплекса научно-обоснованных мероприятий по улучшению медико-санитарного обслуживания населения низовья Сырдарья и Приаралья".
      Цель: Дать комплексную гигиеническую оценку экологической ситуации в низовьях Сырдарьи и Приаралья, определить уровень и интенсивность распространения загрязнения окружающей среды и оценить последствия влияния неблагоприятных факторов на здоровье населения.
      4.6. "Разработка научно-методологического обоснования системы мониторинга за контаминантами химического и биологического происхождения в продуктах питания в Республике Казахстан".
      Цель: Сбор и анализ информации о загрязненности продуктов питания ксенобиотиками химического и биологического происхождения, а также радиацией в различных регионах Республики Казахстан, научное обоснование степени их опасности для здоровья, разработка более совершенных методов их индексации, а также профилактики алиментарно-зависимых заболеваний путем создания биологически активных добавок к пище направленного действия.
      4.7. Санитарно-гигиенические параметры окружающей среды и здоровья населения сельских районов Атырауской области, прилегающих к полигону "Азгыр".
      Цель: Оценить состояние загрязнения объектов окружающей среды, степень накопления радионуклидов и разработать систему научно-обоснованных мероприятий по предупреждению отрицательного воздействия изменений качества окружающей среды на здоровье населения по профилактике заболевания в районах, прилегающих к полигону "Азгыр".
      4.8. "Программа оздоровления населения в зонах радиационного риска (Капустин яр, Азгыр)".
      Цель: Разработать программу реабилитации населения в зонах радиационного риска (Капустин яр, Азгыр).
      4.9. "Изучение мутационных проявлений воздействия на человека факторов загрязнения окружающей среды в экологически неблагополучных регионах Казахстана".
      Цель: Составить картину состояния здоровья населения в экологически неблагоприятных зонах проживания и выявить наиболее специфичную для различных регионов патологию.
      4.10. Сохранение видового разнообразия обитателей пустынных и степных биоценозов равнинных и горных областей Казахстана".
      Цель: Экологическая оценка состояния природных биоценозов и совершенствование системы экологического мониторинга очаговой чумы пустынных и степных областей Республики Казахстан.
      4.11. "Влияние качества хозяйственно-питьевого водоснабжения в Прикаспийском регионе на уровень заболеваемости населения энтеровирусными инфекциями".
      Цель: Прогнозирование заболеваемости энтеровирусной этиологией и ограничение циркуляции энтеровирусов среди человеческой популяции и в водных объектах.
      4.12. Санитарно-гигиенические показатели качества источников хозяйственно-питьевого водоснабжения в Прикаспийском регионе и их влияние на заболеваемость населения гепатитами А и Е.
      Цель: Выявление корреляции между эколого-гигиеническими показателями качества источников хозяйственно-питьевого водоснабжения и заболеваемостью населения вирусными гепатитами А и Е, передающимися преимущественно через воду.
      4.13. "Санитарно-гигиенические показатели питьевой воды и связь ее с инфекционной заболеваемостью населения Республики Казахстан".
      Цель: Выявление количественных связей между бактериальным и вирусным загрязнением питьевой воды и здоровьем населения.
      4.14. "Токсиколого-гигиеническая оценка загрязненности окружающей среды диоксинами с последующей разработкой профилактических мероприятий".
      Цель: Выявление региональных особенностей загрязнения окружающей среды диоксинами и состояния здоровья населения, а также обоснование токсикокинетики и токсикодинамики диоксинов для совершенствования гигиенических и экологических нормативов и профилактических мероприятий.
      4.15. "Эколого-эпидемиологические особенности крымской геморрагической лихорадки в Республике Казахстан".
      Цель: Выявление региональных особенностей эпидемического и эпизоотического процессов при крымской геморрагической лихорадке для определения и проведения эффективных профилактических и противоэпидемических мероприятий в природном очаге заболевания.
      4.16. Санитарно-эпидемиологическая экспертиза предгорий Заилийского Алатау в отношении клещевого энцефалита.
      Цель: Изучение эпидемиологических и эпизоотологических особенностей клещевого энцефалита предгорий Заилийского Алатау.
      4.17. "Лабораторная диагностика сибирской язвы в организации эпидемиологических и эпизоотологических мероприятий с целью предотвращения обсеменения сибиреязвенным возбудителем водных ресурсов Казахстана".
      Цель: Изучение распространенности сибирской язвы на территории Республики Казахстан с помощью диагностических иммунореагентов и определение действенности иммунопрофилактики сибирской язвы.
      4.18. "Разработка и совершенствование лабораторной диагностики холеры, туляремии и лептоспирозов, имеющих строгую приуроченность к водным ресурсам".
      Цель: Разработка и совершенствование лабораторной диагностики холеры, туляремии, лептоспирозов, имеющих строгую приуроченность к водным ресурсам, с целью изучения ареала их распространения и своевременного проведения адекватных противоэпизоотических и противоэпидемических мероприятий в очагах.
      4.19. "Усовершенствование эпидемиологического надзора и диагностики при бруцеллезе в условиях экологически неблагоприятной обстановки".
      Цель: Оптимизация системы эпидемиологического надзора путем разработки и внедрения в практику эффективных методов индикации возбудителя в различных биотических субстратах, углубленного изучения свойств возбудителя, влияющих на эпидемиологическую обстановку.
      4.20. "Совершенствование бактериологического контроля за зоонозами (йерсиниоз, листериоз, пастереллез) в районах крупных водоемов
Казахстана".
      Цель: Изучение экологии и эпидемиологии бактериальных зоонозов в Республике Казахстан, разработка универсальной схемы их лабораторно- этиологической диагностики.
      4.21. "Установление связи аллергодерматозов с загрязнением окружающей среды в Атырауской, Восточно-Казахстанской и Алматинской областях и разработка профилактических мероприятий "Окружающая среда и аллергодерматозы".
      Цель: Установление причинно-следственных связей негативного влияния факторов окружающей среды на развитие аллергодерматозов и разработка профилактических мероприятий.
      4.22. "Совершенствование системы эпидемиологического надзора за природными очагами чумы в целях уменьшения риска заражения людей".
      Цель: Совершенствование системы эпидемиологического надзора за очагами чумы в целях уменьшения риска заражения людей возбудителем чумы.
      4.23. "Профилактика диарейных заболеваний в зоне экологической катастрофы региона Приаралья".
      Цель: Эколого-гигиеническая оценка степени загрязнения источников хозяйственно-питьевого водоснабжения и влияние загрязнения региона экологической катастрофы Приаралья на особенности эпидемического процесса и биологию возбудителей острых кишечных инфекций.
      4.24. "Выяснение влияния тяжелых металлов на репродуктивную функцию женщин в условиях техногенной биогеохимической провинции и разработка системы оздоровительных мероприятий".
      Цель: Изучить в условиях техногенной биогеохимической провинции возможность влияния тяжелых металлов на течение беременности и родов, а также на развитие предпатологических и патологических состояний новорожденных.
      4.25. "Организация экологического мониторинга и системы предотвращения заболевании туляремией, связанные с загрязнением водоисточников Республики Казахстан - "Профилактика туляремии".
      Цель: Разработка и внедрение системы профилактических мероприятий по туляремии в связи с загрязнением водоисточников.
      Приведенные проекты для обеспечения НПДГОС охватывают научные проекты общей санитарно-эпидемиологической проблематики, вопросы диагностики и профилактики инфекционных, а также неинфекционных заболеваний. Научные проекты предполагается разработать за счет финансовых средств, предусмотренных на эти цели в бюджетах соответствующих министерств.

                           Заключение

      НПДГОС Республики Казахстан включает приоритеты в области гигиены окружающей среды, определенных министрами окружающей среды и министрами здравоохранения Европейских стран. Эти приоритеты сгруппированы в 10 основных направлениях действий, осуществляемых в рамках программы  " Здоровье народа ", утвержденной Указом Президента Республики Казахстан (Алматы, 1998).
      Предусматривается поэтапное достижение целей и задач НПДГОС: 2000-2001 годах, 2002-2003 годах, 2004-2005 годах.
      Основные цели НПДГОС являются улучшение окружающей природной социальной и производственной среды, охрана здоровья населения республики и достижение устойчивого развития государства и общества. Предусмотренные планом задачи: охрана здоровья и санитарно-эпидемиологическое благополучие населения, а также защита окружающей среды нашли отражение в правах и обязанностях граждан и общественных организаций, инструментах регулирования и ответственности за экологические, гигиенические правонарушения, воспитание и образование населения.
      Реализация мероприятий НПДГОС даст социально-экономический эффект, который выразится в снижении заболеваемости, смертности, увеличении продолжительности жизни и улучшении трудоспособности граждан. Без участия Правительства республики, министерств, ведомств, исполнительной власти всех уровней, а также юридических и физических лиц, независимо от подчиненности и форм собственности реализация оздоровительных мероприятий, предусмотренных в настоящем плане, невозможна.
      Финансирование НПДГОС Республики Казахстан будет осуществляться в пределах средств, предусмотренных республиканским и местными бюджетами, путем привлечения иностранных инвестиций, помощи стран-доноров и международных организаций, а также хозяйствующих субъектов.


                                             Приложение <*>
      Сноска. Приложение с изменениями - постановлением Правительства Республики Казахстан от 12 сентября 2003 года N 922 .

              Блок 1. Оценка состояния гигиены окружающей среды
---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
---------------------------------------------------------------------------
1   Выявление,        1.1. Провести          Карта         Оценка     
     снижение,         санитарно-             районирования санитарно- 
     ликвидация        гигиеническое                        гигиенического
     вредного          районирование                        состояния
     влияния           Республики                           страны
     загрязнений       Казахстан в   
     и других          соответствии с
     вредных факторов  экологическим
     окружающей        районированием.
     природной и       Разработать
     производственной  стратегию по
     среды на          гигиене окружающей
     здоровье людей    среды
     и разработка
     региональных      1.2. Утвердить         Приказ       Улучшение
     (пообъективных)   дополнительные                      качества и
     профилактических  гигиенические                       снижение
     мероприятий       нормативы содержания                загрязнения
                       в объектах окружающей               объектов
                       природной среды                     окружающей
                       химических,                         среды
                       биологических веществ 
                       и уровней физических
                       факторов (ПДК, ОБУВ,
                       ОДУ, МДУ, ПДУ и т.п.)

                       1.3. Осуществление     Приказ       Добиться
                       санитарно-                          соответствия
                       эпидемиологической                  гигиеническим
                       экспертизы                          нормативам в
                       соответствия                        ходе
                       принимаемых решений                 проектирования
                       в процессе ведения и                и ведения
                       проектирования                      хозяйственной
                       хозяйственной или                   или иной
                       иной деятельности                   деятельности

                       1.4. Осуществление     Экспертные   Безопасность
                       санитарно-             заключения.  населения
                       эпидемиологической     Банк данных  республики
                       экспертизы
                       производимых в стране
                       и ввозимых из-за
                       рубежа химических
                       и биологических
                       веществ, строительных
                       материалов, источников
                       ионизирующих и
                       неонизирующих излучений,
                       средств производства,
                       технологий и т.п.,
                       которые могут оказать
                       негативное воздействие
                       на состояние окружающей
                       природной среды и
                       здоровье людей
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный  !  Срок        ! 
исполнитель    !исполнения    !    
-------------------------------!
1.1. МЗ,         IV-квартал    !
     МООС           2001 г.    !
                               !
                               !
1.2. МЗ          II-квартал    !
                    2001 г.    !
                               !
1.3. МЗ          III-квартал   !
                    2000 г.    !
                               !
1.4. МЗ          В ходе        !
                 текущего      !
                 санитарно-    !
                 гигиенического!
                 надзора       !
-------------------------------!

           Блок 2. Безопасная для здоровья питьевая вода
                         в достаточном объеме
---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1   Предупреждение    2.1. Изыскать новые     Решения      Улучшение
     заболевания людей водоисточники питьевой  акимов       водоснабжения
     болезнями         воды в районах выхода                населения
     инфекционной и    их строя групповых
     неинфекционной    и локальных водопроводов
     этиологии,        (Северо-Казахстанская,
     связанных с       Костанайская, 
     водным фактором   Атырауская, Южно-    
                       Казахстанская,
                       Кызылординская,
                       Павлодарская области)

                       2.2. Разработать        Проект        Улучшения
                       нормативный акт,        постановления качества
                       регламентирующий права  Правительства воды, 
                       и обязанности           и проект      снижение
                       юридических лиц-        закона        инфекционной
                       владельцев объектов     Республики    заболеваемости
                       водоснабжения и         Казахстан
                       водопотребителей

                       2.3. Разработать        Методические  Обеспечение
                       методические указания   указания      санитарно-
                       о проведении комплекса                эпидемиологи-
                       санитарных и                          ческого
                       противоэпидемических                  благополучия
                       мероприятий по                        населения
                       профилактике
                       инфекционных
                       заболеваний (холера,                     
                       дизентерия, брюшной
                       тиф и т.д.)          

                       2.4. Привести в         Решения       Улучшение
                       должное санитарно-      акимов        водоснабжения
                       техническое                           населения
                       состояние
                       водопроводные
                       сооружения и сети,
                       а также другие
                       объекты водоснабжения
                       и обеспечить подачу
                       населению воды для
                       хозяйственно-питьевых
                       нужд в нормативном
                       объеме и качестве

                       2.5. Изучить            Информация в    То же
                       возможность             Правительство   
                       использования           Республики
                       предварительно          Казахстан,
                       очищенных и             Решения
                       обезвреженных вод       акимов
                       оросительно-
                       обводнительных
                       систем в качестве
                       источников
                       централизованного
                       хозяйственно-
                       питьевого
                       водоснабжения в
                       Южно-Казахстанской
                       и Жамбылской
                       областях

                       2.6. Обеспечить         Информация в    То же
                       внедрение               Правительство
                       опреснительных          Республики
                       установок для           Казахстан
                       обеспечения питьевой
                       водой населения
                       Мангистауской,
                       Кызылординской и
                       Атырауской областей

                       2.7. Изучить            Санитарно-      Улучшение
                       возможность             эпидемиологи-   качества
                       использования           ческая и        минеральных
                       месторождений           экологическая   вод и
                       подземных               экспертизы,     здоровья
                       минеральных             решения         населения
                       водоисточников для      акимов
                       строительства
                       бальнеологических
                       санаторно-курортных
                       учреждений и
                       предприятий по
                       розливу столовых
                       и лечебных
                       минеральных вод
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
----------------------------------
    Ответственный !  Срок        ! 
    исполнитель   !исполнения    !    
---------------------------------!
2.1.  Акимы       III-квартал    !
      областей,       2001 г.    !
      МПРООС                     !
                                 !
2.2.  МПРООС,     III-квартал    !
      Комитет         2001 г.    !
      по делам                   !
      строитель-                 !
      ства МЭИТ,                 !
      АДЗ, акимы                 !
      областей                   !
                                 !
2.3.  АДЗ          II-квартал    !
                      2001 г.    !
                                 !
2.4.  Акимы           2000 г.    !
      областей,   III-квартал    !
      МПРООС,                    !
      Комитет                    !
      по делам                   !
      строитель-                 !
      ства МЭИТ                  !
                                 !
2.5.  МПРООС,         2002 г.    ! 
      АДЗ,         II-квартал    !
      акимы                      !
      областей                   !
                                 !
2.6.  Акимы           2001 г.    !
      областей     IV-квартал    !
                                 !
2.7.  АДЗ,            2001 г.    !
      МПРООС,      III-квартал   !
      акимы                      !
      областей                   !
---------------------------------!

