О проекте Закона Республики Казахстан "О культуре"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 июня 2004 года N 699

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Мажилиса Парламента Республики Казахстан проект Закона Республики Казахстан "О культуре".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Проект

Закон Республики Казахстан О культуре

Настоящий Закон определяет правовые, экономические, социальные и организационные основы государственного регулирования общественных отношений в сфере создания, возрождения, сохранения, развития, распространения и использования культуры в Республике Казахстан.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в
настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:
1) аттестация работников государственных организаций культуры - процедура, проводимая с целью определения соответствия уровня квалификации работников государственных организаций культуры квалификационным требованиям;
2) государственная политика в сфере культуры - комплекс мер, принимаемых государственными органами, направленных на создание, возрождение, сохранение, развитие, распространение и использование культуры;
3) деятельность в сфере культуры - деятельность государственных органов, иных организаций и физических лиц по созданию, возрождению, сохранению, развитию, распространению и использованию культурных ценностей, а также приобщению к ним граждан;
4) культура - совокупность материальных и духовных ценностей, создаваемых человечеством и направленных на удовлетворение духовных потребностей и интересов людей;
5) культурное наследие народа Республики Казахстан - совокупность культурных ценностей, имеющих государственное значение и в силу этого исключительно принадлежащих Республике Казахстан без права их передачи иным государствам;
6) культурные ценности - предметы культурного наследия светского и религиозного характера, а также иные ценности, имеющие историческое, художественное, научное или иное культурное значение;
7) национальное культурное достояние - культурные ценности, имеющие особое значение для истории и культуры страны, включенные в Государственный реестр объектов национально-культурного достояния;
8) особый режим объектов национально-культурного достояния - меры, принимаемые государством по сохранению, содержанию, восстановлению, охране и использованию объектов историко-культурного наследия;
9) отраслевая система поощрения - форма морального стимулирования работников культуры и искусства за вклад в развитие отрасли;
10) профессиональная тайна - сведения, имеющие творческий характер, разглашение которых может нанести ущерб интересам либо интеллектуальной собственности творческого работника, коллектива и иных физических и юридических лиц;
11) порнография - непристойность, крайняя циничность в изображении чего-либо, касающегося пола, половых отношений;
12) субъект культурной деятельности - государственные органы, физические и юридические лица, участвующие в деятельности в сфере культуры;
13) социально-значимые мероприятия в сфере культуры - мероприятия по проведению памятных и юбилейных дат, дней культуры, фестивалей, смотров, конкурсов, выставок и увековечение памяти видных деятелей государства на республиканском уровне и за рубежом;
14) творческий работник - физическое лицо, чья профессиональная или любительская творческая деятельность направлена на создание художественных ценностей, воспроизведение или интерпретацию произведения литературы и искусства, каким бы способом, или в какой бы форме они не были выражены;
15) творческий союз - вид профессионально-творческого общественного объединения профессиональных творческих работников одного или нескольких жанров культуры, создаваемый на основе их индивидуального членства;
16) творческая деятельность - деятельность, направленная на создание художественных ценностей или интерпретацию (перевод) произведений литературы и искусства в любой форме и любым способом;
17) художественные ценности - произведения культуры и искусства, созданные в результате творческой деятельности;
18) уполномоченный орган в сфере культуры (далее - уполномоченный орган) - центральный исполнительный орган, осуществляющий реализацию государственной политики в сфере культуры.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о
культуре

1. Законодательство Республики Казахстан о культуре основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.
2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Принципы государственной политики в
области культуры

Основными принципами государственной политики Республики Казахстан в сфере культуры являются:
1) государственная поддержка культуры, обеспечение и защита прав граждан Республики Казахстан на осуществление деятельности в сфере культуры и участия в культурной жизни;
2) свобода творческой деятельности граждан, как на профессиональной, так и непрофессиональной (любительской) основе в соответствии со своими интересами и способностями;
3) равенство прав и возможностей всех граждан в создании, возрождении, сохранении, развитии, распространении и использовании культурных ценностей;
4) создание правовых условий для сохранения исторического и культурного наследия народа Казахстана, развития и воспроизводства творческого потенциала общества;
5) охрана исторического и культурного наследия;
6) свобода объединения с другими лицами в творческие союзы, иные общественные объединения, в порядке, установленном законодательными актами Республики Казахстан;
7) развитие системы воспитания, способствующей приобщению к ценностям национальной и мировой культуры, эстетическому воспитанию детей, учащейся молодежи;
8) развитие культурных связей с соотечественниками, проживающими за границей, как одного из факторов сохранения целостности и взаимообогащения казахской национальной культуры.

Статья 4. Основные задачи в сфере культуры

Основными задачами в сфере культуры являются:
1) реализация государственной политики в сфере культуры;
2) принятие мер, направленных на возрождение, сохранение, развитие и распространение культуры народа Республики Казахстан;
3) создание условий для эстетического воспитания граждан;
4) обеспечение свободного доступа к культурным ценностям;
5) принятие мер по не допущению в сфере культуры пропаганды или агитации насильственного изменения конституционного строя, нарушения целостности Республики Казахстан, подрыва безопасности государства, войны, социального, расового, национального, религиозного, сословного и родового превосходства, а также культа жестокости, насилия и порнографии;
6) препятствие незаконному вывозу и передаче права собственности на культурные ценности, принятие мер к их возврату из любого незаконного владения;
7) создание условий для международного сотрудничества в сфере культуры;
8) обеспечение реализации прав граждан на охрану и развитие национальной и культурной самобытности, включая свободу участия в национально-культурных движениях, создание организаций культуры, участие в расширении культурных связей с соотечественниками за рубежом в соответствии с законами Республики Казахстан.

Глава 2. Государственное управление в сфере культуры

Статья 5. Государственное управление деятельности
в сфере культуры

1. Государственное управление в сфере культуры осуществляется Правительством Республики Казахстан, уполномоченным органом и местными исполнительными органами.
2. Государственные органы в пределах своей компетенции участвуют в реализации государственной политики в сфере культуры.

Статья 6. Компетенция Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан:
1) разрабатывает основные направления и обеспечивает реализацию государственной политики в области культуры, а также международных культурных связей;
2) утверждает отраслевые программы развития культуры;
3) принимает нормативные правовые акты, регламентирующие деятельность в сфере культуры;
4) утверждает порядок и условия присвоения организациям культуры статуса "Академический";
5) определяет правила оказания платных услуг государственными учреждениями в сфере культуры и содержащимися за счет государственного бюджета;
6) утверждает порядок и условия ведения Государственного реестра объектов национально-культурного достояния;
7) утверждает правила выдачи разрешений на ввоз и вывоз культурных ценностей;
8) принимает решение по созданию, реорганизации и ликвидации государственных организаций культуры.

Статья 7. Компетенция уполномоченного органа

Уполномоченный орган:
1) разрабатывает и реализует отраслевые программы, создает условия для развития культуры народа Республики Казахстан;
2) разрабатывает, утверждает и реализует научные программы в сфере культуры;
3) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты, регламентирующие деятельность организаций культуры;
4) осуществляет научно-методическое обеспечение и межотраслевую координацию деятельности в сфере культуры;
5) обеспечивает соблюдение особого режима объектов национально-культурного достояния;
6) разрабатывает и организует на территории Республики Казахстан, мероприятия по учету, охране, консервации, реставрации и использованию памятников истории, материальной и духовной культуры и ведет Государственный реестр объектов национально-культурного достояния;
7) поддерживает и координирует деятельность государственных организаций культуры республиканского значения по развитию театрального, музыкального искусства, кинематографии, библиотечного и музейного дела, обеспечивает деятельность республиканских государственных учреждений в сфере культуры;
8) вносит предложения по созданию, реорганизации и ликвидации государственных организаций в сфере культуры;
9) осуществляет проведение социально-значимых мероприятий в сфере культуры;
10) в установленном законодательством порядке вносит предложения о присвоении деятелям культуры и искусства почетных званий и государственных наград Республики Казахстан;
11) разрабатывает и утверждает отраслевую систему поощрения;
12) учреждает Национальные (Республиканские) и международные конкурсы, премии и призы в различных сферах творческой деятельности;
13) определяет жанровую принадлежность и род деятельности подведомственных государственных организаций культуры;
14) разрабатывает и утверждает типовые квалификационные требования к категориям работников государственных организаций культуры;
15) утверждает правила аттестации работников государственных организаций культуры;
16) проводит аттестацию работников республиканских государственных организаций культуры;
17) осуществляет и координирует деятельность в сфере международного культурного сотрудничества;
18) утверждает порядок выдачи сертификата, подтверждающего статус творческого работника;
19) утверждает порядок формирования и содержания музейного фонда Республики Казахстан;
20) утверждает положения о художественно-экспертных советах;
21) в установленном порядке выдает разрешение на временный ввоз и вывоз культурных ценностей;
22) утверждает Положение об экспертной комиссии по ввозу и вывозу культурных ценностей.

Статья 8. Компетенция областного (города
республиканского значения, столицы)
исполнительного органа

Областной (города республиканского значения, столицы) исполнительный орган:
1) разрабатывает региональные программы развития в сфере культуры и обеспечивает их исполнение;
2) создает, реорганизует, ликвидирует государственные организации культуры области (города республиканского значения, столицы), в сфере театрального, музыкального и киноискусства, библиотечного и музейного дела, а также осуществляет координацию их деятельности;
3) поддерживает деятельность государственных организаций культуры области (города республиканского значения, столицы) по развитию театрального, музыкального и киноискусства, библиотечного и музейного дела, обеспечивает деятельность государственных учреждений области (города республиканского значения, столицы) в сфере культуры;
4) организует проведение областных (региональных) смотров и конкурсов в различных сферах творческой деятельности;
5) организует работу по учету, охране, консервации и реставрации, а также использованию памятников истории, материальной и духовной культуры областного (города республиканского значения, столицы) значения;
6) осуществляет статистические наблюдения и представляет в уполномоченный орган в сфере культуры статистические отчеты установленной формы;
7) осуществляет проведение зрелищных культурно-массовых мероприятий на областном (города республиканского значения, столицы) уровне;
8) проводит аттестацию работников государственных организаций культуры области (города республиканского значения, столицы) в порядке, установленном уполномоченным органом;
9) в пределах своей компетенции осуществляет управление государственной коммунальной собственностью в сфере культуры.

