Об утверждении Правил аттестации авиационного персонала гражданской и экспериментальной авиации

Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 декабря 2002 года № 1402. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 25 апреля 2011 года № 442

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 25.04.2011 № 442.

В целях реализации Закона Республики Казахстан от 15 декабря 2001 года "О государственном регулировании гражданской авиации" и Указа Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, от 20 декабря 1995 года N 2697 "Об использовании воздушного пространства и деятельности авиации Республики Казахстан" Правительство Республики Казахстан постановляет: см.Z100339

1. Утвердить прилагаемые Правила аттестации авиационного персонала гражданской и экспериментальной авиации.

2. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 28 декабря 2002 года N 1402

Правила
аттестации авиационного персонала
гражданской и экспериментальной авиации

Настоящие Правила аттестации авиационного персонала гражданской и экспериментальной авиации (далее - Правила) разработаны в соответствии с Законом Республики Казахстан от 15 декабря 2001 года "О государственном регулировании гражданской авиации", Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, от 20 декабря 1995 года N 2697 "Об использовании воздушного пространства и деятельности авиации Республики Казахстан" с учетом стандартов и рекомендаций международной организации гражданской авиации ИКАО (приложение 1 к Чикагской Конвенции о международной гражданской авиации от 7 декабря 1944 года и DOС 9379-АN/916). см.Z100339

1. Общие положения

1. Настоящие Правила определяют порядок, условия и периодичность проведения аттестации авиационного персонала, а также требования, предъявляемые к авиационному персоналу.

2. Основные понятия и термины, используемые в настоящих Правилах:
1) аттестация - процедура проверки профессиональных знаний и практических навыков авиационного персонала, проводимая аттестационной комиссией уполномоченного органа;

2) бортовое электронное оборудование - любое электронное устройство, включая его электрическую часть, предназначенное для использования на борту воздушного судна, в том числе радиооборудование, система автоматического управления полетом и приборное оборудование;

3) вертолет - воздушное судно тяжелее воздуха, которое поддерживается в полете в основном за счет реакций воздуха с одним или несколькими несущими винтами, вращаемыми силовой установкой вокруг осей, находящихся примерно в вертикальном положении;

4) воздушное судно, сертифицированное для полетов с одним пилотом - тип воздушного судна, которое по решению государства регистрации, принятому во время сертификации, может безопасно эксплуатироваться летным экипажем минимального состава, а именно, одним пилотом;

5) время полета (налет) по приборам - время, в течение которого пилот пилотирует воздушное судно исключительно по приборам, без использования внешних ориентиров;

6) время полета планера - общее время нахождения в полете на буксире или без буксира с момента начала движения планера при взлете и до момента его остановки по окончании полета;

7) второй пилот - имеющий действующее свидетельство (сертификат) линейного пилота, который выполняет любые функции пилота, кроме функций командира воздушного судна; исключение составляет пилот, находящийся на борту воздушного судна исключительно с целью прохождения летной подготовки;

8) квалификационная отметка - запись, сделанная в свидетельстве или имеющая к нему отношение и являющаяся его частью, в которой указываются особые условия, права или ограничения, относящиеся к этому свидетельству;

9) командир воздушного судна (далее - КВС) - имеющий действующее свидетельство (сертификат) пилота, а также подготовку и опыт, необходимый для самостоятельного управления воздушным судном;

10) летный состав экипажа - члены экипажа, имеющие специальную подготовку и свидетельство (сертификат) на право летной эксплуатации воздушного судна данного типа и (или) его оборудования;

11) медицинская справка - документ установленной формы, подтверждающий соответствие обладателя свидетельства (сертификата) авиационного персонала требованиям , предъявляемым к годности по состоянию здоровья и выдаваемый медицинской комиссией по результатам проведенного медицинского освидетельствования ;

12) налет с инструктором - полетное время, в течение которого какое-либо лицо проходит летную подготовку на борту воздушного судна с пилотом-инструктором, имеющим соответствующее свидетельство;

13) планер - воздушное судно тяжелее воздуха, приводимое в движение несиловой установкой, подъемная сила которого создается в основном за счет аэродинамических реакций на поверхностях, остающихся неподвижными в данных условиях полета;

14) полетное время - время полета с момента запуска двигателей ВС и их выключения по окончании полета.
Вышеуказанный термин "полетное время, время полета" является синонимом общепринятых терминов "полное полетное время" или "время от уборки до установки колодок", которое измеряется с момента начала движения воздушного судна из пункта загрузки до его остановки в пункте разгрузки;

15) самолет - воздушное судно тяжелее воздуха, приводимое в движение силовой установкой, подъемная сила которого в полете создается в основном за счет аэродинамических реакций на поверхностях, остающихся неподвижными в данных условиях полета;

16) свидетельство (сертификат) авиационного персонала (далее - свидетельство (сертификат) - выдаваемое уполномоченным органом на право осуществления профессиональной деятельности, подтверждающее наличие у лица, относящегося к авиационному персоналу, необходимых знаний и навыков, а также соответствие его здоровья установленным требованиям.

3. Основной задачей аттестации является определение уровня профессиональной подготовки авиационного персонала, рационального подбора и распределения авиационного персонала в соответствии с их квалификацией, обеспечение безопасности и регулярности полетов.

4. Аттестация проводится в целях:
1) подтверждения профессионального уровня авиационного персонала (подтверждение квалификационного класса);
2) присвоения очередного квалификационного класса.

5. Квалификация авиационного персонала определяется по трем квалификационным классам (далее - классы): третий, второй и первый.
Высшим классом является первый.
При присвоении квалификационного класса необходимо соблюдать последовательность: третий, второй и первый.

6. Для проведения аттестации создаются аттестационные комиссии (далее - АК) и Высшая аттестационная комиссия (далее - ВАК) в уполномоченном органе. Персональный состав ВАК и АК утверждается приказом уполномоченного органа. В состав ВАК и АК включаются специалисты уполномоченного органа, научных организаций и организаций гражданской авиации (по согласованию).
ВАК и АК определяют сроки проведения аттестации, проводят анализ работы аттестуемого, выносят решения по итогам аттестации.

7. Аттестации подлежат лица, занимающие должности, предусмотренные Перечнем должностей (профессий) авиационного персонала гражданской и экспериментальной авиации Республики Казахстан подлежащих аттестации, утвержденным приказом уполномоченного органа.

8. АК уполномоченного органа:
1) проводит аттестацию авиационного персонала в целях подтверждения 1 класса и продления срока действия свидетельства (сертификата), а также в случаях, предусмотренных пунктом 30 настоящих Правил;
2) проводит аттестацию авиационного персонала в целях присвоения 1-го класса (кроме бортпроводников и бортмехаников);
3) досрочно присваивает 1 класс авиационному персоналу за высокое мастерство, проявленное в особых случаях полета;
4) понижает в классе лиц авиационного персонала в случае совершения ими действий, непосредственно угрожающих безопасности полетов или утраты профессиональных качеств.

9. Аттестационные комиссии уполномоченного органа:
1) проводят аттестацию авиационного персонала в целях подтверждения 3, 2 классов и аттестацию бортпроводников и бортмехаников в целях подтверждения 1 класса, а также, соответственно, продление срока действия свидетельств (сертификатов);
2) проводят аттестацию авиационного персонала в целях присвоения 2-го класса;
3) проводят аттестацию в целях подтверждения профессионального уровня, авиационного персонала сверхлегкой авиации и выдают свидетельства (сертификатов) по представлению соответствующих ассоциаций и федераций в сфере сверхлегкой авиации.

10. Авиационный персонал при приеме на работу в гражданскую и экспериментальную авиацию из государственной авиации, имеющий квалификационный класс специалиста государственной авиации, проходит аттестацию в ВАК. При положительной аттестации присваивается квалификационный класс авиационного персонала гражданской авиации на класс ниже с учетом опыта работы на освоенных типах воздушных судов с правом представления к повышению в классе через один год.

2. Порядок и периодичность проведения аттестации

11. Аттестация авиационного персонала в целях подтверждения профессионального уровня (подтверждение квалификационного класса) проводится ежегодно либо при наступлении авиационного происшествия.

12. Лица авиационного персонала, желающие пройти аттестацию в целях присвоения очередного класса, подают заявление в ВАК и АК. ВАК и АК рассматривает заявление в срок не более 10 календарных дней и выносит решение о возможности допуска лица, относящегося к авиационному персоналу к аттестации.

13. Ежегодно, не позднее 1 декабря, организации гражданской авиации представляют в ВАК и АК заявки для аттестации в целях повышения в классе авиационного персонала на следующий год. Заявки составляются по типам воздушных судов, специальностям и с указанием срока проведения аттестации по кварталам. На основании полученных заявок ВАК и АК составляют планы-графики аттестации для повышения в классе, которые подлежат ознакомлению организациями гражданской авиации.

14. Для аттестации авиационного персонала в целях присвоения очередного класса организации гражданской авиации направляют в ВАК и АК следующие документы:
1) представление в 2-х экземплярах;
2) ходатайство на присвоение квалификационного класса;
3) выписки из летной книжки о налете часов, о присвоенном минимуме КВС (для остальных лиц летного состава допуски к самостоятельной работе), копию медицинской справки, заверенные печатью организации гражданской авиации и подписью ее уполномоченного должностного лица;
4) акты летных проверок (техники пилотирования, самолетовождения и практической работы в полете);
5) акты проверок практических навыков для диспетчерского состава.

15. Лица, прибывшие в ВАК (АК) для прохождения аттестации, должны иметь при себе:
1) действующее свидетельство (сертификат) авиационного персонала;
2) летную книжку (для лиц летного состава);
3) диплом об окончании учебного заведения по специальности;
4) медицинскую справку;
5) три фотографии размером 3,5 х 4,5 см в форменной одежде без головного убора (при первоначальной выдаче или замене свидетельства).

16. Документы, представленные в ВАК (АК) на аттестацию в целях присвоения очередного класса, действительны в течение трех месяцев после принятия решения комиссии о допуске кандидата к аттестации.

17. После представления документов на присвоение очередного класса кандидат проходит проверку профессиональной подготовки. Она включает проверку профессиональных теоретических знаний и практических навыков.

18. Время сдачи одного экзамена составляет не более 20 минут: в один день ВАК проводит не более двух экзаменов, АК - не более трех.

19. Кандидаты, получившие при проверке знаний в ВАК (АК) по специальным дисциплинам или практической работе оценки ниже требуемых, в классе не повышаются.

20. Кандидаты, показавшие при проверке знаний по специальным дисциплинам или практической работе несоответствие уровня знаний требованиям настоящих Правил, могут быть допущены к повторной проверке для повышения в классе не ранее чем через 3 месяца.

21. Оценки, полученные при повышении в классе, действительны для ввода в строй авиационного персонала с целью допуска к самостоятельной работе и продления срока действия свидетельства на один год.

22. Проверка практической работы кандидатов проводится по программам, утвержденным уполномоченным органом.
Проверка практической работы в полете летного состава авиационного персонала, представляемого на повышение в классе, проводится членами ВАК (АК).

23. Проверка практической работы в полете летного состава авиационного персонала, представляемого на повышение во второй класс, может проводиться командно-летным составом летных подразделений организаций гражданской авиации по указанию председателя АК.

24. Результаты проверки практической работы в полете при повышении в классе действительны в течение 3 месяцев.

25. Оценка практической работы кандидатов производится по пятибалльной системе, после чего в акте практической проверки указывается "присвоенному классу соответствует (не соответствует)", "достоин (не достоин) повышения в классе".

26. Проверка техники пилотирования, самолетовождения и практической работы в воздухе у кандидатов на повышение в классе проводится специалистами, имеющими класс выше класса кандидата.

27. После проверки теоретических знаний, практической работы в полете на присвоение класса и собеседования с кандидатами члены ВАК (АК) принимают соответствующее решение.

28. Авиационный персонал, допустивший нарушения требований документов, регламентирующих летную работу, обязан подтвердить присвоенный класс на ВАК в течение месяца со дня издания приказа уполномоченным органом.
Уполномоченный орган приостанавливает действие свидетельства (сертификата) лиц, не прошедших аттестацию на подтверждение класса.
Лица авиационного персонала, пониженные в классе, допускаются к аттестации на присвоение следующего класса не ранее, чем через год работы по специальности.
Лица авиационного персонала, имеющие дисциплинарные взыскания, к аттестации на присвоение очередного класса допускаются после его снятия в установленном порядке .
В случае нарушения авиационным персоналом сверхлегкой авиации правил полетов и порядка использования воздушного пространства, действие свидетельства (сертификата) может быть приостановлено уполномоченным органом до очередной аттестации.

29. Лица авиационного персонала, виновные в наступлении авиационного происшествия, могут быть допущены к аттестации на присвоение очередного класса по истечении трех лет после авиационного происшествия и налета не менее 500 часов на данном типе воздушного судна.

30. Авиационный персонал должен соответствовать медицинским требованиям, предъявляемым к годности по состоянию здоровья.

31. По итогам аттестации авиационного персонала ВАК (АК) выносит одно из следующих решений:
1) о подтверждении присвоенного класса и продлении срока действия свидетельства (сертификата);
2) о присвоении очередного класса и внесении соответствующих изменений в свидетельство (сертификат);
3) о понижении в классе и внесении соответствующих изменений в свидетельство (сертификат);
4) о неподтверждении класса и приостановлении действия свидетельства (сертификата).

32. Решение оформляется протоколом ВАК (АК). Заседание ВАК (АК) считается правомочным, если на нем присутствует не менее двух третей от общего количества членов ВАК (АК). Решения принимаются простым большинством голосов от числа присутствующих на заседании членов ВАК (АК); при равенстве отданных голосов членов ВАК (АК) принятым считается решение, за которое проголосовал председатель ВАК (АК).

3. Требования, предъявляемые к авиационному
персоналу сверхлегкой авиации

33. Пилоты-любители для прохождения аттестации должны отвечать следующим требованиям:
1) возраст не менее 17 лет;
2) иметь теоретическую подготовку, полученную в учебных организациях любой формы собственности, обеспечивающей процесс обучения, а также в рамках учебно-тренировочных сборов и соревнований по воздушному спорту на воздушных судах сверхлегкой авиации;
3) знать специальные дисциплины, указанные в листе оценок (приложение 1);
4) уметь управлять воздушным судном в соответствии с уровнем профессиональной подготовки, анализировать метеорологическую обстановку и принимать правильные решения по обеспечению безопасности полетов.

34. Пилот коммерческой авиации для прохождения аттестации должен отвечать следующим требованиям:
1) возраст не менее 18 лет;
2) иметь теоретическую подготовку, полученную в аккредитованных, в соответствии с законодательством Республики Казахстан, авиационных учебных заведениях, обеспечивающих получение профессионального образования, повышение квалификации летных специалистов;
3) знать специальные дисциплины, указанные в листе оценок (приложение 1);
4) иметь практическую деятельность в качестве пилота-любителя не менее 12 месяцев;
5) иметь дополнительную летную подготовку;
6) уметь управлять воздушным судном в соответствии с уровнем профессиональной подготовки, анализировать метеорологическую обстановку и принимать правильные решения по обеспечению безопасности полетов.