              Блок 3. Санитарно-гигиенический надзор за источниками       
        выбросов вредных веществ в атмосферный воздух, электромагнитными
                     полями и другими физическими факторами
---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1  Изучение           3.1. Изучить в динамике  Совместный  Разработать
    воздействия        причинно-следственные     приказ      мероприятия
    загрязнений        связи влияния состава                по уменьшению
    воздуха, шума,     атмосферных загрязнений              влияния
    электромагнитной   на здоровье населения                атмосферных   
    обстановки на      в областных центрах                  загрязнений
    здоровье людей, с                                      
    разработкой        3.2. Обеспечить          Решения     Улучшение
    соответствующих    сокращение выбросов      акимов      среды обитания,
    профилактических   токсичных веществ                    снижение
    мероприятий        в атмосферный воздух                 заболеваемости
                       путем реализации
                       технологических,
                       организационно-
                       технических,
                       воздухоохранных и
                       градостроительных мер
 
                                  3.3. Определить          Шумовые     Снижение
                       границы воздействия      карты,      воздействия
                       на здоровье населения    разработка  уровня шума
                       превышения допустимых    рекомендаций
                       уровней шума             по снижению
                                                воздействия
                                                уровня шума

                       3.4. Провести            Паспорт      Снижение
                       паспортизацию наиболее   источников   электромаг-
                       мощных источников        электромаг-  нитных 
                       электромагнитных         нитных       излучений
                       излучений, определить    излучений
                       соответствие нормативам
                       размеров санитарной
                       защитной зоны и зоны
                       ограничения застройки
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный !  Срок        ! 
исполнитель   !исполнения    !    
------------------------------!
   МПРООС          2000 г.    !
   Гидромет,     III-квартал  !
   АДЗ акимы                  !
   областей                   !
                              !
   Акимы         III-квартал  !
   областей,       2002 г.    !
   МЭИТ,                      !
   МПРООС                     !
                              !
   АДЗ,         III-квартал   !
   МПРООС,        2001 г.     !
   акимы                      !
   областей                   !
                              !
   АДЗ,           2002 г.     !
   МПРООС,      II-квартал    !
   Гидромет,                  !
   акимы городов              !
------------------------------ 

             Блок 4. Санитарно-эпидемиологическая безопасность почв.
            Очистка территорий от бытовых и производственных отходов
---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1  Совершенствование  4.1. Разработать       Постановление  Улучшение
    нормативной базы   проект постановления   Главного       санитарного
    по проблеме сбора, "О санитарном          государствен-  состояния
    удаления и         состоянии городских и  ного санитар-  и принятие
    утилизации твердых сельских поселений, об ного врача     эффективных
    бытовых отходов    ответственности всех   Республики     мер по охране
                       хозяйствующих          Казахстан      здоровья
                       субъектов и граждан                   населения
                       за чистоту территорий
                       в местах деятельности
                       и проживания" 
 
                             4.2. Разработать       Проект         Уменьшение 
                       норматив по нагрузке   нормативно-    содержания
                       на почву новых         правового      пестицидов
                       пестицидных препаратов акта           в объектах   
                       с методикой определения               окружающей
                       их остаточных количеств               среды
                       в объектах окружающей
                       среды и продуктах
                       растительного
                       происхождения
 
        2  Предотвращение     4.3. Улучшить          Решения       Улучшение
    прямого или        планово-регулярную     акимов        чистоты
    опосредованного    очистку жилого сектора,              городов
    влияния            построить типовые     
    загрязнения почв   полигоны по утилизации
    на заболеваемость  твердых бытовых отходов
    населения,         во всех областных
    болезнями          центрах
    инфекционной и
    неинфекционной     4.4. Принять меры к    То же         Профилактика
    этиологии          строительству типовых                эпизоотий
                       скотомогильников в              
                       районных центрах
                       4.5. Проведение        Карта         Профилактика 
                       инвентаризации         загрязнения   и снижение
                       земель в               почвенного    влияния
                       сельскохозяйственных   покрова       загрязнения
                       и промышленных                       окружающей
                       районах для выявления                среды на
                       характера и степени                  здоровье
                       загрязнения почв                     населения
 
                       4.6. На основе         План          Профилактика
                       комплексного           мероприятий   инфекционных и
                       подхода разработать    по очищению   неинфекционных
                       мероприятия по         почв          заболеваний
                       очищению почв и,                               
                       прежде всего, почв в
                       районах земледелия,
                       Северного и Южного
                       Казахстана
---------------------------------------------------------------------------
 
  Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный !  Срок        ! 
исполнитель   !исполнения    !    
------------------------------!
   МЗ,           III-квартал  !
   МООС,         2000-2005 гг.!
   Комитет по                 !
   делам                      !
   строительства              !
   МИТ, МТК,                  !
   МСХ                        !
                              !
   Агентство по  2000-2002 гг.!
   управлению      по мере    !
   земельными    необходимости!
   ресурсами,    при          !
   МСХ, МПРООС,  регистрации  !
   АДЗ, Академия препаратов   !
   наук                       !
                              !
   Акимы         2000-2004 гг !
   областей       ежегодно    !      
                              !
   Акимы         2000-2005 гг.!
   областей       ежегодно    !
   и районов,                 !
   МСХ                        !
                              !
   Институт         2000 г.   !
   почвоведения   IV-квартал  !
   МОН                        !
                              !
   Институт         2001 г.   !
   почвоведения,  II-квартал  !
   микробиологии              !
   и вирусологии,             !
   ботаники МОН,              !
   институт                   !
   Национального              !
   академического             !
   центра аграрных            !
   исследований               !
------------------------------ 

              Блок 5. Рациональное питание и безопасность
                           продуктов питания ---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1  Разработка         5.1. Усилить           Совместный   Улучшение
    нормативных        государственный надзор приказ       качества
    правовых актов и   за соблюдением                      пищевых
    специальных        нормативных требований              продуктов
    программ,          к качеству безопасности
    нацеленных на      при производстве,
    защиту и гарантию  переработке,
    удовлетворения     транспортировке,
    потребителей в     хранении и реализации
    качественных       продуктов питания
    продуктах питания
                       5.2. Изучить           Информация в  Улучшение  
2  Профилактика       состояние фактического Правительство здоровья
    заболеваний,       питания населения,     Республики    населения
    связанных с        проживающего в         Казахстан 
    неполноценным      сельской местности     Совместный    Эпидемиологи-
    питанием и         5.3. Контроль за       приказ        ческое
    употреблением      бактериологической,                  благополучие
    недоброкачествен-  радиационной и                       населения
    ных продуктов      экологической
                       безопасностями продуктов
                       питания

                       5.4. Разработать       Совместное    Улучшение
                       проект совместного     распоряжение  качества
                       распоряжения                         продуктов
                       "О повсеместном                      растениеводства
                       внедрении
                       токсикологических
                       сертификатов на
                       растениеводческую
                       продукцию"
                       5.5. Разработать       Совместный    Профилактика и
                       и внедрить систему     приказ        улучшение
                       мониторинга                          здоровья
                       состояния питания                    населения,
                       населения                            связанного с  
                                                            продуктами    
                                                            питания
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный !  Срок        ! 
исполнитель   !исполнения    !    
------------------------------!
   Госстандарт   III-квартал  !
   МЭИТ, АДЗ,       2000 г    !
   акимы                      !
   областей                   !
                              !
   Академия       II-квартал  !
   наук             2002 г    !
   земельными    необходимости!
                              !
                              !
   МЗ,            II-квартал  !
   Госстандарт       2001 г   !      
   МИТ           в дальнейшем !
                 постоянно    !
                 в процессе   !
                 надзора      !
                              !
   Госстандарт   IV-квартал   !
   МЭИТ, АДЗ       2001 г     !
   Академия наук,             !
   АДЗ                        !
                              !
   Госстандарт   IV-квартал   !
   МИТ             2001 г     !
------------------------------ 

              Блок 6. Радиационная безопасность населения    

---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1  Вопросы            6.1. Разработать        Совместное   Радиационная
    безопасного        порядок взаимодействия  распоряжение защита и
    хранения и         и разграничения                      безопасность
    удаления           функций между Комитетом
    радиоактивных      по атомной энергетике
    источников и       МЭИТ, МПРООС, АДЗ по
    отходов            вопросам радиационной
                       безопасности на
                       территории Республики
                       Казахстан
                       6.2. Обеспечить         Решения      Обеспечение
                       своевременный сбор,     акимов       радиационной
                       транспортировку,                     безопасности
                       переработку и
                       захоронение
                       радиоактивных отходов
 
                                              6.3. Рекультивировать   Решения      Восстановление
                       все отвалы забалансовых акимов       земель
                       руд, хвостохранилища
                       предприятий по добыче
                       и переработке
                       радиоактивных руд

2  Изучение           6.4. Провести           Информация в  Обеспечение 
    радиационной       радиоэкологическое      Правительство радиационной
    обстановки на      обследование            Республики    безопасности
    территории         радиационноопасных      Казахстан
    республики с       земель (полигонов),
    принятием          переданных в народно-
    экстренных мер     хозяйственный оборот
    при выявлении     
    радиационных       6.5. Создать систему    Проект        То же
    аномалий           контроля за             нормативно-
                       содержанием радона,     правового
                       торона и продуктов их   акта
                       распада в воздухе
                       рабочей зоны
                       6.6. Внести вопрос      Информация в  То же
                       в Правительство о       Правительство
                       возврате отработанных   Республики
                       тепловыдяемых элементов Казахстан
                       ядерных реакторов
                       заводам поставщикам
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный !  Срок        ! 
исполнитель   !исполнения    !    
------------------------------!         
Комитет по       2001 г      !
атомной         II-квартал   !
энергетике                   !
МЭМР, МООС,                  !
МЗ, НЯЦ                      !
                              !
Акимы            2001 г      ! 
областей        I-квартал    !
и городов,                   !
МИТ,                         !
МООС                         !
                              !
Акимы            2001 г      !
областей        II-квартал   !
                              !
МООС,           II-квартал   !
Комитет по       2001 г      !
атомной         2001-2005 г  !
энергетике                   !
МЭМР, НЯЦ,                   !
МОН                          !
МЗ, МИТ,         2001 г      !
МООС, МОН       III-квартал  !
                              !
Комитет по       2001 г      !
атомной                      !
энергетике                   !
МЭИТ                         !
------------------------------                              

           Блок 7. Организация противоэпидемических мероприятий
        в районах стихийных бедствий и местах промышленных аварий 
---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1   Прогнозирование   7.1. Разработать план   Совместный   Безопасность
     возможного        по организации          приказ       населения
     ухудшения         экстренной медицинской
     санитарно-        помощи и
     гигиенической и   противоэпидемическим
     эпидемической     мероприятиям при
     обстановки на     чрезвычайных ситуациях
     территории
     республики при    7.2. Определить        Приказ АДЗ,     Повышение
     землетрясениях,   потребность и обучить  решения акимов  квалификации
     наводнениях и     специалистов,                          кадров
     других природных  действующих в очагах и                 санитарно-
     катаклизмах       районах, подвергшихся                  эпидемиологи-
                       катастрафическому                      ческой службы
                       воздействию
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный !  Срок        ! 
исполнитель   !исполнения    !    
------------------------------!      
МЗ, МСХ, МТК,     2000 г     !
акимы областей  IV-квартал   !
                              !
МЗ,             I-квартал    !
акимы             2001 г     ! 
областей                     !
                              !
------------------------------   

           Блок 8. Создание здоровых условий труда на
                        промышленных объектах
---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1   Улучшение          8.1. Обеспечить        Разработка   Оптимизация
     гигиенических      разработку нормативных совместных   охраны и
     условий труда,     правовых актов по      правил       условий труда
     предупреждение     охране труда для       совместным
     профессиональных   организаций курирующих приказом
     отравлений и       отраслей экономики
     заболеваний       
                        8.2. Повысить          Анализ       Профилактика
                        требования к улучшению условий      и сохранение
                        условий труда          труда        здоровья
                        работающих подростков  подростков   женщин и
                        и женщин на            и женщин;    подростков
                        производстве           Письма в
                                               министерства
                                               и ведомства
 
                                                8.3. Разработать       Проект       Улучшение
                        нормативный правовой   нормативного условий труда
                        паспортизации рабочих  правового   
                        мест производственных  акта
                        объектов

                        8.4. Обеспечить        Приказ АДЗ   Улучшение     
                        систематический                     здоровья
                        медицинский контроль                работающих
                        за состоянием
                        здоровья работающих
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный !  Срок        ! 
исполнитель   !исполнения    !    
------------------------------!  
МТСЗ, МОН,      I-квартал    !
МСХ,              2001 г     !
Госстандарт                  !
МЭИТ, МТК, АДЗ               !
                              !
МТСЗ, МЭИТ,                  !
АДЗ,            II-квартал   !
промышленные      2000 г     !
предприятия,                 !
организации                  !
                              !
МТСЗ, МЭИТ,     I-квартал    !
АДЗ, Акимы        2001 г.    !
областей,                    !
промышленные                 !
предприятия                  !
                              !
МЗ, МСХ,                     !
МИТ, МООС       Постоянно    !
------------------------------

              Блок 9. Охрана здоровья детей и подростков
---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1  Приведение в       9.1. Подготовить        Совместный   Профилактика
    соответствие с     проекты нормативных     приказ       и улучшение
    нормативными       правовых актов,                      здоровья
    требованиями       регламентирующих                     подрастующего
    устройств и        улучшение здоровья                   поколения     
    содержание         детей и подростков                                 
    детских и
    дошкольных,
    общеобразовательных
    учреждений
2  Реализация         9.2. Обеспечить         То же        Улучшение и
    компьютерного      соблюдение санитарных                сохранение
    образования на     правил и норм при                    здоровья
    основе соблюдения  организации                          учащихся
    правил и норм      компьютерного
    проектирования     обучения в общеобра-
    и эксплуатации     зовательных школах и
    учебных помещений  других учебных
                       заведениях 
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный !  Срок        ! 
исполнитель   !исполнения    !    
------------------------------!  
                              !
МОН, АДЗ        III-квартал  !
                   2000 г     !
                              !
МОН, АДЗ        IV-квартал   !
                   2000 г     !
------------------------------

                  Блок 10. Санитарное просвещение

---------------------------------------------------------------------------
N ! Приоритетное     !    Мероприятие       ! Форма      !  Ожидаемый
п/п! направление      !                      !завершения  !  результат
--------------------------------------------------------------------------
1  Гигиеническое      10.1. Информировать    Выступления   Повышение
    воспитание         оперативно население   в средствах   санитарной
    населения,         о состоянии            массовой      культуры
    формирование       загрязнения окружающей информации    населения
    здорового образа   среды через средства
    жизни, усиление    массовой информации
    мер борьбы с
    вредными           10.2. Обучить          Выступления 
    Эпидемиоло-
    привычками,        население элементарным в средствах   гическое
    оказывающими       санитарно-             массовой      благополучие
    неблагоприятное    гигиеническим навыкам  информации    населения
    влияние на         предупреждения         и подготовка
    работоспособность  возникновения          наглядной
    и состояние        инфекционных           агитации
    здоровья           заболеваний

                       10.3. Санитарное       То же         Санитарная
                       просвещение широких                  грамотность
                       слоев населения и                    населения
                       гигиеническое
                       обучение отдельных
                       контингентов к
                       безопасным условиям
                       труда, быта и отдыха      
---------------------------------------------------------------------------

Продолжение таблицы
-------------------------------
Ответственный !  Срок        ! 
исполнитель   !исполнения    !    
------------------------------!  
АДЗ, МПРООС,    2000-2001 гг !
МКИОС, акимы    в установлен-!
областей        ные графики  !
                 АДЗ          !
                              !
АДЗ, МОН,       То же        !
МКИОС                        !
                              !
То же           То же        !
------------------------------

     Примечание.