Статья 9. Компетенция районного (городского)
исполнительного органа

Районный (городской) исполнительный орган:
1) создает государственные организации культуры районного (городского) значения в сфере театрального, музыкального и киноискусства, библиотечного и музейного дела, культурно-досуговой работы, а также осуществляет координацию их деятельности;
2) организует работу по учету, охране и использованию памятников истории, материальной и духовной культуры местного значения;
3) осуществляет проведение зрелищных культурно-массовых мероприятий на районном (городском) уровне, а также проведение смотров и конкурсов среди любительских творческих объединений;
4) осуществляет статистические наблюдения и представляет в областной (города республиканского значения, столицы) исполнительный орган в сфере культуры статистические отчеты установленной формы;
5) проводит аттестацию работников государственных организаций культуры районного (городского) значения в порядке, установленном уполномоченным органом;
6) в пределах своей компетенции осуществляет управление государственной коммунальной собственностью в сфере культуры.

Глава 3. Права и обязанности граждан в сфере культуры

Статья 10. Права граждан на творческую
деятельность в сфере культуры

1. Граждане имеют право на творческую деятельность в соответствии со своими способностями путем самостоятельного выбора их сферы приложения, форм реализации и получения профессионального образования.
Занятие творческой деятельностью может осуществляться как на профессиональной, так и на непрофессиональной (любительской) основе.
2. Гражданам обеспечивается право на приобщение к культурным ценностям. Ограничение этого права может определяться только особым режимом охраны и использования объектов историко-культурного наследия.
3. Профессиональные и непрофессиональные (любительские) творческие работники равноправны в области авторского права и смежных прав, права на интеллектуальную собственность, охрану профессиональных тайн, свободу распоряжения результатами своего труда, поддержку государства.
Профессиональная и непрофессиональная (любительская) творческая деятельность граждан осуществляется на коллективной или индивидуальной основе.
4. Граждане пользуются иными правами в сфере культуры в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 11. Обязанности граждан в сфере культуры

Граждане обязаны:
1) соблюдать требования законодательства Республики Казахстан в сфере культуры;
2) сохранять историческое и культурное наследия, беречь памятники истории и культуры;
3) уважать языки, культуру, обычаи, традиции народов Казахстана.

Глава 4. Правовой статус творческих работников, творческих
союзов и непрофессиональных (любительских)
творческих объединений

Статья 12. Творческий работник

1. Статус творческого работника - члена творческого союза, подтверждается этим союзом в соответствии с его уставными документами.
2. Статус творческого работника, не состоящего в творческих союзах, подтверждается сертификатом, выдаваемым, в порядке, установленном уполномоченным органом.
3. Основанием получения сертификата творческого работника является творческая деятельность кандидата.

Статья 13. Права и обязанности творческого работника

1. Творческий работник пользуется всеми правами в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан, включая право на:
1) защиту профессиональной тайны;
2) привлечение к своей деятельности третьих лиц;
3) участие в формировании государственной политики в сфере культуры;
4) вступление в общественные объединения, ассоциации и союзы по творческим и профессиональным интересам;
5) доступ в архивы, библиотеки, музеи и другие организации культуры для осуществления творческой деятельности.
2. Творческий работник при осуществлении творческой деятельности обязан соблюдать требования законов Республики Казахстан.

Статья 14. Социальный статус творческих работников

1. Социальная защита и страхование творческих работников, деятельность которых связана с вредным производством, повышенным риском и угрозой профессиональных заболеваний, а также их пенсионное обеспечение производится в порядке и на условиях, предусмотренных законами Республики Казахстан.
2. В целях государственной поддержки творческих работников, удостоенных почетных званий и государственных наград, а также особо одаренных молодых творческих работников учреждаются государственные стипендии в сфере культуры, в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

Статья 15. Творческие союзы

1. Для осуществления творческой деятельности в сфере культуры, требующей совместных усилий, на основе добровольности, могут создаваться творческие союзы, формируемые из творческих работников.
2. В Республике Казахстан могут создаваться и действовать республиканские, региональные и местные союзы.
3. Республиканским признается творческий союз, деятельность которого осуществляется на всей территории Республики Казахстан, имеющий структурные подразделения (филиалы и представительства) на территории более половины областей Республики Казахстан.
4. Региональными признаются творческие союзы, имеющие структурные подразделения (филиалы и представительства) на территории менее половины областей Республики Казахстан.
5. Местными творческими союзами признаются творческие союзы, деятельность которых осуществляется на территории одной области.
6. Отношения творческих союзов с международными творческими организациями регулируются законами, а также международными договорами Республики Казахстан.
7. Создание, реорганизация и ликвидация творческих союзов осуществляется в порядке, установленном гражданским законодательством Республики Казахстан.

Статья 16. Членство в творческом союзе

1. Право вступления в творческий союз имеет творческий работник, отвечающий требованиям, установленным уставом творческого союза.
2. Требования, предъявляемые уставом творческого союза к кандидатам и членам, не должны ущемлять имущественных и неимущественных прав граждан, должны содействовать объединению в его составе наиболее квалифицированных представителей соответствующих творческих профессий, повышению их профессионального и творческого роста.

Статья 17. Непрофессиональные (любительские)
творческие объединения и коллективы

Непрофессиональные (любительские) творческие объединения и коллективы создаются по инициативе граждан, общественных объединений, организаций культуры, местных представительных и исполнительных органов и функционируют в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Глава 5. Деятельность в сфере культуры

Статья 18. Организация деятельности в сфере культуры

Деятельность в сфере культуры осуществляется посредством создания, пропаганды, распространения, предоставления в пользование и охраны культурных ценностей физическими и юридическими лицами, путем обеспечения функционирования театров, филармоний, оркестров, студий, школ, мастерских, исполнительских коллективов, музеев, библиотек, художественных салонов и галерей, кинотеатров и киноустановок, культурно-просветительских организаций, исследовательских и реставрационных центров, культурно-исторических центров, историко-культурных и природных заповедников, зон и других организаций культуры.

Статья 19. Организации культуры

1. Организациями культуры являются юридические лица, которые осуществляют деятельность в сфере культуры.
2. Создание, реорганизация и ликвидация организации культуры производятся в порядке, установленном гражданским законодательством Республики Казахстан.
3. Виды деятельности организаций культуры определяются их учредителями и отражаются в их уставах.
4. Организации культуры могут быть: государственными, негосударственными, коммерческими, некоммерческими и международными, осуществляющие свою деятельность в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
5. Государственные организации культуры республиканского уровня создаются на основании решения Правительства Республики Казахстан, государственные организации культуры областей (города республиканского значения, столицы), района (городов областного значения), создаются решением местных исполнительных органов соответствующей административно-территориальной единицы.

Статья 20. Статус организаций культуры

1. Государственным организациям культуры, отдельным художественным, творческим коллективам, деятельность которых имеет в сфере культуры особую государственную и общественную значимость, может быть присвоен статус "Национальный".
Порядок и условия присвоения статуса "Национальный" утверждаются Президентом Республики Казахстан.
2. Отдельным профессиональным художественным и творческим коллективам за значительный вклад в формирование, развитие и пропаганду национальных культур и искусства, являющимися ведущими в своей сфере присваивается статус "Академический".
Порядок и условия присвоения статуса "Академический" утверждаются Правительством Республики Казахстан.
3. Государственные организации культуры, которым присвоен статус "Национальный" и "Академический" приватизации не подлежат.

Статья 21. Театры

1. Театры - зрелищные организации, осуществляющие сценические представления произведений литературы и искусства (драматические, музыкально-драматические, музыкальные, хореографические, кукольные, пантомимы, сатиры и юмора, для детей и юношества, молодежные, экспериментальные и иные).
2. Театры независимо от форм собственности свободны в выборе художественных направлений, репертуара, принятия решения о публичном исполнении произведений литературы и искусства, создании и популяризации сценических произведений, а также осуществлении иной деятельности, необходимой для эффективного творческого и производственного развития, не противоречащей законам Республики Казахстан.
3. В целях вовлечения граждан республики в сферу культурной жизни из государственного бюджета государственным театрам выделяются субсидии на покрытие убытков, связанных с предоставлением услуг по обеспечению доступности театральных мероприятий для всех слоев населения республики, в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

Статья 22. Концертные организации

1. Концертные организации - зрелищные организации, реализующие комплекс мер для создания условий публичного исполнения произведений литературы и искусства и популяризации художественных коллективов и отдельных исполнителей.
2. Основными задачами концертных организаций являются музыкально-эстетическое воспитание, обеспечение условий для создания высокохудожественных программ и номеров, организация концертов профессиональных художественных коллективов и отдельных исполнителей, осуществление музыкально-просветительской деятельности.
3. Концертные организации самостоятельны в проведении творческих программ и выборе репертуара.
4. В целях вовлечения граждан республики в сферу культурной жизни из государственного бюджета государственным концертным организациям выделяются субсидии на покрытие убытков, связанных с предоставлением услуг по обеспечению доступности концертных мероприятий для всех слоев населения республики, пропагандой классического, народного, музыкального и хореографического искусства, в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

Статья 23. Библиотечное дело

1. Библиотечное дело - отрасль культуры, в задачи которой входят создание и развитие сети библиотек, формирование и обработка их фондов, организация библиотечного, информационного и информационно-библиографического обслуживания пользователей библиотек, подготовка и повышение квалификации библиотечных кадров, научное и методическое обеспечение развития библиотек.
2. Библиотека - учреждение, выполняющее информационные, культурные, образовательные функции, располагающее организованным фондом печатных и рукописных документов, а также графическими, аудио-визуальными материалами, документами на электронных носителях и представляющее их во временное пользование физическим и юридическим лицам.
3. Государственные библиотеки вправе реализовывать товары (работы, услуги), не относящиеся к их основной деятельности, плата за которые не носит обязательного характера и определяется по соглашению с физическим и юридическим лицом. Деньги от реализации таких товаров (работ, услуг) должны оставаться в распоряжении государственной библиотеки.
Порядок поступления и использования средств от реализации товаров (работ, услуг), не относящихся к основной деятельности государственных библиотек, определяется Правительством Республики Казахстан.
4. Библиотечное дело, а также вопросы, связанные с сохранением, использованием библиотечных фондов, как части национального культурного наследия регулируются в порядке, установленном уполномоченным органом.