4. Требования, предъявляемые к линейным пилотам

35. Линейные пилоты для прохождения аттестации должны отвечать следующим требованиям:
1) иметь специальное образование в объеме авиационного учебного заведения по специальности "Пилот";
2) знать специальные дисциплины, указанные в листе оценок (приложение 2);
3) уметь управлять воздушным судном в соответствии с уровнем профессиональной подготовки, эксплуатировать бортовые системы, пилотажно-навигационные комплексы, анализировать метеорологическую обстановку и принимать правильные решения по обеспечению безопасности полетов.

36. Третий класс линейного пилота присваивается лицам, окончившим полный курс обучения в летных учебных заведениях по специальности "Пилот" на основании решения Государственной экзаменационной комиссии приказом начальника учебного заведения.

37. Второй класс линейного пилота присваивается:
1) КВС 2-го и 3-го класса, имеющим общий безаварийный налет не менее 2300 часов, из них ночью 100 часов, самостоятельный налет в качестве КВС не менее 500 часов, допущенным к полетам на самолетах 2-го класса по метеорологическому минимуму 1-й категории ИКАО, а самолетах 3-го класса - по предельному минимуму погоды;
2) пилотам самолетов 4-го класса, вертолетов, имеющим общий безаварийный налет не менее 2000 часов, из них ночью 50 часов, в том числе самостоятельный налет в качестве КВС не менее 500 часов;
3) вторым пилотам самолета 1-го и 2-го класса, имеющим общий безаварийный налет не менее 2300 часов, из них ночью 200 часов, в том числе самостоятельный налет в качестве КВС на других типах ВС не менее 500 часов и являющимся кандидатами на ввод в строй командирами ВС;
4) вторым пилотам, окончившим высшие летные учебные заведения и переученные на ВС 1-го и 2-го класса, имеющим безаварийный налет не менее 2500 часов, из них 300 часов ночью, являющимся кандидатами на ввод в строй командирами ВС;
5) вторым пилотам вертолетов 1-го класса, окончившим летные учебные заведения на вертолетах 1-го класса, имеющим безаварийный налет не менее 2500 часов на вертолетах 1-го класса и являющимися кандидатами на ввод в строй командирами ВС;
6) вторым пилотам вертолетов 1-го класса, имеющим безаварийный налет не менее 2000 часов, в том числе самостоятельный налет 500 часов на вертолетах других классов и успешно прошедших ввод в строй КВС на вертолете 1-го класса;
7) вторым пилотам самолетов 3-го класса, имеющим общий безаварийный налет 2000 часов, из них ночью 50 часов.
Кандидаты, представленные к присвоению второго класса, должны иметь стаж летной работы в качестве пилота не менее 3-х лет, положительную характеристику и оценки "Пять" по технике пилотирования и самолетовождения, по дисциплинам, указанным в пунктах 3, 4 листа оценок, а по остальным дисциплинам - не ниже оценки "Четыре" (приложение 2).

38. Первый класс линейного пилота присваивается:
1) командирам самолетов 1-го класса (кроме Ил-86, Ил-96, Ту-204) имеющим общий безаварийный налет не менее 3500 часов, из них ночью 200 часов, самостоятельный налет не менее 1000 часов, в том числе на самолетах 1-го класса 500 часов и допущенным к полетам по метеорологическому минимуму 1-й категории ИКАО;
2) командирам самолетов 2-го класса, имеющим общий безаварийный налет не менее 3500 часов, из них ночью 200 часов, самостоятельный налет не менее 1500 часов, в том числе на самолетах 2-го класса 500 часов и допущенных к полетам по метеорологическому минимуму 1-й категории;
3) командирам самолетов 3-го класса, имеющим общий безаварийный налет не менее 3500 часов, из них ночью 200 часов, самостоятельный налет не менее 1500 часов, в том числе на самолетах 3-го класса 500 часов и допущенных к полетам по предельному метеорологическому минимуму;
4) вторым пилотам самолетов 1-го класса, имеющим общий безаварийный налет не менее 4000 часов, из них ночью 200 часов, самостоятельный налет не менее 500 часов, и на самолетах 1-го класса в качестве второго пилота не менее 500 часов;
5) вторым пилотам, окончившим высшие летные учебные заведения и переученным на ВС 1-го класса, имеющим безаварийный налет не менее 4500 часов, из них ночью 200 часов, являющимися кандидатами на ввод в строй командиром ВС;
6) командирам самолетов 4-го класса, имеющим общий безаварийный налет 3000 часов, из них ночью 50 часов, самостоятельный налет не менее 1000 часов и допущенных к полетам по предельному минимуму погоды для той местности, где базируется авиаподразделение;
7) командирам вертолетов 1-го и 2-го класса, имеющим общий безаварийный налет не менее 3500 часов, из них ночью 50 часов, самостоятельный налет не менее 1500 часов и допущенным к полетам по предельному минимуму погоды для той местности, где базируется авиаподразделение.
Кандидаты, представленные к присвоению первого класса, должны иметь стаж летной работы в качестве пилота второго класса не менее 3-х лет, положительную характеристику и оценки "пять" по технике пилотирования и самолетовождения, по дисциплинам, указанным в пунктах 1, 2, 3, 4, 5 листа оценок, а по остальным дисциплинам - не ниже оценки "четыре" (приложение 2).

5. Требования, предъявляемые к штурманам

39. Штурманы для прохождения аттестации должны отвечать следующим требованиям:
1) иметь специальное образование в объеме авиационного учебного заведения по специальности "штурман" или пройти подготовку по специальным программам, из числа пилотов;
2) знать специальные дисциплины, указанные в листе оценок (приложение 3);
3) владеть современными методами самолетовождения, уметь эксплуатировать на земле и в полете навигационное оборудование, использовать бортовую радионавигационную аппаратуру в целях самолетовождения, вести двухстороннюю радиосвязь, анализировать метеорологическую обстановку, читать полетные карты и пользоваться ими в полете, принимать на слух сигналы приводных радиостанций.

40. Третий класс штурмана присваивается:
1) выпускникам авиационного учебного заведения по специальности "штурман";
2) пилотам, прошедшим переподготовку по специальным программам.

41. Второй класс штурмана присваивается при общем безаварийном налете в должности штурмана:
1) штурманам самолетов 4, 3, 2, 1 класса и вертолетов, при налете не менее 1500 часов, а переученным из числа пилотов при налете не менее 50% в качестве штурмана;
2) лицам штурманского состава летных учебных заведений ГА, самолетов 4 и 3 класса и вертолетов, имеющим непрерывный стаж работы в должности штурмана - инструктора не менее 3-х лет, при налете не менее 1200 часов, из них 50 часов ночью.
Кандидаты, представляемые к присвоению второго класса штурмана, должны иметь положительную характеристику, оценку "пять" по дисциплине указанной в пункте 6 листа оценок, и не ниже "четыре" по остальным дисциплинам, и по технике самолетовождения (приложение 3).

42. Первый класс штурмана присваивается при общем безаварийном налете в должности штурмана:
1) штурманам самолетов 1 класса при налете 2500 часов, из них 400 часов ночью;
2) штурманам самолетов 2 и 3-го класса при налете не менее 3000 часов, из них 400 часов ночью, а переученным из числа пилотов при налете не менее 50% в качестве штурмана;
3) лицам штурманского состава летных учебных заведений ГА, имеющим непрерывный стаж работы в должности штурмана летного отряда (далее - ЛО) и выше не менее 3-х лет, при налете не менее 2500 часов, в том числе 100 часов ночью.
Кандидаты, представленные к присвоению первого класса штурмана ГА, должны иметь положительную характеристику и оценки "пять" по технике самолетовождения, по дисциплинам, указанным в пунктах 1, 2, 6, 8, 9, 10, 11 листа оценок и не ниже "четыре" - по остальным дисциплинам (приложение 3).

6. Требования, предъявляемые к бортинженерам

43. Бортинженеры для прохождения аттестации должны отвечать следующим требованиям:
1) иметь высшее образование (специальность 1610 - "Инженер-механик по эксплуатации ВС и авиадвигателей") и пройти специальную подготовку по утвержденным программам;
2) знать специальные дисциплины, указанные в листе оценок (приложение 4);
3) уметь эксплуатировать ВС на земле и в полете в соответствии с обязанностями бортинженера (бортмеханика), предусмотренными руководством по летной эксплуатации (далее - РЛЭ) ВС данного типа.

44. Третий класс бортинженера присваивается:
авиационному персоналу, отвечающему требованиям настоящего Положения, в соответствии с существующими программами подготовки и получившему допуск к самостоятельной работе в качестве бортинженера.

45. Выпускникам высших учебных заведений, прошедших подготовку по специальности "бортинженер", свидетельство (сертификат) бортинженера выдается одновременно с получением диплома и последующим допуском к самостоятельной работе после прохождения программы стажировки и ввода в строй в организациях гражданской авиации.

46. Кандидаты, представленные к присвоению третьего класса бортинженера, должны иметь положительную характеристику и оценку "четыре" по проверке практических навыков работы на тренажере, в полете и по дисциплинам, указанным в листе оценок (приложение 4).

47. Второй класс бортинженера присваивается:
1) бортинженерам, имеющим безаварийный налет не менее 1500 часов;
2) бортмеханикам второго класса, назначенным на должность бортинженера, соответствующих требованиям настоящих Правил и получившим допуск к самостоятельной работе в качестве бортинженера, при самостоятельном налете в качестве бортинженера - 200 часов;
3) специалистам, находящимся на должности бортинженера, но имеющим свидетельство (сертификат) бортмеханика и общий безаварийный налет не менее 1500 часов, соответствующих требованиям настоящих Правил, без учета высшего образования по специальности "Инженер-механик по эксплуатации воздушного судна и авиадвигателей".
Кандидаты, представленные к присвоению второго класса бортинженера, должны пройти проверку практических навыков работы на тренажере и в полете на оценку не ниже "четыре", иметь положительную характеристику и сдать экзамены на оценку "пять" по дисциплине, указанной в пункте 4 листа оценок, а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 4).

48. Первый класс бортинженера присваивается:
1) бортинженерам, имеющим общий безаварийный налет не менее 3000 часов, бортмеханикам 2-го класса при самостоятельном налете 200 часов в качестве бортинженера;
2) бортмеханикам первого класса, назначенным на должность бортинженера, соответствующих требованиям настоящих Правил и получивших допуск к самостоятельной работе в качестве бортинженера, при самостоятельном налете в качестве бортинженера 200 часов;
3) специалистам, находящимся на должности бортинженера, но имеющим свидетельства бортмеханика первого или второго класса и общий безаварийный налет не менее 3000 часов, соответствующих требованиям настоящих Правил, без учета высшего образования по специальности 1610.
Кандидаты, представленные к присвоению первого класса бортинженера, должны иметь положительную характеристику и оценку "пять" по проверке практических навыков работы на тренажере и в полете, и по дисциплинам, указанным в пунктах 1, 2, 4, 6, 7, 10, 11 листа оценок, а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 4).

7. Требования, предъявляемые к бортмеханикам

49. Бортмеханики для прохождения аттестации должны отвечать следующим требованиям:
1) иметь высшее (специальность "Инженер-механик по эксплуатации ВС и авиадвигателей") или среднеспециальное образование (специальность "техник-механик по эксплуатации ВС и авиадвигателей" (далее - специальность 0579) и пройти специальную подготовку по утвержденным программам;
2) знать специальные дисциплины, указанные в листе оценок (приложение 4);
3) уметь эксплуатировать ВС на земле и в полете в соответствии с обязанностями бортмеханика (бортинженера), предусмотренными в РЛЭ ВС данного типа.

50. Третий класс бортмеханика присваивается специалистам, соответствующим требованиям настоящих Правил, получивший допуск к самостоятельной работе в соответствии с существующими программами подготовки в качестве бортмеханика.

51. Кандидаты, представленные к присвоению третьего класса бортмеханика, должны иметь положительную характеристику и оценку "четыре" по проверке практических навыков работы на тренажере, в полете и по дисциплинам, указанным в листе оценок (приложение 4).

52. Второй класс присваивается бортмеханикам, имеющим общий безаварийный налет не менее 1500 часов.

53. Кандидаты, представленные к присвоению второго класса бортмеханика, должны пройти проверку практических навыков работы на тренажере и в полете на оценку не ниже "четыре", иметь положительную характеристику и сдать экзамены на оценку "пять" по дисциплине, указанной в пункте 4 листа оценок, а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 4).

54. Первый класс бортмеханика присваивается бортмеханикам, имеющим общий безаварийный налет не менее 3500 часов.

55. Кандидаты, представленные к присвоению первого класса бортмеханика, должны иметь положительную характеристику и оценку "пять" по проверке практических навыков работы на тренажере и в полете, и по дисциплинам, указанным в пунктах 1, 2, 4, 6, 7, 10, 11 листа оценок, а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 4).

8. Требования, предъявляемые к бортрадистам

56. Бортрадисты для прохождения аттестации должны отвечать следующим требованиям:
1) иметь среднее образование и пройти подготовку по специальным программам;
2) знать руководящие документы, регламентирующие летную работу;
3) уметь обеспечивать ведение двухсторонней радиосвязи в соответствии с требованиями "Наставления по связи в ГА", "Правил фразеологии радиообмена между экипажами воздушных судов и диспетчерами службы организации воздушного движения ГА", эксплуатировать в соответствии с РЛЭ бортовое радиосвязное оборудование и электрооборудование, передавать и принимать на слух сигналы азбуки Морзе со скоростью, предусмотренной для бортрадистов соответствующего класса, уметь принимать кодовые выражения.

57. Третий класс бортрадиста присваивается специалистам, получившим допуск к самостоятельной работе в качестве бортрадиста.
Кандидаты, представляемые к присвоению третьего класса бортрадиста, должны уметь передавать и принимать радиограммы телеграфными знаками со скоростью не менее 80 знаков в минуту, пройти проверку практической работы с оценкой не ниже "четыре", иметь положительную характеристику и сдать экзамены по дисциплинам, указанным в листе оценок - не ниже "четыре" (приложение 5).

58. Второй класс бортрадиста присваивается бортрадистам, имеющим общий безаварийный налет не менее 1000 часов.
Кандидаты, представляемые к присвоению второго класса бортрадиста должны уметь передавать и принимать радиограммы телеграфными знаками со скоростью не менее 90 знаков в минуту, пройти проверку практической работы в полете с оценкой не ниже "четыре", иметь положительную характеристику и сдать экзамены по дисциплинам, указанным в пунктах 6, 9, 12 листа оценок, на оценку "пять", а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре".

59. Первый класс бортрадиста присваивается специалистам, имеющим общий безаварийный налет не менее 2000 часов.
Кандидаты, представляемые к присвоению первого класса бортрадиста, должны уметь передавать и принимать радиограммы телеграфными знаками не менее 100 знаков в минуту и пройти проверку практической работы в полете с оценкой "пять", иметь положительную характеристику и сдать экзамены по дисциплинам, указанным в пунктах 1, 2, 4, 6, 9, 12 листа оценок, а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 5).

9. Требования, предъявляемые к бортпроводникам

60. Бортпроводники для прохождения аттестации должны отвечать следующим требованиям:
1) иметь среднее образование и специальную подготовку в учебном заведении ГА;
2) знать в необходимом объеме специальные дисциплины:
3) уметь четко и своевременно проводить комплекс мероприятий по обеспечению безопасности пассажиров на воздушном транспорте, применяя все виды обслуживания в полете, грамотно эксплуатировать буфетно-кухонное оборудование и оборудование общего назначения, оформлять рейсовую документацию бортпроводника.