     1. Министерства и ведомства отчитываются перед Агентством Республики Казахстан по делам здравоохранения ежеквартально.     

Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспарын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 9 маусымдағы N 878 Қаулысы

      Қазақстан Республикасы Президентінің "Халық денсаулығы" мемлекеттік бағдарламасы туралы" 1998 жылғы 16 қарашадағы N 4153 Жарлығын орындау үшін және Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:

      1. Қоса беріліп отырған Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспары (бұдан әрі - ҚОГҰІЖ) бекітілсін.

      2. Орталық атқарушы органдардың басшылары, облыстардың, Астана, Алматы қалаларының әкімдері оны іске асыру үшін қажетті қаржы қаражатын бөлуді көздей отырып, ҚОГҰІЖ-де қарастырылған іс-шараларды уақытылы орындауды қамтамасыз етсін.

      3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі мен Қазақстан Республикасының  Қоршаған ортаны қорғау министрлігіне жүктелсін.
      ЕСКЕРТУ. 3-тармақ өзгерді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 12 қыркүйектегі N 922 қаулысымен.

      4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің  
2000 жылғы 9 маусымдағы       
N 878 қаулысымен         
бекітілген         

Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспары

      ЕСКЕРТУ. Жоспар өзгерді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 12 қыркүйектегі N 922 қаулысымен.

Құжаттың мәтінінде пайдаланылған қысқартулардың тізбесі

ДСМ     - Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау
          министрлігі
БАЖ     - Басқарудың автоматтандырылған жүйесі
ЖЖ      - Жоғары жиілілік
ДДҰ     - Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы
ҚОГ     - Қоршаған ортаның гигиенасы
МДБМ    - Мектеп жасына дейінгі балалар мекемесі
ҚОГЕІЖ  - Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі Еуропалық іс-қимыл
          жоспары
ҚЖША    - Құрылыс жүргізудің шектеулі аумағы
АЭК     - Қазақстан Республикасының Энергетика және минералдық
          ресурстар министрлігінің Атом энергетикасы жөніндегі
          комитеті
ПӘК     - Пайдалы іс-әрекет коэффициенті
БЖД     - Барынша жол берілген деңгей
МАҚКМ   - Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық
          келісім министрлігі
БҒМ     - Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
ҚОҚМ    - Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаны қорғау
          министрлігі
АШМ     - Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы министрлігі
ККМ     - Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникациялар
          министрлігі
ЕХҚМ    - Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік
          қорғау министрлігі    
ИСМ    -  Қазақстан Республикасының Индустрия және сауда министрлігі
ҒЗИ     - Ғылыми-зерттеу институты
ҚОҒҰІЖ  - Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегі ұлттық іс-қимыл
          жоспары   
ҚОҒҰІЖ  - Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі ұлттық іс-қимыл жоспары 
ТҰС     - Тамақтанудың ұлттық саясаты
ӘБҚД    - Әсердің бағдарланған қауіпсіздік деңгейі    
БЖД     - Бағдарланған жол берілетін деңгей
ҚТО     - Қоршаған табиғи орта
ШЖШ     - Шекті жол берілетін шоғырлану
ШЖД     - Шекті жол берілетін деңгей
"ҚРҰЯО" - "Қазақстан Республикасының Ұлттық ядролық орталығы"     
          республикалық мемлекеттік кәсіпорыны 
ӨЖЖ     - Өте жоғары жиілілік
СҚА     - Санитарлық қорғау аймағы
БАҚ     - Бұқаралық ақпарат құралдары
СЭС     - Санитарлық-эпидемиологиялық станция
ТҚҚ     - Тұрмыстық қатты қалдықтар
АЖЛ     - Айрықша жоғары ластану
ЭМӨ     - Электромагниттік өріс

КIРIСПЕ

      Хельсинкиде өткен (1994) Қоршаған ортаны қорғау министрлерi мен денсаулық сақтау министрлерiнiң екiншi конференциясында қоршаған ортаны қорғау министрлерi мен денсаулық сақтау министрлерi өз елдерінің атынан 1997 жылдың аяғына дейiн Қоршаған орта гигиенасы жөніндегі ұлттық iс-қимыл жоспарларын (ҚОГҰIЖ) әзiрлеуге міндеттеме алған болатын. Осы конференцияда Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегi Еуропалық iс-қимыл жоспары да (ҚОГЕIЖ) қабылданды. Ол екi сектордың - қоршаған ортаны қорғау мен денсаулық сақтаудың тығыз ынтымақтастығы жағдайында ұлттық және халықаралық деңгейлерде қабылдануы қажет практикалық шаралардың кешенiн қамтиды. Софияда өткен (1995) "Еуропа үшін қоршаған орта" конференциясында министрлер мұндай ынтымақтастықтың ҚОГҰIЖ-iн дайындау және ҚОГҰIЖ-де көзделген қоршаған ортаны қорғау жөніндегi iс-қимыл бағдарламаларын әзiрлеу және жүзеге асыру iсiндегi маңыздылығын атап өттi.
      Қазақстан Республикасының Қоршаған ортаның гигиенасы жөніндегi ұлттық iс-қимыл жоспары Қазақстан Республикасы Конституциясының (1995) "Мемлекет адамның өмiр сүруi мен денсаулығына қолайлы қоршаған ортаны қорғауды мақсат етiп қояды" дейтін 31-бабына негiзделедi.
      Одан басқа ҚОГҰЖ:
      азаматтардың экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық саулығына және радиациялық қауiпсiздiкке құқығы; мемлекет қазiргi және келешек ұрпақтың денсаулық жағдайына керi әсер етпейтiн қолайлы қоршаған ортаны сақтауды қамтамасыз ететіні көрсетiлген " Қазақстан Республикасында азаматтардың денсаулығын сақтау туралы" (1997);
      халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саулығын қамтамасыз етудiң қағидаттары белгiленген және алдын алу қоршаған орта факторларының халықтың денсаулығына зиянды әсерін болдырмау жөніндегi қызметтегi басымдық ретінде көрсетiлген "Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" (1994);
      табиғат пен оның байлықтары Қазақстан Республикасы халықтарының өмiрi мен қызметінің, олардың тұрақты әлеуметтiк-экономикалық дамуының және әл-ауқатының өсуiнiң табиғи негізi болып табылатындығы, қазiргі және болашақ ұрпақтардың мүддесінде қоршаған ортаны қорғаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негiздерi айқындалған "Қоршаған ортаны қорғау туралы" (1997);
      қызметкерлердiң еңбектi қорғауға арналған құқықтарын қамтамасыз етуге бағытталған және өндiрiстегi жазатайым оқиғалар мен денсаулығын зақымдаудың алдын алудың, қауiптi және зиянды өндiрiстiк факторларды мейлiнше азайтудың ұлттық саясатының негiзгi қағидаттарын белгiлейтiн "Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы " (1999) Қазақстан Республикасының Заңдарына негiзделген.
      Сонымен қатар, ҚОГҰIЖ-дi әзiрлеу кезiнде "Қазақстан Республикасының мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қызметі туралы ережеге " (1995) сәйкес жұмыс iстейтін мемсанэпидқызметтiң органдары мен мекемелерi мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауды жүзеге асыру процесiнде алынған қоршаған табиғи, әлеуметтiк және өндiрiстiк ортаның жағдайы туралы практикалық деректер пайдаланылды.
      ҚОГҰIЖ ұлттық деңгейде бүгiнгi күннің өзектi басымдықты проблемаларын көрсетедi, алайда оны елде жүрiп жатқан әлеуметтік-экономикалық және экологиялық өзгерiстердi, сондай-ақ денсаулық жағдайы мен қоршаған ортаның жекелеген сапалық көрсеткiштерiнiң өзгерiстерiн ескере отырып, iске асыру барысында түзетiп отыру қажет.
      Республика халқының денсаулығы проблемасы адам өмiр сүрiп отырған ортаға аса қолайсыз әсер еткен экологиялық, әлеуметтiк және шаруашылық себептердiң кешенiмен тығыз байланысты. Бұл соңғы жылдары күрт нашарлаған демографиялық көрсеткiштерден де кiдiрiссiз көрiндi. Осылайша, 1998 жылы 1992 жылмен (мемлекеттiң тәуелсiздiк алған алғашқы жылы) салыстырғанда туу көрсеткiшi 1000 адамға есептегенде 19,9-дан 14,2 адамға немесе 28,6%-ға төмендедi, ал қайтыс болу көрсеткiшi 8,1-ден 9,8 адамға немесе 1,2 есеге көтерiлдi. Осымен бiр мезгiлде, табиғи өсiмнiң көрсеткiшi 11,8-ден 4,4 адамға, яғни 2,7 есеге азайды. Сырқаттанудың жалпы деңгейi жоғары - әрбiр 100 мың тұрғынға 79464,8 адам, ал балалардың арасында - 82900,7 болып қалып отыр.
      Адамның табиғи ортаға шамадан тыс ықпалының терiс экологиялық нақты зардабы Арал аймағының шөлейттенуi болды. Арал өңiрi мен Арал проблемасы - экологиялық қана емес, адамдардың денсаулығы үшiн де қасiрет болып табылады. Онда, ТМД аумағындағы туберкулез ауруының ең жоғары деңгейлерінің бiрi. Туберкулезден қайтыс болу 1992 жылы әрбiр 100 мың тұрғынға 11,7-нi, 1999 жылы 27,8-дi құрай отырып, жыл сайын өсуде. Аймақ үшін әлемдегі анемиямен сырқаттанудың ең жоғары деңгейлерінің бiрi тән. Оба, қырым геморрагиялық безгегi, лейшманиоздар және т.б. аса қауiпті инфекциялар мен инвазиялардың табиғи ошақтары кеңеюде және жандануда.
      Денсаулық көрсеткіштерiнiң нашарлауының негізгі себебi қоршаған табиғи және өндiрiстiк орта, әлеуметтiк сала және елдегi экономикалық жағдай факторларының кешендi әсерi болып табылатындығы анықталды. Барлық сырқаттанулардың 75%-ы, қайтыс болу жағдайларының 50%-ы, дене бiтiмi жағынан дұрыс дамымаудың 60%-ы, орташа өмiр сүру ұзақтығының 5-7 жылға қысқаруы осылармен байланыстырылады.
      Елде халық тұратын және еңбек ететiн жерлерде оңтайлы санитарлық-гигиеналық жағдай жасау проблемалары өткiр қойылып отыр. Сумен жабдықтау, кәрiздендiру, қатты тұрмыстық, өндiрiстiк қалдықтарды, атмосфералық ауаға жайылған және су қоймаларына тасталған адам денсаулығына зиянды заттарды жинау, жою және залалсыздандыру мәселелерi нашар шешiлуде. Кәсіпорындардың аумағында өндiрiстiк қалдықтардың, соның iшінде осы күнге дейiн олар үшiн полигондар жоқ болып отырған ұқсатылмаған және уытты қалдықтардың көп мөлшерi жинақталған. ЖЖ және ӨЖЖ диапазондарындағы электрмагниттiк сәулелену көздерiнің саны мен қуаты артуда. Су құбырлары суы мен жер бетiндегi су қоймаларының судың химиялық және микробиологиялық сапалық көрсеткiштерi нашарлауда және т.с.с.
      Қоршаған табиғи ортаның, әлеуметтiк және өндiрiстік салалардың қолайсыз факторларының адамдардың денсаулығына терiс әсерiнiң нәтижелерi бiрден емес, ондаған жылдарға кешiгiп білінедi. Осы Қазақстан Республикасының қоршаған ортаның гигиенасы жөнiндегі ұлттық iс-қимыл жоспары iске асырылуы орта мерзімдегі перспективада оңтайлыға жақын сапалық көрсеткiштерге қол жеткiзу жолымен ел халқының денсаулығын жақсартуға мүмкiндiк беретiн iс-шаралардың кешенiн көздейдi.
      Қоршаған орта гигиенасы саласын елдiң деңгейінде жақсартуға барлық тиiстi ұлттық мүдделер мен басымдықтар ескерiлетiн, қойылған мiндеттердi орындау үшiн қажеттi ресурстар бөлу көзделетін Iс-қимыл жоспарын әзiрлеген жағдайда, оның iшiнде тиiстi заңнамалық және регламенттейтін тетiктердi жасалған жағдайда ғана қол жеткiзуге болады. Осылайша, тек Қазақстан Республикасы Үкiметiнің, мүдделi министрлiктердiң, ведомстволардың, барлық деңгейдегi атқарушы өкiметтiң, сондай-ақ бағыныстылығы мен меншiк нысандарына қарамастан, заңды және жеке тұлғалардың қатысуымен ғана сауықтыру iс-шараларын iске асыруға болады.
      Қазақстан Республикасының ҚОГҰIЖ-і Дүние жүзiлік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) халықтың денсаулығы және қоршаған орта жөнiндегi кең ауқымды стратегиясы (Женева, 1993), "Қоршаған ортаның гигиенасы жөнiндегi ұлттық iс-қимыл жоспарларын әзiрлеу жөнiндегi консультативтiк кеңестің ұсынымдары" (София, 1995) және ДДҰ-ның Еуропалық аймақтың бюросы дайындаған "1990-жылдардағы еуропалық тәжiрибенi шолуы" (Копенгаген, 1995), ескерiле отырып, әзiрлендi.
      ҚОГҰIЖ-де Қазақстан Республикасының қоршаған ортаның гигиенасы саласындағы басымдықтары көрсетiлдi. Алайда, олар бiздің елiмiздiң әлеуметтiк-экономикалық, демографикалық, климаттық-географиялық және өзге де ерекшелiктерiн ескере отырып, ҚОГЕIЖ-де қойылған барлық мақсаттарды толық қамтымайды.