Статья 24. Музеи

1. Музеи - организации культуры, созданные для хранения, изучения и публичного представления музейных экспонатов и музейных коллекций, призванные осуществлять культурные, образовательные и научные функции и обеспечивать изучение, учет, хранение и популяризацию памятников материальной и духовной культуры.
2. На территории Республики Казахстан могут создаваться историко-культурные и природные заповедники, заповедники-музеи, ансамбли и комплексы недвижимых историко-культурных ценностей, имеющие особую историческую, научную, культурную и художественную значимость.
Статус историко-культурных и природных заповедников, заповедников-музеев, ансамблей и комплексов недвижимых историко-культурных ценностей, имеющих особую историческую, научную, культурную и художественную значимость определяется в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
3. Музейные экспонаты и музейные коллекции включаются в состав музейного фонда и являются неотъемлемой частью культурного наследия страны.
Запрещается передача музейных экспонатов из государственных музеев в частную собственность.
4. Государственные музеи-заповедники вправе реализовывать товары (работы, услуги), не относящиеся к их основной деятельности, плата за которые не носит обязательного характера и определяется по соглашению с физическим и юридическим лицом. Деньги от реализации таких товаров (работ, услуг) должны оставаться в распоряжении государственных музеев-заповедников.
Порядок поступления и использования средств от реализации товаров (работ, услуг), не относящихся к основной деятельности государственных музеев-заповедников определяется Правительством Республики Казахстан.
5. Порядок и условия доступа к музейным экспонатам и музейным коллекциям, находящимся в хранилище музея и другие отношения в области музейного дела регулируется в порядке, установленном уполномоченным органом.
6. В целях обеспечения хранения историко-культурных ценностей из государственного бюджета государственным музеям выделяются субсидии на покрытие убытков, связанных с обеспечением сохранности, учета, комплектования и реставрации историко-культурных ценностей, в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.

Статья 25. Культурно-досуговые организации

1. Культурно-досуговые организации - центры повседневного общения (клубы, парки культуры и отдыха, дома и дворцы культуры и др.), развития личности, самодеятельного художественного народного творчества, деятельность которых регулируется в порядке, установленном уполномоченным органом.
2. Основной задачей культурно-досуговых организаций является удовлетворение духовных и эстетических запросов населения.
3. Не допускается ликвидация культурно-досуговых организаций, финансируемых за счет средств бюджета, если такая ликвидация делает невозможным обеспечение минимального объема культурных услуг населению.

Статья 26. Кинематография

1. Кинематография - отрасль культуры, объединяющая творческую, научную, производственную, образовательную виды деятельности, направленные на создание аудиовизуальных произведений в любой форме и различных жанрах.
2. Основные меры государственной поддержки кинематографии направлены на:
1) создание отечественных фильмов всех видов и жанров;
2) сохранение и развитие материально-технической базы кинематографии;
3) создание условий производства, тиражирования и проката отечественных фильмов;
4) проведение кинофестивалей и других мероприятий;
5) участие и представительство в международных организациях кинематографистов, а также на фестивалях и конкурсах.
3. Основу кинопроизводства в Республике Казахстан составляют кинематографические организации, основной задачей которых являются производство, выпуск, тиражирование, прокат отечественных фильмов различных видов и жанров.
4. Особенности организации кинематографии регулируются законом Республики Казахстан.

Статья 27. Гастрольная деятельность творческих
коллективов и исполнителей

1. Гастрольная деятельность творческих коллективов и исполнителей на территории Республики Казахстан осуществляется на договорной основе.
2. Зарубежные гастроли проводятся творческими коллективами и отдельными исполнителями на основе договоров, обеспечивающих соблюдение авторских и смежных прав.

Статья 28. Народные художественные промыслы

1. Народный художественный промысел - одна из форм народного творчества, деятельность по созданию художественных изделий декоративного назначения, осуществляемая на основе коллективного освоения и преемственного развития традиции народного искусства в определенной местности в процессе творческого ручного и (или) механизированного труда мастеров народных художественных промыслов.
2. Отнесение изделий к изделиям народных художественных промыслов осуществляется на основе заключений художественно-экспертных советов по народным художественным промыслам.
3. Права физических и юридических лиц, осуществляющих деятельность в области народных художественных промыслов, защищаются в порядке, предусмотренном законами Республики Казахстан.

Глава 6. Культурные ценности и
национально-культурное достояние

Статья 29. Культурные ценности

К культурным ценностям относятся:
1) археологические находки (включая обычные и тайные) и археологические открытия;
2) редкие коллекции и образцы флоры и фауны, минералогии, анатомии и предметы, представляющие интерес для палеонтологии;
3) ценности, касающиеся истории, включая историю науки и техники, историю войн и общества, а также связанные с жизнью национальных деятелей науки, культуры и искусства, мыслителей, ученых и артистов и с крупными национальными событиями;
4) редкие рукописи, старинные книги, документы и издания, представляющие особый интерес (исторический, художественный, научный, литературный), отдельно или в коллекциях;
5) архитектурные и археологические памятники, мемориальные погребения, а также парковые и природно-ландшафтные объекты, связанные с жизнью деятелей культуры либо с крупными историческими событиями и выдающимися личностями;
6) почтовые марки, налоговые и аналогичные марки отдельно или в коллекциях;
7) монеты, медали, печати и другие коллекционные материалы;
8) старинные и уникальные музыкальные инструменты;
9) архивы, архивные фонды и коллекции, включая фоно-, фото-, видео-, киноархивы, а также научно-техническая документация;
10) произведения искусства, имеющие историко-культурную значимость;
11) этнографические, антропологические и палеонтологические материалы;
12) старинные предметы более чем столетней давности;
13) объекты, связанные с историческими событиями в жизни народов Республики Казахстан, развитием общества и государства, историей науки и техники, а также с жизнью выдающихся деятелей науки, государства, культуры, в том числе музейные предметы и музейные коллекции;
14) этнологические материалы;
15) художественные ценности в виде полотен, картин и рисунков ручной работы на любой основе и любых материалов (за исключением чертежей и промышленных изделий, украшений от руки);
16) оригинальные произведения скульптурного искусства из любых материалов;
17) оригинальные гравюры, эстампы и литографии;
18) составные части расчлененных художественных и исторических памятников и археологических мест.

Статья 30. Государственный реестр объектов
национально-культурного достояния

1. С целью сохранения культурного наследия объекты, указанные в статье 30 настоящего Закона, имеющие особую ценность, вносятся в Государственный реестр объектов национально-культурного достояния (далее - Государственный реестр). Объекты культурного наследия, внесенные в Государственный реестр являются объектами национально-культурного достояния.
2. Государственный реестр ведется уполномоченным органом, в порядке, установленном Правительством Республики Казахстан.
3. Местные исполнительные органы, а также исследовательские организации, занимающиеся исследованием памятников (исторических, археологических, архитектурных и иные) обязаны предоставлять сведения об объектах, подлежащих занесению в Государственный реестр. По мере выявления новых объектов и предметов представляется новая информация с необходимыми сведениями.
4. Ходатайства граждан и организаций о включении объектов в Государственный реестр являются обязательными для рассмотрения уполномоченным органом. Подача указанных ходатайств является основанием для временного придания таким объектам особого режима пользования до решения вопроса по существу, но не более чем на два месяца.

Статья 31. Особый режим пользования объектами
национально-культурного достояния

1. Коллекции или собрания предметов, в комплексе представляющие особый художественный или исторический интерес, не могут быть разрознены.
Уничтожение, перемещение, изменение, воспроизведение или реставрирование объектов национально-культурного достояния, внесенных в Государственный реестр, не допускается без специального разрешения уполномоченного органа, выдаваемого на основании рекомендации экспертной комиссии, создаваемой им по каждому конкретному объекту.
2. Не допускается использование объектов национально-культурного достояния каким-либо образом, не совместимым с их историческим, художественным и религиозным назначением. Предметы, принадлежащие религиозно-культовым организациям и являющиеся объектами национально-культурного достояния, могут использоваться с учетом их культового назначения.
3. Особый режим национально-культурного достояния не распространяется на произведения в период жизни его автора (авторов) и в течение пятидесяти лет после его (их) смерти.
4. Преимущественное право использования архитектурных памятников принадлежит организациям культуры.
5. Обязанности по надлежащему поддержанию состояния и сохранения объектов национально-культурного достояния возлагаются на их пользователей или собственников. Несоблюдение указанной обязанности влечет изъятие предоставленного права в судебном порядке на возмездной основе. При отсутствии у собственников или пользователей материальных или иных возможностей на содержание объекта национально-культурного достояния расходы принимает на себя государство.
Реализация прав собственника объекта национально-культурного достояния осуществляется под контролем и в порядке, установленном законом Республики Казахстан, с приоритетным правом приобретения государством объектов национально-культурного достояния Республики Казахстан в случае их продажи.
6. Объекты национально-культурного достояния, находящиеся в государственной собственности, приватизации не подлежат.
7. За умышленное уничтожение, разрушение или порчу объектов и предметов национально-культурного достояния физические и юридические лица несут ответственность, в порядке, установленном законами Республики Казахстан.

Статья 32. Ввоз и вывоз культурных ценностей

1. Вывоз культурных ценностей и объектов национально-культурного достояния за пределы Республики Казахстан запрещен, за исключением случаев временной экспозиции, гастрольной деятельности, реставрационных работ и научных исследований, презентаций, выставок и проведения международных культурных мероприятий, а также иных случаев, установленных настоящим Законом.
2. Культурные ценности и объекты национально-культурного достояния, незаконно вывезенные за пределы Республики Казахстан и незаконно ввезенные на ее территорию, подлежат обязательному возвращению. При этом возвращенные незаконно вывезенные культурные ценности, а также конфискованные по решению суда, подлежат сдаче в государственные музеи республиканского значения соответствующего профиля.
3. Автор, независимо от того, выезжает он за пределы Республики Казахстан временно или на постоянное жительство, имеет право вывезти созданные им культурные ценности.
4. Правила ввоза и вывоза культурных ценностей распространяется также на объекты, созданные на территории Республики Казахстан иностранцами и лицами без гражданства.
5. Временный вывоз культурных ценностей может осуществляться только законным собственником предметов либо лицом, уполномоченным на то собственником.
6. При временном вывозе культурных ценностей юридическими лицами необходимо документальное подтверждение их права собственности на вывозимые предметы.
7. Не допускается передача собственниками культурных ценностей правомочий по владению, пользованию и распоряжению указанными ценностями, а также продажа культурных ценностей, если эти действия могут способствовать незаконному вывозу и ввозу культурных ценностей.