61. Третий класс присваивается бортпроводнику после окончания первоначальной подготовки в Академии ГА и 30 часов стажерского налета с обязательным заключением бортпроводника-инструктора о допуске к самостоятельной работе.

62. Второй класс присваивается бортпроводнику третьего класса, имеющему налет не менее 500 часов, положительную характеристику и сдавшему экзамены по дисциплинам, указанным в листе оценок на оценки не ниже "четыре", владеющему технологией обслуживания пассажиров, в т.ч. пассажиров бизнес-класса на всех типах ВС, эксплуатируемых в данном авиапредприятии или авиакомпании.

63. Первый класс присваивается бортпроводнику второго класса, имеющему налет не менее 1500 часов, положительную характеристику, в совершенстве владеющему технологией обслуживания пассажиров, сдавшему экзамены на оценку "пять" по дисциплинам, указанным в пунктах 5, 7, 9 листа оценок (приложение 6) и владеющему одним из иностранных языков в объеме, соответствующем Программам подготовки бортпроводников для полетов на международных воздушных линиях при высших учебных заведениях ГА.

64. Старшие бортпроводники, бортпроводники-инструкторы должны иметь в обязательном порядке квалификацию бортпроводника не ниже второго класса.

10. Требования, предъявляемые к бортоператорам

65. Бортоператоры грузового ВС для прохождения аттестации должны отвечать следующим требованиям:
1) иметь среднее образование и пройти подготовку по специальной программе;
2) уметь эксплуатировать оборудование ВС на земле и в воздухе в соответствии с обязанностями бортоператора, предусмотренными в РЛЭ ВС данного типа.

66. Кандидаты, представляемые на присвоение третьего класса бортоператоров грузового ВС, должны пройти проверку практической работы в рейсовых условиях с оценкой не ниже "четыре", иметь положительную характеристику и сдать экзамены по дисциплинам, указанным в листе оценок - не ниже "четыре" (приложение 7).
После прохождения проверки теоретических знаний и практической работы по специальности АК присваивает специалисту 3 класс бортоператора грузового ВС.

67. Второй класс бортоператора грузового ВС присваивается бортоператорам, имеющим общий налет не менее 1500 часов.
Кандидаты на присвоение второго класса должны пройти проверку практических навыков в рейсовых условиях и получить оценку "четыре", а также иметь положительную характеристику, сдать экзамены по дисциплинам, указанным в пунктах 4, 7 листа оценок на оценку "пять", а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 7).

68. Первый класс бортоператора грузового ВС присваивается бортоператорам второго класса, имеющим общий налет 2500 часов.
Кандидаты на присвоение первого класса должны пройти проверку практической работы в рейсовых условиях на оценку "пять", иметь положительную характеристику, сдать экзамены по дисциплинам, указанным в пунктах 2, 4, 7 листа оценок, а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 7).

11. Требования, предъявляемые к диспетчерам
служб организации воздушного движения

69. Диспетчер службы ОВД для прохождения аттестации должен отвечать следующим требованиям:
1) иметь специальное образование;
2) своевременно проходить специальную подготовку по утвержденным программам;
3) осуществлять обслуживание воздушного движения в строгом соответствии с требованиями технологии работы, правил и фразеологии радиообмена;
4) правильно и своевременно действовать в различных ситуациях воздушной и метеорологической обстановки;
5) грамотно использовать радиотехнические средства ОВД и средства связи в процессе работы;
6) четко взаимодействовать со смежными диспетчерскими пунктами, службами и органами, обслуживающими и контролирующими полеты воздушных судов;
7) своевременно оказывать помощь воздушным судам, терпящим или потерпевшим бедствие на аэродроме и в районе ответственности;
8) диспетчера службы ОВД должны отвечать по состоянию здоровья установленным требованиям ;
9) знать специальные дисциплины, указанные в листе оценок (приложение 8).

70. Квалификационный класс диспетчера службы ОВД присваивается следующим специалистам:
1) диспетчеру УВД и ПВД;
2) диспетчеру-инструктору;
3) старшему диспетчеру;
4) руководителю полетов;
5) начальнику диспетчерских пунктов;
6) начальнику центра;
7) руководящему, инспекторскому и инструкторскому составу ОВД;
8) руководящему и диспетчерскому составу ГЦ ПВД РК;
9) руководящему, инспекторскому и инструкторскому составу отделов ОВД инспекциям по безопасности воздушного движения учреждений и организаций гражданской авиации.

71. Квалификация диспетчера службы ОВД третьего класса присваивается:
1) выпускникам учебных заведений ГА, успешно сдавшим экзамены по теоретическим дисциплинам, тренажерной подготовке и технологической практике;
2) лицам, принятым в службу ОВД из числа авиационных специалистов, прошедших подготовку на курсах первичной подготовки диспетчеров при учебных заведениях, стажировку на пунктах УВД, тренажерную подготовку и получившим допуск к самостоятельной работе.
Кандидаты, представляемые к присвоению квалификации диспетчера службы ОВД третьего класса из числа авиационного персонала, принятых на работу в службу ОВД, должны отвечать требованиям, указанным в настоящих Правилах:
иметь положительную характеристику;
обладать хорошими практическими навыками по ОВД с соответствующего диспетчерского пункта;
сдать экзамены по дисциплинам, указанным в листе оценок на оценку не ниже "четыре" (приложение 8).

72. Для присвоения квалификации диспетчера службы ОВД второго класса необходимо:
1) иметь положительную характеристику;
2) иметь стаж работы в должности диспетчера ОВД после присвоения квалификации диспетчера ОВД третьего класса не менее 3 лет;
3) пройти проверку практических навыков по ОВД на диспетчерском тренажере и соответствующем диспетчерском пункте (рабочем месте) на оценку "четыре";
4) сдать экзамены по дисциплинам, указанным в пунктах 2, 3, 4, листа оценок на оценку "пять", а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 8).

73. Для присвоения квалификации диспетчера службы ОВД первого класса необходимо:
1) иметь стаж работы в должности диспетчера ОВД после присвоения квалификации диспетчера ОВД второго класса не менее 3 лет;
2) пройти проверку практических навыков по ОВД на диспетчерском тренажере и соответствующем диспетчерском пункте (рабочем месте) на оценку "пять";
3) сдать экзамены по дисциплинам, указанным в пунктах 1, 2, 3, 4, 5, 6 листа оценок на оценку "пять", а по остальным дисциплинам - не ниже "четыре" (приложение 8).

Приложение 1
к Правилам

Лист оценок
проверки знаний по специальным дисциплинам
на получение и продление срока действия
свидетельства (сертификата) пилота-любителя
и пилота коммерческой авиации

Ф.И.О. ____________________________________________
Организация _______________________________________
Тип ВС, должность _________________________________

N п/п

Наименование дисциплины

Оценка

Ф.И.О. экзаменатора

Подпись

Дата

1 Закон Республики Казахстан
от 15.12.2001 г.
"О государственном
регулировании
гражданской авиации"

2 Указ Президента РК
от 20.12.95 г. N 2697
"Об использовании
воздушного пространства
и деятельности ГА РК"

3 Правила полетов РК-2000
и причины АП

4 Авиационная техника

5 Основы аэродинамики

6 Навигация

7 Авиационная
метеорология

8 Действия в особых
случаях

9 Фразеология радиообмена
-------------------------------------------------------------------

Летная подготовка (дата, время)___________________________
Ф.И.О., должность проверяющего ___________________________
Оценка проверки __________________________________________
Медицинская справка действительна до______________________
Срок действия свидетельства (сертификата) продлить
до ____________________________
Квалификация пилота-любителя (пилота коммерческой авиации)
_________________соответствует
Председатель (АК) ____________________

Приложение 2
к Правилам

Лист оценок
проверки знаний по специальным дисциплинам
на повышение (подтверждение) класса и продление
срока действия свидетельства (сертификата)
линейного пилота ___________ класса

Ф.И.О. __________________________________________________
Предприятие _____________________________________________
Тип ВС, должность _______________________________________

N п/п

Наименование дисциплины

Оценка

Ф.И.О. экзаменатора

Подпись

Дата

1 Закон
Республики Казахстан
от 15.12.2001 г.
"О государственном
регулировании
гражданской авиации"

2 Указ Президента РК
от 20.12.95 г. N 2697
"Об использовании
воздушного пространства
и деятельности ГА РК"

3 Правила полетов
РК-2000 и причины АП

4 Руководство по летной
эксплуатации

5 Практическая
аэродинамика

6 Самолетовождение
и НШС ГА

7 Авиационная
метеорология

8 Конструкция ВС,
эксплуатация

9 Конструкция двигателя,
эксплуатация

10 Приборное оборудование,
эксплуатация

11 Радиооборудование,
эксплуатация

12 Электрооборудование,
эксплуатация

13 Фразеология радиообмена
на английском языке

14 Правила международных
полетов
-------------------------------------------------------------------

Тренировка на комплексном тренажере_______________________
Проверка техники пилотирования____________________________
(дата, время, днем/ночью)
Ф.И.О., должность проверяющего ___________________________
Оценка проверки __________________________________________
Дата заключения ВЛЭК _____________________________________
Срок действия свидетельства (сертификата) продлить до ____
Квалификация пилота___ класса и должности________
соответствует
Продление свидетельства (сертификата): 1-9; 13-14. Повышение
в классе: 1-14
Оценка 5 (пять): 1, 2, 3, 4, 5 (1 кл.); 3, 4 (2 кл.).
Остальные оценки не ниже 4 (четыре).
Председатель ВАК (АК)

Приложение 3
к Правилам

Лист оценок
проверки знаний по специальным дисциплинам
на повышение (подтверждение) класса и продление
срока действия свидетельства (сертификата)
штурмана ___________ класса

Ф.И.О._________________________________________
Предприятие ___________________________________
Тип ВС, должность______________________________

N п/п

Наименование дисциплины

Оценка

Ф.И.О. экзаменатора

Подпись

Дата

1 Закон
Республики Казахстан
от 15.12.2001 г.
"О государственном
регулировании
гражданской авиации"

2 Указ Президента РК
от 20.12.95 г. N 2697
"Об использовании
воздушного пространства
и деятельности ГА РК"

3 Правила полетов
РК-2000 и причины АП

4 Руководство по летной
эксплуатации

5 Практическая
аэродинамика

6 Самолетовождение
и НШС ГА

7 Авиационная
метеорология

8 Приборное
оборудование,
эксплуатация

9 Радиооборудование,
эксплуатация

10 Фразеология радиообмена
на английском языке

11 Правила международных
полетов
-------------------------------------------------------------------

Тренировка на комплексном тренажере _____________________
Проверка техники самолетовождения________________________
(дата, время, днем/ночью)
Ф.И.О., должность проверяющего __________________________
Оценка проверки _________________________________________
Дата заключения ВЛЭК_____________________________________
Срок действия свидетельства (сертификата) продлить до ___
Квалификация штурмана___ класса и должности _________
соответствует
Продление свидетельства (сертификата): 1-7, 10-11. Повышение
в классе: 1-11.
Оценка 5 (пять): 1, 2, 6, 8, 9, 10, 11 (1 кл.); 6 (2 кл.).
Остальные оценки не ниже 4 (четыре).
Председатель ВАК (АК) _______________

Приложение 4
к Правилам

Лист оценок
проверки знаний по специальным дисциплинам
на повышение (подтверждение) класса и продление
срока действия свидетельства (сертификата)
бортинженера/бортмеханика ___________ класса

Ф.И.О.__________________________________________
Предприятие_____________________________________
Тип ВС, должность_______________________________

N п/п

Наименование дисциплины

Оценка

Ф.И.О. экзаменатора

Подпись

Дата

1 Закон
Республики Казахстан
от 15.12.2001 г.
"О государственном
регулировании
гражданской авиации"

2 Указ Президента РК
от 20.12.95 г. N 2697
"Об использовании
воздушного пространства
и деятельности ГА РК"

3 Правила полетов
РК-2000 и причины АП

4 Руководство по летной
эксплуатации

5 Практическая
аэродинамика

6 Конструкция ВС,
эксплуатация

7 Конструкция двигателя,
эксплуатация

8 Приборное оборудование,
эксплуатация

9 Электрооборудование,
эксплуатация

10 НТЭРАТ

11 ГСМ

12 Правила международных
полетов
-------------------------------------------------------------------

Тренировка на комплексном тренажере_____________________
Проверка работы в воздухе_______________________________
(дата, время, днем/ночью)
Ф.И.О., должность проверяющего _________________________
Оценка проверки ________________________________________
Дата заключения ВЛЭК____________________________________
Срок действия свидетельства продлить до ________________
Квалификация бортинженера _______ класса и должности
_____________соответствует
Продление свидетельства (сертификата) и повышение в классе:
1-12.
Оценка 5 (пять): 1, 2, 4, 6, 7, 10, 11 (1 кл.); 4 (2 кл.).
Остальные оценки не ниже 4 (четыре).
Председатель ВАК (АК) _____________

Приложение 5
к Правилам

Лист оценок
проверки знаний по специальным дисциплинам
на повышение (подтверждение) класса и продление
срока действия свидетельства (сертификата)
бортрадиста ___________ класса

Ф.И.О.___________________________________________
Предприятие _____________________________________
Тип ВС, должность _______________________________

N п/п

Наименование дисциплины

Оценка

Ф.И.О. экзаменатора

Подпись

Дата

1 Закон
Республики Казахстан
от 15.12.2001 г.
"О государственном
регулировании
гражданской авиации"

2 Указ Президента РК
от 20.12.95 г. N 2697
"Об использовании
воздушного пространства
и деятельности ГА РК"

3 Правила полетов
РК-2000 и причины АП

4 Руководство по летной
эксплуатации

5 Самолетовождение
и НШС ГА

6 Радиооборудование,
эксплуатация

7 Электрооборудование,
и эксплуатация

8 Прием на слух сигналов
азбуки Морзе

9 Правила ведения связи

10 Основные летно-
технические данные ВС

11 Правила международных
полетов

12 Фразеология
радиообмена на
английском языке
-------------------------------------------------------------------

Тренировка на комплексном тренажере ____________________
Проверка практической работы в воздухе__________________
(дата, время, днем/ночью)
Ф.И.О., должность проверяющего _________________________
Оценка проверки ________________________________________
Дата заключения ВЛЭК ___________________________________
Срок действия свидетельства (сертификата) продлить до___
Квалификация бортрадиста__класса и должности
______соответствует
Продление свидетельства (сертификата): 1-4, 6-9, 12.
Повышение в классе: 1-12.
Оценка 5 (пять): 1, 2, 4, 6, 9, 12 (1 кл.); 6, 9, 12
(2 кл.). Остальные оценки не ниже 4 (четыре).
Председатель ВАК (АК) _____________

Приложение 6
к Правилам

Лист оценок
проверки знаний по специальным дисциплинам
на повышение (подтверждение) класса и продление
срока действия свидетельства (сертификата)
бортпроводника ____________ класса

Ф.И.О._________________________________________
Предприятие ___________________________________
Тип ВС, должность _____________________________

N п/п

Наименование дисциплины

Оценка

Ф.И.О. экзаменатора

Подпись

Дата

1 Закон
Республики Казахстан
от 15.12.2001 г.
"О государственном
регулировании
гражданской авиации"

2 Указ Президента РК
от 20.12.95 г. N 2697
"Об использовании
воздушного пространства
и деятельности ГА РК"