      1. ҚОГҰІЖ-дің МАҚСАТЫ

      ҚОГҰIЖ-дiң мақсаты - халықтың денсаулығын қамтамасыз ету үшiн мемлекет пен қоғамның тұрақты дамуы қағидаттарының негізiнде таза қоршаған ортаны қалыптастыру.

      2. ҚОГҰIЖ-дiң МIНДЕТТЕРI

      Мiндеттер:
      табиғи, әлеуметтiк, өндiрiстiк және тiршiлiк ету қоршаған ортасын қорғау;
      халықтың денсаулығы мен санитарлық-эпидемиологиялық саулығын қорғау.

      3. ҚОРШАҒАН ОРТА ГИГИЕНАСЫНЫҢ БАСЫМДЫҚТАРЫ

      Қоршаған орта гигиенасының басымдықтары:
      денсаулық үшiн қауiпсiз жеткiлiктi көлемдегі ауызсу;
      зиянды заттардың ауаға шығарылуы көздерiн, электромагниттiк өрiстердi және басқа да физикалық факторларды санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау;
      топырақтың санитарлық-эпидемиологиялық қауiпсiздiгі аумақты тұрмыстық және өндiрiстiк қалдықтардан тазарту;
      ұтымды тамақтану және тамақ өнiмдерiнiң қауiпсiздiгі;
      халықтың радиациялық қауіпсiздігі;
      табиғи зiлзалалар аудандары мен өнеркәсiптiк авариялар болған жерлерде эпидемияға қарсы iс-шараларды ұйымдастыру;
      өнеркәсiптік объектiлерде қолайлы еңбек жағдайларын жасау;
      балалар мен жасөспiрiмдердiң денсаулығын қорғау;
      санитарлық оқу-ағарту.

      3.1. Денсаулық үшiн қауiпсiз жеткiлiктi көлемдегі ауызсу

      Республика халқын ауызсумен қамтамасыз етудiң жәй-күйi қанағаттанғысыз ретiнде сипатталады. 2337 су құбыры бола тұра, құбыр суымен халықтың 75%-ына жуығы, 12%-ына жуығы орталықтандырылмаған су көздерiнен қамтамасыз етіледi, халықтың қалған бөлiгi (500 мыңнан астамы) тасымалданатын суды және ашық су айдындарын пайдаланады.
      Көптеген су құбырлары, тiптi, облыс орталықтарында да, техникалық пайдалану ережелерiн өрескел бұза отырып жұмыс iстейдi. Электр энергиясын берудегi iркiлiстерге және басқа да себептерден халыққа ауызсу ұзақ iркiлiстермен немесе кесте бойынша - таңертеңгi және кешкi уақыттарда ғана берiледi.
      Мұның өзi, тығыз бекiтiлмеген және өз ресурсын баяғыда өткерген, бұзылған герметикалық құбырлар арқылы су толып кеткен байқау құдықтары мен траншеялардан ағуы ықтимал кiр судың сорылуы арқылы ауызсудың ластануына мүмкiндiк туғызады.
      Ауыл шаруашылығы объектiлерiн толық жекешелендiрудiң барысында иесiз қалған ауылдық сумен жабдықтау объектiлерiнде бұдан да қиын жағдай қалыптасуда. Ауыл шаруашылығын сумен жабдықтаудың топтық жүйелерi де бiртiндеп iстен шығуда, ал бұл 1200 селолық елдi мекен үшiн олар ауызсудың бiрден бiр көзi болып табылатын мыңдаған километр арналы су құбырлары. Нәтижесiнде, селолар орталықтандырылған су берудiң болмауынан күрделi жағдайға тап болуы мүмкiн, кейбiреулерi, осындай жағдайға тап болды да.
      Тұтастай алғанда, республика бойынша тазалау құрылыстары кешенiнiң, зарарсыздандыру қондырғыларының немесе санитарлық қорғау аймақтарының болмауынан немесе iстен шығуынан санитарлық талаптарға жауап бермейтiн 1999 жылдың 1 шiлдесiндегi жағдай бойынша 463 су құбыры (19,8%) болды. Су құбырлары құрылыстары мен желiлерінің қосалқы бөлшектердің жоқтығымен, құрамында хлор бар реагенттердiң, коагулянттардың тапшылығына байланысты қанағаттанғысыз санитарлық-техникалық жағдайы су құбыры суларының сапасына терiс әсер етедi. 1999 жылдың 1-шi жарты жылдығында, тұтастай алғанда, елде микробиологиялық көрсеткiштерi бойынша стандартқа сай келмейтiн су сынамасының көлемi 4,6% (1998 жылы - 3,8%) болды. Әрбiр үшiншi стандартқа сай келмейтiн су сынамасы жыл сайын 2000 жылдың 1 қаңтарында 29%-ды құраған эпидемиялық қауiптi коли-индекспен тiркеледi. Ауызсудың сапасына апта сайын мониторингтi жүзеге асырған кезде бұл көрсеткiш жекелеген облыстар бойынша 30%-ға жуықты және одан астамды құрайды.
      Жер бетiндегi су айдындары суды қорғау аймақтарын тұрмыстық, ауылшаруашылық және өндiрiстiк қалдықтармен қоқыстандырудың нәтижесiнде шаруашылық-нәжістiк және өндiрiстiк сарқынды сулардың төгiлуiмен жаппай ластануда. Олар жұқпалы да, жұқпалы емес те сипаттағы аурулардың туындауына себепшi болады.
      Қазақстан Республикасында су факторымен байланысты инфекциялық сырқаттануды азайту проблемасы өте өткiр тұр. Су көздерiнiң жаппай ластануы, су құбырлары құрылыстары мен желiлерiнiң қанағаттанғысыз санитарлық-техникалық жағдайы, ауызсудың жоғары микробтық ластануы жиi эпидемиялық асқынудың және өткiр iшек инфекциясы ауруларының, әсiресе А-вирустық гепатиттiң жоғары деңгейiнiң себепшiсi болып табылады.
      Ағын суларды орталықтандырылған бөлу iсi қанағаттанғысыз күйде. Қалалар мен қала үлгiсiндегі поселкелердiң тек 33%-ында ғана кәрiздiң орталықтандырылған жүйесiнiң дамыған желiсi бар. Атырау, Ақмола, Қызылорда, Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Солтүстiк Қазақстан және Оңтүстік Қазақстан облыстарының, іс жүзінде, барлық селолық елді мекендерінде кәріз мүлде жоқ.
      Суғарылатын егін алқаптарының болмауы, қазіргі кезде арналарынан асып тұрған, авариялық режимде пайдаланылатын, экологиялық та, эпидемиологиялық та тұрғыдан шешілуі қиын проблемаларды туғызатын ағын сулардың тоспаларын кеңінен пайдалануға әкеліп соқты (Алматы, Шымкент, Павлодар, Орал және т.б. қалалар).
      Ағын суларды тазарту жөніндегі құрылыстардың санитарлық техникалық жәй-күйлері төмен, оның үстіне олар 1,5-2 есе артық жүктемемен жұмыс істейді (Талдықорған, Павлодар, Семей, Қарағанды, Тараз, Шымкент, Өскемен қалалары).

      3.2. Зиянды заттардың ауаға шығарылуының, электромагниттік өрістердің және басқа да физикалық факторлардың көздерін санитарлық-гигиеналық қадағалау

      Тұрақты көздерден зиянды заттардың республика қалаларының ауа бассейніне шығарылуының ескерілген көлемі жылына шамамен 3 млн. тоннаны құрайды.
      Тұтастай алғанда, республика бойынша орта есеппен 1 тұрғынға жылына 200 кг, ал Павлодар облысының қалаларында 1284 кг, Қарағандыда - 501 кг, Жезқазған аймағында 1285 кг, Солтүстік Қазақстанда - 483 кг және т.б. әртүрлі химиялық қосылыстар атмосфераға шығарылады.
      Өнеркәсіптік кәсіпорындардың үштен біріне жуығының нормативтік мөлшерлердегі санитарлық-қорғау аймақтары жоқ. Өнеркәсіптік орталықтар тұрғындарының едәуір бөлігі химиялық (атмосфералық ауаға ластаушы заттардың шығарылулары) және физикалық (шу, тербелістер, электромагниттік өрістер т.б.) зиянды өндірістік факторлар тікелей әсер ететін аймақтарда тұрады.
      Қоршаған ортаға пайдаланылған газдармен жалпы көлемі 2 млн. тоннадан астам ондаған ластаушы заттар шығаратын автомобиль көлігі теріс әсер етеді. Көптеген ірі қалаларда саны шапшаң өсіп келе жатқан автокөліктің ауа бассейінін ластаудағы үлесі жалпықалалық жалпы шығарулардың 60%-ына және одан да астамға, ал Алматы қаласында 90%-ға жетеді.
      Осындай жағдайдың зардабы ретінде қалалардың селитебтік аймағындағы 3-4 сыныптық қауіптілігі бар азот, күкірт, көміртегі тотықтары мен т.б. айтпағанда, 1-2 сыныптық қауіптілігі бар әртүрлі химиялық қоспалардың бар екендігі анықталуда. Қалалардың ауа бассейніндегі ерекше қосылыстардың мөлшері жоғары: мәселен Шымкент қаласында фосфор ангидридінің, фторлы сутегінің, мыстың, қорғасынның, кадмийдің мейлінше жоғары бір жолғы шоғырланулары бар. Екібастұз бен Павлодар қалаларында бенз/а/пирен, мырыш, хром, қорғасын, рубидий, никель, мыс, марганец, темір, хлор, сынап бар.
      Ауаны ластаушылардың салыстырмалы түрдегі азғантай шоғырлануларының халықтың денсаулығына тұрақты тигізер теріс әсері жекелеген органдар мен жүйелердің бүлінуіне, организмнің жалпы резистенттігінің төмендеуіне әкеліп соғады. Атмосфераны ластаушылардың әсері жағдайында жүрек-қан тамыры ауруларымен сырқаттану мен қайтыс болудың көбеюі байқалады.
      Тыныс алу органдарының зақымдануы - атмосфера ластануына неғұрлым тән зардаптарының бірі, ал ең көп тараған зақымдаушы факторлар күкірт және күкіртті ангидридтер, азот тотықтары мен ауадағы бөлшектер болып табылады.

      3.3. Топырақтың санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздігі.
           Аумақтарды тұрмыстық және өндірістік қалдықтардан тазарту

      Республиканың топырақты ластау көздері зиянды заттардың атмосфераға шығарылулары, сұйық және қатты тұрмыстық және ауылшаруашылық қалдықтар, өнеркәсіп қалдықтары (оның ішінде улы) болып табылады. Елдің аумағында 19 млрд. тоннадан астамға тең қалдықтардың көлемі жинақталған. Олардың жыл сайынғы өсімі 1 млрд. тоннаға жетеді. Түсті металлургияның өндірістік кәсіпорындарында өнеркәсіптік улы қалдықтардың негізгі көлемдері - кен байыту мен металды қайта балқытудың 5,2 млрд. тоннадан астам қалдығы жинақталған.
      Минералдық тыңайтқыштар өндірісінің өндірістік алаңдарында (Тараз қаласы) 500 мың тоннаға жуық құрамында фосфоры бар шлам мен шлак жинақталған. Шламдардың улылығы олардың құрамында фосфор, фтор, күкірт, сульфат т.б. қоспалардың болуымен анықталады. Экрандайтын пленкалардың тозуынан шлам жинағыштарда топырақ пен жерасты суларының ұдайы ластануы жүріп жатады. Соңғысындағы фтордың мөлшері 9,2 фосфаттар - 500, сульфаттардың мөлшері 2394 мг/л-ге дейін жетеді. Павлодар қаласының "Химпром" АҚ өндірісінде топырақтың үйіндідегі сынаппен ұзақ уақыт ластануы оның топырақта жинақталуына және Ертіс өзені жерасты суларының ластану қаупіне алып келді. Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл және т.б. облыстардың ірі өнеркәсіптік кәсіпорындарының әсер ету аймағындағы топырақ мыс, қорғасын, фтор, фосфор, хром, бор қосылыстарымен әбден ластанған.
      Едәуір аумақтарды алатын антропогендік биогеохимиялық провинциялар құрылды. Шығыс Қазақстан облысының орталығы Өскемен қаласында топырақтағы қорғасынның саны 46,5 ШЖШ-ға дейін, кадмий 67,0 ШЖШ-не дейін айқындалады. Облыста бірнеше мың шаршы километр алаңды алып жатқан қорғасын, мырыш, мышьяктың биогеохимиялық провинциялары құрылды. Ашық жерде өсірілетін көкөніс өнімдері де химиялық қосылыстардың араласуы арқылы ауыр металдардың тұздарымен ластанған. Қиярлардағы қорғасынның мөлшері ШЖШ-дан 10,6 есе, кадмий 16,8, мырыш 4,8 есе, томаттарда қорғасын 2-6 есе, мырыш 10-ға дейін, мыс 4,3 есеге дейін көп, капустада қорғасын 5 ШЖШ, мырышта 2 ШЖШ.
      Елде өнеркәсіптік, оның ішінде улы қалдықтарды сақтайтын және кәдеге жарататын арнайы полигондардың болмауынан, олар қарапайым санитарлық талаптарға толық жауап бермейтін тұрмыстық қалдықтардың полигонына (үйінділерге) тасып шығарылады.
      Қалалық және селолық мекендерде қатты және сұйық тұрмыстық қалдықтардан санитарлық тазарту мүлде қанағаттанғысыз жүзеге асырылады. Қалалық мекендердің тек үштен бірі ғана жоспарлы жүйелі тазартумен қамтылған, қалған бөлігі, әсіресе селолық елді мекендерде тазарту жұмыстары сұраныстық жүйеде немесе санитарлық тазалық айлықтарында ғана жүргізіледі. Егеуқұйрықтар мен шыбын-шіркейлердің жаппай көбеюі мен халық арасында эпидемиялық өршудің пайда болуының ықтимал факторы болып қала беретін қатты тұрмыстық қалдықтардың уақытылы және толық жойылмауы салдарынан тұрғын үй құрылыстарында иесіз үйінділердің пайда болуы қалыпты құбылысқа айналды.