Статья 33. Порядок и условия временного вывоза
культурных ценностей

1. Временный вывоз культурных ценностей, а также их возврат осуществляются на основании экспертизы, осуществляемой экспертной комиссией по вывозу и ввозу культурных ценностей.
2. При принятии решения о возможности временного вывоза культурных ценностей уполномоченным органом выдается свидетельство на право временного вывоза культурных ценностей, являющееся основанием для пропуска указанных ценностей через таможенную и государственную границу Республики Казахстан.
3. Срок нахождения культурных ценностей за пределами страны, не может превышать шести месяцев.
4. Экспертиза культурных ценностей, вывозимых за пределы страны, а также при их обратном ввозе осуществляется в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.

Глава 7. Международное сотрудничество в сфере культуры

Статья 34. Международное сотрудничество в сфере культуры

Республика Казахстан содействует развитию международного сотрудничества в сфере культуры, включая обмен творческими коллективами, специалистами и студентами, культурными ценностями и результатами деятельности в сфере культуры, а также опытом организационной деятельности в различных сферах культуры.

Статья 35. Участие в международных организациях
в сфере культуры

1. На территории Республики Казахстан могут создаваться филиалы и другие представительства международных некоммерческих культурных объединений в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.
2. Организации культуры в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан и в порядке, определяемом его учредительными документами, имеют право вступать в объединения, указанные в пункте 1 настоящей статьи, а также право распоряжения благотворительными целевыми поступлениями.

Глава 8. Заключительные положения

Статья 36. Ответственность за нарушение
законодательства в сфере культуры

Лица, виновные в нарушении законодательства Республики Казахстан о культуре, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 37. Порядок введения в действие настоящего Закона

1. Настоящий Закон вводится в действие со дня его официального опубликования.
2. Признать утратившим силу Закон Республики Казахстан от 24 декабря 1996 г. "О культуре" (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 1996 г., N 22, ст. 406.).

Президент
Республики Казахстан

"Мәдениет туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 24 маусымдағы N 699 қаулысы

Қазақстан Республикасының Yкiметі қаулы етеді:
"Мәдениет туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасы Қазақстан Республикасының Парламентi Мәжiлiсiнiң қарауына енгізiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрi

Жоба

Қазақстан Республикасының Заңы Мәдениет туралы

Осы Заң Қазақстан Республикасында мәдениетті жасау, өркендету, сақтау, дамыту, тарату және пайдалану саласындағы қоғамдық қатынастарды мемлекеттік реттеудiң құқықтық, экономикалық, әлеуметтiк және ұйымдық негіздерiн айқындайды.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) мемлекеттік мәдениет ұйымдарының қызметкерлерiн аттестациялау - мемлекеттік мәдениет ұйымдары қызметкерлерiнiң бiлiктiлiк деңгейінің бiлiктiлiк талаптарына сәйкестiгiн айқындау мақсатында өткiзiлетiн рәсiм;
2) мәдениет саласындағы мемлекеттік саясат - мемлекеттік органдар қабылдайтын, мәдениетті жасауға, өркендетуге, сақтауға, дамытуға, таратуға және пайдалануға бағытталған шаралар кешенi;
3) мәдениет саласындағы қызмет - мемлекеттiк органдардың, өзге де ұйымдардың және жеке тұлғалардың мәдени құндылықтарды жасау, өркендету, сақтау, дамыту, тарату және пайдалану, сондай-ақ олардан азаматтардың нәр алуы жөніндегі қызметi;
4) мәдениет - адамзат жасайтын және адамдардың рухани қажеттіктерi мен мүдделерiн қанағаттандыруға бағытталған материалдық және рухани құндылықтардың жиынтығы;
5) Қазақстан Республикасы халқының мәдени мұрасы - мемлекеттiк маңызы бар және осыған орай өзге мемлекеттерге беру құқығынсыз Қазақстан Республикасына бiржола тиесілі мәдени құндылықтардың жиынтығы;
6) мәдени құндылықтар - зайырлы және дiни сипаттағы мәдени мұра заттары, сондай-ақ тарихи, көркем, ғылыми немесе өзге де мәдени маңызы бар құндылықтар;
7) ұлттық-мәдени игiлiк - елдiң тарихы мен мәдениетi үшiн ерекше маңызы бар, Ұлттық мәдени игілiк объектiлерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiне енгізiлген мәдени құндылықтар;
8) ұлттық-мәдени игiлiк объектілерiнiң ерекше режимi - тарихи-мәдени мұра объектілерiн сақтау, күтiп-ұстау, қалпына келтiру, қорғау және пайдалану жөнiнде мемлекет қабылдайтын шаралар;
9) көтермелеудiң салалық жүйесi - саланы дамытуға қосқан үлесi үшiн мәдениет және өнер қызметкерлерiн моральдық ынталандыру нысаны;
10) кәсiби құпия - жария етілуi шығармашыл қызметкердiң, ұжымның әрi өзге де жеке және заңды тұлғалардың мүдделерiне не зияткерлiк меншігіне зиян келтiруi мүмкiн шығармашылық сипаттағы мәлiметтер;
11) порнография - жынысқа, жыныстық қатынастарға қатысты әлдененi бейнелеудегі әдепсiздiк, шектен шыққан ұятсыздық;
12) мәдени қызмет субъектiсi - мәдениет саласындағы қызметке қатысатын мемлекеттік органдар, жеке және заңды тұлғалар;
13) мәдениет саласындағы әлеуметтiк мәнi бар iс-шаралар - естелiк және мерейтой даталарын, мәдениет күндерiн, фестивальдарды, байқауларды, конкурстарды, көрмелердi өткiзу жөніндегі iс-шаралар және мемлекеттің көрнектi қайраткерлерiн республикалық деңгейде және шет елдерде мәңгі есте қалдыру;
14) шығармашыл қызметкер - кәсiби немесе әуесқой шығармашылық қызметін көркем құндылықтарды жасауға, әдебиет пен өнер туындысын қандай тәсiлмен немесе қандай нысанда болса да көрсетiп түрлендiруге немесе мәнiн ашуға арнаған жеке адам;
15) шығармашылық одақ - мәдениеттің бір немесе бiрнеше жанрының кәсiби шығармашыл қызметкерлерiнiң жеке мүшелігі негізiнде құрылатын кәсiби-шығармашылық қоғамдық бiрлестiктiң түрі;
16) шығармашылық қызмет - көркем құндылықтарды жасауға немесе әдебиет пен өнер шығармаларын кез келген нысанда және кез келген тәсілмен мәнiн ашуға (тәржiмалауға) бағытталған қызмет;
17) көркем құндылықтар - шығармашылық қызмет нәтижесiнде жасалған мәдениет және өнер туындылары;
18) мәдениет саласындағы уәкілеттi орган (бұдан әрі - уәкілеттi орган) - мәдениет саласындағы мемлекеттiк саясатты жүзеге асыратын орталық атқарушы орган.

2-бап. Қазақстан Республикасының мәдениет туралы заңдары

1. Қазақстан Республикасының мәдениет туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзге ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

3-бап. Мәдениет саласындағы мемлекеттiк саясаттың
принциптерi

Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы мемлекеттiк саясатының негiзгі принциптерi мыналар болып табылады:
1) мәдениетті мемлекеттiк қолдау, Қазақстан Республикасы азаматтарының мәдениет және мәдени өмiрге қатысу саласындағы қызметiн жүзеге асыру құқықтарын қамтамасыз ету және қорғау;
2) азаматтардың өз қызығушылықтары мен қабiлеттерiне сәйкес кәсiби де, сондай-ақ бейкәсiби де (әуесқойлық) негіздегi шығармашылық қызметiнiң еркiндiгі;
3) барлық азаматтардың мәдени құндылықтарды жасаудағы, өркендетудегі, сақтаудағы, дамытудағы, таратудағы және пайдаланудағы құқықтары мен мүмкiндiктерiнiң теңдiгі;
4) Қазақстан халқының тарихи және мәдени мұрасын сақтау, қоғамның шығармашылық әлеуетін дамыту және арттыра түсу үшін құқықтық жағдайлар жасау;
5) тарихи және мәдени мұраны қорғау;
6) Қазақстан Республикасының заң актілерiнде белгіленген тәртiппен басқа тұлғалармен шығармашылық одақтарға, өзге де қоғамдық бiрлестіктерге бiрiгу еркiндiгi;
7) балаларды, оқушы жастарды ұлттық және әлемдiк мәдени құндылықтардан нәр алуға, эстетикалық тұрғыдан тәрбиелеуге ықпал ететiн тәрбие жүйесiн дамыту;
8) қазақтың ұлттық мәдениетiнiң тұтастығын сақтау мен өзара байыту факторларының бiрi ретiнде шет жерлерде тұратын отандастармен мәдени байланыстарды дамыту.

4-бап. Мәдениет саласындағы негізгi мiндеттер

Мәдениет саласындағы негізгі мiндеттер мыналар болып табылады:
1) мәдениет саласындағы мемлекеттік саясатты iске асыру;
2) Қазақстан Республикасы халқының мәдениетiн өркендетуге, сақтауға, дамытуға және таратуға бағытталған шараларды қабылдау;
3) азаматтарға эстетикалық тәрбие беру үшiн жағдайлар жасау;
4) мәдени құндылықтарға еркiн қолжетiмдiлiкті қамтамасыз ету;
5) мәдениет саласында Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысын күштеп өзгертудi, тұтастығын бұзуды, мемлекет қауiпсiздігіне нұқсан келтiрудi, соғысты, әлеуметтік, нәсiлдiк, ұлттық, дiни, тектік-топтық және рулық астамшылықты, сондай-ақ қатыгездiктi, зорлық-зомбылық пен порнографияны насихаттауға немесе үгіттеуге жол бермеу жөнiнде шаралар қолдану;
6) мәдени құндылықтардың заңсыз әкетiлуiне және меншiк құқығының басқаға берiлуiне тосқауыл қою, оларды кез келген заңсыз иеленуден қайтарып алуға шаралар қолдану;
7) мәдениет саласындағы халықаралық ынтымақтастық үшiн жағдайлар жасау;
8) азаматтардың ұлттық-мәдени қозғалыстарға қатысу еркiндiгін қоса алғанда, олардың өзiндiк ұлттық және мәдени даралығын қорғауы мен дамытуы, мәдениет ұйымдарын құруы, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шетелдегі отандастарымен мәдени байланыстарын кеңейтуге қатысуы құқықтарының iске асырылуын қамтамасыз ету.