3 Правила полетов
РК-2000 и причины АП

4 Руководство по летной
эксплуатации

5 Бортовые аварийно-
спасательные средства и
правила их применения в
аварийной обстановке

6 Медицинское
обслуживание пассажиров

7 Организация
обслуживания пассажиров
питанием

8 Организация перевозок
на воздушном транспорте

9 Технология обслуживания
пассажиров

10 Бортовое оборудование
ВС, эксплуатация

11 Иностранный язык
-------------------------------------------------------------------

Проверка практической работы в полете_____________________
(дата, время, маршрут)
Ф.И.О., должность проверяющего ___________________________
Оценка проверки __________________________________________
Дата заключения ВЛЭК______________________________________
Срок действия свидетельства (сертификата) продлить до_____
Квалификация бортпроводника __ класса и должности
____соответствует
Продление свидетельства (сертификата: 1-5, 7, 9-11. Повышение
в классе: 1-11.
Оценка 5 (пять): 5, 7, 9 (1 кл.); 2 кл. - все оценки не ниже
4 (четыре).
Председатель ВАК (АК) _________________

Приложение 7
к Правилам

Лист оценок
проверки знаний по специальным дисциплинам
на повышение (подтверждение) класса и продление
срока действия свидетельства (сертификата)
бортоператора ____________ класса

Ф.И.О._______________________________________________
Предприятие _________________________________________
Тип ВС, должность ___________________________________

N п/п

Наименование дисциплины

Оценка

Ф.И.О. экзаменатора

Подпись

Дата

1 Закон
Республики Казахстан
от 15.12.2001 г.
"О государственном
регулировании
гражданской авиации"

2 Указ Президента РК
от 20.12.95 г. N 2697
"Об использовании
воздушного пространства
и деятельности ГА РК"

3 Правила полетов
РК-2000 и причины АП

4 Руководство по летной
эксплуатации

5 Конструкция ВС,
эксплуатация

6 Электрооборудование,
эксплуатация

7 Бортовые аварийно-
спасательные средства и
правила их применения в
аварийной обстановке

8 Требования,
предъявляемые к грузам.
Правила погрузочных и
разгрузочных работ.
Техника безопасности

9 Организация перевозок
на воздушном транспорте

10 Бортовое оборудование
ВС, эксплуатация

11 Правила международных
полетов
-------------------------------------------------------------------

Проверка практических навыков в рейсовых условиях__________
(дата, время, днем/ночью)
Ф.И.О., должность проверяющего ____________________________
Оценка проверки ___________________________________________
Дата заключения ВЛЭК ______________________________________
Срок действия свидетельства (сертификата) продлить до______
Квалификация бортоператора __ класса и должности
____ соответствует
Продление свидетельства (сертификата): 1-4, 6-9. Повышение в
классе: 1-11.
Оценка 5 (пять): 2, 4, 7 (1 кл.); 4, 7 (2 кл.). Остальные
оценки не ниже 4 (четыре).
Председатель ВАК (АК) _____________

Приложение 8
к Правилам

Лист оценок
проверки знаний по специальным дисциплинам
на повышение (подтверждение) класса и продление
срока действия свидетельства (сертификата)
диспетчера ОВД ___________ класса

Ф.И.О.________________________________________
Предприятие __________________________________
Тип ВС, должность ____________________________

N п/п

Наименование дисциплины

Оценка

Ф.И.О. экзаменатора

Подпись

Дата

1 Закон
Республики Казахстан
от 15.12.2001 г.
"О государственном
регулировании
гражданской авиации"

2 Указ Президента РК
от 20.12.95 г. N 2697
"Об использовании
воздушного пространства
и деятельности ГА РК"

3 Правила полетов
РК-2000 и причины АП

4 Технология работы

5 Организация, планирование
и обслуживание ВД

6 Правила и фразеология
радиообмена

7 Авиационная метеорология

8 Воздушная навигация

9 Радиотехнические средства
ОВД

10 Летно-технические
характеристики и
аэродинамика ВС
-------------------------------------------------------------------

Проверка практических навыков на рабочих местах_____________
(дата, время, днем/ночью)
Ф.И.О., должность проверяющего _____________________________
Оценка проверки ____________________________________________
Дата заключения ВЛЭК________________________________________
Срок действия свидетельства (сертификата) продлить до_______
Квалификации диспетчера __ класса и должности
______соответствует
Оценка 5 (пять): 1, 2, 3, 4, 5, 6 (1 кл.); 2, 3, 4 (2 кл.).
Остальные оценки не ниже 4 (четыре).
Председатель ВАК (АК) _____________

В настоящих правилах используются следующие сокращения:

1. АП - авиационное происшествие.
2. ВЛЭК - врачебно-летная экспертная комиссия.
3. ВС - воздушное судно.
4. ГА - гражданская авиация.
5. ГСМ - горюче-смазочные материалы.
6. ГЦ ПВД РК - Главный центр планирования воздушного движения Республики Казахстан.
7. ИКАО - международная организация гражданской авиации.
8. КВС - командир воздушного судна.
9. НТЭРАТ ГА - Наставление по технической эксплуатации и ремонту авиационной техники гражданской авиации.
10. НШС ГА - Наставление по штурманской службе гражданской авиации.
11. ОВД - обслуживание воздушного движения.
12. Специальность 0579 - специальность "Техник-механик по эксплуатации воздушного судна и авиадвигателей".
13. Специальность 1610 - специальность "Инженер-механик по эксплуатации воздушного судна и авиадвигателей".
14. УВД - управление воздушным движением.
15. РЛЭ - руководство по летной эксплуатации.

Азаматтық және эксперименттiк авиацияның авиациялық персоналын аттестаттау ережесiн бекiту туралы

Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2002 жылғы 28 желтоқсандағы N 1402 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 25 сәуірдегі № 442 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2011.04.25 № 442 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.

"Азаматтық авиацияны мемлекеттiк реттеу туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 15 желтоқсандағы Заңын және Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және авиация қызметi туралы" 1995 жылғы 20 желтоқсандағы N 2697 заң күшi бар Жарлығын iске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Yкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:

1. Қоса берiлiп отырған Азаматтық және эксперименттiк авиацияның авиациялық персоналын аттестаттау ережесi бекiтiлсiн.

2. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2002 жылғы 28 желтоқсандағы
N 1402 қаулысымен
бекiтiлген

Азаматтық және эксперименттік авиацияның авиациялық
персоналын аттестаттау ережесi

Осы Азаматтық және эксперименттiк авиацияның авиациялық персоналын аттестаттау ережесi (бұдан әрi - Ереже) ИКАО халықаралық азаматтық авиация ұйымы стандарттары мен ұсыныстарын (Халықаралық азаматтық авиация туралы 1944 жылғы 7 желтоқсандағы Чикаго конвенциясына 1-қосымша мен DOC 9379-AN/916) ескере отырып, "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк реттеу туралы" Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 15 желтоқсандағы Заңына, Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының әуе кеңiстiгiн пайдалану және авиация қызметi туралы" 1995 жылғы 20 желтоқсандағы заң күшi бар N 2697 Жарлығына сәйкес әзiрлендi.

1. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1. Осы Ереже авиациялық персоналды аттестациядан өткiзу тәртiбiн, шарттары мен мерзiмдiлiгiн, сондай-ақ авиациялық персоналға қойылатын талаптарды анықтайды.

2. Осы Ережеде қолданылатын негiзгi ұғымдар мен терминдер:

1) аттестаттау - уәкiлеттi органның аттестациялық комиссиясы өткiзетiн авиациялық персоналдың кәсiби бiлiмi мен практикалық дағдыларын тексеру рәсiмi;

2) борттық электронды жабдықтар - электрлiк бөлiгiн қоса алғанда, әуе кемесiнiң бортында пайдалануға арналған кез келген электронды құрылғы, оның iшiнде радиожабдық, ұшуды автоматты басқару жүйесi және аспаптық жабдық;

3) тiкұшақ - ұшуда негiзiнен шамамен тiгiнен орналасқан ocь айналасындағы күш қондырғыларының әсерiмен айналатын бiр немесе бiрнеше жеткiзгiш бұрамалары бар, ауаның қарсы әсерi есебiнен қалықтайтын ауадан ауырлау әуе кемесi;

4) бір ұшқышпен ұшу үшiн сертификатталған әуе кемесi - сертификаттау кезiнде қабылданған тiркеу мемлекетiнiң шешiмi бойынша ең аз құрамдағы ұшу экипажы, атап айтқанда бiр ұшқыш қауiпсiз пайдалана алатын әуе кемесiнiң түрi;

5) аспаптар бойынша ұшу уақыты - ұшқыштың әуе кемесiн сыртқы бағдарларды пайдаланбай, тек қана аспаптар бойынша басқарып ұшатын уақыты;

6) планердiң ұшу уақыты - планердiң ұшу кезiнде қозғала бастаған сәтiнен бастап және ұшу аяқтағаннан кейiн оның тоқтаған сәтiне дейiнгi тiркеп сүйретумен немесe тiркеп сүйретусiз ұшуда болуының жалпы уақыты;

7) екiншi ұшқыш - әуе кемесi командирiнiң функциясынан басқа,
ұшқыштың кез келген функциясын орындайтын желiлiк ұшудың қолданыстағы куәлiгi (сертификаты) бар ұшқыш; бұған әуе кемесiнiң бортында ұшуға даярлықтан өту мақсатында ғана болған ұшқыш қосылмайды;

8) бiлiктiлiк белгiсi - куәлiкте жасалған немесе соған қатысы бар және соның бiр бөлiгi болып табылатын жазба, онда осы куәлiкке қатысты ерекше шарттар, құқықтар немесе шектеулер көрсетiледi;

9) әуе кемесiнiң командирi (бұдан әрi - ӘКК) - ұшқыштың қолданыстағы куәлігі (сертификаты), сондай-ақ әуе кемесiн өз бетiмен басқару үшiн қажеттi даярлығы мен тәжiрибесi бар адам;

10) экипаждың ұшу құрамы - осы үлгiдегi әуе кемесiн және (немесе) оның жабдықтарын ұшуда пайдалану құқығына арнайы даярлығы мен куәлiгi (сертификаты) бар экипаж мүшелерi;

11) медициналық анықтама - авиациялық персонал куәлiгi (сертификаты) иесiнiң денсаулығының жай-күйi бойынша жарамдылығына қойылатын талаптарға сәйкестiгiн растайтын және медициналық куәландырудың нәтижелерi бойынша берiлетiн белгiленген нысандағы құжат;

12) нұсқаушымен ұшу - қандай да бiр тұлғаның тиiстi куәлiгi бар ұшқыш - нұсқаушымен бірге әуе кемесінің бортында ұшу даярлығынан өтетін ұшу уақыты.

13) планер - қозғалысқа күш қондырғыларымен келтiрiлмейтiн, көтерiлу күшi негiзiнен ұшудың осы жағдайында қозғалыссыз қалатын жоғары қабаттағы аэродинамикалық қарсы әсер есебiнен құрылатын ауадан ауырлау әуе кемесi;

14) ұшу уақыты - ӘК двигательдерiн iске қосу кезiнен бастап, ұшу аяқталғаннан кейiн оларды өшiруге дейiнгi ұшу уақыты;

Жоғарыда көрсетiлген "ұшатын уақыт, ұшу уақыты" деген термин жалпыға бiрдей "толық ұшатын уақыт" немесе "қалыптарды жинаудан бастап оларды орнатқанға дейiнгi уақыт" деген терминдердiң синонимi болып табылады, ол әуе кемесiнiң тиеу пунктiнен қозғалу сәтiнен бастап оның түсiру пунктiне тоқтағанға дейiн өлшенедi.

15) ұшақ - қозғалысқа күш қондырғыларымен келтiрілетiн, көтерiлу күшi негiзiнен ұшудың осы жағдайында қозғалыссыз қалатын жоғары қабаттағы аэродинамикалық қарсы әсер есебiнен болатын ауадан ауырлау әуе кемесi;

16) авиациялық персоналдың куәлiгi (сертификаты) (бұдан әрi - куәлiк (сертификат) - авиациялық персоналға жатқызылған тұлғада қажеттi бiлiм мен дағдылардың болуын, сондай-ақ оның денсаулығының белгiленген талаптарға сәйкестiгiн растайтын кәсiби қызметтi жүзеге асыру құқығына уәкiлеттi орган беретiн куәлiк (сертификат).

3. Аттестаттаудың негiзгi мiндетi авиациялық персоналдың кәсiби даярлық деңгейiн анықтау, авиациялық персоналды олардың бiлiктiлiгiне сәйкес ұтымды iрiктеу және бөлу, ұшудың қауiпсiздiгi мен жүйелiлiгiн қамтамасыз ету болып табылады.

4. Аттестаттау:

1) авиациялық персоналдың кәсiби деңгейiн растау (бiлiктiлiк сыныбын растау);

2) кезектi бiлiктiлiк сыныбын беру мақсатында жүргiзiледi.

5. Авиациялық персоналды жiктеу үш бiлiктiлiк сыныптары (бұдан әрi - сыныптар): үшiншi, екiншi және бiрiншi сыныптар бойынша анықталады.
Бiрiншi жоғары сынып болып табылады.
Бiлiктiлiк сыныбын беру кезiнде кезектiлiктi сақтау қажет: үшiншi, екiншi және бiрiншi.

6. Аттестаттаудан өткiзу үшiн уәкiлеттi органда Аттестаттау комиссиялары (бұдан әрi - АК) және Жоғары бiлiктiлiк комиссиясы (бұдан әрi - ЖБК) құрылады. ЖБК мен АК-тың дербес құрамы уәкiлеттi органның бұйрығымен бекiтiледi. ЖБК мен АК-тың құрамына уәкiлеттi органның, ғылыми ұйымдар мен азаматтық авиация ұйымдарының мамандары (келiсiм бойынша) енгiзiледi.
ЖБК мен АК аттестация жүргiзу мерзiмдерiн анықтайды, аттестатталғанның жұмысына талдау жүргiзедi, аттестация қорытындысы бойынша шешiм шығарады.

7. Уәкiлеттi органның бұйрығымен бекiтiлген аттестаттауға жататын Қазақстан Республикасының азаматтық және эксперименттiк авиациясының авиациялық персонал лауазымдарының (кәсiптерiнiң) тiзбесiнде көзделген қызметтi атқаратын адамдар аттестаттауға жатады.

8. Уәкiлеттi органның AK:

1) 1-сыныпты растау және куәлiктiң (сертификаттың) жарамдылық мерзiмiн ұзарту мақсатында, сондай-ақ осы Ереженiң 30-тармағында көзделген жағдайларда авиациялық персоналды аттестаттауды жүргiзедi;

2) 1-сыныпты беру мақсатында авиациялық персоналды (бортсерiктер мен бортмеханиктерден басқа) аттестаттауды жүргiзедi;

3) ұшудың ерекше жағдайларында көрсеткен жоғары шеберлiгi үшiн авиациялық персоналға мерзiмiнен бұрын 1-сынып бередi;

4) авиациялық персонал ұшудың қауiпсiздiгiне тiкелей қауiп төндiретiн iс-қимыл жасаған немесе кәсiби сапасын жоғалтқан жағдайда сыныбын төмендетедi.