      3.4. Ұтымды тамақтану және тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі

      Өтпелі кезең жағдайындағы қала, әсіресе ауыл тұрғындарының тамақтану жағдайы күрделі проблема болып табылады. Эпидемиялық тұрғыдан алғанда, маңызды болып табылатын тамақтандыру объектілерінің жағдайы нашарлады.
      Отандық өндірістің тамақ өнімдерінің ассортименті күрт азайып, консервіленген өнімдердің көбі шетелден әкелінуде. Оның сапасы гигиеналық талаптарға әрдайым сәйкес келмейді.
      Республикада тамақтандыру саласындағы саясат экономикалық және әлеуметтік дамудың ұлттық жоспарының құрамдас бөлігі болып табылады. Ең алдымен, ол халықтың аш-арық және тағамның жетіспеушілігінен болатын аурулар тән осал топтарын қорғауға бағытталуы тиіс.
      Ірі өнеркәсіптік орындардың орнына келген шағын өндірістер, сырттай қарағанда, жетілдірілген технологиясына қарамастан, 50% нашар бейімделген үй-жайларда, сатылатын өнім сапасының төмендеуіне әкеліп соқтырған нормативтік және кадрмен қамтамасыз етілудің өрескел кемшіліктерімен жұмыс істейді, кәсіпкерлер мал дәрігерлік куәландырусыз және өнімнің қауіпсіздігі туралы гигиеналық қорытындысыз күмәнді сападағы тамақ өнімдері мен тауарларды жиі сатып алады.

      3.5. Халықтың радиациялық қауіпсіздігі

      Республиканың аумағында орналасқан рудниктер, полигондар, энергетика кәсіпорындары, өндірістер және олардың қалдықтары қоршаған ортаның радионуклеидтермен ластану мүмкiндiгіне байланысты үлкен қауiп төндiредi.
      Мәселен, Жамбыл облысындағы бұрынғы уран өндiрiсiнiң қалдықтары 200 мыңнан астам тоннаны құрайды, ал өндiрiс алаңындағы радиацияның деңгейi 20-580 мкр/сағатқа жетедi. Қайта қопсытуға жататын рудниктер аумағының жалпы аумағы 1204,5 мың шаршы метрдi құрайды.
      Ақмола облысы, Еңбекшiлдер ауданындағы бұрынғы уран рудниктерi мен шахталары қайта қопсытуды қажет етедi. Өндiрiс алаңдарындағы гамма сәулелерi дозасының қуаты сағатына 150-ден 600 мкр аралығында өзгерiп отырады.
      Халықтың радиациялық қауiпсiздігін қамтамасыз ету мәселесi өзектiлердің бiрi болып қалып отыр. Қазақстан аумағында 1989 жылдан бастап ядролық жарылыстар жүргiзiлмесе де, Семей мен Азғыр полигондарының техникалық алаңдарындағы радиациялық жағдай әлi де ықтимал қауiптi болып отыр. Полигондардың жерi халық шаруашылығының айналымына берiлгеннен кейін көптеген радиациялық қауiптi объектiлер мен аумақтардан күзет алынып тасталды. Оларға тұрғындардың бақылаусыз кiруiне жол ашылды.
      Қазақстандағы негізгi дозақұраушы факторлардың бiрi бұрынғысынша радон және оның ыдырауының өнiмдерi болып қалуда. Фосфор рудаларын, сирек және түстi металдарды өндiру және қайта өңдеу жөніндегi кәсiпорындар аспаптарды сатып алмайды және жұмыс аймағының ауасындағы радонның мөлшерiне өндiрiстiк бақылау жүргiзбейдi. Сонымен бiр мезгілде, осы кәсіпорындардың жерасты кенінің жұмысшылары Қазақстандағы бойына сәуленi ең көп дарытушы құрам болып қалып отыр. Олардың сәуле дарыту дозалары, әсiресе, сирек полиметалдар өндiру жөнiндегi шахталардағы, жол берiлген 1,5 бэр/жылдың орнына 500 бэр/жылға дейiн жетедi. Баршаға белгiлi, радиацияның барлық басқа түрлерiнiң iшінде, осы радон мен оның бөлiнуiнің еншiлес өнiмдерi өкпе рагының этиологиясында өте маңызды роль атқаратыны белгiлi (ол мәнi бойынша өкпе рагының пайда болуына темекi шегуден кейiн екіншi себепші болып табылады).
      Радиоактивтiк қалдықтарды көму күрделi проблема болып қалып отыр. Жыл сайын ел кәсiпорындарында көмуге жататын 20000-дай радиоактивтiк пайдаланылмаған көздер сақталады. 1995 жылы "Байкал" объектiсiнiң пайдалануға берiлуi радиоактивтiк қалдықтарды көмудiң барлық проблемасын шешкен жоқ. Қызметтер үшiн жоғары баға Қазақстанның оңтүстiк және батыс аймақтарынан тасымалдаудың алыстығы, кешеннiң iрi ауқымды қалдықтарды қабылдауға қабілетсiздігi Республиканың батыс және орталық аймақтарында радиоактивтi қалдықтарды көмудiң аймақаралық пунктi құрылысының қажеттiгiн көрсетедi. Кәсiпорындарда радиоактивтiк қалдықтардың жиналуы радиоактивтiк заттарды ұрлау, жоғалту немесе мақсатқа сай пайдаланылмауы салдарынан авариялық жағдайлардың туындауының қаупін арттырады. Радиоактивтік заттармен жұмыс iстейтiн көптеген кәсiпорындардың таратылу процесiнiң жүрiп жатуы жағдайды шиеленiстiре түседi, соның нәтижесінде радиоактивтiк көздер иесiз қалды және ешкiм бақылау жасамайды, мұны iс жүзiнде төтенше жағдайлардың қатарына жатқызуға болады.

      3.6. Табиғи зiлзала аудандары мен авариялар болған жерлерде эпидемияға қарсы iс-шараларды ұйымдастыру

      Қазақстан аумағында жиырмадан астам қауiптi табиғи процестер пайда болуда. Олардан болатын таралу, қайталану, келтiрiлетiн зиян жылдан жылға өзгерiп отырады. Халық және шаруашылықтар үшiн барынша қауiптiлерi: жер сiлкiнiсi, құлаулар мен көшкiндер, селдер мен тасқындар, суға кету, көктемгi үсiктер мен қар басулар, қар көшкіні, Каспий теңiзi деңгейiнiң көтерiлуi, шөлге айналу процестерi болып табылады.
      Жыл сайын елдiң оңтүстiгi мен оңтүстiк шығысында бiрнеше ондаған рет күшi 2-3 балдық жер асты дүмпулерi мен тербелiсi тiркеледi. Тұрғын үйлер және өндiрiстiк объектiлердiң едәуiр қирауына әкелiп соғатын эпицентрдегi 4-6 балдық сiлкiнiстер жиi байқалады.
      Каспий теңiзіндегi судың қазiргi уақыттағы көтерiлуi жағалауларда орналасқан қалалар мен селолар аумақтарын су басып кету қаупiн төндiруде ауыл шаруашылығы мен тұтастай алғанда, экономикаға оңалмайтын зиян келтiруде. Төтенше жағдайлар туындауы мүмкiн жерлерде алғашқы медициналық көмек көрсететiн және эпидемияға қарсы iс-шаралар жүргiзетiн жедел қоғамдық бөлiмшелердi қажет етедi.

      3.7. Өнеркәсiптiк объектiлерде қалыпты еңбек жағдайын жасау

      Мемлекеттiк санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдарының деректерi бойынша кәсіпорындардың жұмыс аумағының ауасына 200-ден астам зиянды химиялық заттар бөлiнiп шығады екен. Өнеркәсiптiк орындарда жұмыс істейтiндер өндiрiстiк ортаның басқа да қолайсыз факторларының әсерiне ұшырайды, олардың ішінде: физикалық (шу, тербелiс, электромагниттiк өрiстер, статикалық электр, жоғарғы және төменгi температура, иондық сәулелену, ультракүлгін және инфрақызыл радиация), биологиялық (патогендiк микроорганизмдер) және психофизиологиялық (физикалық және жүйке-физикалық ауыртпалықтар) бар.
      Жыл сайын еңбек жағдайы жұмыс аймағы ауасының ластану деңгейi бойынша гигиеналық нормативтерге сәйкес келмейтiн 40%-дан астам кәсiпорындар анықталады. Шаң-тозаңдануы кен өндiру мен көмiр өнеркәсiбi орындарындағы нормативтерден ондаған есе асып түседi. Өндiрiстiк үй-жайлар ауасының химиялық ингредиенттермен шоғырланулардағы ластануы ШЖШ-дан жоғары болуы өнеркәсiптiң фосфор (фосфин, фосфорлық ангидрид, көмiртегі тотығы, фторлы сутегi) металлургиялық (қорғасын, мышьяк, мырыш, мыс, мышьяктi, күкiрт ангидриді, бериллий, көміртегі тотығы), мұнай өндіру, мұнай өңдеу, газ (көмірсутегі, күкірт ангидриді, бенз/а/пирен, көміртегі тотығы, күкірт сутегісі, сілті) салаларының объектілерінде орын алған.
      Зиянды және қолайсыз еңбек жағдайларында (халық шаруашылығының негізгі салалары бойынша) жұмыс істейтіндердің саны 382,0 мың адамды немесе бүкіл санының 15%-ын құрайды. Қарағанды облысында бұл көрсеткіш - 32%, бұрынғы Жезқазған облысында 22,2%, Шығыс Қазақстанда - 31%.
      Тұтастай алғанда ел бойынша өнеркәсіптегі және көліктегі әрбір бесінші жұмыс орыны гигиеналық талаптарға сәйкес келмейді, жұмыс істеушілердің 30-дан 50%-ға дейіні ауыр дене жұмысымен айналысады, бұл жағдайда әйел еңбегі кеңінен пайдаланылады.
      Кәсіптік сырқаттану мен кәсіптік уланудың алғашқы байқалған жағдайларының ішінде аурулардың 66,6%-ының кәсібі бойынша еңбек қабілетін жоғалтқандығы байқалды. Әсіресе, бұл көрсеткіш көмір өнеркәсібі қызметкерлерінің арасында жоғары (99,5%). Орта есеппен кәсіптік патологияның 10%-ы әйелдерге түседі.
      Кәсіптік сырқаттардың пайда болуына ықпал ететін себептерді талдау кезінде 46,7%-ы технологиялық процестердің жетілдірілмеуінен, 21,2%-ы құрал-жабдықтардың, тетіктердің, құрылғылар мен аспаптардың құрастырулық кемшіліктерінің болуы себепті, 7%-ы техника қауіпсіздігі ережелерінің бұзылуынан болатыны белгілі болды.
      Сонымен бір мезгілде, қаржылық қиындықтардан бұрын тиімді жұмыс істеп тұрған ірі өнеркәсіптік орындардың қызметкерлерін медициналық-санитарлық қамтамасыз ету және техника қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауды бақылау жүйесінің ұйымдастырылуы бұзылған.
      Колхоздардың таратылуына байланысты көптеген шағын шаруа қожалықтары құрылды. Жаңа құрылған шаруашылықтар механизация құралдарымен өте нашар жабдықталған, мал өсірудің типтік емес қора-қопсыларын пайдаланады, жұмыс киімдері мен жеке қорғау құралдары, санитарлық-тұрмыстық үй-жайларымен жеткілікті мөлшерде қамтамасыз етілмеген - осының бәрі, белгілі бір дәрежеде, еңбек жағдайын нашарлатады және кәсіптік сырқаттардың пайда болуына ықпал жасайды, оның ішіндегі ең қауіпті патология бруцеллез болып табылады.
      Шаруа қожалықтарында денсаулықты қорғауға бағытталған республикада қабылданған және қолданылып жүрген заңдар сақталмайды. Мал төлдету науқаны кезеңінде ауру малмен жүргізілетін жұмыстарға кез келген жастағы балалар жіберіледі. Темекі өңдеу кезінде темекі өңдеу жұмысына балалар, жүкті, емшектегі баласы бар әйелдер тартылып, өрескел кемшіліктер жіберіледі.

      3.8. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын қорғау

      Балалардың мектепке дейінгі мекемелеріндегі балаларды ұстау жағдайларының нашарлауы, олардың көпшілігінің жабылуы балалардың денсаулық жағдайына әсер етті. Сырқаттану құрылымында өткір ішек инфекциялары, суық тию сырқаттары (өткір тонзиллит, ангина, бронхит, тұмау, ОРВИ) және вирустық гепатит басым болып отыр. Сырқаттанған ұйымдастырылған балалардың үлес салмағы республика бойынша 31,6%-ды, Қызылорда облысында - 42,1%, Оңтүстік Қазақстан облысында - 40,1%, Жамбыл облысында - 40,8%, Маңғыстау облысында - 39,1%, Ақтау облысында - 38,5%-ды құрады.
      8246 жалпы білім беру мектептерінен 4368-і (52,9%) үлгілік ғимараттарда, 3878-і қарапайым үй-жайларда, 223-і апатты жағдайдағы ғимараттарда орналасқан. Мектептердің жартысынан көбі 2 және 2,5 ауысымда жұмыс істейді, ал үзілістер 5 минутқа дейін қысқартылған.
      Үй-жайлардағы температуралық режим бұзылған, жасанды жарықтандыру дәрежесі төмендеген. Мектеп жиһазы ескі, балалардың жас ерекшеліктеріне сәйкес келмейді. Оны ауыстыру жүргізілмейді. Мектептердің 40%-ында дене тәрбиесі сабағы дәліздерде және басқа бұл мақсат үшін нашар бейімделген үй-жайларда өткізіледі.
      Мектептерді компьютерлендіру алаңдар бойынша да, құрал-жабдықтарды орналастыру бойынша да компьютерлік үй-жайларға қойылатын санитарлық талаптарды ескермей жүргізіледі және т.с.с.
      Мектеп оқушыларының ыстық тамағын ұйымдастыруда елеулі кемшіліктер бар: тамаққа дотация бөлінбейді және ыстық тамақпен қамту небәрі 10-15%-ды құрайды. Тағам блоктарындағы технологиялық және тоңазытқыш жабдықтарының 30%-ы жарамсыз.
      Ет, сүт, май сияқты негізгі азық-түліктерді жеткізуде жүйелі түрде іркілістердің болуы орын алған, балық, жұмыртқа, шырындар, жемістер сирек түседі. Тағамдардың калориялылығы әдетте 2 және одан да көп есе төмендеген, С-витаминдеу іс жүзінде жүргізілмейді.

      3.9. Санитарлық ағарту.

      Халық арасында жұқпалы және жұқпалы емес этиология ауруларының алдын алу жөніндегі медициналық және гигиеналық білімдерді кеңінен насихаттауды қамтамасыз ету қажет. Қоршаған табиғи және әлеуметтік орта, оның жағдайы белгілі бір дәрежеде біздің оған деген қарым-қатынасымызға байланысты екендігін, көптеген аурулардың экологияға тәуелді екендігі туралы халыққа түсінік беру керек. Санитарлық ағарту халықты қарапайым гигиеналық ережелерге үйретуге, әркімге өз денсаулық жағдайы үшін жеке жауапкершілігі туралы түсіндіруге бағытталуы тиіс.