2-тарау. Мәдениет саласындағы мемлекеттiк басқару

5-бап. Мәдениет саласындағы қызметтi мемлекеттiк басқару

1. Мәдениет саласындағы қызметті мемлекеттiк басқаруды Қазақстан Республикасының Үкiметi, уәкiлеттi орган және жергiлiктi атқарушы органдар жүзеге асырады.
2. Мемлекеттiк органдар өз құзыретiнiң шегінде мәдениет саласындағы мемлекеттік саясатты iске асыруға қатысады.

6-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасының Үкiметi:
1) мәдениет, сондай-ақ халықаралық мәдени байланыстар саласында мемлекеттік саясаттың негiзгі бағыттарын әзiрлеп iске асырады;
2) мәдениеттi дамытудың салалық бағдарламаларын бекiтедi;
3) мәдениет саласындағы қызметті регламенттейтiн нормативтiк құқықтық актiлердi бекiтедi;
4) мәдениет ұйымдарына "Академиялық" мәртебесiн берудiң тәртiбi мен шарттарын бекiтедi;
5) мәдениет саласындағы мемлекеттiк мекемелердiң және мемлекеттiк бюджет есебiнен қамтылатындардың ақылы қызметтер көрсету ережелерiн айқындайды;
6) Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiнiң мемлекеттік тiзiлiмiн жүргізудiң тәртiбi мен шарттарын бекiтедi;
7) мәдени құндылықтарды әкелуге және әкетуге рұқсат беру ережелерiн бекiтедi;
8) мемлекеттiк мәдениет ұйымдарын құру, қайта ұйымдастыру және тарату жөнiнде шешiм қабылдайды.

7-бап. Уәкiлеттi органның құзыретi

Уәкiлетті орган:
1) Салалық бағдарламаларды әзiрлейдi және iске асырады, Қазақстан Республикасы халқының мәдениетiн дамыту үшiн жағдайлар жасайды;
2) мәдениет саласындағы ғылыми бағдарламаларды әзiрлейдi, бекiтедi және iске асырады;
3) мәдениет ұйымдарының қызметiн регламенттейтiн нормативтік құқықтық актiлердi әзiрлейдi және бекiтедi;
4) мәдениет саласында ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз етудi және салааралық үйлестірудi жүзеге асырады;
5) ұлттық-мәдени игілiк объектiлерiнiң ерекше режимiнiң сақталуын қамтамасыз етедi;
6) Қазақстан Республикасының аумағында тарих, материалдық және рухани мәдениет ескерткiштерiн есепке алу, қорғау, тұмшалау, қалпына келтiру және пайдалану жөніндегі iс-шараларды әзiрлеп, ұйымдастырады және Ұлттық-мәдени игілiк объектiлерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiн жүргізедi;
7) республикалық маңызы бар мемлекеттік мәдениет ұйымдарының театр, музыка өнерiн, кинематографияны, кiтапхана және мұражай iсiн дамыту жөнiндегi қызметiне қолдау көрсетедi және үйлестіредi, мәдениет саласындағы республикалық мемлекеттiк мекемелердiң қызметiн қамтамасыз етедi;
8) мәдениет саласында мемлекеттiк ұйымдарды құру, қайта ұйымдастыру және тарату жөнiнде ұсыныстарды енгізедi;
9) мәдениет саласында әлеуметтік мәнi бар iс-шараларды өткiзудi жүзеге асырады;
10) мәдениет және өнер қайраткерлерiне Қазақстан Республикасының құрметті атақтарын және мемлекеттiк наградаларын беру туралы ұсыныстарды заңдарда белгіленген тәртiппен енгізедi;
11) көтермелеудiң салалық жүйесiн әзiрлейдi және бекiтедi;
12) шығармашылық қызметтiң түрлi салаларындағы Ұлттық (Республикалық) және халықаралық конкурстарды, сыйлықтар мен жүлделердi тағайындайды;
13) ведомствоға қарасты мемлекеттiк мәдениет ұйымдарының жанрға қатыстылығы мен қызметiнiң тегiн айқындайды;
14) мемлекеттік мәдениет ұйымдары қызметкерлерiнiң санаттарына қойылатын үлгідегі бiлiктiлiк талаптарын әзiрлейдi және бекiтедi;
15) мемлекеттік мәдениет ұйымдарының қызметкерлерiн аттестациялау ережелерiн бекiтедi;
16) республикалық мемлекеттiк мәдениет ұйымдарының қызметкерлерiне аттестация жүргiзедi;
17) халықаралық мәдени ынтымақтастық саласындағы қызметтi жүзеге асырады және үйлестiредi;
18) шығармашыл қызметкердiң мәртебесiн айғақтайтын сертификатты беру тәртібiн бекiтедi;
19) Қазақстан Республикасының мұражай қорын қалыптастыру мен ұстау тәртiбiн бекiтедi;
20) көркемдiк-сарапшы кеңестер туралы ереженi бекiтедi;
21) мәдени құндылықтарды уақытша әкелуге және әкетуге белгiленген тәртіппен рұқсат бередi;
22) мәдени құндылықтарды әкелу және әкету жөнiндегi сарапшы комиссия туралы ереженi бекiтедi.

8-бап. Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың) атқарушы органның құзыретi

Облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы орган:
1) мәдениет саласында өңiрлiк даму бағдарламаларын әзiрлейдi және олардың орындалуын қамтамасыз етедi;
2) облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) театр, музыка және кино өнерi, кiтапхана және мұражай iсi саласындағы мемлекеттік мәдениет ұйымдарын құрады, қайта ұйымдастырады, таратады, сондай-ақ олардың қызметiн үйлестірудi жүзеге асырады;
3) облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) театр, музыка және кино өнерiн, кiтапхана және мұражай iсiн дамыту жөнiндегi мемлекеттiк мәдениет ұйымдарының қызметiне қолдау жасайды, облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) мәдениет саласындағы мемлекеттiк мекемелерiнiң қызметiн қамтамасыз етедi;
4) шығармашылық қызметтiң түрлi салаларында облыстық (өңiрлiк) байқаулар мен конкурстарды ұйымдастырады;
5) облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) мәнi бар тарих, материалдық және рухани мәдениет ескерткіштерiн есепке алу, қорғау, тұмшалау және қалпына келтiру, сондай-ақ пайдалану жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;
6) статистикалық байқаулар жүргізедi және мәдениет саласындағы уәкiлетті органға белгiленген нысандағы статистикалық есептердi табыс етедi;
7) облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) деңгейде сауықтық мәдени-көпшiлiк iс-шараларын өткiзудi жүзеге асырады;
8) облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) мемлекеттiк мәдениет ұйымдарының қызметкерлерiне уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен аттестация жүргізедi;
9) мәдениет саласындағы мемлекеттік коммуналдық меншiкті басқаруды өз құзыретiнiң шегінде жүзеге асырады.

9-бап. Аудандық (қалалық) атқарушы органның құзыретi

Аудандық (қалалық) атқарушы орган:
1) театр, музыка және кино өнерi, кiтапхана және мұражай iсi, мәдени демалыс жұмысы саласындағы аудандық (қалалық) маңызы бар мемлекеттік мәдениет мекемелерiн құрады, сондай-ақ олардың қызметін үйлестірудi жүзеге асырады;
2) жергіліктi маңызы бар тарих, материалдық және рухани мәдениет ескерткiштерiн есепке алу, қорғау және пайдалану жөнiндегi жұмысты ұйымдастырады;
3) аудандық (қалалық) деңгейде сауықтық мәдени-көпшілiк iс-шараларын өткiзудi, сондай-ақ әуесқой шығармашыл бiрлестiктер арасында байқаулар мен конкурстар өткiзудi жүзеге асырады;
4) статистикалық байқаулар жүргiзедi және облыстық (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органға белгiленген нысандағы статистикалық есептердi табыс етедi;
5) аудандық (қалалық) маңызы бар мемлекеттік мәдениет ұйымдарының қызметкерлерiне уәкілеттi орган белгiлеген тәртiппен аттестация жүргізедi;
6) мәдениет саласындағы мемлекеттік коммуналдық меншіктi басқаруды өз құзыретiнің шегінде жүзеге асырады.

3-тарау. Азаматтардың мәдениет саласындағы
құқықтары мен мiндеттерi

10-бап. Азаматтардың мәдениет саласындағы шығармашылық
қызметке құқықтары

1. Азаматтардың өз қабілеттерiне сай оны жұмсау саласын, iске асыру мен кәсiби бiлiм алу нысандарын дербес таңдауы арқылы шығармашылық қызметпен айналысуға құқығы бар.
Шығармашылық қызметпен айналысу кәсiби негізде де, бейкәсiби (әуесқой) негiзде де жүзеге асырылуы мүмкiн.
2. Азаматтарға мәдени құндылықтардан нәр алу құқығы қамтамасыз етіледi. Бұл құқықтың шектелуi тарихи-мәдени мұра объектілерiн қорғау мен пайдаланудың ерекше режимiне байланысты ғана белгiленуi мүмкiн.
3. Кәсiби және бейкәсiби (әуесқой) шығармашыл қызметкерлер авторлық құқық және сабақтас құқықтар саласында, зияткерлiк меншiк, кәсiби құпияларды қорғау, өз еңбегiнiң нәтижелерiне иелiк ету еркіндігі, мемлекеттің қолдауы құқықтарына тең құқылы.
Азаматтардың кәсiби және бейкәсiби (әуесқой) шығармашылық қызметi ұжымдық немесе дербес негізде жүзеге асырылады.
4. Азаматтар мәдениет саласындағы өзге де құқықтарды Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес пайдаланады.