9. Уәкiлеттi органның aттecтaттay комиссиялары:
1) 3, 2-сыныптарды растау мақсатында авиациялық персоналды аттестаттауды және 1-сыныпты растау мақсатында бортсерiктер мен бортмеханиктердi аттестаттауды, сондай-ақ тиiсiнше куәлiктердiң (сертификаттардың) жарамдылық мерзiмiн ұзартуды жүргiзедi;

2) 2-сыныпты беру мақсатында авиациялық персоналды аттестаттауды жүргiзедi;

3) кәсiби деңгейiн растау мақсатында аса жеңiл авиацияның авиациялық персоналын аттестаттауды жүргiзедi және аса жеңiл авиация саласындағы тиiстi қауымдастықтар мен федерациялардың ұсынымы бойынша куәлiктер (сертификаттар) бередi.

10. Мемлекеттiк авиация маманының бiлiктiлiк сыныбы бар авиациялық персонал мемлекеттiк авиациядан азаматтық және эксперименттiк авиацияға жұмысқа қабылданған кезде ЖБК-да аттестаттаудан өтедi. Оң аттестаттау кезiнде әуе кемелерiнiң игерiлген үлгiлерiнде жұмыс iстеу тәжiрибесiн ескере отырып, бiр жылдан кейiн сыныбын көтеруге ұсыныс жасау құқығымен, азаматтық авиацияның авиациялық персоналының бiр сынып төмен бiлiктiлiк
сыныбы берiледi.

2. АТТЕСТАТТАУДЫ ЖҮРГIЗУ ТӘРТIБI МЕН МЕРЗIМДIЛIГI

11. Кәсiби деңгейiн растау (бiлiктiлiк сыныбын растау) мақсатында авиациялық персоналды аттестаттау жыл сайын не авиациялық оқиға болған кезде жүргiзiледi.

12. Кезектi сыныпты алу мақсатында аттестаттаудан өтуге ниет бiлдiрген авиациялық персоналдың тұлғалары ЖБК мен AK өтiнiшiн бередi. ЖБК мен АК 10 күнтiзбелiк күннен аспайтын мерзiмде өтiнiштi қарайды және авиациялық персоналға жататын тұлғаны аттестаттауға жiберу мүмкiндiгi туралы шешiм қабылдайды.

13. Жыл сайын, 1 желтоқсаннан кешiктiрмей, азаматтық авиация ұйымдары ЖБК-ға және АК-ға авиациялық персоналдың сыныбын көтеру мақсатында келесi жылға арналған аттестаттау үшiн өтінімдер ұсынады. Өтiнiмдер әуе кемелерiнiң үлгiлерi, мамандықтары бойынша және тоқсандар бойынша аттестаттаудың мерзiмiн көрсете отырып жасалады. Алынған өтiнiмдердiң негiзiнде ЖБК және АК сыныпты көтеру үшiн аттестаттау жоспар-кестелерiн жасайды, олар азаматтық авиация ұйымдарының танысуына жатады.

14. Кезектi сыныпты беру мақсатында авиациялық персоналды аттестаттау үшiн азаматтық авиацияның ұйымдары ЖБК мен АК-қа мынадай құжаттарды жібереді:

1) 2 данада ұсыным;

2) бiлiктiлiк сыныбын беруге арналған қолдаухат;

3) ұшу кiтабынан ұшу сағаттары туралы, ӘКК берiлген минимумы туралар (ұшу құрамының қалған тұлғалары үшiн өзіндік жұмысқа рұқсат қағаздар) үзiндi көшiрмелер, азаматтық авиация ұйымының мөрiмен және оның уәкiлеттi лауазымды тұлғасының қолымен расталған медициналық анықтаманың көшiрмесi;

4) ұшуды тексеру aктілері (ұшу, ұшақты жүргiзу және ұшудағы
практикалық жұмыс техникасы);

5) диспетчерлiк құрам үшiн практикалық дағдыларды тексеру актiлерi.

15. Аттестаттаудан өту үшiн ЖБК-ға (AK-ғa) келген адамдардың өзiмен бiрге:

1) авиациялық персоналдың қолданыстағы куәлiгi (сертификаты);

2) ұшу кiтапшасы (ұшқыштар құрамының адамдары үшiн);

3) мамандығы бойынша оқу орнын бiтiргенi туралы диплом;

4) медициналық анықтама;

5) пiшiндi киiмде бас киiмсiз түскен 3,5x4,5 см. мөлшерiндегi үш фотосуретi (куәлiктi бастапқыда берген немесе ауыстырған кезде) болуы тиiс.

16. Кезектi сыныпты алу мақсатында аттестаттауға ЖБК-ға (АК-ға) табыс етiлген құжаттар кандидатты аттестаттауға жiберу туралы комиссия шешiмi қабылданғаннан кейiн үш ай iшiнде жарамды.

17. Кезектi сынып алуға құжаттарды табыс еткеннен кейiн кандидат кәсiптiк даярлықтан тексеруден өтедi. Ол кәсiптiк теориялық бiлiм мен практикалық дағдыларды тексерудi қамтиды.

18. Бiр емтиханды тапсыру уақыты 20 минуттан аспайтын уақытты құрайды: бiр күнде ЖАК екiден аспайтын, AK - үштен аспайтын емтихан өткiзедi.

19. ЖБК-да (АК-та) арнаулы пәндер немесе практикалық жұмыс бойынша талап етiлгеннен төмен баға алған кандидаттардың сыныбы көтерiлмейдi.

20. Арнаулы пәндер немесе практикалық жұмыс бойынша бiлiмiн тексерген кезде бiлiм деңгейi осы Ереженiң талаптарына сай келмейтiнiн көрсеткен кандидаттар, сыныбын көтеру үшiн қайта тексеруге 3 айдан кейiн жiберiлуi мүмкiн.

21. Сыныбын көтерген кезде алынған бағалар дербес жұмысқа жiберу және куәлiктiң қолданылу мерзiмiн бiр жылға ұзарту мақсатында авиациялық персоналды қатарға енгiзу үшiн жарамды болады.

22. Кандидаттардың практикалық жұмысын тексеру уәкiлеттi орган бекiтетiн бағдарламалар бойынша жүргiзiледi.
Сыныбын көтеруге ұсынылған авиациялық персоналдың ұшқыштар құрамының ұшудағы практикалық жұмысын тексерудi ЖБК (АК) мүшелерi жүргізеді.

23. Екiншi сыныпқа көтеруге ұсынылған авиациялық персоналдың ұшқыштар құрамының ұшудағы практикалық жұмысын тексерудi АК төрағасының нұсқауы бойынша азаматтық авиация ұйымының ұшқыштар бөлімшелерінің командалық-ұшу құрамы жүргізуі мүмкін.

24. Сыныбын көтеру кезiнде ұшуда практикалық жұмысты тексеру нәтижелерi 3 ай iшiнде жарамды.

25. Кандидаттардың практикалық жұмысын бағалау бес баллдық жүйе бойынша жүргiзiледi, сонан соң практикалық тексеру актiсiнде "берiлген сыныпқа сәйкес (сәйкес емес)", "сыныбын көтеруге лайықты (лайықты емес)" деп көрсетiледi.

26. Сыныбын көтеруге кандидаттардың әуеде басқарып ұшу, ұшақ жүргiзу және практикалық жұмыс техникасын тексерудi кандидат сыныбынан жоғары сыныбы бар мамандар жүргiзедi.

27. Сынып беруге арналған теориялық бiлiмдi, ұшудағы практикалық жұмысты тексергеннен және кандидаттармен әңгiмелескеннен кейiн ЖБК (АК) мүшелерi тиiстi шешiм қабылдайды.

28. Ұшу жұмысын регламенттейтiн құжаттардың талаптарын бұзған
авиациялық персонал уәкiлеттi орган бұйрық шығарған күннен бастап бiр ай iшiнде берiлген сыныбын ЖБК-ға растауға мiндеттi.
Уәкiлеттi орган сыныбын растауға арналған аттестаттаудан өтпеген тұлғалардың куәлiгiнiң (сертификатының) әрекет етуiн тоқтатады.
Сыныбы төмендетiлген авиациялық персонал тұлғалары келесi сыныпты беруге аттестаттауға мамандығы бойынша жұмыс iстегеннен кейiн кемiнде бiр жылдан кейiн жiберiледi.
Тәртiптiк жазасы бар авиациялық персонал тұлғалары кезектi сыныпты алуға аттестаттауға ол белгiленген тәртiппен алынғаннан кейiн жiберiледi.
Аса жеңiл авиацияның авиациялық персоналы ұшу ережелерiн және әуе кеңiстiгiн пайдалану тәртiбiн бұзған жағдайда куәлiктiң (сертификаттың) әрекет етуiн уәкiлеттi орган кезектi аттестацияға дейiн тоқтатуы мүмкiн.

29. Авиациялық оқиғаның туындауына кiнәлi авиациялық персонал тұлғалары кезектi сыныпты беруге әуе кемесiнiң осы үлгiсiнде авиациялық оқиғадан кейiн кемiнде үш жылдан және кемiнде 500 сағат ұшқаннан кейiн аттестаттауға жiберiлуi мүмкiн.

30. Авиациялық персонал денсаулығының жай-күйi бойынша жарамдылыққа қойылатын медициналық талаптарға сәйкес келуi тиiс.

31. Авиациялық персоналды аттестаттаудың қорытындылары бойынша ЖБК (AK):

1) берiлген сыныпты растау және куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмiн ұзарту туралы;

2) кезектi сыныпты беру және куәлiкке (сертификатқа) тиiстi өзгерiстер енгiзу туралы;

3) сыныбын төмендету және куәлiкке (сертификатқа) тиiстi өзгерiстер енгiзу туралы;

4) сыныбын растамау және куәлiктiң (сертификаттың) қолданылуын
тоқтату туралы шешiмдердiң бiрiн шығарады.

32. Шешiм ЖАК (AK) хаттамасымен ресiмделедi. ЖБК (АК) мәжiлiсi, егер оған ЖАК (АК) жалпы мүшелерiнiң кемiнде үштен екiсi қатысса заңды деп саналады. Шешiм ЖАК (АК) мүшелерiнiң мәжiлiсiнде қатысқандар санының қарапайым көпшiлiк даусымен қабылданады; ЖАК (АК) мүшелерiнiң берiлген дауыстары тең болған кезде ЖАК (АК) төрағасы дауыс берген шешiм қабылданған деп саналады.

3. АСА ЖЕҢІЛ АВИАЦИЯНЫҢ АВИАЦИЯЛЫҚ ПЕРСОНАЛЫНА
ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

33. Ұшқыш-кәсiпқойлар аттестаттаудан өту үшiн мынадай талаптарға жауап беруi тиiс:

1) жасы 17-ден кем емес;

2) оқыту процесiн қамтамасыз ететiн кез келген меншiк нысанындағы оқу ұйымдарында, сондай-ақ аса жеңiл авиацияның әуе кемелерiнде әуе спорты бойынша оқу-жаттығу жиындары мен жарыстарының шеңберiнде алынған теориялық дайындығының болуы;

3) бағалау парағында көрсетiлген арнайы пәндердi бiлуi (1-қосымша);

4) кәсiби даярлық деңгейiне сәйкес әуе кемесiн басқара бiлуге, метеорологиялық жағдайларды талдай бiлуi және ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiнде дұрыс шешiм қабылдай бiлуi.

34. Коммерциялық авиацияның ұшқышы аттестаттаудан өту үшiн мынадай талаптарға жауап беруi тиiс:

1) жасы 18-ден кем емес;

2) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес ұшу мамандарының кәсiби бiлiм алуын, бiлiктiлiгiн көтеруiн қамтамасыз ететiн аккредиттелген авиациялық оқу орындарында алған теориялық дайындығының болуы;

3) бағалау парағында көрсетiлген арнайы пәндердi бiлуi (1-қосымша);

4) кемiнде 12 ай ұшқыш-кәсiпқой ретiнде практикалық қызметiнiң болуы;

5) қосымша ұшу дайындығының болуы;

6) кәсiби даярлық деңгейiне сәйкес әуе кемесiн басқара, метеорологиялық жағдайы талдай және ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiнде дұрыс шешiм қабылдай бiлуi.

4. ЖЕЛIЛIК ҰШҚЫШТАРҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

35. Желiлiк ұшқыштар аттестаттаудан өтуi үшiн мынадай талаптарға жауап беруi тиiс:

1) "Ұшқыш" мамандығы бойынша авиациялық оқу орнының көлемiнде
арнаулы бiлiмi болуы;

2) бағалау парағында көрсетiлген арнаулы пәндердi бiлуi (2-қосымша);

3) кәсiби даярлық деңгейiне сәйкес әуе кемесiн басқара бiлуi, борт жүйелерiн, пилотаждық-навигациялық кешендердi пайдалана, метеорологиялық жағдайды талдай және ұшу қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiнде дұрыс шешiм қабылдай бiлуi.

36. Желiлiк ұшқыштың үшiншi сыныбы "Ұшқыш" мамандығы бойынша
ұшқыштық оқу орындарында оқудың толық курсын бiтiрген адамдарға,
Мемлекеттiк емтихан комиссиясы шешiмiнiң негiзiнде оқу орны бастығының бұйрығымен беріледі.

37. Желiлiк ұшқыштың екiншi сыныбы:
1) ұшуға жiберiлген екiншi сыныпты ұшақтарда ИКАО I-санатының метеорологиялық минимумы бойынша, ал 3-сыныпты ұшақтарда - ауа-райының шектi минимумы бойынша кемiнде 2300 сағат жалпы авариясыз ұшуға, оның 100 сағатын түнде ұшуға, ӘКК ретiнде 500 сағат дербес ұшуға ие 2 және 3-сыныпты ӘӘК;

2) кемiнде 2000 сағат жалпы авариясыз ұшуға, оның 50 сағатын түнде ұшуға, оның iшiнде ӘКК ретiнде кемiнде 500 сағат дербес ұшуға ие 4-сыныпты ұшақтардың, тікұшақтардың ұшқыштарына;

3) кемiнде 2300 сағат жалпы авариясыз ұшуға, олардың 200 сағатын түнде ұшуға, оның iшiнде басқа үлгiлердегi ӘК-де ӘКК ретiнде кемiнде 500 сағат дербес ұшуға ие және ӘК командирiнiң қатарына енгiзуге кандидат болып табылатын 1 және 2-сыныпты ұшақтардың екiншi ұшқыштарына;

4) жоғары ұшқыштық оқу орнын бiтiрген және 1 және 2-сыныпты әуе кемелерiне қайта оқытылған, кемiнде 2500 сағат авариясыз ұшуға, оның 300 сағатын түнде ұшуға ие, әуе кемелерi командирлерiнiң қатарына қосылуға үмiткер болып табылатын екiншi ұшқыштарға;

5) 1-сыныпты тiкұшақтарда ұшу оқу орнын бiтiрген, 1-сыныпты
тiкұшақтарда кемiнде 2500 сағат авариясыз ұшуға ие, ӘК командирiнiң қатарына қосылуға үмiткер болып табылатын 1-сыныпты тiкұшақтардың екiншi ұшқыштарына;

6) кемiнде 2000 сағат авариясыз ұшуға, оның iшiнде басқа сыныптардағы тiкұшақтарда 500 сағат дербес ұшуға ие және 1-сыныпты тікұшақтарда әуе кемелерi командирлерiнiң қатарына табысты өткен 1-сыныпты тiкұшақтардың екiншi ұшқыштарына;

7) 2000 сағат жалпы авариясыз ұшуға, оның 50 сағатын түнде ұшуға ие 3-сыныпты ұшақтардың екiншi ұшқыштарына берiледi.
Екiншi сынып беруге ұсынылған үмiткерлер кемiнде 3 жыл ұшқыш ретiнде ұшқыштық жұмысы өтiлi, оң мiнездемесi және ұшу мен ұшақты жүргiзу техникасы бойынша, бағалау парағының 3, 4-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша "Бec" деген, ал қалған пәндер бойынша кемiнде "Төрт" деген бағалары болуы тиiс (2-қосымша).