      4. ҚОГҰІЖ-ді ғылыми қамтамасыз ету

      ҚОГҰІЖ қолдауға кеңестер жүргізу бағдарламасы терең ғылыми зерттеулерді және басымдықты проблемаларды іріктеуді талап етеді. Осы мақсат үшін мынадай жобалар ұсынылады:
      4.1. "Қоршаған орта мен Васильковский алтын кен орынына жақын тұратын тұрғындардың денсаулығы жағдайын жақсарту жөніндегi санитарлық-гигиеналық iс-шараларды әзiрлеу".
      Мақсат: Васильковский кен-байыту комбинатының орналасу аймағындағы қоршаған ортаның жағдайы бойынша адам мекендейтін орта сапасының экологиялық-гигиеналық бағасы мен болжамын беру және оны оңтайландыру мен тұрғындардың денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегi табиғат қорғау шараларының ғылыми дәлелденген жүйесiн әзiрлеу.
      4.2. "Республика түстi металлургиясы жетекшi кәсiпорындарының өнеркәсiптiк ағынды суларын кешендi биохимиялық тазарту әдiстерiн әзiрлеу".
      Мақсат: Әртүрлi технологиялық циклдарда суды қайта пайдалану көлемiн арттыру үшiн металлдар иондары, ауадағы заттар, әртүрлi органикалық қосылыстар және т.б. тәрiздi ластаушы компоненттердi жоюға мүмкiндiк беретін микробиологиялық процестердi пайдалану негiзінде өнеркәсiптiк ағынды суларды тазартудың тиiмдi кешендi әдiстерiн әзiрлеу.
      4.3. "Республика су экожүйелерінің санитарлық-гигиеналық саулығын қолдауға бағытталған iс-шараларды әзiрлеу және iске асыру".
      Мақсат: Шекарадан тыс су көздерiнiң болуымен Қазақстан Республикасының аумағына тырысқақ бойынша эпидемиологиялық саулықты қамтамасыз ету. Республика жер үстi су айдындарының ластануын бақылау. Тырысқақты бактериологиялық диагностикалаудың жаңа әдiстерiн жетiлдiру және әзiрлеу. Қоршаған орта объектiлерiнде тырысқақ вибриондарының пайда болуы, Қазақстан Республикасымен шектесетін ТМД елдерiндегi тырысқақпен ауыру туралы ақпараттарды қысқа мерзiмде алу және өңдеу.
      4.4. Арал өңiрi аумағында бруцеллезге қарсы алдын алу шараларының кешендi жүйесiн әзiрлеу.
      Мақсат: Арал өңiрінің антропогендiк шөлдену аймағында бруцеллездi эпизоотологиялық-эпидемиологиялық қадағалаудың кешендi жүйесiн әзiрлеу және енгізу.
      4.5. "Сырдарияның төменгi жағы мен Арал өңiрінің тұрғындарына медициналық-санитарлық қызмет көрсетудi жақсарту жөніндегi ғылыми негiзделген iс-шаралар кешенiн әзiрлеу және iске асыру".
      Мақсат: Сырдарияның төменгi жағы мен Арал өңiрiндегi экологиялық жағдайға кешендi гигиеналық баға беру, қоршаған ортаның ластануының таралу деңгейі мен қарқынын анықтау және тұрғындар денсаулығына қолайсыз факторлар ықпалының зардаптарын бағалау.
      4.6. "Қазақстан Республикасында тамақ өнiмдерiндегi контаминанттардың химиялық және биологиялық пайда болуына мониторинг жүйесінің ғылыми әдiстемелiк негіздемелерiн әзiрлеу".
      Мақсат: Тамақ өнімдерінің химиялық және биологиялық жолмен пайда болған ксенобиотикамен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының әр түрлі аймақтарындағы радиациямен ластануы туралы ақпараттарды жинау және талдау, олардың денсаулыққа қауіптілігі дәрежесін ғылыми негіздеу, оларды индексациялаудың аса жетілдірілген әдістерін әзірлеу, сондай-ақ бағытталған әсері бар тағамдарға биологиялық белсенді қоспалар жасау жолымен азық-түлікке тәуелді аурулардың алдын алу.
      4.7. "Азғыр" полигонына жақын орналасқан Атырау облысының селолық аудандарындағы қоршаған орта мен тұрғындары денсаулығының санитарлық-гигиеналық параметрлері.
      Мақсат: Қоршаған орта объектілерінің ластану жағдайын, радионуклидтердің жиналу дәрежесін бағалау және "Азғыр" полигонына жақын орналасқан аудандардағы аурулардың алдын алу, тұрғындардың денсаулығына қоршаған орта санасының өзгеруінің залалды әсерін ескерту жөніндегі ғылыми негізделген іс-шаралар жүйесін әзірлеу.
      4.8. "Радиациялық қауіпті аймақтардағы тұрғындарды сауықтыру бағдарламасы (Капустин яр, Азғыр)".
      Мақсат: Радиациялық қауіпті аймақтардағы тұрғындарды оңалту бағдарламасын әзірлеу (Капустин яр, Азғыр).
      4.9. "Қазақстанның экологиялық қолайсыз аймақтарындағы қоршаған ортаны ластаушы факторлардың адамға әсер етуіндегі мутациялық көріністерді зерттеу".
      Мақсат: Өмір сүруге экологиялық қолайсыз аймақтардағы тұрғындардың денсаулық жағдайының бейнесін жасау және әртүрлі аймақтарға мейлінше тән патологияларды анықтау.
      4.10. "Қазақстанның жазық және таулы облыстарындағы шөл және дала биоценоздарын мекендеушілердің тұқымдық әртүрлілігін сақтау".
      Мақсат: Табиғи биоценоздардың жағдайын экологиялық бағалау және Қазақстан Республикасының шөл және далалық облыстарындағы оба ошақтарына экологиялық мониторингтың жүйесін жетілдіру.
      4.11. "Каспий өңірі аймағындағы шаруашылықтық-ауызсумен жабдықтау сапасының тұрғындардың энтеровирустық инфекциялармен сырқаттану деңгейіне ықпалы".
      Мақсат: Энтеровирустық этиологиямен сырқаттануды болжау және адамның популяциясы мен су объектілеріндегі энтеровирустердің айналымын шектеу.
      4.12. Каспий өңірі аймағындағы шаруашылықтық-ауызсумен жабдықтау көздері сапасының санитарлық-гигиеналық көрсеткіштері және олардың тұрғындардың А және Е гепатиттерімен сырқаттануына әсері.
      Мақсат: Шаруашылықтық-ауызсумен жабдықтау көздері сапасының экологиялық-гигиеналық көрсеткіштері мен негізінен су арқылы таралатын А және Е гепатит вирустарымен тұрғындардың ауруы арасындағы байланысты анықтау.
      4.13. "Ауызсудың санитарлық-гигиеналық көрсеткіштері және оның Қазақстан Республикасы халқының жұқпалы аурулармен науқастануының арасындағы байланысы".
      Мақсат: Ауызсудың бактериялық және вирустық ластануы мен халық денсаулығының арасындағы сандық байланысты анықтау.
      4.14. "Әрi қарай алдын алу iс-шараларын әзiрлей отырып, қоршаған ортаның диоксиндермен ластануын токсикологиялық-гигиеналық бағалау".
      Мақсат: Қоршаған ортаның диоксиндермен ластануы мен халық денсаулығы жағдайының аймақтық ерекшелiктерін анықтау, сондай-ақ гигиеналық және экологиялық нормативтер мен алдын алу iс-шараларын жетiлдiру үшін токсикокинетика мен диоксиндердiң токсикодинамикасын негiздеу.
      4.15. "Қазақстан Республикасындағы қырым геморрагиялық безгегiнiң экологиялық-эпидемиологиялық ерекшелiктерi".
      Мақсат: Сырқаттанудың табиғи ошағындағы тиiмдi алдын алу мен эпидемияға қарсы iс-шараларды анықтау және жүргiзу үшiн қырым геморрагиялық безгегi кезiндегi эпидемиологиялық және эпизоотикалық процесстердiң аймақтық ерекшелiктерін анықтау.
      4.16. Кене энцефалитіне қатысты Іле Алатауы етегіне санитарлық-эпидемиологиялық сараптама.
      Мақсат: Iле Алатауының етегіндегi кене энцефалитінің эпидемиологиялық және эпизоотологиялық ерекшелiктерін зерттеу.
      4.17. "Қазақстанның су ресурстарын түйнеме қоздырғыштарымен тұқымдануын болдырмау мақсатында эпидемиологиялық және эпизоотологиялық iс-шараларды ұйымдастыру үшiн түйнемені зертханалық диагностикалау".
      Мақсат: Диагностикалық иммунореагенттердiң көмегiмен Қазақстан Республикасының аумағында түйнеменің таралуын зерттеу және түйнеменің иммундық алдын алудың пәрмендiлiгін анықтау.
      4.18. "Су ресурстарына қатаң орайласқан тырысқақты, туляремияны және лептоспироздарды зертханалық диагностикалауды әзiрлеу және жетiлдiру".
      Мақсат: Олардың таралу өлкесiн зерттеу және ошақтарда эпизоотикаға және эпидемияға қарсы бара-бар iс-шараларды уақытында жүргiзу мақсатында су ресурстарына қатаң орайласқан тырысқақты, туляремияны және лептоспирозды зертханалық диагностикалауды жетiлдiру және әзiрлеу.
      4.19. "Экологиялық қолайсыз орта жағдайындағы бруцеллез кезінде эпидемиологиялық қадағалау мен диагностиканы жетiлдiру".
      Мақсат: әртүрлi биотикалық субстраттарда қоздырғыштарды индикациялаудың тиімдi әдiстерін әзiрлеу мен тәжiрибеге енгiзу, эпидемиологиялық жағдайға әсер ететiн қоздырғыштың қасиеттерiн терең зерттеу жолымен эпидемиологиялық қадағалау жүйесiн оңтайландыру.
      4.20. "Қазақстанның мол сулы аудандарында зооноздарға (йерсиниоз, листериоз, пастереллез) бактериологиялық бақылауды жетiлдiру".
      Мақсат: Қазақстан Республикасында бактериялық зооноздардың экологиясы мен эпидемиологиясын зерттеу, олардың зертханалық-этиологиялық диагностикасының әмбебап сызбасын әзірлеу.
      4.21. "Аллергодерматоздардың Атырау, Шығыс Қазақстан және Алматы облыстарындағы қоршаған ортаның ластануымен байланысын орнату және "Қоршаған орта және аллергодерматоздар" алдын алу іс-шараларын әзірлеу.
      Мақсат: Аллергодерматоздардың дамуына қоршаған орта факторларының қолайсыз әсерінің себеп-салдар байланыстарын белгілеу және алдын алу іс-шараларын әзірлеу.
      4.22. "Адамдарға жұғу қаупін азайту мақсатында обаның табиғи ошақтарына эпидемиологиялық бақылаудың жүйесін жетілдіру".
      Мақсат: Адамдардың оба қоздырғыштарын жұқтыру қаупін азайту мақсатында обаның табиғи ошақтарына эпидемиологиялық қадағалаудың жүйесін жетілдіру.
      4.23. "Арал өңірі аймағындағы экологиялық апат зонасында диарейлік аурулардың алдын алу".
      Мақсат: Шаруашылықтық-ауызсулық жабдықтау көздерінің ластану дәрежесін экологиялық-гигиеналық бағалау және Арал өңірі экологиялық апат аймағы ластануының эпидемиялық процесс пен қатты іш инфекциялары қоздырғыштарының биологиялық ерекшеліктеріне ықпалы.
      4.24. "Техногендік биогеохимиялық провинция жағдайында ауыр металдардың әйелдердің репродукциялық қызметіне әсерін анықтау және сауықтыру іс-шаралары жүйесін әзірлеу".
      Мақсат: Техногендік биогеохимиялық провинция жағдайында жүктіліктің өтуі мен бала тууға, сондай-ақ нәрестелердің патология алғы және патологиялық жай-күйлерінің дамуына ауыр металлдардың әсер ету мүмкіндігін зерттеу.
      4.25. "Экологиялық мониторингті және Қазақстан Республикасының су көздерінің ластануымен байланысты туляремиямен сырқаттануды болдырмау жүйесін ұйымдастыру".
      Мақсат: Су көздерінің ластануымен байланысты туляремия бойынша алдын алу іс-шаралары жүйесін әзірлеу және енгізу.
      ҚОГҰІЖ-ді қамтамасыз ету үшін келтірген жобалар жалпы санитарлық-эпидемиологиялық проблемалардың ғылыми жобаларын жұқпалы, сондай-ақ жұқпалы емес аурулардың диагностикасы мен алдын алу мәселелерін қамтиды. Ғылыми жобаларды тиісті министрліктердің бюджетіндегі осы мақсатқа көзделген қаржылық қаражаты есебінен әзірлеу жобаланып отыр.

Қорытынды

      Қазақстан Республикасының ҚОГҰІЖ-і Еуропалық елдердің қоршаған орта министрлері мен денсаулық сақтау министрлері белгілеген қоршаған ортаның гигиенасы саласындағы басымдылықтарды қамтиды. Бұл басымдылықтар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен бекітілген (Астана, 1998 жыл) "Халық денсаулығы" бағдарламасы шеңберінде жүзеге асырылып жатқан 110 негізгі бағыттарда топталған (қосымша).
      ҚОГҰІЖ-дің мақсаттары мен міндеттерін кезеңдер бойынша: 2000-2001 жылдар, 2002-2003 жылдар, 2004-2005 жылдар, қол жеткізу көзделіп отыр.
      ҚОГҰІЖ-дің негізгі мақсаттары қоршаған әлеуметтік және өндірістік табиғи ортаны жақсарту, республика тұрғындарының денсаулығын қорғау және мемлекет пен қоғамның тұрақты дамуына қол жеткізу болып табылады. Жоспармен көзделген міндеттер: халықтың денсаулығын және санитарлық-эпидемиологиялық саулығын қорғау, сонымен қатар қоршаған ортаны қорғау азаматтар мен қоғамдық ұйымдардың құқықтары мен міндеттерінде, экологиялық, гигиеналық құқық бұзу жауапкершілігінде және реттеу, халықты тәрбиелеу мен ағарту құралдарында айқындалған.
      ҚОГҰІЖ-дің іс-шараларын жүзеге асыру аурудың, қайтыс болудың азаюымен, азаматтардың өмірінің ұзаруы және еңбекке қабілетін арттыруымен көрсетілетін әлеуметтік экономикалық тиімділікті береді. Республика Үкіметінің, министрліктердің, ведомстволардың, барлық деңгейдегі атқарушы органдардың, сондай-ақ бағыныстылығына және меншік нысандарына қарамастан барлық заңды және жеке тұлғалардың қатысуынсыз осы жоспарда көзделген сауықтыру іс-шараларын жүзеге асыру мүмкін емес.
      Қазақстан Республикасының ҚОГҰІЖ-ін қаржыландыру республикалық және жергілікті бюджеттерде көзделген қаражат шегінде, шетел инвестицияларын, донор елдердің және халықаралық ұйымдардың, сондай-ақ шаруашылық жүргізуші субъектілердің көмегін тарту жолымен жүзеге асырылатын болады.