11-бап. Азаматтардың мәдениет саласындағы мiндеттерi

Азаматтар:
1) Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы заңдарының талаптарын сақтауға;
2) тарихи және мәдени мұраны сақтауға, тарих және мәдениет ескерткiштерiн күтiп-ұстауға;
3) Қазақстан халықтарының тілін, мәдениетiн, әдет-ғұрыптарын, салт-дәстүрлерiн құрметтеуге міндеттi.

4-тарау. Шығармашыл қызметкерлердiң, шығармашылық
одақтардың және бейкәсiби (әуесқой) шығармашылық
бiрлестiктердiң құқықтық мәртебесi

12-бап. Шығармашыл қызметкер

1. Шығармашылық одаққа мүше шығармашыл қызметкердiң мәртебесiн өзiнiң жарғылық құжаттарына сәйкес осы одақ куәландырады.
2. Шығармашылық одақтарға мүше емес шығармашыл қызметкердiң мәртебесi уәкілеттi орган белгілеген тәртіппен берілетін сертификатпен куәландырылады.
3. Шығармашыл қызметкердiң сертификатын алуға негiз үмiткердiң шығармашылық қызметi болып табылады.

13-бап. Шығармашыл қызметкердiң құқықтары мен мiндеттерi

1. Шығармашыл қызметкер:
1) кәсiби құпияны қорғау;
2) өз қызметіне үшiншi адамдарды тарту;
3) мәдениет саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыруға қатысу;
4) шығармашылық және кәсiби мүдделерi бойынша қоғамдық бiрлестіктерге, қауымдастықтарға және одақтарға кiру;
5) шығармашылық қызметiн жүзеге асыру үшін мұрағаттарға, кiтапханаларға, мұражайлар мен басқа да мәдениет ұйымдарына қол жеткізу құқығын қоса алғанда, Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес барлық құқықтарды пайдаланады.
2. Шығармашыл қызметкер шығармашылық қызметiн жүзеге асыруда Қазақстан Республикасы заңдарының талаптарын сақтауға мiндеттi.

14-бап. Шығармашыл қызметкерлердiң әлеуметтiк мәртебесi

1. Қызметi зиянды өндiрiспен, асқан тәуекелмен және кәсіптік ауруларға шалдығу қатерлерiмен байланысты шығармашыл қызметкерлердi әлеуметтік қорғау және сақтандыру, сондай-ақ оларды зейнетақымен қамсыздандыру Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртiпте және жағдайларда жүргізіледi.
2. Құрметті атақтар мен мемлекеттiк наградаларға ие болған шығармашыл қызметкерлердi, сондай-ақ аса дарынды жас шығармашыл қызметкерлердi мемлекеттік қолдау мақсатында Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен мәдениет саласында мемлекеттiк стипендиялар тағайындалады.

15-бап. Шығармашылық одақтар

1. Бiрлескен күш-жiгердi талап ететiн мәдениет саласындағы шығармашылық қызметтi жүзеге асыру үшін ерiктiлiк негiзiнде шығармашыл қызметкерлерден құралатын шығармашылық одақтар құрылуы мүмкiн.
2. Қазақстан Республикасында республикалық, өңiрлiк және жергілiктi шығармашылық одақтар құрылып, жұмыс iстей алады.
3. Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында қызметiн жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасы облыстарының жартысынан астамының аумағында құрылымдық бөлiмшелерi (филиалдары мен өкiлдiктерi) бар шығармашылық одақ республикалық деп танылады.
4. Қазақстан Республикасы облыстарының кемiнде жартысының аумағында құрылымдық бөлiмшелерi (филиалдары мен өкiлдiктерi) бар шығармашылық одақтар өңiрлiк деп танылады.
5. Қызметін бiр облыстың аумағында жүзеге асыратын шығармашылық одақтар жергiлiктi шығармашылық одақтар деп танылады.
6. Шығармашылық одақтардың халықаралық шығармашылық ұйымдармен қарым-қатынастары Қазақстан Республикасының заңдарымен, сондай-ақ халықаралық шарттарымен реттеледi.
7. Шығармашылық одақтарды құру, қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.

16-бап. Шығармашылық одаққа мүшелік

1. Шығармашылық одақтың жарғысында белгіленген талаптарға сай келетiн шығармашыл қызметкер шығармашылық одаққа кiру құқығына ие болады.
2. Шығармашылық одақтың жарғысында үмiткерлерге және мүшелерге қойылатын талаптар азаматтардың мүлiктiк және мүліктiк емес құқықтарына нұқсан келтiрмеуге, олардың құрамына тиiстi шығармашылық кәсiптердiң неғұрлым бiлiктi өкiлдерiнiң бiрiгуiне ықпал етуге, олардың кәсiби және шығармашылық өсуiн ынталандыруға тиiс.

17-бап. Бейкәсiби (әуесқой) шығармашылық бiрлестiктер
мен ұжымдар

Бейкәсiби (әуесқой) шығармашылық бiрлестіктер мен ұжымдар азаматтардың, қоғамдық бiрлестiктердiң, мәдениет ұйымдарының, жергілiкті өкілдi және атқарушы органдардың бастамасы бойынша құрылады және Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жұмыс iстейдi.

5-тарау. Мәдениет саласындағы қызмет

18-бап. Мәдениет саласындағы қызметтi ұйымдастыру

Мәдениет саласындағы қызмет театрлардың, филармониялардың, оркестрлердiң, студиялардың, мектептердiң, шеберханалардың, орындаушылық ұжымдардың, мұражайлардың, кiтапханалардың, көркемөнер салондары мен галереяларының, кинотеатрлардың және киноқондырғылардың, мәдени-ағарту ұйымдарының, зерттеу және қалпына келтiру орталықтарының, мәдени-тарихи орталықтардың, мәдени-тарихи және табиғи қорықтардың, өңiрлердiң және басқа да мәдениет ұйымдарының жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету жолымен жеке және заңды тұлғалардың мәдени құндылықтарды жасауы, насихаттауы, таратуы, пайдалануға беруi және қорғауы арқылы жүзеге асырылады.

19-бап. Мәдениет ұйымдары

1. Мәдениет саласындағы қызметтi жүзеге асыратын заңды тұлғалар мәдениет ұйымдары болып табылады.
2. Мәдениет ұйымдарын құру, қайта ұйымдастыру және тарату Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарында белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
3. Мәдениет ұйымдары қызметiнiң түрлерiн олардың құрылтайшылары айқындайды және жарғыларында көрініс табады.
4. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өз қызметiн жүзеге асыратын мәдениет ұйымдары: мемлекеттiк, беймемлекеттiк, коммерциялық, коммерциялық емес және халықаралық болуы мүмкiн.
5. Республикалық деңгейдегі мемлекеттік мәдениет ұйымдары Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмi негізiнде құрылады, облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың), аудандық (облыстық маңызы бар қалалардың) мемлекеттiк мәдениет ұйымдары тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктiң жергілiктi атқарушы органдарының шешiмiмен құрылады.

20-бап. Мәдениет ұйымдарының мәртебесі

1. Мәдениет саласындағы қызметi мемлекеттiк және қоғамдық айрықша мәнге ие мемлекеттік мәдениет ұйымдарына, жекелеген көркемөнер, шығармашылық ұжымдарына "Ұлттық" мәртебесi берiлуi мүмкiн.
"Ұлттық" мәртебесiн берудiң тәртібi мен талаптарын Қазақстан Республикасының Президентi бекiтедi.
2. Өз саласында жетекшi болып табылатын жекелеген кәсiби көркемөнер және шығармашылық ұжымдарына ұлттық мәдениет пен өнердi қалыптастыруға, дамыту мен насихаттауға қосқан елеулi үлесi үшiн "Академиялық" мәртебесi берiледi.
"Академиялық" мәртебесiн берудiң тәртiбi мен талаптарын Қазақстан Республикасының Үкiметі бекiтедi.
3. "Ұлттық" және "Академиялық" мәртебесi берiлген мемлекеттік мәдениет ұйымдары жекешелендiруге жатпайды.

21-бап. Театрлар

1. Театрлар - әдебиет және өнер туындыларының сахналық көрiнiстерiн (драмалық, музыкалық-драмалық, музыкалық, хореографиялық, қуыршақ, пантомимо, сатира және юмор, балалар мен жасөспiрiмдер үшiн, жастар, эксперименттік және өзгелерi) қоятын сауықтық ұйымдар.
2. Театрлар меншiк нысанына қарамастан көркемдiк бағыттарды, репертуарды таңдауда, әдебиет және өнер туындыларын көпшiлiк алдында орындау туралы шешiмдер қабылдауда, сахна туындыларын жасау мен көпшiлiкке таныстыруда, сондай-ақ шығармашылық және өндiрiстiк тиiмдi даму үшiн қажетті, Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де қызметті жүзеге асыруда тәуелсiз.
3. Республика азаматтарын мәдени өмiр саласына тарту мақсатында мемлекеттiк театрларға мемлекеттiк бюджеттен республика халқының барлық жiктерiнің театрдағы іс-шараларына қол жеткiзуiн қамтамасыз ету жөніндегі қызмет көрсетулердi ұсынумен байланысты шығындарды жабуға Қазақстан Республикасының Үкiметi белгілеген тәртiппен субсидиялар бөлiнедi.

22-бап. Концерттiк ұйымдар

1. Концерттiк ұйымдар - әдебиет және өнер туындыларын көпшiлiк алдында орындауға және көркемөнер ұжымдары мен жекелеген орындаушыларды көпшiлiкке танытуға жағдайлар жасау үшiн шаралар кешенiн iске асыратын сауықтық ұйымдар.
2. Концерттiк ұйымдардың негізгi мiндеттерi музыкалық-эстетикалық тәрбие беру, көркемдігі жоғары бағдарламалар мен нөмiрлер әзiрлеу үшiн жағдайларды қамтамасыз ету, кәсiби көркемөнерпаздар ұжымдары мен жекелеген орындаушылардың концерттерiн ұйымдастыру, музыкалық-ағартушылық қызметті жүзеге асыру болып табылады.
3. Концерттiк ұйымдар шығармашылық бағдарламаларды жүргізуде және репертуар таңдауда дербес болады.
4. Республика азаматтарын мәдени өмiр саласына тарту мақсатында мемлекеттік концерттiк ұйымдарға мемлекеттік бюджеттен республика халқының барлық жiктерiнiң концерттік іс-шараларға қол жеткiзуiн қамтамасыз ету жөніндегі қызмет көрсетулердi ұсынумен, классикалық, халықтық, музыкалық және хореографиялық өнердi насихаттаумен байланысты шығындарды жабуға Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен субсидиялар бөлiнедi.