38. Желiлiк ұшқыштың бiрiншi сыныбы:
1) кемiнде 3500 сағат жалпы авариясыз ұшуға, олардың 200 сағатын түнде ұшуға, 1000 сағат дербес ұшуға, оның iшiнде 1-сыныптағы ұшақтарда 500 сағат дербес ұшуға ие және ИКАО-ның 1-санаттағы метеорологиялық минимумы бойынша ұшуға жiберiлген 1-сыныпты ұшақтардың командирлерiне (Ил-86, Ил-96, Ту-204-тен басқа);

2) кемiнде 3500 сағат жалпы авариясыз ұшуға, оның 200 сағатын түнде ұшуға, кемiнде 1500 сағат дербес ұшуға оның iшiнде 2-сыныпты ұшақтарда 500 сағат дербес ұшуға ие және 1-санаттағы бойынша ұшақтарда ұшуға жiберiлген 2-сыныпты ұшақтардың командирлерiне;

3) кемiнде 3500 сағат жалпы авариясыз ұшуға, оның 200 сағатын түнде ұшуға, кемiнде 1500 сағат дербес ұшуға, оның iшiнде 3-сыныпты ұшақтарда 500 сағат дербес ұшуға ие және ең шектi ауа райы бойынша ұшуға жiберiлген 3-сыныпты ұшақтардың командирлерiне;

4) кемiнде 4000 сағат жалпы авариясыз ұшуға, оның 200 сағатын түнде ұшуға, кемiнде 500 сағат дербес ұшуға және 1-сыныпты ұшақтарда екiншi ұшқыш ретiнде кемiнде 500 сағат ұшуға ие 1-сыныпты ұшақтардың екiншi ұшқыштарына;

5) жоғары ұшқыштық оқу орнын бiтiрген және 1-сыныпты ӘК-ге қайта оқыған, кемiнде 4500 сағат авариясыз ұшуға, оның 200 сағатын түнде ұшуға ие, әуе кемесi командирiнiң қатарына қосылуға үміткep болып табылатын екiншi ұшқышқа;

6) кемiнде 3000 сағат жалпы авариясыз ұшуға, олардың 50 сағатын түнде ұшуға, кемiнде 1000 сағат дербес ұшуға ие және авиабөлiмше орналасқан жердегi ауа райының ең шектi минимумы бойынша ұшуға жiберiлген 4-сыныпты ұшақтардың командирлерiне;

7) кемiнде 3500 сағат жалпы авариясыз ұшуға олардың 50 сағатын түнде ұшуға, кемiнде 1500 сағат дербес ұшуға ие және авиабөлiмше орналасқан жердегi ауа райының ең шектi минимумы бойынша ұшуға жiберiлген 1 және 2-сыныпты тiкұшақтардың командирлерiне берiледi.
Бiрiншi сынып беруге ұсынылған үмiткерлердiң кемiнде 3 жыл 2-сыныпты пилот ретiнде ұшқыштық жұмыс өтiлi, оң мiнездемесi және басқарып ұшу мен ұшақ жүргiзу техникасынан, бағалау парағының 1, 2, 3, 4, 5-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша "Бес" деген, ал қалған пәндер бойынша - кемiнде "Төрт" деген бағалары ие болуға тиiс (2-қосымша).

5. ШТУРМАНДАРҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

39. Штурмандар аттестаттаудан өту үшiн мынадай талаптарға жауап беруi:

1) штурмандық оқу орнының көлемiнде "штурман" мамандығы бойынша арнаулы бiлiмiнiң болуы немесе ұшқыштардың қатарынан арнаулы бағдарламалар бойынша даярлықтан өтуi;

2) бағалау парағында көрсетiлген арнаулы пәндердi бiлуi (3-қосымша);

3) ұшақ жүргiзудiң осы заманғы әдiстерiн меңгеруi, жерде және ұшуда навигациялық жабдықтарды пайдалана білуі, ұшақ жүргiзу мақсатында борттағы радионавигациялық аппаратураларды пайдалануы, екi жақты радиобайланыс жүргiзуi, метеорологиялық жағдайды талдауы, ұшу карталарын оқуы және ұшу барысында оларды пайдалануы, естуi бойынша жеткiзушi радиостанцияның сигналдарын қабылдай бiлуi тиiс.

40. Штурманның үшiншi сыныбы:
1) "штурман" мамандығы бойынша авиациялық оқу орнының түлектерiне;

2) арнайы бағдарламалар бойынша қайта даярлаудан өткен ұшқыштарға берiледi.

41. Штурманның екiншi сыныбы штурман лауазымында жалпы авариясыз ұшу кезiнде:
1) 4, 3, 2, 1-сыныпты ұшақтар мен тiкұшақтарда кемiнде
1500 сағат ұшқан штурмандарға, ал ұшқыштар қатарынан қайта оқытылғандарға штурман ретiнде кемiнде 50% ұшқан кезде;

2) 4, 3-сыныпты ұшақтар мен тiкұшақтарда ұшатын, штурман-нұсқаушы лауазымында үздiксiз және кемiнде 3 жылдан жоғары жұмыс өтiлi бар, кемiнде 1200 сағат, олардың 50 сағатын түнде ұшқан, АА ұшқыштық жоғары оқу орындарының штурмандық құрамының адамдарына берiледi.
Штурманның екiншi сыныбын беруге ұсынылған үмiткерлердiң оң мiнездемесi және бағалау парағының 6-тармағында көрсетiлген пәндер бойынша "бес" деген, қалған пәндер бойынша және ұшақты жүргiзу техникасы бойынша кемiнде "төрт" деген бағаларға ие болуға тиiс (3-қосымша).

42. Штурманның бiрiншi сыныбы штурман лауазымында жалпы авариясыз ұшу барысында:
1) 2500 сағат, олардың 400 сағатын түнде ұшқан 1-сыныпты ұшақтардың штурмандарына;

2) кемiнде 3000 сағат, олардың 400 сағатын түнде ұшқан, ал пилоттар қатарынан қайта оқытылғандар штурман ретiнде кемiнде 50% ұшқан 2 және 3-шi сыныпты ұшақтардың штурмандарына;

3) ұшу отрядының (бұдан әрi ҰО) штурманы лауазымында үздiксiз және кемiнде 3 жылдан жоғары жұмыс стажы бар, кемiнде 2500 сағат, соның iшiнде 100 сағатын түнде ұшқан, АА ұшқыштық жоғары оқу орындарының штурмандық құрамының адамдарына берiледi.
АА штурманының бiрiншi сыныбын беруге ұсынылған үмiткерлердiң оң мiнездемесi және ұшақ жүргiзу техникасы бойынша, бағалар парағының 1, 2, 3, 6, 8, 10, 11-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша "бес" деген және қалған пәндер бойынша кемiнде "төрт" деген бағалары болуға тиiс (3-қосымша).

6. БОРТИНЖЕНЕРЛЕРГE ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

43. Бортинженерлер аттестаттаудан өту үшiн мынадай талаптарға жауап беруi:

1) жоғары бiлiмнiң болуы (1610 мамандығы - "Әуе кемелерiн және авиақозғалтқыштарды пайдалану жөнiндегi инженер-механик") және бекiтiлген бағдарламалар бойынша арнайы дайындықтан өтуi;

2) бағалау парағында көрсетiлген арнаулы пәндердi бiлуi (4-қосымша);

3) осы үлгiдегi ӘК-нi ұшуда пайдалану жөнiндегi басшылықта (бұдан әрi - ҰПБ) көзделген бортинженердiң (бортмеханиктiң) мiндеттерiне сәйкес ӘК жерде және ұшуда пайдалана бiлуi тиiс.

44. Бортинженердiң үшiншi сыныбы:
дайындықтың бар бағдарламаларына сәйкес, осы Ереженiң талаптарына жауап беретiн және бортинженер ретiнде дербес жұмыс iстеуге рұқсат алған авиация персоналына берiледi.

45. "Бортинженер" мамандығы бойынша даярлықтан өткен жоғары оқу орындарының түлектерiне бортинженер куәлiгi (сертификаты) диплом алумен бiр мезгiлде және кейiннен тағлымдама бағдарламасынан өткеннен кейiн дербес жұмыс iстеуге жiберiлгеннен және азаматтық авиация ұйымдарының қатарына қосылғаннан кейiн берiледi.

46. Бортинженердiң үшiншi сыныбы берiлуге ұсынылатын үмiткерлердiң оң мiнездемесi және тренажерда жұмыс iстеуден, ұшудан практикалық жұмыс бойынша тексерiстен және бағалау парағында көрсетiлген пәндер бойынша "төрт" деген бағаға ие болуға тиiс (4-қосымша).

47. Бортинженердiң екiншi сыныбы:
1) кемiнде 1500 сағат авариясыз ұшуға ие бортинженерлерге;

2) бортинженер лауазымына тағайындалған, осы Ереженiң талаптарына сай келетiн және бортинженер ретiнде дербес ұшуға рұқсат алған, бортинженер ретiнде 200 сағат дербес ұшқан екiншi сыныпты бортмеханиктерге;

3) бортинженер лауазымындағы, бiрақ бортмеханик куәлiгi (сертификаты) бар және кемiнде 1500 сағат жалпы авариясыз ұшқан, "әуе кемесiн және авиақозғалтқыштарды пайдалану жөнiндегi инженер-механик" мамандығы бойынша жоғары бiлiмдi есептемегенде, осы Ереженiң талаптарына сай келетiн мамандарға берiледi.
Бортинженердiң екiншi сыныбын беруге ұсынылатын үмiткерлер, тренажерда жұмыс iстеуден және ұшудан практикалық жұмыс бойынша тексерiстен кемiнде "төрт" деген баға алуға, оң мiнездемесiнiң және бағалау парағының 4-тармағында көрсетiлген пән бойынша "бес" деген бағаға, ал қалған пәндер бойынша кемiнде ""төрт"" деген бағаға ие болуға тиiс (4-қосымша).

48. Бортинженердiң бiрiншi сыныбы:
1) кемiнде 3000 сағат жалпы авариясыз ұшқан бортинженер ретiнде 200 сағат дербес ұшқан 2-сыныпты бортмеханиктерге;

2) бортинженер лауазымына тағайындалған, осы Ереженiң талаптарына сай келетiн және бортинженер ретiнде дербес ұшуға рұқсат алған, бортинженер ретiнде 200 сағат дербес ұшқан бiрiншi сыныпты бортмеханиктерге;

3) бортинженер лауазымындағы, бiрақ бiрiншi немесе екiншi сыныпты бортмеханик куәлiгi бар және кемiнде 3000 сағат жалпы авариясыз ұшқан, 1610 мамандығы бойынша жоғары бiлiмдi есептемегенде, осы Ереженiң талаптарына сай келетiн мамандарға берiледi.
Бортинженердiң бiрiншi сыныбын беруге ұсынылатын үмiткерлердiң оң мiнездемесi және тренажерда жұмыс iстеуден және ұшудан практикалық жұмыс бойынша тексерiстен, бағалау парағының 1, 2, 4, 6, 7, 10, 11-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша "бес" деген бағаға, ал қалған пәндер бойынша - "төрттен" төмен емес бағаға ие болуы тиiс (4-қосымша).

7. БОРТМЕХАНИКТЕРГЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

49. Бортмеханиктер аттестаттаудан өту үшiн мынадай талаптарға жауап беруi тиiс:

1) жоғары ("Әуе кемелерiн және авиақозғалтқыштарды пайдалану жөнiндегi инженер-механик" мамандығы) немесе арнаулы орта бiлiмi
("әуе кемелерiн және авиақозғалтқыштарды пайдалану жөнiндегi техник-механик" мамандығы (бұдан әрi - 0579 мамандығы) болуы және бекiтiлген бағдарламалар бойынша арнайы дайындықтан өтуге;

2) бағалау парағында көрсетiлген арнайы пәндердi бiлуге (4-қосымша);

3) ӘК жерде және ұшу барысында, осы үлгiдегi әуе кемелерiн ӘК ҰПН-да көзделген бортмеханиктiң (бортинженердiң) мiндеттерiне сәйкес пайдалана бiлуге тиiс.

50. Бортмеханиктiң үшiншi сыныбы осы Ереженiң талаптарына сай келетiн, дайындықтың бар бағдарламаларына сәйкес бортмеханик ретiнде дербес жұмыс iстеуге рұқсат алған мамандарға берiледi.

51. Бортмеханиктiң 3-сыныбы берiлуге ұсынылатын үмiткерлердiң оң мiнездемесi және тренажерда жұмыс iстеуден, ұшудан практикалық жұмыс бойынша тексерiстен және бағалау парағында көрсетiлген пәндер бойынша "төрт" деген бағаға ие болуға тиiс (4-қосымша).

52. Екiншi сынып кемiнде 1500 сағат жалпы авариясыз ұшқан бортмеханиктерге берiледi.

53. Бортмеханиктiң екiншi сыныбын беруге ұсынылатын үмiткерлер тренажерда жұмыс iстеуден және ұшудан практикалық жұмыс бойынша тексерiстен "төрттен" төмен емес бағаға, оң мiнездемесiнiң болуы және бағалау парағының 4-тармағында көрсетiлген пән бойынша емтиханды "бec" деген бағаға тапсыруға, ал қалған пәндер бойынша - "төрттен" төмен емес бағаға ие болуға тиiс (4-қосымша).

54. Бортмеханиктiң бiрiншi сыныбы кемiнде 3500 сағат жалпы авариясыз ұшқан бортмеханиктерге берiледi.

55. Бортмеханиктiң бiрiншi сыныбын беруге ұсынылатын үмiткерлердiң оң мiнездемесi және тренажерда жұмыс iстеуден және ұшудан практикалық жұмыс бойынша тексерiстен және бағалау парағының 1, 2, 4, 6, 7, 10, 11-тармақтарында көрсетiлген арнаулы пәндер бойынша "бес" деген бағаға, ал қалған пәндер бойынша - "төрттен" төмен емес бағаға ие болуға тиiс (4-қосымша).

8. БОРТРАДИСТЕРГE ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

56. Бортрадистер аттестаттаудан өту үшiн мынадай талаптарға жауап беруi тиiс:

1) орта бiлiмiнiң болуы және арнаулы бағдарламалар бойынша даярлықтан өтуге;

2) ұшу жұмыстарын реттеуде басшылыққа алынатын құжаттарды бiлуге;

3) "АА байланыс жөнiндегi тәлiмдеменiң", "Азаматтық авиация әуе кемелерiнiң экипаждары мен әуе қозғалысын ұйымдастыру қызметiнiң диспетчерлары арасындағы радиоалмасу фразеологиясының ережелерiнiң" талаптарына сәйкес екi жақты радиобайланыс жүргiзе бiлуге, борттағы радиобайланыс пен электр жабдықтарды ҰПБ сәйкес пайдалана бiлуге, бортрадистердiң тиiстi сыныптары үшiн көзделген жылдамдықтағы Морзе әлiппесiнiң сигналдарын есту арқылы беруге және қабылдай бiлуге, кодтық хабарламаларды қабылдай бiлуге тиiс.