Қосымша

      ЕСКЕРТУ. Қосымша өзгерді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 12 қыркүйектегі N 922 қаулысымен.

1-блок. Қоршаған орта гигиенасының жәй-күйін бағалау

Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы

1   Қоршаған табиғи   1.1. Экологиялық  Аудандас. Елдің     ДСМ,     2001
    ортаның, өндіріс. аудандастыруға    тырудың   санитар.  ҚОҚМ    жылдың
    тік ортаның       сәйкес Қазақстан  картасы   лық-ги.             IV
    ластануының және  Республикасының             гиеналық          тоқсаны
    басқа да зиянды   санитарлық-гигие.           жай-күйін
    факторларының     налық аудандас.             бағалау
    адамдардың ден.   тырылуын жүргізу.
    саулығына зиянды  Қоршаған ортаның
    әсерлерін анық.   гигиенасы жөнін.
    тау, азайту, жою  дегі стратегияны
    және аумақтық     әзірлеу
    (объектілік)
    алдын алу
    іс-шараларын
    әзірлеу

                      1.2. Қоршаған     Бұйрық    Қоршаған  ДСМ      2001
                      табиғи орта                 орта              жылдың
                      объектілерінде              объектіле.          ІІ
                      химиялық, биоло.            рінің са.         тоқсаны
                      гиялық заттардың            пасын жақ.
                      құрамы және фи.             сарту және
                      зикалық факторлар           ластануын
                      (МШШ, ӘБКД, МБД,            азайту
                      ЖШД, МШД, және
                      т.б.) деңгейінің
                      қосымша гигиеналық
                      нормативтерін
                      бекіту

                      1.3. Шаруашылық   Бұйрық    Шаруашы.  ДСМ      2000
                      және өзге де                лық неме.         жылдың
                      қызметті жүргізу            се өзге де          ІІІ
                      мен жобалау бары.           қызметтерді       тоқсаны
                      сында қабылданған           жобалау жә.
                      шешімдердің сәй.            не жүргізу
                      кестігіне санитар.          барысында
                      лық-эпидемиология.          гигиеналық
                      лық сараптаманы             норматив.   
                      жүзеге асыру                терге сай
                                                  келуіне қол
                                                  жеткізу

                      1.4. Қоршаған     Сарапта.  Республика   ДСМ  Ағымда.
                      табиғи ортаның    малық     халқының          ғы са.
                      жай-күйіне және   қорытын.  қауіпсіз.         нитар.
                      адамдардың ден.   ды        дігі              лық-ги.
                      саулығына жағым.  Деректер                    гиена.
                      сыз әсер етуі     банкі                       лық қа.
                      мүмкін, елде                                  дағала.
                      өндірілетін                                   удың
                      және шетелден                                 бары.
                      әкелінетін                                    сында
                      химиялық және
                      биологиялық
                      заттарға, құрылыс
                      материалдарына,
                      иондаушы және
                      иондаусыз
                      сәулелену көздеріне,
                      өндіріс құралдарына,
                      технологияларға
                      және т.б. санитар.
                      лық-эпидемиологиялық
                      сараптаманы жүзеге
                      асыру
---------------------------------------------------------------------------
2-блок. Денсаулық үшін қауіпсіз жеткілікті көлемдегі ауызсу
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1.  Су факторына    2.1. Топтық және жер.  Әкімдер. Халықты  Облыс.   2001
    байланысты      гілікті су құбырлары   дің ше.  сумен    тардың  жылдың
    адамдардың      істен шыққан аудандар. шімдері  жабдық.  әкімде.   ІІІ
    жұқпалы және    да ауызсудың жаңа көз.          тауды    рі,     тоқса.
    жұқпалы емес    дерін іздестіру (Сол.           жақсарту ТОҚМ    ны
    этиологиямен    түстік Қазақстан,
    сырқаттануын    Қостанай, Атырау, Оң.
    сақтандыру      түстік Қазақстан,
                    Қызылорда, Павлодар
                    облыстары)

                    2.2. Сумен жабдықтау   Қазақ.   Судың са. ТОҚМ,   2001
                    объектілерінің иелері  стан     пасын     ЭИСМ-   жыл.
                    - заңды тұлғалар мен   Респуб.  жақсарту, нің     дың
                    суды тұтынушылардың    ликасы.  жұқпалы   Құрылыс  ІІІ
                    құқықтары мен          ның Үкі. аурумен   істері  тоқ.
                    міндеттерін реттейтін  меті қа. науқаста. жөнін.  саны
                    нормативтік кесімді    улысының нуды      дегі
                    әзірлеу                жобасы   азайту    комите.
                                           және Қа.           ті, ДСА,
                                           зақстан            облыстар.
                                           Респуб.            дың
                                           ликасы             әкімдері
                                           Заңының
                                           жобасы

                      2.3. Жұқпалы ау.  Әдістеме. Халықтың  ДСА      2001
                      рулардың (тырыс.  лік нұс.  санитар.          жылдың
                      қақ, дизентерия,  қаулар    лық-эпи.            IІ
                      іш сүзегі және              демиоло.          тоқсаны
                      т.б.) алдын алу             гиялық    
                      жөніндегі сани.             саулығын
                      тарлық және эпи.            қамтама.
                      демияға қарсы ке.           сыз ету
                      шенді іс-шаралар.
                      ды жүргізу тура.
                      лы әдістемелік
                      нұсқауларды
                      әзірлеу

                      2.4. Су құбыры    Әкімдер.  Халықты   Облыс.   2001
                      құрылыстары мен   дің       сумен     тардың  жылдың
                      желілерін, сон.   шешімі    жабдық.   әкімде.  ІIІ
                      дай-ақ басқа да             тауды     рі,     тоқсаны
                      сумен жабдықтау             жақсар.   ТОҚМ,
                      объектілерін                ту        ЭИСМ-
                      тиісті санитар.                       нің
                      лық-техникалық                        Құрылыс
                      жағдайға келті.                       істері
                      ру және шаруа.                        жөнін.
                      шылық ауызсу                          дегі
                      мұқтаждықтары                         комитеті
                      үшін нормативтік
                      көлем мен сапада
                      халыққа су беруді
                      қамтамасыз ету

                      2.5. Оңтүстік     Қазақ.    Бұл да    ТОҚМ,    2002
                      Қазақстан және    стан                ДСА,    жылдың
                      Жамбыл облыстар.  Респуб.             облыс.    IІ
                      ында орталықтан.  ликасы.             тардың  тоқсаны
                      дырылған шаруа.   ның Үкі.            әкімде.
                      шылық-ауызсумен   метіне              рі
                      жабдықтау көзі    ақпарат   
                      ретінде суармалы  беру,             
                      -суландыру жүйе.  Әкімдер.
                      лерінің алдын     дің ше.
                      ала тазартылған   шімдері
                      және залалсыздан.
                      дырылған суларын
                      пайдаланудың
                      мүмкіндігін   
                      зерделеу

                      2.6. Маңғыстау,   Қазақстан Халықты   Облыс.   2001
                      Қызылорда, Аты.   Республи. сумен     тардың  жылдың
                      рау облыстары     касының   жабдық.   әкімде.   IV
                      халқын ауызсумен  Үкіметіне тауды     рі      тоқсаны
                      жабдықтау үшін    ақпарат   жақсарту 
                      су тұщытатын      беру              
                      қондырғыларды                      
                      енгізуді қамта.                     
                      масыз ету        

                      2.7. Бальнеоло.   Санитар.  Минерал.  ДСА,     2001
                      гиялық санатори.  лық-ги.   дық су.   ТОҚМ,   жылдың
                      ялық-курорттық    гиеналық  лардың    облыс.    IІІ
                      мекемелер мен     және      сапасын   тардың  тоқсаны
                      асханалық және    экология. және ха.  әкімде.
                      емдік минералды   лық       лықтың    рі
                      суларды бөліп     сарапта.  денсаулы.
                      құю кәсіпорында.  малар,    ғын жақ.
                      рының құрылысын   әкімдер.  сарту
                      салу үшін жерас.  дің ше.
                      ты минералды су   шімдері
                      көздері кен орын.
                      дарын пайдалану.
                      дың мүмкіндігін
                      зерделеу
---------------------------------------------------------------------------
3-блок. Зиянды заттардың атмосфералық ауаға шығарылуының, электромагниттік өрістердің және басқа да физикалық факторлардың көздерін санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1.  Тиісті алдын      3.1. Облыс ор.    Бірлескен Атмосфера.  ТОҚМ,   2000
    алу іс-шарала.    талықтарындағы    бұйрық    лық ласта.  Гидро. жылдың
    рын әзірлей       халықтың денсау.            нудың әсе.  мет,     ІІІ
    отырып, ауаның    лығына атмосфе.             рін азайту  ДСА,  тоқсаны
    ластануының,      ралық ластану               жөніндегі   облыс
    шудың, электро.   құрамы әсерінің             іс-шаралар. әкім.
    магниттік ахуал.  себептік-салдар.            ды әзірлеу  дері
    дың адамдардың    лық байланысын
    денсаулығына      динамикалық
    әсерін зерделеу   тұрғыда зерделеу

                      3.2. Технология.  Әкімдер.  Қоршаған   Облыс    2002
                      лық, ұйымдасты.   дің       ортаны     әкімде. жылдың
                      ру-техникалық,    шешімі    жақсарту,  рі,       ІІІ
                      ауа қорғау және             сырқатта.  ЭИСМ,  тоқсаны
                      қала құрылысы               нуды       ТОҚМ
                      шараларын іске              азайту
                      асыру жолымен
                      улы заттардың
                      атмосфералық-ауа.
                      ға шығарылуын
                      қысқартуды
                      қамтамасыз ету

                      3.3. Шудың жол   Шуға қаты. Шу деңгей. ДСА,    2001
                      берілетін дең.   сты карта. інің әсе.  ТОҚМ,  жылдың
                      гейінен асып     лар, шу    рін        облыс.   ІІІ
                      түсетін халық    деңгейінің азайту     тардың тоқсаны
                      денсаулығына     әсерін                әкімде.
                      әсерінің шегін   азайту                рі
                      айқындау         жөнінде
                                       ұсынымдар
                                       әзірлеу

                      3.4. Неғұрлым    Электро.   Электро.  ДСА,      2002
                      қуатты электро.  магнит.    магнит.   ТОҚМ,    жылдың
                      магниттік сәу.   тік сәу.   тік сәу.  Гидро.     ІІ
                      лелену көздерін  лелену     леленуді  мет,    тоқсаны
                      құжаттандыруды   көздерін   азайту    қалалар.
                      жүргізу, сани.   құжаттан.            дың әкім.
                      тарлық қорғау    дыру                 дері
                      аймақтары мен
                      құрылыстар
                      салуды шектеу
                      аймақтары
                      көлемдерінің
                      нормативтерге
                      сәйкестігін
                      айқындау
---------------------------------------------------------------------------
4-блок. Топырақтың санитарлық-эпидемиологиялық қауіпсіздігі. Аумақтарды тұрмыстық және өндірістік қалдықтардан тазарту
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1 Тұрмыстық қатты    4.1. "Қалалық    Қазақстан  Санитар.   ДСМ,      2000-
  қалдықтарды жинау, және селолық     Республи.  лық жағ.   ҚОҚМ,     2005
  жою және кәдеге    қоныстардың      касы Бас   дайды      ИСМ      жыл.
  жарату жөніндегі   санитарлық       мемлекет.  жақсарту   Құрылыс   дар.
  нормативтік база.  жағдайы туралы   тік сани.  және ха.   істері    дың
  ны жетілдіру       барлық шаруа.    тарлық     лықтың     жөнін.    ІІІ
                     шылық субъекті.  дәрігері.  денсаулы.  дегі ко.  тоқ.
                     лері мен азамат. нің қаулы. ғын сақ.   митеті,   саны
                     тардың қызмет    сы         тау жө.    ККМ, АШМ
                     ететін және                 нінде ти.
                     тұратын жерле.              імді шара.
                     рінің тазалығы              лар қабыл.
                     үшін жауапкер.              дау
                     шілігі туралы"
                     қаулының жоба.
                     сын әзірлеу

                     4.2. Қоршаған   Норматив.   Қоршаған   Жер ре.   2000-
                     орта объекті.   тік құқық.  орта       сурста.   2002
                     лері мен өсім.  тық кесім.  объекті.   рын бас. жылда.
                     дік тектес      нің жобасы  лерінде.   қару жө.   ры
                     азық-түліктер.              гі пести.  ніндегі  препа.
                     дегі олардың                цидтердің  агент.   ратта.
                     қалдық мөлшерін             құрамын    тік, АШМ,рды
                     айқындаудың                 азайту     ТОҚМ,    тірке.
                     әдістемесі бар                         ДСА, Ғы. ген
                     жаңа пестицид.                         лым ака. кезде.
                     тік препарат.                          демиясы  гі қа.
                     тардың топырақ.                                 жетті.
                     қа зақымы жө.                                   лік.
                     ніндегі норма.                                  терге
                     тивтерді                                        қарай
                     әзірлеу

2 Топырақтардың   4.3. Тұрғын үй   Әкімдер.  Қалалар.  Облыс.    2000-2004
  ластануының     секторын жоспар. дің ше.   дың таза. тардың      жылдар,
  халықтың жұқ.   лы-тұрақты та.   шімдері   лығын     әкімдері  жыл сайын
  палы және       зартуды жақсарту           жақсарту
  жұқпалы емес    барлық облыстар.
  этиологиямен    дың орталықтарын.
  сырқаттануына   да тұрмыстық
  тікелей және    қатты қалдықтар.
  жанама әсерін   ды ұқсату жөнін.
  болдырмау       дегі үлгі поли.
                  гондарын салу

                  4.4. Аудан орта.  Бұл да   Індеттер. Облыс.    2000-2005
                  лықтарында үлгі            дің ал.   тардың     жылдар,
                  мал зираттарын             дын алу   және      жыл сайын
                  салуға шаралар                       аудан.
                  қабылдау                             дардың
                                                       әкімдері,
                                                       АШМ

                  4.5. Топырақтың  Топырақ   Қоршаған  БҒМ-нің   2000 жыл.
                  ластануының      қыртысы   ортаның   топырақ.  дың IV
                  сипаты мен дең.  ластану.  ластану.  тану ин.  тоқсаны
                  гейін анықтау    ының      ының ха.  ституты
                  үшін ауылшаруа.  картасы   лық ден.
                  шылық және                 саулығы.
                  өнеркәсіптік               на әсе.
                  аудандардың                рінің
                  жерлерін түген.            алдын
                  деуді жүргізу              алу және
                                             оны азайту