23-бап. Кiтапхана ici

1. Кiтапхана iсi - мiндеттерiне кiтапханалар желiсiн құру мен дамыту, олардың қорларын түзу мен өңдеу, кiтапхананы пайдаланушыларға кiтапхана қызметiн, ақпараттық және ақпараттық-библиографиялық қызметтi көрсетудi ұйымдастыру, кiтапхана мамандарын даярлау мен олардың бiліктілігін арттыру, кiтапханаларды дамытуды ғылыми және әдiстемелiк қамтамасыз ету кiретiн мәдениет саласы.
2. Кiтапхана - ақпараттық, мәдени, бiлiм беру функцияларын орындайтын, баспа және қолжазба құжаттарының ұйымдастырылған қоры бар, сондай-ақ графикалық, дыбыс-көрiнiс материалдары, электрондық тасығыштардағы құжаттары бар әрi оларды жеке және заңды тұлғаларға уақытша пайдалануға беретiн мекеме.
3. Мемлекеттік кiтапханалар олардың негізгi қызметiне қатысы жоқ, олар үшiн ақы алу мiндетті сипатқа ие болмайтын әрi жеке және заңды тұлғаның келісiмi бойынша айқындалатын тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) өткiзуге құқылы. Мұндай тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) өткiзуден түскен ақша мемлекеттік кiтапхананың иелiгінде қалуға тиiс.
Мемлекеттік кiтапханалардың негізгі қызметiне қатысы жоқ тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) өткiзуден қаражаттың түсуi мен пайдаланылуы тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.
4. Кiтапхана iсi, сондай-ақ ұлттық мәдени мұраның бiр бөлiгі ретiнде кiтапхана қорларын сақтауға, пайдалануға байланысты мәселелер уәкiлетті орган белгiлеген тәртiппен реттеледi.

24-бап. Мұражайлар

1. Мұражайлар - мұражай экспонаттары мен мұражай коллекцияларын сақтау, зерделеу және көпшiлiкке ұсыну үшiн құрылған, мәдени, бiлiм беру мен ғылыми функцияларды жүзеге асыруға және материалдық және рухани мәдениет ескерткiштерiн зерделеудi, есепке алуды, сақтауды және көпшiлiкке таныстыруды қамтамасыз етуге бағытталған мәдениет ұйымдары.
2. Қазақстан Республикасының аумағында тарихи, ғылыми, мәдени және көркемдiк ерекше мәнi бар тарихи-мәдени және табиғи қорықтар, қорық-мұражайлар, жылжымайтын тарихи-мәдени құндылықтар ансамбльдерi мен кешендерi құрылуы мүмкiн.
Тарихи, ғылыми, мәдени және көркемдiк ерекше мәнi бар тарихи-мәдени және табиғи қорықтардың, қорық-мұражайлардың, жылжымайтын тарихи-мәдени құндылықтар ансамбльдерi мен кешендерiнiң мәртебесi Қазақстан Республикасының Yкiметi белгілеген тәртiппен айқындалады.
3. Мұражай экспонаттары мен мұражай коллекциялары мұражай қорының құрамына қосылады және елдiң мәдени мұрасының ажырамас бөлігі болып табылады.
Мемлекеттік мұражайлардан мұражай экспонаттарын жеке меншiкке беруге тыйым салынады.
4. Мемлекеттік мұражай-қорықтар олардың негiзгi қызметiне қатысы жоқ, олар үшiн ақы алу мiндеттi сипатқа ие болмайтын әрi жеке және заңды тұлғаның келiсiмi бойынша айқындалатын тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) өткiзуге құқылы. Мұндай тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) өткiзуден түскен ақша мемлекеттік мұражай-қорықтардың иелігінде қалуға тиiс.
Мемлекеттік мұражай-қорықтардың негiзгi қызметiне қатысы жоқ тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) өткізуден қаражаттың түсуi мен пайдаланылуы тәртібiн Қазақстан Республикасының Yкiметі айқындайды.
5. Мұражайдың сақтау қоймасындағы мұражай экспонаттары мен мұражай коллекцияларына қолжетімділiктің тәртiбi мен шарттары және мұражай iсi саласындағы басқа да қатынастар уәкiлетті орган белгiлеген тәртiппен реттеледi.
6. Тарихи-мәдени құндылықтарды сақтауды қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттiк мұражайларға мемлекеттiк бюджеттен тарихи-мәдени құндылықтардың сақталуын, есепке алынуын, жинақталуын және қалпына келтiрiлуiн қамтамасыз етумен байланысты шығындарды жабуға Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен субсидиялар бөлiнедi.

25-бап. Мәдени демалыс ұйымдары

1. Мәдени демалыс ұйымдары - қызметi уәкiлеттi орган белгілеген тәртiппен реттелетін күнделiктi қарым-қатынас жасау (клубтар, мәдениет және демалыс саябақтары, мәдениет үйлерi мен сарайлары және басқалар), жеке тұлғаны дамыту, халықтың көркемөнерпаз шығармашылығы орталықтары.
2. Мәдени демалыс ұйымдарының негізгi мiндетi халықтың рухани және эстетикалық сұранысын қанағаттандыру болып табылады.
3. Халыққа мәдени қызмет көрсетудiң ең төменгi көлемiн мұндай тарату қамтамасыз ете алмайтын болса, бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын мәдени демалыс ұйымдарын таратуға жол берiлмейдi.

26-бап. Кинематография

1. Кинематография - шығармашылық, ғылыми, өндiрiстiк, бiлiм беру қызметiнiң түрлерiн бiрiктiретiн, кез келген нысандағы және түрлi жанрдағы дыбыс-көрiнiс туындыларын жасауға бағытталған мәдениет саласы.
2. Кинематографияны мемлекеттік қолдаудың негізгі шаралары:
1) отандық фильмдердiң барлық түрлерi мен жанрларын жасауға;
2) кинематографияның материалдық-техникалық базасын сақтауға және дамытуға;
3) отандық фильмдердiң өндiрiсiне, таралымына және өткiзiлуiне жағдайлар жасауға;
4) кинофестивальдарды және басқа да iс-шараларды өткiзуге;
5) кинематографистердiң халықаралық ұйымдарына, сондай-ақ фестивальдар мен конкурстарға қатысуға және оларда өкiлдiк етуге бағытталған.
3. Қазақстан Республикасында кино өндiрiсiнiң негiзiн басты мiндеті алуан түрлi және түрлі жанрдағы отандық фильмдердi жасау, шығару, тарату, өткiзу болып табылатын кинематографиялық ұйымдар құрайды.
4. Кинематографияны ұйымдастырудың ерекшелiктерi Қазақстан Республикасының заңымен реттеледi.

27-бап. Шығармашылық ұжымдар мен орындаушылардың
гастрольдiк қызметi

1. Қазақстан Республикасының аумағында шығармашылық ұжымдар мен орындаушылардың гастрольдiк қызметi шарт негізiнде жүзеге асырылады.
2. Шетелдiк гастрольдердi авторлық және сабақтас құқықтардың сақталуын қамтамасыз ететiн шарттардың негізiнде шығармашылық ұжымдар мен жекелеген орындаушылар өткiзедi.

28-бап. Халықтық көркемөнер кәсіпшіліктері

1. Халықтық көркемөнер кәсiпшілігі - халық шығармашылығы түрлерiнiң бiрi, халықтық көркемөнер кәсіпшілігі шеберлерiнiң шығармашылық қол еңбегі және (немесе) механикаландырылған еңбегі барысында белгiлi бiр жердегі халықтық өнер дәстүрлерiн ұжымдық игеру және сабақтастықпен дамыту негізiнде жүзеге асырылатын, әсемдiк мақсатындағы көркемөнер бұйымдарын жасау жөніндегі қызмет.
2. Бұйымдарды халықтық көркемөнер кәсiпшiлігі бұйымдарына жатқызу халықтық көркемөнер кәсiпшiлігі жөніндегі көркемдiк-сарапшы кеңестердiң қорытындыларының негізiнде жүзеге асырылады.
3. Халықтық көркемөнер кәсiпшiлiгi саласындағы қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың құқықтары Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртiппен қорғалады.

6-тарау. Мәдени құндылықтар және ұлттық-мәдени игiлiк

29-бап. Мәдени құндылықтар

Мәдени құндылықтарға мыналар жатады:
1) археологиялық олжалар (кәдiмгі және құпияларын қоса алғанда) және археологиялық жаңалықтар;
2) сирек коллекциялар және өсiмдiктер мен жан-жануарлардың, минералогияның, анатомияның үлгілерi және палеонтология үшiн қызығушылық тудыратын заттар;
3) ғылым мен техниканың тарихын, соғыстар мен қоғамның тарихын қоса алғанда тарихқа қатысты, сондай-ақ ғылымдағы, мәдениет пен өнердегі ұлт қайраткерлерінің, ойшылдардың, ғалымдардың және артистердiң өмiрiмен және айтулы ұлттық оқиғалармен байланысты құндылықтар;
4) аса қызығушылық тудыратын (тарихи, көркем, ғылыми, әдеби) жеке немесе коллекциялардағы сирек қолжазбалар, көне кiтаптар, құжаттар мен басылымдар;
5) сәулет және археология ескерткiштерi, мемориалдық қорымдар, сондай-ақ мәдениет қайраткерлерiнiң өмiрiмен не айтулы тарихи оқиғалармен және көрнектi тұлғалармен байланысты саябақ және табиғи-ландшафт объектілерi;
6) жеке немесе коллекциялардағы пошта маркалары, салық маркалары және соған ұқсас маркалар;
7) тиындар, медальдар, мөрлер және басқа да коллекциялық материалдар;
8) көне және қайталанбас музыкалық аспаптар;
9) дыбыс-, фото-, бейне-, кино мұрағаттарын қоса алғанда, мұрағаттар, мұрағат қорлары мен коллекциялар, сондай-ақ ғылыми-техникалық құжаттама;
10) тарихи-мәдени маңызы бар өнер туындылары;
11) этнографиялық, антропологиялық және палеонтологиялық материалдар;
12) жүз жылдан астам уақыт өткен көне заттар;
13) Қазақстан Республикасы халықтарының өмiрiндегі тарихи оқиғалармен, қоғамның және мемлекеттiң дамуымен, ғылым мен техниканың тарихымен, сондай-ақ көрнекті ғылым, мемлекет, мәдениет қайраткерлерiнiң өмiрiмен байланысты объектiлер, соның iшiнде мұражай заттары және мұражай коллекциялары;
14) этнологиялық материалдар;
15) кез келген негізге және кез келген материалға қолмен салынған полотнолар, картиналар және суреттер түрiндегі көркемдiк құндылықтар (сызбалар мен өнеркәсiп бұйымдарын, қолдан жасалған әсемдiк заттарын қоспағанда);
16) мүсiн өнерiнiң кез келген материалдан жасалған бiрегей туындылары;
17) бiрегей гравюралар, эстамптар мен литографиялар;
18) бөлшектенген көркем және тарихи ескерткiштер мен археологиялық орындардың құрамдас бөлiктерi.