57. Бортрадистiң үшiншi сыныбы бортрадист ретiнде жеке жұмысқа рұқсат алған мамандарға берiледi.
Бортрадистiң үшiншi сыныбын беруге ұсынатын үмiткерлер, минутына кемiнде 80 белгi жылдамдықтағы телеграф белгiлерi бар радиограммаларды беруге және қабылдай бiлуге, практикалық жұмыста "төрттен" төмен емес бағамен тексеруден өтуге, оң мiнездемеге ие болуға және бағалау парағында көрсетiлген пәндер бойынша "төрттен" төмен емес бағаға емтихан тапсыруға тиiс (5-қосымша).

58. Бортрадистiң екiншi сыныбы кемiнде 1000 сағат жалпы авариясыз ұшқан бортрадистерге берiледi.
Бортрадистiң екiншi сыныбын беруге ұсынылатын үмiткерлер, минутына кемiнде 90 белгi жылдамдықтағы телеграф белгiлерi бар радиограммаларды беруге және қабылдай бiлуге ұшудағы практикалық жұмыста "төрттен" төмен емес бағамен тексеруден өтуге, оң мiнездемеге ие болуға және бағалау парағының 6, 9, 12-тармақтарында көрсетiлген басқа пәндер бойынша емтихандарды "бec" деген бағаға, ал басқа пәндер бойынша - "төрттен" төмен емес бағаға тапсыруға тиiс.

59. Бортрадистiң бiрiншi сыныбы кемiнде 2000 сағат жалпы авариясыз ұшқан мамандарға берiледi.
Бортрадистiң бiрiншi сыныбын беруге ұсынылатын үмiткерлер, минутына кемiнде 100 белгi жылдамдықтағы телеграф белгiлерi бар радиограммаларды беруге және қабылдай бiлуге, ұшудағы практикалық жұмыс бойынша тексерiстен "бес" деген бағамен өтуге, оң мiнездемеге ие болуға және бағалау парағының 1, 2, 4, 6, 9, 12-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша емтихандар тапсыруға, ал қалған пәндер бойынша "төрттен" төмен емес баға алуы тиiс (5-қосымша).

9. БОРТСЕРIКТЕРГЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

60. Бортсерiктер аттестаттаудан өтуi үшiн мынадай талаптарға жауап беруi тиiс:

1) орта бiлiмi және AA оқу орнындағы арнаулы даярлығы болуы;

2) арнаулы пәндердi қажеттi көлемде бiлуi;

3) әуе көлiгiнде ұшуда қызмет көрсетудiң барлық түрлерiн қолдана отырып, әуе көлiгiнде жолаушылардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi шаралар кешенiн нақты және уақтылы жүргiзе бiлуге, буфеттiк-ас үйлiк жабдықтарды және жалпы мақсаттағы жабдықтарды сауатты пайдалануға, бортсерiктiң рейстiк құжаттамаларын ресiмдеуi.

61. Бортсерiкке үшiншi сынып АА Академиясында бастапқы даярлықты аяқтағаннан және 30 сағат стажер болып ұшудан кейiн бортсерiк-нұсқаушының дербес жұмысқа жiберу туралы мiндеттi қорытындысымен берiледi.

62. Екiншi сынып кемiнде 500 сағат ұшқан, оң мiнездемеге ие және бағалау парағында көрсетiлген пәндер бойынша емтихандарды "төрттен" төмен емес бағаға тапсырған, жолаушыларға, соның iшiнде осы авиакәсiпорында немесе авиакомпанияда пайдаланылатын барлық үлгiдегi әуе кемелерiнiң бизнес сыныбындағы жолаушыларына қызмет көрсетудiң технологиясын меңгерген үшiншi сыныпты бортсерiкке берiледi.

63. Бiрiншi сынып кемiнде 1500 сағат ұшқан, оң мiнездемеге ие,
жолаушыларға қызмет көрсетудiң технологиясын шебер меңгерген, бағалау парағының 5, 7, 9-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша (6-қосымша) емтихандарды "бес" деген бағаға тапсырған және АА жоғары оқу орындары жанында Халықаралық әye желiлерiнде ұшу үшiн бортсерiктердi даярлаудың тиiстi бағдарламаларының көлемiнде шетел тiлдерiнiң бiрiн меңгерген екiншi сыныпты бортсерiкке берiлдi.

10. БОРТОПЕРАТОРЛАРҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

65. Жүк ӘК бортоператорлары аттестаттаудан өтуi үшiн мынадай талаптарға жауап беруi тиiс:

1) орта бiлiмi болуы және арнаулы бағдарлама бойынша арнайы дайындықтан өтуi;

2) ӘК жабдығын жерде және әуеде осы үлгiдегi ӘК ҰПБ көзделген бортоператор мiндеттерiне сәйкес пайдалана бiлуi.

66. Жүк ӘК бортоператорларына үшiншi сынып беруге ұсынылған үміткерлер, рейс жағдайындағы практикалық тeкcepуден "төрттен" төмен емес бағамен өтуге, оң мiнездемеге ие болуы және бағалау парағында көрсетiлген арнаулы пәндер бойынша (7-қосымша) емтихандарды "төрттен" төмен емес бағаға тапсыруға тиiс.
Теориялық бiлiмi мен мамандығы бойынша практикалық жұмысы тексеруден өткiзiлгеннен кейiн, маманға жүк ӘК бортоператорының 3-сыныбы берiледi.

67. Жүк ӘК бортоператорының екiншi сыныбы жалпы алғанда 1500 сағат ұшқан бортоператорларға берiледi.
Екiншi сынып беруге үмiткерлер, рейс жағдайындағы практикалық тексеруден өтуi және "төрт" деген баға алуы, сондай-ақ оң мiнездемесi болуы, бағалау парағының 4, 7-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша емтихандарды "бec" деген бағаға, ал қалған пәндер бойынша "төрттен" төмен емес бағаға емтихандар тапсыруы тиiс (7-қосымша).

68. Жүк ӘК бортоператорының бiрiншi сыныбы жалпы алғанда 2500 сағат ұшқан бортоператорларға берiледi.
Бiрiншi сынып беруге үмiткерлер рейс жағдайындағы практикалық тексеруден "бес" деген бағамен өтуi, оң мiнездемесiнiң болуы, бағалау парағының 2, 4, 7-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша, ал қалған пәндер бойынша - "төрттен" төмен емес бағаға емтихандар тапсыруы тиiс (7-қосымша).

11. ӘУЕ ҚОЗҒАЛЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ҚЫЗМЕТТЕРІНІҢ ДИСПЕТЧЕРЛЕРIНЕ ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАР

69. ӘҚҰ қызметiнiң диспетчерi аттестаттаудан өту үшiн мынадай талаптарға жауап беруi тиiс:

1) арнаулы бiлiмi болуы;

2) бекiтiлген бағдарламалар бойынша арнаулы даярлықтан уақытында өтуi;

3) әуе қозғалысына қызмет көрсетудi жұмыс технологиясының талаптарына, радиоалмасудың ережелерi мен фразеологиясына сәйкес қатаң жүзеге асыруы;

4) түрлi әуе және метеорологиялық жағдайларда дұрыс және уақтылы әрекет етуi;

5) жұмыс процесiнде ӘҚҰ радиотехникалық құралдарын және байланыс құралдарын сауатты пайдалануы;

6) сабақтас диспетчерлiк пункттермен, әуе кемесiнiң ұшуына қызмет көрсететiн және бақылайтын қызметтермен және органдармен өзара нақты iс-қимыл жасауы;

7) әуеайлақта және жауапкершiлiк ауданында апатқа ұшырау үстiндегi немесе ұшыраған әуе кемелерiне уақтылы көмек көрсетуi;

8) ӘҚҰ қызметiнiң диспетчерлерi денсаулығының жай-күйi бойынша
белгiленген талаптарға сай келуi тиiс;

9) бағалау парағында (8-қосымша) көрсетiлген арнаулы пәндердi бiлуi тиiс.

70. ӘҚҰ қызметi диспетчерiнiң бiлiктiлiк сыныбы мынадай мамандарға:

1) ӘҚБ және ӘҚЖ диспетчерлерiне;

2) диспетчер-нұсқаушыға;

3) аға диспетчерге;

4) ұшуды басқарушыға;

5) диспетчерлiк пункттiң бастығына;

6) орталықтың бастығына;

7) ӘҚҰ басшы, инспекторлық және нұсқаушылық құрамына;

8) ҚР ӘҚЖ БО басшы мен диспетчерлiк құрамына;

9) ӘҚҰ бөлiмдерiнiң басшы, инспекторлық және нұсқаушылық құрамына, азаматтық авиация мекемелерi мен ұйымдарының әуе қозғалысы қауiпсiздiгi жөнiндегi инспекцияларына берiледi.

71. ӘҚҰ қызметiнiң үшінші сыныпты диспетчерiнiң бiлiктiлiгi:

1) теориялық пәндерден, тренажерлық даярлық пен технологиялық практикадан емтихандарды ойдағыдай тапсырған AA оқу орындарының түлектерiне;

2) оқу орындарының жанындағы бастапқы диспетчерлiк даярлық
курстарындағы даярлықтан, ӘҚБ пункттерiнде тағылымдамадан, тренажерлық даярлықтан өткен және дербес жұмыс iстеуге рұқсат алған авиациялық мамандар қатарынан ӘҚҰ қызметiне қабылданған тұлғаларға берiледi.
ӘҚҰ қызметiне жұмысқа қабылданған авиациялық персонал қатарынан ӘҚҰ қызметiнiң үшiншi сыныпты диспетчер бiлiктiлiгiн беруге ұсынылған үмiткерлер, осы Ережеде көрсетiлген мынадай талаптарға сай келуi тиiс:
оң мiнездемесi болуы;
тиiстi диспетчерлiк пункттен ӘҚҰ жөнiнде жақсы практикалық дағдыларды меңгеруi;
бағалау парағында көрсетiлген пәндер бойынша емтихандарды "төрттен" төмен емес бағаға тапсыруы (8-қосымша).

72. ӘҚҰ қызметiнiң диспетчерi бiлiктiлiгiнiң екiншi сыныбын беру үшiн:

1) оң мiнездемесi болуы;

2) ӘҚҰ қызметiнiң диспетчерi бiлiктiлiгiнiң үшiншi сыныбы берiлгеннен кейiн ӘҚҰ қызметi диспетчерiнiң лауазымында кемiнде 3 жыл жұмыс өтiлi болуы;

3) диспетчерлiк тренажерда және тиiстi диспетчерлiк пунктте (жұмыс орнында) ӘҚҰ бойынша "төрт" деген бағаға практикалық дағдысын тексеруден өтуi;

4) бағалау парағының 2, 3, 4-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша емтихандарды "бec" деген, ал қалған пәндер бойынша - "төрттен" кем емес (8-қосымша) бағаға тапсыру тиiс.

73. ӘҚҰ қызметiнiң диспетчерi бiлiктiлiгiнiң бiрiншi сыныбын беру үшiн:

1) ӘҚҰ қызметiнiң диспетчерi бiлiктiлiгiнiң екiншi сыныбы берiлгеннен кейiн ӘҚҰ қызметi диспетчерiнiң лауазымында кемiнде 3 жыл жұмыс өтiлi болуы;

2) диспетчерлiк тренажерда және тиiстi диспетчерлiк пунктте (жұмыс орнында) ӘҚҰ бойынша "бес" деген бағаға практикалық дағдысын тексеруден өтуi;

3) бағалау парағының 1, 2, 3, 4, 5, 6-тармақтарында көрсетiлген пәндер бойынша емтихандарды "бес" деген, ал қалған пәндер бойынша - "төрттен" кем емес (8-қосымша) бағаға тапсыру тиiс.

Ережеге
1-қосымша

Әуесқой ұшқыштың және коммерциялық авиация ұшқышының
куәлiгiн (сертификатын) алуға және қолданылу мерзiмiн ұзартуға арналған арнаулы пәндер бойынша бiлiмiн тексерудiң БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ

Т.А.Ә.А.____________________________________________________
Ұйым _____________________________________________________
ӘК үлгiсi, лауазымы_________________________________________

____________________________________________________________________
p/p
N Пәндердiң атауы Бағасы Емтихан алушының Қолы Күні
Т.А.Ә.А.
____________________________________________________________________
1 "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк
реттеу туралы" Қазақстан Респуб.
ликасының 15.12.2001 ж. Заңы
2 ҚР Президентiнiң "ҚР әуе кеңiс.
тiгiн пайдалану және авиация
қызметi туралы" 20.12.95 ж.
N 2697 Жарлығы
3 ҚР-2000 ұшуының ережесi және
AO себептері
4 Авиациялық техника
5 Аэродинамика негiздерi
6 Навигация
7 Авиациялық аэродинамика
8 Ерекше жағдайлардағы iс-қимылдар
9 Радиоалмасу фразеологиясы
____________________________________________________________________

Ұшуға дайындық (күнi, уақыты)______________________________
тексерушiнiң Т.А.Ә.А., лауазымы ___________________________
Тексеру бағасы_____________________________________________
Медициналық анықтама_________________________ дейiн жарамды
Куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмi _______________
________________ дейiн ұзартылсын
Әуесқой ұшқыштың (коммерциялық авиация ұшқышының) бiлiктiлiгi___________________________________сәйкес келедi

Төраға (АК) _______________________________

Ережеге
2-қосымша

___________сыныпты желiлiк ұшқыштың сыныбын көтеруге
(растауға) және куәлiгiнің (сертификатының) қолданылу мерзiмiн
ұзартуға арналған арнаулы пәндер бойынша бiлiмiн тексерудiң
БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ

Т.А.Ә.А.____________________________________________________
Кәсіпорын___________________________________________________
ӘК үлгiсi, лауазымы_________________________________________

____________________________________________________________________
p/p
N Пәндердiң атауы Бағасы Емтихан алушының Қолы Күні
Т.А.Ә.А.
____________________________________________________________________
1 "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк
реттеу туралы" Қазақстан Респуб.
ликасының 15.12.2001 ж. Заңы
2 ҚР Президентiнiң "ҚР әуе кеңiс.
тiгiн пайдалану және авиация
қызметi туралы" 20.12.95 ж.
N 2697 Жарлығы
3 ҚР-2000 ұшуының ережесi және
AO себептері
4 Ұшуды пайдалануға басшылық жасау
5 Практикалық аэродинамика
6 Ұшақ жүргiзу және АА ШҚT
7 Авиациялық метеорология
8 ӘК-нің конструкциясы, пайдалану
9 Двигательдiң конструкциясы,
пайдалану
10 Аспаптық жабдықтар, пайдалану
11 Радио жабдықтары, пайдалану
12 Электр жабдықтары, пайдалану
13 Радиоалмасудың ағылшын тілін.
дегі фразеологиясы
14 Халықаралық ұшулар eрежесi
____________________________________________________________________

Кешенді тренажердағы жаттығу ______________________________
Ұшақ жүргізудің техникасын тексеру_________________________
(күні, уақыты, күндіз/түн)
тексерушiнiң Т.А.Ә.А., лауазымы ___________________________
Тексеру бағасы_____________________________________________
ДҰСК қорытынды жасаған күн ________________________________
Куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмi _______________
________________ дейiн ұзартылды
__________ сыныпты ұшқыштың бiлiктiлiгi мен лауазымы ______
______________________________сәйкес келедi

Куәлiктi (сертификатты) ұзарту: 1-9; 13-14.
Сыныпты көтеру: 1-14
Бағасы 5(бec): 1, 2, 3, 4, 5 (1-сынып); 3, 4 (2-сынып). Қалған бағалары 4-тен (төрт) төмен емес.