                  4.6. Кешенді     Топырақ.  Жұқпалы   БҒМ-нің      2001
                  тәсіл негізінде  ты тазар. және жұқ. топырақ.    жылдың
                  топырақты және   ту жөнін. палы емес тану,         ІІ
                  ең алдымен       дегі іс-  аурулар.  микробио.   тоқсаны
                  Солтүстік және   шаралар.  дың ал.   логия
                  Оңтүстік Қазақ.  дың жос.  дын алу   және ви.
                  станның егінші.  пары                русоло.
                  лік аудандарын.                      гия, бо.
                  дағы топырақты                       таника
                  тазарту жөнін.                       институ.
                  дегі іс-шаралар.                     ты Ұлт.
                  ды әзірлеу                           тық ака.
                                                       демия
                                                       орталы.
                                                       ғының
                                                       аграрлық
                                                       зерттеу.
                                                       лер инс.
                                                       титуты
---------------------------------------------------------------------------
5-блок. Ұтымды тамақтану және тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі    
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1. Тұтынушылар.   5.1. Тағам өнім. Бірлескен Тағам     Мемстан.     2000
   дың сапалы     дерін өндіру,    бұйрық    өнімде.   дарт,       жылдың
   тағам өнім.    қайта өңдеу,               рінің     ЭИСМ,        ІІІ
   дерімен қа.    тасымалдау,                сапасын   ДСА, об.   тоқсаны,
   нағаттануын    сақтау және са.            жақсарту  лыстар.    әрі қарай
   қорғауға жә.   ту кезінде қа.                       дың         тұрақты
   не кепілдік    уіпсіздік сапа.                      әкімдері   қадағалау
   беруге ба.     сына қойылатын                                 процесінде
   ғытталған      нормативтік та.
   нормативтік    лаптардың сақ.
   құқықтық       талуын мемле.
   кесімдерді     кеттік қадаға.
   және арнаулы   лауды күшейту
   бағдарлама.
   ларды әзірлеу

                  5.2. Селолық     Қазақстан Халықтың  Ғылым        2002
                  жерде тұратын    Республи. денсаулы. академия.    жылдың
                  тұрғындардың     касының   ғын жақ.  сы           ІІ
                  нақты тамақ.     Үкіметіне сарту                 тоқсаны
                  тануының жай-    ақпарат
                  күйін зерделеу   беру

                  5.3. Тағам       Бірлескен Халықтың  ДСМ,        2001
                  өнімдерінің      бұйрық    эпидемио. Мемстан.   жылдың
                  бактериология.             логиялық  дарт,    ІІ тоқсаны,

2. Жартымсыз      лық, радиация.             саулығы   ЭИСМ      әрі қарай
   тамақтану      лық және эколо.                                 тұрақты
   және сапасыз   гиялық қауіп.                                  қадағалау
   өнімдерді      сіздігін бақылау                              процесінде
   тұтынумен      5.4. "Өсімдік    Бірлескен Өсімдік   Мемстан.    2001
   байланысты     шаруашылығы      өкім      шаруашы.  дарт,      жылдың
   болатын        өнімдеріне уыт.            лығы      ЭИСМ,    IV тоқсаны
   сырқаттардың   тылық сертифи.             өнімдері. Ғылым
   алдын алу      каттарын жаппай            нің сапа. акаде.
                  енгізу туралы"             сын жақ.  миясы,
                  бірлескен                  сарту     ДСА
                  өкімнің жобасын
                  әзірлеу

                  5.5. Халықтың    Бірлескен Тағам     ДСМ,        Бұл да
                  тамақтану жағ.   бұйрық    өнімде.   Мемстан.
                  дайына монито.             ріне      дарт,
                  ринг жүйесін               байла.    ИСМ
                  әзірлеу және               нысты ха.
                  енгізу                     лық ден.
                                             саулығы.
                                             ның алдын
                                             алу және
                                             оны жақ.
                                             сарту
---------------------------------------------------------------------------
6-блок. Халықтың радиациялық қауіпсіздігі
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1. Радиоактивті   6.1. Қазақстан   Бірлескен Радиация. ЭМРМ-нің     2001
   көздер мен     Республикасы     өкім      лық қор.  Атом        жылдың
   қалдықтарды    аумағындағы                ғау мен   энерге.       ІІ
   қауіпсіз       радиациялық                қауіпсіз. тикасы      тоқсаны
   сақтау мен     қауіпсіздік                дік       жөнін.
   жою мәселе.    мәселелері бой.                      дегі ко.
   лері           ынша ЭИСМ-нің                        митеті,
                  Атом энергети.                       ҚОҚМ,
                  касы жөніндегі                       ДСМ, ҰЯО
                  комитеті, ТОҚМ,
                  ДСА арасындағы
                  өзара іс-қимыл
                  мен функциялар.
                  ды шектеудің
                  тәртібін
                  әзірлеу

                  6.2. Радиоак.    Әкімдер.  Радиация.  Облыстар      2001
                  тивті қалдық.    дің ше.   лық қауіп. мен қала.    жылдың
                  тарды уақытында  шімдері   сіздік.    лардың    І тоқсаны
                  жинауды, тасы.             ті қамта.  әкімдері,
                  малдауды, қайта            масыз ету  ИСМ,
                  өңдеуді және                          ҚОҚМ
                  көмуді
                  қамтамасыз ету

                  6.3. Теңгерімнен  Бұл да   Жерді     Облыстар.     2001
                  тыс рудалардың             қалпына   дың          жылдың
                  барлық үйінді.             келтіру   әкімдері       ІІ
                  лерін, радиоак.                                  тоқсаны
                  тивті рудаларды
                  өндіру және
                  қайта өңдеу
                  жөніндегі кәсіп.
                  орындардың сақ.
                  тау орындарын
                  өңдеу

2. Радиациялық    6.4. Халық ша.   Қазақстан Радиация. ҚОҚМ,         2001
   аномалияларды  руашылығы айна.  Республи. лық қау.  ЭМРМ-        жылдың
   анықтау        лымына берілген  касының   іпсіздік. нің Атом  ІІ тоқсаны
   кезінде шұғыл  радиациялық қа.  Үкіметіне ті қамта. энергети.  2001-2005
   шараларды      уіпті жерлерді   ақпарат   масыз ету касы жө.       ж.
   қабылдай       (полигондарды)   беру                ніндегі
   отырып,        радио-экология.                      комитеті,
   республика     лық тексеруді                        ҰЯО, БҒМ
   аумағындағы    жүргізу
   радиациялық
   жағдайды       6.5. Жұмысшы    Норматив.    Бұл да  ДСА,          2001
   зерделеу       аймағы ауасын.  тік-құқық.           ЭИСМ,        жылдың
                  дағы радонның,  тық кесім.           ТОҚМ,         ІІІ
                  торонның және   нің жобасы           БҒМ          тоқсаны
                  олардың ыдырау
                  өнімдерінің
                  мөлшеріне ба.
                  қылау жүйесін
                  құру    

                  6.6. Ядролық    Қазақстан    Бұл да  ЭИСМ-         2001
                  реакторлардың   Республи.            нің Атом     жылдың
                  пайдаланылған   касының              энергети.      IV
                  жылуды бөлу     Үкіметіне            касы жө.     тоқсаны
                  элементтерін    ақпарат              ніндегі
                  жабдықтаушы     беру                 комитеті
                  зауыттарға
                  қайтару туралы
                  Үкіметке мәселе
                  енгізу
---------------------------------------------------------------------------
7-блок. Табиғи зілзалалар аудандары мен өнеркәсіптік авариялар болған жерлерде эпидемияға қарсы іс-шараларды ұйымдастыру
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1. Жер сілкінісі, 7.1. Төтенше    Бірлескен  Халықтың  ДСМ, АШМ,     2000
   су тасқыны     жағдайлар ке.   бұйрық     қауіпсіз. ККМ, об.     жылдың
   және басқа да  зінде шұғыл                дігі      лыстардың      IV
   табиғи алапат. медициналық                          әкімдері    тоқсаны
   тардың кезін.  көмекті және
   де республика  эпидемияға
   аумағында са.  қарсы іс-шара.
   нитарлық-ги.   ларды ұйымдас.
   гиеналық және  тыру жөніндегі
   эпидемиоло.    жоспарды әзір.
   гиялық жағ.    леу
   дайдың нашар.
   лау ықтимал.   7.2. Апат әсе.  ДСА-ның    Санитар.  ДСМ, об.      2001
   дығын болжау   ріне ұшыраған   бұйрығы,   лық-эпи.  лыстардың    жылдың
                  ошақтар мен     Әкімдердің демиоло.  әкімдері   І тоқсаны
                  аудандарда      шешімдері  гиялық
                  жұмыс істейтін             қызмет
                  мамандардың                кадрлары.
                  мұқтажын                   ның бі.
                  анықтау және               ліктілі.
                  оларды                     гін көте.
                  оқытып-үйрету              ру
---------------------------------------------------------------------------
8-блок. Өнеркәсіптік объектілерде қалыпты еңбек жағдайын жасау    
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1. Еңбектің       8.1. Экономика   Бірлескен  Еңбекті   ЕХҚМ, БҒМ,    2001
   гигиеналық     салаларына же.   бұйрықпен  қорғау    АШМ, Мем.    жылдың
   жағдайын       текшілік ететін  бірлескен  мен оған  стандарт,      І
   жақсарту,      ұйымдар үшін     ережелер.  жағдайлар ЭИСМ, ККМ,  тоқсаны
   кәсіптік       еңбекті қорғау   ді әзірлеу туғызуды  ДСА
   улану мен      жөніндегі нор.              оңтайлан.
   сырқаттану.    мативтік-құқық.             дыру
   дың алдын алу  тық кесімдер
                  әзірлеуді
                  қамтамасыз ету    

                  8.2. Өндірісте   Жасөспі.    Әйелдер   ЕХҚМ, ЭИСМ,  2000
                  жұмыс істейтін   рімдер мен  және жас. ДСА, өнді.   жыл.
                  жасөспірімдер    әйелдердің  өспірім.  рістік       дың
                  мен әйелдердің   еңбектену   дер       кәсіпорын.    ІІ
                  еңбек жағдайын   жағдайын    денсаулы. дар, ұйым.   тоқ.
                  жақсартуға       талдау;     ғының ал. дар          саны
                  қойылатын та.    Министр.    дын алу
                  лаптарды күшейту ліктер мен  және оны
                                   ведомство.  сақтау
                                   ларға хат    

                  8.3. Өндірістік  Норматив.   Еңбек     ЕХҚМ, ЭИСМ,  2001
                  объектілердің    тік-құқық.  жағдайын  ДСА, об.    жылдың
                  жұмыс орындарын  тық кесім.  жақсарту  лыстардың     І
                  төлқұжаттандыру. нің жобасы            әкімдері,  тоқсаны
                  дың нормативтік                        өнеркәсіп.
                  құқықтық кесімін                       тік кәсіп.
                  әзірлеу                                орындар    

                  8.4. Жұмысшылар. ДСА-ның   Жұмысшы.   ДСМ, АШМ,   Тұрақты
                  дың денсаулық    бұйрығы   лардың     ИСМ, ҚОҚМ
                  жағдайына жүйелі           денсаулы.
                  медициналық ба.            ғын жақ.
                  қылауды қамтама.           сарту
                  сыз ету
---------------------------------------------------------------------------
9-блок. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын сақтау    
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1. Балалар мен    9.1. Балалар    Бірлескен  Жас ұр.   БҒМ, ДСА      2000
   мектепке       мен жасөспі.    бұйрық     пақтың                 жылдың
   дейінгі жалпы  рімдердің ден.             денсаулы.               ІІІ
   білім беретін  саулығын жақ.              ғының ал.             тоқсаны
   мекемелерінің  сартуды регла.             дын алу
   құрылысы мен   менттейтін нор.            және жақ.
   мазмұнын       мативтік-құқық.            сарту
   нормативтік    тық кесімдердің
   талаптарға     жобаларын дайын.
   сәйкес келтіру дау    

2. Оқу үй-жайла.  9.2. Жалпы бі.   Бұл да   Оқушылар.  БҒМ, ДСА      2000
   рын жобалау    лім беретін               дың ден.                жылдың
   мен пайдала.   мектептерде жә.           саулығын                  IV
   нудың ереже.   не басқа оқу              жақсарту                тоқсаны
   лері мен нор.  орындарында               және сақ.
   маларын сақ.   компьютерлік              тау
   тау негізінде  оқытуды ұйым.
   компьютерлік   дастыру кезінде
   білім беруді   санитарлық ере.
   іске асыру     желер мен норма.
                  ларды сақтауды
                  қамтамасыз ету
---------------------------------------------------------------------------
                     10-блок. Санитарлық ағарту    
---------------------------------------------------------------------------
Рет!Басымдықты бағыты!    Іс-шара     ! Аяқтау  !Күтілетін!Жауапты!Орындау
N !                 !                ! нысаны  !  нәтиже !орында.!мерзімі
   !                 !                !         !         !ушы    !     
---------------------------------------------------------------------------
1. Халықты гигие. 10.1. Бұқаралық  Бұқаралық Халықтың  ДСА,      ДСА
   налық тұрғы.   ақпарат құралда. ақпарат   санитар.  ТОҚМ,     белгілеген
   да тәрбиелеу,  ры арқылы қорша. құралда.  лық мәде. МАҚКМ,    кесте бой.
   салауатты өмір ған ортаның лас. рында жа. ниетін    облыс     ынша
   салтын қалып.  тану жағдайы ту. рияланым. арттыру   әкімдері  2000-2001
   тастыру, жұмыс ралы халыққа же. дар                           жылдары
   қабілеті мен   дел хабарлау
   денсаулық
   жағдайына жа.  10.2. Халықты    Бұқаралық Халықтың  ДСА, БҒМ,   Бұл да
   ғымсыз әсер    жұқпалы ауру.    ақпарат   эпидемио. МАҚКМ
   ететін зиянды  лардың пайда     құралда.  логиялық
   әдеттерге      болуының алдын   рында жа. саулығы
   қарсы күресу   алудың қарапай.  рияланым.
   шараларын      ым санитарлық-   дар және
   күшейту        гигиеналық дағ.  көрнекі
                  дыларына оқып-   үгітті
                  үйрету           дайындау    

                  10.3. Халықтың    Бұл да   Халықтың    Бұл да     Бұл да
                  қалың бұқарасын            санитарлық
                  санитарлық                 сауаттылығы
                  ағарту және же.
                  келеген құрамды
                  еңбектің, тұрмыс
                  пен демалыстың
                  қауіпсіз жағ.
                  дайына гигиеналық
                  тұрғыда оқыту
--------------------------------------------------------------------

      Ескертпе:
      1. Министрліктер мен ведомстволар Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігіне тоқсан сайын есеп береді.