30-бап. Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiнiң
мемлекеттiк тiзiлiмi

1. Мәдени мұраны сақтау мақсатында осы Заңның 30-бабында аталған аса құндылыққа ие объектiлер Ұлттық-мәдени игiлiк объектілерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiне (бұдан әрi - Мемлекеттiк тiзiлiм) енгiзiледi. Мемлекеттік тiзілімге енгізiлген мәдени мұра объектiлерi ұлттық-мәдени игілiк объектiлерi болып табылады.
2. Мемлекеттік тізiлiмдi Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртіппен уәкілетті орган жүргізедi.
3. Жергілiкті атқарушы органдар, сондай-ақ ескерткiштердi (тарихи, археологиялық, сәулет және басқа) зерттеумен айналысатын зерттеу ұйымдары Мемлекеттiк тiзілiмге енгiзiлуге жататын объектiлер туралы мәліметтердi беруге мiндетті. Жаңа объектілер мен заттардың анықталуына қарай қажеттi мәлiметтерi бар жаңа ақпарат табыс етіледi.
4. Мемлекеттiк тiзiлiмге объектiлердi енгізу туралы азаматтар мен ұйымдардың өтінiмдерi уәкiлетті органның қарауы үшiн мiндеттi болып табылады. Аталған өтiнiмдердiң берiлуi мәселенiң мәнi бойынша шешiлгенге дейiн мұндай объектілерге пайдаланудың ерекше режимiн уақытша, бiрақ екi айдан аспайтын мерзiмге беру үшiн негіз болып табылады.

31-бап. Ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерін
пайдаланудың ерекше режимi

1. Кешенiмен айрықша көркемдiк немесе тарихи қызығушылық туғызатын коллекциялар немесе заттардың жиынтығы бөлшектенiп бөлiнбейдi.
Мемлекеттiк тiзiлiмге енгізiлген ұлттық-мәдени игiлiк объектiлерiн уәкiлетті органның әрбiр нақты объект бойынша өздерi құратын сарапшы комиссия ұсынымының негiзiнде берілетін арнайы рұқсатынсыз жоюға, орнын ауыстыруға, өзгертуге, түрлендiруге немесе қалпына келтiруге жол берiлмейдi.
2. Ұлттық-мәдени игiлiк объектілерiнiң тарихи, көркемдiк және дiни тұрғыдағы мақсатына сәйкес келмейтiн қандай да бiр түрде пайдалануға жол берiлмейдi. Діни-ғибадат ұйымдарына тиесiлі және ұлттық-мәдени игiлiк объектілерi болып табылатын заттар оларға ғибадат етушiлік ескерiле отырып пайдаланылуы мүмкiн.
3. Ұлттық-мәдени игілiктің ерекше режимi шығармаларға оның авторының (авторларының) көзi тiрiсiнде және ол (олар) қайтыс болғаннан кейiн елу жыл iшiнде қолданылмайды.
4. Сәулет ескерткiштерiн пайдаланудың басым құқығы мәдениет мекемелерiне тиесілi.
5. Ұлттық-мәдени игілік объектілерiнiң жай-күйiн және сақталуын тиiсiнше ұстап-күту жөніндегі мiндеттер олардың пайдаланушыларына немесе жекеше иелерiне жүктеледi. Аталған мiндеттiң сақталмауы берiлген құқықты сот тәртiбiмен өтеулi негізде алып қоюға әкелiп соғады. Меншiк иелерi мен пайдаланушыларда ұлттық-мәдени игілiк объектілерiн күтiп-ұстауға материалдық немесе өзге де мүмкiндiктер болмаған жағдайда шығыстарды мемлекет өзiне алады.
Ұлттық-мәдени игілiктің жекеше иесiнiң құқығын iске асыру Қазақстан Республикасының заңында белгіленген бақылауда және тәртіпте, Қазақстан Республикасының ұлттық-мәдени игілiк объектілерi сатылған жағдайда оларды мемлекеттің сатып алуының басым құқығымен жүзеге асырылады.
6. Мемлекеттік меншiктегі ұлттық-мәдени игілік объектілерi жекешелендiруге жатпайды.
7. Ұлттық-мәдени игiлiк объектілерi мен заттарын қасақана жойғаны, бұзғаны немесе бүлдiргені үшін жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен жауаптылықта болады.

32-бап. Мәдени құндылықтарды әкелу және әкету

1. Мәдени құндылықтарды және ұлттық-мәдени игiлiктер объектілерiн уақытша экспозиция, гастрольдік қызмет, қалпына келтiру жұмыстары және ғылыми зерттеулердi, тұсаукесерлердi, көрмелердi және халықаралық мәдени шараларды өткiзу жағдайларын, сондай-ақ осы Заңда белгіленген өзге де жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерге әкетуге тыйым салынады.
2. Қазақстан Республикасының шегiнен тыс жерлерге заңсыз әкетілген және оның аумағына заңсыз әкелiнген мәдени құндылықтар мен ұлттық-мәдени игiлiк объектілерi міндетті түрде қайтарылуға жатады. Бұл ретте заңсыз әкетіліп қайтарылған, сондай-ақ соттың шешiмiмен тәркіленген мәдени құндылықтар республикалық маңызы бар тиiсті бейiндегі мемлекеттік мұражайларға тапсырылуға тиiс.
3. Автордың Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге уақытша немесе тұрғылықты тұруға кетiп бара жатқанына қарамастан, өзi жасаған мәдени құндылықтарды әкeтугe құқығы бap.
4. Мәдени құндылықтарды әкелу және әкету ережелерi шетелдiктердiң және азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасының аумағында жасаған объектілерiне де қолданылады.
5. Мәдени құндылықтарды уақытша әкетудi заттардың заңды меншiк иесiнiң ғана не оған меншiк иесi уәкiлеттік берген адамның жүзеге асыруына болады.
6. Мәдени құндылықтарды уақытша әкеткен кезде заңды тұлғалар әкетілетін заттарға деген меншiк құқығын құжаттамамен растауы қажет.
7. Меншiк иелерiнiң мәдени құндылықтарды иеленуi, пайдалануы және оларға билiк етуi жөніндегі құқықтық күшін табыстауына, сондай-ақ бұл iс-қимыл мәдени құндылықтарды заңсыз әкетуге және әкелуге ықпал ететiн болса, мәдени құндылықтарды сатуға жол берiлмейдi.

33-бап. Мәдени құндылықтарды уақытша әкетудiң
тәртiбi мен шарттары

1. Мәдени құндылықтарды уақытша әкету, сондай-ақ оны қайтару мәдени құндылықтарды уақытша әкету және әкелу жөнiндегi сарапшы комиссия жүргiзетiн сараптама негiзiнде жүзеге асырылады.
2. Мәдени құндылықтарды уақытша әкету мүмкiндiгi туралы шешiм қабылданған кезде уәкiлетті орган аталған құндылықтарды Қазақстан Республикасының кедендiк және мемлекеттiк шекарасы арқылы өткiзуге негiз болып табылатын мәдени құндылықтарды уақытша әкету құқығына куәлiк бередi.
3. Мәдени құндылықтардың елден тыс жерлерде болу мерзiмiнiң алты айдан асуына болмайды.
4. Елден тыс жерлерге әкетiлетiн мәдени құндылықтарға, сондай-ақ оларды керi әкелген кезде сараптама жасау Қазақстан Республикасының Үкiметі айқындайтын тәртiппен жүзеге асырылады.

7-тарау. Мәдениет саласындағы халықаралық ынтымақтастық

34-бап. Мәдениет саласындағы халықаралық ынтымақтастық

Қазақстан Республикасы шығармашылық ұжымдарды, мамандарды және студенттердi, мәдени құндылықтарды және мәдениет саласындағы қызмет нәтижелерiн алмасуды, сондай-ақ мәдениеттің түрлi салаларындағы ұйымдастыру қызметiндегi тәжiрибе алмасуды қоса алғанда, мәдениет саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамытуға жәрдемдеседi.

35-бап. Мәдениет саласындағы халықаралық ұйымдарға
қатысу

1. Қазақстан Республикасының аумағында халықаралық коммерциялық емес мәдени бiрлестiктердiң филиалдары және басқа да өкiлдiктерi Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес құрыла алады.
2. Мәдениет ұйымдарының Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес және оның құрылтай құжаттарында айқындалатын тәртіппен осы баптың 1-тармағында аталған бiрлестіктерге кiруiне, сондай-ақ мақсатты қайырымдылық түсiмдерiне билiк етуiне құқығы бар.

8-тарау. Қорытынды ережелер

36-бап. Мәдениет саласындағы заңдарды бұзғаны үшiн
жауаптылық

Қазақстан Республикасының мәдениет туралы заңдарының бұзылуына кiнәлi адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

37-бап. Осы Заңды қолданысқа енгiзу тәртiбi

1. Осы Заң ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгізiледi.
2. "Мәдениет туралы" 1996 жылғы 24 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Заңының күші жойылды деп танылсын (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1996 ж., N 22, 406-құжат).

Қазақстан Республикасының
Президенті