ЖАК (АК) төрағасы ______________________

Ережеге
3-қосымша

____________сыныпты штурманның сыныбын көтеруге
(растауға) және куәлiгiнiң (сертификатының) қолданылу
мерзімін ұзартуға арналған арнаулы пәндер бойынша
бiлiмiн тексерудiң
БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ

Т.А.Ә.А.____________________________________________________
Кәсіпорын___________________________________________________
ӘК үлгiсi, лауазымы_________________________________________

____________________________________________________________________
p/p
N Пәндердiң атауы Бағасы Емтихан алушының Қолы Күні
Т.А.Ә.А.
____________________________________________________________________
1 "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк
реттеу туралы" Қазақстан Респуб.
ликасының 15.12.2001 ж. Заңы
2 ҚР Президентiнiң "ҚР әуе кеңiс.
тiгiн пайдалану және авиация
қызметi туралы" 20.12.95 ж.
N 2697 Жарлығы
3 ҚР-2000 ұшуының ережесi және
AO себептері
4 Ұшуды пайдалануға басшылық жасау
5 Практикалық аэродинамика
6 Ұшақ жүргiзу және АА ШҚТ
7 Авиациялық метеорология
8 Аспаптық жабдықтар, пайдалану
9 Радио жабдықтары, пайдалану
10 Радиоалмасудың ағылшын
тіліндегі фразеологиясы
11 Халықаралық ұшулар eрежесi
____________________________________________________________________

Кешенді тренажердағы жаттығу ______________________________
Ұшақ жүргізудің техникасын тексеру_________________________
(күні, уақыты, күндіз/түн)
тексерушiнiң Т.А.Ә.А., лауазымы ___________________________
Тексерудің бағасы _________________________________________
ДҰСК қорытынды жасаған күн ________________________________
Куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмi _______________
________________ дейiн ұзартылды
__________ сыныпты штурманның бiлiктiлiгi мен лауазымы ______
______________________________сәйкес келедi

Куәлiктi (сертификатты) ұзарту: 1-7; 10-11
Сыныпты көтеру: 1-11
Бағасы 5(бec): 1, 2, 6, 8, 9, 10, 11 (1-сынып); 6. (2-сынып).
Қалған бағалары 4-тен (төрт) төмен емес.

ЖАК (АК) төрағасы ______________________

Ережеге
4-қосымша

________сыныпты бортинженердiң/бортмеханиктің сыныбын көтеруге (растауға) және куәлігiнің (сертификатының) қолданылу мерзімiн ұзартуға арналған арнаулы пәндер бойынша бiлiмiн тексерудiң
БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ

Т.А.Ә.А.____________________________________________________
Кәсіпорын___________________________________________________
ӘК үлгiсi, лауазымы_________________________________________

____________________________________________________________________
p/p
N Пәндердiң атауы Бағасы Емтихан алушының Қолы Күні
Т.А.Ә.А.
____________________________________________________________________
1 "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк
реттеу туралы" Қазақстан Респуб.
ликасының 15.12.2001 ж. Заңы
2 ҚР Президентiнiң "ҚР әуе кеңiс.
тiгiн пайдалану және авиация
қызметi туралы" 20.12.95 ж.
N 2697 Жарлығы
3 ҚР-2000 ұшуының ережесi және
AO себептері
4 Ұшуды пайдалануға басшылық жасау
5 Практикалық аэродинамика
6 ӘК-нің конструкциясы, пайдалану
7 Двигательдiң конструкциясы,
пайдалану
8 Аспаптық жабдықтар, пайдалану
9 Электр жабдықтары, пайдалану
10 АТТПЖТ
11 ЖЖМ
12 Халықаралық ұшулар eрежесi
____________________________________________________________________

Кешенді тренажердағы жаттығу ______________________________
Басқарып ұшу техникасын тексеру_________________________
(күні, уақыты, күндіз/түнде)
тексерушiнiң Т.А.Ә.А., лауазымы ___________________________
Тексерудің бағасы _________________________________________
ДҰСК қорытынды жасаған күн ________________________________
Куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмi _______________
________________ дейiн ұзартылды
__________ сыныпты бортинженердiң бiлiктiлiгi мен лауазымы
______________________________сәйкес келедi

Куәлiктi (сертификатты) ұзарту және сыныпты көтеру: 1-12
Бағасы 5(бec): 1, 2, 4, 6, 7, 10, 11 (1-сынып); 4 (2-сынып).
Қалған бағалары 4-тен (төрт) төмен емес.

ЖАК (АК) төрағасы ______________________

Ережеге
5-қосымша

_________сыныпты бортрадистiң сыныбын көтеруге
(растауға) және куәлiгінiң (сертификатының) қолданылу мерзімiн
ұзартуға арналған арнаулы пәндер бойынша бiлiмiн тексерудiң
БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ

Т.А.Ә.А.____________________________________________________
Кәсіпорын___________________________________________________
ӘК үлгiсi, лауазымы_________________________________________

____________________________________________________________________
p/p
N Пәндердiң атауы Бағасы Емтихан алушының Қолы Күні
Т.А.Ә.А.
____________________________________________________________________
1 "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк
реттеу туралы" Қазақстан Респуб.
ликасының 15.12.2001 ж. Заңы
2 ҚР Президентiнiң "ҚР әуе кеңiс.
тiгiн пайдалану және авиация
қызметi туралы" 20.12.95 ж.
N 2697 Жарлығы
3 ҚР-2000 ұшуының ережесi және
AO себептері
4 Ұшуды пайдалануға басшылық жасау
5 Ұшақ жүгiзу және АА ШҚT
6 Радио жабдықтары, пайдалану
7 Электр жабдықтары, пайдалану
8 Сигналдарды морзе әлiппесiмен
қабылдау
9 Байланыс жүргізу ережесі
10 ӘК-нің негiзгi ұшу-техникалық
деректeрi
11 Халықаралық ұшулар eрежесi
12 Радиоалмасудың ағылшын тілін.
дегі фразеологиясы
____________________________________________________________________

Кешенді тренажердағы жаттығу ______________________________
Әуеде практикалық жұмысты тексеру _________________________
(күні, уақыты, күндіз/түнде)
тексерушiнiң Т.А.Ә.А., лауазымы ___________________________
Тексерудің бағасы _________________________________________
ДҰСК қорытынды жасаған күн ________________________________
Куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмi _______________
________________ дейiн ұзартылды
__________ сыныпты бортрадистiң бiлiктiлiгi мен лауазымы
______________________________сәйкес келедi

Куәлiктi (сертификатты) ұзарту: 1-4, 6-9, 12.
Сыныпты көтеру: 1-12
Бағасы 5(бec): 1, 2, 4, 6, 9, 12 (1-сынып); 6, 9, 12
(2-сынып). Қалған бағалары 4-тен (төрт) төмен емес.

ЖАК (АК) төрағасы ______________________

Ережеге
6-қосымша

___________сыныпты бортсерiктің сыныбын көтеруге
(растауға) және куәлiгiнiң (сертификатының) қолданылу
мерзiмiн ұзартуға арналған арнаулы пәндер бойынша
бiлiмiн тексерудiң
БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ

Т.А.Ә.А.____________________________________________________
Кәсіпорын___________________________________________________
ӘК үлгiсi, лауазымы_________________________________________

___________________________________________________________________
p/p
N Пәндердiң атауы Бағасы Емтихан алушының Қолы Күні
Т.А.Ә.А.
____________________________________________________________________
1 "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк
реттеу туралы" Қазақстан Респуб.
ликасының 15.12.2001 ж. Заңы
2 ҚР Президентiнiң "ҚР әуе кеңiс.
тiгiн пайдалану және авиация
қызметi туралы" 20.12.95 ж.
N 2697 Жарлығы
3 ҚР-2000 ұшуының ережесi және
AO себептері
4 Ұшуды пайдалануға басшылық жасау
5 Борттағы авариялық-құтқару
құралдары және оларды авария.
лық жағдайда қолданудың eрежесi
6 Жолаушыларға медициналық қызмет
көрсету
7 Жолаушыларды тамақтандыру
қызметiн ұйымдастыру
8 Әуe кемесiнде тасымалдауды
ұйымдастыру
9 Жолаушыларға қызмет көрсету
технологиясы
10 ӘК-нiң борттық жабдықтары,
пайдалану
11 Шет тiлi
____________________________________________________________________

Ұшудағы практикалық жұмысты тексеру _________________________
(күні, уақыты, күндіз/түнде)
тексерушiнiң Т.А.Ә.А., лауазымы ___________________________
Тексерудің бағасы _________________________________________
ДҰСК қорытынды жасаған күн ________________________________
Куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмi _______________
________________ дейiн ұзартылды
__________ сыныпты бортсеріктiң бiлiктiлiгi мен лауазымы
______________________________сәйкес келедi

Куәлiктi (сертификатты) ұзарту: 1-5, 7, 9-11.
Сыныпты көтеру: 1-11
Бағасы 5(бec): 5, 7, 9 (1-сынып); 2-сынып - барлық бағалары
4-тен (төрт) төмен емес.

ЖАК (АК) төрағасы ______________________

Ережеге
7-қосымша

________сыныпты бортоператордың сыныбын көтеруге
(растауға) және куәлiгiнiң (сертификатының) қолданылу мерзімін
ұзартуға арналған арнаулы пәндер бойынша бiлiмiн тексерудiң
БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ

Т.А.Ә.А.____________________________________________________
Кәсіпорын___________________________________________________
ӘК үлгiсi, лауазымы_________________________________________

___________________________________________________________________
p/p
N Пәндердiң атауы Бағасы Емтихан алушының Қолы Күні
Т.А.Ә.А.
___________________________________________________________________
1 "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк
реттеу туралы" Қазақстан Респуб.
ликасының 15.12.2001 ж. Заңы
2 ҚР Президентiнiң "ҚР әуе кеңiс.
тiгiн пайдалану және авиация
қызметi туралы" 20.12.95 ж.
N 2697 Жарлығы
3 ҚР-2000 ұшуының ережесi және
AO себептері
4 Ұшуды пайдалануға басшылық жасау
5 ӘК-нің конструкциясы, пайдалану
6 Электр жабдықтары, пайдалану
7 Борттағы авариялық-құтқару
құралдары және оларды авария.
лық жағдайда қолданудың eрежесi
8 Жүкке қойылатын талаптар.
Жүктердi тиеу және түсiру
жұмыстарының ережесi.
Қауіпсiздiк техникасы.
9 Әуe кемесiнде тасымалдауды
ұйымдастыру
10 ӘК-нiң борттық жабдықтары,
пайдалану
11 Халықаралық ұшулар eрежесi
____________________________________________________________________

Рейс жағдайында практикалық
дағдыларды тексеру ________________________________________
(күні, уақыты, күндіз/түнде)
тексерушiнiң Т.А.Ә.А., лауазымы ___________________________
Тексерудің бағасы _________________________________________
ДҰСК қорытынды жасаған күн ________________________________
Куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмi _______________
________________ дейiн ұзартылды
__________ сыныпты бортоператордың бiлiктiлiгi мен лауазымы
______________________________сай келедi

Куәлiктi (сертификатты) ұзарту: 1-4, 6-9.
Сыныпты көтеру: 1-11
Бағасы 5(бec): 2, 4, 7 (1-сынып); 4, 7 (2-сынып). Қалған
бағалары 4-тен (төрт) төмен емес.

ЖАК (АК) төрағасы ______________________

Ережеге
8-қосымша

__________сыныпты ӘҚҰ диспетчерiнiң сыныбын көтеруге
(растауға) және куәлiгiнiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмiн ұзартуға арналған арнаулы пәндер бойынша бiлiмiн тексерудiң
БАҒАЛАУ ПАРАҒЫ

Т.А.Ә.А.____________________________________________________
Кәсіпорын___________________________________________________
ӘК үлгiсi, лауазымы_________________________________________

___________________________________________________________________
p/p
N Пәндердiң атауы Баға Емтихан алушының Қолы Күні
Т.А.Ә.А.
___________________________________________________________________
1 "Азаматтық авиацияны мемлекеттiк
реттеу туралы" Қазақстан Респуб.
ликасының 15.12.2001 ж. Заңы
2 ҚР Президентiнiң "ҚР әуе кеңiс.
тiгiн пайдалану және авиация
қызметi туралы" 20.12.95 ж.
N 2697 Жарлығы
3 ҚР-2000 ұшуының ережесi және
AO себептері
4 Жұмыс технологиясы
5 ӘҚ-ны ұйымдастыру, жоспарлау
және қызмет көрсету
6 Радиоалмасудың ережесі және
фразеологиясы
7 Авиациялық метеорология
8 Әуе навигациясы
9 Әуе кемесінде тасымалдауды
ұйымдастыру
10 ӘК-нің ұшу-техникалық сипат.
тамасы және аэродинамикасы
___________________________________________________________________

Жұмыс орнындағы практикалық дағдыларды тексеру_______________
(күні, уақыты, күндіз/түнде)
тексерушiнiң Т.А.Ә.А., лауазымы ___________________________
Тексерудің бағасы _________________________________________
ДҰСК қорытынды жасаған күн ________________________________
Куәлiктiң (сертификаттың) қолданылу мерзiмi _______________
________________ дейiн ұзартылды
__________ сыныпты диспетчердiң бiлiктiлiгi мен лауазымы
______________________________сәйкес келедi

Бағасы 5(бec): 1, 2, 3, 4, 5, 6 (1-сынып); 2, 3,4 (2-сынып). Қалған бағалары 4-тен (төрт) төмен емес.

ЖАК (АК) төрағасы ______________________

Қысқартулар:

1. AO - авиациялық оқиға.
2. ДҰСК - дәрiгерлiк-ұшқыштық сараптама комиссиясы.
3. ӘК - әуе кемесi.
4. АА - азаматтық авиация.
5. ЖЖМ - жанар-жағар материалдар.
6. ӘҚЖ БО - әye қозғалысын жоспарлаудың бас орталығы.
7. ИКАО - халықаралық азаматтық авиация ұйымы.
8. ӘКК - әуе кемесiнiң командирi.
9. АА АТТПЖТ - азаматтық авиацияның авиациялық техникасын
техникалық пайдалану және жөндеу жөнiндегi тәлiмдеме.
10. АА ШҚТ - азаматтық авиацияның штурмандық қызмет
жөнiндегi тәлiмдемесi.
11. ӘҚҚ - әуе қозғалысына қызмет көрсету.
12. 0579 мамандығы -- "Әуе кемесiн және авиадвигательдердi
пайдалану жөнiндегi техник-механик мамандығы.
13. 1610 мамандығы - "Әуе кемесiн және авиадвигательдердi
пайдалану жөнiндегi инженер-механик мамандығы.
14. ӘҚБ - әуе қозғалысын басқару.